Mga kababayan, mga kapatid,

Narito ako upang magbigay-tinig,

Ako si Apolinario dela Cruz, mas kilala bilang Hermano Puli,
Isang alagad ng kalayaan, sa gitna ng ating bayang sinasawi.

Ipinanganak ako noong ika-22 ng Hulyo, 1815, sa Barrio Pandác, Lucban, Quezon,
Sa pamilya ni Pablo dela Cruz at Juana Andres, nagmula sa isang payak na tahanan.
Lumaki akong masipag, matapang, at puno ng pangarap,
Sa gitna ng pananakop, sa ilalim ng mga Kastila, kami'y lumaban.

Nagsimula akong magtrabaho bilang isang sacristan sa simbahan,

Ngunit sa aking puso, ang katarungan ang tunay kong hinahanap.
Itinatag ko ang Cofradia de San Jose, isang samahang panrelihiyon,
Na naglalayong magbigay ng pag-asa, at pagkakapantay-pantay sa lahat ng relihiyon.

Sa mata ng mga Tagalog, ako'y naging Hari,

Pinuno ng pag-asa, ng paglaban sa kawalan ng hustisya at pighati.
Ngunit sa mata ng mga dayuhan, ako'y isang panganib,
Ang aking layunin, kalayaan at katarungan, sila'y labis na kinabahala.

Ipapakilala ko ang aking kwento,

Sa mga alingawngaw ng ating kasaysayan,
Sa bawat pagpatak ng luha at pawis,
Sa bawat patak ng dugo, para sa ating kalayaan.

Tula:

Sa gubat ng bundok, sa gitna ng dilim,

Ako’y si Apolinario, Hermano Puli, sa aking salamin,
Ang puso ko’y nag-aalab, sa diwang banal,
Kalayaan ang hangad, sa bayang minamahal.

Sa bawat hakbang ko sa landas ng lahi,

Nadarama ko ang bigat ng tanikala ng pagkaduhagi,
Ngunit sa puso’y nag-aalab ang mithiin,
Katarungan at kalayaan, aking adhikain.

Saanman ako magtungo, sa bawat barangay,

Nakikita ko ang mga kaluluwang alipin, naghihintay,
Sa dilim ng gabi, sila’y aking binubuhay,
Ang apoy ng kalayaan, sa kanilang dibdib ay isinasalaysay.

Sa kamay ng mga dayuhang may gahum,

Pinipilit akong paluhurin, sa bisig ng lagim,
Ngunit ang puso ko’y di yuyukod,
Sa kalayaang minimithi, ako’y patuloy na lumalaban, humihiyaw.

“Katarungan at kalayaan,” aking sigaw,

“Hindi sa takot, kundi sa pag-ibig at layon,
Ang ating bansa’y di bibigay, di susuko,
Kami’y magtatagumpay, sa hinaharap na lunos.”

Sa gabi ng aking pangarap, sa araw ng pakikibaka,

Ang aking buhay, sa kalayaan ay nakataya,
Sa huli man ay magwakas sa mga kamay ng kapwa,
Ang aking diwa, sa puso ng bayan, ay mananatiling buháy.

Sa bawat alingawngaw ng aking mga salita,

Sa bawat hikbi ng ating inang lupa,
Kalayaan ay darating, sa wakas ay makakamit,
Sa aking halimbawa, tayo’y magigiting.

Ako’y si Hermano Puli, bayani ng bayan,

Ang aking sakripisyo’y inyong gabay,
Sa bawat hakbang ninyo, sa pag-abot ng kalayaan,
Ang aking pangalan, sa inyong puso’y inukit, habang buhay.

Sa gubat ng bundok, sa gitna ng dilim,

Ako’y si Apolinario, Hermano Puli, sa aking salamin,
Ang puso ko’y nag-aalab, sa diwang banal,
Kalayaan ang hangad, sa bayang minamahal.

Pagtatapos:

Mga kapatid, huwag nating limutin,

Ang bawat sakripisyo, bawat pagsusumikap,
Ang kalayaan ay naririto, sa ating mga kamay,
Ipinaglalaban, inaalay, para sa ating bayan, para sa ating lahi.

Tandaan ninyo, ako’y si Hermano Puli,

Sa bawat tibok ng inyong puso, sa bawat hakbang ninyo,
Ang diwa ng kalayaan ay buhay, sa ating lahat,
Tayo’y magkaisa, magpursigi, para sa ating kalayaan, magpahanggang wakas.