BFIZ101

1. Hafta

-Biyofizik-
Peyman Pınar Ince
• DERS KODU à BFIZ101
• TOPLAM DERS HAFTASI à 14 Hafta

• DERS GÜNÜ à Carsamba

• DERS SAATLERİ à 8:30-10:30

• OFİS SAATLERİ à YOK

• İLETİŞİM à peyman.ince@final.edu.tr

2
Kullanabileceğiniz kitaplar veya referanslar

• Biyofizik, Pelikan yayıncılık 7. Baskı,

Prof. Dr. Ferit Pehlivan

• Biophysics for dummies, by Ken Vos,

PhD.

• Roland Glaser, Biophysics: An

Introduction. (2012)

3
NOT DAĞILIMI:

• Ödevler (sunum + proje): 30%

• Ara sınav: 20% (O tarihe dek işlenilen konular)

• Final sınavı : 50% (tüm konular)

4
İÇERİK:
1. Biyofiziğe Giriş
2. Atom ve Moleküller/Maddenin Faz Halleri
3. Newton Yasaları/ Yerçekimi Kuvveti/ Statik Kuvvetler ve Biyomekanik Denge/ Diş
Hekimliğinde Fizik
4. Okluzal Kuvvetler/ Malzemelerin Esneklik ve Direnci/Gerilim ve Genişleme
5. Diş Malzemelerinin Young Modülü ve Basınç Direnci
6. Diş ve Restoratif Malzemelerin Diğer Mekanik Özellikleri
7. Ağız Çevresi/ Mine ve Dentin Yapısı
8. Elektrik Kuvveti ve Elektrik Alanı
9. Elektrik Potansiyeli ve Potansiyel Enerji
10. Sinir Hücrelerinin Elektriksel Özellikleri
11. Kapasitans ve Yalıtkanlar
12. Yalıtkan Hücre Zarı

5
13. Akım ve Direnç
14. Hücre Zarından Sızıntı Akımı
15. Sinir Uyarısı
16. Radyasyon Biyofiziği
17. Çekirdek Fiziğinin Temel Kavramları
18. Radyasyonlar ve Onların Madde ile Etkileşimi/Radyasyon Dozları
19. Radyasyonun Biyoloji Etkileri
20. Radyoizotopların Tıpta Kullanımı
21. Radyasyon Tedavisi
22. İç Dozimetri/ Solunum ve Mide Bağırsak Sistemlerinin Dozimetri Modeli
23. Radyasyon Güvenliği
24. Lazerler ve Onların Tıpta Uygulamaları

6
 Unutmayın!

Bilim merak etmek ve keşfetmekle

ilgilidir…

7
Biyofiziğe GİRİŞ

8
• Bir canlının, yada bir insanın yapısını, işleyişini tarif etmek, anlamak ve
anlatmak için bilimin tüm dallarına ihtiyaç duyarız.
• Biyoloji, kimya, fizik, matematik, vb.
• Bir biyolog, bir fizikçiyi anlamakta zorlanır veya bir kimyager bir
biyologla aynı dili, terimsel anlamda konuşamaz.
• Bu yüzden, ortak dallara ihtiyaç vardır, bunlar da disiplinlerarası olan
dallardır.
matematik
• Örneğin: biyofizik.

biyofizik
biyoloji
fizik

9
Biyofiziğin Konusu Nedir?
• Biyofizik, biyoloji alanının ve biyolojiye bağlı tüm bilimlerin, fizik
ilkelerini ve yasalarını kullanarak bir araya gelmesiyle oluşan bir bilim
dalıdır.
• Kısaca " Canlı organizmaların fiziği "
• Biyo à hayat
• fizikà tabiat
anlamına gelir. Bu yüzden canlı maddelerin, hareketlerine ve tabiatla
olan etkileşimine bakan bilim dalına biyofizik denir.

10
Biyofizik gibi Ortak disiplinlerin oluşma Sebebi:
Neden bir diş hekimi adayı bu alanda bilgi sahibi olmalı ?

Her diş hekimi farkında olsun yada olmasın biyofizik ile iç içe yaşar.
Yaptığı uygulamaların önemli bir kısmında biyofizik kullanır.

• Hekimin tıbbi cihazları (örneğin: ultrasonik cihaz, lazer cihazı ) doğru

kullanabilmesi ve sonuçları doğru analiz edebilmesi için derin bir
biyofizik bilgisi bilmesi önemlidir.

11
Üç (3) ana dal:
• Moleküler biyofizik
• Önemli biyomoleküllerin özellikle biyopolimerlerin fiziko-kimyasal özellikleri
ile ilgilenir.
• Hücresel biyofizik
• Hücre ve dokuların yapıları ve işlevleri ile ilgilenir. Konular arasında sinirde
elektriksel akım vb. bulunur.
• Sistemsel biyofizik
• Fizyolojik sistemlerin isleyişlerini fiziksel yöntemlerle inceler.

12
Açık Sistem ß> Kapalı Sistem ß> İzole Sistem

• Açık Sistem: Sistemle ortam arasında

hem madde hem de enerji alışverişi
yapılabilen sistemlerdir.
• Kapalı Sistem: Sistemle ortam arasında
madde alışverişi yapmayıp yalnızca
enerji alışverişi yapan sistemlerdir.
• Yalıtılmış (İzole) Sistem: Sistemle
ortam arasında madde ve enerji
alışverişinin olmadığı sistemlerdir.

13
Sistemde Denge Durumu
• Yalıtık veya kapalı bir sistem içinde
birtakım olay ve reaksiyonlar
sürebilir. Ancak bu olaylar sistemin
en dağınık ve en düzensiz halde
bulunduğu, sıcaklık farklarının
ortadan kalktığı, termodinamik
kavramlarla, entropinin maksimum
olduğu bir durumda son bulur.
• Bu durum sistemin denge durumu
olarak adlandırılır.

14
 Canlı açık bir sistemdir!

Örnekler: Örnekler:
Oksijen girişi, Karbondioksit
yiyecek girişi çıkışı
Üre/Dışkı çıkışı

15
 Sistemde Kararlı Durum
• Açık sistemlerde her biri yine açık sistem olan
birçok alt sistem olabilir. (ör. İnsan à Dolasim
sistemi)
• Açık sistemi oluşturan ögeler bir yandan
yapılırken diğer yandan yıkıma uğrayabilirler. (ör.
Hücrelerdeki protein yapıtaşları)
• Açık sistemler genel olarak değişime uğrarlar.
Ancak, özel olarak madde ve enerji giriş ve çıkışı
sürerken, kompozisyonun zamandan bağımsız
kaldığı bir duruma ulaşabilirler. Sistemin zamanla
değişmeyip hep kendine benzer kaldığı duruma
kararlı durum veya dinamik denge durumu denilir.

16
Açık Sistemleri Karakterize eden 9 özellik:
1. Çevreden su, hava, besin, dalgasal enerji vb. şekillerde madde ve enerji
alırlar.
2. Aldıkları madde ve enerjiyi olduğu gibi kullanmaz, kendilerine uygun,
kullanışlı hale getirirler.
3. Bazı ürünlerini çevreye ihraç ederler.
4. Madde ve enerji etkinliğinin çevrimsel (cyclic) bir karakteri vardır. İhraç
edilen ürünlerin bir kısmı çevrimin yenilenmesi için enerji kaynağı olarak
ödev görebilir.
5. Negatif entropi edinebilirler.
6. Açık sistemlerin girişleri informatik karakterdedir. Alınan madde ve enerji
dış ortam hakkında mesajlar da taşır. Madde ve enerjinin açık sistem
tarafından kabulü seçimlidir.
17
7. Kararlı duruma ulaşabilirler.
8. Açık sistemler farklılaşma ve özelleşme yönünde değişime
uğrayabilirler.
9. Eşsonuçluluk ilkesi ile karakterize edilirler. Farklı ilk koşullar ve
farklı yollardan aynı son duruma ulaşabilirler.
Örneğin: büyüme eşsonuçlu bir olaydır. Ayni bir türün bireyleri, farklı ilk büyüklüklerden
yola çıkarak ve farklı engellerle karşılaşarak, aynı karakteristik son büyüklüğe ulaşabilirler.

18
Canlılarda Madde Ve Enerji Taşınım Yolları Ve Yasaları

1. Poiseuille Yasası: Yatay bir boruda iç sürtünmeli bir akışkanın

akması için boru boyunca bir basınç farkı olması gerekir. Poiseuille
yasasına göre, akı yoğunluğu, basınç gradyenti ile orantılıdır.

2. Fourier Yasası: İletim yolu ile ısı taşınımı. Bir ortam içerisinde
sıcaklık gradyenti varsa sıcak bölgeden soğuk bölgeye doğru ısı
akışı ile karşılaşılır. Bir noktada birim zamanda, birim yüzeyden
gecen ısı miktarına ısı akı yoğunluğu adı verilir. Fourier yasasına
göre, ısı akı yoğunluğu sıcaklık gradyenti ile orantılıdır.

19
3. Fick Yasası: Moleküler kütle taşınımı, difüzyon. Konsantrasyon
farklarının bulunduğu bir ortam içinde, yüksek konsantrasyon
bölgelerinden düşük konsantrasyon bölgelerine yönelmiş moleküller
kütle taşınımı sağlar. Difüzyon adi verilen bu olayda, bir noktada
birim yüzeyden birim zamanda gecen mol sayısına difüzyon akı
yoğunluğu denir. Fick yasasına göre difüzyon akı yoğunluğu
konsantrasyon gradyenti ile orantılıdır.

4. Ohm Yasası: Elektrik yük taşınımı, elektrik akımı. İçerisinde serbest

elektrik yüklerinin bulunduğu bir ortamda bölgesel potansiyel
farkları varsa büyük potansiyel bölgelerinden küçük potansiyel
bölgelerine yönelmiş akımlar kurulur.

20
Otodalgalar
• Canlı organizmalar içinde veya organizmalar arasında informasyon
iletimi genellikle dalga yayılması seklinde olmaktadır.
• Ancak, bu dalgalar çok bilinen elektromanyetik dalgalar gibi
dalgalardan farklılık gösterirler ve otodalga olarak adlandırılırlar.
• Otodalgalara örnek olarak, bir katalizörün aktivasyonu, sinir
uyartısının ve kalpte uyartı ve kasılmasının yayılması süreçleri
gösterilebilir.

21