_ln.
ynzhie_
Is it normal to talk to yourself?
Speaker: TED-Ed
Link:https://www.ted.com/talks/ted_ed_is_it_normal_to_talk_to_yourself?utm_campaign=tedspread&utm_
medium=referral&utm_source=tedcomshare
As your morning alarm blares, you mutter
to yourself, “Why did I set it so
early?” While brushing your teeth, you
think, “I need a haircut...unless?” Rushing
out the front door, you reach for your
keys and realize they’re not
there. Frustrated you shout, “I can’t do
anything right!” just in time to notice your
neighbor.
Being caught talking to yourself can feel
embarrassing, and some people even
stigmatize this behavior as a sign of
mental instability. But decades of
psychology research show that talking to
yourself is completely normal. In fact,
most, if not all, of us engage in some form
of self-talk every single day. So why do
we talk to ourselves? And does what we
say matter?
Self-talk refers to the narration inside your
head, sometimes called inner speech. It
differs from mental imagery or recalling
facts and figures. Specifically,
psychologists define self-talk as
verbalized thoughts directed toward
yourself or some facet of your life. This
includes personal conversations like “I
need to work on my free throw.” But it
also includes reflections you have
throughout the day, like “The gym is
crowded tonight. I’ll come back
tomorrow.” And while most self-talk in
adults tends to be silent, speaking to
yourself out loud also falls into this
category.
Tiếng chuông báo thức buổi sáng reo, bạn
càu nhàu với chính mình rằng, “Sao mình lại
đặt báo thức sớm thế nhỉ?” Trong khi đánh
răng, bạn nghĩ, “Mình cần phải cắt tóc… nếu
không thì?” Lao nhanh ra khỏi cửa trước,
bạn vội tìm chiếc chìa khóa và nhận ra rằng
chúng không có ở đó. Thật khó chịu, bạn hét
lên, “Mình chẳng làm bất cứ điều gì đúng
cả!” ngay đúng lúc gây chú ý cho người
hàng xóm của bạn.
Bị bắt gặp đang nói chuyện một mình có thể
khiến bạn cảm thấy xấu hổ, và một số người
thậm chí mặc định hành vi này là một dấu
hiệu của tinh thần bất ổn. Nhưng nhiều thập
kỷ nghiên cứu tâm lý học cho thấy việc nói
chuyện với chính mình là hoàn toàn bình
thường. Trên thực tế, hầu hết, nếu không
muốn nói là tất cả, chúng ta đều độc
thoại mỗi ngày. Vậy tại sao chúng ta lại tự
nói chuyện với chính mình? Và những gì
chúng ta nói có quan trọng không?
Độc thoại ám chỉ đến những lời tường thuật
diễn ra trong đầu bạn, đôi khi được gọi là
độc thoại nội tâm. Nó khác với hình ảnh tâm
trí hoặc sự gợi nhớ về các sự kiện và con
số. Cụ thể, các nhà tâm lý học định nghĩa
độc thoại là những suy nghĩ bằng ngôn từ
trực tiếp hướng tới bản thân hoặc một số
khía cạnh trong cuộc sống của bạn. Bao gồm
các cuộc trò chuyện cá nhân như “Tôi cần
tập luyện quả ném phạt của mình.” Nhưng
nó cũng bao gồm sự phản chiếu mà bạn có
trong suốt một ngày, như “Tối nay phòng tập
chắc đông lắm. Mình sẽ quay lại vào ngày
mai.” Và trong khi hầu hết những lời độc
thoại của người lớn có xu hướng im lặng, thì
_ln.ynzhie_
We know this internal self-talk is
important, and can help you plan, work
through difficult situations, and even
motivate you throughout the day. But
studying self-talk can be difficult. It relies
on study subjects clearly tracking a
behavior that’s spontaneous and often
done without conscious control. For this
reason, scientists are still working to
answer basic questions, like, why do some
people self-talk more than others? What
areas of the brain are activated during self-
talk? And how does this activation differ
from normal conversation? One thing we
know for certain, however, is that what
you say in these conversations can have
real impacts on your attitude and
performance.
Engaging in self-talk that’s instructional
or motivational has been shown to
increase focus, boost self-esteem, and
help tackle everyday tasks. For example,
one study of collegiate tennis
players found that incorporating
instructional self-talk into
practice increased their concentration and
accuracy.
But where positive self-talk can help you,
negative self-talk can harm you. Most
people are critical of themselves
occasionally, but when this behavior gets
too frequent or excessively negative, it
can become toxic. High levels of negative
self-talk are often predictive of anxiety in
children and adults. And those who
constantly blame themselves for their
problems and ruminate on those
situations typically experience more
intense feelings of depression.
việc nói thành tiếng với bản thân cũng được
xếp vào loại này.
Chúng tôi biết việc độc thoại nội tâm này là
quan trọng, và có thể giúp bạn lên kế hoạch,
vượt qua các tình huống khó khăn, và thậm
chí tạo động lực cho bạn cả ngày. Nhưng học
cách độc thoại cũng rất khó. Nó dựa vào các
đối tượng nghiên cứu theo dõi rõ ràng một
hành vi tự phát và thường được thực hiện
không có sự kiểm soát có ý thức. Vì lý do
này, các nhà khoa học vẫn đang làm việc để
trả lời các câu hỏi cơ bản, như, tại sao một
số người độc thoại nhiều hơn những người
khác? Những vùng nào của não được kích
hoạt trong quá trình độc thoại? Và sự kích
hoạt này khác với cuộc trò chuyện bình
thường như thế nào? Tuy nhiên, một điều
chúng tôi biết rõ, chính là những gì bạn nói
trong những cuộc trò chuyện này có thể có
tác động thực sự đến thái độ và hiệu quả làm
việc của bạn.
Tham gia vào các cuộc độc thoại mang tính
hướng dẫn hoặc tạo động lực được chứng
minh là làm tăng sự tập trung, nâng cao lòng
tự trọng, và giúp giải quyết các công việc
hàng ngày. Ví dụ, một nghiên cứu về những
vận động viên quần vợt ở trường đại học đã
cho thấy việc kết hợp độc thoại theo hướng
dẫn vào trong thực tế làm tăng sự tập trung
và độ chính xác của họ.
Nhưng trong khi độc thoại tích cực có lợi, thì
độc thoại tiêu cực lại có hại cho bạn. Hầu
như mọi người đều thỉnh thoảng tự chỉ trích
bản thân mình, nhưng khi hành vi này diễn
ra quá thường xuyên hoặc tiêu cực thái
quá, nó có thể trở nên độc hại. Độc thoại tiêu
cực ở mức độ cao thường là dấu hiệu báo
trước cho bệnh lo âu ở trẻ em và người
lớn. Và những ai liên tục tự trách móc bản
thân về những vấn đề của họ đồng thời luẩn
quẩn với các tình huống đó thường trải qua
cảm giác trầm cảm trầm trọng hơn.
_ln.ynzhie_
What makes a good life? Lessons from the
longest study on happiness
Speaker: Robert Waldinger
Link:https://www.ted.com/talks/robert_waldinger_what_makes_a_good_life_lessons_from_the_longest_study_on_happiness?utm_ca
mpaign=tedspread&utm_medium=referral&utm_source=t
edcomshare
What keeps us healthy and happy as we go
through life? If you were going to invest
now in your future best self, where would
you put your time and your energy? There
was a recent survey of millennials asking
them what their most important life goals
were, and over 80 percent said that a
major life goal for them was to get
rich. And another 50 percent of those
same young adults said that another major
life goal was to become famous.
Well, the lessons aren't about wealth or
fame or working harder and harder. The
clearest message that we get from this 75-
year study is this: Good relationships keep
us happier and healthier. Period
We've learned three big lessons about
relationships. The first is that social
connections are really good for us, and
that loneliness kills.It turns out that people
who are more socially connected to
family, to friends, to community, are
happier, they're physically healthier, and
they live longer than people who are less
well connected. And the experience of
loneliness turns out to be toxic. People
who are more isolated than they want to
be from others find that they are less
happy, their health declines earlier in
midlife, their brain functioning declines
sooner and they live shorter lives than
people who are not lonely. And the sad
fact is that at any given time, more than
Điều gì làm cho chúng ta hạnh phúc và
khỏe mạnh xuyên suốt cuộc đời? Nếu bạn
đang định đầu tư ngay bây giờ vào phiên
bản tương lai tốt nhất của mình, bạn sẽ đặt
thời gian và tâm sức ở đâu? Một cuộc khảo
sát gần đây về thế hệ trẻ để hỏi mục tiêu
quan trọng nhất trong đời họ là gìvà hơn
80% nói rằng mục tiêu chính là làm
giàu. Và 50% khác trong số những con
người trẻ tuổi đó nói rằng một mục tiêu
chính khác trong cuộc đời là trở nên nổi
tiếng.
Những bài học ấy không phải về sự giàu có
hay sự nổi tiếng hay làm việc cật lực hơn và
hơn nữa. Thông điệp rõ nhất mà chúng ta
nhận được qua cuộc nghiên cứu 75 năm này
là: Những mối quan hệ tốt giúp chúng ta
hạnh phúc hơn và khỏe mạnh hơn. Chấm
hết.
Chúng ta học được ba bài học lớn về những
mối quan hệ. Bài học thứ nhất là những mối
quan hệ xã hội rất tốt đối với chúng ta, và
sự cô đơn thì giết ta. Thật ra là những người
kết nối nhiều hơn với gia đình, với bạn bè,
với cộng đồng sẽ hạnh phúc hơn, họ sẽ
khỏe mạnh hơn về thể chất và sống lâu
hơn so với những người ít kết nối. Và trải
nghiệm của sự cô đơn hóa ra lại độc
hại. Những người hay xa lánh người khác
hơn thường cảm thấy họ ít hạnh phúc
hơn, sức khỏe của họ sút giảm sớm hơn
trong thời trung niên, Chức năng não của
họ cũng sút giảm sớm hơn và họ sống cuộc
đời ngắn ngủi hơn những người không cô
đơn. Và sự thật đáng buồn là ở bất kì thời
_ln.ynzhie_
one in five Americans will report that
they're lonely.
And we know that you can be lonely in a
crowd and you can be lonely in a
marriage, so the second big lesson that we
learned is that it's not just the number of
friends you have, and it's not whether or
not you're in committed relationship, but
it's the quality of your close relationships
that matters. It turns out that living in the
midst of conflict is really bad for our
health. High-conflict marriages, for
example, without much affection, turn out
to be very bad for our health, perhaps
worse than getting divorced. And living in
the midst of good, warm relationships is
protective.
And the third big lesson that we learned
about relationships and our health is that
good relationships don't just protect our
bodies, they protect our brains. It turns out
that being in a securely attached
relationship to another person in your 80s
is protective, that the people who are in
relationships where they really feel they
can count on the other person in times of
need, those people's memories stay
sharper longer. And the people in
relationships where they feel they really
can't count on the other one, those are the
people who experience earlier memory
decline. And those good relationships,
they don't have to be smooth all the time.
Some of our octogenarian couples could
bicker with each other day in and day
out, but as long as they felt that they could
really count on the other when the going
got tough, those arguments didn't take a
toll on their memories.
điểm nào, hơn một người trong số năm
người Mỹ bảo rằng họ đang cô đơn.
Và chúng tôi biết bạn có thể cảm thấy cô
đơn trong đám đông và bạn có thể cảm thấy
cô đơn trong một cuộc hôn nhân, vậy bài
học lớn thứ hai mà chúng ta học được là
không phải là số lượng bạn bè bạn có, và
cũng không phải việc bạn có ở trong một
mối quan hệ tận tâm hay không, mà chính
là chất lượng của mối quan hệ gần gũi của
bạn mới đáng quan trọng. Hóa ra là sống ở
giữa xung đột rất có hại cho sức khỏe chúng
ta. Những cuộc hôn nhân hay xảy ra xung
đột, ví dụ như thiếu thốn tình cảm hóa ra lại
rất có hại cho sức khỏe, thậm chí có thể còn
tệ hơn việc li dị. Và việc sống giữa những
mối quan hệ tốt đẹp, ấm áp sẽ bảo vệ chúng
ta.
Và bài học lớn thứ ba chúng ta học về
những mối quan hệ và sức khỏe chúng ta
là những mối quan hệ tốt đẹp không chỉ bảo
vệ cơ thể ta, mà còn bảo vệ não của ta
nữa. Hóa ra thì việc ở trong một mối quan
hệ bền chặt với một người khác cũng trong
tuổi 80 như bạn sẽ giúp bảo vệ bạn, những
người ở trong mối quan hệ mà họ cảm thấy
có thể tin cậy được đối phương khi cần, trí
nhớ của họ sẽ lâu hơn. Và những người ở
trong mối quan hệ mà họ không tin tưởng
được người khác, họ là những người bị
giảm trí nhớ sớm. Và những mối quan hệ
tốt đó, chúng không nhất thiết phải luôn
suôn sẻ. Một số cặp 80 tuổi có thể cãi nhau
chuyện vặt vãnh ngày này qua ngày
khác, nhưng chừng nào họ còn cảm thấy tin
tưởng được đối phương khi gặp khó
khăn thì những cuộc cãi nhau đó không hề
ảnh hưởng xấu đến trí nhớ của họ.
_ln.ynzhie_
What is depression?
Speaker: Helen M. Farrell
Link:https://www.ted.com/talks/helen_m_farrell_what_is_depression?utm_campaign=tedspread&utm_medium=referral
&utm_source=tedcomshare
Depression is the leading cause of
disability in the world. In the United
States, close to 10% of adults struggle
with depression. But because it's a
mental illness, it can be a lot harder to
understand than, say, high
cholesterol. One major source of
confusion is the difference between
having depression and just feeling
depressed. Almost everyone feels
down from time to time. Getting a
bad grade, losing a job, having an
argument, even a rainy day can bring
on feelings of sadness. Sometimes
there's no trigger at all. It just pops up
out of the blue. Then circumstances
change, and those sad feelings
disappear.
Clinical depression is different. It's a
medical disorder, and it won't go
away just because you want it to. It
lingers for at least two consecutive
weeks, and significantly interferes
with one's ability to work, play, or
love. Depression can have a lot of
different symptoms: a low mood, loss
of interest in things you'd normally
enjoy, changes in appetit, feeling
worthless or excessively
guilty, sleeping either too much or too
little, poor concentration, restlessness
or slowness, loss of energy, or
recurrent thoughts of suicide.
Trầm cảm là nguyên nhân gây khuyết
tật hàng đầu trên thế giới. Ở Mỹ gần
10% người trường thành đang vật lộn
với chứng trầm cảm. Vì là bệnh tâm
thần nên nó khó hiểu hơn nhiều so với
mấy thứ như mức cholesterol
cao. Một nguyên nhân chính gây ra
nhầm lẫn là sự khác biệt giữa trầm
cảm và cảm giác chán nản. Hầu hết
mọi người đều có lúc cảm thấy chán
nản. Bị điểm kém, mất việc, cãi vã
với ai đó, thậm chí là một ngày mưa
cũng làm người ta thấy buồn
buồn. Đôi khi không có gì tác động
hết. Nó chỉ tự dưng xuất hiện. Rồi khi
hoàn cảnh thay đổi những cảm xúc
buồn chán đó biến mất.
Trầm cảm lâm sàng lại là một vấn đề
khác. Đó là rối loạn y học, và nó sẽ
không biến mất như ý muốn của bạn.
Nó kéo dài ít nhất trong 2 tuần liên
tiếp, và ảnh hưởng lớn đến khả năng
làm việc, vui chơi, hay yêu đương.
Trầm cảm có rất nhiều triệu chứng
khác nhau: tâm trạng đi xuống, không
còn hứng thú với một số việc bạn
thường quan tâm, khẩu vị thay
đổi cảm thấy vô dụng hay cảm giác
tội lỗi quá mức, ngủ quá nhiều hoặc
quá ít, khả năng tập trung kém, bồn
chồn hoặc chậm chạp, mất năng
lượng, hay thường xuyên nghĩ đến
hành vi tự sát.
_ln.ynzhie_
To someone with depression, these
first steps can seem
insurmountable. If they feel guilty or
ashamed, point out that depression is
a medical condition, just like asthma
or diabetes. It's not a weakness or a
personality trait, and they shouldn't
expect themselves to just get over
it anymore than they could will
themselves to get over a broken
arm. If you haven't experienced
depression yourself, avoid comparing
it to times you've felt
down. Comparing what they're
experiencing to normal, temporary
feelings of sadness can make them
feel guilty for struggling. Even just
talking about depression openly can
help.
For example, research shows that
asking someone about suicidal
thoughts actually reduces their
suicide risk. Open conversations
about mental illness help erode
stigma and make it easier for people
to ask for help. And the more patients
seek treatment, the more scientists
will learn about depression, and the
better the treatments will get.
Với những người bị trầm cảm, các
bước đầu tiên này có thể rất khó thực
hiện. Nếu họ cảm thấy tội lỗi hay xấu
hổ, hãy chỉ ra rằng trầm cảm chỉ là
một căn bệnh, cũng giống như hen
suyễn hay tiểu đường. Đó không phải
là sự yếu đuối hay tính cách cá
nhân, và họ không nên mong đợi bản
thân vượt qua được điều đó như là
việc mong muốn bình phục sau
chuyện gãy tay. Nếu bản thân bạn
trước đây chưa từng bị trầm cảm, thì
nên tránh so sánh căn bệnh này với
những thời gian mà bạn gục ngã. So
sánh với những gì họ đang trải qua với
cảm giác buồn bã bình thường, tạm
thời có thể khiến họ cảm thấy tội
lỗi. Thậm chí là chỉ nói chuyện cởi
mở về trầm cảm cũng có ích.
Ví dụ, một nghiên cứu chỉ ra rằng việc
hỏi ai đó về những ý nghĩ tự tử thực
sự làm giảm nguy cơ tự tử của
họ. Những cuộc trò chuyện cởi mở về
bệnh tâm thần làm giảm đi sự kì thị và
khiến cho mọi người dễ dàng tìm
kiếm sự giúp đỡ hơn. và càng nhiều
bệnh nhân được trị liệu thì các nhà
khoa học càng biết nhiều hơn về căn
bệnh này, và họ sẽ tìm ra nhiều cách
chữa tốt hơn.
_ln.ynzhie_
The science of skin color
Speaker: Angela Koine Flynn
Link:https://www.ted.com/talks/angela_koine_flynn_the_science_of_skin_color?utm_campaign=tedspread&utm_medi
um=referral&utm_source=tedcomshare
When ultraviolet sunlight hits our
skin, it affects each of us a little
differently. Depending on skin color,
it will take only minutes of
exposure to turn one person beetroot-
pink, while another requires hours to
experience the slightest change. So
what's to account for that
difference and how did our skin come
to take on so many different hues to
begin with?
Whatever the color, our skin tells an
epic tale of human intrepidness and
adaptability, revealing its variance to
be a function of biology. It all centers
around melanin, the pigment that
gives skin and hair its color. This
ingredient comes from skin cells
called melanocytes and takes two
basic forms. There's eumelanin,
which gives rise to a range of brown
skin tones, as well as black, brown,
and blond hair, and pheomelanin,
which causes the reddish browns of
freckles and red hair. But humans
weren't always like this. Our varying
skin tones were formed by an
evolutionary process driven by the
Sun. In began some 50,000 years ago
when our ancestors migrated north
from Africa and into Europe and
Asia.
These ancient humans lived between
the Equator and the Tropic of
Khi tia cực tím tiếp xúc với da chúng
ta, ảnh hưởng của nó đối với mỗi người
có một chút khác biệt. Tùy thuộc vào
màu da, sẽ chỉ mất vài phút phơi
nắng để biến một người thành da màu
đỏ củ cải, trong khi người khác cần
hàng giờ mới có những thay đổi nhỏ
nhất. Vậy điều gì giải thích cho sự khác
biệt đó và làm thế nào mà da chúng ta
có nhiều màu sắc khác nhau như vậy?
Bất kể là màu gì, da chúng ta tiết lộ câu
chuyện sử thi về sự dũng cảm và thích
nghi của con người bộc lộ sự khác
nhau về chức năng sinh học. Tất cả là
nhờ melanin, là một sắc tố giúp cho da
và tóc có màu. Thành phần này đến từ
tế bào da gọi là tế bào hắc tố và có hai
dạng cơ bản. Một là eumelanin, làm
gia tăng tông màu da nâu, cũng như là
tóc đen, nâu và vàng. và còn lại là
pheomelanin, gây nên tàn nhang màu
nâu đỏ và tóc đỏ. Nhưng con người
không luôn như vậy. Sự biến đổi tông
màu da của chúng ta hình thành bởi
một quá trình tiến hóa dẫn dắt bởi Mặt
trời. Nó khởi nguồn từ cách đây 50,000
năm khi tổ tiên chúng ta di cư từ Châu
Phi sang Châu Âu và Châu Á
Những người cổ đại này sống giữa khu
vực xích đạo và vùng nhiệt đới, khu
_ln.ynzhie_
Capricorn, a region saturated by the
Sun's UV-carrying rays. When skin is
exposed to UV for long periods of
time, the UV light damages the DNA
within our cells, and skin starts to
burn. If that damage is severe
enough, he cells mutations can lead to
melanoma, a deadly cancer that forms
in the skin's melanocytes.
Sunscreen as we know it today didn't
exist 50,000 years ago. So how did
our ancestors cope with this onslaught
of UV? The key to survival lay in
their own personal sunscreen
manufactured beneath the skin:
melanin.
The type and amount of melanin in
your skin determines whether you'll
be more or less protected from the
sun. This comes down to the skin's
response as sunlight strikes it. When
it's exposed to UV light, that triggers
special light-sensitive receptors
called rhodopsin, which stimulate the
production of melanin to shield cells
from damage. For light-skin people,
that extra melanin darkens their skin
and produces a tan.
Over the course of
generations, humans living at the
Sun-saturated latitudes in
Africa adapted to have a higher
melanin production threshold and
more eumelanin, giving skin a darker
tone. This built-in sun shield helped
protect them from melanoma, likely
making them evolutionarily fitter and
capable of passing this useful trait on
to new generations.
vực thấm đẫm tia UV từ mặt trời. Khi
da bị phơi nhiễm bởi tia UV trong một
thời gian dài, tia UV sẽ phá hủy DNA
trong tế bào chúng ta, và da bắt đầu bị
cháy. Nếu sự phá hủy này đủ lâu, các
đột biến trong tế bào có thể tạo thành u
ác tính, một dạng ung thư nguy hiểm
được hình thành trong tế bào hắc tố của
da.
Màng bảo vệ chống nắng ta biết ngày
nay đã không tồn tại cách đây 50,000
năm. Vì vậy làm thế nào tổ tiên chúng
ta đương đầu với sự tấn công dữ dội
của tia UV? Chìa khóa sống còn nằm ở
lớp màng bảo vệ chống nắng của mỗi
người được tạo ra bên dưới lớp da:
melanin.
Loại và hàm lượng melanin trong da
bạn sẽ quyết định bạn được bảo vệ
nhiều hay ít trước mặt trời. Điều này
đến từ đáp ứng của da khi bị tia nắng
mặt trời tấn công. Khi da phơi bày
trước tia UV, thì thụ thể đặc biệt nhạy
với ánh mặt trời, có tên là rhodopsin, sẽ
kích thích việc sản xuất melanin để tạo
ra lớp tế bào bảo vệ khỏi sự phá
hủy. Với người có làn da sáng, lượng
melanin tạo thêm này sẽ làm sạm da và
tạo màu nâu.
Trải qua nhiều thế hệ, con người ở khu
vực có lượng ánh sáng mặt trời bão hòa
ở Châu Phi thích nghi để có một lớp
bảo vệ sản xuất nhiều melanin và nhiều
eumelanin, dẫn đến da có tông màu
sậm hơn. Lớp chắn tạo ra bởi mặt trời
này giúp họ bảo vệ khỏi u ác tính, giúp
họ khỏe mặt hơn xét về mặt tiến hóa và
có khả năng truyền điều hữu ích này
cho các thế hệ con cháu.
_ln.ynzhie_
What happens if you don't put your
phone in airplane mode?
Speaker: Lindsay DeMarchi
Link:https://www.ted.com/talks/lindsay_demarchi_what_happens_if_you_don_t_put_your_phone_in_airplane_mode?ut
m_campaign=tedspread&utm_medium=referral&utm_source=tedcomshare
Right now, invisible signals are flying
through the air all around
you. Beyond the spectrum of light
your eyes can see, massive radio
waves as wide as houses carry
information between computers, GPS
systems, cell phones, and more. In
fact, the signal your phone broadcasts
is so strong, if your eyes could see
radio waves, your phone would be
visible from Jupiter. At least your
special eyes would be able to see this
if the sky wasn’t flooded with
interference from routers,satellites,
and, of course, people flying who
haven't put their phones on airplane
mode. You see, this setting isn't to
protect your flight, it's to protect
everyone else in your flight path.
Cell phones connect to networks by
emitting information in the form of
electromagnetic waves; specifically,
radio waves, which occupy this band
of the electromagnetic
spectrum. These radio waves come in
a range of wavelengths, and let’s
imagine your special eyes see the
various wavelengths as different
Hiện tại, các tín hiệu vô hình đang
bay qua không khí xung quanh
bạn. Ngoài quang phổ của ánh sáng
mà mắt bạn có thể nhìn thấy, thì
sóng vô tuyến lớn rộng như ngôi
nhà chuyển thông tin giữa máy
tính, hệ thống định vị, điện thoại di
động, và nhiều nữa. Trên thực tế,
tín hiệu mà điện thoại của bạn phát
đi rất mạnh mẽ, nếu mắt bạn có thể
nhìn thấy sóng vô tuyến, thì điện
thoại của bạn sẽ được nhìn thấy từ
Sao Mộc. Ít ra thì đôi mắt đặc biệt
của bạn có thể thấy được điều này
nếu bầu trời không bị tràn ngập với
sự can thiệp từ định tuyến, vệ tinh,
và tất nhiên, những người đang bay
nhưng không đặt điện thoại của họ
ở chế độ máy bay. Bạn sẽ thấy, cài
đặt này không phải để bảo vệ
chuyến bay của bạn, mà nó để bảo
vệ những người khác trên tuyến
đường chuyến bay của bạn.
Điện thoại di động kết nối với
mạng bằng cách phát ra thông tin
dưới dạng sóng điện từ; cụ thể là
sóng vô tuyến, nó chiếm lấy dải
băng tầng của quang phổ điện từ.
Những sóng vô tuyến này đến
trong phạm vi các làn sóng, và hãy
tưởng tượng đôi mắt đặc biệt của
bạn nhìn thấy các bước sóng khác
nhau dưới dạng màu sắc khác
_ln.ynzhie_
colors. When you make a call, your
phone generates a radio wave signal
which it throws to the nearest cell
tower. If you're far from service, your
phone will expend more battery
power to send a higher amplitude
signal in an effort to make a
connection. Once connected, this
signal is relayed between cell towers
all the way to your call’s recipient.
Since your call isn’t the only signal
out here, cell towers managing the
calls assign each phones involved
their own wavelength. This specific
color ensures you’re not picking up
other people’s calls. It’s even slightly
different from the wavelength your
phone is receiving information on, so
as not to interfere with that incoming
signal. But there are only so many
colors to choose from. And since the
advent of Wi-Fi, the demand for
ownership of these wavelengths has
increased dramatically.
. đáng kể.
nhau. Khi bạn thực hiện cuộc gọi,
thì điện thoại sẽ phát ra một tín hiệu
sóng vô tuyến mà nó truyền đến trụ
phát sóng gần nhất. Nếu bạn ở xa
điểm phát sóng, thì điện thoại của
bạn sẽ tốn pin nhiều hơn để gửi tín
hiệu biên độ cao hơn để cố gắng có
được kết nối. Sau khi kết nối, tín
hiệu này được chuyển tiếp giữa các
trụ phát sóng đến thẳng người nhận
cuộc gọi của bạn.
Vì cuộc gọi của bạn không phải là
tín hiệu duy nhất phát ra ở đây, nên
trụ sóng quản lý cuộc gọi sẽ chỉ
định 1 điện thoại nối với 1 bước
sóng riêng. Màu sắc cụ thể này
đảm bảo bạn hiện tại không nhận
cuộc gọi của người khác. Nó thậm
chí hơi khác nhau ở bước sóng mà
điện thoại của bạn đang nhận thông
tin từ đó, để nó không đụng với tín
hiệu truyền đến. Tuy nhiên chỉ là
có rất nhiều màu sắc để lựa
chọn. Và kể từ khi có phát minh
của Wi-Fi, thì nhu cầu sở hữu
những bước sóng này đã tăng lên
_ln.ynzhie_

Why a sausage can do what your

gloves cannot
Speaker: Charles Wallace and Sajan Saini

Link:https://www.ted.com/talks/charles_wallace_and_sajan_saini_why_a_sausage_can_do_what_your_gloves_cannot?
utm_campaign=tedspread&utm_medium=referral&utm_source=tedcomshare

In 2010, South Korea experienced a
particularly cold winter. People
couldn't activate their smartphones
while wearing gloves, so they began
wielding snack sausages— causing
one company to see a 40% rise in
sausage sales. So, what could sausages
do that gloves couldn’t? In other
words, how do touchscreens actually
work?
Vào năm 2010, Hàn Quốc trải qua
một mùa đông khắc nghiệt. Người
ta không thể kích hoạt điện thoại
khi mang găng tay, nên dùng xúc
xích ăn liền để kích hoạt - khiến
doanh số xúc xích của một công ty
tăng đến 40%. Vì sao xúc xích kích
hoạt được điện thoại còn găng tay
lại không? Hay nói cách khác, màn
hình cảm ứng hoạt động như thế
nào?

In 1965, the first ever touchscreen was Vào năm 1965, màn hình cảm ứng
invented to help British air traffic đầu tiên được tạo ra để giúp kiểm
controllers efficiently update flight soát viên không lưu Anh cập nhật
plans. However, the technology was lịch trình bay hiệu quả. Tuy nhiên,
too unwieldy and expensive for do quá khó dùng và đắt đỏ nên
widespread use. Over the following không được sử dụng rộng
decades, engineers further developed rãi. Những thập niên sau, các kỹ sư
this technology and experimented with nghiên cứu nhiều hơn, thí nghiệm
alternative kinds of các loại màn hình cảm ứng
touchscreens. Soon, resistive khác. Chẳng bao lâu, màn hình
touchscreens dominated the cảm ứng điện trở đã chiếm lĩnh thị
market. But then, in 2007, Apple trường. Nhưng sau đó, vào năm
released the first iPhone. It was a 2007, Apple ra mắt chiếc iPhone
breakthrough, yet it functioned using đầu tiên. Đây là một bước đột
the same principle as the first phá, nhưng nó vẫn hoạt động cùng
touchscreen: capacitance. Nowadays, nguyên tắc với màn hình cảm ứng
capacitive and resistive đầu tiên: điện dung. Ngày nay, màn
touchscreens are two of the most hình cảm ứng điện dung và màn
common types. hình cảm ứng điện trở là hai loại
màn hình cảm ứng phổ biến nhất.
_ln.ynzhie_
Both use an external input to complete
their electric circuits. In conductive
materials, electrons flow around
atoms, forming an electric current. In
contrast to insulators, the electrons in
conductors are weakly bound and flow
easily.
A resistive touchscreen has two
layers. The top is a clear, flexible
material— usually plastic— while the
bottom is something rigid, like
glass. These layers are coated with a
conductive substance and separated by
a thin gap. When something pushes
hard enough, the layers
connect, completing the electric
circuit. This causes a change in voltage
that the machine’s software reacts to.
Resistive touchscreens can be a little
unresponsive, but they're generally
cheap and durable, so they're favored
for industrial or mass use. A vast
majority of the touchscreens produced
in 2007 were resistive. But in the years
following the iPhone’s release,
most became capacitive.
Cả hai đều dùng ngoại lực để tạo
thành mạch kín. Trong các vật liệu
dẫn điện, các electron chuyển động
quanh nguyên tử, tạo thành dòng
điện. Trái với chất cách
điện, electron trong vật dẫn điện
liên kết yếu và dễ di chuyển.
Màn hình cảm ứng điện trở có hai
lớp. Lớp trên là vật liệu trong suốt,
mềm dẻo - thường là nhựa - còn
lớp dưới là vật liệu cứng như thủy
tinh. Hai lớp này được phủ bằng
chất dẫn điện, ngăn cách bằng một
rãnh nhỏ. Khi lực ấn đủ mạnh, hai
lớp chạm nhau, tạo thành mạch
kín, làm thay đổi điện áp khiến
phần mềm phản ứng. Màn hình
cảm ứng điện trở đôi lúc không
được nhạy nhưng nhìn chung rẻ và
bền, nên được ưu tiên dùng công
nghiệp hoặc sử dụng đại trà. Hầu
hết màn hình cảm ứng sản xuất
năm 2007 là loại điện trở. Những
năm sau đó, chủ yếu dùng màn
hình cảm ứng điện dung.
 _ln.ynzhie_
How to make learning as addictive
as social media
Speaker: Luis von Ahn
Link:https://www.ted.com/talks/luis_von_ahn_how_to_make_learning_as_addictive_as_social_media?utm_campaign=t
edspread&utm_medium=referral&utm_source=tedcomshare
Guatemala is a very poor country. And
a lot of people talk about education as
something that brings equality to
different social classes. But I always
saw it as the opposite, as something
that brings inequality. Because what
happens in practice is that people who
have a lot of money can buy themselves
a really good education and therefore
continue having a lot of
money. Whereas people who don't
have very much money barely learn
how to read and write and therefore
never make a lot of money. And this is
especially true in poor countries.
Now, I was fortunate that I received a
rich person's education even though I
didn't grow up rich. And it’s because
I’m an only child. And my mother,
who was a single mother, spent all of
her resources on my education. And
this allowed me to come to college to
the US and eventually get a PhD in
computer science.
Now because of all of this about 10
years ago, I decided I wanted to do
something that would give equal
access to education to everyone. Oh, by
the way, this is what I want to talk to
you about today, giving equal access to
education to everyone. At the time, I
was a professor of computer science at
Carnegie Mellon University, and I
decided to work on this with my PhD
student, Severin.
Guatemala là một quốc gia rất nghèo. Và
nhiều người luôn coi việc giáo dục chính là
thứ sẽ định nghĩa lại sự bình đẳng giai
cấp. Nhưng với tôi thì khác, nó là thứ sẽ
mang đến sự bất bình đẳng. Vì trên thực
tế, những người giàu có sẽ có thể tiếp cận
với nền giáo dục cao cấp hơn và cứ thế
kiếm nhiều tiền hơn. Trong khi đó, những
người không có nhiều tiền rất khó có điều
kiện để học và cứ thế nghèo thêm. Điều
này là thực trạng ở các nước nghèo.
Gỉa định như, tôi bất ngờ nhận được hệ
thống giáo dục như người giàu dù tôi sinh
ra vốn không giàu. Đó là do tôi là đứa con
duy nhất. Và người mẹ đơn thân của tôi, đã
tích góp tất cả mọi thứ vào việc học của
tôi. Điều đó khiến tôi có cơ hội học đại học
ở Mỹ và có được tấm bằng tiến sĩ khoa học
máy tính.
Cũng bởi những trải nghiệm đó, mà
khoảng 10 năm trước, tôi quyết tâm phải
làm điều gì đó, một điều sẽ mang lại sự
bình đẳng về giáo dục cho tất cả mọi
người. Và tiện thể, đó chính xác là điều tôi
muốn nói hôm nay, đó là ban phát sự bình
đẳng giáo dục cho tất cả mọi người. Vào
cái thời mà tôi còn là tiến sĩ khoa học máy
tính tại Đại học Carnegie Mellon, tôi đã
quyết thực hiện nó cùng với một sinh viên
đang học PhD của tôi, Severin.
 _ln.ynzhie_
The way my brain works, all of
education is just too general of a
problem. So I decided, let's start by
teaching one thing. And then I started
thinking, OK, well, what should we
teach first? Should we teach math? I
mean, we both love math. Me and my
cofounder, we both love math. And,
you know, we didn't decide to do
math. Then we started thinking, well,
maybe we should teach computer
science. But eventually, and this is
maybe surprising to people in North
America, eventually, we decided that
the best subject to start with was
teaching foreign languages.
And let me tell you why. There's a
number of reasons. One of them is that
there's a huge audience for it. There’s
about two billion people in the world
learning a foreignlanguage, both in
school and outside of schools. Most of
these people, by the way, are learning
English. About 80 percent of them are
learning English. In this weird map
right here, all the countries in green are
countries in which people are
predominantly learning English. And
the reason for that is because English
can truly transform your life. In most
countries in the world, knowledge of
English can significantly increase your
income potential. So this is another
reason why we decided to start with
foreign languages. And it's because
you can directly make more money if
you learn another language, in
particular English.
Đối với tôi mà nói, giáo dục chính là căn
nguyên để giải quyết mọi vấn đề. Nên tôi
đã quyết định khởi đầu bằng cách dạy một
cái gì đó. Và tôi bắt đầu nghĩ, vậy thì mình
nên dạy gì đây? Nên dạy toán chứ? Hai
chúng tôi đều yêu toán. Tôi và anh bạn
đồng sáng lập, đều yêu toán cả. Nhưng cuối
cùng thì, cả hai đã không dạy toán. Rồi
chúng tôi bắt đầu nghĩ tới các môn khác,
như khoa học máy tính. Để rồi thì, cái này
nghe có vẻ hơi bất ngờ với những ai ở Bắc
Mỹ đấy, cuối cùng thì chúng tôi đã chọn
được môn học lý tưởng để bắt đầu là dạy
ngoại ngữ.
Và để tôi cho bạn biết tại sao. Nhiều lý do
lắm. Một trong các lý do là có khá nhiều
người cần đến nó. Có khoảng hai tỷ người
trên thế giới đang học ngoại ngữ, cả ở
trường lẫn ở ngoài trường. Hầu hết những
người này đều đang học tiếng
Anh. Khoảng 80% trong số họ học tiếng
Anh. Trong cái bản đồ hơi dị này, tất cả
nước màu xanh lá là những nước có lượng
lớn người đang học tiếng Anh. Và lý do
cho điều này là vì tiếng Anh thực sự có thể
khiến bạn đổi đời. Ở nhiều nước trên thế
giới, việc biết tiếng Anh có thể làm tăng
đáng kể thu nhập của bạn. Và đó cũng là
một lý do khiến chúng tôi muốn dạy ngoại
ngữ. Là vì bạn có thể kiếm nhiều tiền
nhanh chóng nếu bạn biết thêm 1 thứ tiếng,
đặc biệt là tiếng Anh.
 _ln.ynzhie_
Why it's so hard to cure HIV/AIDS
Speaker: Janet Iwasa
Link:https://www.ted.com/talks/janet_iwasa_why_it_s_so_hard_to_cure_hiv_aids?utm_campaign=tedspread&utm_me
dium=referral&utm_source=tedcomshare
In 2008, something incredible
happened: a man was cured of HIV. In
over 70 million HIV cases, that was a
first and, so far, a last. We don't yet
understand exactly how he was
cured. We can cure people of various
diseases, such as malaria and hepatitis
C, so why can't we cure HIV? Well,
first let's examine how HIV infects
people and progresses into AIDS.
HIV spreads through exchanges of
bodily fluids. Unprotected sex and
contaminated needles are the leading
cause of transmission. It, fortunately,
cannot spread through air, water, or
casual contact. Individuals of any age,
sexual orientation, gender and race can
contract HIV.
Once inside the body, HIV infects cells
that are part of the immune system. It
particularly targets helper T dịch. Chúng thường nhắm vào các tế
cells, which help defend the body
against bacterial and fungal
infections. HIV is a retrovirus, which
means it can write its genetic code into
the genome of infected cells, co-opting
them into making more copies of itself.
During the first stage of HIV
infection, the virus replicates within
helper T cells, destroying many of
them in the process. During this stage,
Năm 2008, một điều kỳ diệu đã xảy
ra: một người đàn ông được chữa khỏi
HIV. Trong hơn 70 triệu ca bệnh, đây
là ca đầu tiên, và duy nhất cho đến bây
giờ. Nhưng chúng ta không biết chính
xác ông ấy được chữa khỏi thế
nào. Chúng ta chữa được nhiều bệnh
khác nhau, như bệnh sốt rét và viêm
gan C, thế tại sao chúng ta không
chữa được HIV? Trước hết, hãy xem
HIV lây nhiễm vào người và tiến triển
thành AIDS thế nào.
HIV lây qua sự trao đổi dịch cơ
thể. Quan hệ tình dục không an toàn
và kim tiêm nhiễm HIV là nguyên
nhân chính. May là HIV không lan
truyền qua không khí, nước, và tiếp
xúc bình thường. Cá nhân thuộc mọi
lứa tuổi, thiên hướng tình dục, giới
tính, và chủng tộc đều có thể bị nhiễm
HIV.
Khi vào trong cơ thể, HIV xâm nhập
vào các tế bào của hệ miễn
bào hỗ trợ T, tế bào giúp cơ thể chống
lại sự lây nhiễm của vi khuẩn và
nấm. HIV là một retrovirus, loại virus
có thể gắn mã di truyền của nó vào hệ
gen của tế bào bị nhiễm, và khiến các
tế bào "lỗi" này nhân lên nhiều hơn.
Trong giai đoạn đầu của nhiễm HIV,
virus nhân đôi trong các tế bào hỗ trợ
T, đồng thời phá hủy rất nhiều tế bào
này. Ở giai đoạn này, bệnh nhân
 _ln.ynzhie_
patients often experience flu-like
symptoms, but are typically not yet in
mortal danger. However, for a period
ranging from a few months to several
years, during which time the patient
may look and feel completely
healthy, the virus continues to replicate
and destroy T cells. When T cell counts
drop too low, patients are in serious
danger of contracting deadly
infections that healthy immune
systems can normally handle. This
stage of HIV infection is known as
AIDS.
The good news is there are drugs that
are highly effective at managing levels
of HIV and preventing T cell counts
from getting low enough for the
disease to progress to AIDS. With
antiretroviral therapy, most HIV-
positive people can expect to live long
and healthy lives, and are much less
likely to infect others.
However, there are two major
catches. One is that HIV-positive
patients must keep taking their
drugs for the rest of their
lives. Without them, the virus can
make a deadly comeback.
So, how do these drugs work? The
most commonly prescribed ones
prevent the viral genome from being
copied and incorporated into a host
cell's DNA. Other drugs prevent the
virus from maturing or
assembling, causing HIV to be unable
to infect new cells in the body.
thường trải qua các triệu chứng như
bệnh cúm, nhưng chưa nguy hiểm
đến tính mạng. Tuy nhiên, trong vòng
từ vài tháng đến vài năm, dù người
bệnh có thể trông như và cảm thấy
hoàn toàn khỏe mạnh, virus sẽ tiếp tục
nhân đôi và phá hủy thêm các tế bào
T. Khi số lượng tế bào T giảm xuống
quá thấp, bệnh nhân đối mặt với nguy
cơ mắc các bệnh truyền nhiễm chết
người mà bình thường hệ miễn dịch
khỏe mạnh có thể chống đỡ
được. Giai đoạn này của việc nhiễm
HIV được gọi là AIDS.
Tin tốt là đã có thuốc rất hiệu
quả trong việc kiểm soát mức độ của
HIV và ngăn số lượng tế bào T giảm
xuống quá thấp khiến bệnh chuyển
chuyển sang AIDS. Bằng liệu pháp
kháng retrovirus, hầu hết người bị
mắc HIV có thể kỳ vọng một cuộc
sống khỏe mạnh và lâu dài, và ít lây
truyền hơn.
Tuy nhiên, có hai trở ngại chính. Một
là người bệnh mắc HIV phải dùng
thuốc suốt đời. Nếu không, virus có
thể tái phát rất nguy hiểm.
Vậy các loại thuốc này hoạt động thế
nào? Loại thường được sử dụng nhất
giúp ngăn không cho hệ gen virus bị
sao chép và gắn vào DNA của tế bào
chủ. Các thuốc khác ngăn không cho
virus trưởng thành hoặc tập hợp,
khiến cho HIV không thể lây sang các
tế bào khác trong cơ thể.
 _ln.ynzhie_
The unexpected math behind Van
Gogh's "Starry Night"
Speaker: Natalya St. Clair
Link:https://www.ted.com/talks/natalya_st_clair_the_unexpected_math_behind_van_gogh_s_starry_night?utm_campai
gn=tedspread&utm_medium=referral&utm_source=tedcomshare
One of the most remarkable aspects of
the human brain is its ability to
recognize patterns and describe
them. Among the hardest patterns we've
tried to understand is the concept of
turbulent flow in fluid dynamics. The
German physicist Werner Heisenberg
said, "When I meet God, I'm going to
ask him two questions: why relativity
and why turbulence? I really believe he
will have an answer for the first."
As difficult as turbulence is to
understand mathematically, we can use
art to depict the way it looks. In June
1889, Vincent van Gogh painted the
view just before sunrise from the
window of his room at the Saint-Paul-
de-Mausole asylum in Saint-Rémy-de-
Provence, where he'd admitted himself
after mutilating his own ear in a
psychotic episode.
In "The Starry Night," his circular
brushstrokes create a night sky filled
with swirling clouds and eddies of
stars. Van Gogh and other
Impressionists represented light in a
different way than their
predecessors, seeming to capture its
motion, for instance, across sun-dappled
waters, or here in star light that twinkles
and melts through milky waves of blue
night sky. The effect is caused by
luminance, the intensity of the light in
the colors on the canvas. The more
primitive part of our visual
cortex, which sees light contrast and
Một trong những điểm nổi bật của bộ não
con người là khả năng nhận ra họa tiết và
mô tả nó. Trong số những họa tiết khó nhất
mà ta cố tìm hiểu là khái niệm về dòng
chảy hỗn loạn trong động lực học chất
lỏng. Nhà vật lý người Đức Werner
Heisenberg nói, "Khi tôi gặp Chúa, tôi sẽ
hỏi ngài hai câu hỏi: tại sao lại có tương đối
và tại sao lại có hỗn loạn? Tôi tin rằng ngài
sẽ có câu trả lời cho điều thứ nhất."
Dù sự hỗn loạn rất khó để hiểu dựa trên
toán học, chúng ta có thể dùng hội họa để
minh họa nó. Tháng 6 năm 1889, Vincent
van Gogh vẽ cảnh ngay trước bình minh từ
cửa sổ phòng ông ở nhà thương điên Saint-
Paul-de-Mausole ở Saint-Rémy-de
Provence, nơi ông đã tự nhập viện sau khi
cắt một bên tai khi bị rối loạn tâm thần.
Trong bức Trời Sao, những nét cọ tròn tạo
nên một bầu trời đầy những đám mây xoáy
và xoáy lốc của các ngôi sao. Van Gogh và
những họa sĩ trường phái Ấn tượng
khác thể hiện ánh sáng khác với người đi
trước, dường như bắt lấy chuyển động của
chúng, ví dụ như mặt nước sáng lấp lánh
ánh mặt trời, hoặc trong ánh sao nhấp nháy
và tan chảy trong biển sao của trời
đêm. Hiệu ứng này là do độ chói của ánh
sáng, cường độ của ánh sáng trong màu sắc
trên bức vẽ. Các phần tế bào nguyên thủy
của vỏ não, phần nhìn thấy ánh sáng tương
phản và chuyển động, nhưng không thấy
 _ln.ynzhie_
motion, but not color, will blend two
differently colored areas together ifthey
have the same luminance.
But our brains' primate subdivision will
see the contrasting colors without
blending. With these two interpretations
happening at once, the light in many
Impressionist works seems to pulse,
flicker and radiate oddly. That's how this
and other Impressionist works use
quickly executed prominent
brushstrokes to capture something
strikingly real about how light moves.
Sixty years later, Russian mathematician
Andrey Kolmogorov furthered our
mathematical understanding of
turbulence when he proposed that
energy in a turbulent fluid at length
R varies in proportion to the 5/3rds
power of R. Experimental
measurements show Kolmogorov was
remarkably close to the way turbulent
flow works, although a complete
description of turbulence remains one of
the unsolved problems in physics. A
turbulent flow is self-similar if there is
an energy cascade. In other words, big
eddies transfer their energy to smaller
eddies, which do likewise at other
scales. Examples of this include Jupiter's
Great Red Spot, cloud formations and
interstellar dust particles.
màu, sẽ trộn hai cùng màu khác nhau
lại nếu chúng có cùng cường độ ánh sáng.
Nhưng phần phụ của não sẽ thấy những
màu tương phản này mà không bị trộn
lẫn. Với cả hai sự nhận thức này diễn ra
cùng lúc, ánh sáng ở nhiều tác phẩm Ấn
tượng dường như chuyển động và nhấp
nháy. Đó là cách mà các họa sĩ Ấn
tượng dùng những nét vẽ nhanh và nổi
bật để khắc họa chân thực chuyển động của
ánh sáng.
60 năm sau, nhà toán học Nga Andrey
Kolmogorov cho ta hiểu thêm mặt toán học
của sự hỗn loạn khi ông nói năng lượng
trong một chất lỏng hỗn loạn ở độ dài R dao
động trong khoảng 5/3 lần R. Các thí
nghiệm cho thấy Kolmogorov đã đến rất
gần với cách mà sự hỗn loạn vận hành, mặc
dù mô tả hoàn chỉnh về sự hỗn loạn vẫn
chưa có lời giải đáp trong vật lý. Dòng chảy
hỗn loạn giống như chính nó với một thác
năng lượng. Nói cách khác, xoáy lớn
chuyền năng lượng sang những xoáy
nhỏ, và tương tự như vậy ở các bậc
khác. Ví dụ của việc này bao gồm cả Vết
đỏ lớn của sao Mộc, sự hình thành sao và
những phần tử bụi ngoài vũ trụ.
 _ln.ynzhie_
Can art amend history?
Speaker: Titus Kaphar
Link:https://www.ted.com/talks/titus_kaphar_can_art_amend_history?utm_campaign=tedspread&utm_medium=referral
&utm_source=tedcomshare
I love museums. Have you guys ever
been to the Natural History
Museum? In New York City?
So one of the things that I do is I take
my kids to the museum. Recently I
took them to the Natural History
Museum. I had my two sons with me,
Sabian and Dabith. And we go into the
front entrance of the museum, and
there's that amazing sculpture of Teddy
Roosevelt out there. You guys know
which one I'm talking about. Teddy
Roosevelt is sitting there with one hand
on the horse, bold, strong, sleeves
rolled up. I don't know if he's bare-
chested, but it kind of feels like it.
And on the left-hand side of him is a
Native American walking. And on the
right-hand side of him is an African-
American walking. And as we're
moving up the stairs, getting closer to
the sculpture, my oldest son, who's
nine, says, "Dad, how come he gets to
ride, and they have to walk?"
It stopped me in my tracks.
It stopped me in my tracks.
There was so much history that we
would have to go through to try to
explain that, and that's something I try
to do with them anyways. It's a
question that I probably would have
never really asked. But fundamentally
what he was saying was, "That doesn't
look fair. Dad, that doesn't look
fair. And why is this thing that's so not
fair sitting outside of such an amazing
Tôi yêu các viện bảo tang. Mọi người có
bao giờ thử đến Bảo Tàng Lịch Sử Tự
Nhiên chưa? Ở New York?
Và một trong những điều tôi làm là dẫn
theo các con tôi đến đó Gần đây tôi có dẫn
bọn chúng đến Bảo Tàng Lịch Sử Tự
Nhiên Tôi dẫn hai đứa con của tôi theo,
Sabian và Dabith Chúng tôi vào bằng lối
vào phía trước và chúng tôi thấy tượng điêu
khắc của Teddy Roosevelt ở đấy Mọi
người có biết tôi nói về cái nào rồi
đấy Teddy Roosevelt đang ngồi với một
tay để lên con ngựa Can đảm, mạnh mẽ, với
tay áo cuộn lên Tôi không biết ông ấy có để
ngực trần không, nhưng tôi có cảm giác
như vậy
Và phía bên tay trái của ông ấy là tượng
một người da đỏ Còn phía tay phải là tượng
người da đen Và rồi khi chúng tôi lên tầng
trên, đến gần bức tượng điêu khắc hơn, đứa
con trai lớn của tôi, chín tuổi, nói, ''Bố ơi,
tại sao ông ấy được đi ngựa còn họ phải đi
bộ?''
Thằng bé làm tôi sững lại.
Thằng bé làm tôi sững lại.
Có quá nhiều sự kiện lịch sử mà chúng ta
phải trải qua mới có thể giải thích được, và
đó cũng là điều mà tôi muốn ở bọn nhóc Đó
là câu hỏi mà tôi có lẽ sẽ không bao giờ
hỏi Nhưng về cơ bản những gì mà thằng bé
đã nói, "Điều đó thật không công bằng. Bố
ơi, điều đó thật không công bằng. Và tại sao
điều không công bằng ấy lại được đặt bên
ngoài một nơi tuyệt vời như vậy." Và câu
hỏi của thằng bé khiến tôi phải suy nghĩ, có
 _ln.ynzhie_
institution." And his question got me
wondering, is there a way for us to
amend our public sculptures, our
national monuments? Not erase
them, but is there a way to amend
them?
Now, I didn't grow up going to
museums. That's not my history. My
mother was 15 years old when I was
born. She is amazing. My father was
struggling with his own things for most
of my life. If you really want to know
the truth, the only reason I got into art
is because of a woman. There was this
amazing, amazing, fantastic, beautiful,
smart woman, four years older than
me, and I wanted to go out with
her. But she said, "You're too
young and you're not thinking about
your future." So I ran on down to the
junior college, registered for some
classes, ran on back, and basically was
like, "I'm thinking about my future
now."
"Can we go out?"For the record, she's
even more amazing. I married her.So
when I randomly ran down to the junior
college and registered for classes, I
really wasn't paying attention to what I
was registering to.So I ended up with
an art history class, and I didn't know a
thing about art history. But something
amazing happened when I went into
that class. For the first time in my
academic career, my visual
intelligence was required of me. For
the first time. The professor would put
up an image, bold strokes of blues and
yellows, and say, "Who's that?" And
I'd go, "That's Van Gogh. Clearly that
is Van Gogh. I got this."
cách nào để sửa đổi những bức tượng
này, những di tích quốc gia của chúng
ta? Không xóa bỏ nó hoàn toàn,
mà chỉ sửa đổi lại thôi?
Bây giờ, tôi không thường xuyên đến viện
bảo tàng nữa. Bởi đó không phải là lịch sử
của tôi. Mẹ tôi sinh tôi khi bà ấy chỉ mới 15
tuổi. Bà ấy thật tuyệt vời. Còn bố tôi luôn
chật vật với cuộc sống của ông ấy trong
suốt cuộc đời của tôi. Nếu bạn muốn biết
sự thật thì, lý do duy nhất khiến tôi bước
vào con đường nghệ thuật là vì một người
phụ nữ. Đó là một người phụ nữ rất rất
tuyệt vời, xinh đẹp và thông minh, lớn hơn
tôi 4 tuổi, và tôi muốn hẹn hò với cô
ấy, Nhưng cô ấy đã nói, "Anh còn quá
trẻ và vẫn chưa suy nghĩ về tương lai của
anh." Vậy nên tôi chạy ngay đến trường
cao đẳng, đăng kí vào một vài lớp học, rồi
lại chạy về, và về cơ bản thì, ''Tôi đang suy
nghĩ về tương lai của mình rồi''
''Chúng ta hẹn hò được chưa?'' Lúc ấy, cô
ấy đã rất kinh ngạc. Tôi đã cưới được cô ấy.
Và khi tôi chạy ngay đến trường cao
đẳng đăng kí một vài lớp học, tôi thậm chí
còn không để ý tôi đã đăng kí vào lớp
nào.Vì thế nên tôi bắt đầu với lớp lịch sử
nghệ thuật, Tôi cũng không biết chút gì về
lịch sử nghệ thuật. Nhưng điều kì diệu đã
xảy ra khi tôi tới lớp. Trong lần đầu tiên
trong việc học tập của tôi, Tôi đã phải sử
dụng trí thông minh về thị giác của
mình Lần đầu tiên. Giáo sư treo lên một
tấm ảnh với những đường viền xanh và
vàng đậm, và hỏi, ''Đây là ai?'' Và tôi trả
lời, ''Đó là Van Gogh. Rõ ràng đấy là Van
Gogh.
_ln.ynzhie_
How to get motivated even when you
don’t feel like it
Speaker: TED-Ed
Link:https://www.ted.com/talks/ted_ed_how_to_get_motivated_even_when_you_don_t_feel_like_it?utm_campaign=te
dspread&utm_medium=referral&utm_source=tedcomshare
You've always aspired to be a
professional artist. At last, this
dream may become a reality, and
you're creating a portfolio to submit
to art programs. But as the
application deadline looms, you
suddenly find yourself unmotivated,
and avoiding the canvas altogether.
Why does motivation seem so
fickle? And what even is it in the
first place?
Psychologists define motivation as
the desire or impetus to initiate and
maintain a particular behavior. In
other words, it's the energy that
drives you to do something. And
knowing the source of that drive is
particularly important when it
comes to understanding how to
maintain it. These motivational
forces generally fall into two broad
categories: intrinsic and extrinsic.
Intrinsic motivation is involved
when you experience an activity as
an end in itself. Take a hobby, like
playing video games. The
experience largely explains the
desire to do it. Performing tasks that
feel right in the moment— or that
you find a meaningful, interesting,
or satisfying— are driven by
intrinsic motivation.
Bạn luôn khao khát trở thành một nghệ
sĩ chuyên nghiệp. Cuối cùng, giấc mơ
này có thể trở thành hiện thực, và bạn
đang tạo một hồ sơ năng lực để gửi cho
các chương trình nghệ thuật. Nhưng
khi sắp đến thời hạn nộp hồ sơ, bạn đột
nhiên cảm thấy mất động lực và né
tránh việc vẽ tranh.
Tại sao động lực có vẻ dễ thay đổi như
vậy? Và trước hết động lực là gì?
Các nhà tâm lý học định nghĩa động lực
là mong muốn hoặc sự thôi thúc để bắt
đầu và duy trì một hành vi cụ thể. Nói
cách khác, đó là năng lượng thúc đẩy
bạn làm điều gì đó. Và điều đặc biệt
quan trọng là nắm bắt nguồn gốc của
sự thúc đẩy đó thì mới hiểu được cách
duy trì nó. Những động lực này thường
được chia thành hai loại lớn: nội tại và
ngoại tại.
Động lực nội tại xuất hiện khi bạn xem
một hoạt động như một mục đích tự
thân. Ví như sở thích, chẳng hạn chơi
trò chơi điện tử. Trải nghiệm này minh
họa một cách đại khái mong muốn thực
hiện việc đó. Làm những điều khiến
bạn cảm thấy hứng thú nhất
thời— hoặc bạn cảm thấy có ý nghĩa,
thú vị hoặc thỏa mãn— được thúc đẩy
bởi động lực nội tại.
_ln.ynzhie_
Extrinsic motivation, on the other
hand, refers to pursuing a task as a
means to an end. While few would
consider going to the dentist as an
enjoyable activity, you're often
motivated by the outcome of having
clean, healthy teeth. Other examples
of extrinsic motivation include
completing a task to receive some
sort of reward, whether it's praise,
power, or money. Notably, these
rewards tend to come later, like
receiving a bonus at the end of a
quarter, or winning a competition
after months of training.
While extrinsic rewards, like getting
paid, may seem appealing, their
effectiveness can be surprisingly
short-lived. For example, a 2017
study found that those who were
highly focused on the outcomes of
their New Year's resolutions— or
driven by extrinsic
motivation— weren't the most
likely to stick to them. What did
predict persistence, however, was
how much a person enjoyed
pursuing their goals. In other words,
you're more likely to maintain an
exercise routine if you take classes
you enjoy, rather than just those that
build your biceps. Years of
psychology research have shown
that high levels of intrinsic
motivation— for school, a job, or an
exercise class— are more likely to
keep you engaged in the long run.
Mặt khác, động lực ngoại tại đề cập
đến việc thực hiện một nhiệm vụ để đạt
được mục đích. Mặc dù ít người coi
việc đi nha sĩ là một hoạt động vui
thích, nhưng bạn thường bị thúc đẩy
bởi kết quả là có hàm răng sạch và khỏe
mạnh. Các ví dụ khác về động lực
ngoại tại bao gồm hoàn thành một
nhiệm vụ để nhận được phần thưởng
nào đó, dù là lời khen, quyền lực hay
tiền bạc. Đáng chú ý, những phần
thưởng này có xu hướng đến muộn
hơn, như nhận tiền thưởng vào cuối
quý hoặc thắng một cuộc thi sau nhiều
tháng luyện tập.
Mặc dù phần thưởng bên ngoài, như
được thưởng tiền, có vẻ hấp
dẫn, nhưng tác dụng của chúng lại
chóng vánh đến đáng kinh ngạc. Ví dụ,
một nghiên cứu năm 2017 cho thấy
những người tập trung cao độ vào kết
quả của các quyết tâm của năm
mới— hoặc được thúc đẩy bởi động
lực ngoại tại— có ít khả năng kiên trì
thực hiện chúng. Tuy nhiên, điều thực
sự thể hiện sự bền bỉ là mức độ vui
thích khi một người theo đuổi mục tiêu
của họ. Nói cách khác, bạn có nhiều
khả năng duy trì thói quen tập thể dục
hơn nếu bạn tham gia lớp học bạn
thích, thay vì chỉ những lớp học để rèn
cơ bắp. Nhiều năm nghiên cứu tâm lý
học đã chỉ ra rằng mức độ động lực nội
tại cao— đối với học hành, công việc
hoặc các lớp thể dục— có nhiều khả
năng giúp bạn kiên trì về lâu dài hơn.
 _ln.ynzhie_
Why is it so hard to break a bad habit?
Speaker: TED-Ed
Link:https://www.ted.com/talks/ted_ed_why_is_it_so_hard_to_break_a_bad_habit?utm_campaign=tedspread&utm_me
dium=referral&utm_source=tedcomshare
Billions of people deal with a nail-biting
habit at some point in their lives. Many
will go to great lengths to try to
stop, employing strategies like rubbing
chili peppers on their cuticles, wearing
gloves all day, dipping their hands in
salt, and envisioning bacteria crawling on
their fingers.
And while not all of us are nail-
biters, most of us do have a habit we'd like
to kick. So what's the best way to break
one?
Scientists define habits as behaviors that
are performed regularly, and cued
subconsciously in response to certain
environments, whether it be a location,
time of day, or even an emotional
state. They can include simple actions
like picking your hair when stressed, but
also more complex practices ingrained in
daily routines, like staying up late or
brewing your coffee in the morning. If
you do something frequently, without
much deliberation, then it’s likely a habit.
They form because at some point your
brain learns that the behavior is
beneficial. Let's say after opening a
stressful email, you bite your nails. This is
rewarding, as it’s enough to focus your
attention, curbing your email fueled
anxiety. Within your brain, positive
experiences can trigger the release of
dopamine, a neurotransmitter that
mediates feelings of pleasure. Dopamine
is also a driver of
neuroplasticity, meaning it can change
Hàng tỉ người trên thế giới có thói quen cắn
móng tay tại một thời điểm nào đó. Nhiều
người đã cố chấm dứt thói quen này, thâm
chí là dùng những cách rất dị như chà ớt
vào da, đeo găng tay cả ngày, nhúng tay
vào muối, và không ngừng nghĩ về lũ vi
khuẩn đang bò trên đầu ngón tay.
Dù không phải ai cũng có thói quen
trên, nhưng đa phần ta đều có những thói
quen xấu muốn loại bỏ. Vậy cách tốt nhất
để bỏ một thói quen là gì?
Các nhà khoa học định nghĩa thói quen là
những hành vi được thực hiện thường
xuyên và được định hình trong tiềm thức
trong vài bối cảnh nhất định, gồm địa điểm,
thời gian trong ngày hay thậm chí là tâm
trạng. Chúng có thể là các hành động đơn
giản như giật tóc mỗi khi căng
thẳng, nhưng cũng có thể là các hoạt động
thường ngày phức tạp, như thức khuya hay
pha cà phê vào buổi sáng. Nếu bạn hay làm
điều gì đó thường xuyên mà không cần quá
cân nhắc, thì đó chính là thói quen.
Chúng hình thành là do não bạn tại một vài
thời điểm đã quan niệm rằng hành vi ấy là
có lợi. Chẳng hạn như khi nhận một email
căng thẳng, bạn liền cắn móng tay. Điều
này là có lợi vì nó giúp bạn tập trung
hơn, qua đó kiểm soát nỗi lo bởi email. Não
bạn có thể tiết ra dopamine nhờ các trải
nghiệm tích cực, một chất dẫn truyền thần
kinh làm trung gian cho cảm giác khoái
cảm. Dopamine cũng là một chất thúc đẩy
khả biến thần kinh, tức là nó có thể thay đổi
cách vận hành của nơ-ron trong não. Não
 _ln.ynzhie_
how your neurons wire and fire. Your
brain builds connections that link the
reward with the behavior, driving you to
repeat it. It also starts associating the
behavior with other cues, like your
environment. Eventually, all it takes is the
context of sitting at your desk
to subconsciously trigger a nail-biting
habit— no stressful email or sense of
relief required.
Once established, these cue-behavior-
reward loops work fast, outpacing the
decision-making process. You may find
yourself engaging in a habit before you
have the chance to notice and stop.
But this can be a good thing because not
all habits are bad. They’re stored
memories of what’s worked in the
past, which allow you to take swift action
in the present. One study estimated that
on average, people spend more than 40%
of their days performing regularly
repeated behaviors while their minds are
occupied with other thoughts. A
seemingly automated morning routine,
for example, saves you both time and
precious mental energy. Still, many
people have habits that no longer serve
them.
Yet research shows that intentions alone
often fail to lead to long-term behavior
change. This isn’t to say you can’t break
a habit. Rather, by understanding the
basis of habits, you can create better plans
for changing them.
bạn dựng nên một sự kết nối giữa lợi ích và
hành vi, thúc đẩy bạn lặp lại nó. Nó cũng
liên kết hành vi của bạn với các dấu hiệu
khác, như môi trường. Cuối cùng, đến lúc
mà bạn ngồi vào bàn làm việc thói quen cắn
móng tay sẽ được kích hoạt từ trong tiềm
thức— mà chẳng cần đến cái mail hay nhận
thức nào cả.
Khi được kích hoạt, vòng lặp kích thích-
hành vi-khoái cảm này sẽ hoàn toàn áp đảo
quá trình ra quyết định. Bạn nhiều lúc sẽ
hình thành một thói quen trước cả lúc bạn
phát hiện ra và định dừng nó lại.
Nhưng đây có thể là một điều tốt vì không
phải tất cả các thói quen đều xấu. Chúng là
những kí ức tích tụ từ những việc làm trong
quá khứ, cho phép bạn thay đổi hành vi ở
hiện tại. Một nghiên cứu ước tính trung
bình rằng người ta hay dành 40% thời gian
trong ngày để lặp đi lặp lại các hành vi
trong khi tâm trí họ thì lại dành cho việc
khác. Chẳng hạn, một thói quen tự nhiên
vào mỗi sáng, giúp bạn tiết kiệm thời gian
và thư thái về mặt tinh thần.
Tuy nhiên, nhiều nguời vẫn có các thói
quen vô ích. Nghiên cứu cho thấy chỉ riêng
ý định thôi là chưa đủ để tạo nên sự thay
đổi lâu dài về hành vi. Điều này không có
nghĩa là bạn không thể bỏ một thói
quen. Thay vào đó, qua việc hiểu cặn kẽ về
các thói quen, bạn có thể thay đổi chúng
bằng các kế hoạch thấu đáo hơn.
 _ln.ynzhie_
Can you change your sleep schedule?
Speaker: TED-Ed
Link:https://www.ted.com/talks/ted_ed_can_you_change_your_sleep_schedule?utm_campaign=tedspread&utm_mediu
m=referral&utm_source=tedcomshare
The truth is there’s a lot of space between
these extremes, and most people fall
somewhere in the middle. These
behaviors are determined by our circadian
system— which is anchored by a pair of
nerve cell clusters located in the anterior
hypothalamus. These nerve cells respond
to light exposure coming in through your
eyes to track the day-night cycle that
dictates your body’s internal clock, or
circadian rhythm. That steady rhythm
helps determine the body’s flow of
hormones, with the broader circadian
system acting like a conductor that keeps
your organs functioning in time with one
another. And a major part of that
performance is managing the body’s
transitions between being awake and
being asleep.
Now, your circadian system can't just
decide its bedtime and knock you
out. However, by tracking how much
light you typically get and when in your
waking hours you usually get it, the
system can make predictions about when
you’re likely to need sleep and prepare
your body accordingly. For example, if
you consistently go to sleep around 10
pm, your circadian system will start
producing sleep-inducing melatonin
around two hours before then to tell your
body it’s time for bed.
So if this rhythm is molded by our sleep
habits, can we change it just by sticking to
a strict schedule? To a đổi nó bằng cách tuân thủ một lịch trình
degree. Everyone’s bodies are unique, so
even two people with the same sleep
Sự thật là có rất nhiều khoảng trống giữa hai
thái cực này và hầu hết mọi người đều rơi
vào khoảng giữa. Những hành vi này được
xác định bởi hệ thống sinh học ngày đêm của
ta— thứ mà được neo giữ bởi một cặp cụm
tế bào thần kinh nằm ở vùng dưới đồi
trước. Các tế bào thần kinh này phản ứng với
sự tiếp xúc với ánh sáng đi qua mắt bạn để
theo dõi chu kỳ ngày đêm, điều chỉnh đồng
hồ bên trong cơ thể, hoặc nhịp sinh
học. Nhịp điệu ổn định này giúp xác định
dòng hormone trong cơ thể, với hệ thống
sinh học ngày đêm lớn hơn đóng vai trò như
chất dẫn để điều phối các cơ quan của bạn
hoạt động đồng bộ với nhau. Và một phần
quan trọng của nhiệm vụ đó là quản lý quá
trình chuyển đổi của cơ thể giữa trạng thái
thức và ngủ.
Hệ thống sinh học ngày đêm không thể cứ
thế ấn định giờ ngủ và buộc bạn đi ngủ. Tuy
nhiên, bằng cách theo dõi lượng ánh sáng mà
bạn thường tiếp nhận và thời điểm trong khi
tỉnh giấc mà bạn thường tiếp nhận, hệ thống
có thể dự đoán khi nào bạn có thể cần ngủ rồi
điều chỉnh cơ thể bạn sao cho phù hợp. Ví
dụ, nếu bạn thường xuyên đi ngủ vào khoảng
10 giờ tối, hệ thống sinh học ngày đêm của
bạn sẽ bắt đầu sản sinh melatonin gây buồn
ngủ trước đó khoảng hai giờ để báo cho cơ
thể của bạn biết đã đến giờ đi ngủ.
Vậy nếu nhịp điệu này được hình thành bởi
thói quen ngủ nghỉ của ta, liệu ta có thể thay
nghiêm ngặt không? Ở mức độ nhất định thì
có.
 _ln.ynzhie_
schedule might have different
experiences based on their circadian
system’s hormonal quirks. For example,
where early birds generally flood with
cortisol just before waking up, night owls
often have their cortisol peak roughly 30
minutes after getting up. Hormonal
differences like these determine how you
experience your circadian rhythm. And
while these factors can shift with
age, you’re unlikely to grow out of your
body’s preferred sleep schedule.
That said, you can cultivate habits to help
or hinder your circadian rhythm. Keeping
consistent sleeping hours helps your body
accurately predict when to send out
hormones, making it easier to stick to
your schedule. Conversely, research in
sleep deprived college students has found
their unpredictable sleeping
habits weaken their entire circadian
system. Compromised circadian rhythms
are less effective at coordinating organ
functioning and can incur health risks
like metabolic disorders and vulnerable
immune systems. But perhaps just as
important as sleep hygiene is light
hygiene. Getting sufficient contrast
between bright daylight and dimmer
nighttime light is essential for
synchronizing your circadian rhythm, and
nothing establishes this contrast better
than sunlight. Even on overcast days,
sunlight is much brighter than standard
indoor lighting. So if you're typically
awake during the day, try getting outside
as soon as possible to teach your
body when to be active and alert.
Cơ thể của mỗi người mỗi khác, nên ngay cả
hai người có cùng giờ ngủ vẫn có thể có
những trải nghiệm khác nhau do những khác
biệt về nội tiết tố trong hệ thống sinh học của
họ. Ví dụ, những người dậy sớm thường tràn
trề cortisol ngay trước khi thức dậy, những
người thức khuya thường đạt lượng cortisol
cao nhất khoảng 30 phút sau khi thức
dậy. Khác biệt về nội tiết tố như thế
này quyết định cách bạn trải nghiệm nhịp
sinh học của mình. Dù những yếu tố này có
thể thay đổi theo độ tuổi nhưng bạn vẫn khó
có thể thay đổi giờ đi ngủ ưa thích của cơ
thể.
Dù vậy, bạn có thể nuôi dưỡng những thói
quen để hỗ trợ hoặc cản trở nhịp sinh học của
mình. Duy trì một lịch trình ngủ nhất quán
giúp cơ thể bạn dự đoán chính xác thời điểm
tiết ra hormone, giúp bạn dễ dàng tuân theo
lịch trình hơn. Ngược lại, các nghiên cứu về
sinh viên đại học thiếu ngủ cho thấy thói
quen ngủ không ổn định của họ làm suy yếu
toàn bộ hệ thống sinh học ngày đêm của
họ. Nhịp sinh học bị tổn thương sẽ kém hiệu
quả hơn khi điều phối chức năng của các cơ
quan và có thể gây ra rủi ro sức khỏe chẳng
hạn như rối loạn chuyển hóa và hệ thống
miễn dịch suy yếu. Nhưng có lẽ thói quen
đón nhận ánh sáng cũng quan trọng như thói
quen ngủ. Nhận đủ độ tương phản giữa ánh
sáng ban ngày rực rỡ và ánh sáng ban đêm
mờ ảo hơn là cần thiết cho việc đồng bộ hóa
nhịp sinh học của bạn, và không có gì tạo
nên độ tương phản này tốt hơn ánh sáng mặt
trời. Kể cả vào những ngày u ám, ánh sáng
mặt trời vẫn sáng hơn nhiều so với ánh sáng
trong nhà tiêu chuẩn. Vì vậy, nếu bạn thường
xuyên thức vào ban ngày, hãy cố ra ngoài
càng sớm càng tốt để giúp cơ thể bạn nhận
biết khi nào nên năng động và tỉnh táo.
 _ln.ynzhie_
What if you experienced every
human life in history?
Speaker: TED-Ed
Link:https://www.ted.com/talks/ted_ed_what_if_you_experienced_every_human_life_in_history?utm_campaign=tedsp
read&utm_medium=referral&utm_source=tedcomshare
Imagine that your life began roughly
300,000 years ago as one of the planet’s
first humans. At this time, you live in
Africa near modern-day Morocco, and
your life isn’t too different from that of
your hominid parents. You make crude
tools, hunt, and gather food and
materials, until, eventually, you perish. But
this is only the beginning. Because after
dying, you travel back in time to be
reincarnated as the second human ever to
live. While you don't remember your
former life, your previous actions affect
you nonetheless. And after dying once
more, you return as the third person, then
the fourth, the fifth, and so on— living the
lives of every single human that’s ever
walked the Earth.
Strung end to end, these lives last almost 4
trillion years. Since you only recall the life
you’re currently living, your psyche
doesn’t carry the entire weight of human
history. However, each of your lifetimes
still has a profound impact on your future
selves. Sometimes your influence on the
world is obvious, but these major historical
figures only account for a tiny fraction of
your experience. Instead, your existence
consists mostly of ordinary lives, filled
with everyday tasks like eating, laughing,
working, and worrying. For approximately
one tenth of your 4 trillion years, you’re a
hunter-gatherer. For 60%, you’re an
agriculturalist, developing tools and
techniques which you employ over roughly
800 billion years of working on
Hãy tưởng tượng cuộc sống của bạn bắt đầu
khoảng 300.000 năm trước, bạn là một trong
những người đầu tiên trên hành tinh. Vào thời
điểm này, bạn sống ở châu Phi gần Morocco
hiện nay, và cuộc sống của bạn không khác gì
nhiều so với bố mẹ linh trưởng của bạn. Bạn
chế tạo những vũ khí thô, đi săn, và hái lượm
thức ăn và vật liệu, cho đến khi, cuối cùng, bạn
qua đời. Nhưng đấy chỉ là bắt đầu. Sau khi
chết, bạn quay ngược thời gian để tái sinh thành
con người thứ hai từng tồn tại. Dù bạn không
nhớ cuộc sống trước, những hành động trước
kia vẫn ảnh hưởng tới bạn. Và sau khi chết đi
lần nữa, bạn trở lại thành người thứ ba, thứ
tư, thứ năm, và cứ thế - sống cuộc sống của mọi
con người từng tồn tại trên Trái Đất.
Xâu chuỗi từ đầu đến cuối, những cuộc đời này
kéo dài gần bốn nghìn tỉ năm. Vì bạn chỉ nhớ
được kiếp sống mà bạn đang sống, tâm lý của
bạn không chịu toàn bộ gánh nặng của cả lịch
sử nhân loại. Tuy nhiên, mỗi kiếp sống vẫn có
một tác động sâu sắc đến bạn của tương lai. Đôi
khi ảnh hưởng của bạn đến thế giới thật rõ
rệt, nhưng các nhân vật lịch sử chủ chốt này chỉ
là phần nhỏ trong trải nghiệm của bạn. Thay
vào đó, sự tồn tại của bạn chủ yếu bao gồm
những cuộc đời bình dị, tràn đầy những hoạt
động thường ngày như ăn, cười, làm việc và lo
lắng. Trong khoảng xấp xỉ 10% của bốn nghìn
tỉ năm, bạn là người săn bắn - hái lượm. Trong
60% thời gian, bạn là nông dân, phát triển
những công cụ và kĩ thuật mà bạn sử dụng suốt
khoảng 800 tỉ năm làm việc trên cánh
đồng. Trong suốt quãng đời của bạn, bạn dành
 _ln.ynzhie_
farms. Across your lifetimes, you spend 1.5
billion years having sex and another 250
million years giving birth. In total, 20% of
your existence is spent raising children, to
whom you impart a variety of cultural
values that influence the trajectory of
generations. In some lives, you shatter
those cultures through invasion and
imperialism. In others, you suffer as your
lands and loved ones are taken away. In
over 1% of lives, you’re afflicted with
malaria or smallpox, while, in others, you
treat these conditions— saving countless
versions of yourself.
In humanity’s early days, the average
lifespan is fairly short. There are fewer
lives to live, and your influence is usually
limited to people physically near you. But
as humans survive longer on average and
Earth's population grows, you start to
spend more time reliving the same action-
packed years. A full third of your existence
comes after 1200 CE, and a quarter of it
takes place after 1750. At this point,
technology and society start changing
faster than ever. You invent steam engines,
configure factories, and generate
electricity, which power the daily
machinery of all of your later lives. You
live through revolutions in science, the
deadliest wars in history, and dramatic
environmental destruction. On average,
each new life lasts longer, but the pace of
your existence keeps accelerating.
Conversations that previously took months
to unfold now happen in minutes. Business
ventures that you built over generations
transform overnight. You enjoy luxuries
you never could have sampled before, even
in your past lives as kings and queens.
1,5 tỉ năm để quan hệ tình dục và 250 triệu năm
nữa để sinh con. Tổng cộng, 20% thời gian tồn
tại của bạn được dành ra để nuôi con, người mà
bạn truyền đạt đa dạng các giá trị văn hóa mà
tạo ra ảnh hưởng tới sự phát triển của các thế
hệ. Trong vài kiếp, bạn phá hủy các nền văn
hóa đó thông qua xâm lược và bành trướng. Ở
vài kiếp khác, bạn đau khổ khi đất đai và người
thân yêu bị cướp đi. Hơn 1% những cuộc đời
ấy, bạn bị bệnh sốt rét và đậu mùa, trong một
số kiếp khác, bạn chữa trị các bệnh này, cứu
sống vô số phiên bản khác của chính mình.
Trong thuở hồng hoang của nhân loại, tuổi thọ
trung bình tương đối ngắn. Có ít cuộc sống để
sống hơn và ảnh hưởng của bạn thường giới
hạn ở mức những người ở quanh bạn. Nhưng
khi con người sống lâu hơn và dân số Trái Đất
tăng lên, bạn bắt đầu dành nhiều thời gian sống
lại những năm tháng có các hoạt động như
nhau. Một phần ba sự tồn tại của bạn đến sau
năm 1200 sau Công nguyên, và một phần tư bắt
đầu sau năm 1750. Tại thời điểm này, công
nghệ và xã hội bắt đầu đổi thay nhanh hơn bao
giờ hết. Bạn tạo ra động cơ hơi nước, xây dựng
nhà máy và tạo ra điện, cung cấp năng lượng
cho những máy móc hàng ngày trong những
cuộc đời sau. Bạn sống qua các cuộc cách mạng
khoa học, cuộc chiến tranh tàn khốc nhất lịch
sử và sự tàn phá môi trường nghiêm trọng
nhất. Trung bình, mỗi cuộc đời mới lại dài
hơn, nhưng tốc độ trải nghiệm ngày một
tăng. Những cuộc trò chuyện từng tốn hàng
tháng giờ đây có thể diễn ra trong vài
phút. Việc kinh doanh mà bạn gây dựng qua
nhiều thế hệ thay đổi chỉ sau một đêm. Bạn tận
hưởng những điều xa hoa mà bạn chưa từng trải
nghiệm, thậm chí cả trong những kiếp sống làm
vua và hoàng hậu.
 _ln.ynzhie_
What's the best country to live in?
Speaker: TED-Ed
Link:https://www.ted.com/talks/ted_ed_what_s_the_best_country_to_live_in?utm_campaign=tedspread&utm_medium
=referral&utm_source=tedcomshare
What’s the best country in the world to
live in? Is it the one with the best food?
The longest life expectancy? The best
weather? For the past 70 years, most
governments have relied heavily on a
single number to answer that
question. This number influences
elections, the stock market, and
government policy. But it was never
intended for its current purpose; and some
would argue that the world is addicted to
making it grow... forever. This number is
called the Gross Domestic Product, or
GDP, and it was invented by the
economist Simon Kuznets in the 1930s, to
try and gauge the size of an economy in a
single, easy to understand number.
GDP is the total monetary value of
everything a country produces and sells
on the market. To this day, GDP per
capita, which is just the total GDP divided
by the number of people living in that
country, is widely seen as a measure of
well-being.
But GDP doesn’t actually say anything
direct about well-being, because it doesn't
take into account what a country
produces or who has access to it. A
million dollars of weapons contributes the
exact same amount to a country’s GDP as
a million dollars of vaccines or food. The
value society derives from things like
public school or firefighters isn’t counted
in GDP at all, because those services
aren’t sold on the market. And if a country
has a lot of wealth, but most of it is
controlled by relatively few people, GDP
Đâu là nước đáng sống nhất trên thế
giới? Nước có nhiều món ăn ngon?
Nước có tuổi thọ cao nhất? Hay nước có
khí hậu ôn hòa? 70 năm qua, đa phần
mọi chính phủ đều chủ yếu dựa vào một
con số duy nhất để trả lời câu hỏi
này. Con số này ảnh hưởng đến bầu cử,
chứng khoán, chính sách chính
phủ. Không ai nghĩ nó được sử dụng như
hiện nay, và một số người cho rằng thế
giới đắm chìm trong việc phát triển..
không ngừng. Con số này được gọi là
Tổng sản phẩm quốc nội hay GDP, được
nhà kinh tế học Simon Kuznets tạo ra
vào những năm 1930, tìm cách đánh giá
quy mô một nền kinh tế bằng một con số
duy nhất, dễ hiểu.
GDP là tổng các giá trị tiền tệ của một
nước sản xuất và bán ra thị trường. Ngày
nay, GDP bình quân đầu người, tổng
GDP chia cho tổng số dân của nước
đó, được nhiều người xem là thước đo
hạnh phúc.
Nhưng GDP không trực tiếp chỉ ra các
yếu tố mang lại hạnh phúc, vì nó không
xem xét đến sản phẩm nước đó tạo
ra hay ai có khả năng tiếp cận nó. Một
triệu đô vũ khí đóng góp vào GDP một
nước tương đương với một triệu đô cho
vắc-xin hay lương thực. Giá trị xã hội
bắt nguồn từ những thứ như trường học
hay lính cứu hỏa không được tính vào
GDP vì chúng không được bán trên thị
trường. Nếu một nước giàu nhưng phần
lớn của cải lại nằm trong tay một ít
người, GDP đầu người sẽ tạo ra một bức
 _ln.ynzhie_
per capita gives a distorted picture of how
much money a typical person has.
Despite all that, for a long time, higher
GDP did correlate closely to a higher
quality of life for people in many
countries. From 1945 to 1970, as GDP
doubled, tripled or even quadrupled in
some western economies, people’s wages
often grew proportionally. By the 1980s,
this changed. Countries continued to
grow richer, but wages stopped keeping
pace with GDP growth, or in some cases,
even declined, and most of the benefits
went to an ever-smaller percentage of the
population.
Still, the idea of capturing a nation’s well-
being in a single number had powerful
appeal. In 1972, King Jigme Singye
Wangchuk of Bhutan came up with the
idea of Gross National Happiness as an
alternative to Gross Domestic
Product. Gross National Happiness is a
metric that factors in matters like health,
education, strong communities, and living
standards, having citizens answer
questions like,
“How happy do you think your family
members are at the moment?”
“What is your knowledge of names of
plants and wild animals in your
area?” and
“What type of day was yesterday?”
The United Nations’ Human
Development Index is a more widely used
metric; it takes into account health and
education, as well as income per capita to
estimate overall well-being.
tranh sai lệch về số tiền một người bình
thường sở hữu.
Dù vậy, trong một thời gian dài, GDP
liên quan mật thiết với chất lượng cuộc
sống của con người trong nhiều
nước. Từ 1945 đến 1970, khi GDP tăng
gấp đôi, gấp ba hay thậm chí bốn lần, ở
một số nền kinh tế phương Tây, mức
lương thường tăng theo tương
ứng. Nhưng đến năm 1980, mọi thứ thay
đổi. Các nước ngày càng giàu, nhưng
mức lương lại không theo kịp với tốc độ
tăng trưởng GDP, đôi khi, còn giảm
xuống, là phần lớn lợi nhuận chảy vào
túi một lượng nhỏ dân số.
Tuy nhiên, ý tưởng quy hạnh phúc một
nước về một con số có sức hấp dẫn rất
lớn. Năm 1972, Vua Jigme Singye
Wangchuk của Butan đưa ra ý tưởng
Tổng Hạnh phúc Quốc gia thay cho
Tổng sản phẩm quốc nội. Tổng hạnh
phúc quốc gia là thước đo các yếu tố
như: y tế, giáo dục, liên kết cộng đồng
và tiêu chuẩn sống yêu cầu công dân trả
lời các câu hỏi như:
“Hiện tại, các thành viên trong gia đình
có hạnh phúc nhiều không?”
“Bạn biết tên cây cỏ và các loài thú
quanh mình không?”
và “Ngày hôm qua của bạn như thế
nào?”
Chỉ số phát triển con người của Liên
Hợp Quốc được sử dụng rộng rãi, xem
xét đến vấn đề sức khỏe và giáo
dục, cũng như thu nhập bình quân đầu
người để dự đoán mức độ hạnh phúc.
 _ln.ynzhie_
Why is it so hard to escape poverty?
Speaker: Ann-Helén Bay
Link:https://www.ted.com/talks/ann_helen_bay_why_is_it_so_hard_to_escape_poverty?utm_campaign=tedspread&ut
m_medium=referral&utm_source=tedcomshare
Imagine that you’ve been unemployed
and seeking work for
months. Government benefit programs
have helped you cover rent, utilities, and
food, but you're barely getting
by. Finally, you hear back about a job
application. You receive your first
paycheck in months, and things seem to
be turning around. But there’s a
catch. Your new job pays just enough to
disqualify you from the benefit
programs, and not enough to cover the
same costs. To make things worse, you
have to pay for transportation to
work, and childcare while you’re at the
office. Somehow, you have less money
now than when you were unemployed.
Economists call this demoralizing
situation the welfare trap— one of the
many different poverty traps affecting
millions of people around the
world. Poverty traps are economic and
environmental circumstances that
reinforce themselves, perpetuating
poverty for generations. Some poverty
traps are tied to an individual’s
circumstances, like a lack of access to
healthy food or education. Others can
affect entire nations, such as cycles of
corrupt government or climate
change. But the cruel irony of welfare
traps in particular is that they stem from
the very policies designed to battle
poverty.
Hãy tưởng tượng bạn thất nghiệp và đang
tìm việc mới cả mấy tháng. Trợ cấp thất
nghiệp của chính phủ giúp bạn trả tiền
phòng, điện nước và tiền ăn, nhưng cũng
chỉ đủ để sống qua ngày. Cuối cùng, bạn
nhận được hồi âm của một đơn xin việc
làm. Bạn nhận tiền lương lần đầu sau vài
tháng và mọi dường như trở nên ổn
thoả. Nhưng có một vấn đề. Công việc
mới sẽ trả vừa đủ số lương để khiến bạn
mất đi tiêu chuẩn tiếp tục nhận trợ cấp thất
nghiệp, nhưng lại không đủ để trang trải
chi phí. Mọi thứ sẽ tệ hơn nữa khi bạn
phải trả tiền di chuyển đến chỗ làm và tiền
gửi trẻ khi bạn đi làm. Bằng cách nào dó,
nếu đi làm, bạn sẽ có ít tiền hơn khi thất
nghiệp.
Các nhà kinh tế học gọi tình huống đau
đầu này là “bẫy phúc lợi”— một trong
nhiều loại bẫy nghèo đói ảnh hưởng đến
hàng triệu người trên toàn thế giới. Bẫy
nghèo đói là các điều kiện kinh tế và môi
trường làm tăng cường sự nghèo đói,
khiến nghèo cứ dai dẳng qua nhiều thế
hệ. Một số bẫy nghèo ảnh hưởng đến tình
cảnh riêng của một cá nhân, như thiếu tiếp
cận đến thức ăn tốt cho sức khoẻ hay giáo
dục. Một số khác ảnh hưởng cả một quốc
gia, như các chính quyền tham nhũng luân
phiên hay biến đổi khí hậu. Nhưng sự tàn
độc đầy trớ trêu của chính cái bẫy phúc lợi
này là nó xuất phát từ các chính sách được
áp dụng để giảm nghèo.
 _ln.ynzhie_
Most societies throughout history
employed some strategies to help people
in poverty meet basic needs. Before the
20th century, religious groups and private
charities often led such initiatives. Today,
these are called welfare programs, and
they usually take the form of government-
provided subsidies for housing, food,
energy, and healthcare. Typically, these
programs are means-tested, meaning that
only people who fall below a certain
income level are eligible for
benefits. This policy is designed to ensure
aid goes to those who need it most. But it
also means people lose access as soon as
they earn more than the qualification
threshold, regardless of whether or not
they're financially stable enough to stay
there.
This vicious cycle is harmful to both those
in poverty and those outside of
it. Mainstream economic models assume
people are rational actors who weigh the
cost and benefits of their options and
choose the most advantageous path
forward. If those in poverty know they'll
gain no net benefit from working, they're
incentivized to remain in government
assistance. Of course, people work for
many reasons, including societal norms
and personal values. But income is a
major incentive to pursuing employment.
And when less people take on new jobs,
the economy slows down, keeping people
in poverty and potentially pushing people
on the cusp of poverty over the edge.
Phần lớn các xã hội trong suốt lịch sử sử
dụng một số chính sách để giúp người
nghèo có được các nhu cầu tối thiểu phải
có. Trước thế kỉ 20, các tổ chức tôn giáo
và hội từ thiện tư nhân thường đi đầu giải
quyết vấn đề này. Ngày nay, chúng được
gọi là các chương trình phúc lợi, diễn ra
với hình thức chính phủ bao cấp cho nhà
ở, thức ăn, năng lượng, và chăm sóc sức
khoẻ. Người nộp đơn thường sẽ được
thẩm tra khả năng, nghĩa là những ai có
lương dưới một mức nhất định mới có thể
nhận được trợ cấp. Chính sách này được
đề ra để chắc chắn rằng trợ cấp sẽ đến với
những ai đang cần nhất. Nhưng đó cũng
có nghĩa là bạn sẽ mất trợ cấp này nếu
lương của bạn cao hơn ngưỡng giới
hạn, dù cho tình hình tài chính của bạn có
đủ bền vững để thoát nghèo hay không.
Vòng luẩn quẩn nguy hiểm này ảnh
hưởng tiêu cực đến những người nghèo và
cả những người ngoài cuộc. Kinh tế học
chính thống giả định con người là diễn
viên có lý trí, có khả năng tính toán chi phí
và lợi ích dựa trên lựa chọn của họ và
chọn lựa con đường có lợi nhất. Nếu
những người nghèo biết rằng đi làm sẽ
không có lợi ích gì, họ sẽ tự động viên
mình tiếp tục nhận trợ cấp của chính
phủ. Tất nhiên, con người làm việc với
nhiều lý do, như là một điều bình thường
của xã hội hay là giá trị cá nhân. Nhưng
lương là sự thúc đẩy chính để một người
đi làm. Và nếu có ít người chấp nhận công
việc, nền kinh tế sẽ trì trệ, giữ mọi người
chìm trong nghèo đói và có thể sẽ đẩy sự
nghèo đói lên tới đỉnh điểm.
 _ln.ynzhie_
What causes sleepwalking?
Speaker: Emmanuel During
Link:https://www.ted.com/talks/emmanuel_during_what_causes_sleepwalking?utm_campaign=tedspread&utm_mediu
m=referral&utm_source=tedcomshare
Mumbling fantastical gibberish; devouring
blocks of cheese in thenude; peeing in places
that aren’t toilets; and jumping out of
windows. These are all things people have
reportedly done while sleepwalking, a
behavior that’s mostly benign but can be
dangerous in rare cases. It's estimated that
around 18% of people sleepwalk at least
once in their lives. So, what exactly is
sleepwalking?
First, we have to understand just how many
of our daily activities do not require our
active attention. Your prefrontal cortex is
your brain's conscious, deliberate, decision-
making control hub. You might decide to get
up and walk using your prefrontal
cortex, but the intricate coordination of
sensory inputs and muscles that follows does
not require any attention. Instead, it’s mostly
executed by a network of specialized nerve
cells along the lower part of the brain and
spinal cord, sometimes called “central
pattern generators.” These areas govern
automatic movements and basic actions
related to survival.
People with a REM sleep behavior disorder
may enact their dreams while they’re in
REM sleep, usually keeping their eyes
closed. However, this is a separate
condition. Sleepwalking arises from a very
different stage of sleep— the deepest stage
of non-REM sleep, which is called “slow-
wave sleep.” In this state, the cortex,
including the prefrontal cortex, is essentially
turned off. When someone is roused from
this stage, they’ll usually appear groggy
Lẩm bẩm những điều kỳ quái vô nghĩa;
ăn ngấu nghiến miếng pho mát mà chẳng
mặc áo quần; tiểu tiện bên ngoài nhà vệ
sinh; và nhảy qua cửa sổ. Đây là những
điều người ta thường làm khi mộng
du, hành vi tưởng chừng bình
thường nhưng có thể gây nguy hiểm
trong các trường hợp đặc biệt. Ước tính
khoảng 18% dân số từng mộng du ít nhất
một lần trong đời. Vậy, mộng du chính
xác là gì?
Đầu tiên, cần hiểu bao nhiêu hoạt động
thường ngày không cần sự tập trung có
chủ ý. Phần vỏ não trước trán là vùng
não ý thức, trung tâm kiểm soát quyết
định có chủ ý. Có thể dùng vùng não
trước trán quyết định việc thức dậy và đi
lại, nhưng sự phối hợp phức tạp giữa
cảm giác và cơ bắp đi kèm không đòi hỏi
cần tập trung, mà chủ yếu được thực
hiện nhờ mạng lưới tế bào thần kinh
chuyên biệt dọc theo phần dưới não và
tủy sống, đôi khi, còn được gọi là “bộ
sinh động tác trung ương”, kiểm soát
chuyển động tự động và chức năng cơ
bản liên quan đến sự sống còn.
Người bị rối loạn hành vi giấc ngủ REM
có thể thực hiện hành vi trong giấc mơ
khi đang trong giấc ngủ REM, thuờng
mắt vẫn nhắm lại. Tuy nhiên, đây là
chứng bệnh riêng. Mộng du xuất hiện ở
một giai đoạn khác của giấc ngủ giai
đoạn ngủ sâu nhất của giấc ngủ non-
REM, gọi là “giấc ngủ sóng chậm”. Lúc
này, vỏ não, như vỏ não trước trán, về cơ
bản, đã dừng hoạt động. Ở giai đoạn này,
khi bị đánh thức, người ta thường có vẻ
 _ln.ynzhie_
before either dozing off again or becoming
fully conscious. For that moment, though,
they’re in an intermediate state straddling
sleep and wakefulness. A sleepwalking
episode is, essentially, an extreme,
prolonged version of this.
When sleepwalking, the prefrontal cortex
remains inactive, so the person doesn’t
possess executive, deliberate control over
their actions. But other parts of their brain
are active. And, as we know, the body is
capable of a lot without involving the
prefrontal cortex. Sleepwalkers avoid
obstacles, walk, and speak— though it's
often nonsense. Most sleepwalkers can do
basic things, operating in a peaceful,
unemotional, dreamless state.
In rare cases, sleepwalkers perform more
complex tasks like cooking and
driving. They're occasionally guided by
physical urges, like eating or pursuing
sexual activities. And some episodes involve
the brain’s fight or flight system, during
which the person might suddenly perceive
an imminent danger, and vocalize, cry, or
even jolt out of bed and run away. These
episodes, called “sleep terrors,” are more
common in young children and usually
result naturally.
mơ hồ rồi ngủ trở lại hoặc thức dậy hoàn
toàn. Tuy nhiên, vào thời điểm đó, họ
đang ở trạng thái trung gian giữa ngủ và
thức. Cơn mộng du, về cơ bản, là trạng
thái này khi quá độ và kéo dài.
Khi mộng du, vùng vỏ não tước trán vẫn
dừng hoạt động, nên người ta không ý
thức được hành động của mình. Nhưng
vì những phần khác của não vẫn hoạt
động, như ta biết, cơ thể có thể làm nhiều
việc không cần tới vùng trán trước
não. Người mộng du tránh được vật cản,
đi lại và nói năng - dù thường vô
nghĩa. Hầu hết người mộng du có thể
làm những việc đơn giản, một cách bình
lặng, vô hồn không mộng mị.
Trường hợp hiếm, người mộng du có thể
làm những việc phức tạp như nấu ăn và
lái xe. Thỉnh thoảng, bị các thôi thúc thể
chất điều khiển như ăn uống hoặc theo
đuổi hoạt động tình dục. Vài cơn mộng
du liên quan đến hệ thống chiến hay
chạy của não, người ta có thể đột nhiên
cảm thấy nguy hiểm sắp xảy ra, nên la
hét, khóc lóc, hoặc thậm chí, bật chạy
khỏi giường. Chúng được gọi là “giấc
ngủ kinh hoàng”, phổ biến hơn ở trẻ nhỏ
và thường xảy ra tự nhiên.
_ln.ynzhie_
How long should your naps be?
Speaker: Sara C. Mednick
Link:https://www.ted.com/talks/sara_c_mednick_how_long_should_your_naps_be?utm_campaign=tedspread&utm_me
dium=referral&utm_source=tedcomshare
Your eyes get heavy and gradually...
close... But wait! It’s only lunchtime and
you still have so much to do. Would
taking a nap help? Or would it derail
your day?
Our sleep, both at night and in naps, is
made up of approximately 90 minute
sleep cycles with four stages each. A nap
can last anywhere from five minutes to
three hours, so it can include full sleep
cycles or just a few stages.
As you fall asleep, you enter Stage 1: the
first two to five minutes of sleep. Stage
2 comes next, for about 30 minutes. In
Stage 2, body temperature drops,
muscles relax, and breathing and heart
rate become more regular. Your neurons
start to fire in unison, creating waves of
activity that sweep across the
cortex, punctuated by rapid bursts of
neural activity called sleep spindles. As
you enter Stage 3, or slow wave
sleep, the rolling waves increase as
yourneurons fire in coordination. This
phase lasts about 20 to 30 minutes and is
where your deepest sleep occurs. Then,
you enter REM sleep, which lasts about
10 to 20 minutes in a nap. In REM, the
brain becomes more active, more like
your brain activity while awake. The end
of REM signals the completion of a
sleep cycle.
Đôi mắt bạn trở nên nặng trĩu và dần... khép
lại... Nhưng khoan đã! Lúc này chỉ đang là
giờ ăn trưa và bạn vẫn còn rất nhiều việc để
làm. Liệu một giấc ngủ ngắn sẽ có ích? Hay
nó sẽ làm xáo trộn cả ngày của bạn?
Giấc ngủ của chúng ta, cả vào ban đêm lẫn
khi chợp mắt, đều được hình thành bởi các
chu kỳ ngủ tối đa 90 phút với bốn giai đoạn
khác nhau. Một giấc ngủ chợp mắt có thể
kéo dài khoảng từ năm phút đến ba tiếng, do
đó nó có thể bao gồm một chu kỳ ngủ hoàn
chỉnh hoặc chỉ một vài giai đoạn.
Khi bạn ngủ, bạn sẽ bước vào giai đoạn 1:
hai đến năm phút đầu của giấc ngủ. Giai
đoạn thứ 2 đến kế, kéo dài khoảng 30
phút. Vào giai đoạn 2, thân nhiệt của bạn
giảm, các cơ của bạn thư giãn, và hơi thở
cũng như nhịp tim dần trở nên ổn định
hơn. Nơ-ron thần kinh của bạn bắt đầu đồng
loạt kích thích, hình thành các làn sóng điện
não lướt qua vỏ não, ngắt quãng bởi những
đợt sóng nhanh của sóng điện não gọi là
sleep spindles. Khi bạn vào giai đoạn 3, sóng
não hoạt động chậm, tần số sóng sẽ tăng lên
khi nơ-ron của bạn phối hợp kích thích. Giai
đoạn này kéo dài khoảng từ 20 đến 30
phút và đây là lúc giấc ngủ của bạn sâu
nhất. Sau đó, bạn bước vào giấc ngủ
REM, kéo dài khoảng 10 đến 20 phút trong
giấc ngủ ngắn. Trong REM, bộ não của bạn
hoạt động tích cực hơn, giống như hoạt động
của não bộ khi tỉnh táo. Kết thúc của REM
báo hiệu sự hoàn chỉnh của một chu kỳ ngủ.
_ln.ynzhie_
OK, but will a nap make you feel better?
Well, that depends on a few
things— especially what stages of sleep
the nap includes.
Take a 30 minute nap, which consists
mainly of Stage 2 sleep. Stage 2 sleep is
associated with long-term potentiation, a
process that's thought to strengthen the
synapses between neurons, which is
essential for learning. A 20 to 30 minute
nap stops short of Stage 3′s deep
sleep, making it relatively easy to wake
up from.
A 30 to 60 minute nap, meanwhile, has
the benefits of Stage 2 sleep and also
takes you into the deeper sleep of Stage
3. During Stage 3, multiple brain areas
work together to transfer information
from short-term memory storage to
long-term storage, stabilizing and
strengthening long-term memory by
coupling sleep spindles with slow
waves. Stage 3 is the most difficult stage
to wake up from. So while a 30 to 60
minute nap can have cognitive benefits,
those benefits often don’t kick in until
about 15 minutes after waking up.
60 to 90 minute naps enter the REM
stage. While in REM, the prefrontal
cortex, which is largely responsible for
inhibition and cognitive
control, becomes much less
active. Meanwhile, the amygdala and
cingulate cortex, regions associated with
emotion and motivation, are highly
active. Researchers have posited that the
combination of these things leads to
bizarre dreams during REM sleep: the
decrease in inhibition and cognitive
control might lead to wild associations
OK, nhưng mà liệu một giấc ngủ ngắn có
làm bạn cảm thấy tốt hơn? À thì, nó còn phụ
thuộc vào vài thứ— đặc biệt là việc giấc ngủ
đó bao gồm những giai đoạn nào.
Chợp mắt 30 phút, khi đó giấc ngủ chủ yếu
ở giai đoạn 2. Giai đoạn 2 của giấc ngủ được
liên kết với điện thế hóa dài hạn, một quá
trình được cho là tăng cường hoạt động của
synap giữa các nơ-ron, một điều quan trọng
trong việc tiếp nhận kiến thức. Một giấc ngủ
ngắn từ 20 đến 30 phút dừng lại ở gần giấc
ngủ sâu của giai đoạn 3, khiến nó tương đối
dễ để tỉnh dậy.
Giấc ngủ ngắn từ 30 đến 60 phút, trong khi
đó, vừa có lợi từ giai đoạn 2 vừa đưa bạn vào
giấc ngủ sâu của giai đoạn 3. Vào giai đoạn
3, nhiều khu vực khác nhau của não bộ làm
việc cùng nhau để đưa thông tin từ vùng ghi
nhớ tạm thời sang vùng ghi nhớ dài hạn, tăng
cường và ổn định kí ức dài hạn bằng việc kết
nối những đợt sóng não với các làn sóng
chậm. Giai đoạn 3 là giai đoạn khó nhất để
tỉnh dậy. Vậy nên dù một giấc ngủ ngắn 30
đến 60 phút có thể đem lại lợi ích về nhận
thức, những lợi ích đó thường không có hiệu
lực đến khoảng 15 phút sau khi tỉnh dậy.
Giấc ngủ từ 60 đến 90 phút bước vào giai
đoạn ngủ REM. Trong giai đoạn REM, vùng
vỏ não trước trán, nơi đảm nhiệm phần lớn
sự ức chế và kiểm soát nhận thức, trở nên ít
tích cực hơn. Trong khi đó, hạch hạnh nhân
và vỏ não đai, vùng liên kết với cảm xúc và
động cơ, trở nên linh hoạt hơn. Các nhà
nghiên cứu đã thừa nhận rằng sự kết hợp của
những điều này dẫn đến những giấc mơ kì lạ
trong giai đoạn ngủ REM: sự suy giảm trong
ức chế và quản lý nhận thức có thể dẫn đến
sự liên kết lộn xộn.
 _ln.ynzhie_
What is MSG, and is it actually
bad for you?
Speaker: Sarah E. Tracy?
Link:https://www.ted.com/talks/sarah_e_tracy_what_is_msg_and_is_it_actually_bad_for_you?utm_campaign=tedsprea
d&utm_medium=referral&utm_source=tedcomshare
In 1968, Dr. Robert Ho Man Kwok felt ill
after dinner at a Chinese restaurant. He
wrote a letter detailing his symptoms to a
prestigious medical journal, pondering
whether his illness had resulted from eating
monosodium glutamate— also known as
MSG. Kwok’s connection between his
headache and this common seasoning in
American Chinese cuisine was just a
hunch. But his letter would dramatically
change the world's relationship with
MSG, inspiring international panic, biased
science, and sensationalist journalism for the
next 40 years. So what is this mysterious
seasoning? Where does it come from, and is
it actually bad for you?
MSG is a mixture of two common
substances. Sodium, which is well-
established as an essential part of our
diet, and glutamate, a very common amino
acid found in numerous plant and animal
proteins. Glutamate plays a key role in our
digestion, muscle function, and immune
system. Around the time of Dr. Kwok's
letter, it had been identified as an important
part of our brain chemistry. Our body
produces enough glutamate for all these
processes, but the molecule is also present in
our diet. You can taste its signature savory
flavor in foods like mushrooms, cheese,
tomatoes, and broth.
Chasing this rich flavor is what led to MSG’s
invention in 1908. A Japanese chemist
named Dr. Ikeda Kikunae was trying to
Năm 1968, bác sĩ Robert Man Kwok thấy
không khỏesau khi ăn tối tại một nhà hàng
Trung Quốc. Ông viết thư kể chi tiết triệu
chứng cho một tạp chí y khoa uy tín, nghi ngờ
bệnh của mình là do do ăn mononatri
glutamate, hay còn gọi là bột ngọt
(MSG). Việc gán ghép của Kwok về cơn đau
đầu với loại gia vị phổ biến trong ẩm thực
Trung Quốc tại Mỹ này chỉ là linh
cảm. Nhưng lá thư của ông đã làm chao đảo
quan điểm của thế giới với bột ngọt, gây
hoảng loạn toàn cầu, khoa học thiên kiến, và
báo chí giật gân trong 40 năm tiếp theo. Vậy
loại gia vị bí ẩn này là gì? Nó đến từ đâu? và
liệu nó có thực sự có hại cho bạn?
Bột ngọt (MSG) là hỗn hợp của hai phân tử
đơn giản. Natri, là thành phần thiết yếu trong
chế độ ăn uống của chúng ta, và glutamate,
một loại axit amin phổ biến được tìm thấy
trong nhiều loại protein thực vật và động
vật. Glutamate đóng vai trò quan trọng trong
tiêu hóa thức ăn, chức năng cơ bắp, và hệ
miễn dịch của chúng ta. Trong khoảng thời
gian bác sĩ Kwok gửi thư, nó đã được xem là
thành phần quan trọng trong cấu tạo hóa học
của não bộ. Cơ thể của chúng ta sản sinh ra đủ
glutamate cho tất cả quá trình này, nhưng
phân tử này cũng tồn tại trong chế độ ăn
uống. Bạn có thể nếm được vị mặn đặc trưng
của nó trong thức ăn chẳng hạn như nấm, phô
mai, cà chua và nước dùng.
Việc theo đuổi hương vị đậm đà nàylà khởi
nguồn của phát minh ra bột ngọt năm
1908. Một nhà hóa học Nhật Bản là bác sĩ
 _ln.ynzhie_
isolate the molecule responsible for a unique
flavor he called “umami,” meaning “a
pleasant, savory taste.” Today, umami is
recognized as one of the five basic tastes in
food science. Each basic taste is produced by
unique molecular mechanisms that can’t be
replicated by combining other known
tastes. In the case of umami, those
mechanisms arise when we cook or ferment
certain foods, breaking down their proteins
and releasing amino acids like
glutamate. But Ikeda found a savory
shortcut to producing this chemical
reaction. By isolating high quantities of
glutamate from a bowl of noodle broth and
combining them with another flavor
enhancer like sodium, he created a
seasoning that instantly increased the umami
of any dish.
The result was a major success. By the
1930s, MSG was a kitchen staple across
most of Asia; and by the mid-20th century, it
could be found in commercial food
production worldwide. So when Dr. Kwok's
letter was published, the outrage was
immediate. Researchers and citizens
demanded a scientific enquiry into the
popular additive. On one hand, this wasn’t
unreasonable. The substance hadn't been
tested for toxicity, and its health impacts
were largely unknown. However, it’s likely
many people weren’t responding to a lack of
food safety regulation, but rather the letter’s
title:“Chinese Restaurant Syndrome.” While
MSG was commonly used in numerous
cuisines, many Americans had longstanding
prejudices against Asian eating
customs, labeling them as exotic or
dangerous. These stigmas fueled racially
biased journalism, and spread fear that
eating at Chinese restaurants could make
you sick.
Ikeda Kikunae đã thử tách biệt phân tử chịu
trách nhiệm cho hương vị độc đáo này, mà
ông gọi là “umami” có nghĩa là “một hương
vị thơm ngon, dễ chịu”. Ngày nay, umami
được coi là một trong năm vị cơ bản trong
khoa học thực phẩm. Mỗi vị cơ bản được tạo
ra bởi cơ chế phân tử độc đáo mà không thể
tái tạo bằng cách kết hợp những vị đã biết
khác. Trong trường hợp của umami, cơ chế
này được sinh ra, khi chúng ta nấu hoặc lên
men một vài loại thực phẩm, bẻ gãy protein
của chúng, và sinh ra axit amin như
glutamate. Nhưng Ikeda đã tìm ra một đường
tắt tuyệt vời để tạo ra phản ứng hóa học
này. Bằng cách tách một lượng lớn glutamate
từ bát nước dùng mì và kết hợp chúng với chất
điều vị khác như natri, ông đã tạo ra một gia
vị có thể tăng vị umami của bất kì món ăn nào
ngay lập tức.
Kết quả này là một thành công lớn. Cho đến
những năm 1930, bột ngọt (MSG) là một mặt
hàng chủ lực trong nhà bếp châu Á; và vào
giữa thế kỉ 20, nó có mặttrong sản xuất thực
phẩm thương mại trên toàn thế giới. Vì vậy,
khi thư của bác sĩ Kwok được công bố, ngay
lập tức, dấy lên làn sóng phẫn nộ. Những nhà
nghiên cứu và người dân yêu cầu một cuộc
điều tra khoa học về chất phụ gia phổ biến
này. Một mặt, điều này không phải là không
hợp lý. Bột ngọt chưa từng được thử độc
tính, và những ảnh hưởng của nó đến sức khỏe
phần lớn không được biết đến. Tuy nhiên, có
vẻ như nhiều người đã không phản ứng với
việc thiếu quy định về an toàn thực phẩm, mà
thay vào đó là tiêu đề của bức thư: “Hội chứng
nhà hàng Trung Quốc”. Trong khi bột ngọt
được dùng phổ biến trong nhiều nền ẩm
thực, nhiều người Mỹ đã có định kiến lâu đời
với phong tục ăn uống của người châu Á, cho
rằng chúng kì lạ hoặc nguy hiểm. Những kì
thị này đã thúc đẩy phân biệt chủng tộc trên
báo chí, và gieo rắc nỗi sợ hãi rằng ăn uống
tại nhà hàng Trung Quốc có thể làm bạn ốm.
 _ln.ynzhie_
The real reason dodo birds went extinct
Speaker: Leon Claessens
Link:https://www.ted.com/talks/leon_claessens_the_real_reason_dodo_birds_went_extinct?utm_campaign=tedspread&
utm_medium=referral&utm_source=tedcomshare
Dodos are commonly considered
brainless, blundering birds that were
poorly adapted and doomed to die off,
making their human-mediated extinction
effortless and inevitable. But that's not the
case. So, what were dodos actually like?
And what really caused their downfall?
Let's start at their origin. Okay, rewinding
more than 20 million years, some tropical
pigeons from Southeast Asia voyaged
across the Indian Ocean, perhaps by
gradually journeying from island to
island. Eventually, their descendants
came to a remote archipelago east of
Madagascar. Those that settled likely
diversified over time. Then, about 8
million years ago, an underwater volcano
formed another island on the chain, which
would come to be known as
Mauritius. Some of the birds populated
this new island, too, and down the line,
dodos emerged as a distinct species.
They shared Mauritius with bats, lizards,
giant tortoises, and other birds. The
closest large predators were held back by
about 800 kilometers of ocean, so getting
murdered was basically a non-
issue. Without the need for defensive
adaptations, like flight, expending energy
on them would have been wasteful. So, as
with the kākāpōs of New Zealand and the
cormorants of the Galápagos, their flight
muscles shrank. Dodos probably nested
on the island's forest floor, feasting on
fruits and seeds. Reaching just under a
Dodos thường được xem là những con
chim ngốc nghếch, hay nhầm lẫn, thích
nghi kém và cam chịu chết, khiến sự tuyệt
chủng do con người của chúng dễ dàng và
không thể tránh khỏi. Nhưng điều đó
không đúng. Vậy, dodos thực sự ra sao?
Và điều gì thực sự gây ra sự biến mất của
chúng?
Hãy bắt đầu từ nguồn gốc của
chúng. Được rồi, lùi lại hơn 20 triệu
năm, một số chim bồ câu nhiệt đới từ
Đông Nam Á đã băng qua Ấn Độ
Dương, có lẽ bằng cách dần dần bay từ
đảo này sang đảo khác. Cuối cùng, hậu
duệ của chúng đến một quần đảo xa xôi
phía đông Madagascar. Những con chim
định cư đã tiến hóa đa dạng theo thời
gian. Sau đó, khoảng 8 triệu năm
trước, một ngọn núi lửa dưới nước đã hình
thành một hòn đảo khác trên chuỗi, được
gọi là Mauritius. Một số loài chim cũng
đến cư trú trên hòn đảo mới này, và sau
đó, dodos nổi lên như một loài riêng biệt.
Chúng chia sẻ Mauritius với dơi, thằn lằn,
rùa khổng lồ và các loài chim
khác. Những kẻ săn mồi lớn gần nhất bị
giữ lại bởi khoảng 800 km đại dương, vì
vậy việc bị ăn thịt về cơ bản không phải là
vấn đề. Nếu không cần những thích nghi
để phòng thủ, như bay, tiêu hao năng
lượng cho những việc đó sẽ thật lãng
phí. Vì vậy, giống với các vẹt cú ở New
Zealand và chim cốc ở Galápagos, cơ bay
của chúng teo lại. Dodos có lẽ đã làm tổ
trên mặt đất trong khu rừng của hòn
đảo, ăn trái cây và hạt giống. Chỉ cao dưới
 _ln.ynzhie_
meter tall, they were among the island's
largest animals.
And they were well-adapted to their
environment, which could fluctuate
between extreme dry and wet conditions.
They also survived some major
disruptions. Around 4,300 years ago, a
megadrought caused waves of mass
mortality events on Mauritius. Fresh
water grew scarce and lakes likely grew
saltier and became treacherous traps. This
lasted for around 150 years. However,
dodos prevailed... until a few millennia
later, when everything changed—
quickly.
In 1598, Dutch sailors came ashore on
Mauritius, and the island soon became a
welcome stopover for their trade
ships. The sailors described natural
wonders, including large numbers of
birds twice as big as swans and tortoises
with shells huge enough to fit 10
men. Mauritian animals hadn't evolved to
fear being hunted by humans, so they
were an easy catch. Sailors ate some
dodos, but this alone didn't cause their
doom.
The Dutch sailors came with
company. They brought macaques that
were probably pets. They released goats
and pigs on the island to establish food
sources. And at some point, sailors also
inadvertently introduced rats. It's thought
that goats and pigs grazed and rooted
through the forest understory, which
dodos lived in; pigs, macaques, and rats
preyed on dodo eggs and chicks; and all
of them competed with dodos for
resources. Dodos were last seen less than
a century after Dutch arrival.
một mét, chúng là một trong những động
vật lớn nhất đảo.
Và chúng thích nghi tốt với môi trường
của chúng, nơi có thể thay đổi từ điều kiện
cực kì khô hạn sang cực kì ẩm ướt. chúng
cũng sống sót sau những biến động
lớn. Khoảng 4.300 năm trước, một vụ hạn
hán lớn đã gây ra làn sóng các vụ chết
hàng loạt trên Mauritius. Nước ngọt ngày
càng khan hiếm và các hồ có thể trở nên
mặn hơn và trở thành những cái bẫy nguy
hiểm. Sự kiện này kéo dài trong khoảng
150 năm. Tuy nhiên, dodos đã chiếm ưu
thế... cho đến vài thiên niên kỷ sau, khi
mọi thứ thay đổi - nhanh chóng.
Năm 1598, các thủy thủ Hà Lan cập bờ
Mauritius, và hòn đảo sớm trở thành điểm
dừng chân chào đón cho các tàu thương
mại của họ. Các thủy thủ mô tả các kỳ
quan thiên nhiên, bao gồm số lượng lớn
các loài chim lớn gấp đôi thiên nga và rùa
với vỏ đủ lớn để chứa được 10 người đàn
ông. Động vật ở Mauritius đã không tiến
hóa để tránh bị con người săn bắt, vì vậy
chúng rất dễ bị bắt. Các thủy thủ đã ăn
một số dodo, nhưng điều này không gây
ra sự diệt vong của chúng.
Các thủy thủ Hà Lan đi cùng động vật
khác. Họ mang theo khỉ có lẽ là thú cưng
của họ. Họ thả dê và lợn trên đảo để tạo
nguồn thức ăn. Và tại một thời điểm nào
đó, các thủy thủ cũng vô tình mang cả
chuột cống tới. Người ta cho rằng dê và
lợn kiếm ăn và chiếm khu rừng, nơi
những con dodo sống; lợn, khỉ và chuột
ăn trứng dodo và chim non; và tất cả
chúng đều cạnh tranh với dodo để chiếm
thức ăn. Dodos được nhìn thấy lần cuối
chưa đầy một thế kỷ sau khi người Hà Lan
đến.