KTÜ, Deniz Bilimleri Fakültesi

Deniz Ulaştırma İşletme Mühendisliği Bölümü

DEC1007 – Seamanship-I

Gemi Çeşitleri ve Yapıları

Prof.Dr.Ersan BAŞAR
YOLCU GEMİLERİ
1 – Deniz Aşırı Yolcu Gemileri

Atlantik Okyanusu gibi büyük denizleri

aşan veya oralarda çalışan gemilerdir.
Örneğin; Liberty of the Seas

Resim 1- Liberty of the Seas transatlantik gemisi

2 – Düzenli Hat Yolcu Gemileri

Belirli limanlar arasında çalışan yolcu

gemileridir. Hatları genelde
diğerlerinden daha kısadır. Örneğin; M/F
ANKARA
Resim 2- M/F ANKARA feribotu
Deniz Aşırı Yolcu Gemisi Dizaynı (Liberty of the Seas)

Resim 3- Liberty of the Seas transatlantik gemisi

 Deniz Aşırı Yolcu Gemisi Dizaynı (Liberty of the Seas)

Güverte 02

Güverte 03

Güverte 04
 Deniz Aşırı Yolcu Gemisi Dizaynı (Liberty of the Seas)

Güverte 05

Güverte 06

Güverte 07
 Deniz Aşırı Yolcu Gemisi Dizaynı (Liberty of the Seas)

Güverte 08

Güverte 09

Güverte 10
 Deniz Aşırı Yolcu Gemisi Dizaynı (Liberty of the Seas)

Güverte 11

Güverte 12

Güverte 13
Deniz Aşırı Yolcu Gemisi Dizaynı (Liberty of the Seas)

Güverte 14

Güverte 15
YOLCU GEMİLERİ
(FERİLER)
3 – Feriler

İki yaka arasında yük ve yolcu taşıyan feriler beş kısma ayrılmaktadır:

1) Yolcu ferileri: Yalnızca yolcu taşıyan vapurlardır. Şehir hatları gemileri örnek
verilebilir.
Feriler

2) Araba ferileri: Örneğin; Şehir hatlarında çalışan arabalı vapurlar…

Feriler

3) Ro-Ro ferileri: Yolcu ve tekerlekli araç taşıyan ferilerdir.

RO-RO FERİSİ DİZAYNI (Kronprinsessan Victoria)
RO-RO Ferisi Dizaynı (Kronprinsessan Victoria)
Feriler

4) Tren ferileri: Örneğin; Haydarpaşa-Sirkeci arasında vagon taşıyan feriler…

TREN FERİSİ
Feriler

5) Kanal ferileri: Kanallarda çalışan ferilerdir. Örneğin; Manş kanalı ferileri…

YÜK GEMİLERİ
1 – Karışık Yük Taşıyan Gemiler: Üç sınıfa ayrılmaktadırlar;

1) OBO (Oil/Bulk/Ore) : Petrol/Dökme/Cevher… Bu tür gemiler dökme tahıl, cevher

taşıdıkları gibi ayrıca petrol türü yükleri de taşıyabilmektedirler.
OBO (Oil/Bulk/Ore) : Petrol/Dökme/Cevher gemisi bölmeleri
OBO (Oil/Bulk/Ore) : Petrol/Dökme/Cevher gemisi bölmeleri
Yük Gemileri - Karışık yük taşıyan gemiler…
2) Kırkambar (kuru yük + konteyner + dökme yük) gemileri : Kuruyük, konteyner,
dökme yük ve bazıları 12’den fazla (dahil) yolcu taşıyabilecek şekilde inşa edilmiş
yada dönüştürülmüş ve bu amaçla kullanılan ticaret gemileridir.
Yük Gemileri - Karışık yük taşıyan gemiler…
3) Ro/Ro Gemileri: “Roll on-Roll off”… Tekerlekli araçları taşıyan gemilerdir. Bu araçlar
ya kendi imkanları ya da çekiciler aracılığı ile Ro-Ro gemilerine alınırlar ve çıkarılırlar.
Yükleme boşaltmanın çok hızlı yapılması nedeniyle deniz taşımacılığında çok etkin rol
oynamaktadırlar.
Yük Gemileri - Karışık yük taşıyan gemiler…
Ro/Ro Gemileri: “Roll on-Roll off”…
YÜK GEMİLERİ – Özel Yük Gemileri
Özel Yük Gemileri: İki sınıfta incelenebilir; Kuru Yük Gemileri ve Sıvı Yük Gemileri.

1) Kuru Yük Gemileri

- Dökmeciler: Dökme yükleri taşımak üzere yapılmış gemilerdir. Dökme yük

taşımacılığının temelini beş önemli yük tipi oluşturur. Bunlar; demir cevheri, kömür,
hububat, boksit ve alümina ile fosfattır. Tehlikeli yükler sınıfına giren bu yüklerin özel
olarak yapılmış bu tür gemilerde taşınması diğer kuru yük gemilerine göre giderleri
azalttığı gibi ayrıca, zamandan da ekonomi sağlaması bakımından tercih
edilmektedir.
YÜK GEMİLERİ – Özel Yük Gemileri
Kuru Yük Gemileri - Dökmeciler
YÜK GEMİLERİ – Özel Yük Gemileri
1) Kuru Yük Gemileri…

- Maden (Cevher) Gemileri: Maden cevheri ve benzeri özgül ağırlığı yüksek yükleri
taşımak için ambar mukavemetleri artırılmış şekilde inşa edilmiş yada
dönüştürülmüş ve bu amaçla kullanılan ticaret gemileridir.
YÜK GEMİLERİ – Özel Yük Gemileri
1) Kuru Yük Gemileri…

- Konteynır Gemileri: Standartlaştırılmış boyutlarda büyük kutular şeklinde olan ve

konteynır paket taşıyıcılarla yük taşıyan genel maksatlı yük gemileridir. Yalnızca konteynır
taşımacılığı için inşa edilmiş yada dönüştürülmüş ve bu amaçla kullanılan ticaret
gemilerine tam konteynır gemisi denir. Yükleme-boşaltmanın hızlı yapılıyor olması büyük
bir avantaj olarak kabul edilmektedir.
YÜK GEMİLERİ – Özel Yük Gemileri
Kuru Yük Gemileri - Konteynır Gemileri
YÜK GEMİLERİ – Özel Yük Gemileri
1) Kuru Yük Gemileri…

- Soğuk Havalı Gemiler: Taşıma sırasında gıda maddelerinin bozulmaması için

ambarları soğuk olan gemiler yapılmıştır. Et, peynir, süt, meyve, sebze, balık gibi
gıdalar gereken ambar sıcaklık ve nemi altında taşınmadıkları takdirde bozulabilir.
YÜK GEMİLERİ – Özel Yük Gemileri
Kuru Yük Gemileri - Soğuk Havalı Gemiler
YÜK GEMİLERİ – Özel Yük Gemileri
2) Sıvı Yük Gemileri
1- Petrol Tankerleri: Dökme olarak akaryakıt ve petrol ürünlerini taşımak için inşa edilmiş yada
dönüştürülmüş ve bu amaçla kullanılan ticaret gemileridir.
Petrol tankerleri bugün taşıma olarak 500.000 DWT’a ulaşmıştır. 150.000 ile 250.000 DWT’a ulaşan
tankerlere
Tanker piyasasında çok sık rastlanmaktadır.
YÜK GEMİLERİ – Özel Yük Gemileri
Sıvı Yük Gemileri - Petrol Tankerleri
YÜK GEMİLERİ – Özel Yük Gemileri
2) Sıvı Yük Gemileri…

2- Şarap Tankerleri: Şarap yükü, tanklarda

dökme olarak özel yapım tankerler
tarafından taşınabilmektedir.

Tekirdağı’na gelerek şarap fabrikalarından şarap

yükleyen gemilerden M/T Rhone

3- Asit Tankerleri: Tehlikeli bir yük olan

asit, özel yapılmış tankerlerde
taşınmaktadır. Asit özellikleri, petrol
ve petrol ürünlerine göre farklılıklar
gösterdiğinden gemi yapılarında
da farklılıklar vardır.

M/T CELFİN
YÜK GEMİLERİ – Özel Yük Gemileri
2) Sıvı Yük Gemileri…

4-Su Tankerleri: Tankercilikte taşınan mal türü ne olursa olsun kalitesinin bozulmaması için
mala hiçbir şey karışmamasına dikkat edilmelidir. Su bu konuda nazik bir yüktür. En küçük
bir karışım ve koku bütün yükü bozabilir ve kullanılmaz hale getirebilir. Bu nedenle su
özenle taşınması gereken yüklerdendir.

5-LPG ve LNG Tankerleri: LPG (Liquified Petroleum Gas) yani “sıvılaştırılmış petrol gazı” ve
LNG (Liquified Natural Gas) yani “sıvılaştırılmış doğal gaz” taşıyan tankerler bu yüklere
özel yapılmaktadırlar. Taşınması tankercilikte ayrı bir uzmanlık dalıdır.
YÜK GEMİLERİ – Özel Yük Gemileri
2) Sıvı Yük Gemileri…

6-Ürün Gemileri: Akaryakıt tankerlerinden farklı olan ürün tankerleri, aynı anda değişik
ürünleri bir arada taşımak ve değişik ürünleri değişik limanlarda yükleme-boşaltma
yapmak durumundadırlar. Dolayısıyla hem yük tankları, hem de yükleme-boşaltma
sistemleri bu tip çalışmaya uygun olmak zorundadırlar. Bu ise, fiziksel olarak tank
gruplarının koferdamlarla birbirlerinden ayrılması ve perdelerin yağ-geçmez olarak
imalini, ayrıca her ürün için ayrı bir pompalama sistemini gerektirir. Genelde dört ürün
için pompa sistemi yeterlidir. Mürettebatın, tanklardaki değişik ürünlerin hangi sıra ile
yükleneceğini bilmesi, hangi temizleme yöntemlerini uygulanacağını bilmesi ve bunları
uygulaması şarttır. Aksi halde ürün hasara uğrar ve değersiz hale gelir.
YÜK GEMİLERİ – Özel Yük Gemileri
Sıvı Yük Gemileri - Ürün Tankerleri
YÜK GEMİLERİ – Yardımcı Yük Gemileri
3) Yardımcı Yük Gemileri

1-İkmal Gemileri: Açık denizdeki petrol platformları, rüzgar santralleri veya buna
benzer tesislerin gereksinimlerini karşılamak üzere tasarlanırlar. Bu gibi tesislerin
gerek inşaatı gerekse işletmesi esnasındaki tüm ihtiyaçları bu gemiler tarafından
sağlanır. Bu gemiler, sismik araştırmadan, malzeme taşımaya, deniz dibine kablo
veya boru döşemekten, yangın söndürmeye, değişik amaçlar için modifiye
edilebilir. Üzerlerinde vinçler, her çeşit yük için depolar, helikopter pistleri
bulunabilir. Açık deniz şartlarına dayanıklı ve çok hızlı gemilerdir. Bu nedenle, bu
gemiler son derece güvenilir bir mekanik ve elektriksel altyapıya sahip olmalıdırlar.
YÜK GEMİLERİ – Yardımcı Yük Gemileri
Yardımcı Yük Gemiler - İkmal Gemileri
YÜK GEMİLERİ – Yardımcı Yük Gemileri
3) Yardımcı Yük Gemileri

2-Hizmet Gemileri: Meteorolojik koşulları araştıran, buzdağlarını takip eden gemiler

örnek gösterilebilir.
YARDIMCI TEKNELER
1-Maçunalar: Yüzer kaldırma araçlarıdır. Sabit ayaklara bağlanmış iner kalkar ve
ablileri ile saldırılan bir dikmeden oluşmaktadır. Makinesi yoktur ve bir römorkör
yedeğinde hareket eder.
YARDIMCI TEKNELER
Yardımcı Tekneler - Maçunalar
YARDIMCI TEKNELER
2-Kablo Gemileri: Açık denizlerde telefon, telgraf, teleks, elektrik vb. kablolarının
döşemek için özel olarak yapılmışlardır. Kablo gemisi, karşılıklı iki yaka arasında
kablo döşemekten, kıtalararası kablo döşemeye kadar çeşitli çalışma alanlarına
göre yapılır. Genellikle telefon ve telgraf şirketleri tarafından yaptırılarak çalıştırılır.
Kablo gemilerinin, biri kablo toplayıcı, diğeri kablo döşeyici olmak üzere iki veya
her iki işi birlikte görebilecek nitelikte bir yardımcı makine ile baş ve kıç taraflarında
denize doğru uzanmış büyük tamburataları (sabit makaraları) vardır.
YARDIMCI TEKNELER
3-Romorkörler: Limanlarda gemi yanaştırma, kaldırma ve açık denizlerde çekme işleri
için kullanılan bu tekneler özel olarak yapılmışlardır. Küçük olan bu tekneler büyük
beygir gücüne sahip olduğu gibi üstün manevra yapma yeteneğine ve gerekli
malzemelere de sahiptirler.
YARDIMCI TEKNELER
Yardımcı Tekneler - Romorkörler
YARDIMCI TEKNELER
4-Buzkıranlar: Kış aylarında buzla kapanan limanlara giriş çıkışı sağlamak için özel
buzkıran gemiler yapılmıştır. Bu gemiler giriş çıkış yolundaki buzları pervaneleri,
bodoslamaları ya da attıkları top mermileri ile kırarak ticaret gemilerine yol açarlar.
YARDIMCI TEKNELER-Buzkıranlar
YARDIMCI TEKNELER
5-Kurtarma Gemileri: Kuvvetli çekme gücüne sahip olan kurtarma gemileri çok çeşitli
kurtarma alet ve teçhizatı ile donatılmışlardır.
YARDIMCI TEKNELER
6-Dalgıç Tekneleri: Deniz dibine boru döşeme, petrol sondaj kulelerinin deniz dibi
işlemlerinde ya da batık çıkarma işlerinde veya deniz dibi araştırmalarında kullanılan
teknelerdir.
YARDIMCI TEKNELER
7-Fener Tekneleri: Belirli bir yerde demirli bulunan bu tekneler gemi seyrine yardımcı olmaktadır.
YARDIMCI TEKNELER
8-Yüzer Vinçler: Maçunalardan farklı olarak yüzer vinçler, bir taban etrafında 360 derecede
dönebilen, iner, kalkar ve bir taban etrafından tek bumbalı bir kaldırma aracı olarak
tanımlanabilir.
YARDIMCI TEKNELER
9-Tarak Gemileri: Limanları, kanalları vb. yerleri taramak için kullanılır. Tarama işini
dönen kovalar, emme aygıtları ya da kesici kafalara sahip bumbaları ile yaparak,
kendi dubasına ya da yanlarında bulundurdukları dubalara taradıkları deniz dibini
doldurarak görev yaparlar.
YARDIMCI TEKNELER
10-Yüzer Havuzlar: Gemiyi denizde havuzlama imkanı sağlar. Havuz gemi için
alınmadan denize batırılır ve gemi alındıktan sonra yükseltilerek gemi havuzlanır.
Gemiler havuza, dip, karina saçlarında varsa tamir ya da temizlik için alınırlar.
BALIKÇI TEKNELERİ
Balık avlama işi filo halinde bulunan balıkçı tekneleri tarafından açık denizlerde
yapıldığında, balık avlama tekneleri avladıkları balıkları ana balıkçı teknelerine
getirerek burada depolarlar. Bazı ana balıkçı gemileri balığı işleme olanağına da
sahiptir.

Fabrika gemisi (ortada)

BALIKÇI TEKNELERİ

Balık avlama teknesi

Fabrika gemisi
Ders sonu