DISEDIAKAN OLEH

CIKGU HJ MOHD KHAMSULDIN BIN ABD WAHAB

(011- 11666383)
CIKGU ZULHAZLIA BINTI ZULKIFLI
 AMARAN

© Semua hak cipta terpelihara. Sebarang bahagian

dalam bahan yang disediakan ini tidak boleh diterbitkan
semula, disimpan dalam cara yang boleh dipergunakan
lagi, atau dipindah dalam sebarang bentuk atau cara lain
tanpa kebenaran terlebih dahulu daripada penulis
 Hargailah usaha dan penat lelah penulis untuk
menghasilkan bahan pdpc ini. Segala bentuk CIPLAK
daripada bahan ini kami tidak membenarkannya. Bahan ini
juga tidak boleh dikongsi di mana-mana media sosial kecuali untuk
tujuan PDPC guru bersama-sama murid sahaja. Gunakan lah yang
ORIGINAL dengan mendapatkannya daripada penulis demi keberkatan
ilmu dan kejayaan anak murid kita.
3.1 Mengenal pasti faktor persekitaran fizikal yang mempengaruhi kepelbagaian tumbuh
tumbuhan semula jadi dan hidupan liar

3.2 Menghuraikan faktor bentuk muka bumi, saliran, tanih dan iklim yang mempengaruhi
kepelbagaian tumbuh-tumbuhan semula jadi dan hidupan liar

3.3 Menganalisis pengaruh bentuk muka bumi, saliran dan tanih terhadap jenis tumbuh
tumbuhan semula jadi dan hidupan liar

3.4 Menganalisis pengaruh iklim terhadap jenis tumbuh-tumbuhan semula jadi dan hidupan liar
 Bentuk muka bumi Saliran Tanih Iklim

Merujuk kepada Ialah ciri-ciri pola aliran Lapisan paling atas Kombinasi suhu,
kepelbagaian ciri serta sungai, cawangannya di permukaan bumi hujan, angin,
ketinggian sesuatu serta kuantiti air yang yang terhasil tekanan udara,
permukaan daratan mengairi sesuatu daripada dua bahan keadaan awan dan
yang diukur dari atas kawasan bentuk muka iaitu organik dan cahaya matahari
laut bumi bukan organik dalam tempoh lama
• Bentuk muka bumi yang berbeza-beza menyebabkan
taburan tumbuh-tumbuhan yang pelbagai jenis

• Kawasan tanah pamah dan kawasan yang ketinggiannya

kurang daripada 1000 meter biasanya ditumbuhi dengan
hutan hujan tropika

• Manakala kawasan tanah tinggi iaitu kawasan yang

ketinggiannya melebihi 1000 m ditumbuhi oleh hutan
gunung
• Kawasan pinggir laut pula adalah kawasan yang
menghadap laut dan menghadap angin yang kuat
biasanya ditumbuhi dengan hutan pantai
Tanah Pamah Tanah Tinggi Pinggir Laut
• Definisi – kawasan tanah pamah ialah kawasan yang mempunyai ketinggian
kurang daripada 180 meter dari aras laut

• Tanah pamah mempunyai banyak sumber makanan adalah kawasan yang

sesuai untuk pertumbuhan pelbagai jenis spesies flora dan menjadi habitat
kepada pelbagai jenis spesies fauna

• Contoh kawasan seperti Dataran Manchuria, Dataran Siberia Barat dan

Lembangan Murray

• DI Malaysia, terdapat hidupan liar seperti gajah, harimau dan pelbagai

spesies monyet dan rusa mendiami kawasan tanah pamah ini. Manakala,
di Amazon, terdapat hidupan liar seperti jaguar, anakonda dan ikan pirana
Hutan Hujan Tropika, Malaysia
Hutan Monsun Tropika, India
Hutan Konifer, Rusia
 Jenis hutan Tumbuh-tumbuhan Hidupan liar

a) Hutan Hujan - Seraya, merbau, cengal, - Rusa, monyet,

Tropika keruing, meranti, jelutong harimau

b) Hutan Monsun - Cendana, mahogani, jati, - Ular, buaya, monyet

Tropika hutan buluh

c) Hutan Konifer - Pain, fir, cedar - Moose, lynx, burung

hantu
Pokok merbau Pokok jelutong Pokok seraya
 Rusa Badak sumbu Kancil

Harimau Malaya Tapir Gajah

Belut elektrik Puma Ikan pirana

Jaguar Anaconda Buaya

• Definisi – kawasan tanah tinggi ialah kawasan yang mempunyai
ketinggian 180 meter dan ke atas

• Spesies tumbuhan adalah berbeza-beza mengikut ketinggian

• Kepadatan tumbuhan berkurangan apabila semakin tinggi sesuatu

kawasan

• Contoh kawasan adalah seperti di Pergunungan Himalaya, Dataran

tinggi Arakan Yoma dan pergunungan Alps di Eropah
Hutan berhampiran kawasan puncak Gunung Kinabalu, Sabah
Trek mendaki di hutan Banjaran Himalaya, Nepal
 Lokasi Tumbuh-tumbuhan Hidupan liar

a) Banjaran - Lumut, periuk kera, - Beruang matahari,

Crocker paku pakis katak pokok

b) Banjaran - Lumut, cedar, himalayan - Yak, snow leapord,

Himalaya pine Eurasian brown bear
 Lumut Periuk kera

Halia liar Orkid liar

 Binturong Leopard cat

Beruang madu Whitehead’s trogon Summit rat

 Barberry Birch

Himalaya pine Juniper Cedar

Eurasian brown bear Snow leopard

Himalayan serow Rhesus monkey Asiatic brown bear

• Kawasan pinggir laut ialah kawasan seperti pulau, pantai berpasir, pantai
berlumpur dan paya air masin

• Spesies tumbuh-tumbuhan semula jadi di kawasan pinggir pantai adalah

tumbuhan yang tahan kepada tiupan angin seperti semak samun, bintangor
laut, jemerlang laut, pokok bakau dan kelapa serta pokok menjalar seperti
tapak kuda

• Kawasan pinggir laut sesuai untuk hidupan liar seperti ular, siput, ketam,
anjing laut dan umang-umang

• Contoh seperti di Pantai Samui (Thailand), pantai Whiteheavan

(Australia), Teluk Hanauma (A.Syarikat) dan Pulau Redang (Malaysia)
Pulau Redang (Malaysia) Koh Samui (Thailand)

Pulau Raja Ampat (Indonesia) Teluk Wineglass (Australia)

 Lokasi Tumbuh-tumbuhan Hidupan liar

a) Pulau Redang, Malaysia - Semak samun, - Umang-umang,

mengkuang laut, siput, ketam,
a) Pulau Phi Phi, Thailand tapak kuda, pokok ular,
rhu, pokok kelapa
a) Teluk Wineglass, Australia
Anjing laut Ular

Umang-umang Ketam laut

 Tapak kuda Jemerlang laut Mengkuang laut

Bintangor laut Pokok kelapa Pokok ru

• Keadaan saliran sesuatu kawasan juga akan
mempengaruhi jenis tumbuh-tumbuhan semula
jadi di sesuatu kawasan

• Terdapat dua jenis saliran iaitu bersaliran baik

dan bersaliran buruk

• Keadaan kawasan yang bersaliran baik bermaksud

kawasan yang tidak bertakung air

• Manakala kawasan yang bersaliran buruk merujuk

kepada kawasan yang menakung air
- Kawasan bersaliran baik biasanya melibatkan kawasan cerun, kawasan
beralun dan kawasan tanah pamah

- Contoh tumbuh-tumbuhan semula jadi di kawasan bersaliran baik ialah

hutan hujan tropika, hutan konifer, hutan monsun tropika

- Contoh hidupan liar yang terlibat ialah rusa, gajah, moose, harimau

- Contoh lokasi ialah di Hutan Konifer (Siberia Utara) dan Hutan

Hujan Tropika (Malaysia)
Air terjun Kirkjufell (Iceland)
Gambar tumbuhan

Sungai Mississipi (Amerika Syarikat)

 Hutan Hujan Tropika Hutan Konifer

Hutan Mediterranean HutanKetam

Monsun Tropika
laut
Daintree river (Australia)
Moose
Rusa
- Kawasan bersaliran buruk melibatkan kawasan tanah rendah yang sentiasa
menakung air seperti paya air masin dan pinggir laut terlindung

- Contoh tumbuh-tumbuhan semula jadi di kawasan bersaliran buruk ialah

pokok nipah, pokok bakau, mengkuang

- Contoh hidupan liar yang terlibat ialah biawak, buaya, memerang, ular

- Contoh lokasi ialah di Kuala Gula (Malaysia), Barman Forest (Australia)

 Taman Negara Pulau Kukup, Pontian, Johor
Kawasan paya bakau di taman negara ini adalah yang kedua terbesar di dunia
selepas Pulau Belerong di Brunei Darussalam
Wilayah Phang Nga (Thailand)
Darwin Shore (Australia)
Paya lumpur (Wadden Sea)
Barman Forest (Australia)
Patanal Matogrossense (Brazil)
Memerang
Burung shoebill
Biawak
1. Nyatakan tiga jenis bentuk muka bumi yang mempengaruhi
kepelbagaian tumbuh-tumbuhan semula jadi dan hidupan liar
2. Apakah yang dimaksudkan dengan kawasan pinggir laut?
3. Berikan tiga jenis tumbuhan semula jadi yang terdapat di kawasan
tanah tinggi
4. Nyatakan tiga hidupan liar yang sesuai hidup di kawasan bersaliran
baik
5. Nyatakan tiga tumbuhan semula jadi yang terdapat di kawasan
bersaliran buruk
• Tanih adalah bahan yang terhasil daripada bahan
induknya iaitu tanah. Tanih adalah lapisan yang
paling atas dan merupakan bahan yang terhasil
daripada proses luluhawa

• Setiap jenis tanih mengandungi bahan, garam galian,

humus dan liang udara yang berbeza-beza

• Contoh-contoh tanih yang ada adalah seperti tanih

chernozem, tanih permafrost, tanih podzol dan
lain-lain
Chernozem Permafrost Aridisols

Latosol Podzol Terra rossa

• Merupakan sejenis tanah hitam yang
terdapat di padang rumput hawa
sederhana yang mengalami iklim Steppe

• Tanih jenis ini sesuai untuk

pertumbuhan pokok renek, rumput-
rumput dan bunga-bungaan

• Tanih di kawasan ini akan membeku

pada musim sejuk menyebabkan tumbuh-
tumbuhan di kawasan ini mempunyai
akar yang pendek
Bufallo grass Switchgrass Big bluestem grass

Coyote Bobcat Saiga antelope

• Tanih ini merupakan tanih beku
disebabkan suhu yang sejuk melampau

• Tanih jenis ini kurang subur kerana

sejuk dan membeku sepanjang tahun

• Oleh itu, hanya tumbuh-tumbuhan

yang mempunyai ketahanan yang
tinggi sahaja mampu hidup
di kawasan tanih jenis ini
 Liken Willow Birch

Beruang kutub Karibu Lemming Arnab artik

• Tanih jenis ini adalah tanih pasir yang kering
dan tandus serta tidak subur

• Terdapat di kawasan gurun yang tandus

• Hanya tumbuhan yang mempunyai akar yang

panjang untuk menyerap air di dalam tanah
sahaja mampu hidup di kawasan ini

• Kawasan yang kering dan tandus menyebabkan

pergerakan haiwan tidak aktif di kawasan ini
terutamanya waktu siang
 Kaktus Akasia Kurma

Kala jengking Tikus jerboa Labah-labah

• Struktur tanih sama ada berpasir, liat atau
lembap serta berwarna kuning atau merah

• Tanih ini sesuai untuk pertumbuhan hutan

hujan tropika dan monsun tropika tumbuh
yang mempunyai pelbagai jenis spesies
tumbuhan semula jadi dan hidupan liar yang
menjadikan hutan ini sebagai tempat tinggal
atau mencari sumber makanan
• Sifat tanih di kawasan ini adalah nipis,
berasid dan beku

• Akar tumbuhan yang hidup di kawasan

ini biasanya pendek membolehkan
hidupan liar bergerak mencari makanan

• Pokok-pokok renek yang tumbuh

menjadi sumber makanan dan habitat
pelbagai hidupan liar di hutan Konifer
Pokok pain Pokok cedar Pokok sprus
Moose Elk Lynx

Brown bear Harimau siberia

• Merupakan campuran tanah liat dan
pasir serta berwarna coklat kemerahan

• Tanih jenis ini terdapat di kawasan

hutan Mediterranean yang ditumbuhi
oleh hutan bangkut dan hutan pokok
tirus
• Tanih ini juga sesuai menjadi habitat
pelbagai jenis hidupan liar
Lavender Laurel Rosemary

Serigala Helang Landak

• Ciri-ciri iklim seperti suhu, kelembapan udara, taburan
hujan serta cahaya matahari mempengaruhi taburan
tumbuh-tumbuhan semula jadi

• Kawasan yang panas kurang ditumbuhi tumbuh-

tumbuhan manakala kawasan sejuk pula hanya
ditumbuhi tumbuhan tertentu sahaja yang tahan
kepada suhu melampau

• Berbanding dengan kawasan iklim Khatulistiwa, jumlah

hujan yang banyak serta sinaran matahari terik hampir
sepanjang tahun menggalakkan pertumbuhan tumbuh-
tumbuhan semula jadi di sini
• Sebagai contoh
a) Hutan hujan Khatulistiwa menerima hujan yang tinggi menggalakkan
pertumbuhan pelbagai jenis spesies pokok seperti meranti, keruing dan
pokok cengal
b) Gurun panas menerima hujan yang sedikit menyebabkan kekurangan
litupan tumbuh-tumbuhan di kawasan tersebut. Contohnya, pokok
kaktus, akasia dan kurma
 Iklim Gurun Iklim Laurentia

Iklim Monsun Tropika Iklim Siberia

 Ciri Huraian
Kawasan • Gurun Arab meliputi kawasan seperti negara Jordan, Iraq, Kuwait, Oman,
Qatar

Angin • Angin Timuran yang bertiup dari kawasan darat adalah panas dan kering
serta tidak membawa hujan

Hujan • Jumlah hujan tahunan kurang daripada 250 mm setahun

Suhu • Suhu waktu siang tinggi kira-kira 32°C – 36°C

• Suhu waktu malam sejuk kira-kira 5°C
• Julat suhu tahunan adalah antara 17°C – 20°C
Rumput alfalfa Pokok ghaf

Pokok caper
Pokok saltbushes
Tikus jerboa Rusa gazelle Musang fennec

Oryx Unta Ular gurun

 Ciri Huraian
Kawasan • India, Sri Lanka, Pakistan, Myanmar, Thailand, Vietnam, Laos dan Kemboja

Angin • Angin monsun yang lembap bertiup dari laut ke darat menyebabkan hujan
yang lebat semasa musim panas
• Angin monsun yang kering dari kawasan darat menyebabkan berlakunya musim
kering yang nyata

Hujan • Jumlah hujan tinggi kira-kira 1000mm hingga 2000mm tetapi taburannya
tidak sekata
• Terdapat musim kering yang menyebabkan tumbuhan menggugurkan daunnya
pada musim luruh

Suhu • Suhu antara 24°C hingga 27°C sepanjang tahun

 Pokok buluh Paku pakis

Pokok jati
Pokok mahogani
Gajah Cerpelai Harimau bintang Belatuk

Binturong Bangau Monyet

 Ciri Huraian
Kawasan • Kawasan yang sangat luas iaitu utara Asia dan Eropah serta utara
negara Kanada

Angin • Angin panas daripada bahagian Asia Tengah dan Timur Tengah menuju
ke bahagian selatan Siberia

Hujan • Jumlah kerpasan kira-kira 500 mm

• Pada musim sejuk, kerpasan turun dalam bentuk salji

Suhu • Musim panas yang pendek dengan suhu sederhana

• Musim sejuk yang panjang dengan suhu yang sangat sejuk kira-kira
-17°C hingga -5°C
• Musim bunga dan luruh juga sangat singkat
• Julat suhu tahunan juga besar iaitu kira-kira 30°C hingga 50°C
Paper birch Dahurian larch Pain merah
Beruang kutub Siberian wolf Harimau siberia

Martens Lynx Minx

 Ciri Huraian
Kawasan • Meliputi kawasan China Utara, Manchuria, Korea Utara, Jepun (utara)
serta beberapa kawasan di Kanada dan Amerika

Angin • Angin sejuk telah merendahkan suhu di kawasan pantai negara tersebut
• Angin daripada barat laut pula menyebabkan musim sejuk yang kering

Hujan • Jumlah hujan kira-kira 500 mm hingga 1000 mm

• Hujan lebih banyak pada musim panas dan salji turun dengan lebat pada
musim sejuk
Suhu • Suhu musim panas kira-kira 21°C hingga 26°C manakala musim sejuk ialah
-6°C hingga 10°C
• Julat suhu tahunan antara 20°C hingga 30°C
Pokok maple Pokok beech Pokok yellow birch
 Wood duck Beaver Canadian lynx

Northem flicker Canadian goose Chipmunk

1. Apakah ciri-ciri tumbuhan semula jadi yang terdapat
di kawasan gurun panas?
2. Apakah nama tanih yang terdapat di kawasan hutan hujan
tropika dan mengapakah hutan ini menjadi habitat pelbagai
jenis spesies hidupan liar?
3. Berikan tiga tumbuhan semula jadi dan tiga hidupan liar
yang boleh ditemui di kawasan hutan Konifer
4. Nyatakan dua ciri suhu di kawasan iklim Siberia
5. Apakah ciri-ciri hujan yang terdapat di kawasan iklim
Laurentia?
 Terdiri daripada lapisan paling atas di permukaan bumi
yang terhasil dari bahan organik dan bukan organik

1. Apakah faktor persekitaran fizikal yang dapat

dikaitkan dengan pernyatan di atas

A Iklim C Saliran
B Tanih
 D Bentuk muka bumi
  Tanah tandus
 Pokok kurma

2. Berdasarkan penyataan di atas, apakah iklim

yang dialami oleh kawasan tersebut?
A Gurun
B Siberia
 C Laurentia
D Monsun Tropika
3. Spesies hidupan liar di atas boleh ditemui di
kawasan
A Hutan Amazon C Banjaran Crocker
B Barmah Forest D Banjaran Himalaya

  Musang Fennec
 Gajah Pygmy

4. Apakah faktor utama yang menyebabkan perbezaan

habitat kedua-dua hidupan liar di atas?
A
B
Iklim
Tanih
 C Saliran
D Bentuk muka bumi
5. Tumbuh-tumbuhan dalam foto di atas boleh dikaitkan
dengan tanih jenis?
A
B

Aridisols
Chernozem
C Podzol
D Terra rossa
  Tanih nipis dan beku
 Tanih berasid

6. Maklumat di atas dapat dikaitkan dengan kawasan bertanda

D 
C
B

A
7. Hidupan liar dalam foto di atas boleh didapati di
A Iklim Gurun Panas
B Iklim Siberia
C Iklim Laurentia
D Iklim Tundra

8. Antara berikut, yang kawasan tanah pamah
yang utama di dunia?

I Banjaran Crocker
II Banjaran Himalaya
III Dataran Manchuria
IV Dataran Siberia Barat

A I dan II C II dan III

B I dan IV D III dan IV

9. Antara berikut, pasangan manakah yang
benar tentang negara dan lokasi Hutan Pantai?

Negara Lokasi Hutan Pantai

A Malaysia Pantai Phra Ae
B Thailand Pantai Coast Guard
C
D
Australia
Indonesia
Teluk Wineglass
Pulau Manukan

10. Apakah ciri iklim di kawasan hutan Konifer?

A Jumlah hujan tahunan 2600 mm

B
C
Kerpasan turun dalam bentuk salji
Panas dan lembap sepanjang tahun

D Mengalami satu musim kering dan musim
hujan yang nyata
Nyatakan faktor-faktor yang mempengaruhi taburan tumbuh-tumbuhan semula jadi
dan hidupan liar di dunia? [4 markah]

Kunci soalan, nyatakan/ Berikan

= 4 markah, 4 fakta

Contoh jawapan
= bentuk muka bumi
= saliran
= tanih
= iklim
Contoh skrip jawapan murid Untuk pengetahuan
murid-murid,
Faktor-faktor yang mempengaruhi taburan Soalan jenis nyatakan/
berikan/ namakan,
tumbuh-tumbuhan semula jadi dan hidupan boleh ditemui pada
liar di dunia ialah soalan struktur

• Bentuk muka bumi

• Saliran
• Tanih
• Iklim
Jelaskan faktor-faktor yang mempengaruhi taburan tumbuh-tumbuhan semula jadi
dan hidupan liar di dunia? [4 markah]

Kunci soalan, jelaskan

= 2 fakta, 2 huraian

Contoh jawapan
= bentuk muka bumi yang tertanah pamah (F) yang rata dan landai menggalakkan
pertumbuhan tumbuh-tumbuhan semula jadi (H)
= iklim gurun yang mempunyai suhu yang ekstrem (F) menyebabkan taburan
tumbuh-tumbuhan semula jadi adalah jarang (H)
Contoh skrip jawapan murid

Faktor-faktor yang mempengaruhi taburan tumbuh-

tumbuhan semula jadi dan hidupan liar di dunia
• bentuk muka bumi yang tertanah pamah menggalakkan
pertumbuhan tumbuh-tumbuhan semula jadi seperti hutan
hujan tropika
• iklim gurun yang mempunyai suhu yang ekstrem
menyebabkan taburan tumbuh-tumbuhan semula jadi
adalah jarang