Professional Documents
Culture Documents
ความน่าจะเป็น
ความน่าจะเป็น
ชือ่ -นามสกุล :
……………………………………………………
หลักการนับเบือ้ งตน2
จํานวนแฟกทอเรียล
แฟคทอเรียลของ n เขียนแทนด้วย n! อ่านว่า แฟคทอเรียลเอ็น หรือ เอ็นแฟคทอเรียล ซึ่งมีนิยามดังนี้
ตัวอย่างที่ 1 จงหาค่าของ
1) 4! 2) 7! 3) 10!
วิธีทํา 1) 4! = …………………………………………………………
2) 7! = ……………………………………………………………………….
3) 10! = …………………………………………………………………………
หมายเหตุ ในทํานองเดียวกันเราสามารถเขียน n! ให้อยู่ในรูปของแฟคทอเรียลของจํานวนใด ๆ ที่มีค่าน้อยกว่า n
ได้ดังนี้
n! = n(n-1)!
หรือ = n(n-1)(n-2)!
หรือ = n(n-1)(n-2)(n-3)!
หรือ = n(n-1)(n-2)(n-3)(n-4)!
จาก n! = n(n-1)!
ถ้าให้ n= 1 จะได้ว่า ; 1! = 1(1-1)!
1 = 1(0!)
นั่นคือ 0! = 1 จําไว้ให้ดีนะจ๊ะ
7!
ตัวอย่างที่ 2 จงหาค่าของ 1)
5!
6!
2)
5!7!
7!
วิธีทํา 1) =………………………………………………
5!
=……………………………………………….
6!
2) = ………………………………………………
5!7!
=………………………………………………
37
======================================================================================
ตัวอย่างที่ 3 จงหาค่าของ
3!+ 5!
1) = ……………………………………………………………………….
3!− 5!
=………………………………………………………………………..
=………………………………………………………………………..
=………………………………………………………………………..
(n − 2)!
2) = ………………………………………………………………………
(n + 1)!
=………………………………………………………………………..
=……………………………………………………………………..
(n + 2)!
ตัวอย่างที่ 4 กําหนดให้ = 30 จงหาค่าของ n
n!
วิธีทํา ………………..…………………………………………………………………………………………………………..
………………..…………………………………………………………………………………………………………..
………………..…………………………………………………………………………………………………………..
………………..…………………………………………………………………………………………………………..
………………..…………………………………………………………………………………………………………..
จะได้ว่า; ………………………………………………………………………………..
ตัวอย่างที่ 5 จงเขียนจํานวนต่อไปนี้ให้อยู่ในรูปของแฟคทอเรียล
2
1) 12 × 11 × 10 2) 27 3) n - 5n + 6 4) (2n+2)(2n+1)(2n)
วิธีทํา 1) 12 × 11 × 10 = ………………………………………..
= ………………………………………
2) 27 = …………………………………………..
=…………………………………………..
2
3) n - 5n + 6 = ………………………………………………
= ……………………………………………..
= ……………………………………………
4) (2n+2)(2n+1)(2n) = ……………………………………………….
=……………………………………………..
38
======================================================================================
วิธีเรียงสับเปลี่ยน (Permutation)
จํานวนวิธเี รียงสับเปลีย่ นสิ่งของ n จํานวนที่แตกต่างกัน
จะมีาจดูํานวนวิธเี ท่ากับ
ลองทํ n! วิธี
3.2 ครูยืนอยู่ริมแถว
3.3 นักเรียนหญิงยืนติดกัน
39
======================================================================================
==========================================================================
แบบฝ�กหัด
=========================================================================
1. จงหาจํานวนคําที่เกิดจากการสลับที่ของตัวอักษร ของคําว่า HISTORY
1.1 ไม่มีเงือนไข
1.2 พยัญชนะทุกตัวอยู่ติดกัน
1.3 ไม่มีสระตัวใดอยู่ติดกัน
40
======================================================================================
2.2 หนังสือคณิตศาสตร์อยู่หัวแถวท้ายแถว
จํานวนวิธีเรียงสับเปลี่ยนสิ่งของ n จํานวนทีแ
่ ตกต่างกัน นํามาเรียงคราวละ r สิ่ง เป�นแนวตรงจะมี
n!
จํานวนวิธีเท่ากับ วิธี โดยที่ r ≤n ซึ่งเขียนแทนด้วย n Pr , Pn,r หรือ P(n,r) ในที่นเี้ ลือกใช้
(n − r)!
Pn,r
n!
ดังนั้น Pn,r = , r ≤n
(n − r)!
แบบฝ�กทักษะ
1. จงหาค่า จากข้อต่อไปนี้
(1) P7,5 =………………………………………………………….
=…………………………………………………………..
=…………………………………………………………..
(2) P6,2 =………………………………………………………….
=…………………………………………………………..
=…………………………………………………………..
หาค่า m จากสมการ Pm,4 = 2Pm,2
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
42
======================================================================================
แบบฝ�กหัด
======================================================================
1. จัดคนครั้งละ 3 คน จากคน 5 คน ให้ยืนเก็บตั๋วที่ประตูหมายเลข 1 หมายเลข 2 และ หมายเลข 3 ตามลําดับ จะมี
วิธีจัดได้ทั้งหมดกี่วิธี
การเรียงสับเปลี่ยนของที่ซ�ากัน
แบบฝ�กหัด
1. จัดแสดงหนังสือภาษาไทยที่เหมือนกัน 3 เล่ม หนังสือสังคมศึกษาที่เหมือนกัน 4 เล่ม และหนังสือภาษาอังกฤษที่
เหมือนกัน 2 เล่ม ในตู้แสดงหนังสือในแนวตรง จะเรียงสับเปลีย
่ นได้แตกต่างกันทั้งหมดกี่วิธี
ตัวอย่างที่ 1 จงหาจํานวนวิธีจด
ั คน 8 คน เข้าห้องพัก 3 ห้อง ห้องที่ 1 อยู่ได้ 4 คน อีก 2 ห้องอยู่ได้ห้องละ 2 คน
ได้กี่วิธี
การเรียงสับเปลี่ยนเป�นวงกลม
รูปตัวอย่างของ 3 ชิ้นคือ ABC เรียงเป�นวงกลม
แบบฝ�กหัด
1. จัดบูธแสดงสินค้า 8 บูธแตกต่างกัน เชิงวงกลม จะจัดเป�นแบบต่างๆ ได้ทั้งหมดกี่วิธี
ลูกสาว ลูกสาว
พ่อ พ่อ
แม่ แม่
ลูกชาย
48
======================================================================================
3. จัดของ n สิ่งเป�นวงกลม โดยสิ่งของมีลักษณะซ�ากัน เป�น k กลุ่ม โดยกลุ่มที่หนึ่งมี n สิ่ง กลุ่มที่สอง มี n สิ่ง กลุ่มที่สามมี
1 2
(n − 1) !
n สิ่ง ... กลุ่มที่ k มี n สิ่งจะจัดเป�นวิธีต่างๆ ได้ ซึ่งวิธน
ี ี้ถ้ามีเศษจากการหารให้ป�ดขึ้นเสมอ
3 k n1 ! n 2 ! n 3 !...n k !
ลองทําดู
1 จัดคน 5 คนนั่งรอบโต๊ะกลม โดยให้คนหนึ่งจะต้องนั่งที่ประจําที่มีด้านหลังเป�นต้นไม้ จะจัดได้กี่วิธี
4. ถ้าต้องการทาสีดําและสีขาวลงในช่องบนแผ่นวงกลมทีม
่ ี 8 ช่องดังรูป โดยทาสีดํา 6 ช่อง จะมีวิธีทาทั้งหมดกีว่ ิธี
49
======================================================================================
การจัดหมู่ (Combination)
ตัวอย่างที่ 2 มีไพ่อยู่ 13 ใบ คือ A โพดํา,2 โพดํา,3 โพดํา ,...,10โพดํา,j โพดํา,Q โพดํา,K โพดํา จะเลือกหยิบไพ่มา 3 ใบ
พร้อมกัน ได้กี่วิธี
1. ไม่มีเงื่อนไขเพิ่มเติม
2. ทุกครั้งที่หยิบต้องได้ A โพดํา
3. ทุกครั้งที่หยิบต้องไม่ได้ A โพดํา
50
======================================================================================
จะเห็นว่าวิธท
ี ําที่ 1 และวิธีทําที่ 2 ผลลัพธ์เท่ากันสามารถเลือกทําวิธีใดก็ได้
============================================================================
ลองทําดู
1. ผู้กํากับลูกเสือเลือกลูกเสือหมู่ที่ 1 ที่มีลูกเสืออยู่ 8 คน มา 3 คนเพื่อเก็บขยะได้กี่วิธี
2. กล่องใบหนึ่งมีลูกหิน 15 ลูก ที่แตกต่างกันเป�นสีเขียว 6 ลูก สีเหลือง 5 ลูก สีน�าเงิน 4 ลูก ถ้าหยิบลูกหินมา 3 ลูกพร้อมกัน
จงหาจํานวนวิธีที่
1.มีสีต่างกันทุกลูก
2.มีสีเหมือนกันทุกลูก
3.ไม่มีสีน�าเงิน
4.มีสีน�าเงินอย่างน้อย 1 ลูก
**5. กล่องใบหนึ่งมีลูกบอลที่แตกต่างกัน 11 ลูก เป�นลูกบอลสีแดง 5 ลูก สีขาว 3 ลูก และสีน�าเงิน 3 ลูก ถ้าต้องการหยิบลูก
บอลพร้อมกัน 3 ลูก จากกล่องใบนี้ จงหาจํานวนวิธีการหยิบ โดยทีไ่ ด้ลูกบอลสีน�าเงินอย่างน้อย 1 ลูก แต่ไม่ได้สข
ี าว
(46 วิธี)
53
======================================================================================
( )0
a+ b =1
( a + b )1 = a + b
( a + b ) 2 = a 2 + 2 ab + b 2
( a + b ) 3 = a 3 + 3a 2 b + 3ab 2 + b 3
( a + b ) 4 = a 4 + 4 a 3 b + 6a 2 b 2 + 4 ab 3 + b 4
( a + b ) 5 = a 5 + 5a 4 b + 10 a 3 b 2 + 10 a 2 b 3 + 5ab 4 + b 5
ถ้านําสัมประสิทธิ์จากการกระจายข้างต้นมาเขียนเป�นรูปสามเหลี่ยมปาสคาล ได้ดังนี้
0 ( 1)
0
1 1
( 1) ( 1)
0 1
2 2 2 ( 1) ( 2) ( 1)
0 1 2
3 3 3 3 ( 1) ( 3) ( 3) ( 1)
0 1 2 3
4 4 4 4 4
( 1) ( 4) ( 6) ( 4) ( 1)
0 1 2 3 4
5 5 5 5 5 5
( 1) ( 5) ( 10 ) ( 10 ) ( 5) ( 1)
0 1 2 3 4 5
54
======================================================================================
ทฤษฎีบทวินาม
ถา n และ r เปนจํานวนเต็ม โดยที่ 0 ≤ r ≤ n แลว
n n
(a + b )n = ∑ r a n −r b r
r =0
n n n n
หรือ (a + b ) n = 0 a n b 0 + 1 a n −1b1 + 2 a n −2 b 2 + ... + n a n −n b n
n n
หรือ (a + b )n = a n + 1 a n −1b1 + 2 a n −2 b 2 + ... + b n
ข้อสังเกต จากการกระจายจะได้ว่า
n n −r r สูตรนีต้ องจํานะ
พจนที่ r + 1 จะกระจายไดเปน r a b
หรือ
n
พจนที่ r +1 จะกระจายไดเปน พนจ์หน้าn −r พจน์หลังr
r
ตัวอย่าง. จงกระจาย x 2 + 2 y ( ) 5
โดยใช้ทฤษฎีบททวินาม
วิธีทํา จากทฤษฎีบททวินาม จะได้
(a + b )5 = a 5 +
5 4 5 5 5
a b + a 3 b 2 + a 2 b 3 + ab 4 + b 5
1 2 3 4
2
แทนค่า พจน์หน้า(a) = x พจน์หลัง(b) = 2y ;
2 5
(x +2y) =
56
======================================================================================
12
3a
1)จงหาพจน์ที่ 4 จากการกระจาย x 2 +
x
12
2) จงหาพจน์ที่ไม่มี x จากการกระจาย x2 + 1
x
57
======================================================================================
6
1
3) จงหาสัมประสิทธิ์ของพจน์กลางจากการกระจาย y 2 −
3
แบบฝ�กหัดประยุกต์เรื่องความน่าจะเป�น
1. กล่องใบหนึ่งมีลูกบอล 30 ลูก เป�นลูกบอลสีแดง 10 ลูก สีเขียว 10 ลูก และสีเหลือง 10 ลูก ถ้าหยิบลูกบอลครั้งละ 1 ลูก
3 ครัง้ โดยหยิบแล้วไม่ใส่คืน คงหาความน่าจะเป�นที่จะได้ลูกบอลสีแดง 2 ลูก และสีเหลือง 1 ลูกตามลําดับ
6. ชายคนหนึ่งมีเสื้ออยู่ 5 ตัวเป�นเสื้อสีขาว 3 ตัว สีฟ้า 2 ตัว และมีกางเกงขายาว 4 ตัว เป�นกางเกงสีขาว 1 ตัว สีเทา 3 ตัว
ถ้าชายคนนี้แต่งตัวออกจากบ้านโดยไม่เจาะจงแล้ว จงหาความน่าจะเป�นที่ชายคนนี้จะสวมเสื้อและกางเกงสีต่างกัน
60
======================================================================================
7. ตะกร้าใบหนึ่งมีส้ม มังคุด และมะม่วงรวมกัน 10 ลูก โดยทีจ่ ํานวนส้มเป�น 2 เท่าของจํานวนมังคุด และมีมะม่วงอยู่ 1 ลูก โดย
ที่ผลไม้ทุกลูกแตกต่างกัน ถ้าหยิบผลไม้อย่างไม่เจาะจงจากตะกร้าใบนี้จํานวน 3 ลูก จงหาความน่าจะเป�นที่จะหยิบผลไม้ชนิดละ
1 ลูก