Chương 2_Đo Nhiệt Độ

Đại học Quốc gia TP.
HCM – Trường Đại học Bách Khoa
MÔN HỌC
MINH
KỸ THUẬTTRINH
ĐO LƯỜNG
TRONG NHIỆT LẠNH
HRE – HCMUT
NGUYỄN THỊ MINH TRINH

HRE-ĐHBK.HCM – 08.2022 1
Đại học Quốc gia TP.HCM – Trường Đại học Bách Khoa
CHƯƠNG 2
MINH TRINH
ĐO NHIỆT ĐỘ
HRE – HCMUT

NỘI DUNG
1. Định nghĩa.
MINH TRINH
2. Các phương pháp nhiệt độ.
3. Các nguyên lý đo nhiệt độ trực tiếp.
HRE – HCMUT
4. Các nguyên lý đo nhiệt độ gián tiếp.

CHUẨN ĐẦU RA CHƯƠNG 2

(Learning Outcomes 2)
MINH TRINH
L.O.2_Nắm vững phương pháp đo các thông số vật
lý nhiệt cơ bản như nhiệt độ, áp suất, lưu lượng.
L.O.2.1 – Nắm vững phương pháp nhiệt độ.
HRE – HCMUT

Đo lường nhiệt Chương 2_Đo nhiệt độ
ĐỊNH NGHĨA
Nhiệt độ: Là đại lượng vật lý biểu thị mức độ nóng lạnh
của vật thể và môi trường.
MINH TRINH
HRE – HCMUT

THANG ĐO NHIỆT ĐỘ
Trong kỹ thuật thường dùng các thang nhiệt độ sau:
Thang nhiệt độ Celcius: Thang nhiệt độ Fahrenheit:
MINH TRINH
 Ký hiệu: t
 Đơn vị: 0C
 Ký hiệu: t
 Đơn vị: 0F
HRE – HCMUT
Thang nhiệt độ Kelvin:
Thang nhiệt độ Rankine:
(Nhiệt độ tuyệt đối) (Nhiệt độ tuyệt đối)
 Ký hiệu: T  Ký hiệu: T
 Đơn vị: K  Đơn vị: 0R

MỐI QUAN HỆ GIỮA CÁC THANG ĐO NHIỆT ĐỘ
0 0 0
K C R F Mối quan hệ giữa
373 100 671 212
MINH TRINH
Ñieåm soâi cuûa
nöôùc các thang nhiệt độ:
Ñieåm ñoùng
273 0 491 32
baêng cuûa nöôùc
K = 0C + 273
HRE – HCMUT
R = 1,8 K 0
Fahrenheit
Rankine
Celcius
Kelvin
0F = 1,8 0C + 32
Möùc khoâng cuûa
thang nhieät ñoä
tuyeät ñoái 0 - 273 0 - 459

CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐO NHIỆT ĐỘ

 Dụng cụ đo nhiệt độ gọi chung là nhiệt kế.
 Bộ phận nhạy cảm của nhiệt kế là bộ phận mà nhiệt
MINH TRINH
kế dùng để biến nhiệt năng thành một dạng năng lượng
khác để nhận được tín hiệu về nhiệt độ. Nếu bộ phận
này tiếp xúc trực tiếp với môi trường cần đo thì gọi là
HRE – HCMUT
nhiệt kế đo trực tiếp và ngược lại .
 Thông thường gọi:
- Là nhiệt kế với những dụng cụ đo nhiệt độ dưới 6000C
- Là hỏa kế với những dụng cụ đo nhiệt độ trên 6000C
CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐO NHIỆT ĐỘ TRỰC TIẾP

 Nhiệt kế giãn nở: Đo nhiệt độ bằng quan hệ giữa sự giãn
nở của chất rắn hay chất lỏng đối với nhiệt độ.
MINH TRINH
 Nhiệt kế kiểu áp kế: Đo nhiệt độ nhờ biến đổi áp suất hoặc
thể tích của chất khí, chất lỏng hay hơi bão hòa chứa trong một
hệ thống kín có dung tích cố định khi nhiệt độ thay đổi.
HRE – HCMUT
 Nhiệt kế điện trở (RTD và Thermistor): Đo nhiệt độ
bằng tính chất biến đổi điện trở của vật dẫn hoặc bán dẫn khi
nhiệt độ thay đổi.
 Cặp nhiệt điện (Thermocouple): Đo nhiệt độ nhờ quan
hệ giữa nhiệt độ với suất nhiệt điện động sinh ra ở đầu mối
hàn của 2 cực nhiệt điện làm bằng kim loại hoặc hợp kim.
CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐO NHIỆT ĐỘ GIÁN TIẾP
 Hỏa kế: Đo nhiệt độ dựa trên các định luật bức xạ nhiệt
của vật.
MINH TRINH
Định luật Planck Hỏa kế quang học
HRE – HCMUT
Định luật Stefan-Boltzman Hỏa kế bức xạ toàn phần
Định luật Wien Hỏa kế so màu sắc

MINH TRINH
ĐO NHIỆT ĐỘ TRỰC TIẾP
NGUYÊN LÝ
HRE
& CÁC– HCMUT
DỤNG CỤ ĐO

NHIỆT KẾ GIÃN NỞ
Nguyên lý: Thể tích hoặc chiều dài của một chất lỏng hoặc một vật
rắn thay đổi tùy theo nhiệt độ và hệ số giãn nở của vật (chất) đó.
MINH TRINH
HRE – HCMUT

NHIỆT KẾ GIÃN NỞ (tt)
MINH TRINH
HRE – HCMUT

NHIỆT KẾ KIỂU ÁP KẾ
Nguyên lý: Đo nhiệt độ nhờ biến đổi áp suất hoặc thể tích của chất
khí, chất lỏng hay hơi bão hòa chứa trong một hệ thống kín có
dung tích cố định khi nhiệt độ thay đổi.
MINH TRINH
HRE – HCMUT

NHIỆT KẾ ĐIỆN TRỞ

Nguyên lý: Đo nhiệt độ dựa vào sự biến đổi điện trở của
vật liệu khi nhiệt độ thay đổi.
MINH TRINH
Phân loại:
1. Nhiệt kế điện trở kim loại: RTD (Resistance
Temperature Detector).
HRE – HCMUT
2. Nhiệt kế điện trở bán dẫn, oxit bán dẫn (Thermistor).
- PTC (Positive Temperature Coefficient): Nhiệt độ
tăng khi điện trở tăng.
- NTC (Negative Temperature Coefficient): Nhiệt độ
tăng khi điện trở giảm.
NHIỆT KẾ ĐIỆN TRỞ KIM LOẠI

RTD (Resistance Temperature Detector)
MINH TRINH
HRE – HCMUT
Cấu tạo: gồm có dây kim loại làm từ: Đồng, Nikel, Platinum,
… được quấn tùy theo hình dáng của đầu đo.
Khoảng đo:
- Đối với Ni và Fe-Ni : - 1950C đến 2600C
- Đối với Pt: - 2600C đến 14000C

NHIỆT KẾ ĐIỆN TRỞ KIM LOẠI (tt)

RTD (Resistance Temperature Detector)
MINH TRINH
HRE – HCMUT

NHIỆT KẾ ĐIỆN TRỞ BÁN DẪN

Thermistor
MINH TRINH
HRE – HCMUT
Cấu tạo: Nhiệt điện trở được chế tạo từ hỗn hợp oxit bán dẫn
đa tinh thể như: MgO, MgAl2O4, Mn2O3, NiO, ZnTiO4
Khoảng đo: - 500C đến 1800C
NHIỆT KẾ ĐIỆN TRỞ BÁN DẪN (tt)

Thermistor
MINH TRINH
HRE – HCMUT

CẶP NHIỆT ĐIỆN

Thermocouple
MINH TRINH
HRE – HCMUT
Cấu tạo: Gồm 2 dây kim loại khác nhau được hàn dính 1 đầu
gọi là đầu nóng (hay đầu đo), hai đầu còn lại gọi là đầu lạnh
(hay là đầu chuẩn).

CẶP NHIỆT ĐIỆN (tt)

Thermocouple
MINH TRINH
HRE – HCMUT

CẶP NHIỆT ĐIỆN (tt)

Thermocouple
MINH TRINH
HRE – HCMUT

PHẠM VI SỬ DỤNG THÔNG THƯỜNG

Thermistor – RTD – Thermocouple
MINH TRINH
HRE – HCMUT
0C

VÍ DỤ 2.1
Để đo nhiệt độ đường ống dẫn hơi cao áp
MINH TRINH
người ta bố trí dụng cụ đo như hình vẽ. Nhiệt
độ nhiệt kế chỉ th = 3000C, nhiệt độ ở gốc vỏ
ống đo t0 = 1400C, chiều dày ống = 2,5mm,
đường kính ngòai d2 = 15mm, chiều dài ống
HRE – HCMUT
H = 80mm, hệ số dẫn nhiệt của vật liệu
 = 40W/mK, hệ số trao đổi nhiệt từ dòng hơi
đến ống thép là  = 30W/m2K.
a. Xác định nhiệt độ thực của dòng hơi và
sai số của phép đo.
b. Tìm biện pháp để giảm sai số khi đo.

THAM KHẢO THÊM
1. Những vấn đề về đo nhiệt độ, các loại cảm biến và các dải đo:
https://www.emerson.com/en-au/automation/measurement-
MINH TRINH
instrumentation/temperature-measurement/about-temperature-
measurement
2. Phân biệt Thermocouples, RTDs và Transmitters
HRE – HCMUT
https://www.youtube.com/watch?v=5tUPwq0vsKI
3. Phân biệt NTC và PTC Thermistors
https://www.youtube.com/watch?v=D2SWOVWMdU8
4. Industrial temperature measurement_Basics and Practice (Tài liệu
bản file được đăng trên BKEL).

MINH TRINH
ĐO NHIỆT ĐỘ GIÁN TIẾP
NGUYÊN LÝ
HRE
& CÁC– HCMUT
DỤNG CỤ ĐO

CÁC ĐỊNH LUẬT BỨC XẠ

& LOẠI HỎA KẾ TƯƠNG ỨNG
MINH TRINH
Định luật Planck Hỏa kế quang học
HRE – HCMUT
Định luật Stefan-Boltzman Hỏa kế bức xạ toàn phần
Định luật Wien Hỏa kế so màu sắc

ĐỊNH LUẬT PLANCK
Định luật thiết lập mối quan hệ giữa khả năng bức xạ đơn sắc
của vật đen tuyệt đối với nhiệt độ và chiều dài bước sóng:
MINH TRINH E o  C15e  C 2 T
Với C1 và C2 là hằng số Planck thứ nhất và thứ hai

HRE – HCMUT
C1 = 0,374.10–15 ,Wm2
C2 = 1,4388.10–2 ,mK
 – Chiều dài bước sóng ,m
T – Nhiệt độ tuyệt đối của vật ,K
e – Cơ số logarit tự nhiên

ĐỊNH LUẬT PLANCK
MINH TRINH
Nhiệt độ vật càng cao,
bước sóng phát ra càng
ngắn và khả năng bức
xạ càng lớn.
HRE – HCMUT

HỎA KẾ QUANG HỌC (Optical Pyrometer)
MINH TRINH
HRE – HCMUT

MINH TRINH
HRE – HCMUT


Công thức tính toán:
5  C 2 T
E o  C1 e
MINH
1 1 
 
 
TRINH
E     C15e  C 2
ln  
TT
TT T C 2
HRE – HCMUT
 – Độ đen của bề mặt đo.
Lưu ý khi sử dụng:
- Chỉ đo được nhiệt độ từ 7000C trở lên.
- Chỉ đo được bước sóng từ 0,65 m trở xuống.
VÍ DỤ 2.2
Dùng hỏa kế quang học đo nhiệt độ gang nóng chảy. Giá trị
MINH TRINH
dụng cụ đo chỉ 2000K.
Hỏa kế dùng màng lọc 𝜆 = 0,65𝜇𝑚, độ đen của vùng gang nóng
chảy ελ = 0,4
Xác định nhiệt độ thật của gang.
HRE – HCMUT

ĐỊNH LUẬT STEFAN - BOLTZMANN

Định luật thiết lập mối quan hệ giữa khả năng bức xạ bán cầu
của vật đen tuyệt đối phụ thuộc vào nhiệt độ:
4
MINH TRINH
 T 
E o  Co   ,W/m2
 100 
Với C0 = 5,67 ,W/m2K4 là hệ số bức xạ của vật đen tuyệt đối
HRE – HCMUT
 Đối với vật xám:
 T 
4
 T 
4
E  C   Co   ,W/m2
 100   100 
Với  = C/Co – là độ đen của vật  0 <  < 1

HỎA KẾ BỨC XẠ TOÀN PHẦN (Total Radiation Pyrometer)
MINH TRINH
HRE – HCMUT
Lưu ý khi sử dụng:
- Đo được nhiệt độ từ 18000C đến 35000C.
- Đo được bước sóng từ 0,7 m đến 20 m .
MINH TRINH
HRE – HCMUT


Công thức tính toán:
4 4
 T   TT   – Độ đen của bề mặt đo.
MINH TRINH
E  Co    C o 
 100   100 
VÍ DỤ 2.3
HRE – HCMUT
Dùng hỏa kế bức xạ toàn phần để đo nhiệt độ trong buồng lửa.
Giá trị dụng cụ đo chỉ 2700K.
Xác định nhiệt độ thật trong buồng lửa. Biết độ đen của vùng
cháy ε = 0,6

ĐỊNH LUẬT WIEN

Nhiệt độ càng tăng thì giá trị cực đại m của quang phổ
càng dịch về phía bước sóng ngắn
MINH TRINH  m T  2,9
Với  – Chiều dài bước sóng ,m

HRE – HCMUT
T – Nhiệt độ tuyệt đối của vật ,K

HỎA KẾ SO MÀU SẮC

(Two-color pyrometers, Ratio pyrometers, Two-channel pyrometers)
MINH TRINH
HRE – HCMUT


MINH TRINH
HRE – HCMUT
Nguyên lý hoạt động:
So sánh cường độ bức xạ hoặc độ sáng với hai sóng bức xạ khác nhau.
Tỉ lệ giữa các bước sóng giúp xác định được nhiệt độ của vật cần đo.

MINH TRINH
HRE – HCMUT
Khoảng đo:
Đo được nhiệt độ từ 4000C đến 30000C

THAM KHẢO THÊM
1. Nguyên lý làm việc của hỏa kế so màu sắc:
MINH TRINH
https://www.wisc-online.com/learn/technical/process-
control/ele3508/ratio-pyrometers
HRE – HCMUT

THÔNG TIN LIÊN HỆ GIẢNG VIÊN
Nguyễn Thị Minh Trinh
MINH TRINH
Bộ môn Công Nghệ Nhiệt Lạnh
Khoa Cơ Khí
Trường Đại học Bách Khoa
HRE – HCMUT
Đại học Quốc gia TP.HCM
Email: ngtmtrinh@hcmut.edu.vn


Chương 2_Đo Nhiệt Độ

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Chương 2_Đo Nhiệt Độ

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Đại học Quốc gia TP.

HCM – Trường Đại học Bách Khoa

NGUYỄN THỊ MINH TRINH

NGUYỄN THỊ MINH TRINH

NGUYỄN THỊ MINH TRINH

CHUẨN ĐẦU RA CHƯƠNG 2

NGUYỄN THỊ MINH TRINH

NGUYỄN THỊ MINH TRINH

NGUYỄN THỊ MINH TRINH

MỐI QUAN HỆ GIỮA CÁC THANG ĐO NHIỆT ĐỘ

NGUYỄN THỊ MINH TRINH

CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐO NHIỆT ĐỘ

CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐO NHIỆT ĐỘ TRỰC TIẾP

CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐO NHIỆT ĐỘ GIÁN TIẾP

Định luật Wien Hỏa kế so màu sắc

NGUYỄN THỊ MINH TRINH

NGUYỄN THỊ MINH TRINH

NGUYỄN THỊ MINH TRINH

NHIỆT KẾ GIÃN NỞ (tt)

NGUYỄN THỊ MINH TRINH

NGUYỄN THỊ MINH TRINH

NHIỆT KẾ ĐIỆN TRỞ

NHIỆT KẾ ĐIỆN TRỞ KIM LOẠI

NGUYỄN THỊ MINH TRINH

NHIỆT KẾ ĐIỆN TRỞ KIM LOẠI (tt)

NGUYỄN THỊ MINH TRINH

NHIỆT KẾ ĐIỆN TRỞ BÁN DẪN

NHIỆT KẾ ĐIỆN TRỞ BÁN DẪN (tt)

NGUYỄN THỊ MINH TRINH

CẶP NHIỆT ĐIỆN

NGUYỄN THỊ MINH TRINH

CẶP NHIỆT ĐIỆN (tt)

Khoảng đo: - 2700C đến 18000C

NGUYỄN THỊ MINH TRINH

CẶP NHIỆT ĐIỆN (tt)

Khoảng đo: - 2700C đến 18000C

NGUYỄN THỊ MINH TRINH

PHẠM VI SỬ DỤNG THÔNG THƯỜNG

NGUYỄN THỊ MINH TRINH

Để đo nhiệt độ đường ống dẫn hơi cao áp

NGUYỄN THỊ MINH TRINH

THAM KHẢO THÊM

NGUYỄN THỊ MINH TRINH

NGUYỄN THỊ MINH TRINH

CÁC ĐỊNH LUẬT BỨC XẠ

Định luật Wien Hỏa kế so màu sắc

NGUYỄN THỊ MINH TRINH

ĐỊNH LUẬT PLANCK

MINH TRINH E o  C15e  C 2 T

Với C1 và C2 là hằng số Planck thứ nhất và thứ hai

NGUYỄN THỊ MINH TRINH

ĐỊNH LUẬT PLANCK

NGUYỄN THỊ MINH TRINH

HỎA KẾ QUANG HỌC (Optical Pyrometer)

NGUYỄN THỊ MINH TRINH

HỎA KẾ QUANG HỌC (Optical Pyrometer)

NGUYỄN THỊ MINH TRINH

HỎA KẾ QUANG HỌC (Optical Pyrometer)

NGUYỄN THỊ MINH TRINH

ĐỊNH LUẬT STEFAN - BOLTZMANN

NGUYỄN THỊ MINH TRINH

HỎA KẾ BỨC XẠ TOÀN PHẦN (Total Radiation Pyrometer)

HỎA KẾ BỨC XẠ TOÀN PHẦN (Total Radiation Pyrometer)

NGUYỄN THỊ MINH TRINH