Psychologia kliniczna

1. Które zdanie odnosi się do normy teoretycznej i ilościowej?
U Pana X stwierdzono:
- W teście psychologicznym wysoki poziom neurotyzmu, a w rozmowie objawy wskazujące
na nadmiernie rozwinięte lęki kastracyjne.
2. “Mam 38 lat. Ani z nikim się nie związałem do tej pory, ani nie mam stabilności zawodowej,
pracuje jedynie dorywczo.” Jakie kryterium zdrowia w psychoanalizie może zostać tu
zastosowane?
- Fiksacja w fazach poprzedzających genitalną.
3. “Sednem badania i terapii jest to, co można obserwować, operacjonalizować i mierzyć.” To

założenie behawioryzmu ilustruje:
- eksperymentalizm
4. Podaj samodzielnie wymyślony przykład przekonania warunkowego. (jeśli coś to)

= Jeśli zrobię na innych wrażenie to będę wartościowa.
5. “Zobaczyłem szefa na korytarzu i teraz nie mogę się uspokoić”. Jakiego elementu brakuje w
tym zdaniu, żeby można było opisać model ABC?
(A- wydarzenie aktywujące, bodziec; B – przekonania, myśli; C – konsekwencje, reakcje
emocjonalne i zachowania)
- B – przekonania, myśli
6. Co oznacza, że behawioryzm jest podejściem pozamentalistycznym?

- Oznacza to, że w behawioryzmie liczy się zachowanie, nieważne są procesy intrapsychiczne.
7. Czynniki biologiczne, psychologiczne i kulturowo-społeczne to pojęcia, które mogą być

stosowane w psychologii klinicznej w ramach modelu?
- salutogenetycznego
8. Wg paradygmatu poznawczego najbardziej dostępne świadomości, spontaniczne i niezależne

od woli aspekty funkcjonowania poznawczego to... Podaj przykład.
- Myśli automatyczne np. „Ona na pewno mnie nie lubi”, „Wszyscy myślą, że jestem
nieudacznikiem”
9. Który z przykładów odzwierciedla możliwe czynniki aktywujące depresję u osoby o

osobowości autonomicznej?
- Ukrywałem to, że nie umiem poradzić sobie z projektem, szef to odkrył.
10. W jakiej sytuacji PTG jest najbardziej prawdopodobne?

- (Im intensywniejsze doświadczenie traumy, tym większa szansa na wystąpienie
pozytywnych zmian. Niektórzy uważają, że wydarzenia o małej i skrajnie dużej intensywności
nie sprzyjają wzrostowi. Z kolei trauma o umiarkowanej i wysokiej sile sprawia, że człowiek z
większym prawdopodobieństwem przepracuje to doświadczenie, w wyniku którego może
nastąpić pozytywna zmiana.)
11. Wyjaśnij różnicę między pojęciami “preedypalny” i “edypalny”.

- Rozwój seksualny dziecka:
Wczesne dzieciństwo, czyli okres preedypalny, który trwa pierwsze trzy lata życia dziecka,
średnie dzieciństwo, czyli okres edypalny, trwający kolejne trzy lata (i późne dzieciństwo,
okres latentny, obejmujący sześć lat).
12. Niezależnie od warunków początkowych i w różny sposób rodzina może osiągnąć ten sam
stan końcowy. Jaka to zasada?
- Ekwifinalność − zasada, zgodnie z którą wychodząc z różnych źródeł można dojść do tych
samych rezultatów.
13. “Bardzo się starałem, brałem dodatkowe dyżury i projekty, robiłem rzeczy ponad obowiązki,
zależało mi. Ale i tak nie dostałem awansu. Po tym zdiagnozowano u mnie depresję.” Jakie
pojęcie może wyjaśnić wystąpienie depresji?
- wyuczona bezradność
14. Jakim celom służy triangulacja?

- Zmniejszeniu napięcia
(Triangulacja w rozwiązywaniu konfliktów małżeńskich, wykorzystywana jest wtedy, gdy do
konfliktu wciągana jest trzecia osoba po to, by rozwiązać dany problem lub w celu pokazania
swoich racji, najczęstszą sytuacją jest włączenie do konfliktu dziecka.)
15. Gdy schemat zawierający dezadaptacyjne treści jest latentny (w ukrytej postaci), to co
obserwujemy na poziomie objawowym u pacjenta?
- Te objawy mogą obejmować występowanie lękowych lub depresyjnych objawów, trudności
w relacjach interpersonalnych, niską samoocenę, poczucie bezwartościowości, niezdolność
do radzenia sobie ze stresem, brak motywacji, przekonanie o swojej niezdatności czy
trudności w podejmowaniu decyzji i problemach z regulacją emocji.
16. W modelu PTG Tedeschiego i Calhouna podstawowy mechanizm poznawczy odpowiedzialny

za transformację to:
- W modelu PTG (Post-Traumatic Growth) Tedeschiego i Calhouna, podstawowy mechanizm
poznawczy odpowiedzialny za transformację to przepracowanie kryzysu. Jest to proces, w
którym jednostka dokonuje przewartościowania swoich priorytetów, wartości i celów, co
prowadzi do pozytywnych zmian po przejściu przez trudne doświadczenia.
17. Czym różni się ekspozycja od systematycznej desentyzacji? Podaj jedną ważną różnicę.
- Podczas gdy ekspozycja polega na bezpośrednim narażeniu się na lęk wywołujący bodziec,
systematyczna desensytyzacja wykorzystuje relaksację w celu zmniejszenia reakcji lękowej
podczas stopniowego narażania się na lęk wywołujący bodziec.
18. Rodzina potrzebuje chorego członka, którego jest skłonna “poświęcić” dla dobra rodziny. Jak
można rozumieć to zdanie?
- Jednostka jest delegowana do roli osoby chorej przez rodzinę, jednak tylko wyraża
patologię całego systemu. Pełnienie przez nią roli osoby chorej jest ceną utrzymania rodziny
jako całości (systemu).
19. Co charakteryzuje paradygmat humanistyczny?
- subiektywizm, wartościowanie organiczne(?)
20. Katastrofy naturalne to:
- Typ I traumy
21. Co to jest relacja z obiektem?

- Relacje z obiektem to struktury intrapsychiczne a nie zdarzenia interpersonalne
Teoria relacji z obiektem skupia się na uwewnętrznianiu doświadczeń wczesnodziecięcych
(okres preedypalny) i ich wpływie na powstawanie psychicznych reprezentacji – Ja i obiektu.
Są one tworzone na podstawie pierwotnego związku pomiędzy matką i dzieckiem. Obiekt:
rzeczywista rzecz lub osoba, wyobrażenie osoby lub rzeczy, konstrukt teoretyczny.
22. Za uaktywnienie się mechanizmu zaburzeń psychicznych odpowiada:

a. Stres
b. Podatność
c. Czynnik ryzyka
d. Geneza zaburzeń
23. Ulga i spadek napięcia po nacięciu ręki u osób z zachowaniami autodestrukcyjnymi jest
związany z:
- warunkowaniem instrumentalnym (?)
24. Wg teorii przywiązania słabe zaangażowanie w eksplorację idzie w parze z:

- ambiwalencja - naprzemienne poszukiwanie kontaktu przez dziecko i rezygnacja z niego
25. Wyjaśnij jakiego rodzaju zmiana w rozumieniu przyczynowości zaszła w rozwoju

paradygmatu systemowego:
- Z linearnego na bardziej złożony: w paradygmacie systemowym przyczynowość jest
rozumiana jako wzajemne oddziaływanie między różnymi elementami systemu, co prowadzi
do powstawania efektów, które z kolei z powrotem wpływają na inne elementy systemu.
26. “Jestem złym ojcem, nie opiekuję się synem w najlepszy możliwy sposób.” Taka wypowiedź
świadczy o?
- surowym superego
27. Jeśli pacjent mówi: “Nie lubię, gdy Pani ma urlop, najlepiej przychodziłbym codziennie, a nie
tylko w wyznaczone dni, tak bezpiecznie się tu czuję.” Jaki rodzaj przywiązania jest
najbardziej prawdopodobny?
- lękowo-ambiwalentny
28. Komunę hipisowską wg teorii systemowej można opisać pojęciem:

- zatartych granic
29. W koncepcji Ellisa skłonności autodestrukcyjne człowieka przejawiają się w :

- irracjonalnym myśleniu
30. Wyjaśnij osobie, która nie jest psychologiem, dlaczego u niektórych osób występują
zaburzenia psychiczne. Zrób to przy wykorzystaniu jednego wybranego paradygmatu.
= Teoria psychoanalityczna (Freud), skupia się na wpływie nieświadomych procesów, traum i
konfliktów wewnętrznych na rozwój zaburzeń psychicznych.
- Konflikty wewnętrzne: zaburzenia psychiczne mogą wynikać z konfliktów między różnymi
częściami osobowości, takimi jak id, ego i superego. Te konflikty mogą prowadzić do
nieświadomych mechanizmów obronnych, które z kolei mogą prowadzić do zaburzeń
psychicznych.
-Trauma i doświadczenia w dzieciństwie: znaczenie traum i doświadczeń z okresu
dzieciństwa w kształtowaniu osobowości i emocji. Negatywne doświadczenia w tym okresie
mogą prowadzić do późniejszych zaburzeń psychicznych.
- Nieświadome procesy: Freud wierzył, że wiele naszych myśli, emocji i motywacji pozostaje
poza naszą świadomością. Te nieświadome procesy mogą prowadzić do konfliktów i
zaburzeń psychicznych, gdy nie są rozpoznane i zaakceptowane.
- relacje z innymi: Teoria psychoanalityczna podkreśla znaczenie naszych relacji z innymi
ludźmi, zwłaszcza z rodzicami, w kształtowaniu naszej osobowości. Negatywne wzorce relacji
mogą prowadzić do zaburzeń psychicznych w późniejszym życiu.
Z tej perspektywy, zaburzenia psychiczne mogą być rozumiane jako wynik skomplikowanych
procesów psychicznych, które wywodzą się z nieświadomych konfliktów, traum i wzorców
relacyjnych.
31. Pan A bierze udział w biegach przełajowych. Gdy zobaczył, że wraz z nim startuje jakiś wysoki
mężczyzna, z niewiadomego powodu bardzo się zaniepokoił. Przyszła mu do głowy myśl, że
ten człowiek mógłby zepchnąć go z trasy, żeby z nim wygrać. Pan A zrobił coś dziwnego i z
niespodziewanego dla siebie powodu – po prostu uciekł z miejsca startowego. Wg
psychoanalizy ta ucieczka to:
- regresji/przejawu superego ??
32. Przeszłość pacjenta jako historia uczenia się jest ważna wg paradygmatu:
- behawioralnego
33. Korzenie psychologii klinicznej to:

- behawioryzm i psychoanaliza
34. Co jest przedmiotem orientacji salutogenetycznej w psychologii klinicznej?

- Orientacja salutogenetyczna służy wyjaśnianiu genezy zdrowia; jej przedmiotem są wzorce
cechy zachowania oraz intrapsychiczne mechanizmy zdrowia.
35. Które podejście najbardziej odeszło od diagnozowania zależności przyczyna-skutek?

- humanistyczne
36. Stopniowe zwiększanie nasilenia bodźca wywołującego lęk w terapii behawioralnej to:
- gradacja ekspozycji
37. Jesteś poproszona o opisanie w prostych słowach osobie, która nie jest psychologiem, tego
jak rozumie się zdrowie psychiczne. Omów jakie paradygmatyczne pojęcia można
wykorzystać do tego opisu.
- Zdrowie psychiczne jest podstawą prawidłowego funkcjonowania człowieka, polega na
utrzymywaniu równowagi i spójności między pragnieniami człowieka a jego emocjami i
możliwościami. Rozumienie zdrowia psychicznego w prostych słowach można opierać na
tych pojęciach, które dotyczą równowagi emocjonalnej, radzenia sobie z trudnościami,
rozwijania swojego potencjału i utrzymywania zdrowych relacji z innymi.
38. W pewnej rodzinie występuje ciągła koncentracja na różnych chorobach, symptomach

somatycznych. Jeśli u dziecka, które samo nie cierpi na żadną chorobę somatyczną,
wykształci się hipochondria, to jest to przykład:
- modelowania
39. Pan X krzyczy zawsze, gdy coś nie jest po jego myśli, wychodzi trzaskając drzwiami. Które z
tych pojęć wg psychoanalizy najlepiej opisuje to zachowanie?
- słabe ego
40. Ze względu na ogromne zapotrzebowanie w populacji, psychologiczne aspekty pandemii

stały się obecnie przedmiotem badań naukowych w psychologii klinicznej. Jaki rodzaj wiedzy
teraz powstaje?
- Wiedza społecznie-responsywna
41. Jaki rodzaj doświadczenia traumatycznego jest najbardziej brzemienny w skutki dla zdrowia
psychicznego? Wyjaśnij krótko.
- Traumy typu II, zdarzenia złożone i chroniczne np. bycie więźniem wojennym czy przemoc
domowa - prowadzą do PTSD złożonego. Oprócz objawów PTSD, takich jak lęki, koszmary
senne, unikanie, nadpobudliwość, osoby z Złożonym PTSD mogą doświadczać dysregulacji
emocjonalnej, problemów z tożsamością, problemów somatycznych, zaburzenia procesów
poznawczych oraz problemów w związkach interpersonalnych.
42. Wg podejścia poznawczego u osoby z osobowością socjopatyczną depresja ujawni się w

sytuacji:
- odejścia partnera
43. Dwa poziomy komunikatu w teorii systemowej to:

- treściowy i relacyjny
44. Omów funkcję struktur poznawczych w paradygmacie poznawczym.

- Struktury poznawcze są efektem uczenia się, które wpływają na zachowanie i emocje. Są
odpowiedzialne za nadawanie znaczenia - subiektywną interpretację zdarzeń, selekcjonują,
kodują i oceniają bodźce oraz interpretują i nadają znaczenie bodźcom.
45. Triangulacja to przejaw:

- zaburzonej komunikacji(?)
46. Trzy cechy nawyku wskazujące na zaburzenia to:

- sztywność reakcji, autodestrukcyjność zachowań, niedopasowanie do wymagań
społecznych
47. Tam, gdzie było id, powinno być ego. Co oznacza to stwierdzenie?
- Adaptacyjne funkcjonowanie ego powinno dominować nad chaotycznymi,
niepohamowanymi popędami id, lecz nie powinna to być dominacja nadmierna.
48. “W mojej rodzinie nikt nic nie wie, każdy siedzi w sowim pokoju, nie rozmawiamy wcale.”
Jakie pojęcie w podejściu systemowym opisuje sytuację podaną w tej wypowiedzi?
- Zaburzone granice, sztywne granice – rodziny niezaangażowane, niezwiązane
49. Czemu służy powstrzymywanie reakcji w technikach behawioralnych?

- Powstrzymywanie reakcji służy wygaszaniu wzmocnienia.
50. Nawrót objawu jest podważany przez:

- behawioryzm
51. Pan X mówi: “Pierwszy atak paniki miałem w trakcie pierwszego lockdownu, gdy nie można
było wychodzić z domu.” Jak można rozumieć to stwierdzenie w paradygmacie
poznawczym?
-?
52. Pacjent przychodzi na kilka sesji, potem znika z terapii, następnie znów wraca. Nigdy nie
ujawnia poruszenia emocjonalnego. Jakie przywiązanie u niego występuje?
- zdezorganizowane
53. Która sekwencja odzwierciedla model ABC?

(A- wydarzenie aktywujące, bodziec; B – przekonania, myśli; C – konsekwencje, reakcje
emocjonalne i zachowania)
- otrzymanie maila -> “wszystko się wyda” -> przyspieszone bicie serca
54. Diagnozę stylu przywiązania u dzieci ok. pierwszego roku życia przeprowadza się w oparciu:
- o Procedurę Nieznanej Sytuacji
55. W systematycznej desensytyzacji Wolpe’ego zachodzi aktywne X reakcji warunkowej. X to

tłumienie:
56. Które pojęcia pochodzą z paradygmatu systemowego?

- lojalność, interakcje komplementarne, podwójne wiązanie, ekwipotencjalność, triangulacja
57. Który z paradygmatów nie zajmuje się procesami intrapsychicznymi?

- behawioryzm
58. Które elementy możemy rozpatrywać na poziomie patomechanizmu w modelu

patogenetycznym?
- objawy konwersyjne
59. W modelu PTG Tedeschiego i Calhouna największe zmiany zachodzą w zakresie procesów:
- poznawczych
60. Pan M. zarabia na nielegalnym hazardzie i wykazuje deficyt superego – nie rozpoznaje
hazardu jako problematycznego. Jakiego rodzaju normy mają zastosowanie w tym
przypadku?
- teoretyczne i społeczno-kulturowe
61. Przywiązanie, atak i opór to wg paradygmatu poznawczego:

- strategie interpersonalne
62. Klasyczna psychoanaliza wyjaśnia przede wszystkim:

- nerwice z okresu edypalnego
63. Wg psychoanalizy temat edypalny to:

- rywalizacja
64. Dlaczego w psychoanalizie objawy nerwicowe nazywamy wytworem kompromisowym?

- Ponieważ pozwalają wyrażać ukryte pragnienia, są konsekwencją domagającego się
zaspokojenia popędu libido i agresji.
65. Jaki rodzaj wiedzy obecnie mamy po pandemii?

- Wiedza społecznie responsywna – wiedza gorąca, podrzucona nauce przez praktykę, wyniki
badań nowych zjawisk, udział psychologów praktyków.
66. Czym różni się paradygmat poznawczy od behawioralnego, jeśli chodzi o patogenezę
zaburzeń?
- W behawioralnym zaburzenia powstają na drodze traumatycznego warunkowania
klasycznego, a w poznawczym zaburzenie wynika z uwewnętrznienia nielogicznych,
nieracjonalnych przekonań, którym towarzyszy destrukcyjna autowerbalizacja, powodująca
lęk i cierpienie.
67. Wymień temat okresu preedypalnego:

- przywiązanie, zależność, autonomia, tożsamość oraz formowanie się stałości obiektu i
tożsamości self.
68. Co to wytwór kompromisowy?

- Kompromis między domagającymi się zaspokojenia popędami seksualnymi albo agresji a
karzącą reprezentacją superego.
69. Czym się różni w podejściu nurt terapii systemowej od innych?

- Jest to terapia skupiająca się na pracy nie z jednostką, a z całą rodziną (systemem).
70. Czym jest w psychologii klinicznej poziom opisowy i wyjaśniający?

- Opisowy, to to co znajdziemy w icd i dsm – wzorce i cechy zachowania, symptomy, to co
pacjent rozpoznaje u siebie.
- Wyjaśniający - charakterystyka wewnętrznego mechanizmu powodującego dysfunkcje, to
co powoduje i podtrzymuje zaburzenie.
71. Po czym poznać, że ktoś ma obszar ego wolny od konfliktów?

- Adaptacyjny charakter ego – związany jest z istnieniem „sfery wolnej od konfliktów” –
autonomiczne funkcje ego,
• Ego w psyche nie ogranicza się tylko do działań obronnych
• Ważne są nieobronne funkcje ego (odsunięcie ego od id i superego i skupienie go na
świecie zewnętrznym)
• Istnieje taka część ego ,która jest niezależna od id i superego – tzw. „sfera wolna od
konfliktów”
• Obecne w momencie urodzenia autonomiczne funkcje ego (myślenie, uczenie się, kontrola
motoryczna, spostrzeganie, język) oraz „przeciętne akceptowane środowisko” mają prawo
rozwijać się bez przeszkód ze strony konfliktów. Nie są one jedynymi korzeniami jego
rozwoju.
• Przez neutralizację seksualnych i agresywnych impulsów (energii) obrony mogą tracić
swoje połączenie z instynktowymi siłami id oraz stają się wtórnie autonomiczne lub
adaptacyjne
72. Trauma dziecięca - prowadzi do zaburzeń osobowości,

katastroficzna – dekompensacja ukształtowanej osobowości.
73. Jaki mechanizm obronny odgrywa znaczną rolę w tworzeniu wytworów kompromisowych
wg klasycznej psychoanalizy?
- regresja
74. Jeśli dziecko, które wychowuje się w rodzinie, w której istnieją rozliczne choroby u
wszystkich członków rodziny ujawnia w sytuacji wyzwania (sprawdzian w szkole, zawody
sportowe) objawy somatyczne, w świetle behawioryzmu, mamy do czynienia z:
- modelowaniem/społecznym uczeniem się
75. W jakim celu stosowane jest powstrzymanie reakcji w technikach ekspozycyjnych?

- by zapobiec wzmocnieniu reakcji lękowej
76. „Jeśli zjem kawałek czekolady, jestem słaba”. to zdanie wg paradygmatu poznawczego
odzwierciedla ... przekonania pośredniczące.
77. Stany dysocjacyjne są typowe dla jakiego wzorca przywiązania?

- zdezorganizowanego
78. Wg teorii strukturalnej w psychoanalizie podstawowym kryterium zdrowia jest... ego

dominujące nad id (ale nie nadmiernie) - tam, gdzie było id, powinno być ego, ruchoma
energia id, tolerancyjne superego, ego obciążone niedużym lękiem.
79. Podatność w modelu poznawczym to:

- podatność poznawcza – istnienie przekonań, które są sztywne, skrajne i pełne
imperatywów,
- Istnienie dezadaptacyjnych przekonań w umyśle pacjenta, czyli jeśli u kogoś może być to
przekonanie ukryte- latentne - jestem gorszy, to można powiedzieć, że ma podatność
poznawczą, która może być aktywowana przez np.: stres, ale taki specyficzny stres,
wydarzenie związane z tą podatnością jestem gorszy sytuacja krytyki, porażki etc. Podatność
może sprzyjać psychopatologii.
80. Wrodzona skłonność organizmu do takiego doskonalenia wszystkich swoich zdolności, które
służą podtrzymaniu lub rozwojowi organizmu wg Rogersa to... samoaktualizacja.
81. Wg psychologii ego - ego próbuje radzić sobie z konfliktami, ale także dąży do... adaptacji i
radzenia sobie z rzeczywistością.
82. Która z poniższych elementów modelu zaburzeń NIE pochodzi z koncepcji Ellisa: strategie
interpersonalne.
- Zachodzi: dogmatyczne przymusy i powinności, irracjonalne poglądy, wyrażenia
imperatywne, takie jak muszę i powinienem.
83. Co jest kryterium zdrowia w ramach paradygmatu behawioralnego:

- przystosowanie.
84. Kiedy dezadaptacyjny schemat poznawczy jest latentny, to osoba:

- nie ujawnia objawów zaburzenia.
85. Które podejście unika definiowania zaburzeń psychicznych w kategoriach diagnozy

nozologicznej, dzieląc zaburzenia co najwyżej na neurotyczne i psychotyczne?
- humanistyczne (klient, nie pacjent – Rogers).
86. Które z przekonań jest związane z osobowością socjotropiczną?

- nikt mnie nie kocha.
87. Utrata kontroli nad związkiem między własną aktywnością a jej konsekwencjami, która
prowadzi do uległości i pasywności to... wyuczona bezradność.
88. : Omów najważniejszy mechanizm wzrostu potraumatycznego:

- transformacja (nie powrót do stanu równowagi, ale wzrost),
- towarzyszy mu stan dystresu i negatywne emocje, iluzje,
- wymaga zmiany podstawowych założeń np. pozytywne przewartościowanie,
- pozytywne zmiany psychologiczne doświadczane w rezultacie walki z okolicznościami
życiowymi stanowiącymi duże wyzwanie.
89. W psychologii klinicznej w opisie przyczyn i mechanizmów zdrowia i zaburzenia wyróżniamy

orientacje:
- patogenetyczną i salutogenetyczną.
90. „Zobaczyłem szefa na korytarzu i teraz nie mogę się uspokoić”. Jakiego elementu brakuje w
- B.
91. Jakie zaburzenia najczęściej wyjaśnianie są przy udziale warunkowania klasycznego?
- lękowe.

- tradycja eksperymentalna (behawioryzm - Wundt) i kliniczna (psychoanaliza – Freud).
93. „Tak, mam wrażenie, że ożeniłem się z Joanną, ponieważ przypadła do gustu moim
rodzicom. Na pewno nie byłem w niej zakochany.” Co opisuje to twierdzenie wg podejścia
Rogersa?
- rozbieżność między pojęciem ja a doświadczeniem ja,
- warunki akceptacji,
- brak bezwarunkowej akceptacji.
94. Podaj przykład tematu edypalnego wg psychoanalizy:

- seksualność, rywalizacja.
95. Założenie, że człowiek uczy się i oducza zaburzeń w oparciu o te same prawa opisywane jest
jako następująca cecha behawioryzmu:
- optymizm.
96. Emil Kraepelin - w odniesieniu do korzeni psychologii klinicznej - jest przedstawicielem

nurtu:
- empirycznego.
97. Które pojęcia pochodzą z psychoanalizy?

- lęk sygnałowy, regresja, mechanizmy obronne.
98. Na rozwój takich metod badawczych jak techniki projekcyjne miał/miała wpływ:
- psychoanaliza.
99. Omów specyfikę paradygmatu systemowego w wyjaśnianiu zaburzeń psychicznych:

- to rodzina, a nie jednostka przejawia zaburzenie,
- jednostka jest delegowana do roli osoby chorej przez rodzinę i tylko wyraża patologię
całego systemu, a nawet jest zobowiązana przez system do pełnienia roli osoby chorej, co
jest ceną utrzymania rodziny jako całości (systemu).
1. Które z pojęć odnoszą się do poziomu wyjaśniającego w modelu patogenetycznym?

- mechanizmy obronne, nieprzystosowawcza interpretacja zdarzeń.
2. Cechy rodzin splątanych to:

- utrudnianie zdobywania samodzielności.
3. Zaburzenia w rozumieniu klasycznej psychoanalizy są tym poważniejsze, im większa siła

popędów.

teraz powstaje?
- wiedza społecznie responsywna.
5. "Psychoonkologia to ... psychologii klinicznej." Wpisz poprawne określenie.

- subdyscyplina.
6. Podaj trafny przykład modelowania:

- powstawanie niektórych postaci uzależnienia u synów alkoholików,
- powstawanie socjopatii u synów przestępców.
7. Do koncepcji ego w paradygmacie dynamicznym zalicza się:

- popęd seksualny i agresji.
8. Jak zmieniał się obszar psychologii klinicznej od czasów Witmera?

- Za początek psychologii klinicznej uważa się założenie przez Witmera pierwszej kliniki
psychologicznej. Termin “kliniczna” oznaczał “metodę postępowania psychologa, a nie
miejsce praktyk”. Dalej miało miejsce otworzenie przez Freuda praktyki psychoanalitycznej,
co dało początek nurtowi teoretycznemu. Następnie nastąpił rozwój nurtu badań
empirycznych. Zeigarnik rozpropagowała ten nurt pod nazwą “psychologia
eksperymantalna”.
- Czyli od nurtu PRAKTYCZNEGO przez TEORETYCZNY po EMPIRYCZNY.
9. Definicja zdrowia wg definicji teorii poznawczych:

- zdolność do myślenia racjonalnego, która wynika z tendencji samozachowawczych i
aktualizacji indywidualnego potencjału rozwojowego.
10. Model funkcjonalny diagnozy:

- Diagnoza ta jest wyjaśniająca i uwzględnia:
● opis objawów
● ich etiologię (stwierdzenie przyczyny)
● patomechanizmy powstawania
● funkcje (np. dążenie do pozyskania uwagi dorosłych, unikanie sytuacji trudnych, zdobycie
rzeczy/aktywności)
● zasoby kompensujące istniejące deficyty.
11. Jaki model systemowy sprzyja schizofrenii?

- podwójne wiązanie, podejście komunikacyjne.
12. Na jakim etapie wg psychoanalizy następuje rozwój nerwicy?

- Konflikt między superego i id i w obrębie id. Okres edypalny.
13. Czym jest cyrkularność w modelu systemowym?

- Terapeuta nie wini jednej osoby w rodzinie, która jest odpowiedzialna za problemy, ale
szuka interakcji między członkami rodziny, na zasadzie sprzężeń zwrotnych, więc nie da się
wskazać “kto zaczął”. system ma pętle sprzężenia zwrotnego, które stanowią elementarny
model tzw. cyrkularności zwanej przyczynowością kolistą (a nie myślenie przyczynowo-
skutkowe).
14. Czym głównie zajmuje się psychoanaliza?
- Obszar badań – zaburzenia osobowości (okres preedypalny).
- Tematy dojrzewania - zależność, autonomia, tożsamość oraz formowanie się stałości
obiektu i tożsamości self.
15. Jaki typ osobowości wykształca się u dziecka, gdy opiekun jest zdezorganizowany?
- borderline.
16. Czym jest ekwipotencjalność?

- Ekwipotencjalność oznacza, że przyczyny wywodzące się z tego samego źródła mogą
powodować różne skutki.
17. W jakim znaczeniu model Antonowskiego jest nowatorski?

- zastanawiał się nad zachowaniem zdrowia pomimo agresorów a z tego wynikało ujęcie
zdrowia i choroby na kontinuum,
- Kierunek badań zaproponowany przez Aarona Antonovsky’ego - „Dlaczego ludzie, mimo
oddziaływania wielu stresorów (patogenów), zachowują zdrowie lub w razie choroby
powracają do zdrowia?”.
18. Czym jest triada poznawcza?

- Triada depresyjna – pojęcie wywodzące się z modelu poznawczego depresji, zwana także
triadą poznawczą. Jest to pojęcie ukute przez Aarona Becka i oznacza występowanie
negatywnych myśli w trzech obszarach: myślenie o sobie, myślenie o świecie (bieżących
doświadczeniach), myślenie o przyszłości.
19. Na jakim przekonaniu opiera się psychoanaliza?

- w klasycznej psychoanalizie zakładano, że centralną rolę w rozwoju osobowości odgrywają
popędy życia (seksualny) i śmierci oraz kompleks Edypa.
20. W jakim modelu zdrowie nie jest ujmowane na kontinuum?

- Zdrowie i choroba jako kategoria dychotomiczna w modelu biomedycznym.
21. Jakie warunkowanie występuje, gdy rodzice zwracają uwagę na dziecko w momencie, gdy
krzyczy?
- instrumentalne.
22. Co się dzieje w desensytyzacji?

- Zachodzi aktywne tłumienie reakcji warunkowej, przeciwwarunkowanie za pomocą
relaksacji wywoływanej w momencie pojawienia się lękotwórczego bodźca.
23. W koncepcji Rogersa zaburzenia są spowodowane rozbieżnością pomiędzy;

- pojęciem ja a doświadczeniem ja.
24. W świetle założeń paradygmatu humanistycznego (wskaż błędne twierdzenie):

- negatywna ocena wrodzonych tendencji sprzyja patologii.
Prawdziwe:
- zaburzenia powstają z powodu niezaspokojenia potrzeb,
- społeczeństwo hamuje proces samoaktualizacji.
25. Czy PTSD i PTG mogą ze sobą współwystępować?

- Tak, niskie PTSD wiąże się z wysokim lub niskim PTG.
26. Warunkowanie unikania jest oparte na:

- warunkowaniu klasycznym i instrumentalnym.
27. CD długotrwały kontakt pacjenta z bodźcami wywołującymi lęk w terapii ekspozycyjnej;

- jest stosowne razem z powstrzymaniem reakcji.
28. Uczenie się fobii zachodzi w oparciu o mechanizm:

- skojarzenia bodźca początkowo obojętnego z bodźcem bezwarunkowym wywołującym
reakcje lękową (traumatyczne warunkowanie klasyczne).
29. Kryteria zdrowia wg Ellisa to:

- myślenie racjonalne, uznanie odpowiedzialności.
30. Model podatność - stres w paradygmacie poznawczym stosowany jest;

- do wyjaśniania genezy i mechanizmu ujawniania się zaburzeń.
31. Struktury poznawcze o dezadaptacyjnej treści w zaburzeniach psychicznych:

- mogą być latentne,
- związane są z podatnością,
- aktywuje je nawet niewielki bodziec.
Błędna odpowiedź:
- kiedy są latentne można obserwować nasilenie symptomów (jak jest latentne to symptomy
nie występują więc nie da się obserwować ich nasilenia).
32. “W pełni funcjonująca osoba” (to zdanie) odnoszące się do kryterium zdrowia w
paradymacie:
- humanistycznym.
33. Co nie jest kryterium zdrowia wg. Psychoanalizy?
- osobowość całkowicie wolna od konfliktów (osobowość nie może być całkowicie wolna od
konfliktów).
34. Które z pojęć są najściślej związane z wyjaśnieniem nerwic w klasycznej psychoanalizie?

- faza edypalna, konflikt.
35. Kontrowersje współczesnej psychoanalizy:

- roli czynników konstytucjonalnych (popędów) i rzeczywistych relacji z opiekunami (głównie
frustracji) w patogenezie zaburzeń.
36. Relacje z obiektem to:

- wewnętrzne reprezentacje,
- struktury intrapsychiczne,
- konstrukt teoretyczny wskazujący na trwałą organizację struktury psychicznej.
- relacje z matką lub innym opiekun we wczesnodziecięcym okresie rozwoju.
37. Charakterystyka członków rodzin zaangażowanych to: (kiedy występuje zdezorganizowanie)

- -niska autonomia, wysoka lojalność
38. Cyrkularność w interakcjach rodzinnych

- podlega zasadzie sprzężenia zwrotnego.
39. Pojęcie podwójnego wiązania Beatson zastosował do wyjaśniania:

- komunikacji w schizofrenii.
40. Wg teorii relacji z obiektem czynniki wrodzone (konstytucjonalne, temperamentalne);

- są głównymi determinantami rozwoju psychopatologii.
41. Aktywne tłumienie reakcji warunkowej:

- głównym mechanizmem dla tłumienia jest powstrzymywanie reakcji.
42. Ogólne nastawienie wyrażające trwałe i dynamiczne przekonanie o przewidywalności i

racjonalności świata i własnego położenia życiowego to:
- poczucie koherencji.
43. Konflikt wewnętrzny model ABC, warunkowanie klasyczne to pojęcia, które mogą być
używane w psychologii klinicznej w ramach modelu;
- wyjaśniającego.
44. Który z paradygmatów upatruje problemy patologii w społeczeństwie, które utrudniają
kontakt z własnym doświadczeniem?
- humanistyczny.
45. Dewiacja w postaci np. zachowań przestępczych to odchylenie od:

- norm społeczno-kulturowych.
46. Psychologia kliniczna:

- jest dziedziną badań i praktyki.
47. Wskaż najbardziej prawdopodobną sekwencje;

- opiekun odrzucający, wzorzec unikania, schizoidalne zaburzenie osobowości.
48. Geneza zaburzeń osobowości związana jest z:

- traumą infantylną, traumą skumulowaną.
49. W modelu Tedeschiegio i Calhouna przekonania, które zostają podważone w sytuacji stresu
traumatycznego to przede wszystkim przekonania o:
- kontrowalności świata,
- przewidywalności świata,
- sensie własnego istnienia.
- otwieraniu się na innych i relacjach z innymi.
50. Najważniejszy mechanizm wzrostu postraumatycznego to;

- transformacje poznawcze.
51. W koncepcji Rogersa zaburzenia są spowodowane rozbieżnością pomiędzy;

- pojęciem ja a doświadczeniem ja.
52. Które zdanie jest fałszywe;

- PTG wiąże się z powrotem do stanu równowagi, która występowała u osoby przed
wystąpieniem wydarzenia traumatycznego
Prawdziwe:
- wydarzenia traumatyczne o niskiej sile nie prowadzi do PTG ponieważ nie stanowi dla
osoby do zmiany jej założeń i przekonań poznawczych,
- w PTG mogą występować zarówno sądy realistyczne jak i iluzje, które stanowią sposoby
radzenia sobie z wydarzeniem traumatycznym,
- poziom PTG zależy od stresu.
53. W paradygmacie poznawczym w zaburzeniach psychicznych:

- zawsze występuje C.
54. Pojęcie podwójnego wiązania Bateson zastosował do wyjaśniania:

- komunikacji w schizofrenii.
55. Wskaż najbardziej prawdopodobną sekwencje;
- opiekun odrzucający, wzorzec unikania, schizoidalne zaburzenie osobowości.
56. Osoba w obliczu traumatycznego wydarzenia 'traci wiarę' w:

- przewidywalność świata.
57. W terapii ekspozycyjnej wygaszanie współwystępuje z :

- blokowaniem reakcji.
58. Co jest nowe we 'współczesnej' psychoanalizie?

- sfery ego wolne od konfliktów, ego autonomiczne, niektóre procesy ego są wrodzone (nie
pochodzą z id).
59. Konstruowanie dezaptacyjnych znaczeń:

- struktury poznawcze.
60. Kiedy psycholog może złamać prawo tajemnicy zawodowej?

- w sytuacji zagrożenia życia.
61. Twórca salutogenezy:

- Antonovsky.
62. Co jest źródłem zaburzeń ze strony środowiska w psychologii humanistycznej?

- warunkowa akceptacja.
63. Co jest przyczyną zaburzeń osobowości?

- trauma typu II.
64. Jednostkowe(idiograficzne) psychologiczne badanie człowieka, aby zrozumieć jego trudności:

- metoda kliniczna.
65. Jaki nurt reprezentował Kreapelin?

- empiryczny.
66. Brak czego postulował Andrzej Lewicki (w Wyższej szkole Higieny Psychicznej)?
- brak teorii.
67. Czy istnieją warunki konieczne i wystarczające w psychopatologii?

- nie.
68. Stan procesów równoważenia w czasie, zależy od transakcji między postrzeganymi

wymaganiami:
- poziom zdrowia.
69. Warunkowanie klasyczne, nieświadomy konflikt- w jakim modelu możemy wyjaśnić?

- model wyjaśniający.
70. Co jest źródłem zaburzeń w koncepcji poznawczej?
- destrukcyjne autowerbalizacje,
- irracjonalne przekonania,
- B w modelu ABC.
71. W jakim nurcie procesy intrapsychiczne nie były głównym powodem zaburzeń?
- systemowym.
72. Proces obsadzania energią psychiczną obiektów zewnętrznych i wewnętrznych:

- kateksja.
73. Co jest optymistyczne w behawioryzmie?

- można się oduczyć nieprzystosowawczych zachowań.
74. Rehabilitacja i psychoterapia

- REHABILITACJA – świadome oddziaływanie na osoby niepełnosprawne celem kompensacji
przystosowania do wymagań osobistych i społecznych.
- PSYCHOTERAPIA – specjalistyczna forma pomocy, polega na świadomym, celowym i
programowym oddziaływaniu psychologicznym w celu usunięcia lub zmniejszenia zaburzeń
w funkcjonowaniu psychicznym, somatycznym i społecznym.
75. Zdrowie – koncepcja poznawcza:

- człowiek, który posiada przystosowawcze umiejętności, racjonalne przekonania i jest
zdolny do samoregulacji; człowiek ma wysokiej jakości wiedzę o sobie, jego schematy
poznawcze są elastyczne
76. Diagnoza funkcjonalna:

- celem tej diagnozy jest zawsze jakaś forma psychologicznej interwencji pomocnej; problem
zwykle stawia sam klient lub pacjent i oczekuje od psychologa jego wyjaśnienia i porady lub
innej formy pomocy; maksymalnie podmiotowe podejście do badanego.
77. Psycholog w grupie samopomocy:

- psycholog kliniczny jako profesjonalista służy tym grupom jako konsultant i ekspert.,
sprawuje rolę doradcy; główną rolę odgrywają członkowie grupy.
78. Przedmiot psychologii klinicznej to:

- zespół twierdzeń - opisujących zdrowe i zaburzone funkcje psychiczne i somatyczne oraz
zachowania, wyjaśniających przyczyny zdrowia i zaburzeń oraz ich biopsychospołeczny
mechanizm, stanowiących teoretyczno – metodologiczne podstawy psychologicznej
diagnozy, określających zasady postępowania mającego na celu promocję i ochronę zdrowia,
prewencję zaburzeń i pomoc.
79. Środowisko - koncepcja zdrowia:

- SPOŁECZNOŚĆ LECZNICZA - zapobiega hospitalizacji – to taka społeczność, w której
wykorzystuje się wzajemne relacje tak, aby sprzyjały zdrowiu i rozwojowi wszystkich jej
członków w szczególności pacjentów – ważne zasady, formy działania – spotkania, zebrania,
praca grupowa, urlopy, dni drzwi otwartych itd.
80. Zaufanie interpersonalne:
- kształtuje się w toku wymiany informacji, uczuć i ustosunkowań. Cechuje się dynamiką
kosztów i zysków. Korzyści to poczucie bycia zrozumianym, poprawa samopoczucia, wzrost
wiedzy i obniżenie trudności; są one jednak opłacone ryzykiem ujawnienia osobistych treści,
poddania się kontroli i wpływowi innej osoby, wejścia w rolę „potrzebującego”. Osoba
wzbudzająca zaufanie posiada duży potencjał empatii, jest spostrzegana jako kompetentna i
zapewnia osobie wspomaganej autonomię i szacunek.
81. Triada depresyjna – Beck:

– Gdy na skutek zaistniałych czynników (genetycznych, środowiskowych, psychologicznych)
dojdzie do negatywnej oceny: świata, własnej osoby i przyszłości.
82. Czym jest zaburzenie w koncepcji Ellisa:

- zaburzenie neurotyczne, depresyjne i wrogość pojawiają się wówczas, gdy człowiek
zinternalizował nielogiczne, nieracjonalne, nierealistyczne przekonania. Przekonania te wraz
z destrukcyjną autowerbalizacją powodują lęk, katastroficzne nastawienie i cierpienie.
Nieracjonalne przekonania są sztywne i zaopatrzone wielkimi kwantyfikatorami.
83. Diagnoza interakcyjno-społeczna:

- model diagnozy, który silnie uwzględnia kontekst społeczny - znaczenie protodiagnozy –
procesu społecznego, który ma celu wyodrębnienie w społeczeństwie tych członków, którzy
nie są w stanie regulować swoich stosunków z otoczeniem,
- problem „u” pacjenta albo podany przez niego wtórnie, klinicysta staje się pomocnikiem,
diagnoza powinna uwzględniać interes zarówno pacjenta jak i otoczenia, klinicysta negocjuje
problem, patologię, integruje różne spojrzenia na problem.
84. Podział psychopatologii:

- psychopatologia procesów psychicznych,
- symtomatologia i syndromologia,
- psychopatologia mechanizmów przystosowawczych (regulacyjnych).
- ujęcia całościowe, dynamiczne.
85. ICD 10 i DSM są to:

- klasyfikacje zaburzeń psychicznych, uwzględniające zarówno kryteria opisowe, jak i
etiopatogenetyczne tj. przyczyny i wewnętrzny mechanizm zaburzeń.
86. Na czym polega zdrowie i patologia – Lewiński:

- zaburzenia zachowania jako te, które występują wówczas, gdy człowiek nie zaspakaja
swoich potrzeb i nie spełnia wymagań otoczenia, czyli wykazuje zaburzenia regulacji
pomiędzy sobą a środowiskiem, czyli w układzie podmiot – otoczenie.
87. Główne założenia etyki pomagania:

- Zasady ogólne: Pomoc zawsze, odpowiedzialność, samoświadomość, moralność, stały
rozwój, bezstronność i obiektywizm, dostęp do własnego dorobku, prawda, szacunek i
koleżeństwo, stała troska o prestiż zawodu, nie akceptuje ograniczeń warunków pracy.
88. Poczucie koherencji (Antonovsky):

- poczucie koherencji jest ogólnym nastawieniem, wyrażającym trwałe i dynamiczne
przekonanie o przewidywalności i racjonalności świata i własnego pożycia,
- ma rodowód poznawczy, w późniejszej wersji def. składa się z 3 komponentów: poczucie
zrozumiałości, poczucie zaradności /sterowalności/, poczucie sensowności,
- zakłada się że jest najważniejszy – wręcz zmienna osobowościowa – często warunkuje
ocenę poznawczą stresorów,
- silne poczucie koherencji rozwija się w toku socjalizacji, istotną rolę odgrywa kontekst
społeczno-kulturowy.
89. Czym dla zdrowia jest poczucie koherencji?

- kluczowa zmienna dla zachowania dobrego zdrowia.
90. Podejście idiograficzne:

- akcent na badanie jednostki,
- swoiście rozumiana psychologia kliniczna, która wykorzystuje w pierwszym rzędzie wiedzę z
psychologii osobowości i z zakresu metod poznawania człowieka,
- badanie i rozumienie motywacji i wewnętrznej dynamiki postępowania człowieka jest
realizowane po to, aby udzielić człowiekowi porady, zastosować podtrzymującą terapię lub
terapię indywidualną nastawioną na zmianę,
- kontekst życia schodzi na dalszy plan.
91. Klasyfikacja wiedzy w psychologii klinicznej – wg. Altmana:

- wiedza podstawowa i teoretyczna,
- wiedza profesjonalna (znajomość zasad i procedur),
- wiedza społecznie responsywna (wyrasta z pilnych potrzeb społecznych).
92. Eksperyment kliniczny:

- oparty jest na założeniu, że określoną teorię (hipotezę) o zachowaniu pacjenta można
sprawdzić, stawiając pacjenta przed zadaniem eksperymentalnym. Czyli, że znając
zachowania w syt. A można przewidzieć zachowanie w syt. B.
93. Różnice między promocją a prewencją zdrowia:

- Prewencja - w prewencji poszukuje się zależności przyczynowo-skutkowych między
czynnikami ryzyka a pojawieniem się zaburzeń.
- W modelu promocyjnym myślenie przyczynowo-skutkowe nie jest najważniejsze, zakłada
się tutaj powiązania wielostronne różnych aspektów wpływających na kształtowanie
zdrowia, zgodnie ze społeczno-ekologicznym i całościowym modelem rozwoju.
94. Sytuacja trudna – wg Tomaszewskiego:

- to taki układ elementów otoczenia i człowieka, w którym zachwiana zostaje równowaga
między wymaganiami zewnętrznymi a możliwościami podmiotu,
- trudności mogą być: 1) zadaniowe, 2) egzystencjalne; emocjonalne i poznawcze,
- sytuacje trudne to najczęściej sytuacje: DEPRYWACJI, FRUSTRACJI, ZAGRAŻAJĄCE, STRATY,
KONFLIKTU, TRAUMATYCZNE.
95. Psychopatologia to:
- dziedzina psychiatrii zajmująca się opisywaniem, interpretowaniem, wyjaśnianiem i
klasyfikowaniem tych zjawisk życia psychicznego, które mają praktyczne znaczenie kliniczne.
96. Koncepcja behawiorysty:

- wszystkie koncepcje behawioralne / uczenia się – łączy założenie co do natury człowieka
jako jednostki uczącej się nawyków, zachowań, kompetencji,
- wszystkie te koncepcje przeniknięte są prawem warunkowania uczenia się, kształtowania
wiedzy, schematów poznawczych, przekonań odnośnie świata i własnej osoby,
- człowiek jest istotą samoregulującą się, racjonalną, może zdobyć poczucie sprawstwa i
kompetencji oraz własnej skuteczności.
97. Teorie ego:

- należą do nurtu psychodynamicznego, wywodzą się z klasycznej psychoanalizy Freuda,
jednak ich podstawowym założeniem jest twierdzenie, że ego pełni adaptacyjne funkcje,
które nie wyłaniają się z ID, ale tworzą się samodzielnie. W ego tworzy się sfera wolna od
konfliktów, nie wszystkie jego funkcje są obronne. Zadania ego: badanie rzeczywistości,
adaptacja, kontrola impulsów, obrona.
98. Kodeks etyczny psychologa jako diagnosty:

1. kategoryczny wymóg zachowania tajemnicy zawodowej,
2. osoby skierowane do badania trzeba poinformować o celu i przebiegu badania oraz
otrzymać ich zgodę,
3. zasada minimum interwencji,
4. udostępnianie innym specjalistom wyników badań tylko w takim stopniu w jakim jest to
konieczne,
5. dbać o bezstronność w sytuacji konfliktu interesów,
6.stosować rzetelne i dostosowane do problemu metody,
7.badać w warunkach stwarzających komfort psychiczny,
8. nie szkodzić w momencie informowania o wynikach – uwaga JATROPATOGENIA.
Komunikując wyniki klinicysta postępuje zgodnie z zasadą rzetelności, zrozumiałości i
etyczności. Unika etykietowania.
99. Modelowanie złych nałogów:

- gdy nałóg jest efektem wyniku modelowania można w terapii zastosować efekt
zahamowania (obserwacja szkodliwych zachowań, które są karane), też psychodrama,
sytuacje symboliczne.
1. „Zachowanie prospołeczne” – wg. J. Reykowskiego:

- to czynności zorganizowane w taki sposób, by zaspokoić potrzebę cudzą i osoby, bądź
grupy; aby chronić cudze interesy; aby przyczynić się do cudzego dobra i rozwoju.
2. Postępowanie diagnostyczne w psychologii klinicznej:
1. stawianie problemu diagnostycznego,
2. stawianie hipotezy o prawdopodobnym wyjaśnieniu problemu,
3. weryfikacja hipotezy za pomocą trafnej metody działania,
4. interpretacja wyników i podejmowanie decyzji co do kontynuowania badania lub jego
zakończenia,
5. opracowanie wyników diagnozy – orzeczenie psychologiczne.
3. Koncepcja nozologiczna:
- inaczej różnicowa, jest jakby odwzorowaniem diagnozy lekarskiej. Psycholog znając ogólny
kierunek badań lekarskich i wstępne dane o objawach wykonuje dodatkowe badania, które
mają potwierdzić lub dostarczyć informacji różnicujących dla diagnozy nozologicznej.
Możemy obiektywnie ustalić czy występuje określona postać psychopatologii i jakie ma ona
nasilenie. Ryzyko uprzedmiotowienia i etykietowania pacjenta.
4. Przedmiot psychologii klinicznej w wąskim i w szerokim ujęciu:

- w szerokim - zespół twierdzeń - opisujących zdrowe i zaburzone funkcje psychiczne i
somatyczne oraz zachowania, wyjaśniających przyczyny zdrowia i zaburzeń oraz ich
biopsychospołeczny mechanizm, stanowiących teoretyczno – metodologiczne podstawy
psychologicznej diagnozy, określających zasady postępowania mającego na celu promocję i
ochronę zdrowia, prewencję zaburzeń i pomoc,
- w wąskim – wycinek rzeczywistości ogólnych prawidłowości z danej dziedziny.
5. Ujawnianie wiadomości ujętych tajemnicą zawodową:

- Ujawnienie wiadomości może nastąpić jedynie wtedy, gdy poważnie zagrożone jest
bezpieczeństwo klienta lub innych osób. Jeśli jest to możliwe decyzje należy omówić z
doświadczonym i bezstronnym kolegą. Materiały poufne powinny być komisyjnie zniszczone,
jeżeli zaistnieją warunki grożące ich ujawnieniem.
6. Społeczny i psychologiczny kontekst badania diagnostycznego:

- wpływ etapu prediagnostycznego, ważnych faktów z życia pacjenta, historia życia pacjenta,
rozwój doświadczeń, przekonań i to samo tyczy diagnosty + doświadczenie profesjonalne
wartości etyczne, następnie wszystko to co się dzieje podczas badania - miejsce, powód,
motywacja pacjenta, nastawienie, oczekiwania interpersonalne badacza, kwestia kontaktu i
zaufania interpersonalnego, rola psychologa w procesie badania itd.
7. Wkład empirii i badań eksperymentalnych do psychologii klinicznej:

- prawdopodobnie nurt ten wniósł najwięcej do rozwoju specyficznych metod badania.
Technika eksperymentu klinicznego – przyczyniła się do szybkiego rozwoju neuropsychologii.
8. Zagrożenie psychologa:
- psycholog jako psychoterapeuta jest świadomy niebezpieczeństw wynikających z jego
możliwości wpływania na innych ludzi, w związku z czym poddaje się superwizji lub
konsultacji.
9. Wiedza podstawowa i profesjonalna w diagnozie:

– w modelu teoretyczno – funkcjonalnym klinicysta posługuje się w momencie stawiania
hipotezy wiedzą podstawową o procesach psychicznych, osobowości, rozwoju, kontekstach
społecznych, zdrowiu, patologii, o diagnozie i narzędziach badań, wnioskowaniu
diagnostycznym, pracy w różnych paradygmatach. Wiedza profesjonalna dotyczy –
umiejętności nawiązywania kontaktu, obserwacji, prowadzenia rozmowy, stawiania
problemów i hipotez, weryfikacji hipotez, opracowania i interpretacji wyników,
podejmowania decyzji diagnostycznych, selekcji, pomocy, komunikowania, negocjowania,
diagnozy, pisania orzeczeń, tworzenia wskazań do interwencji.
10. Co jest najważniejsze w terapii Rogersa?

- skoncentrowanie na kliencie,
- celem jest tworzenie takich warunków, które wywołałyby zmiany w sposobie spostrzegania
siebie i otoczenia, poprawiły samoocenę, powodowały spójność Ja, co będzie sprzyjało
odblokowaniu energii organizmicznej, do urzeczywistnieni siebie,
- od terapeuty oczekuje się : bezwarunkowego pozytywnego odniesienia do klienta,
zdolności do empatii i spojrzenia na problemy klienta z jego punktu widzenia, autentyczności
i wewnętrznej zgodności terapeuty,
- w procesie terapii zachodzą dwa główne procesy – doznawanie niesymbolizowane i
samoeksploracja.
11. Mechanizmy obronne:

- nieświadome i nawykowo stosowane techniki radzenia sobie z napięciem i lękiem, które
mają na celu obniżenie lęku i spowodowanie zastępczego zaspokajania potrzeb,
- stosując je człowiek zniekształca rzeczywistość.
12. Zdrowie – koncepcja poznawcza:

- o człowiek, który posiada przystosowawcze umiejętności, racjonalne przekonania i jest
zdolny do samoregulacji. Człowiek ma wysokiej jakości wiedzę o sobie, jego schematy
poznawcze są elastyczne.
13. Frankl wyróżnia wartości:

- twórcze (praca, tworzenie),
- doznaniowe (kontakt ze sztuką, miłość),
- postawy (wartości absolutne i duchowe, nabierające znaczenia w sytuacji starty,
nieuleczalnej).
14. Dwa główne prawa zachodzące w psychoterapii (wg. Rogersa):

- doznawanie niesymbolizowane,
- samoeksploracja.
15. Dwa mechanizmy wg Rogersa – patologia:

- niedopuszczanie do świadomości,
- zniekształcenia w świadomości.
16. Diagnoza psychospołeczna:

- w znacznie większym stopniu uwzględnia kontekst społeczny, na początku klinicysta styka
się z protodiagnozą (proces w społeczeństwie, w trakcie którego wyodrębnia się
nieprzystosowane jednostki, które trzeba skierować do specjalisty, aby podjęto wobec nich
specjalne postępowanie – diagnozę i terapię), istotny jest tutaj udział badanego, diagnoza
uwzględnia interes pacjenta, ale też interes społeczny.
17. Diagnoza nozologiczna:

- inaczej różnicowy model, który stosujemy z wyboru do celów selekcyjnych, celem jest
różnicowanie zaburzeń z punktu widzenia klasyfikacji zaburzeń (ICD, DSM), bardzo podobny
do badania lekarskiego, występuje tu problem etykietowania, ryzyko uprzedmiotowienia
pacjenta i stygmatyzacja,
- model ten nie służy pełnemu rozwojowi psychologa klinicznego.
18. Prospołeczne zachowania – zachowania mające na celu dobro innego człowieka, w skład
wchodzą 3 aspekty:
- percepcyjny (zdolność spostrzegania potrzeb i emocji innych),
- motywacyjny (chęć podejmowania działań na rzecz innych),
- operacyjny (umiejętność programowania czynności zmierzających do tego celu).
* wiedza, umiejętności praktyczne i przygotowanie osobiste.
19. Od jakich sytuacyjnych czynników zależy wystąpienie PTG?

- rodzaj traumy, intensywność traumy, upływ czasu od wystąpienia traumy, wsparcie
społeczne.
20. Wskaż najważniejsze różnice między podejściem systemowym i poznawczym w rozumieniu

zaburzeń psychicznych:
- W ujęciu systemowym nośnikiem patologii jest cała rodzina jako system, a nie jednostka.
Terapii podlega cała rodzina, a jej celem jest zmiana zasad regulujących funkcjonowanie.
Procesy intrapsychiczne są ̨ traktowane jako produkt relacji między ludźmi, a nie odwrotnie.
- Ujęcie poznawcze koncentruje się na rozpoznawaniu tego, co podtrzymuje zaburzenia i
wedle tego ujęcia są to dezadaptacyjne przekonania i myśli automatyczne.
21. Emocje są bezpośrednim skutkiem wydarzeń, np. depresja może wystąpić po śmierci bliskiej
osoby. Prawda czy fałsz wg modelu poznawczego?
- Fałsz - nie same wydarzenia prowadzą do emocji, ale również ich interpretacja (B).
- “Ludzi nie niepokoją rzeczy, ale pogląd na te rzeczy”.
22. PYTANIE OTWARTE: Poniżej przeczytaj tytuł i fragment artykułu z gazety, skomentuj go w
odniesieniu do psychologicznego rozumienia normy i psychopatologii.
"Gdzie kończy się norma i zaczyna zaburzenie psychiczne. Co psychiatrzy i psycholodzy
uważają za normę? I czy w ogóle jest jakaś norma? W końcu każdy nas jest wyjątkowy. Jak
zatem zdefiniować chorobę czy zaburzenie psychiczne? – To schorzenia, które jesteśmy w
stanie rozpoznać na podstawie aktualnego stanu wiedzy w psychiatrii. (…) Istnienie danej
choroby lub zaburzenia psychicznego określają na świecie dwie najważniejsze klasyfikacje.
Jedna to jest ICD-10, (…). Druga to podręcznik diagnostyczny i statystyczny "DSM-5" (…)."
- Pojęcie normy jest niejednoznaczne.
- Nie ma żadnych warunków koniecznych czy wystarczających, żebyśmy mogli określić, czy to
zaburzenie, czy nie. Pewnym rozwiązaniem jest stworzenie grupy kryteriów, na podstawie
których możemy poznawać patologie.
- Kryteria psychopatologii (subiektywne i obiektywne): 1) poczucie subiektywnego
dyskomfortu (cierpienie), 2) trudność w przystosowaniu, niesprawność, 3) irracjonalność,
4) naruszanie norm społeczno-kulturowych, 5) zachowania niespodziewane, 6) zachowania
niekontrolowane, 7) dyskomfort obserwatora.
23. Jaki jest najważniejszy mechanizm, który występuje w PTG?

- transformacja?, zmiany w schematach poznawczych (zamiana ruminacji).
24. X w behawioralnym modelu zaburzeń spełnia funkcję wzmocnienia. X to:

- unikanie.
25. Jakie pojęcia z poniższych najlepiej opisują następujące zjawiska: dopalacze-osobowość

schizoidalna –psychoza?
- patogeneza - patomechanizm - poziom opisowy (?)
26. Nieadekwatna i nadmierna ostrożność w osobowości paranoicznej wg modelu poznawczego

to:
- strategia interpersonalna.
27. Choroba zmienia moje życie. O PTG w tej sytuacji możemy najczęściej mówić:
- jeśli stres był znaczący.
28. Pan N zgłosił się do szpitala z zaawansowaną cukrzycą. W badaniu neuropsychologicznym

zdiagnozowano wykładniki obniżenia efektywności procesów poznawczych. Tą grupą
pacjentów zajmuje się neuropsychologia:
- medyczna.
29. Wyjaśnij rozumienie pojęcia "granica" w teorii systemowej:

- granica pomiędzy subsystemami określa relacje, stopień zróżnicowania, przynależności,
wsparcia, lojalności, autonomii czy samodzielności,
- granice sztywne, granice zatarte.
30. Tłumienie negatywnych emocji jest charakterystyczne dla przywiązania:

- unikowego.
31. Dlaczego w sytuacjach traumatycznych uczymy się reagować lękiem? Wyjaśnij.

- uczenie się stanów emocjonalnych przez warunkowanie klasyczne to uczenie się
niewolicjonalnej odpowiedzi autonomicznego układu nerwowego, która jest podstawowym
komponentem lęku.
32. Czym zajmuje się psychosomatyka?
- wpływem czynników psychologicznych na występowanie problemów somatycznych.
33. Zdolność do tolerowania lęku przez ego to kryterium zdrowia w kontekście której teorii
klasycznej:
- strukturalnej.
34. Jeśli dziecko wychowujące się w rodzinie, w której istnieje problem z kontrolą agresji,
ujawnia w sytuacji emocjonalnej zachowania eksternalizujące, w świetle behawioryzmu,
mamy do czynienia z:
- modelowaniem/społecznym uczeniem się.
35. Dlaczego powstrzymywanie reakcji jest skuteczne w leczeniu dezadaptacyjnych nawyków?

- bo powoduje wygaszanie wzmocnień.
36. Podaj przykład interakcji komplementarnej:

- żona poucza męża, a on z pokorą to przyjmuje.
(maksymalizacja różnic, uzupełniając się tworzą całość, zachowanie osoby A wywołuje
odwrotne zachowanie u osoby B)
37. Zadania praktyczne psychologii klinicznej to:

- tworzenie zasad i procedur postępowania diagnostycznego i integrowania danych,
- określanie zasad i procedur pomocy psychologicznej na podstawie najbardziej
wiarygodnych wyników badań naukowych.
38. Który wzorzec przywiązania związany jest ze stanami dysocjacyjnymi?

- wzorzec zdezorganizowany.
39. Salutogeneza to..

- orientacja, w której poszukuje się czynników podtrzymujących zdrowie, zamiast czynników
powodujących zaburzenie.
40. Które z pojęć ́ odnoszą ̨ się ̨ do poziomu opisowego w modelu patogenetycznym?

- hipochondria, osobowość narcystyczna.
41. „Jeśli nie będę się wyróżniać i zwracać na siebie uwagę innych, nikt mnie nie pokocha.” Jest
to:
- przekonanie warunkowe.
42. Chłopiec 11 lat opisywany jest przez mamę jako wycofany, przygnębiony oraz mający niską
samoocenę. Jakie prawdopodobne zaburzenie wg klasyfikacji Achenbacha można zakładać u
chłopca?
- zaburzenia internalizacyjne/internalizacja
43. Objawy zaburzeń nerwicowych u dorosłego pacjenta można wyjaśnić jako:
- powiązane z lękiem sygnałowym,
- wytwór kompromisowy,
- przejaw nieświadomości.
Błędne:
- manifestację reaktywowanego konfliktu z okresu preedypalnego.
- psychoanaliza.
45. Która sekwencja odzwierciedla założenia psychoanalizy?

- fiksacja – wyparcie - powrót wypartego.
46. Rogers sformułował założenia dotyczące jakiego typu zaburzeń:

- ostrej reakcji psychotycznej i zaburzeń neurotycznych.
(➔ Mechanizmy obronne ograniczają i zniekształcają doświadczenie, ale nie dezorganizują
pojęcia Ja - zaburzenia neurotyczne ➔ Jeśli nowe doświadczenie bardzo rozbieżne z
pojęciem Ja i pojawia się nagle, wypieranie i zniekształcenia są nieefektywne, zachowanie
zdezorganizowane prowadzi do rozpadu Ja - ostra reakcja psychotyczna)
47. Propagowanie zdrowego stylu życia należy do jakich oddziaływań psychologa klinicznego:
- promocji zdrowia.
48. "O nie! Znów to samo!". Wg poznawczego modelu zaburzeń jest to:
- myśl automatyczna?
49. Konflikt między silną potrzeba aprobaty a naturalną mądrością organizmu to ryzyko
zaburzeń wg paradygmatu:
- humanistycznego.
50. Która para jest niewłaściwa:

- reprezentacja – systemowy.
Własciwe:
- obiekt – psychoanaliza,
- struktura umysłowa - poznawczy,
- warunkowanie organizmiczne – humanistyczny.
51. Podatność w modelu poznawczym to:

- istnienie przekonań, które są sztywne, skrajne i pełne imperatywów (podatność rozumiana
szerzej).
52. Jeśli dziecko, które wychowuje się w rodzinie, w której istnieją rozliczne choroby u
wszystkich członków rodziny ujawnia w sytuacji wyzwania (sprawdzian w szkole, zawody
sportowe) objawy somatyczne, w świetle behawioryzmu, mamy do czynienia z:
- modelowaniem/społecznym uczeniem się.
53. Kiedy dezadaptacyjny schemat poznawczy jest latentny, to osoba:

- nie ujawnia objawów zaburzenia.
54. „Zobaczyłem szefa na korytarzu i teraz nie mogę się uspokoić”. jakiego elementu brakuje w
- B.
55. Wrodzona skłonność organizmu do takiego doskonalenia wszystkich swoich zdolności, które
służą podtrzymaniu lub rozwojowi organizmu wg Rogersa to:
- samoaktualizacja.
56. Podaj przykład tematu edypalnego wg psychoanalizy:

- seksualność, rywalizacja, kształtowanie się tożsamości płciowej.
57. Cechy rodzin splątanych to:

- utrudnianie zdobywania samodzielności, autonomii, odrębności, silne poczucie
przynależności, mały stopień zróżnicowania, mały dystans, grancie zatarte.
58. Założenie, że człowiek uczy się i oducza zaburzeń w oparciu o te same prawa opisywane jest
- optymizm.
59. Które podejście unika definiowania zaburzeń psychicznych w kategoriach diagnozy

nozologicznej, dzieląc zaburzenia co najwyżej na neurotyczne i psychotyczne?
- humanistyczne.
60. Utrata kontroli nad związkiem między własną aktywnością a jej konsekwencjami, która
prowadzi do uległości i pasywności to:
- wyuczona bezradność.

teraz powstaje?
- społecznie responsywna.
62. Zaburzenia w rozumieniu klasycznej psychoanalizy są tym poważniejsze:
- im większa siła popędów.

- lęk sygnałowy, regresja, mechanizmy obronne.

- tradycja kliniczna Freuda i tradycja eksperymentalna Wundta.
65. Wg teorii strukturalnej w psychoanalizie podstawowym kryterium zdrowia:

- jest ego panujące nad chaotycznymi popędami id.
66. Stany dysocjacyjne są typowe dla jakiego wzorca przywiązania?

- zdezorganizowanego.
67. "Psychoonkologia to ... psychologii klinicznej." Wpisz poprawne określenie.

- subdyscyplina.
68. „Tak, mam wrażenie, że ożeniłem się z Joanną, ponieważ przypadła do gustu moim
rodzicom. Na pewno nie byłem w niej zakochany.” Co opisuje to twierdzenie wg podejścia
Rogersa?
- rozbieżność między pojęciem ja a doświadczeniem ja,
- warunki akceptacji,
- brak bezwarunkowej akceptacji.
69. Jaki mechanizm obronny odgrywa znaczną rolę w tworzeniu wytworów kompromisowych
wg klasycznej psychoanalizy?
- wyparcie.
70. Który z poniższych elementów modelu zaburzeń NIE pochodzi z koncepcji Ellisa?
- strategie interpersonalne.
Pochodzi:
- wyrażenia imperatywne, takie jak muszę, powinienem,
- irracjonalne poglądy,
- dogmatyczne przymusy i powinności.
- psychoanaliza.
72. Emil Kraepelin - w odniesieniu do korzeni psychologii klinicznej - jest przedstawicielem

nurtu:
- empirycznego.
73. Jakie zaburzenia najczęściej wyjaśnianie są przy udziale warunkowania klasycznego?
- lękowe.
74. Omów najważniejszy mechanizm wzrostu potraumatycznego.

- Transformacja – nie powrót do stanu równowagi, ale wzrost. Pozytywne zmiany towarzyszą
negatywnym skutkom traumatycznego doświadczenia - pozytywne zmiany psychologiczne
doświadczane w rezultacie walki z okolicznościami życiowymi stanowiącymi duże wyzwanie.
- Zmiana podstawowych założeń np. Pozytywne przewartościowanie, zmiana priorytetów.
75. Które z pojęć odnoszą się do poziomu wyjaśniającego w modelu patogenetycznym?

- mechanizmy obronne, nieprzystosowawcza interpretacja zdarzeń.
76. W jakim celu stosowane jest powstrzymanie reakcji w technikach ekspozycyjnych?

- by zapobiec wzmocnieniu reakcji lękowej.
77. Co jest kryterium zdrowia w ramach paradygmatu behawioralnego?

- przystosowanie.
78. W psychologii klinicznej w opisie przyczyn i mechanizmów zdrowia i zaburzenia wyróżniamy

orientacje:
- patogenetyczną i salutogenetyczną.
79. Wg psychologii ego - ego próbuje radzić sobie z konfliktami, ale także dąży do …
- adaptacji i radzenia sobie z rzeczywistością.
80. Które z przekonań jest związane z osobowością socjotropiczą (ukierunkowana na relacje z

innymi)?
- nikt mnie nie kocha.
81. Omów specyfikę paradygmatu systemowego w wyjaśnianiu zaburzeń psychicznych:

- to rodzina, a nie jednostka przejawia zaburzenie,
- jednostka jest delegowana do roli osoby chorej przez rodzinę i tylko wyraża patologię
całego systemu,
- jednostka jest nawet zobowiązana/naciskana przez system do pełnienia roli osoby chorej,
co jest ceną utrzymania rodziny jako całości (systemu).
82. Jakimi kryteriami posłużysz się do zdecydowania czy dana osoba cierpi na jakieś zaburzenie
wg klasycznej psychoanalizy a jakimi wg paradygmatu poznawczego?
- Klasyczna psychoanaliza -
- Paradygmat poznawczy -
83. “Rok po wypadku wróciłem do równowagi.” Czy to stwierdzenie opisuje PTG?

- Nie, PTG nie jest powrotem do równowagi, a wzrostem.
84. Jeśli u osoby, która nigdy nie miała zaburzeń lękowych, po pewnej trudnej sytuacji
interpersonalnej pojawią się objawy lękowe, to zgodnie z modelem podatność-stres
wcześniej:
- jej dezadaptacyjne przekonania były latentne.
85. Która para jest właściwa?

- podejście holistyczne – humanistyczny.
86. Założenie, że człowiek uczy się i oducza zaburzeń w oparciu o te same prawa, opisywane jest
- optymizm.
87. Podaj samodzielnie wymyślony przykład gradacji ekspozycji:

- gradacja ekspozycji – ekspozycja na najsilniejszy aprobowany przez pacjenta bodziec i
stopniowe zwiększanie jego nasilenia podczas kolejnych sesji,
- dotykanie podeszwy buta jednym palcem, z czasem całą dłonią i wydłużenie czasu
czynności.
88. “Nie bezwzględne uwarunkowanie zachowania przeszłością, ale wolna wola i system
wartości.” To motto obrazuje zwrot:
- od psychoanalizy do paradygmatu humanistycznego.
89. W Internecie można znaleźć twierdzenia: “Narcyzm to nie jest zaburzenie.” Jakich
pozaparadygmatycznych kryteriów z psychologii klinicznej możesz użyć, żeby odnieść się do
tego twierdzenia?

- wytwór kompromisowy, lęk sygnałowy, nieświadomość.
91. W jakim paradygmacie unika się spekulacji na temat nieobserwowalnych procesów

wewnętrznych?
- w behawioryzmie.
92. Na rozwój takich metod badawczych jak techniki projekcyjne miała wpływ:
- psychoanaliza.
93. Wg jakiego paradygmatu psychopatologia pełni rolę mechanizmu homeostatycznego?

- systemowego.
94. Nadmierne przywiązanie się do innych w osobowości zależnej wg modelu poznawczego, to:
95. Enwironmentalizm w wyjaśnianiu zaburzeń nie neguje uwarunkowań:

- genetycznych,
- neurofizjologicznych,
- środowiskowych.
96. Podaj przykład czynnika ryzyka zaburzeń psychicznych:

- czynniki dystalne – wrodzone nieprawidłowości biologiczne.
97. Kiedy jedno z partnerów rywalizuje o to kto jest bardziej chory i ma więcej dolegliwości
zdrowotnych, to wg Batesona są to interakcje:
- symetryczne.
98. Czym w przejawach różni się przywiązanie zdezorganizowane od ambiwalentnego?

- ambiwalentne – dziecko słabo angażuje się w eksplorację, bo jest zaabsorbowane
opiekunem; opiekun jest niespójny w swojej dostępności i responsywności; dziecko
naprzemiennie szuka kontaktu i rezygnuje z niego,
-zdezorganizowany – dziecko jest w stanie silnego napięcia, lęku przed opiekunem; zbliżanie
się do figury przywiązania wzmaga ten stan; dziecko traktuje opiekuna jednocześnie jako
bezpieczną bazę i źródło zagrożenia; opiekun albo wzbudza przerażenie w dziecku albo
zachowuje się wobec niego jakby było źródłem zagrożenia.
99. Pani A w codziennym życiu nie pozwala sobie nawet na drobne przyjemności, natomiast gdy
jedzie na wakacje to “hulaj dusza...”. Ten sposób funkcjonowania świadczy o nerwicy w
rozumieniu klasycznej psychoanalizy – prawda czy fałsz? Uzasadnij.
- Prawda, osoba nie pozwalając sobie na drobne przyjemności w codziennym życiu powoduje
fiksacje. Podczas wakacji dąży, zgodnie z zasadą przyjemności, do natychmiastowego i
całkowitego rozładowania napięcia i zaspokojenia potrzeb.
1. Przykład modelu ABC:

- Odjechał mi autobus – na pewno mnie zwolnią jak się spóźnię - lęk.
2. Pan A ma lęk wysokości. W trakcie eksperymentu behawioralnego polegającego na

wchodzeniu po schodach w wieżowcu uciekł na najniższe piętro. Po tej reakcji jego lęk
natychmiast:
- zmniejszył się, ale jego zaburzenie zostało wzmocnione.
3. Cechą rodzin splątanych jest:

- utrudnianie samodzielności.
4. “Wszyscy ludzie są wrodzy, tylko czyhają na moje potknięcia.” Jakie pojęcie ze współczesnej
psychoanalizy można użyć na opisanie takiego obrazu świata?
- pozycja paranoidalno-schizoidalna.
5. Wskaż zdanie, które jest najbardziej trafne. Zaburzenia dysocjacyjne są skutkiem:

- traumy relacyjnej, zdezorganizowanego wzorca przywiązania.
6. W PTG pozytywne zmiany X traumatycznego doświadczenia. X to:

- towarzyszą negatywnym skutkom.
7. Mechanizmem, który ma destrukcyjny wpływ na system rodzinny, jeśli dominuje w owym

systemie, jest...
- sprężenie zwrotne dodatnie.
8. Zaburzenia w rozumieniu klasycznej psychoanalizy są tym poważniejsze:

- im wcześniejszy konflikt,
- im większa siła popędów,
- im bardziej surowe superego.
Błędne:
- im większa dominacja ego nad id.
9. Umiejętność zastosowania kroków diagnostycznych w procesie badania pacjenta w
psychologii klinicznej, to:
- wiedza profesjonalna.
10. Wszystkie fobie powstają w związku z klasycznym warunkowaniem. Prawda czy fałsz?
- Fałsz - Fobia może powstać w wyniku warunkowania klasycznego oraz warunkowania
instrumentalnego. Fobia w warunkowaniu klasycznym to warunkowanie lęku przez
szczególnie traumatyczny bodziec warunkowy. W warunkowaniu instrumentalnym w fobii
unika się obiektu, który związany jest z lękiem.
11. W warunkowaniu klasycznym fobii ma miejsce:

- reakcja odruchowa.
12. Terapia behawioralna polega na:

- powstrzymywaniu wykonania reakcji, po której następuje wzmocnienie.
13. Jednostkowe psychologiczne badanie człowieka, aby zrozumieć jego trudności, to:
- metoda kliniczna.
14. Kiedy PTG jest najmniej prawdopodobne?

- PTG jest najmniej prawdopodobne, kiedy osoba nie radzi sobie z doświadczeniem
traumatycznym, występuje u niej długotrwały stres, ale też nie pojawią się ruminacje, które
wg badań mają pozytywny wpływ na wystąpienie PTG.
15. Podaj przykład przekonania kluczowego socjotropicznego:

- nie da się mnie kochać.
16. Jakie pojęcia z poniższych najlepiej opisują następujące zjawiska: dopalacze – niska
tolerancja dystresu – urojenia?
- czynnik biologiczny –czynnik psychologiczny – objaw.
17. Efekt rozhamowania to pojęcie pochodzące z:

- teorii uczenia się społecznego.
18. Pani X podczas badania psychologicznego ujawniła niską żwawość temperamentu, a w

wywiadzie dezadaptacyjne treści schematów. Do jakiego typu norm będzie się odwoływał
psycholog diagnozujący panią X?
- teoretycznej i ilościowej.
19. Które z poniższych czynników są najmniej istotne w diagnozie wg paradygmatu

systemowego?
- geneza problemu.
20. Który z przykładów najlepiej opisuje założenia w podejściu poznawczym?

- jeśli mam negatywne uczucia, to jestem złym człowiekiem.
21. Nowe badania wskazują, że podwójne wiązanie występuje w rodzinach:

- w których nie występują żadne zaburzenia schizofreniczne,
- w których występują inne niż schizofreniczne zaburzenia.
22. W salutogenetycznym modelu zdrowia:

- podkreśla się pozytywną rolę stresorów jako czynników, do których organizm dostraja się,
- poziom zdrowia to stan, który można określić z perspektywy obiektywnej obserwatora (np.
lekarza) i subiektywnej (pacjenta),
- zakłada się, że normalnym stanem funkcjonowania jest stan braku równowagi.
Błędne:
- istnieje dychotomiczny podział na zdrowie i zaburzenia.
23. Obniżenie nastroju, kołatanie serca i perfekcjonizm, to pojęcia, które mogą być stosowane w
psychologii klinicznej w ramach modelu:
- wyjaśniającego.
24. Negatywna wizja siebie, świata i przyszłości, to:

- triada poznawcza.
25. Trzy cechy nawyku wskazujące na zaburzenia, to:

- autodestrukcyjność zachowań, sztywność reakcji, niedopasowanie do norm
społecznych/kulturowych.
26. Wg podejścia poznawczego u osoby z osobowością socjotropiczną depresja ujawni się w

sytuacji:
- odejścia partnera.
27. Które podejście najbardziej odeszło od diagnozowania zależności przyczyna-skutek?

- systemowe.
28. Dwa poziomy komunikatu w teorii systemowej to:

- treściowy i relacyjny.
29. Przywiązanie, atak i opór to wg paradygmatu poznawczego:

- strategie interpersonalne.
30. Stopniowe zwiększanie nasilenia bodźca wywołującego lęk w terapii behawioralnej to:
- gradacja ekspozycji.
31. Które elementy możemy rozpatrywać na poziomie patomechanizmu w modelu

patogenetycznym?
- krytyczne wydarzenie życiowe.
32. Dlaczego w psychoanalizie objawy nerwicowe nazywamy wytworem kompromisowym?

- Objawy nerwicowe są elementem nieświadomie skonstruowanego wytworu
kompromisowego - pozwalają wyrażać ukryte pragnienia i bronić przed nimi.

- psychoanaliza i behawioryzm.
34. Które pojęcia pochodzą z paradygmatu systemowego?
- lojalność, interakcje komplementarne.
35. Który z paradygmatów nie zajmuje się procesami intrapsychicznymi?

- behawioralny.

- nerwice z okresu edypalnego.
37. Wg psychoanalizy temat edypalny to:

- rywalizacja.
38. “W mojej rodzinie nikt nic o sobie nie wiem, każdy siedzi w swoim pokoju, nie rozmawiamy
wcale.” Jakie pojęcie w podejściu systemowym opisuje sytuację podaną w tej wypowiedzi?
- rodziny niezaangażowane, niezwiązane; granice sztywne.
39. Tam, gdzie było id, powinno być ego. Co oznacza to stwierdzenie?
- Ego powinno dominować nad chaotycznymi popędami id, lecz nie powinno dominować
nadmiernie. Energia id powinna być ruchoma i wykorzystywana dla korzyści ego.
40. Pan X krzyczy zawsze, gdy coś nie jest po jego myśli, wychodzi trzaskając drzwiami. Które z
pojęć wg psychoanalizy opisuje to zachowanie?
- słabe ego.
41. Pan M zarabia na nielegalnym hazardzie i wykazuje deficyt superego – nie rozpoznaje
hazardu jako problematycznego. Jakiego rodzaju normy mają zastosowanie w tym
przypadku?
- teoretyczne i społeczno-kulturowe.
42. Która sekwencja odzwierciedla model ABC?

- otrzymanie maila – “wszystko się wyda” - przyspieszone bicie serca.
43. Diagnozę stylu przywiązania u dzieci ok. pierwszego roku roku życia przeprowadza się w
oparciu o procedurę...
- nieznanej sytuacji.
44. Triangulacja to przejaw:

- zaburzonej komunikacji? Albo hierarchii
45. Co jest przedmiotem orientacji salutogenetycznej w psychologii klinicznej?

- teorie etiologii zdrowia.
46. W pewnej rodzinie występuje ciągła koncentracja na różnych chorobach. Jeśli u dziecka,
które samo nie cierpi na żadną chorobę somatyczną, wykształci się hipochondria, to jest to
przykład:
- modelowania.
47. Nawrót objawu jest podważany przez?
- behawioryzm.
48. W modelu PTG Tedeschiego i Calhouna największe zmiany zachodzą w zakresie procesów:
- poznawczych.
49. Pacjent przychodzi na kilka sesji, potem znika z terapii, następnie znów wraca. Nigdy nie
ujawnia poruszenia emocjonalnego. Jakie przywiązanie prawdopodobnie u niego występuje?
- unikowe.
50. W systematycznej desensytyzacji Wolpe’go zachodzi aktywne X reakcji warunkowej. X to:

- powstrzymywanie reakcji.
51. Czemu służy powstrzymywanie reakcji w technikach behawioralnych?

- wygaszanie wzmocnienia.
52. Omów funkcję struktur poznawczych w paradygmacie poznawczym.

- Struktury poznawcze są efektem uczenia się i wpływają na zachowania i emocje. Są
odpowiedzialne za nadawanie znaczenia - subiektywną interpretację zdarzeń. Selekcjonują,
kodują i oceniają bodźce, interpretują i nadają znaczenie bodźcom.
- Interpretacja informacji zgodnie z zawartością schematów.
- Część treści schematów jest niedostępna świadomości i nie podlega weryfikacji.
53. Jaki rodzaj doświadczenia traumatycznego jest najbardziej brzemienny w skutki dla zdrowia
psychicznego?
- Trauma typu 2. - zdarzenia złożone, chroniczne. Często przekłada się na wystąpienie PTSD
złożonego, którego skutkami są: dysregulacja emocjonalna, problemy z tożsamością,
problemy somatyczne, zaburzenia procesów poznawczych, problemy w związkach
interpersonalnych.
54. Typ II traumy to:

- zdarzenie złożone, chroniczne – konsekwencje w osobie w wyniku intencjonalnego i
świadomego krzywdzenia jej przez inną osobę. Trauma relacyjna, powtarzające się krzywdy,
które są przewidywalne i oczekiwane (np. przemoc domowa).
55. W systematycznej desensytyzacji Wolpe’go zachodzi aktywne X reakcji warunkowej. X to:

- tłumienie/powstrzymywanie.
56. Dwa poziomy komunikatu w teorii systemowej:

- Co? - treściowy - informacja wyrażana werbalnie i wprost,
- Jak? - relacyjny – zawiera informacje o tym jak powinna być odczytana treść.
57. Relacje z obiektem to:

- struktury intrapsychiczne.

- nerwice z okresu edypalnego.
59. Przy znacznej niezgodności między pojęciem ja a doświadczeniem ja występuje:
- Zachowania obronne: doświadczanie zdarzeń w sposób selektywny: zniekształcanie tak,
aby zgadzały się z warunkami własnej wartości albo wypierane ze świadomości.
- Treści niedopuszczone do świadomości nadal oddziałują – są zdysocjowane od
świadomości, wywołują niepokój i napięcie, których źródło pozostaje nierozpoznane.
- Osobowość jest wtedy podzielona: zachowanie jest czasem regulowane przez świadomy
aspekt Ja, a czasem przez aspekty doświadczenia, które nie zostały włączone do świadomego
Ja.
60. Nadmierne zwracanie na siebie uwagi, dramatyzm w zachowaniu w osobowości

histronicznej wg paradygmatu poznawczego jest konceptualizowane jako:
61. Jakie uczucie reguluje wypełnianie norm lojalnościowych w podejściu kontekstualnym?

- poczucie winy.
62. “Wszyscy są przeciwko mnie, śledzą mnie, ja jestem skrzywdzony przez moich wrogów, to się
nigdy nie skończy.” Taki system urojeń w paradygmacie poznawczym będzie rozumiany jako:
- triada poznawcza.
63. PTG nie polega na powrocie do równowagi, ale na...

- wzroście.
64. Omów założenia leżące u podstawy technik ekspozycji.

- Celowe wystawienie pacjenta na długotrwały kontakt z bodźcami wywołującymi lęk i
aktywne blokowanie związanych z nimi reakcji unikania.
- długotrwała ekspozycja + powstrzymywanie reakcji,
- zniwelowanie funkcji wzmocnień,
- wygasanie związku między bodźcem warunkowym a reakcją organizmu dzięki blokowaniu
reakcji unikania.
65. Myśli automatyczne:

- są niezależne od woli.
66. Książka rachunkowa w podejściu systemowym, to:

- międzypokoleniowy zapis/rejestr rozliczeń lojalności - dług musi zostać spłacony nawet
kilka pokoleń później.
67. Dorastająca córka ma objawy zaburzeń odżywiania. Jej objawy:

- są komunikatem,
- podtrzymują homeostazę w rodzinie,
- są elementem przyczynowości cyrkularnej.
Najmniej adekwatne:
- są interakcją komplementarną.
68. Objaw jest zaburzeniem a nie przejawem zaburzenia. Jakie założenie behawioryzmu ilustruje
to zdanie?
- antysubiektywistyczne i pozamentalistyczne.
69. “Podwójne wiązanie powoduje schizofrenię.” Prawda czy fałsz?

- Fałsz - zachowanie schizofreniczne jest wzmacnianie przez system, nie da się jednoznacznie
stwierdzić, że interakcja w rodzinie powoduje schizofrenię.
- Zachowanie schizofreniczne jest rezultatem szczególnego systemu rodzinnego, który został
naruszony przez siły spoza systemu.
- Podwójne wiązanie występuje również w rodzinach z innymi zaburzeniami oraz bez
patologii.
70. Korzyści z symptomów przede wszystkim rozpatrujemy w podejściu:

- systemowym.
71. Urojenia, zachowania impulsywne oraz uzależnienie, to pojęcia, które mogą być stosowane
w psychologii klinicznej w ramach modelu:
- wyjaśniającego.
72. Skłonności autodestrukcyjne w koncepcji Ellisa są widoczone w:

- zaburzenia neurotyczne, depresja, wrogość.
73. Wg modelu podatność-stres, co jest stresem aktywującym schemat socjotropiczny?

- przeprowadzka ważnej osoby za granicę.
74. Wskaż poprawną parę:

- podejście fenomenologiczne – paradygmat humanistyczny.
75. Wg teorii rozwojowej w psychoanalizie kryterium zdrowia to:

- osiągnięcie względnej równowagi między popędami i superego a ego.
76. Który przykład nie odzwierciedla błędnego koła ABC?

- moja przyjaciółka wyjechała na zawsze, więc mam depresję.
77. Jeśli pacjent całkowicie ignoruje zobowiązania, np przestaje chodzić do szkoły, to wg

psychoanalizy jest funkcjonowanie wyjaśnimy za pomocą jakiego pojęcia?
- regresja??
78. “Choroba zmienia moje życie.” O PTG w tej sytuacji możemy najczęściej mówić:
- jeśli stres był znaczący.
79. Rzeczywista relacja z matką w genezie zaburzeń:

- w klasycznej psychoanalizie jest równoznaczna z popędami.
80. Jakie zaburzenia wyjaśnia przede wszystkim teoria relacji z obiektem?
- zaburzenia osobowości i zaburzenia nerwicowe.
81.
Psychologia kliniczna
Psychologia kliniczna powstała w 1896 roku i jej narodziny wiąże się z utworzeniem przez Lightera
Witmera pierwszej kliniki psychologicznej. Postulat aplikacyjności nauki = “nie ma zasadniczych
różnic między czystą nauką, a nauką stosowaną.”
Działalność Freuda choć początkowo miała charakter praktyczny, dała początek nurtowi
teoretycznemu, z którego psychologia kliniczna czerpie swe inspiracje do chwili obecnej.
Ważną rolę w narodzinach i rozwoju psychologii klinicznej odegrał także nurt badań empirycznych.
Emil Kraeplin = twórca nowoczesnej, pierwszej klasyfikacji zaburzeń psychicznych. Ten nurt został
szczególnie rozpropagowany w Polsce przez B. W. Zeigarnik pod nazwą patopsychologia.
Metoda kliniczna (idiograficzna) jednostkowe psychologiczne badanie człowieka, aby zrozumieć

jego trudności.
Studium przypadku (case study) wszechstronne badanie osoby przy pomocy metod klinicznych i
obserwacyjnych, które prowadzi do stwarzania ważnych hipotez lub rozumienia wewnętrznej
dynamiki przeżyć tej osoby. Badanie może przybrać formę dialogu, w którym klinicysta wraz z
pacjentem bada system znaczeń, które badana osoba nadaje różnym sferom swego życia i
doświadczenia.
Korzenie psychologii klinicznej:

- behawioryzm – tradycja eksperymentalna,
- psychoanaliza – tradycja kliniczna.
Obszarem badań i praktyki psychologa klinicznego są zjawiska zdrowia i choroby, przyczyny zdrowia i
choroby, czynności rozpoznania tych zjawisk i praktycznego działania, czyli pomocy, opieki, leczenia,
rehabilitacji.
Psychologia kliniczna to dziedzina psychologicznych badań i praktyki, która zajmuje się:

1) Opisem zdrowia oraz zaburzeń psychicznych i zachowania.
2) Wyjaśnianiem mechanizmów zdrowia oraz patomechanizmów zaburzeń psychicznych i
zachowania.
3) Określaniem udziału czynników psychospołecznych w genezie zdrowia i zaburzeń psychicznych i
zachowania.
4) Tworzeniem zasad i procedur postępowania diagnostycznego i integrowania danych.
5) Określeniem zasad i procedur pomocy psychologicznej (poradnictwa psychologicznego i terapii
psychologicznej) na podstawie najbardziej wiarygodnych wyników badań naukowych.
Badania i ich zastosowanie

Badania naukowe (empiryczne) i rozważania teoretyczne - główne zadanie: opis, poznanie,
wyjaśnianianie i przewidywanie zjawisk rzeczywistości;
Stosowanie – wykrywanie sposobów praktycznego zastosowania poznawczych
prawidłowości i opracowywanie projektu racjonalnego, skutecznego działania.
Typy wiedzy:
1) Wiedza podstawowa i teoretyczna - “kamienie milowe” edukacji akademickiej, pojęcia,
koncepcje, kierunki, paradygmaty.
2) Wiedza profesjonalna – zasady i procedury postępowania diagnostycznego, pomocnego,
metody, techniki - umiejętności i myślenie kliniczne.
3) Wiedza społecznie responsywna - “wiedza gorąca”, podrzucona nauce przez praktykę,
wyniki badań nowych zjawisk, udział psychologów praktyków.
Cele psychologii klinicznej:
- opis, wyjaśnianie i określanie genezy,
- zachowanie,
- doświadczanie,
- funkcjonowanie somatyczne.
Zadania praktyczne:
- diagnozowanie (jednostki, grupy, instytucji, zjawisk społecznych) i ekspertyza (opinie,
orzeczenia),
- pomoc psychologiczna (poradnictwo, psychoterapia, psychoedukacja, interwencja w
kryzysie, profilaktyka, promocja zdrowia).
Rodzaje norm:
1) Ilościowa (statystyczna) - odzwierciedla rozkład cechy w populacji; przeciętny wynik
pomiaru, np. normy biologiczne, IQ. “Normalnym” nazywa się to, co jest statystycznie
częstsze lub przeciętne w danej populacji.
2) Kulturowa/społeczna - normalność jako typowość, konwencjonalność, spełnianie
oczekiwań społecznych związanych z przepisami ról społecznych; zgodność z kodeksem
norm społecznych (normy prawne, moralne, etyczne). Powstają w związku z dziedzictwem
kulturowym, przekazywanym z pokolenia na pokolenie; wypracowanymi i propagowanymi
wartościami; rolami społecznymi.
3) Teoretyczna - normalność określana poprzez przypisywanie osobom atrybutu zgodności z
prawidłowościami rozwojowymi, postulowanymi. Norma przystosowawcza.
Kryteria psychopatologii:
- poczucie subiektywnego dyskomfortu (cierpienie),
- trudności w przystosowaniu indywidualnym, niesprawność (np. niezdolność do pracy),
- irracjonalność (np. objadanie się i wymiotowanie, zaburzenia poznawcze),
- naruszanie norm społeczno-kulturowych, powszechność i konwencjonalność lub
odniesienie do norm (zbytnia agresywność lub uległość),
- zachowania niespodziewane (np. lęk w windzie), nieprzewidywalność, obserwator nie zna
przyczyny,
- zachowania niekontrolowane, nagłe łamanie reguł zachowania,
- dyskomfort obserwatora: nadmierna wrogość przynosi ulgę pacjentowi, ale nie
obserwatorowi.
Orientacja patogenetyczna:
- związek czynników chorobotwórczych z procesami chorobowymi,
- patomechanizm (mechanizm współdziałania czynników chorobowych),
- ZDROWIE = BRAK CHOROBY,
- 3 grupy czynników patogenetycznych: biologiczne, społeczno-kulturowe, psychologiczne.
-> Czynniki ryzyka nakładają się i wzmacniają. Ważne jest jakie czynniki są sprawcze
(wyzwalające), jakie dominują, jakie współdziałają ze sobą.
Patomechanizm – mechanizm powstawania zaburzenia lub choroby, wyjaśniany poprzez
analizę czynników wywołujących chorobę.
Orientacja salutogenetyczna:
- Aaron Antonovsky, ZDROWIE = dobrostan bio-psycho-społeczny.
Czynniki salutogenetyczne:
- uogólnione zasoby odpornościowe - “bufory” umożliwiające uniknięcie stresorów i
radzenie sobie,
- stresory – wymagania rodzące stan napięcia, codzienne kłopoty, krytyczne wydarzenia),
- zachowania prozdrowotne = styl życia.
Poczucie koherencji – globalna orientacja człowieka wyrażająca stopień, w jakim człowiek
ma dominujące, trwałe, choć dynamiczne, poczucie pewności, że:
1) Bodźce napływające w ciągu życia ze strony środowiska wewnętrznego i zewnętrznego
mają charakter ustrukturalizowany, przewidywalny i wytłumaczalny.
2) Ma dostęp do środków, które mu pozwolą sprostać wymaganiom jakie stawiają te
bodźce.
3) Wymagania te są dla niego wyzwaniem wartym wysiłku i zaangażowania.
4) Poczucie zrozumiałości (zmienna poznawcza).
5) Poczucie zaradności (zmienna poznawczo-instrumentalna).
6) Poczucie sensowności (zmienna motywacyjno-emocjonalna).
Model opisowy – opis ilościowy i jakościowy zaburzonego procesu lub zachowania np. fobia
Model wyjaśniający - charakterystyka wewnętrznego mechanizmu powodującego
dysfunkcję, dysregulację, niesprawność, deficyt, defekt np. warunkowanie klasyczne,
nieświadomy konflikt.
Model etiopatogenetyczny – opis przyczyn, uwarunkowań, interakcji czynników (czynnik
sytuacyjny).
MODEL SALUTOGENETYCZNY – Prewencja
- wzorce i cechy zachowania – poziom opisowy
- intrapsychiczne mechanizmy ZDROWIA – poziom wyjaśniający,
- salutogeneza: biologiczne, psychologiczne, społeczne - poziom interakcji czynników.
MODEL PATOGENETYCZNY – Pomoc psychologiczna
- symptomy – poziom opisowy,
- intrapsychiczne mechanizmy ZABURZEŃ - poziom wyjaśniający,
- patogenza: biologiczne, psychologiczne, społeczne - poziom interakcji czynników.
Koncepcje poznawcze i behawioralno-poznawcze,

a zdrowie i zaburzenia psychiczne.
Podejście behawioralno-poznawcze:
1) Kim jest człowiek?
- aktywny badacz poznający świat, racjonalny, samo-obserwujący się, monitorujący, będący
w twórczej interakcji ze środowiskiem.
2) Zdrowie i patologia
- ZDROWIE: wydawanie adekwatnych, racjonalnych sądów/przekonań o rzeczywistości,
- CHOROBA: błędne przekonania na temat siebie, świata itp.
3) Pojęcia
- schemat poznawczy, przetwarzanie informacji, samokontrola, abstrahowanie, przekonania,
konstrukty osobiste.
“Ludzi nie niepokoją rzeczy, a pogląd na te rzeczy.”
Aspekt poznawczy:
1) Zachowanie człowieka nie jest efektem procesów uczenia się, ale efektem uczenia się są
nie tyle zachowania zewnętrzne, ale struktury poznawcze (schematy
poznawcze/przekonania), które wpływają na zachowanie i emocje.
2) Fakty umysłowe (oczekiwania, przekonania, wspomnienia, interpretacje) są przyczyną
zachowań.
Koncepcja poznawcza Ellisa (poglądy na naturę ludzką):
- ludzie są zarówno racjonalni (z predyspozycjami do działań samozachowawczych,
chroniący sami siebie, dążący do przyjemności), jak i irracjonalni (autodestrukcyjni, działają
na własną szkodę),
- własne reakcje emocjonalne mają źródło nie w zdarzeniach, ale w przekonaniach, jakie
ludzie mają na temat zdarzeń,
- racjonalność/nieracjonalność nie oznaczają fałszywości bądź prawdziwości przekonań,
- ludzie to istoty mówiące o sobie, oceniające siebie samych, podtrzymujące siebie samych,
- człowiek ma wrodzoną tendencję do dążenia w kierunku rozwoju i samorealizacji, jednak
często sabotuje ten ruch ze względu na wrodzoną tendencję do zniekształcenia myślenia i
wzorce autodestrukcyjne.
(poglądy na zdrowie psychiczne)
- zdrowie psychiczne oznacza zdolność do myślenia racjonalnego, które wynika z tendencji
samozachowawczych i aktualizacji indywidualnego potencjału rozwojowego,
- zdrowy psychicznie człowiek posiada racjonalne przekonania, które powodują, że
respektując potrzeby innych zaspokaja swoje potrzeby, umie przystosować się do
społecznych wymagań, jest autonomiczny, toleruje wieloznaczność i odmienność, jego
myślenie jest obiektywne, giętkie, akceptuje siebie, potrafi się angażować i czerpać z życia
radość, ale przyjmuje także odpowiedzialność za siebie i swoje trudności.
(poglądy na zaburzenia emocjonalne)

- pacjenci stale autoindoktrynują się, wpajają sobie irracjonalną filozofię życiową,
- zaburzenia emocjonalne wywołują szereg nielogicznych zdań, które pacjent sobie
nieustannie powtarza,
- człowiek głównie czuje tak, jak myśli co myśli,
- ukryte dogmatyczne “musisz” i absolustyczne “powinieneś”,
- problemy emocjonalne i behawioralne pojawiają się, gdy ludzie mylą zwyczajne
upodobania (pragnienia miłości, aprobaty, sukcesu) z głębokimi potrzebami.
Irracjonalne poglądy:
np. Muszę dostawać miłość i być lubiany i doceniony przez wszystkich ludzi, którzy są dla
mnie ważni; Wartość człowieka określają jego zdolności i sukcesy.
Geneza zaburzeń: zaburzenia neurotyczne, depresyjność i wrogość są wynikiem

uwewnętrznionych, nielogicznych, nieracjonalnych przekonań - przekonaniom towarzyszy
destrukcyjna autowerbalizacja, powodująca lęk, cierpienie, nastawienie katastroficzne.
1. Uczenie się racjonalnych przekonań od osób znaczących
2. Samodzielne tworzenie irracjonalnych dogmatów
3. Ukorzenianie autodestrukcyjnych poglądów przez autosugestie
4. Używanie myśli (nie potrzeba rodziców by je powtarzali).
Osobowość funkcjonuje w następstwie zdarzeń:
A – wydarzenie aktywujące (bodziec),
B – przekonania (myśli),
C – konsekwencje (reakcje emocjonalne, fizjologiczne i zachowania)
A -> B -> C
Co to znaczy zmienić się wg Ellisa?
- uznać własną odpowiedzialność za swoje problemy emocjonalne,
- zidentyfikować irracjonalne przekonania,
- zaakceptować myśli, że można je zmienić,
- nabyć racjonalnego przekonania o możliwości zmiany,
- podjęcie działań, mających na celu zmianę.
REBT (Rational Emotive Behaviour Therapy) - terapia racjonalno-emotywna.

-> Akcentuje myślenie, ocenianie, decydowanie, analizowanie, działanie.
- Pacjenci mają spory udział w tworzeniu problemów psychicznych, w nich samych tkwi
przyczyna konkretnych symptomów.
- Celem terapii jest dawanie pacjentom narzędzi, by mogli sami doprowadzić do
restrukturyzacji stylu filozofii i myślenia.
Proces terapeutyczny w REBT:

○ D (disputing) - kwestionowanie, podważanie
- odnajdowanie (detect) irracjonalnych przekonań,
- prowadzenie debaty (debate) - logiczne i empiryczne kwestionowanie dysfunkcjonalnych
przekonań,
- rozróżnienie (discriminate) irracjonalnych przekonań od racjonalnych.
○ E (effective new philosophy) - powstanie nowej efektywnej filozofii – zbioru racjonalnych
przekonań,
○ F – nowy układ uczuć.
Koncepcja Becka:
- Struktury poznawcze (schematy) są odpowiedzialne za nadawanie znaczenia, subiektywną
interpretację zdarzeń,
- znaczenia są konstruowane przez osobę, a nie są składnikami obiektywnej rzeczywistości;
mogą być właściwe lub niewłaściwe ze względu na relację do danego kontekstu czy celu,
- zniekształcenia poznawcze: błędny w treści (znaczeniu) i poznawczym przetwarzaniu
informacji (opracowaniu znaczenia),
- psychopatologia jest skutkiem skonstruowania dezadaptacyjnych znaczeń (zakłócających
procesy adaptacji) i znaczeń odnoszących się do Ja, kontekstu środowiskowego i przyszłości
(triada poznawcza).
Triada poznawcza Becka. Poznawcze podłoże depresji
○ negatywna wizja
- siebie (jestem bezwartościowy),
- świata (świat jest nieuczciwym miejscem),
- przyszłości (zawsze będę ponosił porażki).
Podejście behawioralno-poznawcze
1) Kim jest człowiek?
- sterowany zewnętrznie, zdeterminowany środowiskowo, eksperymentalizm,
antypsychologizm.
2) Zdrowie i patologia
- ZDROWIE: zachowania przystosowawcze,
- CHOROBA: nieprzystosowawcze zachowania (prowadzi do niewielkiej liczby wzmocnień).
3) Pojęcia
- zachowanie, uczenie się, warunkowanie klasyczne i sprawcze, modelowanie, generalizacja,
nagroda/kara.
Podstawowe założenia behawioryzmu
- enwironmentalizm - środowisko kształtuje nawyki; normalnych i nienormalnych zachowań
uczymy się na podstawie przeszłych doświadczeń (ale! Uwarunkowania genetyczne i
neurofizjologiczne nie są negowane),
- eksperymentalizm – za pomocą eksperymentu można stwierdzić jakie aspekty powodują
nienormalne zachowania,
- optymizm - można się oduczyć nieprzystosowawczych zachowań,
- antysubiektywizm i pozamentalizm – zaburzone zachowanie nie jest żadnym objawem
ukrytego zaburzenia, lecz stanowi cały problem. Zachowanie nerwicowe jest zachowaniem
wyuczonym, dlatego możliwe jest jego oduczenie.
- zastąpienie lub nawrót objawu to MIT w teorii stworzonej przez ludzi, dla których
wszystkie zachowania są powiązane wspólnym, ukrytym, dynamicznym wzorcem,
- jeśli pozbędziemy się objawów - pozbędziemy się nerwicy.
Behawioryzm vs Psychoanaliza
- umysł nie jest obiektem dostarczającym informacji, unika się spekulacji na temat
potencjalnych, nieobserwowalnych procesów wewnętrznych,
- problemem jest zachowanie pacjenta, a nie niewidzialne procesy jak podświadomość,
- sednem badania i terapii jest to, co można obserwować, operacjonalizować i mierzyć,
- w zmieniającym się zachowaniu ważniejsze są aktualne czynniki podtrzymujące zaburzenie
niż jego źródła.
Nawyk - powtarzający się wzorzec zachowania (schemat poznawczy, proces emocjonalny,
reakcja zewnętrzna): adaptacyjne i dezadaptacyjne.
Nawyki dezadaptacyjne - powstają w procesie uczenia się (wymagają wielokrotnych

powtórzeń - utorowania pobudzeń neuronów = nabywanie).
Poziom nieprzystosowania nawyku:
1) Sztywność reakcji - uporczywe powtarzanie tych samych zachowań, będących
odpowiedzią tylko na niektóre bodźce w sytuacji, z pominięciem innych, które mogłyby być
źródłem wzmocnień.
2) Autodestrukcyjność zachowań - powtarzanie reakcji będących źródłem cierpienia.
3) Niedopasowanie do wymagań społecznych - niezgodność z normami
społecznymi/kulturowymi.
Nauczyć-oduczyć = jednostka w ten sam sposób, zgodnie z tymi samymi prawami, uczy się
zachowań przystosowawczych i nieprzystosowawczych.
Każde zachowanie nabyte (wyuczone), bez względu na jego charakter, może podlegać
przewarunkowaniu i wygaszeniu.
Analiza zachowania (trzy kategorie częstych problemów):

1) Nadmiar – zachowanie, które samo w sobie nie jest nieprzystosowawcze, ale zbyt częste
może stać się nieprzystosowawcze np. mycie rąk 30 razy dziennie.
2) Deficyt – deficyt reakcji przystosowawczych, często wynikający z braków w uczeniu się,
np. zbyt rzadkie wchodzenie w interakcje z innymi.
3) Nieodpowiedniość - reakcje nieodpowiednie w konkretnej sytuacji, nie związane z
częstością ani umiejętnością
Redukowanie zachowań niepożądanych
- których nasilenie, częstość lub czas trwania sprawiają, że jego bezpieczeństwo lub osób z
jego otoczenia może być zagrożone,
- które mogą ograniczyć mu dostęp do miejsc użyteczności publicznej,
- które uniemożliwiają lub spowalniają w dużym stopniu jego naukę.
Warunkowanie klasyczne i uczenie się lęku
1) Nabywanie – uczenie się stanów emocjonalnych (np. Lęku) przez połączenie BW z BB –
uczenie się niewolicjonalnej odpowiedzi autonomicznego układu nerwowego, która jest
podstawowym komponentem lęku:
- 1 - zaatakowanie przez psa BB -> strach przed psem RB
- 2 – pies BW – zaatakowanie przez psa BB -> strach przed psem RB
- 3 – pies BW -> strach przed psem (RB) staje się RW
Fobia – klasyczne warunkowanie lęku przez szczególnie traumatyczny bodziec

bezwarunkowy.
Wygaszanie - jeśli po bodźcu warunkowym nie następuje bodziec bezwarunkowy, reakcja
ulega wygasaniu; następuje utrata zdolności bodźca warunkowego (wcześniej obojętnego)
do wywoływania reakcji warunkowej.
-> Zjawisko wygaszania wykorzystywane jest w strategiach terapii ekspozycyjnej i
desensytyzacji.
- 1 – pies BW -> strach przed psem RW
- 2 – pies BW – pies nie atakuje (brak BB, brak RW) -> strach przed psem RB
- 3 – pies BW -> brak strachu przed psem (brak RW).
Na drodze traumatycznego warunkowania klasycznego powstają:
- fobie specyficzne (przed fotelem dentystycznym, agorafobia, PTSD, fobia społeczna),
- problemy związane z agresją, depresją, trudnościami interpersonalnymi,
- reakcje neuroendokrynne i immunologiczne – psychosomatyczne reakcje,
- także niektóre preferencje seksualne: fetyszyzm, ocieranie się o innych.
Fobia specyficzna - stały, nieuzasadniony strach przed obecnością lub wyobrażeniem bodźca
lub sytuacji, osoba unika tych sytuacji i reaguje napadem paniki, gdy się w nich znajdzie.
Warunkowanie instrumentalne i uzależnianie się

- prawo efektu Thorndike’a - zachowanie, które wywołuje wzmocnienie pozytywne jest
utrwalane, a zachowanie, które wywołuje wzmocnienie negatywne będzie zaniechane.

Psychologia kliniczna

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Psychologia kliniczna

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

1. Które zdanie odnosi się do normy teoretycznej i ilościowej?

3. “Sednem badania i terapii jest to, co można obserwować, operacjonalizować i mierzyć.” To

4. Podaj samodzielnie wymyślony przykład przekonania warunkowego. (jeśli coś to)

6. Co oznacza, że behawioryzm jest podejściem pozamentalistycznym?

7. Czynniki biologiczne, psychologiczne i kulturowo-społeczne to pojęcia, które mogą być

8. Wg paradygmatu poznawczego najbardziej dostępne świadomości, spontaniczne i niezależne

9. Który z przykładów odzwierciedla możliwe czynniki aktywujące depresję u osoby o

10. W jakiej sytuacji PTG jest najbardziej prawdopodobne?

11. Wyjaśnij różnicę między pojęciami “preedypalny” i “edypalny”.

14. Jakim celom służy triangulacja?

16. W modelu PTG Tedeschiego i Calhouna podstawowy mechanizm poznawczy odpowiedzialny

21. Co to jest relacja z obiektem?

22. Za uaktywnienie się mechanizmu zaburzeń psychicznych odpowiada:

24. Wg teorii przywiązania słabe zaangażowanie w eksplorację idzie w parze z:

25. Wyjaśnij jakiego rodzaju zmiana w rozumieniu przyczynowości zaszła w rozwoju

28. Komunę hipisowską wg teorii systemowej można opisać pojęciem:

29. W koncepcji Ellisa skłonności autodestrukcyjne człowieka przejawiają się w :

33. Korzenie psychologii klinicznej to:

34. Co jest przedmiotem orientacji salutogenetycznej w psychologii klinicznej?

35. Które podejście najbardziej odeszło od diagnozowania zależności przyczyna-skutek?

38. W pewnej rodzinie występuje ciągła koncentracja na różnych chorobach, symptomach

40. Ze względu na ogromne zapotrzebowanie w populacji, psychologiczne aspekty pandemii

42. Wg podejścia poznawczego u osoby z osobowością socjopatyczną depresja ujawni się w

43. Dwa poziomy komunikatu w teorii systemowej to:

44. Omów funkcję struktur poznawczych w paradygmacie poznawczym.

45. Triangulacja to przejaw:

46. Trzy cechy nawyku wskazujące na zaburzenia to:

49. Czemu służy powstrzymywanie reakcji w technikach behawioralnych?

50. Nawrót objawu jest podważany przez:

53. Która sekwencja odzwierciedla model ABC?

55. W systematycznej desensytyzacji Wolpe’ego zachodzi aktywne X reakcji warunkowej. X to

56. Które pojęcia pochodzą z paradygmatu systemowego?

57. Który z paradygmatów nie zajmuje się procesami intrapsychicznymi?

58. Które elementy możemy rozpatrywać na poziomie patomechanizmu w modelu

61. Przywiązanie, atak i opór to wg paradygmatu poznawczego:

62. Klasyczna psychoanaliza wyjaśnia przede wszystkim:

63. Wg psychoanalizy temat edypalny to:

64. Dlaczego w psychoanalizie objawy nerwicowe nazywamy wytworem kompromisowym?

65. Jaki rodzaj wiedzy obecnie mamy po pandemii?

67. Wymień temat okresu preedypalnego:

68. Co to wytwór kompromisowy?

69. Czym się różni w podejściu nurt terapii systemowej od innych?

70. Czym jest w psychologii klinicznej poziom opisowy i wyjaśniający?

71. Po czym poznać, że ktoś ma obszar ego wolny od konfliktów?

72. Trauma dziecięca - prowadzi do zaburzeń osobowości,

75. W jakim celu stosowane jest powstrzymanie reakcji w technikach ekspozycyjnych?

77. Stany dysocjacyjne są typowe dla jakiego wzorca przywiązania?

78. Wg teorii strukturalnej w psychoanalizie podstawowym kryterium zdrowia jest... ego

79. Podatność w modelu poznawczym to:

83. Co jest kryterium zdrowia w ramach paradygmatu behawioralnego:

84. Kiedy dezadaptacyjny schemat poznawczy jest latentny, to osoba:

85. Które podejście unika definiowania zaburzeń psychicznych w kategoriach diagnozy

86. Które z przekonań jest związane z osobowością socjotropiczną?

88. : Omów najważniejszy mechanizm wzrostu potraumatycznego:

89. W psychologii klinicznej w opisie przyczyn i mechanizmów zdrowia i zaburzenia wyróżniamy

92. Korzenie psychologii klinicznej to:

94. Podaj przykład tematu edypalnego wg psychoanalizy:

96. Emil Kraepelin - w odniesieniu do korzeni psychologii klinicznej - jest przedstawicielem

97. Które pojęcia pochodzą z psychoanalizy?

99. Omów specyfikę paradygmatu systemowego w wyjaśnianiu zaburzeń psychicznych:

1. Które z pojęć odnoszą się do poziomu wyjaśniającego w modelu patogenetycznym?

2. Cechy rodzin splątanych to:

3. Zaburzenia w rozumieniu klasycznej psychoanalizy są tym poważniejsze, im większa siła

4. Ze względu na ogromne zapotrzebowanie w populacji, psychologiczne aspekty pandemii