4-01 Brodomasinski Tehnicar

OBRAZOVNI PROGRAM
BRODOMAINSKI TEHNIAR
SADRAJ: OPTI DIO ......................................................................................................... 3 1. NAZIV PROGRAMA: BRODOMAINSKI TEHNIAR ........................................................ 3 2. NASTAVNI PLAN .............................................................................................. 3 POSEBNI DIO ...................................................................................................... 5 1. PREDMETNI PROGRAMI ...................................................................................... 5 1.1. OPTEOBRAZOVNI PREDMETI ............................................................................ 5 1.2. STRUNO - TEORIJSKI PREDMETI ....................................................................... 6 1.2.1. TEHNIKO CRTANJE SA NACRTNOM GEOMETRIJOM.............................................. 6 1.2.2. TEHNOLOGIJA MATERIJALA......................................................................... 11 1.2.3. OSNOVE TEORIJE BRODA ............................................................................ 17 1.2.4. TEHNIKA MEHANIKA................................................................................. 24 1.2.5. POMORSKO PRAVO .................................................................................... 33 1.2.6. TERMODINAMIKA ...................................................................................... 37 1.2.7. MAINSKI ELEMENTI .................................................................................. 42 1.2.8. SOCIJALNA PSIHOLOGIJA POMORACA ............................................................. 47 1.2.9. MEDICINA ZA POMORCE .............................................................................. 55 1.2.10. HIDRAULIKA I PNEUMATIKA........................................................................ 63 1.2.11. BRODSKA ELEKTROTEHNIKA I ELEKTRONIKA .................................................. 68 1.2.12. BRODSKE POMONE MAINE I UREAJI ......................................................... 77 1.2.13. BRODSKI KOTLOVI I PARNE MAINE .............................................................. 88 1.2.14. BRODSKI MOTORI .................................................................................... 96 1.2.15. AUTOMATIZACIJA BRODSKOG SISTEMA ........................................................ 107 1.2.16. SIGURNOST NA MORU .............................................................................. 111 1.2.17. PRAKTINA NASTAVA .............................................................................. 116 1.3. IZBORNI PREDMETI ..................................................................................... 136 1.3.1. RADIONIKA PRAKSA ................................................................................ 136 1.3.2. BRODSKI SISTEMI ..................................................................................... 141 1.3.3. ENGLESKI JEZIK ZA POMORCE ..................................................................... 149 1.3.4. ITALIJANSKI JEZIK ................................................................................... 162 2. STRUNI RAD ............................................................................................... 170 2.1. ISPITNI KATALOZI ZA STRUNO-TEORIJSKI DIO ISPITA .......................................... 170 2.1.1. BRODSKE POMONE MAINE I UREAJI .......................................................... 170 2.1.2. BRODSKI KOTLOVI I PARNE MAINE............................................................... 173 2.1.3. BRODSKI MOTORI ..................................................................................... 176 2.2. ISPITNI KATALOZI ZA STRUNI RAD ................................................................. 179 2.2.1. BRODSKE POMONE MAINE I UREAJI .......................................................... 179 2.2.2. BRODSKI KOTLOVI I PARNE MASINE............................................................... 183 2.2.3. BRODSKI MOTORI ..................................................................................... 187 2.2.4. BRODSKA ELEKTROTEHNIKA ....................................................................... 191 3. OBAVEZNI NAINI PROVJERAVANJA ZNANJA ........................................................ 193 4. USLOVI ZA NAPREDOVANJE I ZAVRETAK OBRAZOVNOG PROGRAMA........................... 194 5. NAIN PRILAGOAVANJA UENICIMA SA POSEBNIM POTREBAMA ............................... 194 6. NAIN PRILAGOAVANJA PROGRAMA OBRAZOVANJU ODRASLIH ................................ 194 7. PROFIL STRUNE SPREME NASTAVNIKA I STRUNIH SARADNIKA ................................ 194 8. OBLIK ORGANIZACIJE IZVOENJA OBRAZOVNOG PROGRAMA .................................... 196 8.1. BROJ ASOVA PO GODINAMA OBRAZOVANJA I VRSTAMA NASTAVE .......................... 196 9. PROFESIONALNA PRAKSA ................................................................................ 197 10. SLOBODNE AKTIVNOSTI ................................................................................ 197 11. SPISAK UESNIKA KOJI SU UESTVOVALI U IZRADI OBRAZOVNOG PROGRAMA .............. 198
OPTI DIO 1. Naziv programa: BRODOMAINSKI TEHNIAR 2. Nastavni plan

Nastavni predmeti grupe predmeta Opteobrazovni predmeti Maternji jezik i knjievnost Matematika Engleski jezik Informatika Fiziko vaspitanje Drutvena grupa predmeta 1. Istorija 2. Geografija 3. Sociologija Prirodna grupa predmeta 1. Fizika UKUPNO A B Struno- teorijski predmeti Tehniko crtanje sa nacrtnom 1. geometrijom 2. Tehnologija materijala 3. Osnove teorije broda 4. Tehnika mehanika 5. Pomorsko pravo 6. Termodinamika 7. Mainski elementi Socijalna psihologija 8. pomoraca 9. Medicina za pomorce 10. Hidraulika i pneumatika Brodska elektrotehnika i 11. elektronika Brodske pomone maine i 12. ureaji Brodski kotlovi i parne 13. maine 14. Brodski motori Automatizacija brodskog 15. sistema 16. Sigurnost na moru UKUPNO B C Praktina nastava D Slobodne aktivnosti E Izborna nastava 1. Radionika praksa 2. Brodski sistemi 3. Engleski jezik za pomorce 4. Italijanski jezik F Profesionalna praksa G Sedmini broj asova Broj radnih sedmica H Ukupno (A+B+C+D+E) = 4476 Redni broj A 1. 2. 3. 4. 5. I II III IV sed. god. sed. god. sed. god. sed. god. 3 3 2 2 2 2 2 108 108 72 72 72 72 72 2 2 18 2 2 2 2 72 648 72 72 72 72 1 2 1 3 3 36 72 36 108 108 2 1 2 2 2 2 2 72 36 72 72 72 72 72 2 2 2 3 2 8 3 1 2 1 288 108 36 72 36 10 4 1 2 1 360 144 36 72 36 13 4 1 4 468 144 36 144 2 13 4 1 4 2 2 2 32 33 66 66 66 99 66 66 429 132 33 132 66 66 66 2 14 72 72 504 3 3 2 2 108 108 72 72 3 3 2 2 108 108 72 72 3 3 2 2 99 99 66 66 Ukupno 423 423 282 72 282 72 72 72 144 1842 72 72 108 144 36 108 108 72 36 72 138 138 138 171 66 66 1545 528 141 420 72 138 210 282 30 dana 141
10
360
10
330
1 36 2 72 10 dana 32 36
1 36 2 72 10 dana 31 36
2 72 2 72 2 72 10 dana 32 36
3. Ciljevi i zadaci obrazovnog programa - Sticanje znanja o razliitim vrstama brodskih pogona; - Sticanje znanja i ovladavanje vjetinama rukovanja i odravanja brodskog mainskog kompleksa; - Sticanje znanja o materijalima, sklopovima, mainama i ureajima na brodu; - Sticanje znanja o proizvodnji na brodu; - Ovladavanje vjetinama u radu alatima, materijalima, komponentama, istrumentima, mainama i ureajima; - Ovladavanje vjetinama za preventivno i plansko odravanje brodskih maina i ureaja; - Osposobljavanje za strau u mainskom kompleksu; - Osposobljavanje za voenje brodske administracije; - Osposobljavanje za primjenu mjera zatite na radu; - Razvijanje ekoloke svijesti i osposobljavanje za primjenu mjera zatite okoline; - Ovldavanje vjetinama upotrebe protivpoarnih sredstava; - ovldavanje vjetinama upotrebe sredstava za spaavanje; - Ovladavanje komunikacijom i upotrebom strune terminologije na engleskom jeziku; - Sticanje znanja o medicinskoj brizi o ljudima na brodu i ovladavanje vjetinama pruanja prve pomoi; - Sticanje znanja i ovladavanje primjenom informatikih tehnologija u radu; - Razvijanje sposobnosti za nenasilnu komunikaciju i tolerantan odnos prema drugima; - Razvijanje radnih navika i odgovornosti prema radnim zadacima. 4. Uslovi za upis, odnosno ukljuivanje u program za obrazovanje odraslih - Za upis u obrazovni program Brodomainski tehniar, mogu se prijaviti kandidati: - koji su zavrili osnovnu kolu i nijesu stariji od 17 godina. Izuzetno, u kolu se mogu upisati lica do 18-te godine starosti, uz odobrenje Nastavnikog vijea kole, - koji posjeduju ljekarsko uvjerenje, - koji su u toku svog osnovnog kolovanja izuavali engleski jezik kao prvi strani jezik. - Ako se za upis prijavi vei broj kandidata od broja traenog konkursom, upis se vri prema Pravilniku o vrednovanju kriterijuma za upis uenika u strunu kolu, koji donosi Ministarstvo prosvjete i nauke. - Lica koja su napunila 18 godina ukljuuju se u program za obrazovanje odraslih. 5. Trajanje obrazovanja - Obrazovanje po obrazovnom programu Brodomainski tehniar traje 4 godine. 6. Prohodnost - U redovnom obrazovanju uenici napreduju u vii razred ako su iz svih predmeta tekue godine postigli pozitivnu ocjenu, priloili ovjeren dnevnik profesionalne prakse i obavljena profesionalna praksa. - Lica koja su zavrila dvogodinju strunu kolu mogu se upisati u drugi ili trei razred s obzirom na vrstu programa prethodnog obrazovanja uz polaganje dopunskih i diferencijalnih ispita. - Odrasli napreduju po programu u skladu sa planom za izvoenje obrazovnog programa za odrasle - koji donosi kola. 7. Obrazovanje koje se stie - Zavretkom obrazovnog programa uenik stie srednje struno obrazovanje u etvorogodinjem trajanju - BRODOMAINSKI TEHNIAR.
POSEBNI DIO 1. PREDMETNI PROGRAMI 1.1. OPTEOBRAZOVNI PREDMETI 1.1.1. MATERNJI JEZIK I KNJIEVNOST 1.1.2. MATEMATIKA 1.1.3. ENGLESKI JEZIK 1.1.4. INFORMATIKA 1.1.5. FIZIKO VASPITANJE 1.1.6. ISTORIJA 1.1.7. GEOGRAFIJA 1.1.8. SOCIOLOGIJA 1.1.9. FIZIKA Napomena: Katalozi opteobrazovnih programa su u nadlenosti Zavoda za kolstvo.
1.2. STRUNO - TEORIJSKI PREDMETI 1.2.1. TEHNIKO CRTANJE SA NACRTNOM GEOMETRIJOM 1. Naziv predmeta: TEHNIKO CRTANJE SA NACRTNOM GEOMETRIJOM 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave Vrste nastave Praktina Teorija Vjebe nastava 48 24
Razred I II III IV Ukupno
Ukupno 72
48
24
72
3. Opti ciljevi nastave - Razvijajanje smisla za tanost, preciznost, estetiku i urednost u rjeavanju raznih zadataka i stvaranju navika za planski, organizovani i samostalni rad; - Upoznavanje sa pravilima, standardima i simbolima koji se upotrebljavaju u tehnikom crtanju; - itanje i razumijevanje tehnikih crtea, uputstava i propisa, ema i tehnike dokumentacije; - Upoznavanje sa geometrijskim crtanjem; - Konstruisanje osnovnih geometrijskih konstrukcija; - Poznavanje pojma i vrsta projekcija; - Potovanje standarda tehnikog crtanja; - Crtanje jednostavnih radionikih crtea mainskih elemenata; - Skiciranje prostijih sklopova; - Shvatanje funkcionalne meuzavisnosti elemenata, sklopova i mehanizama; - Razvijanje osjeaja odgovornosti i preciznosti u radu; - Ovladavanje strunom terminologijom.
4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: PRVI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik Uvod u tehniko crtanje - Uporeuje tehniki - Razvija osjeaj za - Navodi znaaj red i urednost tehnikog crtanja crte sa crteima, - Upoznaje materijal slikama i i pribor za tehniko fotografijama crtanje, vrste - Koristi materijal i tehnikih crtea, pribor za tehniko kao i formate i crtanje mjerila tehnikih - Razlikuje vrste crtea tehnikih crtea - Upoznaje zaglavlja - Razlikuje primjenu i sastavnice zaglavlja i sastavnica - Crta zaglavlja i sastavnice Standardi i standardizacija - Razvija tehniku - Poznaje znaaj - Obrazlae pojam i kulturu standarda za razvoj znaaj standarda i tehnike standardizacije - Poznaje primjenu standarda u tehnikom crtanju Vrste linija - Razvija osjeaj za - Razlikuje vrste - Obrazlae i red i urednost linija demonstrira - Razvija osjeaj - Poznaje primjenu crtanje linija koje preciznosti pojedinih linija se koriste u tehnikom crtanju - Navodi primjenu linija u tehnikom crtanju - Crta linije pomou programa Auto Cad Geometrijske konstrukcije - Razvija osjeaj - Crta paralelne i - Navodi osnovne preciznosti normalne prave geometrijske - Crta simetrale dui - Razvija sposobnost konstrukcije komuniciranja i uglova - Crta konstrukcije - Dijeli du na npravilnih poligona jednakih djelova - Crta konstrukcije - Konstruie krivih linija spoljanje i unutranje tangente - Konstruie pravilne poligone: trougao, kvadrat, petougao, estougao,
7
Preporuke za izvoenje nastave - Razvrstavanje razliitih vrsta crtea
Vjebe: - Primjena linija na primjerima - Crtanje linija na raunaru - Auto Cad - Grafiki rad I
Vjebe: - Crtanje poligona
uenik sedmougao, osmougao, devetougao i desetougao - Poznaje postupak konstrukcije krivih linija: elipsu, hiperbolu, Arhimedovu spiralu Osnove nacrtne geometrije - Razlikuje - Obrazlae pojam i frontalnu, ptiju i osnovne elemente ablju perspektivu projektovanja - Razlikuje koso i - Objanjava pojam ortogonalno projekcijske ravni, projiciranje kvadranata, - Crta projekcije oktanata take na jednu, aksonometrije dvije i tri ravni - Obrazlae osnove - Crta jednostavne crtanja u elemente u programskom ortogonalnoj paketu Auto Cad projekciji - Razlikuje prednosti i nedostatke pojedinih naina prikazivanja tijela - Poznaje projekcije u programskom paketu Auto Cad Presjeci - Razlikuje uzduni, - Obrazlae pojam, popreni, puni, vrste i oznaavanje polovini, presjeka djelimini, - Obrazlae okrenuti i karakteristike zaokrenuti presjek crtanja presjeka u - Poznaje oznaene programskom presjeke na crteu paketu Auto Cad - Razlikuje porcedure izrade presjeka u programskom paketu Auto Cad Kotiranje - ita kotirane - Obrazlae naela kotiranja i veliine sa crtea elemente kota - Kotira i oznaava - Kotira na vrijednosti kota na primjerima crteu - Definie tolerancije - Ispisuje
8
Informativni ciljevi i sadraji uenik
Formativni ciljevi
Socijalizacijski ciljevi uenik
Preporuke za izvoenje nastave
- Razvija sposobnost komuniciranja - Razvija tehniku kulturu - Razvija analitiko miljenje
Vjebe: - Crtanje projekcija na osnovu izometrijskog izgleda - Crtanje na raunaru Auto Cad
- Razvija osjeaj preciznosti - Razvija svijest o potrebi kvalitetnog rada
- Sheme djelova opreme na brodu sa presjecima - Crtanje presjeka na raunaru Auto Cad
- Razvija osjeaj preciznosti - Razvija svijest o potrebi kvalitetnog rada
- Radioniki i sklopni crtei mainskih elemenata brodskih ureaja - Uvjebavanje kotiranja na
Informativni ciljevi i sadraji uenik i kvalitet obrade - Definie oznake za unoenje tolerancija i kvaliteta obrade - Objanjava tolerancije i kvalitete obrade na crteu - Kotira pomou programa Auto Cad Tehniki crtei - Objanjava skicu - Obrazlae radioniki i sklopni crte - Objanjava radioniki i sklopni crte
Formativni ciljevi uenik tolerancije duina i kvalitet obrade povrina - Poznaje postupak kotiranje pomou programa Auto Cad
Preporuke za izvoenje nastave raunaru pomou programa Auto Cad - Grafiki rad II
- Crta skice jednostavnijih elemenata - ita kataloge - ita radioniki crte - ita sklopni crte
- Razvija osjeaj preciznosti - Razvija osjeaj za red i urednost
Vjebe: - Brodski ureaji na crteu - Grafiki rad III
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - D. orevi, . Papi: Tehniko crtanje sa nacrtnom geometrijom, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2006. - . Koludrovi: Tehniko crtanje u slici s osnovnim vjebama, (prirunik za tehniko crtanje), Nauna knjiga, Beograd, 1985. 6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - Programski paket Auto Cad; - A/V sredstva; - Grafoskop; - Video projektor; - Stolovi sa odgovarajuim priborom za crtanje. Za 20% nastave koristi se raunarska uionica sa 15 raunara (2 uenika po raunaru). 7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenike - Usmeno, najmanje po jedna provjera znanja u svakom klasifikacionom periodu; - Grafiki radovi, na kraju II i IV klasifikacionog perioda ocjenjuju se grafiki radovi; - Zakljuna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju kolske godine.
9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Diplomirani inenjer mainstva; - Diplomirani inenjer brodomainstva. 10. Povezanost predmeta Znanja Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Mainski elementi - Vrste mainskih elemenata - Vrste brodskih maina i ureaja
- Prikazivanje mainskih elemenata - Prikazivanje mainskih - Brodske pomone maine i elemenata brodskih ureaja ureaji na crteu
10
1.2.2. TEHNOLOGIJA MATERIJALA 1. Naziv predmeta: TEHNOLOGIJA MATERIJALA 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave Vrste nastave Praktina Teorija Vjebe nastava 53 19
Ukupno 72
53
19
72
3. Opti ciljevi nastave - Sticanje znanja o grai atoma, periodnom sistemu elemenata i hemijskim vezama; - Sticaje znanja o vrstama i karakteristikama materijala; - Poznavanje svojstava tehnikih i konstrukcionih materijala; - Sticanje znanja o strukturi i njenom uticaju na svojstva materijala; - Poznavanje osnovnih naina ispitivanja materijala; - Sticanje osnovnih znanja o elicima, livenom gvou, obojenim metalima i legurama; - Sticanje znanja o osnovama nemetalnih materijala; - Sticanje znanja o nainima obrade rezanjem i spajanjem; - Potovanje ekolokih zahtjeva; - Razvijanje osjeaja za ekonominu upotrebu materijala; - Ovladavanje strunom terminologijom.
11
4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: PRVI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik Graa atoma - Razvija logiko - Poznaje Borov - Obrazlae grau miljenje model grae atoma atoma po Borovom - Uporeuje protone, modelu neutrone i - Navodi elektrone elementarne - Poznaje definiciju estice (proton, relativne atomske neutron i elektron) mase - Navodi pojmove - Poznaje ulogu relativna atomska masenog broja kod masa i maseni broj izotopa - Obrazlae pojam izotop, jon, katjon - Poznaje elektrina svojstva jona i anjon - Uporeuje karakteristike katjona i anjona Periodni sistem elemenata - Razvija sposobnost - Obrazlae periodni - Poznaje nain opaanja pozicioniranja sistem elemenata elemenata u po Mendeljejevu periodnom sistemu Hemijske veze - Uporeuje osobine - Razvija i poveava - Opisuje jonsku, strunost kovalentnu i jonske, kovalentne metalnu vezu i metalne vezu - Navodi principe - Poznaje primjere nastajanja jonske, elemenata koji kovalentne i grade jonske, metalne veze kovalentne i metalne vezu Uvod u tehnologiju materijala - Objanjava pojam - Poznaje definiciju tehnologije i podjelu - Razlikuje podjelu tehnologije tehnikih - Objanjava pojam i materijala podjelu tehnikih - Razlikuje pojmove materijala sirovina, poluproizvod i gotov proizvod, - Uporeuje osobine konstrukcijskih, pomonih i pogonskih materijala Svojstva materijala - Opisuje fizika, - Razlikuje svojstva - Razvija i poveava hemijska, materijala u strunost
12
Preporuke za izvoenje nastave - Shema Borovog modela - Shema atoma
- Periodni sistem elemenata
Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadraji uenik uenik mehanika i zavisnosti od vrste tehnoloka svojstva materijala Struktura metala i legura - Obrazlae pojmove - Uporeuje karakteristike amorfna i kristalna amorfne i kristalne struktura strukture materijala - Obrazlae kristalnu - Poznaje oblike kristalnih reetki strukturu metala i zavisnost svojstava - Poznaje primjere polimorfije od hemijske veze - Poznaje proces - Navodi pojam kristalizacije polimorfije - Navodi osnove procesa kristalizacije Ispitivanje materijala - Razlikuje postupke - Obrazlae osnovne ispitivanja: metode ispitivanja - zatezne vrstoe, materijala tvrdoe, ilavosti i razaranjem i bez zamora materijala razaranja - Poznaje postupke vizuelnog i radiografskog ispitivanja, - Poznaje postupke ispitivanja materijala ultrazvukom i magnetom elici - Poznaje proces - Obrazlae proizvodnje sirovog proizvodnju sirovog gvoa gvoa i njegove - Razlikuje naine karakteristike dobijanja elika, - Opisuje naine - Poznaje vrste i dobijanja elika navodi osobine - Navodi vrste i elika osobine elika - Poznaje oznaku - Obrazlae elika standarde oznaavanja elika - Poznaje Fe3C dijagram - Objanjava Fe3C dijagram Liveno gvoe - Poznaje proces - Objanjava naine proizvodnje livenog dobijanja livenog gvoa gvoa - Razlikuje osobine - Navodi vrste i
13
- Razvija osjeaj preciznosti
- Model kristalne reetke
- Razvija i poveava strunost
- Internet: pretraivanje metoda i karakteristika
- Razvija tehniku kulturu
- Modeli elika
- Stie pozitivnu orjentaciju prema zanimanju
- Razlikuje postupke termike i termohemijske obrade - arenje - kaljenje - cementacija - nitriranje - poboljanje - otputanje Obojeni metali i legure - Uporeuje osobine - Obrazlae karakteristike crnih i obojenih obojenih metala i metala legura - Poznaje svojstva i - Navodi svojstva i primjenu obojenih primjenu obojenih metala i legura metala i njihovih - Poznaje oznaku legura legura obojenih - Navodi standarde metala za oznaavanje legura obojenih metala Nemetalni materijali - Razlikuje svojstva i - Opisuje svojstva i primjenu primjenu nemetala: nemetala: - plastine mase - plastine mase - kompozitni - kompozitni materijali materijali Materijali za gradnju brodova - Poznaje materijale - Obrazlae koji se koriste za materijale koji su gradnju brodova zastupljeni u brodogradnji Obrada rezanjem - Poznaje proces - Obrazlae pojam rezanja tehnologije obrade - Razlikuje obradu i osnovne metode rezanjem: obrade - struganje, - Obrazlae proces - buenje, rezanja i naine - glodanje, obrade rezanjem - bruenje Obrada spajanjem - Obrazlae proces - Razlikuje zavarivanja i karakteristike osnovne metode zavarenih spojeva
14
Informativni ciljevi i sadraji uenik osobine livenog gvoa Termika obrada - Obrazlae postupke termike i termohemijske obrade
Formativni ciljevi uenik livenog gvoa
- Modeli obojenih metala i legura
- Razvija svijest o zatiti i ouvanju ivotne sredine
- Modeli plastinih masa i kompozitnih materijala
- Stie pozitivnu orjentaciju prema zanimanju - Razvija svijest o potrebi sigurnog rada - Modeli obraeni glodanjem, struganjem i buenjem
- Razvija svijest o potrebi sigurnog i kvalitetnog rada
Informativni ciljevi i sadraji uenik zavarivanja - Obrazlae proces lemljenja i osnovne metode lemljenja
Formativni ciljevi uenik - Poznaje naine zavarivanja (gasno, elektroluno, elektrootporno) - Poznaje proces lemljenja - Uporeuje karakteristike mekog i tvrdog lemljenja
Socijalizacijski ciljevi uenik - Stie pozitivnu orjentaciju prema zanimanju
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - R. Asenti , R. Mirkovi: Mainski materijali (za prvi razred mainske kole), Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2001. - Dodatna literatura: - M. Jovii, D. Nikoli, V. orevi, M. Panti, S. Simi: Tehnologija obrade (za drugi razred mainske kole, mainski tehniar i brodomainski tehniar), Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd,2000. - M. Tesli: Tehnologija obrade (za drugi razred mainske kole), Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1997. 6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - A/V sredstva; - Grafoskop; - Video projektor; - Raunar; - Shema Borovog modela; - Shema atoma; - Modeli metala, nemetala, plastinih masa itd. 7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika - Pismeno, po jedan pismeni rad u svakom klasifikacionom periodu; - Usmeno, najmanje po jedna provjera znanja u svakom klasifikacionom periodu; - Zakljuna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju kolske godine. 9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Diplomirani inenjer tehnologije; - Diplomirani inenjer mainstva; - Diplomirani inenjer brodomainstva.
15
10. Povezanost predmeta Znanja - Naini obrade rezanjem - Metode zavarivanja - Metode lemljenja Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Praktina nastava - Struganje, buenje, glodanje, bruenje - Gasno i elektroluno zavarivanje - Meko lemljenje - Mainski elementi - Zavareni spojevi i lemljeni spojevi
- Proces zavarivanja - Proces lemljenja
16
1.2.3. OSNOVE TEORIJE BRODA 1. Naziv predmeta: OSNOVE TEORIJE BRODA 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave Vrste nastave Praktina Teorija Vjebe nastava 48 24 24 12
Ukupno 72 36
72
36
108
3. Opti ciljevi nastave - Poznavanje svojstava plovnosti i stabilnosti; - Poznavanje glavnih dimenzija i mjera broda; - Sticanja znanja o vanosti teretne vodene linije; - Poznavanje brodskih konstruktivnih elementa; - Sticanje znanja o propulzionim kretnim sredstvima; - Poznavanje osnova stabilnosti broda; - Sticanje znanja o osnovama uzdune i poprene stabilnosti; - Razvijanje motivacije i odgovornosti za obavljanje poslova na brodu; - Podsticanje aktivnog uea u izvoenju nastave.
17
4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: PRVI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik Istorijski razvoj pomorstva - Upoznaje se sa - Kazuje istorisjki - Razvija tehniku istorijskim razvoj pomorstva kulturu razvojem pomorstva Dimenzije i mjere broda - Poznaje glavne - Nabraja glavne dimenzije broda dimenzije broda - Razlikuje duine - Objanjava broda oitavanje gaza - Poznaje pojam - Objanjava glavne glavnog rebra mjere broda - Razlikuje irine broda - Razlikuje visine broda - Razlikuje gazove broda - Poznaje nain oitavanje gaza - Poznaje glavne mjere broda - Poznaje pojam deplasmana - Poznaje znaaj rezervnog deplasmana broda - Razlikuje ukupnu, korisnu i posrednu nosivost - Razlikuje BRUTO i NETO tonau - Poznaje pojam kapaciteta - Uoava vanost faktora slaganja tereta Struktura trupa broda - Razvija pozitivnu - Poznaje djelove - Objanjava orjentaciju prema brodskog trupa strukturu trupa zanimanju - Razlikuje broda konstruktivne - Objanjava elemente uzdune - Poznaje konstruktivne konstruktivne elemente elemente u - Objanjava brodskim nacrtima poprene i planovima konstruktivne - Poznaje uzdune elemente
Preporuke za izvoenje nastave - Posjeta Pomorskom muzeju
- Brodski planovi i nacrti
- Posjeta brodu - Brodski planovi i nacrti
18
uenik konstruktivne elemente: - kobilice - pramane statve - krmene statve - palube - oplatu - pasme - proveze - podveze - Poznaje poprene konstruktivne elemente: - rebra - pregrade - rebrenice - spone Naprezanja brodske konstrukcije - Razlikuje vrste - Objanjava naprezanja brodske naprezanja brodske konstrukcije konstrukcije - Poznaje naprezanja broda kod dokovanja - Uoava mjesta izloena vibracijama na brodu Nadvoe i oznaka nadvoa - Uoava znaaj - Navodi znaaj potovanja propisa potovanja propisa Meunarodne Meunarodne konvencije o konvencije o teretnim vodenim teretnim vodenim linijama linijama - Shvata znaaj - Objanjava znaaj teretne vodene teretne vodene linije linije - Objanjava oznaku - Crta oznaku nadvoa nadvoa Sredstva za upravljanje i propulziju broda - Poznaje kormila - Opisuje kormilo i broda kormilarske - Razlikuje ureaje kormilarske - Opisuje znaaj ureaje potovanja propisa - Poznaje razloge o kormilarskom upotrebe rezervnog ureaju kormilarskog - Objanjva pojam ureaja propulzije - Shvata znaaj - Opisuje
19
Formativni ciljevi
- Grafiki prikaz - Lokalno ojaavanje konstrukcije
- Posjeta brodu - Grafiki prikazi
Informativni ciljevi i sadraji uenik propulziona kretna sredstva -
Formativni ciljevi uenik potovanja propisa o kormilarskom ureaju Poznaje propulziona kretna sredstva Poznaje propeler Poznaje: Propeler sa prekretnim krilima Fojt-najder-ov propeler Azipod sistem
20
Razred: DRUGI Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadraji uenik uenik Pojam i podjela stabilnosti - Objanjava pojam i - Shvata znaaj stabilnosti broda podjelu stabilnosti - Poznaje pojam - Objanjava stabilnosti broda poprenu stabilnost - Razlikuje poprenu broda i uzdunu - Objanjava stabilnost broda poetnu poprenu - Poznaje uslove stabilnost broda plovnosti - Objanjava - Uoava znaaj uzdunu stabilnost stabilnosti kod broda ukrcaja tereta - Razlikuje uslove postizanja stabilnosti broda - Shvata znaaj poprene poetne stabilnosti - Shvata znaaj uzdune stabilnosti Poprena stabilnost broda - Poznaje poetnu - Objanjava poprenu stabilnost poetnu poprenu - Razlikuje stabilnost broda vrijednost poetne - Objanjava znaaj poprene poprene stabilnosti u stabilnosti uspravnom poloaju - Razlikuje vrijednost poetne poprene stabilnosti u nagnutom poloaju Uzduna stabilnost broda - Shvata uzdunu - Objanjava stabilnost broda uzdunu stabilnost - Poznaje trim, broda promjenu trima i - Objanjava trim, moment trima promjenu trima i moment trima Uticaj slobodnih povrina na stabilnost broda - Shvata negativan - Objanjava uticaj slobodnih slobodne povrine povrina tekuina i - Poznaje nastanak obrazlae njihov slobodnih povrina: uticaj na poetnu - u brodskim stabilnost broda zatvorenim - Objanjava
21
Socijalizacijski ciljevi uenik Razvija tehniku kulturu
Preporuke za izvoenje nastave - Rad na raunarskom programu
Razvija pozitivnu orjentaciju prema zanimanju
- Rad na raunarskom programu - Rad u trening centru
Razvija tehniku kulturu
- Rad u trening centru
Razvija sposobnost komunikacije u struci
- Rad na raunarskom programu - Rad u trening centru
uenik prostorima - kod prevoza rasutih tereta - Poznaje preporuke za smanjenje tetnih uticaja momenta tromosti slobodnih povrina Krivulje statike stabilnosti - Shvata pomjeranje - Objanjava metacentra kod pomjeranje velikih uglova metacentra kod nagiba velikih uglova - Poznaje mjerilo nagiba stabilnosti kod - Objanjava velikih uglova stabilnost broda nagiba kod negativne - Poznaje krivulju poetne poluga statike metacentarske stabilnosti za visine odreeni deplasman
Informativni ciljevi i sadraji uenik preporuke za smanjenje uticaja slobodnih povrina
Formativni ciljevi
- Razvija samopuzdanje
- Rad na raunarskom programu
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - M. Miloevi Dr . Miloevi: Osnove teorije broda 1, kolska Knjiga, Zagreb, 1981. - M. Miloevi - Dr . Miloevi: Osnove teorije broda 2, kolska Knjiga, Zagreb, 1981. - V. oli V. kiljaica: Teorija i oprema plovila, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1989. - V. oli D. Kreculj: Plovnost broda, Saobraajni fakultet, Beograd 2003. - F. Marnika: Stabilnost broda, kolska knjiga, Zagreb, 1990. - I. Buljan: Stabilnost broda, kolska knjiga, Zagreb, 1970. 6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - Raunar; - Video projektor; - Brodski planovi i nacrti; - Oigledna nastava: brodogradilite, brod. 7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika - Pismeno, po jedan pismeni rad u svakom klasifikacionom periodu; - Usmeno, najmanje po jedna provjera znanja u svakom klasifikacionom periodu; - Zakljuna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju kolske godine.
22
9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Diplomirani inenjer saobraaja; - Diplomirani pomorsko-nautiki inenjer. 10. Povezanost predmeta Znanja - Sredstva za upravljanje i propulziju broda Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Brodske pomone maine i - Kormilarski ureaji ureaji
23
1.2.4. TEHNIKA MEHANIKA 1. Naziv predmeta: TEHNIKA MEHANIKA 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave Vrste nastave Praktina Teorija Vjebe nastava 48 24 48 24
Ukupno 72 72
96
48
144
3. Opti ciljevi nastave - Usvajanje osnovnih pojmova iz oblasti mehanike; - Primjena aksioma statike; - Sticanje znanja o uticaju djelovanja sistema sila u ravni; - Primjena zakona statike; - Sticanje znanja o pojmu teita tijela i naina njegovog odreivanja; - Razlikovanje vrsta ravanskih nosaa i optereenja nosaa; - Sticanje znanja o trenju i vrstama trenja; - Poznavanje kretanja take i zakona trenja; - Sticanje znanja o zakonima promjene brzine i ubrzanja pri kretanju take i tijela; - Sticanje znanja o zakonima kretanja take i tijela; - Sticanje znanja o vrstama prenosnika; - Sticanje znanja za rjeavanje zadataka kretanja take i tijela; - Sticanje znanja o zakonima o promjeni i odranju energije; - Rjeavanje zadataka iz statike, kinematike i dinamike; - Razvijanje sposobnosti primjene steenih znanja iz mehanike.
24
4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: PRVI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik Uvod u mehaniku - Razvija optu - Kazuje istorijski - Navodi istorijski tehniku kulturu razvoj mehanike razvoj i predmet - Razvija kritiko - Zna predmete izuavanja razumijevanje izuavanja mehanike odnosa tehnike, mehanike - Navodi grane prirode i drutva - Razlikuje predmete mehanike izuavanja grana - Obrazlae predmet mehanike izuavanja mehnike - Navodi primjenu mehanike Osnovni pojmovi i aksiomi statike - Obrazlae predmet - Poznaje predmet prouavanja statike pruavanja statike - Navodi vrste i - Zna definiciju sile podjelu sila - Grafiki - Navodi i definie predstavlja sile sisteme sila - Zna vrste sila - Objanjava - Zna sisteme sila aksiome statike - Poznaje aksiome - Objanjava statike definiciju veze i - Poznaje osnovne reakciju veza zakone i pravila - Navodi aksiome o statike vezama - Poznaje pojam veze - Razlikuje primjere reakcije veza - Poznaje aksiom o vezama Sistem sueljnih sila u ravni - Razvija preciznost i - Vri slaganje sila - Demonstrira urednost u radu i grafikim grafiku metodu rjeavanju postupkom slaganja sila zadataka - Poznaje grafike - Objanjava - Razvija sposobnost uslove ravnotee grafike uslove primjene steenih - Rjeava zadatke ravnotee znanja u praksi slaganja sila - Demonstrira grafikim grafike metode postupkom razlaganja sile - Razlae silu na - Objanjava dvije komponente projekcije sile na pomou grafikih ose metoda - Obrazlae osnovne - Odreuje osnovne trigonometrijske trigonometrijske funkcije funkcije - Objanjava - Projektuje sile na analitiki nain
Vjeba: - Slaganje i razlaganje sueljnih sila (analitiki i grafiki) - odreivanje momenta sile za taku - primjena uslova ravnotee na rjeavanje zadataka
25
uenik osu - Vri slaganje sila analitikim postupkom - Rjeava zadatke primjenom analitikog postupka slaganja sila - Poznaje analitike uslove ravnotee - Poznaje moment sile za taku - Poznaje Varinjonovu teoremu Sistem paralelnih sila u ravni - Vri slaganje dviju - Objanjava paralelnih sila postupak slaganja - Razlae silu na dvaju paralelnih dvije paralelne sila komponente - Objanjava razlaganje sile na dvije paralelne komponente Spregovi sila u ravni - Zna spreg sila - Objanjava spreg sila i moment - Poznaje moment sprega sila sprega sila na - Objanjava konkretnom ekvivalentnost i primjeru nain slaganja - Poznaje spregova sila ekvivalentnost - Objanjava uslov spregova sila ravnotee spregova - Poznaje postupak sila slaganja spregova sila - Poznaje uslove ravnotee spregova sila Sistem proizvoljnih sila u ravni - Zna teoremu o - Objanjava teoremu o paralelnom paralelnom prenoenju sile prenoenju sile - Poznaje postupak - Objanjava redukcije postupak redukcije proizvoljnog proizvoljnog ravanskog sistema ravanskog sistema sila na zadatu sila na zadatu taku taku - Zna definiciju
26
Informativni ciljevi i sadraji uenik predstavljanja i slaganja sila - Objanjava analitike uslove ravnotee - Objanjava moment sile za taku - Objanjava Varinjonovu teoremu
Formativni ciljevi
- Razvija sposobnost povezivanja raznih oblasti u cilju rjeavanja problema
Vjeba: - Slaganja paralelnih sila u ravni (analitiki i grafiki)
Vjeba: - Uslovi ravnotee na rjeavanje zadataka - Prvi pismeni zadatak
Vjeba: - Redukcija sila na zadatu taku
Informativni ciljevi i sadraji uenik - Objanjava svoenje sistema proizvoljnih sila na prostiji oblik - Objanjava analitike uslove ravnotee sistema proizvoljnih sila u ravni Grafostatika - Objanjava postupak izrade poligona sila i verinog poligona - Objanjava grafiko odreivanje rezultante sistema ravanskih sila - Objanjava grafiko odreivanje rezultujueg sprega sistema sila - Objanjva grafike uslove ravnotee sistema proizvoljnih sila u ravni Teite - Opisuje postupak odreivanja sredita sistema paralelnih sila - Definie pojam teita tijela - Objanjava odreivanje teite tijela - Objanjava odreivanje teita homogene ravanske figure - Objanjava odreivanje teita homogene linije - Objanjava Papus Guldinovu teoremu Ravanski nosai - Objanjava pune ravanske nosae i vrste optereenja
Formativni ciljevi uenik pojmova glavni vektor i glavni moment - Vri svoenje sistema ravanskih sila na rezultantu
- Poznaje postupak izrade poligona sila - Izrauje verini pologon sila - Vri grafiko odreivanje rezultante ravanskog sistema sila - Ilustruje grafike uslove ravnotee sistema proizvoljnih sila u ravni
- Razvija preciznost i urednost u radu
Vjeba: - Izrada verinog poligona - Odreivanje rezultante ravanskog sistema sila grafikom metodom
- Poznaje postupak odreivanja sredita sistema paralelnih sila - Zna definiciju teita tijela - Odreuje teite tijela - Odreuje teite ravanske figure analitikim postupkom - Odreuje teite ravanske homogene linije analitikim postupkom - Poznaje primjenu Papus Guldinove teoreme - Zna pojam ravanski nosa - Uporeuje vrste
27
- Razvija preciznost i urednost u rjeavanju zadataka
Vjeba: - Odreivanje teita tijela, ravanske figure i ravanske linije
Vjeba: - Analitiki odreivanje
Informativni ciljevi i sadraji uenik - Objanjava grafiki i analitiki postupak odreivanja otpora oslonaca - Objanjava odreivanje osnovnih statikih veliina i statikih dijagrama punih ravanskih nosaa
Formativni ciljevi uenik ravanskih nosaa Poznaje vrste optereenja ravanskih nosaa Odreuje otpore oslonaca kod ravanskih nosaa analitikim postupkom Poznaje osnovne statike veliine u poprenim presjecima ravanskih nosaa Na shemi objanjava postupak odreivanja statikih dijagrama za pune ravanske nosae
Preporuke za izvoenje nastave reakcije oslonaca kod proste grede - Odreivanje reakcije oslonca kod konzole - Drugi pismeni zadatak
Trenje - Obrazlae pojam i vrste trenja - Objanjava trenje klizanja - Objanjava trenje kotrljanja
- Poznaje pojam trenja - Uporeuje vrste trenja - Poznaje trenje klizanja - Poznaje trenje kotrljanja
- Razvija sposobnost primjene steenih znanja
Vjeba - Trenje
28
Razred: DRUGI Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadraji uenik uenik Zadatak i podjela kinematike - Obrazlae predmet - Zna predmet izuavanja izuavanja kinematike Kinematike - Zna ciljeve i - Objanjava ciljeve podjelu kinematike i podjelu Kinematike Opisivanje kretanja take - Zna osnovne oblike - Objanjava osnovne oblike kretanja kretanja - Objanjava oblike kretanja na mainskim elementima Pravolinijsko kretanje take - Poznaje - Objanjava prevolinijska pravolinijsko kretanja kretanje - Obrazlae primjere - Rjeava zadatke pri pravolinijskom iz pravolinijskog kretanju kretanja Krivolinijsko kretanje - Poznaje - Objanjava krivolinijsko krivolinijsko kretanje kretanje - Razlikuje primjere krivolinijskog kretanja - Uporeuje pravolinijsko i krivolinijsko kretanje Osnovna kretanja krutog tijela - Razlikuje kretanja - Objanjava krutog tijela: kretanje krutog - ravansko tijela - Obrazlae primjere - translatorno - obrtanje tijela oko iz kretanja krutog ose tijela - Rjeava primjere vezane za oblike kretanja tijela Prenosnici - Poznaje prenosnike - Objanjava prenosnike - Poznaje primjenu - Objanjava prenosnika primjenu prenosnika
Socijalizacijski ciljevi uenik - Razvija analitiko miljenje
- Razvija analitiko miljenje
- Razvija samostalnost pri radu
- Razvija sposobnost samostalnog rjeavanja zadataka
- Prvi pismeni zadatak
29
Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik Zadatak i podjela dinamike - Razvija analitiko - Obrazlae podjelu i - Zna predmet miljenje prouavanja predmet dinamike prouavanja - Poznaje zakone dinamike dinamike - Objanjava zakone dinamike Dinamika take - Objanjava zakone - Rjeava zadatke iz - Razvija dinamike take dinamike take samostalnost pri - Obrazlae primjere radu iz dinamike take Teorija o promjeni i zakona odravanja koliine kretanja - Razvija - Objanjava zakone - Poznaje zakone samostalnost pri koliine kretanja promjene i radu i analitiko - Rjeava zadatke iz odranja koliine miljenje zakona koliine kretanja i njihovu kretanja primjenu - Obrazlae primjere iz zakona promjene i odranja koliine kretanja Rad sile - Poznaje vrste rada - Razvija sposobnost - Objanjava vrste rjeavanja rada - Rjeava zadatke problema - Objanjava rada sile zakonitosti rada - Obrazlae primjere iz rada sile Teorija o promjeni i zakon odravanja kinetike energije - Razvija analitiko - Objanjava pojam i - Poznaje oblik miljenje energije oblike energije - Razvija - Zna zakon o - Objanjava samostalnost pri promjeni i primjenu energije radu odranju kinetike - Objanjava zakone energije promjena i odranja kinetike energije Osnove teorije udara - Poznaje zakon - Razvija analitiko - Objanjava teoriju teorije udara miljenje udara - Objanjava primjeni teorije udara u praksi
- II pismeni zadatak
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - M. Plavi, M. Miljkovi, S. Nikoli: Mehanika I (Statika i otpornost materijala sa zbirkom zadataka) za srednje strune kole, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1996. - R. Raoni, M. Marjanovi, M. Nikoli: Mehanika 2 (Kinematika i Dinamika), Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2003.
30
6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - Raunar sa programskom opremom; - UNITEST simulator mainskog kompleksa; - Softveri za rjeavanje zadataka iz mehanike; - Internet; - Video projektor. 7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika I razred - Pismeno: - pismeni rad u I i III klasifikacionom periodu; - pismeni zadatak u II i IV klasifikacionom periodu; - Usmeno, najmanje po jedna provjera znanja u svakom klasifikacionom periodu; - Zakljuna ocjena na kraju klasifikacinog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu; - Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionim periodima. II razred - Pismeno, pismeni zadatak u II i IV klasifikacionom periodu; - Usmeno, najmanje po jedna provjera znanja u svakom klasifikacionom periodu; - Zakljuna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju kolske godine. 9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Diplomirani mainski inenjer; - Diplomirani inenjer brodomainstva. 10. Povezanost predmeta Znanja Sistem sila Spregovi sila Trenje Ravanski nosai Trenje Kinematika Kinematika Dinamika Trenje Sistem sila i spregova Rad Energija Kinematika Dinamika Kinematika Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Mainski elementi - Dejstvo sila na osovini i vratilu - Frikcioni prenosnici - Optereenje djelova kotla - Optereenja vratila, spojeva i leaja. - Hidraulika i pneumatika - Kretanje fluida (kinematika i dinamika fluida) - Brodski motori - Kretanje klipnih mehanizama - Inercijalne sile kod klipnih mehanizama - Podmazivanje motora - Gubici u motoru - Brodski kotlovi i parne
31
- Pretvaranje kinetike
Znanja maine
Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja energije pare u mehaniki rad
32
1.2.5. POMORSKO PRAVO 1. Naziv predmeta: POMORSKO PRAVO 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave Vrste nastave Praktina Teorija Vjebe nastava 24 12
Ukupno
36
24
12
36
3. Opti ciljevi nastave - Poznavanje optih pojmova pomorskog prava; - Poznavanje osnova Meunarodnog prava mora; - Poznavanje vaeih propisa konvencija Meunarodne pomorske organizacije; - Razvijanje ekloke svijesti.
33
4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: DRUGI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik Pojam i podjela pomorskog prava - Navikava se na - Objanjava pojam i - Shvata pojam doslednost i pomorskog prava znaaj pomorskog potovanje propisa - Uporeuje prava meunarodno - Objanjava podjelu pravo mora, pomorskog prava pomorsko upravno pravo i pomorsko imovinsko pravo - Uoava znaaj unifikacije pomorskog prava Meunarodno pravo mora - Razvija pozitivan - Uoava znaaj - Objanjava odnos prema unutranjih meunarodno profesiji morskih voda pravo mora - Uoava znaaj - Navodi Konvenciju teritorijalnog mora UN o pravu mora - Poznaje pojam spoljnog morskog pojasa - Poznaje pojam otvorenog mora - Poznaje epikontinentalni pojas - Uoava znaaj ekonomske zone - Poznaje osnovna pravila Konvencije UN o pravu mora Meunarodna konvencija o teretnim vodenim linijama - Razvija svijest o - Uoava znaaj - Objanjava znaaj potovanju pravila Meunarodne Meunarodne konvencije o konvencije o teretnim vodenim teretnim vodenim linijama linijama - Poznaje pravila za - Opisuje stanje u odreivanje pomorstvu prije i najmanjeg nadvoa nakon donoenja - Poznaje pravila pri Meunarodne prodoru vode konvencije o teretnim vodenim linijama Meunarodna konvencija o zatiti ljudskih ivota na moru (SOLAS) - Razvija svijest o - Uoava znaaj - Objanjava znaaj linoj odgovornosti SOLAS konvencije Meunarodne konvencije o zatiti - Poznaje pravila - Pozitivna konvencije o ljudskih ivota na orijentacija prema
34
uenik pregraivanju broda i stabilitetu - Poznaje pravila konvencije o protivpoarnoj zatiti, detekciji i gaenju poara - Uoava znaaj pravila Konvencije o sredstavima za spasavanje - Poznaje pravila Konvencije o radio telegrafiji - Poznaje pravila Konvencije o radio vezi - Poznaje pravila konvencije o prevozu itarica - Poznaje pravila Konvecije o prevozu opasnih tereta Meunarodna konvencija o standardima za obuku, izdavanje ovlaena i dranje strae na brodu (STCW) - Razvija pozitivan - Uoava znaaj - Objanjava znaaj odnos prema pravila konvencije Meunarodne zanimanju o standardima konvencije o obuke standardima - Poznaje pravila obuke, izdavanju Konvencije o ovlaenja i izdavanju dranja strae na ovlaenja brodu (STCW) - Poznaje pravila Konvencije o dranju strae na brodu Meunarodna konvencija o sprjeavanju zagaenja mora (MARPOL) - Razvija ekoloku - Uoava znaaj - Objanjava znaaj svijest Meunarodne pravila konvencije konvencije o o prevozu nafte spreavanju morem zagaenja mora - Poznaje pravila (MARPOL) Konvencije o prevozu hemikalija - Poznaje pravila Konvencije o ostalim vrstama zagadjenja
Informativni ciljevi i sadraji uenik moru (SOLAS)
Formativni ciljevi
Socijalizacijski ciljevi uenik zanimanju
35
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - R. Capar: Meunarodno pravo mora, Rijeka 1994. - Dodatna literatura: - I. Grabovac: Pomorsko pravo, Zagreb, 1971. - Godinja izdanja Meunarodne pomorske organizacije (IMO). 6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - Grafoskop; - Video projektor; - Internet; - Raunar; - Projektno platno. 7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika - Pismeno, po jedan pismeni rad u svakom klasifikacionm periodu; - Usmeno, najmanje po jedna provjera znanja u svakom klasifikacionom periodu; - Zakljuna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju kolske godine. 9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Zapovjednik broda od 3000BT ili veeg (STCW II/2); - Diplomirani pomorsko nautiki inenjer; - Diplomirani pravnik. 10. Povezanost predmeta Znanja - Poznavanje konvencija Meunarodne pomorske organizacije (IMO) Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Sigurnost na moru - Konvencije Meunarodne pomorske organizacije (IMO)
36
1.2.6. TERMODINAMIKA 1. Naziv predmeta: TERMODINAMIKA 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave Vrste nastave Praktina Teorija Vjebe nastava 72 36
Ukupno
108
72
36
108
3. Opti ciljevi nastave - Sticanje osnovnih znanja o termodinamikim jedinicama; - Ovladavanje osnovnim principima termodinamikih procesa; - Upoznavanje sa vrstama i upotrebom vodene pare; - Sticanje znanja o promjenama stanja vodene pare; - Sticanje znanja o nastanku i primjeni vlanog vazduha u termodinamikim procesima; - Shvatanje procesa sagorijevanja i upoznavanje sa njegovim karakteristikama; - Sticanje znanja o desnokretnim i lijevokretnim krunim ciklusima; - Sticanje znanja nainu prenoenja toplote i primjeni ovog procesa na brodu; - Razvijanje tehnike kulture; - Razvijanje sposobnost za rjeavanje zadataka iz termodinamike.
37
4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: DRUGI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik Osnovni pojmovi u termodinamici - Poznaje osnovnu - Razvija analitiko - Obrazlae znaaj miljenje podjelu u termodinamike termodinamici - Objanjava ciljeve - Razlikuje pojmove i podjelu pritiska, termodinamike temperature i - Objanjava zapremine pojmove pritiska, - Uporeuje temperature i kvazistatike i zapremine nekvazistatike - Objanjava promjene kvazistatike i nekvazistatike promjene Rad i koliina toplote - Uporeuje vrste - Razvija analitiko - Objanjava pojam miljenje toplote i rada rada - Objanjava oblike - Poznaje pojam rada toplote - Razlikuje zapreminski i tehniki rad I i II Zakon termodinamike - Razvija - Poznaje zakone - Obrazlae osnovne samostalnost pri termodinamike zakoneTermodinam radu - Razlikuje prvi ike zakon - Objanjava termodinamike za pojmove otvorenog otvorene i i zatvorenog zatvorene sistem termodinamikog - Razlikuje pojmove sistema entropije i - Objanjava entalpije entropiju i entalpiju Idealan gas - Razvija - Poznaje pojam - Obrazlae pojam idealnog gasa idealnog gasa samostalnost pri - Razlikuje promjene - Objanjava radu idealnog gasa promjene idealnog - Rjeava zadatke gasa promjene idealnog - Opisuje promjenu gasa idealnog gasa Vodena para - Objanjava pojam i - Poznaje nastajanje - Razvija samostalnost u vodene pare nastajanje vodene radu - Uporeuje vrste pare - Razvija tehniku vodene pare - Objanjava vrste kulturu - Koristi dijagram vodene pare vodene pare - Obrazlae primjenu
38
Vjeba: - Zadaci iz zakona termodinamike
- I pismeni zadatak
Vjeba: - (i-s) dijagram - Zadaci iz zakonitosti promjene vodene pare
Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik vodene pare - Rjeava zadatke - Objanjava rad sa promjena vodene i-s diagramom pare vodene pare Mjeavina pare i idealnog gasa - Razvija - Poznaje nastanak - Objanjava samostalnost pri vlanog vazduha mjeavine pare i radu - Razlikuje promjene idealnog gasa vlanog vazduha - Objanjava - Rjeava zadatke promjene vlanog promjene vlanog vazduha vazduha - Obrazlae korisenje i-x diagrama - Obrazlae primjere promjene vlanog vazduha Pretvaranje toplote u mehaniki rad. desnokretni kruni procesi - Razvija analitiko - Crta diagrame i - Objanjava miljenje opisuje rad primjenu krunih - Razvija krunih ciklusa: ciklusa samostalnost u - Dizel - Objanjava rad radu - Oto Dizel ciklusa - Objanjava rad Oto - Sabate - Rjeava zadatke iz ciklusa i Sabate krunih ciklusa ciklusa Lijevokretni kruni proces - Razvija analitiko - Poznaje upotrebu - Objanjava miljenje lijevokretnog lijevokretni kruni krunog ciklusa ciklus Termodinamike osnove rashladnih postrojenja - Razvija analitiko - Poznaje rad - Objanjava osnove miljenje rashladnih ureaja rashladnih ureaja - Poznaje rad - Objanjava osnovnih osnovne elemente elemenata rashladnog rashladnog postrojenje postrojenja Sagorijevanje - Razvija analitiko - Poznaje proces - Opisuje proces miljenje sagorijevanja sagorijevanja - Razvija ekoloku - Razlikuje - Objanjava svijest karakteristike zakonitosti procesa procesa sagorijevanja sagorijevanja - Objanjava sastav - Poznaje sastav goriva goriva - Objanjava vrste i tetnost produkata - Poznaje tetnost produkata sagorijevanja sagorijevanja
Vjebe: - i-x dijagram - Zadaci i zakonitosti promjene vlanog vazduha - Drugi pismeni zadatak
Vjeba: - Zadaci iz promjene krunih ciklusa
- Trei pismeni zadatak
39
Informativni ciljevi i sadraji uenik Prostiranje toplote - Obrazlae proces prostiranja toplote - Objanjava naine procesima prostiranja toplote - Objanjava prolaz toplote kroz jednoslojni i vieslojni zid - Objanjava prelaz toplote sa zida na fluid i obrnuto - Objanjava provoenje toplote sa jednog fluida na drugi kroz jednoslojni i viseslojni zid - Objanjava zraenje toplote - Objanjava toploizmjenjivae - Objanjava istosmjerne i suprotosmjerne razmjenjivae toplote - Objanjava primjenu razmjenjivaa toplote na brodskim elementima - Obrazlae primjere prostiranja toplote
Formativni ciljevi uenik - Poznaje procese prostiranja toplote - Razlikuje procese: - prolaza toplote - prelaza toplote - provoenja toplote - zraenja toplote - Razlikuje vrste toploizmjenjivaa - Poznaje rad toploizmjenjivaa - Rjeava zadatke iz procesa prostiranja toplote
Socijalizacijski ciljevi uenik - Razvija analitiko miljenje - Razvija samostalnost pri radu
Preporuke za izvoenje nastave - Rjeavanje zadataka iz oblasti prostiranja toplote - etvrti pismeni zadatak
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - R. elimi i . Kozi: Termodinamika i termotehnika, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2001. 6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - A/V sredstva; - Grafoskopom; - Raunar; - VIDEO projektor; - Internet; - dijaprojektor sa odgovarajuim slajdovima. 7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika - Pismeno, pismeni zadatak, po jedan u svakom klasifikacionom periodu;
40
- Usmeno, najmanje po jedna provjera znanja u svakom klasifikacionom periodu; - Zakljuna ocjena na kraju klasifikacinog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu; - Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju kolske godine. 9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Diplomirani mainski inenjer; - Diplomirani inenjer brodomainstva. 10. Povezanost predmeta Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Brodski kotlovi i parne - Proizvodnja pare u kotlu Vodena para maine - Pregrijai pare Vlaan vazduh - Zraenje toplote na okolinu Razmjena toplote - Sagorijevanje goriva u loitima I i II zakon Termodinamike kotla Rad i koliina toplote Kruni procesi Sagorijevanje - Motori Kruni procesi - Kruni procesi dizel motora Razmjena toplote - Zraenje toplote na okolinu Sagorijevanje - Sagorijevanje goriva u dizel motoru Znanja
41
1.2.7. MAINSKI ELEMENTI 1. Naziv predmeta: MAINSKI ELEMENTI 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave Vrste nastave Praktina Teorija Vjebe nastava 72 36
Ukupno
108
72
36
108
3. Opti ciljevi nastave - Korienje standarda u mainstvu; - Sticanje znanja o uticaju vrsta optereenja, napona i deformacija na mainske elemente; - Sticanje znanja o karakteristikama i primjeni nerazdvojivih spojeva; - Sticanje znanja o karakteristikama i primjeni razdvojivih spojeva, - Sticanje znanja o elestanim vezama; - Sticanje znanja o vrstama i namjeni cijevnih vodova i elemenata za regulisanje protoka; - Sticanje znanja o osovinama, osovinicama i vratilima; - Poznavanje karakteristika leaja i leita; - Sticanje znanja o znaaju podmazivanja; - Sticanje znanja o vrstama spojnica i njihovim svojstvima; - Sticanje znanja o elementima za prenos snage; - Ovladavanje strunom terminologijom; - Sticanje pozitivne orjentacije prema zanimanju; - Potovanje ekolokih normi i zatita ivotne sredine.
42
4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: DRUGI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik Uvod u mainske elemente - Razvija tehniku - Poznaje pojam i - Opisuje pojam podjelu mainskih mainski elementi kulturu elemenata - Navodi standarde - Uoava znaaj - Obrazlae pojam standarda tolerancije i - Uporeuje nalijeganja tolerisane i slobodne mjere - Razlikuje vrste nalijeganja Naponi i deformacije - Stie pozitivnu - Razlikuje vrste - Obrazlae pojam optereenja optereenja, orjentaciju prema - Poznaje definiciju naprezanja, zanimanju Hukovog zakona napona i - Razvija tehniku - Uporeuje vezu deformacije kulturu izmeu napona i - Obrazlae Hukov deformacije zakon - Poznaje mainske - Obrazlae pojam elemente u kojima dozvoljenog se javljaju razliita napona i stepena naprezanja sigurnosti - Obrazlae naprezanja na istezanje, pritisak, smicanje, savijanje, uvijanje i izvijanje Nerazdvojivi spojevi - Stie pozitivnu - Poznaje elemente - Opisuje vrste, orjentaciju prema za nerazdvojivu podjelu i primjenu zanimanju vezu nerazdvojivih - Poznaje kriterijum - Razvija svijest o spojeva potrebi kvalitetnog izbora zakovica - Obrazlae rada - Razlikuje vrste zakovane spojeve, zavarenih spojeva i - Razvija tehniku postupke i kulturu postupke pripremu limova za zavarivanja zakivanje - Razlikuje svojstva - Navodi materijale lemljenih spojeva za zakovice - Obrazlae zavarene - Uporeuje prednosti i spojeve, vrste, nedostatke postupke i elemenata za postupak nerazdvojivu vezu zavarivanja - Obrazlae lemljene spojeve i postupak lemljenja
43
Informativni ciljevi i sadraji uenik Razdvojivi spojevi - Obrazlae razdvojive spojeve i njihovu primjenu - Obrazlae vrste navoja - Opisuje vijke, navrtke i materijal za njihovu izradu - Obrazlae klinove i ivije
Formativni ciljevi uenik - Razlikuje nerazdvojive od razdvojivih veza - Uporeuje elemente za razdvojivu vezu - Poznaje vrste, svojstva i primjenu navojnih spojeva - Poznaje materijale za vijke i navrtke - Poznaje namjenu, vrste i podjelu klinova - Uporeuje prednosti i nedostatke elemenata za razdvojivu vezu
Socijalizacijski ciljevi uenik - Stie pozitivnu orjentaciju prema zanimanju - Razvija svijest o potrebi kvalitetnog rada - Razvija tehniku kulturu
Elastine veze - Obrazlae vrste i namjenu opruga i njihove karakteristike - Navodi materijal za izradu opruga
- Stie pozitivnu - Uporeuje orjentaciju prema prednosti i zanimanju nedostatke elemenata za elastinu vezu - Poznaje optereenja i deformacije kod opruga Cijevni vodovi i elementi za regulisanje protoka - Stie pozitivnu - Razlikuje vrste, - Obrazlae vrste i orjentaciju prema upotrebu i namjenu cijevnih zanimanju materijal za izradu vodova cijevi - Obrazlae vrste i - Poznaje namjenu karakteristike elemenata za elemenata za regulisanje protoka regulisanje protoka - Poznaje konstruktivne izvedbe elemenata za regulisanje protoka - Poznaje upotrebu elemenata za regulisanje protoka Osovine i vratila - Stie pozitivnu - Poznaje vrste i - Obrazlae orjentaciju prema namjenu osovina, konstruktivne zanimanju osovinica i vratila oblike osovinica,
44
- Modeli opruga
- Modeli osovina i osovinica
Informativni ciljevi i sadraji uenik osovina i vratila, njihovu primjenu i karakteristike - Obrazlae pojam i konstruktivne izvedbe rukavaca
Formativni ciljevi uenik - Uporeuje osovine, osovinice i vratila - Razlikuje optereenja kojima su izloene osovine, osovinice i vratila - Poznaje materijal za izradu osovina, osovinica i vratila - Poznaje vrste leita i leajeva - Poznaje materijal za izradu leajeva, leinih aura i posteljica - Razlikuje naine podmazivanja leita
Socijalizacijski ciljevi uenik - Razvija tehniku kulturu
Leaji i leita - Obrazlae vrste i karakteristike leajeva - Obrazlae podjelu i svojstva leita - Opisuje podmazivanje leajeva Spojnice - Obrazlae ulogu spojnica, vrste i svojstva pojedinih vrsta spojnica
- Stie pozitivnu orjentaciju prema zanimanju - Razvija tehniku kulturu
- Poznaje vrste spojnica - Uporeuje kriterijum izbora i primjene razliitih vrsta spojnica Elementi za prenos snage - Poznaje osnovne - Obrazlae vrste i pojmove kod: primjenu - cilindrinih elemenata za zupastih parova, prenos snage - konusnih zupastih - Objanjava prenos parova i snage - punih parova - Obrazlae osobine - Poznaje prenosni elemenata za odnos prenos snage - Razlikuje osnovne pojmove kod lananih parova - Poznaje nain prenosa snage, svojstva i podjelu: - kainih parova i - frikcionih tokova
- Stie pozitivnu orjentaciju prema zanimanju - Razvija tehniku kulturu - Razvija logiko miljenje
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - S. Drapi: Mainski elementi I i II, (obrazovni profili: mainski tehniar i brodomainski tehniar), Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1998. - M. Plavi, M. Miljkovi, S. Nikoli: Mehanika I statika i otpornost materijala sa zbirkom zadataka, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1995.
45
6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - A/V sredstva; - Grafoskop; - Internet - Raunar - Video projektor. 7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika - Pismeno, po jedan pismeni rad u svakom klasifikacionom periodu; - Usmeno, najmanje po jedna provjera znanja u svakom klasifikacionom periodu; - Zakljuna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju kolske godine. 9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Diplomirani inenjer mainstva; - Diplomirani inenjer brodomainstva. 10. Povezanost predmeta Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja Vrste zavarenih spojeva - Tehnologija materijala - Proces i metode zavarivanja Vrste mainskih elemenata - Tehniko crtanje sa - Prikazivanje mainskih nacrtnom geometrijom elemenata Vrste zakovanih, zavarenih i - Praktina nastava - Zakivanje, zavarivanje, navojnih spojeva izrada navoja, klinovi i Vrste klinova i ivija ivije, opruge, cijevi i Vrste opruga ventili, osovine, osovinice i Vrste cijevi i elemenata za vratila, klizni i kotrljajui regulisanje protoka leaji, zupanici, remeni i Vrste osovina, osovinica i lanani prenosnici vratila Vrste leaja i leita, Vrste zupanika, remenih i lananih prenosnika Vrste cijevnih vodova i - Brodske pomone maine i - Cjevovodi i elementi elemenata za regulaciju ureaji cjevovoda na brodu, vratila protoka kod pumpi i klipnih Vrste vratila kompresora Vrste opruga, vratila, leaja - Brodski motori - Opruge za ventile motora, i spojnica koljenasta i bregasta vratila, temeljni i letei leaji i spojnice za brodske motore Znanja
46
1.2.8. SOCIJALNA PSIHOLOGIJA POMORACA 1. Naziv predmeta: SOCIJALNA PSIHOLOGIJA POMORACA 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave Vrste nastave Praktina Teorija Vjebe nastava
Ukupno
46 46
26 26
72 72
3. Opti ciljevi nastave - Sticanje znanja iz razliitih oblasti psihologije u vezi sa linim i profesionalnim funkcionisanjem; - Bolje razumijevanje sebe i drugih, potovanje razlika meu ljudima; - Razumijevanje znaaja sposobnosti, znanja i motivacije za rad; - Razvijanje sposobnosti za nenasilno rjeavanje konflikata u linom i profesionalnom angaovanju; - Korienje znanja iz opte psihologije za ouvanje vlastitog mentalnog zdravlja; - Sticanja znanja o prevenciji alkoholizma, narkomanije ... - Razvijanje sposobnosti za zahtjevan boravak na brodu.
47
4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: TREI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik Predmet, razvoj i metode psihologije - Motivie se za - Poznaje - Navodi predmet prouavanje specifinosti prouavanja psihologije psihologije i znaaj psihologije prouavanja - Nabraja grane - Uporeuje i psihologije pronalazi razlike - Nabraja tehnike izmeu teorijskih i psiholokog primijenjenih istraivanja disciplina u - Navodi metode psihologiji psiholokog istraivanja Osnovne psihicke pojave, psihicki procesi, osobine i stanja - Poznaje osnovne - Pokazuje - Opisuje grau razlike izmeu razumijevanje centralnog nervnog centralnog i funkcionisanja sistema perifernog nervnog sopstvenog - Shvata vezu CNS i sistema organizma i jaanje psihomotorno - Poznaje znaaj svjesnosti o istom ponaanje ulnih procesa u - iri informacioni - Opisuje neuroloke ljudskoj djelatnosti lini okvir i procese - Poznaje osnovni obogauje svoje - Nabraja vrste ula uticaj lijezda sa znanje iz ove - Opisuje uticaj unutranjim oblasti ulnih procesa na luenjem na ivot - Ispoljava bolje psihomotorno ovjeka razumijevanje svog ponaanje - Razlikuje uticaje i tueg ponaanja - Navodi uticaj okoline na razvoj uzimajui u obzir lijezda sa pojedinca znanje vezano za unutranjim - Razlikuje primjere uticaj sredine luenjem na ivot - Jaa toleranciju za ovjeka uticaja okoline na ponaanje drugih - Obrazlaze pojam pojedinca ljudi sredine - Uporeuje osjeaj i - Razvija sposobnost - Opisuje uticaj opaaj i njihovu snalaenja u okoline na povezanost hijerarhiji ponaanje - Poznaje smetnje socijalnih odnosa - Ilustruje na kod opaanja - Razvija primjeru uticaj - Uoava znaaj prilagodljivost sredine na panje u opaanju i - Bolje shvata svoje i ponaanje primjere znaaja tue kapacitete - Nabraja saznajne opaanja kada su u pitanju procese - Razlikuje uzroke psihiki procesi - Definie pojmove : zaboravljanja i - Formira lini stil u osjeaj i opaaj; greke u nainu opaanje; panja uenja uenju - Navodi definiciju - Pravi razliku - Uoava znaaj pojma uenja izmeu miljenja i razliitih vrsta - Nabraja vrste drugih psihikih miljenja u uenja procesa svakodnevnom
Preporuke za izvoenje nastave - Pretraivanje baza podataka sa interneta
- Reciprono uenje u kom uenici naizmjenino preuzimaju ulogu voditelja predavaa - Slagalica znanja: uenici koristei razliita ivotna, iskustva i sposobnosti vre meusobnu razmjenu istih - Ambijentalna edukativna radionica - Posjeta jednoj od kulturnih institucija (muzej, galerija, pozorite ili posjeta umjetniku u njegovom ateljeu) - Navodi primjere iz literature sa sadrajima vezanim za intezivna i raznovrsna emocionalna stanja i ista koristi da bolje predstavi sopstvena - Radionica sad znam bolje kako cu, cilj radionice
48
Informativni ciljevi i sadraji uenik - Navodi definiciju pojmova pamenja i zaboravljanja - Nabraja vrste pamenja - Nabraja osnovne metode i naine uspjesnog uenja - Obrazlae faktore uspjenog uenja - Navodi definiciju pojma miljenja - Nabraja vrste miljenja - Objanjava tok misaonog procesa - Definie pojam intelektualnih sposobnosti - Obrazlae strukturu intelektualnih sposobnosti - Navodi naine mjerenja inteligencije - Navodi definiciju i faktore stvaralatva - Nabraja faze stvaralakog procesa - Ilustruje karakteristike stvaralakog dostignua - Navodi definiciju pojma emocije - Opisuje vrste osjeanja - Pojanjava vezu izmeu emocionalnog doivljaja i organskih promjena - Navodi primjere razliitih emocionalnih reagovanja - Definie stres - Opisuje ulogu
Formativni ciljevi uenik - Poznaje mogunost razliitog procjenjivanja i mjerenja intelektualnih sposobnosti - Poznaje line stvaralake potencijale - Poznaje osnovne karakteristike stvaraoca - Poznaje neke od elemenata stvaralatva kod sebe - Uoava razliku izmeu osjeaja i osjeanja - Uoava znaaj emocija za mentalno zdravlje - Pravi razlike izmeu linih i drutvenih motiva - Poznaje uzroke konflikata - Crta shemu konflikata - Razlikuje bitne elemente uspjenog rjeavanja konflikata - Pravi primjere rjeavanja konflikata
Socijalizacijski ciljevi uenik ivotu Ui da upotrebljava razliite strategije u rjeavanju problema Jaa toleranciju na individualne razlike u stepenu inteligencije Razvija interesovanje za stvaralatvo uopte Radi na razvoju sopstvenog stvaralatva Jaa samoinicijativnost po pitanju linog stvaralatva Bolje razumije sopstvenu emocionalnost, a samim tim i emocionalnost drugih Razumije odnose meu ljudima u skladu sa znanjem o motivaciji Razvija: fair play tolerantnost samokontrolu snalazljivost prilagodljivost samopouzdanje efikasnost spremnost i sposobnost za saradnju
Preporuke za izvoenje nastave je da na zadatoj situaciji uenici iskoriste naueno za rjeavanje odreenih problema
49
Informativni ciljevi i sadraji uenik emocija u mentalnom zdravlju - Ilustruje na primjeru psihosomatska oboljenja - Definie pojam motivacije - Nabraja vrste motiva - Ilustruje na primjeru motivacioni ciklus - Navodi hijerarhiju motiva - Navodi definiciju frustracije i konflikta - Nabraja vrste konflikata - Nabraja mehanizme odbrane - Opisuje frustracije mehanizama odbrane Linost - Navodi definiciju pojma linosti - Nabraja crte linosti - Definie temperament - Nabraja vrste temperamenata - Navodi definiciju karaktera - Obrazlae karakterne crte - Navodi uzroke i izvore ljudskog ponaanja - Navodi faktore koji utiu na razvoj linosti - Objanjava pojam socijalizacije - Nabraja inioce socijalizacije - Opisuje nain
Formativni ciljevi uenik
- Poznaje pojam adolescencije - Pravi primjere osjeanja vezana za adolescenciju
- Usmjerava svoju panju na lini razvoj - Razvija samopouzdanje - Podstie vlastitu: - marljivost - pozitivnu orijentaciju prema zanimanju - komunikativnost - tolerantnost - ispoljava spremnost i sposobnost za saradnju i timski rad - Razvija: - snalaenje u hijerarhiji socijalnih odnosa - razumijevanje odnosa u skladu sa
Radionica: - na linom i tuem primjeru (iz literature ili okruenja analizira, navodi ili tumai crte linosti) - kroz igranje uloga linosti iz razliitih drutvenih sistema predstavljaju uticaj sociokulturolo ke pozadine na ponaanje i socijalizaciju - sociodrama tema: vrnjaka komunikacija
50
Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadraji uenik uenik integrisanja pojedinaca u drutvenu sredinu - Nabraja pokazatelje zrelosti - Opisuje emocionalni ivot u adolescenciji - Navodi teorije linosti Sociopsiholoki aspekti stresa pomoraca - Uporeuje pojmove - Definie pojam stres i stresna stresa situacija - Opisuje pojam - Uoava primjere stresne situacije stresnih situacija - Nabraja tipove na brodu stresa i stresnih situacija - Pojanjava vezu izmeu stresa i traume - Navodi vrste straha - Objanjava pojam anksioznosti - Navodi vrste anksioznosti - Objanjava psihosomatska oboljenja - Objanjava stres i stresne situacije pomoraca - Navodi stresne situacije pomoraca na brodu - Navodi stresne situacije pomoraca u porodici Psihofiziologija stresa pomoraca - Poznaje - Objanjava automatizaciju automatizaciju pomorstva koja pomorstva koja dovodi do psihikog dovodi do psihikog optereenja optereenja - Razlikuje probleme - Navodi primjere monotonije i poremeenog napetosti bioritma kod - Uoava uticaj pomoraca radnog prostora i - Objanjava njegove negativne monotoniju i
Socijalizacijski ciljevi uenik uslovima rada - snalaljivost - prilagodljivost - spremnost i sposobnost za saradnju
- Socijalizuje se za razliite situacije u buduem pozivu - Razvija: pozitivnu orjentaciju prema zanimanju, spremnost i sposobnost za rjesavanje stresnih situacija kako kod kue tako i na brodu
- Rad u grupama
- Bolje razumije sebe i druge na brodu - Osposobljava se za rad u grupi
Radionica - Igranje uloga razliitih poslova na brodu
51
Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik posledice psihiku napetost posade na brodu - Objanjava uticaj radnog prostora na psihofiziko stanje - Navodi negativne faktore i njihove uticaje na linost pomoraca Promjene i poremeaji duevnog ivota i ponaanja - Razvija osnovni - Poznaje probleme - Opisuje okvir kroz bolesti zavisnosti izmijenjena stanja informacije o - Poznaje greke i svijesti alkoholu i drogi i opasnosti - Navodi uzroke koji na taj nain titi konzumiranja dovode do sebe od loih psihoaktivnih izmijenjenih stanja uticaja i iskustava supstanci svijesti - U praksi i na - Nabraja vrste droga - Poznaje radnom mjestu poremeaje - Nabraja vrste koristi znanje iz ponaanja poremeaja oblasti poremeaja - Poznaje naine ponaanja ponaanja za bolju spreavanja i - Objanjava procjenu lijeenja psihikih primjere uspjenosti (kroz poremeaja prilagoenog i rad na brodu) neprilagoenog - Jaa spremnost na ponaanja - Navodi faze dejstva pomo alkohola - Navodi vrste psihikih poremeaja - Nabraja naine spreavanja i lijeenja psihikih poremeaja Osoba u socijalnoj interakciji - Usavrava se za - Poznaje znaaj i - Navodi vrste bolju realizaciju formu pojma komunikacije uspjene komunikacije - Upoznaje inioce komunikacije - Odreuje definiciju komunikacionog - Podstie kod sebe pojma procesa potrebu za radom komunikacije - Nabraja vrste na usavravanju - Odreuje definiciju grupa linog stila pojam grupe - Opisuje proces komunikacije - Razlikuje razliite formiranja grupe - Jaa toleranciju oblika grupa - Upoznaje prema tuim - Uoava razliku karakteristike stilovima u izmeu personalnih socijalnih pokreta komunikaciji i i socijalnih stavova - Nabraja vrste prilagoava se sa stavova ciljem to - Opisuje primjer
- Gost na asu (struno lice koje se u praksi bavi mentalnim zdravljem)
Projektor Raunar Reciprono uenje Slagalica znanja Igranje uloga sad znam bolje kako u
52
Informativni ciljevi i sadraji uenik predrasude - Ilustruje primjer propagande
Socijalizacijski ciljevi uenik uspjenijeg obavljanja radnog zadatka - iri svoje znanje o pravilima funkcionisanja grupa - Koristi znanja o grupnom funkcionisanju i ui se usvajanju grupnih normi i pravila ponaanja - Ispoljava razumijevanje za budue uslove rada - Razvija: - snalaenje u hijerarhiji sloenih poslova na brodu - razumijevanje odnosa u skladu sa uslovima rada - spremnost i sposobnost za budui poziv
Sociopsiholoki aspekti buke - Uoava znaaj - Definie pojam uticaja buke na buke pojedinca - Objanjava razliku - Uoava primjere izmeu buke i uticaja buke i vibracija vibracija na efekte - Objanjava radnog mjesta organske i psihike promjene kod ljudi - Poznaje izvore buke na brodu izazvane efektima - Poznaje pojam buke i vibracija bolest buke - Objanjava uticaj izazvan bukom na buke na ivotnu brodu sredinu - Objanjava pojam bolest buke
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - N. Rot, S. Radonji: Psihologija, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2002. - N. Rot: Opsta psihologija, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2000. - N. Rot: Psihologija grupe, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1983. - N. Rot: Osnovi socijalne psihologije, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd,1989. - M. Zvonarevi: Socijalna psihologija, kolska knjiga, Zagreb, 1987. - M. Vujovi: Bolesti zavisnosti, TS, Novi Sad, 1999. - S. Niki: Osnovi sociologije i socijalne psihologije pomoraca, Fakultet za pomorstvo, Kotor, 2004. 6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - Raunarska uionica; - Internet; - Video projektor; - Grafoskop; - asopisi; - TV.
53
7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika - Pismeno, po jedan pismeni rad u svakom klasifikacionom periodu; - Usmeno, najmanje po jedna provjera znanja u svakom klasifikacionom periodu; - Zakljuna ocjena na kraju klasifikacinog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu; - Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju kolske godine. 9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Profesor psihologije; - Diplomirani psiholog; - Profesor sociologije. 10. Povezanost predmeta Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Sociologija - Odnos psihologije prema - Nauka i nauno saznanje drugim drutvenim naukama - Vrste saznanja - Predmet i metod psihologije - Objanjenje i vrste objanjenja Znanja
54
1.2.9. MEDICINA ZA POMORCE 1. Naziv predmeta: MEDICINA ZA POMORCE 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave Vrste nastave Praktina Teorija Vjebe nastava
Ukupno
24 24
12 12
36 36
3. Opti ciljevi nastave - Sticanje znanja o Meunarodnim propisima i pomorskim zdravstvenim dokumentima; - Sticanje znanja o povredama na brodu; - Sticanje znanja o simptomima karakteristinih oboljenja na brodu; - Uoavanje znaaja pruanja prve pomoi i medicinskog zbrinjavanja spasenih; - Osposobljavanje za pruanje prve pomoi.
55
4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: TREI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik Pomorska zdravstvena dokumenta i propisi - Razvija osjeaj - Navodi pomorska - Razlikuje odgovornosti o zdravstvena zdravstvena realizaciji dokumenta i dokumenta meunarodnih propise - Razlikuje osnovne propisa elemente sadraja meunarodnog sanitarnog pravilnika - Razlikuje namjenu i sadraj pomorske izjave - Uoava znaaj zdravstvenog pregleda Znaaj prve pomoi i brodska apoteka - Razvija osjeaj - Uoava znaaj - Obrazlae znaaj odravanja pravovremenog postupka prve kompleta prve pruanja prve pomoi i brze pomoi u pomoi reakcije ispravnom stanju - Poznaje sadraj - Nabraja i - Razvija kompleta prve objanjava vrste i pomoi prema raspored kompleta odgovornost prema nacionalnim za prvu pomo pruanju prve zakonima - Navodi lijekove na pomoi - Poznaje lokacije na brodu unesreenom brodu gdje je - Obrazlae znaaj i - Razvija osjeaj postavljen komplet postupak preuzimanja prve pomoi sterilizacije odgovornosti u - Poznaje sadraj medicinskih odsudnim kompleta prve instrumenata momentima pomoi u amcu za spaavanje - Upotrebljava sredstva iz kompleta prve pomoi - Uporeuje naine davanja injekcija - Poznaje znaaj test doze na penicilinske preparate - Uoava znaaj sterilizacije medicinskih instrumenata - Vri sterilizaciju medicinskih
Preporuke za izvoenje nastave - Prezentacija dokumenata
Praktina vjeba: - Pruanje prve pomoi upotrebom odgovarajueg kompleta
56
uenik instrumenata Opekotine, smrzotine, posledice visoke i niske temperature - Razvija osjeaj o - Razlikuje osnovne - Obrazlae osnovnu potrebi poznavanja sisteme ljudskog strukturu i ljudskog organizma tijela funkcionisanje i njegovim - Poznaje funkciju i ljudskog tijela osnovnim razlikuje vanije - Opisuje povrede funkcijama djelove ljudskog kao opekotine i - Razvija skeleta smrzotine - Poznaje funkciju i - Opisuje posljedice odgovornost prema razlikuje vanije izlaganju visokoj i strunom pruanju djelove miinog niskoj temperaturi prve pomoi sistema - Poznaje funkciju i razlikuje vanije djelove kardiovaskularnog sistema - Poznaje funkciju i razlikuje vanije djelove respiratornog sistema - Poznaje funkciju i razlikuje vanije djelove digestivnog sistema i abdomena - Razlikuje opekotine, izgoretine, toplotne udare, pothlaivanje i smrzotine - Poznaje naine pruanja prve pomoi u sluajevima poara - Razlikuje stepene opekotina i smrzotina - Uporeuje naine pruanja prve pomoi u sluajevima izgoretina i opekotina - Uoava znaaj dezinfekcije povrijeenih mjesta i sterilnosti
Formativni ciljevi
- Prikaz sistema na atlasu ljudskog organizma - Upotreba kompleta prve pomoi kod povreda visokom i niskom temperaturom
57
uenik previjanja - Razlikuje posljedice toplotnog udara - Poznaje postupke postepenog rashlaivanja povrijeenog - Uporeuje smrzavanje i pothlaivanje - Poznaje mjere pruanja prve pomoi za vraanje tjelesne temperature Lomovi i iaenja i povrede kime - Poznaje povrede - Obrazlae i lomova kostiju, objanjava iaenja zglobova simptome i i istegnua miia i pruanje prve vezivnog tkiva pomoi prilikom lomova, iaenja i - Razlikuje tipove preloma istegnua - Obrazlae povrede - Poznaje pravila imobilizacije kime i nabrojati - Poznaje postupke mogue posledice pruanja prve pomoi ukljuujui imobilizaciju formacijskim i improvizovanim sredstvima - Poznaje posljedice usljed povrede kime - Prua prvu pomo ukljuujui kontrolu oseaja na ekstremitetima - Poznaje postupak transporta povrijeenih u sluaju loma kime Srani problemi, utapanje, guenje i trovanje - Objanjava uzroke i - Poznaje simptome i posljedice sranih simptome sranih problema, problema, stanja i utapanja i guenja posljedice - Uporeuje pravila utapanja i guenja pruanja prve - Obrazlae rizik
Formativni ciljevi
Razvija snalaljivost u novonastalim situacijama Razvija sposobnost improvizacije kod pruanja prve pomoi
Praktina vjeba: - Imobilizacija formacijskim i improvizovan im sredstvima
Razvija snalaljivost u novonastalim situacijama Razvija sposobnost improvizacije kod
Praktina vjeba: - Vetako disanje i - Masae srca - Prouavanje IMDG coda
58
uenik pomoi sranih problema, utapanja i guenja - Poznaje vjetako disanje metodom usta na usta - Poznaje situacije u kojima se ovaj metod ne primjenjuje - Poznaje limitirajue faktore koji masau srca ne dozvoljavaju - Poznaje postupak kombinacije vetakog disanja usta na usta i masaa srca - Poznaje pravila kontrole prevoza opasnih tereta prema IMO/IMDG code - Poznaje sadraj kompleta prve pomoi - Poznaje postupke prve pomoi kod povreda sa opasnim materijama: oiju, koe, disajnih puteva i organa za varenje Zdravlje i higijena u brodskim uslovima ivota i rada - Razvija osjeaj - Uoava znaaj - Obrazlae znaaj pripadnosti pravilnog izbora kvalitetne ishrane i brodskom kolektivu hrane ispravnosti pitke - Razvija osjeaj - Poznaje opasnosti vode potovanja izazvane - Obrazlae standarda i bakteriolokom posljedice sprovoenja mjera neispravnou pitke infektivnih bolesti u predvienoj vode (trbuni tifus, - Objanjava znaaj periodici infektivna utica dezinfekcije, ...) dezinsekcije i - Poznaje postupak deratizacije hlorisanja vode - Obrazlae - Uporeuje uzroke i simptome i razlikuje simptome karakteristike i karakteristike tropskih i polnih infektivnih bolesti bilesti
Informativni ciljevi i sadraji uenik trovanja opasnim materijama na brodu
Formativni ciljevi
Socijalizacijski ciljevi uenik pruanja prve pomoi - Razvija odgovornost prema primjeni imdg coda
Praktina vjeba: - Pruanje prve pomoi upotrebom odgovarajueg kompleta
59
Informativni ciljevi i sadraji uenik - Obrazlae simptome i karakteristike akutnih hirurkih bolesti - Obrazlae simptome i karakteristike mehanikih povreda oka
Formativni ciljevi
uenik - Uoava znaaj redovne dezinfekcije, dezinsekcije i deratizacije brodskih prostorija i skladita - Poznaje karakteristike tropskih bolesti - Poznaje karakteristike polnih zaraznih bolesti - Poznaje karakteristike akutnih hirurkih bolesti - Razlikuje vrste hirurkih stanja - Poznaje karakteristike mehanikih povreda oka - Uoava znaaj strunog pruanja prve pomoi kod povreda oka Medicinsko zbrinjavanje spasenih i psiholoki problemi - Uporeuje bolesti i - Razvija osjeaj - Objanjava shvatanja vanosti povrede na osnovu zdravstveni pregled detaljnog pregleda toka bolesti, pacijenta pacijenta uoenog opteg - Objanjava - Razvija stanja, odgovora medicinsko odgovornost prema pacijenta na zbrinjavanje strunom pruanju postavljena pitanja spaenih prve pomoi i analizom pokreta ukljuujui ok, - Razvija osjeaj - Razlikuje pothlaivanje i preuzimanja posljedice i povrede nastale odgovornosti u povrede u sluaju nakon dueg odsudnim pothlaivanja izlaganja hladnoi momentima (hipotermije), - Objanjava stanja pomoraca izazvana - Razlikuje mjere i postupke vraanja psiholokim i tjelesne psihijatrijskim temperature problemima - Razlikuje postupke otklanjanja posljedice dueg izlaganja vjetru i vlazi
- Upotreba medicinske lutke
60
uenik - Poznaje propisane mjere prve pomoi u sluajevima smrzavanja ekstremiteta - Poznaje simptome morske bolesti i prua prvu pomo - Razlikuje karakteristike sunanice i opekotine zbog dueg izlaganja sunevim zracima i navodi propisane mjere pruanja prve pomoi - Poznaje stanje oka i navodi propisane mjere prve pomoi - Poznaje stanje optereeno psiholokim i psihijatrijskim problemima - Poznaje opasnost po moralno stanje posade ugroeno psiholokim i psihijatrijskim problemima pojedinca Medicinski savjeti putem sredstava radio komunikacije - Razvija povjerenje - Obrazlae principe - Uoava znaaj u sistem GMDSS GMDSS BMed1 i demonstrira nain komunikaciju - Razlikuje metode traenja i prijema upotrebe radio medicinskih savjeta medicinskih savjeta putem radio komunikacija - Poznaje prijem medicinskog savjeta posredstvom radio komunikacije od vanjskog savjetodavca Ustanovljenje smrti i postupci - Razvija - Poznaje znake - Definie stanje odgovornost smrti I njihove smrti realizacije obaveza karakterisitke - Objanjava prema umrlom na - Poznaje postupak proceduru sa
Formativni ciljevi
- Vjebe na radio ureajima u sistemu GMDSS
- Prezentacija dokumenata
61
Informativni ciljevi i sadraji uenik umrlim na brodu
Formativni ciljevi uenik konstatovanja stanja smrti - Poznaje proceduru sa umrlim na brodu
Socijalizacijski ciljevi uenik brodu
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - D. Ropac, R. Muli: Medicina za pomorce, Medicinska naklada d.o.o., Zagreb, 2003. 6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - Raunar; - Prikljukak za internet; - Video projektor; - Medicinska lutka; - Pribor za pruanje prve pomoi; - Brodska apoteka. 7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika - Pismeno, po jedan pismeni rad u svakom klasifikacionom periodu; - Usmeno, najmanje po jedna provjera znanja u svakom klasifikacionom periodu; - Zakljuna ocjena na kraju klasifikacinog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu; - Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju kolske godine. 9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Doktor medicine; 10. Povezanost predmeta Znanja - Nain traenja i prijema medicinskih savjeta putem radio komunikacije Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Signalizacija i komunikacija - Sistem GMDSS u pomorstvu
62
1.2.10. HIDRAULIKA I PNEUMATIKA 1. Naziv predmeta: HIDRAULIKA I PNEUMATIKA 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave Vrste nastave Praktina Teorija Vjebe nastava
Ukupno
56 56
16 16
72 72
3. Opti ciljevi nastave - Sticanje znanja o fizikim svojstvima tenosti; - Poznavanje osnova hidrostatike; - Sticanje znanja o hidrostatickom pritisku i njegovom dejstvu na ravne i krive povri; - Poznavanje osnovnih zakonitosti plivanja tijela; - Sticanje znanja o kinematici i dinamici tenosti; - Sticanje znanja o laminarnom i turbulentnom strujanju; - Sticanje znanja o jednainama kretanja; - Sticanje znanja o pojavama: hidraulini udar, kavitacija i isticanje tenosti; - Poznavanje vrsta, namjena i rada pumpi, razvodnika i ventila; - Sticanje znanja o radu hidraulinih motora, filtera i akumulatora; - Sticanje znanja o primjeni pneumatike; - Poznavanje osnovnih fizikih svojstava gasova; - Sticanje znanja o primjeni kompresora i radu pripremne grupe za vazduh.
63
4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: TREI Informativni ciljevi Socijalizacijski Formativni ciljevi i sadraji ciljevi uenik uenik uenik Uvod u hidrauliku - Razvija analitiko - Objanjava znaaj, - Poznaje podjelu u misljenje hidraulici podjelu i cilj - Uoava znaaj izuavanja hidraulike hidraulike i - Poznaje primjere pneumatike primjene - Obrazlae znaaj hidraulike hidraulike Fizika svojstva tenosti - Razlikuje osnovna - Razvija analitiko - Obrazlae fizika miljenje svojstva tenosti svojstva tenosti - Objanjava radne - Razlikuje vrste i tenosti karakteristike hidraulinih tenosti sistema Hidrostatika - Razvija - Poznaje zakone - Objanjava samostalnost u radu hidrostatike osnovne zakone - Poznaje pojam hidraulike hidrostatiki - Obrazlae pritisak pojmove: - Poznaje pojam - hidrostatiki plivanja tijela pritisak - plivanje tijela Kinematika i dinamika tenosti - Razlikuje osnovne - Razvija analitiko - Obrazlae zakone zakone kinematike miljenje kinematike i i dinamike tenosti dinamike tenosti - Objanjava procese - Poznaje procese koji nastaju pri pri kretanju kretanju tenosti tenosti - Razlikuje kretanja: - Objanjava - laminarno laminarno i - turbulentno turbulentno - Razlikuje kretanje elemente: - Objanjava - jednaine jednainu kontinuiteta kontinuiteta i - Bernulijeve Bernulijevu jednaine jednainu - Poznaje pojave - Objanjava otpore otpora tenosti pri pri strujanju strujanju tenosti - Poznaje - Objanjava pojave - kavitaciju kavitacije i - hidraulicni udar hidraulinog udara - Objanjava pojam - Poznaje isticanja isticanja tenosti tenosti kroz kroz otvore i otvore i naglavke
64
Informativni ciljevi Formativni ciljevi i sadraji uenik uenik naglavke Pumpe - Objanjava pumpe - Poznaje vrste pumpi - Objanjava rad - Uporeuje pumpe pumpi za hidrauline sisteme - Poznaje rad pumpi: - zupaste - Objanjava rad - krilne pumpi: - klipne - zupaste - zavojne - krilne - membranske - klipne - zavojne - membranske Razvodnici - Razlikuje primjenu - Objanjava razvodnike i razvodnika njihovu primjenu - Crta i opisuje - Objanjava simbole simbole razvodnika razvodnika - Crta i opisuje nain - Objanjava nain aktiviranja aktiviranja razvodnika razvodnika - Poznaje rad - Objanjava rad razvodnika: razvodnika: - klipni - klipni - ploasti - ploasti Ventili - Obrazlae primjenu - Poznaje primjenu ventila u ventila hidraulinim - Razlikuje rad: sistemima - nepovratnog ventila - Objanjava rad: - ventila za pritisak - nepovratnog ventila - ventila za protok ventila za pritisak - ventila za protok Hidrauliki motori - Poznaje vrste i - Obrazlae vrste i namjenu namjene hidraulinih motora hidraulikih motora - Objanjava rad - Poznaje rad hidraulinih motora hidraulicnih - Objanjava rad cilindara hidraulinih - Razlikuje cilindara jednosmjerne i - Objanjava dvosmjerne cilindre jednosmjerne i dvosmjerne cilindre Filteri, rezervoari i akumulatori - Razlikuje primjenu: - Obrazlae primjenu filtera, - filtera rezervoara i - rezervoara
Socijalizacijski ciljevi uenik - Razvija samostalnost pri radu - Razvija tehniku kulturu
65
Informativni ciljevi i sadraji uenik akumulatora - Objanjava vrste: - filtera - akumulatora - rezerovara - Objanjava rad: - filtera - akumulatora - rezervoara
Formativni ciljevi
uenik - akumulatora - Razlikuje vrste: - filtere - rezervoare - akumulatore - rezervoara - Poznaje rad: - filtere - rezervoare - akumulatore Vezivni elementi i zaptivke - Razlikuje vezivne - Obrazlae vezivne elemente i zaptivke elemente i zaptivke - Objanjava: - Poznaje nain - cjevovode ugradnje i namjenu - crevovode vezivnih elemenata - prikljuke i zaptivki - Razlikuje crevovode - Uporeuje cjevovode i crevovode Podjela i primjena pneumatike - Poznaje pojam - Obrazlae pojam pneumatike pneumatke - Poznaje primjere - Objanjava primjene primjere primjene pneumatike u pneumatike praksi Fizika svojstva gasova - Objanjava svojstva - Poznaje osnovna svojstva gasova gasova - Razlikuje vrste i - Objanjava gasove karakteristike u pneumatskim gasova u sitemima pneumatskim sistema Kompresori - Obrazlae primjenu - Poznaje primjenu kompresora kompresora - Objanjava dijelove - Razlikuje osnovne djelove kompresora kompresora - Poznaje rad - Objanjava rad kompresora kompresora Pripremna grupa za vazduh - Poznaje namjenu - Objanjava pripremne grupe za namjenu pripremne vazduh grupe za vazduh - Objanjava dijelove - Razlikuje djelove pripremne grupe za pripremne grupe za vazduh vazduh
- Sheme kompresora
66
Informativni ciljevi i sadraji uenik - Objasnjava rad elemenata pripremne grupe za vazduh
Formativni ciljevi uenik - Poznaje rad pripremne grupe za vazduh
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - P. Mitrovi, P. Mitrov, Z. Radojevi: Hidraulika i Pneumatika, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1995. 6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - Raunar sa programskom opremom- UNITEST simulator mainskog kompleksa; - Internet; - Video projektor; - Sheme. 7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika - Pismeno, po jedan pismeni rad u svakom klasifikacionom periodu; - Usmeno, najmanje po jedna provjera znanja u svakom klasifikacionom periodu; - Zakljuna ocjena na kraju klasifikacinog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu; - Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju kolske godine. 9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Diplomirani mainski inenjer; - Diplomirani inenjer brodomainstva. 10. Povezanost predmeta Znanja - Hidraulini sistemi - Elementi sistema - Pumpe - Pumpe - Motori - Vezivni elementi - Pneumatski sistemi Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Brodske pomone maine i - Kormilo ureaji ureaji - Krilne pumpe - Zupaste pumpe - Vijane pumpe
- Brodski motori
- Sistem komprimiranog vazduha na brodu
67
1.2.11. BRODSKA ELEKTROTEHNIKA I ELEKTRONIKA 1. Naziv predmeta: BRODSKA ELEKTROTEHNIKA I ELEKTRONIKA 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave Vrste nastave Praktina Teorija Vjebe nastava
Ukupno
52 51 103
20 15 35
72 66 138
3. Opti ciljevi nastave - Razvijanje sposobnosti za rad sa elektrinim mainama, ureajima i instalacijama; - Poznavanje rada transformatora; - Poznavanje rada sinhronih, asinhronih i maina jednosmjerne struje; - Poznavanje rada akumulatora; - Upoznavanje sa ureajima za proizvodnju i distribuciju elektrine energije na brodu; - Sticanje znanja o odravanju elektrinih ureaja; - Sticanje znanja o radu elektro-motornih pogona i rasvjete na brodu; - Razvijanje tehnike kulture; - Briga o zatiti prirode i ovjekove okoline.
68
4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: TREI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik Transformatori - Razvija pozitivnu - Poznaje osnovne - Objanjava orjentaciju prema djelove konstrukciju zanimanju transformatora transformatora - Objanjava princip - Poznaje elektromagnetsku rada indukciju transformatora - Poznaje princip - Objanjava prazni rada hod i kratki spoj transformatora transformatora - Poznaje prazni hod - Definie i kratki spoj optereenje transformatora transformatora - Objanjava trofazni - Razlikuje vrste optereenja transformator transformatora - Objanjava - Poznaje vrste i paralelan rad sprege trofaznih transformatora transformatora - Objanjava - Razlikuje uslove za autotransformator paralelan rad - Obrazlae mjerne transformatora transformatore - Poznaje princip (naponske i rada strujne) autotransformatora - Poznaje princip rada i upotrebu mjernih transformatora na brodu Asinhrone maine - Razvija pozitivnu - Poznaje - Objanjava orijentaciju prema konstrukciju i vrste konstrukciju, zanimanju kuita asinhronog princip rada i vrste motora kuita asinhronog - Uoava vanost motora oitavanja - Objanjava vanost podataka sa oitavanja ploice asinhronog podataka sa motora ploica asinhronog - Razlikuje uslove motora nastanka - Definie momentnu momentne karakteristiku karakteristike asinhrone maine asinhrone maine - Objanjava uticaj varijacije napona i - Uporeuje uticaj varijacije napona i frekvencije frekvencije - Objanjava start i - Poznaje vrste vrste starta
- eme - Asinhroni motor
69
Informativni ciljevi i sadraji uenik - Objanjava regulaciju broja obrtaja - Opisuje zatitu asinhronih motora - Definie rad jednofaznih asinhronih motora - Opisuje odravanje asinhronih motora
Formativni ciljevi uenik starta asinhronih motora Razlikuje naine regulacije broja obrtaja Uoava znaaj zatite asinhronih motora Poznaje rad jednofaznih asinhronih motora Poznaje proceduru odravanja asinhronih motora
Sinhrone maine - Objanjava konstrukciju, princip rada i hlaenje sinhronih maina - Objanjava naine pobuivanja sinhronog generatora - Obrazlae reakciju armature - Objanjava automatsku regulacija napona - Objanjava paralelan rad sinhronih generatora - Objanjava generator u nudi - Objanjava zatitu generatora - Objanjava osovinski generator - Objanjava odravanje generatora Maine jednosmjerne - Obrazlae konstruktivne izvedbe, princip rada i pobude jednosmjerne maine - Objanjava prazan hod i reakcija
- Poznaje konstrukciju, princip rada i hlaenje sinhronih maina - Poznaje naine pobuivanja - Poznaje reakciju armature sinhronih maina - Poznaje automatsku regulaciju napona - Poznaje paralelan rad sinhronih generatora - Poznaje rad generatora u nudi - Poznaje rad osovinskog generatora - Razlikuje procedure odravanja sinhrone maine struje - Poznaje konstruktivne izvedbe, princip rada i pobude jednosmjerne maine - Razlikuje prazan hod i reakciju
- UNITEST program simulator mainskog kompleksa - eme - Sinhroni generator
- Razvija pozitivnu orijentaciju prema zanimanju
- Unitest programm simulator mainskog kompleksa (start elektromotora) - eme - Generator jednosmjerne
70
uenik armature - Poznaje komutaciju - Poznaje pomone polove - Poznaje startovanje - Poznaje regulaciju brzine Akumulatori i njihova primjena na brodu - Definie primarne i - Razlikuje primarne i sekundarne sekundarane hemijske izvore hemijske izvore - Poznaje - Objanjava konstrukciju i rad konstrukciju i rad olovnog olovnog akumulatora akumulatora - Razlikuje - Definie kapacitet kapacitetet i akumulatora znaaj akumulatora - Objanjava mjerenje - Mjeri koncentraciji koncentracije elektrolita elektrolita - Razlikuje punjenje - Objanjava i pranjenje punjenje i akumulatora pranjenje - Poznaje odravanje akumulatora olovnih - Objanjava akumulatora odravanje olovnih - Poznaje akumulatora konstrukciju i rad - Objanjava elinih konstrukciju i rad akumulatora elinih - Poznaje primjenu akumulatora akumulatora na - Objanjava brodu odravanje elinih - Poznaje smjetaj akumulatora akumulatorske - Objanjava baterije na brodu primjenu akumulatora na brodu - Opisuje smjetaj akumulatorske baterije na brodu Osnovi fizike poluprovodnika - Poznaje osnovne - Objanjava pojmove o osnovne pojmove o provodnosti provodnosti materijala materijala - Poznaje - Objanjava elektronsku elektronsku
Informativni ciljevi i sadraji uenik armature - Objanjava komutaciju i pomone polove - Objanjava startovanje - Objanjava regulaciju brzine
Formativni ciljevi
Preporuke za izvoenje nastave struje
- Stie osjeaj vanosti uvanja energetskih izvora
- eme - Mjera koncentracije elektrolita - Akumulator
71
Informativni ciljevi i sadraji uenik strukturu materijala - Objanjava silicijum kao poluprovodnik - Objanjava dopiranje silicijuma primjesama PN Spoj - Objanjava nepolarisani pn spoj - Objanjava polarisani pn spoj - Objanjava inverzno polarisani pn spoj - Objanjava proboj pn spoja Poluprovodnika dioda - Opisuje modele diode - Objanjava karakteristiku diode - Objanjava idealnu diodu - Navodi primjenu i vrste dioda
Formativni ciljevi uenik trukturu materijala Poznaje silicijum kao poluprovodnik Poznaje dopiranje silicijuma primjesama
Poznaje osnovne pojmove o pn spoju Zna proboj pn spoja
Poznaje osnovne pojmove o diodi Poznaje karakteristiku diode Poznaje idealnu diodu Razlikuje primjene i vrste dioda
72
Razred: ETVRTI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik Proizvodnja i distribucija elektrine energije na brodu - Poznaje glavni - Podstie primjenu - Objanjava glavni sistem za steenih znanja u sistem za proizvodnju i praksi proizvodnju i distribuciju distribuciju elektrine energije elektrine energije na brodu na brodu - Razlikuje sistem za - Objanjava sistem proizvodnju i za proizvodnju i sistem za distribuciju distribuciju elektrine energije elektrine energije na brodu u nudi na brodu u nudi - Objanjava - Razlikuje izolovani izolovani i i uzemljeni sistem uzemljeni sistem distribucije distribucije - Poznaje elemente - Definie elemente razvodne opreme: razvodne opreme: - prekidae - prekidae - kontaktore - kontaktore - rastavljae - rastavljae - sklopke - sklopke - Razlikuje elemente - Objanjava glavnu glavne razvodne razvodnu tablu na table na brodu brodu - Poznaje elemente - Objanjava razvodnu tablu u razvodne table za nudi nudu - Navodi elektrine - Poznaje elektrine kablove na brodu kablove na brodu Elektromotorni pogoni na brodu - Podstie primjenu - Objanjava brodski - Poznaje brodski steenih znanja u elektromotorni elektromotorni praksi pogon pogon - Poznaje regulaciju - Objanjava brzine, statike regulaciju brzine, ispravljae i statike ispravljae pretvarae i pretvarae Zatita elektrinih ureaja na brodu - Razvija pozitivnu - Razlikuje: - Objanjava: orijentaciju prema - mehaniku zatitu - mehaniku zatitu zanimanju - elektrinu zatitu - elektrinu zatitu - termiku zatitu - termiku zatitu, - zatita brodske - zatita brodske mree mree Odravanje elektrinih ureaja na brodu - Podstie primjenu - Poznaje: - Objanjava: steenih znanja u - korektivno, - korektivno, praksi - preventivno i - preventivno i - odravanje prema - odravanje prema
73
Preporuke za izvoenje nastave - Unitest program simulator mainskog kompleksa (brodska elektrotehnika) - eme
- Unitest program simulator mainskog kompleksa - eme
- eme
- eme
Informativni ciljevi i Socijalizacijski Preporuke za Formativni ciljevi sadraji ciljevi izvoenje nastave uenik uenik uenik stanju stanju Kvarovi ureaja na brodu i njihovo otklanjanje - eme - Podstie primjenu - Obrazlae kvarove i - Poznaje kvarove i steenih znanja u njihovo njihovo praksi otklanjanje kod: otklanjanje kod: - sinhronih - sinhronih generatora generatora - asinhronih motora - asinhronih motora - jednosmjernih - jednosmjernih motora motora Rasvjeta na brodu - Unitest program - Podstie primjenu - Poznaje rasvjetu - Objanjava simulator steenih znanja u na brodu rasvjetu na brodu mainskog praksi - Poznaje brodsko - Objanjava izvore kompleksa (brodska osvjetljenje svjetlosti elektrotehnika) - Poznaje izvore - Objanjava uticaj - eme svjetlosti varijacije napona - Razlikuje uticaj na svjetiljke varijacije napona - Navodi navigaciona na svjetiljke i signalna svjetla - Razlikuje - Objanjava navigaciona i rasvjetu u nudi signalna svjetla na - Opisuje odravanje brodu osvjetljenja na - Poznaje rasvjetu u brodu nudi - Poznaje nain odravanja osvjetljenja na brodu Zatita od elektrinog udara na brodu. propisi za brodsku elektrinu opremu - Poznaje zatitu od - Objanjava zatitu previsokog napona od previsokog dodira napona dodira - Poznaje djelovanje - Objanjava struje na ovjeji djelovanje struje organizam na ovjeji - Poznaje postupke organizam pruanja prve - Objanjava pomoi pri pruanje prve elektrinom udaru pomoi pri - Razlikuje propise elektrinom udaru za brodsku - Objanjava propise elektrinu opremu za brodsku elektrinu opremu Ispravljai - Poynaje pojam - Objanjava pojam ispravljaa ispravljaa - Razlikuje - Objanjava polutalasno od polutalasno punotalasnog ispravljanje
74
Informativni ciljevi i sadraji uenik Bipolarni tranzistor - Opisuje strukturu i nabraja simbole bipolarnog tranzistora - Objanjava reime rada bipolarnog tranzistora - Objanjava pojaavaka kola sa jednim tranzistorom Mosfet - Opisuje strukturu i nabraja simbole MOSFET-a - Objanjava princip rada MOSFET-a Tiristori - Opisuje strukturu i simbol tiristora - Objanjava polarizaciju tiristora - Objanjava reime rada tiristora - Navodi primjenu tiristora
Formativni ciljevi uenik ispravljanja - Poznaje strukturu i simbole bipolarnog tranzistora - Poznaje reime rada bipolarnog tranzistora - Poznaje pojaavaka kola sa jednim tranzistorom - Poznaje strukturu i simbole MOSFET-a - Poznaje princip rada MOSFET-a - Poznaje strukturu i i simbol tiristora - Poznaje polarizaciju tiristora - Poznaje reime rada tiristora - Poznaje primjenu tiristora
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - N. Barjamovi, N. Vukoti: Brodski elketrini ureaji i postrojenja, skripta, Fakultet za pomorstvo, Kotor, 2000. - N. Vukoti: Brodska elektrotehnika II, skripta, Fakultet za pomorstvo, Kotor, 1995. 6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - Raunar; - Video projektor; - Grafoskop i folije; - Unitest program, simulator masinskog Kompleksa (dio za brodsku elektrotehniku); - eme; - Asinhroni motor; - Sinhroni motor; - Jednosmjerni motor; - Akumulator; - Unimjer; - Mjera koncentracije elektrolita.
75
7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika - Pismeno, po jedan pismeni rad u svakom klasifikacionom periodu; - Usmeno, najmanje po jedna provjera znanja u svakom klasifikacionom periodu; - Zakljuna ocjena na kraju klasifikacinog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu; - Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju kolske godine. 9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Diplomirani inenjer elektrotehnike; - Diplomirani inenjer brodomainstva. 10. Povezanost predmeta Znanja - Asinhroni motor Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Brodski motori - Motori
76
1.2.12. BRODSKE POMONE MAINE I UREAJI 1. Naziv predmeta: BRODSKE POMONE MAINE I UREAJI 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave Vrste nastave Praktina Teorija Vjebe nastava
Ukupno
56 50 106
16 16 32
72 66 138
3. Opti ciljevi nastave - Sticanje znanja o brodskim pomonim mainama i ureajima; - Sticanje znanja o brodskim pumpama i destilacionim ureajima; - Poznavanje osnovnih karakteristika i funkcije sistema cjevovoda; - Poznavanje postupaka odravanja sistema za preiavanje goriva; - Osposobljavanje za rukovanje i odravanje vazdunih i rashladnih kompresora i ureaja; - Osposobljavanje za rukovanje i odravanje kormila; - Osposobljavanje za odravanje palubnih ureaja; - Osposobljavanje za rukovanje i odravanje soha amaca za spasavanje; - Osposobljavanje za rukovanje i odravanje sistemima ventilacije i klimatizacije; - Razvijanje tehnike kulture; - Briga o zatiti ovjekove okoline.
77
4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: TREI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik Uvod u brodske pomone maine i ureaje - Nabraja brodske - Poznaje znaaj i maine i ureaje i podjelu brodskih njihovu podjelu pomonih maina i ureaja Pumpe - Razvija pozitivnu - Razlikuje brodske - Navodi vrste orjentaciju prema pumpe i njihovu brodskih pumpi i zanimanju podjelu prema vrsti njihovu podjelu fluida za - Nabraja glavne prebacivanje vrste brodskih - Razlikuje posebne pumpi i njihovu zahtjeve za pumpe upotrebu na brodu na brodu, njihov - Obrazlae zahtjeve pogon i osnovne za pumpe na veliine brodu, njihov pogon i osnovne veliine Klipne i stapne pumpe - Poznaje rad i - Razvija pozitivnu - Objanjava rad i orjentaciju prema teorijske osnove teorijske osnove predmetu stapnih pumpi rada stapnih pumpi - Razvija ekoloku - Navodi - Razlikuje vrste svijest konstruktivne pumpi, sastavne karakteristike, tip i djelove stapnih sastavne djelove pumpi stapnih pumpi - Poznaje pogon - Obrazlae pogon, odravanja, razne odravanje neispravnosti, kao i otklanjanje njihovo otklanjanje neispravnosti Rotacione pumpe - Razvija pozitivnu - Poznaje rad, - Objanjava rad i orjentaciju prema namjenu i podjelu podjelu zanimanju centrifugalne centrifugalne - Razvija ekoloku pumpe pumpe svijest - Razlikuje osnovne - Navodi osnovne karakteristine karakteristine veliine djelovanja veliine djelovanja aksijalnih sila, aksijalnih sila, pojavu kavitacije pojavu kavitacije kod centrifugalne kod centrifugalne pumpe pumpe - Razlikuje sastavne - Objanjava uticaj djelove zakrivljenosti centrifugalnih lopatica na rad pumpi centrifugalne - Poznaje pogon, pumpe neispravnosti i - Navodi
78
- ''Unitest'' simulator mainskog kompleksa - Simulacija rada pumpi
- ''Unitest'' simulator mainskog kompleksa - Simulacija rada klipnih pumpi
- "Unitest'' simulator mainskog kompleksa - Simulacija rada rotacionih pumpi
Informativni ciljevi i sadraji uenik konstruktivne karakteristike i sastavne djelove centrifugalnih pumpi - Objanjava pogon, neispravnosti, odravanje, rad i primjenu centrifugalnih i zupastih pumpi na brodu - Navodi stepene korisnog dejstva, snagu i kapacitet zupaste pumpe - Navodi konstruktivne izvedbe zupaste pumpe, sastavne djelove, razne neispravnosti i njihovo otklanjanje - Objanjava vijane pumpe, princip rada i primjenu na brodu - Navodi stepene korisnog dejstva, kapacitet i snagu vijane pumpe - Obrazlae konstruktivne izvedbe, sastavne djelove, pogon i odravanje vijane pumpe - Objanjava princip rada, podjelu strujnih pumpi i konstruktivne izvedbe - Nabraja vrste strujnih pumpi: ejektori, injektori - Navodi primjenu strujnih pumpi na brodu Ventilatori - Objanjava rad, teorijske osnove i
Formativni ciljevi uenik odravanje centrifugalnih pumpi Poznaje rad, stepene korisnog dejstva, snagu i kapacitet zupaste pumpe Razlikuje konstruktivne izvedbe zupaste pumpe sastavne djelove kao i primjenu na brodu Poznaje princip rada, stepen korisnog dejstva, snagu i kapacitet vijane pumpe Razlikuje konstruktivne izvedbe vijane pumpe, sastavne djelove i primjenu na brodu Poznaje princip rada podjelu i konstruktivne izvedbe strujnih pumpi Razlikuje vrste strujnih pumpi: ejektori, injektori Razlikuje mjesta ugradnje strujnih pumpi na brodu
- Poznaje teorijske osnove rada
- ''Unitest'' simulator - Simulacija rada
79
Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadraji uenik uenik ventilatora podjelu ventilatora - Razlikuje djelove - Navodi ventilatora konstruktivne izvedbe, satavne djelove i odravanje ventilatora Kompresori - Objanjava princip - Poznaje rad i rada, podjelu i primjenu primjenu kompresora na kompresora na brodu brodu - Skicira PV, TS - Prikazuje PV i TS dijagrame dijagrame snage izraunava snagu kompresora - Razlikuje elemente - Objanjava sistema hlaenja i hlaenje i podmazivanja podmazivanje kod kompresora, kompresora - Poznaje probleme - Navodi nain koji se javljaju u odravanja radu kompresora - Razlikuje sastavne - Objanjava rad i djelove klipnih izvedbe klipnih rotacionih, kompresora kompresora, - Objanjava turbokompresora i rotacione i vazdunih pumpi turbokompresore Ureaji za prenos naredbi - Poznaje funkciju - Objanjava upravljakog funkciju ureaja kao i upravljakog mjesta upravljanja ureaja kao i mjesta upravljanja - Razlikuje ureaje za prenos naredbi: - Navodi ureaje za doglasnu cijev, prenos naredbi mainski telegraf, telefone, razglase, sirene Cijevi i cijevni sistemi - Navodi cjevovode u - Poznaje cjevovode na brodu, upotrebi na brodu materijale i - Navodi materijale i elemente elemente cjevovoda cjevovoda - Skicira elemente - Vri proraun cjevovoda elemenata izraunava cjevovoda potrebne promjere - Obrazlae sheme sistema: tekog - Razlikuje sisteme
80
Preporuke za izvoenje nastave ventilatora
- Razvija osjeaj za preciznost
- ''Unitest'' simulator mainskog kompleksa - Simulacija rada kompresora
- Razvija osjeaj za komunikativnost
- ''Unitest'' simulator mainskog kompleksa - Simulacija rada mainskog telegrafa
- Razvija ekolosku svijest - Razvija marljivost - Razvija osjeaj za ekonominost i produktivnost
- ''Unitest'' simulator mainskog kompleksa - Sheme sistema cjevovda
Informativni ciljevi i sadraji uenik goriva, turbinskog postrojenja, hidraulikog ulja, pneumatike i pare - Nabraja sisteme cjevovoda - Navodi sisteme cjevovoda dizel motora - Objanjava sistem tekog goriva - Navodi sisteme cjevovoda turbinskog postrojenja - Navodi sisteme hidraulinog ulja za pogon i upravljanje - Objanjava sistem cjevovoda: pneumatike i pare
Formativni ciljevi uenik cjevovoda dizel motora Skicira shemu sistema tekog goriva Skicira sisteme cjevovoda turbinskog postrojenja Skicira sisteme hidraulinog ulja za pogon i upravljanje Skicira sistem cjevovoda pneumatike Skicira sistem cjevovoda pare
81
Razred: ETVRTI Informativni ciljevi i sadraji uenik Filteri i separatori - Navodi filtere, vrste i primjenu na brodu - Nabraja separatore na brodu - Nabraja sastavne djelove separatora, navodi primjenu u praksi - Objanjava automatski rad, pogon i odravanje separatora - Obrazlae ureaj za sanitarne otpadne vode - Objanjava ureaj za spaljivanje smea - incinerator - Obrazlae funkciju separatora kaljune vode i prevenciju zagaenja mora - Nabraja sastavne djelove separatora kaljue - Obrazlae znaaj ispravnosti ureaja sadraja dozvoljene koliine ulja u ispumpanoj vodi Kormilarski ureaji - Objanjava funkciju kormilo ureaja - Navodi konstruktivne djelove i vrste kormilo ureaja - Navodi podjelu kormilo ureaja prema vrsti pogona - Objanjava rad mehanikog kormilo ureaja - Objanjava rad parnog kormilo
Formativni ciljevi uenik - Poznaje filtere i separatore na brodu - Razlikuje sastavne djelove filtera i separatora, navodi primjenu u praksi - Poznaje automatski rad, pogon i odravanje separatora - Poznaje ureaj za sanitarne otpadne vode - Poznaje ureaj za spaljivanje smea, incinerator - Poznaje funkciju separatora kaljune vode i prevenciju zagaena mora - Razlikuje sastavne djelove separatora kaljue - Uoava znaaj ispravnosti ureaja, sadraja dozvoljene koliine ulja u ispumpanoj vodi
Socijalizacijski ciljevi uenik - Razvija ekolosku svijest - Razvija odgovornost
Preporuke za izvoenje nastave - ''Unitest'' simulator mainskog kompleksa - Simulacija rada separatora goriva i ulja - Simulacija rada separatora kaljue
- Poznaje funkciju kormilarskog ureaja - Razlikuje djelove kormilarskog ureaja, prepoznaje vrste kormila - Razlikuje kormilo ureaje prema tipu pogona - Poznaje rad: mehanikog, parnog, hidraulinog i
- Razvija osjeaj za snalaljivost i prilagodljivost
- ''Unitest'' simulator mainskog kompleksa - Simulacija rada kormilo ureaja: kormilarenje u nudi
82
Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadraji uenik uenik elektrinog ureaja kormilarskog - Objanjava rad ureaja hidraulinog - Poznaje funkciju kormilo ureaja elektrinog i - Objanjava rad mehanikog elektrinog kormilo telemotora ureaja - Navodi telemotore, - Poznaje povratnu vezu kod navodi podjelu istih kormilarskog - Objanjava princip ureaja rada - Razlikuje naine - mehanikog, kormilarenja: hidraulinog i runo, automatski i elektrinog kormilarenje u telemotora nudi - Objanjava - Razlikuje vrste povratnu vezu pumpi u upotrebi - Obrazlae naine kod hidraulinih kormilarenja sistema kormilo kormilarenje u ureaja nudi - Navodi vrste pumpi u upotrebi kod hidraulinih sistema kormilo ureaja Brodski rashladni ureaji - Poznaje teorijske - Objanjava osnove rada teorijske osnove rashladnih ureaja rada rashladnih - Razlikuje rahladna ureaja sredstva - Navodi rashladna - Razlikuje vrste sredstva kompresora u - Navodi vrste upotrebi na brodu i kompresora u sastavne djelove upotrebi na brodu i rashladnog sistema sastavne djelove rashladnog sistema - Poznaje rashladne komore i sisteme - Objanjava hlaenja rashladnih rashladne komore i komora sisteme hlaenja - Poznaje rashladnih komora apsorbcione - Objanjava rashladne maine apsorbcione - Poznaje rashladne maine vakumiranje, - Objanjava punjenje, vakumiranje, ispitivanje punjenje, gubitaka, ispitivanje otkrivanje gubitaka, kvarova, suenje i otkrivanje
- Razvija ekoloku svijest - Razvija marljivost
- ''Unitest'' simulator mainskog kompleksa - Simulacija rada rashladnog ureaja
83
Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadraji uenik uenik kvarova, suenje i odravanje instalacije odravanje instalacije Brodske rashladne komore - Poznaje komore za - Navodi vrste rashladu hrane komora za rashladu - Razlikuje sastavne hrane djelove rashladne - Opisuje sastavne komore djelove rashladne - Razlikuje rashladne komore komore u teretnom - Navodi rashladne prostoru kod komore u teretnom brodova prostoru kod - Poznaje nain brodova za prevoz odravanja komora hrane za prevoz - Objanjava pokvarljivog tereta odravanje komora na brodu za prevoz pokvarljivog tereta na brodu Palubni ureaji - Poznaje teretna - Obrazlae i vitla, sastavne prikazuje teretna djelove, princip, vitla sastavne rada podjelu djelove i princip teretnih vitala rada prema vrsti - Navodi podjelu pogonske maine teretnih vitala - Poznaje dizalice za prema vrsti manipulaciju pogonske maine teretom i rezervim - Objanjava i djelovima na brodu prikazuje dizalice - Razlikuje dizalica za manipulaciju sa prema tipu pogona teretom na brodu - Poznaje princip - Navodi podjelu rada i odravanje dizalica prema tipu dizallica pogona - Objanjava princip - Razlikuje zahtjeve u pogledu rada, odravanje, sigurnosti dizalica zahtjeve u pogledu - Poznaje dizalice u sigurnosti mainskom - Objanjava dizalice prostoru u mainskom - Razlikuje sohe prostoru sastavne amaca za djelove, propise u spasavanje pogledu sigurnosti - Razlikuje zahtjeve - Objanjava sohe u pogledu amaca za sigurnosti kod sohe spasavanje, - Poznaje elemente sastavne djelove sidrenog ureaja vrste soha i
- ''Unitest'' simulator mainskog kompleksa
- Razvija pozitivnu orjentaciju - Razvija marljivost i zalaganje za efikasnost i produktivnost
84
Informativni ciljevi i sadraji uenik upotrebu na brodu - Navodi zahtjeve u pogledu sigurnosti kod sohe - Objanjava i prikazuje sidreni ureaj, sastavne djelove sidrenog ureaja, tip, pogon i sastavne djelove vitla, djelove sidrenog lanca, tip sidra kao i njegovo odravanje - Objanjava i prikazuje pritezno vitlo, - Nabraja sastavne djelove, navodi funkciju priteznog vitla i njegovo odravanje Ventilacija, grijanje i - Navodi tip ventilacije i upotrebu na brodu, ventilacija kotlovnog, mainskog, skladinog i teretnog prostora - Objanjava princip hlaenja, grijanja, suenja, mjerenja i regulisinja vlanosti zraka u skladinom i stambenom prostoru - Objanjava klima ureaje na brodu i sastavne djelove, princip rada, pogon i odravanje Destilacioni ureaji - Objanjava teorijske osnove rada destilacionog ureaja - Navodi tipove brodskih
Formativni ciljevi uenik - Razlikuje tipove i djelove vitla - Razlikuje tipove sidara - Poznaje pritezno vitlo i sastavne djelove - Poznaje postupke odravanje priteznog vitlo
klimatizacija - Razlikuje tipove ventilacija na brodu - Razlikuje princip hlaenja, grijanja, suenja, mjerenja i regulisanja vlanosti vazduha u skladinom i stambenom prostoru - Razlikuje klima ureaje na brodu i njihove sastavne djelove - Poznaje rad i odravanje pogona
- Razvija odgovornost - Razvija efikasnost
- ''Unitest'' simulator mainskog kompleksa - Simulacija rada klima ureaja
- Poznaje teorijske osnove rada destilacionog ureaja, tipove brodskih destilacionih
- Razvija ekoloku svijest - Razvija osjeaj za tanost
- ''Unitest'' simulator mainskog kompleksa - Simulacija rada evaporatora
85
Informativni ciljevi i sadraji uenik destilacionih ureaja Prikazuje sastavne djelove armature destilacionog ureaja - Objanjava rad izmjenjivaa toplote, njihovo odravanje i nepravilnosti u radu - Objanjava vakum sistem i njegovo odravanje - Objanjava automatski rad evaporatora
Formativni ciljevi uenik ureaja u zavisnosti od tipa pogonske maine - Razlikuje sastavne djelove armature destilacionog ureaja - Poznaje princip rada izmjenjivaa toplote, njihovo odravanje i nepravilnosti u radu
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - V. Ozreti: Brodski pomoni strojevi i uredjaji (etvrto dopunjeno izdanje), Split Ship Management Ltd., Dalmaciapapir, Split, 2004. - Mr L. Vujovi: Brodske pomone maine i ureaji, Univerzitet Crne Gore, Obod Cetinje, 1997. 6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - Raunar; - Video projektor; - UNITEST program, simulator mainskog kompleksa; - Ilustracije, slike, modeli itd. 7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika - Usmeno, najmanje po jedna provjera znanja u svakom klasifikacionom periodu; - Zakljuna ocjena na kraju klasifikacinog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu; - Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju kolske godine. 9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Diplomirani inenjer brodomainstva; - Diplomirani inenjer saobraaja; - Upravitelj maine sa mainskim kompleksom pogonske snage od 3000 KW ili jaim (STCW III/2).
86
10. Povezanost predmeta Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja Snaga Pumpe, Kompresori - Brodski motori - Snaga Pumpe, Kompresori Radni dijagrami, Kompresori - Radni dijagrami, Motori - Toplotna bilansa motora - Stepen djelovanja kotla Toplotni stepen djelovanja, - Brodski kotlovi i parne maine Kompresori - Toplotni gubici parne maine Toplotni gubici, Kompresori Destilacioni ureaji Znanja
87
1.2.13. BRODSKI KOTLOVI I PARNE MAINE 1. Naziv predmeta: BRODSKI KOTLOVI I PARNE MAINE 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave Vrste nastave Praktina Teorija Vjebe nastava
Ukupno
60 52 112
12 14 26
72 66 138
3. Opti ciljevi nastave - Poznavanje vrsta brodskih kotlova; - Sticanje znanja o vrstama goriva i procesu sagorijevanja goriva; - Sticanje znanja o djelovima brodskih kotlova i njihovoj namjeni; - Sticanje znanja o procesu u parnim kotlovima; - Sticanje znanja o pogonu i odravanju brodskih kotlova; - Sticanje znanja o vrstama brodskih turbina; - Sticanje znanja o djelovima parnih turbina; - Poznavanje procesa u gasnim turbinama; - Sticanje znanja o nainu pripreme, zagrijavanju i upuivanju u pogon parne turbine; - Sticanje znanja o djelovima brodskih gasnih turbina; - Sticanje znanja o procesima u brodskim gasnim turbinama; - Sticanje znanja o posluivanju postrojenja u pogonu.
88
4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: TREI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Preporuke za Formativni ciljevi sadraji ciljevi izvoenje nastave uenik uenik uenik Razvoj brodskih kotlova - Obrazlae razvoj - Poznaje osnovne - Razvija marljivost brodskih kotlova podjele kotlova - Objanjava podjelu kotlova Kotlovske karakteristike - Objanjava - Poznaje osnovne - Razvija analitiko kotlovske karakteristike miljenje karakteristike kotlova Gorivo za kotlove i sagorijevanja goriva - Razvija - Poznaje vrste - Objanjava vrste, samostalnost u goriva sastav i uticajne radu - Razlikuje elemente elemente goriva koji utiu na - Objanjava: kvalitet goriva - sagorijevanje - Poznaje: - koliinu vazduha - proces izgaranja - ogrevnu mo - potrebnu koliinu vazduha - pojam ogrijevne moi Cirkulacija vode i promaja kotlova - Razvija - Objanjava procese - Poznaje proces: samostalnost u promaje i promaje i radu cirkulacije cirkulacije - Objanjava - Uporeuje prirodnu prirodnu i vjetaku i vjetaku promaju promaju - Uporeuje prirodnu - Objanjava proces i vjetaku prirodne i vjetake cirkulaciju cirkulacije - Poznaje proces - Objanjava proces predaje toplote u predaje toplote u kotlu kotlu i stepen - Poznaje stepen djelovanja djelovanja kotla Vatrocjevni kotlovi - Razvija tehniku - Skice kotlova - Objanjava rad - Razlikuje vrste kulturu vatrocjevnih vatrocjevnih kotlova kotlova - Poznaje rad vatrocjevnih kotlova Vodocjevni kotlovi - Razvija - Objanjava rad - Skice kotlova - Razlikuje vrste samostalnost u radu vodocjevnih kotlova vodocjevnih kotlova - Objanjava rad - Poznaje rad kotlova vodocjevnih kotlova - Poznaje rad kotlova:
89
uenik - La Mont - Bensonov Pomoni brodski kotlovi - Razvija analitiko - Poznaje rad - Objanjava rad miljenje pomonih brodskih pomonih brodskih kotlova kotlova - Poznaje rad - Objanjava rad generatora pare generatora pare niskih pritisaka niskih pritisaka - Poznaje rad - Objanjava rad utilizacionih utilizacionih kotlova na izduvne kotlova na ispusne plinove plinove dizel - Poznaje rad motora vezanih kotlova - Objanjava rad vezanih kotlova Osnovni djelovi brodskih kotlova - Razvija - Objanjava djelove - Razlikuje djelove - Skice djelova kotla brodskih kotlova brodskih kotlova samostalnost u radu - Razlikuje namjenu - Objanjava rad osnovnih djelova loita i dimovoda brodskih kotlova - Objanjava rad: - Poznaje rad loita - isparivaa kotla i dimovoda - pregrijaa pare - Poznaje rad: - Objanjava rad - isparivaa kotla zagrijaa: - pregrijaa pare - napojne vode - Poznaje rad - vazduha zagrijaa: - napojne vode - vazduha Ureaji za opsluivanje brodskih parnih kotlova - Razvija analitiko - Objanjava ureaje - Razlikuje ureaje za posluivanje miljenje za posluivanje brodskih parnih brodskih parnih kotlova kotlova - Poznaje rad - Objanjava ureaja: ureaje: - za napajanje kotla - za napajanje kotla i - za lozenje kotla - za lozenje kotla - uljne plamenike - uljne plamenike - Objanjava - Razlikuje konstrukcijske konstrukcijske izvedbe rasprskaa izvedbe rasprskaa goriva goriva Armatura kotla - Skice djelova - Obrazlae podjelu i - Razlikuje armaturu - Razvija tehniku kulturu kotal primjenu armature - Razlikuje funkciju kotla armature kotla - Objanjava rad - Poznaje rad parnog djelova armature
90
Formativni ciljevi
Informativni ciljevi i sadraji uenik - Objanjava rad parnog ventila - Objanjava rad ureaja kotla za: otpjenjivanje, protiskivanje i odmuljivanje - Objanjava rad: sigurnosnog ventila, vodokaznog stakla i alarma niskog vodostaja
Formativni ciljevi
uenik ventila - Poznaje rad ureaja kotla za: - odpjenjivanje - protiskivanje - odmuljivanje - Poznaje rad djelova sigurnosne armature: - sigurnosni ventil - vodokazno staklo - alarm niskog vodostaja Pogon i odravanje brodskih kotlova - Razvija - Poznaje radnje za - Objanjava pogon samostalnost pri odravanje brodskih kotlova radu brodskih kotlova - Objanjava karakteristike vode - Razlikuje postupke odravanja za brodske kotlove brodskih kotlova - Objanjava nain - Poznaje pripremu odravanja kotla za pogon brodskih kotlova - Poznaje proces - Objanjava potpaljivanja i pripremanje kotla parospremanja za: kotla - pogon - Razlikuje postupke - potpaljivanje za odranje kotla u - parospremanje pogonu kotla - Poznaje postupke - Objanjava pri otkazima kotla postupak odravanja kotla u - Razlikuje havarije kotla pogonu - Objanjava postupak sa kotlovima u pogonu pri raznim otakazima - Objanjava postupak: - zaustavljanja - konzerviranja kotla - Objanjava razne havarije kotla - Objanjava rad nuklearnog brodskog postrojenja
- Sheme kotla i sistema
91
Razred: ETVRTI Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadraji uenik uenik Razvoj turbine i primjene na brodu - Obrazlae razvoj - Poznaje vrste turbina i njihovu turbina primjenu na brodu - Razlikuje primjenu turbina na brodu Pogon i podjele parnih turbina - Objanjava pogon i - Poznaje pogon i vrste parnih podjelu parnih turbina turbina - Poznaje toplotni - Objanjava proces u parnim toplotni proces u postrojenjima parnim - Poznaje uticaj postrojenjima parametara pare - Objanjava uticaj na termodinamiki parametara pare stepen djelovanja na termodinamiki - Poznaje proces stepen djelovanja meupregrijavanja - Objanjava proces pare i visestepene meupregrijavanja ekspanzije pare i viestepene ekspanzije Vrste brodskih parnih turbina - Objanjava turbine - Poznaje rad pojedinih turbina - Objanjava - Poznaje strujanje pare karakteristike izmeu lopatica procesa strujanja - Objanjava gubitke pare izmeu energije u lopatica sapnicama i privodnim kanalima - razlikuje gubitke energije u - Objanjava gubitke djelovima turbine energije u - Poznaje rad: lopaticama - jednostepene - Objanjava proces akcione turbine gubitka energije, - akcione turbine sa trenjem i stepenovanjem ventilaciom pare brzine - Objanjava proces - akcione turbine sa gubitka energije stepenovanjem usljed proputanja pritiska i izlazne brzine - Objanjava gubitke - viestepene reakcione turbine energije zraenjem cjevovoda i kuista - kombinovane turbine - Objanjava rad: - jednostepene akcione turbine - akcione turbine sa stepenovanjem brzine
Socijalizacijski ciljevi uenik - Razvija tehniku kulturu
- Skice - Dijagram turbina
92
Informativni ciljevi i sadraji uenik - akcione turbine sa stepenovanjem pritiska - viestepene reakcione turbine - kombinovanih turbina Djelovi parnih turbina - Objanjava namjenu djelova turbina - Objanjava djelove turbine - Objanjava sistem zagrijavanja i odplinjavanja napojne vode - Objanjava sistema ulja za podmazivanje turbina
- Razlikuje djelove parne turbine - Poznaje: - lopatice - sapnice - rotor - brtve - leajeve - kuite - spojnicama - reduktor - kondenzator - Poznaje rad sistema zagrijavanja i odplinjavanja napojne vode - Poznaje podmazivanje turbina Sistem regulacije turbine - Razlikuje vrste - Objanjava nain regulacije turbine regulisanja turbine - Poznaje: - Objanjava - regulaciju snage regulaciju turbine - regulaciju broja - Objanjava sistem obrtaja osiguranja od prekoraenja broja - regulacije snage promjenom obrtaja koliine pare - Objanjava sistema - regulaciju snage mjerenja snage priguenjem i turbine promjenom koliine pare - Poznaje rad sistema zatite od prekoraenja broja obrtaja - Poznaje rad sistema mjerenja snage turbine Gasne turbine - Objanjava rad - Poznaje rad gasnih
93
- Razvija samostalnost u radu
- Parne turbine, model - Video projektor - Raunar - Internet
- Gasne turbine,
uenik turbina - Poznaje procese gasne turbine: - otvoren - poluzatvoreni - zatvoren - Poznaje rad djelova plinske turbine: - komore za izgaranje - zagrija vazduha za izgaranje - sistem goriva Kombinovana gasna i parna turbinska postrojenja - Razvija tehniku - Poznaje - Objanjava nain kulturu karakteristike kombinovanja kombinovanih parne i gasne sistema parne i turbine gasne turbine Priprema, zagrijavanje i upuivanje u pogon parne turbine - Razlikuje radnje za - Razvija - Objanjava radnje samostalnost u zagrijavanje i za zagrijavanje i radu upuivanje u pogon upuivanje u pogon parne turbine turbine Posluivanje postrojenja u pogonu - Razvija - Razlikuje osnovne - Objanjava radnje samostalnost u radnje pri pri posluivanju radu posluivanju postrojenja u postrojenja u pogonu pogonu - Objanjava: odravanje vakuma - Razlikuje: - odravanje vakuma u kondenzatoru, u kondenzatoru kontrolu - kontrolu kondenzata, kondenzata kontrolu - kontrolu odvodnjavanja odvodnjavanja - Objanjava: - Poznaje: iskoriavanje - iskoriavanje ispusne pare, ispune pare veliine pritiska u - velicine pritiska u sapnikim sapnikim komorama i komorama kontrolu - kontrolu podmazivanja podmazivanja - Objanjava: - Poznaje: manevrisanje - manevrisanje brodskim brodskim turbinama i turbinama obustavljanje - obustavljanje pogona
94
Informativni ciljevi i sadraji uenik gasne turbine - Objanjava procese gasne turbine: otvoren, poluzatvoren i zatvoreni - Objanjava rad djelova plinske turbine: komore za izgaranje, zagrija vazduha za izgaranje i sistem goriva
Formativni ciljevi
Preporuke za izvoenje nastave model - Video projektor - Raunar - Internet
- Koristi eme postrojenje
Informativni ciljevi i sadraji uenik - Objanjava najee otkaze turbine i kondenzatora
Formativni ciljevi uenik pogona - Poznaje najee otkaze turbine i kondenzatora
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - M. Novoseli: Brodski parni kotlovi i strojevi, kolska knjiga, Zagreb, 1990. - Dr. sci. E. Tireli Mr. sci. D. Martinovi: Brodske toplinske turbine, Sveuilite u Rijeci, 2001. 6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - Raunar; - UNITEST simulator mainskog kompleksa sa prikljukom za Internet; - Video projektor; - Sheme; - Skice djelova i kotlova. 7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika - Pismeno, po jedan pismeni rad u svakom klasifikacionom periodu; - Usmeno, najmanje po jedna provjera znanja u svakom klasifikacionom periodu; - Zakljuna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu; - Zakljuna ocjena izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u kalsifikacionom periodu. 8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju kolske godine. 9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Diplomirani inenjer brodomainstva; - Diplomirani mainski inenjer. 10. Povezanost predmeta Znanja Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Brodski motori - Utilizacioni kotlovi kod dizel pogona - Turbokompresori - Turbogeneratori
- Vrste kotlova - Armatura kotlova - Sistemi kotlovskih postrojenja - Vrste turbine - Primjena turbine - Gasne turbine - Kombinacija parnih i gasnih turbina - Parne turbine - Brodske pomone maine i ureaji - Parne turbine - Brodski sistemi
- Pumpe sa turbinskim pogonom - Sistemi pare na brodu - Brodsko parno postrojenje
95
1.2.14. BRODSKI MOTORI 1. Naziv predmeta: BRODSKI MOTORI 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave Vrste nastave Praktina Teorija Vjebe nastava
Ukupno
57 70 127
15 29 44
72 99 171
3. Opti ciljevi nastave - Ovladavanja znanjem o nainu rada motora; - Osposobljavanje za rukovanje i odravanje brodskih motora i njihovih sklopova; - Osposobljavanje za rukovanje i odravanje ureaja za hlaenje i podmazivanje motora; - Sticanje znanja o sistemima za upuivanje i prekretanje motora; - Osposobljavanje za rukovanje i odravanje sistema dobave brodskog motora; - Sticanje znanja o karakteristikama brodskog propelera i elemenata osovinskog voda; - Osposobljavanje za rukovanje i odravanje regulatora broja okretaja motora; - Sticanje znanja o karakteristikama mjerenja na probnom stolu i probnoj vonji brodskog motora; - Sticanje znanja o voenju preventivnog planskog odravanja motora u eksploataciji; - Razvijanje tehnike kulture; - Razvijanje osjeaja za preciznost; - Briga o zatiti ovjekove okoline.
96
4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: TREI Informativni ciljevi Socijalizacijski Formativni ciljevi i sadraji ciljevi uenik uenik uenik Uvod u motore S.U.S. - Razvija pozitivnu - Kazuje razvoj - Objanjava razvoj orjentaciju prema motora S.U.S. motora S.U.S. znanjima - Objanjava podjelu - Razlikuje podjelu motora S.U.S. motora S.U.S. - Objanjava srednji - Poznaje srednji indicirani i indicirani pritisak efektivni pritisak - Objanjava srednji - Poznaje mrtve efektivni pritisak take, hod klipa - Objanjava mrtve kompresioni take, hod klipa, prostor kompresioni prostor kod motora - Poznaje konaan pritisak i S.U.S temperaturu - Navodi konani kompresije pritisak i - Poznaje konaan temperaturu pritisak i kompresije temperaturu - Navodi konaan sagorijevanja pritisak i temperaturu sagorijevanja Princip rada motora S.U.S. - Poznaje rad - Razvija sposobnost - Objanjava rad etvorotaktnog etvorotaktnog zakljuivanja motora motora - Objanjava rad - Poznaje rad dvotaktnog motora dvotaktnog motora - Navodi prednost i - Razlikuje prednosti nedostatke i nedostatke brodskih dizel brodskih dizel motora motora - Obrazlae teoretski - Skicira teoretski proces motora proces motora S.U.S S.U.S. - Objanjava - Skicira termodinamiki termodinamiki proces motora proces motora S.U.S S.U.S. - Objanjava stvarni - Skicira stvarni proces motora proces kod motora S.U.S S.U.S - Objanjava radni - Razlikuje naine ciklus motora S.U.S paljenja gorive - Objanjava nain smjee paljenja gorive - Poznaje rad smjee etvorotaktnog - Objanjava rad benzinskog motora etvorotaktnog - Ilustruje rad
Preporuke za izvoenje nastave - Skice motora - Unitest simulator mainskog kompleksa - Simulacija rada motora
- Skice, slike modeli presjeka motora - Unitest simulator mainskog kompleksa - Simulacija rada etvorotaktnog i dvotaktnog motrora
97
Informativni ciljevi Formativni ciljevi i sadraji uenik uenik dvotaktnog benzinskog motora benzinskog motora - Objanjava rad - Ilustruje rad dvotaktnog etvorotaktnog benzinskog motora dizel motora - Objanjava rad - Ilustruje rad etvorotaktnog dvotaktnog dizel dizel motora motora - Objanjava rad dvotaktnog dizel motora Sastavni djelovi motora S.U.S. - Poznaje funkciju - Obrazlae djelove motora: elementa: - Temeljna ploa - Temeljna ploa - Stalke i kotvene - Stalci i kotveni vijke vijci - Cilindre motora - Cilindri motora - Radne kouljice - Radne kouljice motora motora - Glave motora - Glave motora - Opisuje i navodi - Poznaje funkciju funkciju pokretnih pokretnih djelovi djelovi dizel dizel motora: motora: - Klip motora - Klip motora - Klipni prsteni - Klipni prsteni - Osovinica klipa - Osovinica klipa - Klipnjaa - Klipnjaa - Ukrsna-krina glava - Ukrsna-krina glava motora motora - Ojnica - Ojnica - Letei leaj - Letei leaj - Koljenasto vratilo - Koljenasto vratilo - Zamajac motora - Zamajac motora Sistem goriva motora S.U.S. - Nabraja ureaje za - Poznaje ureaje za gorivo brodskih gorivo brodskih dizel motora dizel motora - Skicira cjevovod - Objanjava goriva cjevovod goriva - Poznaje preistae - Objanjava goriva preistae goriva - Skicira pumpe - Objanjava pumpu goriva visokog goriva visokog pritiska pritiska - Skicira pumpe - Objanjava pumpu goriva visokog goriva visokog pritiska sa pritiska sa zakretnim klipom zakretnim klipom - Skicira pumpe - Objanjava pumpu goriva visokog goriva visokog
- Razvija sposobnost saradnje
- Modeli motora - Slike - Ilustracije
- Razvija ekoloku svijest
Modeli Ilustracije Unitest simulator mainskog kompleksa - Simulacija sistema ubrizgavanja kod dizel motora
98
uenik pritiska sa prelivnim ventilom - Poznaje osnovne djelove i funkciju pumpe goriva tipa Bosch - Poznaje osnovne djelove i funkciju pumpe goriva tipa MAN - Razlikuje osnovne djelove sistema ubrizgavanja goriva kod brodskih sporohodnih dizel motora novije generacije - Skicira shemu sistema motora Sulzer Common rail system i B&W Camless engine - Poznaje osnovne djelove i funkciju pumpe goriva tipa Sulzer - Skicira rasprska goriva - Razlikuje konstrukcije rasprskaa - Poznaje tipove rasprskaa - Poznaje ispitivanje rasprskaa - Zna funkciju cijevi goriva - Poznaje cijevi goriva visokog pritiska - Poznaje odravanje ureaja za gorivo Regulatori motora S.U.S. - Poznaje reim - Objanjava reim rada, karakteristike rada, karakteristike optereenja i optereenja i propelerske propelerske karakteristike karakteristike - Poznaje princip - Objanjava regulacije broja regulaciju broja okretaja brodskih okretaja brodskih
Informativni ciljevi i sadraji uenik pritiska sa prelivnim ventilom Objanjava pumpe goriva tipa Bosch, MAN, Sulzer Objanjava sistem ubrizgavanja kod brodskog sporohodnog dizel motora nove generacije Sulzer ''Common rail'' sistem B&W ''Camless engine''sistem Objanjava princip rada rasprskaa goriva Navodi tipove kao i sastavne djelove rasprskaa Prikazuje ispitivanje rasprskaa Objanjava cijevi goriva Opisuje cijevi goriva visokog pritiska Objanjava odravnje ureaja za gorivo
Formativni ciljevi
- Podstie zalaganje za ekonominost i efikasnost
- Ilustracije - Slike - Unitest program simulator mainskog kompleksa - Simulacija regulacije i
99
Informativni ciljevi Formativni ciljevi i sadraji uenik uenik dizel motora dizel motora - Shematski - Objanjava prikazuje regulator regulatore broja broja okretaja okretaja - Skicira sigurnosni - Objanjava (granini) sigurnosni woodward (granini) regulator woodward - Shematski regulator prikazuje - Objanjava elektronski elektronski regulator regulator Upuivanje i prekretanje dizel motora - Poznaje upuivanje - Objanjava brodskih motora, upuivanje vrste upuivanja brodskih motora i motora,vrste upuivanje motora upuivanja motora vazduhom i upuivanje - Razlikuje svrhu motora vazduhom uputnog i - Objanjava razvodnog pilot funkciju uputnog ventila ventila kao i - Poznaje prekretni razvodne pilot ureaj i ventile prekretanje - Objanjava brodskih motora prekretne ureaje i - Poznaje postupak prekretanje prekretanja i brodskih motora zaustavljanja, - Obrazlae postupak vonju krmom prekretanja i zaustavljanja, vonju krmom Motorni mehanizmi - Objanjava motorni - Skicira motorni mehanizam mehanizam - Skicira i obrazlae - Objanjava kinematiku klipnog kinematiku klipnog motornog motornog mehanizma mehanizma - Poznaje dinamiku - Objanjava motornog dinamiku motornog mehanizma mehanizma - Poznaje - Obrazlae uravnoteenje uravnoteenje motora motora - Razlikuje poprene - Obrazlae i torzione oscilacije poprene i torzione brodskog oscilacije brodskog pogonskog vratila pogonskog vratila - Poznaje pogon - Objanjava pogon
Preporuke za izvoenje nastave upravljanja motorom
- Razvija pozitivan odnos prema zanimanju
- Ilustracije - Slike - Unitest program simulator mainskog kompleksa - Simulacija upuivanja motora zrakom
100
Informativni ciljevi i sadraji uenik bregastog vratila Obrazlae pomone elemente razvodnog mehanizma Objanjava podizae ventila Objanjava funkcionisanje klackalica ventila Objanjava nain otvaranja i zatvaranja ventila Objanjava nain otvaranja ventila kod motora nove generacije tipa: Sulzer Common rail sistem-B&W Camless engine sistem Objanjava odravanje razvodnog mehanizma
Formativni ciljevi uenik bregastog vratila Poznaje pomone elemente razvodnog mehanizma Poznaje podizae ventila Poznaje klackalce ventila Razlikuje elemente mehanizma za otvaranje i zatvaranje ventila Razlikuje elemente sistema otvaranja izduvnog ventila kod brodskog sporohodnog dizel motora nove generacije tipa: Sulzer Common rail sistem B&W Camless engine sistem Poznaje odravanje razvodnog mehanizma
101
Razred: ETVRTI Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadraji uenik uenik Sistem ispiranja i prednabijanja dizel motora - Poznaje djelove - Opisuje sisteme sistema ispiranja ispiranja - Skicira istosmjerni, - Opisuje popreni povratni istosmjerni, sistem ispiranja popreni i povratni - Razlikuje naine sistem ispiranja ispiranja motora - Navodi nain ispiranja pojedinih - Skicira ispiranje motora tipa FIAT, tipova motora MAN, SULZER - Objanjava BURMAISTER&WAIN ispiranje motora - Poznaje tipa FIAT, MAN, prednabijanje SULZER, motora sa i bez BURMAISTER&WAIN hladjenja zraka - Objanjava prednabijanjemotora sa i bez hlaenja zraka Mjerenje snage i potronje goriva - Poznaje indiciranu - Objanjava snagu motora indiciranu snagu - Poznaje mehanike motora gubitke motora i - Objanjava efektivnu snagu mehanike gubitke motora i efektivnu snagu - Uoava stepen motora iskoristivosti - Objanjava stepen motora iskoristivosti - Poznaje mjerenje motora efektivne snage - Obrazlae koenjem mjerenje efektivne - Poznaje specifinu snage koenjem potronju goriva - Objanjava specifinu potronju goriva Toplotni bilans kod motora - Grafiki prikazuje - Objanjava toplotne bilanse grafiki prikaz motora toplotne bilanse - Rauna indicirani, - Objanjava efektivni i indicirani, efektivni mehaniki stepen i mehaniki stepen djelovanja djelovanja Brodski propeler i osovinski vod - Razlikuje - Navodi konstruktivne konstruktivne karakteristike karakteristike propelera slip i propelera, slip i kavitaciju kavitaciju
102
Preporuke za izvoenje nastave - Ilustracije, - Slike
Razvija pozitivan odnos prema kvalitetu rada i ispunjavanju radnih obaveza
- Raunar i - Video projektor
Razvija pozitivan odnos prema kvalitetu rada i ispunjavanju radnih obaveza
Razvija sposobnost za timski rad
- Unitest program Simulator mainskog kompleksa - Simulacija rada
Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadraji uenik uenik propelera propelera - Razlikuje djelove - Navodi djelove osovine propelera osovine propelera statvene cijevi i statvene cijevi i meuosovina meuosovine osovinskog voda osovinskog voda - Poznaje funkciju - Objanjava odrivne osovinefunkciju odrivne odrivnog leaja osovine- odrivnog - Poznaje uticaj leaja obraslina na - Objanjava uticaj podvodnom dijelu obraslina na broda na snagu podvodnom dijelu motora broda na snagu - Poznaje rad motora motora pri plovdbi broda u - Objanjava rad kanalima i motora pri plovdbi rijekama pri broda u kanalima i minimalnim rijekama pri okretajima minimalnim - Poznaje pojam okretajima kritinog broja - Obralaze pojam okretaja pogonskog kritinog broja vratila motora i pogonskog vratila rezonanse motora i rezonanse - Razlikuje mjere za - Navodi mjere za otklanjanje otklanjanje torzionih oscilacija torzionih oscilacija vratila motora vratila motora - Poznaje daljinsko - Objanjava upravljanje, daljinsko signalizaciju i upravljanje manevrisanje signalizaciju i motorom manevrisanje motorom Sagorijevanje kod dizel motora - Poznaje proces - Obrazlae proces sagorijevanja i sagorijevanja i otpornost goriva otpornost goriva protiv detonacije protiv detonacije - Poznaje detonaciju - Objanjava u cilindru brodskog detonaciju u motora cilindru brodskog - Razlikuje goriva za motora dizel motore - Nabraja goriva za - Razlikuje stvaranje dizel motore smjee u - Objanjava jednokomornom i stvaranje smjee u viekomornom jednokomornom i prostoru za viekomornom sagorijevanje prostoru za
Preporuke za izvoenje nastave daljinskog upravljanja motorom - Ilustracije - Slike - Modeli motora
103
Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadraji uenik uenik sagorijevanje Hlaenje motora SUS - Poznaje hlaenje - Objanjava brodskih dizel hlaenje brodskih motora i sistem dizel motora i hlaenja sistem hlaenja - Skicira - Opisuje cirkulacionocirkulacionozatvoreni i protoni zatvoreni sistem sistem hlaenja hladjenja i - Poznaje kontrolu protoni sistem regulacije hlaenja hlaenja - Poznaje tretman - Opisuje kontrolu rashladne vode regulacije hlaenja - Objanjava tretman rashladne vode Podmazivanje motora SUS - Shematski - Opisuje prikazuje podmazivanje podmazivanje brodskih dizel brodskih dizel motora motora - Navodi ulja za - Razlikuje ulja za podmazivnje podmazivnje brodskih dizel brodskih dizel motora motora - Navodi vrste - Razlikuje vrste podmazivanja podmazivanja brodskih dizel brodskih dizel motora motora - Opisuje - Skicira cirkulaciono cirkulaciono tlani tlani sistem sistem podmazivanja podmazivanja (suvi - Razvrstava ureaje i mokri karter) za podmazivanje - Nabraja ureaje za (pumpe preistai, podmazivanje rashladnici) (pumpe preistai - Poznaje potroak rashladnici) ulja za - Obrazlae potroak podmazivanje ulja za podmazivanje Karakteristike motora u radnom reimu - Poznaje - Objanjava karakteristike karakteristike brzine brzine - Razlikuje: - Objanjava: - nominalnu snagu - nominalnu snagu - maksimalnu snagu - maksimalnu snagu - eksploatacionu - eksploatacionu snagu snagu
Socijalizacijski ciljevi uenik - Podstie motivaciju
Ilustracije, Slike Modeli motora Unitest program simulator mainskog kompleksa - Simulacija sistema rashlade motora -
- Razvija ekoloku svijest - Razvija samopouzdanje
Ilustracije, Slike Modeli motora Unitest program Simulator mainskog kompleksa - Simulacija podmazivanja motora -
- Razvija ekonominost i efikasnost
104
Informativni ciljevi i Socijalizacijski Preporuke za Formativni ciljevi sadraji ciljevi izvoenje nastave uenik uenik uenik - ekonominu snagu - ekonominu snagu - minimalnu snagu - minimalnu snagu Ispitivanje i mjerenje karakteristika dizel motora na probnom stolu - Poznaje ispitivanje - Objanjava i mjerenje brodskih ispitivanje i disel motora, mjerenje brodskih ispitivanje na dizel motora, probnom stolu ispitivanje na - Poznaje opremu probnom stolu probnog stola za - Objanjava opremu ispitivanje motora probnog stola za - Poznaje ispitivanje ispitivanje motora motora pri vonji - Obrazlae broda ispitivanje motora - Poznaje nain pri vonji broda mjerenja potronje - Objanjava goriva i ulja mjerenje potronje - Poznaje vibracije goriva, ulja i mjerenje efektivne - razlikuje vibracije na brodu i vibracije snage kod motora - Navodi vibracije - Poznaje - Objanjava sprjeavanja vibracije na brodu i vibracija kod vibracije kod motora motora - Poznaje - Objanjava naine sprjeavanja spreavanje vibracija na brodu i vibracija kod ostalim ureajima motora - Poznaje naine - Objanjava sprjeavanja mjerenja vibracija vibracija na brodu na brodu to jest na - Objanjava ureajima mjerenje vibracija - Razlikuje na brodu instrumente za - Opisuje mjerenje vibracija instrumente za na pojedinim mjerenje vibracija ureajima na brodu na brodskim ureajima Eksploatacija i odravanje brodskih dizel motora - Razvija osjeaj za - Poznaje - Rezimira eksploataciju i eksploataciju i ekonominost i odravanje odravanje produktivnost brodskih dizel brodskih dizel motora motora - Poznaje nain - Obrazlae investicionog investiciono odravanja motora odravanje motora - Poznaje - Objanjava dokumentaciju dokumentaciju
105
Informativni ciljevi i sadraji uenik neophodnu za remontovanje motora i pravila registarskih zavoda za klasu i godinje preglede
Formativni ciljevi uenik neophodnu za remontovanje motora i pravila registarskih zavoda za klasu i godinje preglede
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - Ing. A. Paanin: Brodski Motori, kolska knjiga Zagreb, 1995. - Literatura za nastavnika: - ing. N. uuz: Automobilski motori, Saobraajni fakultet u Beogradu - Grafiki zavod, Beograd, 1985. 6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - Raunar - Video projektor; - Unitest program, simulator mainskog kompleksa - Slike; - Ilustracije; - Modeli motora. 7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika - Usmeno, najmanje po jedna provjera znanja u svakom klasifikacionom periodu; - Zakljuna ocjena na kraju klasifikacinog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu; - Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju kolske godine. 9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Diplomirani inenjer brodomainstva; - Diplomirani saobraajni inenjer; - Upravitelj maine sa mainskim kompleksom pogonske snage od 3000 KW ili jaim (STCW III/2). 10. Povezanost predmeta Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja Mehaniki gubici kod motora - Brodske pomone maine i - Mehaniki gubici kod pumpi ureaji - Mehaniki gubici kod parne Toplotni stepen djelovanja - Brodski kotlovi i parne turbine Mehaniki stepen djelovanja maine - Toplotni stepen djelovanja Unutranji gubici - Mehaniki stepen djelovanja Sagorijevanje goriva Mehaniki gubici kod motora - Gubici kod brodske parne maine - Sagorijevanje goriva Znanja
106
1.2.15. AUTOMATIZACIJA BRODSKOG SISTEMA 1. Naziv predmeta: AUTOMATIZACIJA BRODSKOG SISTEMA 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave Vrste nastave Praktina Teorija Vjebe nastava
Ukupno
52 52
14 14
66 66
3. Opti ciljevi nastave - Sticanje znanja o automatizaciji brodskog sistema; - Razvijanje sposobnosti za automatskim voenjem i regulacijom; - Razvijanje sposobnosti za upravljanje i regulaciju brodskog pogona; - Razvijanje sposobnosti za upravljanjem mikroraunarskim sistemom automatskog voenja; - Razvijanje sposobnosti za organizaciju rada u brodskom kompleksu; - Razvijanje tehnike kulture; - Razvijanje osjeaja za preciznost; - Briga o zatiti prirode i ovjekove okoline.
107
4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: ETVRTI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik Brod i brodska oprema - Razvija pozitivnu - Poznaje osnovne - Obrazlae orjentaciju prema karakteristike karakteristike zanimanju broda broda - Objanjava brodsku - Razlikuje brodsku opremu i opremu i instalaciju instalaciju - Opisuje opremu za - Poznaje opremu za automatizaciju automatizaciju broda broda Uopte o sistemima automatskog voenja - Razvija pozitivnu - Poznaje voenje - Objanjava orjentaciju prema tehnolokih voenje zanimanju procesa i objekata tehnolokih procesa i objekata - Poznaje automatsko - Objanjava upravljanje automatsko - Poznaje upravljanje automatsku - Objanjava regulaciju automatsku regulaciju Analiza sistema automatskog voenja - Poznaje - Objanjava regulatore: regulatore - P, I i D regulator - Objanjava - PI i PD regulator stabilnost sistema - PID regulator - Objanjava Nikvistov kriterijum - Poznaje stabilnost sistema stabilnosti - Poznaje Nikvistov kriterijum stabilnosti Osnovni elementi sistema automatske regulacije - Razvija pozitivnu - Objanjava mjerne - Poznaje i orjentaciju prema shematski pretvarae zanimanju prikazuje mjerne - Objanjava pretvarae: regulacione - pomjeraja ureaje - Objanjava izvrne - brzine - pritiska organe - protoka - sile i momenta - temperature - nivoa - elektrinih veliina - Poznaje i shematski prikazuje regulacione
108
Preporuke za izvoenje nastave - Unitest program simulator - Sheme
- Raunar i video projektor - Grafoskop - Unitest program - Sheme
- Sheme
- Sheme
uenik ureaje: - hidrauline - pneumatske - elektronske - Poznaje i shematski prikazuje izvrni organ: - hidraulini - pneumatski - elektrini Upravljanje motornim pogonima - Objanjava - Poznaje upravljanje upravljanje motornim motornim pogonima pogonima: - hidraulini - pneumatski - elektromotorni Sistemi regulacije motornih pogona - Razvija pozitivnu - Objanjava sistem - Poznaje regulaciju orjentaciju prema regulacije motornih brzine: zanimanju pogona - hidraulinih pogona - pneumatskih pogona - elektromotornih pogona Brodski ureaji i pogonai - Poznaje regulaciju - Objanjava regulaciju rada: rada: - pumpi - pumpi - ventilatora - ventilatora - destilatora - destilatora - separatora - separatora - rashladnih ureaja - rashladnih ureaja - parnih kotlova - parnih kotlova - palubnih ureaja - palubnih ureaja - kormilarskog - kormilarskog ureaja ureaja - manevarskih - manevarskih propelera propelera Mikroraunarski distributivni sistemi automatskog voenja - Razvija pozitivnu - Poznaje - Obrazlae orjentaciju prema mikroraunarski mikroraunarski zanimanju sistem sistem - Poznaje: - Objanjava: - sistem za akviziciju - sistem za mjernih podataka potvrdjivanje - programabilne mjernih podataka logike kontrolere - programabilne logike kontrolere - digitalne
109
Formativni ciljevi
- Unitest - Sheme
- Unitest program - Sheme
Informativni ciljevi i sadraji uenik - digitalne regulatore i mikrokontrolere - pc kontrolere - strukturu distributivnog sistema
Formativni ciljevi uenik regulatore - mikrokontrolere - PC kontrolere - strukturu distributivnog sistema
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - N. Barjamovi: Automatika u brodarstvu, Univerzitet Crne Gore, Fakultet za pomorstvo, Kotor, 1999. 6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - Raunar - Video projektor; - Grafoskop; - Unitest program, simulator mainskog kompleksa; - Sheme. 7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika - Pismeno, po jedan pismeni rad u svakom klasifikacionom periodu; - Usmeno, najmanje po jedna provjera znanja u svakom klasifikacionom periodu; - Zakljuna ocjena na kraju klasifikacinog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu; - Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju kolske godine. 9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Diplomirani inenjer brdominstva; - Diplomirani inenjer elektrotehnike; - Upravitelj maine sa mainskim kompleksom pogonske snage od 3000 KW ili jaim (STCW III/2). 10. Povezanost predmeta Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Regalucija rada pumi - Pomone brodske maine i - Pumpe - Regulacija rada ventilatora ureaji - Ventilatori - Regulacija rada kormilarskih - Kormilarski ureaji ureaja Znanja
110
1.2.16. SIGURNOST NA MORU 1. Naziv predmeta: SIGURNOST NA MORU 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave Vrste nastave Praktina Teorija Vjebe nastava
Ukupno
50 50
16 16
66 72
3. Opti ciljevi nastave - Sticanje znaja o sigurnosti na moru; - Poznavanje sredstva za sigurnost; - Poznavanje postupaka i mjera u sluaju opasnosti; - Poznavanje postupaka i mjera prilikom naputanja broda; - Poznavanje postupaka za preivljavanje na moru; - Upoznavanje sa globalnim sistemom traganja i spasavanja; - Osposobljavanje za primjenu mjera protivpoarne zatite; - Osposobljavanje za siguran rad na brodu; - Razvijanje ekoloke svijesti.
111
4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: ETVRTI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik Sredstva za spasavanje - Objanjava vrste - Razlikuje sredstva - Razvija sredstava za za spasavanje samopouzdanje spaavanje Licna sredstva za spasavanje - Objanjava lina - Poznaje prsluk sredstva za - Poznaje pojas spasavanje - Poznaje odijelo za spasavanje - Poznaje odijelo za zastitu od hladnoe Kolektivna sredstva za spasavanje - Podstie - Objanjava - Poznaje amce za samopouzdanje kolektivna sredstva spasavanje - Poznaje amce za prikupljanje - Poznaje splavove za spasavanje - Poznaje opremu u amcima i splavovima - Razlikuje signalna sredstva Postupci i mjere u sluaju opasnosti - Razvija - Obrazlae - Uoava znaaj odgovornosti u postupke u sluaju rasporeda za sloenim opasnosti uzbunu okolnostima - Razlikuje postupke i mjere u sluaju opasnosti - Poznaje postupke za naputanja broda Uzroci naputanja broda - Razvija - Obrazlae uzroke - Poznaje uzroke odgovornosti u naputanja broda naputanja broda sloenim - Razlikuje: okolnostima - potonue - nasukavanje - sudar i udar - poar i eksplozija - oteenje broda - ratna dejstva - piratstvo Raspored za uzbunu - Poznaje sadraj - Opisuje postupke i rasporeda za radnje predviene uzbunu rasporedom za - Uoava znaaj uzbunu
112
Preporuke za izvoenje nastave - Rad u trening centru
uenik uvjebavanja naputanja broda - Poznaje prirunik za vjebe - Poznaje brodski sistem uzbune Pripreme za napustanje broda - Poznaje hijerarhiju - Objanjava za donoenje pripreme za odluke o naputanje broda naputanju broda - Poznaje postupke pri naputanju broda - Poznaje pojam i situaciju ovjek u moru Prezivljavanje na moru - Objanjava pojam - Poznaje preivljavanja na organizaciju ivota moru u amcu za spasavanje - Poznaje zatitu od toplote i hladnoe - Poznaje pisuje postupke i mjere za naputanje mjesta nezgode Protivpoarna zatita na brodovima - Uporeuje: - Opisuje poar, gorenje, poar i sredstva za eksploziju otkrivanje, gaenje - Razlikuje sredstva i PP zatitu na za otkrivanje brodu pozara - Upotrebljava sredstva za gaenje poara - Poznaje sistem protivpoarne zatite - Poznaje postupke za gaenje poara Traganje i spasavanje - Poznaje - Opisuje organizaciju slube organizaciju slube traganja i traganja i spasavanja spasavanja - Razlikuje sredstva pri traganju i spasavanju
Formativni ciljevi
- Razvija odgovornost prema sredini
113
Formativni ciljevi uenik - Poznaje postupke traganja i spasavanja - Razlikuje spasavanje brodovima i avionima - Poznaje postupke sa spasenim licima - Uoava znaaj Meunarodnog kodeksa upravljanja sigurnou na brodu
Sigurnost na radu - Obrazlae siguran rad na brodu
- Razvija odgovornost prema radu
Zagadjivanje mora - Poznaje svrhu - Obrazlae MARPOLa Meunarodnonu - Razlikuje izvore konvencnciju o zagaenja sa broda spreavanju zagaenja mora Zastita mora i okoline - Uoava znaaj - Opisuje zatitu Meunarodne mora i okoline od konvencije o zagaenja sa broda spreavanju zagaenja - Razlikuje zahtjeve od potencijalnog zagaenja
- Razvija odgovornost prema zastiti mora
- Razvija osjeaj odgovornosti prema zatiti ivotne sredine
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - D. Zec: Sigurnost na moru, Rijeka, 2001. - J. Luzer, dr J. Srakoi, dr P. Stankovi: Sigurnost ljudi na moru, Rijeka 1985. - Kap. S. Duli: ISM CODE Meunarodni kodeks upravljanja sigurnou, Bijela 2003. - IMO, MARPOL 73/78 London, 2005. 6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - Trening centar; - kolski brod; - Raunar; - Video projektor; - Internet. 7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika - Pismeno, po jedan pismeni rad u svakom klasifikacionom periodu; - Usmeno, najmanje po jedna provjera znanja u svakom klasifikacionom periodu; - Zakljuna ocjena na kraju klasifikacinog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu;
114
- Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju kolske godine. 9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Zapovjednik broda od 3000BT ili veeg (STCW II/2) - Diplomirani pomorsko-nautiki inenjer; - Upravitelj maine sa mainskim kompleksom pogonske snage od 3000 KW ili jaim (STCW III/2). 10. Povezanost predmeta Znanja Sredstva za spasavanje Protiv poarna zatita Raspored za uzbunu Sigurnost na radu Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Praktina nastava - Oprema za spasavanje - Sredstva za gaenje poara - Porotiv poarana zatita na brodu - Opasnosti na brodu - SOLAS konvencija - Pomorsko pravo - MARPOL konvencija
- Protiv poarna zatita - Zatita mora i okoline
115
1.2.17. PRAKTINA NASTAVA 1. Naziv predmeta: PRAKTINA NASTAVA 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave Vrste nastave Praktina Teorija Vjebe nastava 18 90 18 126 18 126 16 116 70 458
Ukupno 108 144 144 132 528
Vjebe: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 uenika. Praktina nastava: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 uenika. 3. Opti ciljevi nastave - Rukovanje runim alatima; - Osposobljavanje za rukovanje alatnim maina; - Ovladavanje tehnikom veslanja i manevrisanja amcem na vesla; - Rukovanje aparatima za elektroluno i gasno zavarivanje; - Spajanje metala i nematala vrstim spojevima; - Oposobljavanje za korienje tehnike dokumentacije; - Uestvuje u poslovima eksploatacije i odravanja brodskog mainskog kompleksa; - Uestvuje u dranju strae u mainskom kompleksu; - Uestvuje u kontroli pogona; - Razvijanje odgovornog odnosa prema brodu i sredstvima za rad; - Razvijanje odgovornog odnosa prema drugima; - Razvijanje sposobnosti timskog rada; - Primjena mjera zatite na radu; - Osposobljavanje za primjenu mjera zatite mora i okoline.
116
4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: PRVI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik Sigurnost - Razlikuje opasnosti - Razvija svijest o - Navodi cilj znaaju zdravlja i u mainskom predmeta zatite okoline okruenju - Opisuje radionicu i - Poznaje postupke radna mjesta za izbjegavanje - Objanjava opasnosti sredstva zatite i - razlikuje stop i zatitu na radu start dugme - Obrazlae pripremu - Poznaje svrhu i odravanje emergency radnog mjesta, stopdugmeta radnu i tehnoloku - Poznaje upotrebu disciplinu zatitnih sredstava - Objanjava vanost - Poznaje pravila pravilnog zatite zdravlja postupanja sa tetnim materijalima - Obrazlae pravila zatite zdravlja i okoline od negativnih uticaja materijala Mjerenje - Stie radne navike - Poznaje svrhu - Obrazlae kontrole dimenzija - Stie osjeaj mjerenje i - Koristi elini lenjir kontrolisanje preciznosti u radu - Obrazlae pribor i - Koristi estare mjerila za - Poznaje nonijski mjerenje i uglomjer kontrolisanje - Uoava preciznost - Opisuje pribore za mjerenja kontrolu kvaliteta mikrometrom povrina - Odrava mikrometar - Koristi mikrometre - Razlikuje primjenu nonijusa kod mjernih alata - Poznaje nain mjerenja komparatorom - Koristi komparator Obiljeavanje - rad na planskoj ploi - Poznaje odravanje - Stie osjeaj - Objanjava preciznosti u radu planske ploe ocrtavanje i - Koristi pribor za obiljeavanje rad na planskoj - Objanjava alate za ploi ocrtavanje i
Preporuke za izvoenje nastave - Voenje dnevnika praktine nastave
Vjebe mjerenja: - univerzalnim mjerilom sa nonijusom - dubinomjerom - mikrometrom - komparatorom
Ocrtavanje: magnetna prizma lenjiri igle estari
117
Informativni ciljevi i sadraji uenik obiljeavanje - Demonstrira rad na planskoj ploi
Formativni ciljevi uenik - Bazira radni predmet i priprema povrine za ocrtavanje - Prenosi mjere na radni predmet - Odrava alat i pribor za ocrtavanje i obiljeavanje - Koristi pilu za metal - Bira pilu za metal - Poznaje vrste turpija - Koristi turpije za metal - Koristi grebae - Koristi glijeta - Koristi ureznice i nareznice - Izrauje unutranje i vanjske navoje
Preporuke za izvoenje nastave - obiljeivai - visinomjer - abloni - Obiljeava: - slovima, brojevima i bojom
Runi alati - Obrazlae rune alate i njihovu primjenu - Objanjava izbor alata za buenje i urezivanje - Objanjava urezivanje i narezivanje navoja
- Stie radne navike - Stie osjeaj preciznosti u radu
Vjebe: - rezanje - turpijanje - buenje - narezivanje - urezivanje
Pogonjeni runi alati - Obrazlae - Poznaje elektrine i elektrine i pneumatske rune pneumatske rune alate: alate - Builica - Brusilica - Odvija - Poznaje mjere zatite na radu Builice - Poznaje alate i - Obrazlae alate i maine za buenje, maine za buenje, uputanje i uputanje i razvrtanje razvrtanje - Poznaje reime - Obrazlae reime rezanja rezanja - razlikuje upotrebu - Demonstrira rad borera i alata builicom - Bira alate za - Obrazlae zabuivanje, odravanje alata za buenje, buenje razvrtanje, proirivanje - Vri centriranje materijala - Zabuuje, bui, proiruje i razvre
- Stie osjeaj preciznosti u radu
Vjebe: - demonstracija rada elektrinim i pneumatskim runim alatima
- Razvija spretnost i tanost
Vjebe: - buenje, - proirivanje - uputanje - razvrtanje - buenje plastike
118
uenik otvore i rupe - Odrava alat za buenje - Koristi builice - Otri borere - Poznaje buenja plastike Elektroluno i autogeno zavarivanje - Razumije vanost - Razlikuje boce za - Obrazlae proces Vjebe: gasno zavarivanje gasnog, zatite na radu - Zavarivanje - Poznaje funkciju elektrolunog i djelova aparata za zavarivanja pod gasno zavarivanje pritiskom - Demonstrira proces - Poznaje postupak gasnog zavarivanja gasnog i - Poznaje funkciju elektrolunog aparata za zavarivanja elektroluno zavarivanje - Poznaje postupak elektrolunog zavarivanja - Priprema predmet za gasno i elektroluno zavarivanje Mornariko veslanje: Oprema amca - Izlazak na more sa - Poznaje djelovanje - Razvija - Obrazlae opti amcima na vesla snalaljivost, vesla znaaj veslanja u spremnost za - Poznaje obavljanju saradnju i manevarske zanimanja preciznost osobine amca - Poznaje djelovanje kormila Mornariko veslanje: Manevrisanje i djelovanje kormila na kretanje amca - Izlazak na more sa - Primenjuje tehnike - Razvija - Demonstrira amcima na vesla snalaljivost, veslanja i upotrebu opreme prilagodljivost, kormilarenja za veslanje i osjeaj za timski - Vlada tehnikom manevrisanje rad i preciznost u veslanja sloenim - Manevrie amcem situacijama na vesla Mornariko veslanje: Obuka veslanja i uvjebavanje posade - Izlazak na more sa - Razvija - Vlada tehnikom - Demonstrira amcima na vesla snalaljivost, veslanja tehnike veslanja i osjeaj za timski - Manevrie amcem pravila rad i preciznost u na vesla pri manevrisanja sloenim zaustavljanju, - Upoznaje se sa situacijama okretanju, biomehanikom uplovljenju i analizom veslaa isplovljenju amca pri zaveslaju
119
Formativni ciljevi
uenik - Uoava znaaj biomehanikog faktora kod veslanja Mornariko veslanje: Pristajanje, isplovljavanje, odravanje i dokovanje amca - Razvija - Izlazak na more - Objanjava i - Vlada tehnikom snalaljivost i demonstrira manevrisanja - Odravanje i osjeaj za timski upotrebu sredstava (pristajanje i dokovanje amca rad za spasavanje isplovljenje) - Uestvuje u odravanju i dokovanju amca - Poznaje opasnosti prilikom manevrisanja - Odrava amce Primjenjeno tehniko crtanje - Razvija tehniku - Obrazlae nain - Razumije tehniki kulturu, osjeaj za tumaenja crte red i urednost tehnikih crtea - Koristi tehniku dokumentaciju - Skicira prostije djelove - Koristi skicu za izradu prostijih djelova
Formativni ciljevi
120
Razred: DRUGI Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadraji uenik uenik Rezni alati alatnih maina - Poznaje obradu: - Obrazlae obradu metala rezanjem - Struganje - Obrazlae alate za: - Rendisanje - Struganje - Glodanje - Rendisanje - Poznaje geometriju - Glodanje alata za: - Obrazlae - Struganje geometriju alata - Rendisanje za: - Glodanje - Struganje - Razlikuje elemente - Rendisanje geometrije alata - Glodanje za: - Obrazlae faktore - Struganje obrade - Rendisanje - Struganja - Glodanje - Rendisanja - Poznaje faktore - Glodanja obrade za: - Obrazlae reime - Struganje rezanja: - Rendisanje - Struganja - Glodanje - Rendisanja - Poznaje reime - Glodanja rezanja kod: - Objanjava - Struganja odravanje alata - Rendisanja - Objanjava - Glodanja otrenje alata - Poznaje - Obrazlae mjere odravanje alata sigurnosti i zatite - Uoava znaaj pri radu sa reznim otrenja alata alatima - Poznaje mjere sigurnosti pri radu sa alatima za rezanje Operacije na strugovima - Poznaje rad - Obrazlae rad univerzalnog struga univerzalnog struga - Razlikuje sastavne - Objanjava vrste i djelove struga djelove strugova - Razlikuje vrste - Obrazlee vrste obrade na strugu obrade na strugu - Poznaje izbor - Obrzlae izbor reima obrade reima obrade - Otri alata za - Obrazlae nain struganje otrenja alata za - Vri radnje obrade: struganje - Vanjsku - Demonstrira - Unutranju obradu na strugu: - Buenje - Vanjsku - Konus - Unutranju
Socijalizacijski ciljevi uenik - Razvija osjeaj za preciznosti u radu
Preporuke za izvoenje nastave - Voenje dnevnika praktine nastave Alati za: struganje rendisanje glodanje
Vjebe: - Struganja jednostavnih oblika obradka na univerzalnom strugu
121
Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadraji uenik uenik - Buenje - Navoj - Konus - Navoj Operacije na rendisaljkama - Poznaje rad - Obrazlae rad rendisaljke rendisaljke - Razlikuje sastavne - Objanjava vrste i djelove rendisaljke djelove rendisaljke - Razlikuje vrste - Obrazlee vrste obrade na obrade na rendisaljki rendisaljki - Poznaje izbor - Obrzlae izbor reima obrade reima obrade - Vri radnje obrade: - Demonstrira - Vanjska obradu na - Utor rendisaljki: - Vanjska - Utor Operacije na glodalicama - Poznaje rad - Obrazlae rad glodalice glodalice - Razlikuje sastavne - Objanjava vrste i djelove glodalice djelove glodalice - Razlikuje vrste - Obrazlee vrste obrade na obrade na glodalici rendisaljki - Obrazlae izbor - Poznaje izbor reima obrade reima obrade - Demonstrira obradu - Vri radnje obrade: na glodalici - Vanjska - Unutranja - Utor
- Razvija pravilan odnos prema kvalitetu rada
Vjebe: - Ravnanje povrina
- Razvija pozitivan stav prema potovanju procedura
Vjebe: - Glodanje na univerzalnoj glodalici
122
Razred: TREI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik Obiljeavanje, sjeenje i oblikovanje limova - Razumije vanost - Poznaje vrste - Obrazlae vrste limova limova pridravanja - Obiljeava: - Demonstrira pravila zatite na - kredom obiljeavanje: radu - bojanjem - kredom - Iglom - bojanjem - uglomjerom - Iglom - paralelnim - uglomjerom spojenim lenjirima - paralelnim spojenim lenjirima - estarima - velike mjerne - estarima kalipere - velike mjerne - Poznaje sjeenje kalipere limova - Opisuje sjeenje: - sjekaem - sjekaem - testerom - makazama - Sijee limove: - testerom - sjekaem - Demonstrira - makazama sjeenje - testerom - sjekaem - Vri oblikovanje - makazama limova: - testerom - u toplom stanju - Opisuje - u hladnom stanju oblikovanje: - Ispravlja profile i - ravnanjem, ice - savijanjem, - Poznaje mjere - Opisuje alate za sigurnosti pri oblikovanje: sjeenju i - ravnanjem oblikovanju limova - savijanjem i ica - Demonstrira oblikovanje limova - u toplom stanju - u hladnom stanju - Objanjava mjere sigurnosti pri sjeenju i oblikovanju - Demonstrira izradu jednostavnog predmeta od tankog lima (kontejnera) Lemljenje tvrdo i meko - Stie osjeaj - Poznaje postupak - Opisuje postupak lemljenja lemljenja: sigurnosti i - Razlikuje alate za - meko preciznosti u radu lemljenje - tvrdo - Opisuje opremu za - Uporeuje meko i
Preporuke za izvoenje nastave - Voenje dnevnika praktine nastave Vjebe: - obiljeavanjamater ijala - oblikovanje
Vjeba: - Meko lemljenje
123
Informativni ciljevi i sadraji uenik lemljenje - Demonstrira lemljenje
Formativni ciljevi
uenik tvrdo lemljenje - Poznaje metale koji mogu biti spojeni lemljenjem - Vri lemljenje Kovanje, zakivanje i termika obrada - Stie osjeaj - Objanjava kovanje - Poznaje kovanje sigurnosti i - Opisuje alat za - Razlikuje alat za preciznosti u radu kovanje kovanje - Opisuje proces - Priprema alat i kovanja i tretiranja materijal za otkivka kovanje - Demonstrira - Poznaje postupke kovanje pripreme za - Objanjava kovanje zakivanje - Vri kovanje - Opisuje vrste - isti otkovke od zakovica i oksida zakovanih spojeva - Poznaje zakivanje - Demonstrira - Skicira zakovice zakivanje - Koristi runi alat za - Objanjava proces zakivanje termike obrade - Vri zakivanje - Objanjava - Razdvaja zakovane - cementiranje spojeve - nitriranje - Poznaje upotrebu - otputanje slijepih zakovica - kaljenje - Poznaje postupke - cijanizacija termike obrade - Objanjava Fe-Fe3C - cementiranje - nitriranje dijagram - otputanje - kaljenje - cijanizacija Tehnike zavarivanja u niskougljeninom eliku - Priprema materijal - Razumije vanost - Demonstrira gasno za gasno zavarivanje zatite na radu zavarivanje - Demonstrira - Podeava plamen elektroluno za gasno zavarivanje zavarivanje - Vri gasno zavarivanje - horizontalno - vertikalno - Priprema materijal za izvoenje elektrolunog zaviravanja - Bira elektrode za zavarivanje
Vjebe: - kovanje - zakivanje - Ravnoteni dijagram stanja FeFe3C
Vjebe: - zavarivanje
124
uenik - Odreuje reime rada zavarivanja - Vri elektroluno zavarivanje - horizontalno - vertikalno - pod uglom - Primjenjuje mjere sigurnosti pri zavarivanju Spajanje i savijanje plastike - Poznaje primjenu - Objanjava plastinih masa primjenu plastinih - Poznaje masa na brodu karakteristike - Opisuje sposobnost - monomera na spajanje i - polimera savijanje: - Vri spajanje - monomera plastike - polimera - Vri savijanje - Demonstrira plastike spajanje plastike - Poznaje zaptivanje - Demonstira - Shvata potrebu savijanje plastike sakupljanja i - Opisuje upotrebu odlaganja polimera zaptivnih radi reciklae materijala Cijevi, cijevni spojevi i cijevni zatvarai - Poznaje upotrebu - Objanjava cijevi na brodu upotrebu cijevi na - Razlikuje elemente brodu cjevovoda - Opisuje odravanje - Poznaje elemente cjevovoda cijevnog zatvaraa - Objanjava odravanje cijevnih - Odrava cjevovode - Odrava cijevne zatvaraa zatvarae - Opisuje maine i alate za savijanje - Demonstrira savijanje cijevi Priprema za rad na remontu maina - Poznaje postupak - Objanjava pripreme za postupak pripreme remont za remont maina - Vri odabir alata za - Objanjava remont postupak - Uestvuje u dijagnosticiranja dijagnosticiranju - Objanjava - Radi na demontai rukovanje - Radi izvjetaj ureajima za testiranja tehniku - Bira rezervne dijagnostiku
Formativni ciljevi
- Razumije vanost ouvanja zdrave ivotne sredine
Vjebe: - spajanje i savijanje polimera
- Razvija profesionalnu odgovornost
- Cjevovodi - Cijevni zatvarai
- Razvija tehnoloku svijest - Razvija tehniku kulturu
- Katalozi - Brodski dnevnik
125
Informativni ciljevi i sadraji uenik Rashladnici - Opisuje rashladnike - Demonstrira odravanje i remont rashladnika Pumpe - Objanjava odravanje i remont pumpi: - klipnih - centrifugalnih - vijanih - zupastih - Demonstrira odravanje i remont centrifugalne pumpe Kompresori - Objanjava odravanje i remont kompresora: - klipni - turbo - Demonstrira odravanje i remont klipnog kompresora - Objanjava: spremnike za vazduh i armaturu
Formativni ciljevi uenik djelove - Vri remont - Poznaje djelove rashladnika - Vri testiranje rashladnika - Vri odravanje i remont rashlanika - Poznaje odravanje i remont pumpi: - klipnih - centrifugalnih - vijanih - zupastih - Prati rad pumpi i izvjetava o stanju - Vri odravanje pumpi - Vri remont pumpi: - klipnih - centrifugalnih - vijanih - zupastih - Poznaje odravanje i remont kompresora - klipni - turbo - Prati rad kompresora i izvjetava o stanju - Vri odravanje kompresora - Vri remont kompresora - klipnog - turbo - Kontrolie spremnike vazduha i armaturu za upuivanje glavnog motora - Poznaje ulogu parnih kotlova u brodskom postrojenju - Poznaje odravanje
- Razvija tanost i preciznost
- Rashladnik
- Razvija strunost i preciznost
Vjeba: - Remont centrifugalne pumpe
- Razvija odgovornost
- Kompresor - Spremnik za vazduh
Parni kotlovi - Objanjava ulogu parnih kotlova u brodskom postrojenju - Objanjava
- Razvija spretnost i preciznost
- Kotao - Armatura
126
uenik brodskih kotlova - Razlikuje odravanje pogonske i siguronosne armature - Vri remont pogonske i siguronosne armature - Uestvuje u remontu kotla - Primjenjuje mjere sigurnosti pri radu Brodski motori - odravanje - Objanjava djelove - Uporeuje rad dvotaktnog i motora i etvorotaktnog pripadajuu dizel motora armaturu - Poznaje djelove - Objanjava dvotaktnog i odravanje i etvorotaktnog remont dvotaktnog dizel motora i etvorotaktnog - Poznaje odravanje dizel motora brodskih motora - Demonstrira - Poznaje odravanje odravanje i armature motora remont dvotaktnog - Vri remont dizel motora armature - Objanjava mjere - Uestvuje u sigurnosti pri remontu motora remontu motora - Primjenjuje mjere sigurnosti pri radu
Informativni ciljevi i sadraji uenik odravanje i remont brodskih kotlova: - vatrocjevni - vodocjevni - kombinovanih - Demonstrira odravanje i remont parnih kotlova i armature - Objanjava mjere sigurnosti pri remontu kotlova
Formativni ciljevi
- Razvija mo zapaanja, spretnost i odgovornost na radu
- Dvotaktni motor
127
Razred: ETVRTI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik Brodsko pogonsko postrojenje - Razvija spretnost i - Pregleda glave - Objanjva preciznost odravanje cilindara brodskog - Pregleda klipni pogonskog mehanizam postrojenja cilindara - Vri osiguranje vijaka i navrtki - Kontrolie ispravnost teleskopskih cjevi - Kontrolie ispravnost cjevovoda za podmazivanje i hlaenje - Vri mjerenje defleksije - Podeava rasprska - Potiskuje ulje u sistem za podmazivanje - Otvara indikatorske pipce - Koristi ureaj za prekret motora - Kontrolie cirkulacione pumpe slatke i morske vode - Pregleda filtere, pipce i ventile na rashladnom sistemu - Kontrolie cjevovod goriva - Kontrolie sistem komprimiranog vazduka - Kontrolie sistem izduva - Pregleda osovinski vod Vjebe na motorima - Razvija pravilan - Rastavlja glavu - Demonstrira odnos prema radu motora dijagnosticiranje, - Vri opravku i demontau i zamjenu glave montau motora dvotaktnog dizel - Demontira cilindre motora
Preporuke za izvoenje nastave - Voenje dnevnika praktine nastave - Brod
Slike Skice Sheme Motor
128
Informativni ciljevi i sadraji uenik - Opisuje alate i instrumente za opravke i remont - Objanjava postupak provjere nakon zavrene opravke ili remonta - Objanjava mjere sigurnosti pri radu
Formativni ciljevi uenik motora Demontira, isti i mjeri klip, klipne prstenove i osovinicu klipa Montira klip, klipne prstenove i osovinicu klipa Demontira, mjeri i montira klipnjau motora Vri kontrolu male i velike pesnice Kontrolie koljenasto vratilo Kontrolie zamajac Kontrolie i isti karter motora Kontrolie rukavac i bregove bregastog vratila Demontira montira ventilski sklop Regulie zazor ventila Regulie pogon razvodnog mehanizma Regulie zupasti prenos, lanani prenos, remen i ugao predpaljenja Demontira, isti, kontrolise, opravlja, montira cijevi za dobavu goriva Podeava rasprska Kontrolie pumpe visokog pritiska Zamjenjuje grubi i fini preista goriva Demontira i kontrolie zupaste pumpe Demontira, kontrolie i zamjenjuje filter ulja
129
uenik - Demontira, isti i kontrolie rashladnu pumpu - Demontira izduvni sistem - Vri postavljanje indikatorske sprave - Sarauje i uestvuje kod odreivanja snage motora - Kontrolie i prati kvarove pri radu motora - Priprema izvjetaj o mjerenju istroenja pojedinih djelova - Izrauje i kontrolie samoosiguravajue spojeve Turbo kompresori parne turbine - Vri demontau i - Demonstracija montau djelova demontae, turbokompresora montae - Demontira uljne turbokompresora pumpe - Demonstracija i - Demontira leajeve kontrola - Demontira rotor i viestepene parne difuzor turbine - Poznaje rad sistema djelova rotora viestepene kombinovane turbine Kormilo ureaj - Kontrolie otklon - Demonstrira kormila odravanje runog i - Odrava hidraulinog kormilarski sistem kormilo ureaja - Kontrolie i podmazuje krajeve djelove kormilarskih ureaja - Kontrolie nivo ulja u tankovima hidraulinih pumpi Osovinski vod - Demonstrira - Odrava osovinski
Formativni ciljevi
- Razvija sposobnost prenoenja teorijskih znanja u praksu
- Jednostepena turbina - Viestepena reakciona turbina
- Razvija preciznost i tanost
- Kormilo ureaj
- Razumije uzajamnu
- Brod
130
uenik vod - Kontrolie nivo ulja u tanku krmene statve - Kontrolie ulje u leajevima - Odravanje zadane temperature - Kontrolie kalibrirane vijke: spojne prirubnice, meuosovina i odrivnog leaja - Kontrolie mjerenje pada i loma osovinskog voda Kompresorski rashladni ureaji - Kontrolie sistem u - Demonstrira rashladnim odravanje komorama kompresorskih rashladnih ureaja - Kontrolie temperature pokvarljivog tereta - Kontrolie ureaje za klimatizaciju - Odrava kondezator i ekspanzioni ventil ispariva - Kontrolie nedostatak freona u instalaciji i otkriva elektrinim detektorom - Vri ienje filtera Ureaji za gaenje poara - Odrava ureaje - Demonstrira sistema za gaenje odravanje ureaja poara: za gaenje poara - voda - CO2 - pjena - prah - inertni gas - Koristi prenosne aparate za gaenje poara Palubna postrojenja - Demonstrira - Kontrolie sidreno, odravanje teretno i pritezno
Informativni ciljevi i sadraji uenik odravanje osovinskog voda
Formativni ciljevi
Socijalizacijski ciljevi uenik povezanost i uslovljenost kontrole i odravanja
- Razumije da rashladno srestvo freon ima tetan uticaj na zemljin ozonski omota
- Posjeta brodu
- Brod - Vatrogasna stanica - Trening centar
- Razvija radnu sposobnost
- Brod
131
uenik vitlo - Kontrolie sidreni lanac - Kontrolie zapor - Kontrolie konice sidrenog i priteznog vitla - Odrava i koristi ureaje za sputanje amaca Demonstracija rada brodskih pogonskih postrojenja - Kontrolie rad - Demonstira uputnog ventila upuivanje glavnog - Kontrolie rad motora razvodnika zraka i - Stavlja u pogon: pilot ventila - kompresor zraka, - Kontrolie - generator, spremnike zraka za - separator i upuivanje - evaporator - Kontrolie dobavu - Demonstira i goriva motoru kontrolie - Kontrolie odravanje ispravnost sistema akumulatora za podmazivanje - Kontrolie upuivanje i rad generatora, sinhronizuje i stavlja u paralelan rad - Kontrolie i stavlja u rad separator goriva i maziva - Kontrolie i stavlja u rad evaporator - Mjeri gustou, kapacitet i napon akumulatora Izvjetaj o vanim pogonskim podacima - Poznaje - Objanjava prikupljanje vanih prikupljanje parametara podataka u radu glavnog i pomonog glavnog i pomonog postrojenja pogonskog - Uestvuje u postrojenja mjerenju potronje - Objanjava goriva i maziva mjerenje potronje - Razlikuje goriva i maziva preventivno i - Objanjava plansko odravanje preventivno i glavnog i pomonog plansko odravanje
Informativni ciljevi i sadraji uenik palubnih ureaja
Formativni ciljevi
- Dnevnik praktine nastave - Koristi strunu literaturu
- Korienje strune literature - Posjeta brodu
132
Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadraji uenik uenik postrojenja glavnog i pomonog - Uoava zahtjeve postrojenja klasifikacionih - Objanjava zahtjeva u pogledu zahtjeve vaenja i trajanja kalsifikacionih klase zavoda u pogledu - Poznaje vaenja i trajanja pripremanje klase brodskog strojnog - Objanjava kompleksa za due pripremanje stajanje brodskog mainskog kompleksa za due stajanje
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - O. Nikoli prof.: Prirunik za praktinu obuku kvalifikovanih radnika, Tehnika knjiga Zagreb, Zagreb 1970. - Dr. R. Lui: Mainski materijali, Vuk Karai- Parain, 1999. - S. Jankovi, Z. Panteli, J. Kneevi i M. Todorovi: Tehnologija zanimanja, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1988. - M. Jovii, D. Nikoli, J. Stani, D. Mandi i M. arboh: Tehnologija obrade 2; Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd; 1992. - D. orevi i . Papi: Tehniko crtanje sa nacrtnom geometrijom, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2002 - . Koludrovi: Tehniko crtanje u slici, Nauna knjiga, Beograd, 1984. - N. Prgomelja i N. Pribievi: Opta mainska praksa, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2004. - A. Paanin: Brodski motori, Split, 1976. - mr L. Vujovi, Brodske pomone maine i ureaji, tamparija Obod Cetinje, Kotor, 1997. - B. uri i J. Smiljani: Uputstvo za pogon i odravanje brodskih parnih turbina, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1959. - Instrukcione knjige - dr. sc D. Zec: Sigurnost na moru, Pomorski fakultet, Rijeka, 2001. - Video Tel Marine Cassete 6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave Runi alati: - Viljukasti kljuevi (PNVK), - Lulasti kljuevi (PNLK), - Ravni kljuevi (PNRK), - Gedore (PNG), - Alati za obiljeavanje i ocrtavanje (PNOO), Runi rezni alati: - Turpije (PNT), - Sjekai (PNS), - Pile za sjeenje (PNP), - Alati za runo struganje-strugai (PNST),
133
Runi elektrini alati: - Elektrina runa brusilica (PNERB), - Elektrina runa builica (PNERBU), - Elektrini runi letko (PNERL), Mainski rezni alati alatnih maina: - Rezni alati glodalice (PNRAG), - Rezni alati struga (PNRAS), - Rezni alati rendisaljke (PNRAR), - Rezni alati builica (PNRAB), - Rezni alati brusevi (PNRABR), Maine za obradu metala: - Alatna maina strug (PNAMS), - Alatna maina glodalica (PNAMG), - Alatna maina rendisaljka (PNAMR), - Alatna maina builica-stone- (PNAMBU), - Alatna maina brusilica (PNAMB) Mjerni alati: - Pomino mjerilo (PNPM), - Mikrometar (PNM), - Komparator (PNK), Alati opte namjene: - Aparati za elektrino zavarivanje (PNAEZ), - Aparati za autogeno zavarivanje (PNAUZ), - Aparat za CO2 zavarivanje (PNACO2Z), Brodomainski praktikum BJ i JBB, Raunari sa odgovarajuim programima, Lina i kolektivna sredstva za spasavanje i preivljavanje BJ i JBB, Generator sa SUS pogonom i razvodnom tablom, Kompresor sa flaama za upuivanje motora.
7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika - Usmeno, najmanje po jedna provjera znanja u svakom klasifikacionom periodu; - Praktini rad, po jedan rad u svakom klasifikacionom periodu; - Zakljuna ocjena na kraju klasifikacinog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu; - Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju kolske godine 9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Upravitelj maine sa mainskim kompleksom pogonske snage od 3000 KW ili jaim (STCW III/2); - Inenjer brodomainstva; - Brodomehaniar specijalista.
134
10. Povezanost predmeta Znanja - Sastavni djelovi maina i ureaja - Osnovni pojmovi o elementima crtea - Djelovi motora SUS Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Mainski elementi - Mainski elementi - Tehniki crtei - Tehniko crtanje sa - Tehniki crtei nacrtnom geometrijom - Teite - Brodski motori - Razdvojivi i nerazdvojivi spojevi - Leita i leajevi - Brodski kotlovi i parne - Razdvojivi i nerazdvojivi maine spojevi - Leita i leajevi - Poznavanje alata za odreene obrade - Brodski pomone maine i - Brodski separatori ureaji - Pomoni SUS motori - Kompresori - Tehnologija materijala - Struktura materijala - Svojstva materijala - Hidraulika i pneumatika - Pritisak u cijevima - Zaptivanje cijevi rastavljujuim spojevima
- Osnovni pojmovi termodinamike - Djelovi parnih maina
- Funkcionisanje mainskih sklopova - Struganje materijala - Beavne cijevi za visoki pritisak i njihova primjena
135
1.3. IZBORNI PREDMETI 1.3.1. RADIONIKA PRAKSA 1. Naziv predmeta: RADIONIKA PRAKSA 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave Vrste nastave Praktina Teorija Vjebe nastava 36 36
Ukupno 36 36
72
72
Praktina nastava: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 uenika. 3. Opti ciljevi nastave - Sticanje znanja o rukovanju aparatima za elektroluno i gasno zavarivanje; - Sticanje vjetina u radu sa alatima, alatnim mainama i instrumentima; - Poznavanje mjera sigurnosti pri radu sa aparatima i mainama; - Sticanje znanja i vjetina potrebnih za primjenu na brodskom kompleksu; - Razvijanje sposobnosti timskog rada i spremnost za razvijanje meuljudskih odnosa. - Ouvanje ovjekove okoline.
136
4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: PRVI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Preporuke za Formativni ciljevi sadraji ciljevi izvoenje nastave uenik uenik uenik Rad i obuka na razliitim vrstama aparata za zavarivanje - Stie - Aparat za gasno - Objanjava procese - Poznaje proces zavarivanja sistematinost u zavarivanje zavarivanja - Razlikuje boce za radu - Aparat za - Demonstrira gasno kiseonik i acetilen elektroluno i elektroluno - Poznaje djelove zavarivanje zavarivanje aparata za gasno i - Posjeta praktino - Objanjava mjere elektroluno izvoenje gasnog sigurnosti pri zavarivanje zaviranja zavarivanju - Poznaje mjere sigurnosti pri zavarivanju Zavarivanje i uvjebavanje tehnika zavarivanja u nisko ugljeninom eliku - Stie radne navike - Demonstrira gasno i - Razlikuje i bira Vjebe: elektrode u elektroluno - zavarivanje u zavisnosti od zavarivanje niskougljeninom debljine lima - Objanjava vrste eliku - Uporeuje ice i avova - ice elektrode - Objanjava ice i - elektode - Poznaje postupak elektrode gasnog zavarivanja i mjere bezbjednosti - Poznaje postupak elektrolunog zavarivanja i mjere bezbjednosti Tehnike zavarivanja i naini zavarivanja materijala koji imaju nepovoljne karakteristike spajanja topljenjem - Poznaje materijale - Stie pozitivan stav - Materijali koji - Demonstira zaviravanje koji imaju prema imaju nepovoljne materijala koji nepovoljne sistematinosti u karatkeristike imaju nepovoljne karatkeristike radu spajanja karatkeristike spajanja topljenjem spajanja topljenjem topljenjem - Poznaje postupak spajanja materijala koji imaju nepovoljne karatkeristike spajanja topljenjem
137
Razred: DRUGI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Preporuke za Formativni ciljevi sadraji ciljevi izvoenje nastave uenik uenik uenik Rad na strugu: uvjebavanje na planskoj ploi sa centriranjem ekscentrinih djelova - Stie radne navike - Poznaje djelove - Objanjava - Strug struga i njihovu sastavne djelove - Alati za struganje funkciju; struga i njihovu - Uvruje i centrira funkciju predmete - Demonstrira - Postavlja alate stezanje i centriranje predmeta - Demonstrira postavljanje razliitih alata Manipulacija strugom kod zahtjevnijih operacija: uzduna spoljanja obrada - Stie - Poznaje uzdunu - Strug - Demonstrira spoljanju obradu uzdunu spoljanju sistematinost u - Poznaje aktivnosti obradu radu pri uzdunoj spoljanjoj obradi Manipulacija strugom: izrada vanjskih i unutranjih navoja - Stie pozitivan stav - Uvjebava tehnike - Demonstrira izradu - Poznaje izradu vanjskih navoja na rada na strugu kod vanjskih navoja prema preciznosti strugu izrade navoja - Demonstrira izradu u radu,kao i unutranjih navoja - Poznaje izradu sistematinosti unutranjih navoja - Opisuje izbor alata na strugu za izradu navoja: - Otri alat za spoljanjih i struganje unutranjih - Demonstrira otrenje alta Manipulacija strugom: izrada dugakih konusa i obrada dugakih predmeta uz korienje dodataka za podunu i poprenu obradu - Stie - Strug - Demonstrira izradu - Poznaje izradu dugakih predmeta dugakih konusa i sistematinost u na strugu obradu dugakih radu - Poznaje aktivnosti predmeta pri izradi dugakih predmeta na strugu - Podeava elemente rezanja za izradu dugakih elemenata Rad i obuka na glodalici: uvjebavanje rada sa raznim vrstama glodala i glodaih glava - Stie radne navike - Poznaje djelove - Objanjava - Glodalica glodalice i njihovu sastavne djelove - Alati za glodanje funkciju; glodalice i njenu - Uvruje i centrira funkciju predmete - Demonstrira - Postavlja alate stezanje i centriranje predmeta
138
Informativni ciljevi i Socijalizacijski Preporuke za Formativni ciljevi sadraji ciljevi izvoenje nastave uenik uenik uenik - Demonstrira postavljanje razliitih alata Manipulacija glodalicom: uvjebavanje rada sa podionim aparatom - Stie - Poznaje - Glodalica - Demonstira podeavanje stezanje predmeta sistematinost u podionog aparata u podionom radu - Poznaje radnje pri aparatu stezanju predmeta - Demonstrira rad na u pedioni aparat podionom aparatu kod izrade jednostavnih predmeta na glodalici Manipulacija glodalicom: obrada i priprema pukotina za zavarivanje - Poznaje radnje pri - Demonstracija - Glodalica izradi utora na izrade utora - Alat za glodanje glodalici glodalicom - Poznaje alat za glodanje Manipulacija glodalicom: rad na vaenju stabla polomljenih vijaka - Stie - Poznaje radnje pri - Glodalica - Demonstracija vaenju stabla - Glodala vaenja stabla sistematinost u polomljenih vijaka - Vijak polomljenih vijaka radu na glodalici 5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - O. Nikoli prof.: Prirunik za praktinu obuku kvalifikovanih radnika; Tehnika knjiga Zagreb, 1970. - Dr R. Lui: Mainski materijali, Vuk Karai, Parain, 1999. - S. Jankovi, Z. Panteli,J. Kneevi i M. Todorovi: Tehnologija zanimanja, Zavod za udbenike i nastavna sredstva Beograd, 1988. - M. Jovii, D. Nikoli, J. Stani, D. Mandi i M. arboh: Tehnologija obrade 2, Zavod za ubenike i nastavna sredstva, Beograd, 1992. - D. orevi i . Papi: Tehniko crtanje sa nacrtnom geometrijom, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2002. - . Koludrovi: Tehniko crtanje u slici, Nauna knjiga Beograd, 1984. - N. Prgomelja i N. Pribievi: Opta mainska praksa, Zavod za udbenike i nastavna sredstva Beograd 2004. 6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - Aparat za gasno zavarivanje; - Aparat za elektroluno zavarivanje; - ice za zavarivanje; - Elktrode; - Zatitna sredstva pri zavarivanju; - Strug; - Alat za struganje; - Glodalica; - Alat za glodanje.
139
Runi alati: - Viljukasti kljuevi (RPVK), - Lulasti kljuevi (RPLK), - Ravni kljuevi (RPRK), - Gedore (RPG), - Alati za obiljeavanje i ocrtavanje (RPOO), - Runi rezni alati: - Turpije (RPT), - Sjekai (RPS), - Pile za sjeenje (RPP), - Alati za runo struganje-strugai (RPST), - Alatna maina brusilica (RPAMB) Mjerni alati: - Pomino mjerilo (RPPM), - Mikrometar (RPM), - Komparator (RPK), 7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika - Usmeno, najmanje jedna provjera znanja u svakom klasifikacionom periodu; - Praktian rad, po jedan rad u svakom klasifikacionom periodu; - Zakljuna ocjena na kraju klasifikacinog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu; - Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju kolske godine. 9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Diplomirani inenjer mainstva; - Diplomirani inenjer pomorstva; - Upravitelj maine sa mainskim kompleksom pogonske snage od 3000 KW ili jaim (STCW III/2); - Inenjer brodomainstva; - Brodomehaniar specijalista. 10. Povezanost predmeta Znanja - Zavarivanje u nisko ugljeninom eliku - Rad i obuka na razliitim vrstama aparata za zavarivanje - Zavarivanje i uvjebavanje tehnika zavarivanja u nisko ugljeninom eliku - Rad i obuka na razliitim vrstama aparata za zavarivanje - Zavarivanje i uvjebavanje tehnika zavarivanja u nisko ugljeninom eliku Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Tehnologija materijala - Niskougljenini elici - Djelovi autogenog aparata - Vrste aparata za zavarivanje
- Praktina nastava
- Gasno i elektroluno zavarivanje
140
1.3.2. BRODSKI SISTEMI 1. Naziv predmeta: BRODSKI SISTEMI 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave Vrste nastave Praktina Teorija Vjebe nastava
Ukupno
60 54 114
12 12 24
72 66 138
3. Opti ciljevi nastave - Sticanje znanja o brodskim sistemima i armaturama; - Osposobljavanje za rukovanje i odravanje sistema goriva i maziva na brodu; - Osposobljavanje za rukovanje i odravanje sistema morske i slatke rashladne vode; - Osposobljavanje za rukovanje i odravanje sistema fekalnih i otpadnih voda; - Osposobljavanje za rukovanje i odravanje sistema balastne i kaljune vode; - Osposobljavanje za rukovanje i odravanje sistema uputnog i kontrolnog zraka; - Osposobljavanje za rukovanje i odravanje sistema tankera i hemijskih tankera; - Podsticanje preciznosti; - Briga o zatititi ovjekove okoline.
141
4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: TREI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik Primjena brodskih sistema - Navodi osnovne - Poznaje principe za - Stie sposobnost ka principe pri izradi izradu sistema razvoju sistema Sistem brodskog pogonskog postrojenja - Razvija sposobnost - Objanjava brodski - Poznaje brodski za ekonominost i pogonski pogonski kompleks efikasnost kompleks, - Navodi elemente - Razvija ekoloku - Poznaje elemente propulzije svijest propulzije broda - Navodi cjevovode - Poznaje vrste na brodu kao i cjevovoda, njihove - Poznaje gustinu i karakteristike u masu tenosti, odnosu na vrstu strujanje, tenosti viskoznost, - Opisuje razne reynoldsov broj, spojeve kod cijevi pad pritiska kod - Opisuje vrste strujanja tenosti, ventila u upotrebi izbor promjera na brodu, zaporno cijevi, toplinske nepovratni, diletacije sigurnosni i alarmni cjevovoda, ventili materijale za - Opisuje ugradnju izradu cjevovoda izolacije cjevovoda, nabraja - Skicira spojeve kod cjevovoda vrste izolacije - Razlikuje vrste ventila i njihovu upotrebu u sistemu cjevovoda Sistem rashlade - Razvija odnos - Poznaje hemijska - Objanjava prema radu i svojstva kako hemijska svojstva ispunjavanju morske tako i vode, morska i obaveza slatke vode slatka voda - Poznaje postupak - Objanjava usisne kod analize slatke kolektore morske rashladne vode na vode, niski i visoki brodu usis - Skicira sistem - Objanjava sistem rashlade morskom hlaenja morskom vodom, i razlikuje vodom funkciju niskog i - Objanjava visokog usisa mora direktno (protono) - Uporeuje direktni i indirektno i indirektni sistem hlaenje hlaenja, skicira - Objanjava sisteme sheme hlaenja hlaenja, prikazuje
- ''Unitest'' program simulator mainskog kompleksa
- ''Unitest'' program simulator mainskog kompleksa - Simulacija rashladnog sistema
142
Informativni ciljevi i sadraji uenik sistem hlaenja kouljica, klipova rasprskaa ispirnog zraka, ulja za podmazivanje - Objanjava centralni sistem hlaenja, niskotemperaturni i visokotemperaturni sistem slatke vode - Vri analizu slatke vode za rashladu na brodu Sistem ulja - Navodi ulja za podmazivanje brodskog mainskog kompleksa - Objanjava sisteme za podmazivanje brodskih dizel motora, podmazivanje glavnog i pomonih motora, cilindara glavnog motora, statvene cijevi, kao i ostalih ureaja na brodu - Opisuje sistem separacije ulja - Opisuje odravanje - Objanjava eksploataciju sistema podmazivanja - Objanjava hidrauline sisteme na brodu, funkcionalnu shemu: otvoreni i zatvoreni krug Sistem goriva - Navodi goriva u upotrebi na brodu, njihove karakteristike kao i hemijska svojstva - Objanjava fizika svojstva goriva,
Formativni ciljevi uenik kouljica, klipova rasprskaa, ispirnog zraka, ulja za podmazivanje - Skicira shemu nisko i visoko temperaturnog sistema halaenja slatkom vodom - Shvata svrhu analize vode na brodu
- Razlikuje ulja za podmazivanje u upotrebi na brodu - Skicira sheme sistema podmazivanja glavnog i pomonih motora cilindara glavnog motora, statvene cijevi, kao i ostalih ureaja - Skicira shemu sistema separacije ulja, nabraja elemente sistema - Shvata svrhu odravanja i eksploatacije sistema podmazivanja - Poznaje hidrauline sisteme na brodu i skicira shemu pojedinih sistema hidraulike
- ''Unitest'' program simulator mainskog kompleksa - Simulacija sistema podmazivanja motora - Simulacija separacije ulja za podmazivanje
- Poznaje vrste goriva u upotrebi na brodu, navodi karakteristike, nabraja hemijska i fizika svojstva - Skicira shemu
- Razvija svijest o ouvanju ovjekove okoline
- ''Unitest'' program simulator mainskog kompleksa - Simulacija separacije tekog i dizel goriva
143
Informativni ciljevi i sadraji uenik viskozitet, gustou, cetanski broj, detonaciju, taku paljenja, taku samozapaljenja, taku stinjavanja, kompatibilnost - Navodi aditive i homogenizatore potrebne za obradu goriva prije upotrebe - Objanjava sistem ukrcaja i transfera goriva - Nabraja tankove goriva u upotrebi na brodu, skladini, taloni, dnevni, kao i tank za mijeanje goriva - Objanjava sistem preiavanja goriva, filtriranje, separiranje tekog kao i dizel goriva - Objanjava sisteme goriva glavnog, pomonih motora, kotlova, regulaciju dobave i kontrolu viskoziteta
Formativni ciljevi uenik sistema ukrcaja i transfera goriva, tankove goriva Poznaje homogenizatore i aditive Skicira i pojanjava shemu sistema filtriranja i separiranja tekog i dizel goriva Skicira i pojanjava sheme goriva glavnog i pomonih motora kotlova, generatora za nudu Poznaje regulaciju dobave i viskoziteta goriva
Preporuke za izvoenje nastave - Simulacija rada separatora goriva
144
Razred: ETVRTI Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadraji uenik uenik Sistem komprimiranog vazduha na brodu - Objanjava vazduh - Poznaje funkciju i znaaj kao i sistem komprimiranog komprimiranog vazduha na brodu zraka na brodu - Poznaje elemente - Navodi elemente sistema sistema komprimiranog komprimiranog vazduha vazduha, - Skicira sistem kompresor, uputnog i spremnike, upravljakog zraka cjevovod i armaturu - Nabraja potroae komprimiranog vazduha - Objanjava sistem uputnog vazduha kao i distribuciju uputnog i upravljakog vazduha Sistem napojne vode - Poznaje hemijski - Navodi mjesta sastav slatke vode upotrebe vode na - Poznaje korisnike brodu vode na brodu - Objanjava - Poznaje postupak hemijski sastav proizvodnje slatke vode vode - Objanjava - Skicira sistem proizvodnju slatke generatora slatke vode, sistem vode generatora slatke - Uporeuje mjesta vode korienja napojne - Objanjava vode kod parnog i upotrebu napojne motornog vode, skicira i postrojenja pojanjava (otvoreni i zatvoreni) sistem napojne vode kod parnog postrojenja na brodu - Objanjava napojni sistem slatke vode kotla na motornom brodu Opti brodski sistem - Objanjava - Poznaje funkciju
Socijalizacijski ciljevi uenik - Razvija svijest o sigurnosti na radu
Preporuke za izvoenje nastave - ''Unitest'' program simulator mainskog kompleksa - Simulacija sistema komprimiranog vazduha
- Razvija pozitivan odnos prema zanimanju
- 'Unitest'' program simulator mainskog kompleksa - Simulacija napajanja kotla vodom - Simulacija rada evaporatora
- Razvija sposobnost
- ''Unitest'' program
145
Informativni ciljevi i sadraji uenik funkciju sistema balasta na brodu, balastiranje /debalastirnje tankera, teretnih brodova, antiheeling sistem kod kontejnerskih brodova - Objanjava kaljuni sistem, cjevovod i armaturu sistema pranjenje kaljua iz mainskog prostora, skladita, tunela, pikova i ostalih prostora - Objanjava sistem sanitarne vode, zahtjev za kvalitetom, dobavu svjee vode, tankove slatke vode, razvod sanitarne vode i dezinfekciju vode hloriranjem - Opisuje sistem obrade fekalnih voda - Objanjava brodski ureaj za obradu fekalnih voda - Navodi djelove brodskih sistema: odunici, prelivne cijevi, sonde, sifoni, ventilne stanice Sistemi na tankerima - Navodi sisteme tankera za prevoz nafte i naftnih derivata - Objanjava sistem tereta - Objanjava funkciju inertnog plina, sastavne djelove sistema,
Formativni ciljevi uenik sistema balasta na brodu, balastiranje/ debalastiranje svih vrsta brodova kao i sistema naginjanja kod kontejnerskih brodova Skicira i obrazlae kaljunu shemu cjevovoda, nabraja prostore za pranjenje, kao i djelove armature Skicira sanitarni sistem dobave slatke vode Poznaje raspored tankova slatke vode Poznaje naine dezinfekcije sanitarne vode Poznaje sistem obrade fekalnih voda Poznaje ureaje za obradu fekalnih voda Razlikuje djelove brodskog sistema: odunike, prelivne cijevi, sonde, sifone, ventilne stanice
Socijalizacijski ciljevi uenik za komunikaciju i timski rad - Razvija ekoloku svijest
Preporuke za izvoenje nastave simulator mainskog kompleksa - Simulacija sistema fekalnih i sanitarnih voda
- Poznaje sisteme kod tankera za prevoz nafte i naftnih derivata sistem manipulacije teretom grijanja tereta za vreme transporta - Poznaje funkciju
146
Informativni ciljevi i sadraji uenik preistae plinova, ventilatore, glavni zaporni ventil, palubnu vodenau brtvu, razvod inertnog plina, manipulaciju teretom - Objanjava sistem pranja tankova sirovom naftom - Nabraja sisteme posuivanja tankova - Navodi naine grijanja tekueg tereta - Objanjava sistem za inertni plin kod hemijskog tankera, azot kao inertni plin, sistem za dobavu zraka, generator azota, dobava azota, upravljanje sistemom - Objanjava sistem pranja tankova: pretpranje, pranje i ispiranje - Objanjava sisteme kod brodova za prevoz ukapljenih plinova - Navodi svojstva plinova koji se prevoze brodom - Objanjava sistem inertnog plina na LNG/LPG brodovima, azot kao inertni plin
Formativni ciljevi uenik inertnog plina, Razlikuje djelove sistema za inertovanje: preistae plinova, ventilatore i glavne zaporne ventile Poznaje funkciju vodene brtve za razvod inertnog plina Poznaje sistem pranja tankova sirovom naftom Poznaje naine posuivanja tankova Poznaje sisteme za inertni plin kod hemijskog tankera Poznaje sisteme kod brodova za prevoz ukapljenih plinova
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - inenjer D. Martinovi: Brodski Sistemi, Rijeka, Hrvatska, 2005. 6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - Raunar sa odgovarajuim programima; - Video projektor; - ''Unitest'' program, simulator mainskog kompleksa.
147
7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika - Usmeno, najmanje jedna provjera znanja u svakom klasifikacionom periodu; - Zakljuna ocjena na kraju klasifikacinog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu; - Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju kolske godine. 9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Diplomirani inenjer brodomainstva; - Diplomirani saobraajni inenjer; - Upravitelj maine sa mainskim kompleksom pogonske snage od 3000 KW ili jaim (STCW III/2). 10. Povezanost predmeta Predmet Sistem separacije i filtriranja - Brodske pomone maine i ureaji goriva Kaljuni sistem Napojni sistem Sanitarni sistem Sistem komprimiranog zraka Sistem goriva dizel motora - Brodski motori - Brodski kotlovi i parne maine Znanja Povezanost sa drugim predmetima Znanja Separatori Filteri Centrifugalne pumpe Kompresori zraka
- Sistem goriva - Sistem napojne vode
- Goriva kod brodskih dizel motora - Goriva u upotrebi kod kotlova - Napajanje kotla vodom
148
1.3.3. ENGLESKI JEZIK ZA POMORCE 1. Naziv predmeta: ENGLESKI JEZIK ZA POMORCE 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave Vrste nastave Praktina Teorija Vjebe nastava 36 36 36 36 33 33 141 69
Ukupno 36 36 72 66 210
Teorija: u etvrtom razredu odjeljenje se dijeli na grupe do 17 uenika. Vjebe: u etvrtom razredu odjeljenje se dijeli na grupe do 17 uenika. 3. Opti ciljevi nastave - Razvijanje sposobnosti sporazumijevanja na brodu u razliitim situacijama; - Ispunjavanje zahtjeva STCW konvencije i Modela kursa za engleski jezik Meunarodne pomorske organizacije; - Stvaranje lingvistike osnove za dalje izuavanje jezika; - Preuzimanje odgovornosti za vlastito uenje i znanje; - Pripremanje za samostalno i permanentno uenje; - Podsticanje pravilnog razvoja linosti u intelektualnom, emocionalnom i moralnom smislu; - Podsticanje kreativnosti i osjeaja za lijepo; - Formiranje autonomne, demokratine, empatine linosti sposobne da na primjeren nain djeluje u interkulturalnom i plurilingvalnom okruenju.
149
4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: PRVI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik Lini podaci pomorca - Upoznaje se sa - Daje line podatke - Upotrebljava stranim kulturama i i postavlja pitanja glagole be i have njihovim nainom drugima - Nabraja nazive ophoenja drava i nacionalnosti - Razumije autentine razgovore Posada i brod - Upotrebljava - Nabraja lanove - Stie preciznost Present Simple posade na brodu i - Podie linu - Upotrebljava njihove dunosti motivaciju osnovne i redne - Imenuje prostorije - Razvija svijest o brojeve do 100 na brodu buduem poslu - Izraava satnicu na moru - Upotrebljava konstrukciju There is, there are - Utvruje upotrebu neodreenog i odreenog lana - Upotrebljava predloge za mjesto - Opisuje poloaj prostorija na brodu Sigurnosna oprema na brodu - Stie - Opisuje sigurnosnu - Navodi sigurnosnu samopouzadnje opremu i njen opremu na brodu raspored na brodu - Opisuje namjenu sigurnosne opreme - Upotrebljava predloge za mjesto Mape i karte - Razvija preciznost - Upotrebljava - Opisuje geografski u izraavanju nazive za strane poloaj gradova i svijeta drava na karti - Izraava razdaljinu izmeu gradova na karti - Upotrebljava brojeve od 100 - Pie kratak sastav o svom rodnom gradu Pronalaenje mjesta na brodu i u gradu - Objanjava i - Imenuje djelove - Razvija sposobnost postavlja pitanja broda orijentacije u kako doi do - Imenuje prostoru
150
Preporuke za izvoenje nastave - Role play - Uvjebava intonaciju pitanja
- Pair work - Team Work
Pair work Team Work Internet Presentation
- Pair work - Team Work - Presentation
Informativni ciljevi i sadraji uenik pojedinih mjesta na brodu i u gradu
Formativni ciljevi uenik prodavnice/zanatsk e radnje/ustanove u gradu - Upotrebljava priloge za mjesto
Preporuke za izvoenje nastave - Role Play
Slobodno vrijeme - Opisuje kako provodi slobodno vrijeme
- Izraava ta voli/ ne voli, upotrebljava gerund i infinitiv - Upoterbljava Present Simple sa prilozima za uestalost - Pie kratak email o svom slobodnom vremenu Svakodnevni poslovi na brodu - Opisuje rutinske - Upotrebljava radnje na brodu Present Continuous - Razumije razliku izmeu Present Simple i Present Continuous Ishrana - Razgovara o ishrani - Imenuje obroke, hranu, pie, pribor na brodu za jelo - Razlikuje brojive i nebrojive imenice - Upotrebljava some i any - Slua autentine dijaloge - Navodi izraze koji se koriste tokom boravka u trpezariji Vanredne situacije na brodu - Razumije komande - Upotrebljava imperativ, must, u vanrednim pokazne zamjenice situacijma na - Upotrebljava izraze brodu koji se odnose na vrste vanrednih situacija - Nabraja opremu za spasavanje - Navodi osnovne standardne fraze u komunikaciji na
- Razvija kulturu kvalitetnog ivljenja
- Razvija svijest o buduem zanimanju
- Stie samopouzdanje - Razvija komunikativnost - Razvija snalaljivost
- Pair work - Team Work - Role Play
- Razvija sposobnost za saradnju - Razvija sposobnost snalaenja u vanrednim situacijama
151
uenik moru (SMCP STANDARD MARINE COMMUNICATION PHRASES) - Razumije autentine razgovore Vrste tereta i ambalaa - Razgovara o teretu - Izraava koliinu, i vrstama tereta teinu i cijene - Upotrebljava izraze koji se odnose na vrste tereta, ambalau i opremu za rukovanje teretom - Upotrebljava izraze koji se koriste prilikom kupovine
Formativni ciljevi
- Razvija spremnost za ispunjenje radnih obaveza - Razvija osjeaj odgovornosti - Razvija svijest o buduem pozivu
Pair work Team Work CD player Role Play
152
Razred: DRUGI Informativni ciljevi i sadraji uenik Karakteristike brodova - Uporeuje brodove i opisuje opremu na brodu -
Preporuke za izvoenje nastave - Pair work - Team Work
Koristi komparativ i - Razvija svijest o buduem pozivu superlativ pridjeva Navodi namjenu opreme na brodu pomou infinitiva i konstrukcije for +ing Opis fizikog izgleda i karaktera - Razvija - Opisuje fiziki - Upotrebljava tolerantnost i izgled i karakter pridjeve koji prihvatanje opisuju fiziki razliitosti kod izgled i karakterne ljudi i naroda osobine - Imenuje djelove odjee - Razlikuje skraeni oblik glagola is i has - Pravi razliku izmeu What does he look like? i What is he like? - Slua autentine opise ljudi Vremenski uslovi - Razvija sposobnost - Upotrebljava - Opisuje nazive mjeseca u meteoroloke timskog rada godini i godinjih uslove i razumije - Razvija sposobnost doba vremensku snalaenja u - Upotrebljava prognozu vanrednim pridjeve koji situacijama opisuju vremenske uslove - Razumije Standardne fraze u komunikaciji na moru (SMCP), za davanje izvjetaja o vremenu - Upotrebljava konstrukciju be going to - Razumije vremenske prognoze dok slua Plovidba - ita tekstove o - Razvija svijest o - Opisuje dogaaje buduem sa plovidbe putovanjima zanimanju slavnih
153
Pair work Team Work Role Play Guessing Games
- Pair work - Team Work - Presentation
Formativni ciljevi uenik moreplovaca - Upotrebljava glagole koji se odnose na plovidbu - Upotrebljava prola vremena - Imenuje tipove incidenata - Razumije Standardne fraze u komunikaciji na moru (SMCP) prilikom nasukavanja i sudara - Slua autentine dijaloge
Preporuke za izvoenje nastave - Role Play
Incidenti na moru - Opisuje mogue incidente u radu na brodu
- Razvija spremnost da pomogne ljudima u nevolji - Stie samopouzdanje - Razvija snalaljivost
Povrede u radu - Opisuje povrede na radnom mjestu
- Imenuje bolesti i vrste povreda - Imenuje djelove tijela - Imenuje zatitnu odjeu - Trai medicinsku pomo - Razumije autentine razgovore Odravanje i popravke na brodu - Opisuje odravanje - Upotrebljava glagole koji se i popravke na odnose na brodu odravanje i popravke - Imenuje djelove broda i osnovne vrste alata - Upotrebljava Present Perfect Pisanje teleksa - Upotrebljava - Pie telekse skraenice koje se koriste kod pisanja teleksa - Izraava svrhu teleksa - Upotrebljava should za davanje i traenje savjeta u
- Pair work - Role Play
- Razvija svijest o buduem pozivu - Razvija osjeaj odgovornosti
- Razvija vjetinu pismenog izraavanja - Razvija sposobnost jasnog i preciznog izraavanja
154
Informativni ciljevi i sadraji uenik Dogaaji na brodu - Daje instrukcije i izvjetava o dogaajima na brodu
Formativni ciljevi uenik simulaciji dijaloga
Socijalizacijski ciljevi uenik - Stie sposobnost donoenja odluka - Razvija sposobnost jasnog i preciznog izraavanja
- Upotrebljava imperativ/must/m ustn't - Razumije VHF komunikaciju izmeu broda i obalske strae Planiranje predstojeeg putovanja - Opisuje budue - Razlikuje upotrebu dogaaje will i be going to - Iskazuje plan posjete luci u kojoj je usidren brod
- Razvija komunikativne sposobnosti - Razvija elju da se upoznaju strana mjesta, ljudi i obiaji
155
Razred: TREI Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadraji uenik uenik Tehnike uenja engleskog jezika - Razgovara o uenju - Nabraja jezike engleskog jezika i vjetine njegovom znaaju - Nabraja svoje u buduoj profesiji dobre i loe strane u upotrebi engleskog jezika - Slua autentine stavove i iskustva u uenju engleskog jezika - Upotrebljava Present Simple i Present Continuous - Poznaje pojam STCW95 i njene zahtjeve za nivo znanja engleskog jezika - Daje miljenje, izraava slagenje/neslaganj e u simulaciji dijaloga Putovanje do luke ukrcaja - Upotrebljava - Dogovara Present se/planira putovnje Simple/Present do ukrcajne luke Continuous/will/be going to za budunost - Upotrebaljava fraze za upoznavanje, predstavljanje i vodi formalne razgovore u simulacijama dijaloga - Slua autentine situacije - Objanjava nepredviene okolnosti i trai instrukcije od agenta u simulaciji telefonskog razgovora - Imenuje mjesta na aerodromu
Socijalizacijski ciljevi uenik - Razvija sklonost ka uenju engleskog jezika - Razvija sposobnost za samostalan rad
Preporuke za izvoenje nastave - Pair work - Team Work - Role Play
- Razvija snalaljivost - Razvija samopouzdanje - Stie sigurnost u izraavanju - Olakava se ukljuenje u drutvani ivot
156
uenik - Opisuje procedure za ukrcaj u avion - Upotrebljava relativne reenice za definisanje pojmova - Upotrebljava Past Simple i Past Continuous - Opisuje incidente na brodu Mogui problemi na brodu - Analizira probleme - Upotrebljava Past Simple i Past na brodu i predlae Continuous odgovarajua - Opisuje incidente rjeenja, opisuje na brodu kvarove i popravke - Opisuje obaveze i odgovornosti na brodu u sastavu Vremenski bilteni - Razlikuje upotrebu - Razumije Present Simple i vremenske biltene Past Simple - Govori o uzrocima i poslijedicama koristei relevantne glagole i veznike (to result in, to lead to, to give rise to, to cause; as a result, consequently, for that reason, because) - Razumije vremenske prognoze Djelovi i vrste brodova - Imenuje djelove - Razumije broda i opisuje relevantne vrste brodova tekstove - Spaja pojmove sa odgovarajuom definicijom Mainski prostor - Opisuje mainski - Imenuje lanove prostor posade u mainskom prostoru - Navodi zaduenja
Formativni ciljevi
- Razvija osjeanje odgovornosti - Razvija pozitivan odnos prema radu
- Razvija svijest o buduem pozivu - Razvija komunikativne sposobnosti - Stie sigurnost u izraavanju
157
Formativni ciljevi uenik za lanove posade u mainskom prostoru - Upotrebljava prijedloge za mjesto - Razlikuje defining i non-defining relative clauses
Materijali - Opisuje svojstva materijala
- Upotrebljava relevantne pridjeve - Nabraja materijale koji se koriste u mainstvu - Upoterbljava Reduced Relative Clauses Odravanje i popravke na brodu - Opisuje odravanje - Imenuje vrste boja - Upotrebljava i popravke na sloene imenice brodu - Imenuje alate za odravanje Vrste dizel motora - Imenuje vrste dizel - Razumije motora terminologiju - Imenuje djelove vezanu za dizel dizel motora motore - Razlikuje tipove kondicionalnih reenica Zatita na radu - Imenuje sredstva - Opisuje pravila o za spasavanje zatiti na radu - Imenuje djelove tijela i odgovarajua zatitna sredstva - Upotrebljava must/mustn't , be to + infinitive, should/ought to, had better
- Razvija svijest o buduem pozivu - Razvija osjeaj odgovornosti
- Razvija osjeaj odgovornosti - Razvija sposobnost empatije
- Pair Work - Team Work
158
- Upotrebljava Present Perfect Simple i Present Perfect Continuous - Upotrebljava idiome - Razumije razgovor voen u autentinoj situaciji Pomorstvo nekad i SAD - Opisuje promjene u - Upotrebljava used to i would pomorskoj industriji i dizajnu - Upotrebljava glagolska vremena broda Zatita ivotne sredine - Upotrebljava - Diskutuje o zatiti kondicionalne ivotne sredine i reenice uzrocima i - Objanjava pojam i poslijedicama namjenu MARPOL zagaenja mora - Nabraja uzroke i posljedice zagaenja Vrste brodova - Opisuje vrste - Nabraja vrste brodova brodova i opisuje njihovu namjenu - Upotrebljava sloene reenice Djelovi broda - Opisuje brod i - Nabraja djelove djelove broda broda - Opisuje namjenu prostorija na brodu - Opisuje mjere broda Glavni motori - Upotrebljava - Opisuje dizel nazive djelova motore dizel motora - Opisuje princip rada dvotaktnog i etvorotaknog motora Vrste goriva, hlaenje i podmazivanje motora - Razumije termine - Razumije vezane za gorivo, relevantne
Razred: ETVRTI Informativni ciljevi i sadraji uenik Deurstvo na brodu - Opisuje deurstvo i mjere predostronosti
Socijalizacijski ciljevi uenik Razvija svijest o buduem pozivu Razvija osjeanje odgovornosti
Preporuke za izvoenje nastave - Pair work - Team Work
Razvija komunikacione sposobnosti Razvija ekoloku svijest - Pair work - Team Work - Role Play - Debate
Razvija sposobnost preciznog izraavnja
- Popunjava praznine u tekstu
159
Informativni ciljevi i sadraji uenik hlaenje motora i podmazivanje Pomoni motori - Opisuje pomone motore
Formativni ciljevi uenik tekstove - Spaja rije sa definicijom - Nabraja pomone motore - Razumije relevantne tekstove - Pie formalna pisma - Pie izvjetaje - Pie CV i propratno pismo
Preporuke za izvoenje nastave - Rjeava zadatke viestrukog izbora
- Stie sposobnost preciznog izraavanja
Korespondencija - Vodi korespondenciju
- Razvija sposobnog jasnog saoptavanja informacija - Razvija sposobnost potovanja i uvaavanja druguh ljudi - Stie sposobnost da vjerodostojno predstavi line potencijale i kvalitete
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - A. Nisbet, A. Kutz, C. Logie: Marlins Study Pack 1, Edinburgh, Marlins, 1997. - C. Logie, E. Vivers, A. Nisbet: Marlins Study pack 2. Edinburgh, Marlins, 1998. - A. Spini: English textbook for Marine Engineers I, Pomorski fakultet Rijeka , 2002. - Kluijven Peter C. van: International Maritime Language Programme. Published by Alk & Heijnen Publishers Alkmaar, The Netherlands, 2003. - M. Raymond: Essential Grammar in Use . Cambridge, Cambridge University Press, 1990. - M. Raymond: English Grammar in Use . Cambridge, Cambridge University Press, 1995. - T. Cari, B. Plani: Englesko hrvatski slikovni pomorski rjenik. Pomorski fakultet Sveuilita u Splitu, Split, 2008. - D. Rapovac: An English Serbian Maritime Dictionary. Published by Fakultet za pomorstvo Kotor, Kotor 2002. 6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - Kasetofon; - Grafoskop; - Vizuelna sredstva (posteri, mape, itd.); - TV, DVD i CD. - Povremeno se koristi raunarska uionica (jedan raunar za dva uenika, umreeni raunari i povezani na Internet). 7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika - Pismeno, pismeni zadatak u II i IV klasifikacionom periodu;
160
- Usmeno, najmanje po jedna provjera znanja u svakom klasifikacionom periodu; - Zakljuna ocjena na kraju klasifikacinog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu; - Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju kolske godine. 9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Profesor engleskog jezika i knjievnosti; - Diplomirani filolog engleskog jezika i knjievnosti. 10. Povezanost predmeta Znanja - Struna terminologija - Struna terminologija Struna terminologija Struna terminologija Bolesti, povrede Geografski pojmovi Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Brodski motori - Glavni motori, pomoni motori - Brodske pomone maine i - Glavni motori, pomoni ureaji motori - Sigurnost na moru - Sigurnosna oprema na brodu - Osnove teorije broda - Djelovi broda, vrste brodova - Medicina za pomorce - Zatita na radu - Geografija - Nazivi drava, jezika nacionalnosti, mora, okeana
161
1.3.4. ITALIJANSKI JEZIK 1. Naziv predmeta: ITALIJANSKI JEZIK 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave Vrste nastave Praktina Teorija Vjebe nastava 50 22 50 22 50 22 46 20 196 86
Ukupno 72 72 72 66 282
3. Opti ciljevi nastave - Razvoj komunikativnih sposobnosti uenika; - Ostvarivanje vee autonomije uenika pri uenju; - Razvoj harmonine linosti uenika; - Razvijanje tolerantnog odnosa prema razliitim jezicima i kulturama; - Podsticanje radoznalosti, duhovitosti i kulture dijaloga; - Razvijanje samopouzdanja, samostalnosti i kreativnosti; - Sticanje radnih navika; - Razvijanje kulture lijepog ponaanja; - Razvoj ekoloke svijesti i ljubavi prema ivotnom okruenju; - Razvoj fer pleja i timskog rada.
162
4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: PRVI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadraji ciljevi uenik uenik uenik - Komunikativnost i - Oslovljava, - Fonoloki sistem stvaranje pozitivne pozdravlja, jezika sa drutvene klime zahvaljuje pravopisom - Razvoj - Predstavlja sebe i - Prezent glagola inicijativnosti drugog ESSERE, - Saoptava line nenaglaene line podatke zamjenice - Postavlja pitanja o identitetu drugih osoba - Razvoj preciznosti - Glagol AVERE i - Saoptava godine, u izraavanju brojevi adresu, broj telefona ... - Popunjava formular - Govori o lanovima porodice - Razvoj ljubaznosti, - Prezent pravilnih - Predstavlja predusretljivosti, glagola lanove posade efikasnosti ... broda - Razvoj - Struna - Navodi poslove komunikativnost i terminologija lanova posade preciznosti u izraavanju - Predlozi A, DI, IN, - Saoptava tano DA vrijeme, daje informaciju o vremenu - Prima poruku - Sadanje vrijeme - Govori o dnevnim - Pozitivna glagola ANDARE, aktivnostima orjentacija prema FARE, VENERE zanimanju, radoznalost, motivisanost i samopouzdanje - Jasnost i - Neodreeni i - Upotrebljava lan odreenost u odreeni lan uz imena komunikaciji prostorija na brodu - Opisuju radni prostor na brodu - Podsticanje - Govori o - Modalni glagoli spremnosti na obavezama na Potere, Volere, pomo, efikasnost poslu Dovere, Sapere i identifikacija sa - Izraava elju, prirodom budueg molbu i zahtjev posla - Imperativ - Upuuje nekoga u - Podizanje nivoa kom pravcu da ide spremnosti na
163
Preporuke za izvoenje nastave - Frontalni, individualni, rad u parovima i grupama uz kombinovano korienje aktivnih i tradicionalnih metoda u nastavi
- Frontalni, individualni, rad u parovima i grupama uz kombinovano korienje aktivnih i tradicionalnih metoda u nastavi
Formativni ciljevi uenik - Opisuje put do odreenog mjesta - Daje uputstva za snalaenje - Opisuje radno mjesto - Raspituje se i daje informacije o odreenom mjestu i njegovoj okolini - Daje preporuke u vezi sa mjestima posjete - Prihvata ili odbija poziv - Trai informacije - Odgovara na pitanja - Upotrebljava odgovarajue predloge uz imena zemalja - Prima telefonski poziv - Savjetuje drugoga pri kupovini odjee - Pomae pri izboru restorana i suvenira - Uporeuje cijene i kvalitet razliitih restorana i hotela
Socijalizacijski ciljevi uenik pomo
- Pridjevi, njihovi oblici i mjesto u reenici
- Prisvojni pridjevi - Line zamjenice kao direktni i indirektni objekt - Upotreba predloga DA, DI, IN
- Razvoj preciznosti u izraavanju
- Pokazni pridjevi i nazivi boja - Poreenje pridjeva
- Razvoj kreativnosti
164
Razred: DRUGI Informativni ciljevi i sadraji uenik - Blisko budue vrijeme
Formativni ciljevi uenik - Govori o planovima za taj i naredne dane - Odgovara na komande i naredbe - Prepriava dogaaje od prethodnog dana - Pomae u postupku traenja izgubljenih stvari - Govori o sadrajima rada - Unosi osnovne informacije u izvjetaje o radu - Uporeuje kategorije brodova - Postavlja pitanja o vrsti prevoznog sredstva - Prima telefonski poziv - Prima telefonski poziv - Razgovara o vremenu - Iznosi pritubu na uslugu - Raspituje se o zdravlju sagovornika - Opisuje dogaaje od predhodnog dana - Opisuje znamenitosti grada i ireg zaviaja - Govori o obavljenim poslovima na radnom mjestu - Opisuje okolnosti nekog dogaaja - Govori o svom poslu - Blie odreuje stvari, lica i mjesta o kojima
Socijalizacijski ciljevi uenik - Razvoj komunikativnosti i snalaljivosti - Razvoj sposobnosti stvaranja pogodne drutvene klime - Razvoj spremnosti na pomo
Preporuke za izvoenje nastave - Frontalni, individualni, rad u parovima i grupama uz kombinovano korienje aktivnih i tradicionalnih metoda u nastavi.
- Passato prossimo (perfekt)
- Particelle CI i NE
- Komparacija pridjeva - Pridjevi QUELLo i BELLO
- Razvoj odgovornosti i profesionalnosti - Razvoj inicijativnosti - Razvoj komunikativnosti - Razvoj sposobnosti stvaranja pogodne drutvene klime
- Prilozi
- Povratni glagoli - Passato prossimo povratnih glagola
- Razvoj pozitivnog odnosa prema lokalnoj zajednici
- Imperfekt - Relativne zamjenice
- Razvoj preciznosti u izraavanju - Pozitivna identifikacija prema zanimanju
- Frontalni, individualni, rad u parovima i grupama uz kombinovano
165
Informativni ciljevi i sadraji uenik - Glagolska vremenaobnavljanje - Kondicional prezenta - Izjavne recenice, neupravni govor -
Formativni ciljevi uenik govori Objanjava znaenje rijei koje ne razumije Pie ivotopis Pie molbu za posao Daje predloge i savjete
Preporuke za izvoenje nastave korienje aktivnih i tradicionalnih metoda u nastavi
- Predstavlja svoje mjesto u istorijskim okvirima
- Razvijanje svijesti o svojim sposobnostima - Razvoj inicijativnosti i spremnosti na pomo - Razvijanje svijesti o zaviaju u okvirima istorijskih perioda
166
Razred: TREI Informativni ciljevi i sadraji uenik - Imperfekt i perfekat (passato prossimo) obnavljanje
Formativni ciljevi uenik - Opisuje linost - Prepriava okolnosti odigravanja nekog nepovoljnog dogaaja - Govori o teretima na brodu - Govori o ranijem izgledu mjesta - Odgovora na prigovore o izvrenom poslu - Izraava lino miljenje o zanimanjima u pomorstvu i odnosu drutva prema njima - Preporuuje izletita - Umije poeljeti prijatan boravak i sretan put - Izraava elju, daje predlog i savjet - Prihvata predlog - Govori o nainu ishrane - Saopstava zaduenja na radnom mjestu - Navodi sportske sadraje grada u kome boravi - Pie poslovno pismo - Iznosi primjedbe i sugestije - Prenosi poruku - Rezimira izlaganje, rasprave i intervjue
Socijalizacijski ciljevi uenik - Razvoj spremnosti na pomo
- Vremenske reenice i gerund
- Budue vrijeme
- Razvoj pozitivnog odnosa prema zaviaju - Razvoj kritikog odnosa prema radu - Kritiko razumijevanje odnosa tehnike, prirode i drutva - Spremnost na pomo
- Konjuktiv
- Uvjebava upotrebu Kondicional prezenta - Prilozi za kolicinu
- Snalaljivost i prilagoenost - Razvijanje tolerancije prema stranoj kulturi - Podizanje kvaliteta rada - Preuzimanje odgovornosti
- Pokazne zamjenice - Neupravni govor pri postavljanju pitanja
167
Razred: ETVRTI Informativni ciljevi i sadraji uenik - Slaganje vremena
Formativni ciljevi uenik - Govori o svom kolovanju - Predstavlja Crnu Goru kao dravu - Govori o uticaju pomorstva na okolinu i ekolokoj zatiti
Socijalizacijski ciljevi uenik - Samopouzdanje i osjeaj nacionalne pripadnosti - Razvoj ekoloke svijesti i kritikog odnos prema tehnolokom razvoju koji negativno utie na prirodu - Razvoj svijesti o neophodnosti kvalitetnog obavljanja radnih zadataka - Razvijenje svijesti o potrebi cjeloivotnog uenja
- Pogodbene reenice
- Pravila o mjestu linih zamjenica u reenici - Upotreba participa
- Predstavlja ponudu mjesta i okoline u kome boravi - Umije napisati email - Navodi najvanije stilove u gradnji brodova - Uporeuje male i velike brodove
- Dopusne reenice
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - Poseban udbenik za pomorstvo; - Autentini dokumenti, tekstovi iz tampe i sa Interneta; Literatura za nastavnike: - S. Moderc: Gramatika italijanskog jezika, Udruenje nastavnika italijanskog jezika, Beograd 2004 - I. Klajn: Rjenik Italijansko-srpski i Srpsko-italijanski, Nolit Beograd 1996 6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave Kabinet stranog jezika sa audio i video opremom; - Kasete, CD i video kasete; - Knjige, rjenici, gramatike, stripovi, posteri, geografske karte, asopisi. 7. Obavezni nain provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika - Pismeno, pismeni zadatak u II i IV klasifikacionom periodu; - Usmeno, najmanje po jedna provjera znanja u svakom klasifikacionom periodu; - Zakljuna ocjena na kraju klasifikacinog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu; - Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju kolske godine.
168
9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Profesor italijanskog jezika i knjievnosti - Diplomirani filolog italijanskog jezika i knjievnosti. 10. Povezanost predmeta Znanja - Struna terminologija - Struna terminologija - Geografski pojmovi - Struna terminologija Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Brodske pomone - Glavni motori, pomoni motori maine i ureaji - Osnove teorije broda - Djelovi broda, vrste brodova - Geografija - Nazivi drava, jezika nacionalnosti, mora, okeana - Tehnologija materijala - Zatita ivotne sredine
169
2. STRUNI RAD 2.1. ISPITNI KATALOZI ZA STRUNO-TEORIJSKI DIO ISPITA Uslov: Da bi uenik odabrao jedan od ponuenih predmeta za struno teorijski dio strunog ispita uslov je: - da tema njegovog strunog rada nije iz istog ispitnog kataloga. 2.1.1. BRODSKE POMONE MAINE I UREAJI 1. Naziv ispitnog kataloga: BRODSKE POMONE MAINE I UREAJI 2. Cilj ispita: - Provjera uspjenosti uenika pri usvajanju neophodnih standarda znanja iz oblasti brodskih pomonih maina i ureaja. 3. Standardi znanja koji se ocjenjuju na strunom ispitu 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. Navesti znaaj i nabrojati brodske pomone maine i ureaje Nabrojati pumpe na brodu Navesti podjelu brodskih pumpi po konstruktivnoj izvedbi i vrsti fluida za prebacivanje Objasniti princip rada stapne pumpe Nabrojati vrste klipnih pumpi u upotrebi na brodu Objasniti pogon,odravanje i otklanjanje neispravnosti kod klipnih pumpi Objasniti princip rada centrifugalne pumpe Navesti podjelu centrifugalnih pumpi Objasniti djelovanje aksijalne sile na rad centrifugalne pumpe Opisati nastanak i nain otklanjanja kavitacije kod centrifugalne pumpe Objasniti uticaj zakrivljenosti lopatica na rad centrifugalne pumpe Nabrojati glavne djelove centrifugalne pumpe Objasniti pogon, odravanje i mogue neispravnosti centrifugalne pumpe Objasniti princip rada zupaste pumpe Navesti konstruktivne izvedbe i primjenu zupaste pumpe na brodu Navesti kapacitet, stepene korisnog dejstva i snagu zupaste pumpe Nabrojati sastavne djelove zupaste pumpe Objasniti pogon,odravanje i mogue neispravnosti zupaste pumpe Objasniti princip rada vijane pumpe Navesti konstruktivne izvedbe i primjenu vijane pumpe na brodu Navesti kapacitet, stepene korisnog dejstva i snagu vijane pumpe Nabrojati sastavne djelove vijane pumpe Objasniti pogon, odravanje i mogue neispravnosti vijane pumpe Objasniti princip rada strujne pumpe Navesti konstruktivne izvedbe i primjenu strujne pumpe na brodu Nabrojati vrste strujnih pumpi i upotreba na brodu Objasniti princip rada krilne pumpe Objasniti princip rada propelerske pumpe Objasniti princip rada membranske pumpe Objasniti princip rada i podjelu ventilatora Navesti konstruktivne izvedbe ventilatora Nabrojati sastavne djelove ventilatora Objasniti pogon, odravanje i mogue neispravnosti ventilatora
170
34. 35. 36. 37. 38. 39. 40. 41. 42. 43. 44. 45. 46. 47. 48. 49. 50. 51. 52. 53. 54. 55. 56. 57. 58. 59. 60. 61. 62. 63. 64. 65. 66. 67. 68. 69. 70. 71. 72. 73. 74. 75. 76. 77. 78. 79. 80. 81. 82. 83.
Navesti podjelu i primjenu kompresora vazduha na brodu Objasniti princip rada klipnih kompresora (PV, TS dijagrame rada, snagu) Opisati podmazivanje i hlaenje kompresora Objasniti princip rada rotacionih kompresora Objasniti princip rada turbo kompresora Nabrojati sastavne djelove kompresora Objasniti pogon, odravanje i mogue neispravnosti kompresora zraka Objasniti princip rada vazdune klipne pumpe Nabrojati ureaje za prenos zapovjedi Objasniti svrhu upotrebe doglasne cijevi, mainskog telegrafa, telefonskog razglasa, sirene Nabrojati cjevovode na brodu Navesti materjale od kojih je izraen pojedini cjevovod i njegovi sastavni elementi Objasniti cjevovod sistema goriva dizel motora Objasniti cjevovod sistema tekog goriva Objasniti cjevovod sistema turbinskog postrojenja Objasniti cjevovod sistema hidraulinog ulja za pogon i upravljanje Objasniti cjevovod sistema pneumatike Objasniti cjevovod sistema pare Objasniti cjevovod sistema protivpoarne zatite Navesti vrste filtera i njihovu upotrebu na brodu Nabrojati separatore u upotrebi na brodu Nabrojati sastavne djelove separatora Objasniti automatski rad, pogon i odravanje separatora Objasniti ureaj za sanitarne, fekalne otpadne vode (sewage plant) Objasniti ureaj za spaljivanje smea (incinerator) Objasniti princip rada separatora kaljue Nabrojati sastavne djelove separatora kaljue i ureaja za mjerenje dozvoljene koliine ulja u ispumpanoj vodi Objasniti funkciju kormilo ureaja Navesti vrste kormilo ureaja Nabrojati sastavne djelove kormilo ureaja Navesti podjelu kormilo ureaja prema vrsti pogona Objasniti princip rada mehanikog kormilo ureaja Objasniti princip rada parnog kormilo ureaja Objasniti princip rada hidraulinog kormilo ureaja Objasniti princip rada elektrinog kormilo ureaja Objasniti princip rada telemotora (mehanikog, hidraulinog i elektrinog) Objasniti povratnu vezu kormilo ureaja Navesti naine kormilarenja Navesti vrste hidraulinih pumpi u upotrebi kod kormilo ureaja Objasniti teorijske osnove rada rashladnog ureaja Nabrojati rashladna sredstva kod rashladnih ureaja Navesti vrste kompresora u upotrebi kod rashladnog ureaja Nabrojati sastavne djelove rashladnog sistema Objasniti funkciju i sastavne djelove rashladne komore Objasniti odravanje rashladnog sistema (vakumiranje, punjenje, ispitivanje gubitaka, suenje i td.) Navesti vrstu komora za rashladu hrane na brodu i prevoz pokvarljivog tereta Objasniti funkciju i sastavne djelove teretnog vitla Objasniti funkciju i sastavne djelove dizalica na brodu Objasniti funkciju sohe amaca za spasavanje Objasniti princip rada sidrenog i priteznog vitla
171
Navesti vrstu ventilacije na brodu Navesti princip grijanja, hlaenja kao i vrste rashladnih ureaja u upotrebi Navesti teorijske osnove rada evaporatora (vakumski, utilizacioni) Navesti vrste destilacionih ureaja s obzirom na tip glavne pogonske maine Nabrojati sastavne djelove evaporatora i prikljune armature Objasniti princip rada izmjenjivaa topline evaporatora (ispariva, kondenzator) 90. Objasniti odravanje, ispitivanje gubitka vakuma, automatski rad evaporatora 4. Tip ispita - Usmeni; - Struni aktiv utvruje spisak ispitnih pitanja na osnovu spiska u standardima znanja koji se ocjenjuju na strunom ispitu; - Na ispitnom listu treba da budu tri pitanja, kombinovana po sloenosti da budu iz razliitih taksonomskih kategorija i iz razliitih tematskih oblasti. 5. Dozvoljena pomagala - Video projektor; - Raunar; - Slike, iliustracije i modeli; - Simulator mainskog kompleksa Unitest. 6. Literatura i drugi izvori - V. Ozreti: Brodski pomoni strojevi i uredjaji (etvrto dopunjeno izdanje), Split Ship Management Ltd, tampa Dalmaciapapir, Split, 2004.
84. 85. 86. 87. 88. 89.
172
2.1.2. BRODSKI KOTLOVI I PARNE MAINE 1. Naziv ispitnog kataloga: BRODSKI KOTLOVI I PARNE MAINE 2. Cilj ispita - Provjera uspjenosti uenika pri usvajanju neophodnih standarda znanja iz oblasti poznavanja brodskih kotlova i parnih maina. 3. Standardi znanja koji se ocjenjuju na strunom ispitu 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. 34. 35. 36. 37. 38. 39. 40. 41. 42. 43. Objasniti sigurnosnu armaturu parnog kotla Objasniti rad La mont kotla Objasniti primjenu ventila povremene upotrebe na parnom kotlu Koje su osnovne karakteristike vjetake promaje parnog kotla? Navesti osnovne karakteristike utilizacionog La mont kotla Opisati brodsko nuklearno postrojenje Kako radi napojni ventil? Objasniti prirodnu promaju parnog kotla Koje su karakteristike tenih goriva za parne kotlove? Navesti karakteristike pomonih brodskih kotlova ta je karakteristino za pregrija pare? Koja goriva se koriste za parne kotlove? Objasniti upotrebu sigurnosnog ventila parnog kotla Koji su konstruktivni gubici parnog kotla? Kakva armatura se koristi za kotlove? Opisati brodsko parno postrojenje ta su loiste i povratna komora parnog kotla? Kako se loi kotao tenim gorivom? Koliki je pritisak parnog kotla? Kako radi manometar parnog kotla? Skicirati i opisati Rankinov kruni proces Kako rade pregrija pare i zagrija vazduha? ta je mlazni rasprskiva goriva? Kakva voda se koristi za brodske kotlove? ta je ogrijevna povrina parnog kotla? Kakva je namjena Klinger stakla vodokaza parnog kotla? Objasniti vjetaku cirkulaciju u parnom kotlu? Navesti elemente pogonske armature parnog kotla Koja je funkcija parnog ventila? Navesti podjelu kotlova prema pritisku Objasniti princip rada akcione turbine Koja je uloga sapnice parnih turbina? Navesti najee kvarove kod turbina Kako se uvruju lopatice kod turbina? Koje su najvaznije karakteristike lezaja kod parnih turbina? Od ega zavisi snaga parne turbine? Koja je uloga kuita parnih turbina? Koji gubici se javljaju u parnim turbinama? ta je to kritina taka kod proirenog i neproirenog sapnika? Opisati rad akcione turbine sa stepenovanjem brzine Koje su karakteristike ulja za podmazivanje parne turbine? Kako radi reakciona turbina? Koje su karakteristike rotora turbine i lopatica turbine?
173
44. 45. 46. 47. 48. 49. 50. 51. 52. 53. 54. 55. 56. 57. 58. 59. 60. 61. 62. 63. 64. 65. 66. 67. 68. 69. 70. 71. 72. 73. 74. 75. 76. 77. 78. 79. 80. 81. 82. 83. 84. 85. 86. 87. 88. 89. 90.
Kako se podmazuju parne turbine? ta su to parne klipne maine? Kako se dijele parne turbine prema pritisku? Koja je funkcija kucista parnih turbina? Koje su vrijednosti pritiska i brzine strujanja pare kod proirenog sapnika? Koliki je stepen iskorienja parne turbine? Kako rade prenosnici reduktori? ta je kritina taka kod proirenog i neproirenog sapnika? Koji su gubici u parnim turbinama? Kako rade kombinovane parne turbine? Gdje se postavljaju labirintne brtvenice kod parnih turbina? Kako se odravaju turbine u pogonu? Sta su to sprovodne i radne lopatice kod turbina? Kako se priprema turbina za pogon? Kako se odreuje kritina taka te prikaz pritiska i brzine pare kod proirenog sapnika? Kako se dijele turbine prema pritisku? Navesti podjele parnih turbina ta je to reakciono djelovanje pare kod parnih turbina? Kako se vri regulacija broja okretanja kod parne turbine? Koje su vrste lopatice kod turbina? Opisati rad akcione turbine? Kako se vri podmazivanje parne turbine? Kako radi akciona turbina sa stepenovanjem pritiska? Objasniti razliku izmedju akcione i reakcione turbine? Kako se vri pripremanje parne turbine za pogon? Kako se stavlja u pogon parna turbina? ta su to kombinovane turbine? Koji su naini uvrivanja lopatica kod turbina? Koje su karakteristike gasne turbine? ta je to otvoreni sistem gasnih turbina? Kako radi komora za sagorjevanje? Koje kombinacije gasnih i parnih turbina postoje? Gdje se primjenjuju gasne turbine? Kako se vri zagrijavanje vazduha kod gasnih turbina? Kako se opsluuju parne turbine? Kako se vri praenje rada parnih turbina? ta je diamiko balansiranje? ta je statiko balansiranje? Koji su problemi u radu turbina? Kako radi brodsko parno postrojenje? Koje su karakteristike kondenzatora kod parnih turbina? Sta su to kombinovani kotlovi i gdje se primjenjuju? Kako radi akciona turbina sa stepenovanjem brzine? Koje su karakteristike akcione turbine sa stepenovanjem pritiska? ta su to viestepene reakcione turbine? Opisati jednostepenu de Laval-ovu turbinu? Objasniti podjelu na glavni i pomoni brodski kotao?
174
4. Tip ispita - Usmeni; - Struni aktiv utvruje spisak ispitnih pitanja na osnovu spiska u standardima znanja koji se ocjenjuju na strunom ispitu; - Na ispitnom listu treba da budu tri pitanja, kombinovana po sloenosti da budu iz razliitih taksonomskih kategorija i iz razliitih tematskih oblasti. 5. Dozvoljena pomagala - Na ispitu nijesu predviena pomagala. 6. Literatura i drugi izvori - M. Novoseli: Brodski parni kotlovi i strojevi, kolska knjiga, Zagreb, 1990. - Dr. sci. E. Tireli Mr. sci. D. Martinovi: Brodske toplinske turbine, Sveuilite u Rijeci, 2001.
175
2.1.3. BRODSKI MOTORI 1. Naziv ispitnog kataloga: BRODSKI MOTORI 2. Cilj ispita - Provjera uspjenosti uenika pri usvajanju neophodnih standarda znanja iz oblasti poznavanja brodskih motora. 3. Standardi znanja koji se ocjenjuju na strunom ispitu 1. Navesti istorijat razvoja motora 2. Navesti podjelu motora prema vrsti teorijskog procesa koji se odvija u cilindru 3. Objasniti mrtve take, hod klipa, zapreminu cilindra, kompresioni odnos kod motora 4. Navesti konanu temperaturu i konani pritisak izgaranja, konanu temperaturu i konani pritisak kompresije 5. Objasniti srednji indicirani pritisak i srednji efektivni pritisak 6. Objasniti princip rada dvotaktnog motora (benzinski, dizel) 7. Objasniti princip rada etvorotaktnog motora (benzinski, dizel) 8. Navesti prednosti i nedostatke brodskih motora u odnosu na druge pogonske maine 9. Objasniti teorijski i stvarni proces kod motora 10. Objasniti cikluse motora i nain paljenja gorive smjee 11. Navesti funkciju temeljne ploe,stalaka i kotvenih vijaka 12. Objasniti funkciju cilindra, kouljice i glave motora 13. Objasniti funkciju klipa, klipnih prstenova, klipnjae, osovinice klipa 14. Objasniti funkciju ukrsna glave, ojnice i zamajca motora 15. Objasniti funkciju temeljnog, leteeg, odrivnog i leaja ukrsna glave 16. Nabrojati ureaje za gorivo kod motora 17. Skicirati cjevovod goriva 18. Opisati preistae goriva 19. Skicirati pumpu goriva visokog pritiska sa zakretnim klipom 20. Skicirati pumpu goriva visokog pritiska sa prelivnim ventilom 21. Objasniti pumpe goriva tipa Sulzer, Man, Bosh 22. Objasniti sistem za ubrizgavanje goriva kod novije generacije motora tipa Sulzer (common rail), B&W (camless engine) 23. Navesti funkciju sigurnosnog ventila kod pumpi visokog pritiska 24. Objasniti i skicirati rasprska goriva 25. Navesti konstruktivne izvedbe rasprskaa goriva 26. Objasniti postupak ispitivanje rasprskaa goriva, ureaj za testiranje 27. Objasniti cijevi goriva visokog pritiska 28. Opisati odravanje ureaja za gorivo 29. Objasniti reim rada, karakteristike optereenja i propelerske karakteristike 30. Navesti vrste regulacije kod motora 31. Objasniti funkciju graninog i regulatora broja okretaja kod motora 32. Objasniti rad Woodward regulatora 33. Objasniti rad elektronskog regulatora 34. Navesti naine upuivanja motora 35. Navesti funkciju uputnog ventila 36. Navesti funkciju razvodnika zraka i pilot ventila 37. Objasniti sistem za prekretanje motora i vonju krmom 38. Nabrojati elemente ureaja za prekretanje 39. Nabrojati i skicirati motorni mehanizam dvotaktnog i etvorotaktnog motora
176
40. Shematski prikazati sile pritisaka u klipnom mehanizmu 41. Navesti funciju i pogon bregastog vratila 42. Navesti funciju sklopa usisnog i ispunog ventila, podizaa ventila, klackalica i ostalih pomonih elemenata 43. Nabrojati elemente sistema za otvaranje ispunog ventila kod nove generacije motora tipa Sulzer (common rail) i B&W(camless engine) 44. Nabrojati sastavne djelove sistema ispiranja motora 45. Skicirati istosmjerni, popreni i povratni sistem ispiranja 46. Objasniti sisteme ispiranja kod motora tipa Sulzer, B&W, MAN, FIAT 47. Objasniti funkciju rashladnika ispirnog zraka 48. Navesti funciju ispirnih ventila kod sistema ispiranja 49. Objasniti kako se moe izraunati indicirana snaga motora 50. Objasniti kako se moe izraunati efektivna snaga motora 51. Objasniti naine odreivanja srednjeg indiciranog pritiska 52. Opisati mjerenje efektivne snage koenjem 53. Objasniti nain raunanja specifine potronje goriva kod motora 54. Objasniti matematiki izraz toplotne bilanse kod motora 55. Objasniti grafiki prikaz toplotne bilanse kod motora 56. Objasniti mehaniki stepen djelovanja 57. Objasniti efektivni stepen djelovanja 58. Objasniti indicirani stepen djelovanja 59. Navesti karakteristike propelera, uspon,slip i kavitacija kod propelera 60. Nabrojati sastavne djelove osovinskog voda (meuosovine, leaji osovinskog voda, statvena cijev) 61. Objasniti uticaj obraslina podvodnog dijela trupa broda na snagu motora 62. Objasniti pojam kritinog broja okretaja motora 63. Objasniti kako se vri otklanjanje torzionih vibracija kod motora 64. Objasniti sagorijevanje kod motora 65. Objasniti detonaciju u cilindru motora 66. Nabrojati vrstu goriva u upotrebi kod brodskih motora 67. Opisati stvaranje smjee u jednokomornom i viekomornom prostoru za sagorijevanje 68. Opisati stvaranje smjee u vrtlonoj komori 69. Nabrojati naine hlaenja motora 70. Skicirati cirkulaciono zatvoreni sistem hlaenja 71. Skicirati protoni sistem hlaenja 72. Nabrojati naine kontrole hlaenja motora 73. Objasniti tretman rashladne vode motora 74. Opisati podmazivanje motora kao i ulja u upotrebi 75. Nabrojati vrste podmazivanja motora 76. Objasniti cirkulaciono tlani sistem podmazivanja 77. Opisati ureaje za podmazivanje motora (pumpe, filteri, rashladnici) 78. Objasniti potronju ulja za podmazivanje kao i specifinu potronju cilindrinog ulja 79. Objasniti karakteristike motora u reimu rada 80. Objasniti nominalnu, maksimalnu, eksploatacionu, ekonominu i minimalnu snagu (broj okretaja) 81. Objasniti vrstu vibracija kod motora i nain spreavanja vibracija 82. Objasniti naine mjerenja vibracija na brodu i ureajima 83. Navesti instrumente za mjerenje vibracija na brodu 84. Opisati ispitivanje i mjerenje motora na probnom stolu 85. Nabrojati opremu probnog stola za ispitivanje motora 86. Opisati ispitivanje motora kod probne vonje (sea trial) 87. Objasniti mjerenje potronje goriva, ulja i snage motora pri probnoj vonji
177
88. Opisati eksploataciju i odravanje brodskih motora 89. Objasniti investiciono odravanje motora 90. Navesti potrebnu dokumentaciju neophodnu za remontovanje motora, odnosno zahtjeve klasifikacionih zavoda 4. Tip ispita - Usmeni; - Struni aktiv utvruje spisak ispitnih pitanja na osnovu spiska u standardima znanja koji se ocjenjuju na strunom ispitu; - Na ispitnom listu treba da budu tri pitanja, kombinovana po sloenosti da budu iz razliitih taksonomskih kategorija i iz razliitih tematskih oblasti. 5. Dozvoljena pomagala - Video projektor; - Raunar; - Slike, ilustracije i modeli; - Simulator mainskog kompleksa Unitest. 6. Literatura i drugi izvori - Ing. A. Paanin: Brodski Motori, kolska knjiga, Zagreb, 1995.
178
2.2. ISPITNI KATALOZI ZA STRUNI RAD 2.2.1. BRODSKE POMONE MAINE I UREAJI 1. Naziv ispitnog kataloga: BRODSKE POMONE MAINE I UREAJI 2. Cilj ispita Na strunom radu strunog ispita kandidat treba da pokae: - analitiki pristup zadatoj temi; - sistematinost pri izradi strunog rada; - pravilnu upotrebu strune terminologije; - pravilnu upotrebu literature, instrukcionih knjiga i podataka dostupnih sa Interneta; - strunost na nivou brodomainskog tehniara; - shvatanje vanosti izuavanja brodskih pomonih maina i ureaja za zanimanje brodomainski tehniar. 3. Spisak tema/zadataka 1. STAPNE PUMPE, TEORIJSKE OSNOVE RADA - jednoradana stapna pumpa - dvoradna stapna pumpa - troradna stapna pumpa - diferencijalna pumpa 2. KONSTRUKCIJA I SASTAVNI DJELOVI STAPNIH PUMPI - cilindar pume - stapa sa supernicom - kuita ventila - pogonskog mehanizma 3. ODRAVANJE STAPNIH PUMPI - kontrola podmazivanja - kontrola vazduha u vazdunim komorama - kvalitet ulja u punom prenosu - stanje brtvenica - otklanjanje neravnomjernosti u radu 4. DJELOVANJE AKSIJALNE SILE KOD CENTRIFUGALNE PUMPE - rastereenje rotora dvostrukim ulazom tenosti - rastereenje rotora putem ugradnje otvora za rastereenje - rastereenje rotora putem ugradnje radijalnih rebara - rastereenje rotora putem ugradnje kompezacionog diska - rastereenje rotora putem ugradnje rotora sa usisnim stranama jedna prema drugoj 5. UTICAJ ZAKRIVLJENOSTI LOPATICA NA RAD CENTRIFUGALNE PUMPE - sluaj lopatica zakrivljenih naprijed - sluaj lopatica zakrivljenih nazad - sluaj lopatica postavljenih radijalno 6. ZUPASTE PUMPE, TEORIJSKE OSNOVE RADA - primjena pumpe na brodu
179
- pumpa sa dva zupanika - pumpa sa tri zupanika 7. KONSTRUKCIJA I SASTAVNI DJELOVI ZUPASTIH PUMPI - pogonski zupanik, pogonjeni zupanik - kuiste pumpe - sigurnosni ventil, podeavanje - osovina pumpe - nepovratni ventil - elektromotor 8. ODRAVANJE ZUPASTIH PUMPI - kontrola podmazivanja - kontrola podeenosti sigurnosnog ventila - stanje samopodeavajue upernice - otklanjanje nepravilnosti u radu 9. VIJANE PUMPE, TEORIJSKE OSNOVE RADA - pogonski vijak, pogonjeni vijak - pumpa sa jednim vijkom tipa Mahno - pumpa sa dva vijaka - pumpa sa tri vijka 10. KONSTRUKCIJA I SASTAVNI DJELOVI VIJANE PUMPE - kuite pumpe - sigurnosni ventil, podeavanje - osovina pumpe - nepovratni ventil - elektromotor 11. ODRAVANJE VIJANIH PUMPI - kontrola podmazivanja - kontrola podeenosti sigurnosnog ventila - stanje samopodeavajue upernice - otklanjanje nepravilnosti u radu 12. STRUJNE PUMPE (EJEKTORI, INJEKTORI), TEORIJSKE OSNOVE RADA - ejektori - injektori - parni ejektori 13. VENTILATORI, KONSTRUKTIVNE IZVEDBE, SASTAVNI DJELOVI, ODRAVANJE - centrifugalni ventilatori - radijalni ventilatori 14. KLIPNI KOMPRESORI, TEORIJSKE OSNOVE RADA, SASTAVNI DJELOVI, PODJELA, PRIMJENA - vertikalni kompresori - horizontalni kompresori - jednostepeni kompresori - viestepeni kompresori
180
15. HLAENJE I PODMAZIVANJE KOD KOMPRESORA - hlaenje zraka meustepenima, intercooler - hlaenje zraka poslije sabijanja, aftercooler - hlaenje cilindara morem - hlaenje cilindara slatkom vodom - hlaenje cilindara zrakom 16. ROTACIONI KOMPRESORI, TEORIJSKE OSNOVE RADA, SASTAVNI DJELOVI, PODJELA, PRIMJENA - centrifugalni kompresori - centrifugalni kompresori, jednostepeni - centrifugalni kompresori, visestepeni 17. CJEVOVOD SISTEMA PARE NA BRODU - cjevovod pregrijane pare - cjevovod zasiene pare - cjevovod pare opte slube 18. CJEVOVOD SISTEMA TEKE NAFTE NA BRODU - sistem napajanja motora tekom naftom - sistem transfeta teke nafte - sistem separacije teke nafte - sistem uskladitenja teke nafte 19. SEPARATORI, PRINCIP RADA, VRSTE SEPARATORA - separatori tekog goriva - separatori dizel goriva - separatori ulja 20. AUTOMATSKI RAD SEPARATORA - automatsko ispiranje (ienje) separatora - automatska regulacija protoka 21. SEPARATOR KALJUE, PRINCIP RADA, SASTAVNI DJELOVI, KONSTRUKTIVNE IZVEDBE - separator kaljue na principu filtriranja - separator kaljue na principu gravitacionog odvajanja estica 22. ELEKTRO- HIDRAULINI KORMILO UREAJ, SASTAVNI DJELOVI, PRINCIP RADA, ODRAVANJE - kormilo sa rotirajuim lopaticama - kormilo sa hidraulinim cilindrima 23. RASHLADNI SISTEM ZA RASHLAIVANJE HRANE NA BRODU, SASTAVNI DJELOVI, ODRAVANJE - klipni kompresori - rotacioni kompresori - vijani kompresori 24. SIDRENI UREAJ, SASTAVNI DJELOVI, PRINCIP RADA, ODRAVANJE - sidreno vitlo - lanac - stoper - sidro
181
- konice 25. EVAPORATOR, SASTAVNI DJELOVI, ODRAVANJE VAKUMA - ispariva - kondezator - vakum ejektor - pumpa ejektora - pumpa kondenzata 4. Uputsvo za sprovoenje strunog rada - U skladu sa Pravilnikom o polaganju zavrnih i strunih ispita. 5. Dozvoljena pomagala - Raunar; - Video projektor; - Simulator mainskog kompleksa Unitest. 6. Literatura i drugi izvori - V. Ozreti: Brodski pomoni strojevi i ureaji (etvrto dopunjeno izdanje), Split Ship Management Ltd, Dalmaciapapir, Split, 2004. - Mr L. Vujovi: Brodske pomone maine i ureaji, Univerzitet Crne Gore, Obod Cetinje, 1997.
182
2.2.2. BRODSKI KOTLOVI I PARNE MASINE 1. Naziv ispitnog kataloga: BRODSKI KOTLOVI I PARNE MASINE 2. Cilj ispita Na strunom radu strunog ispita kandidat treba da pokae: - analitiki pristup zadatoj temi; - sistematinost pri izradi strunog rada; - pravilnu upotrebu strune terminologije; - samostalnost u korienju literature i podataka dostupnih sa Interneta; - strunost na nivou brodomainskog tehniara; - pravilan odabir i srazmjerno korienje fotografija, tablica i grafikona pri izradi strunog rada; - shvatanje vanosti brodskih kotlova i parnih maina za zanimanje brodomainski tehniar. 3. Spisak tema/zadataka 1. GUBICI ENERGIJE U TURBINI - Gubici energije u sapnicama i prirodnim kanalima - Gubici u lopaticama - Gubici energije trenjem i ventilaciom pare - Gubici energije zbog proputanja pare - Gubici energije zbog izlazne brzine - Mehaniki gubici energije turbine - Gubici energije zraenjem cjevovoda i kuita 2. IZVEDBE BRODSKIH PARNIH TURBINA - Jednostepena akciona turbina (De Lavalova turbina) - Jednostepena akciona turbina sa stepenovanjem brzine (Curtisova turbina) - Viestepena akciona turbina sa stepenovanjem pritiska - Viestepena reakciona turbina - Odnos brzina i stepena djelovanja za jednostepene i viestepene turbine - Kombinovane turbine i turbine sa pogonom prema nazad 3. DJELOVI TURBINE - Sapnice - Lopatice - Rotor - Brtve - Lezajevi - Kuite turbine - Spojnica - Reduktor 4. SISTEM REGULACIJA TURBINA - Regulacija snage - Regulacija broja obrtaja - Regulacija snage promjenom koliine pare - Regulacija snage turbine priguenjem i promjenom koliine pare - Sistem osiguranja za prekoraenje broja obrtaja - Sistem mjerenja snage turbine
183
5. VRSTE PLINSKIH TURBINA - Otvoreni proces plinske turbine - Plinske turbine sa zagrijavanja vazduha nakon kompresije - Plinske turbine sa dvostepenom kompresijom - Plinske turbine sa dvostepenom ekspanzijom - Plinske turbine sa dvostepenom kompresijom i dvostepenom ekspanzijom 6. GLAVNI DJELOVI PLINSKOG TURBINSKOG POSTROJENJA - Plinska turbina - Komora za izgaranje - Zagrijai vazduha za izgaranje - Sistem goriva 7. KOMBINOVANA PLINSKA I PARNA TURBINSKA POSTROJENJA - Karakteristike parnih turbina - Karakteristike plinskih turbina - Plinsko parno postrojenje sa regeneratorom - Plinsko parno postrojenje 8. PRIPREMA ZAGRIJAVANJE I UPUIVANJE U POGON PARNE TURBINE - Priprema za pogon - Zagrijavanja glavnih turbina - Probni obrtaj 9. POSLUIVANJE PARNIH TURBINA U POGONU - Odravanje vakuma u kondenzatoru - Kontrola kondenzata - Kontrola odvodnjavanja - Pritisak u sapnikim komorama - Iskoritavanje ispune pare - Kontrola podmazivanja - Kontrola unutranjeg stanja turbine - Manevrisanje brodskim turbinama - Odravanje spremnosti za pogon - Obustavljanje pogona 10. KVAROVI TURBINE I KONDENZATOR - Vibracije turbina - Vodeni udari turbina - Kvarovi lopatica i dijafragmi - Oteenje kuita turbina - Kvarovi rotora turbine - Kvarovi leaja - Kvarovi konduktora - Kvarovi kondenzatora 11. OSNOVNI SASTAVNI DJELOVI BRODSKIH KOTLOVA - Loiste i dimovodi sa platom i izolacijom - Ispariva kotla - Pregrija pare - Zagrija napojne vode - Zagrija vazduha
184
12. UREAJI BRODSKIH PARNIH KOTLOVA - Ureaji za napajanje kotla - Ureaji za loenje kotla - Armatura kotla - Uraji za odpjenjivanje, protiskivanje i odmuljivanje kotla - Glavni pomoni parovod 13. ARMATURA KOTLA - Pogonska armatura - Sigurnosna armatura - Dispozicija armature kotla 14. ODRZAVANJE BRODSKIH KOTLOVA - Preiodicno ienje i pregled kotla - Vanjska i unutrasnja korozija kotla - Galvanske struje u kotlu i Zn-protektori - Havarije kotla 15. KONSTRUKTIVNI DJELOVI PARNIH TURBINA - Kuista s diafragmom i temeljnim ploama - Sapnice - Radne i privodne lopatice - Rotor - Brtve - Leaji 16. KONDEZACIJA I KONDENZATORI - Znaaj kondezecije - Konstruktivne izvedbe kondenzatora - Odravanje kondenzacijskih ureaj u pogonu - Zatita kondenzatora i kotla od prodora morske vode 17. POGON TURBINE - Priprema turbine za pogon - Opsluivanje turbine za vrijeme pogona - Obustavljanje pogona - Kvarovi na turbini - Otvaranje i pregled turbine 18. VRSTE PARE I NJENA PRIMJENA NA BRODU - Brodsko parno postrojenje - Proizvodnja pare na brodu - Karakteristike vodene pare - Rankin-Klausiusov ciklus 19. SAGORIJEVANJE GORIVA - Vrste i karakteristike goriva - Stehiometrijske jednaine sagorijevanja - Minimalna i stvarna koliina vazduha - tetni uticaji produkata sagorijevanja 20. PROPULZORI - Osnovne karakteristike propulzora - Turboreaktivni propulzori
185
- Turboelisni propulzor - Pulzoreaktivni i statoreaktivni propulzori 21. PROSTIRANJE TOPLOTE - Provoenje toplote - Prelaenje toplote - Prolaenje toplote - Zraenje toplote - Izmjenjiva toplote 22. BRODSKO PARNO POSTROJENJE - Ranki-Klausiovsov ciklus - Kotao - Turbina - Kondenzator 23. PROBLEMI U RADU BRODSKIH PARNIH TURBINA - Zagrijavanje i putanje turbine u rad - Vibracije turina - Vodeni udari - Kvarovi djelova turbina 24. POGONSKA ARMATURA KOTLA - Parni ventil - Napojna glava - Pipci za ozraivanje - Ventili za protiskivanje, odmuljivanje i pranjenje 25. SIGURNOSNA ARMATURA KOTLA - Sigurnosni ventil - Vodokazno staklo - Alarm niskog vodostaja - Manometri i termometri 4. Uputsvo za sprovoenje strunog rada - U skladu sa Pravilnikom o polaganju zavrnih i strunih ispita. 5. Dozvoljena pomagala - Nijesu predviena. 6. Literatura i drugi izvori - M. Novoseli: Brodski parni kotlovi i strojevi, kolska knjiga, Zagreb, 1990. - Dr. sci. E. Tireli Mr. sci. D. Martinovi: Brodske toplinske turbine, Sveuilite u Rijeci, 2001.
186
2.2.3. BRODSKI MOTORI 1. Naziv ispitnog kataloga: BRODSKI MOTORI 2. Cilj ispita Na strunom radu strunog ispita kandidat treba da pokae: - analitiki pristup zadatoj temi; - sistematinost pri izradi strunog rada; - pravilnu upotrebu strune terminologije; - pravilnu upotrebu literature, instrukcionih knjiga i podataka dostupnih sa Interneta; - strunost na nivou brodomainskog tehniara; - shvatanje vanosti izuavanja brodskih pomonih maina i ureaja za zanimanje brodomainski tehniar. 3. Spisak tema/zadataka 1. ISTORIJAT RAZVOJA MOTORA - nastanak prvog motora (dvotaktni dvoradni motor) - nastanak dizel motora - nastanak oto motora - prvi motor ugraen na jednom brodu 2. PRINCIP RADA DVOTAKTNOG MOTORA - princip rada dvotaktnog Oto motora - radni dijagram motora - razvodni dijagram motora - princip rada dvotaktnog Dizel motora - radni dijagram motora - razvodni dijagram motora 3. PRINCIP RADA ETVOROTAKTNOG MOTORA - princip rada etvorotaktnog Oto motora - princip rada etvorotaktnog Dizel motora 4. SISTEM UBRIZGAVANJA KOD OTO MOTORA - jednostavni karburator - karburator tipa ZENITH - karburator tipa SOLEX - utrcavanje goriva kod oto motora 5. SISTEM UBRIZGAVANJA KOD DIZEL MOTORA - pumpe visokog pritiska tipa BOSCH - pumpe visokog pritiska tipa SULZER - pumpe visokog pritiska tipa MAN 6. TEMELJNA PLOA, FUNKCIJA, SASTAVNI DJELOVI - temeljni vijci, nain privrivanja - elementi uzdune i poprene vrstoe temeljne ploe - materijali za izradu temeljne ploe 7. KOULJICA MOTORA, FUNKCIJA, MJERENJE ISTROENJA - hlaenje kouljice
187
podmazivanje kouljice materjali za izradu kouljica mjerenje istroenja kouljice postupak montae i demontae kouljice opravka osteene povrsine kouljice
8. KLIP MOTORA, KLIPNI PRSTENOVI, RASHLADA KLIPA, ODRAVANJE - materjali od kojih je izraen klip - hlaenje klipa vodom - hlaenje klipa uljem - mjerenja istroenja klipnih utora i prstenova - klipni, kompresioni i uljni prstenovi 9. MEHANIZAM MOTORA - krina glava - leteci leaj - temeljni leaj - odrivni leaj - koljenasto vratilo 10. UREAJI ZA GORIVO KOD DIZEL MOTORA - pumpe visokog pritiska - rasprskaci - filteri - cijevi visokog pritiska - dobavne pumpe 11. PUMPE GORIVA VISOKOG PRITISKA, KONTROLA, PODEAVANJE (BOSCH, SULZER, MAN) - pumpa visokog pritiska tipa Sulzer, podeavanje pumpe - pumpa visokog pritiska tipa Bosch, podeavanje 12. RASPRSKAI GORIVA, IZVEDBE, ODRAVANJE, TESTIRANJE - otvoreni rasprska - ztvoreni rasprska - rasprska tipa rd sulzer - rasprska tipa man kz - testiranje rasprskaa 13. SISTEM ZA UBRIZGAVANJE GORIVA KOD NOVIJE GENERACIJE MOTORA TIPA SULZER (COMMON RAIL), B&W (camless engine) - hidraulicni servo sistem - elektronska kontrolna jedinica - cijev visokog pritiska common rail 14. REGULATORI BROJA OKRETAJA MOTORA (WOODWARD, ELEKTRONSKI), PRINCIP RADA, ODRAVANJE - sastavni djelovi regulatora - zamjena ulja u regulatoru - podeavanje osjetljivosti kod regulatora - regulacija broja okretaja motora 15. UPUIVANJE BRODSKIH DIZEL MOTORA - master uputni ventil
188
uputni ventil pilot ventili razvodnik zraka sistem za prekretanje motora
16. KINEMATIKA MOTORNOG MEHANIZMA, SILE U MEHANIZMU - sila gasova na klipu - sila ojnice - tangencijalne sile - dijagram tangencijalnih sila 17. BREGASTO VRATILO, POGON, SASTAVNI DJELOVI, ODRAVANJE - pogon bregastog vratila - matrjali od kojih se izrauje bregasto vratilo - nain izrade i uvrivanaja - vratilo kod dvotaktnog motora - vratilo kod etvorotaktnog motora 18. ISPIRANJE CILINDRA KOD MOTORA, VRSTE ISPIRANJA, SASTAVNI DJELOVI SISTEMA ISPIRANJA - istosmjerno ispiranje - popreno ispiranje - povratno ispiranje 19. EFEKTIVNA SNAGA MOTORA, SPECIFICNA POTRONJA GORIVA - odreivanje srednjeg indiciranog pritiska: planimetriranjem, Simson-ovom metodom, trapeznim pravilom i milimetarskim papairom - raunanje indicirane snage - raunanje efektivne snege - raunanje potronje goriva po snazi motora g/kwh 20. TOPLOTNI BILANS KOD MOTORA - matematiki prikaz toplotnog bilansa motora - grafiki prikaz toplotnog bilansa motora 21. OSOVINSKI VOD, SASTAVNI DJELOVI, STATVENA CIJEV, KRITIAN BROJ OKRETAJA MOTORA - leaji osovinskog voda - leaj statvene cijevi - mjerenje pada osovine - podmazivanje statvene cijevi - uperenje statvene cijevi 22. HLADJENJE MOTORA, CIRKULACIONO ZATVORENI SISTEM HLAENJA - hlaenje morem - hlaenje slatkom vodom - centralni sistem hlaenja 23. PODMAZIVENJE MOTORA, UREAJI ZA PODMAZIVANJE, VRSTA ULJA, ODRAVANJE SISTEMA - pumpe za podmazivanje - filteri ulja - rashladnici ulja za podmazivanje - indikatori zaprljanja ulja
189
24. ISPITIVANJE MOTORA U RANDOM REIMU, PROBNI STO, PROBNA VONJA, ODREIVANJE KARAKTERISTIKA - vonja motora pod raznim optereenjima - evidentiranje podataka - raunanje snage, potronje goriva i maziva pri zadatim optereenjima motora 25. INVESTICIONO I EKSPLOATACIONO ODRAVANJE MOTORA, DOKUMENTACIJA POTREBNA ZA REMONTOVANJE - preventivno odravanje motora - planirano preventivno odravanje motora - instrukcione knjige potrebne za remont motora i narudbu rezervnih djelova - odravanje motora na osnovu zahtjeva klasifikacionog i osiguravajueg drutva - mjere predostronosti i sigurnosti pri radu sa motorom - sprjeavanje zagaenja mora za vrijeme demontae pojedinih djelova motora 4. Uputsvo za sprovoenje strunog rada - U skladu sa Pravilnikom o polaganju zavrnih i strunih ispita. 5. Dozvoljena pomagala - Raunar; - Video projektor; - Simulator mainskog kompleksa Unitest. 6. Literatura i drugi izvori - Ing. A. Paanin: Brodski Motori, kolska knjiga, Zagreb, 1995. - ing. N. uuz: Automobilski motori, Saobraajni fakultet u Beogradu - Grafiki zavod, Beograd, 1985.
190
2.2.4. BRODSKA ELEKTROTEHNIKA 1. Naziv ispitnog kataloga: BRODSKA ELEKTROTEHNIKA 2. Cilj ispita Na strunom radu strunog ispita kandidat treba da pokae: - analitiki pristup zadatoj temi; - sistematinost pri izradi strunog rada; - pravilnu upotrebu strune terminologije; - pravilnu upotrebu literature, instrukcionih knjiga, brodskih nacrta i podataka dostupnih sa Interneta; - strunost na nivou brodomainskog tehniara; - shvatanje vanosti izuavanja brodske elektrotehnike za zanimanje brodomainski tehniar. 3. Spisak tema/zadataka 1. SINHRONI GENERATORI - konstrukcija sinhronih generatora - princip rada sinhronih generatora - paralelni rad - zatita generatora - odravanje generatora 2. PUTANJE U RAD ASINHRONIH MOTORA - direktan start asinhronih motora - start sa smanjenim naponom: start zvijezda trougao, start pomou autotransformatora i meki start 3. MJERNI TRANSFORMATORI - naponski mjerni transformator - strujni mjerni transformator - primjena mjernih transforamtora na brodu 4. BRODSKA RASVJETA - osjnovni pojmovi vezani za rasvjetu: koliina svjetlosti, svjetlosni fluks itd. - sijalice sa uarenim vlaknom, luminiscentne, fluorescentne i natrijumove - efekat napona na osvjetljenje - navigaciona svjetla - osvjetljenje u nudi - odravanje svjetlosnih tijela 5. RAZVOD I DISTRIBUCIJA ELEKTRINE ENERGIJE NA BRODU - razvodne table na brodu - kablovi - konstrukcija kablova - polaganje kablova - testiranje 6. ELEKTRINA ZATITA ELEKTRINIH UREAJA NA BRODU - osigurai: brzi i tromi - releji: strujni, naponski i releji snage
191
4. Uputsvo za sprovoenje strunog rada - U skladu sa Pravilnikom o polaganju zavrnih i strunih ispita 5. Dozvoljena pomagala - Nijesu predviena pomagala. 6. Literatura i drugi izvori - N. Barjamovi, N. Vukoti: Brodski elektrini ureaji i postrojenja, skripta, Fakultet za pomorstvo, Kotor, 2000. - N. Vukoti: Brodska elektrotehnika II, skripta, Fakultet za pomorstvo, Kotor, 1995.
192
3. OBAVEZNI NAINI PROVJERAVANJA ZNANJA Redni Naziv predmeta Obavezni naini provjeravanja znanja broj Tehniko crtanje sa nacrtnom Provjeravaju se i ocjenjuju usmeni odgovori i 1. geometrijom grafiki radovi Provjeravaju se i ocjenjuju usmeni odgovori i 2. Tehnologija materijala pismeni radovi Provjeravaju se i ocjenjuju usmeni odgovori i 3. Osnove teorije broda pismeni radovi Provjeravaju se i ocjenjuju usmeni odgovori, 4. Tehnika mehanika pismeni radovi i pismeni zadaci Provjeravaju se i ocjenjuju usmeni odgovori i 5. Pomorsko pravo pismeni radovi Provjeravaju se i ocjenjuju usmeni odgovori i 6 Termodinamika pismeni zadaci Provjeravaju se i ocjenjuju usmeni odgovori i 7. Mainski elementi pismeni radovi Provjeravaju se i ocjenjuju usmeni odgovori i 8. Socijalna psihologija pomoraca pismeni radovi Provjeravaju se i ocjenjuju usmeni odgovori i 9. Medicina za pomorce pismeni radovi Provjeravaju se i ocjenjuju usmeni odgovori i 10. Hidraulika i pneumatika pismeni radovi Brodska elektrotehnika i Provjeravaju se i ocjenjuju usmeni odgovori i 11. elektronika pismeni radovi Brodske pomone maine i 12. Provjeravaju se i ocjenjuju usmeni odgovori ureaji Brodski kotlovi i parne Provjeravaju se i ocjenjuju usmeni odgovori i 13. maine pismeni radovi 14. Brodski motori 15. Automatizacija brodskog sistema 16. Sigurnost na moru 17. Praktina nastava IZBORNA NASTAVA 1. 2. 3. 4. Radionika praksa Brodski sistemi Engleski jezik za pomorce Italijanksi jezik Provjeravaju se i ocjenjuju usmeni odgovori i praktini radovi Provjeravaju se i ocjenjuju usmeni odgovori Provjeravaju se i ocjenjuju usmeni odgovori i pismeni zadaci Provjeravaju se i ocjenjuju usmeni odgovori i pismeni zadaci Provjeravaju se i ocjenjuju usmeni odgovori Provjeravaju se i ocjenjuju usmeni odgovori i pismeni radovi Provjeravaju se i ocjenjuju usmeni odgovori i pismeni radovi Provjeravaju se i ocjenjuju usmeni odgovori i praktini radovi
193
4. USLOVI ZA NAPREDOVANJE I ZAVRETAK OBRAZOVNOG PROGRAMA - U sljedei razred napreduju uenici koji su na kraju kolske godine pozitivno ocjenjeni iz svih predmeta tog razreda i ako su: ipunili porgram slobodnih aktivnosti i obavili profesionalnu praksu. - etvorogodinja ili via struna kola zavrava se polaganjem STRUNOG ISPITA. Struni ispit sastoji se iz: - pismenog ispita iz Maternjeg jezika i knjievnosti; - pismenog /usmenog ispita iz Matematike ili stranog jezika, po izboru uenika; - usmenog ispita iz jednog od sledeih predmeta: Brodskih pomonih maina i ureaja, Brodskih kotlova i parnih maina ili Brodskih motora, u skladu sa uslovima definisanim ispitnim katalozima; - strunog rada sa odbranom iz jednog od sledeih predmeta: Brodskih pomonih maina i ureaja, Brodskih kotlova i parnih maina, Brodskih motora ili Brodske elektrotehnike, u skladu sa uslovima definisanim ispitnim katalozima. 5. NAIN PRILAGOAVANJA UENICIMA SA POSEBNIM POTREBAMA - U skladu sa Zakonom o vaspitanju i obrazovanju djece sa posebnim potrebama (Sl. List RCG 80/04) kola izrauje individualni obrazovni program uzimajui u obzir rjeenje o usmjeravanju djece sa posebnim potrebama. - Individualni obrazovni program omoguava prilagoeno izvoenje kako bi uenici dostigli propisani struni standard u svim predmetima. 6. NAIN PRILAGOAVANJA PROGRAMA OBRAZOVANJU ODRASLIH - Programi strunog obrazovanja koji su pripremljeni za mlade izvode se i za odrasle u skladu sa Polaznim osnovama za prilagoavanje izvoenja obrazovnih programa obrazovanju odraslih tako, da: - iz nastavnog plana se izostavljaju predmeti fiziko vaspitanje i slobodne aktivnosti, koji time prestaju biti uslov za zavretak obrazovanja; - kola izradi prilagoen program praktinog obrazovanja s obzirom na poslove i zadatke, koje obavlja uesnik obrazovanja; - za odrasle ne vrijede uslovi za napredovanje koji su odreeni u programima nego uslovi, koje utvrdi kola u nacrtu izvoenja odrazovnog programa za odrasle; - se provjeravanje znanja izvodi putem ispita, pri emu se uzimaju u obzir naini provjeravanja znanja (usmeno, pismeno, vjebe, praktini rad), odreeni obrazovnim programom. 7. PROFIL STRUNE SPREME NASTAVNIKA I STRUNIH SARADNIKA Redni Predmeti Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika broj Tehniko crtanje sa - Diplomirani inenjer mainstva 1. nacrtnom geometrijom - Diplomirani inenjer brodomainstva - Diplomirani inenjer tehnologije 2. Tehnologija materijala - Diplomirani inenjer mainstva - Diplomirani inenjer brodomainstva - Diplomirani inenjer saobraaja 3. Osnove teorije broda - Diplomirani pomorsko-nautiki inenjer Tehnika mehanika - Diplomirani mainski inenjer 4. - Diplomirani inenjer brodomainstva - Zapovjednik broda od 3000BT ili veeg (STCW II/2) 5. Pomorsko pravo - Diplomirani pomorsko nautiki inenjer
194
Redni broj
Predmeti
Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Diplomirani pravnik
6 7. 8. 9. 10. 11.
Termodinamika Mainski elementi Socijalna psihologija pomoraca Medicina za pomorce Hidraulika i pneumatika Brodska elektrotehnika i elektronika Brodske pomone maine i ureaji Brodski kotlovi i parne maine Brodski motori
Diplomirani mainski inenjer Diplomirani inenjer brodomainstva Diplomirani inenjer mainstva Diplomirani inenjer brodomainstva Profesor psihologije Diplomirani psiholog Profesor sociologije Diplomirani mainski inenjer Diplomirani inenjer brodomainstva Diplomirani inenjer elektrotehnike Diplomirani inenjer brodomainstva Diplomirani inenjer brodomainstva Diplomirani inenjer saobraaja Upravitelj maine sa mainskim kompleksom pogonske snage od 3000 KW ili jaim (STCW III/2) Diplomirani inenjer brodomainstva Diplomirani mainski inenjer Diplomirani inenjer brodomainstva Diplomirani saobraajni inenjer Upravitelj maine sa mainskim kompleksom pogonske snage od 3000 KW ili jaim (STCW III/2) Diplomirani inenjer brdominstva; Diplomirani inenjer elektrotehnike; Upravitelj maine sa mainskim kompleksom pogonske snage od 3000 KW ili jaim (STCW III/2) Zapovjednik broda od 3000BT ili veeg (STCW II/2) Diplomirani pomorsko-nautiki inenjer Upravitelj maine sa mainskim kompleksom pogonske snage od 3000 KW ili jaim (STCW III/2) Upravitelj maine sa mainskim kompleksom pogonske snage od 3000 KW ili jaim (STCW III/2) Inenjer brodomainstva Brodomehaniar specijalista
- Doktor medicine
12.
13.
14.
15.
Automatizacija brodskog sistema
16.
Sigurnost na moru
17.
Praktina nastava
IZBORA NASTAVA - Diplomirani inenjer mainstva - Diplomirani inenjer pomorstva - Upravitelj maine sa mainskim kompleksom pogonske snage od 3000 KW ili jaim (STCW III/2) - Inenjer brodomainstva - Brodomehaniar specijalista - Diplomirani inenjer brodomainstva - Diplomirani saobraajni inenjer - Upravitelj maine sa mainskim kompleksom pogonske snage od 3000 KW ili jaim (STCW III/2) - Profesor engleskog jezika i knjievnosti
1.
Radionika praksa
2. 3.
Brodski sistemi Engleski jezik za pomorce
195
Redni broj
Predmeti
Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Diplomirani filolog engleskog jezika i knjievnosti
4.
Italijanski jezik
- Profesor italijanskog jezika i knjievnosti - Diplomirani filolog italijanskog jezika
8. OBLIK ORGANIZACIJE IZVOENJA OBRAZOVNOG PROGRAMA - Obrazovni program se organizuje i izvodi u kolskom obliku. 8.1. BROJ ASOVA PO GODINAMA OBRAZOVANJA I VRSTAMA NASTAVE Broj asova kod kojih Vrsta nastave se odjeljenje dijeli u Redni Ukupno Naziv predmeta Razred grupe broj asova T V P T V P Tehniko crtanje sa 1. nacrtnom I 72 48 24 geometrijom Tehnologija 2. I 72 53 19 materijala Osnove teorije 3. I i II 108 72 36 broda 48 24 I 72 4. Tehnika mehanika II 72 48 24 5. Pomorsko pravo II 36 24 12 6 Termodinamika II 108 72 36 7. Mainski elementi II 108 80 28 Socijalna 8. psihologija III 72 46 26 pomoraca Medicina za 9. III 36 24 12 pomorce Hidraulika i 10. III 72 56 16 pneumatika Brodska III 72 52 20 11. elektrotehnika i IV 66 51 15 elektronika III 72 56 16 Brodske pomone 12. maine i ureaji IV 66 50 16 III 72 60 12 Brodski kotlovi i 13. parne maine IV 66 52 14 57 15 III 72 14. Brodski motori IV 99 70 29 Automatizacija 15. IV 66 66 brodskog sistema 16. Sigurnost na moru IV 66 50 16 18 90 18 90 I 108 17. Praktina nastava II 144 18 126 18 126
196
Redni broj
Naziv predmeta
Razred III IV
Ukupno asova T 144 132 36 36 72 66 36 36 72 66 72 72 72 66
Vrsta nastave V 18 16 P 126 116 36 36 60 54 36 36 36 33 50 50 50 46 12 12
Broj asova kod kojih se odjeljenje dijeli u grupe T V P 18 126 16 116 36 36
IZBORNA NASTAVA 1. 2. Radionika praksa Brodski sistemi I II III IV I II III IV I II III IV
3.
Engleski jezik za pomorce
4.
Italijanski jezik
36 33 22 22 22 20
36 33
36 33
T Teorijska nastava V Vjebe P Praktina nastava 9. PROFESIONALNA PRAKSA - Uenici prvog, drugog i treeg razreda, nakon zavretka nastavne godine, obavljaju profesionalnu praksu u trajanju od po 10 radnih dana. - Profesionalna praksa izvodi se prema programu, za iju je izradu i realizaciju zaduena kola i koje treba da je u korelaciji sa programom praktine nastave; - kola je zaduena za izdavanje uputa za obavljanje profesionalne prakse, koji sadri mjesto izvoenja, odgovorno lice, mjere bezbjednosti, obaveze uenike itd.; - Na profesionalnoj praksi uenik je obavezan da vodi dnevnik, koji sadri osnovne poslove, aktivnosti, zapaanja itd. - Cilj voenja dnevnika profesionalne prakse je da uenik ovladava vjetinama voenja podataka o poslovima i aktivnostima, pisanom izvjetavanju itd. - Dnevnik profesionalne prakse se ne ocjenjuje, ali je njegovo voenje jedan od uslova za zavretak razreda. - Profesionalna praksa se ne ocjenjuje, ali je uslov za zavretak razreda. 10. SLOBODNE AKTIVNOSTI - Slobodne aktivnosti uenika su sastavni dio nastavnog plana i obrazovnog programa. Koncepcija slobodnih aktivnosti zasniva se na tome da sa jedne strane doprinese rekreaciji i opte kulturnom uzdizanju uenika i upotpunjavanju strunog znanja s druge strane. - Program slobodnih aktivnosti donosi kola, polazei od utvrenog broja asova u nastavnom planu (u I, II I III razredu po 36 asova, a u IV 33 asa godinje). Program slobodnih aktivnosti je sastavni dio godinjeg plana rada kole a sastoji se iz tri cjeline:
197
Sadraji vezani za opte-obrazovno podruje: - dani sporta; - ekoloke aktivnosti; - filmske, pozorine, muzike predstave i likovne izlobe; - posjete istorijskim spomenicima, muzejima, koncertima, sajmu knjiga i dr. Sadraji vezani za strucno- teorijsko podruje: - posjete institucijama koje su vezane za obrazovni program koji se realizuje; - posjete sajmovima informatike i tehnike; - uee na strunim predavanjima i takmienjima. Sadrzaji po izboru uenika: - uee na raznim sekcijama (sportska, dramska, literarna, muzika, likovna, informatika, prva pomo, saobraajni propisi, tehnika, internet klub i dr.); - socijalni rad uenika. Uspjenost uenika na slobodnim aktivnostima se ne ocjenjuje, ali su uenici obavezni realizovati sadraje slobodnih aktivnosti jer je to uslov za napredovanje u sledei razred, kao i za zavretak obrazovnog pragrama. 11. SPISAK UESNIKA KOJI SU UESTVOVALI U IZRADI OBRAZOVNOG PROGRAMA - Ratko Petrovi, diplomirani mainski inenjer, JU Srednja pomorska kola - Kotor arko - Radovi, diplomirani inenjer saobraaja, JU Srednja pomorska kola - Kotor - Ivan Perin, diplomirani inenjer brodomainstva, JU Srednja pomorska kola Kotor - Petar Bukilica, diplomirani inenjer brodomainstva, JU Srednja pomorska kola Kotor - Zoran Otaevi, diplomirani inenjer elektrotehnike, JU Srednja pomorska kola Kotor - Vasilije urovi, inenjer brodomainske struke, JU Srednja pomorska kola Kotor - Nenad Griner, diplomirani pomorski inenjer, JU Srednja pomorska kola - Kotor - Bogdan Radovi, diplomirani inenjer saobraaja, JU Srednja pomorska kola Kotor - capt. Zdravko Miloevi, bachelor nautike, JU Srednja pomorska kola - Kotor - capt. Radovan Pajovi, inenjer pomorsko-nautike struke, JU Srednja pomorska kola - Kotor - capt. Mario Crvelin, oficir pomorstva, JU Srednja pomorska kola - Kotor - Jovan Mrulja, diplomirani pomorsko- nautiki inenjer, JU Srednja pomorska kola - Kotor - dr Stojanka elebi, specijalista pedijatrije, JU Srednja pomorska kola - Kotor - Friderika Pavlovi, profesor engleskog jezika i knjievnosti, JU Srednja pomorska kola - Kotor - Slavko Ostoji, profesor filozofije i sociologije, JU Srednja pomorska kola Kotor - Biljana Petrovi Njego, diplomirani pedagog, JU Srednja pomorska kola Kotor - Veljko Botica, profesor, direktor JU Srednje pomorske kole Kotor
198
Lektori: - Vesna Nenadov, profesor srpskog jezika i knjievnosti sa optom knjievnou, JU Srednja pomorska kola Kotor - Mira Lakevi, profesor srpsko-hrvatskog jezika i jugoslovenske knjievnosti, JU Srednja pomorska kola Kotor - Dragana Frani, profesor srpske knjievnosti i jezika, JU Srednja pomorska kola Kotor - Tatjana Dragutinovi, profesor srpskog jezika i knjievnosti, JU Srednja pomorska kola Kotor - Marina Jelisavac, profesor srpskog jezika i knjievnosti, JU Srednja pomorska kola Kotor Koordinator: - mr eljko Raievi, JU Centar za struno obrazovanje, Podgorica
199

4-01 Brodomasinski Tehnicar

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

4-01 Brodomasinski Tehnicar

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

OBRAZOVNI PROGRAM

OPTI DIO 1. Naziv programa: BRODOMAINSKI TEHNIAR 2. Nastavni plan

Razred I II III IV Ukupno

Preporuke za izvoenje nastave - Razvrstavanje razliitih vrsta crtea

Vjebe: - Crtanje poligona

Informativni ciljevi i sadraji uenik

Socijalizacijski ciljevi uenik

Preporuke za izvoenje nastave

- Razvija sposobnost komuniciranja - Razvija tehniku kulturu - Razvija analitiko miljenje

- Razvija osjeaj preciznosti - Razvija svijest o potrebi kvalitetnog rada

- Razvija osjeaj preciznosti - Razvija svijest o potrebi kvalitetnog rada

- Radioniki i sklopni crtei mainskih elemenata brodskih ureaja - Uvjebavanje kotiranja na

Socijalizacijski ciljevi uenik

- Razvija osjeaj preciznosti - Razvija osjeaj za red i urednost

Vjebe: - Brodski ureaji na crteu - Grafiki rad III

Razred I II III IV Ukupno

Preporuke za izvoenje nastave - Shema Borovog modela - Shema atoma

- Periodni sistem elemenata

Socijalizacijski ciljevi uenik

Preporuke za izvoenje nastave

- Razvija osjeaj preciznosti

- Model kristalne reetke

- Razvija i poveava strunost

- Internet: pretraivanje metoda i karakteristika

- Razvija tehniku kulturu

- Stie pozitivnu orjentaciju prema zanimanju

Formativni ciljevi uenik livenog gvoa

Socijalizacijski ciljevi uenik

Preporuke za izvoenje nastave

- Stie pozitivnu orjentaciju prema zanimanju

- Modeli obojenih metala i legura

- Razvija svijest o zatiti i ouvanju ivotne sredine

- Modeli plastinih masa i kompozitnih materijala

- Razvija svijest o potrebi sigurnog i kvalitetnog rada

Socijalizacijski ciljevi uenik - Stie pozitivnu orjentaciju prema zanimanju

Preporuke za izvoenje nastave

- Proces zavarivanja - Proces lemljenja

Razred I II III IV Ukupno

Preporuke za izvoenje nastave - Posjeta Pomorskom muzeju

- Brodski planovi i nacrti

- Posjeta brodu - Brodski planovi i nacrti

Informativni ciljevi i sadraji uenik

Socijalizacijski ciljevi uenik

Preporuke za izvoenje nastave

- Razvija tehniku kulturu

- Grafiki prikaz - Lokalno ojaavanje konstrukcije

- Razvija tehniku kulturu

- Posjeta brodu - Grafiki prikazi

Informativni ciljevi i sadraji uenik propulziona kretna sredstva -

Socijalizacijski ciljevi uenik

Preporuke za izvoenje nastave

Socijalizacijski ciljevi uenik Razvija tehniku kulturu

Preporuke za izvoenje nastave - Rad na raunarskom programu

Razvija pozitivnu orjentaciju prema zanimanju

- Rad na raunarskom programu - Rad u trening centru

Razvija tehniku kulturu

- Rad u trening centru

Razvija sposobnost komunikacije u struci

- Rad na raunarskom programu - Rad u trening centru

Informativni ciljevi i sadraji uenik preporuke za smanjenje uticaja slobodnih povrina

Socijalizacijski ciljevi uenik

Preporuke za izvoenje nastave

- Rad na raunarskom programu