MULTIPURPOSE HEALTH WORKER

કશોર આરો ય ભાગ-૧

A.V.AHALGAMA

2016
તલાટ ,MPHW,FHW ભરતી પર ા માટ ૂબ
ઉપયોગી તેમજ PSI ના ેકટ સ પેપર તેમજ IMP મ ટ રયલ
અને મોડલ પેપર અમાર વેબસાઈટ પર કુ ાશે.અમાર તમામ
અપડટ તમારા મોબાઇલ પર મેળવવા માટ whatsApp no
૯૬૬૨૫૪૩૬૪૩ પર E-IMPGK લખી મોકલો.
 www.e-impgk.blogspot.com www.e-educationa.blogspot.com www.gkmp3.blogspot.com www.missionpsi.blogspot.in
 કશોર આરો ય:-
િવ આરો ય સંગઠન (ડબ ુ ચઓ –
એ )ૂ મર (10થી 19 વષની
વ ચે)ના સંદભમાં અને ખાસ લ ણો ારા ૂ ચત વનના તબ ાના સંદભમાં કશોરાવ થાને
યા યાિયત કર છે . આ લ ણો નીચે માણે છે :
1. ઝડપી શાર રક ૃ અને િવકાસ
2. શાર રક, સામા જક અને માનિસક ુ તતા, પરં ુ તે એક જ સમયે એક સાથે હાંસલ થતી
નથી.
3. તીય િવકાસ અને તીય સ યતા
4. યોગશીલતા
5. ુ ત માનિસક યાઓનો િવકાસ અને ુ ત ઓળખ
6. સં ૂણ સામા જક આિથક પરાવલંબનથી સાપે વતં તા તરફ સં ાંિત

 મો ુ ં પ રવતન, મોટા પડકાર:-

સામા ય ર તે ૧૦ અને ૧૬ વષની વ ચે શ થતી
ત ુ ણાવ થા એક બાળકને ુ ત ય તમાં બદલવાની િમક યા છે . દરક ય તમાં
અલગ−અલગ સમયે ફરફાર શ થાય છે . શર ર, વતન અને વનશૈલીમાં પ રવતન તેના
ઉદાહરણો છે . આ યામાં થતા ફરફારો:
1. હાથ, પં પગ, િનતંબ અને છાતી વધાર મોટા થશે. શર ર ત ાવો પેદા કરશે.
તેઓ ખાસ રાસાય ણક સંદશાવાહકો છે . તેઓ શર રને કઈ ર તે ૃ કરવી અને
પ રવતન લાવ ુ ં તે જણાવે છે .
2. શર રના જનન ગો મોટા થશે અને વાહ ુ ઉ પાદન શ કરશે.
3. વચા વ ુ તૈલી બની શક છે .
4. બગલ, હાથ અને પગ પર વાળની ઉપ થિત.

 ૂળ ૂત શાર રક સંભાળ:-
શર રની સાર સંભાળ ક કાળ લેવા માટ થોડ ક સરળ
અને પાયાની વ ુઓ ઉપર યાન આપ ુ ં જોઈએ.
1. ય ત ત ુ ણાવ થાએ પહ ચે યાર પરસેવો વધે છે . નાન કરવાથી સફાઈ રહ અને
ુ ધ
ગ ં આવે.
www.e-impgk.blogspot.com તલાટ ,MPHWFHW ભરતી પર ા માટ ૂબ ઉપયોગી તેમજ PSI ના ેકટ સ પેપર
www.e-educationa.blogspot.com
તેમજ IMP મ ટ રયલ અને મોડલ પેપર અમાર વેબસાઈટ પર ુ ાશે.અમાર તમામ અપડટ તમારા
ક
www.gkmp3.blogspot.com
મોબાઇલ પર મેળવવા માટ whatsApp no ૯૬૬૨૫૪૩૬૪૩ પર E-IMPGK લખી મોકલો.
www.missionpsi.blogspot.in
 www.e-impgk.blogspot.com www.e-educationa.blogspot.com www.gkmp3.blogspot.com www.missionpsi.blogspot.in
2. દાંતમાં સડો (પોલાણ) અટકાવવા દવસમાં બે વખત દાંત સાફ કરવા.
3. તૈલ િં થઓ ુ કળ મા ામાં સે મ
ુ (ચીકણો પદાથ) ુ ં ઉ પાદન કરતી હોવાથી ખીલ
થઇ શક. ખીલ કશોરાવ થામાં સામા ય છે , અને તેમને ૂર ર તે ટાળવા શ નથી.
વચાને સાફ રાખવી એ ઉ મ ઉકલ છે .
4. પૌ ટક ખોરાક જ ર છે . મીઠાઈ, તેલવાળ વાનગીઓ ટાળો.
5. સાર વ થતા માટ વ થ દમાગ જ ર છે , તેથી હકારા મક િવચારો કરો

 માતા - િપતા સાથે સારા સંબધ

ં ો:-
કશોરાવ થા એવો સમય છે , યાર ઘણા ુ ાનોને
વ
તેમના માતાિપતા સાથેના સાથેના સબંધોમાં તનાવ હોય છે . કટલાક ુ ાઓ ુ ાનોએ યાદ
વ
રાખવા જોઈએ:
1. પોતાના ુ ુ ંબની કદર.
2. માતાિપતાની મા યતાઓ અને ુ યો િવષે સમજણ.
3. યાદ રાખો ક માતાિપતા પોતાના બાળકો માટ ઉ મ જ િવચાર છે .
4. માતાિપતા સાથે મા ણક અને મોકળા રહો.
5. માતાિપતાની કાળ લો અને તેમને માન આપો.

કશોરોની આરો ય સમ યાઓ

 ભારતમાં કશોરોની આરો યની પ ર થિત:-

ભારત ૧.0૮૧ અબજની ુ લ વ તી
સાથે િવ માં સૌથી વ ુ વ તી ધરાવતો બીજો દશ છે . કશોરો (૧૦-૧૯ વષ) વ તીનો એક
મોટો િવભાગ છે - લગભગ ૨૨.૫ ટકા. તેઓ િવિવધ પ ર થિતઓમાં રહ છે અને વા યની
વૈિવ ય ૂણ જ રયાતો ધરાવે છે . ુ ાનોની ુ લ વ તી (૧૦ થી ૨૪ વષ) આશર ૩૩.૧ કરોડ
વ
છે , ભારતની ુ લ વ તીનો ૩૦ ટકા ટલો ભાગ છે . (સે સસ ૨૦૦૧).
કશોરો શ તથી ભર રુ હોય છે , અને સાથે એમનામાં ન ધપા શ ત અને નવા
િવચારો હોય છે . તેઓ રા માટ એક હકારા મક બળ છે , અને તેમનો તં ુ ર ત િવકાસ થાય તો
તેઓ દશની ભાિવ ઉ પાદકતા માટ જવાબદાર છે , કારણક આ ૂથમાં ૃ ુ દર માણમાં ઓ

www.e-impgk.blogspot.com તલાટ ,MPHWFHW ભરતી પર ા માટ ૂબ ઉપયોગી તેમજ PSI ના ેકટ સ પેપર
www.e-educationa.blogspot.com
તેમજ IMP મ ટ રયલ અને મોડલ પેપર અમાર વેબસાઈટ પર ુ ાશે.અમાર તમામ અપડટ તમારા
ક
www.gkmp3.blogspot.com
મોબાઇલ પર મેળવવા માટ whatsApp no ૯૬૬૨૫૪૩૬૪૩ પર E-IMPGK લખી મોકલો.
www.missionpsi.blogspot.in
 www.e-impgk.blogspot.com www.e-educationa.blogspot.com www.gkmp3.blogspot.com www.missionpsi.blogspot.in
હોવાથી કશોરો તં ુ ર ત ગણવામાં આવે છે . જોક, ૃ દ
ુ ર કશોર વા ય ુ ં ગેરમાગ દોર ુ ં
માપ છે . હક કતમાં, કશોરોની એક કારની વા ય સમ યાઓ હોય છે , એક રો ગ ટ
મનોદશા અને ચો સ ૃ દ
ુ ર ુ ં કારણ છે .
આરો ય સમ યા અથવા સમ યાજનક વત કં ૂ અટકાવવા, અને યાર તે ઉદભવે
યાર તેના પર િતભાવ આપવા ૂરક યાઓ જ ર છે , થી તેમનો તં ુ ર ત િવકાસ થઈ
શક. તેમની અસહાયતા ઘટાડવા તેમને દરિમયાનગીર ની જ ર છે . માં સમાિવ ટ છે : મા હતી
અને કૌશ ય; સલામત અને ટકા પ વાતાવરણ; યો ય અને ુ ભ આરો ય અને પરામશક
લ
સેવાઓ.

 માનિસક વા ય:-
માનિસક વા યની ઘણી સમ યાઓ બાળપણમાં મોડથી ક કશોરાવ થાની શ ુ આતમાં
ઉદભવે છે . વતન િવકારો, બેચન
ે ી, હતાશા, આહારને લગતા િવકારો તેમજ અ ય જોખમ ૂણ
વત કં ૂ ો વીક તીય વતન સંબિં ધત, કફ યોનો ઉપયોગ અને હસક વતન વી માનિસક
આરો ય સંબિં ધત સમ યાઓના િનવારણમાં સાર સામા જક સમજણો, સમ યા ઉકલતા કૌશ યો
અને આ મિવ ાસ મદદ કર છે . માનિસક આરો ય સમ યાઓને વહલી તક પારખવા તેમજ
પરામશ, ાના મક-વતનજ ય ચ ક સા પ િત અને જ ર જણાય યાં યો ય મનો ચ ક સક ય
દવાઓ સ હતની સારવાર ૂર પાડવા ુ ાનો સાથે ઘરોબો કળવવાની
વ મતા આરો ય
કાયકરોમાં હોવી જોઇએ.

 કફ યોનો ઉપયોગ:-
કફ પદાથ , તમા ુ અને દા ની ા યતાને મયા દત કરતા કાયદા
ઉપરાંત આ પદાથ માટની માંગ ઘટાડવા માટની દરિમયાનગીર તં ુ ર ત િવકાસ માટની
પ ર થિતઓને ુ ાર છે . કફ પદાથ ના ઉપયોગના જોખમોથી તેમની
ધ િૃ ત વધારવા,
પોતાની મરના સાથીઓના દબાણનો િતકાર કરવા, તેમની આવડત ક પ ર ૂણતા બાંધવી
અને તણાવને વ થ ર તે ુ શમાં કરવાથી કશોરોમાં ગેરકાયદસર પદાથ ના સેવન કરવાની
ેરણાને ઘટાડ છે

 ણી જોઈને ન થયેલ ઇ ઓ:-

ર તા પરના અક માતો ઘટાડવા માટના અ ભગમો અને
ગંભીર ઇ ઓ થતી ઘટનાઓ, અને જયાર થાય, કશોર વા યના ર ણ ક સલામતી ુ જ
બ

www.e-impgk.blogspot.com તલાટ ,MPHWFHW ભરતી પર ા માટ ૂબ ઉપયોગી તેમજ PSI ના ેકટ સ પેપર
www.e-educationa.blogspot.com
તેમજ IMP મ ટ રયલ અને મોડલ પેપર અમાર વેબસાઈટ પર ુ ાશે.અમાર તમામ અપડટ તમારા
ક
www.gkmp3.blogspot.com
મોબાઇલ પર મેળવવા માટ whatsApp no ૯૬૬૨૫૪૩૬૪૩ પર E-IMPGK લખી મોકલો.
www.missionpsi.blogspot.in
 www.e-impgk.blogspot.com www.e-educationa.blogspot.com www.gkmp3.blogspot.com www.missionpsi.blogspot.in
મહ વ ૂણ છે . તેમાં સમાવેશ થાય છે : ગિત સીમાઓ અમલ કરાવી; મોડા બાળપણમાં ક
કશોરાવ થા ની શ આતમાં ઉદબવતી ઘણી બધી માનિસક વ ય સમ યાઓ.

 હસા:-
બાળકો અને કશોરો માટ વન કૌશ ય અને સામા જક િવકાસને લગતા કાય મો હસક
વતનને ઘટાડવા ુ મહ વના છે . સમ યાના િનરાકરણની આવડત િવકસાવવા અને
બ
હસા વગર િશ ત આપવામાં વાલીઓ અને િશ કોને આપેલ ટકો પણ હસા ઘટાડવા
અસરકારક થાય છે . અને જયાર હસા થાય, આરો ય પ િતઓ ને વ ુ િતભાવશીલ
બનવા લીધેલ પગલા, આરો ય કાયકતામાં વધતી સહા ુ ૂિત અને ુ શળતાની ખાતર
કરશે ક ુ ાનો હસા, અને ખાસ કર ને
વ તીય હસાના િશકાર છે તેમને યો ય અને
સંવેદનશીલ સારવાર મળે . ચા ુ માનિસક અને સામા જક આધાર કશોરોને હસાના લાંબા
ગાળાની માનિસક અસરો સાથે મથવા મદદ પ થશે અને તેમને પોતાને આગળ ચાલતા
હસા કરતા રોકશે.
 સીટ બે ટ અને હ મેટના વપરાશ ને ો સા હત કરવા તથા દા ક બી નશાના પદાથ
ના ભાવ હઠળ ાઇિવગ કરતા અટકાવ.
 રુ ત અને સ તા હર પ રવહન ઉપલ ધ કર ાઇિવગના બી િવક પો ૂરા પાડવા.
 પયાવરણને રુ ત બનાવવા માટ અને બાળકો અને કશોરોને કવી ર તે ૂ ી જવા ,ુ
બ
બળવા ,ુ ં પડ જવા ુ ં ટાળ ુ ં તેના પર િશ ત કરવા, થી એ ઘટના ની શ તા ઘટાડવા
મદદ થયી શક છે

 પોષણ:-
અગાઉના વષ માં થયેલ દ ઘકાલીન ુ પોષણ યાપક ૃ માં ઘટાડા માટ
જવાબદાર છે અને સાથે સાથે આખા વનકાળમાં ૂ આરો યને લગતા અને સામા જક
િત ળ
પ રણામો માટ જવાબદાર છે . આને બચપનમાં અટકાવી શક એ તે છતાં જો કશોરોને પણ
સારો ખોરાક મળે તો તેનો તેમને ફાયદો થઇ શક. પાં ુ રોગ ક ર ત ીણતા કશોર ઓમાં
પોષણની એક મોટ સમ યા છે . મા ૃ અને બાળ ૃ ુ ને ઘટાડવા અને વારસાગત ુ પોષણના
ચ નો અટકાવ ૂબ, વહલી સગભાવ થા અટકાવ ુ ં અને ગભાવ થા પહલાં છોકર ઓની પોષણ
થિતમાં ુ ાર. માઇ ો
ધ ુ ય ટની ( ુ મપોષણ) ૂરવણી માટ અને ઘણા થળોએ ચેપ
અટકાવા તેમને પૌ ટક ખોરાક મેળવવાની જોગવાઇમાં શામેલ કરો. કશોરાવ થા વ થ
આહાર લેવા અને યાયામની આદત પાડવાનો યો ય સમય છે . કશોરાવ થામાં આ તેમના

www.e-impgk.blogspot.com તલાટ ,MPHWFHW ભરતી પર ા માટ ૂબ ઉપયોગી તેમજ PSI ના ેકટ સ પેપર
www.e-educationa.blogspot.com
તેમજ IMP મ ટ રયલ અને મોડલ પેપર અમાર વેબસાઈટ પર ુ ાશે.અમાર તમામ અપડટ તમારા
ક
www.gkmp3.blogspot.com
મોબાઇલ પર મેળવવા માટ whatsApp no ૯૬૬૨૫૪૩૬૪૩ પર E-IMPGK લખી મોકલો.
www.missionpsi.blogspot.in
 www.e-impgk.blogspot.com www.e-educationa.blogspot.com www.gkmp3.blogspot.com www.missionpsi.blogspot.in
શાર રક અને માનસશા ને ફાયદો કર છે અને ુ ત ઉમરમાં દ ઘકાલીન રોગોની સંભાવના
ને ટાળ શકાય. તં ુ ર ત વનશૈલી ો સા હત કરવા વધતો જતો ૂળતાનો રોગચાળો
અટકાવા િનણાયક છે

 તીય અને જનન મ આરો ય:-

જ ર છે એવા કાય મોની ુ ાનોને
વ તીય અને
જનન વા ય તાલીમ આપે છે એમ ુ ં જોડાણ એવા કાય મ સાથે કર ુ ં તેમને વનમાં
શીખેલ છે તેને અમલમાં લેવા ેર. તેઓ ુ ં જોડાણ એવા ય નો સાથે કર ુ ં જોઈએ
ુ ાનોને સારવાર અને િનવારક આરો ય સેવાઓ મેળવ ુ ં સહ ું બનાવે
વ તેમને સ મ
આરો ય કાયકર આપી શક. કશોરાવ થામાં થતી તીય જબરદ તીની સામે અલગ અલગ
તર લડત આપવાની જ ર છે . આ ુ ા માટ એવા કાયદાના ગઠન કરવાની અને અમલમાં
ન
લાવાની જ ર છે તી સ આપે અને હર અ ભ ાયને એટ ું ગિતશીલ બનાવ ુ ં થી
તેના યે અસ હ ુ બને. આ અપરાધ માટ એવા કાયદા ઘડવાની અને અમલમાં લાવવાની
જ ર છે માં કઠોર સ ની જોગવાઈ હોય.સં થાઓ, કામના ુ ાયના
થળો અને અ ય સ દ
સે ટગમાં છોકર ઓને અને મ હલાઓને તીય સતામણી અને જબરદ તી સામે ર ણ આપ ુ ં
જોઈએ.
ુ વહલી સગભાવ થા ટાળવાની જ રયાત છે . એવા અિધિનયમ ઘડવા અને અમલમાં
બ
લાવવા લ નની ૂનતમ ઉમર પ ટ કર. સાથે-સાથે જ ર છે એવા પગલાની થી
ુ ાયો સ ય બને અને પોતાની દ કર ઓને
પ રવારો અને સ દ વધારાનો સમય ૃ અને
િવકાસ માટ જોઈએ છે છોકર થી ી બનવા, પ ની અને માતા બનતા પહલા

 એચ. આઇ. વી:-

ુ ાન લોકો માટ એચઆઇવીનો ચેપ તેમના યૌનસંબધ
વ ં ની શ આતની ઉમર સાથે સંકળાયે ું
છે . તીય સંભોગમાં સંયમ ક પર ક પછ તીય યવહારની િવલં બત પહલ, ુ ાન
વ
લોકોમાં એચઆઇવી અટકાવવાના ય નો નો ુ ય યેય છે . ુ ા લોકો
વ િતય ર તે
સ ય છે તેમના માટ જ ર છે તીય ભાગીદારોની સં યા ઘટાડવી, યાપક િનવારણ
સેવાઓનો, મક અટકાવ િશ ણ, િનરોધિનરોધની જોગવાઈ, ા ય બનાવવા અને તેમનો
વપરાશ વધારવો. કાય મોએ અ ય આરો ય માટ જોખમી વત ૂકના, મક ગેરકાયદસર
પદાથ નો અટકાવઅને ારં ભક હ ત ેપ પર યાન ક ત કર ુ ં જોઈએ. ુ ાન લોકોને જ ર
વ
છે ુ ભ અને યો ય એચઆઇવી પર
લ ણ સેવાની. એચઆઇવી સાથે રહતા ુ ાન લોકોને
વ

www.e-impgk.blogspot.com તલાટ ,MPHWFHW ભરતી પર ા માટ ૂબ ઉપયોગી તેમજ PSI ના ેકટ સ પેપર
www.e-educationa.blogspot.com
તેમજ IMP મ ટ રયલ અને મોડલ પેપર અમાર વેબસાઈટ પર ુ ાશે.અમાર તમામ અપડટ તમારા
ક
www.gkmp3.blogspot.com
મોબાઇલ પર મેળવવા માટ whatsApp no ૯૬૬૨૫૪૩૬૪૩ પર E-IMPGK લખી મોકલો.
www.missionpsi.blogspot.in
 www.e-impgk.blogspot.com www.e-educationa.blogspot.com www.gkmp3.blogspot.com www.missionpsi.blogspot.in
સારવાર, સંભાળ આધાર, અને હકારા મક િનવારણ સેવાઓની જ ર છે . ુ ાન લોકો માટ બધી
વ
એચઆઇવી સેવાઓના આયોજન અને જોગવાઈમાં ુ ાનો
વ એચઆઇવી સાથે વે છે
તેમનો સમાવેશ કરવો જોઈએ

 હાડકાને લગ ુ આરો ય:-

હાડકા એટલા જ ર છે ક આખી જદગી આપણા હાડકાની સંભાળ લેવી જોઈએ. વ થ હાડકાં
મજ ૂત પાયો ૂરો પાડ છે ગિતશીલતા આપે છે અને ઇ થી ર ણ આપે છે . તેઓ
મહ વના ખનીજ, મક ક શયમ આપણા શર રના ઘણા ગોને આધાર આપવા માટ મદદ
કર, માટ બે ક તર ક સેવા આપે છે .
ુ ં હાડકાં વંત અને સતત બદલાતા છે , અને આખી જદગી નવા હાડકાં બને અને ૂ ના
હાડકા ુ થયી
મ ય? ુ ત વયમાં, દરક ૭-૧૦ વષ માં હાડકા ુ ં સમ બંધારણ સં ૂણપણે
બદલાઈ ય છે .
યાર તમે હ ુ પણ ુ ાન છો યાર યો ય પોષણ અને યાયામથી હાડકા ુ ં યાન રાખશો તો
વ
તમને સારા હાડકા મળશે તમને એક સાર જદગી વમાં મદદ કરશે તમને ુ
બ
વાહલી છે . અહ હાડકા વા ય પર, તમને, હાડકાનારો યના િુ નયાદ ુ ા પર શીખવાની
સમજવાની તક મળશે.
આહાર યવ થાપન અને કસરતો વા વા તવલ ી અને મેળવી શકાય તેવા વયં સંચાલન
કર શકાય તેવા પગલાંઓ લેવા અમે મદદ કર .ુ ં આ તમને મદદ કરશે ઓ ટ યોપોરોિસસ
( બહનોમાં વ ુ મા ામાં દખાય છે ) સામે ઉ મ બચાવમાં.

 હાડકાના આરો યને લગતા પાયાના ુ ા

હાડકા, એવા વંત કોશમંડળ છે હાડ િપજરનો મોટો
હ સો છે . ુ ત વયના શર રમાં ૨૦૬ હાડકા છે અને નાની ઉમરના શર ર માં
૩૦૦ હાડકા હોય છે . હાડકાં તમને ગિતશીલતા આપે છે અને તમારા ત રક
ગો ુ ં ર ણ કર છે .
હાડક ુ માળ ુ ં

ોટ ન અને અ ય ખિનજો વાક ક શયમ, ફો ફટ અને મે નેિશયમથી હાડકા બનેલા છે . કોલેજન

(એક ોટ ન) એક જોડના પદાથ છે , તે હાડકા ુ ં માળ ુ ં અને બંધારણ વ પ આપે છે .
હાડકાના ૂળ ૂત માળખાક ય ઘટકો છે :

www.e-impgk.blogspot.com તલાટ ,MPHWFHW ભરતી પર ા માટ ૂબ ઉપયોગી તેમજ PSI ના ેકટ સ પેપર
www.e-educationa.blogspot.com
તેમજ IMP મ ટ રયલ અને મોડલ પેપર અમાર વેબસાઈટ પર ુ ાશે.અમાર તમામ અપડટ તમારા
ક
www.gkmp3.blogspot.com
મોબાઇલ પર મેળવવા માટ whatsApp no ૯૬૬૨૫૪૩૬૪૩ પર E-IMPGK લખી મોકલો.
www.missionpsi.blogspot.in
 www.e-impgk.blogspot.com www.e-educationa.blogspot.com www.gkmp3.blogspot.com www.missionpsi.blogspot.in
 પે રઓ તૅમ: આ પાતળ પટલ છે ક તમારા
હાડકાનીબા સપાટ ને આવર લે છે . તેમાં સદ અને ર ત
વા હનીઓનો સમાવેશ થાય છે .
 કો પે ટ બોન: આ તમારા હાડકા ુ ં બા તર બનાવે છે અને
તે ૂબ ગાઢ છે . યાર તમે એક હાડિપજર જોવો છો, તમે ુઓ
છો તે ઘિન ઠ (કો પે ટ) હાડ ુ ં છે .
 ક સેલસ બોન: આ પો જ વા દખાય છે અને ઘિન ઠ
(કો પે ટ) ટ ું સખત નથી. તે બોન મેરો આવર લે છે હાડકા ુ ં
સ ુથી ત રક ભાગ છે .

 હાડકાનો િવકાસ
હાડકાં સતત જોશીલા યા, રસો ( ુ ના હાડકાનો નાશ) અને ડ પોસીશન
(નવા હાડકા ુ ં િનમાણ) હઠળ પસાર થાય છે ને હાડ ુ ં મેટાબો લઝમ
કહવાય.
આજકાલ હાડકાના રસો અને ડ પોસીશન માં બે ુ ય કોિશકાઓ
સંકળાયેલા છે . તેઓ આ માણે છે :
 ટઓ લા ટ: આ કોિશકાઓ જવાબદાર છે નવા હાડકાના િનમાણ
માટ
 ટઓકલા ટ: આ કોિશકાઓ જવાબદાર છે હા કાઓ ના ભંગ માટ
આ કોિશકાઓના સહયોગથી તમા ું શર ર યો ય સં લ
ુ ન ળવે છે શર રના શાર રક કાય માટ
જ ર છે . રસો અને ડ પોસીશનની યા સમ વન દરિમયાન ચાલે છે .

 ખોરાક અને હાડકાની તં ુ ર તી:-

વ થ હાડકાંની ળવણી માટ પયા ત
મા ામાં ક શયમ લે ુ ં જ ર છે , કારણ ક તમારા હાડકામાં શર રના ૯૯%
ક શયમનો સમાવેશ થાય છે . અ ય અગ યના પોષક ત વો છે ફો ફરસ,
મે નેિશયમ લોરાઈડ, અને િવટાિમન 'ક', ખા પદાથ ક શયમ સ ૃ છે
તેમાં સમાવેશ થાય છે ૂ ધ અને ડર ઉ પાદનો.
િવટાિમન ડ ખોરાકમાંથી ક શયમના યો ય શોષણ માટ જ ર છે . ૂય કાશ
તમારા શર રને ૂરતા માણમાં િવટાિમન ‘ડ ’ ૂ ું પડ છે , ુ ં શોષણ

www.e-impgk.blogspot.com તલાટ ,MPHWFHW ભરતી પર ા માટ ૂબ ઉપયોગી તેમજ PSI ના ેકટ સ પેપર
www.e-educationa.blogspot.com
તેમજ IMP મ ટ રયલ અને મોડલ પેપર અમાર વેબસાઈટ પર ુ ાશે.અમાર તમામ અપડટ તમારા
ક
www.gkmp3.blogspot.com
મોબાઇલ પર મેળવવા માટ whatsApp no ૯૬૬૨૫૪૩૬૪૩ પર E-IMPGK લખી મોકલો.
www.missionpsi.blogspot.in
 www.e-impgk.blogspot.com www.e-educationa.blogspot.com www.gkmp3.blogspot.com www.missionpsi.blogspot.in
તમાર વચા ારા થાય છે .
ૂ ધ, િવટાિમન ડ , ખોરાક અને ચરબી ુ ત માછલી વા આહાર ોતો મારફતે તે મેળવી શકાય
છે .

 હાડકાના આરો યને અસર કરતા પ રબળો

િવિવધ પ રબળો હાડકાના આરો ય પર અસર છે .:-
ુ િં શકતા: હાડકાને લગતી િવ ૃ િતઓ પ રવારમાં
 આ વ
આવી શક છે . જો તમારા માતા - હાડકાની સમ યાઓ હોય,
તો તમે તે મળવાની વ ુ શ ુ વંશીય
તા છે . અ ક ૂ થો
અ ય વંશીય ૂથોની સરખામણીમાં મજ ૂત હાડકાં ધરાવે છે .
 ખોરાક: તં ુ ર ત હાડકા માટ જ રયાત છે પયા ત
ક શયમ અને િવટાિમન 'ડ ' ની. ુ પાન કરવા અને દા
પીવાથી હાડકાને કુ શાન થવા ુ ં જોખમ વધે છે .
 શાર રક ૃિ : િનયિમત યાયામ અને શાર રક
ૃિ તમારા હાડકાં ને મજ ૂત બનાવે છે .
 મર: તમારા હાડકાની મજ ૂતાઈ વય સાથે ઘટ છે . મેનોપોઝ ુ ી પહ ચવાથી તમને
ધ
હાડકાની સમ યાઓ થવાની શ તા વધે છે .
 શાર રક માપ: પાતળા અને ઓછા વજનવાળા ીઓને નબળા હાડકાં હોવાની શ તા
હોય છે .
 ક શયમ સ ૃ ખોરાક અને શાર રક કસરત તમને તં ુ ર ત હાડકાં ળવી રાખવામાં
મદદ કર. હાડકાની િવ ૃ િતઓ વનની ુ વ ા પર અસર કર શક છે .
ણ

 ઑ ટયોપોરોિસ:-
ક શયમના વ પ માં યાર હાડકાંમાંથી ખિનજ સામ ીનો ઘટાડો થાય
યાર ઑ ટયોપોરોિસસ થઇ શક છે . ઑ ટયોપોરોિસસ ખાસ કર ને મ હલાઓમાં જોવા મળે છે ,
એ ુ ુ ષોમાં પણ થાય છે પણ ઓછ મા ામાં. ઑ ટયોપોરોિસસ કોઈ લ ણો નથી દખાડ ુ ં
અને તે મોટાભાગે સામા ય ૃ વ યાનો ભાગ છે . જોક કટલીક ીઓમાં અ ય સહ
વતમાન રોગ પ રબળોના કારણે આ રોગનો િવકાસ વનમાં વહલો થાય છે . ીઓને આ
રોગ મેનોપોઝ પછ થાય તે ુ ં પણ જોખમ હોય છે . કારણક તે લ ણો દશાવ ુ ં નથી, તમારા
ડો ટર ઑ ટયોપોરોિસસ છે એવી શ તા કહ ક યાર તમને અ થભંગ ( ચર) ક વાર-વાર

www.e-impgk.blogspot.com તલાટ ,MPHWFHW ભરતી પર ા માટ ૂબ ઉપયોગી તેમજ PSI ના ેકટ સ પેપર
www.e-educationa.blogspot.com
તેમજ IMP મ ટ રયલ અને મોડલ પેપર અમાર વેબસાઈટ પર ુ ાશે.અમાર તમામ અપડટ તમારા
ક
www.gkmp3.blogspot.com
મોબાઇલ પર મેળવવા માટ whatsApp no ૯૬૬૨૫૪૩૬૪૩ પર E-IMPGK લખી મોકલો.
www.missionpsi.blogspot.in
 www.e-impgk.blogspot.com www.e-educationa.blogspot.com www.gkmp3.blogspot.com www.missionpsi.blogspot.in
ુ પર
અ થભંગ થાય. તમારા ડો ટર અ ક ણ ારા તમારા
હાડકાંમાંથી ખિનજ નાશ ુ ં ૂ યાંકન કરશે નાથી તમાર
બોન િમનરલ ડ સટ (બી.એમ.ડ ) ન કરશે.
ઑ ટયોપોરોિસસ અટકાવવા
મજ ૂત હાડકાંનો િવકાસ વનની શ આતના વષ માં થાય
છે . વન દરિમયાનદરિમયાન વ થ રહવાનો એક ઉ મ
ર તો છે તમારા હાડકાંને તં ુ ર ત રાખવાનો. વ થ હાડકાં
માટ જ ર પ રબળો છે :
તઃ ાવો: એ ોજન હોમ ન ુ ં ઉ પાદન કશોર ીઓ અને
ુ ાન
વ મ હલાઓમાં હાડકાના જ થાને ળવવા માટ
આવ યક છે . એ ોજનની અછત નીચે આપેલ પ ર થિતમાં થાય છે , નાથી હાડકાના જ થાને
અસર થાય અને નાથી ઑ ટયોપોરોિસસ થવાની શ તા છે :
1. માિસક ધમ ના આવવપ
2. અિનયિમત માિસક ચ
3. પહ ું માિસક આવવામાં િવલંબ
4. વહલો મેનોપોઝ

 વનશૈલી:
ુ પાન હાડકાના આરો ય પર અસર કર
છે અને તેનાથી ીઓમાં બોન િમનરલ ડ સટ ુ ં ન ધપા
કુ સાન થાય છે . ઑ ટયોપોરો ટક ીઓ જો ઑ ટયોપોરોિસસ
માટ દવા લેવા ઉપરાંત ૂ પાન ચા ુ રાખે તો સારવારનો ૂણ
લાભ લેવામાં િન ફળ જશે. ીઓ અિતશય દા લે તેમને
ઑ ટયોપોરોિસસ થવા ુ ં જોખમ વધાર છે .
અ ય વનશૈલી પ રબળો નાથી ઑ ટયોપોરોિસસ પ રણમી
શક તે છે :
1. ક શયમની અ રુ તી ા યતા
2. બ ુ ઓછ શાર રક ૃિ

www.e-impgk.blogspot.com તલાટ ,MPHWFHW ભરતી પર ા માટ ૂબ ઉપયોગી તેમજ PSI ના ેકટ સ પેપર
www.e-educationa.blogspot.com
તેમજ IMP મ ટ રયલ અને મોડલ પેપર અમાર વેબસાઈટ પર ુ ાશે.અમાર તમામ અપડટ તમારા
ક
www.gkmp3.blogspot.com
મોબાઇલ પર મેળવવા માટ whatsApp no ૯૬૬૨૫૪૩૬૪૩ પર E-IMPGK લખી મોકલો.
www.missionpsi.blogspot.in
 www.e-impgk.blogspot.com www.e-educationa.blogspot.com www.gkmp3.blogspot.com www.missionpsi.blogspot.in
3. અિતશય મા ામાં કફન ુ ં સેવન અને
4. અિતશય મા ામાં દા ુ ં સેવન

 પોષણ:-
 ક શયમ: ક શયમ એક સૌથી આવ યક અને જ ર પોષક ત વ છે થી તમારા હાડકા
મજ ૂતાઇના ઉ ચતમ તર ુ ી પહોચી શક. ઑ ટયોપોરોિસસને રોકવા માટ તમાર એક
ધ
સમતોલ ખોરાક લેવો જોઈએ, માં સમાવેશ થાય છે પયા ત મા ામાં ડર ઉ પાદનો,
ક શયમ સ ૃ ખોરાકનો ાથિમક ોત છે .
 િવટાિમન ડ : િવટાિમન ‘ડ ’ ક શયમ ચયાપચય સંબધ
ં માં ઘણા મહ વ ૂણ કાય કર. તે
તમારા ક શયમ શોષણમાં, જઠરા ન િસ ટમથી અને ૂ િપડથી વધારો કરવામાં મદદ કર
છે , થી તે તમારા શર રની પેશીઓ અને લોહ માટ ઉપલ ધ થાય છે . તે તમારા હાડકાંના
ક શયમ ડ પોઝીશનમાં મદદ કર છે .

 દિનક ક શયમની મા ા ુ ં ૂચન

કાર મર (વષ) ક શયમ(એમ. )

બાળકો ૧-૩ ૫૦૦

૪-૮ ૭૦૦
છોકર ઓ ૯-૧૧ ૧૦૦૦
૧૨-૧૮ ૧૩૦૦
મ હલાઓ ૧૯-૫૦ ૧૦૦૦
>૫૦ ૧૩૦૦
સગભાવ થા/ધાવતી માતા ૧૪-૧૮ ૧૩૦૦
૧૯-૩૦ ૧૦૦૦
૩૧-૫૦ ૧૦૦૦

www.e-impgk.blogspot.com તલાટ ,MPHWFHW ભરતી પર ા માટ ૂબ ઉપયોગી તેમજ PSI ના ેકટ સ પેપર
www.e-educationa.blogspot.com
તેમજ IMP મ ટ રયલ અને મોડલ પેપર અમાર વેબસાઈટ પર ુ ાશે.અમાર તમામ અપડટ તમારા
ક
www.gkmp3.blogspot.com
મોબાઇલ પર મેળવવા માટ whatsApp no ૯૬૬૨૫૪૩૬૪૩ પર E-IMPGK લખી મોકલો.
www.missionpsi.blogspot.in
 www.e-impgk.blogspot.com www.e-educationa.blogspot.com www.gkmp3.blogspot.com www.missionpsi.blogspot.in
 િવિવધ ખોરાકમાં ક શયમનો સરરાશ સમાવેશ
ડર

ખા પદાથનો ોતઃ માપ ક શયમ

ર ુ ર ૂધ
લ ૧ યાલો (૨૫૦ મી.લી) ૨૮૫

મલાઈવગર ંુ ૂ ધ ૧ યાલો (૨૫૦ મી.લી) ૩૧૦

ુ દરતી દહ ૧ ટબ (૨૦૦ ામ) ૩૪૦

ઓછ ચરબીવા ં દહ ૧ ટબ (૨૦૦ ામ) ૪૨૦

ચેદાર ચીઝ ૪૦ ામ ચોરસ ુ કડો ૩૧૦

ઓછ ચરબીવા ં કોટજ ચીઝ ૧૦૦ ામ ૮૦

બન-ડાયર

સફદ ેડ ૧ લાઈસ ૧૫

રાંધેલ પાલક ૧ કપ (૩૪૦ ામ) ૧૭૦

કનમાં પેક થયેલ સાલમોન મ છ (હાડકા સાથે) અડધો કપ ૨૩૦

કનમાં પેક થયેલ સારડ ન મ છ (હાડકા સાથે) ૫૦ ામ ૧૯૦

બદામ ૧૫ બદામ ૫૦

 હાડકા એક સતત કુ સાન અને ૃ ની અવ થામાંથી પસાર થાય છે . મ તમાર ઉમર

વધે, હાડકાની ૃ કરતા હાડકા ુ ં કુ શાન વધાર થાય, એક સામા ય અને ુ દરતી
યા છે . તં ુ ર ત રહવાના તમારા તકોને વધારવા માટ, દરરોજ કસરત કરો, પયા ત
મા ામાં ક શયમ અને િવટાિમન 'ડ ' લો. ઑ ટયોપોરોિસસને રોકવા ક તેની ઉપલ ધ
સારવારના િવક પોની મા હતી માટ તમારા ડૉ ટર સલાહ લેવી.

 હાડકાં માટ કસરત

 મ તમાર મર વધે, શર ર ઘણા ફરફારોથી પસાર થાય. મ તમાર મર વધતી ય
તમારા શર રમાં થતાં કટલાક ુ ય ફરફારો છે :
 હાડકા ુ ં વજન અને ઘનતા
 ના ુ માપ ક શ ત ઓછ થાય છે

www.e-impgk.blogspot.com તલાટ ,MPHWFHW ભરતી પર ા માટ ૂબ ઉપયોગી તેમજ PSI ના ેકટ સ પેપર
www.e-educationa.blogspot.com
તેમજ IMP મ ટ રયલ અને મોડલ પેપર અમાર વેબસાઈટ પર ુ ાશે.અમાર તમામ અપડટ તમારા
ક
www.gkmp3.blogspot.com
મોબાઇલ પર મેળવવા માટ whatsApp no ૯૬૬૨૫૪૩૬૪૩ પર E-IMPGK લખી મોકલો.
www.missionpsi.blogspot.in
 www.e-impgk.blogspot.com www.e-educationa.blogspot.com www.gkmp3.blogspot.com www.missionpsi.blogspot.in
 ુ ે હાડકા સાથે જોડ રાખનાર મજ ૂત ર
ના ન ુ અને અ થબંધ ઓછ લચેલી બને છે
 કોમલા થમાં અધોગિત અને સાંધોમાં સોજો થાય છે
 ઉપર દશાવેલ શાર રક બદલાવથી તમને કચર, અ ય ઈ ઓ, ઑ ટયોપોરોિસસ અને
સંિધવા વા રોગો થવા ુ ં જોખમ વધે છે . દિનક કસરત કરવાથી ઉપર દશાવેલ
સમ યાઓથી થી બચી શકાય છે અને ઑ ટયોઆ ાઇ ટસને ઑ ટયોપોરોિસસ વા
દ ઘકાલીન થિતથી રાહત આપે. િનયિમત યાયામ હાડકાને થ ુ કુ સાન અટકાવામાં
મદદ કર શક છે અને તમને ના ુ મજ ૂતાઇ, સંકલન, અને સં લ
ુ ન ળવવા માટ
પરવાનગી આપે છે તમને પડવાથી અને તેનાથી થતા કચર અટકાવે છે .
 યાયામ કાય મ શ કયા પહલા તમારા ડો ટરની સલાહ લેવી જ ર છે . મા તમારા
ડૉ ટર ારા ુ રો ન હ, કારણ ક
ૂચવેલ કસરત કરો. તમાર પોતાની યાયામ પ િત અ સ
તમારા ડૉ ટર તમારા ય તગત તં ુ ર તીની પ ર થિત પર આધા રત ચો સ
િતબંધોની ભલામણ કર શક છે .

ALL THE BEST

www.e-impgk.blogspot.com તલાટ ,MPHWFHW ભરતી પર ા માટ ૂબ ઉપયોગી તેમજ PSI ના ેકટ સ પેપર
www.e-educationa.blogspot.com
તેમજ IMP મ ટ રયલ અને મોડલ પેપર અમાર વેબસાઈટ પર ુ ાશે.અમાર તમામ અપડટ તમારા
ક
www.gkmp3.blogspot.com
મોબાઇલ પર મેળવવા માટ whatsApp no ૯૬૬૨૫૪૩૬૪૩ પર E-IMPGK લખી મોકલો.
www.missionpsi.blogspot.in