GMİM GİRİŞ – 0

Gemilerin Sınıflandırılması
Gemi: Suda, yükü, yolcuyu ve personeli mümkün olduğu kadar emniyetli, hızlı ve ekonomik
olarak taşımak amacıyla yapılmış yüzen vasıtadır.

KONTEYNIR GEMİLERİ (CONTAINER SHIP) DÖKME YÜK GEMİLERİ (BULK CARRIER)

• Uluslararası standartlardaki konteyner adı • Dökme yük gemileri, paketlenmeyen, maden
verilen kutuları taşımak için tasarlanmış, yük cevheri, hurda metal, hububat gibi dökme halde
gemisidir. bulunan kuru yükleri taşıyabilen gemilerdir.
• Uluslararası ticari yük taşımacılığında diğer • Dökmeci, bulker, bulk carrier gibi
taşımacılık araçlarına kıyasla maliyetleri isimlendirmelerle de karşılaşılabilir.
düşürdüğü için çoğunlukla tercih edilir.

KURU YÜK GEMİLERİ

(GENERAL CARGO SHIP – TRAMP SHIP)
• Kuru Yük Gemileri sıvı olmayan yükleri taşır.
Muhtemel yükler arasında konteynerler, genel
yük, ahşap, taşıtlar, yine tahıl gibi kuru dökme
yükler, kamyonlar, vb. bulunur.
• Bu gemiler kuru (tahıllar, gübreler, fosfatlar ve
cevherler) veya yaş (kimyasallar, portakal suyu,
rafine petrol ürünleri) dökme yükler taşır.
Ro-Ro GEMİLERİ (ROLL ON-ROLL OFF)
• Roro gemisi, tekerlekli araç taşımacılığında
kullanılan gemilerdir. İngilizce roll on roll off
kelimesinden türetilmiştir.
• Uluslararası kara yolu taşımacılığında
mesafeleri kısaltan ve ulaşımı kolaylaştıran
bir çözümdür.
 GMİM GİRİŞ – 0.1
LNG (SIVILAŞTIRILMIŞ DOĞAL GAZ) TANKERİ:
• Gaz tankeri, sıvılaştırılmış (LPG, LNG gibi) ya da
sıkıştırılmış halde gaz taşıyan gemilerdir.
• Bu gemiler taşıdıkları yükün arz ettiği tehlike
sebebi ile yüksek emniyet standartları ile
donatılmışlardır.
• Yüklerin bulunduğu tanklar ise gazı sıvı halde
tutabilmek için özel soğutma sistemlerine
sahiptir.
YOLCU GEMİLERİ (PASSENGER SHIP)
• Yolcu gemisi, birincil işlevi denizde yolcu
taşımak olan bir ticaret gemisidir.
• Bununla birlikte yolcu ve yük taşımak için
tasarlanmış birçok gemi sınıfını içerir.
• Bu tür gemilerde rekabet nedeniyle yolcu
konforu en önemli etken haline gelmiş ve en
son teknolojik, mimari ve estetik gelişmeler bu
gemilerin inşasında kullanılmaktadır.
LPG (SIVILAŞTIRILMIŞ PETROL GAZI) TANKERİ:
• Petrol tankeri, sıvılaştırılmış (LPG, LNG gibi) ya
da sıkıştırılmış halde gaz taşıyan gemilerdir.
• Bu gemiler taşıdıkları yükün arz ettiği tehlike
sebebi ile yüksek emniyet standartları ile
donatılmışlardır.
TANKERLER
• Parlayabilen dökme sıvı yük taşımak için inşa
edilmiş veya sonradan bu hale getirilmiş yük
gemilere denir
• Kimyasal tanker gemiler tehlikeli, zehirli sıvı
yükleri limanlar arasında taşıyan gemilerdir.
• Taşıdıkları yüklerin tehlikeli yük sınıfına
girmesi, çalışan gemi adamlarının da
farkındalık seviyelerinin yüksek olmasını ve bu
gemilerdeki çalışma koşullarına yönelik
eğitimler almalarını gerektirmektedir.
GMİM GİRİŞ – 1
Motorların Sınıflandırılması;
1. YAKITIN YANMA YERİNE GÖRE:
a) İçten yanmalı motorlar
b) Dıştan yanmalı motorlar

2. SİLİNDİR SAYILARINA GÖRE:

a) Tek silindirli b) Çok silindirli

3. SİLİNDİR SIRALANIŞLARINA GÖRE:

a) Sıra Tipi b) boksör tipi c) V tipi d) Yıldız tipi

4. ZAMANLARINA GÖRE:
a) Dört zamanlı motorlar b) İki zamanlı motorlar

5. KULLANILAN YAKITLARA GÖRE:

a) Benzinli motorlar (OTTO ÇEVRİMLİ)
b) Dizel (mazotlu) motorlar (DİZEL ÇEVRİMLİ)

6. SOĞUTMA SİSTEMLERİNE GÖRE:

a) Su soğutmalı b) Hava soğutmalı

7. PİSTON TÜRÜNE GÖRE:

a) TRANK PİSTONLU : Bu makinelerde konnektin rodun meyilinden gelen yan srastı (itme kuvveti)
silindir duvarları tarafından taşınır. Piston, gacın pin, biyel ve krankpin yatağı yardımı ile krank
miline bağlıdır.
b) KROSHEDLİ : Bu tür makinelerde konnektin rodun meylinden gelen yan srastı kroshead gayıtı
tarafından karşılanır

8. DEVİR SAYILARINA GÖRE:

a) Ağır devirli : 400 rpm’e kadar olan
b) Orta devirli : 400-1000 rpm arasında olan
c) Yüksek devirli : 1000-2000 rpm
d) Süper yüksek devirli :2000 rpm’den fazla olanlar
GMİM GİRİŞ – 2
İçten Yanmalı Motorlar;
● Yakıtın, yanma odasında yakılması ile oluşan basıncın pistonu hareket ettirmesiyle iş elde edilen
makinadır.
● Yanma odasındaki yakıtı havanın oksijeni ile yakar.
● Yakıt Enerjisi → Isı Enerjisi → Mekanik Enerji dönüşümünü sağlayan makinalardır.
● Dizel makinalarda içten yanmalı makinalardır. Doğrudan Dönüşümü sağlarlar.
● Yakıt Enerjisi → Mekanik Enerji

Dıştan Yanmalı Motorlar;

● Yakıtın yanması ile sistemde çalışacak akışkan ısınır ve akışkan aracılığıyla enerji dönüşümünü
sağlayan makinadır. (Buhar akinası ve Stirling Motoru)

Yapı Özelliklerine Göre Motorlar;

GMİM GİRİŞ – 3
Soğutma Sistemlerine Göre Motorlar;
Sıvı Soğutmalı Motorlar
● Yanma sonucunda silindirlerde oluşan ısının dışarı atılması için silindir blok ve kapağında soğutma
suyu dolaşan motorlardır.

Hava Soğutmalı Motorlar

● Bu motorlarda, yanma odasında oluşan ısı, silindir bloğuna yönlendirilen hava akımı yardımıyla
atmosfere atılır. Dolayısıyla soğutma işlemi hava yardımıyla gerçekleşir.

Kullanılan Yakıtlara Göre Motorlar;

Dizel Makinaların Çalışma Prensibi
1) Temiz hava makine silindirleri içine emilir ya da kuvvetle doldurulur.
2) Piston sıkıştıralarak basınç ve sıcaklığı, silindire püskürtülecek yakıtı kendiliğinden tutuşup yakacak
hale getirilir.
3) Yakılma ile oluşan yüksek basınç ve sıcaklıktaki gazlar, iş ürettiklerinde basınç ve sıcaklıkları
azalmakta ve silindirden atılmaktadır.
● Makine çalıştığı sürece bu döngü devam eder.

Benzin Motorlarının Çalışma Prensibi (Otto Makinesi)

1) Hava + Benzin karışımı makine silindirlerine emilir veya doldurulur.
2) Karışım piston tarafınan sıkıştırılır ve bir bujinin elektrotları arasında oluşturulan elektirksel
kıvılcım ile yanma meydana gelir.
GMİM GİRİŞ – 4
Zamanlarına Göre Motorlar;
Dört Zamanlı Motorlar
● Emilim → Sıkışma → İş → Egzoz zamanlarının krank milinin 720° dönmesiyle meyadana gelen
motorlardır.
● 1 zaman pistonun ÜÖN → AÖN veya AÖN → ÜÖN ‘ya hareketiyle meydana gelir.

İki Zamanlı Motorlar

● Bir çevrimin (Emilim → Sıkışma → İş → Egzoz) krank milinin 360° dönmesiyle meydana gele
motorlardır.
● AÖN → ÜÖN giderken EMME ve SIKIŞMA
● ÜÖN → AÖN giderken İŞ ve EGZOZ meydana gelir.

Terimler
● Kurs (Stroke) : Pistonun AÖN ile ÜÖN arasında aldığı yoldur.
● Zaman : Krank milini 180° dönmesiyle pistonun AÖN → ÜÖN arasında yaptığı 1 harekettir.
● Sente : Sıkıştırma zamanı sonu, iş zamanı başlangıcından pistonun ÜÖN;de bulunduğu anda her iki
valvein kapalı olduğu durumdur.
● Çevrim (Cycle) : Başlangıç → …→ …→ …→ Bitiş 1 çevrim döngüdür.
● Blow-By : Segman sıyırmasıdır.
● Takoz olması : Segman tutmasıdır.
GMİM GİRİŞ – 5
4 Stroklu Makine Grafiği;
GMİM GİRİŞ – 6
Süpürme Olayı;
1) Piston AÖN’ya doğru hareket eder.
2) Bir süre sonra egzoz portları, ardından emme portları açılır.
3) Hava alıcısında bulunan basınçlı hava silindire dolmaya başlar.
4) Portların şekli nedeniyle gelen hava kavere doğru yönelir.
5) Kave çarparak yön değiştirir, silindir içinde kalmış egzoz gazlarını sıkıştırarak egzoz portundan
dışarı atar.

Basit Portlu Süpürme

● Hava 1 taraftan girer 1 taraftan çıkar.
● Fakat hava silindirin üstüne ulaşmadan firar eder. (Kısa Devre)
● Bu durumu engellemek için piston kafasına tümsek (yansıtıcı) bir şekil
verilir.
● Piston AÖN → ÜÖN giderken önce süpürme portları kapanır egzoz
portları çok kısa olsa da açık kalır. Bir miktar hava egzoz portlarına
kaçar. Dolgu kaybı

Çek Valveli Süpürme

● Genişleme strokunun sonuna doğru piston önce Üst Sıra Süpürme
Portları → Egzoz Portları → Alt Sıra Süpürme Portlarını açar.
● Hava reciever tarafında sadece silindire açılan çek valve bulundurur.
● Receiverdeki basınç egzoz basıncını yendiğinde temiz hava içeri girer.

M.A.N Türü Süpürme

● Süpürme ve egzoz portları üst üstedir

● Genişleme stroku sırasında sırayla Egzo Portu → Süpürme Portu açılır.
● Hava karşı silindir duvarına çarpar ve seker yukarı doğru yönelerek
yanma ürünlerini egzoz portlarından dışarı atar.
● Bu ilmik hareketi sayesinde kısa devre kaybı %99 önlenir.
● Dolgu kaybı ise egzoz portlarını denetleyen devir hareketli egzoz valfleri
kullanılarak gidelirmiştir.
● Şafttan aldığı hareketle dönen bu valflerin, süpürme portları kapandığı
sırada egzoz portlarını kapatacak şekilde zamanlaması yapılarak dolgu
havasının egzoz portlarından firarının önüne geçilmiş olunur.
GMİM GİRİŞ – 7
Doğru Akımlı Süpürme
● Scavenge havası lineer gövdesine açılmış portlardan silindire verilir.
● Yanma ürünleri ise silindir coverına yerleştirilen egzoz valveindan atmosfere atılır.
● Piston AÖN’ya yaklaşık 75 krank derecesi yaklaşınca ▶ Egzoz valvesi açılır.
▶ Yanma ürünleri dışarı kaçar.
▶ İçteki basınç kuvvetle düşer.
• AÖN’dan 40 krank derece önce ▶ Süpürme havası portları açılır.
▶ Atmosferden daha basınçlı hava silindire verilir.
• Kısa devre yoktur.
• Piston yukarı çıkarken; süpürme portları kapanmak üzereyken egzoz valfi kapanır ve
dolgu kaybı tamamen önlenir. Mükemmel süpürme gerçekleşir.
• Egzoz portları AÖN’yı 40 krank derecesi geçince kapanır.
• Süpürme portları AÖN’yı 60 krank derecesi geçince kapanır.

Ayrı Süpürme Pompaları

• Genellikle krankşafttan hareket alan bir root blowerin süpürme

havasını sağladığı yöntemdir. Ancak makinenin ters çalışması
durumunda blover’de ters çalışacağından giriş ve çıkışlarındaki
klapeler yardımıyla giriş ve çıkış ağızları yer değiştirilir.

• Süpürme havası pistonu bir pin ile connecting roduna

bağlanmış olup onunla birlikte hareket etmektedir. Makineden
güç alınarak ürettiği hava ile süpürme havası sağlanır.
GMİM GİRİŞ – 8
Turbocharger;
Neden Turbocharger?
● Çift zamanlı makineler eşit zamanda 4 stroklu makinalardan daha fazla güç üretir. Bu farkı en aza
indirmek için firmalar süpersarj geliştirdi ve 4 zamanlı makinelerde güç %50-60 oranında yükseltildi.
● İlk uygulanan gemi Tirandentes yük gemisidir.

Turbocharger
● Silindir içine normal bir emme strokundan daha fazla ağırlıkta hava vermeye “Aşırı Doldurma” denir.
● Silindire gönderilen hava dolgusunun basıncını yükseltir. Ağırlı nedeniyle miktarıda çoğalır.
● Ağırlığının artmasıyla hava içindeki ▶ Oksijen miktarı artar
▶ Daha çok yakıt yakılmasınna sebep olur.
▶ Isı miktarı çoğalır.
▶ Makine gücü artar.
● Aşırı ısınmadan korunmak için valve overlap uzun tutulur.

Çalışma Prensibi
1) Yanma sonucu oluşan egzoz gazı silindiri terkeder egzoz manifoldunda toplanır.
2) Manifolddan türbine iletilen gazlar yüksek devirle türbini döndürür.
3) Türbin bağlı olan compressorü döndürür.
4) Compressorde sıkışma sonucu sıcaklığı artan hava coolera gönderilir.
5) Coolerda soğutulup, yoğunluğu artan hava silindire gönderilir.
● Dögü devam eder.
 GMİM GİRİŞ – 9

Turbocharger 3 Parçadan Oluşur ( Turbine-Compressor-Ara Yatak)

Türbin
● Motora bağlanan ilk ve en sıcak kısımdır.
● Egzoz gazı türbinin kanatlarının dibine yaklaştıkça hızlanır.
● Çarpan egzoz gazı türbine yüksek devir sağladıktan sonra turbosarjı terk
eder.
● Kanatlar eksenel yada radyaldır. Küçük çaplarda akış kaybı radyal
kanatlardan daha azdır.

Compressor
● Türbinden gelen tahrikle kompressör dönmeye başlar.
● Eksenel olarak havayı emer
● Radyal olarak havayı basınçlı bir halde motora basar
● Dalgalanma Limiti ▶Kompresör kanatlarının kararlı bir şekilde
dönebilmesi için gerekli olan minimum havanın oluşturduğu sınırdır.
▶Düşük hava debilerinde eğer türbin hızı artarsa
kompresör kanatları üzerine hava yeterli düzeyde tutunamamaktadır. Turboşarj
ıslık biçiminde bir ses verir ve kanatlarda geri akışı gözlenir.
● Boğulma Limiti ▶ Gaz akılının kanatları arasındaki en dar alanda hızının
ses hızını aşma olayıdır.
▶ Kompressör hızı artmasına rağmen akış hacmi artmaz
▶ Ani yük artışı ve hava basıncı düşüklüğünde gözlenir.

Yatak Kısmı
● Türbin ile compressor arasında bulunur.
● Turbosarjı döndüren şaftı yataklar.
● Türbin ve compressör tarafında birer kaymalı yatak bulunur.
● Yatakların çalışmasını sağlayan motor yağıdır.