Download as pdf
Download as pdf
You are on page 1of 9
VAN DE POW/MIA VA ANH HUONG CUA VIEC GI QUYET VAN DE POW/MIA BOI VOI VIEC BINH THUONG HOA QUAN HE VIET NAM - HOA KY V n dé ta binh chién nhan bj mit tich trong chién tranh (Prisoners of War/Missing in Action POW/MIA) 1A mgt trong nhiing van dé quan trong, cé anh hudng dang ké ddi véi vige binh thung héa quan hé gidta hai nude Viet Nam - Hoa Ky. Sau khi mién Nam Viét Nam hoan toan gidi phong (30-4-1975), Chinh quyén My da tién hanh phong to’ tai sin eda Vigt Nam. Ngay 1975, My tuyén bé céim van thuong mai, phir quyét viée Vigt Nam gia ap Lién Hop qui Tuy nhién, My van dé ngé kh nang cai thign quan hé véi Vit Nam. Chinh quyén My tuyén bé khong cong nhn bét ky chinh pha lw vong nao cia Viet Nam. nhi giti thong digp cho Chinh pha Viet Nam khang dinh Hoa Ky khéng tha dich véi Vi¢t Nam, t6 ¥ sin sang néi ¢huyén véi Vigt Nam vé quan hé hai nude. Cuéc tiép xtc diiu tién sau chién tranh gita Viét Nam va My dién ra tai Paris ngay 10-7-19 thu thit nhat dai sit quan chi: yéu ban vé dé MIA, Cu thé phia My xin duge trao tra mét sé hai cot phi céng My bi bain roi d mién Bac. Cudc gap tiép theo (5-9-1975), Viét Nam dong ¥ sé trao cho My 3 bé hai cét phi cong My. Nhung phai dén thang 12-1975, Viét Nam “ThS. Vién Sit hoe. AL THUG méi cho phép mét d Cha tich Uy 4 Ha Nghi sy My do POWMIA GV. ban Montgomery din dau vio Ha Ndi nhan. Sang nam 1976, My thong qua Lien X6 tham dé viée tiép xc vi Viet Nam, nhung My khang dinh sé khéng thuc hién diéu 21 (quy dinh vé van dé béi thudng chién tranh) cia Higp dinh Paris. Bo Ngoai giao p cho Viét Nam khang dinh: Vain dé “kiém diém day dit” vé MIA sé 1a mt trong nhing vin dé hang dau cia My, chi khi nao vain dé nay duge gidi quyét mét cach cd ban” mdi c6 thé dat duge tién b@ that sy trong vide binh thudng héa quan hé gitta hai nude. Viét Nam dé cap dén: van anh; vain dé ngudi My mat tich trong chién tranh va khang dinh chi trén co sd gidi quyét 2 vain dé dé sé binh thudng héa quan hé vdi My theo quy dinh cla Diéu 22 Higp dinh Paris. Sau khi nham chite Téng thong My (dau nam 1977), J. Carter di thi hanh mét so digu chinh trong chinh sich déi véi Viet Nam. J.Carter chi trvténg binh thuting héa trong khign chinh quyén J. Carter quan n dén vide thiét lip méi quan hé mdi véi ul A- Thai Binh duong. Ngay 6-1- 1977, Téng thong J. Carter thong qua Lién Van dé POW/TTIA va anh hudng... ar X6 chuyén dén Chinh phi Viét Nam, dé nghi vé mét ké hoach binh thudng héa gdm 3 diém: 1, Viét Nam thong bao tin vé ngudi My mat tich trong chién tranh (MIA) 2. Hoa Ky chip nhan Vigt Nam vao Lién Hep quéc va sin sang thiét lap quan hé ngoai giao day da cang nhu bat dau buén ban véi Vigt Nam 3. Hoa Ky c6 thé déng gép vao khéi phuc Vigt Nam bing cach phat trién thuong mai, cung cip thiét bi va cae hinh thite hgp tée khac (1). Nhu vay, ngay tit sau khi chién tranh Vigt Nam chim duit, chinh quyén My da quan tim dén van dé POW/MIA va coi dé 1a mét trong nhiing diéu kién quan trong dé binh thudng héa quan hé véi Viét Nam. Ngay 3-3-1977, Chinh quyén J. Carter quyét dinh néi long mot phén cém van doi véi Viét Nam, cho phép tau va may bay nuéc khac ché hang sang Viét Nam duge ghé cic cing va san bay. Dé thie day ké hogch binh thung h6a, thang 3-1977, Chinh pha Hoa Ky da cit mét phai doan quan trong do Thugng Nghj si Woodcock dan dau sang Viét Nam. Trong nam 1977, Vigt Nam va Hoa Kj da tién hanh 3 vong. dam phan tai Paris va mét vong dam phan tai New York. Thong qua chuyén tham Viét Nam cita phai don Woodcock va cde cuge dam phan vdi Viét Nam. phia My dé nghi binh thung héa quan hé khong diéu kign va lap phong lién lac 6 tha dé hai nude trong khi chua binh thing héa quan hé. Trong cic cuge dam phan Vi¢t Nam- Hoa Ky, cin cit vao Diéu 21 (2) cla Hiép dinh Paris va cam két cha Tong thong Hoa Ky trong Cong ham giti Chinh pha Viét Nam Dan chi Cong héa vé van dé néu trong Diéu 21, Viet Nam “déng § binh thudng h6a quan hé va tiép tye tim kiém MIA néu My nhan vign trg cho Vigt Nam va bac bé ap van phang’ (3). ‘Thuc té 1a vao thdi diém nay da c6 cd hi thuan Igi dé hai nude Viét Nam - Hoa Ky binh thudng héa quan hé, nhung do quan diém cia Viét Nam va Hoa Ky qua xa nhau va do mot sé diéu kign khfich quan khéc nén c¢ hoi dé da bj bé qua. Tu cudi nam 1977, tinh hinh thé gidi cd nhiéu bién déi. Lién X6 md rong anh hudng ra nhiéu khu vue trén thé gidi. Nam 1978, Lién X6 va Vigt Nam ky Higp uéc hitu nghj va hgp tac (3-11-1978). Higp ude 1978 da khang dinh Viét Nam trd thanh déng minh quan trong cia Lién X6 6 khu vue Dong Nam A. Su kién nay cing véi viée Viét Nam dua quan nh nguyén Campuchia di tae déng Ién dén quan hé Vist Nam - Hoa Ky va tién trinh binh thudng héa quan hé gitfa hai nude. My di huy bé vong dam phan Hoa Ky - Vigt Nam dy dinh vao thang 2-1978 va phéi hgp véi cde nude thyc hign chinh sich bao vay edim van Vigt Nam. Chinh quyén J. Carter dé chon con dudng binh thudng héa quan hé véi Trung Quée va gic sang bén viée binh thudng hoa quan hé véi Viét Nam. Ngay 15- 12-1978, My va Trung Quée da ra Thong cio chung chinh thite céng nhan nhau va thiét lap quan hé ngoai giao tit ngay 1-1-1979. vao My cing nhén manh vain dé POW/MIA, gan chat van dé dé nhu 1a mét trong nhiing diéu kién quan trong cho viée x6a bé céim van déi véi Vigt Nam va binh thudng héa quan hé Vigt Nam - Hoa Ky. Ngay 21-8-1978, Quée Hoi My eit mot doin 7 Ha Nghi sy thuge c& hai Dang Dan chi va Cong héa do Ha Nghi sy Dang cha G.V. Montgomery, Cha tich Uy ban a8 POW/MIA dan dau sang Viét Nam dé trao déi véi Tha truéng Phan Hién vé van dé tim kiém ngudi My mat tich trong chién tranh. Viét Nam da trao tra cho Hoa Ky mét sé bé hai cét dé té thién chi hgp tac trong vain dé MIA. Khi R. Rigan lén ndm quyén thay J. , chinh quyén My cing luén luu ¥ én trién tién téi quan hé binh thudng gitta hai nude phy thude vio viée Vit Nam hgp tae day dia trong qua trinh tim kiém tung tich cia c&c quan nhan My bj bat lam t binh va mat tich trong chién tranh. ‘Tit Dai hdi Dang Cong sin Viét Nam ln thit VI (1986), Viét Nam tién hanh déi méi dat nude, trong dé c6 dudng 1éi déi ngoai. Déi vi My, Vigt Nam chi trucng thuc hién binh thudng héa. Quan diém va lap truéng cia Viét Nam la: “Chinh phi ta tiép tuc ban bac véi My giai quyét cac van dé nhan. dao do chién tranh dé lai va san sang cai thién quan hé vdi My vi Igi ich cia hoa binh, 6n dinh 6 Déng Nam A” (4). Dang va Nha nude Viét Nam coi quan hé véi Hoa Ky la nhan té quan trong trong chinh séch déi ngoai cua minh. Vige binh thudng héa quan hé véi My sé gitip Vidt Nam pha duge thé bi bao vay, c6 lap, khai thong duge céc tré ngai, tao diéu kién thuan Igi cho viée cai thién va md réng quan hé véi cdc nude va cdc té chite khu vuc, quéc té. Viét Nam chi truong déi thoai véi My dé timg bude cai thign quan hé véi ho. Nhan ré phia Mj coi vide giai quyét vin dé POW/MIA cing véi vin dé Campuchia 1 hai vén dé quan trong hang dau dé tién téi binh thudng héa quan hé Hoa Ky - Vigt Nam, Vigt Nam da c6 nhiing chinh sach tich cue gop phan giai quyét sém van dé POW/MIA va Campuchia. Viét Nam da ting bude déi méi trong viée danh gia vai tr, vi trf cia My déi véi Rghién ciru Lich sit, sé 4.2006 thé gidi, khu vuc. H6i nghi Trung uong sau khoa VI (thang 3-1989) tiép tuc khang dinh quyét tam binh thudng héa quan hé véi My cia Ding vA Nha nude Viét Nam. Viét Nam tich eye tham gia giai quyét van dé POWMIA; Xtc tién viée rit hét quan khdi Campuchia (9-1989); Trién khai hoat déng ngoai giao thiic déy binh thudng héa quan hé voi My. Nhitng dong thai cia phia Vict Nam, dae biét 14 thign chi hgp tac ciia Viét Nam trong viée gidi quyét van dé POW/MIA va nhitng tinh toan Igi ich cha phia My 1a nhiing nhan té mé dudng cho viée cai thién quan hé gitia hai nude. Ti nita cuéi nam 1990, My da cé diéu chinh chinh sich véi Vigt Nam, tao buée chuyén bign tir déi déiu sang déi thoai, mé dau cho qua trinh binh thung héa quan hé Hoa Ky - Viét Nam. Dai hdi Dang Cong san Viét Nam lain thi VII (1991), tiép tuc trién khai dudng 161 déi ngoai rong mé, da dang héa quan hé theo huéng “Viét Nam muén IA ban véi tat ca cdc nude trong cong dong thé gidi, phan dau vi héa binh, dgc lap va phat trién” (5). Quan hé véi My 1 mét bé phan quan trong trong chinh sich da dang héa quan hé déi ngoai cua Viét Nam. Mét trong nhiing chi tring quan trong Hi ngoai cua Viet Nam la: thtic ddy qué trinh binh thudng héa quan hé vdi Hoa Ky, truée hét 1a vide bé céim van. Diéu nay ¢6 ¥ nghia rat quan trong déi véi yéu edu an ninh, én dinh va phat trién kinh té caa Viét Nam, gitip Viét Nam cdi thién quan hé véi cdc déi tugng Khae va tao thém diéu kign thuén Igi cho ching ta déi phé véi céch théch thie hign nay. Viét Nam cing nhan rd vide hgp tae ii quyét t6t vin dé POW/MIA Ia khau thiét yéu dé thao g@ tré ngai cho quan hé Vigt Nam - Hoa Kj. Chinh vi vay, Vist Nam da chii dong, tich cuc hgp tac véi My gidi quyét tét vain dé POW/MIA. Van dé POW/INIA va anh hudng... Tu sau Dai hoi Dang Cong sin Viét Nam lAn thi VIL, Viét Nam day manh hon nila viée hgp tie vi My dé gidi quyét vain dé POW/MIA. Vigt Nam khéng chi tich cuc giip dd My tim kiém cdc POW/MIA 6 Viét Nam, ma con tich cuc hgp tac vai My dé tim hiéu sé phan cia c4e POW/MIA 6 Lao va Campuchia. Déi tim kiém hén hgp da duge thanh lap dé lam nhiém vu thong ké vé MIA 4 Vigt Nam, Lao, Campuchia. Viét Nam cho phép fe nhan vién diéu tra My dude tiép cin nghién citu cic bao cio “mat thay tai ngh Nhiing tién trién quan trong dat duge da khuyén khich cic quan chite My yéu cau dude tiép cAn nhiéu hon vdi cfc tai ligu nay. Dai dign cia Vigt Nam da nhat tri ‘Theo tai ligu ti phia My thi s6 ngudi My bj mat tich tai vang Dong Nam A 1a 2.238 ngudi. TH nam 1974 dén 1992, Vigt Nam di trao tra hai cét cha hon 300 ngudi My. Tuy nhién, Héu hét cic nha phan tich cia My déu dong y ring Viét Nam “cat gid” hang trdim bg hai cét va tién hanh trao tra dan cde bg hai c6t nay m9t cach ¢6 chién thuat (6). Vigt Nam ludn coi van dé POW/MIA 1a vin dé nhan dao va hgp tae tich eye véi phfa My" trong viée giai quyét van dé POW/MIA. Chinh pha Vigt Nam tigp tuc trao tra cdc hai cét tim thay, cho phép phia My mé.cée cuge tim kiém tai noi e6 quan nhan My ngé nan va mé cac hé so cha Viet Nam cho My tra cttu, Vigt Nam khang dinh ring khéng con mét ngudi My nao 6 Viét Nam, Thang 1-1 thugng vign Hoa Ky di quyét dinh ring ho khong tim thay bing chitng cu thé nao cho thay 18 c6 nguai My con séng tai Dong Nam A. Tuy nhién, cdc té chite ing hé tim kiém ta binh cho rang vin cé ngudi My con song bj bé lai 6 Dong Nam A va néu bé cam van thi Vigt Nam s8 lam ngo khéng chiu hgp m@t Uy ban cia ag tac trong viée tim kiém quan nhan My mat tich, Ciing gidng nhu cic chinh phi tién nhigm, Chinh phir Clinton ditng vé phe nhiing ngudi cha trudng tim kiém ti binh. Phu t4 Ngoai truéng My, Winston Lord khang dinh: Hoa Ky phai dat duge tién b6 cu thé vé vin dé ta binh va quan nhan mat tich trudée khi tinh chuyén cai thién quan hé voi Viét Nam. Nam 1993, tién trinh binh thudng héa quan hé Vigt Nam - Hoa Kj gap phai nhidu trd ngai do van dé tai gu Nga vé MIA. “Tai ligu Nga tht 1” do mét nha nghién ettu sit hoc cia trudng Dai hoe Havard, ong S. Morit cong bé vao thing 4. Dé 1A mot van kién gay nhiéu tranh cdi xudt phat tit cdc hé so cha Dang Cong san Lién X6. Ngudi ta cho ring van kién nay la mot ban phic trinh cla mt tudng linh Viét Nam giti cho Bo Chinh tri Nga nim 1972. Trong van kign nay néi rang ¢6 1.205 quan nhan My bi giam giit trong cae nha ta tai Bac Vie Nam. Trong khi chi c6 591 td binh da duge tra tu do vao nam 1973 (7). “Tai | thit 2” 1a tai ligu cia tinh bao quan su X6. Ban tai ligu do cdc gidi chtte Nga dua ra (thang 9-1993) trong mot phién hop cia Uy ban lién hgp Nga - My binh chién tranh va binh si mat tich trong cdc cuge tranh chip trong théi ky Chién tranh lanh. Ban phic trinh nay néi rang Bac Viét Nam giam gid 738 quan nhan My nhiéu hon con s6 368 ngudi (8) ma Vist Nam da thita nhan. Vain dé “tai ligu Nga” d& gay 1én mét lan sng phan déi viée My huj bé cdi van Viet Nam trong x4 hoi My. gt sé Thugng Nghj sy My da len thuc giye Téng thong B. Clinton khéng duge bai bé lénh cam van déi véi Vigt Nam vi Vigt Nam d& khéng cung cp day di nhiing tin tiie vé nhiing ngudi My cdn duge ‘it tich trong chién tranh, Lanh dao coi 1a 50 phai chdng lai viée hiy bo cm van Viet Nam trong Quéc hdi My 1a Thugng Nghi si Dang Cong héa Smith. Ong Smith néi: “ong thay ban tai ligu cha Nga 1a rat ding quan tam vA éng d& viét cho Téng théng B. Clinton dé yéu cau ong B, Clinton ding hay bé Ignh em van", Vigt Nam béc bé nhiing thong tin duge dua ra trong céc tai ligu Nga. Ong Ha Huy Théng, thude Vu Bac My B6 Ngoai giao Viét Nam cho biét phan ting chinh thtic cita Viét Nam nhu sau: “Khi Hiép dinh Paris dugc ky két, Viét Nam ¢é trong tay 585 ta binh My va nude ngoai bj bat, nhu di théng bao cho phia My, Viét Nam da trao toan b@ sé nay cho chinh pha Mg thang 3-1973. Tir d6 dén nay khong c6 mét ta binh My nao do chién tranh dé lai cdn bi giam gid 6 Viet Nam. D6 la sy thuc, Tat ca nhiing con sé khac vé tu. binh My d Viét Nam déu khéng chinh xéc, do nhém lan théng tin hoac bia dat c6é dung §. Ciing nhu tai ligu Nga truée day, cée tai ligu Nga lin nay da néu nhiing con sé bia dat cao hdn con sé thue rat nhiéu. Cai ma tai liéu Nga ndi la Hoi nghi Trung ung lan thit 20, trong dé c6 thao luan van dé ta binh, eding 1A diéu dung ding” (9). Phia My cing da tién hanh diéu tra, nhung khéng c6 chitng cé nao dé khang dinh tinh xc thyc cita ca hai “tai ligu Nga” vi ca hai tai ligu Nga cing mau thuan véi cae su kign da duge biét. Qua van dé “tai ligu Nga”, vio nhiing théi diém nhat dinh cho thay van dé ta binh My trong chién tranh Vigt Nam Ia van dé hét ste nhay cam trong viée binh thudng héa quan hé gitta hai nuée Vit Nam - Hoa Ky. Van dé quan nhan My mat tich 1a tré ngai cudi cing trén con dung tién téi binh thudng héa quan hé giita Viét Nam va Hoa Ky. Rghién citu Lich sit, sé 4.2006 Mac da c6 nhiing khé khan tré ngai do vain dé “tai ligu Nga”, nhung nam 1993 tién trinh binh thuéng héa quan hé Viet Nam - Hoa Ky van c6 bude tién dang ké. Nam 1993, B. Clinton da thuc hién 2 buée tién In trong viée cai thién quan hé vdi Viét Nam: quyét dinh thang 7-1993 gidi toa quan hé cia Viet Nam véi IMF, cho phép Viét Nam cé thé nhan tién vay cla quée té va quyét dinh ngay 13-9-1993 ndi léng cae bign phap trig phat mau dich déi v6i Viet Nam (cho phép cae cng ty My duge tham gia vio céc dy dn phat trién quéc té), phat nhiing tin higu tich cyc tdi cho Viét Nam vé n trg nhan dao, trao cho phia Viét Nam nhiing tai ligu ma Viét Nam can vé vin dé MIA. Diéu d6 ching td My da thita nhan suf hgp tae tich cue ma ho nhan duge tir phia Vidt Nam vé van dé MIA. Phy tA ngoai truéng Hoa Ky W. Lord da tuyén b6 trong mét cude hop bao tai Ha Noi ngay 14-12-1993 rang: Hoa Ky da duge Viét Nam hgp tac hét site tét dep trong céng cudc tim kiém céc quan nhan Mj bi coi la mat tich vA cling da c6 duge mét 86 két qua cu th Cac né luc réo riét cia Vidt Nam da gop phan dang ké vao tién b6 trong nam nay trong cugc tim hiéu vé sé phan cua cdc quan nhan My mat tich (10). Nhiing quyét dinh quan trong cua My dGi véi Viét Nam trong nam 1993 thé hién mét chinh sach nhay bén cia chinh quyén Clinton so véi chinh quyén truée day. Tuy nhién, do ste ép cia cc té chite cuu chién binh My, nén Téng théng B. Clinton khong thé xda bo lénh c&m van déi véi Viét Nam vao nam 1993. Lénh edim van cla My déi véi Vigt Nam 1A mét van dé quan trong déi vdi nhiing té chitc cyu chién binh My cho rang van cdn binh si My bj Viét Nam cim gid. Cyu Thiéu ta Tomat Bét - Chi tich Lién minh toan quéc cyu chién binh My Van dé POW/MIA va anh hudng... 51 timg tham chién tai Vi¢t Nam cho ring phai tiép tuc ap dit lénh cfim van mau dich d6i véi Vidt Nam. T. Bat cm dau lién minh gdm 70 té chute va khodng 36.000 héi vién cho rng: Lénh cfm van sé gitip moi ngudi quan tam tdi eée quan nhan sang phue vu tai Vidt Nam trude diy va hign chua biét r3 sé phan cia hg nhu thé nao: “Vain dé quan trong nhat ma cyu chién binh dang phai duong dau 1a chuyén dua cic ta binh My hién con séng quay tré vé My - mot chuyén. ma chting t6i tin tudng 1A hoan toan tuy thuge vao Viét Nam cho tdi khi nao Viét Nam trao tra lai nhiing ngudi nay. ching ta khéng cé tién cho Viét Nam, vi thé ching ta phai ngan chan khéng cho Viét Nam huéng nhitng Igi ich cha thé gidi ty do. Chting ta phai tao 4p luc déi vi Viet Nam va dé chinh 1a ly do tai sao cé lénh cfm van va tai sao ching téi muén My duy tri lénh cm van nay” (11). Ban than chinh quyén Clinton cing luén gin van dé POW/MIA lam diéu kign tién quyét trong vige binh thuing héa quan hé@ véi Vist Nam. Téng thdng B. Clinton kién quyét ng hé chinh sach cia Bush quy dinh bat ky mot sy cai thién nao trong quan hé Viét Nam - Hoa Ky ké ca ndi long cfm van buén ban va vién trg nhung déu phai tuy thudc vao su hgp tac cia Viét Nam trong vie dat duge su thdng ké day di nhdt sé phan 2.238 POW/MIA. Khi dua ra quyét dinh gidm bét enh cfim van déi voi Viet Nam ng 9-1993, Téng thdng B. Clinton Can phai c6 thém nhiing két qua cu thé trong né luc gidi quyét cdc trudng hgp quan nhan My mat tich thi méi cé thé tao thém tién b6 di téi vide binh thung héa quan hé gitta Hoa Ky va Vigt Nam (12). Vit Nam trude sau nhu mot coi vain dé tim kiém POW/MIA 1a van dé nhan dao va tich cuc hgp tac véi phia My. Ti dau nam 1993 dén dau nam 1994, Viét Nam da gitp chinh quyén Clinton tim kiém duge hai cét cia 57 quan nhén Mg. Chi tinh riéng 7 thang (ké tir thang 7-1993 dén thang 2- 1994 da gitp My tim duge 39 bo hai edt nhiéu hon cd nam 1992 edng Iai (13). Vide Nam mong mudn My sém bo edim van Viet Nam va hai nude sé nhanh chéng binh thudng héa quan hé. Vi chadm ditt cim van va binh thuéng héa quan hé sé gia tang trién vong xa dinh sé phan cia cic quan nhan My cdn bj coi 1A mat tich trong chién tranh Viét Nam. Ghi nhan sy hgp tac tich cuc ca Viét Nam trong viée tim kiém POW/MIA va cho rang bai bé lénh cam van Viet Nam sé tang cuténg hon nia kha nang gidi quyét vin dé POW/MIA nén ngay 3-2- 1994, chinh quyén Clinton da bai bé cém van Vigt Nam. Trong tuyén bé huy bé céim van Vi¢t Nam, Téng thdng B.Clinton da khang dinh: “... Ngay tit ddu chinh quyén cua téi, tdi cé ndi ring bat cu quyét dinh gi lién quan dén céc quan hé cita ching ta déi véi Vigt Nam déu phai nim duéi su chi dao cia mt nhan té duy nhit - tim kiém mot cach day di nhat ¢6 thé duge cite ta binh cia ching ta va cdc quan nhan mat tich trong khi lam nhigm vu... Hom nay, ti hy bé lénh cfm van buén ban adi vai Viet Nam béi vi téi tuyét déi tin tudng rang day 1a dugng huéng tot nhat dé gidi quyét sé phan nhitng ngudi hign dang mat tich va nhiing ngudi mA ching ta hign khong rd sO phan cia ho...” (14). Sau khi My bé ci'm van va tidn tdi binh thudng héa quan hé vdi Viét Nam, hgp tac gidta hai nue trong vige tim kiém POW/MIA da duge tang cuting hon. Sy tién trién tét trong viée gidi quyét van dé POW/MIA da dua dén mt bude tién méi trong quan hé Vidt Nam - Hoa Ky: Ngay 117-1995, Téng théng B. Clinton tuyén bé 52 binh thudng hoa quan hé véi Vigt Nam. Ngay 4 phin ddu cia Tuyén bé, éng B.Clinton da thita nha Nam ngosi toi da huy bé lénh cm van buén ban déi véi Viet Nam dé dap lai su hgp tac cia ho, va nham tang cudng nhiing né luc cia ching ta bao dim tim kiém hai cét cia nhing ngudi My mat tich va xc dinh sé phan cia nhiing ngudi ma hai cét cia ho van chua tim thay. Viée lam nay da c6 téc dung. Trong vong mudi bay thang, Ha Noi da thue hién nhitng bude quan trong gitp ching ta giai quyét duge nhiéu truéng hgp. 29 gia dinh da nhan duge hai cét cha nhiing ngudi than cia ho va cuéi cing da c6 thé mai Ling ho théa dang. Ha N6i da trao cho chting ta hang tram trang tai liéu gidp ching ta hiéu rd nhitng gi da xay ra déi véi nhiing ngudi My 4 Viet Nam. Va Ha Néi di ddy manh su hgp tac cha ho véi Lao, 14 noi cé nhiéu ngudi My mat tich... Binh thudng héa quan hé 1a bude thich hgp tiép theo. Véi méi quan hé méi nay, chting ta cé thé dat thém duge tién bd” (15). Nhu vay, tix nam 1992, Viét Nam da cha dong, tich cue hon trong viée hgp tac voi My dé gidi quyét vain dé POW/MIA. Viét Nam da cho phép dgi tim kiém My dén nhing noi cé tin dén rang ta binh My cén bi giam git (VD: Lang Hé Chi tich, cdc nha ta, BO chi huy quan dgi), cho déi tim kiém My vao cae hu nghia dia dé kiém tra nhing hai cot nghi 1a cua linh Mg, cho nhan vién tim kiém nguéi My bay tdi céc lang héo lanh dé xdc minh moi tin tite vé POW/MIA; mé cita eéc van phdng luu trit va da chuyén cho phia My 28.000 b@ hé sd. Tit nam 1992 dén 1998, c6 293 b@ hai cét ciia linh My da duge tra vé My, trong dé 95 b6 da xéc dinh duge chinh xac 1a cia ai. 568 trudng hgp da dude xép vao danh sdch khong thé tim kiém Rghién ctu Lich sir, sé 4.2006 thém tung tich. Khong cé bat ct mot bing chung tin cay nao vé sy tén tai cia td binh My, sau khi éng John McCain, Douglas Peterson cing nhiing ta binh khac duge tra tu do nam 1973 (16). Nhan xét vé su hgp tac cha Viét Nam trong viéc giai quyét van dé POW/MIA, Thugng Nghj sy John McCain phai thita nhan: “quan dgi_ Viét Nam da cho phép My lam nhiing vige ma quan doi My sé khéng bao gid cho phép nuée khée duge lim” (17). BO truéng Tai chinh My Robert Rubin néi: “Ti vo cing phan khich trude su hgp tae (ctia Vigt Nam) trong van dé POW/MIA”. Trung ta John Kelly, chi huy d6i tim kiém MIA cing thita ‘Su hgp tac 1a tuyét vdi, néu khong, ching téi di khéng thé thuc hién duge nhiém vy ca minh” (18). Viée chinh quyén My bé cam van va binh thudng héa quan hé véi Vigt Nam 1a su ghi nhan rd ring nhat cua phia My doi vdi sy hop tac day hiéu qua cia Viét Nam trong viée giai quyét van dé POW/MIA, déng théi cing khang dinh chi trugng tich eye, cha dong hgp tac véi MY trong viée giai quyét van dé POW/MIA dé Khai théng quan hé Vit Nam - Hoa Ky cua Viét Nam 1a ding dan. Trong nhiing nam gan day, My va Viét Nam da danh nhiéu nguén lue cho viée phan tich va tim kiém POW/MIA. Nam 1998, mgt nhém nhan vién thudng truc 6 Viét Nam da duge tham gia sau rong vao cde cuge tim kiém thudng xuyén 4 cée dia diém may bay roi va cae cude thao luan véi c&c nhan ching Viét Nam trén khdp ca nuée, Cée nha chite tréch Vigt Nam cho phép céc nha phan tich My tiép can rat nhiéu ede tai ligu va hé so hu tri 06 lién quan dén POW/MIA. Céc né luc hgp tac ngay cang gia tang da gitp hiéu rd sé phan cia hang tram trong sé hon 2.000 ngudi My hign van cén mat tich Dong Dung. Ngay Van dé POW/INIA va anh huéng. 53 3-3-2005, dai dign Chinh phi Viét Nam da giao cho dai din Chinh phi Hoa Ky 3 hom dung hai cdt va di vat da duge giém dinh bude diiu tai Ha Noi dé chuyén vé Hawaii, duge héi huong ln nay 1A két qua cua dgt hoat dong tim kiém chung Viét Nam - Hoa Ky lan tha 79 tai cac tinh mién Bae cia Viet Nam trong cae thing 10 va 11 nam 2004 va do né luc cla mét sé ngudi dan Viet Nam. Day 1a dot trao hai cot lan thi: 95 ké ti nam 1973, dua tong so hai cét quan nhan Mj chét trong chién tranh Viét Nam duge héi huong vé My Ién 829 bé (19). Dap lai su hgp tac tich cuc cia Vist Nam, BO Quée phéng My cho phép cdc quan chite Viet Nam tiép can hé so va ban dé cua My gitp Viet Nam tim kiém cée quan nhan mat tich. Cho dén théi diém Téng thong B.Clinton tham Vigt Nam (11-2000), My da cung céip cho Viét Nam gain 400.000 trang tai liéu giip cho cong viéc tim kiém cac quan nhan Vigt Nam mat tich. Trong chuyén tham Viét Nam, Téng théng B.Clinton da mang thém 350.000 trang tai ligu (20), CHU THICH (), Nguyén Dinh Bin (Chi bién): Ngoai giao Vigt Nam (1945 - 2000). Nxb. Chinh tri Quée gia. Ha Néi, 2005, tr. 313. 2). Theo Diéu 21 eiia Higp dinh Paris vé cham dat chién tranh, lap Iai hda binh 8 Vigt Nam, Hoa KY cain két sé dong gop vao vite han gén vét thuong chidn tranh va cong cuge xdy dyng sau chign tranh 6 Vigt Nam Dan chit Cong hda va toan Dong Duong. (3). Luu Van Lagi: Ngoai giao Vigt Nam (1945 - 1995). Nxb. Cong an Nhan dan. Ha Noi. 2004, tr. 565, Chinh sach cita My déi véi Viet Nam sau chién tranh duge dya trén cd sé danh déi quan hé ngoai giao va kinh té tay doi lay su hgp tae cia Ha Ni trong théng ké vé MIA. Ca chinh quyén Bush va chinh quyén Clinton cting gin van dé cai thién quan hé ngoai giao Viét Nam - Hoa Ky véi su hgp tac cia Viét Nam trong van dé MIA. Nhiing ngudi My phan déi vige bai bé efi thudng héa quan hé voi Viet Nam mudn ding van dé MIA dé chia ré Viét Nam va Hoa Ky. Nhiing ngudi nay cho ring Viét Nam sé khéng bao gid hgp tac trong tim kiém linh My mat tich va vi thé Viét Nam sé mai bi cd lap. Dang va Nha nude Viet Nam luén coi véin dé POW/MIA 1a vain dé nhan dao, déng thdi cing nhin nhan rang viée hgp tac giai quyét tét van dé POW/MIA la khau thiét yéu dé thao gd trdé ngai cho quan hé Vigt Nam - Hoa Ky. Vi vay, Vigt Nam da chu dong hgp tac va hgp tac rat tich cuc véi My dé giai quyét van dé POW/MIA. Sy hop tac tich cuc, hiéu qua cha Viét Nam trong viée giai quyét vin dé POW/MIA é van, binh tra thanh cdu néi cho viée binh thudng héa quan hé Vigt Nam - Hoa Ky. (4). Dang Cong san Viét Nam: Van hién Dai hoi dai biéu todn quée lén thi VI. Nxb. Su that, Ha Noi, 1987, tr. 108. (6). Dang Cong san Viét Nam: Van kign Dai héi dai bidu toan quée lén thit VIL. Nxb. Sy that, Ha Noi. 1991, tr. 147. (@). Mark E. Manyin: Qué trink bink thuimg hod quan hé Vigt Nam - Hoa Ky. Béo céo cia co quan nghién citu phuc vy Quée héi. Cap nhat ngay 17-6-2003, tr. 9. (1). M@t 86 edu héi vé POW/ MIA. Tai ligu tham khdo dae bigt, ngay 1/6/1993, tr. 7-8, 5a (8), (9). Xung quanh véin dé POW/MIA va tai ligu Nga. Tai ligu tham Kkhdo dae bigt, TTXVN, ngay 13-9-1993, tr. 2, 4.6. (10). Chuyéhn di eta W.Lord dén Vigt Nam. Tai liga tham khao dic biét, TTXVN, ngity 23-12-1993, tr. 5. (1). Vigt Nam - My. Tai ligu tham Khao dae bigt, TTXVN, ngay 13-11-1993, tr. 6. (42), Phat biéu etia W.Lord vé Vigt Nam. Tai ligu tham Khio dac bigt, TTXVN, ngay 16-12-1993, tr. 3. (13), (14). B. Clinton tuyén bd huy bé edfm van chdng Vigt Nam. Tai ligu tham khéo dac bigt, ‘TTXVN, ngay 5-2-1994, tr. 2, 1 (15). Tuyén bg cia Téng théng B. Clinton vé t Nam. Xem trong: Luu Van Lgi: Ngoai giao Vist Nam (1945 - vige binh thudng héa quan hé véi Vi Rghién citu Lich sif, sé 4.2006 1995). Nxb, Céng an Nhan din. Ha N 570, 571, 572. 2004, tr. (16). Viin dé MIA vdi chinh sich cata My 4 Viet Nam. Tai liu tham khdo dae biét, TTXVN, ngay 3-1-1998, tr. 3, (27). (18). Viin dé MIA véi chinh séch cia My & Vigt Nam. Tidd, tr. 3, 2. (19). Quan hg Vigt - My. Xem trang Web cia Dai sit quén nude Cong hda xa hoi chi: nghia Vigt Nam. tai Hoa Kj: httpziviet.vietnamembassy.us. (20). Bai phat biéu cha Téng théng My B. Clinton tai Trung Dai hoc Quée gia Ha Noi (ngay 17-11-2000). Tai ligu tham khdo dac bit, TTXVN, ngay 2-12-2000,

You might also like