7.

Η ΦΙΛΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΚΑΙ Η ΚΗΡΥΞΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΑΣΤΑΣΗΣ ΣΤΙΣ

ΠΑΡΑΔΟΥΝΑΒΙΕΣ ΗΓΕΜΟΝΙΕΣ

Ίδρυση και οργάνωση της Φιλικής Εταιρείας

Πού; Στην Οδησσό
Πότε; 1814
Πρωτεργάτες: Νικόλαος Σκουφάς, Αθανάσιος Τσακάλωφ, Εμμανουήλ Ξάνθος,
Παναγιώτης Αναγνωστόπουλος.
Σκοπός: Προετοιμασία ένοπλου αγώνα των Ελλήνων για την απελευθέρωση από
τους Τούρκους.
Χαρακτήρας: μυστική υπηρεσία

Προϋποθέσεις επιτυχίας- Δυσκολίες ανάπτυξης και εξάπλωσης:

 Η διασπορά των Ελλήνων σε έναν ευρύ γεωγραφικό χώρο
 Η μεγάλη μυστικότητα που έπρεπε να τηρείται, για να μη γίνουν γνωστά ο
 σκοπός και η δράση της Εταιρείας από την οθωμανική διοίκηση και τις
ευρωπαϊκές απολυταρχίες.
 Ο δισταγμός των Ελλήνων λόγω προηγούμενων επαναστατικών αποτυχιών
 Το διαφορετικό κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο των Ελλήνων, και
επομένως τα διαφορετικά συμφέροντα και οι επιδιώξεις.

Ευνοϊκοί παράγοντες ανάπτυξης

 Τα εσωτερικά προβλήματα της οθωμανικής αυτοκρατορίας
 Η διάδοση σε πολλούς Έλληνες των ιδεών του Διαφωτισμού
και της γαλλικής επανάστασης.
 Η σταδιακή ωρίμανση της ιδέας για εθνική απελευθέρωση μεταξύ των
Ελλήνων.

Οργάνωση Φιλικής εταιρείας

Οργανωτικό πρότυπο μυστικών εταιρειών (καρμπονάροι)
 Δοκιμασία μελών για ένα διάστημα
 Όρκος των μελών για πίστη και αφοσίωση
 Επικοινωνία των μελών με ειδικό κώδικα (κρυπτογραφικό αλφάβητο)
 Χρήση ψευδωνύμων
 Ανωνυμία των αρχηγικών στελεχών
 Τιμωρία για τους παραβάτες ο θάνατος

Μέλη:
 Μέχρι το 1817-1818 απευθύνονταν σε πλούσιους Έλληνες εμπόρους, για να
εξασφαλίσουν οικονομικές ενισχύσεις. Οι περισσότεροι ήταν αρνητικοί.
 Σταδιακά τα μέλη προέρχονταν από όλες τις κοινωνικές τάξεις, ιδίως
μικροέμποροι και διανοούμενοι, οπότε και η οργάνωση αναπτύχθηκε
γρήγορα.
 Γυναίκες μέλη γίνονταν δεκτές μόνο κατ' εξαίρεση.

Ηγεσία

 Η ηγεσία της Φιλικής Εταιρείας, η Αόρατη Αρχή, παρέμενε μυστική και

αφηνόταν σκόπιμα να εννοηθεί πως αποτελούνταν από ισχυρά πρόσωπα.
 Στη συνέχεια, οι ιδρυτές της Φιλικής Εταιρείας αναζήτησαν κάποιον γνωστό
Έλληνα, για να του αναθέσουν την ηγεσία. Αρχικά, απευθύνθηκαν στον
 Ιωάννη Καποδίστρια, τότε υπουργό Εξωτερικών της Ρωσίας αλλά εκείνος
αρνήθηκε, θεωρώντας ότι οι συνθήκες δεν είναι ακόμα ώριμες για
επανάσταση.
 Τελικά, η ηγεσία ανατέθηκε στον Αλέξανδρο Υψηλάντη, ανώτερο
αξιωματικό του ρωσικού στρατού, που ανακηρύχθηκε Γενικός Επίτροπος της
Αρχής.

ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΣΤΙΣ ΠΑΡΑΔΟΥΝΑΒΙΕΣ ΗΓΕΜΟΝΙΕΣ

Πότε; 24 Φεβρουαρίου 1821

Πού; Ιάσιο της Βλαχίας (σημ. Ρουμανία)
Αλέξανδρος Υψηλάντης: Κυκλοφόρησε προκηρύξεις με τις οποίες κήρυττε την
επανάσταση αφήνοντας να εννοηθεί ότι πίσω απ' αυτή κρυβόταν η Ρωσία.
Παράλληλα συγκροτούσε το στράτευμά του

Γιατί ξεκίνησε από τις ηγεμονίες;

 Γιατί εκεί δεν υπήρχε τουρκικός στρατός, λόγω παλαιότερων
ρωσοτουρκικών συνθηκών
 γιατί λίγο βορειότερα υπήρχε ρωσικός στρατός, ο οποίος θα βοηθούσε,
αν κάτι δεν πήγαινε καλά.

Προσέγγιση βαλκάνιων ηγετών:

1) Ο Σέρβος ηγέτης Καραγεώργεβιτς έγινε μέλος της Φιλικής Εταιρείας· ωστόσο οι

οθωμανικές αρχές τον συνέλαβαν και τον εκτέλεσαν

2) Ο Βλαντιμηρέσκου, τοπικός ηγέτης στις Ηγεμονίες, συμμετείχε αλλά μόνο στην

αρχή

Προβλήματα:
 Έλληνες των ηγεμονιών δε βοήθησαν υλικά και η στρατολόγηση δεν
 προχώρησε.
 Ο τσάρος αποκήρυξε την επανάσταση.
 Η Ρωσία επέτρεψε την είσοδο τουρκικού στρατού στα εδάφη της.
 Ο πατριάρχης, Γρηγόριος Ε’, αφόρισε όσους μετείχαν στην επανάσταση.

Αποφασιστική μάχη στο Δραγατσάνι (7 Ιουνίου 1821)

Διάκριση Ιερού Λόχου (μονάδα εθελοντών σπουδαστών), ωστόσο η ήττα δεν
αποφεύχθηκε.
Ο Υψηλάντης πέρασε στην Αυστρία, όπου οι αρχές τον συνέλαβαν.

Τέλος επανάστασης στις Ηγεμονίες:

Το τελευταίο απομονωμένο τμήμα αγωνιστών με επικεφαλής τους οπλαρχηγούς

Γιωργάκη Ολύμπιο και Ιωάννη Φαρμάκη εγκλωβίστηκε στη μονή Σέκκου. Ο
Ολύμπιος αποφάσισε να ανατιναχτεί μαζί με τους συμπολεμιστές του, ενώ ο
Φαρμάκης μετά από σκληρή αντίσταση δύο εβδομάδων πιάστηκε αιχμάλωτος και
αποκεφαλίστηκε.