cumledeanlam6382972

ÖZEL EĞİTİM VE REHBERLİK HİZMETLERİ
GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
CÜMLEDE ANLAM
TÜRKÇE
CÜMLEDE ANLAM
Bir duyguyu, düşünceyi, isteği, haberi, durumu, olayı vb. ifade etmek için
kurulan ve kendi içinde anlam ve yargı bütünlüğü olan sözcüğe veya söz
dizisine cümle denir. Bu ünitede cümlelerin anlam içerikleri incelenecektir.
1. Cümlenin Konusu
Cümlede üzerine görüş bildiren olay ya da durum cümlenin konusudur.
“Bu cümle neden söz etmektedir?” sorusunun cevabı bize o cümlenin konusunu
verir.
Örnek
l Günümüz ne kadar yoğun geçerse geçsin yemek yemeyi ya da su içmeyi

nasıl unutmuyorsak kitap okumayı da asla unutmamalıyız.
Bu cümle; şartlar ne olursa olsun kitap okumamız gerektiğini, kitap okumanın
hayatımız için önemini konu almıştır.
2. Cümlede Ana Fikir
Bir cümlenin ana fikri cümlede bize verilmek istenen mesajdır. Mesaj yani ileti
her cümle için “Asıl anlatılmak istenen nedir?’’ sorusuyla tespit edilir.
Örnek
l Geçen bir saniyeyi geri getirmemiz imkânsız olduğu için her daim zamanın
kıymetini bilmeliyiz.
Bu cümlenin ana fikri “Zamanın kıymetini bilmeliyiz.”dir.
3. Cümleden Çıkarılabilecek ya da Çıkarılamayacak Yargı
Her cümlenin bir ana yargısı vardır. Bunun dışında hiçbir yorum yapmadan
cümleden anlamsal ve yapısal olarak çıkarabileceğimiz yargılar da bulunur. Bu
tip sorularda bir cümle verilir ve bu cümleden ulaşabileceğimiz ve ulaşamayaca-
ğımız yargılar sorulur. Ulaşacağımız ve ulaşamayacağımız yargıları tespit etmek
için aşağıdaki kurallara dikkat etmeliyiz.
Ulaşılabilecek sonuç ya da sonuçlar listelenir.
8 Okuyucu yorum yapmaz, Cümlenin içeriğine bağlı kalır.
8 Cümleden çıkarılabilecek yargılar belirlendikten sonra ulaşamayacağımız
yargı kendiliğinden ortaya çıkar.
8 Verilen cümledeki ipuçlarından hareketle yargılara ulaşılabilir ya da ulaşıla-
maz.
31
TÜRKÇE
Örnek
l Pınar her yıl memleketi Rize’ye ziyarete giderdi ama bu yıl gidemedi.
Cümleden çıkarılacak yargılar:
Pınar Rize’ye daha önceki yıllarda gitmiş.
Pınar Rize’ye ziyaret için gidermiş.
Pınar Rize’ye bu sene gitmemiş.
Çıkarılamayacak yargı:
Pınar, Rize dışında başka bir yere gitmemektedir.
4. Cümle Tamamlama:
Cümle tamamlama; bir ya da birkaç kelimesi boş bırakılan bir cümleyi, cümlenin
bağlamından hareketle tamamlamaktadır.
Uyarı
8 Cümle tamamlanırken cümlenin bağlamına uygun kelimenin getirilme-
sine ve bu kelimeye getirilen ekin dil bilgisi kurallarına uygun olmasına dikkat
edilmelidir.
8 Cümle tamamlama sorularında cümlenin ana fikrini de doğru tespit etmek
gerekir.
5. Cümle Oluşturma:
Sözcük veya sözcük gruplarının anlamlı ve kurallı bir şekilde sıralanmasına
cümle oluşturma denir. Cümle oluşturmada anlamsal ve yapısal dizilim oldukça
önemlidir.
Uyarı
8 Kurallı cümlelerde yüklem daima sonda olmalıdır.
8 İlk ve son kelimelerin doğru belirlenmesi çok önemlidir.
8 Bir kalıp veya tamlama bölünmüşse bunlara dikkat edilmelidir
Örnek
l “bahçede-okullarının-yetiştiriyor-arkasındaki-rengârenk-çiçekler” kelimeleri
anlamlı ve kurallı bir biçimde sıralanırsa cümle “Okullarının arkasındaki bahçede
rengârenk çiçekler yetiştiriyor.” şeklini alır.
32
TÜRKÇE
Uygulama
Aşağıda karışık bir şekilde verilen sözcük gruplarını anlamlı ve kurallı
cümle hâline getiriniz.
Geminin - giden- ardından-
her- bakakalırım
Zekalarını-beslemeyen- uluslar- mahkumdurlar
yıkılmaya-kitaplarla
Geleceği- yaşayarak mutlu olabiliriz-

çok umursamadan
Çözümlü Soru
Yazar kurguladığı dünyayı anlatırken ............ değiştirerek hayal kurmak zo-
rundadır.
Cümlenin anlamına ve yapısına göre yukarıda boş bırakılan yere getirile-
bilecek sözcük hangisidir?
A)Dilini B) Gerçeği C) Memleketini D)Evini E) Yerini
Çözüm
Anlamsal olarak yazarın hayal kurabilmesi için gerçeklerden uzaklaşması
gerekir. Bu durum da ancak ‘‘B’’ şıkkında verildiği gibi gerçeği değiştirerek olur.
Çözümlü Soru
I. başka II. dilini III. öğrenemez IV. kendi V. dil VI. bilmeyen
Numaralanmış sözcüklerle anlamlı ve kurallı bir cümle oluşturulduğunda
sıralama aşağıdakilerden hangisi olur?
A) I - II - IV - VI - III – V B) II - I - VI - III - V - IV C) IV - II - VI - I - V – III
D) V - VI - IV - II - I - III E) I – V- IV- II- III-VI
Çözüm
Sözcükler anlamlı ve kurallı olacak şekilde sıralandığında sıralama IV- II VI-
I-V- III şeklinde olmalıdır.
33
TÜRKÇE
KONU DEĞERLENDİRME TESTİ

Ahmet Bey, oğlu Toprak’ın telefon insanlar eskiden sadece günlük
şifresini her gün değiştirmektedir. Bir yaşamda kullandığı araç ve gereçleri
cümleyi kelime parçalayarak bu par- seramikten yapıyorlardı.
çalardan tekrar cümle kurmasını ister 3. Bu cümleden seramikle ilgili
ve her kelimeye de bir numara verir. aşağıdakilerden hangisi çıkarılabilir?
Toprak’ın telefon şifresini doğru bul-
ması için yapması gereken babasının A) Zamanla, önemli bir sanat hline
karışık olarak verdiği kelimeleri anlamlı geldiği
ve kurallı bir cümle hâline getirmektir. B) Günümüzde farklı alanlarda
Ahmet Bey’in bugün parçaladığı cümle kullanıldığı
şu şekildedir:
C) Uygarlığın başlangıcından beri
1. olmayan var olduğu
2. gemiye D) yapımının büyük bir ustalık
3. yardım etmez gerektirdiği
4. rüzgâr E) Seramik hayatın her alanında

kullanılmıştır.
5. hedefi
6. hiçbir
1. Buna göre Toprak’ın bulduğu
şifre hangisidir?
A) 5-6-3-4-1-2 B) 5-4-6-2-1-3 4.“İnsan, kıyıyı gözden kaybetmeye
cesaret etmedikçe yeni okyanuslar
C) 5-1-4-6-2-3 D) 5-1-2-6-4-3 keşfedemez.” cümlesine anlamca en
E) 5-2-1-6-4-3 uzak yargı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Büyük keşifler meraklı kafaların
ürünüdür.
I. denizyıldızlarını kurtarmaya B) risk, insan için tüm kaygıların

asıl sebebidir.
II. büyük ilhamım oldu.
C) Dâhilere bu sıfatı kazandıran
III. bu şiiri yazarken çılgınlık ve maceracılıklarıdır.
IV. çalışan adam en D) Hiç kimse yeni bir şeyler
V. büyük bir sevinçle denemeden farklıya ulaşamaz.
2.Numaralanmış sözler anlamlı ve E) Değişim için risk almak
kurallı bir cümle oluşturacak şekilde kaçınılmazdır.
sıralandığında hangisi baştan üçüncü
olur?
Cevap Anahtarı: 1)D 2)A 3)B 4)B
A) I B) II C) III D) IV E) V
34
TÜRKÇE
Cümlede Anlam İlişkileri
1. Neden - Sonuç Cümleleri
Bir eylemin hangi gerekçeyle yapıldığını bildiren cümlelere neden-sonuç cüm-
lesi denir.
Örnek
l Konuları anladığım için sınavda başarılı oldum.
Neden: konuları anladığım için
Sonuç: sınavda başarılı oldum
l Sevdikleriyle olduğundan çok mutlu.
Neden: sevdikleriyle olduğundan
Sonuç: çok mutlu
l Çok okuyorum, çünkü edebiyatı seviyorum.
Neden: edebiyatı seviyorum
Sonuç: çok okuyorum
Uyarı
“Eylem gerekçesiyle verilmiştir” gibi sorular, neden - sonuç cümlesini buldur-
maya yöneliktir. Neden - sonuç, sebep - sonuç olarak da karşımıza çıkabilir.
2. Amaç - Sonuç Cümleleri

Bir eylemin hangi amaca bağlı olarak gerçekleştiğini gösteren cümlelere
amaç-sonuç cümlesi denir.
Örnek
l Soruları çözmek için çok zaman harcamış.
Amaç: soruları çözmek için
Sonuç: çok zaman harcamış
l Gezmek üzere Karadeniz’e gitti.
Amaç: gezmek üzere
Sonuç: Karadeniz’e gitti
l Zayıflayayım diye spor yapıyor.
Amaç: zayıflayayım diye
Sonuç: spor yapıyor
35
Uyarı
TÜRKÇE
Bu iki cümle türü de “niçin” sorusuna cevap verdiği için karıştırılmaktadır. Bu

cümleleri karıştırmamak için: Cümledeki amaç veya neden anlamını sağlayan
sözcük ve eklerin yerine “amacıyla” kelimesini getirin. Bozulma olmuyorsa bu
cümle “amaç-sonuç“ bozulma meydana geliyorsa “neden-sonuç” cümlesidir.
Örnek
l Onunla sık sık konuşurdu, dürüst bir kişi olsun diye. (amaç-sonuç)
l Sabah kalkamadığı için otobüsü kaçırdı. (neden-sonuç)
Neden-sonuç cümlelerinde hem neden hem de sonuç kısmı gerçekleşmiştir.
Amaç-sonuç cümlelerinde ise sadece sonuç kısmı gerçekleşmiştir. Amacın ger-
çekleşip gerçekleşmeyeceği belli değildir.
l Kardeşimden ayrıldım diye çok ağladı. (neden-sonuç)
8 (Kardeşinden ayrılması ve çok üzülmesi gerçekleşmiş yargılardır.)
l Koşu yapmak için dere kenarına gitti. (amaç-sonuç)
8 (Dere kenarına gittiği gerçekleşmiş bir yargıdır ama koşu yapıp yapmadığı
kesin değildir. Amacı, koşu yapmaktı yalnız bu amacın gerçekleşip gerçekleşme-
diği belli değildir.)
3. Koşul - Sonuç Cümleleri

Yargının gerçekleşmesinin başka bir durumun yerine gelmesi şartına bağlı ol-
duğu cümlelere koşul cümlesi denir. Genellikle şart kipi eki “-sa, -se” ile yapılır.
l Müdürün yanına giderseniz konuyu daha iyi anlayabilirsiniz.

(Konuyu anlamasının şartı müdürün yanına gitmesidir.)
l Ahmet soruları çözerse hızlanır.
(Ahmet’in hızlanmasının şartı soruları çözmesidir.)
l Arkadaşlarını tanımadan onları anlayamazsın.
(Onları anlamanın şartı arkadaşlarını tanımandır.)
l Anneni bu konuda dinlersen sonra üzülmezsin.
(Sonra üzülmemenin şartı anneni dinlemendir.)
l Derste çok konuşmazsan konuları iyi anlarsın.
(Konuları iyi anlamasının şartı derste konuşmamasıdır.)
36
Uyarı
TÜRKÇE
Cümleye istek, dilek anlamı katan “-se, -sa” ile koşul anlamı veren “-se, -sa”
ekini karıştırmamak gerekir. İstek cümleleri de “-se, -sa” eki almasına rağmen,
koşul anlamı taşımaz.
Örnek
l Konuşmayı bıraksa da beni dinlese.
(Cümlede şart değil istek anlamı vardır.)
4. Karşılaştırma Cümleleri
En az iki farklı varlığı, olayı, durumu ya da kavramı birbiriyle kıyaslayan cüm-
lelere denir.
l Osman’ın boyu arkadaşlarına göre uzundu.
( Osman’ın boyu ile arkadaşlarının boyu karşılaştırılmıştır.)
l Yusuf gezmeyi Yakup okumayı çok sever.
(“Yusuf” ve “Yakup” karşılaştırılmıştır.)
l Bazen yaptıklarımızı gözden geçirmek en güzel etkinliktir.
(“Diğer etkinlikler” ile “yaptıklarımızı gözden geçirme” etkinliği karşılaştırılmıştır.)
5. Benzetme Cümlesi
Bir varlığın ya da kavramın niteliğini o niteliği taşıyan başka bir varlığı örnek
olarak gösteren cümlelere denir.
l Gökyüzü dünyaya gözlerini yeni açan bir bebek gibi ağlıyordu.
(“gökyüzü” “dünyaya gözlerini yeni açan bir bebeğe” benzetilmiştir.)
l Yazmak ruhu temizleyen bir denizdir.
(“yazmak”, “ruhu temizleyen bir denize” benzetilmiştir.)
l İşler dağ gibi birikmişti.
( “işler” , “dağ” a benzetilmiştir.)
6. Örneklendirme Cümlesi
Metinde verilen düşüncenin en iyi şekilde anlatılması, somutlaştırılması ve
anlamlandırılması için uygun örneklerin verildiği cümlelere denir.
l Kültür; bir toplumun yaşama biçiminde, davranışlarında belirginleşir. Giyini-
şine, yiyip içmesine, çalışmasına hatta jestlerine yansır.
37
TÜRKÇE
7. Abartma Cümleleri
Bir şeyi olduğundan çok veya az göstererek ifade eden cümlelere denir.
l Aşkımın acısından gözyaşlarım sel olup taştı.
l Buradan yüz bin kere geçsem yine de yolumu bulamam.
8. Üslup (Biçem) Cümleleri

Bir yazıda ya da sanat eserinde duygu ve düşüncelerin anlatım biçimine üslup
denir. Üslup bir yazıda sözcüklerin seçimi ve kullanımıyla ilgili inceliklerin bütünü-
dür. Üslupla ilgili cümleler “Yazar bu yazıda duygu düşüncesini nasıl anlatmış?”
sorusunun cevabıdır.
l“ Yazar bu eserinde sade ve akıcı bir dil kullanmış.” Bu cümlede yazarın
eserinde yer alan duygu ve düşünceleri nasıl anlattığı aktarıldığı için bu cümle bir
üslup cümlesi olur.
9. İçerik Cümleleri
Bir eserin içinde bulunan olay durum ya da düşüncelerden söz edilen cümle-
lerdir. Bu tür cümlelerde “ne anlatılmış, neden söz edilmiş” sorularının cevabını
buluruz.
l Bu romanda Hacı Bayram’ın hayatı anlatılmıştır.
l Yazar bu eserinde Anadolu kadınlarının yaşadıkları zorluklardan bahsetmiştir.
10. Aşamalı Durum Bildiren Cümleler

Bir durumun kademeli şekilde olumlu ya da olumsuz ilerlediğini bildiren cüm-
lelere aşamalı durum bildiren cümleler denir. Aşamalı durum bildiren cümlelerde
durumlar arasındaki süre sabittir.
l Kardeşim her geçen gün daha da iyiye gidiyor.
l Her ay çalışmalarına bir yenisini daha ekliyor.
11. Doğrudan Anlatım

Başkalarına ait sözlerin değiştirilmeden olduğu gibi aktarıldığı cümlelerdir.
l Annem: ”Bu işi sen yapabilirsin.” dedi. (doğrudan anlatım)
l Atatürk: “Yurtta sulh, cihanda sulh.” demiştir. (doğrudan anlatım)
12. Dolaylı Anlatım:

Başkalarına ait sözlerin değiştirilerek aktarıldığı cümlelere denir.
l Bugün dışarı çıkamayacağını söyledi. (dolaylı anlatım)
l Yemek yapmayı yeni öğrendiğini ifade etti. (dolaylı anlatım)
38
TÜRKÇE
Uygulama
Aşağıdaki cümleleri uygun şekilde sınıflandırınız.
CÜMLELER NEDEN AMAÇ KOŞUL
SONUÇ SONUÇ SONUÇ
Beni çok sevdiği için bir sözümü iki etmiyordu.
Buraya kar yağmadıkça yollar kapanmaz.
Bir ay sonra teslim etmek üzere kütüphaneden kitap
almıştım.
Beni görmek için kar kış demeden yollara düşmüştü.
Erken yatmadığımdan sabahki sınava geç kalmıştım.
Buraya senden özür dilemeye geldim
İstediği arabayı alabilsin diye para biriktirmeye başlamıştı.
Sınavlar biterse okumam gereken kitapları alacağım.
Toplantıya yetişeyim diye evden iki saat önce çıkmıştım.
İstediğin kitap gelmişse sana sormadan alacağım
Aşırı sıcaklar yüzünden çalışanlar baygın düşüyordu.
Okula gitmediği için gelişmelerden haberi yoktu.
Çözümlü Soru
(I) Yirminci yüzyılda birçok şey gibi binalar da hızla büyüdü. (II) İnsanların
rahatça yaşayabilmesi ve çalışabilmesi için bu binalara pahalı ve çok enerji tü-
keten havalandırma sistemleri kuruldu. (III) Ama artık mimarlar ve mühendisler
birçok konuda olduğu gibi bu konuda da doğal ve ekonomik çözümler peşindeler.
(IV) Bu sorunlara çözüm bulmak tabii ki hiç kolay olmayacak.(V) Ama çözüm ge-
rektiren bir konu.
Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisinde amaç-sonuç ilişkisi
vardır?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E)V
Çözüm
“İnsanların rahatça yaşayabilmesi ve çalışabilmesi için bu binalara pahalı ve
çok enerji tüketen havalandırma sistemleri kuruldu.” Cümlesi amaç-sonuç cümle-
sidir, çünkü “insanların rahatlayabilmesi ve çalışabilmesi” amacıyla diyebiliyoruz.
Sonuç ise havalandırma sistemlerinin kurulmasıdır.
39
TÜRKÇE

Yitirilen doğal hayatı bulmak ve hayatı 3. Aşağıdakilerin hangisinde
yaşanılır hâle getirmek için sevgiyle, “üzere” sözcüğü cümleye diğerle-
dostlukla kuşanmak gerekir. rinden farklı bir anlam katmıştır?
1. Yukarıdaki cümledeki anlam A) Biraz kafa dinlemek üzere tatile
ilişkisi aşağıdakilerden hangisidir? çıkmak istiyorum.
A) Koşul-sonuç B) Geri vermek üzere kardeşimden

bir miktar borç aldım.
B) Amaç-sonuç
C) Arkadaşımla, çalışmak üzere kü-
C) Neden –sonuç tüphaneye gideceğiz.
D) Benzetme D) Avlanmak üzere ilçemizin orman-
lık alanına gittik.
Örnekleme
E) Pudingi soğumak üzere dışarı
bıraktım.
(I) Bugünlerde sokaklarımızın ve

caddelerimizin yabancı kelimelerle
kirlendiği doğrudur. (II) Kafelerin, are-
naların, ikonların dedelerimizin ruhunu
(I) Mektubunu dün aldım, pazar incittiği, bizim ruhumuzda yaralar açtı-
olduğu için kâğıt bulduramadım ve ğı da doğrudur ama bence Türkçenin
dolayısıyla cevabım bir gün gecikti. (II) asıl derdi, bir ur gibi sokaklarımızı ve
Şiirini umumiyetle beğendiğimi derhâl caddelerimizi saran yabancı kelimeler
değil, bizim Türkçe yaşamayışımızdır.
söylemeliyim. (III) Ufak tefek noktalara
(III) O kafelerde içtiklerimiz, o arena-
itiraz hakkım baki kalmak şartıyla bu
larda attığımız naralardır asıl Türkçeyi
şiirde duyduğunu, düşündüğünü ve yaralayan. (IV) Yabancı kelimelere
dilediğini okuyucuya da duyurmak, dü- meylediyoruz çünkü hayatımızı Türk-
şündürmek ve dilettirmek işini başar- çe yaşamadığımız için Türkçenin
mışsın.(IV) İşte şiirde rahat ve serbest kelimelerinin de bize yetmeyeceğini
konuşmak, mısraların ses istiklaline düşünüyoruz.(V) Sadece tabelaları
hürmet etmek böyle olur. (V) Kelime- indirdiğimizde Türkçenin dertlerisin
ler komşu kelimelerden, mısralar hâl bulmayacak bence, Türkçenin derdine
ve vakitlerinden, şiir çıkardığı sesten derman olmak istiyorsak önce başka-
memnun görünüyor. larının hayatını yaşamaktan vazgeç-
meliyiz.
2. Bu parçada numaralanmış
cümlelerin hangisinde sebep-sonuç 4. Bu parçada numaralanmış
ilişkisi vardır? cümlelerin hangisinde yargı, gerek-
çesiyle birlikte verilmiştir?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
40
TÜRKÇE
(I) Tabiatla insan arasına makine- 7. Aşağıdaki dizelerin hangisinde
lerden aşılmaz bir duvar inşa ediliyor. amaç-sonuç ilişkisi söz konusudur?
(II) Doğal olanla insan arasına giren A) Bir abide istersen eğer Ağrı’ya
makine duvarlarını eritmek için “Bir git! Yükseklerden gelen büyük çağrıya
orman gibi büyür içimde sevmek.” di- git
yebilecek geniş ve zengin yüreklere
ihtiyaç vardır. (III) İnsanın tutkularının B) Hiç olmazsa unutmamak ister-
somut bir yansıması olan makineleri dim. Eski geceler, sevdiklerimle dolu
bir yanardağ sıcaklığıyla kaynayan ay- odalar...
dın yürekler eritir. (IV) İnsanın, tabiatla C) Haydi Abbas, vakit tamam; Ak-
bağını yenilemeden makineleri dene- şam diyordun işte oldu akşam.
tim altına alması mümkün değildir. (V)
D) Lacivert bir yalnızlığı üstüme ört-
Yitirilen doğal hayatı bulmak ve hayatı
tüm Kara bir leke gibi kalmasın diye bu
yaşanılır hâle getirmek için sevgiyle,
gece
dostlukla kuşanmak gerekir.
E) Yorgunsun, uzaklardan gelmiş-
5.Bu parçada numaralanmış cüm-
sin; Yitirmişsin neyin varsa birer birer
lelerin hangisinde yargının gerçek-
leşmesi bir koşula bağlanmıştır?
(I) Uyku davranışı insana benzeyen

sinekler vardır.(II)Bunların arasında en
çok benzeyen tür meyve sineğidir. (III)
Bu sinekler gece uykusuz bırakılırsa
(I) İlkokuldan bu yana her yıl de- gündüz, telafi uykusuna yönelir. (IV)
ğişik vesilelerle İstanbul’a geliyorum. Uykusuz olan sinekler basit labirent-
(II) Çok sayıda akrabamız var orada lerden kolayca çıkamaz ve öğrenme
nihayetinde. (III) İstanbul’un güzellik- güçlüğü çeker. (V) Uyku getiren kim-
leri saymakla bitmez. (IV) En çok da yasallara da insanlarınkine benzeyen
İstanbul’un sahilleri cezbederdi bizi. tepkiler verir.
(V) Sahilde fayton gezilerinin tadına 8. Bu parçada numaralanmış
doyamazdık. (VI) Amcamların evinin cümlelerin hangisinde koşul anlamı
önünden mutlaka denize girerdik. vardır?
6.Bu parçada numaralanmış cüm- A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
lelerden hangisi kendisinden önceki
yargının gerekçesini bildirmektedir?
Cevap Anahtarı:
A) II. B) III. C) IV. D) V. E) VI.
1) B 2) A 3) B 4) D 5) E 6) A 7) D 8) C
41
TÜRKÇE
Duygu İfade Eden Cümleler

1. Pişmanlık Cümleleri:
Yapılan bir hata veya yanlış sonucunda duyulan üzüntüyü belirten cümlelere
pişmanlık cümlesi denir.
l Seninle konuşmam tamamen hataydı.
l Keşke seni daha iyi tanısaymışım.
l Tüm belgelerimi tamamlamadan oraya gitmeyecektim.
2. Sitem Cümleleri:
Bir kimsenin, yapılan bir hareket ya da söylenen söz karşısında; üzüntü, alın-
ganlık, kırgınlık gibi duygularını öfkelenmeden ifade ettiği cümlelerdir.
l Bu mutluluğu damarlarına kadar yaşasan ne olurdu sanki!
l Buraya kadar geldin de beni görmeden gittin.
l Seninle bu kadar zaman ilgilendikten sonra yaptığına hiç anlam veremiyorum.
3. Beğeni Cümleleri:
Bir varlığa veya bir olayın sonucuna yönelik beğenme, takdir etme, övme veya
onaylama bildiren cümlelere denir.
l Bir başkadır benim memleketim.
l Seninle vakit geçirmek dünyanın en güzel şeyi.
4.Yakınma (Şikâyet) Cümleleri:
Bir durumdan duyulan rahatsızlığı ifade eden cümlelere yakınma (şikâyet)
cümleleri denir.
l Tüm konuların en zor noktaları bana verildi.
l Her gün senin sıkıcı sözlerinle karşılaşıyorum.
5. Özlem Cümleleri:
Geçmişte yaşanan günleri tekrar yaşama, bir yeri veya kişiyi görme isteğini
dile getiren cümlelere özlem cümlesi denir.
l Evladımın kokusu burnumda tütüyor.
l Uzunca bir seyahate çıkmayı çok özledim.
6. Şaşırma Cümleleri:
Beklenmeyen bir durum karşısında ne yapacağını, nasıl davranacağını bile-
meme veya hayrete düşme anlamı taşıyan cümlelere denir.
l Hayret! Sen buraların yolunu unutmamış mıydın?
l Bana doğru koşarken birden yere düşmesin mi?
42
TÜRKÇE
7. Küçümseme Cümleleri:
Bir kişiyi, bir şeyi hor görüp aşağılamaya küçümseme denir.
l Bu yazdıkları kimse tarafından beğenilmeyecek.
l Bu soruyu minicik çocuk bile yapar.
8. Azımsama Cümleleri:
Herhangi bir şeyi nicelik, miktar bakımından yetersiz bulmaya azımsama denir.
Azımsamada sayısal veriler önemlidir.
l Sadece bir tanecik mi elbisen var?
l Bu kadar düşük bir ücretle çalışamam.
9. Hayıflanma cümleleri:
Bir kişinin yapamadığı bir işten ya da elinde olmayan bir durumdan duyduğu
üzüntüyü belirten cümlelerdir. Hayıflanma cümleleri fırsat varken yapılmamış
olan bir şeyden duyulan üzüntüyü anlatmaktadır.
l Keşke denizi olan bir şehirde yaşasaydım.
l Onunla birlikte çalışsaydım çok güzel olurdu.
10. Varsayım cümleleri:
Gerçekte olmayan bir durumu bir an için olmuş gibi kabul eden cümlelerdir. Bu
tür cümlelerde genellikle “diyelim ki, farz et ki, tut ki, düşün ki, varsayalım ki…”
gibi sözcükler kullanılır.
l Farzet ki olanları öğrendin.
l Varsayalım ki bu yaz tatile uçakla gideceksin.
l Tut ki bu memleketten gittin.
Uyarı
Pişmanlık cümlelerinde yapılan bir işten duyulan üzüntü vardır. Hayıflanma
cümlelerinde ise yapılmayan bir işten duyulan üzüntü vardır.
11. Olasılık(ihtimal) Cümleleri:

Sonucu bilinmeyen bir durumla ilgili kesin yargı bildirmeden kurulan cümle-
lerdir. Bu tür cümlelerde “-ebilmek, sanırım, herhâlde…”gibi sözcükler ve ekler
kullanılır.
l Sanırım hastalar iyileşiyor.l Sabaha karşı kar yağabilir.
43
TÜRKÇE
12. Ön yargı(Peşin hüküm):

Bir kişi veya olayla ilgili önceden olumlu veya olumsuz karar vermeye ön yargı
denir. Sonucu bilinmeyen bir olayın sonucuna ilişkin kesin yargı bildiren cümlelerdir.
l Bu hızla işi yarına kadar hayatta yetiştiremezsin.
l Bu tavırlarla sen üniversitede başarılı olamazsın.
13. Tahmin(Öngörü) Cümleleri:
Gözlemlere dayalı olarak, olabilecek bir şeyi öncesinde öngörebilme durumu-
nu anlatan cümlelere denir.
l Kardeşim bu olayı öğrenmiştir.
l Okuma alışkanlığını ilkokul çağında kazanmış olmalı.
14. Kesinlik Cümleleri:
Anlamı net olan ve içerisinde kuşkuya yer verecek ifadelerin olmadığı cümlele-
re denir.
l Tüm bu evleri sel bastı.
l Sınav haziran ayının ikinci haftası yapılacak.
15.Tasarı cümleleri:
Herhangi bir konuyla ilgili, kişinin gelecekte yapmayı düşündüğü plan ve proje-
leri anlattığı cümlelerdir.
l Bu yaz tatilde Karadeniz Bölgesi’ne gitmeyi planlıyoruz.
l Üç ay içinde konuları bitirmeyi düşünüyorum.
16.Öneri Cümleleri:
Sorunları çözmek veya eksiklikleri gidermek için öne sürülen görüş, düşünce
ve davranışların anlatıldığı cümlelere denir.
l Hakan Hoca’yı da bu çalışmaya dahil edebiliriz.
l Fen lisesi kazanmak için diğer çocuklardan fazla çalışman lazım.
44
TÜRKÇE
Uygulama
Aşağıdaki verilen cümleleri inceleyip ifade ettiği anlam ve duyguları

bulunuz. Cümlelerin harflerini uygun şeklin içine yazınız.
a. Buralara kadar gelip beni ziyaret etmemişsin.

b. Kıyafetim üzerime tam istediğim gibi oldu.
c. Odasını toplaması gerektiğini söyledim ama söz dinletemedim.
d. Bu soruyu bebekler bile çözer.
e. Öğretmenimin sözünü dinleseydim bugün daha mutlu olurdum.
f. Dünkü yemeğin tadı bugünkünden daha iyiydi.
g. Bir metrelik kumaştan dikilmez.
Küçümseme Azımsama Karşılaştırma Sitem
Yakınma Pişmanlık Beğenme
45
Çözümlü Soru
TÜRKÇE
Aşağıdaki dizelerden hangisinde abartma vardır?

A) Ömrüm oldukça şiir yazacağım / Selam olsun benden arda kalanlara
B) Akasyaların kokusunu duyarlar / Geçip giden trenlerin rüzgârında
C) Yaban gülü gibi yalınkat ayazmanın / Bir keçi otluyor el kadar bahçesinde
D) Hava keskin ve kurak / Es rüzgâr es, bucak bucak
E) Bahar gelmiş bahçelerine / Her yanı çiçek açmış memleketin
Çözüm
“Yaban gülü gibi yalınkat ayazmanın bir keçi otluyor el kadar bahçesinde’’
dizelerinde bahçeyi ele benzetirken bir şeyi olduğundan çok küçük göstererek
abartma yapmıştır. Doğru cevap “B”seçeneğidir.
Çözümlü Soru
(I) Türkçeyi en güzel kullanan sanatçılardan olan Refik Halit Karay’ın bu eseri,
yakın tarihimizin, Mütareke Dönemi’nin ve Cumhuriyet öncesinin oldukça kritik
günlerini bütün ayrıntılarıyla veren anılarla doludur. (II) Akıcı ve sade bir dilin sa-
hibi olan Karay, bu kitabında hayli ağır bir dil kullanarak okuyucuyu şaşırtmıştır.
(III) İstanbul’da İngiliz, Anadolu’da Yunan işgaliyle başlayan günlerde; yaptığı
görevler ile mesleği olan gazetecilik arasında vuku bulan olaylara çok yakından
tanık olmuş, bir yandan devletin ileri gelenleriyle birlikte çalışmış, diğer yandan
da gazeteciliğini köşe yazılarıyla sürdürmüştür. (IV) Kişisel gözlemleri ve düşün-
celeriyle İstanbul’daki havayı yansıtmış, çeşitli şahsiyetler hakkında yorumlarını
aktarmıştır. (V) Görüş ve düşünceleriyle dolu olan kitap, edebiyat ve edebiyatçıla-
rımızın tarihi bakımından da hayli önemlidir.
Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde üslupla (biçem) ilgili
bir yargı vardır?
Çözüm
‘‘Akıcı ve sade bir dilin sahibi olan Karay, bu kitabında hayli ağır bir dil kullana-
rak okuyucuyu şaşırtmıştır.” Cümlesi yazarın eseri oluştururken nasıl bir dil kul-
landığını anlatmıştır. Bu nedenle bu cümle üslup cümlesi olur.
46
TÜRKÇE
Artık(I) bundan böyle hiçbir(II) şeye I. Ne yapalım bu parasızlığa alıştık
gereğinden fazla üzülmeyeceğim(III) artık.
ve zor durumda olan insanlara yardım II. Roman, yol üzerinde gezdirilen
etmek(IV) için elimden geleni (V)yapa- bir aynadır, diyor ünlü yazar Stendhal.
cağım.
III. Ne yazık ki bu sınava da yeteri
1. Numaralanmış sözcüklerden kadar çalışamadım.
hangisi bu cümleden çıkarılırsa
cümlenin anlamında daralma ya da IV. Bu sözlerin bizi iyi bir yere götür-
bozulma olmaz? meyeceğini hissediyorum.
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. V. Kararlarımızda duygular kadar

aklı da devreye sokmalıyız.
4. Numaralanmış cümlelerle ilgili
aşağıdakilerden hangisi söylene-
mez?
2. “Bu kış tatile Uludağ’a gitmeyi A) I. cümlede kanıksama anlamı
planlıyoruz.” cümlesindeki anlam vardır.
içeriği aşağıdakilerden hangisinde B) II. cümlede tanımlama yapılmıştır.
vardır?
C) III. cümlede yakınma söz konusudur.
A) Benzetme
D) IV. cümlede sezgi anlamı vardır.
B) Olasılık
E) V. cümlede karşılaştırma yapılmıştır.
C) Varsayım
D) Ön yargı
E) Tasarı
İlk denizaltıyı Osmanlıların yaptığını

3. “Tut ki karnım acıktı.” cümle- çoğunuz bilmiyorsunuz belki de.
sindeki anlam içeriği aşağıdakiler-
den hangisinde vardır? 5. Bu cümlenin ifade ettiği anlam
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Öneri
A) Öneri
B) Varsayım
B) İhtimal
C) Tasarı
C) Tanımlama
D) Öneri
D) Onaylama
E) Kesinlik
E) Tasarı
47
TÜRKÇE
(I) Bir gün ülkemiz adına gezegenleri 8. Bir sözün söylendiği biçimde
dolaşan bir uzay aracımız olduğunu ve değil de bazı değişiklikler yapılarak
bilinmeyen güçler tarafından kaçırıldığı- anlatıldığı cümlelere dolaylı anlatım
nı düşünelim. (II) İşte şu an incelediğim cümleleri denir. Aşağıdaki cümlele-
kitap, bir bilim kurgu romanı olmasının rin hangisi dolaylı anlatım cümlesi-
yanında aslında ilk gençlik dönemin- dir?
deki gençlere macera tadında sunulan
bir bilim kitabı. (III) 10 yaşın üstündeki A) Akşamki davete katılamayacağı-
çocukları ve gençleri meraklandırmak, na çok üzüldüm.
ilgilerini bilime, bilgiye çekmek için yazı- B) İkinci dönem kurs açılıp açılama-
lan kitap; üslubu, bakış açısı ve türü ile
yacağını sordu.
bu alandaki eksikliği kapatacak türden.
(IV) Kitap, okurlarına heyecanlı bir ma- C) Atalarımız “Kalem kılıçtan kes-
ceranın yanı sıra uzay ve gezegenler kindir.” demiş.
hakkında hem doyurucu hem de ufuk
D) Neden böyle davrandığını bir tür-
açıcı bir kurgu sunuyor. (V) Salt bir
lü anlayamadık.
maceradan oluşmayan kitapta, gençler
bahsedilen gezegenler hakkında temel E) Annesi “Neden bugün eve geç
bilgileri de öğrenebiliyorlar. geldin?”dedi.
6.Bu parçada numaralanmış cüm-
lelerin hangisinde “varsayım” anlamı
vardır?
9. Aşağıdaki cümlelerden hangi-

sinde “tahmin” anlamı vardır?
A) Bu hafta sonu iki günlük bir okul
gezimiz olacak.
7. Aşağıdaki dizelerin hangisinde
“özlem” anlamı vardır? B) Şimdi karlar erimiş, bahar çiçek-
leri açmıştır bizim dağlarda.
A) Bende hiç tükenmez bir hayat
vardı/ Kırlara yayılan ilkbahar gibi C) Bu yaz Şanlıurfa’ya, dedemlerin
yanına, gidebiliriz.
B) Başkalarının aşkıyla başlıyor ha-
yatımız/ Yaprakla yağmurun aşkı mesela D) Birden karşıma çıkıp bana doğru
C) Yalnızlığım benim çoğul türküle- koşmasın mı?
rim/ Ne kadar yalansız yaşarsak o kadar iyi E) Daha büyük bir pasta alsaymışım
D) Kadınlar taş heykeller gibi gelip daha iyi olurmuş.
geçer sarı kayalardan/ Hangisine bak-
sam sen kımıldar sen seslenirsin içer-
lerden Cevap Anahtarı:
E) Bu yürek seni seveceğini biliyordu 1) A 2) E 3) B 4) C 5) B 6) A
herhâlde/ Bu kafa seni kuracağını sezi- 7) A 8) B 9) B
yordu hanidir
48
TÜRKÇE
Öznel ve Nesnel Yargılar
1. Öznel Yargı
Kişiden kişiye değişen ve herkesçe kabul edilmeyen yargılara öznel yargılar
denir. Öznel yargılar değişebilir ve başkaları tarafından onaylanmayabilir.
Örnek
l Pazartesi benim hiç sevmediğim bir gündü.
l Yazar romanında oldukça içten, sıcak bir anlatıma başvurmuş.
l Korkularımızdan kurtulmamız çok zordur.
2. Nesnel Yargı
Doğruluğu kanıtlanabilen ve herkesçe kabul edilen, kişisel görüş içermeyen
yargılara nesnel yargı denir. Nesnel yargılar; kesinlik taşır, doğruluğu ya da yan-
lışlığı kanıtlanır ve kişiden kişiye değişmez.
Örnek
l Yakup Kadri Karaosmanoğlu Yaban romanında Kurtuluş Savaşı yıllarını
işlemiştir.
l İki çocuğunu her sabah okula arabayla bırakırdı.
l Yazar eserinde oldukça uzun cümleler kullanmıştır.
Uygulama
Aşağıdaki cümleleri “nesnel” ya da “öznel” olma durumlarına göre
değerlendiriniz.
Kitap okumayanlar konuşkan olmazlar.
Ana renklerden biri de kırmızıdır.
Hareketli şarkılar herkesi etkisi altına alır.
Roman, üç bölüm halinde sinemaya uyarlanmış.
Beyaz kıyafetler insanlara yakışıyor.
49
Uygulama
TÜRKÇE
Aşağıdaki metinlerde geçen ‘‘nesnel’’ ve ‘‘öznel’’ cümlelerin numaralarını

verilen alana yazınız.
(ı) İlçenin 2800 metre yüksek- (ı) Atatürk ‘‘Türk dili, dillerin
liğinde iki krater gölü ve Dik- en zenginlerindendir. Yeter ki
men çevresinde üç adet küçük bu dil şuurla işlensin.’’ dediği
gölü vardır. (II) İlçe, Artvin’in güzel Türkçemiz bir tedbir alın-
Karadeniz’e kıyısı bulunan iki mazsa yok olup gidecek. (II)
ilçesinden biri olup kıyı uzun- Pek yazık ki insanımız sahip
luğu 14 km’dir. (III) Dağlarla olduğu hazinenin farkında de-
kaplı bir bölgede kurulduğu ğil. (III) Oysaki Türkçe yaklaşık
için tarım alanları sınırlıdır. (IV) 83 milyon konuşuru ile dünya-
1950 yılından sonra çay yarımı da en çok konuşulan 20. dildir.
yapılmaya başlanmıştır. (V) (IV) Ama her gün, insanları-
Az miktarda ama çok lezzetli mızın duygu ve düşüncelerini
narenciye yetiştirilmektedir. güzel kelimelerimizle değil,
emojilerler ve kısaltmalarla dile
Öznel Cümle getirdiğine şahit oluyorum. (V)
Bir milletin bağımsızlık simge-
lerinden biri olan dilin bu şekil-
de bozulması içimi acıtıyor.
Nesnel Cümle
Çözümlü Soru
Minaresi, renkli(I) sır tekniği kullanılarak süslenmiş(II) olan İznik Yeşil(III) Cami,
Osmanlıdan günümüze(IV) kalan görkemli(V) yapılardan biridir.
Numaralanmış sözcüklerden hangisi bu cümlenin kişisel düşünce ifade
etmesini sağlamıştır?
A) I. B) II. C) III. D) IV E) V
Çözüm
Bu cümlede “görkemli yapı” sözcük grubundaki “görkemli” sözcüğü kişisel bir dü-
şünceyi ifade ettiği için özneldir. Diğer sözcükler ise cümlede nesnel yani kişiden kişiye
değişmeyen bir özellik taşır. Sorusunun doğru yanıtı “E” seçeneğidir.
50
TÜRKÇE
(I) Osmanlılar öyle nazif, öyle dü- 2.Aşağıdaki cümlelerin hangisin-
şünceli bir medeniyetti ki iftar saatle- de söyleyenin kişisel düşüncelerine
rinde evlerin sokak kapısı açık kalır, yer verilmiştir?
evlere misafir olarak gelenlerin iftar
A) Halil İnalcık’ın eserlerine bir bü-
yapmalarına vesile olunurdu. (II) Ye-
tün olarak bakıldığında onun Osmanlı
mekler yenir, leziz Osmanlı şerbetleri
tarihinin hemen hemen bütün dönem-
içilir ve en sonunda ev sahibi, misafire
leri üzerine araştırmalar yaptığı görü-
bir kese içerisinde “diş kirası” denilen
lüyor.
bir miktar para verirdi. (III) İlk olarak
Fatih zamanında Sadrazam Mahmut B) İnalcık’ın eserleri temelde ku-
Paşa tarafından başlatılan bu gelenek rumlar tarihi, devlet yapısı ve felsefesi,
asırlar boyunca devam etmiştir. (IV) hukuk, ticaret, toplumsal tabakalar,
Bu güzel âdetin anlamı ise “Evimize üretim, vergi, bürokrasi, demografik
geldin, soframızı bereketlendirerek yapı, şehir tarihi kapsamında Osmanlı
yemeklerimizden yedin ve bize sevap sosyal ve ekonomik tarihini aydınlat-
kazandırdın.” demekti. (V) Ancak bu- maya dönük çalışmaları kapsayıcı şe-
nun yanında aslolan ise bu kutsal ayda kilde gruplandırılıyor.
fakirlere yardım edip onları biraz olsun C) Halil İnalcık, Osmanlı sosyal ve
sevindirmekti. ekonomik meselelerinin hiçbirinin da-
1.Bu parçada numaralanmış cüm- yandığı hukuki temellerinden soyutla-
lelerden hangisi kişisel yorum içer- narak incelenemeyeceğini savunarak
memektedir? akademik hayatının daha ilk dönemle-
rinden itibaren Osmanlı hukuku üzerin-
A) I.
de araştırmalar yaptı.
B) II.
D) Osmanlı Devleti’nin sosyal ve
C) III. ekonomik tarihi bağlamında araştır-
D) IV. malar yaptığı bir diğer alan olarak Os-
manlı şehir tarihiyle ilgilenen İnalcık,
E) V. özellikle1950’lerde Bursa kadı sicilleri
üzerinde yaptığı araştırmalarında,
Bursa kadı sicillerine ait 300’den fazla
belgeyi neşretti.
E) Bilge âlim Halil İnalcık, ardında
Bulgar Meselesi, Tarihli Suret-i Defter-i
Sancak-ı Arvanid gibi 25 eser bırak-
mıştır.
51
TÜRKÇE
(I) Dünya yörüngesinde bilimsel Ülkemizdeki ceylan türlerinden biri

araştırmaların yürütüldüğü bir uzay de Hatay ceylanıdır. (2) Hatay ceylanı-
istasyonu düşüncesi, ilk kez 1903ʼte nın boyu 100-115 cm, kilosu 17-30 kg
ortaya atıldı. (II) Bu düşünceyi ortaya civarındadır.(3) 22-29 cm uzunluğun-
atan, Konstantin Tsiolkovsky adında da boynuzları vardır. (4) Zarif yapılı,
bir Rus öğretmendi. (III) Bu öğretmen, ince bacaklı, çok güzel ve iri gözlü bir
‟Dünyanın Ötesinde” adlı romanında hayvandır. (5) Karın kısımlarında kah-
Dünya yörüngesindeki uzay istasyon- verengi ve beyaz renkler görülür.
larından söz ediyordu. (IV) Tsiolkov-
skyʼnin orijinal fikirler ortaya koyduğu 5. Bu parçada numaralanmış
bu eşsiz roman, uzay istasyonlarıyla cümlelerden hangisi kanıtlanabilirlik
ilgili çalışmaların temelini atmıştır.(V) açısından diğerlerinden farklıdır?
Ondan sonra da böyle çalışmalar ya- A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
pılmıştır
cümlelerin hangisinde kişisel dü-
şünce söz konusudur?
Zorluklar karşısında pes edenler,

asla başarılı olamazlar.
(I) Yeni Gine, Endonezya ve Filipin-
ler’de yetişen gökkuşağı okaliptusu 6. Bu cümlenin öznel olmasının
adı verilen ağaç, kâğıt yapımında ve sebebi aşağıdakilerden hangisidir?
süs bitkisi olarak kullanılmaktadır. (II) A) Kesin yargılar içermesi
Bu ağacın gövdesinin farklı bölgeleri,
B) Kanıtlanabilir olması
yılın farklı zamanlarında soyulur ve bu
soyulma ile açık yeşil olan iç tabaka C) Doğruluğunun tartışılmaz olması
ortaya çıkar. (III) Bu tabaka, havayla D) Kişisel görüş içermesi
temas ettikçe koyulaşarak sarı, yeşil,
mavi, kırmızı, turuncu, mor ve bordo E) Herkesçe kabul görmesi
karışımı bir renk alır. (IV) Yedi farklı
renge bürünür.(V) Bu renklerin gövde
üzerinde dağılımı şahane bir görüntü
oluşturur.
cümlelerden hangisi kanıtlanabilirlik Cevap Anahtarı:
açısından diğerlerinden farklıdır?
1) C 2) B 3) D 4) E 5) D 6) D
A) I B) II C) III D) IV E) V
52
ÜNİTE DEĞERLENDİRME TESTİ
TÜRKÇE
I. Kura çekmek için sizi buraya Sevgi verirsen karşıdaki insana,
davet ediyoruz.
Ayna gibi yansıtır aynen sana.
II. İşler durgun olduğu için kapatmış
3. Bu dizelerde anlatılmak istenen
dükkânını.
III. Lafı uzatmamak için hemen
A) İnsanlar ya olduğu gibi görünmeli
konuya girmek istiyorum.
ya da göründüğü gibi olmalıdır.
IV. Yüksek lisans yapmak için yurt
B) Problemli insanlara sevgiyle
dışına gideceğim.
yaklaşmak kolay değildir.
V. Hafızasını diri tutmak için sürekli
C) Sevgi ve mutluluk paylaşıldıkça
kitap okuyor.
büyür ve yayılır.
1. Numaralanmış örneklerin
D) Başkalarına sevgi gösteren kişi,
hangisinde “için” edatı cümleye
kendisi de sevgi görür.
diğerlerinden farklı bir anlam katmıştır?
E) Sevgi her şeye çare değildir.
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V
(I) Hayatta beceremeyeceğim şey-

lerden biri kadın diyaloglarıdır. (II)
Bu, erkek senaristlerin çoğu için de
“Yazdıkları kalıcı olsun diye ince geçerlidir. (III) Kadın dünyasını çok
eleyip sık dokuyor.” fazla bilmedikleri için kadınlar arasında
geçen konuşmalar, hikâyeler üzerine
2. Yukarıdaki cümlede hangi an- yazdıkları çok başarılı olmayabilir. (IV)
lam ilişkisi vardır? Tabii bunun tersi de kadın yazar ve
A) amaç - sonuç senaristler için geçerli olmayabilir. (V)
İstisnaları ayrı tutuyorum elbette.
B) neden - sonuç
C) koşul - sonuç
cümlelerin hangisinde “ön yargı”
D) benzetme söz konusudur?
E) dolaylama A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
53
TÜRKÇE
Başarı, çoğunlukla ötekiler pes ettik- Kimi insanlar vardır, iyiliksever gö-
ten sonra da ipe asılıyor olmaktır. rünür. Ama yaptığı iyiliği karşılıksız de-
5. Aşağıdakilerden hangisi bu ğil menfaat bekleyerek yapar.
cümlede anlatılmak istenene anlam- 7. Aşağıdaki atasözlerinden han-
ca en yakındır? gisi bu cümlede verilmek istenen
A) Başarmak için kuvvetli bir baş- düşünceyi en iyi yansıtır?
langıç gerekmektedir. A) Bal bal demekle ağız tatlanmaz.
B) Hiçbir başarıya rastlantılar sonu- B) İyiliğe iyilik her kişinin kârı,
cu ulaşılamaz. kötülüğe iyilik er kişinin kârı.
C) Birlikte ulaşılan bir başarı kadar C) El öpmekle ağız aşınmaz.
güzel hiçbir şey yoktur. D) Ağzına bir zeytin verir, altına
D) Başarı disiplinli bir çalışmanın tulum tutar.
ürünüdür. E) Çok söz yalansız, çok para
E) Herkesin bıraktığı yerde devam haramsız olmaz.
etmek başarının yolunu açar.
I. Bu sene Türk turizmi yeni bir rekor

kıracak gibi görünüyor. (tahmin)
II. O anda içeriye kendisinden söz
ettiğimiz kişi girmesin mi? (kızgınlık)
III. Burası dünyanın alelade bir yeri
değil, cennetten bir misaldi âdeta. (be-
ğenme)
Işığın olduğu her yerde gölgeler de
vardır. IV. Atalarımızın gözü gibi saklayıp
bize bıraktığı o eserleri bu hâlde gö-
6. Bu cümleyle anlatılmak istenen
rünce içimiz cız etti. (üzülme)
V. Aman diyeyim, bu kabloları ıslak
A) Gelişim için sürekli çalışmanın
elle sakın tutmayın! (uyarı)
şart olduğu
8. Numaralanmış cümlelerden
B) Yapılan iyiliklerin kalıcı izler bıra-
hangisi ayraç içindeki kavrama
kacağı
uygun bir örnek değildir?
C) İyilik ve güzelliğin olduğu yerde
kötülük ve çirkinliğinde olabileceği
D) Değişimin olmadığı yere karanlı-
ğın hâkim olacağı Cevap Anahtarı:
E) İnsan yaşamında her zaman gü- 1) B 2) A 3) D 4) A 5) E
zel günlerin yaşanamayacağı 6) C 7) D 8) B
54
NOTLAR
TÜRKÇE
55
NOTLAR
TÜRKÇE
56

cumledeanlam6382972

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

cumledeanlam6382972

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ÖZEL EĞİTİM VE REHBERLİK HİZMETLERİ

l Günümüz ne kadar yoğun geçerse geçsin yemek yemeyi ya da su içmeyi

Geleceği- yaşayarak mutlu olabiliriz-

KONU DEĞERLENDİRME TESTİ

4. rüzgâr E) Seramik hayatın her alanında

I. denizyıldızlarını kurtarmaya B) risk, insan için tüm kaygıların

2. Amaç - Sonuç Cümleleri

Bu iki cümle türü de “niçin” sorusuna cevap verdiği için karıştırılmaktadır. Bu

3. Koşul - Sonuç Cümleleri

l Müdürün yanına giderseniz konuyu daha iyi anlayabilirsiniz.

8. Üslup (Biçem) Cümleleri

10. Aşamalı Durum Bildiren Cümleler

11. Doğrudan Anlatım

12. Dolaylı Anlatım:

KONU DEĞERLENDİRME TESTİ

A) Koşul-sonuç B) Geri vermek üzere kardeşimden

(I) Bugünlerde sokaklarımızın ve

(I) Uyku davranışı insana benzeyen

Duygu İfade Eden Cümleler

11. Olasılık(ihtimal) Cümleleri:

12. Ön yargı(Peşin hüküm):

Aşağıdaki verilen cümleleri inceleyip ifade ettiği anlam ve duyguları

a. Buralara kadar gelip beni ziyaret etmemişsin.

Küçümseme Azımsama Karşılaştırma Sitem

Yakınma Pişmanlık Beğenme

Aşağıdaki dizelerden hangisinde abartma vardır?

A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. V. Kararlarımızda duygular kadar

İlk denizaltıyı Osmanlıların yaptığını

9. Aşağıdaki cümlelerden hangi-

Aşağıdaki metinlerde geçen ‘‘nesnel’’ ve ‘‘öznel’’ cümlelerin numaralarını

(I) Dünya yörüngesinde bilimsel Ülkemizdeki ceylan türlerinden biri

Zorluklar karşısında pes edenler,

ÜNİTE DEĞERLENDİRME TESTİ

(I) Hayatta beceremeyeceğim şey-

I. Bu sene Türk turizmi yeni bir rekor

You might also like