n

จากสูตรอนุกรมเลขคณิต Sn= ( a1+ an )

2
a n=2+3(n−1)+ 2¿
¿ 2+3(n−1)+ 2(1+2+3+. . .+2(n−2))
(n−2)
¿ 2+3(n−1)+ 2 (1+(n−1))
2
(n−2)
¿ 2+3(n−1)+ 2 (n−1)¿
2
a n=2+3(n−1)+(n−1)(n−2)
a 3=2+3(3−1)+(3−1)(3−2)
¿ 2+3(2)+2(1)
¿ 2+6+ 2
¿ 10
a 4=2+3 (4−1)+(4−1)(4−2)
¿ 2+3(3)+3( 2)
¿ 2+9+ 6
¿ 17

ลำดับพหุนาม (Polynomial Sequence or Polynomial

Progression)
ข้อกำหนด กำหนดให้พหุนาม P(n) = เมื่อ
k k −1
a k n + ak−7 n +…+ a1 n+a 0

และ ลำดับ a n= P(n) = จะถูกเรียกว่า “ลำดับพหุ

+¿ ¿
k ∈I a k , a k−1 , … a 1 , a0 ∈ R

นาม”
นอกจากวิธีเชิงเมตริซ์สามารถนำมาใช้หาพจน์ทั่วไปของลำดับที่
สามารถเขียนให้อยู่ในรูปฟั งก์ชัน
พหุนามได้แล้ว ด้วยวิธีการเดียวกันนี้ยังสามารถใช้หาอนุกรมของลำดับ
นั้นได้ด้วยตัวอย่างเช่นอนุกรม

ตัวอย่างลำดับพหุนาม จงหาพจน์ของลำดับ 2,5,10,17,..., an

วิธีทำ

จากตัวอย่าง 2 , 5 , 10 , 17 , … , an ข้างต้น หาก

พิจารณาจะได้ แผนภาพดังนี้
ǰǰ ǰǰ

จะ ได้ c – b=x
c=b+ x

a – c=x

a=c + x

¿ b+ x + x
¿ b+ 2 x

ปรับแผนภาพได้ ดังนี้
a1 , a2 , a3 , a4 , … , an n óÝî Ť
ǰ

b b+x b+2x b+..x b+(n-2)x n- 1 óÝî Ť

ǰ

x x x n- 2 óÝî Ť

จะได้ว่า a1 = a1
a2 = a1 + b
a3 = a1 + b + (b+x) ข้อสังเกต
a , a , a3 , a4 , … , an
a4 = a1 + b + (b+x) + (b+2x)
1 2

C Cǰǰ Y Cǰǰ Y Cǰǰ ļ Y b+(n-2)x

.
Y Y Y

. óÝî ÿč
Ťéì šć÷đðŨ
î ǰn- 2 đîČ
Ă
ęÜÝćÖêĆ
ǰǰ üĒðøöŠ
ĕ ÙÜìĊ
ęđøööêĆÜĒêŠ
ĉę ĊĚ óÝî ŤĊ
ì ęǰ3

.
 an = a1 + b(n-1) + (x+2x+3x+…)
an = a1 + b(n-1) + x(1+2+3+…(n-2))
n
จากสูตรอนุกรมเลขคณิต Sn= 2 ( a1+ an )
จะได้ a n=a1 +b (n−1)+ x [
(n−2)
2
(1+n−2) ]
a n=a1 +b (n−1)+ x
(n−2)
2 [
(n−1) ]
a n=a1 +b (n−1)+ [
(n−1)(n−2)
2
x ]
สังเกตพบว่า b คือ ผลต่างครั้งที่ 1 กำหนดให้แทนด้วย d1 และ x
คือ ผลต่างครั้งที่ 2 กำหนดให้แทนด้วย d2
∴ a n=a1 +(n−1)d 1+ [ (n−1)(n−2)
2
d2 ]

สูตรที่ 1 an =
สรุปสูตรได้ว่า
a 1+(n−1)d 1 + [ (n−1)(n−2)
2 ]d2

เมื่อ a1 แทน พจน์ที่ 1

n แทน จำนวนพจน์ที่ลำดับนั้นทั้งหมด
d1 แทน ผลต่างครั้งที่ 1
d2 แทน ผลต่างครั้งที่ 2

จะได้ว่า a1 = a1
a2 = a1 + b
a3 = a1 + b + (b+c)
a4 = a1 + b + (b+c) + (b+2c+x)
a5 = a1 + b + (b+c) + (b+2c+x) + (b+3c+3x)
 .
.
.
an = a1 + b(n-1) + (c + 2c + x + 3c + 3x …)
an = a1 + b(n-1) + (c +2c+3c+(n-2)c) +(x+3x+6x+
…)
an = a1 + b(n-1) + c(1+2+3+(n-2)) + x(1+3+6 + …)
……………¿
พิจารณา 1+3+6 + … ซึ่งมี n-3 พจน์
จะได้ว่า a1 = 1
a2 = 3 (1+2)
a3 = 6 (1+2+3)
a4 = 10 (1+2+3+4)
.
.
.
am = 1+2+3+4+…+m
m ( m+1 )
= 2

หาผลบวกของ 1+3+6 + … am ได้ว่า

 =

จากสูตร จะได้ว่า

ดังนั้น =

จากแผนผลต่างระหว่างลำดับทำให้ทราบว่า a1 = 5 , d1 = 14 , d2 = 9
ถึงแค่ d 3 เท่านั้น
และ d3 = 2
จากสูตร an = a 1+ ( n−1 ) d 1+ [ 2 ] [
( n−1 ) ( n−2 )
d2 +
(n−1)∙(n−2)∙(n−3)
6
d3 ]
 (n−1)∙(n−2) (n−1)∙(n−2)∙( n−3)
แสดงว่า an = a1 + ( n−1 ) d 1+ 2
d 2+
6
d3
( n−1 ) ∙ ( n−2 ) (n−1)∙(n−2)∙( n−3)
an = 5 + ( n−1 ) (14)+ 2
(9) +
6 (2)
5(6) ( n−1 ) (14 )(6) ( n−1 ) ∙ ( n−2 ) (9)(3)
an = 6 + 6
+
2(3) +
(n−1)∙(n−2)∙( n−3)(2)
6
30+84 ( n−1 ) +27 ( n−1 ) ∙ ( n−2 )+ 2(n−1)∙(n−2)∙(n−3)
an = 6
2 3 2
30+84 n−84+ 27 n −81 n+54 +2 n −12 n +22 n−12
an = 6
3 2
2n + 15 n + 25 n−12
an = 6
3 2
2n 15 n 25 n 12
an = 6 +
6
+
6
−
6

a =
3 2
n 5 n 25 n
ดังนั้น n 3
+
2
+
6
−2

หากใช้วิธีการหาคำตอบด้วยการแก้ระบบสมการ
วิธีทำ จากลำดับ ที่กำหนดให้
1 , 5 , 10 , 16 , … , an
พิจารณาผลต่าง ระหว่างพจน์ที่อยู่
ǰǰ
ติดกัน

ผลต่างครั้งที่ 1

ผลต่างครั้งที่ 2
จะเห็นว่าผลต่างครั้งที่ 2 มีค่าเท่ากับ 1
2
ให้พจน์ทั่วไปของลำดับอยู่ในรูป an = an + bn + c
แทน n = 1 จะได้ a1 = a+b+c= 1
…………(1)
แทน n = 2 จะได้ a2 = 4a + 2b + c =
5 …………(2)
 แทน n = 3 จะได้ a3 = 9a + 3b + c =
10 …………(3)
แก้ระบบสมการเพื่อหา a,b และ c ดังนี้
(2) – (1) ; 3a + b = 4 …………(4)
(3) – (1) ; 8a + 2b = 9 …………(5)
(4) × 2 ; 6a + 2b = 8 …………(6)
(5) - (6) ; 2a = 1
1
a = 2
1 1
แทนค่า a = 2 ใน (1) จะได้ 2 +b+c= 1
1
∴ b+c = 2 ()
1 1
แทนค่า a = 2 ใน (2) จะได้ 42 + 2b + c = 5
∴ 2b + c = 3 ()
1
() – () ; (2b + c) – (b + c) = 3– 2
5
∴ b = 2
5
แทน b = 2 ใน ()
+c =
5 1
2 2
1 5 4
c = 2 – 2 = –
2
∴ c = –2
2
n 5n
ดังนั้น an = 2 + 2 –2

หากใช้วิธีการหาคำตอบด้วยการแก้ระบบสมการ
กำหนดลำดับ 5,19,42,76,123,... จงหาพจน์ทั่วไป
 วิธีทำ เนื่องจากลำดับนี้ไม่ใช่ลำดับเลขคณิต และไม่ใช่ลำดับ
เรขาคณิต
แต่พบว่าเมื่อหาผลต่าง ซ้ำๆ ไปจนถึงรอบที่ 3 จะได้ผลต่าง
เป็ นค่าคงตัว
5 19 42 76 123

14 23 34 47

9 11 13

2 2

แสดงว่าลำดับนี้เป็ นลำดับในรูป "พหุนามดีกรีสาม" นั่นคือหาค่า

สัมประสิทธิ์ a,b,c,d
พจน์ที่ 1 : a1 = a+b+c+d = 5 …………
(1)
พจน์ที่ 2 : a2 = 8a + 4b + 2c + d = 19 …………
(2)
พจน์ที่ 3 : a3 = 27a + 9b + 3c + d = 42 …………
(3)
พจน์ที่ 4 : a4 = 64a + 16b + 4c + d = 76 …………
(4)
(3) – (2) ; 19a + 5b + c = 23 …………(5)
(4) – (3) ; 37a + 7b + c = 34 …………(6)
(2) – (1) ; 7a + 3b + c = 14 …………(7)
(6) – (5) ; 18a + 2b = 11 …………(8)
(5) – (7) ; 12a + 2b = 9 …………(9)
(8) – (9) ; 6a = 2
 1
a = 3
1
แทนค่า a = 3 ใน (8)
1
18( 3 ) + 2b = 11
2b = 11 – 6
2b = 5
5
b = 2
1 5
แทนค่า a = 3 และ b = 2 ใน (5)
1 5
19( 3 ) + 5( 2 ) + c = 23
19 25
3 + 2 +c = 23

19 25
c = 23 - 3 - 2
23× 6 19× 2 25× 3
c = 3 ×2 - 3× 2 - 2× 3
138 38 75
c = 6 - 6 - 6
138−38−75
c = 6
25
c = 6
1 5 25
แทนค่า a = 3 ,b= 2 และ c = 6 ใน (1)
1 5 25
3 + 2 + 6 + d = 5
2 15 25
6 + 6 + 6 + d = 5
42
6 + d = 5
42
d = 5- 6
 30 42
d = 6 - 6
12
d = - 6
d = -2
3 2
n 5n 25 n
ดังนั้น an = 3 + 2 + 6 –2