Haruki Murakami

Kafka nad morzem

 Tytuł oryginału japońskiego:
Umibe-no Kafuka
Tytuł przekładu angielskiego:
Kafka on the Shore
Projekt okładki i opracowanie graficzne: Agnieszka Spyrka
Redaktor prowadzący:
Małgorzata Burakiewicz i Maja Lipowska
Redakcja techniczna: Zbigniew Katafiasz
Konwersja do formatu EPUB: Robert Fritzkowski
Korekta: Elżbieta Jaroszuk

Ilustracja (strona 5)
© 1995 Wagenbach Archiv

Niniejsza książka jest fikcją literacką. Imiona, nazwiska, postaci, nazwy

organizacji i miejsc oraz zdarzenia występujące w fabule są wytworem
wyobraźni autora i mają charakter kreacji literackiej. Wykorzystanie przez
autora imion i nazwisk osób (tak żyjących, jak i zmarłych), nazw miejsc i
postaci było podyktowane wymogami fabuły i w żaden sposób nie wpływa
na całkowicie fikcyjny charakter powieści; nie ma także na celu
zdeprecjonowania żadnego przedsiębiorstwa ani jego produktów czy usług.
Żadne osoby i postaci występujące w tekście, ich spadkobiercy ani związane
z nimi podmioty gospodarcze nie uczestniczyli w przygotowywaniu tekstu
książki, nie zatwierdzali go ani nie licencjonowali.

This book is a work of fiction. Names, characters, business organizations,

places, events, and incidents either are the product of the author’s
imagination or are used fictitiously. The author’s use of names of actual
persons (living or dead), places, and characters is incidental to the purposes
of the plot and is not intended to change the entirely fictional character of the
work or to disparage any company or its products or services. The book has
not been prepared, approved, or licensed by any persons or characters named
in the text, their successors, or related corporate entities.
 © Haruki Murakami 2002. All rights reserved
© for the Polish edition by MUZA SA, Warszawa 2007, 2011
© for the Polish translation by Anna Zielińska-Elliott

978-83-7758-112-4

Warszawskie Wydawnictwo Literackie

MUZA SA
Warszawa 2011
Wydanie I
Chłopiec zwany Kawką

– To znaczy, że załatwiłeś jakoś sprawę pieniędzy? – pyta chłopiec

zwany Kawką. Mówi jak zwykle, jakby dopiero co się obudził z głębokiego
snu i język jeszcze nie bardzo chciał mu się obracać. Ale tylko udaje, bo
naprawdę jest całkowicie przytomny. Jak zwykle.
Kiwam głową.
– Ile masz?
Odpowiadam, jeszcze raz rachując w myślach: – Około czterystu tysięcy
gotówką. Do tego trochę oszczędności, które można wziąć z bankomatu.
Oczywiście nie jest to dużo, ale na początek chyba wystarczy.
– Może być – mówi chłopiec zwany Kawką. – Na początek.
Kiwam głową.
– Chyba nie dostałeś tych pieniędzy w zeszłym roku od Świętego
Mikołaja? – pyta.
– Nie.
Chłopiec zwany Kawką ironicznie krzywi wargi i rozgląda się dookoła. –
Muszą pochodzić z czyjejś szuflady, gdzieś tu je znalazłeś, prawda?
Nie odpowiadam. Oczywiście on dobrze wie, co to za pieniądze. Nie
musi zadawać podchwytliwych pytań. A może po prostu wyśmiewa się ze
mnie w ten sposób?
– No, dobra – mówi chłopiec zwany Kawką. – Potrzebne ci są te
pieniądze. Gwałtownie potrzebne. I bierzesz je. Pożyczasz, po cichu
zaciągasz dług, kradniesz… Nie ma znaczenia. To w końcu pieniądze twego
ojca. Tyle wystarczy ci na początek. Ale co zamierzasz zrobić, kiedy wydasz
już te czterysta tysięcy, czy ile tam masz? Przecież pieniądze nie mnożą się
jak króliki. Będziesz musiał coś jeść i gdzieś spać. Kiedyś ci się skończą.
– To wtedy się nad tym zastanowię.
– To wtedy się nad tym zastanowisz – powtarza chłopiec, jakby ważył
moje słowa na dłoni.
 Kiwam głową.
– Na przykład znajdziesz pracę?
– Pewnie tak.
Chłopiec zwany Kawką kręci głową. – Za mało wiesz o świecie. Jaką
pracę może znaleźć piętnastoletnie dziecko w dalekim, nieznanym mieście?
Przecież podlegasz jeszcze obowiązkowi szkolnemu. Kto cię zatrudni?
Rumienię się lekko. Rumienię się z byle powodu.
– No, nieważne – mówi chłopiec zwany Kawką. – Nie ma co
przewidywać najgorszego, przecież jeszcze nic się nie stało. Ale już podjąłeś
decyzję. Teraz pozostaje tylko ją zrealizować. To w końcu twoje życie.
Zasadniczo musisz robić to, co uważasz za słuszne.
Tak, to w końcu moje życie.
– Ale musisz być twardy. Inaczej nic z tego nie będzie.
– Staram się.
– Rzeczywiście – mówi chłopiec zwany Kawką. – Przez ostatnich kilka
lat stałeś się znacznie silniejszy. Muszę ci to przyznać.
Kiwam głową.
– Ale nie da się ukryć, że masz tylko piętnaście lat. Twoje życie dopiero
się zaczyna. Na świecie jest mnóstwo rzeczy, o których nie masz pojęcia. O
których ci się nawet nie śniło.
Jak zawsze siedzimy obok siebie na starym skórzanym fotelu w gabinecie
ojca. Chłopiec zwany Kawką lubi to miejsce. Bardzo lubi różne drobiazgi,
które ojciec tu zgromadził. Teraz bawi się szklanym przyciskiem do papieru,
w kształcie pszczoły. Oczywiście kiedy ojciec jest w domu, nawet nie zbliża
się do tego pokoju.
– Bez względu na wszystko muszę stąd odejść. Tego nie da się zmienić –
mówię.
– Może masz rację – zgadza się chłopiec zwany Kawką. Odkłada
przycisk na biurko i splata ręce na karku. – Ale to wszystkiego nie rozwiąże.
Nie chcę odwodzić cię od decyzji, lecz nie wiadomo, czy uda ci się stąd
uciec, nawet jeśli daleko odjedziesz. Chyba lepiej za bardzo nie liczyć na to,
że odległość załatwi sprawę.
Znów zastanawiam się nad kwestią odległości. Chłopiec zwany Kawką
wzdycha, zamyka oczy i naciska powieki opuszkami palców. Mówi do mnie
z tej ciemności.
– Zabawmy się tak jak zwykle.
– Dobrze.
Ja też zamykam oczy i spokojnie biorę głęboki oddech.
– Gotów? Wyobraź sobie straszną, straszną burzę piaskową. Zapomnij o
wszystkim innym.
Tak jak mi kazał, wyobrażam sobie straszną, straszną burzę piaskową.
Zapominam o wszystkim innym. Zapominam nawet, że jestem sobą. Staję się
pusty. Od razu pojawiają się rzeczy. Należą do nas obu, jak zawsze,
siedzących na starym skórzanym fotelu ojca.
– W pewnych przypadkach los przypomina burzę piaskową o niewielkim
zasięgu, która nieustannie zmienia kierunek – zaczyna opowiadać chłopiec
zwany Kawką.

W pewnych przypadkach los przypomina burzę piaskową o niewielkim

zasięgu, która nieustannie zmienia kierunek. Chcąc przed nią uciec,
ruszasz w inną stronę. A wtedy burza, jakby się do ciebie dopasowywała,
rusza za tobą. Jeszcze raz zmieniasz kierunek. Burza ponownie idzie
twoim śladem. Powtarza się to wiele, wiele razy, jak złowróżbny taniec ze
śmiercią przed świtem. A to dlatego, że ta burza nie pojawiła się nie
wiadomo skąd, nie jest czymś oderwanym od ciebie. Ona po prostu jest
tobą. Masz ją w sobie. Dlatego pozostaje ci tylko się poddać, wejść prosto
w nią i próbować się przedrzeć krok za krokiem, zasłaniając szczelnie
oczy i uszy, żeby nie dostał się do nich piasek. Prawdopodobnie nie
znajdziesz tam słońca, księżyca, stron świata, w pewnych przypadkach
nie ma nawet normalnego czasu. Jest tylko tańczący wysoko pod niebem
drobny biały piasek, jakby powstały ze zmielonych kości. Taką burzę
piaskową masz sobie wyobrazić.

Wyobrażam sobie taką burzę piaskową. Biała trąba powietrzna wznosząca się
ku niebu prosto, zupełnie jak strasznie gruba lina. Szczelnie zasłaniam rękami
oczy i uszy. Tak aby ten drobny piasek nie dostał się do wnętrza. Burza idzie
ku mnie, zbliża się coraz bardziej. Z daleka czuję na skórze silne podmuchy
wiatru. Chce mnie pochłonąć.
Wkrótce chłopiec zwany Kawką lekko kładzie mi rękę na ramieniu.
Burza znika. Lecz nie otwieram oczu.
– Musisz się stać najtwardszym piętnastolatkiem na świecie. Za wszelką
cenę. Inaczej nie uda ci się przetrwać. I dlatego musisz zrozumieć, co to
znaczy być naprawdę twardym. Pojmujesz?
Milczę. Myślę, że chciałbym powoli zapaść w sen, czując na ramieniu
jego rękę. Do moich uszu dociera cichy trzepot skrzydeł.
– Staniesz się najtwardszym piętnastolatkiem na świecie – szepcze mi do
ucha chłopiec zwany Kawką, gdy usypiam. Jakby zapisywał to w moim sercu
granatowymi literami, jakby to w nim tatuował.

Wtedy rzeczywiście uda ci się przez nią przedrzeć. Przez tę gwałtowną

burzę. Tę metafizyczną, symboliczną burzę. Lecz choć jest metafizyczna i
symboliczna, tnie ciało dotkliwie tysiącem ostrzy. Wielu ludzi spłynęło w
niej krwią, ty też będziesz krwawił. Poleje się z ciebie czerwona ciepła
krew. Będziesz miał pełne dłonie krwi. Swojej i innych.
A kiedy burza się skończy, sam nie będziesz wiedział, jak ci się udało
ją przeżyć. Nie będziesz nawet pewien, czy naprawdę już minęła. Ale
jedno powinno być jasne – kiedy z niej wyjdziesz, nie będziesz już tym
samym człowiekiem, który w nią wszedł. Właśnie na tym polega sens tej
burzy.

Kiedy nadeszły moje piętnaste urodziny, odszedłem z domu, pojechałem do

dalekiego, nieznanego miasta i zamieszkałem w zakamarku niewielkiej
biblioteki.
Oczywiście gdybym chciał wszystko porządnie, po kolei opowiedzieć,
zajęłoby to pewnie z tydzień. Lecz w skrócie tak to mniej więcej wyglądało.
Kiedy nadeszły moje piętnaste urodziny, odszedłem z domu, pojechałem
do dalekiego nieznanego miasta i zamieszkałem w zakamarku niewielkiej
biblioteki.
Może to brzmi jak bajka. Ale to nie jest bajka. To w ogóle nie jest bajka.
1

Odchodząc z domu, zabrałem z gabinetu ojca nie tylko pieniądze.

Wziąłem również starą niewielką złotą zapalniczkę (podobał mi się jej kształt
i rozmiar) oraz składany ostry nóż służący do zdzierania skóry z saren. Ciążył
mi w dłoni, ostrze miało dwanaście centymetrów. Musiał być jakąś pamiątką
z zagranicznej wycieczki. Postanowiłem też wziąć z szuflady biurka mocną
kieszonkową latarkę. Przydadzą się również okulary przeciwsłoneczne –
postarzą mnie. Ciemnoniebieskie okulary przeciwsłoneczne firmy Revo.
Zastanawiałem się nad zabraniem rolexa Oyster, z którego ojciec był
bardzo dumny, wahałem się, lecz w końcu nie wziąłem. Pociągało mnie
piękno jego mechanizmu, ale uznałem, że lepiej niepotrzebnie nie nosić przy
sobie zbyt kosztownych przedmiotów, ponieważ zwracałyby uwagę. A poza
tym z praktycznego punktu widzenia znacznie bardziej przyda mi się mój
noszony na co dzień plastikowy zegarek Casio ze stoperem i budzikiem. I jest
pewnie znacznie wygodniejszy. Rezygnuję i odkładam rolexa do szuflady.
I jeszcze zdjęcie siostry i mnie z dzieciństwa. To zdjęcie też leżało w
głębi szuflady. Jesteśmy gdzieś nad morzem i oboje wesoło się uśmiechamy.
Siostra jest odwrócona bokiem i połowa jej twarzy tonie w głębokim cieniu.
Przez to uśmiech zdaje się przecięty na pół. W jej twarzy kryje się podwójne
znaczenie, jak na zdjęciu maski z tragedii greckiej, które widziałem w
podręczniku. Światło i cień. Nadzieja i rozczarowanie. Śmiech i smutek.
Zaufanie i samotność. A ja śmiało patrzę prosto w obiektyw. Na plaży nie ma
nikogo prócz nas. Ubrani jesteśmy w kostiumy kąpielowe. Siostry jest
jednoczęściowy, czerwony w kwiatki, a ja mam na sobie okropne za luźne
niebieskie kąpielówki. Trzymam coś w dłoni. Wygląda to na plastikową
rurkę. Biała piana fali obmywa nam stopy.
Kto i kiedy mógł zrobić to zdjęcie? Dlaczego mam taką wesołą minę? Jak
mi się udało zrobić taką wesołą minę? Dlaczego ojciec zostawił sobie tu tylko
to zdjęcie? Same zagadki. Ja mam pewnie ze trzy lata, siostra około
dziewięciu. Czy tak się razem bawiliśmy? Wcale nie pamiętam, że byliśmy
całą rodziną nad morzem. Nie pamiętam żadnego wspólnego wyjazdu. W
każdym razie nie chciałem zostawiać u ojca takiego zdjęcia. Wkładam starą
fotkę do portfela. Nie ma zdjęcia matki. Ojciec musiał wszystkie wyrzucić.
Po krótkim namyśle postanawiam zabrać telefon komórkowy. Kiedy
ojciec się zorientuje, że telefon zniknął, być może zadzwoni do firmy
telefonicznej i rozwiąże z nimi umowę. W takim wypadku komórka do
niczego mi się nie przyda. Lecz włożyłem ją do plecaka. Zapakowałem też
ładowarkę. Jest lekka. I mogę ją zawsze wyrzucić, jeżeli telefon przestanie
działać.

Postanawiam zapakować do plecaka tylko potrzebne rzeczy. Najtrudniejsze

jest wybranie ubrań. Ile zmian bielizny potrzebuję? Ile swetrów? A ile
koszul, ile par spodni, czy potrzebne będą rękawiczki, szalik, szorty, płaszcz?
Jak się człowiek zacznie zastanawiać, to nie ma temu końca. Ale jedno jest
jasne – nie chcę wędrować po nieznanych okolicach z wielkim bagażem, po
którym od razu będzie można poznać, że uciekłem z domu. Od razu ktoś
zwróciłby uwagę. Zabrałaby mnie policja i natychmiast odesłaliby mnie do
domu. Albo zainteresowaliby się mną jacyś podejrzani osobnicy.
Dochodzę do wniosku, że wystarczy trzymać się z daleka od zimnych
okolic. To przecież prosta sprawa. Pojadę gdzieś, gdzie jest ciepło. Wtedy nie
będę potrzebował płaszcza. Ani rękawiczek. Jeżeli nie trzeba być
przygotowanym na zimno, liczba potrzebnych ubrań maleje o połowę.
Wybrałem łatwe do prania, szybko schnące, możliwie cienkie i zajmujące
mało miejsca rzeczy, złożyłem je w małe kostki i wepchnąłem do plecaka.
Prócz ubrań ciepły śpiwór, który da się ciasno zwinąć, prosty zestaw
przyborów do mycia, peleryna od deszczu, zeszyt i długopis, walkman,
dziesięć płyt (muzyka jest mi niezbędna), zapas baterii do ładowania – to
mniej więcej wszystko. Nie potrzebuję menażki i kuchenki. Są za ciężkie i
zajmują za dużo miejsca. Jedzenie będę mógł kupić w sklepach
całodobowych. Spędziłem dużo czasu na skracaniu listy rzeczy do zabrania.
Dopisywałem różne i skreślałem. Znów dużo dopisywałem i ponownie
skreślałem.

Zdawało mi się, że piętnaste urodziny to najodpowiedniejszy moment na

odejście. Przedtem byłoby za wcześnie, a potem prawdopodobnie za późno.
Podczas dwóch lat gimnazjum intensywnie przygotowywałem organizm
do tej ucieczki. Od wczesnych lat szkoły podstawowej chodziłem na dżudo,
po zdaniu do gimnazjum też trochę jeszcze trenowałem, lecz nie zapisałem
się do szkolnego klubu sportowego. Kiedy miałem czas, biegałem sam po
boisku, pływałem w basenie, chodziłem do dzielnicowego klubu sportowego
i ćwiczyłem na siłowni, chcąc wyrobić mięśnie. Pewien młody trener pokazał
mi, jak wykonywać ćwiczenia rozciągające i korzystać z urządzeń siłowni,
jak efektywnie wzmocnić mięśnie całego ciała. Powiedział, których używa
się w codziennym życiu, a które można wyrobić tylko na maszynach.
Nauczył mnie, jak podnosić ciężary. Na szczęście byłem wysoki i dzięki
codziennym ćwiczeniom wyrobiłem sobie szerokie bary i umięśnioną pierś.
Jeżeli ktoś mnie nie znał, powinien mi dać jakieś siedemnaście lat. Gdybym
wyglądał na swój wiek, prawdopodobnie miałbym w podróży zawracanie
głowy.
Z wyjątkiem rozmów z trenerem w siłowni, gosposią, która przychodziła
co drugi dzień, i niedającymi się uniknąć rozmowami w szkole, prawie do
nikogo się nie odzywałem. Z ojcem od dawna unikaliśmy się nawzajem.
Mimo że mieszkaliśmy w tym samym domu, mieliśmy zupełnie inny rozkład
dnia: ojciec spędzał całe dnie w odległej pracowni, a ja – oczywiście –
starałem się go unikać.
Chodziłem do prywatnego gimnazjum, w którym uczyły się dzieci elity
albo po prostu ludzi bogatych. Jeżeli wszystko dobrze poszło, można było
bez egzaminów dostać się do liceum będącego częścią tej samej szkoły.
Wszyscy mieli równe zdrowe zęby, byli schludnie ubrani i rozmawiali na
nudne tematy. Oczywiście nie byłem w klasie lubiany. Otaczałem się
wysokim murem, nikogo nie wpuszczałem i starałem się nie wychodzić na
zewnątrz. Takich nikt nie lubi. Koledzy czuli przede mną respekt i trzymali
się ode mnie z daleka. Może uważali, że jestem nieprzyjemny, czasami
pewnie się bali. A ja raczej cieszyłem się, że nikt się mnie nie czepia. Miałem
mnóstwo roboty. Podczas długiej przerwy zawsze chodziłem do szkolnej
biblioteki i pochłaniałem książki.
I bardzo uważałem na lekcjach. Chłopiec zwany Kawką usilnie mnie do
tego namawiał.

Rzeczywiście, wiedza czy umiejętności, których nabywa się w

gimnazjum, raczej nie przydadzą się do niczego w prawdziwym życiu.
Większość nauczycieli jest do niczego. Wiem. Ale słuchaj, ty zamierzasz
uciec z domu. Prawdopodobnie w przyszłości nie będziesz miał okazji
chodzić do szkoły, więc powinieneś przyswoić sobie wszystko, czego cię
uczą, bez względu na to, czy ci się to podoba, czy nie. Masz to wsączać
jak bibuła. Potem będziesz mógł zdecydować, co z tego zostawić, a czego
się pozbyć.

Posłuchałem tych rad (zazwyczaj starałem się słuchać rad chłopca zwanego
Kawką). Skupiałem się, zmieniałem mózg w gąbkę, wsłuchiwałem się we
wszystko, o czym była mowa w klasie, i chłonąłem. Potem w wyznaczonym
czasie przetrawiałem i zapamiętywałem. Dzięki temu, mimo że po lekcjach
prawie się nie uczyłem, na klasówkach zawsze miałem najlepsze stopnie w
klasie.
Moje mięśnie twardniały jak stal, a ja stawałem się coraz bardziej
małomówny. Starałem się nie okazywać żadnych uczuć i trenowałem
przybieranie takiego wyrazu twarzy, żeby ani nauczyciele, ani koledzy nie
orientowali się, o czym myślę. Niedługo wejdę w brutalny świat dorosłych i
będę musiał jakoś w nim przetrwać. Muszę być twardszy od innych.
Przeglądając się w lustrze, zauważyłem, że oczy zaczynają mi lśnić
zimnym blaskiem jak oczy jaszczurki, a wyraz twarzy staje się coraz bardziej
nieustępliwy, obojętny. Uświadomiłem sobie, że nawet nie pamiętam, kiedy
się ostatnio śmiałem – musiało to być bardzo dawno. Nawet się nie
uśmiechałem. Ani do innych, ani do siebie.
Ale nie zawsze udawało mi się wytrwać w takiej cichej samotności.
Bywało, że walił się wysoki mur, który budowałem. Rzadko, ale się zdarzało.
Nie wiadomo kiedy znikał i stałem na oczach całego świata nagi i bezbronny.
W takich chwilach miałem zamęt w głowie. Straszny zamęt. A do tego była
jeszcze ta przepowiednia. Zawsze w pobliżu, jak ciemna woda.

Przepowiednia jest zawsze w pobliżu, jak tajemnicza ciemna woda.

Zwykle ukrywa się gdzieś w nieznanym miejscu, lecz kiedy nadchodzi
pewien wyznaczony czas, bezszelestnie wzbiera, występuje z brzegów,
chłodzi swym zimnem wszystkie twoje komórki, a ty toniesz w jej
okrutnej powodzi, brak ci powietrza. Trzymając się kurczowo kratki
wentylacyjnej pod sufitem, za wszelką cenę próbujesz zaczerpnąć
powietrza z zewnątrz, lecz jest suche jak pieprz i parzy ci gardło. Woda i
suchość, zimno i gorąco, które powinny być sobie przeciwstawne,
atakują cię połączonymi siłami.
Na świecie jest tak wiele przestrzeni, lecz nigdzie nie ma przestrzeni
dla ciebie – choć wystarczyłaby ci naprawdę niewielka. Kiedy szukasz
głosu, znajdujesz jedynie głuche milczenie. A kiedy pragniesz milczenia,
wszędzie słychać tylko nieustannie słowa przepowiedni. Bywa, że jej głos
włącza tajemniczy przycisk ukryty gdzieś w twojej głowie.
Twoje serce przypomina wielką rzekę wezbraną po długim deszczu.
Wszystkie drogowskazy, co do jednego, zostały zalane i porwane w jakieś
ciemne miejsce. Lecz powierzchnię rzeki nadal siecze gwałtowny deszcz.
Za każdym razem widząc w telewizji powódź, myślisz: „Tak, zgadza się,
właśnie takie jest moje serce”.

Przed odejściem myję w łazience twarz i ręce. Obcinam paznokcie, czyszczę

uszy, myję zęby. Poświęcam na to dużo czasu, chcąc być jak najczystszy. W
niektórych przypadkach czystość jest najważniejsza. Potem staję przed
umywalką i uważnie przyglądam się sobie. Widzę rysy odziedziczone po
ojcu i matce – chociaż jej zupełnie nie pamiętam. Nie mogę zmienić wyglądu
swojej twarzy, choćbym przyjmował obojętny wyraz twarzy, gasił blask w
oczach, ćwiczył mięśnie. Choćbym nie wiem jak tego pragnął, nie uda mi się
pozbyć gęstych, długich brwi i głębokiej zmarszczki pomiędzy nimi, które
musiałem odziedziczyć po ojcu. Gdybym chciał, mógłbym zabić ojca (wcale
nie byłoby to trudne przy mojej obecnej sile). Mógłbym też wymazać matkę
z pamięci. Lecz nie mogę się pozbyć ich genów. Żeby się ich pozbyć,
musiałbym wyrzucić z siebie samego siebie.
I do tego jest przepowiednia. Noszę ją w sobie jak jakiś mechanizm.
Noszę ją w sobie jak jakiś mechanizm.
Gaszę światło i wychodzę z łazienki.
Dom wypełnia ciężka wilgotna cisza. Są w niej szepty nieistniejących,
oddechy nieżyjących. Rozglądam się dookoła, zatrzymuję i oddycham
głęboko. Patrzę na zegar – minęła trzecia. Wskazówki wydają się strasznie
nieprzyjazne. Udają neutralność, choć nie są po mojej stronie. Niedługo już
opuszczę to miejsce. Podnoszę niewielki plecak i zarzucam na ramię. Wiele
razy zakładałem go na próbę, ale dziś wydaje się cięższy niż zwykle.
Moim celem jest wyspa Shikoku. Wybrałem ją przypadkiem. Patrząc na
mapę, doznałem wrażenia, że właśnie tam powinienem pojechać. Wiele razy
oglądałem mapę i przy każdej kolejnej okazji zdawało mi się, że to miejsce
coraz bardziej mnie pociąga. Jest daleko na południe od Tokio, oddzielone
morzem od głównej wyspy Japonii, i ma łagodny klimat. Nigdy nie byłem na
Shikoku, nie mam tam żadnych znajomych ani krewnych. Dlatego nawet
jeżeli ktoś będzie próbował ustalić moje miejsce pobytu (choć chyba nikt nie
będzie), na pewno nie weźmie pod uwagę Shikoku.

Odbieram w kasie na dworcu zamówiony bilet i wsiadam do nocnego

autobusu dalekobieżnego. To najtańszy sposób dostania się do Takamatsu.
Niewiele ponad dziesięć tysięcy jenów. Nikt nie zwraca na mnie uwagi. Nikt
nie pyta o wiek. Nikt mi się nie przygląda. Konduktor mechanicznie
sprawdza bilet.
Dwie trzecie miejsc jest wolnych. Większość osób podróżuje jak ja w
pojedynkę i w autobusie panuje niemal nienaturalna cisza. Mamy przed sobą
daleką drogę do Takamatsu. Z rozkładu wynika, że zajmie około dziesięciu
godzin i dotrzemy na miejsce jutro wcześnie rano. Lecz perspektywa długiej
podróży mi nie przeszkadza. Czego jak czego, ale czasu mi teraz nie brakuje.
Kiedy autobus rusza o ósmej wieczorem, odchylam oparcie siedzenia i od
razu zasypiam. Siadam wygodnie i moja świadomość z miejsca zaczyna
słabnąć, jakby wyczerpały mi się baterie.
Przed północą nagle zaczyna padać silny deszcz. Od czasu do czasu
otwieram oczy i wyglądam spomiędzy tanich zasłonek na nocną autostradę.
Krople deszczu głośno uderzają o szyby i rozmazują światło przydrożnych
latarni, które stoją w równych odległościach i ciągną się w nieskończoność
jak podziałka przymocowanej do świata linijki. Pojawia się światło nowej, a
w następnej chwili staje się już światłem starej i znika w tyle. Nawet nie
zauważam, kiedy mija północ. I automatycznie, jakby wypchnięte naprzód,
nadchodzą moje piętnaste urodziny.
– Wszystkiego najlepszego – mówi chłopiec zwany Kawką.
– Dziękuję – odpowiadam.
Lecz przepowiednia znów towarzyszy mi jak cień. Upewniam się, że mur
wokół mnie jeszcze stoi. Zasuwam zasłonki i znów zasypiam.
2

Dokument niniejszy do 1986 roku był zaklasyfikowany przez Ministerstwo Obrony Stanów
Zjednoczonych jako „ściśle tajny”. Zgodnie z ustawą o upublicznianiu informacji został odtajniony.
Jest dostępny w czytelni Archiwum Narodowego (NARA) w Waszyngtonie.

Opisane poniżej dochodzenie zostało przeprowadzone w marcu i kwietniu 1946 roku pod nadzorem
majora J.P. Warrena z Wydziału Wywiadu Wojskowego. Podporucznik Robert O’Connell oraz sierżant
Harold Katayama prowadzili śledztwo bezpośrednio na miejscu wydarzeń, w gminie X prefektury
Yamanashi. Wszystkie przesłuchania prowadził podporucznik Robert O’Connell. Tłumaczeniem z
języka japońskiego zajmował się sierżant Katayama, a za protokołowanie odpowiedzialny był
szeregowy William Cone.
Przesłuchania odbywały się przez dwanaście dni w pokoju przyjęć Urzędu Miasta X w prefekturze
Yamanashi. Podporucznik Warren przesłuchał indywidualnie następujące osoby: nauczycielkę ze
szkoły podstawowej X w mieście X gminy X, miejscowego lekarza, dwóch policjantów z miejskiego
posterunku oraz sześcioro dzieci.
Załączone mapy terenu w skali 1:10000 oraz 1:2000 zostały sporządzone przez Wydział Badań
Topograficznych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych.

Raport Wydziału Wywiadu Wojskowego

Stanów Zjednoczonych (M-S)
Sporządzony dn. 12 maja 1946.
Tytuł: „Raport na temat wydarzeń
na wzgórzu zwanym Miską, 1944”
Numer ewidencji: PTYX-722-8936745-42213-WWN

Przesłuchanie Setsuko Okamochi (lat 26), która podczas opisywanych wydarzeń była
wychowawczynią klasy 4b szkoły podstawowej X w mieście X. Przesłuchanie zostało nagrane na
taśmę. Dokumenty dotyczące tego przesłuchania skatalogowano pod numerami PTYX-722-SQ-118 do
122.

Uwagi oficera przesłuchującego, podporucznika Roberta O’Connella: Setsuko Okamochi jest drobną
kobietą o ładnej twarzy. Inteligentna, ma duże poczucie odpowiedzialności, odpowiada szczerze i na
temat. Wydarzenia te musiały być dla niej niemałym szokiem, a jego skutki są nadal widoczne. Wydaje
się, że gdy przypomina sobie, co zaszło, odczuwa chwilami duże napięcie nerwowe. Wtedy zaczyna
mówić wolniej.

Myślę, że było trochę po dziesiątej. Wysoko na niebie ukazało się srebrne

światło. Jasne srebrne lśnienie. Tak, to było niewątpliwie światło odbite od
metalu. To lśnienie powoli przesuwało się po niebie od strony Tokio na
zachód. Pomyśleliśmy, że to samolot B29. Znajdował się dokładnie nad
nami. Dlatego żeby go zobaczyć, musieliśmy podnieść głowy i patrzeć prosto
w górę. Niebo było bezchmurne, światło rażące, przez to widzieliśmy tylko
lśnienie jakby czegoś z duraluminium.
Ale był tak wysoko, że i tak nie moglibyśmy dostrzec kształtu. To
znaczy, że oni też nie mogli nas widzieć, więc nie obawialiśmy się ataku, nie
martwiliśmy się, że nagle zaczną spadać bomby. Przecież zrzucanie bomb w
głębi gór na nic by się nie zdało. Pomyślałam, że pewnie leci w kierunku
jakiegoś dużego miasta, na które zamierza zrzucić bomby, albo wraca po
bombardowaniu. Dlatego, choć go widzieliśmy, szliśmy dalej, nie
zachowując ostrożności. Uderzyło nas piękno tego lśnienia.

Zgodnie z danymi wojska w tym czasie, to znaczy około dziesiątej rano

siódmego listopada tysiąc dziewięćset czterdziestego czwartego roku, nad
tą okolicą nie przelatywały amerykańskie bombowce ani żadne inne
samoloty.

Ale widziałam go i ja, i szesnaścioro dzieci i wszyscy myśleliśmy, że to B29.

Już przedtem wielokrotnie widywaliśmy eskadry B29. Żadne inne samoloty
nie latały tak wysoko. Na terenie prefektury znajdowała się niewielka baza
lotnicza i czasami zauważaliśmy japońskie samoloty, ale wszystkie były małe
i nie mogły się wzbić tak wysoko. Poza tym duraluminium lśni inaczej niż
inne metale, a tylko B29 są z niego zbudowane. Pomyślałam tylko, że to
trochę dziwne, że leci jeden samolot, a nie cała eskadra.

Czy pani pochodzi z tych okolic?

Nie. Urodziłam się w prefekturze Hiroshima. W tysiąc dziewięćset

czterdziestym pierwszym roku wyszłam za mąż i tutaj przyjechałam. Mąż
uczył muzyki w tutejszym gimnazjum, ale w tysiąc dziewięćset czterdziestym
trzecim roku został powołany i zginął w czerwcu tysiąc dziewięćset
czterdziestego piątego roku w bitwie o wyspę Luzon. Podobno pełnił straż
przy składzie amunicji w okolicach Manili. Skład wybuchnął, trafiony
ogniem amerykańskim, i tam mąż zginął. Nie mam dzieci.

Ile dzieci było w klasie, którą pani wtedy prowadziła?

Szesnaścioro, cała klasa z wyjątkiem dwojga nieobecnych z powodu

choroby. Ośmiu chłopców i osiem dziewczynek. Było wśród nich pięcioro
dzieci ewakuowanych z Tokio.
O dziewiątej rano wyszliśmy ze szkoły na „naukę w terenie”, mieliśmy
wodę i drugie śniadanie. Choć była to „nauka w terenie”, nie prowadziłam
żadnego specjalnego nauczania. Naszym głównym celem było pójście do
lasu, by nazbierać grzybów oraz jadalnych roślin. To są tereny wiejskie i nie
odczuwaliśmy jeszcze wtedy tak bardzo braków żywności, ale nie mogę też
powiedzieć, że mieliśmy wszystkiego w bród. Obowiązkowe dostawy dla
wojska były wielkim obciążeniem i wszyscy z wyjątkiem niewielkiej grupy
ludzi chronicznie cierpieli głód.
Dlatego też dzieci zachęcano do szukania pożywienia, gdzie się dało.
Sytuacja była krytyczna i nie kładliśmy nacisku na nauczanie. Wtedy
wszyscy często chodziliśmy na takie „nauki w terenie”. Wokół szkoły była
piękna przyroda, wiele miejsc nadających się na takie „nauki”. W tym sensie
mieliśmy szczęście. W miastach wszyscy głodowali. W tamtym czasie już
zupełnie urwały się dostawy zaopatrzenia z Tajwanu czy Chin i w miastach
brak żywności i opału stał się poważnym problemem.

Do klasy chodziło pięcioro dzieci ewakuowanych z Tokio. Czy ich

stosunki z miejscowymi dziećmi były dobre?

Jeżeli chodzi o moją klasę, to wszystko mniej więcej dobrze się układało.
Oczywiście to były miejskie dzieci, które nagle znalazły się na wsi.
Wychowały się w zupełnie innym otoczeniu. Używały innych słów, inaczej
się ubierały. Większość miejscowych pochodziła z ubogich rodzin
chłopskich, a te z Tokio to były głównie dzieci pracowników firm i
urzędników państwowych. Dlatego nie mogę powiedzieć, że dobrze się
rozumiały.
 Szczególnie na początku wytworzyła się między dwoma grupami jakby
sztywna bariera. Nie kłóciły się ani nie dokuczały sobie nawzajem, tylko w
ogóle się nie rozumiały. Dlatego trzymały się razem w oddzielnych grupach.
Lecz po dwóch miesiącach w dużym stopniu przywykły do siebie. Kiedy
dzieci zaczną się razem bawić, bariery kulturowe i środowiskowe
stosunkowo łatwo znikają.

Proszę jak najdokładniej opowiedzieć, gdzie zaprowadziła pani dzieci

tego dnia.

To było na wzgórzu, na które często chodziliśmy na wycieczki. Jest na górze

zaokrąglone, ma kształt odwróconej miski, dlatego zazwyczaj nazywaliśmy
je Miską. Nie jest zbyt strome, każdy łatwo na nie wejdzie. Znajduje się
niedaleko szkoły, na zachód. Dojście na szczyt zabiera dzieciom mniej więcej
dwie godziny. Po drodze zbieraliśmy grzyby, jedliśmy drugie śniadanie.
Dzieci wolały takie „nauki w terenie” od siedzenia w klasie.
Ten błysk samolotu wysoko na niebie przypomniał nam na krótko o
wojnie, ale to była jedynie chwila i zasadniczo byliśmy wszyscy w dobrych
humorach, szczęśliwi. Była piękna bezchmurna pogoda, bezwietrznie, w
górach panowała cisza, dobiegał tylko śpiew ptaków. Mieliśmy wrażenie, że
wojna toczy się w jakimś dalekim kraju i nas nie dotyczy. Szliśmy górską
ścieżką, śpiewając piosenki. Czasami naśladowaliśmy głosy ptaków. I gdyby
nie tocząca się wojna, byłby to cudowny, naprawdę wymarzony poranek.

Zaraz po zauważeniu tego czegoś wyglądającego na samolot całą grupą

weszliście do lasu, prawda?

Tak. Sądzę, że weszliśmy do lasu w niecałe pięć minut po zobaczeniu

samolotu. Zeszliśmy z górskiej drogi i ruszyliśmy wydeptaną ścieżką po
zboczu. To jedyny dość stromy kawałek. Po dziesięciu minutach wychodzi
się na polanę. Jest dość rozległa, płaska jak stół. Kiedy idzie się przez las,
panuje cisza, słońce tam nie dochodzi, robi się chłodniej, lecz ta polana
przypomina niewielki placyk, nad głową widać niebo. Kiedy szliśmy całą
klasą na Miskę, często się tam zatrzymywaliśmy. Sama nie wiem dlaczego,
ogarniał tam człowieka spokojny pogodny nastrój.
Doszliśmy na polanę i tam odpoczęliśmy. Zdjęliśmy plecaki i
podzieliwszy się na trzy- lub czteroosobowe grupy, zaczęliśmy zbierać
grzyby. Ustaliłam zasadę, że nikomu nie wolno oddalić się i stracić z oczu
własnej grupy. Zebrałam wszystkie dzieci i jeszcze raz wbijałam im do głów
tę zasadę. Co prawda dobrze znały to miejsce, ale to przecież las i gdyby się
pogubiły, byłby kłopot. To były przecież małe dzieci. Kiedy rozbiegną się za
grzybami, zapominają o całym świecie i niechcący mogą zapomnieć, co
wolno, a czego nie wolno. Dlatego ciągle je liczyłam podczas zbierania
grzybów.
Zaczęły padać na ziemię jakieś dziesięć minut po rozpoczęciu
grzybobrania w okolicy polanki.
Kiedy zobaczyłam troje leżących na ziemi, najpierw pomyślałam, że
musiały zjeść trujące grzyby. W tych okolicach rośnie wiele silnie trujących
grzybów, których spożycie grozi śmiercią. Miejscowe dzieci potrafią je
rozpoznać, ale w niektórych przypadkach łatwo się pomylić. Dlatego
zabroniłam im surowo brać do buzi jakiekolwiek grzyby, zanim nie
zaniesiemy ich do szkoły i specjalista nam nie powie, że są jadalne. Ale
uczniowie nie zawsze są posłuszni.
Podbiegłam do leżących dzieci i próbowałam je podnieść. Lecz ich ciałka
zrobiły się miękkie jak rozgrzana na słońcu guma. Były całkowicie
bezwładne, przypominały puste pancerze owadów. Lecz oddychały.
Sprawdziłam im puls – był mniej więcej normalny. Nie miały też gorączki.
Buzie były spokojne, jakby nic im nie dolegało. Nie wyglądało to na reakcję
na użądlenie pszczoły czy ukąszenie węża. Dzieci były po prostu
nieprzytomne.
Najdziwniej wyglądały ich oczy. Wzrok miały nieobecny jak wzrok
śpiącego, lecz ich oczy nie były zamknięte, a zupełnie normalnie otwarte i
zdawało się, że na coś patrzą. Czasami nawet mrugały. To znaczy, że dzieci
nie spały. Oczy powoli się poruszały. Spokojnie przesuwały się z lewa na
prawo i z powrotem, jakby podziwiały jakiś położony w oddali krajobraz.
Źrenice zdawały się przytomne. Ale w rzeczywistości oczy nic nie widziały.
A przynajmniej nie widziały niczego, co było przed nimi. Machałam ręką,
zasłaniałam dzieciom oczy, lecz ich źrenice zupełnie nie reagowały.
Podniosłam po kolei całą trójkę. Wszystkie były w dokładnie takim
samym stanie: nieprzytomne, oczy otwarte i przesuwające się powoli z jednej
strony na drugą. Był to niecodzienny widok.

Ta pierwsza trójka dzieci to byli chłopcy czy dziewczynki?

Same dziewczynki. Trzy przyjaciółki. Wołałam je głośno po imieniu i

klepałam po policzkach. Dosyć mocno uderzałam. Lecz nie reagowały. Nic
nie czuły. Jakby moja dłoń trafiała w próżnię. To było bardzo dziwne
uczucie.
Przyszło mi do głowy, żeby kazać jednemu z uczniów pobiec po pomoc
do szkoły. Nie mogłam przecież sama zanieść trzech nieprzytomnych
dziewczynek. Rozejrzałam się więc za chłopcem, który najszybciej biegał.
Ale wstając, zauważyłam, że wszystkie dzieci leżą na ziemi. Cała szesnastka,
bez wyjątku, leżała nieprzytomna. Ja jedna jedyna nie straciłam
przytomności. To wyglądało zupełnie jak… pole bitwy.

Nie zauważyła pani poza tym nic niezwykłego? Na przykład jakiegoś

zapachu, dźwięku, jakiegoś światła?

(zastanawia się przez chwilę) Nie, tak jak przed chwilą powiedziałam,
wokoło panowała cisza i spokój. Dźwięki, zapachy, światło się nie zmieniły.
Tylko cała moja klasa, wszystkie dzieci leżały nieprzytomne. Miałam wtedy
wrażenie, że zostałam zupełnie sama na świecie. Czułam się bardzo samotna.
Niewyobrażalnie samotna. Miałam ochotę o niczym nie myśleć i zniknąć w
jakiejś próżni. Ale oczywiście byłam odpowiedzialna za tę klasę jako ich
wychowawczyni. Od razu wzięłam się w garść i pobiegłam do szkoły po
pomoc najszybciej jak umiałam.
3

Budzę się przed świtem. Odsuwam zasłonkę i wyglądam. Deszcz już ustał,
ale jeszcze przed chwilą musiał padać, ponieważ wszystko za oknem jest
pociemniałe i pokryte kroplami. Po wschodniej stronie nieba unosi się kilka
wyraźnie zarysowanych chmur, jakby obramowanych światłem. Jego odcień
zdaje się złowróżbny, a jednocześnie jest przyjazne. To wrażenie co chwila
się zmienia, zależnie od kąta obserwacji.
Autobus jedzie autostradą ze stałą szybkością. Dźwięk opon ani się nie
wzmaga, ani nie cichnie. Obroty silnika także są ciągle takie same. Ten
monotonny dźwięk ściera na proch czas, ludzką świadomość. Inni
pasażerowie pozasuwali szczelnie zasłonki i śpią zwinięci na siedzeniach.
Chyba nie śpimy tylko ja i kierowca. Jesteśmy efektywnie, bardzo
beznamiętnie transportowani na miejsce przeznaczenia.
Czuję pragnienie, więc wyjmuję z kieszeni plecaka butelkę wody
mineralnej i piję. Jest letnia. Z tej samej kieszeni wyciągam pudełko
krakersów, zjadam kilka. W ustach mam dobrze znajomy suchy smak.
Zegarek elektroniczny wskazuje 4:32. Na wszelki wypadek sprawdzam datę i
dzień tygodnia. Z tych liczb wynika, że opuściłem dom około trzynastu
godzin temu. Czas nie upłynął za szybko ani nie zaczął się cofać. Jeszcze są
moje urodziny. Zamykam oczy, otwieram i ponownie sprawdzam na zegarku
czas i datę. Potem zapalam światło nad siedzeniem i zaczynam czytać książkę
w wydaniu kieszonkowym.

Po piątej autobus nieoczekiwanie zjeżdża z autostrady i zatrzymuje się na

jakimś dużym parkingu. Rozlega się świst sprężonego powietrza, otwierają
się przednie drzwi. Zapala się światło, a kierowca wygłasza krótki
komunikat: „Dzień dobry państwu. Zgodnie z rozkładem za godzinę
dojedziemy do dworca w Takamatsu, ale przedtem zrobimy tutaj
dwudziestominutową przerwę. Odjazd o piątej trzydzieści. Bardzo proszę,
żeby do tego czasu wszyscy wrócili do autobusu”.
Większość pasażerów budzi się dopiero na ten komunikat. Wstają w
milczeniu. Ziewają i niechętnie wysiadają z autobusu. Wiele osób pewnie
zrobi tu poranną toaletę, przed przyjazdem do Takamatsu. Ja też wysiadam,
biorę parę głębokich oddechów, przeciągam się, robię kilka ćwiczeń
rozciągających na świeżym rannym powietrzu. Idę do łazienki i myję nad
umywalką twarz. Zastanawiam się, gdzie właściwie jesteśmy. Wychodzę na
dwór i rozglądam się. Niczym niewyróżniający się, zwyczajny krajobraz
wzdłuż autostrady. Jednak, choć mogło mi się tylko wydawać, kształt gór,
kolor drzew są jakoś inne niż w okolicy Tokio.
Idę do barku i piję darmową gorącą zieloną herbatę, gdy wchodzi młoda
kobieta i siada na sąsiednim plastikowym krześle. W prawej ręce trzyma
papierowy kubek z kawą z automatu. Znad kubka unosi się para. W lewej
dłoni ma pudełko z kanapkami, które też musiała kupić w automacie.
Szczerze mówiąc, ma dość dziwną twarz. To znaczy, nawet gdyby ktoś
bardzo chciał, nie mógłby jej nazwać ładną. Ma szerokie czoło, mały
zaokrąglony nosek, policzki pokryte piegami. Uszy są spiczaste. Jej twarz
raczej zwraca uwagę. Wygląda, jakby rysy dobrano przypadkowo. Ale w
sumie wcale nie sprawia złego wrażenia. Wydaje się, że jej właścicielka,
choć może nie jest zadowolona ze swojego wyglądu, przywykła do niego i
nie przejmuje się, a to na pewno najważniejsze. Ma w sobie coś dziecinnego,
co uspokaja. Przynajmniej mnie uspokaja. Nie jest zbyt wysoka, lecz
szczupła i smukła, ze stosunkowo dużym biustem. Nogi też ma zgrabne.
W uszach nosi małe złote kolczyki wiszące, które co chwila błyskają
silnym blaskiem jak duraluminium. Włosy do ramion ufarbowała na ciemny
brąz (prawie rudy). Ma na sobie koszulę z długimi rękawami, w poprzeczne
paski, z dekoltem w łódkę. Na ramię zarzuciła niewielki plecak, a wokół szyi
okręciła cienki letni sweter. Do tego kremowa bawełniana minispódniczka,
pończoch brak. Musiała umyć w łazience twarz, bo do szerokiego czoła
przylgnęło kilka mokrych kosmyków, jak cienkie korzonki jakiejś rośliny.
Jakoś budzi to moją sympatię.
– Jedziesz tym autobusem, prawda? – pyta. Głos lekko ochrypły.
– Uhm.
Marszczy brwi i wypija łyk kawy. – Ile masz lat?
– Siedemnaście – kłamię.
– Licealista?
Przytakuję.
 – Dokąd jedziesz?
– Do Takamatsu.
– To tak jak ja. Jesteś stamtąd czy tylko tam jedziesz?
– Jadę – odpowiadam.
– Ja też. Mam tam koleżankę. Bliską koleżankę. A ty?
– Mam krewnych.
Kiwa głową ze zrozumieniem i więcej już nie pyta.
– Mam brata w twoim wieku – mówi, jakby nagle sobie o tym
przypomniała. – Z pewnych powodów już bardzo dawno go nie widziałam…
A ty jesteś strasznie podobny do tego faceta. Ktoś ci już to mówił?
– Tego faceta?
– No, tego, co śpiewa w tym zespole. Od razu tak pomyślałam, jak cię
zobaczyłam w autobusie. Tylko nie mogę sobie przypomnieć jego nazwiska.
Myślę o tym ciągle, mało mi głowa nie pęknie, ale nic z tego. Nikt ci
przedtem nie mówił, że jesteś do kogoś podobny?
Potrząsam głową. Nikt mi nie mówi takich rzeczy. Znowu przygląda mi
się spod zmrużonych powiek.
– Do kogo?
– Do kogoś z telewizji.
– Kogoś, kto występuje w telewizji?
– Tak, kogoś, kto występuje w telewizji. – Wyjmuje kanapkę z szynką,
żuje ją obojętnie i popija kawą. – Ten chłopak śpiewa w jakimś zespole. Nic
z tego. Nazwy zespołu też nie pamiętam. Wysoki, szczupły chłopak, mówi z
akcentem z Kansai [1] . Nikt ci nie przychodzi do głowy?
– Nie wiem. Nie oglądam telewizji.
Marszczy czoło i wlepia we mnie wzrok. – Nie oglądasz? Wcale?
W milczeniu kręcę głową. A może powinienem skinąć? Kiwam.
– Mało się odzywasz, a nawet jak coś powiesz, to najwyżej jedno zdanie.
Zawsze taki jesteś?
Czerwienię się. Nie mówię za wiele częściowo dlatego, że z natury
jestem małomówny, lecz jest też inna przyczyna – mój głos po mutacji
jeszcze czasami się załamuje. Choć na ogół jest niski, czasami
nieoczekiwanie mnie zawodzi. Dlatego staram się za dużo nie mówić.
– Nieważne, wszystko jedno – podejmuje rozmowę dziewczyna. – Jesteś
podobny do tego chopaka, który śpiewa w jednym zespole i mówi z
akcentem z Kansai. Ty oczywiście nie mówisz z takim akcentem. Tylko…
jakby to powiedzieć… sprawiasz podobne wrażenie. Dość sympatyczne.
Tylko o to mi chodziło.
Jej uśmiech lekko się zmienia – jakby na chwilę odszedł i wrócił.
Nadal jestem czerwony jak burak.
– Gdybyś zmienił fryzurę, byłbyś jeszcze bardziej podobny. Musiałbyś
trochę zapuścić włosy, posmarować żelem i nastroszyć. Jak bym mogła, to
teraz bym ci pokazała. Na pewno byłoby ci do twarzy. Prawdę mówiąc,
jestem fryzjerką.
Kiwam głową. Potem popijam herbatę. W barku jest bardzo cicho. Nie
gra nawet żadna muzyka. Nie słychać rozmów.
– Nie lubisz rozmawiać? – pyta mnie poważnie, opierając policzek na
dłoni.
Potrząsam głową. – Nie, coś ty!
– Chcesz, żebym ci dała spokój?
Jeszcze raz potrząsam głową.
Bierze do ręki kanapkę. To kanapka z dżemem truskawkowym. Marszczy
brwi z niedowierzaniem. – Słuchaj, nie zjadłbyś tego? Kanapki z dżemem
truskawkowym to jedna z rzeczy, których naprawdę nie cierpię. Od dziecka
nie cierpię.
Przyjmuję kanapkę. Nie przepadam wcale za kanapkami z dżemem
truskawkowym, ale zjadam w milczeniu. Siedząc po drugiej stronie stolika,
upewnia się, że całą zjadłem.
– Mam do ciebie prośbę – mówi.
– Jaką?
– Czy mogę usiąść obok ciebie na resztę podróży? Jakoś sama czuję się
nieswojo. Zdaje mi się, że może koło mnie usiąść jakiś świr, i nie mogę
usnąć. Kiedy kupowałam bilet, powiedziano mi, że miejsca są pojedyncze,
ale jak wsiadłam do autobusu, to okazało się, że wszystkie siedzenia są
dwuosobowe. Chciałabym się choć trochę przespać, zanim dojedziemy do
Takamatsu. A ty nie wyglądasz na świra. No jak, masz coś przeciwko temu?
– Nie mam.
– Dzięki. Podróży trzeba towarzysza.
Kiwam głową. Zdaje mi się, że ciągle kiwam tylko głową. Ale co mam
powiedzieć?
– A jak jest dalej? – pyta.
– Dalej?
– Podróży trzeba towarzysza. Było coś dalej w tym przysłowiu. Nie
pamiętam. Zawsze byłam słaba z japońskiego.
– A ludziom serca.
– Podróży trzeba towarzysza, a ludziom serca – powtarza, jakby się
upewniała. Gdyby miała papier i ołówek, pewnie by zapisała. – Słuchaj, o co
w tym chodzi? Jakby to normalnie powiedzieć?
Zastanawiam się. Zajmuje mi to dość dużo czasu, lecz ona cierpliwie
czeka.
– Myślę, że to coś takiego: przypadkowe spotkania są dla człowieka dość
ważne. Mówiąc normalnie.
Rozmyśla nad tym jakiś czas, ale po chwili splata dłonie na stole. –
Rzeczywiście tak jest. Przypadkowe spotkania są w życiu bardzo ważne. Tak
uważam.
Spoglądam na zegarek. Jest już pół do piątej. – Chyba powinniśmy
wracać?
– Tak, chodźmy – mówi, lecz wcale się nie podnosi.
– A właśnie, gdzie jesteśmy? – pytam.
– Hm… nie wiem – prostuje się i rozgląda dookoła. Kolczyki chwieją się
niepewnie jak dojrzałe owoce.
– Ja też nie wiem. Biorąc pod uwagę, która jest godzina, pewnie gdzieś w
okolicach Kurashiki. Ale to przecież nie ma znaczenia. Przez takie przystanki
przy autostradzie tylko się przejeżdża w drodze z jednego miejsca do
drugiego.
Podnosi dwa palce wskazujące. Są oddalone o około trzydzieści
centymetrów od siebie.
 – Nazwa miejscowości nie gra roli. To tylko toaleta i jedzenie.
Jarzeniówki i plastikowe krzesła. Niesmaczna kawa. Kanapki z dżemem
truskawkowym. Takie rzeczy nie mają znaczenia. Ważne jest tylko to, skąd
przyjechaliśmy i dokąd jedziemy. Nie uważasz?
Kiwam głową. Kiwam głową. Kiwam głową.

Kiedy wracamy do autobusu, inni pasażerowie są już na miejscach, a

kierowca gotów do odjazdu. Jest to młody mężczyzna o przenikliwym
wzroku. Wygląda raczej na strażnika śluzy niż na kierowcę autobusu.
Spogląda na nas – spóźnionych – z pretensją, lecz nic nie mówi. Dziewczyna
rzuca mu miły, przepraszający uśmiech. Kierowca przyciska wajchę i drzwi
zamykają się z sykiem sprężonego powietrza. Dziewczyna przesiada się na
miejsce koło mnie, taszcząc niewielką walizkę. Jest to nijaka walizka kupiona
pewnie w osiedlowym domu handlowym. Ciężka, choć nieduża. Podnoszę ją
i kładę na półce na bagaże. Dziewczyna dziękuje mi. Potem odchyla oparcie
siedzenia i od razu zasypia. Autobus rusza, jakby już nie mógł się doczekać.
Wyciągam z kieszeni książkę i zaczynam czytać.
Dziewczyna śpi głęboko, wkrótce na jakimś zakręcie jej głowa opada na
moje ramię i tak już zostaje. Nie ciąży mi. Dziewczyna ma zamknięte usta,
oddycha cicho przez nos. Jej oddech w regularnych odstępach owiewa mi
ramię. W łódkowym wycięciu koszuli widać ramiączko stanika. Cienkie
kremowe ramiączko. Wyobrażam sobie delikatny materiał biustonosza
poniżej. Wyobrażam sobie ukryte w nim miękkie piersi. Wyobrażam sobie
różowe sutki twardniejące pod moimi palcami. Nie chcę sobie tego
wyobrażać, ale nie mogę się powstrzymać. W rezultacie oczywiście dostaję
erekcji. Takiej silnej erekcji, że aż się zastanawiam, jak część ciała może się
stać taka twarda.
Jednocześnie rodzi się we mnie podejrzenie, czy dziewczyna
przypadkiem nie jest moją siostrą? Ma mniej więcej tyle lat co ja. Jej
charakterystyczne rysy bardzo różnią się od rysów siostry na tamtym zdjęciu.
Ale zdjęcia niczego nie dowodzą. Zdarza się przecież, że wygląda się na nich
zupełnie inaczej niż w rzeczywistości. Ma brata w moim wieku, lecz bardzo
dawno go nie widziała. Przecież niewykluczone, że to ja.
Patrzę na jej piersi. Ich okrągłości powoli unoszą się i opadają w rytm
oddechu, jak fale. Przywodzi mi to na myśl ogromne morze, na które cicho i
nieprzerwanie pada deszcz. Jestem samotnym podróżnym na pokładzie, a ona
jest morzem. Pokryte szarością niebo w oddali na horyzoncie spotyka się z
szarą wodą. Trudno jest tam odróżnić morze od nieba. Trudno też odróżnić
podróżnego od morza. I trudno odróżnić, co jest rzeczywistością, a co
zrodziło się jedynie w sercu.
Dziewczyna ma na palcach dwa pierścionki. Nie obrączkę albo
pierścionek zaręczynowy, a tanie pierścionki dla młodych dziewczyn, jakie
sprzedają w domach towarowych. Jej palce są szczupłe, lecz długie, proste,
zdają się silne. Paznokcie krótkie i zadbane. Bladoróżowy lakier. Ręce
spoczywają na kolanach wystających spod minispódniczki. Mam ochotę
dotknąć tych palców. Ale oczywiście tego nie robię. We śnie przypomina
małą dziewczynkę. Spomiędzy włosów jak grzybki wyzierają spiczaste uszy.
Sprawiają wrażenie dziwnie bezbronnych.
Zamykam książkę i spoglądam na krajobraz za oknem. I nie wiedząc
kiedy, zapadam w sen.
4

Raport Wydziału Wywiadu Wojskowego

Stanów Zjednoczonych (M-S)
Sporządzony dn. 12 maja 1946.
Tytuł: „Raport na temat wydarzeń
na wzgórzu zwanym Miską, 1944”
Numer ewidencji: PTYX-722-8936745-42216-WWN

Przesłuchanie Shigeichiego Nakazawy (lat 53), który podczas opisywanych wydarzeń był lekarzem
internistą w mieście X. Przesłuchanie zostało nagrane na taśmę. Dokumenty dotyczące tego
przesłuchania skatalogowano pod numerami PTYX-722-SQ-162 do 183.

Uwagi oficera przesłuchującego, podporucznika Roberta O’Connella: doktor Nakazawa z powodu

potężnej budowy ciała i opalenizny wygląda raczej na właściciela gospodarstwa rolnego niż na lekarza.
Jest zrównoważony, wypowiada się energicznie i zwięźle. Mówi szczerze, co myśli. Oczy patrzą
przenikliwie zza okularów. Zdaje się dokładnie pamiętać wszystkie wydarzenia.

Tak, siódmego listopada tysiąc dziewięćset czterdziestego czwartego roku po

jedenastej rano zostałem przez telefon wezwany przez zastępcę kierownika
miejskiej szkoły. Posłali po mnie, ponieważ bywałem tam czasem kimś w
rodzaju szkolnego lekarza. Strasznie im się spieszyło.
Podobno jakaś klasa poszła w góry na grzyby i wszystkie dzieci straciły
przytomność. Ponoć były zupełnie nieprzytomne. Przytomna była jedynie
nauczycielka, która miała je pod opieką, więc zostawiwszy dzieci, pobiegła
po pomoc. Chwilę wcześniej dotarła do szkoły. Ale choć się dopytywali, z
powodu strasznego zdenerwowania nie bardzo była w stanie wytłumaczyć,
co się stało. Pewne było jedynie to, że w górach leżało szesnaścioro
nieprzytomnych dzieci.
Najpierw pomyślałem, że skoro poszły na grzyby, musiały zjeść jakieś
trujące i trucizna sparaliżowała im układ nerwowy. To byłoby straszne. W
zależności od gatunku grzyby zawierają różne trucizny i wymagają różnych
rodzajów leczenia. Na początek mógłbym tylko wywołać wymioty i zrobić
płukanie żołądka. Lecz jeżeli była to silna trucizna i proces trawienia był już
zaawansowany, nic nie dałoby się zrobić. W tych okolicach co roku kilka
osób umiera wskutek zatrucia grzybami.
Na wszelki wypadek wziąłem pełną torbę leków, które mogły pomóc w
nagłych wypadkach, wskoczyłem na rower i pognałem do szkoły. Było tam
już dwóch policjantów, wezwanych przez szkołę. Jeżeli dzieci są
nieprzytomne, będzie trzeba je przetransportować na dół do miasta, a do tego
potrzeba ludzi. Ale toczyła się wojna i większość młodych mężczyzn
powołano do wojska. Więc poszliśmy ja, ci policjanci, jeden starszy
nauczyciel, kierownik, jego zastępca, woźny i ta młoda wychowawczyni.
Zabraliśmy wszystkie rowery, jakie były, a ci, dla których nie starczyło,
jechali na ramach.

O której mniej więcej godzinie dotarliście na miejsce wypadku?

Dobrze to pamiętam, ponieważ sprawdziłem czas na zegarku. Była jedenasta

pięćdziesiąt pięć. Dojechaliśmy rowerami do podnóża góry, tak daleko, jak
się dało, a potem zaczęliśmy się wspinać, właściwie biegiem.
Kiedy dotarliśmy na miejsce, kilkorgu dzieciom już w pewnym stopniu
wróciła świadomość i powstawały. Ile ich mogło być? Chyba troje albo
czworo. Powiedziałem, że powstawały, ale jeszcze nie całkiem przyszły do
siebie, więc podnosiły się niepewnie, na czworakach, podpierały się rękami.
Pozostałe leżały dalej na ziemi. Ale kilkoro innych zaczęło odzyskiwać
przytomność, obracały się niemrawo, poruszały jak wielkie owady. To był
niezwykły widok. Polanka w lesie, dziwnie płaska, jakby wycięta wśród
drzew i jasno oświetlona jesiennym słońcem. Na niej leży bezładnie
szesnaścioro dzieci. Niektóre się poruszały, inne leżały nieruchomo.
Wyglądało to zupełnie jak scena z jakiejś awangardowej sztuki.
Przez chwilę zapomniałem o swojej powinności lekarza, zamarłem i
przyglądałem się temu z zapartym tchem. Nie tylko ja. Wszyscy staliśmy
przez dłuższą lub krótszą chwilę jak sparaliżowani. To dziwnie zabrzmi, ale
wydawało mi się wręcz, że wskutek jakiejś pomyłki jesteśmy świadkami
czegoś, czego zwykłym ludziom nie wolno oglądać. Toczyła się wojna, więc
choć to taka prowincja, jako lekarz byłem zawsze przygotowany na wszelkie
możliwe sytuacje. Bez względu na to, co się stało, moim obywatelskim
obowiązkiem było spokojnie wykonywać swoją pracę. Lecz na ten widok
dosłownie skamieniałem.
Jednak wkrótce przyszedłem do siebie i podniosłem jedno z dzieci.
Dziewczynkę. Była całkowicie bezwładna, jak szmaciana lalka. Oddychała
regularnie, ale była nieprzytomna. Oczy miała otwarte. Poruszały się z lewa
na prawo, na coś patrzyły. Wyjąłem z torby niewielką latarkę i zaświeciłem
jej w źrenice. Nie było reakcji. Oczy działały, na coś patrzyły, lecz nie
reagowały na światło. To było zadziwiające. Podniosłem kilkoro dzieci i
zrobiłem to samo, lecz reakcja była identyczna – żadna.
Potem zmierzyłem im tętno i temperaturę. Pamiętam, że tętno miały
regularne, od pięćdziesięciu do pięćdziesięciu pięciu, temperaturę wszystkie
poniżej trzydziestu sześciu stopni. Chyba około trzydziestu pięciu i pięciu
kresek. Tak, to dość wolne tętno jak na dzieci w tym wieku i temperatura za
niska prawie o jeden stopień. Powąchałem ich oddech, lecz nie poczułem
żadnego dziwnego zapachu. W gardle i na języku też nie było zmian.
Na pierwszy rzut oka mogłem ocenić, że nie mają symptomów zatrucia
pokarmowego. Nikt nie wymiotował. Nikt nie miał biegunki. Nikt nie czuł
bólu. Kiedy zje się coś niedobrego, po takim czasie występuje niewątpliwie
przynajmniej jeden z tych objawów. Upewniwszy się, że to nie jest zatrucie
pokarmowe, poczułem ulgę. Ale nie miałem pojęcia, co w takim razie mogło
im się stać.
Podobne objawy występują przy porażeniu słonecznym. Latem dzieci
często mdleją od porażenia. Jedno się przewróci i zaraz inne zaczynają padać
jak muchy, jakby się pozarażały. Ale był listopad. Do tego w lesie panował
chłód. Gdyby zemdlało jedno albo dwoje, mogłoby to być od słońca, ale nie
do pomyślenia, żeby w takim miejscu cała szesnastka dostała udaru
słonecznego.
Poza tym przyszedł mi do głowy tylko gaz. Trujący gaz, pewnie coś w
rodzaju gazu paraliżującego nerwy. Coś naturalnego albo sztucznie
wyprodukowanego… Ale nie wiedziałem, skąd w środku lasu, z dala od
ludzkich siedzib miałby się wziąć gaz. Lecz jeśli założyć, że to był gaz,
dałoby się całe zjawisko logicznie wytłumaczyć. Dostał się do płuc dzieci
wraz z powietrzem, straciły przytomność i poupadały. A nauczycielce nic się
nie stało, ponieważ stężenie było niskie i organizm dorosłej osoby sobie z
nim poradził.
Lecz nie miałem zielonego pojęcia, jakie leczenie należy zastosować.
Jestem lekarzem w prowincjonalnym miasteczku i nie posiadam
specjalistycznej wiedzy o gazach trujących. Byłem w kropce. Z tego
górskiego odludzia nie mogłem zadzwonić do specjalisty z pytaniem o radę.
Jednak wtedy u kilkorga dzieci pojawiły się symptomy powrotu do
świadomości i pomyślałem, że być może wraz z upływem czasu same
oprzytomnieją. Było to niezwykle optymistyczne założenie, ale szczerze
mówiąc, nic innego nie przyszło mi do głowy. Więc postanowiłem dać
dzieciom jeszcze trochę poleżeć i zobaczyć, co się stanie.

Czy w powietrzu nie wyczuł pan żadnej zmiany?

Nie dawało mi to spokoju, więc kilka razy brałem głębokie oddechy, żeby
sprawdzić, czy nie wyczuję jakiegoś niezwykłego zapachu, ale czułem tylko
normalne leśne, górskie powietrze. Pachniało drzewami. Było orzeźwiające.
W trawie i poszyciu też nic nadzwyczajnego nie zauważyłem. Nie widziałem
niczego o zmienionym kształcie czy kolorze.
Obejrzałem po kolei wszystkie grzyby zebrane przez dzieci, zanim
pomdlały. Nie było ich zbyt wiele. Omdlenie musiało nastąpić niedługo po
rozpoczęciu zbierania. To były same jadalne zwyczajne grzyby. Jestem tu od
dawna lekarzem i dość dobrze znam się na grzybach. Oczywiście ostrożność
nigdy nie zawadzi, więc zabrałem je wszystkie i po powrocie pokazałem
specjaliście. Lecz miałem rację – to były tylko zwykłe jadalne grzyby.

Czy u tych nieprzytomnych dzieci zauważył pan inne niezwykłe objawy,

czy reakcje prócz tego, że ich oczy się poruszały? Na przykład w
wielkości źrenic, kolorze białek, częstotliwości mrugania?

Nie. Nie było żadnych zmian prócz tego, że ich oczy poruszały się jak
szperacze. Wszystko normalnie funkcjonowało. Dzieci na coś patrzyły. A
dokładniej mówiąc, zdawało się, że nie patrzą na to, co ja widzę, a na coś, co
dla mnie jest niewidoczne. Nie, chyba bliższe prawdzie byłoby powiedzenie,
że „były naocznymi świadkami” czegoś, a nie patrzyły. Ich twarze nic nie
wyrażały, lecz ogólnie robiły wrażenie wyjątkowo spokojnych, nie czuły
bólu ani nie cierpiały. Dlatego też zdecydowałem zostawić je tak i zobaczyć,
co będzie dalej. Pomyślałem, że skoro nie cierpią, to może lepiej ich przez
pewien czas nie ruszać.

Czy wspomniał pan komuś o teorii trującego gazu?

Tak. Wspomniałem. Lecz tak jak mnie nikomu nie przychodziło do głowy
żadne wyjaśnienie. Nikt nie słyszał o tym, żeby w górach można się było
zatruć gazem. I wtedy chyba zastępca kierownika powiedział, że może armia
amerykańska coś rozpyliła. Że może zrzucili bombę chemiczną. Na to
wychowawczyni powiedziała, że rzeczywiście przed wejściem do lasu
widzieli na niebie sylwetkę samolotu przypominającą B29. Że przelatywał
dokładnie nad tą górą. I wtedy wszyscy zgodzili się, że tak musiało być. Że to
pewnie nowy rodzaj bomby chemicznej wymyślony przez armię
amerykańską. Nawet w naszych okolicach krążyły plotki, że armia
amerykańska pracuje nad nowym typem bomby. Oczywiście nikt nie
rozumiał, dlaczego mieliby ją specjalnie zrzucać na takim odludziu w górach.
Ale na świecie zdarzają się pomyłki. Nigdy nie wiadomo, co się może
zdarzyć.

A potem dzieci po trochu same przyszły do siebie, prawda?

Tak, zgadza się. Poczułem ogromną ulgę. Najpierw się trochę wierciły,
potem zaczęły niezdarnie wstawać i powoli odzyskiwały przytomność. Żadne
z nich nie narzekało na ból. Bardzo spokojnie wracały do przytomności,
jakby naturalnie budziły się z głębokiego snu. Wraz z odzyskiwaniem
świadomości ruchy ich oczu wróciły do normy. Kiedy świeciłem w nie
latarką, reakcje były całkowicie normalne. Ale dopiero po pewnym czasie
dzieci zaczęły mówić. Zupełnie jakby były zaspane.
Pytaliśmy jedno po drugim, co się właściwie stało. Ale zdawało się, że
nie rozumieją, o co chodzi. Jakby były pytane o coś, czego nie pamiętają.
Jakoś przypomniały sobie, że przyszły w to miejsce i zaczęły zbierać grzyby.
Lecz nie pamiętały nic z tego, co było dalej. Nie zdawały sobie nawet sprawy
z upływu czasu. Wspomnienia zniknęły. Dzieci zaczęły zbierać grzyby,
potem opadła kurtyna i w następnej chwili leżały na ziemi otoczone
dorosłymi. Wcale nie mogły zrozumieć, dlaczego mamy takie poważne miny
i o co robimy takie zamieszanie. Zdawało się wręcz, że nasza obecność je
przestraszyła.
Niestety, był wśród nich jeden chłopiec, który nie odzyskiwał
przytomności. To było dziecko ewakuowane z Tokio, nazywał się Satoru
Nakata. Tak, pamiętam jego nazwisko. Drobny chłopiec o jasnej cerze. Tylko
jemu nie wracała świadomość. Leżał ciągle na ziemi i poruszał oczami.
Wzięliśmy go na barana i znieśliśmy na dół. Inne dzieci zeszły same, jakby
nic się nie stało.

Z wyjątkiem tego chłopca, Nakaty, inne dzieci nie miały później żadnych
niepokojących objawów?

Nie, nie dostrzegłem absolutnie żadnych. Nie narzekały na bóle ani złe
samopoczucie. Po powrocie do szkoły wezwałem je po kolei do gabinetu,
zmierzyłem temperaturę, osłuchałem, zbadałem wzrok, w każdym razie
sprawdziłem wszystko, co się dało sprawdzić. Kazałem im wykonać proste
działania, zamknąć oczy i stanąć na jednej nodze. Wszystkie funkcje
organizmu miały w normie. Nie wydawały się nawet specjalnie zmęczone.
Dopisywał im również apetyt. Ponieważ nie jadły drugiego śniadania,
wszystkie narzekały na głód. Dostały kulki ugniecionego ryżu i nie zostawiły
nawet ziarenka.
Ponieważ nie dawało mi to spokoju, przez kilka dni zachodziłem do
szkoły i obserwowałem stan dzieci, które uległy wypadkowi. Zapraszałem
kilkoro do gabinetu i przeprowadzałem krótkie wywiady. Ale nie
zauważyłem żadnych zmian. Przez dwie godziny leżały nieprzytomne w
lesie, ale to niezwykłe doświadczenie nie pozostawiło żadnych śladów w ich
psychice i zdrowiu. Nie mogły sobie nawet tego przypomnieć. Wróciły do
codziennego życia i żyły normalnie, jakby nic się nie stało. Chodziły na
lekcje, śpiewały piosenki, podczas przerwy biegały żwawo po boisku.
Wychowawczyni, w przeciwieństwie do nich, długo po tym wydarzeniu nie
mogła się otrząsnąć z szoku.
Tylko ten chłopiec, Nakata, następnego dnia dalej był nieprzytomny i
został przewieziony do kliniki w Kōfu. Podobno potem szybko przeniesiono
go do szpitala wojskowego, ale w każdym razie nie wrócił już do tego
miasteczka. Nigdy nas nie zawiadomiono, co się z nim stało.
 Gazety nie podały żadnych wiadomości na temat tego zbiorowego
omdlenia w górach. Prawdopodobnie władze nie wydały zezwolenia, bo nie
chciały wywoływać paniki. Podczas wojny armia była bardzo wrażliwa na
punkcie zapobiegania rozchodzeniu się pogłosek. Sytuacja na froncie nie
była pomyślna, na południu żołnierze ciągle się wycofywali albo szli do
ataków samobójczych, a naloty bombowe wojsk amerykańskich stawały się
coraz gwałtowniejsze. Z tego względu bali się rozprzestrzeniania nastrojów
antywojennych, zmęczenia wojną. My także w kilka dni po tym zdarzeniu
zostaliśmy surowo ostrzeżeni przez patrolującego policjanta, żeby się
powstrzymać od rozmów na temat tego wypadku.
Tak czy inaczej było to doprawdy niezrozumiałe wydarzenie, które
pozostawiło nieprzyjemne uczucie. Szczerze mówiąc, do dziś leży mi na
sercu.
5

Śpię, kiedy autobus przejeżdża po ogromnym moście łączącym wyspę

Honshū z Shikoku. Szkoda, bo cieszyłem się, że na własne oczy zobaczę ten
most, który znałem tylko z mapy. Ktoś budzi mnie, lekko poklepując po
ramieniu.
– Hej, jesteśmy na miejscu – mówi dziewczyna.
Przeciągam się na siedzeniu, przecieram oczy i wyglądam przez okno.
Rzeczywiście autobus zatrzymuje się na dużym placu przed dworcem.
Wszystko jaśnieje w świeżym blasku poranka. Jest rażący, ale jakoś
uspokaja. Trochę inny niż światło w Tokio. Spoglądam na zegarek. Szósta
trzydzieści dwie.
Dziewczyna mówi strasznie zmęczonym głosem: – Och, ale długo
jechaliśmy! Kręgosłup mi zesztywniał. Szyja też boli. Nigdy już nie pojadę
nocnym autobusem. Polecę samolotem, niech mnie to kosztuje. Nie
przeszkadzają mi turbulencje i porywacze, musi być samolot.
Zdejmuję z półki bagażowej plecak i jej walizkę.
– Jak masz na imię? – pytam ją.
– Jak ja mam na imię?
– Uhm.
– Sakura – odpowiada. – A ty?
– Ja się nazywam Kafka Tamura.
– Kafka Tamura – powtarza Sakura. – Dziwne imię. Ale łatwo
zapamiętać.
Kiwam głową. Trudno jest stać się kimś innym. Lecz nietrudno przybrać
inne imię.

Dziewczyna wychodzi z autobusu, stawia walizkę na ziemi, przysiada na

niej, a następnie wyjmuje z kieszeni plecaczka notes, długopis i coś pisze.
Wyrywa kartkę i podaje mi. Jest na niej chyba numer telefonu.
 – To numer mojej komórki – mówi, marszcząc brwi. – Na początku
zatrzymam się u koleżanki. Zadzwoń, jak będziesz miał ochotę z kimś
pogadać. Zjemy coś sobie razem. Nie krępuj się. Mówią przecież, że nawet
przypadkowe spotkania…
– … są przeznaczone – kończę.
– Tak, tak, właśnie. Co to znaczy?
– Chodzi o wydarzenia w poprzednim życiu. Że nic nie dzieje się
przypadkiem, nawet drobne rzeczy.
Zastanawia się nad tym, siedząc z notesem w dłoni na żółtej walizce. –
Tak, to jest pewna filozofia. Może i niezły taki sposób myślenia.
Reinkarnacja, choć jest w tym coś z New Age. Ale zapamiętaj sobie, Kafko
Tamuro, ja nie rozdaję wszystkim numeru swojej komórki. Rozumiesz, o co
mi chodzi?
Dziękuję jej, składam kartkę z numerem i wsuwam do kieszeni
wiatrówki. Po chwili zmieniam zdanie i chowam ją do portmonetki.
– Jak długo zostaniesz w Takamatsu? – pyta Sakura. Odpowiadam, że
jeszcze nie wiem. Moje plany mogą się zmienić w zależności od tego, jak się
rozwinie sytuacja.
Przygląda mi się. Lekko kręci głową, jakby mówiąc: No, mniejsza o to.
Potem wsiada do taksówki i odjeżdża, machając ręką na pożegnanie. Znów
jestem sam. Ma na imię Sakura, moja siostra nosi inne. Ale przecież imię
łatwo zmienić. Szczególnie kiedy ktoś chce się ukryć.

Zarezerwowałem wcześniej pokój w tanim hotelu w Takamatsu.

Zadzwoniłem do YMCA w Tokio i tam mi go polecono. Jeżeli rezerwuje się
za pośrednictwem YMCA, przez pierwsze trzy dni przysługuje specjalna
zniżka, lecz później trzeba płacić pełną stawkę.
Gdybym chciał ograniczać wydatki, teoretycznie mogłem spać na
dworcowej ławce. O tej porze roku nie jest zimno i można by też się przespać
w jakimś parku. Ale gdyby znalazł mnie w takim miejscu policjant, na pewno
by mnie wylegitymował. Za wszelką cenę chcę uniknąć podobnej sytuacji.
Dlatego na pierwsze trzy noce zarezerwowałem hotel. Potem będę się
martwił, co dalej.
Wchodzę do jadłodajni, gdzie podają zupę z makaronem udon [2] , i
zaspokajam głód. Wszedłem do pierwszej, która wpadła mi w oko.
Wychowałem się w Tokio i bardzo rzadko jadałem udon, więc takiego nigdy
jeszcze nie jadłem. Jest sprężysty, świeży i zupa smacznie pachnie. Jest też
zadziwiająco tanio. Tak mi smakuje, że zamawiam drugą porcję. Dzięki temu
pierwszy raz od dawna jestem najedzony i wpadam w błogi nastrój. Siadam
na ławce na placu przed dworcem i spoglądam na pogodne niebo. Jestem
wolny, myślę. Jestem tutaj, samotny i wolny jak chmury płynące po niebie.

Postanawiam dla zabicia czasu iść do biblioteki i posiedzieć tam do

popołudnia. Sprawdziłem wcześniej adresy bibliotek w Takamatsu i
okolicach. Od dzieciństwa często spędzam czas w czytelniach bibliotek. Małe
dziecko nie bardzo ma dokąd pójść, jeżeli nie chce mu się wracać do domu.
Nie wpuszczą go do kawiarni ani do kina. Zostają tylko biblioteki. Nie płaci
się za wstęp i nikt się nie czepia, jeżeli dziecko jest tam samo. Można sobie
usiąść i do woli czytać książki. Po szkole jeździłem rowerem do pobliskiej
biblioteki dzielnicowej. W wolne dni także spędzałem tam dużo czasu.
Czytałem wszystko, co mi wpadło w ręce: legendy, powieści, biografie,
książki historyczne. Kiedy przeczytałem już wszystkie książki dla dzieci,
przeniosłem się do działu dla dorosłych. Nawet książki, które nie całkiem
rozumiałem, czytałem od deski do deski. Gdy zmęczyła mnie lektura,
wchodziłem do kabiny ze słuchawkami i słuchałem muzyki. Nie miałem
żadnej wiedzy muzycznej, więc słuchałem wszystkiego po kolei. Dzięki temu
poznałem muzykę Duke’a Ellingtona, Beatlesów, Led Zeppelin.
Biblioteka stała się moim drugim domem. A może raczej należałoby
powiedzieć, że właśnie ją uważałem za prawdziwy dom. Chodząc tam
codziennie, znałem dobrze z widzenia wszystkie bibliotekarki. One też
pamiętały moje nazwisko. Wymienialiśmy pozdrowienia, czasami rzucały
jakieś miłe słowa (byłem strasznie nieśmiały, więc prawie nie
odpowiadałem).
Na przedmieściach Takamatsu w przebudowanej rezydencji pewnego
bogatego człowieka ze starego rodu mieści się prywatna biblioteka. Podobno
jest tam wiele białych kruków, dom i ogród również warto zobaczyć.
Widziałem zdjęcie tej biblioteki w czasopiśmie „Taiyō”. Był to stary
tradycyjny dom japoński, dawny salon zamieniono w elegancką czytelnię.
Ludzie czytali, siedząc na wygodnych kanapach. Fotografia mnie oczarowała
i pomyślałem, że koniecznie muszę tę bibliotekę odwiedzić, jeżeli trafi się
okazja. Nazywała się Biblioteka im. Kōmury. W informacji turystycznej na
dworcu pytam, jak tam trafić. Siedząca za ladą sympatyczna kobieta w
średnim wieku daje mi mapę turystyczną, zaznacza na niej krzyżykiem
bibliotekę i objaśnia, jak się tam dostać. Dojazd pociągiem zajmie mi
dwadzieścia minut. Dziękuję jej i sprawdzam w rozkładzie jazdy. Pociągi
kursują mniej więcej co dwadzieścia minut. Mam jeszcze trochę czasu do
odjazdu, więc w budce na dworcu kupuję coś lekkiego na drugie śniadanie.

Kolejka podmiejska składająca się z dwóch wagonów jedzie wzdłuż ulicy

handlowej, przez dzielnicę domków przemieszanych ze sklepikami, mija
warsztaty i magazyny. Widzę park, za nim budują jakiś blok. Z twarzą
przyklejoną do szyby z ciekawością oglądam krajobraz nieznanych okolic.
Dla mnie wszystko jest nowe. Nie znam innych miast, nigdy nie
wyjeżdżałem z Tokio. Jest rano i pociąg jadący z centrum jest pusty, lecz na
sąsiednim peronie tłoczą się gimnazjaliści i licealiści w letnich mundurach z
torbami przewieszonymi przez ramię. Jadą do szkoły. Ale nie ja. Ja sam
jeden zmierzam w przeciwnym kierunku. Jadę po innych torach. Wtedy
czuję, że coś ściska mi serce. Otaczające powietrze nagle rzednie. Czy aby
słusznie postępuję? Kiedy zaczynam się nad tym zastanawiać, ogarnia mnie
poczucie strasznej samotności. Staram się już więcej na nich nie patrzeć.
Tory biegną przez pewien czas w stronę morza, później skręcają w głąb
lądu. Mijamy pole wybujałej kukurydzy, rzędy winorośli i sady drzew
mandarynkowych na zboczach. Tu i tam znajdują się zbiorniki irygacyjne, w
których odbija się poranne słońce. Doliną wije się rzeka. Woda wygląda na
przyjemnie chłodną, puste parcele porosła letnia trawa. Przy torach stoi pies i
obserwuje przejeżdżający pociąg. Kiedy patrzę na ten krajobraz, serce znów
wypełniają mi ciepłe i pogodne myśli. W porządku, mówię sobie, biorąc
głęboki oddech. Nie ma odwrotu, trzeba iść naprzód.
Wychodzę z dworca i idę tradycyjnie zabudowaną ulicą na północ,
zgodnie z wyjaśnieniem kobiety z informacji. Po obu stronach w
nieskończoność ciągną się płoty, za nimi stoją domy. Pierwszy raz w życiu
widzę tyle rodzajów ogrodzeń: płoty z brunatnych desek, białe murowane, z
płyt granitowych, żywopłoty na kamiennej podmurówce. Na ulicy panuje
cisza, nie ma przechodniów. Prawie nie ma też samochodów. W powietrzu
czuję lekki zapach morza. Na pewno jest niedaleko. Wytężam słuch, lecz nie
słyszę fal. Gdzieś w oddali musi być jakaś budowa, ponieważ dobiega
niewyraźny odgłos piły mechanicznej, który brzmi jak szum pszczelich
skrzydełek. Od samego dworca zauważam po drodze niewielkie
drogowskazy do Biblioteki im. Kōmury, więc nie można zabłądzić.
Przed imponującą bramą rosną dwie starannie przycięte śliwy. Od bramy
wiedzie kręta żwirowana ścieżka, drzewa w ogrodzie są pięknie zadbane, na
trawie nie ma ani jednego liścia. Sosny i magnolie, złotoliny. Azalie.
Pomiędzy krzewami stoi kilka starych ozdobnych kamiennych latarni,
zauważam też niewielki staw. Wkrótce docieram do bardzo wymyślnych
drzwi wejściowych. Są otwarte, lecz stoję chwilę przed nimi, nie mogąc się
zdecydować, czy wejść do środka. Ta biblioteka różni się od innych, które
znam. Ale jednak specjalnie tu przyjechałem, więc muszę wejść. Zaraz za
drzwiami jest kontuar, a za nim siedzi chłopak, u którego można zostawić
bagaż. Zrzucam plecak, zdejmuję okulary przeciwsłoneczne i czapkę.
– Jesteś tu po raz pierwszy? – pyta chłopak. Ma spokojny, cichy głos.
Raczej wysoki, lecz melodyjny, pozbawiony całkowicie irytacji.
Kiwam głową. Zaniemówiłem. Jestem spięty. Zupełnie nie spodziewałem
się takiego pytania.
Przygląda mi się przez chwilę z zainteresowaniem, trzymając w dłoni
świeżo zatemperowany ołówek. Jest to żółty ołówek z gumką na końcu.
Chłopak ma drobną twarz o regularnych rysach. Określenie „piękny” pasuje
do niego lepiej niż „przystojny”. Ubrany jest w białą koszulę z długimi
rękawami i oliwkowe bawełniane spodnie. Jedno i drugie bez jednej
zmarszczki. Włosy ma półdługie. Kiedy pochyla głowę, grzywka opada mu
na czoło i od czasu do czasu – jakby sobie o niej przypominał – odgarnia ją.
Podwinął do łokcia rękawy koszuli i wyglądają z nich szczupłe białe
nadgarstki. Okulary w cienkiej, delikatnej oprawce pasują do jego twarzy. Na
piersi ma małą plastikową plakietkę z nazwiskiem „Ōshima”. On też różni się
od pracowników bibliotek, których znam.
– Możesz swobodnie chodzić między półkami. Jeżeli znajdziesz coś, co
będziesz miał ochotę poczytać, możesz zabrać do czytelni. Tylko na cenne
książki oznaczone czerwonymi nalepkami musisz za każdym razem wypełnić
zamówienie. Tam w pokoju po prawej stronie znajduje się katalog oraz
komputer, w którym można wyszukiwać książki. Możesz z nich dowolnie
korzystać. Nie wypożyczamy książek do domu. Nie mamy gazet ani
czasopism. Fotografowanie zabronione. Kopiowanie również zabronione.
Posiłki i napoje spożywa się na ławce w ogrodzie. Zamykamy o piątej.
 Odkłada ołówek na biurko i dodaje: – Jesteś w liceum?
Biorę głęboki oddech i potwierdzam.
– Tu jest trochę inaczej niż w normalnej bibliotece, bo mamy w
większości wydawnictwa specjalistyczne. Głównie stare książki o dawnych
poetach, twórcach tanka i haiku [3] . Oczywiście jest też trochę pozycji dla
zwykłego czytelnika, lecz większość ludzi, którzy fatygują się pociągiem aż
tutaj, to specjaliści studiujący tę dziedzinę. Nikt tu nie przychodzi poczytać
Stephena Kinga. I niezwykle rzadko pojawia się ktoś w twoim wieku.
Czasami przychodzą magistranci czy doktoranci. Ty też studiujesz poezję
tanka albo haiku?
– Nie – odpowiadam.
– Tak przypuszczałem.
– Ale mogę korzystać z biblioteki? – pytam bardzo niepewnie, bojąc się,
że głos mnie zawiedzie.
– Oczywiście – odpowiada z uśmiechem. Kładzie dłonie na biurku. – To
przecież biblioteka. Każdy, kto chce czytać, jest mile widziany. Poza tym nie
mówię o tym głośno, ale mnie też szczególnie nie interesują tanka i haiku.
– Wspaniały budynek – mówię.
Kiwa głową. – Ród Kōmura był już w okresie Edo wielkim wytwórcą
sake, przedostatni dziedzic był dość znany, bo jeździł po całej Japonii,
kolekcjonując książki. Tak zwany prawdziwy zwariowany bibliofil. Jego
ojciec, czyli dwa pokolenia temu, sam pisał wiersze tanka i bywało u niego
wielu literatów odwiedzających Shikoku, na przykład Bokusui Wakayama,
Takuboku Ishikawa czy Naoya Shiga. Niektórzy zostawali na dość długo,
pewnie dobrze się tu czuli. Ta rodzina nigdy nie żałowała pieniędzy na
literaturę. Takie rody zwykle w którymś pokoleniu popadają w ruinę, lecz na
szczęście tak się nie stało w przypadku rodziny Kōmura. Pasje pasjami, ale
nie zaniedbywali rodzinnego interesu.
– To znaczy, że byli bogaci – mówię.
– Bardzo – odpowiada chłopak i lekko krzywi usta. – Teraz też są dość
bogaci, choć nie aż tak jak przed wojną. Dlatego mogą utrzymywać taką
wspaniałą bibliotekę. Oczywiście nie można zapominać, że prowadząc
fundację, obniża się podatek spadkowy, ale to inna sprawa. Jeżeli interesuje
cię ten budynek, dziś o drugiej będzie zwiedzanie z przewodnikiem, możesz
iść posłuchać. Zwiedzanie odbywa się tylko raz w tygodniu, we wtorki, a dziś
akurat wtorek. Na piętrze znajduje się niezwykła kolekcja obrazów i
kaligrafii, budynek jest też ciekawy pod względem architektonicznym, więc
warto zobaczyć.
Dziękuję mu.
Uśmiecha się, jakby mówił, że nie ma za co. Podnosi z biurka ołówek i
postukuje gumką o blat. Zdaje się, że w ten sposób łagodnie dodaje mi
odwagi.
– Czy pan będzie oprowadzał?
Pan Ōshima uśmiecha się. – Ja tu tylko pomagam. Za wszystko
odpowiada pani Saeki, moja szefowa. Jest spokrewniona z Kōmurami i to
ona będzie oprowadzać. Bardzo miła osoba. Myślę, że na pewno ci się
spodoba.

Wchodzę do rozległego, wysokiego pomieszczenia, w którym mieści się

księgozbiór. Chodzę między półkami i szukam jakiejś interesującej książki.
Pod sufitem ciągnie się kilka imponujących belek. Przez otwarte okna wpada
słońce wczesnego lata. Dochodzą głosy ptaków z ogrodu. Na półkach z
przodu, tak jak mówił pan Ōshima, umieszczono w większości książki
dotyczące poetów tanka i haiku. Zbiory wierszy albo krytyki, biografie. Jest
też wiele pozycji o historii tych okolic.
W głębi ustawiono ogólne pozycje humanistyczne: zbiory dzieł literatury
japońskiej i światowej, dzieła zebrane poszczególnych autorów, klasyka,
filozofia, dramat, historia sztuki, socjologia, historia, biografie, geografia…
Spomiędzy kartek niektórych książek unosi się zapach dawnych czasów.
Specyficzna woń głębokiej wiedzy i silnych uczuć pogrążonych dotąd w
spokojnym, długim śnie między okładkami. Wdycham ten zapach,
przerzucam kilka stron i odkładam książkę na półkę.
W końcu wybieram jeden tom z pięknie wydanej serii Baśni tysiąca i
jednej nocy w tłumaczeniu Burtona i niosę do czytelni. Od dawna chciałem to
przeczytać. Nie ma tu nikogo prócz mnie – biblioteka dopiero została
otwarta. Mam dla siebie ten cały elegancki pokój. Wygląda jak na zdjęciu w
czasopiśmie. Jest wysoki, przestronny, lecz przytulny. Co pewien czas przez
otwarte okno powiewa wiaterek. Biała firanka porusza się bezszelestnie.
Wiatr przynosi zapach morza. Kanapie nie można nic zarzucić. W kącie stoi
pianino. Czuję się zupełnie tak, jakbym był z wizytą u dobrych znajomych.
Siadam na kanapie, rozglądam się i uświadamiam sobie, że od dawna
szukałem tego miejsca. Szukałem na świecie takiego właśnie cichego
zakątka. Lecz do tej pory było to jedynie tajemnicze wyimaginowane
miejsce. Nie mogę jeszcze uwierzyć, że naprawdę ono istnieje. Zamykam
oczy, biorę oddech i wchłaniam je w siebie jak delikatną chmurkę. Wspaniałe
uczucie. Powoli głaszczę kremowy pokrowiec kanapy. Wstaję, podchodzę do
pianina, podnoszę pokrywę i delikatnie kładę palce na lekko pożółkłych
klawiszach. Zamykam pokrywę i chodzę po starym dywanie z wzorem
winnych gron. Poruszam staromodną klamką okna. Zapalam i gaszę lampę
stojącą. Oglądam kolejno obrazy na ścianach. A potem znów siadam na
kanapie i zaczynam czytać. Skupiam się na książce.
Gdy nadchodzi południe, wyjmuję z plecaka wodę mineralną oraz drugie
śniadanie i zjadam je na wychodzącej na ogród werandzie. Różne ptaszki
przeskakują z drzewa na drzewo, latają nisko nad stawem, piją wodę, robią
poranną toaletę. Niektóre gatunki widzę po raz pierwszy. Pojawia się duży
brązowy kot, ptaszki zrywają się do lotu, lecz on nie zwraca na nie uwagi.
Ma ochotę tylko wygrzać się na słońcu na kamieniach ścieżki.
– Nie masz dzisiaj lekcji? – pyta pan Ōshima, gdy ponownie oddaję
plecak na przechowanie, chcąc wrócić do czytelni.
– Mam, ale postanowiłem zrobić sobie krótką przerwę – odpowiadam,
uważnie dobierając słowa.
– Odmawiasz chodzenia do szkoły.
– Może i tak.
Pan Ōshima patrzy na mnie zainteresowany. – Może i tak?
– Bo nie odmawiam, tylko po prostu postanowiłem nie chodzić.
– Po prostu spokojnie samowolnie przestałeś chodzić do szkoły?
W odpowiedzi kiwam jedynie głową. Żadna inna odpowiedź nie
przychodzi mi na myśl.
– Arystofanes twierdzi w Uczcie Platona, że w starożytnej mitologii były
trzy płcie. Słyszałeś o tym?
– Nie słyszałem.
– Dawno temu świat nie składał się z mężczyzn i kobiet, a z męskich
mężczyzn, kobiecych kobiet i kobieto-mężczyn. To znaczy, że każdy miał w
sobie elementy dwóch płci. Wszyscy byli zadowoleni i żyli sobie beztrosko.
Lecz Zeus przeciął wszystkich nożem na pół. Dokładnie na połowę. W
rezultacie na świecie zostali tylko mężczyźni i kobiety i teraz wszyscy żyją,
błądząc tu i tam w poszukiwaniu swojej drugiej połowy.
– A dlaczego Zeus to zrobił?
– Przeciął ludzi na pół? Hm… nie wiem. Zazwyczaj nie wiadomo,
dlaczego bogowie postępują tak, a nie inaczej. Łatwo wpadają w złość i mają
tendencję do – jakby to nazwać – nadmiernego idealizmu. Wyobrażam sobie,
że to pewnie był jakiś rodzaj kary. Jak wygnanie Adama i Ewy z raju w
Biblii.
– Grzech pierworodny.
– Właśnie, grzech pierworodny – mówi Ōshima i powoli porusza dłonią,
próbując utrzymać w równowadze długi ołówek między wskazującym i
środkowym palcem. – W każdym razie chodziło mi o to, że bardzo trudno
jest człowiekowi żyć samotnie.
Wracam do czytelni i zaczynam czytać dalszy ciąg Baśni o błaźnie Abu
Al Hasanie, lecz nie mogę się skupić na lekturze. Męscy mężczyźni, kobieto-
mężczyźni i kobiece kobiety?

Kiedy zegar wskazuje drugą, przerywam czytanie, wstaję z kanapy i

dołączam do grupy zwiedzających budynek. Przewodniczka, pani Saeki, jest
szczupłą kobietą, wygląda na czterdzieści parę lat. Jak na to pokolenie chyba
dość wysoka. Ma na sobie niebieską sukienkę z krótkim rękawem, a na
ramiona narzuciła jasnokremowy zapinany sweter. Bardzo prosto się trzyma.
Włosy ma długie, luźno związane z tyłu, wyrafinowane inteligentne rysy i
ładne oczy. W kącikach jej ust zawsze czai się cień uśmiechu. Nie umiem
tego dobrze wyrazić, ale jest to jakby kompletny uśmiech. Przywodzi mi na
myśl małą kałużę słońca. Plamę światła o szczególnym kształcie, która może
powstać jedynie w jakimś oddalonym miejscu. W ogrodzie domu w Nogata,
tam gdzie mieszkałem w Tokio, też było takie miejsce i takie plamy słońca.
Lubię je od dzieciństwa.
Pani Saeki robi na mnie bardzo silne wrażenie i z niewiadomej przyczyny
czuję tęsknotę. Byłoby cudownie, gdyby była moją matką, myślę. Zawsze tak
myślę na widok pięknych (lub sympatycznych) kobiet w średnim wieku.
Byłoby cudownie, gdyby była moją matką. Ale oczywiście
prawdopodobieństwo, że pani Saeki to naprawdę moja matka, jest bliskie
zeru. Mimo to logicznie rzecz biorąc, nie można całkowicie tego wykluczyć.
Nie wiem, jak matka wyglądała ani nawet jak się nazywała. W każdym razie
nie jest to niemożliwe.
Oprócz mnie w zwiedzaniu bierze udział jedynie małżeństwo z Osaki w
średnim wieku. Żona jest pulchna i ma okulary o grubych szkłach. Mąż
szczupły, ma taką fryzurę, jakby na siłę przygładził sztywne włosy drucianą
szczotką. Z oczami jak szparki i szerokim czołem wygląda jak rzeźba z wysp
południowych, ze wzrokiem utkwionym w horyzont. Żona bierze na siebie
ciężar konwersacji, a on tylko mruczy monosylaby. Poza tym czasem
potakuje, wyraża podziw, szepcze niedosłyszalnie jakieś urywane słowa.
Ubrani są raczej jak na wspinaczkę górską, a nie wizytę w bibliotece. Oboje
mają na sobie nieprzemakalne kamizelki z wieloma kieszeniami, ciężkie
sznurowane buty i bawełniane czapki. Może zawsze się tak ubierają na
wycieczki. Wyglądają na dobrych ludzi. Nie pomyślałem, że cudownie by
było, gdyby byli moimi rodzicami, ale uspokajam się, widząc, że nie ja jeden
biorę udział w zwiedzaniu.
Pani Saeki najpierw wyjaśnia okoliczności powstania biblioteki. Mówi
mniej więcej to samo, co słyszałem od pana Ōshimy. Biblioteka powstała w
celu udostępnienia publiczności książek, materiałów i obrazów zebranych
przez kilka pokoleń kolekcjonerów oraz aby przyczynić się do wzbogacenia
kulturalnego dziedzictwa regionu. Stworzono fundację z prywatnego majątku
rodziny Kōmura i ta fundacja prowadzi bibliotekę. Czasami odbywają się tu
imprezy w rodzaju odczytów czy koncertów muzyki kameralnej. Budynek
powstał w początkach okresu Meiji [4] jako pomieszczenie do
przechowywania księgozbioru oraz dom dla gości, lecz w okresie Taishō
został znacznie przebudowany, dodano piętro, na którym stworzono
luksusowe pokoje dla przebywających tu literatów. Od Taishō do początków
Shōwa [5] u Kōmurów bywało wielu słynnych ludzi i wszyscy pozostawili
po sobie jakiś ślad. Z wdzięczności za gościnność poeci tworzyli tanka albo
haiku, pisarze coś pisali, a malarze darowywali obrazy.
– W sali wystawowej na piętrze mogą pańswo zobaczyć wybrane
przykłady z naszej pokaźnej kolekcji bezcennych dzieł kultury – mówi pani
Saeki. – Tak oto przed drugą wojną światową nie dzięki miejscowym
władzom, a dzięki majętnym amatorom, jak rodzina Kōmura, na prowincji
powstała tradycja kulturalna. Innymi słowy, stali się mecenasami sztuki. Z
prefektury Kagawa wywodzi się wielu wybitnych twórców tanka i haiku, lecz
stało się tak między innymi dlatego, że rodzina Kōmura przez kilka pokoleń,
poczynając od okresu Meiji, wkładała wiele serca w stworzenie i utrzymanie
w tym regionie kół artystycznych na wysokim poziomie. Powstały liczne
monografie, eseje i wspomnienia na temat okoliczności powstania i ewolucji
owych bardzo interesujących kręgów kulturalnych. Znajdą je państwo w
naszej czytelni. Zachęcam do zapoznania się z nimi.
Dziedzice rodu Kōmura od pokoleń posiadali głęboką wiedzę o kulturze i
wyjątkowy smak artystyczny. Można wręcz powiedzieć, że mieli to we krwi.
Potrafili odróżnić falsyfikat od oryginału, cenili jedynie prawdziwie wybitne
dzieła i popierali ambitne dążenia. Jednakże, jak państwo wiedzą, nikt nie jest
nieomylnym sędzią i niestety niektórzy wybitni pisarze nie otrzymali od nich
wsparcia. Na przykład prawie całkiem pozbyto się materiałów dotyczących
twórcy haiku, Santōki Tanedy. Z wpisów w księdze gości wynika, że Santōka
przebywał tu kilka razy i zawsze zostawiał po sobie wiersze i teksty, ale
ówczesny dziedzic uważał go za „zwykłego żebraka i włóczęgę”, nie chciał
mieć z nim do czynienia i wyrzucił większość jego utworów.
– Co za strata! – powiedziała z prawdziwym żalem żona z Osaki. – Dziś
utwory Santōki można by sprzedać za duże pieniądze.
– Ma pani rację. Ale podówczas Santōka był zupełnie nieznany, więc być
może nie dało się tego uniknąć. Często się zdarza, że dopiero przyszłość
pokazuje nam, ile coś było warte – odparła pani Saeki z uśmiechem.
– To fakt, to fakt – zgodził się mąż.
Obchodzimy cały parter. Księgozbiór, czytelnia, sala najcenniejszych
pozycji.
– Projektując bibliotekę, dziedzic chciał odejść od modnego w Kioto
artystycznego, subtelnego stylu sukiya-zukuri, czyli tzw. stylu pawilonu do
ceremonii herbacianej, i zdecydował się na budynek o charakterze ludowym,
wiejskim. Lecz jak państwo widzą solidna, prosta konstrukcja domu
kontrastuje z doborem mebli i ozdób na ścianach, który został starannie
przemyślany; są doprawdy wyrafinowane. Na przykład te rzeźbione okienka
charakteryzują się niezrównaną elegancją. Zebrano tu najsłynniejszych
ówcześnie stolarzy z całej wyspy Shikoku.
Następnie wchodzimy na piętro. Nad schodami poprzez klatkę schodową
jest prześwit pod sam dach. Hebanowa poręcz jest tak wyglansowana, że
gdyby jej dotknąć, zostałyby ślady palców. Na podeście znajduje się witraż.
Jeleń z wyciągniętą szyją skubie winogrona. Na górze są dwa pokoje
gościnne i jedna duża sala. Na pewno dawniej była wyłożona matami i
odbywały się w niej przyjęcia i spotkania. Teraz podłogę pokrywa klepka. Na
ścianach wiszą liczne kaligrafie, zwoje, obrazy tuszem w stylu japońskim. Na
środku stoi szklana gablota, a w niej pamiątki i zabytkowe przedmioty. Jeden
z pokojów gościnnych jest w stylu japońskim, drugi w europejskim. W tym
drugim jest duże biurko i krzesło obrotowe. Zdaje się, że nawet teraz ktoś go
używa. Z okna za biurkiem widać rząd sosen, a pomiędzy nimi majaczy linia
morza.
Małżeństwo z Osaki ogląda po kolei eksponaty, czytając wyjaśnienia.
Kiedy żona wygłasza głośno jakiś komentarz, mąż przytakuje, jakby ją
wspierał. Wygląda na to, że nigdy nie różnią się poglądami. Eksponaty
zbytnio mnie nie zainteresowały, więc przyglądam się szczegółom
konstrukcyjnym. Kiedy badam pokój w stylu europejskim, przychodzi pani
Saeki.
– Jeżeli chcesz, możesz usiąść przy biurku – mówi. – Siedzieli przy nim
Naoya Shiga i Jun’ichirō Tanizaki. Oczywiście to nie jest to samo krzesło, co
w tamtych czasach.
Siadam na obrotowym krześle. Kładę dłonie na biurku.
– No jak? Mógłbyś coś napisać?
Czerwienię się lekko i potrząsam głową. Pani Saeki śmieje się i wraca do
pary w sąsiednim pokoju. Nie wstając, patrzę na odchodzącą sylwetkę. Na
ruchy jej ciała i nóg. Wszystko robi z niezrównaną naturalnością i gracją. Nie
potrafię tego dobrze wyrazić, ale jest w tym coś szczególnego. Mam
wrażenie, że próbuje mi coś powiedzieć za pośrednictwem swego ciała. Coś,
czego nie da się wyrazić słowami. Coś, czego nie da się powiedzieć komuś
prosto w oczy. Lecz nie wiem, co to jest. Nie wiem wielu rzeczy.
Siedząc na krześle, rozglądam się po pokoju. Na ścianie wisi obraz olejny
przedstawiający chyba tutejsze wybrzeże. Styl jest tradycyjny, lecz
kolorystyka oryginalna. Na stole duża popielniczka i lampa z zielonym
kloszem – naciskam przycisk i zapala się. Na ścianie naprzeciw wisi
staroświecki czarny zegar. Wygląda na antyk, lecz wskazuje prawidłowy
czas. Klepka na podłodze jest tu i tam wytarta i powyginana. Kiedy się po
niej chodzi, cicho skrzypi.
Po zakończeniu zwiedzania para z Osaki dziękuje pani Saeki i wychodzi.
Podobno należą do kółka miłośników poezji tanka w Kansai. Mniejsza o
żonę, ale jakie poezje może pisać ten mąż? Chyba nie da się napisać wiersza
składającego się z monosylab i potakiwania. Potrzeba przypuszczalnie czegoś
bardziej spontanicznego. A może w czasie pisania wierszy wyciąga skądś
coś, co nosi gdzieś w ukryciu?
Wracam do czytelni i do lektury. Po południu pojawia się kilka osób.
Prawie wszyscy mają okulary do czytania, takie jakie noszą starsze osoby. W
szkłach dla dalekowidzów stają się do siebie podobni. Czas płynie strasznie
powoli. Ludzie siedzą w ciszy zatopieni w lekturze. Nikt się nie odzywa.
Ktoś robi przy biurku notatki, lecz większość siedzi w milczeniu
nieporuszona, każdy głęboko pochłonięty czytaniem. Tak samo jak ja.
O piątej przerywam czytanie, odkładam książkę na półkę i zbieram się do
wyjścia.
– Od której biblioteka jest czynna? – pytam.
– Od jedenastej. Oprócz poniedziałku, wtedy jest nieczynna – odpowiada
Ōshima. – Jutro też przyjdziesz?
– Jeśli można.
Pan Ōshima przygląda mi się zmrużonymi oczami. – Oczywiście, że
można. Biblioteka to miejsce dla ludzi pragnących czytać. Przyjdź
koniecznie. A czy ty zawsze nosisz taki bagaż? Wydaje się bardzo ciężki,
czego tam napakowałeś? Krugerrandów?
Czerwienię się.
– Nie, nie, tak tylko pytam. Naprawdę wcale mnie to nie obchodzi –
mówi Ōshima. Przyciska gumkę ołówka do prawej skroni. – No to do jutra.
– Do widzenia.

Wracam na dworzec w Takamatsu tą samą kolejką, którą przyjechałem. W

wyglądającej na tanią jadłodajni w pobliżu dworca zamawiam zestaw, kotlet
z kurczaka i sałatę. Biorę dokładkę ryżu i popijam posiłek gorącym mlekiem.
Kupuję w sklepie całodobowym dwie kulki ryżowe, na wypadek gdyby
zachciało mi się jeść w środku nocy, oraz butelkę wody mineralnej. Potem
udaję się do hotelu, w którym zarezerwowałem pokój. Nie idę nadmiernie
szybko ani nadmiernie wolno. Idę jak zupełnie zwyczajny człowiek, żeby nie
zwracać na siebie uwagi.
Jest to wielki, ale typowy drugorzędny hotel dla ludzi w delegacjach.
Wpisuję w spisie gości fałszywe nazwisko, adres oraz datę urodzenia i płacę
z góry za jedną noc. Jestem trochę spięty, ale nikt nie patrzy na mnie
podejrzliwie. Nikt nie krzyczy: „Hej, ty, przecież kłamiesz w żywe oczy! Od
razu widać. Naprawdę masz piętnaście lat i uciekłeś z domu, prawda?”. Są
urzędowo obojętni.
Wjeżdżam na piąte piętro niebezpiecznie rozklekotaną windą. Ciasny
długi pokój, niezbyt zachęcające łóżko, twarda poduszka, nieduże biurko,
mały telewizor i wypłowiałe zasłony. Łazienka niewiele większa od szafy.
Nie ma szamponu ani odżywki. Przez okno widać jedynie ścianę sąsiedniego
budynku. Ale nie wolno tak myśleć – powinienem być wdzięczny, że mam
dach nad głową i z kranu leci gorąca woda. Stawiam plecak na podłodze,
siadam na krześle i przyzwyczajam się do pokoju.
Jestem wolny, myślę. Zamykam oczy i zastanawiam się przez chwilę nad
tym, że jestem wolny. Lecz jeszcze nie bardzo potrafię zrozumieć, co to
znaczy. Na razie wiem tylko, że jestem samotny. Samotny w nieznanym
miejscu. Jak samotny odkrywca, który zgubił kompas i mapę. Czy na tym
właśnie polega wolność? Nawet tego nie wiem. Przestaję się nad tym
zastanawiać.
Długo siedzę w wannie, starannie myję zęby nad umywalką. Kładę się i
jeszcze trochę czytam. Kiedy mnie to męczy, włączam wiadomości
telewizyjne. Jednak w porównaniu z tym, co mi się dzisiaj przydarzyło,
wiadomości są nudne i nijakie. Od razu wyłączam telewizor i owijam się
kołdrą. Na zegarku jest już po dziesiątej, lecz trudno mi zasnąć. Nowy dzień
w nowym miejscu. Moje piętnaste urodziny. Spędziłem większość tego dnia
w niezwykłej, pełnej czaru bibliotece. Poznałem kilka osób. Sakurę. Pana
Ōshimę i panią Saeki. Na szczęście nie byli groźni. Może to dobry znak?
Potem myślę o domu w Nogata i ojcu, który tam pewnie teraz jest. Co
myśli o moim nagłym zniknięciu? Czy poczuł ulgę, że mnie nie ma? Czy też
nie wie, co zrobić? A może nie doznaje prawie żadnych uczuć? Może nawet
się nie zorientował, że mnie nie ma?
Nagle sobie przypominam o komórce ojca i wyjmuję ją z plecaka.
Włączam i wybieram numer domu w Tokio. Od razu rozlega się sygnał. Jest
tak wyraźny, jakby dobiegał z sąsiedniego pokoju, a nie z miejsca
oddalonego o ponad siedemset kilometrów. Jego nieoczekiwana ostrość
budzi we mnie lęk. Rozłączam się zaledwie po dwóch dzwonkach. Serce bije
gwałtownie i nie chce się uspokoić. Telefon działa. Ojciec jeszcze nie
skasował tego numeru. A może nie zauważył, że telefon zniknął z szuflady
biurka. Wkładam go do kieszeni plecaka, gaszę lampkę przy łóżku i
zamykam oczy. Nic mi się nie śni. Właściwie od bardzo dawna nic mi się nie
śni.
6

– Dzień dobry – odezwał się ten starszy pan.

Kot uniósł lekko głowę i odwzajemnił powitanie niskim i wielce
znużonym głosem. Był to duży, czarny stary kocur.
– Pogoda dopisuje.
– Uhm – odparł kot.
– Ani jednej chmurki.
– Jak na razie.
– Pogoda się nie utrzyma?
– Po południu się zepsuje. Na to wygląda – powiedział kot, leniwie
wyciągając łapę. Potem zmrużył oczy i skierował wzrok na mężczyznę.
Ten patrzył na niego z uśmiechem.
Przez chwilę kot nie był pewien, co się dzieje. A potem jakby
zrezygnowany powiedział: – Ty… umiesz mówić.
– Tak – odrzekł starszy pan jakby zawstydzony. Chyba z grzeczności
ściągnął z głowy zniszczoną bawełnianą czapkę. – Nie z każdym Kotem
Nakata potrafi rozmawiać, ale jeżeli wszystko dobrze pójdzie, udaje się, tak
jak teraz.
– No, no – wyraził krótko swoją opinię kot.
– Nakata przeprasza, czy można tu na chwilę przysiąść? Czy nie będzie to
panu przeszkadzało? Nakata zmęczył się chodzeniem.
Czarny kocur podniósł się powoli, kilka razy poruszył długimi wąsami i
ziewnął tak szeroko, że dolna szczęka omal nie wypadła mu z zawiasów. –
Nie będzie mi przeszkadzało. A raczej możesz siadać, gdzie chcesz, mnie to
nie dotyczy. Nikt nie będzie miał do ciebie pretensji.
– Nakata dziękuje bardzo – powiedział mężczyzna i usiadł obok kota. –
Ojej, Nakata jest od szóstej rano na nogach.
– I… to znaczy, że nazywasz się pan Nakata?
 – Tak. Nakata, tak się nazywam. A pan?
– Zapomniałem, jak się nazywam – odparł kot. – Kiedyś miałem imię, ale
przestało mi być potrzebne i zapomniałem.
– Tak. Niepotrzebne rzeczy się zapomina. Nakata tak samo – powiedział
mężczyzna, drapiąc się po głowie. – To znaczy, że nie mieszka pan u żadnej
rodziny?
– Dawniej rzeczywiście chowała mnie pewna rodzina. Teraz już nie. W
kilku okolicznych domach od czasu do czasu mnie karmią… ale nikt mnie
nie chowa.
Pan Nakata pokiwał głową i milczał przez chwilę. Potem się odezwał: –
Czy w takim razie Nakata mógłby nazywać pana Panemōtsuka?
– Ōtsuka? – kot spojrzał na rozmówcę lekko zdziwiony. – Dlaczego?
Dlaczego akurat… Ōtsuka?
– Nie, nie, nie ma specjalnego powodu. Tak tylko Nakacie przyszło do
głowy. Bez nazwiska trudno się połapać, więc wybrał pierwsze lepsze.
Wygodniej jest, jeżeli ma się nazwisko. Wtedy nawet ktoś tak głupi jak
Nakata potrafi sobie w głowie uporządkować, żeby mu było łatwo
zrozumieć: tego a tego dnia tego miesiąca poznał na pustej posesji przy ulicy
X pod numerem drugim czarnego Kota, Panaōtsukę, i porozmawiali. Wtedy
łatwiej mu zapamiętać.
– Hm – mruknął czarny kocur. – Nie bardzo rozumiem. Koty nie
potrzebują czegoś takiego. Wystarczy po prostu to, co jest: zapachy, kształty.
Nie czujemy się tym specjalnie ograniczone.
– Tak, Nakata to rozumie. Ale wie pan, Panieōtsuka, z ludźmi tak nie jest.
Żeby zapamiętać różne rzeczy, koniecznie potrzebują dat albo nazwisk.
Kot prychnął. – Co za niewygoda!
– Ma pan rację. Konieczność pamiętania różnych rzeczy jest bardzo
niewygodna. Na przykład Nakata musi pamiętać nazwisko pana Burmistrza,
numer autobusu. Ale to nieważne. Czy mimo wszystko Nakata mógłby
jednak nazywać pana Panemōtsuka? Czy przypadkiem nie sprawi to panu
przykrości?
– Czy mi nie sprawi przykrości? Właściwie nie jest to zbyt przyjemne…
ale nie sprawi mi szczególnej przykrości. Dlatego specjalnie mi nie
przeszkadza, mogę być panem Ōtsuka. Jak chcesz mnie tak nazywać, nie
krępuj się. Co prawda będzie mi się zdawało, że nie do mnie się zwracasz.
– Nakata bardzo się cieszy, że pan się zgadza. Nakata jest bardzo
wdzięczny, Panieōtsuka.
– Jak na człowieka trochę dziwnie się wyrażasz – powiedział pan Ōtsuka.
– Tak, wszyscy to mówią. Ale Nakata nie potrafi inaczej. Tak wychodzi,
kiedy normalnie mówi. To dlatego, że jest głupi. Nie zawsze był głupi, ale w
dzieciństwie miał wypadek i zgłupiał. Nie umie nawet pisać. Nie czyta
książek ani gazet.
– Ja też, nie chwaląc się, nie umiem pisać – powiedział kot, liżąc
poduszeczki prawej łapki. – Jestem przeciętny i wcale mi to nie przeszkadza.
– Tak, w świecie Kotów rzeczywiście tak jest – odparł Nakata. – Lecz w
świecie ludzi, jeżeli ktoś nie umie czytać, jest głupi. Jeżeli nie umie czytać
gazet i książek, jest głupi. Tak już jest. Szczególnie, że ojciec Nakaty, który
od bardzo dawna nie żyje, był ważnym profesorem na uniwersytecie,
specjalistą od teoriifi nansów. Nakata ma też dwóch młodszych braci, są
bardzo mądrzy. Jeden jest dyrekto remde parta mentu w czymś, co się
nazywa itochū [6] , drugi pracuje w miejscu o nazwie mini sterstwo handlu
iprze mysłu. Mieszkają w dużych domach i jedzą węgorze. Tylko Nakata jest
głupi.
– Ale za to ty umiesz gadać z kotami, choć naprawdę trochę dziwnie się
wyrażasz.
– Tak.
– Przecież nie każdy umie gadać z kotami?
– To prawda.
– No to nie można powiedzieć, że jesteś głupi.
– Tak, to znaczy nie. Nakata nie bardzo rozumie, o co chodzi. Ale od
dzieciństwa wszyscy ciągle Nakacie mówili, że jest głupi, więc nie może być
inaczej. Nie umie przeczytać nazwy dworca, więc nie może kupić biletu i
wsiąść do pociągu. Autobusami miejskimi udaje mu się jeździć, bo pokazuje
legi tymacjęinwa lidzką.
– Hm – powiedział pan Ōtsuka obojętnie.
– Jeżeli nie umie się czytać ani pisać, nie można znaleźć pracy.
– No to z czego żyjesz?
 – Z rentyinwa lidzkiej.
– Z rentyinwa lidzkiej?
– Pan Burmistrz daje Nakacie pieniądze. Nakata mieszka w małym
mieszkaniu w budynku pod nazwą Nogata Shōeisō. Je trzy razy dziennie.
– Zdaje mi się, że… to niezłe życie.
– Tak, rzeczywiście niezłe, ma pan rację. Nakata ma dach nad głową,
niczego mu nie brakuje. Poza tym czasami tak jak teraz ktoś prosi o
znalezienie Kota. I wtedy Nakata dostaje coś za fatygę. Ale trzyma to w
tajemnicy przed panem Burmistrzem. Dlatego proszę nikomu nie mówić.
Jeżeli pan Burmistrz się dowie, że Nakata dostaje dodatkowo pieniądze,
może mu zabrać rentęinwa lidzką. Za fatygę Nakata nie dostaje zbyt dużo, ale
dzięki temu może czasami zjeść węgorza. Nakata lubi węgorza.
– Ja też lubię węgorza. Tylko raz kiedyś jadłem i nie pamiętam już
właściwie, jak smakował.
– Tak. Węgorz jest wyjątkowo dobry. Trochę się różni od innych potraw.
Niektóre można zastąpić, ale nic na świecie nie zastąpi węgorza.
Ulicą przed pustą posesją przeszedł młody człowiek, prowadząc dużego
labradora. Pies miał na szyi czerwoną chustkę. Zerknął na pana Ōtsukę, lecz
szedł dalej. Siedzieli w milczeniu, czekając, aż pan z psem znikną im z oczu.
– Szukasz kotów? – zapytał pan Ōtsuka.
– Tak. Nakata szuka zaginionych Kotów. Ponieważ potrafi trochę z nimi
rozmawiać, chodzi tu i tam, zbiera potrzebne informacje i potrafi odszukać
zgubę. No i ludzie dowiedzieli się, że Nakata umie znaleźć Kota, więc zaczęli
prosić o pomoc. Ostatnio przez większość czasu zajmuje się szukaniem.
Nakata nie lubi się za bardzo oddalać od domu, więc postanowił, że będzie
szukał tylko w dzielnicy Nakano. Inaczej sam mógłby się zgubić.
– I teraz też szukasz zaginionego kota?
– Tak, tak jest. Teraz Nakata szuka biało-brązowo-czarnej rocznej Kotki,
na imię ma Goma. Tu jest zdjęcie. – Wyjął z przewieszonej przez ramię
płóciennej torby kolorową kserokopię zdjęcia i pokazał panu Ōtsuka. – To ta
Kotka. Nosi obróżkę przeciw pchłom.
Pan Ōtsuka przyjrzał się zdjęciu, wyciągając szyję. Potrząsnął głową. –
Hm, nigdy jej nie widziałem. Znam prawie wszystkie okoliczne koty, ale jej
nie znam. Nie widziałem… nie słyszałem.
 – Ach tak?
– Od dawna jej szukasz?
– Ee… dziś jest… jeden, dwa, trzy, trzeci dzień.
Pan Ōtsuka zamyślił się na chwilę. Potem powiedział: – Pewnie wiesz, że
koty mają silne przyzwyczajenia. Zazwyczaj prowadzą regularny tryb życia i
poza wyjątkowymi sytuacjami nie lubią większych zmian. Wyjątkowe
sytuacje to popęd płciowy albo wypadek, zazwyczaj jedno albo drugie.
– Tak, Nakata też tak myśli.
– Jeżeli to popęd płciowy, po pewnym czasie się uspokoi i wróci. Wiesz,
co to popęd płciowy?
– Tak. Nakata nie ma w tym doświadczenia, ale mniej więcej się
orientuje. Chodzi o siusiaczka.
– Zgadza się. Chodzi o siusiaczka – przytaknął pan Ōtsuka z poważną
miną. – Lecz jeżeli to wypadek, może nie wrócić.
– Tak, ma pan rację.
– Zdarza się też, że kot gnany popędem gdzieś daleko się zapędzi i zgubi
drogę do domu.
– Rzeczywiście i Nakacie się zdarza, że gubi drogę do domu, jak się
wypuści poza dzielnicę Nakano.
– Mnie też się to parę razy zdarzyło. Oczywiście byłem wtedy znacznie
młodszy – powiedział pan Ōtsuka, mrużąc oczy, jakby pochłonięty
wspomnieniami. – Kiedy nie wiadomo, jak wrócić do domu, wpada się w
panikę. Robi się ciemno przed oczami. Nie wiadomo, co jest grane. To
nieprzyjemne. Popęd płciowy to prawdziwe zawracanie głowy. No ale w
takich wypadkach myśli się tylko o jednym. Nie myśli się o tym, co będzie
potem. Tak to jest… z popędem płciowym. Dlatego ta… jak ona miała na
imię, ta zaginiona kotka?
– Goma.
– Właśnie. Ja też chciałbym jakoś pomóc ją znaleźć. Roczna biało-
czarno-brązowa kotka, hołubiona przez jakąś rodzinę, na pewno nic nie wie o
świecie. Nie umie się bić i nie znajdzie sobie nic do jedzenia. Biedna. Ale
niestety nie widziałem jej. Sądzę, że lepiej poszukać gdzieś indziej.
– Ach tak? W takim razie Nakata zrobi tak, jak pan mówi, poszuka gdzie
indziej. Nakata najmocniej przeprasza, że przeszkodził panu w drzemce.
Prawdopodobnie niedługo znowu tu zajdzie. Jeżeli zobaczy pan w tym czasie
Gomę, bardzo proszę przy następnej okazji powiedzieć o tym Nakacie. Być
może to niegrzecznie tak mówić, ale Nakata odwdzięczy się panu w miarę
możliwości.
– Nie, nie, przyjemnie mi się z tobą gadało. Wpadnij znowu… niedługo.
Jeżeli jest ładna pogoda, często o tej porze bywam na tej pustej posesji. A
kiedy pada, w tej świątyni, tam na dole po schodach.
– Nakata rozumie i dziękuje. Nakata też się bardzo cieszy, że mógł z
panem porozmawiać. Choć umie rozmawiać z Kotami, nie z każdym tak się
łatwo dogadać jak z panem. Zdarza się, że zwraca się do jakiegoś Kota, a on
staje się bardzo ostrożny i odchodzi bez słowa. Mimo że Nakata mówi tylko
dzień dobry.
– To zrozumiałe. Są różni ludzie i są… różne koty.
– Ma pan rację. Nakata też tak uważa. Są na świecie różni ludzie i różne
Koty.
Pan Ōtsuka przeciągnął się i spojrzał w niebo. Słońce zalewało pustą
posesję złotym, popołudniowym światłem, lecz powoli zanosiło się na
deszcz. Pan Ōtsuka potrafił to wyczuć. – W dzieciństwie miałeś wypadek i
od tego zgłupiałeś. Tak mówiłeś, prawda?
– Tak. Zgadza się. Tak jest. Nakata uległ wypadkowi, mając dziewięć lat.
– A co to był za wypadek?
– Tego… za nic nie może sobie przypomnieć. Podobno zapadł na
nieznaną chorobę z gorączką i przez trzy tygodnie był nieprzytomny. Przez
ten czas leżał w szpitalu i miał infu zjędo żylną. A kiedy wreszcie przyszedł
do siebie, niczego nie pamiętał. Ani twarzy ojca, ani twarzy matki,
zapomniał, jak czytać i liczyć, zapomniał, jak wygląda w środku dom,
zapomniał nawet zupełnie, jak się nazywa. W głowie miał zupełną pustkę,
jakby ktoś wypuścił wodę z wanny. Przed tym wypadkiem Nakata był
podobno pry musem, miał dobre stopnie. Ale pewnego dnia nieoczekiwanie
zemdlał, a kiedy się obudził, był głupi. Mama, która już od bardzo dawna nie
żyje, często przez to płakała. Musiała płakać, bo Nakata zgłupiał. Ojciec nie
płakał, tylko zawsze był zły.
– Ale zamiast tego nauczyłeś się rozmawiać z kotami.
 – Tak jest.
– No, no.
– Poza tym Nakata jest zdrów, ani razu nie zachorował. Nie ma dziur w
zębach i nie nosi okularów.
– Na moje oko wcale nie jesteś głupi.
– Naprawdę? – powiedział pan Nakata, kręcąc głową. – Ale Panieōtsuka,
Nakata już dawno temu skończył sześćdziesiąt lat. Kiedy się skończy
sześćdziesiąt lat, przyzwyczajony już jest człowiek do tego, że jest głupi i
nikt go poważnie nie traktuje. Można żyć, nie jeżdżąc pociągami. Ojciec
zmarł, więc już nikt nie bije. Mama też nie żyje, przestała płakać. Dlatego,
kiedy teraz nagle pan mówi Nakacie, że nie jest głupi, Nakata sam nie wie, co
zrobić. Jeżeli przestanie być głupi, pan Burmistrz może mu odebrać
rentęinwa lidzką, a wtedy nie będzie już mógł jeździć miejskimi autobusami
na specjalną legity . Bo co Nakata mógłby odpowiedzieć, gdyby pan
Burmistrz na niego nakrzyczał: jak to? Przecież ty wcale nie jesteś głupi!
Dlatego zdaje się, że lepiej będzie być dalej głupim, tak jak dotąd.
– Chodzi mi o to, że trudność nie polega na tym, że jesteś głupi –
powiedział pan Ōtsuka z poważną miną.
– Doprawdy?
– Moim zdaniem trudność polega na tym, że ty… masz chyba trochę za
jasny cień. Jak tylko cię zobaczyłem, pomyślałem, że ten człowiek rzuca cień
ze dwa razy jaśniejszy niż inni ludzie.
– Tak?
– Kiedyś już spotkałem takiego człowieka.
Nakata lekko otworzył usta i patrzył na pana Ōtsukę. – Wcześniej pan już
spotkał takiego człowieka? To znaczy takiego człowieka jak Nakata?
– Uhm. Dlatego kiedy się odezwałeś, nie bardzo… się zdziwiłem.
– A kiedy to było?
– Bardzo dawno, byłem jeszcze młody. Ale nie mogę sobie przypomnieć
ani jak ten człowiek wyglądał, ani jak się nazywał, nie pamiętam czasu ani
miejsca. Tak jak przed chwilą mówiłem, koty nie mają pamięci do takich
rzeczy.
– Aha.
 – I cień tego człowieka też w połowie zniknął. Był tak samo jasny.
– Aha.
– Dlatego myślę, że może zamiast szukać zaginionych kotów, powinieneś
się poważnie zająć szukaniem drugiej połowy swojego cienia.
Pan Nakata kilka razy pociągnął za rondko trzymanej w ręce czapki. –
Prawdę mówiąc, Nakata też to trochę czuje. Że ma nieco za jasny cień. Inni
tego nie widzą, ale sam człowiek zauważa.
– Skoro tak, to dobrze – powiedział kot.
– Ale tak jak wcześniej mówił, Nakata jest już stary, pewnie niedługo
umrze. Mama już nie żyje i ojciec nie żyje. Na każdego – i mądrego, i
głupiego, i umiejącego pisać, i nieumiejącego, i na tych z ciemnym, i z
jasnym cieniem przychodzi taki czas i wszyscy po kolei umierają. Umierają i
zostają spaleni. Zmieniają się w popiół i zostają pogrzebani na cmentarzu w
Karasuyama. Karasuyama jest w dzielnicy Setagaya. Kiedy się idzie do
grobu, pewnie już o niczym się nie myśli. A jeśli się nie myśli, nie zgubi się
człowiek. Więc czy to, co Nakata ma, mu nie wystarczy? A poza tym w
miarę możliwości Nakata nie chciałby już za życia oddalać się od dzielnicy
Nakano. Po śmierci nie będzie rady, będzie musiał iść do Karasuyama.
– Oczywiście możesz sobie myśleć, co chcesz – powiedział pan Ōtsuka i
przez chwilę lizał poduszeczki łapek. – Ale chyba lepiej, żebyś trochę
pomyślał o swoim cieniu. Może jest mu wstyd. Gdybym ja był cieniem… nie
chciałbym być tylko połową.
– Tak – odrzekł Nakata. – Rzeczywiście. Może ma pan rację. Nakata
nigdy o tym nie myślał. Wróci do domu i spokojnie pomyśli.
– Lepiej pomyśleć.

Obaj milczeli przez pewien czas. Potem pan Nakata cicho wstał, starannie
otrzepał spodnie z trawy. Nałożył na głowę znoszoną czapkę. Poprawił ją
kilka razy, ustawił rondko pod tym kątem co zawsze. Zarzucił na ramię
płócienną torbę. – Naprawdę Nakata bardzo panu dziękuje. Bardzo sobie ceni
pańską opinię. Życzy zdrowia i wszelkiej pomyślności.
– Ja ci też.
Po odejściu pana Nakaty pan Ōtsuka znów położył się w trawie i
przymknął oczy. Miał jeszcze czas, zanim się zachmurzy i zacznie padać. O
niczym nie myśląc, od razu zapadł w krótką drzemkę.
7

O siódmej piętnaście w kawiarni na parterze zjadam grzanki, jaja na szynce,

popijam gorącym mlekiem. Wliczone w cenę pokoju hotelowe śniadanie jest
dla mnie o wiele za małe. Bardzo szybko znika w żołądku i wcale nie czuję
się najedzony. Odruchowo rozglądam się dookoła, lecz nic nie wskazuje na
to, że przyniosą więcej grzanek. Wzdycham.
– Nie ma rady – mówi chłopiec zwany Kawką.
Zauważam nagle, że siedzi naprzeciw mnie przy tym samym stoliku.
– Sytuacja nie pozwala ci jeść, ile chcesz. Przecież w końcu uciekłeś z
domu. Musisz to sobie wbić do głowy. Do tej pory zawsze wcześnie
wstawałeś i jadłeś obfite śniadanie. Ale teraz tak nie będzie. Musisz się
zadowolić tym, co dostaniesz. Słyszałeś pewnie, że żołądek zmienia wielkość
w zależności od ilości pożywienia. Teraz pewnie będziesz miał okazję
przekonać się, czy to prawda. Wkrótce żołądek ci się skurczy. Ale to potrwa.
Wytrzymasz?
– Wytrzymam.
– Musisz – mówi chłopiec zwany Kawką. – Jesteś przecież najtwardszym
piętnastolatkiem na świecie.
Kiwam głową.
– To przestań się w nieskończoność gapić na pusty talerz. Zabieraj się do
działania.
Idę do recepcji i próbuję negocjować cenę pokoju. Jestem uczniem
prywatnego liceum w Tokio, przyjechałem tu, żeby napisać pracę maturalną
(w liceum, do którego miałem iść, rzeczywiście był taki system) i chodzę do
Biblioteki im. Kōmury, w której są specjalistyczne materiały. Jest ich więcej,
niż oczekiwałem, i będę musiał zostać w Takamatsu przez cały tydzień. Ale
mam ograniczone fundusze. Dlatego chciałbym przedłużyć specjalną
trzydniową zniżkę otrzymaną za pośrednictwem YMCA na cały pobyt. Będę
codziennie płacił z góry i nie sprawię żadnego kłopotu.
Przybieram wyraz twarzy dobrze wychowanego chłopaka, który nie wie,
jak rozwiązać problem, i krótko wyjaśniam swoją (fikcyjną) sytuację młodej
recepcjonistce z rannej zmiany. Nie rozjaśniam włosów, nie mam nigdzie
kolczyków. Ubrany jestem w czystą białą koszulkę polo firmy Ralph Lauren,
kremowe bawełniane spodnie tej samej firmy i nowe mokasyny Top-Sider.
Mam białe zęby, pachnę szamponem i mydłem. Potrafię nawet używać
zwrotów grzecznościowych. Jeżeli chcę, umiem wywrzeć na starszych
bardzo dobre wrażenie.
Słucha mnie w milczeniu, lekko krzywi usta i przytakuje. Jest drobna, na
białej bluzeczce nosi zieloną służbową marynarkę i zdaje się trochę śpiąca,
lecz energicznie wypełnia swoje poranne obowiązki. Może być w tym
samym wieku co moja siostra.
Odpowiada urzędowym tonem (choć widać, że czuje do mnie sympatię):
rozumie moją sytuację, ale sama nie może podjąć żadnej decyzji.
Porozmawia z kierownikiem i koło południa powinna mieć dla mnie
odpowiedź. Potem zapisuje moje nazwisko i numer pokoju. Nie wiem, czy te
negocjacje odniosą pozytywny skutek. Może wręcz przeciwnie – na przykład
każą mi pokazać legitymację szkolną. Albo spróbują się skontaktować z
rodziną (oczywiście wpisałem do książki gości pierwszy lepszy numer
telefonu). Ale warto spróbować, choć istnieje takie ryzyko. Mam jedynie
ograniczoną sumę pieniędzy.
W książce telefonicznej wyłożonej w holu sprawdzam numer miejskiego
klubu sportowego. Dzwonię i pytam, jakie maszyny mają na siłowni. Jest
większość tych, których zwykle używam. Opłata wynosi sześćset jenów.
Pytam o adres i drogę od dworca, dziękuję za informacje i odkładam
słuchawkę.
Wracam do pokoju, biorę plecak i wychodzę. Mógłbym zostawić bagaż w
hotelu. Oddać pieniądze do skrytki. Tak może byłoby bezpieczniej. Ale w
miarę możliwości chcę wszystko mieć pod ręką. Plecak stał się już jakby
częścią mojego ciała.
Wsiadam przed dworcem do autobusu i jadę do klubu sportowego.
Oczywiście jestem podenerwowany. Czuję, że mam spiętą twarz. A jeżeli
ktoś się przyczepi, że chłopak w moim wieku rano w powszedni dzień jest w
klubie sportowym? W końcu nie znam tego miasta. Nie wiem jeszcze, jak
ludzie tu myślą. Lecz nikt nie zwraca na mnie uwagi. Mam złudzenie, że
stałem się niewidzialny. Płacę bez słowa za wstęp do klubu, dostaję klucz do
szafki. W szatni przebieram się w spodenki gimnastyczne i lekki
podkoszulek. Robię ćwiczenia rozciągające, rozluźniam mięśnie i po trochu
wraca mi spokój. Jestem w pojemniku zwanym sobą. Kontury mojego bytu z
lekkim szczękiem nakładają się na siebie i zamykają. Dobrze. Jestem tam
gdzie zwykle.
Zaczynam serię ćwiczeń. Słuchając Prince’a na walkmanie, przez pełną
godzinę ćwiczę po kolei na siedmiu maszynach. Sądziłem, że w takim
prowincjonalnym miejskim klubie będą stare urządzenia, a tymczasem mają
zestaw najnowszych. W powietrzu unosi się jeszcze zapach świeżej stali.
Wykonuję pierwszą serię z małym obciążeniem, potem drugą ze
zwiększonym. Nie muszę nic zapisywać. Mam wbite w głowę odpowiednie
dla siebie ciężary i liczbę ćwiczeń. Wkrótce jestem zlany potem i muszę
kilkakrotnie uzupełniać płyny. Piję wodę z butelki i wysysam kupioną w
drodze cytrynę.
Po wykonaniu zaplanowanej liczby ćwiczeń biorę gorący prysznic, myję
ciało przyniesionym mydłem, a włosy szamponem. Staram się utrzymać w
jak największej czystości członek z niedawno odsłoniętym żołędziem. Myję
się starannie do czysta: pachy, jądra i odbytnicę. Ważę się, stojąc nagi przed
lustrem, sprawdzam twardość mięśni. Płuczę w umywalce przepocone
spodenki i podkoszulek, wyżymam mocno i wkładam do plastikowej torby.
Wychodzę z klubu, wracam autobusem na dworzec i idę do wczorajszej
jadłodajni. Zamawiam zupę z makaronem udon. Jem powoli, wyglądając
przez okno. Mnóstwo ludzi wchodzi i wychodzi z dworca. Każdy inaczej
ubrany, wszyscy z torbami, krążą pospiesznie, prawdopodobnie zmierzając
gdzieś w różnych celach. Przyglądam się tym postaciom i zaczynam się
zastanawiać, co będzie za sto lat.
Za sto lat prawdopodobnie większość tych ludzi (łącznie ze mną) zniknie
z powierzchni ziemi, zamieni się w popiół i proch. Na myśl o tym doznaję
niezwykłego uczucia. Wszystko zaczyna mi się wydawać przelotną iluzją.
Jakby w każdej chwili mogło się rozwiać na wietrze. Rozkładam ręce i
przyglądam się im. Po co ja się tak męczę? Po co żyję z taką desperacją?
Potrząsam głową, przestaję wyglądać przez okno, przestaję myśleć o tym,
co będzie za sto lat. Staram się myśleć o teraźniejszości. W bibliotece są
książki, które powinienem przeczytać, w klubie są maszyny, na których
powinienem ćwiczyć. Nie ma sensu się zastanawiać nad taką daleką
przyszłością.
– Tak trzymać – mówi chłopiec zwany Kawką. – Przecież jesteś
najtwardszym piętnastolatkiem na świecie.

Tak jak wczoraj kupuję w budce na dworcu drugie śniadanie i wsiadam do

pociągu. Docieram do Biblioteki im. Kōmury o pół do dwunastej. Przy
biurku znów siedzi pan Ōshima. Ma na sobie zapiętą pod szyję niebieską
koszulę z rayonu, białe dżinsy, białe tenisówki. Czyta jakiś gruby tom. Obok
niego leży ten sam (prawdopodobnie) długi żółty ołówek co wczoraj.
Grzywka opadła mu na twarz. Kiedy wchodzę, podnosi głowę z uśmiechem i
przyjmuje plecak na przechowanie.
– Jeszcze nie wróciłeś do szkoły.
– Już nie wrócę – mówię szczerze.
– Biblioteka to niezła alternatywa – stwierdza pan Ōshima. Odwraca się i
sprawdza czas na zegarze. Potem zatapia się w lekturze.
Idę do czytelni i wracam do Baśni tysiąca i jednej nocy w tłumaczeniu
Burtona. Jak zwykle, kiedy siądę i zacznę odwracać kartki, nie mogę
przerwać. W wersji Burtona są baśnie, które czytałem dawno temu w
bibliotece w wydaniu dla dzieci, ale wydają się dłuższe, jest więcej
wydarzeń, zawikłanych szczegółów i trudno uwierzyć, że to te same historie.
Są pełne czaru. Jest też dużo opowieści nieprzyzwoitych, brutalnych,
traktujących o seksie, niezrozumiałych. Lecz kryje się w nich (tak jak dżin w
lampie) nieskrępowana siła witalna niemieszcząca się w granicach rozsądku,
która chwyta mnie za serce i nie puszcza. Napisane ponad tysiąc lat temu
absurdalne baśnie wydają mi się znacznie bardziej żywe niż niezliczeni
ludzie bez twarzy krążący po dworcu. Dlaczego zdarza się coś takiego?
Wydaje mi się to zdumiewające.
O pierwszej znów wychodzę do ogrodu, siadam na werandzie i zjadam
drugie śniadanie. Kiedy jestem w połowie, przychodzi pan Ōshima i mówi,
że jest do mnie telefon.
– Telefon? – ze zdumienia brak mi słów. – Do mnie?
– Tak, jeżeli nazywasz się Kafka Tamura.
Czerwienię się, wstaję i biorę od niego telefon bezprzewodowy.
Dzwoni dziewczyna z recepcji. Pewnie chciała sprawdzić, czy naprawdę
w ciągu dnia zbieram materiały w Bibliotece im. Kōmury. Sądząc po głosie,
czuje ulgę, że nie kłamałem. – Przed chwilą rozmawiałam o tobie z
kierownikiem. Powiedział, że nigdy wcześniej tego nie robiliśmy, ale jesteś
młody i to szczególna sytuacja, więc możesz dłużej pomieszkać ze zniżką
YMCA. Nie mamy teraz zbyt wielu gości i może być na tyle elastyczny.
Powiedział też, że ta biblioteka cieszy się bardzo dobrą opinią, więc nie
spiesz się i wszystko dokładnie posprawdzaj.
Dziękuję jej także z uczuciem ulgi. Dziękuję, mówię. Mam lekkie
wyrzuty sumienia, że skłamałem, ale nie ma rady. Żeby przetrwać, trzeba się
uciekać do różnych sposobów. Rozłączam się i oddaję telefon panu Ōshimie.
– Nie ma tu innego licealisty, więc pomyślałem, że pewnie chodzi o
ciebie. Powiedziałem, że codziennie od rana do wieczora pilnie czytasz. To
prawda.
– Dziękuję.
– Kafka Tamura?
– Tak się nazywam.
– Niezwykłe imię.
– Ale to moje imię – podkreślam.
– No to oczywiście czytałeś kilka utworów Franza Kafki?
Kiwam głową. – Zamek, Proces, Przemianę i to o niezwykłym
urządzeniu do egzekucji.
– Kolonia karna. Moje ulubione opowiadanie. Na świecie jest wielu
pisarzy, ale nikt prócz Kafki nie umiałby napisać czegoś takiego.
– To również moje ulubione opowiadanie.
– Naprawdę?
Kiwam głową.
– Co ci się w nim podobało?
Zastanawiam się nad tym. Zajmuje mi to chwilę.
– Zamiast wyjaśniać sytuację, w jakiej się znaleźliśmy, Kafka tłumaczy
raczej czysto mechanicznie, jak działa ta skomplikowana maszyneria. To
znaczy… – znowu rozważam to przez chwilę. – To znaczy, tym sposobem
potrafi wyraźniej i lepiej niż ktokolwiek inny wytłumaczyć naszą sytuację.
Przez to, że nie mówi o sytuacji, a o szczegółach maszynerii.
– Aha, rozumiem – mówi pan Ōshima i lekko klepie mnie po ramieniu.
W tym geście czuję prawdziwą sympatię. – Tak, Franz Kafka też pewnie by
się z tobą zgodził.
Wraca do budynku z telefonem w dłoni. Ja zostaję sam na werandzie.
Kończę drugie śniadanie, piję wodę mineralną i przyglądam się ptaszkom w
ogrodzie. Może to te same ptaszki, które widziałem wczoraj? Niebo szczelnie
pokrywają cienkie chmury. Nigdzie nie widać błękitu.
Moja odpowiedź na temat utworów Kafki chyba trafiła mu do
przekonania. Mniej więcej. Ale prawdopodobnie nie udało mi się przekazać
tego, co próbowałem powiedzieć. Nie była to moja ogólna teoria na temat
twórczości Kafki. Mówiłem konkretnie o bardzo konkretnej rzeczy. Mam
wrażenie, że w tej chwili ta tajemnicza skomplikowana maszyneria do
egzekucji naprawdę istnieje wokół mnie. To nie jest metafora ani alegoria.
Ale prawdopodobnie nikomu nie udałoby mi się tego wytłumaczyć, nie tylko
panu Ōshimie.
Idę do czytelni, siadam na kanapie i wracam do Baśni tysiąca i jednej
nocy. Otaczająca mnie rzeczywistość zdaje się powoli blednąć jak
zaciemnienie na taśmie filmowej. Wchodzę samotnie w świat pomiędzy
kartkami książki. To moje ulubione uczucie.
Kiedy o piątej wychodzę z biblioteki, pan Ōshima czyta przy biurku ten
sam tom. Na koszuli nadal nie ma ani jednej zmarszczki. Jak zawsze na czoło
opada mu kilka kosmyków grzywki. Za jego plecami zegar na baterie
bezszelestnie i gładko przesuwa wskazówki. Wszystko wokół pana Ōshimy
toczy się spokojnie i schludnie. Chyba nigdy się nie poci ani nie miewa
czkawki. Podnosi głowę i podaje mi plecak. Wykrzywia twarz z wysiłku,
zdziwiony jego ciężarem.
– Przyjeżdżasz tu z miasta pociągiem?
Kiwam głową.
– Jeżeli masz zamiar codziennie przychodzić, weź to. – Podaje mi kartkę
wielkości połowy A4. To rozkład jazdy pociągów między dworcem
Takamatsu a stacją najbliższą biblioteki. – Jeżdżą zwykle zgodnie z
rozkładem.
– Dziękuję – mówię i przyjmuję kartkę.
– Słuchaj no, Kafko, nie wiem, skąd przyjechałeś i co tu robisz, ale nie
możesz przecież wiecznie mieszkać w hotelu – mówi pan Ōshima, starannie
dobierając słowa. Potem lewym wskazującym palcem sprawdza, czy ołówek
jest dobrze zatemperowany. Jest tak idealnie zaostrzony, że nie trzeba tego
sprawdzać.
Milczę.
– Nie chcę się wtrącać. Tak po prostu pytam. Bo dziecku w twoim wieku
musi być niełatwo radzić sobie w nieznanym mieście.
Kiwam głową.
– Wybierasz się później gdzieś indziej? Czy też zamierzasz zostać tutaj?
– Jeszcze nie wiem, ale chyba przez pewien czas zostanę tutaj. Nie mam
dokąd jechać – mówię szczerze.
Mam wrażenie, że panu Ōshimie mogę do pewnego stopnia powiedzieć
prawdę. Uszanuje moje położenie. Nie będzie mi prawił kazań ani kazał być
rozsądnym. Ale na razie nie chcę jeszcze nikomu mówić więcej niż potrzeba.
Nie jestem przyzwyczajony do tego, żeby się zwierzać i tłumaczyć.
– No, ale na razie sam sobie radzisz, tak? – pyta pan Ōshima.
Kiwam energicznie głową.
– To powodzenia.

Z wyjątkiem drobnych szczegółów przez następnych siedem dni prowadzę

życie bez większych zmian (prócz poniedziałku, kiedy Biblioteka im.
Kōmury była zamknięta i poszedłem do dużej biblioteki publicznej). Wstaję
o pół do szóstej na sygnał radia z budzikiem, w kawiarni hotelowej zjadam
symboliczne śniadanie. Jeżeli w recepcji jest dziewczyna z rannej zmiany, o
kasztanowych włosach, macham jej ręką na powitanie. Ona lekko przechyla
głowę, uśmiecha się i odpowiada na pozdrowienie. Zdaje się, że mnie
polubiła. Ja też ją polubiłem. Być może to moja siostra, myślę.
W pokoju robię proste ćwiczenia rozciągające, a kiedy nadchodzi czas,
idę do klubu i wykonuję serię ćwiczeń na siłowni. Zawsze z tym samym
obciążeniem i tę samą liczbę. Nie robię więcej ani mniej. Biorę prysznic i
staram się oczyścić całe ciało. Ważę się i upewniam, że moja waga jest stała.
Przed południem jadę pociągiem do Biblioteki im. Kōmury. Kiedy oddaję
plecak na przechowanie i odbieram go, rozmawiam przez chwilę z panem
Ōshimą. Zjadam na werandzie drugie śniadanie, czytam książki (skończyłem
Baśnie tysiąca i jednej nocy Burtona i zabrałem się do dzieł zebranych
Sōsekiego Natsume. Jest kilka, których jeszcze nie czytałem), o piątej
wychodzę. Większość dnia spędzam w klubie sportowym oraz w bibliotece.
Nikt nie zwraca tam na mnie uwagi. Wagarujące dzieci nie chodzą w takie
miejsca. Zjadam kolację w jadłodajni przed dworcem. Staram się jeść jak
najwięcej jarzyn. Czasami kupuję w sklepie warzywnym owoce. Obieram je
nożem zabranym z gabinetu ojca. Kupuję ogórki i selery, myję w umywalce
w łazience i pogryzam, maczając w majonezie. W pobliskim sklepie
całodobowym kupuję mleko i jem z płatkami.
Po powrocie do hotelu piszę przy biurku dziennik, słucham Radiohead na
walkmanie, znów trochę czytam i o jedenastej idę spać. Przed zaśnięciem
czasami się masturbuję. Myślę wtedy o dziewczynie z recepcji. W takich
chwilach odpędzam gdzieś myśl, że może być moją siostrą. Prawie nie
oglądam telewizji i nie czytam gazet.
Ósmego dnia wieczorem to moje regularne, proste, poruszane siłą
dośrodkową życie zostało zniszczone (oczywiście prędzej czy później
musiało do tego dojść).
8

Raport Wydziału Wywiadu Wojskowego

Stanów Zjednoczonych (M-S)

Sporządzony dn. 12 maja 1946.
Tytuł: „Raport na temat wydarzeń
na wzgórzu zwanym Miską, 1944”
Numer ewidencji: PTYX-722-8936745-42216-WWN

Przesłuchanie Shigenoriego Tsukayamy (lat 52), profesora psychiatrii Wydziału Medycyny

Cesarskiego Uniwersytetu Tokijskiego, trwało trzy godziny, odbyło się w Kwaterze Głównej Sił
Sprzymierzonych w Tokio. Przesłuchanie zostało nagrane na taśmę. Dokumenty dotyczące tego
przesłuchania skatalogowano pod numerami PTYX-722-SQ-267 do 291. (Uwaga: dokumenty o
numerach 271 oraz 281 zaginęły).

Uwagi oficera przesłuchującego, podporucznika Roberta O’Connella: profesor Tsukayama zachowuje

spokój charakterystyczny dla specjalisty. Jest największym autorytetem w dziedzinie psychiatrii w
Japonii, opublikował sporo wybitnych prac. W odróżnieniu od wielu Japończyków nie używa
wymijających wyrażeń. Wyraźnie oddziela fakty od hipotez. Przed wojną przebywał na Uniwersytecie
Stanford i mówi bardzo płynnie po angielsku. Na pewno wzbudza w ludziach zaufanie i sympatię.

Wojsko wydało nam rozkaz niezwłocznego zbadania tych dzieci. To była

połowa listopada tysiąc dziewięćset czterdziestego czwartego roku. To, że
wojsko się czegoś od nas domagało albo dawało nam rozkaz, było nieomal
bezprecedensowe. Jak pan wie, mają swój własny dość duży departament
medyczny, a poza tym jest to z natury samowystarczalna organizacja kładąca
nacisk na zachowywanie tajności i zazwyczaj radzą sobie we własnym
zakresie. Nie licząc przypadków wymagających szczególnej wiedzy czy
umiejętności lekarzy i naukowców w specjalistycznych dziedzinach, nigdy
nie żądają niczego od cywilnych lekarzy czy naukowców.
Dlatego kiedy zwrócili się z tym do nas, naturalnie założyliśmy, że musi
to być taki „szczególny przypadek”. Szczerze mówiąc, nie lubię pracować
pod nadzorem armii. Zazwyczaj nie oczekują naukowej obiektywnej prawdy,
a oczekują wniosków, które pasowałyby do ich systemu myślenia albo były
po prostu użyteczne. Nie dociera do nich logiczne rozumowanie. Ale trwała
wojna i armii nie można było się przeciwstawić. Musieliśmy bez szemrania
robić, co nam kazano.
Podczas bombardowań amerykańskich prowadziliśmy nadal badania w
laboratorium na uniwersytecie. Większość studentów i naukowców została
powołana do wojska i uniwersytet był pusty. Studenci psychiatrii nie
podlegali odroczeniu służby wojskowej. Po otrzymaniu rozkazu
przerwaliśmy rozpoczęte badania, bez zwłoki wsiedliśmy do pociągu i
pojechaliśmy do miasta X w prefekturze Yamanashi. Było nas trzech: ja,
kolega z tego samego zakładu psychiatrii i neurochirurg, z którym od dawna
prowadziliśmy badania.
Na samym początku zostaliśmy surowo ostrzeżeni, że wszystko, o czym
będzie mowa, jest tajemnicą wojskową i pod żadnym pozorem nie wolno
nam jej zdradzić. Następnie opowiedziano nam o wypadku, który miał
miejsce na początku tego miesiąca. Szesnaścioro dzieci straciło w górach
przytomność i piętnaścioro z nich później naturalnie ją odzyskało. Nic z tego
zdarzenia nie pamiętały. Tylko jeden chłopiec nie wracał do przytomności i
leżał nadal jak uśpiony w szpitalu wojskowym w Tokio.
Lekarz wojskowy, który badał dzieci bezpośrednio po wypadku, wyjaśnił
nam szczegółowo, co się stało z punktu widzenia internisty. Był to major
Tōyama. Wśród lekarzy wojskowych jest wielu biurokratów, którym zależy
tylko na ochronie własnej pozycji, lecz na szczęście ten do nich nie należał –
był realistą i wybitnym lekarzem. Wcale się nie puszył ani nie bojkotował
nas, ludzi z zewnątrz. Obiektywnie, konkretnie, niczego nie pomijając,
przekazał nam potrzebne podstawowe informacje. Pokazał też wszystkie
karty pacjentów. Zdawało się, że najbardziej zależy mu na wyjaśnieniu
faktów. Poczuliśmy do niego sympatię.
Najważniejszą cechą charakterystyczną tego przypadku, która stawała się
jasna po przejrzeniu materiałów, było to, że z punktu widzenia medycznego
wydarzenie nie pozostawiło w dzieciach żadnych śladów. Mimo licznych
badań prowadzonych od czasu wypadku aż do chwili obecnej nie dostrzegł w
dzieciach żadnych zmian, ani zewnętrznych, ani wewnętrznych. Były w
dokładnie takim samym stanie jak przed wypadkiem – całkowicie zdrowe. W
wyniku szczegółowych badań wykryto u kilkorga pasożyty, ale nie była to
okoliczność warta szczególnej uwagi. Nie dostrzeżono absolutnie żadnych
objawów, takich jak bóle głowy, nudności, bóle, brak apetytu, osłabienie,
biegunka czy koszmary nocne.
Ale owe dwie godziny, kiedy leżały nieprzytomne w górach, zostały
całkowicie wymazane z ich pamięci. Tak było u wszystkich dzieci. Nie
pamiętały nawet, że zemdlały. Te wspomnienia całkowicie zniknęły. Nie była
to „utrata” pamięci, a raczej jej „brak”. Nie są to terminy specjalistyczne,
posługuję się nimi teraz dla uproszczenia. Między „utratą” a „brakiem” jest
duża różnica. Można to prosto wyjaśnić w ten sposób: hm… proszę sobie
wyobrazić wielowagonowy pociąg towarowy jadący po torach. Z jednego z
wagonów znika ładunek. Ten pusty wagon bez treści to „utrata”. Lecz kiedy
znika nie tylko ładunek, ale cały wagon, wtedy można mówić o „braku”.
Rozważaliśmy możliwość, że dzieci nawdychały się jakiegoś trującego
gazu. Doktor Tōyama powiedział: „Ta kwestia oczywiście stała się
przedmiotem rozważań i dlatego armia włączyła się w tę sprawę, lecz na
obecnym etapie pozostaje tylko uznać, że prawdopodobieństwo tego jest
praktycznie bardzo niewielkie. To tajemnica wojskowa i nie może wyjść
poza te ściany…”. Powiedział mniej więcej rzecz następującą: „Armia
rzeczywiście prowadzi tajne badania nad rozwojem broni chemicznej
składającej się z trujących gazów i broni biologicznej. Lecz prawie wszystko
to odbywa się w specjalnych placówkach na terenie Chin, nie w Japonii.
Przyczyną jest fakt, że prowadzenie takich badań byłoby zbyt niebezpieczne
w niewielkim kraju o gęstym zaludnieniu. Nie mogę teraz panom
powiedzieć, czy taka broń jest na terenie kraju składowana, ale przynajmniej
na obecnym etapie mogę zapewnić, że nie ma nic takiego na terenie
prefektury Yamanashi”.

Czyli lekarz wojskowy potwierdził, że żadna specjalna broń, a

szczególnie trujące gazy, nie była składowana na terenie prefektury
Yamanashi?

Tak. Wyraźnie tak powiedział. Musieliśmy uwierzyć – nie mieliśmy wyboru,

lecz jednocześnie odnieśliśmy wrażenie, że można mu ufać. Co do teorii, że
gaz został zrzucony przez amerykański samolot B29, także doszliśmy do
wniosku, że prawdopodobieństwo jest bardzo niskie. Gdyby wyprodukowali
taką broń i postanowili ją wypróbować, prawdopodobnie zrobiliby to w
jakimś dużym mieście, gdzie efekt byłby większy. Zrzucenie z bardzo
wysoka jednej czy dwóch bomb w głębi gór nie pozwoliłoby im upewnić się,
co do rezultatów, skutków. Do tego nawet gdyby przyjąć hipotezę, że jakiś
gaz został rozpylony w powietrzu, trujący gaz wywołujący utratę
przytomności zaledwie na dwie godziny, niepozostawiający żadnych śladów,
byłby z wojskowego punktu widzenia bezużyteczny.
Poza tym, o ile wiedzieliśmy, nie istniał trujący gaz, sztucznie
wyprodukowany czy naturalny, który nie pozostawiłby w organizmie
żadnych śladów. Szczególnie w przypadku dzieci mających bardziej podatne
i mniej odporne organizmy niż organizmy dorosłych na pewno zadziałałby i
pozostawił ślady w oczach, błonach śluzowych. Z tych samych przyczyn
mogliśmy wykluczyć zatrucie pokarmowe.
W tej sytuacji pozostawały jedynie problemy psychologiczne lub mające
związek z funkcjami mózgu. Jeżeli więc ten wypadek został wywołany przez
takie przyczyny, oczywiście znalezienie śladów z punktu widzenia internisty
czy chirurga byłoby niezwykle trudne. Takie ślady byłyby niewidoczne,
niewyrażalne liczbowo. Wtedy dopiero zrozumieliśmy, dlaczego wojsko nas
tu specjalnie sprowadziło.

Zbadaliśmy wszystkie dzieci, które uległy wypadkowi i straciły przytomność.

Rozmawialiśmy też z wychowawczynią i lekarzem. Doktor Tōyama również
przy tym był. Lecz te badania i rozmowy nie dostarczyły prawie żadnych
nowych faktów. Potwierdziło się tylko to, co wyjaśnił nam lekarz wojskowy.
Dzieci nie pamiętały nic na temat wypadku. Widziały na niebie coś lśniącego
przypominającego samolot. Potem weszły na Miskę i zaczęły zbierać w lesie
grzyby. Tam ich pamięć się urwała. Pamiętały dopiero, że leżały na ziemi
otoczone zdenerwowanymi nauczycielami, policjantami. Nie czuły się źle,
nic ich nie bolało ani im nie dolegało. Nie było im też niedobrze. Tylko w
głowach miały lekki zamęt. Tak jak po obudzeniu rano. To wszystko.
Wszystkie dzieci mówiły dokładnie to samo.
Po przeprowadzeniu tych rozmów naturalnie zaczęliśmy się poważnie
zastanawiać nad możliwością grupowej hipnozy. Taka hipoteza była zupełnie
naturalna w kontekście objawów, które na miejscu wypadku u
nieprzytomnych dzieci zaobserwowała nauczycielka i lekarz szkolny.
Regularne ruchy gałek ocznych, obniżone tętno, liczba oddechów i
temperatura, zanik pamięci. Zasadniczo się zgadzało. Można uznać, że
nauczycielka nie straciła przytomności, ponieważ coś, co wywołało hipnozę
u dzieci, z jakiejś przyczyny nie zadziałało na dorosłego.
Lecz nadal nie możemy ustalić, czym było owo coś. Mogę jedynie podać
ogólną teorię, że przy grupowej hipnozie potrzebne są dwa warunki. Grupa
musi być zżyta i jednorodna i znaleźć się w sytuacji jakiegoś ograniczenia.
Druga rzecz to czynnik wywołujący. Ten bezpośredni czynnik musi
jednocześnie zadziałać na wszystkich członków grupy. W tym wypadku
mogło być nim na przykład to lśnienie na niebie przypominające samolot,
które widzieli, wchodząc do lasu. Wszyscy zauważyli je jednocześnie. Dzieci
zaczęły mdleć kilkadziesiąt minut później. Oczywiście to też jest jedynie
hipoteza, nie odkryliśmy innej przyczyny, lecz mogło się zdarzyć coś innego,
co stało się takim czynnikiem. Zasugerowałem doktorowi Tōyamie
możliwość „grupowej hipnozy”, zastrzegając się, że to „jedynie hipoteza”.
Moi dwaj koledzy także się zasadniczo z tym zgadzali. To akurat,
niebezpośrednio co prawda, ale łączyło się z tematem badań, jakie
prowadziliśmy.
– Wydaje się, że to ma sens – powiedział doktor Tōyama po krótkim
namyśle. – Wykracza poza ramy mojej specjalności, lecz zdaje mi się, że to
najbardziej prawdopodobne. Jednakże jednej rzeczy nie rozumiem. Co
mianowicie przerwało tę hipnozę? Musiał być jakiś „od-czynnik”.
Odpowiedziałem szczerze, że nie wiem. W tej chwili mogę tylko
zaproponować kolejną hipotezę. A mianowicie zakładam, że być może
istnieje system przerywający hipnozę po upłynięciu odpowiedniego czasu.
Nasze organizmy z natury są wyposażone w silny system obronny i nawet
jeżeli przez pewien czas znajdą się pod kontrolą innego systemu, po pewnym
czasie włącza się jakby dzwonek alarmowy i uruchamia alarmowe działanie
deprogramujące w celu pozbycia się systemu zewnętrznego – czyli w tym
wypadku hipnozy – który blokował system obronny i zewnętrzny system
zostaje odrzucony.
Nie mam tu materiałów, więc nie mogę zacytować dokładnych liczb, ale
za granicą doniesiono o kilku podobnych przypadkach, jak wyjaśniłem
doktorowi Tōyamie. Wszystkie są opisane jako „zagadkowe wypadki”
niedające się wyjaśnić teoretycznie. Wiele dzieci jednocześnie traci
przytomność, a po kilku godzinach się budzi. I nie pamiętają nic, co się w
tym czasie działo.
Innymi słowy ten wypadek był bardzo rzadki, lecz nie bezprecedensowy.
Około roku tysiąc dziewięćset trzydziestego w pobliżu małej wioski w
Devonshire w Anglii zdarzyło się coś dziwnego. Trzydziestu gimnazjalistów
idących parami wiejską drogą bez żadnej widocznej przyczyny upadło nagle
jeden po drugim i straciło przytomność. Po kilku godzinach wszyscy
oprzytomnieli i jak gdyby nigdy nic sami wrócili do szkoły. Lekarz od razu
wszystkich zbadał i nie znalazł żadnych zmian natury medycznej. Nikt z nich
nie pamiętał, co się stało.
Pod koniec dziewiętnastego wieku w Australii zarejestrowano podobny
przypadek. Piętnaście kilkunastoletnich dziewczynek z prywatnej szkoły dla
dziewcząt na przedmieściach Adelaide straciło przytomność na szkolnej
wycieczce i po pewnym czasie wszystkie oprzytomniały. Nie stwierdzono
żadnych ran ani szkodliwych skutków. Uznano wtedy, że być może było to
porażenie słoneczne, lecz zagadką pozostaje fakt, że wszystkie nieomal w
tym samym czasie straciły przytomność, mniej więcej jednocześnie ją
odzyskały i nie miały żadnych objawów udaru. Podano też, że dzień nie był
szczególnie upalny. Prawdopodobnie uznano to za porażenie słońcem,
ponieważ nie było innego wyjaśnienia.
Wspólne dla tych wypadków było to, że zawsze dotyczyły grupy
chłopców lub dziewczynek, którzy w miejscu nieco oddalonym od szkoły
mniej więcej jednocześnie stracili przytomność, a potem mniej więcej
jednocześnie ją odzyskali i nie pozostały po tym żadne ślady. To są cechy
charakterystyczne wszystkich tych przypadków. Jeśli chodzi o dorosłych
towarzyszących dzieciom, były przykłady takich, którzy razem z dziećmi
tracili przytomność, oraz innych, którzy nie stracili. Każdy przypadek
wydawał się w tym sensie inny.
Notowano też inne podobne przypadki, lecz z punktu widzenia jasnego
udokumentowania, materiałów, które można wykorzystać jako materiał
źródłowy, te dwa są reprezentatywne. Lecz jest jeden aspekt, który odróżnia
ten wypadek w prefekturze Yamanashi od innych. A mianowicie jeden
chłopiec nie obudził się po tej hipnozie czy utracie przytomności.
Uważaliśmy naturalnie, że stanie się kluczem do wyjaśnienia prawdy o tym
wypadku. Po przeprowadzeniu rozpoznania na miejscu wróciliśmy do Tokio
i skierowaliśmy się do szpitala wojskowego, gdzie leżał chłopiec.

Więc wojsko było zainteresowane tym wypadkiem tylko dlatego, że mógł

mieć związek z bronią wykorzystującą gazy trujące?
Tak to rozumiem. Uważam, że o szczegóły lepiej raczej spytać bezpośrednio
lekarza wojskowego Tōyamę.

Major Tōyama zginął w bombardowaniu w czasie pełnienia służby w

marcu tysiąc dziewięćset czterdziestego piątego roku.

Ach tak? Bardzo mi przykro. W tej wojnie zginęło wielu zdolnych ludzi.

Lecz wojsko doszło do wniosku, że ten wypadek nie został wywołany tak
zwaną bronią chemiczną. Że jego przyczyny były niewyjaśnione, lecz
zdawały się nie mieć związku z wojną. Tak było, prawda?

Tak, tak to rozumiem. Wtedy wojsko zakończyło już dochodzenie w tej

sprawie. Trzymali jeszcze tego chłopca, Nakatę, w szpitalu wojskowym tylko
dlatego, że major Tōyama osobiście interesował się tym wypadkiem, a miał
tam wówczas duże wpływy. Dlatego codziennie chodziliśmy do szpitala albo
nocowaliśmy tam na zmianę, badając z różnych punktów widzenia stan tego
nieprzytomnego chłopca.
Mimo braku świadomości, jego organizm funkcjonował normalnie.
Odżywiany był kroplówką i regularnie oddawał mocz. Kiedy wieczorem
gaszono w pokoju światło, zamykał oczy i zasypiał, a rano je otwierał.
Rzeczywiście był nieprzytomny, ale poza tym wydawał się zupełnie zdrowy.
Zasypiał, lecz wyglądało na to, że nie śnił. Kiedy człowiek śni, porusza
gałkami ocznymi, zmienia mu się wyraz twarzy, zawsze reaguje na sen.
Świadomość reaguje na doświadczenia przeżywane we śnie i wzrasta liczba
uderzeń serca. Lecz u tego chłopca nie dostrzegliśmy żadnych takich
symptomów. Tętno, liczba oddechów, temperatura były nieco niższe od
normalnych, lecz zadziwiająco stabilne.
To może dziwnie zabrzmieć, ale wyglądało to tak, jakby ciało zostało
samo, jak pojemnik, pilnowało gospodarstwa, obniżyło funkcje organizmu do
poziomu koniecznego do przetrwania, a w tym czasie jego właściciel wybrał
się gdzieś i zajmował czymś innym. Przyszło mi do głowy wyrażenie
„oddzielenie duszy od ciała”. Zna je pan? Często pojawia się w starych
baśniach japońskich. Dusza oddala się na pewien czas od ciała, idzie daleko,
przebywa siedem gór i siedem rzek, załatwia tam jakąś ważną sprawę i wraca
do ciała. W Opowieści o księciu Genji często pojawiają się „żywe duchy”,
może to też jest coś podobnego. Dusze opuszczają nie tylko ciała zmarłych,
żywi też, przy wystarczająco silnej woli, potrafią dokonać tego samego. A
może taki sposób myślenia ma korzenie w starożytności i był naturalny dla
pierwotnych ludów Japonii? Ale dowiedzenie czegoś takiego naukowo jest
całkowicie niemożliwe. Waham się nawet, sugerując to jako hipotezę.
W rzeczywistości oczekiwano od nas, żebyśmy tego chłopca jakoś
przywrócili do przytomności. Przywrócili mu świadomość. Ze wszystkich sił
szukaliśmy tego jakiegoś „od-czynnika”, który wyrwałby go spod działania
hipnozy. Próbowaliśmy wszystkiego, co nam przychodziło do głowy.
Sprowadziliśmy rodziców i kazaliśmy im głośno wołać go po imieniu.
Robiliśmy to przez kilka dni. Lecz nie było reakcji. Wykorzystaliśmy
wszystkie triki stosowane w hipnozie. Próbowaliśmy różnych sugestii,
klaskaliśmy mu przed samym nosem na rozmaite sposoby. Puszczaliśmy
ulubioną muzykę, czytaliśmy podręczniki. Dawaliśmy ulubione potrawy do
wąchania. Przynieśliśmy kota, którego chował. Ten chłopiec go kochał. W
każdym razie zrobiliśmy wszystko, co w naszej mocy, żeby go ściągnąć z
powrotem do tej rzeczywistości. Lecz efekt był dosłownie równy zeru.
Po dwóch tygodniach takich wysiłków, kiedy już spróbowaliśmy
wszystkiego i wyczerpani upadaliśmy na duchu, chłopiec nieoczekiwanie się
obudził. Nie w efekcie jakiegoś naszego działania. Bez uprzedzenia, po
prostu się obudził, zupełnie jakby przyszedł wyznaczony czas.

Czy tego dnia zdarzyło się coś niezwykłego?

Nic wartego uwagi. Działo się to samo, co zwykle. Około dziesiątej rano
pielęgniarka pobrała mu krew. Zaraz potem lekko się zakrztusiła i pobrana
krew prysnęła na pościel. Nie było jej zbyt dużo i od razu zmieniono
prześcieradła. To jedyna rzecz, która była inna niż co dzień. Chłopiec obudził
się około trzydziestu minut później. Niespodziewanie usiadł wyprostowany i
rozejrzał się dookoła. Wróciła mu świadomość i z medycznego punktu
widzenia stanowi jego zdrowia nie można było nic zarzucić. Lecz niebawem
wyjaśniło się, że całkowicie stracił pamięć. Nie mógł sobie nawet
przypomnieć, jak się nazywa. Nie pamiętał swego adresu, nazwy szkoły, nie
poznawał rodziców, nic nie pamiętał. I nie umiał czytać. Nie wiedział nawet,
że jest w Japonii, na planecie Ziemia. Nie rozumiał wręcz, co znaczy Japonia
czy Ziemia. Wrócił do naszego świata z dosłowną pustką w głowie, był
niezapisaną tabliczką.
9

Przychodzę do siebie w głębokich zaroślach. Leżę jak kłoda na wilgotnej

ziemi. Wokół ciemność, nic nie widać.
Z głową opartą o kłujące gałązki jakiegoś krzaka nabieram powietrza.
Wieczorny zapach roślin. Zapach ziemi. Miesza się z nimi inna lekka woń,
jakby psich odchodów. Pomiędzy gałęziami drzew widać nocne niebo. Jest
dziwnie jasne, choć nie ma księżyca ani gwiazd. Pokrywające je chmury
odbijają światła z ziemi, jak lustro. Słychać syrenę karetki pogotowia. Zbliża
się po trochu, potem oddala. Wytężam słuch i dociera do mnie daleki odgłos
opon samochodów jadących ulicą. Zdaje się, że jednak jestem gdzieś w
zakątku miasta.
Staram się jakoś pozbierać. W tym celu muszę znaleźć wszystkie
fragmenty i złożyć je w całość, jakbym pracowicie zbierał rozsypane kawałki
puzzli. Zdarza mi się to nie po raz pierwszy, myślę. Już kiedyś doznałem
gdzieś takiego uczucia. Kiedy to mogło być? Szukam w pamięci. Lecz
delikatna nić wspomnień od razu pęka. Zamykam oczy i poddaję się
upływowi czasu.
Czas mija. Nagle przypominam sobie o plecaku. Ogarnia mnie lekka
panika. Plecak… gdzie jest plecak? Jest w nim wszystko, co mam. Nie mogę
go stracić. Ale w tej ciemności nic nie widać. Staram się wstać, palce są
bezsilne.
Z wysiłkiem podnoszę lewą dłoń (dlaczego lewe ramię jest takie ciężkie?)
i przysuwam zegarek do oczu. Wytężam wzrok. Na elektronicznej tarczy
widnieją cyfry 11:26. 11:26 wieczorem. 28 maja. Przerzucam w myślach
kartki dziennika. Dwudziesty ósmy maja… W porządku, jeszcze dzisiaj. Nie
leżałem tu nieprzytomny przez parę dni. Oddzieliłem się od swojej
świadomości najwyżej na kilka godzin. Pewnie około czterech.
Dwudziesty ósmy maja – jak zwykle powtórzyło się to co zawsze. Nie
zdarzyło się nic szczególnego. Poszedłem do klubu sportowego, a potem do
Biblioteki im. Kōmury. Ćwiczyłem na tych samych maszynach i czytałem na
tej samej kanapie dzieła zebrane Sōsekiego Natsume. Wieczorem zjadłem
posiłek w jadłodajni przed dworcem. Zamówiłem chyba rybę. Zestaw dnia z
rybą. Łososiem. Wziąłem dokładkę ryżu. Jadłem zupę miso i sałatkę. A
później… nie mogę sobie przypomnieć.
W lewym ramieniu tępy ból. Wraca mi czucie, a wraz z nim ból. Jakbym
w coś gwałtownie uderzył. Dotykam prawą ręką koszuli w tym miejscu. Nie
ma rany, nie ma też chyba opuchlizny. Czyżbym miał jakiś wypadek na
jezdni? Lecz ubranie nie jest podarte i boli jedno miejsce na lewym ramieniu.
Pewnie tylko siniak.
Po trochu poruszam się w zaroślach i macam ręką wokół siebie, lecz moja
dłoń wyczuwa jedynie gałązki krzaków – twarde i poskręcane jak serce
zwierzęcia, nad którym się znęcano. Nie ma plecaka. Sprawdzam kieszenie
spodni. Portfel jest. Wewnątrz trochę gotówki, karta-klucz do pokoju
hotelowego i karta telefoniczna. Prócz tego portmonetka na drobne, chustka
do nosa, długopis. O ile mogę się zorientować po omacku, chyba niczego nie
brakuje. Pamiętam, że mam na sobie kremowe bawełniane spodnie, biały
podkoszulek w serek, a na nim rozpiętą dżinsową koszulę z długim rękawem.
I granatowe adidasy Top Sider. Czapka zniknęła. To była czapka baseballowa
drużyny New York Yankees. Nałożyłem ją, wychodząc z hotelu. Teraz nie
mam jej na głowie. Musiałem gdzieś zgubić albo zostawić. Nieważne. Można
taką wszędzie kupić.
Wkrótce odnajduję plecak. Stoi oparty o pień sosny. Dlaczego
zostawiłem go w takim miejscu, poszedłem w zarośla i zemdlałem? Gdzie ja
w ogóle jestem? Pamięć zamarzła. No ale w każdym razie ważne, że
znalazłem plecak. Wyjmuję z kieszeni małą latarkę i pobieżnie sprawdzam
jego zawartość. Chyba niczego nie brakuje. Jest nawet torebka z gotówką.
Oddycham z ulgą.
Zarzucam go na ramię i wychodzę z zarośli. Jest tu wąska ścieżka. Idę,
oświetlając sobie drogę latarką, i niebawem widzę światła. Jestem chyba na
terenie świątyni. Leżałem nieprzytomny w niewielkim zagajniku za głównym
budynkiem świątyni shintoistycznej.
Teren jest dość duży. Na dziedzińcu stoi tylko jedna latarnia rtęciowa i
oświetla zimnym obojętnym światłem świątynię, skrzynkę na ofiary,
tabliczki wotywne. Mój cień na żwirowej ścieżce jest dziwnie wydłużony.
Znajduję na tablicy ogłoszeniowej nazwę świątyni i zapamiętuję ją. Wokoło
nie ma żywej duszy. Kawałek dalej stoi toaleta, więc wchodzę do niej.
Wewnątrz jest dość czysto. Zdejmuję plecak, myję twarz. Potem przeglądam
się w zniszczonym lustrze nad umywalką. Spodziewałem się, że mogę nie
najlepiej wyglądać, ale w rzeczywistości robię straszne wrażenie. Zapadnięte
pobladłe policzki, błoto na szyi. Włosy sterczą na wszystkie strony.
Zauważam, że na piersi do białego podkoszulka przywarło coś czarnego.
To coś ma kształt dużego motyla z rozpostartymi skrzydłami. Próbuję to
zdjąć, lecz nie schodzi. Jest dziwnie lepkie w dotyku. Chcąc zachować
spokój, świadomie powoli zdejmuję koszulę i ściągam przez głowę
podkoszulek. W świetle migającej jarzeniówki poznaję, że ta plama to
czerwonobrunatna krew. Jest świeża, jeszcze nie wyschła. Całkiem pokaźna
plama. Przysuwam twarz i wącham, lecz nic nie czuję. Dżinsowa koszula,
którą miałem narzuconą na podkoszulek, też jest poplamiona krwią, lecz jest
jej niewiele, a ponieważ materiał ma kolor ciemnoniebieski, plamy nie
bardzo rzucają się w oczy. Ale krew na podkoszulku jest bardzo widoczna,
świeża.
Płuczę go w umywalce. Krew miesza się z wodą i barwi czerwienią białą
emalię. Trę i trę bardzo mocno, lecz plamy krwi nie znikają. Zamierzam
wyrzucić podkoszulek do kosza, ale potem zmieniam zdanie. Trzeba
wyrzucić, tylko lepiej wyrzucić gdzieś indziej. Wyżymam go mocno,
wkładam do plastikowej torby na rzeczy do prania i wpycham do plecaka.
Moczę i czeszę włosy. Wyjmuję z kosmetyczki mydło, myję ręce. Jeszcze
lekko drżą. Myję powoli, starannie między palcami. Krew dostała się nawet
pod paznokcie. Wycieram też wilgotnym ręcznikiem pierś, na którą krew
przesiąkła przez podkoszulek. Następnie wkładam koszulę, zapinam pod
szyję i wpuszczam w spodnie. Muszę trochę porządniej wyglądać, żeby nie
zwracać na siebie uwagi.
Lecz jestem przerażony. Zęby mi szczękają bez ustanku. Chcę to
powstrzymać, ale nie mogę. Wyciągam przed siebie dłonie i przyglądam się
im. One też lekko drżą. Zdają się obce. Jak para niezależnych stworzeń. I
dłonie strasznie pieką. Jakbym w nich ścisnął rozgrzane żelazo.
Opieram się o umywalkę i mocno przyciskam twarz do lustra. Mam
ochotę się rozpłakać. Ale przecież i tak nikt mi nie pomoże. Nikt…

O rany, gdzieś ty się tak umazał krwią? Co ty właściwie robiłeś? Nic nie
pamiętasz. Nie masz na ciele żadnych ran. Nie licząc rwania w ramieniu, nie
czujesz prawdziwego bólu. Czyli to nie jest twoja krew. To krew innego
człowieka.
Tak czy inaczej nie możesz tu wiecznie tkwić. Jeżeli taki pokrwawiony
wpadniesz na patrol policyjny, to koniec pieśni. Ale powrót prosto do hotelu
w takim stanie też nie jest najlepszym pomysłem. A nuż ktoś tam na ciebie
czeka? Nigdy za dużo ostrożności. Może sam o tym nie wiedząc, zostałeś
zamieszany w jakieś przestępstwo. Możliwe przecież, że sam je popełniłeś.
Na szczęście masz przy sobie cały bagaż. Na wszelki wypadek wszędzie
nosiłeś ze sobą ciężki plecak z całym swoim majątkiem. W końcu na coś się
to zdało. Słusznie postępowałeś. Dlatego nie musisz się tak przejmować. Nie
musisz się bać. Dalej też sobie jakoś poradzisz. Przecież jesteś najtwardszym
piętnastolatkiem na świecie. Nie trać wiary w siebie. Uspokój się i rusz
głową. Wtedy na pewno ci się uda. Ale musisz być ostrożny. Czyjaś krew
została gdzieś rozlana. To prawdziwa krew. I jest jej dużo. Ktoś może teraz
cię szukać.
No, weź się do działania! Masz tylko jedno wyjście. Możesz iść tylko w
jedno miejsce. Powinieneś wiedzieć gdzie.

Oddycham głęboko, uspokajam oddech. Zarzucam plecak i wychodzę z

toalety. Idę w świetle latarni rtęciowej, żwir chrzęści mi pod nogami. Idąc,
ruszam głową. Wciskam przycisk, kręcę korbą, wprawiam myśli w ruch.
Lecz nic z tego nie wychodzi. Akumulator się rozładował i nie może
uruchomić silnika. Potrzebne mi ciepłe bezpieczne miejsce. Muszę tam na
pewien czas uciec i wziąć się w garść. Tylko dokąd? Do głowy przychodzi
mi jedynie biblioteka. Biblioteka im. Kōmury. Ale otworzą ją dopiero jutro o
jedenastej, do tego czasu muszę gdzieś spędzić wiele godzin.
Prócz Biblioteki im. Kōmury udaje mi się wymyślić tylko jedno miejsce.
Siadam gdzieś, gdzie nie rzucam się w oczy, i wyjmuję z kieszeni plecaka
komórkę. Upewniam się, że ciągle działa. Wyjmuję z portfela karteczkę z
telefonem komórki Sakury i wybieram numer. Palce są dalej niepewne. Po
wielu nieudanych próbach wreszcie udaje mi się wybrać go do końca. Na
szczęście nie odzywa się od razu poczta głosowa. Sakura odbiera po
dwunastym dzwonku. Przedstawiam się.
– Kafko Tamuro – mówi z niezadowoleniem. – Czy ty wiesz, która jest
godzina? Muszę jutro wcześnie wstać.
– Wiem, że nie powinienem tak późno dzwonić – mówię. W moim głosie
słychać straszne napięcie. – Nie miałem wyboru, ale za to mam wielki
problem. Jesteś jedyną osobą, której mogę się poradzić.
Po drugiej stronie słuchawki zapada na pewien czas milczenie. Zdaje się,
że zauważyła zdenerwowanie w moim głosie i ocenia wagę sytuacji.
– To coś… poważnego?
– Sam dobrze nie wiem, ale pewnie tak. Proszę, pomóż mi tylko ten jeden
raz. Postaram się sprawić ci jak najmniejszy kłopot.
Zastanawia się przez chwilę. Nie waha się, po prostu zastanawia. – I
gdzie teraz jesteś?
Mówię nazwę świątyni. Sakura jej nie zna.
– To jest gdzieś w Takamatsu, tak?
– Nie jestem pewien, ale chyba tak.
– O rany, nie wiesz nawet, gdzie jesteś? – mówi zaskoczona.
– To długa historia.
Wzdycha. – Złap gdzieś w pobliżu taksówkę. – Tłumaczy mi, gdzie
niedaleko jej mieszkania jest sklep całodobowy sieci Lawson. – Przyjedź
tam. Sklep całodobowy Lawson. Od razu zobaczysz, bo jest duży szyld.
Starczy ci pieniędzy na taksówkę?
– Starczy.
– To dobrze – mówi Sakura i wyłącza się.

Wychodzę przez bramę świątyni na szeroką ulicę i szukam taksówki. Jedna

szybko podjeżdża i staje. Pytam kierowcę, czy zna ten sklep Lawson.
Odpowiada, że dobrze zna tamtą okolicę. Czy to daleko? Niezbyt daleko.
Pewnie będzie mnie kosztowało niecały tysiąc jenów.
Taksówka zatrzymuje się przed sklepem, płacę wciąż drżącymi rękami.
Zarzucam plecak na ramię i wchodzę do środka. Dotarłem szybciej, niż
myślałem, jeszcze jej nie ma. Kupuję mały karton mleka, podgrzewam w
kuchence mikrofalowej i powoli wypijam. Ciepłe mleko przepływa przez
przełyk do żołądka. To mnie troszeczkę uspokaja. Kiedy wchodziłem do
sklepu, pracownik ochrony rzucił okiem na mój plecak, ale potem przestał
praktycznie zwracać na mnie uwagę. Udając, że wybieram czasopisma z
półki, przeglądam się w szybie. Włosy nadal mam potargane, lecz ślady krwi
na dżinsowej koszuli są prawie niezauważalne. A nawet gdyby ktoś je
zauważył, pomyślałby, że to brud. Muszę tylko jakoś powstrzymać to
drżenie.
Po dziesięciu minutach przychodzi Sakura. Już prawie pierwsza. Ma na
sobie szarą bluzę od dresu bez żadnych napisów i spłowiałe niebieskie
dżinsy. Włosy związała z tyłu, na głowie ma granatową czapkę New Balance.
Na jej widok wreszcie przestaję szczękać zębami. Staje obok mnie i
przygląda się uważnie mojej twarzy, jakby sprawdzała uzębienie u psa.
Wydaje odgłos podobny do westchnienia, nie są to słowa. Potem klepie mnie
lekko dwa razy po biodrze. – Chodź – mówi.
Jej mieszkanie znajduje się dwie przecznice za sklepem. Jest to piętrowy
byle jaki budynek. Sakura wchodzi po schodach, wyjmuje z kieszeni klucz i
otwiera drzwi obite zielonymi panelami. Dwa pokoje, mała kuchenka i
łazienka. Ściany cienkie, podłoga okrutnie skrzypi. Pewnie słońce dochodzi
tu wyłącznie o zachodzie. Słychać skądś odgłos spuszczanej wody,
zamykanej szafki. Ale przynajmniej toczy się tu prawdziwe życie. Stosy
naczyń w zlewie, puste plastikowe butelki, w połowie przeczytane
czasopisma, zwiędłe tulipany w doniczce, lista zakupów przymocowana
taśmą klejącą do lodówki, rajstopy wiszące na oparciu krzesła, rozłożona na
stole strona gazety z programem telewizyjnym, popielniczka i długie, płaskie
pudełko virginia slims, kilka petów. Ten widok dziwnie dodaje mi otuchy.
– To mieszkanie koleżanki – wyjaśnia Sakura. – Kiedyś pracowałyśmy w
tym samym salonie fryzjerskim w Tokio, ale w zeszłym roku z pewnych
powodów wróciła do rodzinnego Takamatsu. Poprosiła mnie, żebym
popilnowała jej przez miesiąc mieszkania, bo chce pojechać na wycieczkę do
Indii. I jakby przy okazji zastępuję ją też w pracy. Pracuje jako fryzjerka.
Pomyślałam sobie, że może dobrze tak czasem dla odmiany wyrwać się z
Tokio. Ta dziewczyna wyznaje filozofię New Age, a skoro pojechała do
Indii, podejrzewam, że może nie wrócić po miesiącu.
Sadza mnie na krześle przy stole. Wyjmuje z lodówki puszkę pepsi-coli.
Szklaneczki brak. Zwykle nie piję coli. Jest za słodka i szkodzi na zęby, lecz
chce mi się pić, więc wypijam całą puszkę.
– Jesteś głodny? Co prawda mam tylko zupę z makaronem z torebki, ale
mogę ci zrobić.
Mówię, że nie jestem głodny.
 – Wiesz, że strasznie wyglądasz?
Kiwam głową.
– Co ci się właściwie stało?
– Sam nie wiem.
– Sam nie wiesz, co się stało. I sam nie wiesz, gdzie jesteś. To długa
historia, trudno wytłumaczyć – mówi, jakby potwierdzała fakty. – Ale w
każdym razie masz wielki problem, tak?
– Mam wielki problem – mówię. Gdyby tylko udało mi się ją przekonać,
że naprawdę mam wielki problem.
Przez pewien czas panuje milczenie. Przygląda mi się ze zmarszczonymi
brwiami. – Słuchaj, wcale nie masz w Takamatsu krewnych, prawda? Tak
naprawdę to uciekłeś z domu?
Kiwam głową.
– Ja też raz uciekłam z domu, będąc mniej więcej w twoim wieku, i
potrafię jakoś to poznać. Wiem, jak to jest. Dlatego przy pożegnaniu dałam ci
numer komórki. Pomyślałam, że może ci się do czegoś przydać.
– Dziękuję.
– Mieszkałam w Ichikawie, w prefekturze Chiba. Miałam złe układy w
domu, nie lubiłam szkoły, więc ukradłam rodzicom pieniądze i pojechałam
daleko. Miałam szesnaście lat. Dotarłam prawie do Abashiri na Hokkaido.
Znalazłam gospodarstwo hodowlane i poprosiłam, żeby mi dali pracę. Mogę
robić wszystko i będę ciężko pracować. Jeśli dadzą mi dach nad głową i
nakarmią, nie muszą mi płacić. Gospodyni była bardzo miła, dała mi herbaty
i poprosiła, żebym chwilę poczekała. Kiedy czekałam, niczego nie
podejrzewając, podjechał samochód policyjny i odesłali mnie prosto do
domu. Oni też byli do tego przyzwyczajeni. I wtedy dobrze to sobie
przemyślałam. Muszę zdobyć jakiś fach, wszystko jedno jaki, po to, żebym
nigdy nie musiała się martwić o pracę. Zrezygnowałam z liceum, poszłam do
szkoły zawodowej i zostałam fryzjerką.
Uśmiecha się, symetrycznie podnosząc kąciki ust. – Nie uważasz, że to
dość zdrowe podejście?
Zgadzam się.
– Słuchaj, wytłumaczysz mi spokojnie wszystko od początku? – pyta.
Potem wyjmuje z pudełka papierosa i zapala zapałką. – I tak się dziś nie
wyśpię, więc mogę posłuchać.
Tłumaczę od początku. Od ucieczki z domu. Ale oczywiście nie
wspominam o przepowiedni. O tym nie każdemu mogę powiedzieć.
10

– To znaczy, że Nakata może pana nazywać Panemkawamurą? – pan Nakata

jeszcze raz zadał to samo pytanie brązowemu, pręgowanemu kotu. Mówił
powoli słowo po słowie, by były jak najbardziej zrozumiałe.
Kot powiedział, że chyba widział niedaleko stąd Gomę (roczną kotkę,
biało-czarno-brązową). Lecz miał dość dziwny sposób mówienia, oczywiście
z punktu widzenia pana Nakaty. Zdawało się, że kot też ma trudności ze
zrozumieniem jego słów. Przez to rozmijali się i rozmowa do niczego nie
prowadziła.
– Nie martwię się, wysoka głowa.
– Nakata przeprasza. Nakata nie bardzo rozumie, co pan powiedział.
Nakata najmocniej przeprasza, ale nie jest zbyt rozgarnięty.
– W końcu chodzi o makrelę.
– Czyżby chodziło o to, że ma pan ochotę na makrelę?
– Nie. Pierwsza ręka, wiąże.
Pan Nakata od samego początku nie spodziewał się idealnego
porozumienia z kotami. To w końcu rozmowa między człowiekiem a kotami,
więc niemożliwe było proste bezpośrednie przekazanie sobie myśli. Przede
wszystkim pan Nakata miał problemy ze sztuką konwersacji – i z ludźmi, i z
kotami. W zeszłym tygodniu udało mu się bez trudu, gładko porozumieć z
panem Ōtsuką, ale był to raczej wyjątek. Ogólnie rzecz biorąc, zazwyczaj
nawet przekazanie sobie nawzajem prostych wiadomości wymagało sporego
wysiłku. W najgorszych przypadkach zaczynało to przypominać wołanie do
siebie z przeciwległych brzegów rzeki w wietrzny dzień. Tym razem właśnie
tak było.
Zależało to od rodzaju kota. Z niewiadomej przyczyny szczególnie
brązowe pręgowane zdawały się nadawać na innych częstotliwościach. Z
czarnymi zazwyczaj dobrze szło. Najlepiej umiał rozmawiać ze syjamskimi,
lecz, niestety, w tej okolicy rzadko miał okazję spotkania dzikiego
syjamskiego kota. Zwykle były pieczołowicie hodowane w domu. A wśród
dzikich nie wiedzieć czemu było wiele brązowych pręgowanych.
Choć zdawał sobie sprawę z możliwych trudności, za nic nie mógł
zrozumieć, o czym mówi pan Kawamura. Wymowę miał niewyraźną, pan
Nakata nie mógł odróżnić poszczególnych słów. Nie potrafił też odkryć, jak
się ze sobą wiążą. Brzmiały jak zagadki, nie jak zdania. Lecz pan Nakata był
bardzo cierpliwy i czego jak czego, ale czasu mu nie brakowało.
Wielokrotnie mówił to samo, a kot wielokrotnie powtarzał swoje odpowiedzi.
Siedzieli na kamieniach otaczających niewielki plac zabaw i mówili już
prawie od godziny, lecz rozmowa utknęła praktycznie w martwym punkcie.
– „Pankawamura” to tylko po to, żeby móc się do pana jakoś zwracać.
Nie ma szczególnego znaczenia. To tylko nazwisko. Nakata nadaje nazwiska
wszystkim Kotom, żeby je zapamiętać. Nie sprawi tym panu absolutnie
żadnego kłopotu. Dlatego Nakata bardzo prosi zgodzić się, żeby tak pana
nazywał.
W odpowiedzi pan Kawamura zamruczał pod nosem coś
niezrozumiałego. Do niczego to nie doprowadziło, więc pan Nakata
zdecydował się przejść do następnego tematu. Jeszcze raz pokazał panu
Kawamurze zdjęcie Gomy.
– To jest Goma, Paniekawamura. Kotka, której Nakata szuka. Roczna,
czarno-biało-brązowa. Należała do Państwakoizumi pod numerem trzecim w
Nogata, ale pewien czas temu zniknęła. Panikoizumi otworzyła okno, a ona
szybko wyskoczyła i zniknęła. Dlatego Nakata pyta jeszcze raz: czy widział
pan tego Kota?
Pan Kawamura ponownie przyjrzał się zdjęciu i skinął głową.
– Kwamura, jeśli makrela, wiąże. Jeśli wiąże, szuka.
– Nakata przeprasza, ale tak jak przedtem wspominał, jest dość głupi i nie
bardzo rozumie, co pan mówi. Czy mógłby pan jeszcze raz powtórzyć?
– Kwamura, jeśli makrela, zepsuwa. Jeśli szuka, wiąże.
– Chodzi o rybę makrelę?
– Zepsuwa makrela, jeśli związać, Kwamura.
Pan Nakata potarł krótko ostrzyżone przyprószone siwizną włosy i przez
chwilę rozmyślał. Jak się wydostać z tej przypominającej labirynt rozmowy o
tajemniczej makreli? Łamał sobie głowę, lecz nie wpadł na żaden pomysł.
Pan Nakata był niezbyt mocny w logicznych rozważaniach. Tymczasem pan
Kawamura, zupełnie jakby go to nie dotyczyło, podniósł tylną łapę i mocno
podrapał się pod brodą.
Wtedy rozległ się za nimi jakby cichy śmiech. Pan Nakata obejrzał się.
Na niskim betonowym ogrodzeniu sąsiedniego domu siedziała piękna smukła
kotka syjamska i patrzyła na nich zmrużonymi oczyma.
– Przepraszam, pan Nakata, prawda? – zapytała aksamitnym głosem.
– Tak. Tak jest. Nakata. Dzień dobry.
– Dzień dobry – odpowiedziała kotka.
– Tak, dziś, niestety, od rana jest zachmurzenie, lecz wygląda na to, że
jednak się nie rozpada – oznajmił pan Nakata.
– Miejmy nadzieję, że się nie rozpada – odparła kotka.
Zbliżała się do średniego wieku. Miała dumnie wyprostowany ogon i
obróżkę z imieniem. Do tego ładny pyszczek, na ciele ani grama
niepotrzebnego tłuszczu.
– Proszę mnie nazywać Mimi. Jak Mimi z Cyganerii. Jest taka aria: Si, mi
chiamano Mimi.
– Aha – odparł pan Nakata.
– Mówię o takiej operze Pucciniego. Moi właściciele są wielkimi
wielbicielami opery – powiedziała Mimi z miłym uśmiechem. –
Zaśpiewałabym panu, lecz, niestety, nie mam słuchu.
– Nakata jest naprawdę zaszczycony, Pannomimi.
– Cała przyjemność po mojej stronie.
– Pannamimi mieszka w pobliżu?
– Tak, właściciele mieszkają w tym piętrowym domu, który stąd widać.
Państwo Tanabe. Tam, gdzie za bramą stoi kremowe bmw 530.
– Aha – odparł pan Nakata. Nie wiedział, co oznacza „bmw”, ale
zobaczył coś, co wyglądało na kremowy samochód. To musiało być bmw.
– Proszę pana – zaczęła Mimi. – Jestem kotką chodzącą własnymi
drogami, z natury indywidualistką i nie lubię się do niczego niepotrzebnie
wtrącać. Ale on – zdaje się, że nazwał go pan Kawamura – jest, prawdę
mówiąc, niezbyt rozgarnięty. Kiedy był jeszcze mały, został potrącony przez
jakieś dziecko z sąsiedztwa jadące na rowerze. Siła uderzenia rzuciła go w
powietrze i spadł, uderzając głową o betonową krawędź. Biedak. Od tego
czasu nie potrafi mówić sensownie. Dlatego mimo że próbuje pan tak
cierpliwie z nim rozmawiać, obawiam się, że na nic się to nie zda. Przed
chwilą to stamtąd zauważyłam i nie mogłam na to patrzeć, więc
postanowiłam się wtrącić, choć wiem, że się narzucam.
– Ależ nic podobnego! Nakata bardzo dziękuje za ostrzeżenie. Lecz
podobnie jak Pankawamura, Nakata też jest dosyć głupi i radzi sobie w życiu
tylko dzięki uprzejmości wielu osób. Dlatego też co miesiąc otrzymuje
rentęinwa lidzką od pana Burmistrza. Jest bardzo wdzięczny, że Pannamimi
wyraziła swoje zdanie.
– I… szuka pan kota, prawda? – zapytała Mimi. – Nie podsłuchiwałam,
tylko drzemałam tu w pobliżu i chcąc nie chcąc, usłyszałam, o czym
rozmawialiście. Zdaje się, że wspomniał pan o kotce imieniem Goma.
– Tak. Tak jest..
– I ten pan Kawamura twierdzi, że ją widział, tak?
– Tak, przed chwilą tak mówił. Ale Nakata nie mógł w swojej głupocie
zrozumieć, co mówił dalej, i miał mały kłopot.
– A może spróbuje pan z nim porozmawiać za moim pośrednictwem?
Może kotom łatwiej się porozumieć, a poza tym ja jestem trochę
przyzwyczajona do jego dziwnego sposobu mówienia. Może ja go wypytam,
a potem wszystko panu pokrótce streszczę?
– Gdyby Pannamimi mogła, Nakata byłby bardzo zobowiązany.
Syjamska kotka skinęła głową i zeskoczyła z betonowego ogrodzenia
lekko jak baletnica. Powoli podeszła do pana Kawamury z ogonem
wyprostowanym jak drzewce flagi i usiadła obok. Pan Kawamura od razu
wyciągnął głowę i próbował ją z tyłu obwąchać, lecz kotka natychmiast
pacnęła go łapką w pyszczek, więc się skulił. Mimi szybko pacnęła go
jeszcze raz w nos.
– Grzecznie słuchaj, co mówię, ty idioto. Śmierdzący fiucie – krzyknęła
na niego groźnie.
– Jak się go od razu nie przywoła do porządku, nic z tego nie wyjdzie –
powiedziała, odwracając się do pana Nakaty, jakby chciała się
usprawiedliwić. – Inaczej przestaje uważać i mówi coraz dziwniej. To nie
jego wina, że go to spotkało i żal mi go, no, ale nie ma rady.
– Tak – zgodził się pan Nakata, nie wiedząc, o co chodzi.
 Rozpoczęła się rozmowa między kotami. Mówiły szybko, cicho i pan
Nakata nie mógł nic zrozumieć. Mimi ostro zadawała pytania, a pan
Kawamura bojaźliwie odpowiadał. Kiedy choć trochę spóźniał się z
odpowiedzią, Mimi wymierzała mu bezlitosne policzki. Ze wszystkim dawała
sobie radę. Była też wykształcona. Pan Nakata rozmawiał przedtem z
wieloma kotami, ale po raz pierwszy spotkał takiego, który znał się na
markach samochodów i słuchał opery. Pan Nakata z podziwem przyglądał
się, jak efektywnie i szybko pracuje.
Kiedy mniej więcej wszystkiego już się dowiedziała, odpędziła pana
Kawamurę, jakby mówiła: „Już dość, idź sobie!”, a on zniknął gdzieś jak
niepyszny. Mimi przyjaźnie usiadła panu Nakacie na kolanach.
– On… Pan Kawamura podobno kilka razy widział Gomę w tej trawie
tam dalej. Na tym placu, gdzie mają budować. Pewna firma samochodowa
miała tam magazyn części. Wykupiła go firma deweloperska i zrównała z
ziemią, bo planują budowę eleganckiego wielopiętrowego apartamentowca.
Lecz mieszkańcy się zorganizowali i zaprotestowali, rozpoczęła się
skomplikowana walka w sądzie i ciągle nie mogą jakoś rozpocząć budowy.
Ostatnio często się słyszy o takich sprawach. Przez to wybujała tam trawa,
zwykle nikogo nie ma i plac stał się idealnym miejscem dla dzikich kotów. Ja
nie prowadzę ożywionego życia towarzyskiego, boję się też złapać pchły,
więc tam nie chodzę. Jak pan wie, z pchłami jest zawracanie głowy. Jak się je
złapie, trudno się pozbyć. Jak ze złym nawykiem.
– Tak – odparł pan Nakata.
– Podobno ta kotka z pana zdjęcia, jeszcze młoda, ładna, trójkolorowa, w
obróżce przeciw pchłom, zachowywała się bardzo niepewnie. Prawie się nie
odzywała. Na pierwszy rzut oka było widać, że to nieznająca świata domowa
kotka, która się zgubiła i nie wie, jak wrócić do domu.
– A kiedy to mogło być?
– Podobno ostatni raz widział ją trzy albo cztery dni temu. Jest głupi,
trudno, żeby pamiętał daty. Ale mówił, że to było dzień po deszczu, więc
myślę, że w poniedziałek. Zdaje mi się, że w niedzielę dość solidnie padało.
– Tak. Nakata nie jest pewien, czy to było w niedzielę, ale też pamięta, że
mniej więcej wtedy padało. A potem już jej nie widział, tak?
– To był ostatni raz. Podobno inne koty też jej później nie widziały. Ten
kot jest do niczego, gada bez sensu, ale dość porządnie się upewniłam, więc
myślę, że mniej więcej taka jest prawda.
– Nakata naprawdę bardzo dziękuje.
– Nie ma za co. To żadna fatyga. Zwykle rozmawiam tylko z nicponiami
z sąsiedztwa, z którymi trudno mi znaleźć wspólny temat i bardzo mnie to
irytuje. Dlatego kiedy mam okazję porozmawiać spokojnie z rozsądnym
człowiekiem, otwierają się przede mną nowe horyzonty.
– Aha – powiedział pan Nakata. – Jednak Nakata ciągle nie rozumie, czy
kiedy Pankawamura mówił o makreli, chodziło mu o rybę, makrelę.
Mimi zachichotała, podniosła lewą przednią łapkę i przyjrzała się różowej
poduszeczce. – On ma bardzo ubogie słownictwo.
– Sło wnictwo?
– Nie zna zbyt wielu słów – grzecznie wyjaśniła Mimi. – Wszystkie
dobre rzeczy do jedzenia to makrela. Uważa, że makrela to najwspanialsze
jedzenie na świecie. Nie wie nawet o istnieniu dorady, flądry czy halibuta.
Pan Nakata chrząknął. – Prawdę mówiąc, Nakata też bardzo lubi makrelę.
Oczywiście lubi też węgorza.
– Ja także lubię węgorza. Nie da się go co prawda jeść codziennie.
– Pannamimi ma całkowitą słuszność. Nie da się go jeść codziennie.
Oboje zatopili się w cichych rozmyślaniach. Płynął między nimi czas
wypełniony głębokimi refleksjami o węgorzach.
– I on chciał powiedzieć – podjęła Mimi, jakby nagle sobie przypomniała
– że podobno wkrótce po tym, jak na placu zaczęły się zbierać okoliczne
koty, zaczął się tam pojawiać zły człowiek, który je łapie. I ponoć inne koty
przypuszczają, że mógł złapać Gomę. Podobno przynosi coś dobrego do
zjedzenia, żeby przynęcić koty, chwyta je i wrzuca do dużego worka. Robi to
bardzo zręcznie, więc głodne, nieznające świata koty łatwo wpadają w
pułapkę. Złapał nawet kilka dzikich, które były bardzo ostrożne. To
bezlitosne. Nie ma dla kota nic gorszego niż wrzucenie do worka.
– Aha – powiedział pan Nakata i znów potarł przyprószone siwizną
włosy. – A co robi z kotami, jak je złapie?
– Tego nie wiem. Dawniej robiono z kociej skóry shamiseny, ale teraz
shamisen nie jest zbyt popularnym instrumentem i ostatnio podobno wyrabia
się je z plastiku. I gdzieś na świecie jada się koty, ale na szczęście w Japonii
nie ma takiego zwyczaju. Dlatego sądzę, że można wykluczyć te dwie
możliwości. Jakie są poza tym? Niektórzy używają kotów do eksperymentów
naukowych. Są na świecie różne doświadczenia naukowe z użyciem kotów.
Jeden z moich przyjaciół był używany do eksperymentów psychologicznych
na Uniwersytecie Tokijskim. To straszna historia, ale jest bardzo długa, więc
nie będę teraz opowiadać. Poza tym – nie jest ich co prawda zbyt wielu – są
psychopaci, którzy lubią się znęcać nad kotami. Łapią kota i na przykład
ucinają mu ogon nożyczkami.
– Aha – powiedział pan Nakata. – Ucinają ogon i co z nim robią?
– Nic nie robią. Lubią tylko się znęcać, sprawiać kotom ból. To im
sprawia przyjemność. Są na tym świecie i tacy skrzywieni ludzie.
Pan Nakata zamyślił się nad tym przez chwilę, lecz nie mógł zrozumieć,
na czym polegała przyjemność ucinania kotu ogona.
– Czyli możliwe, że Gomę zabrał taki „skrzywiony” człowiek? – zapytał.
Mimi poruszyła długimi białymi wąsami i skrzywiła się. – Tak. Nie chcę
o tym myśleć i sobie tego wyobrażać, lecz nie można tego wykluczyć.
Niezbyt długo żyję, ale i tak napatrzyłam się na wiele tak bezlitosnych scen,
że przekraczały granice wyobraźni. Wiele osób uważa, że kot ma bardzo
lekkie życie, przez cały dzień wygrzewa się na słońcu, nie musi pracować,
ale kocie życie wcale nie jest sielanką. Koty to małe, bezsilne stworzenia,
które łatwo zranić. Nie mają pancerza jak żółwie ani skrzydeł jak ptaki. Nie
mogą też jak krety zakopać się pod ziemię, ani zmienić barw jak kameleon.
Ludzie nie wiedzą, ile kotów jest co dzień krzywdzonych i odchodzi z tego
świata. Ja na szczęście znalazłam się w serdecznej rodzinie państwa Tanabe,
dzieci mnie kochają i niczego mi nie brakuje, lecz nawet ja mam czasem
pewne trudności. Więc sądzę, że dzikie koty muszą mieć bardzo trudne życie.
– Pannamimi jest bardzo mądra – powiedział pan Nakata z podziwem dla
jej elokwencji.
– Ależ nic podobnego! – odparła Mimi, wstydliwie mrużąc oczy. – Leżę
sobie w domu, oglądam telewizję i samo mi wchodzi do głowy. Przybywa mi
tylko niepotrzebnej wiedzy. Czy pan ogląda telewizję?
– Nie, Nakata nie ogląda telewizji. Wszyscy w telewizji szybko mówią i
Nakata nie nadąża. Nakata jest głupi i nie umie czytać. A jak się nie umie
czytać, to nie bardzo rozumie się telewizję. Czasami słucha radia, ale tam też
szybko mówią i się męczy. Dużo przyjemniej mu wyjść na dwór i tak na
powietrzu rozmawiać sobie z Kotami.
 – Coś takiego!
– Tak.
– Mam nadzieję, że Gomie nic się nie stało.
– Pannomimi, Nakata ma zamiar przez pewien czas poobserwować ten
pusty plac.
– On mówił, że ten człowiek jest wysoki, nosi szczególny wydłużony
kapelusz, długie skórzane buty. I szybko chodzi. Podobno strasznie dziwnie
wygląda, więc od razu można go poznać. Kiedy koty z tego placu go
zauważą, od razu się rozbiegają. Ale nowo przybyły, niewiedzący o niczym
kot…
Pan Nakata starannie zapamiętał te wszystkie informacje. Zamknął
pieczołowicie w ważnej szufladce z rzeczami, o których nie wolno
zapomnieć. Ten człowiek jest wysoki, nosi szczególny wydłużony kapelusz i
skórzane długie buty.
– Mam nadzieję, że się to panu przyda – powiedziała Mimi.
– Nakata doprawdy bardzo dziękuje. Gdyby Pannamimi życzliwie nie
zaproponowała pomocy, Nakata pewnie dalej tkwiłby przy makreli i nie mógł
się posunąć dalej. Jest pani bardzo wdzięczny.
– Moim zdaniem – zaczęła Mimi, podnosząc wzrok na Nakatę i
marszcząc brwi – ten człowiek jest niebezpieczny. Bardzo niebezpieczny.
Prawdopodobnie nie wyobraża pan sobie jak niebezpieczny. Ja za nic nie
zbliżyłabym się do tego placu. No, ale pan jest człowiekiem, poza tym to
pana praca, więc nie ma rady, ale proszę bardzo uważać.
– Dziękuję bardzo. Nakata postara się być jak najostrożniejszy.
– Proszę pana, świat jest bardzo, bardzo brutalny. Nikomu nie uda się
uciec od przemocy. Proszę o tym nie zapominać. Ostrożności nigdy za wiele.
To samo dotyczy kotów i ludzi.
– Tak. Nakata będzie o tym pamiętał.
Lecz pan Nakata nie bardzo zrozumiał, gdzie i co jest na świecie brutalne.
Na świecie było wiele spraw, których nie rozumiał, i do nich zaliczały się
kwestie mające związek z przemocą.

Pan Nakata pożegnał się z Mimi i wyruszył na pusty plac. Miał on wielkość
małego boiska. Otoczony był wysokim płotem z dykty z napisem: „Teren
budowy. Nieupoważnionym wstęp wzbroniony” (którego pan Nakata
oczywiście nie mógł przeczytać). Bramę zamknięto ciężkim łańcuchem, lecz
zaszedł od tyłu i stamtąd udało mu się łatwo dostać do środka przez przerwę
między płytami. Zdawało się, że ktoś specjalnie wyważył część płotu. Rząd
magazynów, które tam przedtem stały, został zburzony, lecz terenu nie
wyrównano i rozrosła się na nim zielona trawa. Nawłoć wybujała do
wysokości dziecka. Trzepotało nad nią kilka motyli. Ziemia z wykopów
zmoczona deszczem stwardniała, tu i tam sterczały niewielkie wzgórki. To
miejsce na pewno bardzo się kotom podobało. Ludzie tu nie przychodzili,
żyły różne małe stworzonka i było mnóstwo kryjówek.
Pan Nakata nie dostrzegł nigdzie pana Kawamury. Zauważył jedynie dwa
chude koty o wyleniałej sierści. Powiedział do nich miło „dzień dobry”, lecz
one rzuciły mu zimne spojrzenia i nie odpowiadając, zniknęły w zaroślach.
Nic dziwnego. Nikt nie chce, żeby go złapał jakiś wariat i obciął mu ogon.
Pan Nakata też by nie chciał, mimo że oczywiście nie miał ogona. To
zrozumiałe, że stały się ostrożne.
Pan Nakata stanął na niewielkim wzniesieniu i rozejrzał się dookoła.
Nikogo nie było. Tylko białe motylki krążyły nad trawami, jakby czegoś
szukając. Pan Nakata znalazł sobie odpowiednie miejsce, usiadł, wyjął z
płóciennej torby na ramię dwie bułeczki ze słodką pastą fasolową i zjadł je
jak zawsze na drugie śniadanie. Mrużąc oczy, napił się też ciepłej herbaty z
termosu. Ciche wczesne popołudnie. Wszystko odpoczywało w harmonii i
spokoju. Panu Nakacie nie mieściło się w głowie, że w takim miejscu czai się
ktoś knujący okrucieństwa przeciwko kotom.
Powoli żując bułeczkę, potarł krótko ostrzyżone przyprószone siwizną
włosy. Gdyby ktoś tu teraz był, wyłumaczyłby mu, że „Nakata jest głupi”,
lecz ponieważ nie było nikogo, skinął tylko kilka razy lekko głową sam do
siebie i dalej jadł w milczeniu. Kiedy skończył, złożył celofan po bułeczkach
i schował do torby. Mocno zakręcił termos i także schował. Niebo było
pokryte warstwą chmur, lecz po tym, jak różniły się barwą, poznał, że słońce
ma mniej więcej nad głową.
Ten człowiek jest wysoki, nosi szczególny wydłużony kapelusz i skórzane
długie buty.
Pan Nakata starał się odmalować sobie w wyobraźni tego człowieka, lecz
nie wiedział, jaki ma być szczególny wydłużony kapelusz i długie skórzane
buty. Nigdy w życiu nie widział takich rzeczy. Mimi mówiła, że zdaniem
pana Kawamury można go od razu rozpoznać. To znaczy, że pozostaje tylko
czekać, aż się go zobaczy, pomyślał pan Nakata. To najpewniejszy sposób.
Podniósł się z ziemi i wysikał na trawę. Było to długie, uczciwe sikanie.
Później usiadł w zaroślach w jak najmniej widocznym miejscu na skraju
placu i postanowił spędzić popołudnie, czekając na pojawienie się tego
dziwnego mężczyzny.
Czekanie jest nudnym zadaniem. Nie wiadomo, kiedy ten człowiek
następnym razem tu przyjdzie. Może jutro, a może za tydzień. Albo już nigdy
się nie pojawi – przecież to nie jest wykluczone. Lecz pan Nakata był
przyzwyczajony do bezcelowego czekania, do bezczynnego siedzenia i
wytracania czasu. Wcale go to nie męczyło.
Czas nie stanowił większego problemu. Płynął w odpowiednim dla niego
tempie. Pan Nakata nie nosił nawet zegarka. Nadchodził ranek, robiło się
widno, następnie wieczór i ściemniało się. Gdy się ściemniało, szedł do
pobliskiej łaźni, a po powrocie do domu ogarniała go senność. W niektóre
dni tygodnia łaźnia była nieczynna i wtedy, chcąc nie chcąc, wracał do domu.
Kiedy nadchodziła pora posiłku, czuł głód, a gdy trzeba było iść po wypłatę
rentyinwa lidzkiej (ktoś życzliwy zawsze mu o tym przypominał), wiedział,
że minął miesiąc. W dzień po odebraniu rentyinwa lidzkiej, szedł do
pobliskiego fryzjera się ostrzyc. Latem ktoś z Urzędu Dzielnicowego stawiał
mu węgorza [7] , a na Nowy Rok dawano mu tradycyjne kulki ryżowe.
Pan Nakata rozluźnił się, wyłączył umysł i przeszedł w stan „przepływu
prądu”. Robił to niezwykle naturalnie dzień w dzień od dzieciństwa, nawet
się nad tym nie zastanawiając. Wkrótce zaczął się unosić nad granicą
świadomości jak motyl. Po drugiej stronie granicy znajdowała się przepaść.
Czasami odrywał się od krawędzi i krążył nad przepaścią, od widoku której
kręciło się w głowie. Lecz nie bał się tamtej ciemności ani głębi. Dlaczego
miałby się bać? Ten bezdenny, mroczny świat, ciężka cisza i chaos od dawna
były jego przyjaciółmi, teraz stały się jego częścią. Pan Nakata dobrze o tym
wiedział. W tym świecie nie było liter, nie było dni tygodnia, nie było
groźnego pana Burmistrza, nie było opery, nie było bmw. Nie było też
nożyczek ani wysokich kapeluszy. Ale jednocześnie nie było węgorzy,
słodkich bułeczek. Tamto miejsce było wszystkim, lecz nie miało części. A
ponieważ nie miało części, nie trzeba było nic tam zmieniać. Niczego
dodawać ani ujmować. Nie trzeba myśleć o trudnych rzeczach, wystarczy
pozwolić ciału przesiąknąć wszystkim. Było to dla pana Nakaty
najwspanialsze.
Czasami zapadał w drzemkę. Lecz choć spał, pięć jego zmysłów czujnie
obserwowało ów pusty plac budowy. Gdyby coś się tam zdarzyło, gdyby ktoś
się pojawił, pan Nakata od razu by się obudził i przystąpił do działania.
Niebo pokrywała gładka warstwa szarych chmur, ale przynajmniej nie
zanosiło się na deszcz. Wiedziały o tym wszystkie koty i wiedział pan
Nakata.
11

Kiedy kończę opowiadać, jest już bardzo późno. Sakura słucha mnie uważnie
z łokciami opartymi na kuchennym stole. Mam dopiero piętnaście lat, chodzę
do gimnazjum, ukradłem ojcu pieniądze i uciekłem z domu w Nakano.
Zatrzymałem się w hotelu w centrum Takamatsu, w dzień chodziłem do
biblioteki i czytałem książki. Kiedy odzyskałem przytomność, leżałem cały
pokrwawiony na terenie świątyni. To jej powiedziałem. Oczywiście o wielu
rzeczach nie wspomniałem. Trudno jest mówić o naprawdę ważnych
rzeczach.
– To znaczy, że twoja mama odeszła, zabierając ze sobą tylko twoją
starszą siostrę. Zostawiła ojca i ciebie, choć dopiero skończyłeś cztery latka.
Wyciągam z portmonetki zdjęcie znad morza i pokazuję jej. – To moja
siostra. – Sakura przygląda się przez chwilę fotografii.
– Od tego czasu ani razu jej nie widziałem – mówię. – Matki też nie
widziałem. Nie mam z nią żadnego kontaktu, nie wiem, gdzie jest. Nie mogę
sobie nawet przypomnieć, jak wyglądała. Nie ma ani jednego zdjęcia.
Pamiętam jej zapach. I jakby dotyk. Ale twarzy nie.
– Hm – mruczy Sakura. Z brodą opartą na dłoniach patrzy na mnie
zmrużonymi oczami. – Musiało ci być ciężko.
– Pewnie tak.
Dalej przygląda mi się w milczeniu. – I nie mogłeś się dogadać z ojcem?
– pyta po chwili.
„Nie mogłem się dogadać”… Nie wiem, co na to odpowiedzieć. Nic nie
mówię, tylko kręcę głową.
– Pewnie, że nie. Jakbyście się dogadywali, nie uciekłbyś przecież z
domu. Więc uciekłeś, a dziś nagle straciłeś świadomość czy pamięć.
– Uhm.
– Kiedyś przedtem ci się to zdarzyło?
– Od czasu do czasu się zdarza – odpowiadam szczerze. – Kiedy się
wścieknę, to jakby mi wywaliło bezpiecznik. Ktoś naciska jakiś przycisk w
mojej głowie i ciało zaczyna działać, zanim mózg pomyśli. Tak jakbym był
przy tym obecny, a jednocześnie nie.
– To znaczy, że tracisz panowanie nad sobą i zaczynasz być brutalny.
– Kilka razy się to zdarzyło – przyznaję.
– Zrobiłeś komuś krzywdę?
Przytakuję. – Dwa razy. Ale to nie było nic poważnego.
Zastanawia się nad tym przez chwilę.
– I sądzisz, że tym razem też zdarzyło ci się coś takiego?
Potrząsam głową. – Pierwszy raz jest coś tak poważnego. Tym razem…
nie mam pojęcia, w jakich okolicznościach straciłem przytomność i zupełnie
nie pamiętam, czy coś robiłem, kiedy byłem nieprzytomny. Całkowicie
straciłem pamięć. Nigdy przedtem nie było tak strasznie.
Ogląda podkoszulek, który wyciągnąłem z plecaka. Dokładnie bada
plamy krwi, których nie udało mi się sprać.
– I… ostatnia rzecz, jaką pamiętasz, to to, że jadłeś obiad. Późnym
popołudniem w jadłodajni niedaleko dworca.
Przytakuję.
– Nie wiesz, co było dalej. Kiedy się ocknąłeś, leżałeś głęboko w
zaroślach za tą świątynią. Minęło około czterech godzin. Koszulę miałeś
pokrwawioną, w lewym barku czułeś ostry ból.
Ponownie przytakuję. Sakura przynosi skądś plan miasta, rozkłada na
stole i sprawdza odległość od dworca do świątyni.
– Nie jest daleko, ale też niezbyt blisko na piechotę. Ciekawe, dlaczego
tam poszedłeś? To w zupełnie przeciwnym kierunku od dworca niż twój
hotel. Byłeś przedtem w tamtej okolicy?
– Ani razu.
– Zdejmij na chwilę koszulę.
Rozbieram się do pasa, a ona staje za mną i mocno ściska mój lewy bark.
Jej palce wpijają się w ciało i mimowolnie wydaję jęk. Ma dużo siły.
– Boli?
– Dość porządnie – odpowiadam.
 – Musiałeś na coś z rozpędu wpaść. Albo ktoś cię mocno uderzył.
– Nic nie pamiętam.
– Tak czy inaczej, chyba nic nie jest złamane – mówi, na różne sposoby
obmacując bolące miejsce. Czasem sprawia mi ból, lecz dotyk jej palców jest
przedziwnie przyjemny. Uśmiecha się, kiedy jej to mówię.
– Mam talent do masażu. Dlatego mogę się utrzymać z fryzjerstwa.
Wszędzie człowieka cenią, jeżeli zna się na masażu.
Jeszcze przez pewien czas masuje mi ramię. Potem mówi: – Myślę, że to
nie jest nic poważnego. Jak się prześpisz, pewnie przejdzie.
Podnosi mój podkoszulek, wkłada do plastikowej torby i wyrzuca do
kosza. Szybko sprawdza dżinsową koszulę i wrzuca ją do pralki w łazience.
Otwiera szufladę komody, grzebie w niej przez chwilę, wyciąga biały
podkoszulek i podaje mi. Jest nowy. Reklamuje rejsy statkiem z wyspy Maui,
podczas których można zobaczyć wieloryby. Jest na nim rysunek
wielorybiego ogona wystającego znad wody.
– To największy z podkoszulków, jakie tu są. Nie jest mój, ale nie
przejmuj się tym specjalnie. Pewnie ktoś jej go przywiózł w prezencie z
wycieczki. Może ci się nie podobać, ale na razie włóż go.
Wciągam podkoszulek. Rozmiar jest w sam raz.
– Jak chcesz, możesz go sobie wziąć.
– Dziękuję.
– Nigdy przedtem nie straciłeś pamięci na tak długi czas? – pyta.
Przytakuję. Zamykam oczy, czuję dotyk nowego podkoszulka, wdycham
jego zapach.
– Wiesz, Sakura, ja się strasznie boję – wyznaję szczerze. – Tak się boję,
że nie wiem, co począć. Może zraniłem kogoś przez te cztery godziny, kiedy
odebrano mi pamięć? Zupełnie nie pamiętam, co robiłem. Ale tak czy inaczej
jestem pokrwawiony. Jeżeli wplątałem się w jakieś przestępstwo, z punktu
widzenia prawa ponoszę za to odpowiedzialność, nawet jeśli straciłem
pamięć. Tak jest, prawda?
– A może to po prostu krwotok z nosa? Może ktoś rozkojarzony szedł
ulicą, wpadł na latarnię, rozkrwawił sobie nos, a ty mu tylko pomogłeś.
Przecież mogło tak być? Rozumiem, że się martwisz, ale postarajmy się nie
myśleć do rana o złych rzeczach. Rano dostarczą gazetę, w telewizji będą
wiadomości, jeżeli zdarzył się w tej okolicy jakiś poważny wypadek,
dowiemy się, choćbyśmy nie chcieli. Wystarczy wtedy się spokojnie
zastanowić. Krew płynie z różnych powodów i często się zdarza, że w
rzeczywistości coś jest mniej poważne, niż się z pozoru wydaje. Jestem
kobietą i taką ilość krwi widuję co miesiąc, jestem przyzwyczajona. Wiesz, o
co mi chodzi?
Przytakuję. Czuję, że się lekko czerwienię. Sakura wsypuje do dużego
kubka trochę nescafé i gotuje wodę w rondlu. Czekając, aż zawrze, zapala
papierosa. Zaciąga się tylko parę razy, a potem gasi pod kranem. Rozchodzi
się zapach dymu z domieszką mentolu.
– Chciałabym cię zapytać o sprawę osobistą, mogę?
Mówię, że może.
– Twoja siostra została adoptowana. To znaczy, twoi rodzice wzięli ją
skądś na wychowanie przed twoim urodzeniem.
Potwierdzam. Tak, rodzice adoptowali dziecko, ale nie wiem dlaczego.
Potem ja się urodziłem. Prawdopodobnie nie byłem planowany.
– A ty jesteś niewątpliwie dzieckiem swojej matki i ojca?
– O ile wiem.
– A mimo to, kiedy twoja matka odchodziła, zabrała ze sobą twoją
siostrę, z którą nie łączyły ją więzy krwi, a nie ciebie – mówi Sakura. –
Zwykle kobiety nie robią takich rzeczy.
Milczę.
– Dlaczego to zrobiła?
Potrząsam głową i mówię, że nie wiem. Tysiące razy zadawałem sobie to
pytanie.
– I oczywiście to cię zraniło.
Czy mnie to zraniło? – Nie jestem pewien – odpowiadam. – Ale myślę, że
nawet jeżeli się kiedyś ożenię, nie będę miał dzieci. Bo na pewno nie
wiedziałbym, jak je traktować.
– U mnie sytuacja nie była tak bardzo skomplikowana jak u ciebie, tylko
przez długi czas nie mogłam się dogadać z rodzicami i przez to popełniłam
mnóstwo głupstw. Dlatego wiem, co czujesz. Ale chyba lepiej się tak z góry
nie zarzekać. Bo na świecie nie ma nic pewnego.
 Stojąc przed kuchenką, pije z dużego kubka parującą kawę. Jest na nim
obrazek rodziny Muminków. Nie odzywa się. Ja też się nie odzywam.
– Nie masz żadnych krewnych, którzy mogliby ci pomóc? – pyta Sakura
po pewnym czasie.
Mówię, że nie mam. Rodzice ojca od dawna nie żyją, nie miał braci,
sióstr, wujów ani ciotek. Nie mam jak sprawdzić, czy to prawda. Ale
przynajmniej pewne jest to, że nie utrzymujemy żadnych stosunków z
krewnymi. A o krewnych ze strony matki nigdy nie było żadnej mowy. Nie
wiem nawet, jak matka się nazywała, a co dopiero mówić o jej krewnych.
– Kiedy tak cię słucham, twój ojciec wydaje się być z innej planety –
mówi Sakura. – Przyleciał na Ziemię z jakiejś gwiazdy, przebrał się za
człowieka, porwał Ziemiankę i miał z nią dziecko, ciebie, żeby zwiększyć
liczbę własnych potomków. Matka dowiedziała się prawdy, przestraszyła się
i uciekła. Brzmi to jak jakiś ponury film science fiction.
Nie wiem, co powiedzieć, więc milczę.
– No, dajmy spokój z żartami – mówi i uśmiecha się, podnosząc kąciki
ust, żeby mi pokazać, że żartowała. – Czyli na tym wielkim świecie nie
możesz liczyć na nikogo oprócz siebie.
– Sądzę, że na to wygląda.
Przez pewien czas pije kawę oparta o zlew.
– Muszę się trochę przespać – mówi, jakby sobie przypomniała. Na
zegarze jest po trzeciej. – Wstaję o pół do ósmej, więc się nie wyśpię, ale
trochę się muszę zdrzemnąć, bo trudno jest pracować po nieprzespanej nocy.
A ty co będziesz robił?
Mówię, że mam śpiwór i, jeśli można, prześpię się w jakimś kącie, gdzie
nie będę przeszkadzał. Wyciągam z plecaka śpiwór, rozkładam i roztrzepuję.
Sakura przygląda mi się z podziwem. – Zupełnie jak harcerz.

Światło zostaje zgaszone, ona leży pod kołdrą, a ja w śpiworze zamykam

oczy i próbuję zasnąć. Lecz nie mogę spać. W oczach nam plamy krwi na
białym podkoszulku. Na dłoniach czuję ich dotyk, jakby został wypalony.
Otwieram oczy i wpatruję się w sufit. Gdzieś skrzypi podłoga. Gdzieś leci
woda. Gdzieś znów słychać sygnał karetki pogotowia. Bardzo daleki, lecz w
ciemności brzmi dziwnie namacalnie.
 – Słuchaj, nie możesz usnąć? – z mroku dobiega jej cichy głos.
Mówię, że nie.
– Ja też nie mogę spać. Po co piłam kawę? Zagapiłam się.
Zapala światło przy głowie, sprawdza godzinę i gasi.
– Nie zrozum mnie źle – mówi. – Ale jeśli chcesz, możesz się tu koło
mnie położyć. Prześpijmy się razem. Ja też nie mogę usnąć.
Wyłażę ze śpiwora i wsuwam się pod jej kołdrę. Mam na sobie bokserki i
podkoszulek, a ona jasnoróżową piżamę.
– Słuchaj, ja mam w Tokio stałego chłopaka. Nic specjalnego, no, ale to
mój chłopak. Dlatego nie uprawiam seksu z innymi. Może na to nie
wyglądam, lecz jestem dość zasadnicza w takich sprawach. Można
powiedzieć staroświecka. Dawniej taka nie byłam i postępowałam
bezsensownie, teraz już nie. Zrobiłam się porządna. Dlatego nic sobie nie
wyobrażaj. Jesteśmy jak siostra z młodszym bratem. Rozumiesz?
Mówię, że rozumiem.
Otacza mnie ramieniem i lekko przytula. Potem przyciska policzek do
mego policzka. – Biedaku – mówi.
Oczywiście mam erekcję. Bardzo silną. I leżymy w ten sposób, że mój
członek dotyka jej uda.
– Ojej – mówi ona.
– To niechcący – przepraszam ją. – Nie mogę nic na to poradzić.
– Rozumiem. To kłopotliwa sprawa. Wiem coś o tym. Nie można tego
powstrzymać.
Przytakuję w mroku.
Waha się przez chwilę, lecz wkrótce obsuwa mi bokserki, wyciąga
twardy jak kamień członek i lekko ściska. Zupełnie jakby coś sprawdzała.
Przypomina lekarza badającego puls. Czuję jej miękki dotyk jak jakąś myśl
unoszącą się wokół mego członka.
– Ile lat ma teraz twoja siostra?
– Dwadzieścia jeden. Jest o sześć lat starsza.
Zastanawia się nad tym przez chwilę. – Chciałbyś ją zobaczyć?
– Pewnie tak.
 – Pewnie tak? – jej ręka trochę mocniej ściska mój członek. – Jak to
„pewnie tak”? Nie bardzo chcesz się z nią spotkać?
– Nie wiedziałbym, o czym z nią rozmawiać, poza tym może ona wcale
nie chce się ze mną widzieć. To samo z matką. Może nie chcą się ze mną
spotkać. Może nie jestem im potrzebny. Przecież odeszły. – „Beze mnie”
dodaję w myślach.
Milczy. Tylko jej ręka ściska to mocniej, to lżej. W odpowiedzi mój
członek trochę się uspokaja i staje się coraz gorętszy, twardszy.
– Chciałbyś się spuścić, prawda? – pyta.
– Pewnie tak.
– Pewnie tak?
– Bardzo – poprawiam się.
Wydaje lekkie westchnienie i zaczyna powoli poruszać ręką. Cudowne
uczucie. To nie jest tylko ruch z dołu do góry, wydaje się bardziej kompletny.
Jej palce delikatnie i czule dotykają całego członka i jąder, głaszczą.
Zamykam oczy i biorę głęboki oddech.
– Nie wolno ci mnie dotknąć. A kiedy będziesz prawie gotów, powiedz.
Nie chcę mieć zawracania głowy z brudnym prześcieradłem.
– Dobrze.
– No jak? Dobra w tym jestem, co?
– Świetna.
– Tak jak ci wcześniej mówiłam, mam wrodzone zdolności manualne.
Ale to nie ma związku z seksem. Jak by to powiedzieć? Pomagam ci się
zrelaksować. Masz za sobą długi dzień, zdenerwowałeś się i pewnie nie
udałoby ci się zasnąć. Rozumiesz?
– Tak. Mam jedną prośbę.
– Uhm?
– Czy mogę sobie ciebie wyobrazić nagą?
Przestaje poruszać ręką i patrzy na mnie. – Chcesz sobie mnie wyobrazić
nagą teraz, kiedy ci to robię?
– Od pewnego czasu próbuję się powstrzymać przed wyobrażaniem
sobie, ale nie mogę.
 – Nie możesz się powstrzymać?
– Jakbym nie mógł wyłączyć telewizora.
Śmieje się rozbawiona. – Nie bardzo rozumiem. Chyba możesz sobie po
cichu wyobrażać, nic nie mówiąc? Nie pytając mnie o pozwolenie. Przecież
ja i tak nie wiem, co ty sobie wyobrażasz.
– Ale nie daje mi to spokoju. Zdaje mi się, że wyobrażanie sobie jest
ważne, i pomyślałem, że powinienem ci powiedzieć. Nie chodzi o to, czy
wiesz, czy nie.
– Jesteś bardzo dobrze wychowany – mówi z podziwem. – Rzeczywiście,
może lepiej, że mi powiedziałeś. Dobrze. Wyobrażaj sobie mnie nagą, ile
chcesz. Pozwalam ci.
– Dziękuję.
– No i jak? Czy wyobrażasz sobie, że moje ciało jest piękne?
– Bardzo – odpowiadam.
Wkrótce czuję w lędźwiach rodzaj ociężałości. Jakbym unosił się na
powierzchni jakiejś ciężkiej cieczy. Mówię jej o tym, a ona wyjmuje z
pudełka przy łóżku jednorazową chusteczkę i doprowadza mnie do wytrysku.
Mam silny, wielokrotny wytrysk. Później idzie do kuchni, wyrzuca
chusteczkę i myje ręce.
– Przepraszam – tłumaczę się.
– Nie ma za co – mówi, wracając do łóżka. – Niezręcznie się czuję, jak
tak przepraszasz. To tylko kwestia pewnej części ciała, nie trzeba się tak
przejmować. Ale ulżyło ci trochę?
– Bardzo.
– To świetnie – mówi i zamyśla się na chwilę. – Przyszło mi do głowy, że
fajnie by było, gdybym była twoją siostrą.
– Ja też tak uważam.
Lekko dotyka moich włosów. – Ja już będę spała, więc wracaj do
swojego śpiwora. Nie umiem z kimś spać. A poza tym nie zniosłabym,
gdybyś przed świtem znowu przyciskał do mnie coś tak twardego.
Wracam do swojego śpiwora i ponownie zamykam oczy. Tym razem
udaje mi się usnąć. Bardzo głębokim snem. Pewnie najgłębszym snem od
ucieczki z domu. Czuję się, jakbym powoli zjeżdżał wielką windą na dno
ziemi. Wkrótce gasną wszystkie światła, cichną wszystkie dźwięki.

Kiedy się budzę, Sakury już nie ma. Poszła do pracy. Na zegarze jest po
dziewiątej. Ból w ramieniu prawie ustał. Tak jak mówiła Sakura. Na
kuchennym stole leży złożone poranne wydanie gazety i kartka. Oraz klucz
do mieszkania.

„Obejrzałam całe wydanie wiadomości o siódmej i przeczytałam gazetę od

deski do deski. W tej okolicy nie było żadnego krwawego wypadku. Ta krew
na pewno była bez znaczenia. Całe szczęście, prawda? W lodówce nie ma nic
specjalnego, ale zjedz sobie, co chcesz. Możesz ze wszystkiego korzystać.
Jeżeli nie masz dokąd iść, możesz tu trochę zostać. Kiedy będziesz
wychodził, zostaw klucz pod wycieraczką”.

Wyjmuję z lodówki mleko, sprawdzam datę przydatności do spożycia i

polewam nim płatki kukurydziane. Gotuję wodę, parzę w kubku herbatę
Darjeeling z torebki i wypijam. Robię dwie grzanki, smaruję margaryną o
niskiej zawartości tłuszczu i zjadam. Otwieram gazetę i czytam wiadomości
lokalne. Rzeczywiście w tej okolicy nie zanotowano żadnych wypadków
przemocy. Z westchnieniem składam gazetę i zostawiam na stole. Na razie
nie muszę się martwić uciekaniem przed policją. Jednak postanawiam nie
wracać do hotelu. Muszę być ostrożny. Nadal nie wiem, co się zdarzyło
podczas tych czterech straconych godzin.
Dzwonię do hotelu. Odbiera mężczyzna, którego nie poznaję po głosie.
Mówię, że nagle mi coś wypadło i muszę zwolnić pokój. Staram się mówić
jak najdoroślej. Płaciłem z góry, toteż nie powinno być problemu. W pokoju
zostało kilka moich rzeczy, ale nie są mi potrzebne, proszę się ich pozbyć.
Mężczyzna sprawdza w komputerze, że rachunek za pokój jest uregulowany.
– Wszystko jest w porządku, panie Tamura. Więc niniejszym pozwolę sobie
pana wymeldować – mówi. – Klucz był kartą, nie ma potrzeby go zwracać. –
Dziękuję mu i odkładam słuchawkę.
Potem biorę prysznic. W łazience suszą się jej skarpetki i bielizna.
Starając się nie patrzeć w tamtą stronę, myję się jak zawsze powoli i
starannie. Próbuję też nie wspominać ostatniej nocy. Szoruję zęby, wkładam
czystą bieliznę. Zwijam ciasno śpiwór i chowam do plecaka. Robię pranie,
którego mi się nazbierało. Ponieważ nie ma suszarki, wsadzam uprane i
wyżęte rzeczy do torby plastikowej, następnie chowam ją do plecaka. Mogę
je wysuszyć w jakiejś pralni samoobsługowej.
Zmywam wszystkie naczynia ze sterty zgromadzonej w zlewie, daję im
chwilę obcieknąć, wycieram i odstawiam na półki. Robię porządek w
lodówce i pozbywam się zepsutego jedzenia. Z niektórych rzeczy unosi się
straszny smród. Brokuł pokrył się pleśnią, ogórki przypominają gumę, tofu
jest przeterminowane. Przekładam produkty do czystych pojemników,
wycieram plamy rozlanego sosu. Wyrzucam niedopałki z popielniczki,
zbieram porozrzucane stare gazety. Odkurzam podłogę. Może i ma zdolności
do masażu, ale jej umiejętności prowadzenia domu są równe zeru. Prasuję po
kolei bluzki, które leżą rzucone niechlujnie na komodzie, i nabieram ochoty
na zrobienie zakupów i ugotowanie obiadu. Jeszcze kiedy byłem w domu,
sam wykonywałem prace domowe, chcąc się nauczyć niezależnie żyć, więc
takie zajęcia nie sprawiają mi trudności. Ale pewnie nie powinienem się aż
tak daleko posuwać.
Kończę sprzątanie, siadam przy kuchennym stole i rozglądam się. Nie
mogę tu przecież zostać dłużej. Jest to dość oczywiste. Gdybym został,
niewątpliwie miałbym bez przerwy erekcje i bez przerwy bym sobie coś
wyobrażał. Nie mogę ciągle odwracać wzroku od jej skąpej czarnej bielizny
suszącej się w łazience. Nie mogę ciągle prosić jej o pozwolenie na
wyobrażanie sobie. A przede wszystkim nie mogę zapomnieć tego, co dla
mnie wczoraj w nocy zrobiła.
Zostawiam dla niej list. Piszę na bloczku do notatek leżącym przy
telefonie, posługując się słabo zatemperowanym ołówkiem.

„Dziękuję. Bardzo mi pomogłaś. Strasznie mi przykro, że obudziłem cię

telefonem w środku nocy. Ale tylko na Ciebie mogłem tutaj liczyć”.

Przerywam, zastanawiając się przez chwilę nad dalszym ciągiem. Obiegam

wzrokiem pokój.

„Jestem bardzo wdzięczny, że pozwoliłaś mi przenocować i powiedziałaś, że

mogę tu trochę zostać. Żałuję, że nie mogę tego zrobić. Ale nie chcę Ci
sprawiać więcej kłopotu. Nie potrafię tego dobrze wyjaśnić, lecz są różne
przyczyny. Jakoś sobie sam poradzę. Bardzo bym się cieszył, mogąc liczyć
na Twoją życzliwość, gdybym kiedyś wpadł w prawdziwe tarapaty”.

Znów robię przerwę. Ktoś w sąsiedztwie ma głośno nastawiony telewizor.

Poranny program dla gospodyń domowych. Wszyscy uczestnicy wydzierają
się, a reklamy dzielnie z nimi konkurują. Siedząc przy stole, obracam w dłoni
tępy ołówek. Zbieram myśli.

„Ale szczerze mówiąc, uważam, że nie mam prawa korzystać z Twojej

życzliwości. Staram się być lepszym człowiekiem, lecz za nic mi to nie
wychodzi. Jeżeli mi się uda, chciałbym przy następnym spotkaniu być
bardziej odpowiedzialny. Nie wiem jednak, czy się uda. Wczoraj w nocy
było naprawdę cudownie. Dziękuję”.

Zostawiam list pod kubkiem. Zarzucam plecak i wychodzę z mieszkania.

Klucz zgodnie z poleceniem chowam pod wycieraczką. Na środku schodów
ucina sobie drzemkę duży biało-czarny kocur. Pewnie przywykł do ludzi, bo
kiedy schodzę, nawet nie próbuje wstać. Siadam obok i głaszczę go.
Stęskniłem się za tym uczuciem. Kot mruży oczy i zaczyna mruczeć. Długo
siedzimy razem na schodach i, każdy na swój sposób, upajamy się tym
uczuciem bliskości. Wkrótce żegnam się z nim i wychodzę na ulicę. Pada
drobny deszczyk.
Wymeldowałem się z hotelu, wyszedłem od Sakury i teraz zupełnie nie
mam gdzie spać. Muszę do zachodu słońca znaleźć jakiś dach nad głową, pod
którym będę mógł spać spokojnie. Nie mam pojęcia, gdzie szukać takiego
miejsca. W każdym razie pojadę pociągiem do Biblioteki im. Kōmury. Jeżeli
tam dotrę, wszystko jakoś się ułoży. Mam takie nieuzasadnione przeczucie.
W ten sposób moje życie zaczyna biec w coraz dziwniejszym kierunku.
12

19 października 1972
Szanowny Panie Profesorze,

Zapewne zdziwi pana ten nieoczekiwany list. Najmocniej przepraszam, że

zajmuję czas. Przypuszczam, że moje nazwisko nic Panu Profesorowi po tak
długim czasie nie mówi. Być może Pan Profesor przypomni mnie sobie, jeżeli
powiem, że byłam kiedyś nauczycielką w niewielkiej szkole podstawowej w
miejscowości X w prefekturze Yamanashi. Rok przed zakończeniem wojny
wzięłam swoją klasę na wycieczkę w góry, a tam cała grupa dzieci zemdlała.
Wkrótce po tym wypadku Pan Profesor wraz z grupą profesorów z
Uniwersytetu Tokijskiego i przedstawicielami wojska odwiedził to miejsce w
celu zebrania informacji. Przy tej okazji miałam zaszczyt poznać Pana
Profesora i kilkakrotnie rozmawialiśmy.
Później czasami widując słynne nazwisko Pana Profesora w gazetach i
czasopismach, czułam wielki podziw dla Pana osiągnięć i wspominałam
Pana z czasów tamtego spotkania, Pana energiczny, rzeczowy sposób
mówienia. Miałam przyjemność przeczytać kilka książek Pana autorstwa i
zawsze podziwiałam głęboką wnikliwość i ogromną wiedzę Pana Profesora.
Niezwykle przemawia do mnie przebijający przez wszystkie utwory
światopogląd Pana Profesora, że każdy człowiek jest niezwykle samotnym
bytem, a nasza skonstruowana według tego samego prototypu pamięć łączy
nas w jedność. W procesie życia sama wielokrotnie to czułam. Pozwalam
sobie życzyć Panu Profesorowi dalszych sukcesów.
Po tamtych wydarzeniach przez dłuższy czas dalej uczyłam w tej samej
szkole podstawowej w mieście X, lecz kilka lat temu nieoczekiwanie
zachorowałam. Przez długi czas leżałam w szpitalu w Kōfu i wtedy
postanowiłam odejść z pracy na własną prośbę. Przez rok powtarzały się na
przemian pobyty w szpitalu i zabiegi, ale w końcu wyzdrowiałam, wyszłam ze
szpitala i zaczęłam udzielać korepetycji uczniom szkoły podstawowej. Na
moje lekcje przychodzą teraz dzieci moich dawnych uczniów. To może truizm,
ale czas naprawdę leci, dni i miesiące mijają doprawdy szybko.
W czasie wojny straciłam ukochanego męża i ojca, w powojennych
niespokojnych czasach odeszła także moja matka. W czasie krótkiego
małżeństwa nie urodziło nam się dziecko i od tego czasu jestem zupełnie
sama na świecie. Nie mogę powiedzieć, że miałam szczęśliwe życie, lecz
podczas długich lat pracy w szkole miałam okazję uczyć wiele dzieci, dzięki
czemu mam poczucie pewnej satysfakcji. Zawsze dziękuję za to Bogu.
Gdybym nie miała pracy nauczycielki, być może nie dałabym rady sprostać
wyzwaniom życia.
Pozwalam sobie pisać ten list do Pana Profesora, ponieważ myśl o tym
wypadku zbiorowego omdlenia dzieci jesienią 1944 roku nie daje mi spokoju.
Od tego wydarzenia minęło już jak z bicza strzelił dwadzieścia osiem lat, lecz
wspomnienie o nim jest we mnie tak żywe, jakby to się stało dopiero wczoraj.
Nie opuszcza mnie nawet na chwilę. Zawsze mi towarzyszy, jak cień. Przez to
spędziłam wiele bezsennych nocy, te myśli pojawiały się także w snach.
Mam wręcz wrażenie, że całym moim życiem rządzą echa tego wypadku.
Na przykład zawsze, kiedy spotykam dawnych uczniów, którzy ulegli temu
wypadkowi (połowa z nich nadal mieszka w tym mieście, mają teraz po
trzydzieści parę lat), zadaję sobie powtórnie pytanie, jak ten wypadek
wpłynął na nasze życie. Takie wydarzenie powinno mieć jakiś wpływ natury
fizycznej i psychologicznej. Czuję, że musiało mieć. Lecz nie mam pojęcia, na
czym konkretnie polegał i jak był duży.
Jak Pan Profesor wie, zgodnie z decyzją wojska wypadek ten nie został
wtedy publicznie ujawniony. Po wojnie, tym razem zgodnie z decyzją
amerykańskich sił okupacyjnych, przeprowadzono ponownie tajne śledztwo.
Szczerze mówiąc, sądzę, że wojsko zawsze postępuje podobnie, bez względu
na to, czy to wojsko japońskie, czy amerykańskie. Nawet po zakończeniu
okupacji amerykańskiej i zniesieniu cenzury w gazetach i czasopismach nie
pojawiały się artykuły na temat tego wypadku. Było to w końcu wydarzenie
sprzed lat i nikt nie zginął.
Z tej przyczyny większość ludzi nie wie, że taki wypadek w ogóle miał
miejsce. Przecież w czasie wojny miało miejsce wiele wydarzeń tak
okrutnych, że kiedy człowiek o nich słyszy, ma ochotę zatkać sobie uszy, wiele
milionów ludzi złożyło w tej wojnie największą ofiarę. Toteż nikogo zapewne
nadmiernie nie zdziwiłby mało ważny fakt, że grupa uczniów szkoły
podstawowej straciła przytomność w górach. Nawet tu na miejscu bardzo
niewiele osób wie o tym. Wydaje się też, że nawet oni nie bardzo chcą to
wspominać. Być może w głębi duszy myślą, że to małe miasteczko i lepiej
niepotrzebnie nie wracać do tego niezbyt przyjemnego wydarzenia.
Wszystko zostaje zapomniane. Nawet ta wielka wojna, nieodwracalna
walka na śmierć i życie, wszystko znika w mrokach przeszłości. W naszych
sercach króluje codzienne życie i wiele ważnych rzeczy oddala się od
świadomości jak wygasłe stare gwiazdy. Musimy myśleć o zbyt wielu
codziennych rzeczach, zbyt wiele nowych musimy sobie przyswoić. Nowe
style, nowe informacje, nowe technologie, nowe słowa… Jednocześnie, bez
względu na to, ile czasu minie, co się po drodze wydarzy, niektórych rzeczy
nie da się zapomnieć. Są wspomnienia, których nie da się zatrzeć. Zostają w
człowieku jak nieruchome głazy. Dla mnie to wydarzenie w lesie stało się
właśnie czymś takim.
Być może jest już za późno. Być może Pan Profesor zdziwi się, po co
jeszcze teraz do tego wracam. Lecz jest coś dotyczącego tego wypadku, co
koniecznie chcę Panu przekazać, póki jeszcze żyję.
Trwała wówczas wojna i była ostra cenzura, tak że o niektórych rzeczach
niełatwo było mówić. Szczególnie, że przy moim spotkaniu z Panem
Profesorem obecny był wojskowy i panowała taka atmosfera, że nie mogłam
mówić otwarcie i szczerze. Poza tym nie wiedziałam wówczas za dużo na
temat Pana Profesora i dziedziny, jaką się Pan zajmuje, a jako młoda kobieta
rozmawiająca z obcym mężczyzną niewątpliwie czułam, że nie wypada mi
mówić bez ogródek o osobistych sprawach. Dlatego też ukryłam wtedy kilka
faktów. Innymi słowy, z prywatnych pobudek, składając oficjalne zeznanie,
celowo zmieniłam część relacji o tych wypadkach. Po wojnie powtórnie
złożyłam takie samo zeznanie w czasie śledztwa prowadzonego przez armię
amerykańską. Ze strachu i chcąc zachować pozory, powtórzyłam te same
kłamstwa. Być może utrudniło to próby wyjaśnienia tego wypadku i w
pewnym stopniu zniekształciło ostateczną konkluzję. Właściwie musiało tak
być. Jest mi z tego powodu niezmiernie przykro i od dawna leży mi to na
sercu.
Dlatego też zdecydowałam się napisać do Pan Profesora taki długi list.
Jest Pan zapewne bardzo zajęty i być może sprawiam Panu tym kłopot. Jeżeli
tak, proszę potraktować ten list jako ględzenie starzejącej się kobiety i
wyrzucić. Pragnęłam po prostu, póki jeszcze mogę, wyznać szczerze na
piśmie całą prawdę i przekazać komuś, kto powinien ją znać. Na razie
wyzdrowiałam po długiej chorobie, lecz nie wiadomo, kiedy nastąpi jej
nawrót. Mam wielką nadzieję, że Pan Profesor weźmie to pod uwagę.

W noc poprzedząjącą dzień szkolnej wycieczki w góry przyśnił mi się mąż.

Było to przed świtem. We śnie ukazał mi się mąż, który był wówczas na
froncie. Był to strasznie konkretny erotyczny sen. Z rodzaju tych, które zdają
się tak realne, że trudno ocenić, gdzie kończy się sen, a zaczyna jawa.
Kilkakrotnie odbyliśmy stosunek płciowy na skale płaskiej jak stół.
Położona była niedaleko szczytu góry, jasnoszara. Miała około czterech
metrów kwadratowych. Jej powierzchnia była gładka i wilgotna. Niebo
zachmurzone, zdawało się, że w każdej chwili może rozpocząć się ulewa. Nie
było wiatru. Zbliżał się zmierzch i ptaki spieszyły do gniazd. Pod tym niebem
bez słowa odbywaliśmy stosunki płciowe. Zaraz po ślubie wojna nas
rozdzieliła i moje ciało gwałtownie pragnęło męża.
Czułam niewypowiedzianą rozkosz cielesną. Spółkowaliśmy w różnych
pozycjach, na różne sposoby i wielokrotnie osiągnęłam orgazm. Gdy się nad
tym zastanawiam, wydaje mi się to zadziwiające. Chodzi mi o to, że oboje
byliśmy z natury nieśmiali, nigdy nie próbowaliśmy tego robić na różne
sposoby, z takim nienasyceniem i nigdy nie doświadczyłam takiego
gwałtownego orgazmu. W każdym razie we śnie pozbyliśmy się zwykłych
zahamowań i spółkowaliśmy jak zwierzęta.
Kiedy się obudziłam, wokoło panował półmrok i byłam w strasznie
dziwnym nastroju, ociężała, głęboko w sobie czułam jeszcze członek męża.
Serce mi waliło, brakowało tchu. Moja wagina też była wilgotna jak po
stosunku płciowym. Czułam to tak wyraźnie, jakby to nie był sen, a
rzeczywiste zdarzenie. Wstyd mi o tym mówić – zaczęłam się masturbować.
Czułam wtedy wyjątkowo silne pożądanie i musiałam je jakoś zaspokoić.
Później rano pojechałam rowerem do szkoły i zabrałam dzieci na
wzgórze zwane Miską. Idąc górską ścieżką, niosłam w sobie jeszcze echa
stosunku. Kiedy zamykałam oczy, czułam głęboko w pochwie nasienie męża.
Uderzało w ściany macicy. Znów jak we śnie, w zapamiętaniu kurczowo
obejmowałam jego plecy. Rozsuwałam nogi jak się dało najszerzej i owijałam
stopy wokół jego ud. Szłam, prowadząc dzieci górską drogą, jak
nieprzytomna. Można powiedzieć, że jeszcze raz śniłam ten realny sen.
Wspięliśmy się na górę i dotarliśmy do lasu. Właśnie mieliśmy zacząć
grzybobranie, gdy nieoczekiwanie dostałam miesiączki. Nie był to
odpowiedni czas. Dopiero dziesięć dni temu skończył mi się poprzedni okres,
a zwykle miewałam je bardzo regularnie. Być może ten erotyczny sen
pobudził jakąś funkcję w organizmie i nagle niespodziewanie rozpoczęła się
miesiączka. W każdym razie stało się to nagle i nie miałam przy sobie
odpowiednich zabezpieczeń. W dodatku byliśmy w górach.
Poleciłam dzieciom, żeby trochę odpoczęły, weszłam do lasu i jakoś się
prowizorycznie zabezpieczyłam za pomocą kilku ściereczek. Krwawienie było
obfite i strasznie poplamiło ubranie, ale pomyślałam, że do powrotu do szkoły
jakoś sobie poradzę. Byłam rozkojarzona, nie mogłam logicznie myśleć.
Myślę, że miałam jakieś poczucie winy z powodu takiego bezwstydnego snu,
masturbacji i tego, że w obecności dzieci pogrążyłam się w takich wizjach.
Należę do osób, które zazwyczaj panują nad sobą w takich sprawach.
Postanowiłam kazać dzieciom nazbierać trochę grzybów, jak najszybciej
zakończyć wycieczkę i wrócić. Jak dojdziemy do szkoły, jakoś sobie poradzę.
Usiadłam i oberwowałam dzieci szukające grzybów. Liczyłam je i
pilnowałam, żeby mieć wszystkie w polu widzenia.
Lecz wkrótce się zorientowałam, że jeden z chłopców idzie w moją stronę,
trzymając coś w ręku. Nazywał się Nakata. Tak, to ten, który przez długi czas
po wypadku leżał w szpitalu, nie odzyskując przytomności. W dłoni trzymał
pokrwawione ściereczki. Zabrakło mi tchu. Nie wierzyłam własnym oczom.
Wyrzuciłam je w odległym miejscu, do którego dzieci się nie zapuszczały. A
nawet gdyby tam dotarły, nie powinny były ich znaleźć, ponieważ dobrze je
ukryłam. To zrozumiałe. Dla kobiety to najbardziej wstydliwa rzecz, coś,
czego nikt nigdy nie powinien oglądać. Nie miałam pojęcia, jak mu się udało
je znaleźć.
Nagle się zorientowałam, że biję tego chłopca, Nakatę. Złapałam go za
ramię i uderzałam raz po razie płaską dłonią po policzkach. Może coś
krzyczałam. Miałam zamęt w myślach. Po prostu straciłam głowę. Sądzę, że
czułam się głęboko zawstydzona i doznałam szoku. Nigdy przedtem nie
uderzyłam dziecka. Lecz nie byłam wtedy sobą. Zauważyłam, że wszystkie
dzieci mi się przyglądają. Niektóre wstały, inne siedziały i patrzyły w moją
stronę. Miały przed sobą mnie stojącą z pobladłą twarzą, Nakatę, który zbity
upadł na ziemię, i poplamione krwią ściereczki. Przez pewien czas wszyscy
byliśmy jak skamieniali. Nikt się nie poruszał ani nie odzywał. Twarze dzieci
nie miały wyrazu, jak maski odlane z brązu. W lesie zapadła głęboka cisza.
Słychać było jedynie ćwierkanie ptaków. Ciągle jeszcze wyraźnie pamiętam
tę scenę.

Ile czasu mogło minąć? Sądzę, że niewiele, lecz mnie te chwile wydawały się
wiecznością. Czas, który zepchnął mnie na samą krawędź świata. Wkrótce
przyszłam do siebie. Wszystko wokół znów nabrało barw. Schowałam za sobą
pokrwawione ścierki, objęłam Nakatę i podniosłam. Przycisnęłam go mocno
do siebie i przeprosiłam z głębi serca. Pani źle postąpiła, proszę, wybacz mi,
powiedziałam. Zdawało się, że był jeszcze w szoku. W oczach miał pustkę i
moje słowa chyba do niego nie docierały. Trzymając go w ramionach,
powiedziałam pozostałym dzieciom, żeby wróciły do zbierania grzybów. I one
posłuchały, jakby nic się nie stało. Sądzę, że nie mogły zrozumieć, co przed
chwilą zaszło. Wszystko było zbyt dziwne, zbyt niespodziewane.
Trzymając mocno Nakatę, stałam tam przez chwilę nieporuszona.
Pomyślałam, że chciałabym teraz tu umrzeć. Gdzieś zniknąć. Zaraz obok
toczyła się wielka brutalna wojna, ginęło na niej co dzień tak wielu ludzi. Nie
wiedziałam już, co jest słuszne, a co nie. Czy widok, który mam przed oczami,
jest naprawdę realny, czy barwy wokół mnie są naprawdę realne, czy głosy
ptaków docierające do moich uszu są naprawdę realne…? Stałam tak
samotna w głębi lasu, w głowie miałam zamęt, a z mojej macicy płynęła
obficie krew. Ogarnął mnie gniew, strach, wstyd. Rozpłakałam się. Płakałam
cicho, cichutko, nie wydając głosu.
I wtedy zaczęło się grupowe omdlenie.
Zapewne Pan Profesor rozumie, że nie mogłam tak otwarcie mówić w
obecności wojskowych. Była wojna i wszyscy zachowywaliśmy pozory.
Dlatego też, opowiadając o tym zdarzeniu, pominęłam to, że dostałam
miesiączki, że Nakata znalazł moje pokrwawione ściereczki, a ja go za to
zbiłam. Obawiam się, że było to wielką przeszkodą w śledztwie i badaniach
Panów Profesorów. Czuję wielką ulgę, mogąc teraz o tym powiedzieć, nie
owijając niczego w bawełnę.
Ku memu wielkiemu zdziwieniu ani jedno dziecko nie pamiętało tych
wydarzeń. Chodzi mi o zakrwawione ściereczki i o to, że zbiłam Nakatę. Nikt
niczego nie pamiętał. Te wspomnienia zniknęły z ich umysłów. Wkrótce po
tym wypadku upewniłam się co do tego, rozmawiając z każdym oddzielnie.
Być może wtedy już zaczęła się ta grupowa utrata pamięci.
Jako była wychowawczyni Nakaty chciałabym podzielić się z Panem kilkoma
refleksjami. Nie wiem, co się z nim stało po tym wypadku. Kiedy po wojnie
ponownie prowadzono śledztwo w tej sprawie, oficer amerykański, który
mnie przesłuchiwał, powiedział, że zabrano go do szpitala wojskowego w
Tokio, że dość długo nie odzyskiwał przytomności, lecz w końcu wróciła mu
świadomość. Lecz nie mógł mi powiedzieć nic bliższego. Przypuszczam, że
Pan Profesor wie na ten temat więcej ode mnie.
Jak Panu wiadomo, Nakata był jednym z piątki dzieci z ewakuowanych
rodzin, które umieszczono w mojej klasie. Miał wśród nich najlepsze stopnie i
był zdolny. Miał ładną buzię i zawsze chodził starannie ubrany. Lecz był
łagodny, nigdy się nie popisywał. W czasie lekcji nigdy nie zgłaszał się do
odpowiedzi, ale kiedy go pytałam, zawsze odpowiadał prawidłowo, zapytany
o zdanie, udzielał logicznych odpowiedzi. Na wszystkich przedmiotach od
razu pojmował to, czego był uczony. W każdej klasie jest jedno takie dziecko.
Nawet zostawione samemu sobie, będzie się uczyło, dostanie się do
doskonałej szkoły i znajdzie sobie właściwe miejsce w społeczeństwie.
Dziecko naturalnie uzdolnione.
Lecz w jego zachowaniu było kilka rzeczy, które mnie jako nauczycielce
dawały do myślenia. Czasami zauważałam w nim jakby rezygnację. Kiedy
otrzymał jakieś trudne wyzwanie i sprostał mu, wcale nie okazywał z tego
powodu radości. Nigdy nie pocił się z wysiłku, nie odczuwał żalu z powodu
popełnionych błędów. Nie wzdychał i się nie śmiał. Zdawało się, że robi tylko
to, co musi. Zręcznie radzi sobie z postawionymi przed nim zadaniami. Jak
robotnik w fabryce, który w częściach na pasie transmisyjnym raz przekręca
kluczem określoną śrubę.
Przypuszczam, że przyczyna tego zachowania musiała się kryć w jego
sytuacji rodzinnej. Oczywiście nigdy nie poznałam jego rodziców z Tokio,
więc nie mogę powiedzieć nic pewnego. Lecz podczas lat nauczania
wielokrotnie spotkałam się z takimi przypadkami. Zdolnym dzieciom, właśnie
przez to, że są zdolne, dorośli nieustannie wyznaczają nowe cele. Często
zdarza się, że dzieci przytłoczone koniecznością ciągłego wykonywania
konkretnych zadań, jakie się przed nimi stawia, tracą charakterystyczne dla
dzieciństwa szczere wzruszenia i radość z osiągnięć. Postawione w takich
sytuacjach, niebawem zamykają się w sobie i starannie skrywają naturalne
objawy uczuć. Na otwarcie siłą takiego serduszka potrzeba bardzo dużo
czasu i wysiłku. Dzieci mają miękkie serca i można je dowolnie zdeformować.
Trudno potem przywrócić właściwy kształt takiemu zniekształconemu,
stwardniałemu serduszku. W wielu wypadkach nie da się go przywrócić. Lecz
oczywiście takie sprawy są specjalnością Pana Profesora i ja nie mam się tu
co wypowiadać.
Druga sprawa jest taka, że dostrzegłam w jego zachowaniu ślady tego, że
padał kiedyś ofiarą brutalności. Wielokrotnie zauważyłam chwilowe objawy
strachu w wyrazie jego twarzy czy zachowaniu. Wyglądało to na
instynktowną reakcję wykształconą w odpowiedzi na wieloletnie znęcanie się.
Nie mam skąd się dowiedzieć, jak poważnie się nad nim znęcano. Nakata był
bardzo opanowanym dzieckiem i zręcznie ukrywał przed nami ten „strach”.
Lecz nie był w stanie opanować lekkiego wzdrygnięcia, kiedy coś go
zaniepokoiło. W każdym razie przypuszczam, że w rodzinie na pewno ktoś się
nad kimś znęcał, w mniejszym czy większym stopniu. Kiedy spędza się z
dziećmi dzień po dniu, zaczyna się mniej więcej poznawać takie rzeczy.
Na prowincji ludzie bardzo często znęcają się nad dziećmi. Większość
dzieci pochodzi z chłopskich rodzin. Wszyscy ledwo wiążą koniec z końcem.
Pracują od rana do wieczora, więc są wycieńczeni, do tego prawie zawsze
piją, i kiedy się zezłoszczą, od razu rwą się do bicia. To nie jest dla nikogo
tajemnicą. Dzieci są przygotowane na to, że będą trochę bite i zwykle nie
pozostawia to ran w ich psychice. Lecz ojciec Nakaty był profesorem
uniwersytetu. Sądząc z listu, jaki otrzymałam od matki, ona też była osobą z
dużym wykształceniem. Innymi słowy, była to elitarna miejska rodzina. Jeżeli
ktoś się tam nad kimś znęcał, to znęcanie musiało być inne od tego, jakie
znoszą na co dzień wiejskie dzieci. Musiało zawierać bardziej skomplikowane
elementy, być bardziej introwertyczne. Z rodzaju tych, które dzieci muszą
dusić w sobie.
Dlatego bardzo szkoda, że tam, w górach, go zbiłam – nawet
nieświadomie – i głęboko tego żałuję. Doprawdy nie powinnam była tego
robić. Został nieomal na siłę odebrany rodzicom w ramach programu
grupowej ewakuacji, znalazł się w nowym środowisku i dzięki temu właśnie
zaczynał się po trochu przede mną otwierać.
Być może znęcając się wtedy nad nim, bezpowrotnie zniszczyłam
swobodę, jaka jeszcze w nim pozostała. W miarę swoich możliwości
pragnęłam jakoś naprawić ten błąd, byłam gotowa poświęcić na to dużo
czasu. Lecz z powodu późniejszych wydarzeń nie udało mi się tego
zrealizować. Nakata nie odzyskał przytomności i został zabrany do szpitala w
Tokio, nigdy więcej go nie widziałam. Ten żal pozostał w moim sercu. Jak
dziś pamiętam wyraz jego twarzy, gdy go biłam. Stoi mi przed oczami ten
głęboki strach i rezygnacja.

Bardzo się rozpisałam, lecz na koniec pozwolę sobie wspomnieć o jeszcze

jednej rzeczy. Kiedy mój mąż zginął na Filipinach niedługo przed
zakończeniem wojny, nie było to dla mnie zbyt wielkim szokiem. Czułam
wtedy jedynie ogromną bezsilność. Nie rozpacz ani gniew. Nie uroniłam
nawet jednej łzy. A to dlatego, że już wcześniej wiedziałam, iż mąż odda swe
młode życie na polu bitwy. Od dnia, kiedy śniły mi się te gwałtowne stosunki
płciowe z mężem, dostałam nieoczekiwanej miesiączki, poszłam w góry i w
oszołomieniu zbiłam Nakatę, a dzieci wpadły w niewytłumaczalne omdlenie,
od tego dnia było to już przeznaczone i ja z wyprzedzeniem przyjęłam to jako
fakt. Wiadomość o śmierci męża była dla mnie jedynie jego potwierdzeniem. I
część mojej duszy została w tamtym lesie. Ponieważ to, co się tam stało,
przekraczało ramy wszelkich doświadczeń mojego życia.

Na zakończenie chciałabym życzyć Panu Profesorowi dalszych sukcesów w

pracy naukowej i zdrowia.
Pozostaję z szacunkiem.
13

Po dwunastej, gdy jem drugie śniadanie na werandzie, patrząc na ogród,

przychodzi pan Ōshima i siada obok. Tego dnia jestem jedynym gościem
biblioteki. Jak zwykle jem najtańszy zestaw kupiony w budce koło dworca.
Pan Ōshima proponuje mi połowę swojej kanapki. – Dziś specjalnie zrobiłem
więcej dla ciebie – mówi. – Nie obraź się, ale patrząc z boku, ma się
wrażenie, że nigdy nie najadasz się do syta.
– Próbuję sobie zmniejszyć żołądek – wyjaśniam.
– Celowo? – pyta zaciekawiony.
Kiwam głową.
– Z przyczyn natury ekonomicznej?
Znów kiwam głową.
– Rozumiem twoje pobudki, ale teraz rośniesz i masz apetyt, więc
powinieneś się najadać, kiedy masz okazję. To okres, w którym z różnych
powodów należy się odpowiednio odżywiać.
Kanapka, którą mi podsuwa, wygląda bardzo smacznie. Dziękuję mu i
zaczynam jeść. Między kromkami miękkiego białego chleba jest wędzony
łosoś, rukiew wodna i sałata. Skórka jest chrupiąca. Do tego chrzan i masło.
– Sam pan je robi?
– A kto miałby mi zrobić?
Pije kawę, której nalewa sobie do kubka z termosu, a ja piję, kupione
wcześniej, mleko z kartonowego opakowania.
– Co ty tu czytasz z takim zajęciem?
– Teraz czytam dzieła zebrane Sōsekiego Natsume. Kilku tomów jeszcze
nie czytałem, więc pomyślałem, że przy tej okazji przeczytam wszystkie.
– Tak ci się podoba, że chcesz przeczytać wszystko, co napisał?
Kiwam głową.
Z kubka w jego dłoni unosi się biała para. Niebo nadal pokrywają ciemne
chmury, lecz na razie przestało padać.
– A co jak dotąd przeczytałeś?
– Teraz czytam Mak polny, a przedtem Górnika.
– Górnika? – powtarza pan Ōshima, jakby szukał w zakamarkach
pamięci. – Zdaje się, że to było o studencie z Tokio, który jakoś trafia do
pracy w kopalni, wraz z innymi górnikami ma różne ciężkie przeżycia i znów
wraca do świata na powierzchni. Średnio długa powieść. Dawno temu ją
czytałem. Temat nie bardzo w stylu Sōsekiego, styl też dość
niewypolerowany, ogólnie mówiąc, uważana jest za jedną z jego gorszych
powieści… Co cię w niej zaciekawiło?
Staram się jakoś ubrać w konkretne słowa swoje niejasne odczucia na
temat tej powieści. Potrzebna mi do tego pomoc chłopca zwanego Kawką.
Pojawia się nie wiadomo skąd, rozpina szeroko skrzydła i znajduje dla mnie
słowa. Zaczynam mówić:
– Bohater pochodzi z zamożnej rodziny, lecz zakochuje się
nieszczęśliwie, potem zniechęcony ucieka z domu. Błądzi bez celu, aż jakiś
podejrzany nieznajomy pyta, czy nie zostałby górnikiem, więc bez
zastanowienia rusza za nim. Zaczyna pracować w kopalni miedzi Ashio.
Schodzi głęboko pod ziemię i tam spotykają go niewyobrażalne rzeczy.
Nieznający świata chłopiec z dobrej rodziny czołga się po zupełnym dnie
społecznym.
Popijając mleko, szukam dalszych słów. Mija trochę czasu, zanim wróci
chłopiec zwany Kawką, lecz pan Ōshima czeka cierpliwie.
– Nie wie, czy wyjdzie z tego żywy. Jakoś się stamtąd wydostaje i wraca
do dawnego życia na powierzchni. Ale nic nie jest konkretnie napisane o
tym, czy czegoś go te przeżycia nauczyły, czy zmienił swoje życie, czy
zastanowił się głęboko nad jego sensem, czy zaczął mieć wątpliwości na
temat społeczeństwa. Nie wiadomo też, czy w rezultacie wydoroślał. Kiedy
skończyłem książkę, miałem dziwne uczucie. Co właściwie autor chciał w tej
powieści przekazać? Ale… jakby to wyrazić? To, że „nie wiadomo, co chciał
przekazać”, dziwnie człowiekowi nie daje spokoju. Nie umiem tego dobrze
wyjaśnić.
– Chcesz powiedzieć, że Górnik bardzo różni się od modernistycznej
powieści o dorastaniu w rodzaju Sanshirō?
Kiwam głową. – Nie bardzo rozumiem takie trudne kwestie, ale może o
to mi chodzi. Sanshirō rzeczywiście dorasta w powieści. Trafia na
przeszkody, poważnie się zastanawia i stara się jakoś przezwyciężyć
trudności. Prawda? Z bohaterem Górnika jest zupełnie inaczej. Patrzy
apatycznie na to, co ma przed oczami, i biernie to przyjmuje. Oczywiście co
pewien czas snuje jakieś refleksje, lecz nie są one zbyt poważne. Raczej
rozpamiętuje boleśnie własną zawiedzioną miłość. I przynajmniej na pozór
wychodzi z szybu mniej więcej w takim samym stanie, w jakim wszedł.
Krótko mówiąc, nie podejmuje prawie żadnych decyzji, nie dokonuje
wyborów. Jak to się mówi? Jest strasznie pasywny. Ale ja myślę, że w
rzeczywistości ludzie chyba wcale nie tak łatwo sami dokonują wyborów.
– I uważasz, że jesteś w pewnym stopniu podobny do bohatera Górnika?
Kręcę głową. – Nie, nie uważam tak. Nawet mi to nie przyszło do głowy.
– Ale ludzie muszą się w życiu czegoś uchwycić. Muszą. Ty też to robisz,
sam o tym nie wiedząc. Jak powiedział Goethe, wszystko na świecie jest
metaforą.
Zastanawiam się nad tym.
Pan Ōshima wypija łyk kawy i mówi dalej: – Tak czy inaczej twoja
opinia o Górniku jest ciekawa. Wydaje się szczególnie przekonująca jako
opinia chłopaka, który naprawdę uciekł z domu. Mam ochotę znów to
przeczytać.
Kończę kanapkę od pana Ōshimy. Mnę karton po mleku i wyrzucam do
kosza. Decyduję się i mówię: – Proszę pana, mam pewien kłopot i prócz pana
nie mam się kogo poradzić.
Rozkłada ręce zachęcająco, jakby mówił: „słucham”.
– To długa historia, ale w każdym razie chodzi o to, że nie mam się gdzie
dziś zatrzymać. Mam śpiwór. Dlatego niepotrzebne mi łóżko ani kołdra.
Wystarczy dach nad głową. Nie zna pan tu jakiegoś miejsca pod dachem,
wszystko jedno gdzie?
– Rozumiem, że hotel czy zajazd nie wchodzą w rachubę?
Kręcę głową. – Jest kwestia finansowa. A poza tym wolałbym nie rzucać
się w oczy.
– Szczególnie w oczy policjantów szukających nieletnich uciekinierów?
– Pewnie tak.
Pan Ōshima zastanawia się przez chwilę. – No to mógłbyś się tu
zatrzymać – mówi.
– W tej bibliotece?
– Uhm. Jest dach i wolne pokoje. Nikt z nich w nocy nie korzysta.
– Czy to jest dozwolone?
– Oczywiście trzeba to zaaranżować. Ale to możliwe. To znaczy, nie jest
niemożliwe. Myślę, że uda mi się załatwić.
– W jaki sposób?
– Czytasz dobre książki i potrafisz samodzielnie myśleć. Wyglądasz na
silnego, jesteś niezależny. Prowadzisz uregulowany tryb życia, potrafisz
nawet celowo zmniejszyć sobie żołądek. Spróbuję ponegocjować z panią
Saeki, żebyś został moim asystentem i zamieszkał w wolnym pokoju.
– Zostałbym pana asystentem?
– Tak, ale to nie znaczy, że musiałbyś robić coś specjalnego. Pomógłbyś
mi tylko otworzyć i zamknąć bibliotekę. Od robienia prawdziwych
porządków jest pewna firma, wprowadzaniem danych do komputera też
zajmuje się specjalista. Poza tym nie ma prawie nic do roboty. Będziesz mógł
sobie czytać, co będziesz chciał. Niezły plan, prawda?
– Oczywiście, że niezły, ale… – Nie bardzo wiem, co powiedzieć. – Ale
wydaje mi się, że pani Saeki się na to nie zgodzi. Jestem w końcu nieznanym
nikomu piętnastolatkiem, który uciekł z domu.
– Pani Saeki, jakby to powiedzieć… – zaczął pan Ōshima i zamilkł,
szukając odpowiednich słów, co mu się nigdy nie zdarzało. – Różni się od
innych ludzi.
– Różni się od innych ludzi?
– Krótko mówiąc, po prostu nie myśli według schematów.
Kiwam głową. Choć nie mam pojęcia, co to konkretnie znaczy, że ktoś
„nie myśli według schematów”. – Chodzi o to, że jest nietypowa?
Pan Ōshima potrząsa głową. – Nie, nie jest. To już ja jestem bardziej
nietypowy, skoro o tym mowa. Ona nie pozwala się ograniczyć konwencjom.
Nadal nie rozumiem różnicy między byciem nietypowym i różnym niż
inni ludzie. Zdaje mi się jednak, że lepiej nie zadawać więcej pytań.
Przynajmniej na razie.
Pan Ōshima po krótkim milczeniu ciągnie: – Ale wiesz co, mimo
wszystko chyba jednak nie będziesz mógł się od razu, od dziś tu zatrzymać.
Dlatego teraz zabiorę cię gdzie indziej. Możesz tam pobyć ze dwa czy trzy
dni, aż wszystko zostanie ustalone. Nie masz nic przeciwko temu? To dość
daleko stąd.
Mówię, że nie mam nic przeciwko temu.
– O piątej zamykam bibliotekę. Posprzątam i pewnie będę mógł wyjść o
pół do szóstej. Zawiozę cię samochodem. Teraz nikogo tam nie ma i jest dach
nad głową.
– Dziękuję.
– Możesz mi podziękować, jak dotrzemy na miejsce. Może tam być
zupełnie inaczej niż sobie wyobrażasz.

Wracam do czytelni i czytam dalszy ciąg Maków. Z natury nie robię tego
zbyt szybko. Należę do ludzi czytających powoli, linijka po linijce.
Rozkoszuję się tekstem. Jeżeli nie mogę się nim rozkoszować, rezygnuję z
dalszej lektury. Dochodzi piąta, gdy kończę powieść, odkładam na półkę,
potem siadam na kanapie, zamykam oczy i błądzę myślami po wydarzeniach
wczorajszej nocy. Myślę o Sakurze. Przypominam sobie jej pokój. Myślę o
tym, co dla mnie zrobiła. Różne rzeczy zmieniają się i rozwijają.
O pół do szóstej czekam w bramie Biblioteki im. Kōmury. Pan Ōshima
prowadzi mnie na parking za budynkiem i wskazuje miejsce pasażera w
zielonym sportowym samochodzie. To mazda miata. Dach jest podniesiony.
Bagażnik tego świetnego dwuosobowego wozu jest za mały na mój plecak,
toteż przywiązujemy go z tyłu.
– Myślę, że jazda potrwa dość długo, więc wstąpimy gdzieś po drodze na
obiad – mówi pan Ōshima. Przekręca kluczyk i zapala silnik.
– Dokąd jedziemy?
– Do prefektury Kōchi. Byłeś tam kiedyś?
Kręcę głową. – Jak to jest daleko?
– Hm… dotarcie do celu zabierze nam pewnie ze dwie i pół godziny.
Przejedziemy góry i skierujemy się na południe.
– Nie przeszkadza panu jechanie tak daleko?
– Nie przeszkadza. Droga jest prosta, słońce jeszcze nie zaszło, a bak jest
pełen.
Wyjeżdżamy z miasta, w którym zapada zmierzch, na autostradę wiodącą
na zachód. Pan Ōshima zręcznie zmienia pasy, prześlizguje się między
samochodami i starannie zmienia biegi, nie zaciskając palców na gałce. Robi
to płynnie. W takich chwilach dźwięk silnika lekko się zmienia. Pan Ōshima
wrzuca wyższy bieg, dociska gaz i samochód przekracza sto czterdzieści.
– Specjalnie mi go wyregulowali. Ma dobre przyspieszenie. Nie tak jak
zwykły samochód sportowy. Znasz się na samochodach?
Kręcę głową. Nie mam pojęcia o samochodach.
– Lubi pan prowadzić?
– Lekarz zabronił mi uprawiać niebezpieczne sporty. Więc zamiast tego
prowadzę samochód. Rekompensuję sobie.
– Coś panu dolega?
– Specjalistyczna nazwa jest dość długa, ale to po prostu rodzaj hemofilii
– mówi pan Ōshima beznamiętnie. – Wiesz, co to hemofilia?
– Mniej więcej – odpowiadam. Uczyłem się na biologii. – Jak krew
zacznie płynąć, nie przestaje. Wada genetyczna, brak krzepliwości krwi.
– Zgadza się. Są różne rodzaje hemofilii, moja jest dość rzadka. Może nie
bardzo poważna, lecz i tak trzeba w miarę możliwości uważać, żeby się nie
skaleczyć. Bo jak zacznę krwawić, muszę jechać do szpitala. Do tego, jak
wiesz, często się zdarza, że z krwią, którą przechowują w szpitalach, są
problemy. Zachorowanie na AIDS i powolne umieranie nie wchodzą w
zakres moich opcji życiowych. Dlatego mam w tym mieście specjalne układy
w kwestii krwi. I przez to nie jeżdżę na wycieczki. Prawie nigdzie nie
wyjeżdżam, z wyjątkiem wizyt w klinice uniwersyteckiej w Hiroshimie.
Nigdy nie przepadałem za wycieczkami ani za sportem, więc nie cierpię z
tego powodu, tylko z gotowaniem jest kłopot. Żal, że nie mogę się zająć
prawdziwym gotowaniem, bo muszę unikać noży.
– Ale prowadzenie samochodu to też chyba dość niebezpieczny sport? –
pytam.
– To inny rodzaj niebezpieczeństwa. Kiedy prowadzę, staram się jeździć
jak najszybciej. Jeżeli wywołam wypadek, jadąc z dużą szybkością, nie
skończy się na przecięciu palca. Przy wielkiej utracie krwi nie ma różnicy
między człowiekiem zdrowym a chorym na hemofilię. Szanse przetrwania są
równe. Można sobie spokojnie umrzeć z lekkim sercem, nie przejmując się
takimi rzeczami jak krzepnięcie krwi.
– Rozumiem.
Pan Ōshima śmieje się. – Nie spowoduję tak po prostu wypadku. Nie
martw się. Może na to nie wyglądam, ale jestem z natury bardzo uważny i z
niczym nie przesadzam. Samochód też utrzymuję w doskonałym stanie. Poza
tym jeśli miałbym umrzeć, wolałbym to zrobić spokojnie w pojedynkę.
– Wrabianie kogoś w umieranie dla towarzystwa nie wchodzi w zakres
pana opcji życiowych.
– Zgadza się.

Stajemy na kolację w jadłodajni przy autostradzie. Ja jem sałatkę z kurczaka,

pan Ōshima owoce morza z sosem curry oraz sałatkę. Jemy, żeby zaspokoić
głód. On płaci rachunek. Potem znów wsiadamy do samochodu. Na dworze
robi się ciemno. Pan Ōshima przyciska pedał gazu i wskazówka obrotomierza
energicznie podskakuje.
– Nie będzie ci przeszkadzała muzyka? – pyta pan Ōshima.
Odpowiadam, że nie.
Naciska guzik play w odtwarzaczu płyt kompaktowych. Rozlega się
dźwięk fortepianu – muzyka poważna. Wsłuchuję się przez pewien czas i
próbuję rozpoznać. Nie jest to Beethoven ani Schumann. Ale musi być z
czasów mniej więcej pomiędzy nimi.
– Schubert? – pytam.
– Uhm – odpowiada i zerka na mnie, trzymając ręce na kierownicy, tak że
wskazują mniej więcej dziesięć po dziesiątej. – Lubisz Schuberta?
Mówię, że nie należy do moich ulubionych kompozytorów.
Pan Ōshima kiwa głową. – Kiedy prowadzę, często nastawiam głośno
sonaty fortepianowe Schuberta. Jak myślisz, dlaczego?
– Nie wiem.
– Perfekcyjne wykonanie sonat fortepianowych Franza Schuberta to
jedna z najtrudniejszych rzeczy na świecie. Szczególnie ta sonata D-dur.
Wyjątkowo trudna. Niektórzy pianiści potrafią perfekcyjnie zagrać jedną lub
dwie z jej części. Lecz o ile mi wiadomo, nie ma żadnego zadowalającego
wykonania, jeżeli ktoś szuka spójności we wszystkich czterech częściach. Do
tej pory zmagało się z nią wielu słynnych pianistów i każde wykonanie ma
wyraźne wady. Nie znalazłem do tej pory takiego, o którym chciałoby się
powiedzieć: to jest to! Jak myślisz, dlaczego?
– Nie wiem.
– Dlatego, że sam utwór jest niedoskonały. Robert Schumann dobrze
rozumiał muzykę Schuberta i tę sonatę określił mianem „niebiańskiej
dłużyzny”.
– Dlaczego zmagają się z nią różni słynni pianiści, skoro jest
niedoskonała?
– Słuszne pytanie – mówi i milknie. Muzyka wypełnia ciszę. – Nie
potrafię ci tego dokładnie wyjaśnić. Ale jedno mogę powiedzieć: utwory w
jakimś sensie niedoskonałe silnie pociągają ludzi właśnie dzięki tej
niedoskonałości, a w każdym razie przemawiają do pewnego typu ludzi. Na
przykład do ciebie przemówił Górnik Sōsekiego. Ta powieść ma w sobie siłę
przyciągania, której nie posiadają w pełni wykończone Sedno rzeczy czy
Sanshirō. Sam znalazłeś ten utwór. Można też powiedzieć, że ten utwór
znalazł ciebie. Tak samo jest z sonatą fortepianową D-dur Schuberta. Jest w
niej coś, co przemawia prosto do serca, czego brak innym utworom.
– Więc wróćmy do poprzedniego pytania. Dlaczego pan słucha
Schuberta? Szczególnie podczas jazdy samochodem.
– Zagranie całej sonaty Schuberta, szczególnie tej sonaty D-dur, nie jest
wielką sztuką. Jak zauważył Schumann, jest zbyt pastoralna, za długa, zbyt
prosta technicznie. Jeśli ją zwyczajnie zagrać, jest mdła, nijaka, staroświecka.
Dlatego każdy pianista chwyta się jakiegoś sposobu. Coś dodaje. Na
przykład, tak jak ten tutaj, wzmacnia ekspresję. Gra rubato. Gra szybciej.
Dodaje modulację. Inaczej nie potrafią wypełnić czasu. Lecz jeżeli nie robi
się tego bardzo uważnie, takie sposoby potrafią zniszczyć elegancję utworu,
który przestaje być muzyką Schuberta. Wszyscy pianiści grający tę sonatę
zmagają się z tym paradoksem.
Wsłuchuję się w muzykę. Nuci melodię. Potem mówi dalej.
– Dlatego często słucham Schuberta, prowadząc samochód. Tak jak przed
chwilą powiedziałem, prawie każde wykonanie jest w jakimś sensie
niedoskonałe. Tak skondensowana niedoskonałość dobrej jakości pobudza
świadomość, zwraca uwagę. Gdyby prowadzić samochód, słuchając
doskonałego, niezrównanego wykonania doskonałej muzyki, być może
zapragnąłby człowiek zamknąć oczy i umrzeć. Lecz ja wsłuchuję się w
sonatę D-dur i udaje mi się dosłyszeć granicę ludzkich możliwości. Wtedy
rozumiem, że pewnego rodzaju doskonałość może zostać osiągnięta jedynie
w drodze bezgranicznego spiętrzenia niedoskonałości. I to mi dodaje otuchy.
Rozumiesz, o co mi chodzi?
– Mniej więcej.
– Przepraszam. Kiedy zaczynam mówić na takie tematy, zawsze się
zagalopuję.
– Ale są też różne rodzaje niedoskonałości i różne jej stopnie – mówię.
– Oczywiście.
– Wśród wszystkich wykonań sonaty D-dur, jakie pan dotąd słyszał, które
było stosunkowo najlepsze?
– Trudne pytanie.
Zastanawia się nad tym przez chwilę. Zmienia bieg, przejeżdża na drugi
pas, wyprzedza wielką ciężarówkę chłodnię firmy transportowej i wraca na
poprzedni.
– Nie chcę cię straszyć, ale zielona miata to jeden z najgorzej widocznych
samochodów na autostradzie w nocy. Jest nisko zawieszona i zieleń wtapia
się w ciemność. Szczególnie trudno ją dostrzec kierowcom ciężarówek z
przyczepami. To może być bardzo niebezpieczne, szczególnie w tunelu.
Prawdę mówiąc, samochody sportowe powinny być czerwone. Wtedy są
bardziej widoczne. Dlatego jest dużo czerwonych ferrari. Ale ja lubię
zielony. Wolę zielony, nawet jeśli jest niebezpieczny. Zieleń to kolor lasu. A
czerwony, kolor krwi.
Spogląda na zegarek. Potem znów zaczyna nucić, towarzysząc muzyce.
– Ogólnie mówiąc, najlepsze wykonania to chyba Brendel i Aszkenazi.
Ale mnie osobiście nie bardzo podoba się ich gra. To znaczy, aż tak do mnie
nie przemawia. Moim zdaniem muzyka Schuberta rzuca wyzwanie
rzeczywistości i rozbija ją. W tym tkwi istota romantyzmu, w tym znaczeniu
muzyka Schuberta jest kwintesencją romantyzmu.
Przysłuchuję się sonacie Schuberta.
– No jak? Nudna muzyka, prawda?
– Rzeczywiście – mówię szczerze.
 – Można się nauczyć rozumieć Schuberta. Mnie też za pierwszym razem
wydawał się nudny. W twoim wieku to naturalne. Lecz pewnie wkrótce go
zrozumiesz. Na tym świecie ludzie szybko nużą się tym, co nie jest nudne, a
to, co ich nie nuży, zazwyczaj jest nudne. Tak już jest. W moim życiu jest
może miejsce na nudę, ale nie na znużenie. Większość ludzi nie umie ich od
siebie odróżnić.
– Kiedy przedtem powiedział pan, że jest pan „nietypowy”, miał pan na
myśli hemofilię?
– Między innymi – odpowiada. Potem spogląda na mnie z uśmiechem. W
tym uśmiechu jest coś diabolicznego. – Ale nie tylko. Są też inne powody.

Dobiega końca niebiańsko długa sonata Schuberta, potem nie słuchamy już
więcej muzyki. Obaj jakoś naturalnie milkniemy i zatapiamy się w
oderwanych myślach, które przędziemy w tej ciszy. Bezmyślnie patrzę na
pojawiające się jeden po drugim drogowskazy. Na skrzyżowaniu skręcamy w
drogę prowadzącą na południe w góry i zaczynają się pojawiać długie tunele.
Pan Ōshima skupia uwagę na wyprzedzaniu. Drogą jadą wolno duże
ciężarówki i wiele z nich wyprzedzamy. Przy mijaniu największych słychać
jękliwy świst powietrza, jakby wyrywano z kogoś duszę. Od czasu do czasu
odwracam się i sprawdzam, czy mój plecak nie odpadł.
– To miejsce jest położone daleko w górach i nie nazwałbym go
przytulnym. Pewnie nikogo tam nie spotkasz podczas swego pobytu. Nie ma
radia, telewizji ani telefonu. Na pewno sobie z tym poradzisz?
Mówię, że sobie poradzę.
– Przywykłeś do samotności.
Kiwam głową.
– Ale są różne rodzaje samotności. Być może tam czeka cię rodzaj
samotności, której się nie spodziewasz.
– W jakim sensie?
Pan Ōshima poprawia palcem okulary na nosie. – Nie umiem powiedzieć.
To się może zmieniać w zależności od osoby.
Zjeżdżamy z autostrady na zwykłą szosę. Niedaleko zjazdu przy drodze
jest niewielkie miasteczko ze sklepem całodobowym. Pan Ōshima
zatrzymuje samochód i kupuje tak dużo jedzenia, że nie może sam unieść
wszystkich toreb. Są w nich warzywa i owoce, krakersy, mleko i woda
mineralna, puszki, chleb, potrawy pakowane próżniowo do podgrzania –
wyłącznie rzeczy, które da się łatwo zjeść, bo nie wymagają żadnego
gotowania. Znów za wszystko płaci. Kiedy chcę wyjąć portmonetkę, w
milczeniu kręci głową.
Wsiadamy do samochodu i jedziemy dalej. Ja na siedzeniu pasażera,
trzymając torbę z zakupami, która nie zmieściła się w bagażniku.
Wyjeżdżamy z miasteczka już całkiem ciemną drogą. Znikają domy, z
przeciwka nadjeżdża coraz mniej samochodów. Droga staje się węższa, tak
że samochodom trudno się wyminąć. Lecz pan Ōshima włącza długie światła
i prawie nie zmniejsza szybkości. Coraz częściej naciska na przemian gaz i
hamulec, jedzie na dwójce lub trójce. Jego twarz nieruchomieje. Skupia
świadomość na prowadzeniu. Zacisnął usta, oczy wpatrują się w jakiś punkt
przed nim w ciemności. Prawa ręka jest na kierownicy, lewa na dźwigni
zmiany biegów.
Wkrótce po lewej stronie drogi pojawia się strome urwisko. W dole
chyba płynie potok. Zakręty są coraz ostrzejsze, powierzchnia drogi
nierówna. Tył samochodu ślizga się, wydając przeraźliwe dźwięki.
Postanawiam nie myśleć o niebezpieczeństwie. Spowodowanie wypadku
prawdopodobnie nie należy do planów życiowych pana Ōshimy.
Na moim zegarku dochodzi dziewiąta. Otwieram trochę okno i do
wnętrza samochodu dostaje się chłodne powietrze. Dźwięki też niosą się
inaczej. Jesteśmy w górach i posuwamy się jeszcze bardziej w głąb. Droga w
końcu oddala się od urwiska (czuję lekką ulgę) i wchodzi w las. Jak
wyczarowane otaczają nas nagle wysokie drzewa, reflektory samochodu liżą
kolejno grube pnie. Asfalt dawno już się skończył, spod kół wyskakują małe
kamyczki, uderzają w maskę, wydając suchy dźwięk. Zawieszenie tańczy,
pracowicie reagując na nierówności drogi. Nie ma gwiazd ani księżyca.
Czasami w przednią szybę uderza drobny deszczyk.
– Często pan tu przyjeżdża? – pytam.
– Dawniej tak. Teraz pracuję, więc przyjeżdżam niezbyt często. Mój
starszy brat jest surferem i mieszka na wybrzeżu prefektury Kōchi. Prowadzi
tam sklep ze sprzętem do surfingu i wyrabia deski. Od czasu do czasu tu
zagląda. A ty uprawiasz surfing?
Mówię, że nigdy nie próbowałem.
 – Jeśli będzie okazja, mój brat może cię nauczyć. Jest dobrym surferem.
Jak go poznasz, sam się przekonasz, że jest zupełnie inny niż ja.Wysoki,
małomówny, nietowarzyski, opalony, lubi piwo i nie potrafi odróżnić
Schuberta od Wagnera. Ale mamy dobre układy.
Jedziemy dalej górską drogą, przejeżdżamy gęsto zalesione tereny, aż w
końcu docieramy na miejsce. Pan Ōshima zatrzymuje samochód, wysiada,
nie wyłączając silnika, otwiera kłódkę wiszącą na bramie z metalowej siatki,
popycha bramę i otwiera. Wjeżdża do środka i dalej jedziemy strasznie krętą
wyboistą drogą. Wkrótce przed naszymi oczami pojawia się niewielka polana
i tam droga się kończy. Pan Ōshima zatrzymuje samochód, wzdycha głęboko,
nie ruszając się z fotela kierowcy. Odgarnia rękami grzywkę i gasi silnik.
Zaciąga ręczny hamulec.
Kiedy mazda cichnie, zapada brzemienna cisza. Działa jeszcze chłodnica,
przegrzany silnik pod wpływem powietrza na zewnątrz stygnie, wydając
słabe cykanie. Widać, jak nad maską unosi się trochę pary. Zaraz niedaleko
musi płynąć strumyk, bo do moich uszu dociera cichy szum wody. Wysoko
nad nami wiatr wydaje chwilami symboliczne dźwięki. W powietrzu tu i tam
unoszą się jakby chmurki zimna. Podciągam pod szyję zamek bluzy z
kapturem, którą włożyłem na podkoszulek.
Mam przed sobą niewielką chatę. Wygląda jak bacówka, ale jest tak
ciemno, że nie widzę szczegółów. Jedynie zarys na tle lasu. Nie gasząc
świateł samochodu, pan Ōshima bierze niewielką latarkę, powoli wchodzi po
kilku stopniach werandy, wyciąga z kieszeni klucz i otwiera drzwi. W środku
pociera zapałkę, zapala lampę. Potem wraca na werandę z lampą w ręku i
woła: – Witaj w moim domu. – To wszystko wygląda jak fragment ryciny ze
starej opowieści.
Wchodzę po schodkach. Pan Ōshima zapala dużą lampę pod sufitem.
W środku chata przypomina pudełko. Ma tylko jeden pokój. W kącie stoi
niewielkie łóżko. Jest stół, dwa drewniane krzesła, stara kanapa,
bezpowrotnie wypłowiały dywan. Wygląda to jak przypadkowy zestaw
niepotrzebnych mebli kilku rodzin. Jest tu regał składający się z grubych
desek i cementowych bloczków, a na nim rzędy książek. Wszystkie grzbiety
wydają się stare i solidnie zaczytane. Jest również staroświecka komoda na
ubrania. Prosta kuchnia, w niej blat, mała kuchenka gazowa i zlew. Lecz nie
ma kranu. Zamiast niego jest blaszane wiadro. Na półce stoją garnki i
czajnik. Na ścianie wisi patelnia. Na środku pokoju stoi żelazny piec na
drewno.
– Brat zbudował tę chatę praktycznie sam. Przebudował prosty drewniany
szałas, który przedtem tu był. Jest prawdziwym majsterkowiczem. Ja byłem
jeszcze wtedy mały, ale trochę mu pomagałem, tak żeby się nie skaleczyć.
Nie ma się czym chwalić, ale tu jest naprawdę straszny prymityw. Tak jak ci
wcześniej mówiłem, nie ma prądu. Nie ma też wody. Nie ma nawet
wychodka. Do obecnych tu osiągnięć cywilizacji od biedy można zaliczyć
tylko kuchenkę na propan.
Bierze czajnik, płucze wodą mineralną i nastawia go.
– Dawniej ta góra należała do dziadka. Był w Kōchi bogatym
człowiekiem, miał dużo ziemi i pokaźny majątek. Umarł około dziesięciu lat
temu i my z bratem odziedziczyliśmy ten leśny teren. To prawie cała góra.
Nikt z krewnych nie chciał czegoś takiego. To miejsce jest daleko od
wszystkiego i nie ma prawie żadnej wartości jako nieruchomość. Gdyby
chcieć przeznaczyć las na wyrąb, trzeba by zatrudnić ludzi, zajmować się tym
i dużo by to kosztowało.
Odsuwam zasłonę w oknie. Za nim jak ściana stoi głęboka ciemność.
– Kiedy byłem mniej więcej w twoim wieku – mówi pan Ōshima,
wkładając do czajniczka torebkę herbaty rumiankowej – wiele razy
przyjeżdżałem tu i siedziałem sam. W tym czasie nikogo nie widywałem, z
nikim nie rozmawiałem. Brat mnie nieomal do tego zmusił. Zwykle kogoś
chorego na taką chorobę jak ja nie zmusza się do takich rzeczy, bo
niebezpiecznie zostawić go samego. Ale brat się takimi rzeczami nie
przejmował.
Oparty o blat kuchenny, czeka, aż woda się zagotuje.
– Nie zamierzał poddać mnie jakiejś surowej musztrze, tylko wierzył, że
jest mi to potrzebne. Rzeczywiście dobrze mi to zrobiło. Pobyt tutaj był dla
mnie bardzo ważnym doświadczeniem. Udało mi się przeczytać wiele
książek i spokojnie zastanowić nad różnymi rzeczami. Prawdę mówiąc, w
pewnym okresie prawie przestałem chodzić do szkoły. Nie lubiłem szkoły,
ona też za mną nie przepadała. Dlatego, że jakby to powiedzieć? Byłem inny.
Z litości pozwolili mi skończyć gimnazjum, dalej uczyłem się sam. Tak jak ty
teraz. Mówiłem ci o tym?
Kręcę głową. – To dlatego mi pan pomaga?
– Między innymi – mówi i milknie na chwilę. – Ale nie tylko.
 Podaje mi kubek, sam pije z drugiego. Ciepły napar z rumianku uspokaja
nerwy wzburzone długą podróżą.
Spogląda na zegarek. – Muszę się niedługo zbierać, więc szybko ci
wszystko wytłumaczę. Niedaleko płynie czysty strumień, więc stamtąd noś
sobie wodę. Źródło znajduje się tu zaraz, możesz wodę pić bez gotowania.
Jest dużo lepsza niż ta mineralna. Za domem znajdziesz drewno na opał. Jak
się zrobi zimno, napal w piecu. Tu się robi chłodno. Czasami paliłem ogień
nawet w sierpniu. Możesz na tym piecu gotować, przyrządzać coś prostego.
Inne przydatne narzędzia znajdziesz w składziku za domem, poszukasz sobie,
jak będzie trzeba. W komodzie są ubrania brata, możesz z nich korzystać. On
nie należy do ludzi, którzy się przejmują, jeśli ktoś nosi ich rzeczy.
Pan Ōshima kładzie ręce na biodrach i rozgląda się po pomieszczeniu.
– Jak sam widzisz, ta chata nie została zbudowana z myślą o
romantycznym spędzaniu czasu. Ale do życia niczego tu nie brakuje. Muszę
cię też ostrzec: lepiej nie zapuszczaj się głęboko w las. Jest bardzo duży i nie
ma w nim wydeptanych ścieżek. Jeżeli pójdziesz do lasu, pamiętaj, żeby
nigdy nie tracić z oczu chaty. Jak się oddalisz, możesz zabłądzić i będzie ci
trudno znaleźć drogę powrotną. Mnie kiedyś zdarzyło się coś strasznego.
Przez pół dnia chodziłem w kółko zaledwie o kilkaset metrów stąd. Pewnie
myślisz, że Japonia jest małym krajem i nie da się zabłądzić w lesie, ale jak
raz człowiek zabłądzi, las nagle strasznie się rozrasta we wszystkich
kierunkach.
Zapamiętuję to ostrzeżenie.
– Poza tym jeżeli nie zdarzy się żaden nagły wypadek, zapomnij o
schodzeniu w doliny. Strasznie daleko do ludzkich siedzib. Poczekaj tu, a ja
niedługo po ciebie przyjadę. Myślę, że będę mógł przyjechać za dwa, trzy dni
i na tyle wystarczy ci jedzenia. A właśnie, masz telefon komórkowy?
Mówię, że mam. Wskazuję plecak.
– To lepiej go tam zostaw. Tutaj nie działają. Nie ma zasięgu. Oczywiście
radia też się nie da słuchać. Czyli będziesz całkowicie odcięty od świata.
Będziesz się mógł naczytać książek.
Nagle przychodzi mi do głowy pewna kwestia praktyczna. – Skoro nie
ma wychodka, to gdzie się załatwia te sprawy?
Pan Ōshima rozkłada ręce. – Cały wielki las należy do ciebie. Możesz
sam zdecydować, gdzie będzie wychodek.
14

Przez kilka dni pan Nakata chodził na pusty teren otoczony płotem. Tylko raz
padał gwałtowny deszcz, więc został w domu i zajął się majsterkowaniem,
lecz w pozostałe dni siadał w zaroślach na pustym placu i czekał, mając
nadzieję, że pokaże się zaginiony trójkolorowy kot albo człowiek w dziwnym
kapeluszu. Niestety bez skutku.
Gdy zmierzchało, szedł do rodziny, która go poprosiła o znalezienie kota,
i składał ustne sprawozdanie z poszukiwań tego dnia – czego się dowiedział,
gdzie był i co robił. Zleceniodawca dawał mu zwykle trzy tysiące jenów za
całodzienne starania. Taka była cena rynkowa jego usług. Nikt tej stawki
oficjalnie nie ustalił, tylko po okolicy rozeszła się wieść, że niejaki pan
Nakata „świetnie znajduje koty” i nie wiadomo kiedy przyjęło się, że dostaje
trzy tysiące dziennie. Przy tym daje się mu nie tylko pieniądze, koniecznie
trzeba coś do nich dołożyć. Może być jedzenie albo ubranie. A kiedy
rzeczywiście uda mu się znaleźć kota, dorzuca się dziesięć tysięcy jenów jako
nagrodę.
Nie zawsze jednak miał zamówienia i w skali miesiąca nie były to zbyt
duże dochody, lecz wszystkie rachunki płacił w jego imieniu starszy z
młodszych braci z pieniędzy po rodzicach (nie było ich zbyt wiele) i
skromnych oszczędności pana Nakaty, który dostawał też od władz miejskich
rentę inwalidzką. Z tej renty mógł się utrzymać bez większego trudu, toteż
pieniądze otrzymywane za szukanie kotów wydawał, na co chciał. Dla pana
Nakaty były to ogromne sumy (prawdę mówiąc, czasami nie wiedział na co,
prócz węgorza je wydać). Nadwyżki chował pod matą na podłodze.
Ponieważ nie umiał pisać ani czytać, nie korzystał z banku ani rachunków
oszczędnościowych na poczcie, bo tam zawsze trzeba było wpisywać w
jakieś formularze nazwisko i adres.
Pan Nakata utrzymywał w tajemnicy fakt, że umie rozmawiać z kotami.
Nikt prócz nich o tym nie wiedział. Gdyby komuś to wyjawił, ludzie
uznaliby, że mu się w głowie pomieszało. Oczywiście wszyscy wiedzieli, że
jest mało rozgarnięty, ale bycie mało rozgarniętym to zupełnie co innego niż
bycie wariatem.
 Czasami zdarzało się, że ktoś przechodził ulicą akurat, kiedy pan Nakata
był pogrążony w rozmowie z jakimś kotem, ale nikt nie zwracał na to uwagi.
Ludzie nie widzieli nic szczególnie dziwnego w tym, że starszy człowiek
zwraca się do zwierzęcia, jakby mówił do człowieka. Dlatego gdy ludzie z
podziwem mówili, że zna zwyczaje kotów tak dobrze, jakby umiał z nimi
rozmawiać, pan Nakata uśmiechał się tylko w odpowiedzi i milczał. Był
solidny, grzeczny, zawsze uśmiechnięty i cieszył się bardzo dobrą opinią
wśród okolicznych gospodyń. Jedną z przyczyn tej dobrej opinii był fakt, że
wydawał się niezwykle schludny. Choć biedny, bardzo lubił się kąpać i prać,
a także często prócz pieniędzy dostawał od klientów prawie nowe,
niepotrzebne im ubrania. Być może nie było mu do twarzy w łososiowej
koszulce golfowej z naszywką Jacka Nicklausa, ale on oczywiście nie
zwracał uwagi na takie rzeczy.

Pan Nakata złożył szczegółowy i niezwykle powolny raport swojej aktualnej

klientce, pani Koizumi.
– W końcu udało mi się zdobyć informację na temat Gomy. Podobno
Pankawamura widział kilka dni temu trójkolorowego kota podobnego do
Gomy na tej dużej ogrodzonej pustej posesji pod numerem drugim. To o
dwie duże przecznice stąd, lecz i wiek, i kolor, i obróżka były takie jak
Gomy. Nakata zamierza czujnie obserwować tę posesję. Weźmie ze sobą coś
do jedzenia i będzie tam siedział od rana do zmierzchu. Nie, nie, proszę się
tym nie przejmować. Nakata ma zawsze dużo czasu, więc to żaden kłopot,
jeżeli tylko nie pada duży deszcz. Jeśli Panikoizumi uważa, że „nie ma już
sensu dalej obserwować”, proszę Nakacie powiedzieć. W takim przypadku
Nakata od razu przerwie obserwację.
Ukrył fakt, że pan Kawamura nie jest człowiekiem, a pręgowanym
kotem. Gdyby o tym powiedział, sprawa by się skomplikowała.
Pani Koizumi podziękowała panu Nakacie. Jej obie małe córeczki były
strasznie przygnębione nagłym zniknięciem ukochanego kotka. Prawie
przestały jeść. Nie mogła im wytłumaczyć, że „koty tak czasem znienacka
giną”. Nie miała też czasu sama chodzić po okolicy i szukać kota. Była
bardzo zadowolona, że znalazł się ktoś, kto za marne trzy tysiące z takim
oddaniem go szuka. Co prawda to ekscentryczny staruszek i mówił dziwne
rzeczy, ale podobno świetnie znajdował koty i wyglądał na dobrego
człowieka. Był uczciwy albo nie starczało mu rozumu, żeby kogoś oszukać,
choć nieładnie tak mówić. Podała mu kopertę z zapłatą za ten dzień, dołożyła
do tego plastikowy pojemnik ze świeżo ugotowanym ryżem z warzywami
oraz słodkie ziemniaki.
Pan Nakata z ukłonem przyjął jedzenie, powąchał i podziękował.
– Nakata dziękuje bardzo. Bardzo lubi słodkie ziemniaki.
– Mam nadzieję, że będą panu smakowały – powiedziała pani Koizumi.

Minął tydzień, od kiedy zaczął obserwować pustą posesję. W tym czasie

widział tam wiele kotów. Brązowy pręgowany pan Kawamura przychodził
kilka razy dziennie, zbliżał się do pana Nakaty i przyjaźnie zagadywał. Pan
Nakata uprzejmie odpowiadał. Wspominał o pogodzie, o rencie, którą mu
płaciło miasto, lecz nadal ani w ząb nie rozumiał tego, co mówi pan
Kawamura.
– Skulony na chodniku Kawara ma kłopot – powiedział pan Kawamura.
Zdawało się, że chce panu Nakacie coś przekazać, ale ten ostatni nie miał
pojęcia, o co chodzi. Szczerze przyznał, że nie bardzo rozumie.
Pan Kawamura ze zmartwioną miną powiedział (chyba) to samo innymi
słowami. – Kawara związany krzykiem.
To było jeszcze mniej zrozumiałe.
Szkoda, że nie ma tu Pannymimi, pomyślał Nakata. Na pewno pacnęłaby
Panakawamurę mocno po pyszczku i zmusiła, żeby się jaśniej wyraził. A
potem inteligentnie przetłumaczyłaby wszystko Nakacie. To mądra kotka.
Lecz Mimi nie było. Postanowiła nie chodzić na to pustkowie. Pewnie nie ma
ochoty złapać pcheł od innych kotów.
Po powiedzeniu wszystkiego, co miał do powiedzenia – z czego pan
Nakata nic nie zrozumiał – pan Kawamura odszedł, uśmiechając się z
zadowoleniem.
Inne koty też pojawiały się i odchodziły. Najpierw czuły obawę przed
panem Nakatą i spoglądały z daleka, mierząc go niechętnym wzrokiem, ale
kiedy widziały, że siedzi bez ruchu i nic nie robi, chyba postanawiały się nim
nie przejmować. Pan Nakata zawsze miło do nich zagadywał. Mówił dzień
dobry i przedstawiał się, lecz prawie wszystkie go ignorowały i nie
odpowiadały ani słowem. Udawały, że go nie widzą i nie słyszą. Tutejsze
koty były bardzo dobre w takim udawaniu. Pewnie ze strony ludzi musiały je
spotkać straszne rzeczy, pomyślał pan Nakata. Tak czy inaczej, nie miał
pretensji o to, że są nietowarzyskie. Przecież w końcu był w ich świecie
obcy. Nie miał prawa niczego wymagać.
Był jednak jeden ciekawski kot z urwanym uchem, biały w czarne łaty,
który odpowiedział krótko na powitanie pana Nakaty.
– Ty umiesz gadać – stwierdził po chwili wahania i rozejrzeniu się
dookoła. Mówił szorstko, lecz zdawał się sympatyczny.
– Tak. Co prawda tylko troszkę – odparł pan Nakata.
– Nawet troszkę to nie byle co.
– Nakata. Nakata tak się nazywa. Czy wolno spytać, jak pan się nazywa?
– Nijak się nie nazywam – rzucił mrukliwie łaciaty.
– A co pan sądzi o nazwisku Ōkawa? Czy Nakata może tak pana
nazywać?
– Nazywaj sobie, jak chcesz.
– Panieōkawa, czy z okazji naszego spotkania nie zjadłby pan suszonej
sardynki?
– Aa, sardynki. Bardzo lubię sardynki.
Pan Nakata wyjął z torby sardynkę owiniętą przezroczystą folią i podał
panu Ōkawie. Zawsze miał w torbie kilka sardynek. Pan Ōkawa pochłonął
rybkę z wielkim smakiem. Zjadł caluteńką od głowy do ogona. Potem umył
sobie pyszczek.
– Dzięki – powiedział. – Jestem zobowiązany. Jeśli chcesz, mogę cię
gdzieś polizać.
– Nakata bardzo dziękuje za propozycję, ale w tej chwili niepotrzebuje
lizania. Jest bardzo wdzięczny. Szczerze mówiąc, Nakata na prośbę
właścicieli szuka właśnie Kota, trójkolorowej Kotki imieniem Goma.
Pan Nakata wyjął z torby kolorowe zdjęcie Gomy i pokazał panu Ōkawie.
– Nakata dostał od kogoś informację, że ten Kot był widziany na tym
placu. Nakata od paru dni siedzi tu i czeka, aż Goma się pojawi. Czy
przypadkiem pan jej tu nie zauważył?
Pan Ōkawa rzucił okiem na zdjęcie i spochmurniał. Zmarszczył brwi i
zamrugał oczami.
– Wiesz co? Dałeś mi sardynkę i jestem ci wdzięczny. To szczera prawda.
Ale o tym nie będę gadał. Od takiego gadania można mieć kłopoty.
Te słowa zbiły pana Nakatę z tropu. – Od takiego gadania można mieć
kłopoty?
– To bardzo niebezpieczne. Wielkie ryzyko. Lepiej na ten temat nie
mówić, zapomnij o tym kocie. A poza tym lepiej, żebyś w miarę możliwości
trzymał się z daleka od tego miejsca. Serdecznie ci radzę. Przykro mi, że nie
mogę ci pomóc, ale przyjmij tę radę w zamian za sardynkę.
Kiedy skończył mówić, wstał, rozejrzał się i zniknął w zaroślach.
Pan Nakata westchnął, wyciągnął z torby termos i niespiesznie napił się
ciepłej herbaty. Pan Ōkawa powiedział, że jest tu niebezpiecznie, lecz panu
Nakacie nie przychodziło do głowy żadne możliwe niebezpieczeństwo
związane z tym miejscem. Szuka przecież tylko zagubionego, trójkolorowego
kota. Gdzie tu może być niebezpieczeństwo? Czy niebezpieczny jest „łowca
kotów” w dziwnym kapeluszu, o którym mówił pan Kawamura? Lecz pan
Nakata był człowiekiem, nie kotem. Nie ma powodu, żeby człowiek bał się
kogoś polującego na koty.
A jednak na świecie jest wiele rzeczy, których sobie nawet nie wyobraża,
mnóstwo niepojętych powodów. Dlatego pan Nakata rezygnuje z
zastanawiania się. Tylko głowa boli od myślenia, kiedy nie starcza
człowiekowi szarych komórek. Pan Nakata wypił herbatę do ostatniej
kropelki, zakręcił termos i wsadził do torby.
Po zniknięciu pana Ōkawy przez dłuższy czas nie pojawiał się żaden kot.
Tylko motyle latały cicho ponad trawami. Przyleciało stado wróbli.
Rozpierzchły się w różnych kierunkach, a potem znowu połączyły i zniknęły.
Pan Nakata parokrotnie zapadał w drzemkę i za każdym razem budził się
gwałtownie, gdy mu głowa opadała na pierś. Po słońcu wiedział mniej
więcej, która godzina.
Zbliżał się zmrok, gdy pojawił się przed nim pies.

Nieoczekiwanie wyłonił się z zarośli. Szedł dostojnie i bezszelestnie. Był to

ogromny czarny pies. Siedzącemu panu Nakacie przypominał bardziej
cielaka niż psa. Miał długie nogi, krótką sierść, pod skórą prężyły się stalowe
mięśnie, uszy były spiczaste jak noże. Nie nosił obroży. Pan Nakata nie znał
się na rasach, lecz na pierwszy rzut oka było widać, że to groźny pies (a w
każdym razie, że w razie potrzeby może się stać groźny). Jak psy używane
przez wojsko.
Wzrok miał przenikliwy, oczy bez wyrazu, wargi wywinięte i obwisłe,
spomiędzy nich wyglądały ostre kły. Na zębach były ślady krwi. Pan Nakata
zauważył, że do zębów przywarły jakby oślizgłe skrawki mięsa. Między nimi
można było dostrzec czerwony płomień języka. Pies wlepił wzrok w pana
Nakatę. Przez długi czas nie odzywał się ani nie poruszał. Pan Nakata
również milczał. Nie umiał rozmawiać z psami. Ze zwierząt mógł się
porozumieć jedynie z kotami. Oczy psa były zimne i mętne jak szklane kulki
wypełnione bagienną wodą.
Pan Nakata cicho zaczerpnął trochę powietrza. Nie ma się czego bać.
Oczywiście rozumie, że znalazł się w niebezpieczeństwie. Rozumie też mniej
więcej (choć sam nie wie dlaczego), że jest to wrogo nastawione, agresywne
stworzenie. Ale pan Nakata nie jest w stanie potraktować psa jako
niebezpieczeństwa bezpośrednio mu grożącego. Śmierć wykracza poza ramy
jego wyobraźni. Nie uświadamia sobie też bólu, dopóki go nie poczuje. Nie
potrafi go sobie wyobrazić. Dlatego też nie bał się, mając przed sobą tego
psa. Był tylko trochę zakłopotany.
Wstań, powiedział pies.
Panu Nakacie zaparło dech. Pies mówi. Lecz dokładnie rzecz biorąc, pies
się nie odezwał. Jego pysk się nie poruszył. Przekazał coś panu Nakacie
jakimś innym sposobem.
Wstań i chodź, polecił.
Pan Nakata podniósł się, tak jak mu kazał pies. Miał zamiar się z nim
przywitać, ale po namyśle zrezygnował. Nawet gdyby założyć, że mógłby się
z tym psem porozumieć, do niczego by mu się to nie przydało. Przede
wszystkim nie miał ochoty z nim rozmawiać. Nie miał też ochoty nadać mu
imienia. Pewnie nie mógłby się z nim zaprzyjaźnić, nawet gdyby poświęcił
na to dużo czasu.
Może ten pies ma coś wspólnego z panem Burmistrzem, przyszło nagle
do głowy panu Nakacie. Może wydało się, że pobiera wynagrodzenie za
szukanie kotów, i pan Burmistrz, postanowiwszy odebrać mu rentę, wysłał
tego psa. Przecież to całkiem możliwe, że pan Burmistrz ma takiego
policyjnego psa. W takim przypadku pan Nakata byłby w tarapatach.
Wstał, a wtedy pies powoli ruszył. Pan Nakata powiesił torbę na ramieniu
i poszedł jego śladem. Pies miał krótki ogon, zwisały pod nim dwa duże
jądra.
Pies doszedł do końca pustej posesji i wydostał się na zewnątrz przez
dziurę w płocie. Pan Nakata przelazł za nim. Pies ani razu nie obejrzał się za
siebie. Pewnie słyszał kroki pana Nakaty i nie musiał się obracać. Pan Nakata
szedł ulicą prowadzony przez psa. Zbliżyli się do pasażu handlowego i na
ulicy przybyło przechodniów. Były to prawie wyłącznie okoliczne
gospodynie, które wybrały się po zakupy. Pies, z uniesionym pyskiem i
wzrokiem utkwionym przed siebie, szedł, budząc powszechny respekt.
Ludzie na widok tego wielkiego czarnego groźnie wyglądającego stworzenia
w pośpiechu schodzili mu z drogi. Niektórzy zsiadali z rowerów i
przechodzili na drugą stronę ulicy.
Idąc tak za psem, pan Nakata miał wrażenie, że to jego unikają. Może
myśleli, że wyszedł na spacer z takim ogromnym psem bez smyczy.
Przechodnie rzucali mu pełne wyrzutu spojrzenia. To go zasmuciło. Miał
ochotę wytłumaczyć im, że nie robi tego, bo lubi, tylko to pies go prowadzi.
Nakata nie jest silny. W rzeczywistości jest słaby.
Pies zaprowadził go dość daleko. Minęli kilka skrzyżowań i pasaż
handlowy. Na przejściach dla pieszych pies ignorował wszystkie światła. Nie
były to zbyt duże ulice i samochody nie jechały szybko, więc przechodzenie
na czerwonym świetle nie stanowiło szczególnego niebezpieczeństwa. Na
widok psa wszyscy kierowcy pospiesznie hamowali, a on szczerzył kły,
wpatrywał się w nich i wyzywająco powoli przechodził na czerwonym
świetle. Pan Nakata szedł za nim; nie miał wyboru. Pies wiedział, po co są
światła, tylko zwyczajnie je ignorował. Pan Nakata to widział. Pies
najwyraźniej przywykł do tego, że sam o wszystkim decyduje.
Pan Nakata nie poznawał już okolicy. Najpierw szli przez dobrze znane
mu willowe ulice Nakano, ale od pewnego zakrętu nagle przestały wyglądać
znajomo. Pan Nakata poczuł niepokój. Co zrobi, jeżeli zabłądzi i nie znajdzie
drogi powrotnej? Może nie są już w dzielnicy Nakano? Pan Nakata rozglądał
się, szukając jakiegoś punktu orientacyjnego, lecz nic takiego nie zauważył.
Nigdy przedtem nie był w tej okolicy.
Niewzruszony pies szedł dalej w tym samym tempie, by pan Nakata mógł
za nim nadążyć, takim samym krokiem, z podniesionym łbem, postawionymi
uszami i jądrami bujającymi się jak wahadło.
– Przepraszam, czy jesteśmy jeszcze w dzielnicy Nakano? – zapytał pan
Nakata.
 Pies nie odpowiedział. Nawet się nie obejrzał.
– Czy ma pan jakiś związek z panem Burmistrzem?
Nadal brak odpowiedzi.
– Nakata szuka tylko Kotów. Teraz szuka trójkolorowej Kotki. Nazywa
się Goma.
Milczenie.
Pan Nakata poddał się. Nie ma sensu mówić do tego psa.

Znaleźli się w cichym zakątku dzielnicy willowej. Stały tu obok siebie duże
domy. Nie było żadnego przechodnia. Pies wszedł do jednego z nich.
Otoczony tradycyjnym kamiennym murem miał wspaniałą dwuskrzydłową
bramę, jakich dziś już się prawie nie widywało. Jedno skrzydło było otwarte.
Na podjeździe stał duży samochód. Czarny, tak jak pies, i wyglansowany, nie
było na nim nawet pyłka. Drzwi wejściowe też stały otworem. Nie wahając
się i nie zatrzymując, pies wszedł do środka. Pan Nakata zdjął stare adidasy,
postawił obok siebie noskami ku drzwiom, tak by wychodząc, łatwo je było
nałożyć, następnie zdjął czapkę, włożył do torby, starannie strzepnął ze
spodni źdźbła trawy i wszedł do środka. Pies zatrzymał się i czekał, aż pan
Nakata będzie gotów, a potem zaprowadził go wyfroterowanym korytarzem
do znajdującego się w głębi salonu czy gabinetu.
W pokoju było ciemno. Zmierzchało, poza tym na oknie wychodzącym
na ogród wisiała gruba zasłona. Światło było zgaszone. W głębi
pomieszczenia znajdowało się duże biurko i zdawało się, że ktoś przy nim
siedzi, lecz nieprzyzwyczajone do ciemności oczy pana Nakaty nie potrafiły
odróżnić, co tam jest. W mroku majaczyła ciemna, jakby wycięta z papieru,
sylwetka człowieka, który powoli obrócił się ku niemu, gdy pan Nakata
wszedł do pokoju. Siedział chyba na krześle obrotowym. Pies usiadł na
podłodze i zamknął oczy. Jakby mówił, że na tym kończy się jego rola.
– Dzień dobry – zwrócił się pan Nakata do tego czarnego zarysu.
Tamten milczał.
– Nakata. Nakata tak się nazywa. Przeprasza, że przeszkadza. Nie jest
żadnym podejrzanym typem.
Brak odpowiedzi.
 – Ten Pies powiedział Nakacie, że ma za nim iść, więc Nakata przyszedł
aż tutaj. I teraz wychodzi na to, że wszedł panu do domu bez zaproszenia.
Nakata bardzo przeprasza. Jeżeli można, Nakata już sobie pójdzie…
– Siadaj na tym fotelu – powiedział mężczyzna. Głos był cichy, dobitny.
– Tak jest, Nakata już siada – odparł pan Nakata i usiadł. Tuż obok
nieruchomy jak posąg siedział czarny pies.
– Czy jest pan panem Burmistrzem?
– Czymś w tym rodzaju – powiedział tamten w mroku. – Jeżeli tak ci
łatwiej, to sobie tak myśl. To nie gra roli.
Mężczyzna odwrócił się za siebie i pociągnąwszy łańcuszek, zapalił
lampę stojącą. Rozbłysła staroświeckim żółtym, słabym światłem, które
pozwoliło jednak dostrzec, co jest w pokoju.
Był tu wysoki mężczyzna w jedwabnym czarnym cylindrze. Siedział na
obitym skórą fotelu obrotowym, założył nogę na nogę. Miał na sobie obcisły
czerwony żakiet, pod nim czarną kamizelkę, na nogach czarne długie buty.
Dopasowane spodnie były białe jak śnieg i leżały na nim jak ulał. Wyglądały
zupełnie jak kalesony. Podniósł rękę i dotknął ronda kapelusza, jakby kłaniał
się damie. W lewej ręce ściskał czarną laskę ozdobioną złotą gałką. Sądząc z
kształtu kapelusza, musiał to być ten łowca kotów, o którym wspominał pan
Kawamura.
Jego twarz nie była równie niezwykła jak ubranie. Nie był młody, nie był
też bardzo stary. Niezbyt przystojny, ale i nie brzydki. Miał gęste wyraźnie
zarysowane brwi i zdrową rumianą cerę, twarz dziwnie gładką, bez zarostu,
oczy przymrużone, na wargach błądził zimny uśmieszek. Trudna do
zapamiętania twarz. Lecz uwagę przyciągała nie twarz, a charakterystyczny
strój. W innym ubraniu można by go nie poznać.
– Pewnie wiesz, jak się nazywam, co?
– Nie, Nakata nie wie – odparł pan Nakata.
Mężczyzna wydawał się nieco rozczarowany.
– Nie wiesz?
– Nie. Nakata zapomniał wcześniej powiedzieć, że jest mało rozgarnięty.
– Nie poznajesz też tego stroju? – zapytał mężczyzna, wstając,
odwracając się bokiem i unosząc nogę, jakby szedł. – Teraz też nie?
 – Nie. Przepraszam. Nakata nie przypomina sobie.
– Tak? A może ty nie pijesz whisky?
– Nie. Nakata nie pije alkoholu. Papierosów też nie pali. Nakata jest taki
biedny, że dostaje od miasta rentęinwa lidzką, więc go nie stać na takie
rzeczy.
Mężczyzna znów usiadł i założył nogę na nogę. Podniósł z biurka
szklaneczkę whisky i wypił łyk. Rozległo się grzechotanie lodu.
– To ja się napiję, dobrze?
– Tak. Nakacie to w ogóle nie przeszkadza. Proszę pić, jeżeli ma pan
ochotę.
– Dziękuję – powiedział mężczyzna i przyjrzał się panu Nakacie. – Więc
nie wiesz, jak się nazywam?
– Nie. Nakacie jest bardzo przykro, ale nie wie, jak się pan nazywa.
Mężczyzna lekko skrzywił usta. Trwało to zaledwie chwilę: zimny
uśmieszek zadrżał jak krąg na wodzie, zniknął i znów się pojawił.
– Człowiek lubiący whisky od razu by poznał, ale niech tam. Nazywam
się Johnnie Walker. Johnnie Walker. Prawie wszyscy mnie znają. Nie chcę
się chwalić, ale jestem sławny na cały świat. Można powiedzieć, że jestem
postacią kultową. To znaczy nie jestem prawdziwym Johnniem Walkerem.
Nie mam żadnego związku z angielską destylarnią. Tylko bez pozwolenia
korzystam sobie ze stroju i nazwiska z ich etykiety. Bo strój i nazwisko są
człowiekowi potrzebne.
W pokoju zapadła cisza. Pan Nakata ani trochę nie rozumiał, o czym
mówi mężczyzna. Pojął tylko, że nazywa się Johnniewalker.
– Czy jest pan cudzoziemcem?
Johnnie Walker przechylił głowę. – Jeżeli tak ci łatwiej, to sobie tak
myśl. Albo nie. Jedno i drugie jest prawdą.
Pan Nakata nadal nie rozumiał, o czym mówi. Zupełnie jakby rozmawiał
z kotem, panem Kawamurą.
– Panjohnniewalker jest cudzoziemcem i nie jest cudzoziemcem. Czy o to
chodzi?
– O to chodzi.
Pan Nakata postanowił nie drążyć dalej tej kwestii. – I
Panjohnniewalker… kazał temu Psu przyprowadzić tu Nakatę?
– Tak jest – odparł krótko Johnnie Walker.
– To znaczy… że Panjohnniewalker ma do Nakaty jakąś sprawę?
– To raczej ty masz pewnie do mnie sprawę – powiedział Johnnie Walker
i znów pociągnął whisky z lodem. – O ile wiem, od kilku dni siedzisz na tym
placu i czekasz na mnie.
– Tak, tak jest. Nakata całkiem zapomniał. Nakata jest głupi i od razu
wszystko zapomina. Rzeczywiście jest tak, jak mówi Panjohnniewalker.
Nakata czekał na tym placu, chcąc zapytać o Kota.
Johnnie Walker stuknął czarną laską o cholewę buta. Stuknął lekko, lecz
w pokoju rozległ się głośny suchy dźwięk. Pies zastrzygł uszami.
– Zmierzcha, nadchodzi przypływ. Przejdźmy do rzeczy. Pewnie chcesz
mnie zapytać o trójkolorową Gomę.
– Tak, tak jest. Na prośbę Panikoizumi, właścicielki, Nakata szuka od
dziesięciu dni trójkolorowej Kotki imieniem Goma. Czy Panjohnniewalker
przypadkiem coś o niej wie?
– Dobrze ją znam.
– Czy przypadkiem wie pan też, gdzie jest?
– Wiem też, gdzie jest.
Nakata patrzył na Johnniego Walkera z otwartymi ustami. Na chwilę
przeniósł wzrok na jedwabny cylinder, a potem znów spojrzał na twarz
mężczyzny. Wąskie wargi były zaciśnięte, wyrażały pewność.
– Czy jest gdzieś niedaleko?
Johnnie Walker kilka razy przytaknął. – Tak, bardzo niedaleko.
Pan Nakata rozejrzał się po pokoju. Było tu biurko, obrotowe krzesło, na
którym siedział mężczyzna, fotel Nakaty, dwa krzesła, lampa stojąca i stolik
do kawy.
– A czy Nakata będzie mógł zabrać ją do domu?
– To zależy od ciebie.
– Zależy od Nakaty?
– Właśnie tak, zależy od Nakaty – powiedział Johnnie Walker, lekko
unosząc brew. – Jeżeli się zdecydujesz, będziesz mógł zabrać Gomę do
domu. Pani Koizumi i jej córeczki bardzo się ucieszą. Albo nie będziesz
mógł jej zabrać. W takim wypadku będą rozczarowane. Nie chcesz ich chyba
rozczarować?
– Nie, Nakata nie chce ich rozczarować.
– Ja też nie. Ja też nie chcę ich rozczarować. Oczywiście, że nie.
– To co Nakata ma zrobić?
Johnnie Walker obrócił w dłoniach laskę. – Chcę, żebyś zrobił dla mnie
pewną rzecz.
– Czy to jest coś, co Nakata potrafi?
– Nie proszę ludzi o robienie rzeczy, których nie potrafią. Przecież to
byłaby strata czasu. Nie uważasz?
Pan Nakata namyślał się chwilę. – Nakata myśli, że pewnie tak.
– To znaczy, że to, czego oczekuję od pana Nakaty, to coś, co pan Nakata
potrafi.
Nakata znów się namyślał. – Tak, prawdopodobnie tak.
– Ogólnie mówiąc, dla każdej hipotezy można znaleźć dowód
pozwalający na jej podważenie.
– Proszę?
– Bez możliwości istnienia dowodu podważającego hipotezę nie byłoby
postępu w nauce – powiedział Johnnie Walker, uderzając laską o cholewę
buta, jakby rzucał komuś wyzwanie. Pies znów zastrzygł uszami. –
Absolutnie żadnego.
Nakata milczał.
– Prawdę mówiąc, od dawna szukam kogoś takiego jak ty. Nie mogłem
znaleźć, ale niedawno przypadkiem usłyszałem, jak rozmawiasz z kotami. I
wtedy sobie pomyślałem, że to właśnie człowiek, którego szukam. Dlatego
specjalnie aż tu cię sprowadziłem. Przepraszam, że cię ściągnąłem tak bez
ceremonii.
– Nie ma za co, Nakata ma czas.
– I stworzyłem parę hipotez na twój temat. Przygotowałem też
oczywiście kilka dowodów mogących je podważyć. Jakby to była gra.
Jednoosobowa gra rozgrywana w myślach. Ale w każdej grze powinien być
przegrany i wygrany. W tym przypadku muszę sprawdzić słuszność hipotezy.
Tylko ty pewnie nie rozumiesz, o czym mówię.
Pan Nakata w milczeniu pokręcił głową.
Johnnie Walker dwukrotnie uderzył laską o but. Na ten sygnał pies wstał
z podłogi.
15

Pan Ōshima wsiada do mazdy i zapala światła. Przyciska gaz i spod kół
wyskakują małe kamyczki, uderzając o podwozie. Samochód cofa się i
zawraca. Pan Ōshima podnosi rękę na pożegnanie. Ja unoszę swoją. Tylne
światła znikają w mroku, dźwięk silnika oddala się stopniowo, wkrótce
całkowicie cichnie i zastępuje go cisza lasu.
Wchodzę do chaty i zamykam zasuwę. Kiedy zostaję sam, milczenie –
jakby tylko na to czekało – otacza mnie ciasno. Nocne powietrze jest
chłodne, trudno uwierzyć, że to początek lata. Już za późno na palenie w
piecu. Dziś pozostaje tylko wślizgnąć się do śpiwora i usnąć. Z niewyspania
czuję się otumaniony, od długiej jazdy samochodem rozbolały mnie mięśnie.
Przykręcam lampę, płomień się zmniejsza. W pokoju zapada półmrok i
gęstnieją cienie, panoszące się po kątach. Nie chce mi się przebierać, więc
wchodzę do śpiwora w dżinsach i bluzie od dresu z kapturem.
Zamykam oczy i staram się usnąć, lecz sen nie przychodzi. Świadomość
jest pobudzona i trzeźwa, choć ciało się go domaga. Czasami ciszę przecina
wysoki krzyk nocnych ptaków. Słychać też inne dźwięki niewiadomego
pochodzenia. Szelest kroków po opadłych liściach. Skrzyp gałęzi
uginających się pod jakimś ciężarem. Świst głośno nabieranego oddechu.
Wszystkie rozlegają się tuż obok chaty. Czasami złowróżbnie skrzypią deski
werandy. Czuję się otoczony armią nieznanych, żyjących w mroku stworzeń.
Mam wrażenie, że jestem obserwowany. Wyraźnie czuję na sobie czyjś
wzrok. Serce wali głucho. Otwieram trochę oczy i w wątłym świetle lampy
rozglądam się po pokoju, upewniając się kilkakrotnie, że nikogo tu nie ma.
Drzwi są zamknięte na wielką zasuwę, okno pokrywa ciasno gruba zasłona.
W porządku, prócz mnie nikogo w tej chacie nie ma, nikt tu nie zagląda.
Mimo to nie mija wrażenie, że ktoś na mnie patrzy. Co pewien czas robi
mi się strasznie duszno, zasycha w gardle. Chcę się napić wody. Ale jeżeli
napiję się teraz wody, na pewno zachce mi się siku, a nie chcę w nocy
wychodzić. Wytrzymam jakoś do rana. Kulę się w śpiworze i lekko
potrząsam głową.
O rany, a to dopiero! Boisz się ciszy i ciemności, kulisz się ze strachu.
Zupełnie jak strachliwy dzieciak. To taki jesteś naprawdę? – chłopiec
zwany Kawką pyta ze zniechęceniem. – Cały czas myślałeś, że jesteś
twardy, ale wygląda na to, że to nieprawda. Masz ochotę się rozbeczeć.
Szkoda gadać. Jak tak dalej pójdzie, zlejesz się w majtki.

Ignoruję jego szyderstwa. Zamykam oczy, podciągam suwak śpiwora pod

samą brodę i odpędzam wszystkie myśli. Nie otwieram oczu, choć sowa
wysyła w kosmos słowa nocy, w oddali słychać, jak coś ciężko spada na
ziemię, zdaje się, że w pokoju coś się porusza. Jestem poddawany próbie,
myślę. Pan Ōshima też spędził tu wiele dni, będąc mniej więcej w moim
wieku. On także zapewne doświadczył strachu, który jest teraz moim
udziałem. Dlatego powiedział mi, że „są różne rodzaje samotności”.
Prawdopodobnie wiedział, jakie wizje będą mnie tu prześladowały w środku
nocy, ponieważ jego samego też kiedyś męczyły. Na tę myśl trochę się
odprężam. Mam wrażenie, że mogę się wznieść ponad czasem i obwieść
palcem cienie przeszłości, które tu zostały. Potrafię się na nie nałożyć. Biorę
głęboki oddech. I zasypiam nie wiadomo kiedy.

Budzę się po szóstej. Głosy ptaków oblewają mnie silnym strumieniem jak
prysznic. Bardzo zajęte przeskakują z jednej gałązki na drugą, wzywają się
donośnymi głosikami. W ich przekazach nie ma tego głębokiego, treściwego
brzmienia ptaków nocy.
Wyłażę ze śpiwora, odsłaniam okno i upewniam się, że wokół chaty nie
ma nawet śladu po ciemnościach. Wszystko lśni złotem, jakby dopiero co się
narodziło. Zapalam zapałką kuchenkę gazową, gotuję wodę mineralną i parzę
rumianek. Z papierowej torby z jedzeniem wyjmuję krakersy i zjadam kilka z
serem. Potem myję nad zlewem zęby i twarz.
Zakładam na bluzę wiatrówkę i wychodzę na dwór. Poranny blask pada
spomiędzy drzew na polankę przed chatą. Wszędzie utworzyły się snopy
światła, mgiełka unosi się między nimi jak nowo narodzona dusza. Nabieram
powietrza. Jego czystość zaskakuje moje płuca. Siadam na schodku werandy,
patrzę na ptaki przelatujące między drzewami, nasłuchuję ich głosów.
Większość przemieszcza się parami. Ciągle szukają wzrokiem partnera i
nawołują się.
 Strumień jest w zagajniku niedaleko chaty. Dzięki szumowi od razu go
znajduję. Jest tam coś w rodzaju otoczonego kamieniami maleńkiego
jeziorka. Napływająca woda zbiera się, tworzy skomplikowane wiry, a potem
ze wzmożoną energią spływa dalej w dół. Czysta, piękna woda. Nabieram jej
w dłonie i piję – jest słodka i zimna. Zanurzam na chwilę ręce.
Smażę na patelni jajka na szynce, robię grzanki, korzystając z
niewielkiego rusztu do grillowania. Gotuję w rondelku mleko. Potem
wynoszę na werandę krzesło, opieram nogi na balustradzie i postanawiam
przed południem spokojnie poczytać. Na regale pana Ōshimy jest kilkaset
książek. Zaledwie trochę beletrystyki, i to ograniczonej do dobrze znanych
klasyków. Większość stanowią pozycje z dziedziny filozofii, historii,
psychologii, geografii, nauk przyrodniczych, ekonomii. Ponieważ pan
Ōshima nie odebrał szkolnej edukacji, pewnie postanowił o własnych siłach
przyswoić sobie konieczną wiedzę ogólną i tutaj to zrealizował. Książki
obejmują bardzo szeroki zakres wiedzy, lecz na pierwszy rzut oka dobrane
zostały przypadkowo.
Wybieram książkę o procesie Adolfa Eichmanna. Jego nazwisko
kojarzyło mi się ze zbrodniami nazizmu, lecz szczególnie się nim nie
interesowałem. Przypadkiem przyciągnęła mój wzrok i wyjąłem ją.
Dowiaduję się z niej, jak niesłychanie praktyczny był ten podpułkownik SS
w okularach w drucianej oprawce i o rzedniejących włosach. Wkrótce po
rozpoczęciu wojny otrzymał od dowództwa nazistowskiego zadanie
ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej – czyli masowej masakry – i
konkretnie rozważa, jak tego dokonać. Przygotowuje plan. Nie ma prawie
żadnych wątpliwości, że takie postępowanie jest słuszne. Jedyne, co go
zaprząta, to jak najtaniej i najszybciej pozbyć się Żydów. Zgodnie z jego
obliczeniami na terenie Europy było jedenaście milionów Żydów, których
należało się pozbyć.
Ile będzie potrzebnych pociągów towarowych i ilu Żydów da się upchnąć
w jednym wagonie? Ile procent umrze śmiercią „naturalną” podczas
transportu? Co zrobić, żeby zrealizować ten plan przy użyciu mniejszej
liczby osób? Jaki będzie najtańszy sposób pozbycia się ciał: czy je spalić,
pogrzebać, stopić? Siedzi przy biurku i pracowicie oblicza. Plan zostaje
wprowadzony w życie i daje mniej więcej przewidziane efekty. Do końca
wojny zgodnie z jego planem pozbyto się około sześciu milionów Żydów (co
stanowi nieco ponad połowę planowanej liczby). Lecz on nie ma wyrzutów
sumienia. Siedzi na otoczonej szybami kuloodpornymi ławie oskarżonych
sądu w Jerozolimie i wygląda, jakby nie mógł zrozumieć, dlaczego
wytoczono mu taki wielki proces i dlaczego interesuje się nim cały świat. Był
tylko technikiem, który wystąpił z odpowiednim rozwiązaniem zadania, jakie
mu zlecono. Przecież zupełnie to samo robią wszystkie sumienne biurokracje
świata. Dlaczego tylko do niego mają takie pretensje?
Słuchając spokojnie śpiewu ptaków, siedzę o poranku w lesie i czytam o
tym „praktycznym” człowieku. Na końcu książki znajduję zrobione
ołówkiem notatki pana Ōshimy. Wiem, że to jego pismo. Litery mają
charakterystyczny kształt.

„Wszystko jest kwestią wyobraźni. Nasza odpowiedzialność zaczyna się od

wyobraźni. Yeats napisał: In dreams begin the responsibilities – doprawdy
miał rację. A mówiąc na odwrót, gdzie nie ma wyobraźni, być może nie rodzi
się odpowiedzialność. Jak widać z przykładu Eichmanna”.

Wyobrażam sobie pana Ōshimę, jak siedząc na tym krześle, dobrze

zatemperowanym ołówkiem robi notatki na wewnętrznej okładce książki.
„Odpowiedzialność rodzi się w snach”. Te słowa odbijają się echem w moim
sercu.
Zamykam książkę i kładę na kolanach. Zastanawiam się nad swoim
poczuciem odpowiedzialności. Muszę się nad nim zastanowić. Na białej
koszulce miałem świeże ślady krwi. Własnymi rękami spłukałem tę krew.
Było jej tak dużo, że umywalka nieomal pokryła się czerwienią.
Prawdopodobnie będę musiał ponieść odpowiedzialność za tę przelaną krew.
Wyobrażam sobie, że toczy się przeciwko mnie sprawa sądowa. Ludzie mnie
obwiniają, domagają się, bym odpowiedział za własne czyny. Wszyscy
wlepiają we mnie niechętny wzrok, wytykają palcami. Nie mogę ponieść
odpowiedzialności za coś, czego nie pamiętam, upieram się. Nie wiem nawet,
co się naprawdę stało. Lecz oni odpowiadają: „Nie ma znaczenia, komu to się
najpierw przyśniło, ale śniło się także tobie, dlatego musisz ponieść
odpowiedzialność za to, co zaszło w tym śnie. Wślizgnął się w ciebie i
wędruje po ciemnych korytarzach twojej duszy.
Tak jak podpułkownik Adolf Eichmann, który chcąc nie chcąc, został
wciągnięty w potwornie pokręcone sny Hitlera.
Odkładam książkę, wstaję i przeciągam się, stojąc na werandzie. Bardzo
długo czytałem. Potrzebuję ruchu. Idę do strumienia po wodę z dwoma
plastikowymi pojemnikami. Przynoszę ją do domu i wlewam do cebrzyka. Po
pięciu takich wycieczkach cebrzyk jest prawie pełny. Ze składziku za domem
przynoszę naręcze drew na podpałkę i układam przy piecu.
W kącie werandy leży spłowiały nylonowy sznur do suszenia bielizny.
Wyjmuję z plecaka częściowo podeschnięte pranie, wygładzam i
rozwieszam. Opróżniam plecak z reszty rzeczy, układam je na łóżku i
oglądam w nowym świetle. Potem siadam przy stole i uzupełniam pamiętnik
za ostatnich kilka dni. Cienkim długopisem, drobnymi literami opisuję po
kolei, co mi się przydarzyło. Muszę to dokładnie zapisać, póki wspomnienia
są jeszcze wyraźne. Nikt nie wie, czy pozostaną na zawsze w niezmienionym,
właściwym kształcie.
Przypominam sobie zdarzenia. Straciłem świadomość i przyszedłem do
siebie w zagajniku za świątynią shintoistyczną. Wokół panowała ciemność,
podkoszulek miałem bardzo poplamiony krwią. Zadzwoniłem do Sakury,
która pozwoliła mi się u siebie zatrzymać. O czym z nią rozmawiałem i co
dla mnie zrobiła.

Śmieje się rozbawiona. – Nie bardzo rozumiem. Chyba możesz sobie po

cichu wyobrażać, nic nie mówiąc? Nie pytając mnie o pozwolenie?
Przecież ja i tak nie wiem, co ty sobie wyobrażasz.

Nie, nie jest tak. To, co sobie wyobrażam, ma prawdopodobnie na tym

świecie wielkie znaczenie.

Po dwunastej wchodzę do lasu. Pan Ōshima mówił, że zapuszczanie się w

głąb lasu może być bardzo niebezpieczne. Ostrzegł mnie, żebym nigdy nie
tracił z oczu chaty. Jednak będę tu pewnie sam przez kilka dni, poczuję się
spokojniejszy, dowiadując się trochę o tym lesie, który otacza mnie jak
wielka ściana, niż gdybym nic o nim nie wiedział. Nic ze sobą nie biorę,
wchodzę z zalanej słońcem polanki w to pogrążone w półmroku morze
drzew.
Jest w nim ścieżka. W większości została wydeptana z wykorzystaniem
naturalnej rzeźby terenu, lecz tu i tam wyrównano ją, ułożono na niej płaskie
kamienie. W miejscach, które się zapadają, umieszczono zręcznie drewniane
bale. Obmyślono to tak, by ścieżka była widoczna, nawet jeżeli trawa się
rozrośnie. Może wytyczył ją brat pana Ōshimy, kawałek po kawałku, podczas
kolejnych pobytów. Idę przed siebie. Wspinam się po zboczu, trochę
schodzę. Okrążam wielki głaz, znów podchodzę. Zasadniczo ścieżka wiedzie
w górę, lecz stromizna nie jest duża. Po obu stronach rosną wysokie drzewa.
Pnie o zgaszonych kolorach, gałęzie sterczące we wszystkich kierunkach,
listowie tworzące gęsty baldachim. Na ziemi ścielą się trawy i paprocie,
jakby ze wszyskich sił pochłaniały wątłe światło. Tam, gdzie słońce w ogóle
nie dochodzi, mech w milczeniu porasta skały.
Ścieżka staje się coraz węższa i w końcu ustępuje pola zaroślom, jak
słowa, wypowiadane z zapałem na początku opowieści, bledną i plączą się,
im dalej się posuwa. Nie ma już śladów umocnień i trudno stwierdzić, czy to
ciągle ścieżka, czy tylko wygląda na ścieżkę. Wkrótce całkowicie tonie w
morzu zielonych paproci. A może jeszcze tu się nie kończy? Postanowiłem to
sprawdzić przy następnej okazji. Nie przygotowałem się ani nie ubrałem
odpowiednio na taką wycieczkę.
Zatrzymuję się i oglądam za siebie. Widzę nieznany krajobraz. Nie ma
nic znajomego, co dodałoby mi otuchy. Pnie drzew nakładają się na siebie i
złowróżbnie zasłaniają pole widzenia. Panuje półmrok, nieruchome
powietrze zabarwione jest intensywną zielenią. Nie słychać nawet ptaków.
Dostaję gęsiej skórki, jakby powiał zimny wiatr. Nie ma się czym
martwić, mówię sobie. Tam jest ścieżka. Jest ścieżka, którą przyszedłem.
Jeżeli nie stracę jej z oczu, uda mi się wrócić do światła. Krok za krokiem,
upewniając się bardzo ostrożnie, że nie schodzę ze ścieżki, wracam na
polankę przed chatą. Droga powrotna trwała znacznie dłużej. Polankę zalewa
jasny blask wczesnego lata, ptaszki, wypełniając powietrze czystym
śpiewem, szukają pożywienia. Nic się tu nie zmieniło od czasu, gdy
wyszedłem. Prawdopodobnie nic się nie zmieniło. Na werandzie stoi krzesło,
na którym niedawno siedziałem. Przed nim leży książka, którą niedawno
czytałem.
Czuję jednak instynktownie, że las jest pełen niebezpieczeństw.
Potwarzam sobie, że nie wolno mi o tym zapominać. Jak powiedział chłopiec
zwany Kawką, na tym świecie jest mnóstwo rzeczy, o których nie mamy
pojęcia. Nie wiedziałem na przykład, że rośliny mogą się zdawać takie
groźne. Rośliny, które do tej pory widywałem, których do tej pory
dotykałem, były roślinami miejskimi, zadbanymi i starannie
pielęgnowanymi. Ale te żyjące tutaj, są zupełnie inne. Mają siłę fizyczną,
oddech, którym mogą człowieka owionąć, przenikliwy wzrok, którym śledzą
zdobycz. Jest w nich coś, co przywodzi na myśl starożytną czarną magię.
Lasem rządzą drzewa, tak samo jak dnem oceanu rządzą stworzenia żyjące w
głębinach. W miarę potrzeby las mógłby mnie odrzucić albo pochłonąć.
Powinienem chyba czuć odpowiedni respekt i obawę przed tymi drzewami.
Wracam do chaty, wyjmuję z plecaka niewielki kompas do wycieczek
górskich. Otwieram pokrywkę i upewniam się, że wskazówka kieruje się na
północ. Wkładam go do kieszeni. W razie czego może się przydać. Siadam
na werandzie, patrzę na las i słucham muzyki z walkmana – grupy Cream,
Duke’a Ellingtona. Nagrałem sobie takie stare utwory w dziale muzycznym
w bibliotece. Kilka razy słucham Crossroads. Muzyka pozwala mi nieco
uspokoić wzburzone nerwy. Ale nie mogę tego robić zbyt długo. Tu nie ma
prądu, więc nie będę mógł naładować baterii. Wyładują się zapasowe i na
tym koniec.

Gimnastykuję się przed kolacją. Robię pompki, siady, przysiady, kilka

rodzajów ćwiczeń rozciągających, staję na rękach – zestaw pomagający
zachować sprawność funkcji organizmu na niewielkiej przestrzeni bez
maszyn i urządzeń treningowych. Jest prosty i nużący, ale zawiera wszystkie
potrzebne ćwiczenia, i jeżeli wykona się go właściwie, są efekty. Nauczył
mnie tego instruktor w siłowni. – To najbardziej samotna gimnastyka na
świecie – wyjaśnił. – Z największym zapałem robią ją więźniowie w
izolatkach. – Skupiam się i kilkakrotnie wykonuję zestaw ćwiczeń. Aż
koszula jest mokra od potu.
Po skromnej kolacji wychodzę na werandę. Nad głową świecą
niezliczone gwiazdy. Zdaje się, że niebo nie zostało nimi wyłożone, a raczej
ktoś je po prostu byle jak rozrzucił. Nawet w planetarium nie było ich tak
wiele. Niektóre są bardzo duże, świecą żywym światłem. Zdawałoby się, że
są nieomal na wyciągnięcie ręki. Piękno tego widoku zapiera dech w piersi.
Ale są nie tylko piękne. Tak, żyją i oddychają tak samo jak drzewa w
lesie, myślę. I patrzą na mnie. Wiedzą, co dotąd robiłem i co zamierzam. Nic
nie umyka ich czujnemu spojrzeniu. Pod tym lśniącym nocnym niebem
ponownie ogarnia mnie gwałtowny strach. Duszno mi, serce przyspiesza.
Mimo że dotąd żyłem obserwowany przez tę nieprawdopodobną liczbę
gwiazd, przedtem nie uświadamiałem sobie ich istnienia. Nigdy się porządnie
nad gwiazdami nie zastanowiłem. Nie, nie tylko nad gwiazdami. Ileż jest
innych rzeczy na świecie, których sobie nie uświadamiam, o których nie
wiem! Na tę myśl czuję się beznadziejnie bezsilny. Nigdy nie uda mi się
uciec od tej bezsilności.
Wchodzę do chaty, wsuwam drwa do pieca i starannie je układam.
Zwijam w rulon stare gazety znalezione w szufladzie i przypalam zapałką.
Upewniam się, że drewno się zajęło. W szkole podstawowej byłem latem
wysyłany na kolonie i tam nauczyłem się rozpalać ogień. Kolonie były
naprawdę straszne, ale przynajmniej do czegoś się przydały. Otwieram
szyber w kominie i wpuszczam powietrze z zewnątrz. Na początku nic z tego
nie wychodzi, lecz w końcu zajmuje się jedna szczapa. Płomień przenosi się z
jednej na drugą. Zamykam drzwiczki pieca, stawiam przed nim krzesło,
przynoszę lampę i przy niej czytam dalej. Kiedy płomyczki łączą się w jeden
silny ogień, stawiam na piecu czajnik napełniony wodą do zagotowania.
Przykrywka czajnika co pewien czas wydaje przyjemny odgłos.

Oczywiście niecały plan Eichmanna udaje się gładko zrealizować. W

zależności od sytuacji na miejscu nie zawsze wszystko idzie zgodnie z nim.
W takich przypadkach Eichmann staje się nieco bardziej ludzki. To znaczy:
złości się. Nienawidzi tych bezgranicznie bezczelnych nieprzewidywalnych
czynników, które psują jego piękny, stworzony przy biurku plan. Pociągi się
spóźniają. Sprawy potrafią utkwić gdzieś z powodu biurokratycznych
formalności. Zmienia się dowódca i następca nie bardzo sobie radzi. Po
załamaniu się frontu na wschodzie strażnicy obozowi zostają wysłani na
wojnę. Przychodzi zamieć śnieżna. Jest przerwa w dostawie prądu. Brakuje
gazu. Kolej zostaje zbombardowana. Eichmann zaczyna nienawidzić wojny
jako nieprzewidywalny czynnik przeszkadzający mu w realizacji planu.
Opowiada o tym w sądzie beznamiętnie, jego twarz nic nie wyraża. Ma
doskonałą pamięć. Jego życie praktycznie składa się z takich konkretnych
szczegółów.
Kiedy na zegarze dochodzi dziesiąta, zamykam książkę, myję zęby i
twarz. Zamykam szyber, aby ogień sam zgasł, gdy będę spał. Żar
dopalającego się drewna oświetla pokój na pomarańczowo. Jest ciepło, ta
przyjemna atmosfera zmniejsza napięcie nerwów i strach. Wślizguję się do
śpiwora w samym podkoszulku i bokserkach. Udaje mi się zamknąć oczy
dużo bardziej naturalnie niż wczoraj. Myślę troszkę o Sakurze.
– Fajnie by było, gdybym naprawdę była twoją siostrą – powiedziała.
Więcej staram się o niej nie myśleć. Muszę spać. W piecu rozpadają się
szczapy. Huczy sowa. Zostaję wciągnięty w jakiś niezrozumiały sen.

Następnego dnia powtarza się mniej więcej to samo. Po szóstej budzą mnie
hałaśliwie śpiewające ptaki. Gotuję wodę, piję herbatę, robię śniadanie.
Czytam na werandzie książkę, słucham muzyki z walkmana, przynoszę wodę
ze strumienia. Znów idę ścieżką przez las. Tym razem biorę ze sobą kompas.
Co pewien czas rzucam na niego okiem i orientuję się mniej więcej, po której
stronie jest chata. A potem toporkiem znalezionym w składziku robię na
pniach proste znaczki. Wycinam pokrywające ścieżkę zarośla, tak by była
lepiej widoczna.
Las jest jak wczoraj głęboki i ciemny. Strzeliste drzewa tworzą wokół
mnie solidną ścianę. Coś o ciemnych barwach kryje się wśród drzew i
obserwuje moje poczynania jak zwierzęta na obrazach trompe d’oeil. Lecz
zniknął już ten wczorajszy gwałtowny strach, od którego dostawałem gęsiej
skórki. Tworzę swoje własne zasady i przestrzegam ich dokładnie. W ten
sposób nie zabłądzę. Prawdopodobnie nie zabłądzę.
Dochodzę do miejsca, z którego wczoraj zawróciłem, i idę przed siebie.
Zanurzam stopy w morzu paproci porastających ścieżkę. Kawałek dalej
ponownie ją odnajduję. Jak wczoraj otacza mnie ściana drzew. Tu i tam robię
toporkiem znaki na pniach, by bez kłopotu znaleźć drogę powrotną. Gdzieś w
gałęziach nad moją głową wielki ptak łopocze skrzydłami, chcąc odstraszyć
intruza. Lecz choć szukam w górze wzrokiem, nie dostrzegam go. Zaschło mi
w gardle, muszę czasami przełykać ślinę. Rozlega się wtedy bardzo głośny
dźwięk.
Niedługo dochodzę do okrągłej polanki. Otoczona wysokimi drzewami
wygląda zupełnie jak dno wielkiej studni. Nie ma tam gałęzi, więc słońce
pada prosto w dół i rozjaśnia jak światło punktowe ziemię pod stopami.
Czuję, że jest to szczególne miejsce. Siadam w tym świetle i czuję na sobie
wątłe ciepło słońca. Wyjmuję z kieszeni batonik czekoladowy, pogryzam go i
rozkoszuję się słodyczą rozpływającą się w ustach. Na nowo uświadamiam
sobie, jak ważne jest dla człowieka światło słoneczne. Całym ciałem
wchłaniam te cenne sekundy jasności. Zniknęło już poczucie samotności i
bezsilności wywołane wczoraj przez nieprzeliczone gwiazdy. Lecz wraz z
upływem czasu słońce przesuwa się i światło ginie. Wstaję i wracam tą samą
drogą do domu.

Po dwunastej niebo nieoczekiwanie pokrywa się ciemnymi chmurami.

Powietrze nabiera tajemniczego odcienia. W jednej chwili rozpoczyna się
gwałtowna ulewa, dach i okna chaty jęczą sieczone deszczem. Od razu
zrzucam ubranie i nagi wybiegam na dwór. Myję mydłem włosy i ciało.
Wspaniałe uczucie. Krzyczę coś bez sensu. O całe ciało uderzają jak małe
kamyczki twarde krople. Ten ostry ból przywodzi na myśl jakiś religijny
rytuał. Deszcz uderza moje policzki, powieki, pierś, brzuch, członek, jądra,
plecy, nogi, pośladki. Nie mogę nawet otworzyć oczu. Ból niewątpliwie ma
w sobie coś intymnego. Czuję, że świat traktuje mnie niezwykle
sprawiedliwie. Sprawia mi to radość. Mam wrażenie, że nagle zostałem
wyzwolony. Podnoszę rozłożone ramiona ku niebu, otwieram szeroko usta i
piję spadającą wodę.
Wracam do chaty, wycieram się ręcznikiem. Siadam na łóżku i
przyglądam się swojemu członkowi. Ma zdrowy jasny kolor, napletek
niedawno odsunął się z żołędzia. Czuję na nim jeszcze lekki ból po
uderzeniach deszczu. Przez długi czas patrzę na ten dziwny organ, który,
choć należy do mnie, prawie nigdy mnie nie słucha. Wygląda, jakby
rozmyślał o czymś innym niż moja głowa.
Czy kiedy pan Ōshima był tu sam, mając tyle lat co ja, także męczyło go
pożądanie? Pewnie go męczyło. To taki wiek. Lecz nie potrafię sobie
wyobrazić, jak sam sobie z tym radził. On jest ponad takie rzeczy. Stwierdził,
że jest nietypowy. Nie wiem, co chciał przez to powiedzieć. Ale jestem
pewien, że nie było to coś, co akurat przyszło mu do głowy. Wiem też, że nie
była to żadna poza.
Wyciągam rękę i rozważam, czy nie oddać się masturbacji. Ale zmieniam
zdanie. Mam ochotę nie psuć przez pewien czas tego przedziwnego uczucia
czystości po uderzeniach deszczu. Wkładam świeże bokserki, oddycham
kilka razy głęboko i zaczynam robić przysiady. Po stu przysiadach kolej na
sto siadów z leżenia. Skupiam się na pojedynczych mięśniach. Gdy kończę
gimnastykę, czuję, że w głowie mi się rozjaśniło. Deszcz przestał padać,
chmury się rozeszły, wyjrzało słońce i ptaki znów zaczynają śpiewać.
Ale wiesz, że taki spokój długo nie potrwa. To jest jak dzikie zwierzęta,
które nigdy nie rezygnują i zawsze będą cię tropić. Przychodzą z głębi
lasu. Są silne, uparte, bezlitosne, nie znają zmęczenia, nie poddają się.
Nawet jeżeli teraz powstrzymasz się od masturbacji, dopadnie cię w
formie snu erotycznego. Może w tym śnie zgwałcisz swoją prawdziwą
siostrę albo matkę. Nie potrafisz tego opanować. To przekracza twoje
siły. Możesz się jedynie poddać.
Boisz się wyobraźni. A jeszcze bardziej boisz się snów. Boisz się
odpowiedzialności, która może się narodzić w snach. Ale nie możesz nie
spać, a jak uśniesz, przyjdą sny. Jakoś uda ci się powstrzymać
wyobraźnię na jawie, lecz nie możesz powstrzymać snów.

Kładę się na łóżku i słucham przez słuchawki Prince’a. Skupiam się na tej
dziwnej nieprzerwanej muzyce. Baterie wyczerpują się w trakcie Little Red
Corvette. Muzyka znika jak wessana przez ruchome piaski. Zdejmuję
słuchawki i słyszę ciszę. Odkrywam, że można usłyszeć ciszę.
16

Czarny pies podniósł się i zaprowadził pana Nakatę do kuchni. Wiódł do niej
z gabinetu ciemny korytarz. W kuchni znajdowało się niewielkie okno,
panował mrok. Była posprzątana, ale wydawała się jakby nieorganiczna,
przypominała szkolną pracownię doświadczalną. Pies zatrzymał się przed
wielką lodówką, odwrócił głowę i spojrzał na pana Nakatę zimnymi oczami.
Otwórz drzwi po lewej stronie, powiedział niskim głosem. Pan Nakata
zrozumiał, że pies nie mówi. Naprawdę mówił Johnnie Walker. Rozmawiał z
panem Nakatą za pośrednictwem psa. Patrzył na pana Nakatę oczami psa.
Zgodnie z poleceniem pan Nakata otworzył lewe drzwi zielonej lodówki.
Była wyższa od pana Nakaty. Po otwarciu rozległ się głuchy odgłos
włączającego się termostatu i motor zaczął mruczeć. Ze środka wydobyła się
biała jak dym mgiełka. Po lewej stronie znajdował się zamrażalnik i
widocznie nastawiono go na bardzo niską temperaturę.
Wewnątrz leżały rzędami jakieś okrągłe przedmioty wyglądające na
owoce. Razem było ich ze dwadzieścia. Prócz nich niczego innego w
zamrażalniku nie było. Pan Nakata pochylony, wytężając wzrok, przyjrzał
się. Kiedy rozwiał się biały dym, zrozumiał, że leżące rządkami przedmioty
nie są owocami. Były to kocie głowy. Obcięte kocie głowy o różnych
kolorach i kształtach ułożono rzędami na trzech poziomach jak pomarańcze
na straganie. Wszystkie zamarznięte pyszczki zwrócone były ku przodowi.
Panu Nakacie zaparło dech.
Przyjrzyj się dobrze, rozkazał pies. Na własne oczy zobacz, czy jest wśród
nich Goma.
Pan Nakata zgodnie z poleceniem przyjrzał się kolejno kocim głowom.
Nie czuł przy tym strachu. Zaprzątała go przede wszystkim myśl o
znalezieniu zaginionej Gomy. Starannie sprawdził wszystkie głowy i upewnił
się, że nie ma wśród nich Gomy. Na pewno nie było. Zredukowane do głów
koty miały na pyszczkach dziwnie nieobecny wyraz. Ani jeden nie wyrażał
cierpienia. Było to dla pana Nakaty jedynym pocieszeniem. Kilka miało
zamknięte oczy, lecz większość utkwiła nieobecny wzrok w jakimś punkcie
w przestrzeni.
– Wygląda na to, że Gomy tutaj nie ma – powiedział bezdźwięcznym
głosem do psa. Potem chrząknął i zamknął zamrażalnik.
Na pewno?
– Tak, na pewno nie ma.
Pies wstał i zaprowadził pana Nakatę z powrotem do gabinetu. Czekał
tam na niego Johnnie Walker, tak samo jak przedtem siedząc przy biurku na
obitym skórą obrotowym krześle. Kiedy pan Nakata wszedł do pokoju,
podniósł rękę do ronda cylindra, jakby w ukłonie i miło się uśmiechnął.
Potem dwukrotnie zaklaskał, na co pies wyszedł z pokoju.
– To ja obciąłem głowy tym wszystkim kotom – powiedział Johnnie
Walker. Podniósł szklaneczkę whisky i wypił łyk. – Kolekcjonuję je.
– To Panjohnniewalker jest tym człowiekiem, który łapie koty na tym
pustym placu i zabija je.
– Tak, zgadza się. Jestem Johnnie Walker, słynny morderca kotów.
– Nakata nie bardzo rozumie, więc chciałby zadać jedno pytanie.
– Oczywiście, proszę bardzo – odparł Johnnie Walker. Uniósł przed sobą
szklaneczkę whisky. – Możesz pytać, o co chcesz. Chętnie odpowiem. Ale
żeby nie tracić czasu, pozwolę sobie pójść krok dalej w tej rozmowie. Przede
wszystkim chcesz zapytać, dlaczego zabijam koty. Dlaczego kolekcjonuję
kocie głowy.
– Tak. Zgadza się. Nakata tego chce się dowiedzieć.
Johnnie Walker odstawił szklaneczkę na stół i spojrzał panu Nakacie
prosto w oczy. – To wielka tajemnica i dlatego zwykłym ludziom jej nie
zdradzam, ale dla ciebie zrobię dziś wyjątek i powiem ci. Więc nie wolno ci
tego rozgadać, chociaż pewnie i tak nikt by ci nie uwierzył – powiedział i
zachichotał. – Słuchaj. Nie zabijam kotów dla samej przyjemności. Nie
jestem na tyle chory na głowę, żeby dla samej przyjemności zabijać liczne
koty. Czy też nie mam tyle czasu. Bo takie gromadzenie i zabijanie kotów to
dość duże zawracanie głowy. Zabijam koty, żeby zabrać im dusze. Za
pomocą tych kocich dusz zrobię specjalne flety. Zagram na nich i zbiorę
jeszcze większe dusze. Z tych większych dusz zrobię większy flet. Na koniec
powinien mi wyjść flet na miarę wszechświata. Ale najpierw potrzebne są
koty. Muszę zgromadzić kocie dusze. To jest punkt wyjścia. Wszystko musi
mieć swoją kolejność. Staranne przestrzeganie kolejności to wyraz szacunku.
Jest potrzebny, kiedy ma się do czynienia z duszami. Nie tak jak w
przypadku ananasów czy melonów. Prawda?
– Tak – odpowiedział pan Nakata, ale prawdę mówiąc, nie miał pojęcia, o
co chodzi. Flety? Czy chodzi o flety poprzeczne czy podłużne? I jaki wydają
dźwięk? A przede wszystkim, jaka jest kocia dusza? Były to problemy daleko
wykraczające poza jego możliwości pojmowania. Rozumiał tylko, że musi w
jakiś sposób znaleźć Gomę i zabrać ją do domu państwa Koizumich.
– A ty chcesz przede wszystkim zabrać do domu Gomę? – zapytał
Johnnie Walker, jakby czytał w jego myślach.
– Tak. Tak jest. Nakata chciałby zabrać Gomę do domu.
– To twoja misja. Wszyscy żyjemy oddani naszym misjom. To naturalne.
Ale pewnie nigdy nie słyszałeś fletu zrobionego z kocich dusz?
– Nie, Nakata nie słyszał.
– Pewnie, że nie. Nie można go usłyszeć uszami.
– To jest flet, którego nie można usłyszeć?
– Tak jest. Oczywiście ja go słyszę. Gdybym ja nie słyszał, to wszystko
nie miałoby sensu. Ale zwykli ludzie nie słyszą. Słuchają, a nie słyszą. Nie
pamiętają, nawet jeśli kiedyś słyszeli. To przedziwny flet. Lecz być może ty
go usłyszysz. Gdybym miał tu flet, moglibyśmy spróbować, ale, niestety, nie
mam – powiedział Johnnie Walker. A potem, jakby coś sobie przypomniał,
podniósł w górę palec. – Prawdę mówiąc, właśnie miałem zamiar uciąć
głowy kilku kotom. Pomyślałem, że czas na żniwa. Na tym pustym placu
połapałem już wszystkie koty, jakie się dało, i to dobra okazja, żeby się
przenieść gdzie indziej. Goma, której szukasz, też wchodzi w skład grupy
przeznaczonej do żniw. Oczywiście jeżeli utnę jej głowę, nie będziesz mógł
Gomy zabrać do pani Koizumi. Prawda?
– Tak. Tak jest – odparł pan Nakata. Nie mógłby zanieść Panikoizumi
obciętej głowy. Gdyby jej córeczki ją zobaczyły, mogłyby na zawsze stracić
apetyt.
– Ja chciałbym jej obciąć głowę. Ty chciałbyś, żebym nie obcinał. Nasze
misje mają sprzeczne cele. Takie rzeczy często się zdarzają. I tutaj
dochodzimy do kwestii targu. Krótko mówiąc, jeżeli coś dla mnie zrobisz,
oddam ci Gomę całą i zdrową.
 Pan Nakata położył dłoń na głowie i mocno potarł krótko ostrzyżone,
przyprószone siwizną włosy. Miał taki nawyk, kiedy poważnie się nad czymś
zastanawiał. – Czy to jest coś, co Nakata potrafi?
– Mam wrażenie, że przedtem już to ustaliliśmy – powiedział Johnnie
Walker z krzywym uśmieszkiem.
– Tak, tak jest – przypomniał sobie pan Nakata. – Zgadza się.
Rzeczywiście przedtem już to ustaliliśmy. Nakata bardzo przeprasza.
– Nie mamy za wiele czasu, więc powiem wprost, o co chodzi. Chciałem
cię prosić o zabicie mnie. O pozbawienie mnie życia.
Z ręką na głowie pan Nakata długo patrzył na Johnniego Walkera.
– Nakata miałby pana zabić?
– Zgadza się. Prawdę mówiąc, zmęczyło mnie już takie życie. Żyję od
bardzo dawna. Od tak dawna, że prawie zapomniałem, ile mam lat. Nie chcę
dłużej żyć. Mam też już trochę dość zabijania kotów. Ale póki żyję, muszę je
zabijać. Muszę zbierać ich dusze. Przestrzegając kolejności, od jednego do
dziesięciu. Kiedy dochodzę do dziesięciu, znów zaczynam od jednego. W
kółko to samo, bez końca. Odechciewa się człowiekowi, jest zmęczony.
Przecież nikogo nie cieszy to, co robię. Nikt mnie nie szanuje. Ale tak zostało
postanowione, więc nie mogę powiedzieć: „Na tym koniec”, i przestać. I nie
mogę sam się zabić. To też jest postanowione. Nie mogę popełnić
samobójstwa. Jest mnóstwo zasad. Jeżeli chce się umrzeć, trzeba kogoś
poprosić, żeby człowieka zabił. Dlatego chcę, żebyś mnie zabił. Żebyś mnie
zdecydowanie zabił, powodowany strachem i nienawiścią. Najpierw będziesz
się mnie bał. Potem mnie znienawidzisz. I na koniec zabijesz.
– Dlaczego… – zaczął pan Nakata. – Dlaczego Nakata? Nakata nigdy
jeszcze nikogo nie zabił. Nakata nie bardzo się do tego nadaje.
– Dobrze o tym wiem. Nigdy nikogo nie zabiłeś, nigdy nie chciałeś
nikogo zabić. Nie bardzo się nadajesz do takich rzeczy. Ale wiesz co, są na
świecie miejsca, w których takie rozumowanie nie działa. Są sytuacje, kiedy
nikt się nie zastanawia, czy ktoś się do czegoś nadaje, czy nie. Musisz to
zrozumieć. Na przykład tak jest na wojnie. Wiesz o wojnie, prawda?
– Tak, Nakata wie o wojnie. Kiedy Nakata się urodził, toczyła się wielka
wojna. Nakata słyszał o tym.
– Kiedy wybucha wojna, powołują cię do wojska. Jak cię powołają do
wojska, musisz z karabinem na ramieniu iść na front i zabijać żołnierzy
przeciwnika. I musisz zabić jak najwięcej. Nikt nie bierze pod uwagę, czy
lubisz zabijać, czy nie. Musisz to robić. W przeciwnym wypadku sam
zostaniesz zabity.
Johnnie Walker wycelował palcem w pierś pana Nakaty. – Pif-paf! Na
tym się opiera historia ludzkości.
Pan Nakata zapytał: – Czy pan Burmistrz powołałby Nakatę do wojska i
rozkazał mu zabijać?
– Tak. To pan Burmistrz daje rozkaz: zabijaj!
Pan Nakata próbował się nad tym zastanowić, ale nie mógł uporządkować
myśli. Dlaczego pan Burmistrz miałby mu dać rozkaz zabijania?
– Czyli musisz tak myśleć: to jest wojna. A ty jesteś żołnierzem. I musisz
tu i teraz zdecydować: czy ja zabiję koty, czy ty zabijesz mnie. Jedno albo
drugie. Stoisz tu i teraz przed tym wyborem. Oczywiście z twojego punktu
widzenia to bezsensowny wybór. Ale przecież większość wyborów na tym
świecie jest bezsensowna.
Lekko dotknął cylindra, jakby sprawdzał, czy jeszcze go ma na głowie.
– Jedynym pocieszeniem, jeżeli potrzebujesz pocieszenia, jest fakt, że ja z
całego serca pragnę umrzeć. Proszę, żebyś mnie zabił. Zwracam się do ciebie
z prośbą. Dlatego nie musisz czuć żadnych wyrzutów sumienia, że mnie
zabijesz. W końcu zrobisz tylko to, czego sam sobie życzę. Prawda? Nie
zabijesz przemocą kogoś, kto nie chce umrzeć. Można to nawet nazwać
dobrym uczynkiem.
Pan Nakata otarł dłonią kropelki potu, które mu wystąpiły u nasady
włosów. – Nakata nie może zrobić czegoś takiego. Panjohnniewalker mówi,
żeby zabić, ale Nakata nie wiedziałby nawet jak.
– Rozumiem – powiedział Johnnie Walker z podziwem. – Rozumiem. To
też racja. Nie wiesz jak. Przecież zabijałbyś po raz pierwszy… Rzeczywiście
masz rację. Rozumiem twoje argumenty. Dobrze. To ja cię nauczę jednego
sposobu. Trik w zabijaniu ludzi polega na tym, żeby się nie wahać. Wykonać
to szybko, myśląc o swoich wielkich uprzedzeniach – to właśnie jest trik
zabijania. Mam tu dla ciebie dobry przykład, chociaż to nie ludzie. Może ci
się to do czegoś przydać.
Johnnie Walker wstał z krzesła i wyjął zza biurka dużą skórzaną torbę.
Postawił ją na krześle, na którym przed chwilą siedział, i wesoło
pogwizdując, otworzył klapę i wyjął ze środka kota, jakby pokazywał
sztuczkę magiczną. Pan Nakata nigdy przedtem go nie widział. Był to szary
pręgowany kocur. Młody, dopiero co wydoroślał. Kot był bezwładny, ale
oczy miał otwarte. Zdawało się, że jest przytomny. Johnnie Walker, nadal
pogwizdując, wyciągnął kota przed siebie, trzymając go oburącz, jakby się
chwalił świeżo złowioną rybą. Gwizdał melodyjkę Hej ho! śpiewaną przez
krasnoludki z Królewny Śnieżki Disneya.
– W tej torbie jest pięć kotów. Wszystkie złapałem na tym pustym placu.
Nowe, świeżo złapane koty. Prosto z pola, świeżo zerwane. Dałem im
zastrzyki paraliżujące. Ale nie są pod narkozą. Dlatego są przytomne i
wszystkie zmysły mają sprawne. Czują też ból. Lecz mięśnie mają
rozluźnione i nie mogą poruszać kończynami. Nie mogą ruszyć głową. Robię
to, bo nie chcę, żeby się dziko rzucały. Teraz nożem rozetnę im brzuchy,
wytnę jeszcze bijące serca i obetnę głowy. Zrobię to na twoich oczach.
Będzie dużo krwi. Ból będzie gwałtowny. Przecież ciebie też by bolało,
gdyby ktoś ci rozciął brzuch i wyciął serce. Tak samo jest z kotem. Musi
boleć. Żal mi ich. Nie jestem przecież zimnym sadystą bez serca. Ale nie ma
rady. Musi boleć. Tak zostało postanowione. Znowu zasady. Wiesz, tu jest
bardzo dużo różnych zasad.
Puścił oko do pana Nakaty. – Ale praca to praca. Misja to misja. Będę
załatwiał jednego po drugim, na ostatku wykończę Gomę. Masz jeszcze
trochę czasu, więc możesz się zdecydować. Czy ja zabiję koty, czy ty
zabijesz mnie. Jedno albo drugie.
Johnnie Walker położył bezwładnego kota na biurku. Potem otworzył
szufladę i oburącz wyjął z niej duże czarne zawiniątko. Ostrożnie odwinął
czarny materiał i ułożył na biurku zawartość. Małą piłę tarczową, różnej
wielkości skalpele, duży nóż. Wszystkie lśniły, jakby zostały przed chwilą
naostrzone. Układał je na biurku, czule sprawdzając wszystkie ostrza.
Następnie z innej szuflady wyjął kilka metalowych talerzy i je również
ustawił na stole. Wyglądało na to, że mają swoje ustalone miejsca. Na koniec
wyciągnął dużą torbę na śmieci z czarnej folii. Przez cały czas gwizdał Hej
ho!
– We wszystkim potrzebna jest kolejność – powiedział Johnnie Walker. –
Nie można patrzeć zbyt daleko przed siebie. Jak człowiek patrzy zbyt daleko
przed siebie, przestaje uważać pod nogi i często się przewraca. Ale nie należy
też zbyt dokładnie patrzeć pod nogi. Jeśli nie patrzy się przed siebie, można
na coś wpaść. Dlatego trzeba patrzeć przed siebie, ale niezbyt daleko, i robić
wszystko jak należy, trzymając się kolejności. To jest najważniejsze. W
każdym przypadku.
Johnnie Walker zmrużył oczy i przez chwilę delikatnie głaskał kota po
głowie. Potem końcem palca wskazującego przesunął po jego miękkim
brzuchu. Wziął do prawej ręki skalpel, a następnie bez uprzedzenia i bez
chwili wahania rozciął brzuch młodego zwierzątka. Nie trwało to nawet
sekundy. Z przeciętego wzdłuż brzucha wyłoniły się czerwone wnętrzności.
Kot otworzył pyszczek i próbował wrzasnąć, ale prawie nie mógł wydobyć
głosu. Musiał mieć zdrętwiały język. Pyszczka też nie mógł porządnie
otworzyć. Lecz jego oczy nie pozostawiały wątpliwości, że gwałtownie
cierpi. Pan Nakata potrafił sobie wyobrazić, jak gwałtowny musi być ból. Po
chwili, jakby nagle się obudziła, buchnęła krew. Zbrukała ręce Johnniego
Walkera, prysnęła mu ma kamizelkę. Lecz on się tym w ogóle nie przejął.
Pogwizdując Hej ho!, włożył rękę do wnętrza kota i zręcznie wyciął małym
skalpelem serce. Było to małe serduszko. Zdawało się, że jeszcze bije.
Położył je na dłoni i wyciągnął rękę do pana Nakaty.
– Patrz, to jest serce. Jeszcze bije. Popatrz.
Przez chwilę pokazywał je panu Nakacie, a potem, jakby to było samo
przez się zrozumiałe, wrzucił do ust. Pogryzł, energicznie poruszając
szczęką. W milczeniu je smakował, niespiesznie przeżuwał. Oczy lśniły mu
czystym szczęściem, jak u dziecka jedzącego świeżo upieczone ciastko. Otarł
wierzchem dłoni krew, która zebrała się w kąciku ust. Starannie oblizał
wargi.
– Ciepłe i świeżutkie. Jeszcze w ustach mi się ruszało.
Pan Nakata przyglądał się temu oniemiały. Nie mógł odwrócić wzroku.
Miał wrażenie, że w głowie coś zaczyna mu się przestawiać. Pokój wypełnił
zapach świeżo rozlanej krwi.
Pogwizdując Hej ho!, Johnnie Walker odciął piłą kocią głowę. Zęby piły
zgrzytały, piłując kości. Jego ruchy świadczyły o wprawie. Kości nie były
grube, więc nie zajęło to dużo czasu. Lecz dźwięk zdawał się zadziwiająco
donośny. Johnnie Walker czule położył odciętą kocią głowę na metalowym
talerzu. Przyjrzał się jej, odsuwając się nieco i mrużąc oczy, jakby podziwiał
dzieło sztuki. Przerwał gwizdanie, wyjął paznokciem coś, co utkwiło mu
między zębami, włożył to z powrotem do ust i zjadł ze smakiem.
Usatysfakcjonowany głośno przełknął ślinę. Na koniec otworzył czarną torbę
na śmieci i niedbale wrzucił tam ciało kota z obciętą głową i wyrwanym
sercem. Jakby pusta skorupa nie była mu już potrzebna.
– No to pierwsze danie gotowe – powiedział i wyciągnął ku panu Nakacie
pokrwawione ręce. – Nie uważasz, że to ciężka praca? Oczywiście jest z tego
dodatkowa korzyść, że można zjeść żywe serce, ale niedobrze, że za każdym
razem trzeba się tak umazać krwią. „Raczej by ta moja ręka zdołała
wszystkich mórz wody zrumienić i ich zieloność w purpurę zamienić” [8] .
To z Makbeta. Nie jest aż tak jak w Makbecie, ale rachunki za pralnię są
straszne. Przecież to w końcu nietypowy kostium. Wygodniej byłoby nałożyć
kombinezon chirurga i rękawiczki, ale nie można. To też jest postanowione.
Pan Nakata milczy. W głowie dalej coś mu się porusza. Czuje zapach
krwi. W uszach ciągle ma melodię Hej ho!
Johnnie Walker wyjął z torby następnego kota. Była to biała kotka.
Niezbyt młoda. Koniec ogona miała lekko zagięty. Johnnie Walker tak jak
przedtem przez chwilę głaskał kota po głowie. Potem pociągnął palcem po
brzuchu, jakby przecinał. Od gardła do nasady ogona powoli narysował
prostą wyimaginowaną linię. Następnie ujął skalpel i jak poprzednio jednym
ruchem przeciął skórę. Dalej było to samo co poprzednio. Bezdźwięczny
wrzask. Konwulsje całego ciała. Wylewające się wnętrzności. Znów wyjmuje
bijące serce, wyciąga je ku panu Nakacie i wrzuca sobie do ust. Powolne
żucie. Pełen zadowolenia uśmiech. Ocieranie krwi z ust wierzchem dłoni.
Gwizdanie Hej ho!
Pan Nakata zapadł głębiej w fotel. Zamknął oczy. Objął rękami głowę.
Przycisnął skronie palcami. Niewątpliwie coś się zaczynało w nim dziać.
Gwałtowny zamęt mogący doprowadzić do całkowitej zmiany struktury jego
organizmu. Sam się nie zorientował, że zaczyna szybciej oddychać, w
okolicy szyi czuł gwałtowny ból. Zasadniczo zmieniało się jego pole
widzenia.
– Panie Nakata, panie Nakata – powiedział wesoło Johnnie Walker. – Nie
wolno tak. Przecież główna część programu jeszcze się nie zaczęła. To była
dopiero uwertura. Rozgrzewka. Teraz dopiero pojawią się znane panu twarze.
Musi pan szeroko otworzyć oczy i dobrze się przyglądać. Teraz będzie
najlepsza część. Ja przecież długo się nad tym zastanawiałem, specjalnie
obmyśliłem taki plan. Proszę to docenić.
Pogwizdując Hej ho!, wyciągnął następnego kota. Skulony na krześle pan
Nakata otworzył oczy i spojrzał na niego. Był to pan Kawamura. Pan
Kawamura wpatrywał się w pana Nakatę. Pan Nakata patrzył na kota. Lecz
nie mógł o niczym myśleć. Nie mógł się nawet podnieść.
– Nie ma potrzeby was sobie przedstawiać, ale zrobię to na wszelki
wypadek, żeby stało się zadość dobrym manierom – powiedział Johnnie
Walker. – A więc… to jest kot, pan Kawamura, a to pan Nakata. Bardzo nam
miło. – Johnnie Walker podniósł teatralnym gestem cylinder i ukłonił się
panu Nakacie, a potem panu Kawamurze.
– Najpierw się przywitaliśmy. Lecz, niestety, po przywitaniu od razu
zaczyna się pożegnanie. Hello, good bye. Życie składa się z pożegnań, jest
pełne kwiatów i burz. Pogładził palcem miękki brzuch pana Kawamury. Był
to bardzo pieszczotliwy, delikatny gest. – Jeśli chcesz mnie powstrzymać,
lepiej zrób to teraz. Czas mija, a Johnnie Walker się nie waha. W słowniku
słynnego mordercy kotów, Johnniego Walkera, nie ma słowa „wahanie”.
I dosłownie bez chwili wahania rozciął brzuch pana Kawamury. Wrzask
kota był doskonale słyszalny. Pewnie język nie w pełni zdrętwiał. A może
był to szczególny wrzask, który dotarł tylko do uszu pana Nakaty? Tak
gwałtowny, że mroził krew w żyłach. Pan Nakata zamknął oczy i objął
rękami głowę. Czuł, że strasznie drżą.
– Nie wolno zamykać oczu – powiedział ostro Johnnie Walker. – To też
jest ustalone. Nie wolno zamykać oczu. Zamykanie oczu nic nie pomoże. Nic
nie zniknie. A raczej, kiedy się je znowu otworzy, będzie jeszcze gorzej. Na
takim świecie żyjemy, panie Nakata. Otwórz szeroko oczy. Tylko mięczaki je
zamykają. Tchórze odwracają wzrok od rzeczywistości. Czas mija nawet,
kiedy ma się zamknięte oczy i zasłonięte uszy. Tik-tak, tik-tak.
Pan Nakata posłusznie otworzył oczy. Upewniwszy się, że są otwarte,
Johnnie Walker jakby się popisywał, zjadł serce pana Kawamury. Wolniej
niż przedtem, z większym smakiem. – Miękkie, ciepłe, zupełnie jak wątroba
świeżo złowionego węgorza – powiedział. Włożył do ust zakrwawiony palec,
oblizał go i powoli uniósł. – Jak człowiek raz tego spróbuje, wchodzi mu w
nawyk. Nie można tego smaku zapomnieć. Szczególnie niezrównana jest ta
lepkość krwi.
Wytarł do czysta krew ze skalpela, a potem wesoło pogwizdując, obciął
piłą głowę pana Kawamury. Drobne zęby piły przecinały kości, krew
pryskała naokoło.
 – Proszę pana, Paniejohnniewalker, Nakata już więcej nie zniesie.
Johnnie Walker przestał gwizdać. Przerwał pracę i podrapał się w ucho. –
Nic z tego. Przykro mi, że źle się poczułeś, ale przepraszam, nie mogę po
prostu powiedzieć: „Dobrze”, i przerwać. Tak jak przedtem mówiłem, to jest
jak wojna. Bardzo trudno jest przerwać wojnę, jak już wybuchnie. Miecz
wyjęty z pochwy musi rozlać krew. Tym nie rządzi rozsądek ani logika. To
nie jest też moje widzimisię. Tak zostało postanowione. Dlatego jeżeli nie
chcesz, żebym zamordował więcej kotów, musisz zabić mnie. Z sercem
pełnym uprzedzeń wstać i bez wahania zabić. I to teraz, zaraz. Wtedy
wszystko się skończy. Koniec i kropka.
Znów zaczął gwizdać, skończył odpiłowywać głowę pana Kawamury i
wrzucił pozbawione głowy ciało do torby na śmieci. Na metalowych
talerzach leżały trzy kocie głowy. Chociaż zaznały takich cierpień, ich
pyszczki były pozbawione wyrazu. Tak jak na pyszczkach głów w
zamrażalniku malowała się na nich dziwna pustka.
– Następny jest kot syjamski – powiedział Johnnie Walker i wyciągnął z
torby bezwładnego syjamczyka. Była to oczywiście Mimi. – No, kolej na Mi
chiamano Mimi z opery Pucciniego. Rzeczywiście ten kot ma w sobie taką
wyrafinowaną kokieterię. Ja też lubię Pucciniego. W jego muzyce czuje się,
jak by to powiedzieć, wieczną antyczasowość. Niewątpliwie jest to rozrywka
dla mas, ale o dziwo się nie starzeje. To wspaniałe osiągnięcie artystyczne.
Zagwizdał kilka taktów Mi chiamano Mimi.
– Wiesz, nieźle się namęczyłem, żeby złapać pannę Mimi. Jest bardzo
bystra, ostrożna i szybko się orientuje. Nie tak łatwo ją zwabić w pułapkę.
Naprawdę twarda sztuka. Jeszcze się nie narodził kot, któremu udałoby się
umknąć słynnemu, jedynemu w swoim rodzaju mordercy kotów, Johnniemu
Walkerowi. Wcale się nie przechwalam. Tylko mówię zgodnie z prawdą, że
trudno było ją schwytać… No i voilà! Znana ci panna Mimi. Jednak lubię
syjamczyki. Pewnie nie wiesz, że serce syjamczyka to prawdziwy delikates.
Smak jest bardzo wyrafinowany. Jak trufle. W porządku, Mimi. Nie martw
się. Johnnie Walker z wielkim smakiem zje twoje ciepłe urocze serduszko.
Ależ ty drżysz!
– Paniejohnniewalker – powiedział pan Nakata głosem, który wydobywał
się z samych trzewi. – Proszę pana. Niech pan już z tym da spokój. Jak pan
będzie dalej to ciągnął, Nakata zwariuje. Nakacie się zdaje, że nie jest już
tym samym Nakatą.
 Johnnie Walker położył Mimi na stole i jak poprzednio powoli przesunął
palcem po jej brzuchu.
– Nie jesteś już sobą – powiedział cicho. Rozkoszował się smakiem tych
słów. – To bardzo ważne. To, że człowiek przestaje być człowiekiem.
Wziął z biurka nowy, jeszcze nieużywany skalpel i przesunął po nim
palcem, sprawdzając ostrość. Potem przeciął nim wierzch własnej dłoni,
jakby na próbę. Po krótkiej chwili popłynęła krew. Zaczęła skapywać na
biurko. Spadała też na Mimi. Johnnie Walker zachichotał. – Człowiek
przestaje być człowiekiem – powtórzył. – Nie jesteś już sobą. To właśnie to.
Świetnie. To ważna rzecz. „Serce me skorpionów pełne!” [9] . To też z
Makbeta.
Pan Nakata w milczeniu wstał z fotela. Nikt, nawet on sam, nie mógł tego
powstrzymać. Dużymi krokami ruszył przed siebie, bez wahania chwycił
jeden z noży leżących na biurku. Był to duży nóż do mięsa. Chwycił
drewnianą rączkę i bez wahania wbił nóż na całą głębokość w pokrytą czarną
kamizelką pierś Johnniego Walkera. Wyciągnął nóż i zdecydowanie wbił go
w inne miejsce. Usłyszał obok jakiś głośny dźwięk. Na początku nie
wiedział, co to jest. Był to głośny śmiech Johnniego Walkera. Z nożem
wbitym głęboko w pierś, z krwawiącą raną śmiał się coraz głośniej.
– Tak, bardzo dobrze! – zawołał. – Pchnąłeś mnie bez wahania.
Wspaniale!
Padając, ciągle się śmiał. Cha, cha, cha, cha, cha, cha! Głośno, jakby nie
mógł powstrzymać się od śmiechu. Jednak wkrótce śmiech przerodził się w
szloch i słychać było jak krew podchodzi mu do gardła. Brzmiało to jak
odpływ umywalki, który odetkano. Potem całym jego ciałem wstrząsnęły
konwulsje, z ust buchnęła krew. Wraz z krwią wypluł czarne oślizgłe grudy.
Były to dopiero co przeżute serca kotów. Krew polała się na biurko i
opryskała golfową koszulkę pana Nakaty. Obaj, pan Nakata i Johnnie
Walker, byli pokrwawieni. Leżąca na biurku Mimi również.
Kiedy pan Nakata przyszedł do siebie, Johnnie Walker leżał martwy u
jego stóp. Zwinięty w kłębek na boku jak dziecko w zimną noc był
niewątpliwie nieżywy. Lewą ręką przyciskał gardło, prawa była wyciągnięta,
jakby czegoś szukała. Minęły już konwulsje i oczywiście ustał głośny
śmiech, lecz w kącikach ust pozostał cień zimnego uśmieszku. Wyglądał,
jakby za czyjąś sprawą został tam na zawsze przyklejony. Na drewnianej
podłodze utworzyła się kałuża krwi, cylinder spadł z głowy mężczyzny i
potoczył się w kąt pokoju. Z tyłu głowy włosy były przerzedzone i
przezierała spod nich skóra. Bez kapelusza wyglądał na znacznie starszego i
słabszego.
Pan Nakata wypuścił nóż z dłoni. Rozległ się głośny dźwięk metalu
uderzającego o podłogę. Brzmiał tak, jakby gdzieś daleko w jakiejś maszynie
przesunęło się o jeden ząbek koło zębate. Pan Nakata długo stał nieporuszony
przy zwłokach. W pokoju wszystko się zatrzymało, tylko krew płynęła
bezgłośnie, jej kałuża coraz bardziej się powiększała. Pan Nakata zebrał się w
sobie i podniósł z biurka Mimi. Poczuł w dłoniach jej bezwładne, ciepłe
ciało. Kot był pokrwawiony, ale chyba nic mu się nie stało. Mimi wpatrywała
się w niego, jakby chciała coś powiedzieć. Jednak z powodu paraliżu nie
mogła poruszyć pyszczkiem.
Następnie pan Nakata prawą ręką wyjął z torby Gomę. Przedtem znał ją
jedynie z fotografii, lecz miał wrażenie, jakby spotkał się po długim czasie z
dobrą znajomą.
– Goma – powiedział.
Trzymając koty, usiadł w fotelu.
– Wracajmy do domu – zwrócił się do nich, lecz nie mógł się podnieść.
Nie wiadomo skąd pojawił się czarny pies i usiadł przy zwłokach Johnniego
Walkera. Być może wychłeptał trochę krwi z dużej kałuży, lecz pan Nakata
nie był pewien, czy go pamięć nie zawodzi. Głowę miał ciężką, w niej zamęt.
Wziął głęboki oddech i zamknął oczy. Świadomość mu się zamgliła, zatonął
w całkowicie pozbawionej światła ciemności.
17

Spędzam w chacie trzeci dzień, jest wieczór. Z upływem czasu przywykam

do ciszy, przywykam do głębi dźwięków. Noce przestają mi się wydawać
groźne. Wkładam drwa do pieca, stawiam przed nim krzesło i czytam. Kiedy
zmęczy mnie czytanie, opróżniam głowę z myśli i tylko wpatruję się w ogień.
Patrzenie w ogień nigdy się nie nudzi. Płomienie przybierają różne kształty i
różne barwy. Poruszają się swobodnie jak żywe stworzenia. Rodzą się, łączą,
rozstają, słabną i znikają.
Kiedy nie jest pochmurno, wychodzę na dwór i patrzę na niebo. Gwiazdy
nie wzbudzają już we mnie takiego poczucia bezsilności jak przedtem.
Zaczęły mi się wydawać bliskie. Każda z nich świeci inaczej. Zapamiętuję
kilka i obserwuję ich światło. Od czasu do czasu świecą mocniej, jakby nagle
przypomniały sobie o czymś ważnym. Księżyc jest biały, jasny, gdy wytężam
wzrok, mam wrażenie, że uda mi się dostrzec poszczególne skały na jego
powierzchni. W takich chwilach nie mogę o niczym myśleć. Jedynie
wpatruję się, wstrzymując oddech.
Wyczerpały się baterie do walkmana, ale brak muzyki nie dokucza mi
tak, jak się spodziewałem. Pełno rzeczy może ją zastąpić. Świergot ptaków,
odgłosy różnych owadów, szemranie strumienia, szelest liści poruszanych
wiatrem, odgłos kroków jakiegoś stworzenia idącego po dachu domu, deszcz.
I inne dźwięki, niewyjaśnione, których nie potrafię wyrazić słowami… Nigdy
przedtem nie zauważyłem, że świat jest pełen tak wielu pięknych, świeżych,
naturalnych dźwięków. Żyłem dotąd, nie widząc, nie słysząc takich ważnych
rzeczy. Jakbym chciał nadrobić te braki, spędzam dużo czasu na werandzie,
zamykam oczy, staram się być niewidoczny i usłyszeć wszystkie możliwe
odgłosy.
Nie czuję też już takiego strachu przed lasem jak na początku. Nabrałem
do niego naturalnego respektu, choć nawet zdaje mi się bliski. Oczywiście
chodzę tylko po terenie otaczającym chatę, tam gdzie jest ścieżka. Nie wolno
z niej schodzić. Tak długo, jak będę przestrzegał zasad, raczej nic mi nie
grozi. Las mnie w milczeniu akceptuje. A może ignoruje? I dzieli się ze mną
hojnie swoim spokojem i pięknem. Lecz gdybym raz złamał zasady, być
może kryjące się tam bestie ciemności schwytałyby mnie ostrymi pazurami.
Często spaceruję wydeptaną ścieżką, kładę się na okrągłej polance, tonę
w kałuży słońca. Zaciskam powieki, oblewany słońcem wytężam słuch na
szum wiatru wśród drzew. Słucham trzepotu ptasich skrzydeł i szmeru liści
paproci. Spowija mnie bogaty zapach roślin. W takich chwilach wyzwalam
się od grawitacji, unoszę się nad ziemią. Dryfuję w powietrzu. Oczywiście to
uczucie nie trwa wiecznie. Jest chwilowe, mija, gdy otwieram oczy i
wychodzę z lasu. Mimo że zdaję sobie z tego sprawę, jest to zniewalające
przeżycie. Przecież potrafię się unieść w przestrzeni.
Kilka razy pada silny deszcz i zawsze szybko się kończy. W górach
pogoda jest bardzo zmienna. Za każdym razem rozbieram się do naga,
wychodzę na dwór i myję całe ciało mydłem. Także gdy się spocę w czasie
gimnastyki, zdejmuję ubranie i opalam się nago. Piję dużo herbaty i w
skupieniu czytam na krześle na werandzie. Po zmierzchu siadam przy piecu.
Czytam książki historyczne, naukowe, etnograficzne, mitologie,
socjologiczne, psychologiczne, a także Shakespeare’a. Zamiast przerzucać
całą książkę pobieżnie od początku do końca, czytam wielokrotnie
fragmenty, które wydają mi się ważne, aż je zrozumiem. Czytając w ten
sposób, wyraźnie czuję, jak wchłaniam różne rodzaje wiedzy. Jak wspaniale
byłoby, gdybym mógł tu zostać na zawsze! Na półce jest pełno książek, które
mam ochotę przeczytać, mam też zapas jedzenia. Lecz dobrze wiem, że to
miejsce jest dla mnie tylko punktem przejściowym. Niedługo pewnie będę
musiał je opuścić. Jest zbyt spokojne, zbyt naturalne, zbyt kompletne. Jeszcze
nie zostanie mi dane. Jest na to za wcześnie. Prawdopodobnie.

Czwartego dnia w południe przyjeżdża pan Ōshima. Nie słyszę warkotu

silnika. Przychodzi piechotą z małym plecakiem. Zdrzemnąłem się właśnie,
siedząc nago na słońcu na werandzie, więc nie usłyszałem, jak się zbliża.
Pewnie specjalnie dla żartu starał się stąpać bezszelestnie. Cicho wchodzi na
werandę i lekko dotyka mojej głowy. Zrywam się w pośpiechu, szukając
ręcznika, żeby się nim okryć. Lecz nie ma go nigdzie pod ręką.
– Nie przejmuj się – mówi pan Ōshima. – Ja też często, kiedy tu byłem,
opalałem się nago. Przyjemnie jest wystawić na słońce miejsca, do których
zwykle słońce nie dociera.
Zaczyna mi brakować tchu, gdy tak siedzę przed nim nagi. Słońce
oświetla moje włosy łonowe, penis i jądra. Wyglądają bardzo bezbronnie i
krucho. Nie wiem, co zrobić. Nie mogę się teraz zacząć w pośpiechu
osłaniać.
– Dzień dobry – mówię. – Przyszedł pan piechotą?
– Bo pogoda jest wspaniała. Aż żal się nie przejść. Zostawiłem samochód
przy bramie – mówi, podnosi wiszący na barierce ręcznik i podaje mi.
Okręcam nim biodra i wtedy wreszcie się uspokajam.
Nucąc cicho, gotuje wodę, wyjmuje z plecaczka mąkę, jajka oraz karton
mleka, rozgrzewa patelnię i smaży racuszki. Kładzie na nich grudkę masła i
polewa syropem klonowym. Wyjmuje sałatę, pomidory i cebulę.
Przygotowując sałatkę, niezwykle ostrożnie i powoli posługuje się nożem.
Jemy drugie śniadanie.
– Jak ci minęły te trzy dni? – pyta pan Ōshima, krojąc racuszki.
Opowiadam mu, jak bardzo podoba mi się życie tutaj. Lecz nie mówię o
wycieczce do lasu. Jakoś mam wrażenie, że tak będzie lepiej.
– To dobrze. Myślałem, że pewnie ci się tu spodoba.
– Ale teraz wracamy do miasta?
– Uhm. Wracamy do miasta.
Przygotowujemy się do odjazdu. Energicznie i metodycznie sprzątamy
chatę. Zmywamy naczynia, odstawiamy do szafki. Czyścimy piec.
Wylewamy wodę z cebrzyka, zakręcamy butlę z gazem. Produkty, które się
nie psują, układamy na kuchennej półce, a inne wyrzucamy. Zamiatamy
podłogę, przecieramy stół i krzesła. Kopiemy przed domem dziurę i
pozbywamy się śmieci. Plastikowe torebki i inne takie rzeczy zwijamy i
zabieramy ze sobą.

Pan Ōshima zamyka drzwi na klucz. Odwracam się i po raz ostatni patrzę na
chatę. Jeszcze przed chwilą naprawdę istniała, a teraz mam wrażenie, że jest
wytworem wyobraźni. Przeszedłem jedynie parę kroków, lecz wszystko
natychmiast traci rzeczywisty charakter. Nawet ja, który tam do niedawna
byłem, wydaję się sobie fikcją. Dojście do miejsca, w którym pan Ōshima
zostawił samochód, zajmuje nam trzydzieści minut. Schodzimy w dół górską
drogą, prawie się nie odzywając. Pan Ōshima przez cały czas nuci jakąś
melodyjkę. Mnie zaprzątają niepowiązane ze sobą myśli.
 Mały zielony samochód sportowy czeka spokojnie na powrót właściciela,
jakby wtopiony w drzewa. Pan Ōshima zamyka bramę, robi podwójną pętlę z
łańcucha i zamyka na kłódkę, aby nikt obcy przez pomyłkę (albo celowo) tu
nie zbłądził. Mój plecak tak jak poprzednio zostaje przywiązany z tyłu. Pan
Ōshima opuszcza dach samochodu. – Teraz wracamy do miasta – mówi.
Przytakuję.
– Samotne życie na łonie przyrody jest rzeczywiście wspaniałe, ale nie
byłoby łatwo długo tu mieszkać – dodaje. Wkłada okulary przeciwsłoneczne
i zapina pas. Ja na siedzeniu pasażera zapinam swój.
– Teoretycznie nie jest to niemożliwe i są ludzie, którzy tak żyją. Ale
natura jest w pewnym sensie nienaturalna. Spokój jest w pewnym sensie
onieśmielający. Żeby umieć zaakceptować tę sprzeczność, potrzeba
przygotowania i doświadczenia. Dlatego na razie wracamy do miasta.
Wracamy do społeczeństwa i ludzkich poczynań.
Przyciska gaz i rusza drogą prowadzącą w dół. Teraz jedzie powoli, nie
spieszy się, nie tak jak trzy dni temu. Cieszy się widokami i wiatrem. Wiatr
podnosi jego długą grzywkę i odgarnia ją do tyłu. Wkrótce kończy się droga
gruntowa i wjeżdżamy na wąską, ale asfaltową szosę. Zaczynają się tu i tam
pojawiać niewielkie osady i pola.
– Skoro mowa o sprzecznościach – przypomina sobie pan Ōshima – od
chwili kiedy cię poznałem, odnoszę wrażenie, że bardzo czegoś pragniesz, a
jednocześnie próbujesz tego za wszelką cenę uniknąć. Takie sprawiasz
wrażenie.
– Pragnę? Czego pragnę?
Pan Ōshima kręci głową. Marszczy brwi, patrząc w lusterko wsteczne. –
Hm, co to może być? Nie wiem. Mówię ci tylko o wrażeniu, jakie odniosłem.
Milczę.
– Z doświadczenia wiem, że jeżeli ktoś czegoś bardzo pragnie, to się
zwykle nie spełnia. A kiedy czegoś za wszelką cenę unika, to samo naturalnie
wychodzi mu naprzeciw. Oczywiście to tylko uogólnienie.
– A jeśli to uogólnienie zastosować do mnie, to co się stanie? Jeżeli, tak
jak pan mówi, pragnę czegoś, a jednocześnie staram się tego uniknąć?
– Trudne pytanie – mówi pan Ōshima ze śmiechem. Po chwili ciągnie: –
Ale musiałbym powiedzieć, że to, czego pragniesz, nie przyjdzie w takim
kształcie, jakiego oczekujesz.
– Brzmi to jak jakaś feralna przepowiednia.
– Jak u Kasandry.
– Kasandry?
– W tragedii greckiej. Kasandra przepowiada przyszłość. Jest księżniczką
trojańską. Zostaje kapłanką w świątyni Apollina, który obdarza ją
umiejętnością przepowiadania losu. W zamian za to chce ją zmusić do
cielesnego obcowania, ale ona odmawia. Apollo jest wściekły i rzuca na nią
klątwę. Bogowie greccy są bardziej mityczni niż religijni. Mają takie same
wady charakteru jak ludzie. Wpadają w pasję, są kochliwi, zazdrośni,
zapominalscy.
Wyjmuje ze skrytki pudełeczko dropsów cytrynowych i wkłada jednego
do ust. Mnie też częstuje.
– Co to była za klątwa?
– Chodzi ci o klątwę rzuconą na Kasandrę?
Kiwam głową.
– Jej przepowiednie zawsze się sprawdzają, lecz nikt w nie nie wierzy.
Taka była klątwa Apollina. Do tego wszystko, co przepowiada, jest złe:
zdrady, straty, śmierć, upadek kraju. Dlatego ludzie nie tylko jej nie wierzą,
lecz gardzą nią i nienawidzą. Jeżeli jeszcze nie czytałeś, powinieneś
przeczytać dramaty Eurypidesa i Ajschylosa. Są tam bardzo jasno
odmalowane zasadnicze problemy, z jakimi borykają się nasze czasy. I jest
chór.
– Chór?
– W dramatach greckich pojawia się chór. Stoją w głębi sceny i unisono
objaśniają okoliczności, przyjmują rolę podświadomości bohaterów, czasami
z zapałem próbują ich przekonać. To bardzo wygodne. Niekiedy myślę, że
sam chciałbym mieć za sobą taki chór.
– A czy pan potrafi przepowiadać przyszłość?
– Nie. Nie wiem, czy to dobrze, czy źle, ale nie potrafię. Jeżeli masz
wrażenie, że ciągle przepowiadam tylko złe rzeczy, to dlatego, że jestem
bardzo rozsądnym realistą. Uogólniam i dedukuję. I to wszystko brzmi jak
złe przepowiednie. A to z tego powodu, że otaczająca nas rzeczywistość
składa się ze złych przepowiedni, które się sprawdziły. Każdy to od razu
zauważy, jeżeli otworzy gazetę z dowolnego dnia i położy na jednej szali złe,
a na drugiej dobre wiadomości.
Przed każdym zakrętem pan Ōshima ostrożnie redukuje bieg. Robi to tak
gładko, że nie czuje się żadnego wstrząsu. Zmienia się tylko dźwięk silnika.
– Ale jest jedna dobra wiadomość – mówi pan Ōshima. – Postanowiliśmy
cię przyjąć. Zostaniesz pracownikiem Biblioteki im. Kōmury. Pewnie masz
do tego kwalifikacje.
Odruchowo spoglądam na niego. – To znaczy, że będę tam pracował?
– Mówiąc trochę ściślej, staniesz się częścią biblioteki. Będziesz tam
nocował i żył. Gdy nadejdzie godzina otwarcia, otworzysz bibliotekę, a gdy
przyjdzie czas zamykania, zamkniesz. Prowadzisz regularny tryb życia i
wyglądasz na silnego, dlatego ta praca pewnie specjalnie cię nie obciąży. Ale
dla mnie i pani Saeki, którzy nie mamy zbyt wiele siły, takie zastępstwo
będzie wielką pomocą. Poza tym pewnie poprosimy cię o jakieś drobne
codzienne sprawy. Nic trudnego. Na przykład zrobisz mi smacznej kawy albo
małe zakupy… Przygotowaliśmy dla ciebie pokój. Jest częścią biblioteki,
masz tam prysznic. Kiedyś był pokojem gościnnym, ale teraz nie miewamy
gości zatrzymujących się na noc, więc w ogóle nie jest używany. Tam
będziesz mieszkał. Najwygodniejsze jest to, że mieszkając w bibliotece,
będziesz mógł czytać, ile dusza zapragnie.
– Dlaczego… – zaczynam, lecz brak mi słów.
– Dlaczego to jest możliwe? – pomaga mi pan Ōshima. – To się opiera na
bardzo prostej zasadzie. Ja rozumiem ciebie, a pani Saeki mnie. Ja akceptuję
ciebie, pani Saeki akceptuje mnie. To, że jesteś nikomu nieznanym
piętnastolatkiem, który uciekł z domu, nie stanowi specjalnego problemu.
No, co o tym sądzisz? O staniu się częścią biblioteki?
Zastanawiam się nad tym przez chwilę. I mówię: – Chciałem mieć dach
nad głową. To wszystko. W tej chwili nie mogę się nad niczym więcej
zastanowić. Nie bardzo rozumiem, co znaczy, że mam się stać częścią
biblioteki. Ale będę bardzo wdzięczny, mogąc tam zamieszkać. Nie będę
musiał więcej dojeżdżać pociągiem.
– No to postanowione. Zabiorę cię teraz do biblioteki. A ty staniesz się jej
częścią.
Wjeżdżamy na główną drogę i mijamy kilka miasteczek. Pojawia się przede
mną wielki billboard banku kredytowego, przesadnie udekorowana, by
zwrócić na siebie uwagę, stacja benzynowa, przeszklona restauracja, love
hotel [10] w kształcie europejskiego zamku, wypożyczalnia wideo, która
zbankrutowała i został po niej jedynie szyld, salon pachinko [11] z wielkim
parkingiem, McDonald’s, Seven Eleven, Lawson, restauracje Skylark,
Denny’s… otacza nas przepełniona hałasem rzeczywistość. Hamulce
hydrauliczne, klaksony, spaliny wielkich ciężarówek. Oddalają się bliskie
płomienie pieca, mruganie gwiazd i leśny spokój, które dopiero miałem w
zasięgu ręki. Nie mogę ich już sobie dobrze przypomnieć.
– Jest kilka rzeczy, które powinieneś wiedzieć o pani Saeki – mówi pan
Ōshima. – Moja mama w dzieciństwie chodziła z nią do jednej klasy i bardzo
się przyjaźniły. Mama twierdzi, że pani Saeki była bardzo mądrym
dzieckiem. Stopnie miała dobre, świetnie pisała, uzdolniona sportowo, grała
na pianinie. We wszystkim była najlepsza. Do tego była piękna. Teraz też
oczywiście jest piękna.
Kiwam głową.
– Już od szkoły podstawowej miała chłopaka. Najstarszego syna rodziny
Kōmura. Byli w tym samym wieku, piękna dziewczynka i piękny chłopczyk.
Jak Romeo i Julia. Byli daleko spokrewnieni. Mieszkali blisko siebie i
wszystko razem robili, wszędzie razem chodzili. Naturalnie się do siebie
zbliżyli, a kiedy dorośli, pokochali się jak mężczyzna i kobieta. Mama
mówiła, że byli jakby jednym ciałem i duszą.
Czekając na zmianę świateł, podnosi wzrok na niebo. Gdy zapala się
zielone, naciska pedał gazu i wyprzedza cysternę.
– Pamiętasz, jak kiedyś ci mówiłem w bibliotece, że wszyscy ludzie
wędrują, szukając swojej połowy?
– O męskich mężczyznach, kobiecych kobietach i mężczyzno-kobietach?
– Tak. Opisał to Arystofanes. Większość ludzi w zapamiętaniu poszukuje
swojej drugiej połowy i spędzają życie bezradni. Lecz oni nie musieli szukać.
Nieomal zaraz po urodzeniu znaleźli tę drugą osobę.
– Mieli szczęście.
Pan Ōshima przytakuje. – Niewątpliwie mieli szczęście. Do pewnego
momentu.
 Pociera policzek, jakby sprawdzał, czy dobrze się ogolił, choć nie ma na
nim nawet śladu zarostu. Jest gładki jak porcelana.
– Kiedy chłopak skończył osiemnaście lat, pojechał na studia do Tokio.
Miał dobre wyniki, chciał zdobyć specjalistyczne wykształcenie. No i chciał
pomieszkać w dużym mieście. Ona wstąpiła na miejscową Akademię
Muzyczną i postanowiła specjalizować się w grze na fortepianie. To jest
konserwatywna okolica i wychowała się w konserwatywnej rodzinie. Była
jedynaczką, rodzice nie chcieli jej wysyłać do Tokio. W ten sposób po raz
pierwszy młodzi zamieszkali daleko od siebie. Jakby jakiś bóg rozciął ich
nożem.
Oczywiście prawie codziennie do siebie pisali. „Może takie rozstania są
czasem potrzebne – pisał on. – Bo będąc daleko od siebie, będziemy mogli
się upewnić, jak jesteśmy dla siebie ważni, jak bardzo nam siebie brak”. Lecz
ona tak nie uważała. Wiedziała, że ich związek jest prawdziwy i nie ma
potrzeby go wystawiać na próby. Odnaleźli się jak dwie połówki orzeszka
wśród miliona innych i nie można ich było rozdzielić. Ona to rozumiała. On
nie. Albo może rozumiał, lecz nie potrafił tego po prostu przyjąć do
wiadomości. Dlatego postanowił pojechać do Tokio. Pewnie myślał, że
zwycięskie przejście prób uczyni ich związek jeszcze silniejszym. Mężczyźni
czasem tak myślą.
Mając dziewiętnaście lat, ona napisała wiersz. Podłożyła pod niego
melodię i zaśpiewała z towarzyszeniem pianina. Melodia była melancholijna,
niewinna i piękna w swej czystości. W porównaniu z nią słowa zdawały się
symboliczne, kontemplacyjne i raczej trudne do zrozumienia. Ten kontrast
był nowatorski. I wiersz, i melodię oczywiście przesycała tęsknota za
dalekim ukochanym. Wiele razy śpiewała tę piosenkę publicznie. Zwykle
była nieśmiała, ale lubiła śpiewać i na studiach założyła grupę muzyki
folkowej. Ktoś usłyszał piosenkę, zachwycił się, nagrał na taśmę i wysłał do
znajomego dyrektora firmy płytowej. Dyrektorowi też się piosenka strasznie
spodobała, sprowadzono panią Saeki do studia w Tokio i dokonano
oficjalnego nagrania.
Po raz pierwszy w życiu była w Tokio. Spotkała się z ukochanym. I
znajdując czas w przerwach między sesjami nagraniowymi, znów stali się
sobie tak bliscy jak przedtem. Matka mówiła, że prawdopodobnie od około
czternastego roku życia codziennie sypiali ze sobą. Oboje wcześnie dojrzeli. I
jak to bywa z ludźmi, którzy wcześnie dojrzewają, nie umieli dorosnąć.
Zawsze mieli czternaście, piętnaście lat. Obejmowali się, kochali i za każdym
razem upewniali się, jak bardzo nawzajem są sobie potrzebni. Żadne z nich
nigdy nie czuło pociągu do nikogo innego. Nawet kiedy byli daleko od
siebie, nic nie mogło ich rozdzielić. Nie nudzi cię ta bajkowa love story?
Potrząsam głową. – Zdaje mi się, że za chwilę będzie jakiś moment
przełomowy.
– Masz rację. Tak właśnie rozgrywają się opowieści. Moment
przełomowy. Nieoczekiwany rozwój wypadków. Jest tylko jeden rodzaj
szczęścia, ale rodzajów nieszczęść jest tyle, ile jest nieszczęśliwych ludzi. Jak
zauważył Tołstoj, szczęście jest przypowieścią, a nieszczęście opowieścią. A
więc płyta się ukazała i stała się przebojem. I nie zwykłym przebojem, a
wielkim przebojem. Sprzedawała się bez końca. Milion, dwa miliony, nie
znam dokładnych danych. Tak czy inaczej były to wówczas liczby
rekordowe. Na okładce jest jej zdjęcie. Siedzi przy pianinie w studiu
nagraniowym, patrzy w obiektyw i się uśmiecha. Ponieważ nie było innego
utworu, na stronie B singla umieszczono wersję instrumentalną. Fortepian i
orkiestra. Ona grała na fortepianie. Pięknie zagrała. To było około tysiąc
dziewięćset siedemdziesiątego roku. Wówczas każda stacja radiowa
nadawała tę piosenkę. Tak mama mówiła. Ja nie wiem, bo to było przed
moim urodzeniem. W rezultacie jej kariera piosenkarki ograniczyła się do
tego jednego utworu. Nie wydała albumu ani innego singla.
– Ciekawe, czy ją kiedyś słyszałem?
– Często słuchasz radia?
Potrząsam głową. Prawie nie słucham.
– To pewnie nie słyszałeś. Nadają ją tylko w programach ze starymi
przebojami. Na innych raczej nie. Ale to świetna piosenka. Mam ją na płycie
kompaktowej i czasami słucham. Oczywiście nie przy pani Saeki. Ona
bardzo nie lubi, kiedy się o tym rozmawia. A właściwie nie lubi rozmawiać o
niczym dotyczącym przeszłości.
– Jaki jest tytuł tej piosenki?
– Kafka nad morzem – odpowiada pan Ōshima.
– Kafka nad morzem?
– Tak, drogi Kafko Tamuro. To samo imię. Dziwny zbieg okoliczności.
– To nie jest moje prawdziwe imię. Choć naprawdę nazywam się Tamura.
 – Ale sam je wybrałeś, prawda?
Kiwam głową. Sam wybrałem to imię i już dawno postanowiłem, że
nadam je nowemu sobie.
– No i właśnie to się liczy – mówi pan Ōshima.

Ukochany pani Saeki umarł, mając dwadzieścia lat. Akurat kiedy Kafka nad
morzem stał się wielkim przebojem. Uniwersytet został zamknięty, ponieważ
trwał na nim strajk. Chłopak przeszedł przez barykadę, żeby dostarczyć
prowiant strajkującym kolegom. Dochodziła dziesiąta wieczorem. Okupujący
budynek studenci wzięli go omyłkowo za lidera przeciwnej frakcji (był do
niego bardzo podobny), przywiązali go do krzesła i „przesłuchali” jako
podejrzanego o szpiegostwo. Starał się im wytłumaczyć, że się pomylili, ale
za każdym razem uderzali go metalową rurą albo pałką. Kiedy się przewrócił,
skopali go. Przed świtem już nie żył. Miał wgniecioną czaszkę, połamane
żebra i zmiażdżone płuca. Zwłoki wyrzucono na ulicę jak ścierwo psa. Po
dwóch dniach na prośbę władz uniwersytetu kampus zaatakowały oddziały
specjalne, po kilku godzinach zlikwidowano strajk okupacyjny i aresztowano
kilku studentów podejrzanych o morderstwo. Przyznali się do winy i zostali
osądzeni, ale ponieważ uznano, że nie było to morderstwo z premedytacją, a
nieumyślne zabójstwo, dwaj z nich dostali krótkie wyroki. Była to całkowicie
bezsensowna śmierć.
Ona nigdy więcej nie zaśpiewała. Zamknęła się na klucz w pokoju, do
nikogo się nie odzywała. Nie podchodziła do telefonu. Nie poszła nawet na
jego pogrzeb. Złożyła podanie o skreślenie z listy studentów Akademii
Muzycznej. Tak minęło kilka miesięcy, aż ludzie zauważyli, że zniknęła z
miasta. Nikt nie wiedział, gdzie jest i co robi. Jej rodzice też nic na ten temat
nie mówili. A może nawet oni dokładnie nie wiedzieli, gdzie jest? Rozwiała
się w powietrzu jak dym. Nawet jej najlepsza przyjaciółka, matka pana
Ōshimy, nie miała pojęcia, gdzie się podziała. Niektórzy mówili, że jest w
szpitalu psychiatrycznym po tym, jak nieskutecznie próbowała popełnić
samobójstwo w głębi lasu niedaleko góry Fuji. Krążyły plotki, że jakiś
znajomy znajomych przypadkiem spotkał ją w Tokio na ulicy. Ta osoba
twierdziła, że podobno pani Saeki zajmuje się w Tokio pisaniem. Chodziła
też pogłoska, że wyszła za mąż i ma dziecko. Lecz wszystko to były
bezpodstawne plotki. W ten sposób minęło ponad dwadzieścia lat.
 Wiadomo tylko, że bez względu na to, gdzie była i co robiła, na pewno
ominęły ją problemy finansowe. Miała na koncie tantiemy ze sprzedaży Kafki
nad morzem. Nawet po zapłaceniu podatku została jej duża suma. Kiedy
piosenkę nadawano w radiu albo umieszczano na CD ze starymi przebojami,
zawsze płacono tantiemy, choć nie były to duże kwoty. Powinno jej było
wystarczyć na niezależne ciche życie gdzieś daleko. Do tego jej rodzice byli
zamożni, a ona była ich jedyną córką.
Lecz po dwudziestu pięciu latach pani Saeki niespodziewanie wróciła do
Takamatsu. Bezpośrednią przyczyną była śmierć matki (choć nie przyjechała
pięć lat wcześniej na pogrzeb ojca). Urządziła niewielki pogrzeb i po
pewnym czasie pozbyła się dużego domu, w którym się wychowała. Kupiła
mieszkanie w spokojnej dzielnicy Takamatsu i tam zamieszkała. Zdawało się,
że nie ma już zamiaru nigdzie indziej się przeprowadzać. Wkrótce dogadała
się z rodziną Kōmura, że zostanie dyrektorem Biblioteki imienia Kōmury
(głową rodziny był wówczas młodszy o trzy lata brat jej zmarłego chłopaka.
Spotkali się tylko we dwoje, treść rozmowy nie była nikomu znana).
Dalej była piękna, szczupła. Zachowała tę samą inteligencję i czystość jak
na zdjęciu z okładki płyty Kafka nad morzem. Nie miała już tylko tego
zniewalającego, czystego uśmiechu. Teraz też czasami się uśmiechała. Jej
uśmiech był czarujący, lecz miał jakby ograniczony zakres i czas. Otaczał go
niewidoczny wysoki mur. Ten uśmiech nikogo już do niczego nie zachęcał.
Każdego ranka przyjeżdżała szarym volkswagenem golfem z miasta do
biblioteki i wracała nim do domu.
Znów zamieszkała w rodzinnym mieście, lecz nie utrzymywała
stosunków z dawnymi przyjaciółmi czy krewnymi. Kiedy przy jakiejś okazji
się spotykali, grzecznie z nimi gawędziła, jednak tematy rozmowy zawsze
były ograniczone. Gdy ktoś wspominał o wydarzeniach z przeszłości (a
szczególnie kiedy te wydarzenia dotyczyły jej), od razu, choć bardzo
naturalnie, zmieniała temat i popychała rozmowę w innym kierunku. Zawsze
mówiła uprzejmie i łagodnie, ale w jej słowach brakowało dawnej
ciekawości, nuty zdziwienia. Jej prawdziwe uczucia – o ile takie miała – były
zawsze głęboko ukryte. Nie licząc sytuacji, gdy wymagano od niej wyrażenia
jakiejś konkretnej opinii, nigdy nie dzieliła się swymi prawdziwymi
poglądami. Sama niezbyt wiele mówiła, zachęcała rozmówcę i słuchała,
życzliwie przytakując. Jej rozmówców w wielu wypadkach ogarniał w
pewnej chwili nieokreślony niepokój, że być może tak sobie gawędząc,
niepotrzebnie zabierają jej czas i spokój, wchodzą z butami w jej pięknie
uporządkowany świat. I to wrażenie było w większości słuszne.
Mimo powrotu pozostała więc dla wszystkich zagadką. Kobieta w
niesłychanie wyszukanym stylu, otoczona woalem tajemnicy. Było w niej coś
nieprzystępnego. Nawet jej nominalni pracodawcy, rodzina Kōmura, starali
się niepotrzebnie do niczego nie wtrącać.
Wkrótce pan Ōshima zaczął pracować w bibliotece jako jej asystent. W
tamtym okresie nie chodził do szkoły, nie pracował, siedział sam w domu,
czytał tony książek i słuchał muzyki. Prawie nie miał przyjaciół, jeżeli nie
liczyć osób, z którymi korespondował e-mailem. Częściowo z powodu
hemofilii, prawie nigdy nie opuszczał miasta, z wyjątkiem wizyt w
specjalistycznym szpitalu, bezcelowych przejażdżek mazdą miatą,
okresowych wizyt w klinice uniwersyteckiej w Hiroshimie oraz pobytów w
górskiej chacie w Kōchi. Lecz takie życie go zadowalało. Kiedyś przy jakiejś
okazji matka przedstawiła go pani Saeki, której spodobał się od pierwszej
chwili. Ona jemu też się spodobała i zainteresowała go możliwość pracy w
bibliotece. Wyglądało na to, że pan Ōshima był jedynym człowiekiem, z
którym pani Saeki na co dzień się stykała i rozmawiała.

– Słuchając tej historii, mam wrażenie, że pani Saeki wróciła po to, żeby
prowadzić tę bibliotekę – mówię.
– Tak, ja mam mniej więcej takie samo wrażenie. Pogrzeb matki był tylko
pretekstem. Musiała być zdecydowana na powrót do miasta pełnego
wspomnień z przeszłości.
– Dlaczego biblioteka była dla niej taka ważna?
– Po pierwsze dlatego, że on tam mieszkał. Mieszkał w budynku, który
jest teraz biblioteką, w dawnej rodzinnej bibliotece. Był najstarszym synem i
bardzo lubił czytać, miał to we krwi. Poza tym – to też chyba Kōmurowie
mają we krwi – lubił samotność. Dlatego kiedy poszedł do gimnazjum,
powiedział, że chciałby zamieszkać sam w oddalonym pomieszczeniu
bibliotecznym, a nie w głównym domu z resztą rodziny, i stało się według
jego życzenia. Cała rodzina lubiła czytać, toteż mogli to zrozumieć. „Aha,
chcesz być otoczony książkami? Dobrze” – powiedzieli. Żył więc tam sobie z
dala, nikt mu nie przeszkadzał, tylko na posiłki chodził do domu. Pani Saeki
odwiedzała go prawie co dzień. Razem się uczyli, razem słuchali muzyki, bez
końca rozmawiali. I pewnie też sypiali ze sobą. To miejsce stało się ich
rajem.
Pan Ōshima spogląda na mnie z rękami na kierownicy. – I teraz ty tam
będziesz mieszkał, Kafko. W tym samym pokoju. Tak jak przedtem
mówiłem, podczas przebudowy wprowadzono tam pewne zmiany, ale to ten
sam pokój.
Milczę.
– Życie pani Saeki zasadniczo zatrzymało się, kiedy miała dwadzieścia
lat, po śmierci chłopaka. A może to było wcześniej? Tego nie wiem. Ale ty
musisz to zrozumieć. Wskazówki zegara ukrytego w jej duszy stanęły mniej
więcej wtedy. Oczywiście na zewnątrz nieustannie płynął czas i miał na nią
rzeczywisty wpływ. Ale dla niej ten czas prawie nie ma znaczenia.
– Nie ma znaczenia?
Pan Ōshima kiwa głową. – Tak jakby go nie było.
– To znaczy, że pani Saeki ciągle żyje w tym zatrzymanym czasie?
– Tak jest. Ale w żadnym sensie nie jest żywym trupem. Jak ją lepiej
poznasz, sam to zobaczysz.
Wyciąga rękę i kładzie mi na kolanie. Bardzo naturalny gest. – Słuchaj,
Kafko Tamuro, są w życiu momenty, do których nie można wrócić, i są takie,
choć jest ich bardzo niewiele, poza które nie można wyjść. Kiedy przychodzi
taki moment, możemy tylko w milczeniu przyjąć, co nas spotyka, czy jest to
dobre, czy złe. Takie jest życie.
Zbliżamy się do autostrady. Pan Ōshima zatrzymuje samochód i podnosi
dach. Ponownie nastawia sonatę Schuberta.
– Musisz wiedzieć jeszcze jedno – mówi. – Pani Saeki w pewnym sensie
ma zranione serce. Oczywiście każdy z nas, i ja, i ty, mamy zranione serca.
W mniejszym lub większym stopniu. To nie ulega wątpliwości. Ale pani
Saeki ma je zranione w bardziej indywidualnym sensie, który wykracza poza
ogólne ramy. Można chyba powiedzieć, że jej dusza funkcjonuje inaczej niż
u zwykłego człowieka. To nie znaczy, że jest groźna. W codziennym życiu
jest zupełnie normalna. W pewnym sensie najnormalniejsza z ludzi, których
znam. Ma w sobie głębię, jest mądra, czarująca. Ale jeżeli zauważysz w niej
coś dziwnego, nie bierz sobie tego do serca.
– Coś dziwnego?
 Pan Ōshima potrząsa głową. – Ja lubię panią Saeki. I szanuję ją. Ty na
pewno też poczujesz do niej sympatię i szacunek.
Nie jest to bezpośrednia odpowiedź na moje pytanie. Lecz pan Ōshima
nic więcej nie mówi. Starannie wybierając odpowiedni moment, zmienia
biegi, przyspiesza, przed samym wjazdem do tunelu wyprzedza niewielkiego
vana.
18

Kiedy pan Nakata przyszedł do siebie, leżał na plecach w zaroślach. Wróciła

mu świadomość i otworzył oczy. Wieczór. Nie ma gwiazd. Księżyca też nie
widać. Ale i tak niebo jest dość jasne. Letnia trawa wydziela silny zapach.
Słychać cykanie owadów. Zdaje się, że jest na tym pustym placu, na którym
codziennie prowadził obserwację. Poczuł, że coś pociera go po twarzy. Coś
chropowatego i ciepłego. Lekko poruszył głową i zobaczył, że dwa koty z
zapałem liżą go swoimi języczkami po policzkach. Były to Goma i Mimi.
Powoli się podniósł, wyciągnął ramiona i pogłaskał zwierzęta.
– Czy Nakata spał? – zapytał.
Koty zamiauczały jednocześnie, jakby na coś się skarżąc, lecz pan Nakata
nie mógł rozróżnić słów. Ani w ząb nie rozumiał, co chcą mu powiedzieć.
Brzmiało to dla niego jak zwykłe miauczenie.
– Nakata przeprasza, ale nie bardzo rozumie, co panie mówią.
Wstał, obejrzał się i upewnił, że wszystko jest w porządku. Nie czuje
bólu. Ręce i nogi też normalnie pracują. Wokół było ciemno i wzrok
przywykł do mroku dopiero po chwili, ale na pewno nie miał na rękach ani
na ubraniu śladów krwi. Ubranie wyglądało tak samo, jak kiedy wychodził
rano z domu. Nie było w nieładzie. Obok leżała torba z termosem i
pudełkiem na drugie śniadanie. Czapkę znalazł w kieszeni spodni. Pan
Nakata nie rozumiał, co się dzieje.
Przed chwilą chwycił wielki nóż i zabił mordercę kotów Johnniego
Walkera, chcąc uratować życie Mimi i Gomie. Dokładnie to pamiętał. Czuł
jeszcze w dłoni nóż. To nie był sen. Gdy wbił nóż w pierś tamtego, obryzgała
go krew, był cały pokrwawiony. Johnnie Walker przewrócił się, skulił i
umarł. Do tego miejsca pan Nakata pamiętał. Potem padł na fotel i stracił
świadomość. A kiedy przyszedł do siebie, leżał w zaroślach na pustym placu.
Jak on tu wrócił? Przecież nie znał drogi. Do tego na ubraniu nie ma śladu
krwi. Jednocześnie obecność Mimi i Gomy przy jego boku dowodzi, że to nie
był sen. Lecz pan Nakata nie rozumie ani słowa z tego, co mówią.
Westchnął. Nie potrafi teraz nic wymyślić. Nie ma rady. Potem się
zastanowi. Zarzucił torbę na ramię i niosąc koty, wyszedł z pustego placu.
Kiedy znalazł się po drugiej stronie płotu, Mimi poruszyła się niemrawo,
jakby dawała znać, że chce zejść. Pan Nakata postawił ją na ziemi.
– Pannamimi może już sama wrócić do domu, prawda? To przecież zaraz
tutaj – powiedział pan Nakata.
Mimi energicznie machnęła ogonem, jakby na potwierdzenie.
– Nakata nie bardzo rozumie, co się stało, nie wie, dlaczego nie może już
rozmawiać z Pannąmimi. Ale udało mu się jakoś znaleźć Gomę. Teraz
zabierze Gomę do Państwakoizumich. Tam wszyscy czekają na jej powrót.
Nakata bardzo Panniemimi za wszystko dziękuje.
Mimi miauknęła, machnęła ogonem i biegiem zniknęła za rogiem. Na jej
futerku też nie było krwi. Pan Nakata to zapamiętał.

Cała rodzina Koizumich oszalała z radości na widok Gomy. Było już po

dziesiątej, ale dzieci myły dopiero zęby. Państwo Koizumi, którzy przy
herbacie oglądali wiadomości, serdecznie powitali pana Nakatę z Gomą.
Dzieci w piżamkach ściskały kota, wyrywając go sobie nawzajem. Od razu
podały mu mleczko i jedzenie. Goma z zapałem zajęła się miseczkami.
– Nakata najmocniej przeprasza, że przeszkadza o tak późnej porze.
Wolałby przyjść wcześniej, ale nie miał wyboru.
– Ależ nic nie szkodzi. Proszę się tym wcale nie przejmować – mówiła
pani Koizumi.
– Pora nie ma znaczenia. Ten kot jest jakby członkiem rodziny.
Naprawdę się cieszymy, że się znalazł. Może pan na chwilę wstąpi? Proszę
się z nami napić herbaty – dodał mąż.
– Nie, nie, Nakata zaraz idzie. Chciał tylko jak najszybciej oddać państwu
Gomę.
Pani Koizumi zniknęła w głębi domu i przygotowała kopertę z zapłatą.
Mąż podał ją panu Nakacie. – To tylko drobiazg w podziękowaniu za
znalezienie Gomy. Proszę łaskawie przyjąć.
– Nakata dziękuje bardzo. Nakata pozwoli sobie przyjąć bez ceregieli –
powiedział pan Nakata z ukłonem.
– Ale że też się panu udało ją po ciemku znaleźć!
 – Tak. To długa historia. Nakata nie umiałby jej opowiedzieć. Nakata nie
jest zbyt rozgarnięty, a szczególnie nie potrafi długo wyjaśniać.
– Ależ nic nie szkodzi. Naprawdę nie wiemy, jak panu dziękować –
dodała żona. – Proszę się nie obrazić, zostały nam z obiadu pieczone
bakłażany i ogórki w zalewie octowej. Może weźmie pan trochę do domu?
– Nakata chętnie skorzysta z pani uprzejmości i weźmie. Nakata bardzo
lubi i pieczone bakłażany, i ogórki w zalewie octowej.
Włożył do torby plastikowy pojemnik z jedzeniem, kopertę z pieniędzmi i
wyszedł. Szybkim krokiem ruszył w stronę dworca, aż dotarł do budki
policyjnej znajdującej się niedaleko ulicy handlowej. W budce siedział przy
biurku młody policjant i wypełniał jakieś dokumenty. Czapkę położył na
blacie.
Pan Nakata otworzył przesuwane szklane drzwi. – Nakata przeprasza, że
przeszkadza. Dobry wieczór – powiedział.
– Dobry wieczór – odparł policjant. Podniósł wzrok znad dokumentów i
przyjrzał się badawczo panu Nakacie. Wyglądał mu nanieszkodliwego,
porządnego staruszka. Pewnie przyszedł spytać o drogę.
Stojąc w drzwiach, pan Nakata zdjął i włożył czapkę do kieszeni spodni.
Z drugiej kieszeni wyjął chusteczkę i wytarł nos. Złożył chusteczkę i schował
z powrotem do kieszeni.
– Ma pan jakąś sprawę? – zapytał policjant.
– Tak. Nakata niedawno kogoś zabił.
Policjant ze zdumienia wypuścił z ręki długopis i gapił się na pana
Nakatę z otwartymi ustami. Na pewien czas zaniemówił.
– Zaraz… no, niech pan siada – powiedział z niedowierzaniem,
wskazując krzesło po drugiej stronie biurka. Potem sprawdził na wszelki
wypadek, że ma przy pasie pistolet, pałkę i kajdanki.
– Dobrze – odparł pan Nakata, siadając. Wyprostował się, złożył ręce na
kolanach i spojrzał prosto na policjanta.
– Więc pan… kogoś zabił.
– Tak. Nakata pchnął kogoś nożem i zabił. To było dopiero co –
powiedział zdecydowanie pan Nakata.
Policjant wyjął formularz, spojrzał na ścienny zegar, wpisał długopisem
godzinę i „zabójstwo nożem”. – Najpierw proszę nazwisko i adres.
– Dobrze. Nakata nazywa się Satoru Nakata. Adres…
– Niech pan zaczeka. Satoru Nakata, jak to się pisze? [12]
– Nakata nie wie, jak się pisze. Bardzo przeprasza, ale nie umie pisać.
Czytać też nie umie.
Policjant zmarszczył brwi.
– Zupełnie nie umie pan pisać ani czytać? Nie umie pan napisać własnego
nazwiska?
– Nie. Do dziewiątego roku życia Nakata umiał pisać i czytać, ale miał
wypadek i od tego czasu nie umie. I jest nierozgarnięty.
Policjant westchnął i odłożył długopis. – No to nie mogę wypełnić
dokumentów. Skoro pan nawet nie wie, jak napisać własne nazwisko.
– Nakata bardzo przeprasza.
– Nie ma pan żadnej rodziny?
– Nakata jest samotny. Nie ma rodziny. Nie pracuje. Żyje z rentyinwa
lidzkiej od pana Burmistrza.
– Już jest późno, powinien pan wracać do domu. I niech się pan dobrze
wyśpi. A jak jutro pan sobie coś przypomni, to znowu pan przyjdzie. Wtedy
jeszcze raz mi pan opowie.
Niedługo kończyła się jego służba i chciał do tego czasu zrobić porządek
z dokumentami. Po pracy umówił się z kolegą na piwo w pobliskim barze.
Nie miał czasu na gadanie z nienormalnym staruszkiem. Lecz pan Nakata
potrząsnął głową, patrząc na niego surowo. – Nie, panie oficerze, Nakata
chce wszystko opowiedzieć, póki jeszcze pamięta. Do jutra może zapomnieć
o jakichś ważnych rzeczach. Nakata był na pustym placu pod numerem
drugim. Na prośbę Panikoizumi szukał tam Kota, Gomy. Nagle przyszedł
wielki czarny Pies i zaprowadził Nakatę do jakiegoś domu. To był duży dom
z dużą bramą i czarnym samochodem. Nakata nie zna adresu. Nie znał tej
okolicy. Ale myśli, że to było w dzielnicy Nakano. Był tam
Panjohnniewalker, człowiek w dziwnym czarnym kapeluszu. To był wysoki
kapelusz. W lodówce w kuchni były rzędy kocich głów. Chyba ze
dwadzieścia. Ten człowiek zbierał Koty, obcinał im głowy piłą i zjadał serca.
Z ich dusz robił specjalne flety. Za pomocą tego fletu miał zbierać dusze
ludzkie. Panjohnniewalker na oczach Nakaty zabił nożem Panakawamurę.
Zabił też kilka innych Kotów. Przecinał im brzuchy nożem. Chciał zabić
Gomę i Pannęmimi. Wtedy Nakata zabił nożem Panajohnniegowalkera.
Panjohnniewalker poprosił Nakatę, żeby go zabił. Lecz Nakata nie miał
zamiaru zabijać Panajohnniegowalkera. Tak, tak jest. Nakata nigdy przedtem
nikogo nie zabił. Nakata chciał go tylko powstrzymać od zabijania kotów.
Lecz własne ciało go nie słuchało. Samo się poruszało. Nakata chwycił nóż,
który tam leżał, raz, dwa, trzy razy wbił go w pierś Panajohnniegowalkera.
Panjohnniewalker upadł na podłogę i umarł cały we krwi. Nakata też był cały
pokrwawiony. Potem Nakacie zrobiło się słabo, usiadł na krześle i chyba
musiał zasnąć. Obudził się wieczorem na pustym placu. Obok niego siedziały
Pannamimi i Goma. To było dopiero co. Nakata najpierw odniósł Gomę do
Państwakoizumich, dostał od gospodyni pieczone bakłażany oraz ogórki w
zalewie octowej, a potem od razu przyszedł tutaj. Uważał, że musi
zawiadomić pana Burmistrza.
Kiedy mówił to wszystko, siedział wyprostowany. Potem wziął głęboki
oddech. Pierwszy raz tak długo mówił. Miał wrażenie, że w głowie ma
pustkę.
– Proszę to przekazać panu Burmistrzowi.
Młody policjant w osłupieniu słuchał opowieści pana Nakaty. Prawie nie
rozumiał, o czym staruszek mówi. Johnnie Walker? Goma? – Rozumiem.
Przekażę wszystko panu burmistrzowi – powiedział.
– Żeby tylko nie zabrał Nakacie rentyinwa lidzkiej.
Policjant zrobił oficjalną minę i udawał, że pisze coś w formularzu. –
Dobrze. Tak napiszę. „Świadek ma nadzieję, że renta nie zostanie mu
odebrana”. To wszystko?
– Tak. Nakata bardzo panu dziękuje, panie oficerze. Przeprasza, że
sprawił kłopot. Prosi o przekazanie panu Burmistrzowi ukłonów.
– Przekażę. Dlatego proszę się nie niepokoić i spokojnie spać –
powiedział policjant i na koniec wyraził tylko jedną wątpliwość: – Ale jak na
to, że pan kogoś zabił i cały się pokrwawił, ma pan bardzo czyste ubranie.
– Tak. Tak jest. Szczerze mówiąc, Nakata sam nie może się temu
nadziwić. Nie może tego rozgryźć. Nakata powinien być cały pokrwawiony,
ale kiedy się obudził, wszystko zniknęło. To dziwne.
– Tak, dziwne – powiedział policjant, a w jego głosie było zmęczenie
całym dniem pracy.
Pan Nakata odsunął drzwi i już miał wyjść, lecz odwrócił się na progu. –
A czy jutro wieczorem pan oficer tutaj będzie?
– Będę – odparł ostrożnie policjant. – Jutro wieczorem będę tu na służbie.
A dlaczego?
– Nawet jeżeli niebo będzie bezchmurne, lepiej wziąć ze sobą parasol.
Policjant skinął głową. Odwrócił się i spojrzał na ścienny zegar. Za
chwilę powinien zadzwonić kolega, z którym się umówił. – Dobrze. Wezmę
parasol.
– Z nieba jak deszcz spadną ryby. Dużo ryb. Chyba to będą sardynki. Być
może będzie wśród nich trochę ostroboków.
– Sardynki i ostroboki? – powtórzył policjant ze śmiechem. – Skoro tak,
to może lepiej odwrócić parasol, nałapać rybek i zamarynować je w occie?
– Nakata też lubi ostroboki w occie – powiedział poważnie pan Nakata. –
Ale jutro o tej porze pewnie już tu Nakaty nie będzie.

Kiedy następnego dnia w pewnej części dzielnicy Nakano rzeczywiście

posypały się z nieba sardynki i ostroboki, młody policjant pobladł. Bez
żadnego ostrzeżenia spośród chmur spadło nagle około dwóch tysięcy ryb.
Wiele z nich popękało, kiedy uderzyły o ziemię, lecz niektóre przeżyły i
trzepotały się na chodniku przed sklepami. Wyglądały na świeże, pachniały
jeszcze morzem. Pospadały z głośnymi plaśnięciami na ludzi, samochody,
dachy budynków, lecz najwyraźniej nie leciały z bardzo wysoka i na
szczęście nikt nie odniósł poważniejszych obrażeń. Bardziej dotkliwy był
szok psychologiczny. Wielka liczba ryb spadła z nieba jak grad. Była to
scena rodem z apokalipsy.
Później policja przeprowadziła śledztwo, lecz nie udało się wyjaśnić,
skąd się wzięły na niebie te ryby. Nie było też doniesień o zniknięciu tak
wielkiej liczby sardynek i ostroboków z targów rybnych czy kutrów. Nie
znaleziono wiadomości o żadnym samolocie czy helikopterze, który by o tej
porze tamtędy przelatywał, ani o tornado. Trudno też było uwierzyć, że ktoś
sobie w ten sposób zażartował. Byłby to żart wymagający o wiele za dużo
zachodu. Na prośbę policji stacja sanitarna dzielnicy Nakano wzięła ryby do
przebadania, lecz nie znaleziono w nich żadnych anomalii. Były to
najzwyklejsze sardynki i ostroboki. Świeże, wyglądały na smaczne. Lecz
policja rozesłała po okolicy radiowozy, ostrzegając z głośników przed
jedzeniem ryb spadających z nieba, ponieważ ich pochodzenie jest nieznane i
mogą zawierać niebezpieczne substancje.
Zjechały się też wozy transmisyjne. Było to wydarzenie świetnie nadające
się dla telewizji. Ulica handlowa zaroiła się od reporterów i nagłośnili ten
niezrozumiały wypadek na całą Japonię. Zbierali rybki na łopaty i
pokazywali do kamery. Nadano też wypowiedź gospodyni domowej, którą
spadająca ryba trafiła w głowę. Płetwa grzbietowa ostroboka rozcięła jej
policzek. – No, dobrze, że padały sardynki i ostroboki. Byłoby znacznie
gorzej, gdyby spadły tuńczyki – powiedziała, przyciskając do policzka
chusteczkę. Miała oczywiście rację, lecz widzowie się śmiali. Jeden z
odważniejszych reporterów usmażył na miejscu rybki i zjadł je. – Bardzo
smaczne – mówił z dumą. – Świeże i mają trochę tłuszczyku. Pasowałaby do
tego tarta rzodkiew i gorący ryż, szkoda że nie ma.
Młody policjant nie wiedział, co robić. Ten dziwny staruszek – jakże on
się nazywał, nie mógł sobie przypomnieć – przepowiedział, że dziś
wieczorem spadnie z nieba wiele ryb. Sardynki i ostroboki. Miał rację… A
on go wyśmiał, nie zapisał ani nazwiska, ani adresu. Czy powinien
powiedzieć o tym przełożonym? Tak nakazywałaby logika. Ale jaka byłaby
korzyść ze składania teraz takiego raportu? Nikt nie odniósł poważnych
obrażeń i na razie nie ma dowodu, że popełniono przestępstwo. Tylko z nieba
spadły rybki.
Czy przełożony w ogóle uwierzyłby bez zastrzeżeń w tę nonsensowną
historyjkę, że poprzedniego dnia do budki policyjnej przyszedł dziwny
staruszek i przepowiedział, że z nieba spadną rybki? Czy nie skończyłoby się
na tym, że policjanta uznaliby za wariata? Albo plotka rozrosłaby się po
całym rewirze i wszyscy by go wyśmiali.
Po drugie, staruszek przyszedł do budki zgłosić, że popełnił morderstwo.
To znaczy oddał się w ręce policji. A on go poważnie nie potraktował. Nie
wpisał nawet jego wizyty do raportu ze służby. To było wyraźnym
złamaniem zasad regulaminu i musiałby ponieść konsekwencje. Ale to, co
mówił staruszek, było idiotyczne. Żaden policjant na jego miejscu nie
potraktowałby tego poważnie. Są na co dzień bardzo zajęci przeróżnymi
sprawami, jest też góra roboty papierkowej. Na świecie roi się od ludzi z
obluzowaną śrubką w głowie i jakby się zmawiali, potrafią przychodzić jeden
po drugim do budki policyjnej i plotą nie wiadomo co. Nie można każdemu
poświęcać uwagi.
Ale teraz, kiedy sprawdziła się przepowiednia staruszka o rybkach
spadających z nieba (a to była naprawdę idiotyczna historia), nie można
całkowicie wykluczyć możliwości, że opowiadanie o tym, jak zabił kogoś
nożem – wspomniał o panu Johnniem Walkerze – nie jest wyssane z palca.
Jeżeli założyć, że to prawda, policjant byłby w strasznej sytuacji, bo odprawił
z kwitkiem kogoś, kto się oddawał w ręce wymiaru sprawiedliwości,
mówiąc, że „przed chwilą kogoś zamordował”, i nikogo o tym nie
powiadomił.
Wkrótce przyjechały samochody przedsiębiorstwa oczyszczania i
sprzątnęły rozrzucone po ulicy rybki. Młody policjant regulował wtedy
ruchem. Zamknięto ulicę handlową, tak że nikt nie mógł wjechać. Do asfaltu
przylgnęły łuski sardynek i ostroboków, a wielokrotne polewanie szlauchem
nie pomagało. Przez pewien czas nawierzchnia była mokra i kilka gospodyń
domowych pospadało z rowerów, bo koła się ślizgały. Zapach ryb długo nie
znikał i okoliczne koty były podniecone przez całą noc. Zajęty takimi
sprawami policjant nie miał już czasu myśleć o zagadkowym staruszku.
Lecz w dzień po rybim deszczu w jednym z domów w sąsiedztwie
odkryto zwłoki zamordowanego mężczyzny i młodemu policjantowi zaparło
dech w piersi. Zabity został znany rzeźbiarz, ciało znalazła przychodząca co
drugi dzień gosposia. Ofiara była z jakiegoś powodu zupełnie naga, podłogę
pokryło morze krwi. Przybliżony czas zgonu określono na wieczór dwa dni
wcześniej, a narzędziem zbrodni był nóż do mięsa znaleziony w kuchni. Ten
staruszek mówił prawdę, pomyślał policjant. O rany, co za straszna historia!
Powinienem był wtedy zadzwonić do komisariatu, żeby przysłali po niego
radiowóz. Przyznał się do morderstwa i należało od razu przekazać go wyżej.
Niechby oni zdecydowali, czy jest nienormalny, czy nie. Wykonałbym w ten
sposób swój obowiązek. Ale ja tego nie zrobiłem. Teraz mogę tylko trzymać
gębę na kłódkę, zdecydował.

W tym czasie pan Nakata wyjechał już z miasta.

19

Jest poniedziałek, dzień, kiedy biblioteka jest nieczynna. Zwykle panuje w

niej cisza, ale dziś wydaje się nawet zbyt cicha. Jak miejsce, o którym czas
zapomniał. Wygląda, jakby wstrzymywała oddech, żeby czas jej nie
zauważył.
Idziemy korytarzem za czytelnią (na drzwiach wisi tabliczka
„Nieupoważnionym wstęp wzbroniony”). Znajduje się tam zlew, można
zrobić sobie coś do picia albo podgrzać – jest też kuchenka mikrofalowa.
Dalej ukazują się drzwi do pokoju gościnnego, a w nim skromna łazienka,
szafa, jednoosobowe łóżko, na stoliku obok lampka nocna i budzik. Znajduje
się tu biurko do pisania, na nim lampa. Pokryte białymi pokrowcami meble
do siedzenia i komoda na ubranie. Jest też malutka lodówka, nad nią półka na
naczynia i produkty spożywcze. Jeżeli chciałoby się przygotować jakieś
proste jedzenie, można skorzystać z kuchenki na korytarzu. W łazience jest
mydło, szampon, suszarka do włosów i ręczniki. Zgromadzono tu wszystko,
co może być potrzebne podczas krótkiego pobytu. Przez okno wychodzące na
zachód widać drzewa w ogrodzie. Zbliża się wieczór, chylące się ku
zachodowi słońce prześwieca spomiędzy gałęzi cedru.
– Kiedy nie chce mi się wracać do domu, czasami się tu zatrzymuję. Poza
tym nikt z tego pokoju nie korzysta – mówi pan Ōshima. – O ile wiem, pani
Saeki nigdy go nie używa. Chodzi mi o to, że mieszkając tu, nie będziesz
nikomu przeszkadzał.
Opuszczam plecak na podłogę, rozglądam się po pokoju.
– Łóżko jest posłane, a w lodówce znajdziesz najpotrzebniejsze rzeczy:
mleko, owoce, warzywa, masło, szynkę, ser. Nie można tu ugotować nic
skomplikowanego, ale da się zrobić kanapki czy pokroić warzywa na sałatkę.
Jak będziesz chciał zjeść coś porządnego, będziesz musiał zamówić albo iść
do restauracji. Pranie musisz sam sobie robić w łazience. Czy o niczym nie
zapomniałem?
– Gdzie pani Saeki zwykle pracuje?
Pan Ōshima wskazuje palcem sufit. – Kiedy zwiedzałeś bibliotekę,
widziałeś gabinet na piętrze, prawda? Zawsze tam coś pisze. Kiedy ja mam
przerwę, schodzi na dół i zastępuje mnie w recepcji. Ale gdy nie musi nic
robić na parterze, zwykle jest na górze.
Kiwam głową.
– Jutro przyjdę tu o dziesiątej i wyjaśnię ci ogólnie, na czym będzie
polegała twoja praca. Do tego czasu odpocznij sobie.
– Dziękuję za wszystko.
– My pleasure – odpowiada po angielsku.
Po jego odejściu opróżniam plecak i porządkuję swoje rzeczy. Wkładam
nieliczne ubrania do komody. Wieszam koszule i kurtkę na wieszakach,
przybory do pisania kładę na biurku, zanoszę kosmetyczkę do łazienki i
chowam plecak do szafy.
W pokoju nie ma żadnych ozdób, na ścianie wisi tylko jeden niewielki
olejny obraz. Jest to realistyczny obraz przedstawiający chłopaka na
wybrzeżu. Niezły. Możliwe, że autorem był jakiś znany malarz. Chłopak ma
pewnie około dwunastu lat. Siedzi na niewielkim leżaku w białym kapeluszu
od słońca. Oparł łokieć na poręczy, a głowę na dłoni. Jego twarz nosi nieco
melancholijny, choć jednocześnie nieco butny wyraz. Obok siedzi czarny
wilczur, jakby go strzegł. W tle widać morze. Namalowanych jest też kilkoro
ludzi, lecz postacie są niewielkie i nie można dojrzeć ich twarzy. Na morzu
widać małą wyspę. Na niebie unosi się kilka chmur w kształcie zaciśniętej
pięści. Jest to letni pejzaż. Siadam na krześle przy biurku i przez pewien czas
wpatruję się w obraz. Gdy tak patrzę, zdaje mi się, że słyszę szum fal, prawie
czuję w nozdrzach zapach morza.
Może obraz przedstawia chłopca, który kiedyś mieszkał w tym pokoju,
ukochanego pani Saeki, jej rówieśnika? Dwudziestoletniego chłopaka, który
zginął bezsensowną śmiercią zamieszany w konflikt między frakcjami
ruchów studenckich. Nie mam jak się upewnić, ale tak mi się wydaje. Pejzaż
przypomina wybrzeże w tej okolicy. Jeżeli tak, to ten obraz przedstawia
widok sprzed około czterdziestu lat. Czterdzieści lat wydaje mi się prawie
wiecznością. Próbuję sobie wyobrazić siebie za czterdzieści lat. Ale to
zupełnie tak, jakbym wyobrażał sobie kraniec wszechświata.

Następnego dnia rano przychodzi pan Ōshima i pokazuje mi, jak

przygotować bibliotekę do otwarcia. Będę otwierał okna, szybko przebiegał
odkurzaczem podłogę, wycierał szmatką powierzchnię stołów, zmieniał wodę
w wazonach, zapalał światła, czasami skrapiał wodą alejki w ogrodzie, a o
odpowiedniej godzinie otworzę frontową bramę. Podczas zamykania zrobię
odwrotnie. Zamknę okna, znów przetrę biurka, pogaszę światła, zamknę
bramę.
– Tutaj raczej nie ma co ukraść, więc nie musisz się za bardzo
przejmować zamykaniem wszystkiego – mówi pan Ōshima. – Ale ani pani
Saeki, ani ja nie lubimy niechlujstwa, dlatego robimy wszystko jak
najstaranniej. Tu jest nasz dom. Dlatego traktujemy go z szacunkiem.
Chcielibyśmy, żebyś ty też w miarę możliwości tak postępował.
Kiwam głową.
Potem objaśnia mi pracę w recepcji. Co należy robić, kiedy się tam
siedzi. Jak informować przychodzących o zasadach korzystania z czytelni.
– Najlepiej, żebyś przez pewien czas siedział koło mnie i zapamiętał, co i
w jakiej kolejności robię. To nic trudnego. Jeżeli pojawi się jakiś problem,
idź na piętro i zawołaj panią Saeki. Ona się wszystkim zajmie.
Pani Saeki przychodzi przed jedenastą. Silnik jej golfa ma
charakterystyczny dźwięk, od razu się go poznaje. Zostawia samochód na
parkingu, wchodzi tylnym wejściem i wita się z panem Ōshimą i ze mną. –
Dzień dobry – mówi. – Dzień dobry pani – odpowiadamy. Na tym kończy się
rozmowa. Pani Saeki ma na sobie granatową sukienkę z krótkim rękawem, w
ręce bawełniany żakiet. Na ramieniu ma torebkę. Nie nosi praktycznie
żadnych ozdób. Prawie nie jest umalowana. A i tak jest w niej coś
olśniewającego. Widząc mnie stojącego obok pana Ōshimy, wygląda, jakby
chciała coś powiedzieć, lecz w końcu nic nie mówi. Uśmiecha się do mnie
lekko, a potem cicho wchodzi po schodach na piętro.
– Wszystko w porządku – mówi pan Ōshima. – Wszystko o tobie wie i
nie ma problemu. Ona po prostu nie gada bez potrzeby. To wszystko.
O jedenastej otwieramy z panem Ōshimą bibliotekę. Brama stanęła
otworem, lecz na razie nikogo nie ma. Pan Ōshima pokazuje mi, jak
wyszukiwać w komputerowym katalogu. Jest to komputer IBM, często
używany w bibliotekach, więc jestem do niego przyzwyczajony. Potem
wyjaśnia mi, jak segregować karty katalogowe. Codziennie przychodzi
pocztą kilka nowych książek, ręczne wpisywanie ich tytułów w karty to też
część mojej pracy.
 O pół do dwunastej zjawiają się dwie kobiety. Ubrane są w identyczne
granatowe dżinsy. Niższa ma krótkie włosy, jakby trenowała pływanie,
wyższa zaplotła swoje i upięła. Obie w butach do biegania. Jedna Nike, druga
Asics. Wyższa ma chyba koło czterdziestki, a niższa koło trzydziestki.
Wyższa ma na sobie koszulę w kratę i okulary, niższa białą bluzkę. Małe
plecaczki i miny ponure jak chmury gradowe. Obie są małomówne. Ōshima
zabiera im przy wejściu plecaczki na przechowanie, a one niezadowolone
wyjmują z nich notatniki i przybory do pisania.
Sprawdzają książki półka po półce i z zapałem przeglądają katalog.
Czasami zapisują coś w notesie. Nie czytają. Nie siadają nawet na krześle.
Nie wyglądają na czytelniczki biblioteki, a na pracowniczki urzędu
skarbowego kontrolujące stan magazynu. Żaden z nas nie ma pojęcia, kim są
i co tu robią. Pan Ōshima patrzy na mnie i nieznacznie wzrusza ramionami.
Mówiąc najdelikatniej, mam złe przeczucia.
Przychodzi południe i kiedy pan Ōshima je w ogrodzie drugie śniadanie,
zastępuję go w recepcji.
– Chciałabym o coś zapytać – mówi jedna z kobiet, podchodząc do mnie.
To ta wyższa. Jej ton, twardy i nieustępliwy, przypomina czerstwy chleb
zapomniany gdzieś w głębi szafki.
– Tak. Słucham.
Marszczy brwi i patrzy na mnie, jakbym był jakimś krzywo wiszącym
obrazem. – Czy ty aby nie jesteś licealistą?
– Tak. Jestem. Tutaj się szkolę – odpowiadam.
– A nie mógłbyś zawołać kogoś, kto jest zorientowany?
Idę do ogrodu zawołać pana Ōshimę. Powoli popija kawą ostatni kęs,
strząsa z kolan okruchy i wraca ze mną do recepcji.
– Ma pani jakieś pytanie? – mówi uprzejmie.
– Prawdę mówiąc, nasza organizacja przeprowadza w całym kraju
kontrolę wyposażenia publicznych placówek kulturalnych pod kątem
łatwości korzystania i równoprawnego dostępu dla kobiet. Wspólnymi siłami
przez rok przeprowadzimy kontrolę we wszystkich placówkach, sprawdzimy
wyposażenie i opublikujemy raport z wynikami. Wiele kobiet bierze udział w
tym przedsięwzięciu. My jesteśmy odpowiedzialne za sprawdzenie placówek
w tej okolicy.
 – Jeżeli wolno, pozwolę sobie zapytać o nazwę tej organizacji – mówi
pan Ōshima.
Kobieta wyjmuje i podaje mu wizytówkę. Pan Ōshima uważnie ją ogląda,
lecz z jego twarzy nie można nic wyczytać. Odkłada na biurko, podnosi
głowę i z pięknym uśmiechem przygląda się kobiecie. Jest to uśmiech
pierwszej klasy, który powinien wywołać uśmiech na twarzy każdej zdrowej
kobiety. Lecz jej nawet nie drgnie powieka.
– Nasze wnioski są takie, że w tej bibliotece, niestety, jest kilka
problemów – mówi.
– Z kobiecego punktu widzenia, prawda? O to pani chodzi? – pyta pan
Ōshima.
– Owszem. Chodzi mi o kobiecy punkt widzenia – mówi kobieta i
chrząka. – Chciałabym usłyszeć na ten temat opinię dyrekcji.
– Nie mamy tu nic tak dumnie brzmiącego, ale ja chętnie wysłucham.
– Przede wszystkim nie ma tu oddzielnej toalety dla kobiet. Prawda?
– Zgadza się. W tej bibliotece nie ma oddzielnej toalety dla kobiet. Jest
wspólna dla mężczyzn i kobiet.
– Czy prywatna placówka, jeżeli jest udostępniona publiczności, nie
powinna z zasady mieć oddzielnych toalet dla mężczyzn i kobiet?
– Z zasady? – powtarza pan Ōshima, jakby się upewniał.
– Tak. Wspólna toaleta może stworzyć okazję do napastowania. Badania
wykazują, że większość kobiet czuje silną niechęć do korzystania ze
wspólnych toalet. Jest to wyraźne zaniedbanie interesów kobiet.
– Zaniedbanie – mówi pan Ōshima. Na jego twarzy pojawia się taki
wyraz, jakby przez pomyłkę zjadł coś gorzkiego. Nie bardzo mu się podoba
to słowo.
– To celowe przeoczenie.
– Celowe przeoczenie – powtarza pan Ōshima i rozważa przez chwilę
nielogiczność tego wyrażenia.
– Co pan o tym sądzi? – mówi kobieta, starając się ukryć
zniecierpliwienie.
– Jak sama pani widzi, jest to bardzo mała biblioteka. Niestety, nie mamy
miejsca na zbudowanie oddzielnych toalet. Nie przeczę, że lepiej byłoby
mieć oddzielne, choć jak dotąd nie mieliśmy żadnych reklamacji od
użytkowników. Nie wiem, czy to dobrze, czy źle, ale w bibliotece nigdy nie
ma tłoku. Jeżeli chcą panie dalej zgłębiać problem oddzielnych toalet, może
dobrze byłoby polecieć do Seattle i poruszyć w zarządzie Boeinga kwestię
wspólnych toalet na pokładzie jumbo jetów? Jumbo jety są o wiele większe
od naszej biblioteki i o wiele bardziej zatłoczone, a o ile wiem, wszystkie
toalety są w nich wspólne.
Wysoka kobieta mruży groźnie oczy i patrzy na pana Ōshimę. Kiedy
mruży oczy, wystają jej kości policzkowe. Jednocześnie unoszą się okulary.
– Nie prowadzimy teraz kontroli środków transportu. Skąd nagle mowa o
jumbo jetach?
– Kwestia wspólnych toalet w jumbo jetach i w bibliotekach z zasady
wywołuje te same problemy, prawda?
– Prowadzimy kontrolę wyposażenia poszczególnych placówek
publicznych. Nie przyszłam tu rozmawiać o zasadach.
Pan Ōshima uśmiecha się niezwykle łagodnie. – Ach nie? Ja byłem
przekonany, że rozmawiamy o zasadach.
Wysoka kobieta orientuje się, że popełniła gdzieś błąd. Lekko się
czerwieni. Ale nie jest to rumieniec wywołany seksapilem pana Ōshimy.
Próbuje odzyskać stracony grunt. – Tak czy inaczej problem jumbo jetów nie
ma z tym nic wspólnego. Niech pan nie próbuje wprowadzać zamieszania i
mówić nie na temat.
– Dobrze. Nie będę mówił o samolotach. Rozmawiajmy tylko o
przyziemnych problemach.
Kobieta wlepia w niego wzrok. Bierze oddech i prze dalej: – Chciałam
zapytać jeszcze o jedno. Autorzy są podzieleni na kobiety i mężczyzn.
– Tak. Tak jest. Ten katalog stworzył mój poprzednik i z jakiegoś
powodu podzielił tak autorów. Zamierzam to zmienić, ale nie miałem czasu i
do dziś tak zostało.
– Ale my wcale na to nie narzekamy.
Pan Ōshima lekko przechyla głowę.
– Tylko w tej bibliotece we wszystkich klasyfikacjach pisarze mężczyźni
są przed kobietami. Naszym zdaniem system taki jest sprzeczny z zasadą
równości płci i jest niesprawiedliwy.
 Pan Ōshima podnosi wizytówkę, jeszcze raz ją czyta i znów odkłada.
– Pani Soga. W czasie sprawdzania listy w szkole zapewne była pani
przed Tanaką i po Sekine. Czy pani na to narzekała? Protestowała pani,
dlaczego lista nie jest czasem czytana od dołu? Czy G się denerwuje, że jest
w alfabecie po F? Czy strona sześćdziesiąta ósma w książce wywołuje
rewolucję, bo jest po stronie sześćdziesiątej siódmej?
– To zupełnie inna sprawa – mówi szorstko kobieta. – Pan od początku
celowo wprowadza zamieszanie do rozmowy.
Na te słowa szybko podchodzi niższa kobieta, która przez cały czas robiła
notatki przy regałach z książkami.
– Celowo wprowadzam zamieszanie – powtarza pan Ōshima, jakby
mówił rozstrzelonym drukiem.
– Zaprzecza pan temu?
– To jest red herring.
Kobieta nazwiskiem Soga stoi w milczeniu z lekko otwartymi ustami.
– W angielskim istnieje wyrażenie red herring. Coś, co jest interesujące,
ale powoduje, że rozmowa zaczyna odbiegać od tematu. Czerwony śledź.
Niestety nie jestem na tyle wyedukowany, żeby wiedzieć, skąd pochodzi to
wyrażenie.
– Śledź czy ostrobok, tak czy inaczej pan unika tematu.
– Ściśle mówiąc, to jest posłużenie się analogią. Arystoteles twierdził, że
to jedna z najefektywniejszych metod oratorskich. Obywatele starożytnych
Aten na co dzień używali z przyjemnością tej intelektualnej sztuczki.
Niestety, w owych czasach w definicji słowa „obywatel” nie zawierały się
kobiety.
– Czy pan sobie z nas kpi?
Pan Ōshima potrząsa głową. – Posłuchajcie panie, próbuję powiedzieć
następującą rzecz: mają panie czas, żeby przychodzić do małej prywatnej
biblioteki w małym mieście, węszyć po niej, doszukiwać się wad we
wspólnej toalecie czy katalogu. Czy nie ma dużo ważniejszych problemów
związanych z zapewnieniem równych praw kobietom całego świata?
Wkładamy wszystkie siły w to, żeby ta mała biblioteka choć trochę przydała
się temu regionowi. Kolekcjonujemy wybitne książki dla ludzi kochających
czytanie i udostępniamy je. Staramy się świadczyć usługi jak ludzie, nie jak
instytucja. Być może panie nie wiedzą, że nasza kolekcja materiałów na
temat poetów od okresu Taishō do połowy Shōwa jest wysoko oceniana w
skali kraju. Oczywiście nie wszystko jest idealne. Nasze możliwości też mają
granice. Ale staramy się, jak możemy najlepiej. Zamiast szukać tego, co nam
się nie udało, proszę spojrzeć na to, co się udało. Czy to nie byłoby fair?
Wysoka spogląda na niższą, a niższa na wysoką.
Niższa odzywa się teraz po raz pierwszy. Ma ostry, wysoki głos. – Ta
pana argumentacja to zwykłe pozbawione treści unikanie odpowiedzialności,
wykręcanie się. Posługując się wygodnym pojęciem rzeczywistości, idzie pan
na łatwiznę, szuka pan samousprawiedliwienia. Pozwoli pan sobie
powiedzieć, że jest pan doprawdy żałosnym historycznym przykładem
męskości.
– Żałosnym historycznym przykładem – powtarza pan Ōshima głosem
jakby pełnym podziwu. Sądząc po jego tonie, to wyrażenie całkiem
przypadło mu do gustu.
– Czyli jest pan typowym męskim szowinistycznym macho – mówi
wyższa, nie mogąc ukryć zniecierpliwienia.
– Męskim macho – znów powtarza pan Ōshima.
Niższa to ignoruje. – Pod pretekstem utrzymania status quo i taniej
męskiej szowinistycznej logiki, na której się ono opiera, chce pan sprowadzić
cały żeński rodzaj do roli obywateli drugiej kategorii i chce pan ograniczyć i
odebrać prawa, które kobietom naturalnie przysługują. Robi pan to raczej
nieświadomie, a nie celowo, ale przez to pana wina jest jeszcze większa.
Stając się nieczułym na ból innych, podtrzymuje pan jako mężczyzna prawa
przyznawane mężczyznom. I nawet nie stara się pan dostrzec, ile zła przynosi
kobietom, społeczeństwu, taka nieświadomość. Oczywiście kwestia toalet
czy katalogu to tylko szczegóły. Lecz wszystko zaczyna się od szczegółów.
Jeżeli nie zaczniemy od szczegółów, nigdy nie uda nam się zedrzeć tego
płaszcza nieświadomości, którym owinęło się społeczeństwo. I to jest zasada,
na której opierają się nasze poczynania.
– Tak czuje każda kobieta, która ma serce – dodaje wysoka, jej twarz jest
bez wyrazu.
– „Bo któraż szlachetna tak nie postąpi na widok klęsk domu, które tak
we dnie oglądam i w nocy, że rosną raczej, niźli by znikały” [13] – mówi pan
Ōshima.
 Kobiety milczą, zimne jak lodowce.
– Elektra Sofoklesa. Wspaniały dramat. Wielokrotnie go czytałem. A
przy okazji, słowo „rodzaj” wyraża przede wszystkim rodzaj gramatyczny i
dla wyrażenia różnicy płci prawidłowo należy użyć słowa „płeć”. Takie
użycie słowa „rodzaj” jest błędne. To drobna kwestia leksykalna.
Trwa lodowate milczenie.
– Tak czy inaczej to, co pani mówi, jest z gruntu błędne – ciągnie pan
Ōshima łagodnie, lecz zdecydowanie. – Nie jestem żadnym żałosnym
historycznym przykładem męskiego macho.
– A czy może mi pan wyjaśnić w zrozumiały sposób, dlaczego jest to z
gruntu błędne? – pyta wyzywającym tonem niższa.
– Bez zastępczych argumentów i bez popisów intelektualnych – dodaje
wyższa.
– Dobrze. Wyjaśnię zrozumiale i szczerze bez zastępczych argumentów i
bez intelektualnych popisów.
– Prosimy – mówi wysoka. Druga energicznie przytakuje, że się zgadza.
– Po pierwsze nie jestem mężczyzną – oświadcza pan Ōshima.
Wszyscy milczą oniemiali. Mnie też zapiera dech i zerkam na niego.
– Jestem kobietą – dodaje.
– Niech pan się nie wygłupia – mówi po chwili niższa. Ale brzmi to,
jakby powiedziała tak dlatego, że ktoś musiał coś powiedzieć. Bez
przekonania.
Pan Ōshima wyjmuje z kieszeni spodni porfel, z niego plastikowe prawo
jazdy i podaje jej. Ona czyta, marszczy brwi i podaje wysokiej. Ta też czyta i
po krótkim wahaniu oddaje panu Ōshimie, jakby podawała mu jakąś niedobrą
kartę.
– Ty też chcesz zobaczyć? – pyta pan Ōshima, zwracając się ku mnie. W
milczeniu potrząsam głową. Chowa prawo jazdy do portfela, który wsuwa do
kieszeni. Potem kładzie ręce na biurku. – Tak więc jak panie widzą, pod
względem biologicznym i prawnym jestem niewątpliwie kobietą. Dlatego
pani stwierdzenia były z gruntu błędne. Nie mogę być typowym męskim
szowinistą.
– Ale… – zaczyna mówić wysoka, lecz urywa. Niższa stoi z zaciśniętymi
ustami, prawą ręką bawi się kołnierzykiem bluzki.
– Ale chociaż jestem zbudowany jak kobieta, moja świadomość jest
całkowicie męska – ciągnie pan Ōshima. – Psychicznie żyję jak mężczyzna.
Więc może ten historyczny przykład, o którym pani wspomniała, jest prawdą.
Może jestem typowym dyskryminatorem. Ale chociaż tak wyglądam, nie
jestem lesbijką. Jeśli chodzi o pociąg seksualny, podobają mi się mężczyźni.
To znaczy, będąc kobietą, jestem gejem. Nigdy nie użyłem swojej pochwy,
podczas seksu używam odbytnicy. Moja łechtaczka jest erogenna, ale piersi
nie bardzo. Nie mam też miesiączki. A więc kogo dyskryminuję? Niech mi
ktoś powie.
Nasza trójka znów oniemiała. Ktoś cicho chrząka. To chrząknięcie niesie
się echem po pokoju jak coś niewłaściwego. Zegar ścienny tyka niezwykle
głucho i donośnie.
– Bardzo przepraszam, ale właśnie jadłem drugie śniadanie – mówi pan
Ōshima z uśmiechem. – Jem tuna spinach wrap. Zjadłem tylko do połowy,
kiedy mnie zawołano. Jak tam będzie za długo leżał, mogą się zejść
okoliczne koty i mi go zjedzą. W tej okolicy jest bardzo dużo kotów, bo
wielu ludzi porzuca kociaki w lasku sosnowym nad brzegiem. Jeżeli panie
pozwolą, chciałbym iść skończyć jedzenie. Więc ja się żegnam, ale proszę się
nie spieszyć. Ta biblioteka jest otwarta dla wszystkich obywateli. Tak długo,
jak przestrzegają regulaminu i nie przeszkadzają innym, mogą robić, co tylko
chcą. Proszę do woli oglądać, co tylko sobie panie życzą. I proszę wpisać to
wszystko do raportu. Bez względu na to, co panie napiszą, my się tym
pewnie nie przejmiemy. Nie otrzymujemy znikąd żadnych subsydiów ani
wytycznych, robimy wszystko po swojemu i pewnie dalej też tak będzie.
Po odejściu pana Ōshimy, kobiety patrzą na siebie w milczeniu, a potem
spoglądają na mnie. Być może zastanawiają się, czy jestem jego chłopakiem.
Nie odzywam się, tylko porządkuję karty katalogowe. Naradzają się nad
czymś po cichu, stojąc przy regałach, wkrótce pakują się i szykują do
wyjścia. Ich twarze są zupełnie nieruchome. Kiedy podaję im plecaczki, nie
mówią nawet dziękuję.
Wkrótce wraca pan Ōshima po drugim śniadaniu. Podaje mi dwa spinach
wrap, czyli tuńczyka z warzywami polanego białym, śmietanowym sosem i
zawiniętego w zieloną tortillę ze szpinakiem. Zjadam je na drugie śniadanie i
parzę herbatę Earl Grey z torebki.
– To, co przedtem mówiłem, to wszystko prawda – mówi pan Ōshima po
moim powrocie.
– To to pan miał na myśli, kiedy mówił, że jest pan nietypowy.
– Nie chcę się chwalić, ale rozumiesz teraz, że to określenie wcale nie
było przesadne.
W milczeniu kiwam głową.
Pan Ōshima śmieje się. – Pod względem fizycznej płci jestem
niewątpliwe kobietą, ale piersi prawie mi nie urosły, nigdy nie miałem
miesiączki. Nie mam siusiaka, nie mam jąder, nie mam zarostu. Innymi
słowy nic nie mam. Nie da się ukryć, że to bardzo wygodne. Pewnie nie
możesz zrozumieć, jakie to uczucie.
– Pewnie nie.
– Czasami sam przestaję rozumieć, o co tu chodzi. Kim ja właściwie
jestem. No bo kim ja właściwie jestem?
Potrząsam głową. – Ja też nie wiem, kim jestem.
– Klasyczne poszukiwanie tożsamości.
Kiwam głową.
– Ale ty masz przynajmniej jakiś punkt zaczepienia. Ja nie.
– A ja pana lubię bez względu na to, kim pan jest – mówię. Pierwszy raz
powiedziałem komuś coś takiego. Czerwienię się.
– Dziękuję – mówi pan Ōshima. Potem lekko kładzie mi rękę na
ramieniu. – Nie da się ukryć, że trochę się różnię od innych. Ale zasadniczo
jestem takim samym człowiekiem. Chcę, żebyś to zrozumiał. Nie jestem
żadnym dziwadłem. Jestem zwykłym człowiekiem. Czuję tak samo jak
wszyscy inni, tak samo postępuję. Lecz ta drobna różnica czasami wydaje się
bezdenną przepaścią. Oczywiście jak się zastanowić, trudno się dziwić.
Podnosi z biurka jeden z ostro zatemperowanych ołówków i przygląda
mu się. Ołówek wygląda jak przedłużenie jego ciała.
– Uważałem, że lepiej ci to wyznać przy najbliższej okazji. Wolałem sam
ci powiedzieć, niż żebyś miał usłyszeć od kogoś innego. Dlatego dziś… no,
to była dobra okazja. Choć nie mogę powiedzieć, że była przyjemna.
Kiwam głową.
– Jestem taki, jaki jestem, więc w wielu miejscach doznałem różnych
rodzajów dyskryminacji. Tylko człowiek, który jest dyskryminowany, może
zrozumieć, co znaczy dyskryminacja i jak człowieka rani. Ból jest
indywidualny, zostaje po nim indywidualna blizna. Dlatego nikt mnie nie
przewyższy w domaganiu się sprawiedliwości i równego traktowania. Ale
mam już serdecznie dosyć ludzi bez wyobraźni. Ludzi, których T.S. Eliot
nazywa hollow men – pustymi. Ten brak wyobraźni, tę pustkę wypełniają
bezduszną słomą, lecz sami tego nie zauważają. Wmuszają tę nieczułość
innym, ustawiając, jedno przy drugim, puste słowa. Krótko mówiąc, tacy
ludzie jak te dwie, co tu były.
Wzdycha i obraca w palcach długi ołówek.
– Czy ktoś jest gejem, lesbijką, hetero, feministą, faszystowską świnią,
komunistą, Hare Kriszna – czy to nie wszystko jedno? Mnie wszystko jedno,
jakim sztandarem kto wymachuje. Ale nie mogę znieść takich pustych ludzi.
Kiedy ich spotykam, tracę panowanie nad sobą. Niechcący mówię różne
niepotrzebne rzeczy. Tak jak przed chwilą – trzeba było jakoś się wykręcić i
poradzić sobie z nimi. Albo zawołać panią Saeki i niechby ona to załatwiła.
Ona by sobie z nimi z uśmiechem dobrze poradziła. Ale ja tego nie potrafię.
Mówię nie to, co trzeba, robię nie to, co trzeba. Nie mogę się opanować. To
moja wada. Wiesz, dlaczego to jest wada?
– Bo gdyby człowiek traktował poważnie wszystkich ludzi, którym brak
wyobraźni, życia by mu nie starczyło?
– Tak jest – mówi pan Ōshima. Potem lekko przyciska do skroni koniec
ołówka z gumką. – Naprawdę tak jest. Ale zapamiętaj sobie jedno, Kafko
Tamuro. To właśnie tacy ludzie zabili ukochanego pani Saeki. Wąskie
horyzonty, brak wyobraźni, nietolerancja. Oderwane od rzeczywistości tezy,
pusta terminologia, uzurpowane ideały, sztywne systemy. Właśnie takich
rzeczy się naprawdę boję. Boję się ich i nienawidzę z całego serca.
Oczywiście to ważne, czy coś jest słuszne, czy nie. Ale takie indywidualne
mylne sądy w większości wypadków da się skorygować. Jeżeli tylko ma się
odwagę przyznać do błędu, zwykle da się wszystko naprawić. Ciasnota
umysłowa, brak wyobraźni i nietolerancja są jak pasożyty. Zmieniają
właściciela, zmieniają kształt i żyją wiecznie. Nie ma przed nimi ratunku. Nie
chciałbym, żeby takie rzeczy się tutaj dostały.
Pan Ōshima wskazuje ołówkiem regały. Oczywiście chodzi mu o całą
bibliotekę.
– Chciałbym umieć wyśmiać takie rzeczy, ale nie potrafię.
20

Było już po ósmej wieczorem, gdy kierowca wielkiej ciężarówki chłodni

wysadził pana Nakatę na parkingu przy autostradzie łączącej Tokio z
Nagoyą. Pan Nakata z płócienną torbą i parasolem w dłoniach zsunął się z
wysokiego siedzenia.
– Niech pan tu poszuka następnej okazji – powiedział kierowca,
wystawiając głowę przez okno. – Jak pan pochodzi i popyta, pewnie coś pan
znajdzie.
– Nakata dziękuje bardzo. Jest bardzo wdzięczny.
– No, niech pan na siebie uważa – zakończył kierowca, pomachał i
odjechał.
Kierowca powiedział, że są w Fujikawie. Pan Nakata nie miał pojęcia,
gdzie jest Fujikawa, ale rozumiał, że wyjechał z Tokio i po trochu posuwa się
na zachód. Nie miał kompasu, nie umiał czytać mapy, lecz czuł to
instynktownie. Teraz musi znaleźć kolejny samochód, który zabierze go
dalej.
Pan Nakata poczuł głód, więc zjadł w jadłodajni chińską zupę z
makaronem ramen. Postanowił na razie nie ruszać kulek ryżowych i
czekolady, które miał w torbie, i zostawić je na czarną godzinę. Ponieważ nie
umiał czytać, zrozumienie systemu zamawiania jedzenia zajęło mu trochę
czasu. Przed wejściem trzeba było kupić kupon. Nabywało się go w
automacie, toteż nieumiejący czytać pan Nakata musiał kogoś poprosić o
pomoc. – Mam słaby wzrok i nie bardzo widzę – powiedział i jakaś kobieta w
średnim wieku wrzuciła za niego pieniądze, wcisnęła odpowiedni przycisk i
zwróciła mu resztę. Pan Nakata wiedział z doświadczenia, że lepiej w miarę
możliwości ukrywać fakt, że nie umie czytać, ponieważ czasami po
usłyszeniu tego ludzi gapili się na niego, jakby przyleciał z kosmosu.
Potem zarzucił płócienną torbę na ramię, wziął parasol i zaczął pytać
ludzi wyglądających na kierowców ciężarówek, czy nie zabraliby go w
kierunku zachodnim. Patrzyli na pana Nakatę, na jego strój i kręcili
odmownie głowami. To bardzo nietypowe, żeby starszy człowiek jeździł
autostopem, a oni instynktownie unikali rzeczy nietypowych. Mówili, że
firma zabrania im zabierać autostopowiczów. Przykro im.

Dużo czasu zajęło mu dostanie się z Tokio do tej autostrady. W końcu

przecież praktycznie nigdy nie wypuszczał się poza dzielnicę Nakano, poza
tym nie wiedział, gdzie jest wjazd na autostradę do Nagoyi. Używał
miejskich autobusów, posługując się specjalną legitymacją, lecz nigdy nie
jechał sam metrem, na które trzeba było kupić bilet.
Wyszedł z mieszkania przed dziesiątą. Zapakowawszy do torby ubranie
na zmianę, proste przybory toaletowe, obwiązał się w talii szerokim pasem, w
który starannie zawinął pieniądze ukrywane pod matą, wziął też duży parasol.
Zapytał kierowcę autobusu miejskiego: – Jak się dostać do auto strady
Donagoi? – lecz ten go wyśmiał. – Tym autobusem dojedzie pan tylko do
dworca Shinjuku. Miejskie autobusy nie jeżdżą autostradą do Nagoyi. Żeby
się tam dostać, musi pan wsiąść w pospieszny dalekobieżny.
– A gdzie się wsiada w te pospieszne autobusy jeżdżące auto stradą?
– Na Dworcu Tokijskim – odparł kierowca. – Tym autobusem pojedzie
pan do Shinjuku, stamtąd pociągiem do Dworca Tokijskiego, a tam kupi pan
bilet z rezerwacją na dalekobieżny autobus. I nim pan dojedzie do autostrady
do Nagoyi.
Pan Nakata nie bardzo to zrozumiał, więc na razie wsiadł do autobusu i
pojechał do Shinjuku. Było tam ogromne miasto. Tłumy ludzi spieszących
we wszystkie strony, nie dało się nawet iść ulicą. Było tam mnóstwo różnych
pociągów i zupełnie nie wiedział, w który wsiąść, żeby dojechać do Dworca
Tokijskiego. Oczywiście nie umiał przeczytać drogowskazów. Zapytał kilku
osób o drogę, ale ich wyjaśnienia były zbyt szybkie i skomplikowane, pełne
nazw, których nigdy przedtem nie słyszał i nie potrafił zapamiętać. Zupełnie
jakbym rozmawiał z Kotem, Panemkawamurą, pomyślał w duchu. Mógłby
zapytać w budce policyjnej, lecz bał się, że zostanie zatrzymany, bo uznają,
że ma demencję starczą (raz mu się to zdarzyło). Kiedy tak plątał się po
dworcu, zrobiło mu się w końcu niedobrze z powodu duchoty i hałasu.
Ruszył w kierunku, gdzie było mniej ludzi. Znalazł niewielki skwerek
między wieżowcami i usiadł sobie na ławce.
Siedział tam dłuższy czas, nie wiedząc, co począć. Czasami mówił do
siebie i gładził dłonią krótko ostrzyżone włosy. Na skwerku nie było ani
jednego kota. Przyleciały wrony i przetrząsały kosz na śmieci. Pan Nakata
spojrzał kilka razy na niebo i po położeniu słońca oceniał mniej więcej, która
godzina. Z powodu spalin miało dziwną barwę.
Gdy minęło południe, na skwerku pojawili się ludzie pracujący w
pobliskich wieżowcach. Wyszli, żeby zjeść na dworze drugie śniadanie. Pan
Nakata też zjadł bułki ze słodką pastą z fasoli i popił herbatą z termosu. Na
sąsiedniej ławce siedziały dwie młode kobiety, pan Nakata zwrócił się do
nich z pytaniem, jak się dostać do auto strady Donagoi. Powiedziały mu to
samo, co kierowca autobusu: linią Chūō dojedzie do Dworca Tokijskiego, a
tam wsiądzie do autobusu dalekobieżnego jadącego autostradą.
– Nakata wcześniej próbował, ale mu się nie udało – powiedział pan
Nakata szczerze. – Nakata nigdy jeszcze nie wyjechał nawet z dzielnicy
Nakano. Dlatego nie potrafi jeździć pociągami. Umie tylko jeździć
autobusami miejskimi. Ponieważ nie umie czytać, nie może nawet kupić
biletu [14] . Miejskim autobusem dojechał aż tutaj, ale dalej ani rusz.
Kobiety zdziwiły się. Nie umie czytać? Na pierwszy rzut oka wydaje się
nieszkodliwym staruszkiem. Uśmiecha się i jest bardzo schludny. Trochę
dziwne, że w taki pogodny dzień ma przy sobie parasol, ale na bezdomnego
nie wygląda. Przyjemna twarz, oczy ma takie szczere, uczciwe.
– Naprawdę nigdy nie byłeś, dziadku, poza dzielnicą Nakano? – zapytała
czarnowłosa dziewczyna.
– Tak. Nakata specjalnie nie chciał. Nawet gdyby się zgubił, nikt by go
nie szukał.
– I nie umiesz czytać – dodała dziewczyna z włosami ufarbowanymi na
brązowo.
– Nie, Nakata wcale nie umie czytać. Proste liczby mniej więcej zna, ale
liczyć nie umie.
– No to rzeczywiście trudno jeździć pociągiem.
– Tak. Bardzo trudno. Bo nie można kupić biletu.
– Gdybym miała czas, poszłabym z tobą na dworzec i pokazałabym
właściwy pociąg, ale musimy niedługo wracać do pracy. Nie mam czasu iść
na dworzec. Przepraszam.
– Nie ma za co, nie ma za co. Nakata jakoś sam sobie poradzi.
– Zaraz, czy pan Togeguchi z Działu Sprzedaży nie ma teraz jechać do
Jokohamy? – powiedziała czarnowłosa.
– Rzeczywiście. Poprosimy go, na pewno się zgodzi. Jest trochę ponury,
ale to dobry chłopak – dodała szatynka.
– Wiesz co, dziadku? Jak nie umiesz czytać, może najlepiej pojechać
autostopem? – zaproponowała czarnowłosa.
– Autostopem?
– Prosi się jakiegoś kierowcę i on wiezie. Zwykle zgadzają się kierowcy
ciężarówek, którzy jeżdżą w długie trasy. Kierowcy samochodów osobowych
raczej nie chcą zabierać.
– Ciężarówki, które jeżdżą w długie trasy i samochody osobowe? Nakata
nie rozumie takich trudnych rzeczy.
– Jak spróbujesz, jakoś to będzie. Ja też kiedyś na studiach raz wybrałam
się autostopem. Wszyscy kierowcy ciężarówek byli życzliwi.
– A dokąd, dziadku, jedziesz tą autostradą? – zapytała szatynka.
– Nakata nie wie.
– Nie wiesz?
– Nie wie. Ale jak tam dojedzie, to będzie wiedział. Na razie pojedzie
auto stradą na zachód. A nad resztą się później zastanowi. Tak czy inaczej
Nakata musi na zachód.
Dziewczyny wymieniły znaczące spojrzenia, lecz słowa pana Nakaty
miały szczególną siłę przekonywania. Poza tym obie poczuły do niego
sympatię. Skończyły drugie śniadanie, wyrzuciły śmieci do kosza i wstały z
ławki.
– Chodź z nami, dziadku. Chyba będziemy mogły ci pomóc –
powiedziała czarnowłosa.
Pan Nakata ruszył za nimi do wielkiego wieżowca. Pierwszy raz
wchodził do takiego dużego budynku. Dziewczyny wskazały mu krzesło w
recepcji, powiedziały coś do recepcjonistki i poprosiły, żeby poczekał.
Zniknęły w jednej z rzędu wind. Wracający z przerwy południowej urzędnicy
i urzędniczki przechodzili jeden po drugim przed panem Nakatą, ściskającym
w rękach parasol i torbę. To też był widok, jakiego nigdy przedtem nie
widział. Wszyscy starannie ubrani, jakby się zmówili. Krawaty, lśniące
teczki, pantofle na obcasach. I wszyscy szli szybko w tym samym kierunku.
Pan Nakata za nic nie mógł zrozumieć, po co zbiera się tu tylu ludzi i co oni
robią.
Wkrótce pojawiły się dziewczyny ze szczupłym wysokim mężczyzną w
białej koszuli i krawacie w paski. Przedstawiły go panu Nakacie: – To jest
pan Togeguchi, który właśnie jedzie samochodem do Jokohamy. I mówi, że
może cię, dziadku, zabrać. Wysadzi cię na parkingu Kōhoku na autostradzie
do Nagoyi, a tam znajdziesz następną okazję. Obejdziesz ciężarówki i
powiesz, że chcesz jechać na zachód. A jak ktoś cię, dziadku, zabierze, to w
podziękowaniu możesz mu na postoju postawić posiłek. Rozumiesz? –
zapytała szatynka.
– Dziadku, starczy ci na to pieniędzy? – zaniepokoiła się czarnowłosa.
– Tak, Nakacie starczy na to pieniędzy.
– Słuchaj, Togeguchi, pan Nakata to nasz znajomy, więc życzliwie się
nim zaopiekuj – powiedziała szatynka.
– Jak potem wy się mną życzliwie zaopiekujecie – rzucił niepewnie
młodzieniec.
– Może kiedyś – odparła czarnowłosa.
Gdy się rozstawali, dziewczyny podały panu Nakacie pudełko kulek
ryżowych i czekoladę. – To na pożegnanie. Zjedz, dziadku, jak zgłodniejesz.
Pan Nakata podziękował im wylewnie: – Nakata dziękuje najserdeczniej,
nie wie, jak dziękować za tyle życzliwości. Życzy paniom wszystkiego
dobrego. Nakata będzie się za panie po swojemu skromnie modlił.
– Miejmy nadzieję, że te modlitwy pomogą – powiedziała szatynka, a
czarnowłosa zachichotała.

Młody człowiek nazwiskiem Togeguchi posadził pana Nakatę obok siebie w

dostawczej toyocie hi-ace i pojechali obwodnicą do autostrady wiodącej do
Nagoyi. Na drodze był korek, więc rozmawiali na różne tematy. Pan
Togeguchi był z natury nieśmiały, toteż na początku mało się odzywał, ale
kiedy oswoił się z panem Nakatą, wkrótce praktycznie zmonopolizował
rozmowę. Miał dużo do powiedzenia, a poza tym mógł szczerze wyznać panu
Nakacie, którego pewnie nigdy więcej nie miał zobaczyć, co mu leżało na
sercu. O tym, że kilka miesięcy wcześniej rozstał się z narzeczoną. Zakochała
się w kim innym. Długo nic mu nie mówiła i spotykała się i z nim, i z
tamtym. O tym, że nie może się dogadać z szefem i zamierza odejść z pracy.
O tym, że rodzice rozwiedli się, kiedy był w gimnazjum. O tym, że matka od
razu ponownie wyszła za mąż za jakiegoś nicponia. O tym, że pożyczył
pokaźną sumę pieniędzy bliskiemu koledze i nic nie wskazuje na to, że je
odzyska, o tym, że student za ścianą słucha nocami głośnej muzyki i przez to
on nie może spać.
Pan Nakata uważnie przysłuchiwał się tym opowieściom, co pewien czas
przytakiwał, czasami wyrażał krótko swój pogląd. Kiedy wjeżdżali na
parking Kōhoku przy autostradzie, pan Nakata znał już prawie wszystkie
fakty z życia młodego człowieka. Wielu rzeczy nie zrozumiał, ale dotarło do
niego w ogólnym zarysie, że pan Togeguchi jest godnym pożałowania
młodzieńcem, który pragnie normalnie żyć, lecz prześladują go liczne
kłopoty.
– Nakata bardzo dziękuje. Jest bardzo wdzięczny, że Pantogeguchi aż tu
go przywiózł.
– Nie ma za co. Bardzo się cieszę, że mogłem tu z panem przyjechać.
Dzięki temu humor mi się poprawił. Dobrze, że mogłem się tak przed kimś
wygadać. Przedtem z nikim nie mogłem porozmawiać. Mam nadzieję, że nie
bardzo pana zmęczyłem tymi opowieściami o swoich zmartwieniach.
– Nic podobnego. Nakata też się cieszy, że mógł z Panemtogeguchi
porozmawiać. Wcale się nie zmęczył. Proszę się tym nie kłopotać. Nakata
myśli, że pana też czeka teraz coś dobrego.
Młody człowiek wyjął z portmonetki kartę telefoniczną i podał panu
Nakacie: – Proszę. To karta telefoniczna z reklamą naszej firmy. To prezent
na pożegnanie. Przepraszam, ale nie mam nic innego.
– Nakata bardzo dziękuje – powiedział pan Nakata, przyjmując kartę i
wkładając ją starannie do portmonetki. Nigdy do nikogo nie dzwonił i nie
wiedział, do czego karta służy, ale uznał, że lepiej nie odmawiać. Była trzecia
po południu.

Znalezienie kierowcy, który zabrał pana Nakatę do Fujikawy, zajęło godzinę.

Prowadził ciężarówkę chłodnię przewożącą ryby. Miał czterdzieści parę lat i
był potężnie zbudowany, z ramionami jak drewniane bale i sterczącym
brzuchem.
– Śmierdzi rybami, nie szkodzi panu?
 – Nakata bardzo lubi ryby – odpowiedział pan Nakata.
Kierowca roześmiał się. – Dziwak z pana, co?
– Tak, czasami ludzie tak mówią.
– Ja lubię dziwaków. Raczej trudno zaufać komuś, kto na takim świecie
umie zwyczajnie wyglądać i normalnie żyć.
– Rzeczywiście?
– Pewnie. Ja mam taki pogląd.
– Nakata raczej nie ma poglądów. Ale lubi węgorza.
– No, to też jest pogląd. Że się lubi węgorza.
– Węgorz też jest poglądem?
– Uhm. To, że się lubi węgorza, jest wspaniałym poglądem.
I tak gawędząc, dojechali do Fujikawy. Kierowca nazywał się pan Hagita.
– Jak pan myśli, do czego to wszystko doprowadzi? – zapytał kierowca.
– Nakata najmocniej przeprasza, ale jest głupi i ani w ząb nie rozumie
takich rzeczy.
– To czy się ma poglądy, czy nie, nie ma związku z mądrością czy
głupotą.
– Ale jak człowiek jest głupi, to nie może się nad niczym zastanowić.
– Przecież lubi pan węgorza. Tak pan mówił, nie?
– Tak, Nakata bardzo lubi węgorza.
– I tu jest związek.
– Hę?
– Lubi pan ryż z jajkiem i kurczakiem?
– Tak, Nakata bardzo lubi ryż z jajkiem i kurczakiem.
– To też jest związek. Kiedy się tak zbierze jeden po drugim związki,
naturalnie rodzi się znaczenie. A jak się zbierze dużo związków, znaczenie
się pogłębia. Może być węgorz, ryż z kurczakiem i jajkiem, pieczona ryba,
wszystko jedno co. Rozumie pan?
– Nie bardzo. Chodzi o to, że jedzenie ma związek?
– Nie tylko jedzenie. Może być pociąg, cesarz, wszystko jedno.
– Nakata nie jeździ pociągami.
 – To dobrze. Ja mówię, bez względu na to, kim człowiek jest, jak tak
sobie żyje, to dookoła niego między wszystkimi rzeczami same tworzą się
znaczenia. Najważniejsze jest, czy to się samo dzieje. Nie chodzi o to, czy
ktoś jest mądry, czy głupi, tylko, czy się to widzi na własne oczy, czy nie. To
wszystko.
– Panhagita jest mądry.
Pan Hagita wybuchnął głośnym śmiechem. – Takie rzeczy nie mają
związku z mądrością czy głupotą. Wcale nie jestem mądry. Tylko mam swój
własny sposób myślenia. Dlatego ludzie często mają mnie dosyć. Mówią, że
zawsze nawijam jakieś głupoty. Jak człowiek próbuje sam przemyśliwać nad
różnymi rzeczami, to zwykle inni zaczynają go unikać.
– Nakata jeszcze nie bardzo rozumie, czy to, że Nakata lubi węgorza,
jakoś się łączy z tym, że lubi ryż z kurczakiem i jajkiem?
– No, w zasadzie tak. Między człowiekiem, czyli panem, a tym, co pana
dotyczy, zawsze rodzi się związek. Jednocześnie między węgorzem a ryżem
z kurczakiem i jajkiem także jest związek. I kiedy ten schemat połączeń
rośnie, naturalnie rodzi się związek między panem a kapitalistami, między
panem a ploretariatem.
– Plore…
– Ploretariatem. – Pan Hagita zdejmuje wielkie dłonie z kierownicy i
pokazuje panu Nakacie. Przypominają mu rękawice baseballowe. –
Ploretariat to ludzie, którzy tak jak ja pracują ciężko w pocie czoła. A w
przeciwieństwie do tego kapitalista to człowiek, który siedzi na fotelu,
palcem nie ruszy, wydaje wszystkim naokoło rozkazy i zarabia sto razy
więcej niż ja.
– Nakata nie wie nic o kapitalistach. Nakata jest biedny, nic nie wie o
ważnych ludziach. Jedyną ważną osobą, o jakiej Nakata słyszał, jest pan
Burmistrz Tokio. Czy pan Burmistrz Tokio jest kapitalistą?
– No, tak, raczej tak. Większość burmistrzów to kapitalistyczne pachołki,
psubraty.
– Pan Burmistrz jest Psem? – pan Nakata przypomniał sobie wielkiego
czarnego psa, który zaprowadził go do domu Johnniego Walkera, i porównał
w myślach jego złowieszczy wygląd do własnego obrazu pana Burmistrza.
– Na świecie roi się od takich psubratów. Mówi się na nich kundle.
 – A czy są też kapitalistyczne Koty?
Pan Hagita wybuchnął śmiechem. – Ale z pana wariat, panie Nakata!
Lubię takich ludzi. Kapitalistyczne koty! To naprawdę pogląd jedyny w
swoim rodzaju.
– Proszę pana.
– Hę?
– Nakata jest biedny, co miesiąc dostawał od pana Burmistrza rentęinwa
lidzką. Czy może nie należało jej brać?
– A ile pan dostawał miesięcznie?
Pan Nakata wymienił sumę. Pan Hagita pokręcił głową z
niedowierzaniem.
– W dzisiejszych czasach trudno wyżyć za takie małe pieniądze.
– Niekoniecznie. Nakata niezbyt wiele wydaje. Ale poza rentą inwalidzką
Nakata dostawał też pieniądze za znajdywanie zaginionych Kotów sąsiadów.
– Taak? Zawodowe szukanie kotów? – powiedział pan Hagita z
podziwem. – A to dopiero! Pan jest naprawdę jedyny w swoim rodzaju.
– Prawdę mówiąc, Nakata potrafi rozmawiać z Kotami – zdecydował się
wyznać pan Nakata. – Nakata rozumie ich język. Dlatego udało mu się
znajdować zaginione.
Pan Hagita kiwa głową. – Rozumiem. Z panem wszystko możliwe. Wcale
mnie to nie dziwi.
– Ale niedawno nagle Nakata przestał rozumieć kocią mowę. Ciekawe
dlaczego?
– Proszę pana, świat się zmienia z dnia na dzień. Codziennie o
odpowiedniej godzinie nadchodzi świt. Ale to już nie jest ten sam świat co
poprzedniego dnia. Ani pan nie jest ten sam co wczoraj. Rozumie pan?
– Tak.
– Związki też się zmieniają. To, kto jest kapitalistą, a kto protelatriatem.
Kto jest po prawej, a kto po lewej. Rewolucja informacyjna, opcje na zakup
akcji, płynność kapitału, restrukturyzacja zawodowa, przedsiębiorstwa
wielonarodowe – co jest złe, a co dobre? Powoli zanikają granice między
rzeczami. Może dlatego przestał pan rozumieć mowę kotów.
– Nakata jakoś rozróżnia tylko lewą stronę od prawej. To znaczy, ta jest
prawa, a ta lewa. Czy zgadza się?
– Ma pan rację – przytaknął pan Hagita. – Zgadza się.
Na koniec zatrzymali się na parkingu i poszli coś zjeść. Pan Hagita
zamówił dwie porcje węgorza i zapłacił za wszystko. Pan Nakata nalegał, że
chce zapłacić w podziękowaniu za podwiezienie, ale pan Hagita pokręcił
głową.
– Daj pan spokój. Nie jestem bogaty, ale jeszcze nie upadłem tak nisko,
żeby jeść za te grosze, które dostaje pan od burmistrza – powiedział.
– Dziękuję bardzo. W takim razie Nakata dziękuje za poczęstunek –
odparł pan Nakata, przyjmując jego życzliwy gest.

Przez godzinę chodził po parkingu w Fujikawie, szukając kierowcy, który by

go zabrał, ale żaden się nie zgodził. Jednak pan Nakata nie wpadł w panikę
ani w przygnębienie. W jego świadomości czas płynął bardzo powoli. A
może prawie stał w miejscu?
Wyszedł na dwór, chcąc się przewietrzyć i pospacerował bez celu. Na
niebie nie było chmur, powierzchnia księżyca była wyraźnie widoczna. Pan
Nakata chodził po parkingu, postukując o asfalt parasolem. Odpoczywały
tam wielkie ciężarówki, stojące jedna przy drugiej jak zwierzęta. Niektóre
miały nawet po dwadzieścia opon na kołach wielkości człowieka. Pan Nakata
przez pewien czas przyglądał się im. Takie wielkie ciężarówki taką późną
nocą jeżdżą po tylu drogach. Czym mogą być załadowane? Nie potrafił sobie
tego wyobrazić. Gdyby umiał przeczytać każdą z liter napisanych na
przyczepach, czy dowiedziałby się, co jest w środku?
Kawałek dalej, przy końcu parkingu, gdzie były nieliczne samochody,
zobaczył z dziesięć motocykli. Wokół zebrała się grupa młodych mężczyzn,
pokrzykiwali. Stali kołem, zdawało się, że coś otoczyli. Pan Nakata
zainteresował się i postanowił tam podejść. Może znaleźli coś niezwykłego?
Kiedy się zbliżył, zobaczył, że młodzi mężczyźni biją, kopią i ranią kogoś
leżącego. Większość nie miała żadnej broni, tylko jeden trzymał łańcuch, a
inny czarną pałkę podobną do tej noszonej przez policjantów. Wielu miało
włosy rozjaśnione na blond albo ufarbowane na brązowo. Poubierani byli w
rozpięte koszule z krótkimi rękawami, podkoszulki i buty do biegania.
Niektórzy mieli na ramionach tatuaże. Leżący pośród nich bity i kopany
młody mężczyzna wyglądał tak samo. Pan Nakata podszedł, postukując
parasolem o asfalt, a kilku mężczyzn odwróciło się, rzucając mu ostre
spojrzenia. Lecz kiedy zobaczyli, że to tylko nieszkodliwy staruszek,
przestali być czujni.
– Odejdź dziadku, nie wtrącaj się – rzucił jeden z mężczyzn.
Pan Nakata zbliżał się dalej, niezrażony. Zdawało mu się, że z ust
leżącego płynie krew. – On krwawi. Umrze od tego – powiedział.
Mężczyźni przez chwilę milczeli zaskoczeni.
– Co dziadku? Może i ciebie przy okazji załatwimy? – powiedział w
końcu ten z łańcuchem. – Nam wszystko jedno, czy zabijemy jednego czy
dwóch.
– Nie wolno zabijać bez powodu – rzekł pan Nakata.
– Nie wolno zabijać bez powodu – powtórzył ktoś, naśladując ton jego
głosu, kilku innych się roześmiało.
– Mamy swoje powody. To nie twój interes, czy go zabijemy, czy nie.
Lepiej otwórz ten swój parasol i spływaj do domu, póki nie pada – dodał
inny.
Leżący na ziemi poruszył się niemrawo, a jeden z mężczyzn ogolony na
łyso kopnął go z całej siły w bok ciężkim butem.
Pan Nakata zamknął oczy. Czuł, że coś w nim powoli wzbiera. Coś,
czego nie mógł powstrzymać. Poczuł lekkie mdłości. Nagle wróciło
wspomnienie, jak zabił nożem Johnniego Walkera. Czuł jeszcze w dłoni
rękojeść noża, gdy wbijał go w pierś tamtego. Związki, pomyślał pan Nakata.
Czy to też jeden ze związków, o których mówił pan Hagita? Węgorz = nóż =
Johnnie Walker. Głosy mężczyzn się zniekształciły, nie mógł ich odróżnić.
Zmieszał się z nimi nieprzerwany szum opon na autostradzie i stworzył
przedziwny dźwięk. Serce mu się skurczyło i wysłało krew do najdalszych
krańców organizmu. Spowiła go noc.
Pan Nakata spojrzał w niebo, a potem powoli otworzył parasol i osłonił
nim głowę. Ostrożnie cofnął się o kilka kroków. Stworzył dystans między
sobą a grupą mężczyzn. Rozejrzał się dookoła i cofnął jeszcze o parę kroków.
Na ten widok mężczyźni się roześmieli.
– Niezły jest ten dziadek – powiedział jeden z nich. – Naprawdę otworzył
parasol.
Lecz ich śmiech długo nie potrwał. Nagle z nieba zaczęło spadać coś
śliskiego, nieznanego. Z dziwnym plaśnięciem spadało na ziemię u ich stóp.
Mężczyźni przestali kopać swoją zdobycz i jeden po drugim podnieśli wzrok
ku niebu. Nie było na nim chmur. Lecz to coś dalej skądś spadało. Najpierw
rzadko, potem coraz gęściej i w jednej chwili przerodziło się w ulewę. Z
nieba leciało coś, co miało około trzech centymetrów i było czarne. W
świetle lamp parkingu wyglądało na lśniący czarny śnieg. Ten złowieszczy
śnieg osiadał na ramionach, rękach, szyjach mężczyzn i przywierał do nich.
Próbowali go oderwać, lecz bezskutecznie.
– To pijawki! – zawołał któryś.
Jak na dany sygnał mężczyźni zaczęli się przekrzykiwać i pobiegli przez
parking do toalety. Po drodze chłopaka z tlenionymi włosami potrącił
niewielki samochód, ale jechał wolno, więc chłopak przewrócił się i nie
odniósł chyba większych obrażeń. Wstał, uderzył mocno dłonią w maskę,
rzucając kierowcy głośne przekleństwo, lecz na tym poprzestał i powłócząc
nogą, pospieszył do toalety.
Pijawki spadały gęsto, ale wkrótce ich liczba się zmniejszyła, aż zniknęły.
Pan Nakata zamknął parasol, strząsnął z niego pijawki i poszedł zobaczyć, w
jakim stanie jest pobity. Wokół leżały stosy wijących się pijawek, więc nie
mógł podejść zbyt blisko. Mężczyzna był nimi pokryty. Wytężając wzrok,
pan Nakata zobaczył, że ma przeciętą, krwawiącą powiekę. Wyglądało na to,
że ma też powybijane zęby. Pan Nakata nie mógł nic na to poradzić. Musi
kogoś zawołać. Wrócił do restauracji i powiedział pracownikowi, że na
krańcu parkingu leży ranny młody mężczyzna. – Jak pan nie zawoła
policjanta, może umrzeć – dodał.
Niedługo potem udało mu się znaleźć kierowcę, który zgodził się zabrać
go do Kōbe. Był to dwudziestoparoletni chłopak o sennych oczach. Włosy
miał związane w koński ogon, w uchu kolczyk, na głowie czapkę
baseballową drużyny Chūnichi Dragons z Nagoyi. Siedział samotnie, palił
papierosa i czytał komiks. Niezbyt wysoki, ubrany był w bardzo wzorzystą
hawajską koszulę i wielkie buty Nike… Popiół z papierosa strząsał bez
wahania do niedojedzonej zupy z makaronem rāmen. Poważnie przyjrzał się
panu Nakacie i bez przekonania skinął głową. – Dobra. Niech będzie, mogę
zabrać. Przypominasz mi, dziadku, mojego własnego dziadka. Wyglądem i
tym gadaniem trochę od rzeczy… Pod koniec zupełnie zidiociał i niedawno
umarł.
Powiedział, że do rana powinni dojechać do Kōbe. Wiózł meble do
tamtejszego domu towarowego. Wyjeżdżając z parkingu, widzieli wypadek
samochodowy. Kilka radiowozów było już na miejscu. Na dachach obracały
się czerwone lampy, a jeden z policjantów ze światłem sygnalizacyjnym
regulował ruchem wjeżdżających i wyjeżdżających samochodów. Niezbyt
poważny wypadek. Kilka samochodów pozderzało się ze sobą jak szklane
kulki. Minivan miał wgnieciony bok, a samochód osobowy stłuczone tylne
światło. Kierowca otworzył okno, wystawił głowę i zamienił parę słów z
policjantem. Potem zamknął okno.
– Podobno z nieba spadła cała góra pijawek – powiedział beznamiętnie. –
Samochody je rozjechały, asfalt zrobił się śliski i nie dało się zapanować nad
kierownicą. Dlatego mówił, żebym uważał i wolno jechał. Poza tym był tu
jakiś zlot tutejszych gangów motocyklowych. Podobno ktoś jest ranny.
Pijawki i gangi motocyklowe – co za dziwaczna kombinacja. Dzięki temu
policja ma co robić.
Ostrożnie skierował się ku wyjazdowi. Mimo to koła kilkakrotnie
zabuksowały. Za każdym razem lekko poruszał kierownicą, korygując tor
jazdy.
– O rany, wygląda na to, że spadła ich cała kupa – powiedział. – Strasznie
ślisko. Ale pijawki są obrzydliwe. Przyssała się kiedyś do ciebie pijawka,
dziadku?
– Nie, o ile Nakata pamięta, nigdy mu się to nie zdarzyło.
– Ja się wychowałem w górach, w Gifu, więc wiele razy się do mnie
przyczepiały. Czasami spadają z góry, kiedy człowiek idzie lasem. Wchodzi
się do rzeki, a one się przylepiają do nóg. Nie chwalę się, ale na pijawkach
trochę się znam. Jak się przyssie, strasznie trudno ją oderwać. Te duże są
silne, jak je człowiek oderwie, odrywają się ze skórą i zostaje rana. Dlatego
trzeba je przypalić, wtedy odpadają. Nie ma innego sposobu. To świństwo.
Przywiera do skóry i ssie krew. Jak się opije, robi się grube. Obrzydliwe, no
nie?
– Tak, rzeczywiście – zgodził się pan Nakata.
– Ale pijawki nie spadają stadami z nieba na środku parkingu. To nie
deszcz. Nigdy nie słyszałem takiej bzdury. Ci ludzie tutaj nie wiedzą, co to
pijawki. No bo czy pijawki spadają z nieba? No nie?
Pan Nakata milczał.
– Kilka lat temu w Yamanashi pojawiło się mnóstwo krocionogów.
Wtedy też opony się ślizgały, było strasznie. Tak ślisko jak teraz, dużo
wypadków. Po szynach nie dało się jeździć i pociągi stanęły. Ale przecież te
krocionogi nie spadły z nieba. Spełzły się skądś. To się samo przez się
rozumie.
– Nakata też kiedyś mieszkał w Yamanashi. W czasie wojny.
– Co ty powiesz, dziadku! Której wojny? – zapytał kierowca.
21

RZEŹBIARZ KŌICHI TAMURA

ZAMORDOWANY

ZGINĄŁ OD RAN
ZADANYCH NOŻEM

Podłoga gabinetu zmieniła się w morze krwi.

Znany na całym świecie rzeźbiarz Kōichi Tamura został znaleziony przez gosposię martwy w swoim
gabinecie w Nogata, w dzielnicy Nakano. Ponad pięćdziesięcioletni artysta leżał nagi na wznak na
podłodze zalanej krwią, widoczne były ślady walki i policja podejrzewa zabójstwo. Obok ofiary
znaleziono nóż kuchenny będący narzędziem zbrodni.
Przypuszczalny czas zgonu policja ustaliła na wieczór dwudziestego ósmego, lecz pan Tamura
mieszkał ostatnio sam i dlatego zwłoki zostały odkryte dopiero dwa dni później. Ofierze zadano kilka
głębokich ran w pierś ostrym nożem do mięsa i śmierć prawdopodobnie nastąpiła natychmiast wskutek
dużego krwotoku z serca i płuc. Kilka złamanych żeber wskazywało na to, że sprawca użył dużej siły.
Do tej pory policja nie podała informacji na temat odcisków palców czy śladów pozostawionych przez
przestępcę. Wygląda na to, że nie było świadków zbrodni.
Wnętrze domu nie zostało zdemolowane, portfel oraz cenne przedmioty znajdujące się w pobliżu
zwłok także były nienaruszone, więc podejrzewa się, że zbrodnia mogła być wynikiem porachunków
osobistych. Dom pana Tamury położony jest w cichej willowej części dzielnicy Nakano i okoliczni
mieszkańcy nie słyszeli żadnych hałasów towarzyszących zbrodni, toteż dowiedziawszy się o niej, nie
ukrywali zdziwienia. Pan Tamura prowadził spokojne życie, prawie nie utrzymując stosunków z
sąsiadami, z tego powodu nikt z nich nie zauważył, że coś się u niego stało.
Pan Tamura do niedawna mieszkał z piętnastoletnim synem, lecz dochodząca gosposia twierdzi, że
nie widziała chłopca od dziesięciu dni. Mniej więcej od tego czasu nie pokazuje się też w gimnazjum i
policja próbuje obecnie ustalić miejsce jego pobytu.
Prócz domu pan Tamura posiadał również pracownię z biurem w Musashino. Zatrudniona tam
sekretarka powiedziała, że do dnia zbrodni szef zajmował się pracą twórczą tak jak zwykle. W dzień
morderstwa kilkakrotnie dzwoniła do niego do domu w jakiejś sprawie, lecz za każdym razem
zgłaszała się sekretarka automatyczna.

Pan Tamura urodził się w roku 195… w Kokubunji w Tokio. Wstąpił na Wydział Rzeźby Akademii
Sztuk Pięknych i już na studiach wykonał kilka prac, wokół których zrobił się szum, ponieważ
reprezentowały nowy trend. Renomę światową przyniósł mu nowatorski indywidualny styl rzeźbiarski,
rzucający wyzwanie konwencjonalnym pojęciom – tematem jego prac była zawsze konkretyzacja
ludzkiej podświadomości. Powszechnie znana stała się duża seria rzeźb zatytułowanych Labirynt, w
których z pomocą swej przebogatej wyobraźni wykorzystywał piękno i inspirację, jaką niesie w sobie
forma labiryntu. Ostatnio pan Tamura dawał gościnne wykłady na Akademii Sztuk Pięknych w …, a
podczas wystawy w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Nowym Jorku dwa lata temu…

W tym miejscu przerywam czytanie. W gazecie jest zdjęcie bramy naszego

domu. Zamieścili też fotografię ojca sprzed wielu lat. Oba zdjęcia nadają
stronie bardzo złowróżbny charakter. Składam gazetę na czworo i odkładam
na stół. Siedząc na łóżku, w milczeniu przyciskam palcami powieki. W
uszach mam dudnienie o stałej częstotliwości. Potrząsam kilka razy głową,
lecz nie udaje mi się go pozbyć.
Jestem w swoim pokoju. Jest po siódmej. Przed chwilą zamknęliśmy z
panem Ōshimą bibliotekę. Pani Saeki odjechała wcześniej, pozostał po niej
oddalający się dźwięk silnika golfa. W bibliotece nie ma nikogo prócz mnie i
pana Ōshimy. W uszach dalej słyszę irytujący dźwięk.
– To gazeta z przedwczoraj. Ten artykuł ukazał się, kiedy byłeś w górach.
Przeczytałem i pomyślałem, że może przypadkiem ten Kōichi Tamura to twój
ojciec. Bo różne inne rzeczy dokładnie się zgadzały. Powinienem był ci to
wczoraj pokazać, ale uznałem, że lepiej poczekać, aż się tu trochę
zadomowisz.
Kiwam głową. Dalej przyciskam powieki palcami. Pan Ōshima siada na
krześle obrotowym przy biurku, zakłada nogę na nogę i patrzy na mnie. Nie
odzywa się.
– Ja go nie zabiłem.
– Oczywiście, wiem – mówi pan Ōshima. – Tego dnia byłeś tu do
późnego popołudnia i czytałeś książkę. Nie miałbyś czasu, żeby pojechać do
Tokio, zabić ojca i wrócić prosto do Takamatsu. To niemożliwe.
Ale ja nie jestem tego taki pewny. Obliczam w myślach, że ojciec został
zabity w dniu, kiedy miałem koszulę poplamioną krwią.
– Z tego artykułu wynika, że poszukuje cię policja. Prawdopodobnie jako
ważnego świadka.
Kiwam głową.
– Jeżeli zgłosisz się tu na policję, wytłumaczysz im dokładnie, że masz
alibi, sprawa będzie znacznie prostsza, niż gdybyś miał się ukrywać i
uciekać. Oczywiście ja też za ciebie poręczę.
– Ale jeśli to zrobię, od razu odeślą mnie do Tokio.
 – Pewnie tak będzie. Bo jesteś w wieku, kiedy podlegasz obowiązkowi
szkolnemu. Nie możesz sobie jeździć, gdzie chcesz. Zasadniczo potrzebujesz
jeszcze opiekuna.
Potrząsam głową. – Nie będę się nikomu tłumaczył. Nie chcę wracać ani
do domu w Tokio, ani do szkoły.
Pan Ōshima patrzy mi prosto w oczy w milczeniu.
– Sam o tym decydujesz – odzywa się po chwili łagodnie. – Uważam, że
masz prawo żyć tak, jak chcesz. Nie ma znaczenia, czy masz piętnaście, czy
pięćdziesiąt jeden lat. Ale niestety to nie jest powszechna opinia. Załóżmy, że
wybierzesz teraz taką drogę: „Nie będę się nikomu tłumaczył. Zostawcie
mnie w spokoju”. Będziesz musiał przez dłuższy czas uciekać przed policją i
społeczeństwem, a to będzie dość ciężkie życie. Masz dopiero piętnaście lat i
jeszcze wiele przed tobą. To ci nie przeszkadza?
Milczę.
Pan Ōshima podnosi gazetę i jeszcze raz przebiega wzrokiem artykuł. –
Twierdzą tu, że ojciec nie miał prócz ciebie żadnej rodziny.
– Jest też matka i starsza siostra. Ale dawno temu odeszły i nie wiadomo,
gdzie są. Gdyby nawet było wiadomo, i tak pewnie nie przyjechałyby na
pogrzeb.
– No to skoro ciebie nie ma, kto się wszystkim zajmie po śmierci ojca?
Pogrzebem, formalnościami?
– Tak jak napisali w gazecie, ma w biurze sekretarkę i ona zajmuje się
formalnymi sprawami. We wszystkim się orientuje, więc pewnie się i tym
zajmie. Ja nie mam zamiaru niczego po nim dziedziczyć, mogą się pozbyć
domu, majątku, jak chcą.
Po ojcu dziedziczę jedynie geny, myślę.
– Odnoszę wrażenie, że specjalnie nie zasmucił cię fakt, że ojciec został
zamordowany, że nie jest ci żal. Czy się mylę?
– Żałuję, że tak się stało. To w końcu mój własny ojciec. Ale szczerze
mówiąc, bardziej żałuję tego, że nie umarł wcześniej. Wiem, że to bezlitosne
tak mówić o zmarłym.
Pan Ōshima kręci głową. – Nie szkodzi. Właśnie w takiej chwili masz
prawo być szczery.
– W takim razie ja…
 Mojemu głosowi brakuje niezbędnego ciężaru. Słowa, które
wypowiadam, nie znajdują celu i są wchłaniane w pustą przestrzeń. Pan
Ōshima wstaje z krzesła i siada obok mnie na łóżku.
Mówię dalej: – Wie pan, wokół mnie jedno po drugim następują różne
zdarzenia. Niektóre są rezultatem moich wyborów, inne wcale nie. Ale nie
bardzo potrafię je od siebie odróżnić. Innymi słowy, myślę, że sam coś
wybrałem, a tymczasem wygląda na to, że to zostało już wcześniej
postanowione. Mam wrażenie, że idę tylko drogą, którą ktoś już przede mną
wytyczył. Wszystkie moje przemyślenia, wysiłki są na nic. Wydaje mi się
nawet, że im bardziej się staram, tym mniej jestem sobą. Jakbym się oddalał
od swej własnej orbity. I to mnie strasznie męczy. A właściwie powinienem
powiedzieć: przeraża. Jak zaczynam o tym myśleć, czasem aż mnie skręca.
Pan Ōshima wyciąga rękę i kładzie mi na ramieniu. Czuję ciepło jego
dłoni. – Nawet jeśli założyć, że twoim przeznaczeniem jest to, że twoje
wybory i wysiłki idą na marne, jesteś zdecydowanie sobą i nikim innym.
Posuwasz się naprzód niewątpliwie jako ty. Nie martw się o to.
Podnoszę wzrok i patrzę na niego. W jego słowach jest dziwna siła
przekonywania. – Dlaczego pan tak myśli?
– Bo jest w tym ironia.
– Ironia?
– Słuchaj, Kafko Tamuro, to, co teraz czujesz, jest tematem wielu tragedii
antycznych. Człowiek nie wybiera losu, to los wybiera człowieka. Taki
pogląd leży u podstaw tragedii greckiej. I dźwignią tragizmu, tak to definiuje
Arystofanes, stają się – o ironio! – nie wady bohatera, a jego cnoty.
Rozumiesz, o czym mówię? Cnoty, a nie wady wciągają człowieka w
większą tragedię. Wybitnym przykładem jest Król Edyp Sofoklesa. W
przypadku króla Edypa tragedię wywołuje nie lenistwo czy głupota, a jego
odwaga i uczciwość. I tak nieuchronnie rodzi się ironia.
– Ale nie ma ratunku.
– To zależy – mówi pan Ōshima. – Bywa, że nie ma ratunku. Lecz ironia
losu dodaje charakterowi głębi, dojrzałości. Staje się drogą do wyższego
wymiaru ratunku, można w tym znaleźć bardziej uniwersalną nadzieję.
Dlatego tragedie greckie do dziś czyta wielu ludzi i są jedną z prototypowych
form artystycznych. Powtarzam się – wszystko w życiu jest metaforą. Nikt
naprawdę nie zabija ojca i nie śpi z matką, prawda? Czyli za pomocą
mechanizmu metafory przyjmujemy ironię. I stajemy się głębsi, dojrzalsi.
Milczę. Jestem pogrążony we własnych myślach.
– Kto wie, że jesteś w Takamatsu? – pyta pan Ōshima.
Potrząsam głową. – Sam na to wpadłem, sam przyjechałem. Nikomu nie
mówiłem. Myślę, że nikt nie wie.
– W takim razie musisz na pewien czas ukryć się w tym pokoju. Nie
pracować w recepcji. Policja pewnie cię nie znajdzie. A jeśli będzie trzeba,
możesz znowu pojechać w góry do Kōchi.
Patrzę na pana Ōshimę. Potem mówię: – Nie wiem, co bym teraz zrobił,
gdybym pana nie poznał. Zupełnie sam w tym mieście, bez nikogo, kto
mógłby mi pomóc.
Pan Ōshima uśmiecha się. Zdejmuje rękę z mojego ramienia i przygląda
się jej. – Nie, pewnie nie byłoby tak źle. Gdybyś mnie nie poznał, na pewno
znalazłbyś jakąś inną drogę. Nie wiem dlaczego, ale jestem o tym
przekonany. Masz w sobie coś takiego.
Wstaje i przynosi z biurka drugą gazetę.
– Nawiasem mówiąc, dzień wcześniej w gazecie ukazał się ten artykuł.
Tylko krótka wzmianka, ale interesująca, i dlatego zapamiętałem. To pewnie
zbieg okoliczności, że to też się stało niedaleko twojego domu.
Podaje mi gazetę.

Z NIEBA SPADAJĄ RYBY

DWA TYSIĄCE SARDYNEK

I OSTROBOKÓW W PASAŻU
HANDLOWYM DZIELNICY NAKANO

Dwudziestego dziewiątego około szóstej po południu w Nogata w dzielnicy Nakano na zdziwionych

mieszkańców spadły z nieba dwa tysiące sardynek i ostroboków. Spadające rybki trafiły dwie
gospodynie domowe, które robiły zakupy w pasażu handlowym. Kobiety miały lekkie zadrapania na
twarzach. Inni nie odnieśli żadnych obrażeń. Niebo było pogodne, prawie bezchmurne, nie wiał też
wiatr. Większość rybek jeszcze żyła i trzepotały się na chodniku…

Czytam krótki artykuł i zwracam gazetę panu Ōshimie. Artykuł wysuwa

kilka domysłów na temat przyczyny zdarzenia, lecz żaden nie jest
przekonujący. Policja prowadzi śledztwo, dopuszczając możliwość kradzieży
czy kawału. Instytut Meteorologii twierdzi, że nie było żadnego zjawiska
pogodowego, które mogłoby spowodować spadanie ryb. Rzecznik prasowy
Ministerstwa Rolnictwa do tej pory nie zajął stanowiska.
– Przychodzi ci coś do głowy w związku z tym wydarzeniem? – pyta pan
Ōshima.
Kręcę głową. Nic mi nie przychodzi do głowy.
– W dzień po zamordowaniu twojego ojca w pobliżu spadło z nieba dwa
tysiące sardynek i ostroboków. To pewnie zbieg okoliczności.
– Pewnie tak.
– W gazecie pisali też, że późno wieczorem tego samego dnia na
parkingu w Fujikawie przy autostradzie do Nagoyi spadło z nieba mnóstwo
pijawek. Na bardzo ograniczonej przestrzeni. Przez to zdarzyło się kilka
stłuczek. Podobno były to dość duże pijawki. Nikt nie potrafi wytłumaczyć,
dlaczego spada z nieba deszcz pijawek. Prawie bezwietrzna, pogodna noc. Na
ten temat też nic ci nie przychodzi do głowy?
Kręcę głową.
Składając gazetę, pan Ōshima mówi: – To znaczy, że na świecie
następują kolejno dziwne, niewytłumaczalne zdarzenia. Oczywiście możliwe,
że nie ma między nimi związku. To może być zwykły zbieg okoliczności.
Ale jakoś nie daje mi to spokoju. Coś mi tu nie pasuje.
– Może to metafora?
– Może tak. Ale co miałoby oznaczać spadanie z nieba ostroboków,
sardynek i pijawek?
Milczymy przez chwilę. Staram się ubrać w słowa coś, czego od dawna
nie mogę wypowiedzieć.
– Proszę pana, ojciec od paru lat coś mi przepowiadał.
– Przepowiadał?
– Jeszcze nigdy nikomu o tym nie mówiłem. Nawet gdybym komuś o
tym szczerze powiedział, pewnie by mi nie uwierzono.
Pan Ōshima milczy, lecz to milczenie dodaje mi odwagi.
Mówię: – Może to nie jest przepowiednia, a raczej klątwa. Ojciec
powtarzał mi ją wiele razy. Jakby chciał mi te słowa wyryć dłutem w
pamięci.
Biorę głęboki oddech. I jeszcze raz upewniam się w tym, co muszę
powiedzieć. Oczywiście nie muszę się upewniać, ta myśl nigdy mnie nie
opuszcza. Zawsze jest tuż obok. Lecz muszę jeszcze raz określić jej ciężar.
Mówię: – Kiedyś własnymi rękami zabijesz ojca i kiedyś prześpisz się z
matką.
Kiedy to mówię i ubieram w słowa, czuję, jak w sercu rodzi mi się
poczucie wielkiej pustki. W tej wyimaginowanej pustce moje serce wydaje
głuche metaliczne dźwięki. Pan Ōshima długo na mnie patrzy, nie zmieniając
wyrazu twarzy.
– Ty kiedyś własnymi rękami zabijesz ojca i kiedyś prześpisz się z matką.
Ojciec ci to powiedział?
Kilkakrotnie kiwam głową.
– To zupełnie taka sama przepowiednia jak przepowiednia dla króla
Edypa. Oczywiście wiesz o tym?
Kiwam głową. – Ale to nie wszystko. Jest coś jeszcze. Mam siostrę
starszą o sześć lat. Ojciec mówił, że z nią też się kiedyś prześpię.
– I ojciec ci to przepowiedział?
– Tak. Ale ja wtedy byłem w szkole podstawowej i nie wiedziałem, co to
znaczy „przespać się” z kimś. Dopiero kilka lat później zrozumiałem, o co
chodzi.
Pan Ōshima się nie odzywa.
– Ojciec mówił, że nie uniknę tego losu, choćbym nie wiem jak się starał.
Że ta przepowiednia jest ukryta w moich genach jak bomba zegarowa i nic
nie może jej zmienić. Zabiję ojca, prześpię się z matką i siostrą.
Pan Ōshima jest nadal zatopiony w milczeniu. Wygląda na to, że bada
moje słowa jedno po drugim i szuka w nich jakiejś wskazówki.
Mówi: – Dlaczego ojciec przepowiedział ci coś tak strasznego?
– Nie wiem. Nic więcej mi nie wytłumaczył. Może chciał się zemścić na
matce i siostrze, bo go porzuciły? Może chciał je ukarać? Za moim
pośrednictwem.
– Nawet jeżeli miałoby to ciebie zniszczyć?
Kiwam głową. – Dla ojca jestem chyba tylko jednym z jego utworów.
Tak samo jak rzeźby. Jak mu przyjdzie ochota, ma prawo je rozwalać,
niszczyć.
– Jeżeli to prawda, wydaje mi się bardzo skrzywionym sposobem
myślenia – mówi pan Ōshima.
– Wie pan, tam gdzie ja się wychowałem, wszystko było skrzywione.
Wszystko było tak strasznie skrzywione, że nawet proste rzeczy wydawały
się skrzywione. Od dawna to wiem. Ale byłem dzieckiem, nie miałem się
gdzie podziać.
– Widziałem parę razy prace twego ojca. Był utalentowanym, wybitnym
rzeźbiarzem. Jego prace są oryginalne, prowokujące do myślenia,
bezkompromisowe, mają siłę. To była niewątpliwie prawdziwa sztuka.
– Może tak. Ale wie pan, po tym, jak już to z siebie wydobył, zostawały
w nim tylko resztki, odpady. On je rozrzucał jak truciznę dookoła siebie,
zatruwał nimi otoczenie. Plugawił, niszczył wszystkich dookoła siebie. Nie
wiem, czy tego pragnął. Może musiał to robić. Może tak był skonstruowany.
Ale tak czy inaczej myślę, że w tym sensie był z czymś szczególnym
związany. Rozumie pan, o co mi chodzi?
– Myślę, że rozumiem. To prawdopodobnie coś przekraczającego zwykły
podział na dobro i zło. Może można to nazwać źródłem siły.
– I ja odziedziczyłem połowę tych genów. Może dlatego matka odeszła
beze mnie. Odrzuciła mnie jako coś zrodzonego z feralnego źródła, coś
nieczystego, zniszczonego.
Pan Ōshima lekko naciska skronie palcami i nad czymś się zastanawia.
Patrzy na mnie spod zmrużonych powiek. – A czy jest możliwość, że nie był
twoim prawdziwym ojcem? W sensie biologicznym?
Kręcę głową. – Kilka lat temu zrobiliśmy w szpitalu badania. Poszliśmy
do szpitala, pobrali nam krew i zrobili badania genetyczne. Jestem
niewątpliwie stuprocentowo jego biologicznym synem. Pokazał mi wyniki
badań.
– Co za zapobiegliwość!
– Chciał, żebym to wiedział. Że jestem jego dziełem. Tak jakby mnie
podpisał.
Palce pana Ōshimy ciągle przyciskają skronie.
– Ale wychodzi na to, że w rzeczywistości przepowiednia twojego ojca
się nie sprawdziła. Przecież go nie zabiłeś. Byłeś wtedy w Takamatsu. Ktoś
inny go zabił w Tokio. Na to wychodzi, prawda?
W milczeniu rozkładam ręce i przyglądam się im. Te ręce, które były
pokryte czarną, złowróżbną krwią w głębokiej ciemności nocy.
– Szczerze mówiąc, nie jestem wcale taki pewien – mówię.
Wszystko mu wyjawiam. To, że wracając tego dnia z biblioteki, straciłem
na kilka godzin przytomność, a kiedy się obudziłem w zagajniku za
świątynią, moja koszula była pokryta czyjąś krwią. To, że zmyłem ją w
toalecie przy świątyni. To, że nic nie pamiętałem z tych kilku godzin. Żeby
nie przedłużać opowieści, nie wspominam o tym, że tej nocy zatrzymałem się
u Sakury. Pan Ōshima od czasu do czasu zadaje pytania, upewnia się co do
szczegółów i je zapamiętuje. Lecz nie mówi, co o tym sądzi.
– Nie mam pojęcia, skąd się wzięła ta krew, nie wiem, czyja była.
Niczego nie mogę sobie przypomnieć. Ale być może jednak, nie w sensie
metaforycznym, własnymi rękami zabiłem ojca? Tak mi się wydaje.
Rzeczywiście nie wróciłem tego dnia do Tokio. Tak jak pan mówi, byłem
cały czas w Takamatsu. To jest pewne. Ale „odpowiedzialność zaczyna się w
snach”, prawda?
– To wiersz Yeatsa – mówi pan Ōshima.
– Może zabiłem ojca we śnie. Może dostałem się tam po jakimś
specjalnym obwodzie sennym przypominającym elektryczny.
– Ty tak myślisz. To może być dla ciebie w jakimś sensie prawdą. Ale ani
policja, ani nikt inny nie będzie cię ścigał za twoje senne winy. Nikt nie może
być jednocześnie w dwóch miejscach. Einstein dowiódł tego naukowo, prawo
też tak to traktuje.
– Ja nie mówię o nauce czy prawie.
– Ale wiesz co, Tamuro Kafko? To, co mówisz, to tylko hipoteza. Do
tego dość śmiała i surrealistyczna hipoteza. Brzmi to jak wątek powieści z
gatunku fantastyki naukowej.
– Oczywiście to tylko hipoteza. Dobrze to rozumiem. Myślę, że nikt by
nie uwierzył w coś tak głupiego. Ale bez dowodów podważających hipotezę,
nie ma postępu nauki – ojciec zawsze to mówił. Że hipoteza to pole walki
mózgu. Miał takie powiedzonko. A w tej chwili nie przychodzi mi do głowy
żaden dowód podważający tę hipotezę.
 Pan Ōshima milczy.
Ja też nie wiem, co powiedzieć.
– W każdym razie to z tego powodu uciekłeś tak daleko aż na Shikoku.
Żeby uciec od klątwy ojca.
Kiwam głową. Wskazuję złożone gazety. – Ale zdaje się, że jednak nie
udało mi się uciec.
Chyba lepiej za bardzo nie liczyć na to, że odległość załatwi sprawę,
mówi chłopiec zwany Kawką.
– Zdaje się, że rzeczywiście potrzebna ci jest kryjówka – mówi pan
Ōshima. – Na razie nic więcej nie umiem powiedzieć.
Zauważam, że jestem strasznie zmęczony. Nagle czuję, że nie jestem w
stanie dłużej się trzymać. Opadam na pierś siedzącego obok pana Ōshimy.
On obejmuje mnie. Przyciskam twarz do jego płaskiej piersi.
– Ja nie chcę robić takich rzeczy. Nie chciałem zabić ojca. Nie chcę też
wcale spać z matką i siostrą.
– Oczywiście, że nie – mówi pan Ōshima, przeczesując palcami moje
krótkie włosy. – To nie do pomyślenia.
– Nawet we śnie.
– Ani nawet w metaforze. Ani w alegorii, ani w analogii. – Po chwili
dodaje: – Jeśli chcesz, mogę tu dziś spędzić noc, żebyś nie był sam. Mogę się
przespać na tamtym fotelu.
Ale ja odmawiam. Mówię, że wolałbym zostać sam.
Pan Ōshima odgarnia z czoła grzywkę. Po krótkim wahaniu mówi: –
Rzeczywiście jestem nie wiadomo kim, kobietą gejem o zaburzonej
tożsamości płciowej. Jeżeli to cię martwi…
– Nie – mówię. – Nie o to chodzi. Po prostu chcę dziś wieczorem
spokojnie się w samotności zastanowić. Bo naraz zdarzyło się dużo różnych
rzeczy. To wszystko.
Pan Ōshima pisze na kartce swój numer telefonu. – Jeżeli w nocy
będziesz miał ochotę z kimś porozmawiać, zadzwoń pod ten numer. Nie
krępuj się. I tak niezbyt głęboko śpię.
Dziękuję mu.
Tej nocy widzę ducha.
22

Ciężarówka wioząca pana Nakatę wjechała do Kōbe po piątej rano. Było już
zupełnie widno, ale za wcześnie na rozładunek – magazyn był jeszcze
zamknięty. Zaparkowali na szerokiej ulicy niedaleko portu i postanowili się
zdrzemnąć. Chłopak wyciągnął się na siedzeniu z tyłu przeznaczonym do
spania i zasnął, smacznie pochrapując. To chrapanie czasami wyrywało pana
Nakatę ze snu, lecz zaraz znów zapadał w przyjemną drzemkę. Bezsenność
była jedną z rzeczy, których jeszcze nigdy nie doświadczył.
Minęła ósma, gdy chłopak obudził się i ziewnął szeroko.
– No jak, dziadku? Zgłodniałeś? – zapytał, goląc się maszynką
elektryczną we wstecznym lusterku.
– Tak, Nakata ma wrażenie, że jest trochę głodny.
– To chodźmy gdzieś niedaleko zjeść śniadanie.
Od wyjazdu z Fujikawy aż do Kōbe pan Nakata spał przez większość
czasu. Chłopak prawie się nie odzywał. Prowadził samochód, słuchając
nocnego programu radiowego. Czasami śpiewał, wtórując piosenkom. Pan
Nakata nigdy wcześniej nie słyszał żadnej z nich. Musiały to być japońskie
piosenki, ale pan Nakata prawie wcale nie rozumiał słów. Czasami chwytał
tylko jakiś urywany wyraz. Wyjął z torby czekoladę i kulki ryżowe, które
dostał wczoraj od młodych urzędniczek w Shinjuku, i zjedli po połowie.
Chłopak palił jednego papierosa po drugim. Twierdził, że to pomaga mu
odpędzić senność. Przez to, kiedy dotarli do Kōbe, ubranie pana Nakaty było
całkowicie przesiąknięte dymem.
Pan Nakata wysiadł z ciężarówki z torbą i parasolem.
– Hej, dziadku, te bagaże lepiej zostawić w samochodzie. To bardzo
blisko, a po jedzeniu tu wrócimy – powiedział chłopak.
– Tak. Ma pan rację, ale Nakata jest spokojniejszy, jak ma przy sobie te
rzeczy.
– Ja cię… – chłopak zmrużył oczy. – No dobra, ja tego nie muszę nosić,
więc rób sobie, dziadku, co chcesz.
 – Nakata bardzo dziękuje.
– Jestem Hoshino. Jak ten Hoshino, co był trenerem drużyny Chūnichi
Dragons. Ale to nie rodzina.
– Tak. Panhoshino. Bardzo mi miło. Nakata nazywa się Nakata.
– Sam już na to wpadłem – powiedział pan Hoshino.

Chłopak najwyraźniej orientował się w tej okolicy, bo ruszył przed siebie

wielkimi krokami. Pan Nakata podążał za nim, prawie biegnąc. Weszli do
niewielkiej jadłodajni w bocznej uliczce. Była pełna kierowców ciężarówek i
robotników portowych. Ani jednego człowieka pod krawatem. Wszyscy jedli
śniadanie w poważnym skupieniu, jakby uzupełniali paliwo. Słychać było
szczęk naczyń, wołanie kelnerów przekazujących zamówienia i głos spikera
wiadomości NHK.
Chłopak wskazał jadłospis wiszący na ścianie. – Zamów sobie, na co
masz ochotę, dziadku. Tu dają tanio i dobrze jeść.
– Dobrze – powiedział pan Nakata i posłusznie patrzył przez pewien czas
na jadłospis, lecz szybko sobie przypomniał, że nie umie czytać. – Nakata
najmocniej przeprasza, Paniehoshino, ale nie jest zbyt rozgarnięty i nie umie
czytać.
– Ja cię… – odparł pan Hoshino z podziwem. – Nie umiesz czytać, tak?
To się dzisiaj rzadko spotyka. No, mniejsza o to. Ja zjem pieczoną rybę i
omlet, może być to samo?
– Tak. I pieczona ryba, i omlet to ulubione potrawy Nakaty.
– To całe szczęście.
– Węgorz też jest ulubioną potrawą Nakaty.
– Uhm. Ja też lubię węgorza. Ale nie można od samego rana jeść
węgorza.
– Tak. Poza tym pewien pan, nazywał się Panhagita, zaprosił Nakatę
wczoraj na węgorza.
– To całe szczęście – powiedział chłopak. – Zestaw z rybą pieczoną, do
tego omlet, dwa razy. Jedną porcję ryżu podwójną – krzyknął do kelnera.
– Zestaw z rybą pieczoną i omlet dwa razy. Jedna podwójna porcja ryżu!
– powtórzył tamten głośno.
 – To musi być niewygoda, jak się nie umie czytać – zwrócił się chłopak
do pana Nakaty.
– Tak. Czasami to sprawia kłopot. Tak długo jak Nakata nie opuszcza
dzielnicy Nakano w Tokio, nie odczuwa niewygody, ale kiedy wyjedzie tak
jak teraz poza Tokio, ma duży kłopot.
– Pewnie. Kōbe jest daleko od Nakano.
– Tak. Nakata nie wie też, gdzie jest północ i południe. Odróżnia tylko
prawą stronę od lewej. Przez to błądzi i nie może kupić biletu.
– Ale że też udało ci się mimo to aż tu zajechać!
– Tak. Różne osoby były dla Nakaty bardzo życzliwe. Panhoshino też się
do nich zalicza. Nakata nie wie, jak Panuhoshino dziękować.
– Jak człowiek nie umie czytać, to jednak musi być kłopot. Mój dziadek
miał sklerozę, ale przynajmniej czytać potrafił.
– Tak. Nakata jest szczególnie nierozgarnięty.
– Cała rodzina taka?
– Nie, nic podobnego. Młodszy brat jest dyre ktorem w jakimś itochū, a
najmłodszy pracuje w urzędzie, który się nazywa mini sterstwo handlu.
– Co ty powiesz! – chłopak był pełen podziwu. – To straszna inteligencja.
To tylko z tobą dziadku jest coś nie tak.
– Tak. Nakata miał kiedyś wypadek i przez to jest nierozgarnięty. I
dlatego zawsze mu zwracają uwagę, żeby się nie pchał do ludzi, bo sprawia
kłopot braciom i ich dzieciom.
– Bo to głupia sprawa, jak nagle wparaduje przy ludziach ktoś taki jak ty.
– Nakata nie bardzo rozumie trudne sprawy, ale dopóki był w Nakano,
nigdy się nie gubił. Pan Burmistrz mu pomagał i dobrze się dogadywał z
Kotami. Raz w miesiącu strzygł się i czasami nawet mógł zjeść węgorza. Ale
pojawił się Panjohnniewalker i Nakata nie mógł zostać w Nakano.
– Johnnie Walker?
– Tak. Człowiek w długich butach i wysokim czarnym kapeluszu. Ma
kamizelkę i laskę. Zbiera Koty i wyjmuje z nich dusze.
– No, mniejsza o to. Nie przepadam za długimi gadkami. W każdym razie
działy się różne rzeczy i wyjechałeś, dziadku, z Nakano.
– Tak. Nakata wyjechał z Nakano.
 – I gdzie dalej jedziesz?
– Nakata jeszcze nie bardzo wie. Po przyjeździe tutaj zrozumiał, że
będzie musiał przebyć most. Duży most niedaleko stąd.
– To znaczy jedziesz na Shikoku?
– Nakata najmocniej przeprasza, ale nie bardzo zna się na geografii. Za
mostem jest Shikoku?
– Tak jest. Duży most w tej okolicy to może tylko być most na Shikoku.
Są trzy. Jeden z Kōbe przez wyspę Awaji do Tokushimy. Drugi zaczyna się
poniżej Kurashiki i idzie do Sakaide. A trzeci łączy Onomichi z Imabari.
Wystarczyłby jeden, ale wtrącili się politycy i zbudowali aż trzy.
Chłopak wylał trochę wody ze szklanki na pokryty plastikiem stół i
narysował palcem uproszczoną mapę Japonii. Dodał trzy mosty łączące
wyspę Honshū z Shikoku.
– Te mosty są bardzo duże? – zapytał pan Nakata.
– Tak, wielkie nie na żarty.
– Ach tak? W każdym razie Nakata zamierza przebyć któryś z nich.
Prawdopodobnie najbliższy. Potem się zastanowi co dalej.
– To znaczy, że nie jedziesz do żadnych znajomych ani nic w tym
rodzaju?
– Nie. Nakata nie ma żadnych znajomych.
– Po prostu zamierzasz przejechać most, dostać się na Shikoku i tam
gdzieś pojechać?
– Tak. Tak właśnie jest.
– I nie wiesz, gdzie jest to gdzieś?
– Nie. Nakata nie ma pojęcia. Ale przypuszcza, że jak tam dotrze, pewnie
będzie wiedział.
– O w mordę – powiedział pan Hoshino. Przygładził włosy, sprawdził, że
koński ogon jest w porządku i znów założył czapkę drużyny Chūnichi
Dragons.

Wkrótce przyniesiono zestawy z pieczoną rybą. Jedli bez słowa.

– No jak, niezły omlet, co? – powiedział pan Hoshino.
 – Tak. Bardzo smaczny. Zupełnie inny niż te, które Nakata je zwykle w
Nakano.
– To jest omlet w stylu Kansai. Nie taki jak te suche podeszwy, które dają
w Tokio.
Potem w milczeniu zjedli do końca omlety, ostroboki pieczone z solą,
zupę miso z małżami, marynowaną rzepę, gotowany szpinak, wodorosty i ryż
do ostatniego ziarenka. Pan Nakata zawsze żuł każdy kęs dokładnie
trzydzieści dwa razy, więc zjedzenie wszystkiego zajęło mu dość dużo czasu.
– No, najadłeś się, dziadku?
– Tak. Nakata się najadł. A Panhoshino?
– Nawet ja się obżarłem. No jak? Jak człowiek zje dobre wielkie
śniadanie, to wpada w dobry humor, co?
– Tak. Wpada w bardzo dobry humor.
– No, nie chce ci się kupy?
– Tak. Rzeczywiście, Nakacie powoli się zachciało.
– No to idź zrób. Tam jest ubikacja.
– A Panhoshino nie musi?
– Ja sobie potem spokojnie zrobię. Idź pierwszy.
– Tak. Nakata bardzo dziękuje. W takim razie pójdzie zrobić kupę.
– Słuchaj, dziadku, nie ma co tak głośno o tym zawiadamiać. Ludzie
jeszcze jedzą.
– Tak. Nakata najmocniej przeprasza. Nie jest zbyt rozgarnięty.
– Uhm. No dobra, idź, dziadku, szybko.
– Czy Nakata może przy okazji umyć zęby?
– Możesz. Zęby też sobie umyj. Mamy jeszcze czas, więc rób sobie, co
chcesz. Ale wiesz co, dziadku, może przynajmniej parasol byś tu zostawił?
Przecież idziesz tylko do ubikacji.
– Dobrze, Nakata zostawi parasol.
Kiedy wrócił z ubikacji, pan Hoshino już zapłacił rachunek.
– Paniehoshino, Nakata ma pieniądze, proszę Nakacie pozwolić zapłacić
za śniadanie.
Chłopak potrząsnął głowa. – Nie trzeba, to nic wielkiego. Byłem dużo
winien swojemu dziadkowi w czasach, kiedy rozrabiałem.
– Tak. Ale Nakata nie jest dziadkiem Panahoshino.
– To moja sprawa i nie musisz się przejmować. Zamiast zawracać głowę,
daj sobie postawić.
Po krótkim namyśle pan Nakata postanowił przyjąć życzliwą ofertę
chłopaka. – Dziękuję bardzo. W takim razie Nakata dziękuje za poczęstunek.
– To tylko ostrobok i omlet w nędznej jadłodajni. Nie ma za co tak
dziękować.
– Ale teraz Nakata pomyślał, że ciągle korzysta z czyjejś uprzejmości i od
wyjazdu z Nakano prawie wcale nie wydaje pieniędzy.
– To duża rzecz – powiedział pan Hoshino z podziwem. – Nie każdemu
by się udało.
Nakata poprosił w jadłodajni o napełnienie termosu ciepłą herbatą.
Pieczołowicie umieścił go w torbie.

Wrócili do ciężarówki.
– Słuchaj, dziadku, chodzi o to jechanie na Shikoku…
– Tak.
– Po co ty tam jedziesz?
– Tego Nakata też za dobrze nie wie.
– Nie wiesz po co, nie wiesz gdzie. Ale tak czy inaczej jedziesz na
Shikoku.
– Tak. Nakata pojedzie dużym mostem.
– A za mostem różne rzeczy się wyjaśnią, tak?
– Tak. Prawdopodobnie tak. Ale Nakata nie będzie wiedział, dopóki nie
przejedzie mostu.
– Ja cię… Przejechanie mostu jest ważne.
– Tak. Przejechanie mostu jest bardzo ważne.
– O w mordę – pan Hoshino podrapał się po głowie.

Chłopak pojechał dostarczyć przywiezione meble do magazynu domu

towarowego. Pan Nakata czekał na niego, siedząc na ławeczce w niewielkim
parku niedaleko portu.
– Słuchaj, dziadku, nie ruszaj się stąd – powiedział chłopak. – Tam jest
ubikacja, ujęcie wody pitnej. Więcej chyba nic nie potrzeba. Jak się oddalisz,
zabłądzisz, a jak zabłądzisz, nie będziesz umiał wrócić.
– Tak. Bo to nie jest Nakano.
– Właśnie. To nie Nakano. Więc siedź tu spokojnie, nie ruszaj się stąd.
– Tak. Dobrze. Nakata się stąd nie ruszy.
– No. To ja jadę rozładować towar i wracam.
Pan Nakata posłusznie nie ruszył się na krok z ławki. Nie chodził nawet
do ubikacji. Nie nużyło go siedzenie przez dłuższy czas w jednym miejscu. A
raczej była to jedna z jego specjalności.
Z ławki można było zobaczyć morze, którego dawno nie widział. Kiedy
był mały, kilka razy pojechali z rodziną nad morze. Bawili się nad wodą w
kostiumach kąpielowych. Chodzili też zbierać małże w czasie odpływu. Ale
wspomnienia z tego okresu są strasznie mgliste. Wydaje się, jakby to się
zdarzyło w innym świecie. Nie pamięta, żeby potem widział morze.
Po dziwnym wypadku w górach w Yamanashi pan Nakata wrócił do
szkoły w Tokio. Lecz choć odzyskał świadomość i jego organizm zaczął
normalnie funkcjonować, całkowicie stracił pamięć, a umiejętności pisania i
czytania za nic nie mógł odzyskać. Nie mógł czytać podręczników, nie mógł
też zdawać egzaminów. Utracił całą wiedzę, jaką wcześniej posiadał,
znacznie zmniejszyła mu się umiejętność abstrakcyjnego myślenia. Mimo to
jakoś pozwolono mu skończyć szkołę. Nie rozumiał prawie nic z
przedmiotów, których uczono na lekcjach, lecz choć nic nie rozumiał, potrafił
siedzieć spokojnie w kącie klasy. Zawsze robił to, co nauczyciele mu kazali.
Nikomu nie sprawiał kłopotu. Dlatego nauczyciele właściwie zapominali o
jego istnieniu. Był jakby „niekłopotliwym gościem”.
Szybko zapomniano o fakcie, że przed dziwnym „wypadkiem” był
prymusem. Wszelkie szkolne uroczystości i imprezy odbywały się bez niego.
Z nikim się nie zaprzyjaźnił. Lecz pan Nakata nie przejmował się takimi
rzeczami. A raczej dzięki temu, że nikt nie zwracał na niego uwagi, mógł się
zatopić w swoim własnym świecie. Z zajęć szkolnych najbardziej wciągało
go zajmowanie się małymi zwierzętami (królikami i kózkami), które w
szkole hodowano, porządkowanie klombów i sprzątanie klasy. Zawsze
uśmiechnięty, pochłonięty był tymi pracami, które go nigdy nie nużyły.
Nie tylko w szkole, w rodzinie także prawie zapomniano o jego istnieniu.
Kiedy rodzice, przywiązujący wielką wagę do edukacji, zrozumieli, że
najstarszy syn nie umie czytać i nie jest w stanie kontynuować normalnej
nauki, przenieśli swoje zainteresowanie na resztę dzieci, które były zdolne, i
przestali zwracać na niego uwagę. Nie mógł iść do zwykłego gimnazjum,
więc po skończeniu szkoły podstawowej posłano go do krewnych
mieszkających w górach w prefekturze Nagano. Był to rodzinny dom matki.
Chodził tam do zawodowej szkoły rolniczej. Ponieważ nie umiał czytać, miał
trudności z lekcjami, lecz bardzo przypadły mu do gustu zajęcia praktyczne.
Gdyby koledzy gwałtownie mu nie dokuczali, pewnie zostałby rolnikiem.
Lecz przy każdej okazji bili tego obcego z miasta. W końcu odniósł tak
straszne obrażenia (zmiażdżyli mu płatek ucha), że dziadkowie postanowili
nie posyłać go więcej do szkoły. I wychował się, pomagając w domu. Był
posłusznym, grzecznym dzieckiem, dziadkowie go kochali.
W tamtym okresie zaczął rozumieć mowę kotów. Dziadkowie mieli kilka
kotów, które stały się jego bliskimi przyjaciółmi. Na początku były to tylko
ułamki rozmowy, lecz pan Nakata cierpliwie rozwinął tę umiejętność, jakby
opanowywał obcy język, i wkrótce mógł już prowadzić długie dyskusje.
Kiedy tylko miał czas, siadywał na werandzie i gawędził z kotami. Nauczyły
go wielu rzeczy o przyrodzie i świecie. W rzeczywistości większość
podstawowej wiedzy na temat funkcjonowania świata zawdzięczał kotom.
Gdy skończył piętnaście lat, zaczął pracować jako stolarz w pobliskiej
firmie wyrabiającej meble. Nie była to firma, a raczej warsztat rzemiosła
artystycznego, produkowane tam krzesła, stoły i komody dostarczano do
Tokio. Pan Nakata od razu polubił stolarkę. Był z natury uzdolniony
manualnie, pracochłonnym szczegółom poświęcał dużo czasu, bez zbędnego
gadania i narzekania, toteż spodobał się pracodawcy i był bardzo dobrze
traktowany. Czytanie projektów i obliczenia nie były jego mocną stroną, ale
wszystko poza tym wykonywał doskonale. Jeśli raz zapamiętał, jak się coś
robi, powtarzał to w nieskończoność, nigdy nie czując znużenia. Po dwóch
latach pracy jako czeladnik został zatrudniony na stałe.
Pracował tam do pięćdziesiątego roku życia. Nie ulegał wypadkom i nie
chorował. Nie pił, nie palił, nie zarywał nocy i nie przejadał się. Nie oglądał
telewizji, w radiu słuchał tylko gimnastyki porannej. Dzień po dniu wyrabiał
jedynie meble. W tym czasie poumierali dziadkowie i rodzice. Otoczenie
darzyło go życzliwością, lecz nie miał bliskich przyjaciół. No, ale na to nie
było rady. Przeciętnemu człowiekowi po dziesięciominutowej rozmowie z
panem Nakatą zaczynało brakować tematów.
Pan Nakata nie uważał takiego życia za szczególnie samotne albo
nieszczęśliwe. W ogóle nie odczuwał popędu płciowego i nigdy nie myślał,
że pragnie czyjegoś towarzystwa. Wiedział, że różni się od innych ludzi.
Zauważył też, że jego cień był bledszy, jaśniejszy niż cienie innych (choć
nikt inny tego nie zauważył). Jedynymi stworzeniami, które go rozumiały,
były koty. W wolne dni chodził do pobliskiego parku, przez cały dzień
siedział na ławce i rozmawiał z kotami. O dziwo, nigdy nie brakowało im
tematów.
Kiedy pan Nakata miał pięćdziesiąt dwa lata, umarł właściciel warsztatu i
niebawem interes zamknięto. Ciężkie, ponure meble w stylu ludowym nie
sprzedawały się już tak jak przedtem. Pracownicy się zestarzeli, a młodzi nie
byli zainteresowani takim tradycyjnym rzemiosłem. Wokół warsztatu, który
dawniej otaczały łąki, wyrosły osiedla mieszkaniowe i wkrótce posypały się
zażalenia w sprawie hałasu i dymu powstającego w czasie palenia wiórów.
Syn właściciela, prowadzący usługowe biuro księgowości w mieście, nie
miał oczywiście zamiaru przejmować warsztatu, więc po śmierci ojca od razu
go zamknął i sprzedał firmie handlującej nieruchomościami. Firma zrównała
warsztat z ziemią, przygotowała teren pod budowę i sprzedała go
deweloperowi. Deweloper postawił tam pięciopiętrowy blok. Wszystkie
mieszkania sprzedano w ciągu jednego dnia.
W ten sposób pan Nakata stracił pracę. Firma była obciążona długami,
więc otrzymał tylko niewielką odprawę. Później już nie znalazł zatrudnienia.
Dla człowieka po pięćdziesiątce nieumiejącego czytać i niemającego żadnych
umiejętności prócz wyrobu mebli w stylu ludowym praktycznie niemożliwe
jest znalezienie nowej pracy.
Przepracował w tym warsztacie trzydzieści siedem lat, nie opuszczając
ani jednego dnia, toteż zgromadził trochę na pocztowym rachunku
oszczędnościowym. Prawie nie wydawał na co dzień pieniędzy i
oszczędności pozwoliłyby mu na spędzenie spokojnej starości, nie musiałby
już pracować. Tymi pieniędzmi zawiadywał w imieniu nieumiejącego czytać
pana Nakaty jego brat cioteczny zatrudniony w urzędzie miejskim. Brat
cioteczny był życzliwy, lecz czasami bywał lekkomyślny. Za radą
nieuczciwego brokera wdał się w inwestowanie w blok mieszkalny w
niedalekim kurorcie narciarskim i popadł w wielkie długi. I prawie w tej
samej chwili, w której pan Nakata utracił pracę, zniknął gdzieś bez wieści z
całą rodziną. Podobno prześladowała go mafia wynajęta przez wierzycieli.
Nikt nie wiedział, gdzie jest. Nie wiedziano nawet, czy żyje.
Kiedy pan Nakata poszedł ze znajomym na pocztę i sprawdził stan konta,
odkrył, że zostało na nim zaledwie kilkadziesiąt tysięcy jenów. Dopiero co
przelana na konto odprawa także zniknęła. Trzeba przyznać, że miał
strasznego pecha. Stracił pracę i jednocześnie został bez grosza. Wszyscy
krewni mu współczuli, lecz oni też w mniejszym lub większym stopniu padli
ofiarą tego kuzyna. Potracili pieniądze, które mu pożyczyli, albo
gwarantowali jego pożyczki. Nie mieli nadwyżek pozwalających pomóc panu
Nakacie.
W końcu starszy z młodszych braci ściągnął go do Tokio i miał się nim
zaopiekować. Był właścicielem niewielkiego bloku z kawalerkami w
dzielnicy Nakano i administrował nim (odziedziczył go po rodzicach).
Zaoferował panu Nakacie jedno z mieszkań. Zarządzał pieniędzmi, które pan
Nakata dostał po rodzicach (nie było ich zbyt wiele) i załatwił mu w urzędzie
miejskim rentę inwalidzką. Na tym kończyła się jego „opieka”. Pan Nakata
nie umiał co prawda czytać, lecz potrafił wykonać większość potrzebnych na
co dzień czynności, i jeżeli miał dach nad głową i pieniądze na życie, mógł
sobie sam radzić bez niczyjej pomocy.
Bracia prawie się z nim nie kontaktowali. Widzieli się kilka razy tylko na
samym początku. Ponad trzydzieści lat żyli w oddaleniu, ich style życia
bardzo od siebie odbiegały. Nie czuli się związani z panem Nakatą, a nawet
gdyby się czuli, byli zbyt zajęci własnym życiem i nie mieli czasu dla
opóźnionego w rozwoju starszego brata.
Lecz pan Nakata nie cierpiał szczególnie z powodu tego chłodu
krewnych. Był przyzwyczajony do życia w pojedynkę, a poza tym czuł się
spięty, gdy ludzie zawracali sobie nim głowę i okazywali mu życzliwość. Nie
rozzłościło go nawet to, że brat cioteczny przepuścił oszczędności jego
całego życia. Oczywiście rozumiał, że „ma kłopot”, ale nie był szczególnie
rozczarowany. Nie rozumiał, co znaczy blok mieszkaniowy w kurorcie
narciarskim albo „inwestycja”. Nie wiedział nawet, na czym polega
„pożyczka”. Żył w świecie bardzo ograniczonego słownictwa.
Jeżeli chodzi o pieniądze, wiedział, jaką wartość ma pięć tysięcy jenów.
Powyżej tej sumy – sto tysięcy, milion, dziesięć milionów – było to jedno i to
samo. Czyli „dużo pieniędzy”. Miał przedtem oszczędności, ale nigdy ich nie
widział. Mówiono mu jedynie, że „obecnie ma tyle a tyle”. Były to dla niego
abstrakcyjne pojęcia. Dlatego teraz, kiedy pieniądze zniknęły, nie dotarło do
niego, ile stracił.
Z tego powodu żył w mieszkaniu udostępnionym mu przez brata,
otrzymywał rentę od miasta, jeździł autobusami miejskimi na specjalną
legitymację, rozmawiał w osiedlowym parku z kotami i spokojnie spędzał
dzień za dniem. Pewien kwartał dzielnicy Nakano stał się jego nowym
światem. Jak koty i psy wyznaczył sobie terytorium i poza wyjątkowymi
wypadkami go nie opuszczał. Tam żył sobie i nie musiał się o nic martwić.
Niczego mu nie brakowało, nic go nie złościło. Nie odczuwał samotności, nie
martwił się o przyszłość, nie ciepiał niewygody. Pogodnie i spokojnie
upływał mu dzień za dniem. Takie życie trwało ponad dziesięć lat.
Do pojawienia się Johnniego Walkera.

Od dawna nie widział morza. Ani w Nagano, ani w Nakano nie było morza.
Teraz po raz pierwszy uświadomił sobie, że na długo je utracił. Właściwie
nigdy nawet o nim nie myślał. Dla potwierdzenia kilka razy sam sobie
przytaknął. Zdjął czapkę, pogłaskał krótko ostrzyżone włosy. Z powrotem
nałożył czapkę i spojrzał na morze. O morzu wiedział tylko, że jest strasznie
duże, mieszkają w nim ryby i woda jest słona.
Siedząc na ławce, wdychał zapach bryzy, patrzył na latające mewy i
daleko zakotwiczone statki. Mógł tak patrzeć w nieskończoność. Czasami
bielusieńka mewa przylatywała na skwerek i przysiadała na trawniku
lśniącym zielenią początku lata. To połączenie kolorów było naprawdę
piękne. Pan Nakata zawołał coś na próbę do mewy chodzącej po trawie, lecz
ona zerknęła tylko na niego zimno i nie odpowiedziała. Kotów nie było
widać. Jeśli chodzi o zwierzęta, skwerek ten odwiedzały jedynie mewy i
wróble. Pan Nakata popijał właśnie herbatę z termosu, gdy zaczęło kropić,
więc rozpiął swój cenny parasol.

Kiedy pan Hoshino wrócił przed dwunastą, deszcz już nie padał. Pan Nakata
siedział nieporuszony na ławce ze złożonym parasolem i patrzył na morze.
Chłopak musiał gdzieś zostawić ciężarówkę, bo przyjechał taksówką.
– Słuchaj, dziadku, nie gniewaj się – powiedział. Na ramieniu miał torbę
ze sztucznego tworzywa. – Strasznie późno się zrobiło. Powinienem
wcześniej skończyć, ale było dużo zawracania głowy. Przy dostawach do
domów towarowych zawsze znajdzie się jakiś palant, który się wszystkiego
czepia.
– Nakacie to w ogóle nie przeszkadzało. Siedział tu i ciągle patrzył na
morze.
– Ja cię… – powiedział chłopak i spojrzał w tę samą stronę. Zobaczył tam
jedynie zniszczony falochron i morze z plamami oleju.
– Nakata od dawna nie widział morza.
– Chyba że tak.
– Nakata ostatni raz widział morze w szkole podstawowej. Był wtedy nad
morzem w Enoshima.
– To musiało być bardzo dawno temu.
– Japonia była wtedy pod okupacją amerykańską, nad morzem w
Enoshima było pełno amerykańskich żołnierzy.
– Chyba żartujesz, dziadku!
– Nie. To nie żart.
– Daj spokój, dziadku! Japonia nie mogła być pod okupacją
amerykańską.
– Nakata nie rozumie trudnych rzeczy. Ale Ameryka miała samoloty
B29. Zrzuciły na Tokio dużo wielkich bomb i dlatego Nakata pojechał do
prefektury Yamanashi. I tam zachorował.
– Ja cię… No, mniejsza o to. Nie przepadam za długimi gadkami. W
każdym razie chodźmy. Zrobiło się później, niż myślałem. Jak będziemy się
grzebali, dzień się skończy.
– A dokąd idziemy?
– Dokąd? Na Shikoku. Przejedziemy most. No, przecież chciałeś jechać
na Shikoku?
– Tak. Ale przecież Panhoshino ma pracę…
– Nie szkodzi. Z pracą zawsze się da jakoś załatwić. Ostatnio za ciężko
pracowałem i właśnie myślałem, żeby sobie wziąć trochę wolnego. Nigdy
jeszcze nie byłem na Shikoku. Nieźle będzie raz sobie pojechać. A poza tym
ty, dziadku, nie umiesz czytać, więc będzie łatwiej ze mną przy kupowaniu
biletów. A może nie chcesz, żebym z tobą jechał? Będę przeszkadzał?
– Nie, nie, skądże, Panhoshino nie będzie ani trochę przeszkadzał.
– No to załatwione. Sprawdziłem rozkład jazdy autobusów. Jedziemy na
Shikoku.
23

Tej nocy widzę ducha.

Nie wiem, czy „duch” to odpowiednie słowo. Ale w każdym razie nie jest to
żywa istota. Nie z tego rzeczywistego świata, to widać na pierwszy rzut oka.
Coś mnie budzi i widzę tę dziewczynę. Środek nocy, lecz w pokoju jest
zadziwiająco jasno. Przez okno wpada światło księżyca. Przed zaśnięciem
zasłoniłem okno, ale teraz firanka jest całkiem odsunięta. Wyraźnie
zarysowaną sylwetkę dziewczyny oblewa światło księżycowe o odcieniu
przypominającym biel kości.
Jest w moim wieku, ma piętnaście albo szesnaście lat. Raczej na pewno
piętnaście. Tak mi się zdaje. Jest duża różnica między piętnastym a
szesnastym rokiem życia. Dziewczyna jest drobna i wiotka, lecz prosto się
trzyma i nie sprawia wrażenia słabej. Włosy ma proste, mniej więcej do
ramion, z grzywką opadającą na czoło. Ma na sobie bladoniebieską sukienkę
rozszerzaną u dołu, ani długą, ani krótką. Nie nosi butów ani skarpetek.
Starannie zapięte guziczki mankietów. Sukienka ma duże okrągłe wycięcie
podkreślające kształtną szyję.
Siedzi przy biurku z brodą opartą na dłoni, patrzy gdzieś na ścianę.
Rozmyśla nad czymś. Ale nie jest to chyba nic skomplikowanego. Wydaje
się pogrążona w przyjemnych wspomnieniach z niedalekiej przeszłości.
Czasami w kącikach jej ust pojawia się jakby ślad uśmiechu. Lecz z powodu
cieni rzucanych przez światło księżyca nie widzę wyraźnie jej twarzy. Udaję,
że śpię. Nie wiem, co tu robi, ale w każdym razie nie chcę jej przeszkadzać.
Wstrzymuję oddech i staram się być niewidzialny.
Wiem, że ta dziewczyna jest „duchem”. Po pierwsze jest zbyt piękna. Nie
tylko ma piękne rysy. Cała jej postać jest zbyt idealna jak na żywą istotę.
Wygląda, jakby przyszła prosto z czyjegoś snu. Jej czyste piękno budzi we
mnie uczucie podobne do smutku. To bardzo naturalne uczucie, lecz choć jest
naturalne, nie zaistniałoby w zwykłych warunkach.
 Owinięty kołdrą, wstrzymuję oddech. Ona siedzi dalej nieporuszona z
brodą opartą na dłoniach. Czasami lekko przesuwa brodę i wtedy prawie
niezauważalnie zmienia się kąt nachylenia jej głowy. Jest to jedyny ruch w
pokoju. Zaraz za oknem widzę wielki krzew derenia lśniący cicho w blasku
księżyca. Wiatr ustał. Do moich uszu nie dociera żaden dźwięk. Czuję się,
jakbym nie wiadomo kiedy umarł. Umarłem i wraz z tą dziewczyną jestem
zanurzony na dnie jeziora kraterowego.
Nagle podnosi głowę, kładzie ręce na drobnych białych kolanach. Jakby
nagle sobie o czymś przypomniała, przestaje patrzeć na ścianę, odwraca się i
kieruje wzrok w moją stronę. Podnosi rękę ku czołu i odgarnia opadającą
grzywkę. Szczupłe bardzo dziewczęce paluszki zatrzymują się na chwilę na
czole, jakby próbowały sobie coś przypomnieć. Patrzy na mnie. Moje serce
głucho łomocze. O dziwo, nie czuję, że jestem obserwowany. Może nie
patrzy na mnie, a na coś, co jest za mną?
Na dnie naszego kraterowego jeziora panuje cisza. Wulkan wygasł już
dawno temu. Samotność nawarstwiła się tam jak miękkie błoto. Odrobina
światła przedarła się przez warstwę wody i oświetla okolicę bielą, która
wygląda jak pozostałość dalekiego wspomnienia. Głęboko na dnie nie widać
oznak życia. Jak długo patrzyła tak na mnie czy na miejsce, w którym się
znajduję? Zauważam, że zniknęły zasady rządzące czasem. Czas rozciąga się,
zatrzymuje się w zależności od potrzeb serca.
Nagle bez uprzedzenia dziewczyna wstaje z krzesła i cicho stąpając,
kieruje się ku drzwiom. Drzwi się nie otwierają, lecz ona bezszelestnie za
nimi znika.
Po jej wyjściu dalej tkwię pod kołdrą. Oczy mam ledwo otwarte i nie
ruszam się. Może jeszcze wróci, myślę. A właściwie myślę, że pragnę jej
powrotu. Lecz choć długo czekam, nie pojawia się. Podnoszę głowę i patrzę
na fosforyzujące wskazówki budzika przy łóżku. Trzecia dwadzieścia pięć.
Wstaję z łóżka i dotykam krzesła, na którym siedziała. Nie czuję ciepła.
Sprawdzam biurko. Może upadł na nie choć jeden włos? Lecz niczego nie
znajduję. Siadam na krześle, pocieram rękami policzki i wzdycham głęboko.
Nie mogę spać. Zasłaniam okno, wchodzę pod kołdrę, lecz za nic nie
mogę usnąć. Uświadamiam sobie, że ta tajemnicza dziewczyna dziwnie
mocno chwyciła mnie za serce. Najpierw poczułem, jak rodzi się w nim coś
gwałtownego, coś, czego nigdy jeszcze nie doświadczyłem. Zapuszcza w
mym sercu korzenie i rośnie. Moje gorące serce zamknięte w klatce z żeber
kurczy się niezależnie od mojej woli. Rozkurcza i kurczy.
Zapalam światło i czekam do świtu, siedząc na łóżku. Nie mogę czytać,
nie mogę też słuchać muzyki. Nic nie mogę robić. Pozostaje mi tylko siedzieć
i czekać do rana. Udaje mi się w końcu trochę zdrzemnąć, dopiero gdy niebo
jaśnieje. Podczas snu musiałem płakać, ponieważ kiedy się budzę, poduszka
jest wilgotna i zimna. Lecz nie wiem, dlaczego przelałem te łzy.

O dziewiątej z warkotem silnika mazdą miatą przyjeżdża pan Ōshima i razem

przygotowujemy się do otwarcia biblioteki. Kiedy wszystko jest gotowe,
robię dla niego kawę. Uczy mnie, jak ją parzyć. Miele się ziarna, gotuje wodę
w specjalnym czajniczku z wąskim dzióbkiem, aż porządnie zawrze, pozwala
się jej troszeczkę ostygnąć, a potem powoli parzy, zalewając kawę w
papierowym filtrze. Kiedy jest gotowa, pan Ōshima dodaje do niej jak jakiś
znak odrobinę cukru. Nie dolewa śmietanki. Twierdzi, że tak zaparzona kawa
jest najlepsza. Dla siebie robię herbatę Earl Grey. Pan Ōshima ma na sobie
brązową koszulę z krótkim rękawem z lśniącego materiału i białe płócienne
spodnie. Przeciera okulary nowiutką chusteczką wyjętą z kieszeni i spogląda
na mnie.
– Wyglądasz, jakbyś się nie wyspał – mówi.
– Mam prośbę.
– Proś, o co chcesz.
– Chciałbym usłyszeć Kafkę nad morzem. Czy można gdzieś znaleźć tę
płytę?
– Płytę kompaktową?
– Jeżeli byłoby to możliwe, wolałbym prawdziwą starą płytę. Chciałbym
tę piosenkę usłyszeć, tak jak kiedyś brzmiała. A to znaczy, że
potrzebowałbym też adapteru.
Pan Ōshima zamyśla się z palcami na skroniach. – Chyba w magazynku
jest stary adapter. Nie jestem pewien, czy jeszcze działa.
Magazynek jest niewielkim pomieszczeniem od strony parkingu. Jest tam
tylko niewielkie okienko pod sufitem. Zgromadzono w nim praktycznie bez
żadnego porządku różne przedmioty zebrane w różnych epokach przy
różnych okazjach: meble, naczynia, czasopisma, ubrania, obrazy… rzeczy
bardzo wartościowe i wyglądające na prawie bezwartościowe (tych jest o
wiele więcej).
– Ktoś będzie kiedyś musiał to uporządkować, ale na razie nie znalazł się
taki odważny – mówi pan Ōshima ponuro.
Na środku tego pomieszczenia przypominającego zaspę czasu
znajdujemy stary zestaw stereo firmy Sansui. Urządzenie samo w sobie jest
bardzo porządne, ale musiało już upłynąć ze dwadzieścia pięć lat, od kiedy
było najnowszym modelem. Pokryte jest białym kurzem. Wzmacniacz,
automatyczny adapter i niewielkie głośniki. Prócz adaptera znaleźliśmy też
kolekcję starych płyt. Beatlesi, Rolling Stonesi, Beach Boysi, Simon and
Garfunkel, Stevie Wonder… wyłącznie muzyka popularna z lat
sześćdziesiątych. Jest ich ze trzydzieści. Wyciągam płyty z koszulek. Ktoś
musiał je szanować, bo prawie nie mają rys. Nie są też spleśniałe.
W magazynku jest także gitara. Ma nawet wszystkie struny. Stosy starych
czasopism o nieznanych mi tytułach. Jest również rakieta tenisowa retro.
Wygląda to wszystko zupełnie jak ruiny niedalekiej przeszłości.
– Płyty, gitara i rakieta tenisowa pewnie należały do chłopaka pani Saeki
– mówi pan Ōshima. – Tak jak ci wcześniej mówiłem, mieszkał w tym
budynku, więc zdaje się, że wrzucono tu wiele jego rzeczy. Ten zestaw stereo
pochodzi chyba z trochę późniejszego okresu.
Zanosimy adapter i kolekcję płyt do pokoju. Odkurzam go, wsadzam
wtyczkę do kontaktu, podłączam do wzmacniacza. Zapala się zielone
światełko, a talerz adaptera zaczyna się gładko obracać. Światełko
wskazujące liczbę obrotów waha się przez chwilę, lecz wkrótce decyduje się i
zastyga w jednym miejscu. Sprawdzam, że igła jest stosunkowo porządna i
nastawiam czerwoną płytę Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band
Beatlesów [15] . Z głośników rozlega się dobrze znajomy wstęp gitarowy.
Dźwięk jest znacznie czystszy, niż się spodziewałem.
– Kraj boryka się z wieloma problemami, ale nasza technologia
przemysłowa jest godna szacunku – mówi pan Ōshima z podziwem. – Od tak
dawna nie był używany, a dźwięk jest, jak trzeba.
Przez pewien czas słuchamy Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band.
Wydaje mi się, że brzmi inaczej niż Sgt. Pepper’s, którego słuchałem z płyt
kompaktowych.
– No to mamy sprzęt odtwarzający – mówi pan Ōshima. – Znalezienie
singla Kafki nad morzem może być trudniejsze. Dziś to jest już duży rarytas.
Zapytam mamę. Ona może mieć. A nawet jeśli nie ma, może znać kogoś, kto
ma.
Kiwam głową.
Pan Ōshima podnosi wskazujący palec, jak nauczyciel zwracający uwagę
uczniowi. – Ale tak jak ci chyba wcześniej mówiłem, nigdy nie słuchaj tej
piosenki w obecności pani Saeki. Pod żadnym pozorem. Rozumiesz, prawda?
Kiwam głową.
– Zupełnie jak w filmie Casablanca – mówi pan Ōshima i nuci As Time
Goes By. – Nigdy nie graj tej piosenki.
– Chciałbym o coś zapytać – decyduję się zadać pytanie. – Czy bywa
tutaj jakaś mniej więcej piętnastoletnia dziewczyna?
– Tutaj, to znaczy w tej bibliotece?
Kiwam głową. Pan Ōshima lekko przechyla głowę i zastanawia się.
– O ile wiem, nie ma tu żadnej mniej więcej piętnastoletniej dziewczyny
– mówi, a potem patrzy mi w oczy, zupełnie jakby zaglądał przez okno do
pokoju. – Dlaczego zadajesz takie dziwne pytanie?
– Bo zdaje mi się, że niedawno taką widziałem.
– Niedawno, to znaczy kiedy?
– Wczoraj w nocy.
– Wczoraj w nocy widziałeś tu gdzieś piętnastoletnią dziewczynę?
– Uhm.
– Jaka była?
Czerwienię się lekko. – Zwyczajna. Włosy do ramion, niebieska
sukienka.
– Ładna?
Kiwam głową.
– To musiała być chwilowa wizja zrodzona z twoich pragnień – mówi
pan Ōshima z uśmiechem. – Na świecie zdarzają się różne zadziwiające
rzeczy. A poza tym być może to nie jest takie niezwykłe w przypadku
zdrowego heteroseksualisty jak ty.
Przypominam sobie, że pan Ōshima widział mnie w górach nagiego i
czerwienię się jeszcze mocniej.
W czasie przerwy południowej pan Ōshima ukradkiem przekazuje mi
kwadratową kopertę z singlem Kafki nad morzem. – Mama miała, tak jak
myślałem. Ma aż pięć. Nigdy niczego się nie pozbywa. Nie jest w stanie
niczego wyrzucić. To kłopotliwy nawyk, ale w takich przypadkach się
przydaje.
– Dziękuję.
Wracam do pokoju i wyjmuję płytę z koperty. Prawdopodobnie nigdy nie
była używana, tylko gdzieś sobie leżała – jest zupełnie nowa. Najpierw
oglądam zdjęcie na okładce. Jest na nim dziewiętnastoletnia pani Saeki.
Siedzi przy pianinie w studiu nagraniowym i patrzy w obiektyw. Brodę
oparła na dłoni, łokieć spoczywa na półeczce na nuty, lekko przechyliła
głowę, na jej ustach błąka się nieśmiały, lecz naturalny uśmiech. Wargi
ładnie się w nim rozciągnęły, w kącikach ust czarujące drobniutkie
zmarszczki. Nie jest chyba w ogóle umalowana. Plastikową spinką podpięła
grzywkę, żeby nie opadała na czoło. Spomiędzy włosów przeziera połowa
prawego ucha. Krótka, luźna sukienka bez wzorów w kolorze
bladoniebieskim. Na lewej ręce cienka srebrna bransoletka – to jedyna
ozdoba, jaką ma na sobie. Piękne bose stopy. Obok stołka fortepianowego
leży para delikatnych sandałków.
Wygląda jak jakiś symbol. Prawdopodobnie symbol jakiegoś czasu i
jakiegoś miejsca. I pewnego rodzaju stanu ducha. Tak jak wróżka narodzona
z tego szczęśliwego przypadkowego spotkania. Naiwne, niewinne myśli,
których nic nie zakłóci, unoszą się wokół niej jak nasionka wiosny. Na
zdjęciu czas się całkowicie zatrzymał. Rok 1966 – scena z czasów długo
przed moim urodzeniem.
Oczywiście od początku wiedziałem, że dziewczyna, która wczoraj
przyszła do mojego pokoju, była panią Saeki. Nie miałem co do tego żadnych
wątpliwości. Chciałem się tylko upewnić.
Na zdjęciu pani Saeki ma dziewiętnaście lat i w porównaniu z
piętnastolatką ma nieco doroślejsze, dojrzalsze rysy. Jeżeli miałbym się
doszukać jakiejś różnicy, zarys jej twarzy jest może nieco ostrzejszy.
Zniknęło coś w rodzaju niepewności. Ale ogólnie mówiąc, w wieku lat
dziewiętnastu wyglądała mniej więcej tak samo jak w wieku piętnastu. Jej
uśmiech jest taki sam jak uśmiech dziewczyny, którą widziałem wczoraj. Tak
samo opiera brodę na dłoniach, tak samo przechyla głowę. Rysy twarzy i
wrażenie są identyczne jak u współczesnej pani Saeki – co jest właściwie
naturalne. W wyrazie twarzy i gestach obecnej pani Saeki potrafię dostrzec i
dawną dziewiętnastolatkę, i piętnastolatkę. Regularne rysy i właściwe
wróżkom oderwanie od rzeczywistości też dadzą się zauważyć. Nawet jej
figura jest prawie taka sama. Bardzo mnie ta myśl cieszy.
Lecz na zdjęciu z okładki wyraźnie widać, co straciła pani Saeki w
średnim wieku. A mianowicie brak jej pewnego rodzaju siły, która przedtem
od niej biła. Nie było to coś imponującego, na pokaz, a czysta, naturalna
moc, przemawiająca wprost do serca, bezbarwna i przezroczysta jak
wytryskująca cicho spomiędzy skał czysta woda. Ta siła stała się
szczególnym blaskiem, który bije od całej postaci dziewiętnastoletniej pani
Saeki siedzącej przy pianinie. Patrząc na uśmiech czający się na jej wargach,
można dostrzec piękną drogę, jaką przebywa szczęśliwe serce. Tak samo jak
udaje się zatrzymać pod powiekami blask odmalowany w ciemności przez
świetlika.
Z okładką płyty w ręku siedzę dłuższy czas na brzegu łóżka. Nie myślę o
niczym, po prostu spędzam czas. Potem otwieram oczy, podchodzę do okna i
nabieram w płuca świeżego powietrza. Wiatr niesie zapach morza. To wiatr
wiejący przez sosnowy zagajnik. Wczoraj niewątpliwie widziałem w tym
pokoju piętnastoletnią panią Saeki. Prawdziwa pani Saeki oczywiście żyje.
Kobieta po pięćdziesiątce wiedzie na tym rzeczywistym świecie rzeczywiste
życie. Teraz też pewnie pracuje przy biurku w gabinecie na piętrze. Jeżeli
wyjdę z pokoju i wejdę po schodach, będę mógł ją zobaczyć. Porozmawiać z
nią. A mimo to widziałem tu jej ducha. Ludzie nie mogą istnieć jednocześnie
w dwóch miejscach, powiedział pan Ōshima. Ale w pewnych wypadkach
może się to zdarzyć. Jestem o tym przekonany. Można za życia zostać
duchem.
Jest jeszcze jedna ważna rzecz: ten duch mnie pociąga. Pociąga mnie nie
pani Saeki tu i teraz, a piętnastoletnia pani Saeki, której już tu nie ma. I
pociąga bardzo mocno. Tak mocno, że nieomal nie da się tego wyrazić
słowami. Jest to rzeczywisty fakt, nie da się mu zaprzeczyć. Być może ta
dziewczyna nie jest rzeczywistą panią Saeki. Lecz w mojej piersi kołacze
teraz głośno moje rzeczywiste serce. Tak samo jak rzeczywista była krew,
którą miałem na piersi tamtego wieczoru.

Zbliża się czas zamykania biblioteki i pani Saeki schodzi na dół. Jej obcasy
tak samo jak zwykle postukują na schodach. Na jej widok sztywnieję, serce
podchodzi mi do gardła i głośno wali. Widzę w niej tę piętnastoletnią
dziewczynę. Zupełnie jakby zapadła w sen zimowy w jakimś zakątku ciała
dorosłej kobiety, jak jakieś małe zwierzątko. Widzę ją.
Pani Saeki zadaje mi jakieś pytanie, lecz ja nie mogę odpowiedzieć. Nie
mogę nawet zrozumieć, o co pyta. Jej słowa docierają oczywiście do moich
uszu. Wprawiają w drżenie bębenki, te wibracje są przekazywane do mózgu i
zmieniane w słowa. Lecz słowa nie łączą się ze znaczeniem. Czerwienię się
zmieszany i mamroczę coś bez sensu. Pan Ōshima odpowiada zamiast mnie.
Przytakuję mu. Pani Saeki uśmiecha się, żegna z nami i wychodzi. Z
parkingu słychać silnik golfa. Oddala się, wkrótce cichnie. Pan Ōshima
zostaje i pomaga mi zamknąć bibliotekę.
– Czy ty przypadkiem się w kimś nie zakochałeś? – pyta. – Wydajesz się
całkiem nieprzytomny.
Milczę, ponieważ nie wiem, co odpowiedzieć. Potem pytam: – Wie pan,
to trochę dziwne pytanie, ale czy można za życia zostać duchem?
Pan Ōshima przerywa porządkowanie biurka recepcji i spogląda na mnie.
– Bardzo interesujące pytanie. Czy to jest pytanie o ludzkiego ducha w
sensie literackim, czyli metaforycznym? Czy też pytasz o rzeczywistość?
– Pewnie chodzi mi o sens rzeczywisty.
– Przy założeniu, że duchy są rzeczywiste, prawda?
– Uhm.
Pan Ōshima zdejmuje okulary, przeciera chusteczką i nakłada. – Nazywa
się je „duchami żyjących”. Nie wiem, jak za granicą, ale w Japonii bardzo
często pojawiają się w utworach literackich. Na przykład świat Opowieści o
księciu Genji roi się od duchów żyjących. W okresie Heian [16] , a
przynajmniej w świecie emocjonalnym tego okresu, w niektórych
przypadkach można było zostać za życia duchem, przemieszczać się w
przestrzeni i realizować swoje zamierzenia. Czytałeś Opowieść o księciu
Genji?
Potrząsam głową.
– W bibliotece mamy kilka wersji napisanych współczesnym językiem,
powinieneś przeczytać. Na przykład pani Rokujō, która była kochanką
księcia Hikaru, dręczona gwałtowną zazdrością o jego żonę, panią Aoi, stała
się demonem i opętała ją. Nawiedzała ją co noc, aż w końcu zabiła.
Wiadomość, że pani Aoi oczekuje dziecka księcia Hikaru, stała się bodźcem
dla tej nienawiści. Książę zwołał mnichów buddyjskich, którzy odprawiali
egzorcyzmy i starali się odpędzić demona, lecz jego gniew był tak silny, że
nic nie mogło mu się przeciwstawić.
Najciekawsze w tej opowieści jest to, że pani Rokujō wcale się nie
zorientowała, że czasami zmienia się w ducha. Dręczona złymi snami budziła
się, czuła, że jej długie włosy przesiąkły zapachem kadzidła i nie wiedząc, co
się dzieje, wpadała w popłoch. Był to zapach kadzidła używanego podczas
egzorcyzmów. Sama o tym nie wiedząc, przesuwała się w przestrzeni,
przechodziła tunelem podświadomości i docierała do sypialni pani Aoi. Jest
to jedna z najbardziej przejmujących, mrożących krew w żyłach scen w
Opowieści o księciu Genji. Później dowiaduje się, co nieświadomie uczyniła,
obawia się kary za grzechy, goli głowę i idzie do klasztoru.
Świat dziwów to inaczej ciemność naszych serc. Zanim w
dziewiętnastym wieku pojawili się Freud oraz Jung i rzucili światło
psychoanalizy na naszą podświadomość, korelacja między tymi dwiema
ciemnościami – ciemnością prawdziwą i ciemnością serca – była dla ludzi
oczywista, nie wymagała zastanowienia, nie była nawet metaforą. A gdyby
się cofnąć dalej w przeszłość, nie była nawet korelacją. Do czasu
wynalezienia żarówki przez Edisona większość świata była dosłownie
pogrążona w mroku. I ta zewnętrzna, fizyczna ciemność, i wewnętrzna
ciemność duszy mieszały się, bez wyraźnej lini podziału, były bezpośrednio
powiązane w taki sposób – mówiąc to, pan Ōshima przyciska dłonie ciasno
jedną do drugiej. – W czasach Murasaki Shikibu żyjące duchy były
zjawiskami ze świata dziwów, lecz jednocześnie bardzo naturalnymi,
bliskimi człowiekowi stanami emocjonalnymi. Dla ówczesnych ludzi
prawdopodobnie niemożliwe było rozważanie tych dwóch ciemności
oddzielnie. Ale w naszym świecie już tak nie jest. Całkowicie zniknęła
ciemność świata zewnętrznego, lecz ciemność serca pozostała niezmieniona.
To, co nazywamy ego albo świadomością, jest w większości zatopione w
strefie tej ciemności, jak góra lodowa. Ta separacja w pewnych przypadkach
wywołuje w nas poczucie głębokiej sprzeczności i popłoch.
– Pana dom w górach otaczała prawdziwa ciemność.
– Tak. Masz rację. Tam jest jeszcze prawdziwa ciemność. Czasami jadę
tylko po to, żeby ją zobaczyć.
– Czy ludzie zawsze zostają duchami za życia z powodu takich
negatywnych uczuć? – pytam.
– Nie starcza mi wiedzy, żeby wyciągnąć takie wnioski. Ale o ile
wiadomo mnie, niedouczonemu i pozbawionemu talentów człowiekowi, takie
duchy żyjących powstają prawie zawsze z negatywnych uczuć. Gwałtowne
uczucia targające ludźmi są zazwyczaj indywidualne i negatywne. I duchy
naturalnie się z nich rodzą. Niestety, nie ma przypadków ludzi, którzy stali
się duchami za życia, chcąc doprowadzić do pokoju na świecie albo
zrealizować jakiś logiczny cel.
– A z miłości?
Pan Ōshima siada na krześle i zamyśla się. – To trudne pytanie. Nie
umiem na nie odpowiedzieć. Mogę tylko stwierdzić, że nigdy nie trafiłem na
taki konkretny przykład. Weźmy Po deszczu przy księżycu. Jest tam opowieść
pod tytułem Powrócę w dniu chryzantem. Czytałeś?
– Nie.
– Ueda Akinari napisał Po deszczu przy księżycu pod koniec okresu
Edo [17] , lecz opowieści rozgrywają się w okresie Sengoku [18] . W tym
sensie Ueda Akinari jest nieco retro albo miał tendencje nostalgiczne.
Zaprzyjaźnia się dwóch samurajów i ślubują sobie braterstwo. To był dla
samurajów bardzo ważny związek. Ślubowanie braterstwa oznaczało, że
zawierzali sobie nawzajem swoje życie. Byli gotowi oddać je za tego
drugiego. Na tym polegało braterstwo.
Mieszkali z dala od siebie i służyli różnym panom. Jeden z nich przyrzekł
drugiemu, że na pewno przybędzie do niego w odwiedziny w dniu, gdy
zakwitną chryzantemy. W takim razie przygotuję się na twoje przybycie,
odparł drugi. Lecz samuraj, który miał odwiedzić przyjaciela, został
zamieszany w jakieś intrygi w księstwie feudalnym i uwięziono go. Nie
wolno mu wyjść. Nie wolno mu nawet wysłać listu. Wkrótce lato dobiega
końca, nadchodzi jesień i okres kwitnienia chryzantem. Nie uda mu się
spełnić przyrzeczenia danego przyjacielowi. Dla samuraja przyrzeczenie jest
najważniejsze. Honor jest cenniejszy od życia. Ten samuraj popełnia harakiri,
jego dusza przebywa setki mil i odwiedza przyjaciela. Posiedzieli, popatrzyli
na chryzantemy, nagadali się za wszystkie czasy, a potem duch zniknął z
powierzchni ziemi. To pięknie napisana historia.
– Ale musiał umrzeć, żeby się stać duchem.
– Tak, musiał. Wydaje się, że ludzie nie mogą zostać żywymi duchami z
powodu honoru, miłości czy przyjaźni. Muszą najpierw umrzeć. Odrzucają
życie dla honoru, miłości lub przyjaźni i zostają duchami. O ile wiem, to
właśnie zło jest przyczyną, dla której można zostać duchem żyjącego.
Negatywne myśli.
Zastanawiam się nad tym.
– Ale może są przykłady, kiedy ludzie stają się żywymi duchami w
wyniku pozytywnych uczuć, z miłości, tak jak mówiłeś. Nie studiowałem
dogłębnie tego problemu. Niewykluczone, że to może się zdarzyć. Mówią, że
miłość może zmienić świat, więc wszystko jest możliwe.
– Proszę pana – pytam – czy pan był kiedyś zakochany?
Zagląda mi w oczy jakby zniecierpliwiony. – O rany, a co ty sobie
wyobrażasz? Nie jestem rozgwiazdą ani leszczyną. Jestem człowiekiem z
krwi i kości. Pewnie, że byłem zakochany.
– Nie mówiłem tego w tym sensie – mówię, czerwieniąc się.
– Wiem – odpowiada pan Ōshima i uśmiecha się łagodnie.

Po jego odejściu wracam do pokoju, włączam adapter i nastawiam płytę

Kafka nad morzem. Ustawiam obroty na 45, opuszczam igłę. Czytając tekst z
okładki, słucham.

Kafka nad morzem

Ty jesteś hen na krańcu świata

Ja przy kraterze wygasłego wulkanu
W cieniu drzwi stoją słowa
Potraciły litery

Księżyc oświetla śpiącą jaszczurkę

Z nieba spadają rybki
Za oknem są żołnierze
O skamieniałych sercach

(refren)
Na krześle nad morzem siedzi Kafka
 Myśli o wahadle poruszającym świat
Kiedy zamyka się krąg serc

Cień nieruchomego Sfinksa

Staje się nożem
I przebija twoje sny

Palce topielicy szukają kamienia

Który otwiera wejście
Podnosząc rąbek błękitnej szaty
Patrzy na Kafkę nad morzem

Słucham płyty trzykrotnie. Najpierw pojawia mi się w głowie wątpliwość:

dlaczego piosenka z takim tekstem stała się wielkim przebojem i sprzedano
ponad milion płyt? Słowa nie są może niezrozumiałe, ale bardzo symboliczne
i mają wydźwięk surrealistyczny. A przynajmniej nie jest to piosenka, którą
łatwo każdemu od razu zapamiętać i nucić pod nosem. Lecz kiedy słucham
jej kilka razy, tekst zaczyna po trochu brzmieć bardziej swojsko. Słowa jedno
po drugim przenikają mi do serca i zadomawiają się. To przedziwne uczucie.
Tworzą się obrazy przerastające znaczenie, unoszą jak wycięte z papieru i
zaczynają żyć własnym życiem. Zupełnie jak w głębokim śnie.
Przede wszystkim muzyka jest wspaniała. Piękna melodia bez żadnych
udziwnień. Ale wcale nie jest zwyczajna. Głos pani Saeki naturalnie się z nią
stapia. Nie ma siły wokalnej zawodowej piosenkarki ani jej techniki, lecz jej
głos miękko obmywa świadomość słuchacza, jak wiosenny deszczyk
skrapiający kamienne stopnie w ogrodzie. Zaśpiewała, akompaniując sobie
na pianinie, a potem dodano niewielką sekcję smyczków i obój. Pewnie nie
było pieniędzy – to skromna aranżacja nawet jak na tamte czasy – ale dzięki
temu utwór ma w sobie świeżość, nie dodano nic niepotrzebnego.
W refrenie pojawiają się dwa przedziwne akordy. Pozostałe są
wyjątkowo proste i często spotykane, tylko te dwa nieprzyjemnie
awangardowe. Na początku trudno się zorientować, co to za akordy. Przy
pierwszym słuchaniu przez chwilę mam w głowie zamęt. Mówiąc przesadnie,
czuję się nieomal zdradzony. Nieoczekiwana inność tych akordów wstrząsa
mną, wypełnia niepokojem. Zupełnie jakby niespodziewanie powiał z jakiejś
szpary zimny wiatr. Po refrenie powraca jednak początkowa piękna melodia i
prowadzi nas do poprzedniego świata, harmonijnego i bliskiego. Zimny wiatr
już się tu nie dostaje. Wkrótce piosenka dobiega końca, fortepian wydaje
ostatni dźwięk, smyczki cicho podtrzymują akord i obój zamyka melodię,
pozostawiając po sobie echo.
Po kilkakrotnym wysłuchaniu zaczynam rozumieć co prawda w bardzo
ogólnym sensie, dlaczego ten utwór zawładnął sercami tylu ludzi.
Bezpośrednio i gładko zlały się w nim w jedną całość wrodzony talent i
bezinteresowne uczucie. To zespolenie jest tak całkowite, że można je wręcz
nazwać cudownym. Mieszkająca na prowincji nieśmiała dziewiętnastoletnia
dziewczyna napisała tekst piosenki o tęsknocie za dalekim ukochanym,
usiadła przy pianinie, skomponowała muzykę i zaśpiewała bez żadnej
afektacji. Napisała tę piosenkę nie dla innych, a dla siebie, chcąc choć trochę
podnieść się na duchu. Ta niewinność cicho, lecz niewątpliwie wzrusza
słuchacza.
Przyrządzam skromną kolację z tego, co jest w lodówce. Potem jeszcze
raz nastawiam Kafkę nad morzem. Siedząc na krześle, zamykam oczy i
wyobrażam sobie, jak dziewiętnastoletnia pani Saeki śpiewa tę piosenkę,
akompaniując sobie na pianinie w studiu nagraniowym. Rozmyślam nad
gorącymi myślami w jej sercu. I o tym jak te uczucia musiały zostać
nieoczekiwanie zniszczone bezsensowną przemocą.
Piosenka dobiega końca, igła unosi się i ramię aparatu wraca na widełki.

Pani Saeki musiała napisać słowa Kafki nad morzem w tym pokoju.
Słuchając piosenki, stopniowo nabieram takiej pewności. Kafka nad morzem
to ten chłopak z olejnego obrazu na ścianie. Siadam na krześle i tak samo jak
dziewczyna zeszłej nocy opieram brodę na dłoniach, a następnie kieruję
wzrok w to samo miejsce na ścianie. Wisi tam ten obraz. Chyba nie ma
wątpliwości. Pani Saeki patrzyła w tym pokoju na obraz i myśląc o chłopaku,
napisała tekst Kafki nad morzem. Prawdopodobnie w godzinie najgłębszej
nocnej ciemności.
Podchodzę do ściany i dokładnie oglądam obraz z bliska. Chłopak patrzy
w dal. Jego oczy mają zagadkową głębię. Na niebie, po stronie, w którą
patrzy, unosi się kilka wyraźnie zarysowanych chmur. W największej z nich
rzeczywiście można dostrzec kształt leżącego Sfinksa. Sfinks – szukam w
pamięci – zdaje się, że pokonał go młody Edyp. Dostał zagadkę i rozwiązał
ją. Gdy potwór zrozumiał, że został pokonany, popełnił samobójstwo,
rzucając się w przepaść. Dzięki temu osiągnięciu Edyp został królem Teb i
związał się z matką, będącą królową.
A imię Kafka? Przypuszczam, że tajemnicza atmosfera samotności
unosząca się wokół chłopca na obrazie przywiodła jej na myśl świat powieści
Kafki. Dlatego nazwała go Kafka nad morzem. Dusza błądząca samotnie po
absurdalnej plaży. Prawdopodobnie stąd wzięło się imię Kafka.
Prócz zbieżności imienia i historii ze Sfinksem w kilku miejscach w
tekście można znaleźć podobieństwa do mojej sytuacji. „Z nieba spadają
rybki” to przecież dokładnie to, co zdarzyło się w pasażu handlowym w
Nakano – z nieba spadły sardynki i ostroboki. „Cień staje się nożem i
przebija twoje sny” może oznaczać, że ojciec został zabity nożem. Przepisuję
tekst do zeszytu linijka po linijce i czytam kilka razy. Podkreślam fragmenty,
które mnie niepokoją. Całość jest tak sugestywna, że się w niej gubię.

W cieniu drzwi stoją słowa

Potraciły litery

Palce topielicy szukają kamienia

Który otwiera wejście

Za oknem są żołnierze
O skamieniałych sercach

Co mogą znaczyć te wersy? A może choć wyglądają na powiązane, to tylko

zbieg okoliczności? Podchodzę do okna i patrzę na ogród. Na dworze
zaczyna zapadać blady zmierzch. Siadam na kanapie w czytelni i otwieram
Opowieść o księciu Genji we współczesnej wersji Tanizakiego. O dziesiątej
kładę się do łóżka, gaszę lampkę nocną, zamykam oczy. I czekam na powrót
piętnastoletniej pani Saeki.
24

Gdy autobus z Kōbe zatrzymał się przed dworcem w Tokushimie, było już po
ósmej wieczorem.
– No, to jesteśmy na Shikoku – powiedział pan Hoshino.
– Tak. To był naprawdę wspaniały most. Nakata nigdy przedtem nie
widział tak wielkiego – odparł pan Nakata.
Wysiedli z autobusu, znaleźli ławkę i przez pewien czas siedzieli
bezczynnie, rozglądając się wokoło.
– No i co? Miałeś, dziadku, jakieś objawienie, dokąd teraz iść, co robić? –
zapytał chłopak.
– Nie. Nakata dalej nie ma pojęcia.
– No to mamy mały kłopot.
Pan Nakata długo pocierał dłonią głowę, jakby nad czymś rozmyślał.
– Paniehoshino – powiedział.
– No?
– Nakata najmocniej przeprasza, ale chce spać. Jest strasznie śpiący. Tak
że prawie mógłby tu na miejscu usnąć.
– Zaraz, chwileczkę – zawołał chłopak w pośpiechu. – Co ja zrobię, jak
mi tu, dziadku, zaśniesz? Zaraz poszukamy jakiegoś hotelu, wytrzymaj
ciutkę.
– Tak. Nakata postara się trochę wytrzymać i nie usnąć.
– Hej, a co z żarciem?
– Nakata dziękuję za posiłek. Chce tylko spać.
Chłopak w pośpiechu w informacji turystycznej znalazł tradycyjny
japoński hotel ze śniadaniem, niezbyt drogi, i upewnił się telefonicznie, że
mają wolne pokoje. Hotel był położony w pewnej odległości od dworca, więc
złapali taksówkę. Po wejściu do pokoju od razu poprosili pokojówkę o
rozłożenie materaców [19] . Pan Nakata nie brał kąpieli. Rozebrał się tylko,
owinął kołdrą i w następnej chwili oddychał już spokojnym oddechem
śpiącego.
Przed zaśnięciem powiedział: – Nakata sądzi, że będzie długo spał, więc
proszę się nie przejmować. Będzie po prostu spał.
– Dobra, śpij sobie, dziadku, ile chcesz, ja nie będę przeszkadzał – odparł
chłopak, a pan Nakata w mgnieniu oka zapadł w głęboki sen.
Chłopak wziął spokojnie kąpiel, a potem wyszedł do miasta.
Pospacerował trochę bez celu, żeby się zorientować w okolicy, a później
wstąpił do baru sushi, który był po drodze. Wypił jedno piwo i zjadł kolację.
Miał niezbyt mocną głowę – po jednym średnim piwie wpadał w dobry
humor i czerwieniał na twarzy. Następnie poszedł do salonu pachinko, gdzie
w ciągu godziny przegrał trzy tysiące jenów. Kilka osób rzuciło mu
zdziwione spojrzenia, ponieważ ciągle miał na głowie czapkę baseballową
drużyny Chūnichi Dragons. Pewnie nikt prócz mnie w Tokushimie nie chodzi
po ulicy w czapce drużyny z Nagoyi, pomyślał.
Gdy wrócił do hotelu, pan Nakata spał głęboko dokładnie w tej samej
pozycji co przedtem. W pokoju paliło się światło, lecz to mu najwyraźniej
wcale nie przeszkadzało. Dobrze być takim beztroskim, pomyślał chłopak.
Zdjął czapkę, hawajską koszulę, dżinsy i w samej bieliźnie wsunął się pod
kołdrę. Zgasił światło. Lecz nie mógł usnąć. Może dlatego, że czuł się
nieswojo w nowym miejscu? O rany, trzeba było iść do agencji towarzyskiej
i przelecieć jakąś dziewczynę, pomyślał. Jednak kiedy leżał tak w ciemności,
słuchając spokojnego, regularnego oddechu pana Nakaty, pożądanie płciowe
wydało mu się czymś nie na miejscu. Sam nie wiedząc dlaczego, zawstydził
się, że wizyta w agencji towarzyskiej w ogóle przyszła mu do głowy.
Nie mógł usnąć, wpatrywał się w ciemny sufit i zaczynał mieć
wątpliwości, co właściwie robi w tanim hotelu w Tokushimie z tym dziwnym
staruszkiem, który nie wiadomo skąd się wziął. Normalnie byłby dziś
wieczorem w ciężarówce wracającej do Tokio. Teraz znalazłby się w
okolicach Nagoyi. Dosyć lubił swoją pracę, poza tym w Tokio miał znajomą
dziewczynę, która by się z nim umówiła, gdyby zadzwonił. Lecz po
dostarczeniu mebli do domu towarowego, wiedziony jakimś impulsem,
skontaktował się ze znajomym kierowcą w Kōbe i poprosił, żeby zrobił za
niego kurs powrotny do Tokio. Zadzwonił do firmy, wymusił na nich trzy dni
urlopu i pojechał prosto na Shikoku z panem Nakatą. W niewielkiej torbie
miał tylko ubranie na zmianę i przybory toaletowe.
 Chłopak początkowo zainteresował się panem Nakatą, ponieważ
wyglądem i sposobem mówienia przypominał mu jego własnego zmarłego
dziadka. Lecz kiedy z nim trochę porozmawiał, podobieństwo do dziadka
zdawało się mniejsze, natomiast zaciekawił go sam pan Nakata. Nie dało się
ukryć, że coś jest nie tak z jego sposobem mówienia, a jeszcze bardziej nie
tak z tym, co mówił. Jednak w jego dziwactwie było coś, co chwytało za
serce. Chłopak chciał wiedzieć, dokąd pan Nakata się wybiera i co dalej
zamierza.

Pan Hoshino urodził się w rodzinie chłopskiej, miał czterech braci, on był
trzeci z kolei. Do końca gimnazjum zachowywał się stosunkowo dobrze, ale
w zawodówce wpadł w złe towarzystwo i zaczął chuliganić. Kilka razy
wylądował na policji. Jakoś pozwolono mu skończyć szkołę, nie mógł jednak
znaleźć żadnej porządnej pracy, miał kłopoty z dziewczyną i nie wiedząc, co
począć, poszedł do wojska [20] . Chciał prowadzić czołgi, lecz odpadł na
egzaminie kwalifikacyjnym, i przez większość służby był kierowcą wielkich
wozów transportowych. Po trzech latach zrezygnował ze służby i znalazł
pracę kierowcy w firmie transportowej. Od sześciu lat jeździł na długich
trasach.
Prowadzenie wielkiej ciężarówki odpowiadało mu. Zawsze lubił mieć
styczność z maszynami, a do tego siedząc na wysokim siedzeniu kierowcy i
ściskając wielką kierownicę, czuł się jak pan na zamku. Oczywiście praca
była ciężka. Godziny też zwariowane. Ale nie zniósłby chodzenia codziennie
rano do byle jakiej firmy i harowania cały dzień pod okiem szefa.
Od dziecka był zadziorny. Drobny, szczupły, nie wyglądał groźnie, lecz
był silny. Do tego, jak mu nerwy puściły, nie mógł się opanować, w jego
oczach pojawiał się błysk szaleństwa i kiedy miało dojść do starcia,
przeciwnik zwykle dawał za wygraną. W wojsku, a nawet później, już jako
kierowca, nadal często wdawał się w bójki. Oczywiście raz wygrywał, raz
przegrywał. Ale wygranie albo przegranie bójki do niczego nie prowadziło.
Zrozumiał to dopiero bardzo niedawno. Sam się dziwił, że nigdy nie został
poważnie ranny.
Kiedy w szkole średniej zszedł na złą drogę i miewał kłopoty z policją, za
każdym razem przychodził po niego dziadek. Przepraszał i wnuka
wypuszczali. W drodze powrotnej zawsze wstępowali do restauracji i dziadek
fundował mu coś dobrego do jedzenia. Nawet przy tych okazjach nie mówił
nic trącącego kazaniem. Rodzice nigdy się po niego nie fatygowali. Byli
biedni, ledwo wiązali koniec z końcem, i nie mieli czasu na zawracanie sobie
głowy trzecim z kolei synem, który zszedł na złą drogę. Czasami się
zastanawiał, co by się z nim stało, gdyby nie dziadek. Dziadek przynajmniej
pamiętał o jego istnieniu i przejmował się nim.
A mimo to chłopak ani razu mu nie podziękował. Nie wiedział, jak
dziękować, a do tego zaprzątało go tylko to, jak przetrwać. Wkrótce po tym,
jak wstąpił do wojska, dziadek zmarł na raka. Pod koniec miał demencję i
nawet nie poznawał wnuka. Od śmierci dziadka chłopak ani razu nie był w
rodzinnym domu.

Kiedy obudził się o ósmej następnego ranka, pan Nakata dalej spał głęboko i
nawet nie drgnął. Oddychał równie spokojnie i regularnie jak poprzedniego
wieczoru. Chłopak zszedł na dół, zjadł w dużej sali śniadanie wraz z innymi
gośćmi. Było skromne, lecz na życzenie podawano dokładkę zupy miso i
ryżu.
– A drugi gość z pańskiego pokoju nie je śniadania? – zapytała
pokojówka.
– Jeszcze smacznie śpi. Zdaje się, że nie będzie jadł. Przepraszam za
kłopot, ale proszę jeszcze nie sprzątać pościeli.
Przed południem pan Nakata dalej spał, więc chłopak postanowił
przedłużyć pobyt w hotelu o kolejną noc. Potem wyszedł, wstąpił do
restauracji specjalizującej się głównie w potrawach z makaronem gryczanym,
ale zjadł ryż z kurczakiem i jajkiem. Następnie pospacerował po okolicy,
wszedł do kawiarni na kawę, wypalił papierosa i przeczytał kilka komiksów.
Kiedy wrócił do hotelu, pan Nakata ciągle spał. Dochodziła druga.
Trochę zaniepokojony chłopak położył mu rękę na czole. Zupełnie normalne.
Ani gorące, ani zimne. Oddech nadal cichy, regularny, na policzkach zdrowy
rumieniec. Zdawało się, że nic mu nie dolega. Po prostu spokojnie sobie śpi.
Nawet nie obraca się na drugi bok.
– Czy można tak długo spać? Czy to nie szkodzi na zdrowie? – zapytała
zmartwiona pokojówka, która przyszła zobaczyć, jak się sprawy mają.
– Był bardzo zmęczony – odparł Hoshino. – Niech sobie pośpi tak długo,
jak chce.
 – Nigdy jeszcze nie widziałam, żeby ktoś tak spał.
Przyszła pora kolacji, lecz pan Nakata niezmiennie spał. Chłopak poszedł
do jadłodajni podającej curry z ryżem. Zjadł podwójną porcję wołowiny w
sosie curry i sałatkę. Odwiedził ten sam salon pachinko co poprzedniego
wieczoru i pograł przez godzinę. Tym razem nie wydał nawet tysiąca jenów,
za to wygrał dwa kartony marlboro. Z papierosami pod pachą wrócił do
hotelu o pół do dziesiątej. Ku jego zdziwieniu pan Nakata jeszcze spał.
Chłopak policzył godziny. Pan Nakata spał już od ponad dwudziestu
czterech godzin. Mówił co prawda, że będzie długo spał i żeby się nie
przejmować, ale to jednak za długo. Chłopak poczuł się dziwnie samotny. Co
zrobi, jeżeli pan Nakata już się nie obudzi?
– O w mordę – powiedział, potrząsając głową.

Lecz kiedy obudził się następnego ranka o siódmej, pan Nakata już nie spał i
wyglądał przez okno.
– No, dziadku, w końcu wstałeś – powiedział chłopak z ulgą.
– Tak. Nakata dopiero co się obudził. Nie wie, jak długo spał, ale ma
wrażenie, że dość długo. Czuje się prawie jak nowo narodzony.
– Dość to mało powiedziane. Spałeś, dziadku, od dziewiątej wieczorem
przedwczoraj. Jednym ciągiem przez trzydzieści cztery godziny. Prawdziwa z
ciebie Śpiąca Królewna.
– Tak. Nakata jest głodny.
– No pewnie. Przecież nic nie jadłeś od prawie dwóch dni.
Zeszli do sali na dół na śniadanie.
– Ten pan dużo śpi, ale jak już wstanie, to dużo je. Najada się za dwa dni
– powiedziała kelnerka.
– Tak. Nakata musi porządnie jeść.
– To zdrowo.
– Tak. Nakata nie umie czytać, ale nigdy nie miał dziury w zębie i nigdy
nie używał okularów. Nigdy nie był też u lekarza. Nie sztywnieje mu kark i
co rano robi jak trzeba kupkę.
– To nie byle co – powiedziała pokojówka z podziwem. – A dzisiaj co
panowie będą robić?
 – Ruszamy na zachód – odparł pan Nakata bez wahania.
– Aha, na zachód. Stąd na zachód to znaczy do Takamatsu, tak?
– Nakata jest nierozgarnięty i nie zna się na geografii.
– Na razie jedźmy do Takamatsu, dziadku – powiedział pan Hoshino. – A
potem możemy się zastanowić, co dalej.
– Tak. Na razie jedźmy do Takamatsu. Potem się zastanowimy co dalej –
zgodził się pan Nakata.
– Zdaje się, że to dość nietypowa wycieczka – stwierdziła pokojówka.
– Nie da się ukryć – odparł chłopak.

Po powrocie do pokoju pan Nakata od razu poszedł do ubikacji. W tym

czasie chłopak ciągle ubrany w bawełniane hotelowe kimono położył się na
brzuchu na macie i oglądał wiadomości w telewizji. Nie podawali nic
ważnego. Brak postępów w śledztwie dotyczącym zabójstwa znanego
rzeźbiarza w Nakano. Nie było naocznych świadków, przedmioty należące
do zmarłego znalezione na miejscu zbrodni też nie dostarczyły poszlak.
Policja poszukuje miejsca pobytu piętnastoletniego syna rzeźbiarza, który
zaginął niedługo przed wypadkiem.
O rany, ma dopiero piętnaście lat, pomyślał pan Hoshino. Dlaczego
ostatnio sami piętnastoletni chłopcy popełniają brutalne przestępstwa? W
wieku piętnastu lat sam ukradł z parkingu motocykl i jeździł na nim bez
prawa jazdy. Dlatego nie miał prawa krytykować innych. Oczywiście
pożyczenie sobie motocykla a zabicie ojca to dwie różne sprawy. Ale to, że
sam nie zabił własnego ojca, było może tylko kwestią szczęśliwego
przypadku. Bo przecież ojciec go często lał.
Kiedy pan Nakata wrócił z ubikacji, wiadomości akurat się kończyły.
– Paniehoshino, czy Nakata może o coś zapytać?
– No?
– Paniehoshino, czy przypadkiem nie boli pana w krzyżu?
– No, jak człowiek długo jest kierowcą, to krzyż boli. Nie ma kierowcy,
co jeździ w długie trasy i krzyż go nie boli. Tak samo jak nie ma pitchera w
baseballu, którego nie bolałoby ramię. No, a skąd ci to nagle przyszło do
głowy, dziadku?
 – Kiedy Nakata spojrzał na plecy Panahoshino, nagle tak mu się wydało.
– Ja cię…
– Czy Nakata mógłby dotknąć?
– Czemu nie.
Pan Nakata usiadł okrakiem na udach leżącego na brzuchu chłopaka.
Położył dłonie na jego kościach biodrowych i zastygł w bezruchu. Chłopak w
tym czasie oglądał w porannym programie plotki o świecie artystycznym.
Słynna aktorka zaręczyła się z niezbyt znanym młodym pisarzem. Takie
wiadomości go nie interesowały, ale nie było nic innego nadającego się do
oglądania, więc patrzył. Podobno dochody aktorki były dziesięciokrotnie
większe od dochodów pisarza. Pisarz nie był szczególnie przystojny ani nie
wyglądał na nadmiernie inteligentnego. Chłopak pokręcił głową.
– No, coś takiego nie może się udać. Na pewno jest tu jakieś
nieporozumienie.
– Paniehoshino, ma pan trochę wykrzywione kości.
– Bo długo prowadziłem wykrzywione życie. To nic dziwnego –
powiedział chłopak, ziewając.
– Jak się to tak zostawi, może się zrobić bardzo źle.
– Tak mówisz?
– Będzie bolała głowa, nie będzie można zrobić kupki, może wypaść
dysk.
– No to mam mały kłopot.
– Trochę zaboli, dobrze?
– Nie krępuj się, dziadku.
– Szczerze mówiąc, porządnie zaboli.
– No, dziadku, mnie od urodzenia zdrowo naparzali, w domu, w szkole,
w wojsku. Nie ma się czym chwalić, na palcach mogę policzyć dni, kiedy mi
się nie dostało. Teraz to już niech boli, niech parzy, swędzi, łaskocze, niech
będzie słodkie czy ostre, wszystko jedno. Rób co chcesz.
Pan Nakata zmrużył oczy, skupił się i starannie sprawdził położenie
kciuków na biodrach pana Hoshino. Kiedy upewnił się, że są tam, gdzie
trzeba, powoli zwiększał nacisk, patrząc na reakcję chłopaka. Wziął głęboko
oddech, wydał krótki okrzyk jak ptak zimą i ze wszystkich sił wcisnął palce
między kości i mięśnie. Ból, który poczuł chłopak, był niewyobrażalny.
Ogromna błyskawica przeszyła mu mózg, w głowie miał pustkę. Zabrakło
mu tchu. Czuł się, jakby został zrzucony z wysokiej wieży w głąb piekieł.
Nie mógł nawet jęknąć. Z nadmiaru bólu nie był w stanie myśleć. Wszystkie
myśli spłonęły i rozpierzchły się na boki, wszystkie odczucia
zintensyfikowały się w bólu. Zdawało mu się, że rozpadł się na kawałki.
Nawet śmierć nie powinna wywołać takiej destrukcji. Nie mógł otworzyć
oczu. Ślinił się, leżąc bezradnie na brzuchu. Z oczu płynęły mu strumienie
łez. Ten straszny stan trwał pewnie około trzydziestu sekund.
W końcu chłopak złapał oddech, podniósł się niepewnie na łokciach.
Mata zafalowała groźnie jak morze przed burzą.
– Czy bolało?
Chłopak poruszył kilka razy głową, jakby chcąc się upewnić, że jeszcze
żyje. – Bolało to mało powiedziane. Czuję się, jakby mnie obdarto ze skóry,
wbito na pal, roztarto na proch w moździerzu, a na koniec przebiegło po mnie
wielkie stado wściekłych krów. Coś ty mi, dziadku, u licha zrobił?
– Nakata ustawił kości tak, jak powinny być. Teraz na dłuższy czas
będzie spokój. Krzyż nie będzie bolał. I kupkę będzie można robić.
Rzeczywiście, kiedy gwałtowny ból odszedł jak fala odpływu, chłopak
zauważył, że czuje się dziwnie lekki w krzyżu. Zniknęła zwykła ociężałość.
W skroniach też czuł ulgę, lepiej mu się oddychało. Zauważył, że ma ochotę
na wypróżnienie.
– Uhm, rzeczywiście, czuję, że tu i tam mi się polepszyło.
– Tak. To wszystko było z winy bioder.
– Ale, kurczę, bolało – powiedział pan Hoshino i westchnął.

Pojechali pociągiem ekspresowym do Takamatsu. Chłopak zapłacił za hotel i

bilety. Pan Nakata upierał się, że on chce ponosić koszty, lecz chłopak go nie
słuchał.
– Ja na razie zapłacę, a potem możemy się rozliczyć. Nie lubię, jak
dorośli mężczyźni się kłócą o płacenie.
– Tak. Nakata nie bardzo się orientuje w pieniądzach, więc zdaje się na
Panahoshino.
 – Ale wiesz, dziadku, od tego twojego masażu bardzo mi ulżyło. Daj
sobie choć trochę podziękować. Dawno się tak dobrze nie czułem. Jakbym
był innym człowiekiem.
– To naprawdę bardzo dobrze. Nakata nie wie, co to ma saż, ale kości są
dość ważne.
– Ja też nie jestem pewien, jak to się nazywa, czy to masaż, fizykoterapia
czy kręgarstwo, ale najwyraźniej masz do tego talent, dziadku. Jakbyś brał za
to pieniądze, mógłbyś nieźle zarobić. Gwarantuję ci. Na samych moich
kolegach kierowcach zbiłbyś majątek.
– Patrząc na plecy Panahoshino, Nakata zauważył, że kości są
przesunięte. Jak coś jest przesunięte, Nakata ma ochotę to naprawić. Przez
długi czas robił meble, to pewnie dlatego. Kiedy widzi coś przekrzywionego,
chce wszystko prostować. Już taki ma charakter. Ale po raz pierwszy
wyprostował kości.
– Pewnie na tym polega talent – powiedział chłopak z podziwem.
– Przedtem Nakata umiał rozmawiać z Kotami.
– Co ty powiesz?
– Ale od niedawna już tego nie potrafi. To pewnie z winy
Panajohnniegowalkera.
– Aha.
– Jak Panhoshino wie, Nakata nie jest rozgarnięty i nie bardzo rozumie
skomplikowane rzeczy, a ostatnio zdarza się dużo dosyć skomplikowanych
rzeczy. Na przykład z nieba spadają rybki i pijawki.
– Ja cię…
– Ale Nakata bardzo się cieszy, że poprawiło się w krzyżu. Dobry humor
Panahoshino oznacza dobry humor Nakaty.
– Ja też się bardzo cieszę.
– To dobrze.
– No, ale jeśli chodzi o te pijawki na parkingu w Fujikawie…
– Tak, Nakata dobrze pamięta te pijawki.
– Czy przypadkiem nie miałeś z tym, dziadku, nic wspólnego?
Pan Nakata zamyślił się na chwilę, co mu się rzadko zdarzało. – Nakata
nie jest pewien. Ale kiedy rozpiął parasol, z nieba spadło dużo pijawek.
 – Ja cię…
– Zabijanie jest pod każdym względem złe – powiedział pan Nakata i
zdecydowanie skinął głową.
– No pewnie. Zabijanie jest złe – zgodził się chłopak.
– Tak – pan Nakata powtórnie zdecydowanie skinął głową.

Wysiedli na dworcu w Takamatsu. Weszli do jadłodajni przed dworcem i

zjedli zupę z makaronem udon. Z okna widać było kilka wielkich dźwigów
portowych. Siedziały na nich liczne mewy. Pan Nakata metodycznie
smakował każdą nitkę makaronu.
– Bardzo dobry makaron – powiedział.
– To całe szczęście. No jak, to miejsce mniej więcej pasuje?
– Tak. Zdaje się, że tu jest dobrze. Nakata ma takie wrażenie.
– Czyli miejsce pasuje. No, to co dalej robimy?
– Trzeba poszukać Kamienia otwierającego wejście.
– Kamienia otwierającego wejście?
– Tak.
– Ja cię… To pewnie długa historia, co?
Pan Nakata przechylił miseczkę i wypił zupę do ostatniej kropli. – Tak.
To długa historia. Ale jest za długa i Nakata nie rozumie, o co w niej chodzi.
Nakata myśli, że jak tam będziemy, to pewnie się dowiemy.
– Jak zwykle: jak tam będziemy, to się dowiemy.
– Tak, tak jest.
– I nie będzie wiadomo, póki tam nie będziemy.
– Tak, Nakata nie będzie miał pojęcia, póki tam nie będzie.
– No, mniejsza o to. Szczerze mówiąc, ja też nie przepadam za zbyt
długimi historiami. W każdym razie trzeba znaleźć ten kamień otwierający
wejście.
– Tak, tak jest.
– No, a gdzie on jest?
– Nakata nie ma pojęcia.
– Mogłem się tego domyślać – powiedział pan Hoshino i pokręcił głową.
25

Drzemię, budzę się, zapadam w krótką drzemkę i znów się budzę – to się
powtarza kilka razy. Nie chcę przegapić momentu, kiedy się pojawi. Lecz
nagle orientuję się, że już siedzi na tym samym krześle co wczoraj.
Fosforyzujące wskazówki budzika pokazują, że jest po piątej. Zasłona, którą
niewątpliwie zaciągnąłem przed zaśnięciem, została nie wiadomo kiedy
odsłonięta. Tak samo jak wczorajszej nocy. Lecz nie ma księżyca. To jedyna
różnica. Chmury są gęste, może nawet trochę pada. W pokoju jest znacznie
ciemniej niż wczoraj, przez okno wpada tylko przesiane między drzewami
słabe światło latarni z ogrodu. Oczy przywykają do tej ciemności dopiero po
pewnym czasie.
Dziewczyna siedzi z brodą opartą na dłoniach i wpatruje się w obraz na
ścianie. Ubrana jest tak samo jak wczoraj. Z powodu ciemności, nawet
wytężając wzrok, nie mogę dostrzec jej twarzy. Ale za to kontury postaci i
twarzy są zadziwiająco wyraźne, unoszą się w półmroku, mają głębię. Nie ma
wątpliwości, że to pani Saeki, gdy była młodą dziewczyną.
Wygląda, jakby głęboko nad czymś rozmyślała. A może po prostu
pogrążona jest w głębokim, długim śnie? Nie, może ona jest głębokim,
długim snem pani Saeki? Tak czy inaczej wstrzymuję oddech, żeby nie
zachwiać równowagi tego miejsca. Nie poruszam się. Od czasu do czasu
spoglądam tylko na zegarek i sprawdzam, która godzina. Czas płynie powoli,
lecz równomiernie, niewątpliwie.
Znienacka zaczyna mi gwałtownie bić serce. Twardy, głuchy dźwięk,
jakby ktoś pukał uparcie do drzwi. Ten dźwięk rozlega się w cichym pokoju
w środku nocy z pewnym rodzajem determinacji. Najbardziej przeraża mnie
samego, nieomal mam ochotę wyskoczyć z łóżka.
Czarna sylwetka lekko drży. Dziewczyna podnosi głowę i wytęża w
mroku słuch. Bicie mojego serca dociera do jej uszu. Lekko przechyla głowę,
jak leśne zwierzątko, które skupia się na jakimś nieznanym dźwięku. Potem
zwraca głowę w moją stronę. Lecz mnie nie widzi. Poznaję to. Nie jestem
częścią jej snu. Nasze światy są od siebie oddzielone niewidzialną granicą.
 Wkrótce gwałtowne bicie mojego serca uspokaja się równie
nieoczekiwanie, jak się rozpoczęło. Oddech też wrócił do normy. Znowu
próbuję udawać, że mnie tu nie ma. Dziewczyna przestaje nasłuchiwać. Jej
wzrok powraca do Kafki nad morzem. Tak jak przedtem opiera łokcie na
biurku, twarz na dłoniach, jej myśli wracają do chłopaka z letniego obrazu.
Siedzi tak około dwudziestu minut, a później znika. Tak samo jak
wczoraj wstaje z krzesła, boso podchodzi bezszelestnie do drzwi i znika, nie
otwierając ich. Przez pewien czas leżę bez ruchu, potem podnoszę się na
łóżku, wstaję. Nie zapalając światła, w ciemności siadam na krześle, na
którym jeszcze przed chwilą siedziała dziewczyna. Kładę ręce na biurku i
sycę się echem jej obecności. Z zamkniętymi oczami wchłaniam drżenie jej
serca i napełniam nim swoje. Nie otwieram oczu.
Uświadamiam sobie, że łączy mnie z nią przynajmniej jedno: oboje
jesteśmy zakochani w kimś, kogo już nie ma na tym świecie.
Niedługo zasypiam. Lecz jest to niespokojny sen. Ciało pragnie
głębokiego snu, ale świadomość nie zasypia. Ja kołyszę się między jednym a
drugim jak wahadło. Nadchodzi świt i choć nie jest jeszcze zupełnie widno,
ptaki podnoszą wrzawę w ogrodzie i ich głosy całkowicie wybijają mnie ze
snu.

Wciągam dżinsy, wkładam podkoszulek, na niego koszulę z długim rękawem

i wychodzę na dwór. Jest po szóstej, jeszcze nikogo nie widać. Przechodzę
uliczką ze starymi domami, przez sosnowy zagajnik mający stanowić zaporę
od wiatru, mijam wał ochronny i wychodzę nad morze. Prawie nie czuję
powiewu. Niebo pokrywa warstwa szarych chmur, ale na razie nie zanosi się
na deszcz. Chmury pochłaniają różne dźwięki znad ziemi jak materiał
dźwiękochłonny. Idę nadmorskim deptakiem i wyobrażam sobie, że ten
chłopiec z obrazu pewnie przyniósł leżak właśnie na tę plażę i tu usiadł. Lecz
nie potrafię ustalić, w którym miejscu. W tle obrazu były jedynie plaża,
horyzont, niebo i chmury. I wyspa. Ale wysp jest kilka, a nie pamiętam
dokładnie kształtu tej z obrazu. Siadam na plaży i tworzę z palców ramkę.
Umieszczam w niej chłopca na krześle. Bezwietrzne niebo przecina biała
mewa, jakby niezdecydowana. Drobne fale rytmicznie uderzają o brzeg,
rysują na piasku krzywe linie i cofają się, zostawiając po sobie trochę białej
piany.
 Uświadamiam sobie, że jestem zazdrosny o chłopca z obrazu.
– Jesteś zazdrosny o chłopca z obrazu – szepcze mi do ucha chłopiec
zwany Kawką.

Jesteś zazdrosny o tego biednego zaledwie dwudziestoletniego chłopaka,

bezsensownie zamordowanego, bo wzięto go za kogoś innego – jesteś
zazdrosny, choć minęło już trzydzieści lat. Gwałtowna zazdrość nieomal
zapiera ci dech w piersi. Po raz pierwszy w życiu doznajesz uczucia
podobnego do zazdrości. W końcu zrozumiesz, co to za uczucie.
Rozejdzie się płomieniami po twoim sercu jak ogień po polu.
Nigdy jeszcze nikomu niczego nie zazdrościłeś ani nie pragnąłeś być
kimś innym. Ale teraz z całego serca zazdrościsz temu chłopcu. Myślisz,
że gdybyś tylko mógł, chciałbyś się z nim zamienić. Nawet wiedząc, że w
wieku dwudziestu lat zostaniesz poddany torturom i zatłuczony na
śmierć metalową rurą. Myślisz sobie, że to by ci nie przeszkadzało. Że
mimo to chciałbyś być tym chłopakiem i od piętnastego do dwudziestego
roku życia bezgranicznie kochać prawdziwą panią Saeki i być przez nią
bezgranicznie kochanym. Trzymać ją w ramionach, ile tylko
zapragniesz, kochać się z nią wiele, wiele razy. Myślisz, że chciałbyś
dotknąć każdego skrawka jej ciała, żeby ona dotknęła każdego skrawka
twojego ciała. A po śmierci wypalić się w jej sercu jako pewna historia,
obraz. Pragniesz, by cię co noc kochała we wspomnieniach.
Tak, znajdujesz się w strasznie dziwnym położeniu. Kochasz wizję
dziewczyny, której już nie ma i zazdrościsz chłopakowi, który już nie
żyje. A mimo to nigdy przedtem nie doświadczyłeś równie realnych i
bolesnych uczuć. I nie ma wyjścia. Nie ma nawet możliwości znalezienia
wyjścia. Błądzisz w labiryncie czasu. A największy problem polega na
tym, że nie masz najmniejszej ochoty stamtąd wyjść. Prawda?

Pan Ōshima przychodzi później niż wczoraj. Do tego czasu odkurzam na

parterze i piętrze, skrapiam wodą ścieżki, żeby się nie kurzyło w ogrodzie,
przecieram biurka, krzesła i szyby, otwieram okna, sprzątam łazienkę,
opróżniam kosze na śmieci, zmieniam wodę w wazonach. Zapalam światło w
bibliotece, włączam komputer z katalogiem. Pozostaje tylko otworzyć bramę.
Pan Ōshima sprawdza wszystko po kolei i kiwa głową z zadowoleniem. –
Masz bardzo dobrą pamięć i szybko pracujesz.
Nastawiam wodę i robię mu kawę. Ja, tak jak wczoraj, piję herbatę Earl
Grey. Na dworze zaczyna padać. Dość silny deszcz. W oddali słychać
grzmot. Nie ma jeszcze południa, a wokoło ciemno jak o zmierzchu.
– Proszę pana, mam pewną prośbę.
– Jaką?
– Czy dałoby się gdzieś znaleźć nuty Kafki nad morzem?
Pan Ōshima zamyśla się na chwilę. – Jeżeli piosenka jest w katalogu
wydawnictwa muzycznego w internecie, pewnie da się je za pewną opłatą
ściągnąć. Potem sprawdzę.
– Dziękuję.
Pan Ōshima przysiada na krawędzi biurka, wrzuca do filiżanki maleńką
kostkę cukru i starannie miesza łyżeczką. – Ta piosenka ci się spodobała?
– Bardzo.
– Ja też ją lubię. Jest piękna, a jednocześnie niezwykła. Prosta, lecz pełna
głębi. Przebija z niej charakter autorki.
– Co prawda słowa są bardzo symboliczne.
– Od niepamiętnych czasów nie da się oddzielić poezji od symbolizmu.
Tak jak nie można oddzielić piratów od rumu.
– Myśli pan, że pani Saeki wiedziała, co te słowa znaczą?
Pan Ōshima podnosi głowę, wsłuchuje się w grzmot, oblicza odległość, a
potem spogląda na mnie. Potrząsa głową.
– Niekoniecznie. Symbolizm i znaczenie to dwie różne rzeczy.
Prawdopodobnie znalazła właściwe słowa, pomijając zbędne długie
formalności jak znaczenie czy logika. Schwytała je we śnie, jakby lekko
chwytała w locie motyle. Artysta to człowiek, który ma kwalifikacje do
pomijania zbędnych dłużyzn.
– To znaczy, że pani Saeki znalazła te słowa w jakiejś szczególnej, innej
przestrzeni, na przykład we śnie?
– Większość wybitnych wierszy właśnie tak powstaje. Jeżeli słowa nie
znajdą proroczego tunelu, który poprowadzi je do czytelnika, nie spełnią
swojej roli jako poezja.
– Ale jest wiele wierszy, które udają, że to potrafią.
 – Masz rację. Bo nietrudno jest udać coś takiego, jeżeli człowiek opanuje
pewien trik. Używa się odpowiednio symboliczne słowa i powstaje coś
przypominającego wiersz.
– Lecz w Kafce nad morzem czuje się coś bardzo szczerego.
– Jestem tego samego zdania. Słowa nie są powierzchowne. Co prawda w
mojej głowie zlały się w jedno z melodią, więc nie potrafię dokładnie ocenić
samego tekstu i sprawdzić, ile w nim niezależnej, językowej siły
przekonywania – mówi pan Ōshima. Potrząsa głową. – Tak czy inaczej miała
wielki wrodzony talent i wyczucie muzyki. Posiadała też praktyczną
umiejętność wykorzystania szansy, która jej się nadarzyła. Gdyby nie doszło
do tego żałosnego wypadku i nie odsunęłaby się od życia, być może ten
talent swobodnie by się rozwinął. Pod różnymi względami było to godne
ubolewania wydarzenie.
– Co się stało z talentem? – pytam.
Pan Ōshima spogląda na mnie. – Pytasz, co się stało z talentem pani
Saeki po śmierci jej ukochanego?
Kiwam głową. – Jeżeli talent to rodzaj naturalnej energii, to być może
znajduje sobie jakieś ujście i się ulatnia.
– Nie wiem – odpowiada pan Ōshima. – Trudno przewidzieć, co się
stanie z talentem. Czasami po prostu znika. Albo jak woda gruntowa wsiąka
gdzieś głęboko pod ziemię i odpływa.
– A może pani Saeki postanowiła wykorzystać go i skoncentrować się na
czymś innym, nie na muzyce?
– Na czymś innym? – pan Ōshima z zainteresowaniem ściąga brwi. – Na
przykład na czym?
Szukam odpowiednich słów. – Nie wiem. Tak mi się tylko wydało. Na
przykład na czymś, co nie ma kształtu.
– Na czymś, co nie ma kształtu?
– Czyli na czymś, czego inni nie widzą, na własnych poszukiwaniach.
Może należałoby to nazwać pracą nad sobą?
Pan Ōshima podnosi rękę do czoła i odgarnia grzywkę. Włosy przesypują
się między szczupłymi palcami. – Interesujący pogląd. Rzeczywiście po
wyjeździe stąd mogła w jakimś nieznanym miejscu wykorzystywać swój
talent czy zdolności do czegoś, jak mówisz, niemającego kształtu. W końcu
zniknęła na blisko dwadzieścia pięć lat i tylko od niej można by się
dowiedzieć, gdzie była i co robiła.
Po krótkim wahaniu, decyduję się zapytać: – Czy mogę zadać strasznie
głupie pytanie?
– Strasznie głupie pytanie?
Czerwienię się. – Nieprawdopodobnie głupie.
– Proszę bardzo. Dosyć lubię nieprawdopodobnie głupie rzeczy.
– Samemu trudno mi uwierzyć, że w ogóle komuś o tym mówię…
Pan Ōshima lekko przechyla głowę.
– Czy możliwe, że pani Saeki jest moją matką?
Pan Ōshima milczy. Przysiadł na krawędzi biurka, niespiesznie szuka
właściwych słów. W tym czasie ja wsłuchuję się w tykanie zegara.
– Krótko mówiąc, chodzi ci o to, czy pani Saeki, po tym jak przeżyła
tragedię w wieku lat dwudziestu, wyjechała z Takamatsu i mieszkając w
jakimś nieznanym miejscu, poznała gdzieś Kōichiego Tamurę, twego ojca,
wyszła za niego, los obdarzył ją dzieckiem, czyli tobą, a w cztery lata później
z jakiegoś powodu odeszła, zostawiając cię, potem jest tajmnicza biała
plama, a na koniec wróciła na rodzinne Shikoku?
– Uhm.
– Nie jest to niemożliwe. To znaczy, w tej chwili nie ma podstaw do
podważenia twojej hipotezy. Przez długi czas jej życie było owiane
tajemnicą. Krążyły plotki, że mieszka w Tokio. Do tego jest mniej więcej w
wieku twego ojca. Ale do Takamatsu wróciła sama. Oczywiście nawet gdyby
miała córkę, możliwe, że dziewczyna jest już niezależna i mieszka
oddzielnie. Hm… zaraz, ile lat miałaby twoja siostra?
– Dwadzieścia jeden.
– Tyle samo co ja. Ale ja chyba nie jestem twoją siostrą. Mam rodziców i
starszego brata. Łączą mnie z nimi prawdziwe więzy krwi, nie zasługuję na
nich.
Pan Ōshima przygląda mi się przez pewien czas z założonymi rękami. –
Ale ja też chciałbym cię o coś zapytać. Widziałeś kiedyś swój akt urodzenia?
W ten sposób dowiedziałbyś się, jak nazywa się twoja matka i ile ma lat.
– Oczywiście to sprawdziłem.
 – I co było napisane w rubryce „dane matki”?
– Była pusta.
Moje słowa najwyraźniej dziwią pana Ōshimę. – Była pusta? To chyba
niemożliwe?
– Była pusta. Naprawdę. Ja też tego nie rozumiem. W każdym razie z
aktu urodzenia wynika, że nie mam matki. Nie mam też siostry. W rejestrze
rodzinnym [21] jest tylko ojciec i ja. Czyli z prawnego punktu widzenia
jestem dzieckiem nieślubnym.
– Ale w rzeczywistości miałeś matkę i starszą siostrę?
Kiwam głową. – Do czwartego roku życia miałem matkę i siostrę. Nasza
czteroosobowa rodzina mieszkała razem. Wyraźnie to pamiętam. To nie są
tylko jakieś rojenia. Odeszły zaraz po moich czwartych urodzinach.
Wyjmuję z portfela zdjęcie z siostrą na plaży. Pan Ōshima przygląda mu
się przez chwilę, uśmiecha się i zwraca mi fotografię.
– Kafka nad morzem – mówi.
Kiwam głową i wkładam stare zdjęcie z powrotem do portfela. Wiatr
powiewa za oknem, deszcz czasami uderza o szyby. Nasze postacie rzucają
na podłogę cień od światła lampy na suficie. Cienie wyglądają, jakby były
pogrążone w złowieszczej rozmowie w jakimś postawionym na głowie
świecie.
– Pamiętasz, jak wyglądała twoja mama? – pyta pan Ōshima. –
Mieszkałeś z nią przez cztery lata, więc powinieneś choć trochę pamiętać, jak
wyglądała.
Potrząsam głową. – Za nic nie mogę sobie przypomnieć. Nie wiem
dlaczego, ale w mojej pamięci ten fragment jest ciemny, zacieniony, jakby
zamalowany.
Pan Ōshima zastanawia się nad tym przez chwilę. – Słuchaj, mógłbyś mi
dokładniej wyjaśnić, na jakiej podstawie zakładasz, że pani Saeki może być
twoją matką?
– To nieważne. Nie mówmy już o tym. Na pewno się zagalopowałem.
– To nie szkodzi, powiedz wszystko, co ci chodzi po głowie. Potem we
dwóch ocenimy, czy się zagalopowałeś.
Cień pana Ōshimy na podłodze powtarza jego nieznaczne gesty. Ruchy
cienia wyglądają na nieco wyolbrzymione w porównaniu z ruchami
człowieka.
– Dziwi mnie, jak wiele rzeczy nas łączy. Wszystko pasuje jak brakująca
część układanki. Wyraźnie to zrozumiałem, słuchając Kafki nad morzem. Po
pierwsze, przyjechałem do tej biblioteki, jakby przyciągnęło mnie tu
przeznaczenie. Praktycznie prosto z dzielnicy Nakano do Takamatsu. Na
dobrą sprawę to strasznie dziwne.
– Rzeczywiście jak w greckim dramacie – odpowiada pan Ōshima.
– I jestem w niej zakochany.
– W pani Saeki?
– Tak. Myślę, że chyba tak.
– Chyba? – powtarza pan Ōshima, marszcząc brwi. – Chodzi ci o to, że
chyba jesteś zakochany w pani Saeki? Czy chyba jesteś zakochany w pani
Saeki?
Czerwienię się. – Nie bardzo potrafię to wytłumaczyć. To bardzo
pogmatwane i sam nie wszystko rozumiem.
– Ale chyba jesteś zakochany i chyba w pani Saeki?
– Tak. Bardzo głęboko.
– Chyba, ale bardzo głęboko.
Kiwam głową.
– Jednocześnie dopuszczasz też możliwość, że jest twoją matką.
Ponownie kiwam głową.
– Jak na piętnastolatka, który nie ma jeszcze zarostu, za wiele bierzesz na
swoje barki. – Pan Ōshima ostrożnie pociąga łyk kawy i odstawia filiżankę
na spodeczek. – Nie mówię, że ci tego nie wolno. Ale wszystko ma swój
punkt krytyczny.
Milczę.
Pan Ōshima przykłada do skroni szczupłe palce i zamyśla się na pewien
czas. Potem splata je przed sobą. – Postaram się jak najszybciej zdobyć dla
ciebie nuty Kafki nad morzem. Ja się zajmę resztą, ty lepiej wracaj do
swojego pokoju.
W czasie przerwy południowej siedzę za kontuarem w zastępstwie pana
Ōshimy. Deszcz pada nieustannie i pewnie dlatego w bibliotece jest mniej
gości niż zwykle. Pan Ōshima wraca z przerwy i wręcza mi dużą kopertę z
nutami Kafki nad morzem. Wydrukował je z internetu.
– Świat się zrobił bardzo wygodny – mówi.
– Dziękuję.
– Czy mógłbyś zanieść na piętro kawę? Robisz bardzo dobrą.
Parzę świeżą kawę, ustawiam na tacy i niosę pani Saeki na piętro. Bez
cukru i śmietanki. Drzwi jak zawsze stoją otworem. Pisze coś przy biurku.
Kiedy stawiam na nim kawę, podnosi głowę i uśmiecha się. Zakręca wieczne
pióro, odkłada je na papier.
– No jak, przywykłeś trochę do tego miejsca?
– Trochę tak.
– Masz teraz czas?
– Mam.
– To usiądź tam – mówi pani Saeki, wskazując drewniane krzesło obok
biurka. – Porozmawiajmy trochę.
Znów odzywa się grzmot. Jeszcze jest daleki, ale zdaje się zbliżać.
Siadam na krześle, które mi wskazała.
– Ile ty masz lat? Szesnaście?
– Naprawdę mam piętnaście. Dopiero co skończyłem – odpowiadam.
– Uciekłeś z domu?
– Tak.
– Miałeś konkretny powód, musiałeś uciec?
Potrząsam głową. Jak mam to właściwie wyjaśnić?
Pani Saeki unosi filiżankę i wypija łyk, czekając na moją odpowiedź.
– Kiedy tam byłem, wydawało mi się, że zostanę bezpowrotnie stracony –
mówię.
– Stracony? – powtarza pani Saeki, mrużąc oczy.
– Tak.
Po chwili mówi: – Przedziwne mi się wydaje, że chłopak w twoim wieku
używa takich słów jak stracony. Można powiedzieć, że mnie to intryguje… A
mówiąc bardziej konkretnie, co masz ma myśli? Że byłbyś stracony.
Szukam odpowiednich słów. Potrzebuję chłopca zwanego Kawką, lecz
nigdzie go nie ma. Sam szukam słów. Zajmuje mi to dużo czasu. Jednak pani
Saeki spokojnie czeka. Niebo przecina błyskawica, po niej rozlega się daleki
grzmot.
– Chodzi o to, że zmieniłbym się w kogoś, kim nie powinienem być.
Pani Saeki przygląda mi się z zainteresowaniem. – Wraz z upływem
czasu przecież każdy w końcu zostaje stracony, zmienia się. Prędzej czy
później.
– Nawet jeżeli człowiek ma kiedyś zostać stracony, potrzebuje miejsca,
do którego może wrócić.
– Miejsca, do którego może wrócić?
– Miejsca, do którego warto wrócić.
Pani Saeki patrzy prosto na mnie.
Czerwienię się, lecz zbieram się na odwagę i podnoszę wzrok. Pani Saeki
ubrana jest w granatową sukienkę z krótkim rękawem. Ma sukienki w
różnych odcieniach niebieskiego. Cienki srebrny naszyjnik, mały zegarek z
czarnym skórzanym paskiem, żadnych innych ozdób. Szukam w niej śladów
piętnastoletniej dziewczyny. Od razu ją odnajduję. Kryje się uśpiona w lesie
jej myśli jak jakieś stworzenie na obrazach trompe l’oeil. Lecz jeżeli wytężyć
wzrok, staje się widoczna. Moje serce znowu bije głucho. Ktoś wbija
młotkiem długi gwóźdź w jego ścianę.
– Jak na kogoś, kto dopiero skończył piętnaście lat, mówisz bardzo
sensownie.
Nie wiem, co odpowiedzieć. Milczę.
– Ja też, mając piętnaście lat, chciałam się dostać do jakiegoś innego
świata – mówi pani Saeki z uśmiechem. – Gdzieś, gdzie nikt nie mógłby
mnie dosięgnąć. Gdzieś, gdzie czas stoi w miejscu.
– Ale na tym świecie nie ma takiego miejsca.
– Właśnie. I dlatego tak żyję. Na świecie, na którym wszystko jest po
kolei tracone, serce jest niestałe, czas płynie nieustannie. – Milknie na
chwilę, jakby chciała dać do zrozumienia upływ czasu. Potem ciągnie dalej: –
Ale mając piętnaście lat, myślałam, że musi gdzieś na świecie być takie
miejsce. Że uda mi się znaleźć prowadzące do niego wejście.
 – Była pani samotna? Mając piętnaście lat?
– W pewnym sensie tak. Byłam samotna. Nie byłam sama, ale mimo to
strasznie samotna. Wiedziałam, że nie mogę być szczęśliwsza niż wtedy. To
jedno dobrze wiedziałam. Więc chciałam się znaleźć w miejscu, gdzie czas
by się w tamtej chwili zatrzymał.
– A ja chciałbym jak najszybciej dorosnąć.
Pani Saeki odsuwa się i badawczo mi się przygląda. – Jesteś na pewno
silniejszy ode mnie, bardziej niezależny. Ja wówczas po prostu snułam wizje
ucieczki od rzeczywistości. Ale ty stajesz z nią twarzą w twarz i walczysz. To
wielka różnica.
Nie jestem silny ani niezależny. Tylko rzeczywistość popycha mnie, czy
mi się to podoba, czy nie. Lecz się nie odzywam.
– Kiedy na ciebie patrzę, przypominam sobie chłopaka, który miał kiedyś
piętnaście lat.
– Był do mnie podobny?
– Jesteś od niego wyższy i mocniej zbudowany. Ale może jesteś
podobny. Nie mógł się dogadać z rówieśnikami, zawsze siedział sam w
pokoju, czytał i słuchał muzyki. Kiedy mówił o czymś skomplikowanym,
robiła mu się zmarszczka między brwiami tak jak tobie. Ty podobno też dużo
czytasz.
Kiwam głową.
Pani Saeki spogląda na zegarek. – Dziękuję za kawę.
Wstaję i kieruję się do wyjścia. Pani Saeki ujmuje czarne wieczne pióro,
powoli zdejmuje zakrętkę i zamierza się zabrać do pisania. Za oknem znów
pojawia się błyskawica, na moment zabarwia pokój przedziwnym kolorem.
Po chwili dobiega odgłos grzmotu. Ta chwila jest krótsza niż przedtem.
– Słuchaj, Tamura – woła mnie pani Saeki.
Zatrzymuję się na progu i odwracam.
– Teraz sobie nagle przypomniałam, że napisałam kiedyś książkę o
piorunach.
Milczę. Książkę o piorunach?
– Jeździłam po całym kraju w poszukiwaniu ludzi, których trafił piorun, i
przeprowadzałam z nimi wywiady. Przez kilka lat. Zebrałam ich dość dużo,
wszystkie były bardzo interesujące. Książkę wydało niewielkie
wydawnictwo, ale prawie się nie sprzedała. Nie było w niej nic w rodzaju
konkluzji. I nikt nie chciał czytać książki niemającej konkluzji. A mnie brak
konkluzji wydawał się bardzo naturalny.
W jednej z szufladek mego mózgu uderza mały młoteczek. Uderza
bardzo uparcie. Próbuję sobie przypomnieć coś niezwykle ważnego. Ale sam
nie wiem, co to takiego. Pani Saeki wraca do pisania, a ja do swego pokoju.

Gwałtowna burza z piorunami trwała godzinę. Była strasznie gwałtowna.

Bałem się, że szyby okienne rozsypią się w drobny mak. Kiedy jaśniała
błyskawica, witraż na podeście schodów rzucał na białą ścianę kolorowe
cienie jak dawne zjawy. Przed drugą deszcz ustaje i spośród chmur wylewają
się złote promienie słońca, jakby różne rzeczy wreszcie harmonijnie się
ułożyły. W tym łagodnym świetle w nieskończoność słychać dźwięk
skapujących kropli. Wkrótce nadchodzi późne popołudnie i zaczynam
przygotowania do zamknięcia biblioteki. Wychodząc, pani Saeki żegna się ze
mną i panem Ōshimą. Z parkingu dobiega odgłos silnika golfa. Wyobrażam
sobie, jak pani Saeki siedzi za kierownicą i przekręca kluczyk. Mówię panu
Ōshimie, że sam poradzę sobie z resztą. Pogwizdując arię operową, myje w
łazience dłonie i twarz, a potem też wychodzi. Warkot mazdy miaty
stopniowo cichnie w oddali. Teraz mam bibliotekę dla siebie. Panuje w niej
cisza głębsza niż zwykle.
Wracam do pokoju i oglądam nuty Kafki nad morzem wydrukowane
przez pana Ōshimę. Tak jak myślałem, większość akordów to akordy proste.
W refrenie są jednak dwa bardzo trudne. Idę do czytelni, siadam do pianina i
próbuję je zagrać. Układ palców jest nieprawdopodobnie trudny. Ćwiczę
wielokrotnie, przyzwyczajam palce do odpowiednich ruchów i w końcu
udaje mi się. Na początku brzmią jak dysonans, fałszywie. Zastanawiam się,
że w nutach chyba musi być błąd. Albo może pianino jest rozstrojone? Lecz
słuchając wiele razy tych dwóch akordów, uświadamiam sobie, że Kafka nad
morzem właśnie na nich się opiera. To one zapewniają utworowi szczególną
głębię, której nie posiadają zwyczajne popularne piosenki. Jak pani Saeki
wpadła na te niezwykłe akordy?
Gotuję wodę w elektrycznym czajniku i parzę herbatę. Potem po kolei
nastawiam stare płyty znalezione w składziku. Blonde on Blonde Boba
Dylana, Biały Album Beatlesów, Dock of the Bay Otis Reddinga,
Getz/Gilberto Stana Getza. Wszystkie były modne w drugiej połowie lat
sześćdziesiątych. Chłopiec mieszkający w tym pokoju – pewnie razem z
panią Saeki – tak samo jak ja nakładał je na talerz adaptera, opuszczał igłę i
słuchał dźwięku dobiegającego z głośników. Te dźwięki zdają się przenosić
mnie wraz z całym pokojem w inne czasy. W świat przed moim urodzeniem.
Słuchając tej muzyki, jak najdokładniej przebiegam w myślach rozmowę,
którą odbyłem dziś o drugiej z panią Saeki w jej gabinecie.
„Ale mając piętnaście lat, myślałam, że musi gdzieś na świecie być takie
miejsce. Że uda mi się znaleźć prowadzące do niego wejście”.
Słyszę jej słowa, jakby była tuż obok. Coś znowu puka do jakichś
drzwiczek w mojej głowie. Mocno i uparcie.
Wejście?
Podnoszę igłę znad płyty Getz/Gilberto. Wyjmuję z koszulki Kafkę nad
morzem i nastawiam. Opuszczam igłę. Ona śpiewa.

Palce topielicy szukają kamienia

Który otwiera wejście
Podnosząc rąbek błękitnej szaty
Patrzy na Kafkę nad morzem

Dziewczynie, która tu przychodzi, zapewne udało się znaleźć kamień

otwierający wejście, myślę. Żyje w innym świecie, ciągle mając piętnaście
lat, wieczorami przychodzi do tego pokoju. Odziana w jasnoniebieską
sukienkę patrzy na Kafkę nad morzem.
I wtedy nagle ni z tego, ni z owego sobie przypominam. Ojciec
opowiadał kiedyś, że poraził go piorun. Nie słyszałem tego bezpośrednio od
niego. Zauważyłem przypadkiem w jakimś wywiadzie w czasopiśmie. Kiedy
był jeszcze studentem akademii, pracował na polu golfowym, nosząc kije
graczy. Pewnego lipcowego popołudnia, gdy podążał śladem gracza, niebo
zmieniło kolor i nadeszła gwałtowna burza. I piorun trafił akurat w drzewo,
pod którym schronili się przed deszczem. Wielkie drzewo pękło na pół.
Gracz zginął, lecz ojciec, który na sekundę przedtem miał jakieś przeczucie,
wyskoczył spod drzewa i uszedł z życiem. Doznał lekkich poparzeń, włosy
mu się spaliły i siła uderzenia sprawiła, że uderzył głową o kamień i zemdlał.
Taka to była historia. Została mu na czole niewielka blizna. To właśnie
próbowałem sobie przypomnieć, stojąc dziś po południu w drzwiach pokoju
pani Saeki i słuchając grzmotów. Ojciec stał się rzeźbiarzem z prawdziwego
zdarzenia, gdy przyszedł do siebie po tym wypadku.
Może pani Saeki poznała ojca, przeprowadzając wywiady do swej książki
o ludziach rażonych piorunem? Jest taka możliwość. Na świecie jest pewnie
niewielu ludzi, którzy przeżyli uderzenia pioruna.
Wstrzymując oddech, czekam na nadejście nocy. Chmury rozchodzą się,
blask księżyca oświetla drzewa w ogrodzie. Zbyt wiele szczegółów się
zgadza. Różne rzeczy błyskawicznie zaczynają się łączyć w jedną całość.
26

Było już późne popołudnie i musieli znaleźć miejsce na nocleg. Chłopak

poszedł do informacji turystycznej na dworcu i poprosił o zarezerwowanie
odpowiedniego hotelu w stylu japońskim. Jego główną zaletą było położenie
– dało się tam dojść piechotą z dworca, natomiast sam hotel okazał się taki
sobie. Lecz ani chłopakowi, ani panu Nakacie to specjalnie nie
przeszkadzało. Obojętne im było, gdzie mieszkają, tak długo, jak mogli się
tam położyć i przespać. Tak jak w poprzednim hotelu w cenie było śniadanie,
ale kolacja już nie. Panu Nakacie bardziej to odpowiadało, ponieważ nigdy
nie wiedział, kiedy zaśnie.
Po wejściu do pokoju pan Nakata poprosił chłopaka, żeby położył się na
brzuchu na macie, usiadł na nim okrakiem i umieścił kciuki na jego biodrach.
Potem po kolei i dokładnie zbadał położenie wszystkich mięśni i kręgów od
bioder wzdłuż kręgosłupa. Tym razem prawie wcale nie naciskał, tylko
wodził palcami po kręgach i sprawdzał napięcie mięśni.
– No, coś nie tak? – zapytał zaniepokojony chłopak. Bał się, że pan
Nakata znowu sprawi mu nieoczekiwany ból.
– Nie, wszystko wydaje się w porządku. Nakata nie widzi już żadnego
chorego miejsca. Kości też wróciły do bardzo prawidłowego położenia –
powiedział pan Nakata.
– To całe szczęście. Szczerze mówiąc, nie chciałem znowu zostać tak
załatwiony.
– Tak. Nakata najmocniej przeprasza. Ale Panhoshino powiedział, że nie
szkodzi, jak zaboli, więc Nakata nacisnął to z całej siły.
– No, nie da się ukryć, tak powiedziałem. Powiedziałem, ale wiesz,
dziadku, wszystko ma swoje granice. W życiu trzeba się kierować zdrowym
rozsądkiem. No, wyleczyłeś mi biodra, więc nie mogę narzekać, ale jednak to
był ból nie na żarty. Nie do wiary. Przechodził ludzkie pojęcie. Rozleciałem
się zupełnie na kawałki. Prawie mi się wydaje, że umarłem i na nowo się
urodziłem.
 – Nakata umarł kiedyś na trzy tygodnie.
– Ja cię…
Pan Hoshino wypił na leżąco łyk herbaty i schrupał kilka krakersów
kupionych w całodobowym sklepie. – Więc umarłeś kiedyś na trzy tygodnie?
– Tak.
– I gdzie przez ten czas byłeś?
– Tego Nakata nie pamięta. Zdaje mu się, że był gdzieś bardzo daleko i
robił coś innego. Ale pamięć ma mglistą i niczego nie może sobie
przypomnieć. Potem tu wrócił, zgłupiał i nie umiał już wcale czytać ani
pisać.
– Pewnie umiejętność pisania i czytania tam została.
– Możliwe.
Zamilkli na chwilę. Chłopak uznał, że lepiej na wszelki wypadek wierzyć
we wszystko, co mówi pan Nakata, choćby było to kompletnie zwariowane i
nieprawdopodobne. Ale w głębi serca zaniepokoił się, że dalsze drążenie
kwestii tego, że „umarł na trzy tygodnie”, wprowadzi mu w głowie straszny
zamęt i nie będzie w stanie nad nim zapanować. Dlatego postanowił zmienić
temat i porozmawiać o czymś bardziej rzeczywistym i aktualnym.
– No i co teraz zamierzasz robić, dziadku? Jesteśmy w Takamatsu.
– Nakata nie wie. Nie bardzo wie, co dalej robić.
– A nie mieliśmy szukać kamienia otwierającego wejście?
– Tak. Zgadza się. Tak jest. Nakata całkiem o tym zapomniał. Musimy
znaleźć Kamień. Lecz Nakata nie ma jeszcze pojęcia, gdzie trzeba go szukać.
W głowie ma mgłę, która się nie rozwiewa. Nakata w ogóle nie jest zbyt
mądry, a tu jeszcze coś takiego. Co tu zrobić?
– No to mamy kłopot.
– Tak. Rzeczywiście to duży kłopot.
– Ale z tego, że będziemy tu sobie tylko we dwóch siedzieć, nic nie
wyniknie. Będzie nudno i do niczego nie dojdziemy.
– Tak jest.
– No to ja myślę, że może powinniśmy popytać różnych ludzi. Czy tu
gdzieś nie ma takiego kamienia.
 – Skoro Panhoshino tak uważa, to Nakata myśli, że można spróbować.
Popytamy różnych ludzi. Nie ma się czym chwalić, ale Nakata jest
nierozgarnięty, więc przywykł do pytania o wszystko.
– Mój dziadek zawsze powtarzał, że kto pyta, nie błądzi.
– Naprawdę miał rację. Jak człowiek umrze, to cała wiedza znika razem z
nim.
– No, to nie o to chodziło – powiedział chłopak, z zakłopotaniem drapiąc
się w głowę. – No, mniejsza o to… Wyobrażasz sobie, dziadku, mniej więcej,
co to za kamień? Jak wygląda, jaką ma wielkość, kształt, jakiego jest koloru?
Jak działa? Trzeba trochę wiedzieć, bo inaczej trudno pytać. Jak zapytamy
tylko: „Czy tu gdzieś jest kamień otwierający wejście?”, nikt pewnie nie
będzie wiedział i mogą pomyśleć, że jesteśmy nienormalni. Prawda?
– Tak. Nakata jest nierozgarnięty, ale nie nienormalny.
– Aha.
– Nakata szuka szczególnego Kamienia. Nie jest zbyt duży. Biały, nie ma
zapachu. Nakata nie bardzo wie, jak działa. Jest taki okrągły jak naleśnik.
Nakata pokazał rękami koło wielkości płyty długogrającej.
– Ja cię… I jak go zobaczysz, to poznasz? Że to ten kamień?
– Tak. Nakata pozna na pierwszy rzut oka.
– To może ten kamień ma historię, tradycję, może to kamień z
przeszłością? Jest sławny i na przykład przechowywany w jakiejś świątyni,
bo ma specjalne właściwości.
– Hm, Nakata nie wie, może tak być.
– Albo w jakiejś rodzinie używają go jako ciężarka w beczce do kiszenia.
– Nie, tak nie jest.
– Skąd wiesz?
– Bo nikt go nie może poruszyć.
– Ale ty mógłbyś.
– Tak, Nakata pewnie by mógł.
– A co się stanie, jak się go ruszy?
Pan Nakata zamyślił się jak nigdy. A może tylko miał taką minę? Pocierał
mocno krótko przycięte, przetykane siwizną włosy.
 – Nakata nie bardzo wie. Wie tylko, że niedługo ktoś to musi zrobić.
Chłopak też się zamyślił.
– I ten ktoś to w tej chwili ty, dziadku?
– Tak. Tak jest.
– Ten kamień można znaleźć tylko w Takamatsu, tak?
– Nie, nie tylko. Zdaje mi się, że mógłby być wszystko jedno gdzie. Teraz
jest akurat tutaj. Gdyby był w dzielnicy Nakano, byłoby bliżej i wygodniej.
– Ale czy taki szczególny kamień można sobie tak ruszać? To nie jest
przypadkiem niebezpieczne?
– Tak, Paniehoshino. Może Nakata nie powinien tego mówić, ale to
bardzo niebezpieczne.
– O w mordę – powiedział chłopak, nakładając czapkę baseballową
drużyny Chūnichi Dragons i wyciągając przez otwór z tyłu koński ogon. –
Zaczynam się czuć jak w filmie z Indianą Jonesem.

Następnego ranka poszli do informacji turystycznej na dworcu i zapytali, czy

w Takamatsu albo okolicach jest jakiś słynny kamień.
– Kamień? – Młoda kobieta za ladą lekko się skrzywiła. Najwyraźniej
była niezadowolona, że zadaje jej się takie szczegółowe pytanie. Przeszła
tylko podstawowe szkolenie dotyczące głównych miejscowych atrakcji.
– O jaki kamień chodzi?
– Mniej więcej tej wielkości, okrągły – powiedział chłopak, pokazując
dłońmi kształt wielkości płyty długogrającej, jak przedtem pan Nakata. – I
nazywany jest kamieniem otwierającym wejście.
– Kamień otwierający wejście?
– Uhm. Tak się nazywa. Myślę, że jest dość sławny.
– A co to za wejście?
– Gdybyśmy to wiedzieli, nie mielibyśmy trudności ze znalezieniem.
Kobieta zamyśliła się na pewien czas. Hoshino przyglądał się jej.
Niebrzydkie rysy, oczy trochę za szeroko rozstawione. Przez to wygląda na
ostrożne zwierzę z gatunku przeżuwaczy. Zadzwoniła w kilka miejsc i pytała,
czy ktoś słyszał o kamieniu otwierającym wejście, lecz nie zdobyła żadnych
przydatnych informacji.
– Przepraszam, nikt nie słyszał o takim kamieniu – powiedziała.
– Nikt nic?
Potrząsnęła głową. – Bardzo mi przykro. Czy panowie specjalnie
przyjechali z daleka, żeby znaleźć ten kamień?
– No, nie wiem, czy specjalnie. Ja przyjechałem z Nagoyi. A ten dziadek
aż z dzielnicy Nakano w Tokio.
– Tak. Nakata przyjechał z dzielnicy Nakano w Tokio. Podwiozły go
różne ciężarówki, po drodze nawet ktoś zaprosił go na węgorza. Dotarł aż
tutaj, nie wydając ani grosza.
– Coś takiego – powiedziała młoda kobieta.
– No, mniejsza o to. Jak nikt nie słyszał o tym kamieniu, to nie ma rady.
To nie pani wina. Ale czy w tej okolicy nie ma jakiegoś słynnego kamienia?
Nie musi się tak nazywać. Jakiegoś legendarnego kamienia, który ma na
przykład cudowne właściwości? Nie ma czegoś takiego?
Dziewczyna o szeroko rozstawionych oczach niepewnie przyjrzała się
Hoshino – czapka baseballowej drużyny Chūnichi Dragons, koński ogon,
zielone okulary przeciwsłoneczne, kolczyk, hawajska koszula z rayonu.
– Bardzo mi przykro, nie wiem. Może wytłumaczę, jak dojść do miejskiej
biblioteki i sami panowie poszukają. Nie bardzo znam się na kamieniach.

Poszukiwania w bibliotece również nie dały rezultatu. W bibliotece miejskiej

nie było ani jednej specjalistycznej książki o kamieniach z okolicy
Takamatsu. Pracownica działu encyklopedycznego przyniosła im stertę
książek w rodzaju Legendy prefektury Kagawa, Opowieści o Kōbō
Daishi [22] na Shikoku czy Historia Takamatsu, mówiąc: – Może gdzieś jest
coś o kamieniach, proszę sobie poszukać. – Wzdychając, chłopak czytał je do
wieczora. W tym czasie nieumiejący czytać pan Nakata starannie pochłaniał
wzrokiem strona po stronie album fotograficzny zatytułowany Słynne
kamienie Japonii.
– Nakata nie umie czytać, więc jest w bibliotece po raz pierwszy –
powiedział.
– Nie ma się czym chwalić, ale ja też jestem po raz pierwszy, chociaż
umiem czytać – odparł chłopak.
– Ale okazuje się, że to bardzo przyjemne miejsce.
– Całe szczęście.
– W dzielnicy Nakano też się znajduje biblioteka. Nakata myśli, że
zacznie tam od czasu do czasu zachodzić. To doskonale, że wstęp jest
bezpłatny. Nakata nie wiedział, że można wejść do biblioteki, nawet nie
umiejąc czytać.
– Mój brat cioteczny jest od urodzenia niewidomy, a często chodzi do
kina. Nie mam pojęcia, dlaczego tak go to interesuje.
– Ach tak? Nakata nie jest niewidomy, ale nigdy nie był w miejscu, które
się nazywa kino.
– Co ty powiesz! No to kiedyś cię, dziadku, zabiorę.
Bibliotekarka podeszła i zwróciła im uwagę, że za głośno mówią.
Przestali więc rozmawiać i skupili się na lekturze. Kiedy pan Nakata
skończył Słynne kamienie Japonii, odłożył album na półkę i zabrał się za
Koty świata.
Chłopak, burcząc pod nosem, przejrzał pobieżnie całą stertę książek.
Niestety nie znalazł zbyt wielu opisów kamieni. Było kilka książek o murze
zamku Takamatsu, ale oczywiście nie mogło być mowy o tym, żeby pan
Nakata był w stanie podnieść któryś z tworzących go wielkich głazów. Trafił
też na kilka legend dotyczących kamieni i Kōbō Daishi. Raz dotknął
kamienia na jakimś pustkowiu, z kamienia trysnęła woda i ziemia zmieniła
się w żyzne pole. W jakiejś świątyni był słynny kamień o nazwie
„dzieciodajny skarb”, ale miał około metra wysokości i kształt fallusa, więc
nie mógł być „kamieniem otwierającym wejście”, o którym mówił pan
Nakata.
Zrezygnowali, wyszli z biblioteki i w pobliskiej jadłodajni zjedli kolację.
Obaj zamówili tempurę [23] z ryżem. Chłopak poprosił dodatkowo o zupę z
makaronem udon.
– Biblioteka była bardzo ciekawa – oznajmił pan Nakata. – Na świecie są
naprawdę różne rodzaje Kotów o różnych pyszczkach. Pan Nakata o tym nie
wiedział.
– Niewiele dowiedzieliśmy się o kamieniach, ale nie ma rady, dopiero
zaczynamy – odrzekł chłopak. – Wyśpijmy się i trzymajmy kciuki, żeby jutro
się udało.

Następnego dnia od rana poszli do biblioteki. Tak jak wczoraj chłopak

naznosił książek mogących traktować o kamieniach i zaczął je po kolei
czytać. Nigdy jeszcze tak wiele na raz nie czytał. Dowiedział się dużo o
historii Shikoku i że od dawna kamienie były obiektem czci. Lecz nie znalazł
żadnego opisu dotyczącego „kamienia otwierającego wejście”, na którym mu
zależało. Po południu od nadmiaru czytania rozbolała go głowa, co go wcale
nie zdziwiło. Wyszli z biblioteki, położyli się na trawniku w parku i długo
patrzyli na płynące chmury. Chłopak palił papierosa, a pan Nakata popijał
gorącą herbatę z termosu.
– Jutro będzie dużo grzmotów – powiedział pan Nakata.
– Hej! Chyba nie ty je specjalnie wywołasz, dziadku?
– Nie, Nakata nie wywołuje grzmotów. Nie ma takiej mocy. Same
przyjdą.
– Całe szczęście.

Wrócili do hotelu, wykąpali się. Pan Nakata położył się i po chwili spał.
Chłopak nastawił cicho relację z meczu baseballowego. Drużyna Tokyo
Giants miała wielopunktową przewagę nad Hiroshimą, co wprawiło go w zły
humor, i wyłączył telewizor. Nie chciało mu się jeszcze spać, poza tym miał
pragnienie i ochotę na piwo, więc postanowił wyjść. Zauważył piwiarnię,
zamówił beczkowe i smażone krążki cebuli. Zastanawiał się, czy nie zaczepić
siedzącej w pobliżu dziewczyny, ale uznał, że nie może sobie pozwolić na
takie rozrywki, i zrezygnował. Jutro od rana znów musi szukać kamienia.
Dopił piwo, wyszedł z piwiarni, nałożył czapkę Chūnichi Dragons i
powłóczył się bez celu. Takamatsu wydawało się niezbyt interesujące, lecz
samotne wędrowanie gdzie oczy poniosą po nieznanym mieście było niezłe.
Zawsze lubił spacerować. Z marlboro w kąciku ust i rękami w kieszeniach
szedł kolejno dużymi ulicami i bocznymi uliczkami. Kiedy nie palił,
pogwizdywał. Mijał okolice gwarne i ciche, bezludne. Lecz nie zwracał na to
uwagi, szedł ciągle równym krokiem przed siebie. Był młody, wolny, zdrów,
niczego się nie bał.
Minął wąską uliczkę z rzędem niewielkich snack-barów i barów karaoke
(wyglądały, jakby co pół roku zmieniały nazwy), dalej było ciemno, zrobiło
się bezludnie, i wtedy z tyłu ktoś go zawołał: – Hoshinku, Hoshinku!
Na początku chłopak się nie zorientował, że to do niego. Nikt go nie znał
w Takamatsu. Pewnie ktoś woła jakiegoś innego Hoshino. Nie jest to
popularne nazwisko, ale nie jest też bardzo rzadkie. Dlatego szedł dalej,
nawet się nie odwracając.
Lecz ten ktoś nie ustąpił. Musiał ruszyć jego śladem i ponownie zawołał:
– Hoshinku, Hoshinku!
Chłopak w końcu się zatrzymał i odwrócił. Zobaczył drobnego starszego
pana w bieluteńkim garniturze. Siwy, w poważnych okularach. Do tego wąsy
i niewielka siwa bródka. Biała koszula, do niej krawat ze sznurka w stylu
kowbojskim. Twarz Japończyka, lecz strój przywodził na myśl gentlemana z
amerykańskiego Południa. Miał jedynie metr pięćdziesiąt wzrostu i, ogólnie
mówiąc, nie sprawiał wrażenia drobnego, a raczej wyglądał na kogoś
miniaturowego, człowieka zrobionego w mniejszej skali. Ręce wyciągnął
przed siebie, jakby trzymał w nich tacę.
– Hoshinku! – zawołał. Miał donośny piskliwy głos. Słychać w nim było
miejscową gwarę.
Hoshino patrzył na niego osłupiały. – Ty…
– Zgadza się. Jestem pułkownik Sanders [24] .
– Łudzące podobieństwo – powiedział chłopak z podziwem.
– Nie łudzące podobieństwo. Jestem pułkownik Sanders.
– Ten od kurczaków.
Starszy pan poważnie skinął głową. – Tak jest.
– No, ale skąd wiesz, jak się nazywam?
– Zawsze wołam „Hoshinku” na fanów drużyny Chūnichi Dragons. Na
fana Tokyo Giants zawołałbym „Nakajima”, to dla Chūnichi pasuje Hoshino,
nie?
– Ale ja się naprawdę nazywam Hoshino.
– To zbieg okoliczności. Nie moja wina – powiedział pułkownik Sanders
z wyższością.
– No i co? Masz do mnie jakąś sprawę?
– Mam niezłą dziewczynę.
 – Ja cię… Aha, jesteś alfonsem. I dlatego się tak ubrałeś?
– Słuchaj, Hoshino, już nie wiem który raz powtarzam, że to nie kostium.
Jestem pułkownik Sanders. Ciągle nie rozumiesz.
– Ale jeżeli naprawdę jesteś pułkownik Sanders, to dlaczego pracujesz
jako alfons w ciemnej uliczce Takamatsu? Jak ktoś jest taki sławny na cały
świat, to dzięki samym opłatom licencyjnym powinien być nadziany i wieść
luzackie życie gdzieś nad basenem rezydencji w Ameryce.
– Słuchaj no, świat jest pokręcony.
– Co?
– Pewnie nie wiesz, że świat jest pokręcony, i przez to powstaje
trójwymiarowa głębia. Jak ktoś chce mieć wszystko proste, powinien żyć w
świecie opartym na ekierce.
– Hej, dziadku, ty też gadasz całkiem bez sensu – powiedział Hoshino z
podziwem. – To naprawdę duża rzecz. Ostatnio chyba jakoś tak się gwiazdy
układają, że ciągle natykam się na szurniętych staruszków. Jak to dłużej
potrwa, niedługo zmieni mi się światopogląd.
– Mnie to nie obchodzi. Ale co, Hoshinku, jak? Chcesz dziewczynę? Czy
nie chcesz?
– A czy to jest fashion health?
– A co to fashion health?
– To znaczy, że, no, nie robi się tego naprawdę. Kobieta poliże,
obciągnie, ulży człowiekowi. Ale nie można jej wsadzić. Nie ma jebanka.
– Nie. – Pułkownik Sanders lekko zirytowany potrząsnął głową. – Nie,
nie. To nie jest coś takiego. Nie tylko lizanko i obciąganko. Wszystko można.
Jest i jebanko.
– Czyli to jest soap land?
– A co to soap land?
– No, słuchaj, przestań robić ze mnie wariata! Nie jestem tu sam, muszę
jutro rano wstać. Dlatego nie piszę się na nie wiadomo jakie nocne zabawy.
– To nie chcesz dziewczyny?
– Dziś wieczór nie chcę ani dziewczyny, ani smażonego kurczaka. Zaraz
idę do domu spać.
– A uda ci się tak łatwo zasnąć? – zapytał pułkownik Sanders znacząco. –
Kiedy człowiek nie może znaleźć, czego szuka, nie może usnąć, Hoshinku.
Hoshino patrzył na niego z otwartymi ustami. – Nie może znaleźć, czego
szuka? Słuchaj no, skąd wiesz, że czegoś szukam?
– Masz to wyraźnie wypisane na twarzy. Jesteś z gruntu uczciwym
człowiekiem. Wszystkie takie rzeczy masz wypisane na twarzy. Jak ktoś wie,
jak patrzeć, od razu zobaczy, co ci w głowie, jakby rozciął rybę na pół i
zajrzał do środka.
Hoshino odruchowo podniósł prawą rękę i potarł policzek, a potem
spojrzał na wnętrze dłoni, ale nic tam nie znalazł. Wypisane na twarzy.
– No więc – zaczął pułkownik Sanders, podnosząc palec – czy to, czego
szukasz, nie jest przypadkiem twarde i okrągłe?
Hoshino zmarszczył brwi. – Kim ty właściwie jesteś? Skąd to wszystko
wiesz?
– No przecież ci mówiłem, że masz to wypisane na twarzy. Naprawdę nic
nie rozumiesz – powiedział pułkownik Sanders, wygrażając mu palcem. –
Nie na darmo robię tyle lat w tym interesie. No, to naprawdę nie chcesz
dziewczyny?
– Słuchaj, ja szukam pewnego kamienia. Nazywany jest kamieniem
otwierającym wejście.
– Tak, dobrze wiem, o jaki kamień ci chodzi.
– Naprawdę?
– Ja nie kłamię. Ani nie żartuję. Od urodzenia mam ciągle ten sam,
prostolinijny, niewymyślny charakter.
– Wiesz też, gdzie jest ten kamień?
– Pewnie, że wiem też, gdzie jest.
– No… a czy mógłbyś mi powiedzieć?
Pułkownik Sanders dotknął czarnej oprawki okularów i chrząknął. –
Słuchaj, Hoshinku, tak naprawdę to chcesz dziewczynę, tak?
– Jak mi powiesz o kamieniu, mogę się zastanowić – powiedział chłopak
z powątpiewaniem.
– Dobrze. Chodź ze mną.
Pułkownik Sanders ruszył raźno uliczką, nie czekając na odpowiedź.
Chłopak pospieszył za nim.
 – Hej, słuchaj, pułkowniku… mam w portfelu tylko dwadzieścia pięć
tysięcy.
Pułkownik Sanders cmoknął niecierpliwie, nie zwolnił. – Za to będzie
usługa pierwsza klasa. Żwawa piękna dziewiętnastolatka. Dla ciebie,
Hoshinku, specjalny serwis, pójdziesz prosto do nieba: lizanko, obciąganko,
jebanko – wszystko, czego zapragniesz. A do tego jeszcze potem powiem ci
o kamieniu.
– O w mordę – powiedział chłopak.
27

O drugiej czterdzieści siedem zorientowałem się, że dziewczyna już tu jest.

Spoglądam na zegarek przy łóżku i zapamiętuję godzinę. Wcześniej niż
wczoraj. Dziś czekałem, nie zasypiając, aż się pojawi. Nawet na chwilę nie
zmrużyłem oka. Mimo to nie udaje mi się dokładnie uchwycić chwili, kiedy
się ukazuje. Orientuję się, że już jest. Przychodzi, wślizgując się przez jakieś
martwe pole mojej świadomości.
Ma na sobie tę samą jasnoniebieską sukienkę. Z brodą opartą na dłoniach
siedzi przy biurku i patrzy na Kafkę nad morzem. Wstrzymuję oddech i
przyglądam się jej. Obraz, dziewczyna, ja – te trzy punkty tworzą w pokoju
nieruchomy trójkąt. Dziewczynie nigdy nie nudzi się patrzenie na obraz, a
mnie patrzenie na nią. Trójkąt jest statyczny, ani drgnie. Ale wtedy zdarza się
coś całkowicie nieoczekiwanego.
– Pani Saeki – mówię, sam tego nieświadom. Nie miałem zamiaru jej
wołać. Tylko myśli wypełniły po brzegi moje serce, przelały się i stały
głosem. Jest to bardzo cichy głos, ale dociera do jej uszu. I porusza się jeden
z wierzchołków nieruchomego trójkąta. Być może skrycie tego pragnąłem. A
może nie?
Patrzy na mnie. Nie wytęża wzroku i nie wpatruje się. Z brodą opartą na
dłoniach, jedynie cicho odwraca ku mnie twarz. Jakby poczuła w powietrzu
jakieś drżenie, nie wiadomo czym wywołane. Nie wiem, czy mnie widzi.
Pragnę jednak, by mnie dostrzegła. Pragnę, by zauważyła, że żyję, że tu
jestem.
– Pani Saeki – powtarzam. Nie potrafię opanować chęci wypowiedzenia
jej nazwiska. Dziewczyna przestraszona czy ostrzeżona tym głosem może
stąd odejść. A jeśli już nie wróci? Byłbym strasznie rozczarowany. A
właściwie to nie byłoby zwykłe rozczarowanie. Być może straciłbym
orientację, zniknęłyby z mojego życia wszystkie sceny mające znaczenie.
Lecz mimo to nie mogłem się powstrzymać od wypowiedzenia jej nazwiska.
Wargi i język niezależne od myśli prawie automatycznie układają się raz po
raz w jego kształt.
 Dziewczyna nie patrzy już na obraz. Patrzy na mnie. Przynajmniej jej
wzrok skierowany jest w przestrzeń, w której się znajduję. Nie mogę stąd
dostrzec wyrazu jej twarzy. Przesuwają się chmury i drży światło księżyca.
Powinien wiać wiatr, lecz jego szum do mnie nie dociera.
– Pani Saeki – mówię jeszcze raz popychany jakąś przemożną siłą.
Dziewczyna opuszcza ręce, zasłania usta prawą dłonią, jakby chciała
powiedzieć: „Nic nie mów!”. Ale czy naprawdę to chce powiedzieć?
Gdybym tylko mógł jej z bliska zajrzeć w oczy, myślę. Gdybym mógł z nich
wyczytać, co teraz myśli, co czuje. Gdybym mógł zrozumieć, co mi chciała
tym gestem przekazać, zasugerować. Ale wszelkie znaczenie przechwytuje ta
ciężka ciemność przed trzecią nad ranem. Nagle strasznie brakuje mi tchu,
zamykam oczy. W piersiach mam twardą grudę powietrza. Jakbym połknął w
całości deszczową chmurę. Kiedy po kilku sekunach otwieram oczy,
dziewczyny już nie ma. Zostało tylko puste krzesło. Po ścianie nad biurkiem
przepływa cień chmury.
Wstaję z łóżka, podchodzę do okna i spoglądam na nocne niebo.
Rozmyślam o czasie, który nie wróci. O rzekach, o przypływach i
odpływach. Rozmyślam o lasach, o tryskających źródłach. O deszczu, o
chmurach. Rozmyślam o skałach. Rozmyślam o cieniach. To wszystko jest
we mnie.

Następnego dnia po dwunastej przyszedł do biblioteki ubrany po cywilnemu

detektyw. Siedziałem w swoim pokoju i nie wiedziałem o tym. Przez
dwadzieścia minut zadawał pytania panu Ōshimie, po czym sobie poszedł.
Później pan Ōshima przychodzi mi o tym opowiedzieć.
– To detektyw z miejscowego komisariatu. Pytał o ciebie – mówi,
otwierając lodówkę i wyjmując butelkę wody Perrier. Odkręca, nalewa do
szklanki i pije.
– Skąd wiedział, gdzie mnie szukać?
– Skorzystałeś z telefonu komórkowego ojca, prawda?
Szukam w pamięci. I kiwam głową. W nocy, kiedy obudziłem się w
pokrwawionej koszuli w zagajniku przyświątynnym, zadzwoniłem z komórki
do Sakury.
– Tylko raz – mówię.
 – Z rejestru rozmów dowiedzieli się, że jesteś w Takamatsu. Zwykle tak
dokładnie wszystkiego nie tłumaczą, ale gawędziliśmy sobie miło i
powiedział mi. Jakby to ująć? Jak chcę być miły, potrafię być bardzo miły.
Sądząc z tego, co mówił, nie było jasne, do kogo należy numer, pod który
dzwoniłeś, i nie mogli dotrzeć do tej osoby. To mogła być komórka na kartę.
W każdym razie dowiedzieli się, że byłeś w Takamatsu i miejscowa policja
sprawdziła wszystkie hotele. Ustalili, że w hotelu w centrum, mającym
umowę z YMCA, przebywał przez pewien czas chłopak nazywający się
Kafka Tamura, bardzo podobny do ciebie. Do dwudziestego ósmego maja,
czyli dnia, w którym zamordowany został twój ojciec.
Jedynym pocieszeniem jest fakt, że policji nie udało się dotrzeć do
Sakury. Nie mogę jej sprawiać więcej kłopotu.
– Kierownik recepcji pamiętał, że pytałeś o naszą bibliotekę. Dzwonili tu,
żeby sprawdzić, czy naprawdę codziennie przychodzisz zbierać materiały.
Pamiętasz, prawda?
Kiwam głową.
– I dlatego tu przyszła policja.
Pan Ōshima wypija łyk perrier. – Oczywiście skłamałem. Że po
dwudziestym ósmym cię nie widziałem. Przedtem codziennie tu bywałeś, ale
od tamtego dnia przestałeś się pokazywać.
– Niedobrze jest kłamać policji – mówię.
– Ale gdybym nie skłamał, z tobą byłoby jeszcze gorzej.
– Jednak ja nie chcę, żeby pan miał przeze mnie kłopoty.
Pan Ōshima uśmiecha się, mrużąc oczy. – Nie rozumiesz. Już mam przez
ciebie kłopoty.
– No oczywiście, ale…
– Dlatego skończmy tę dyskusję o kłopotach. Już je mam. Rozmawianie o
nich teraz do niczego nas nie doprowadzi.
W milczeniu kiwam głową.
– W każdym razie ten detektyw zostawił wizytówkę. Powiedział, żebym
zadzwonił, jeśli tylko się tu pokażesz.
– Jestem podejrzany w tym śledztwie?
Pan Ōshima kilkakrotnie powoli kręci głową. – Nie, myślę, że nie jesteś
podejrzany. Ale nie ulega wątpliwości, że możesz posiadać ważne informacje
dotyczące zabójstwa swego ojca. Cały czas śledzę tę historię w gazetach i
wygląda na to, że dochodzenie prawie się nie posuwa, a policja jest
zniecierpliwiona. Nie mają odcisków palców. Morderca nie zostawił śladów.
Nie ma świadków. Jedyny ślad, jaki im został, to ty. Dlatego koniecznie chcą
cię znaleźć. Przecież twój ojciec był sławnym człowiekiem, gazety i
czasopisma się o tym rozpisują. Policja nie może siedzieć z założonymi
rękami.
– Ale gdyby okazało się, że pan stanie się niewiarygodnym świadkiem,
bo skłamał pan policji, stracę alibi na ten dzień. Mogą ze mnie zrobić
przestępcę.
Pan Ōshima ponownie kręci przecząco głową. – Słuchaj, Kafko Tamuro,
japońska policja nie jest taka głupia. Nie mają może wielkiej wyobraźni, ale
przynajmniej nie są niekompetentni. Przeczesali już na pewno listy
pasażerów samolotów z Shikoku do Tokio. Poza tym, możesz o tym nie
wiedzieć, ale na lotnisku przy wyjściach do samolotów są zainstalowane
kamery fotografujące każdego wsiadającego i wysiadającego pasażera. Na
pewno upewnili się, że nie wróciłeś w tym czasie do Tokio. W Japonii
wszystkie informacje są starannie gromadzone. Dlatego policja nie myśli, że
jesteś przestępcą. Gdyby tak myśleli, nie przyszedłby miejscowy policjant, a
ktoś bezpośrednio z Komendy Głównej Policji. W takim przypadku
podeszliby do sprawy poważnie i tak łatwo bym się nie wykręcił. W tej
chwili chcą się tylko od ciebie dowiedzieć, co wiesz na temat tego zdarzenia.
Rzeczywiście, chyba miał rację.
– Tak czy inaczej lepiej, żebyś przez pewien czas pozostał w ukryciu.
Być może patrolują te okolice i obserwują. Mają twoje zdjęcie. Zrobili
odbitkę ze zdjęcia uczniów twojej klasy. Niezbyt jesteś na nim podobny do
siebie. Wyglądasz, jakbyś… był strasznie wściekły.
Było to jedyne zdjęcie, jakie po mnie zostało. Starałem się unikać
wszelkich sytuacji, kiedy ktoś mógł mnie sfotografować. Ale za nic nie udało
mi się wykręcić od zdjęcia klasowego.
– Policjant powiedział, że mieli z tobą w szkole pewne problemy.
Podobno wywoływałeś bijatyki, trzy razy cię zawiesili.
– Dwa. I nie zawiesili, tylko odesłali do domu – mówię. Biorę głęboki
oddech i powoli wypuszczam powietrze. – To mi się czasem zdarza.
 – Nie możesz się opanować.
Kiwam głową.
– I robisz ludziom krzywdę.
– Nie mam takiego zamiaru. Ale czasami zdaje mi się, że jest we mnie
jakaś inna osoba. I zanim się zorientuję, już robię komuś krzywdę.
– Jakiego rodzaju krzywdę? – pyta pan Ōshima.
Wzdycham. – To nie są poważne obrażenia. Nikomu nic nie złamałem
ani nie wybiłem zęba.
Pan Ōshima siada na łóżku i zakłada nogę na nogę. Podnosi rękę,
odgarnia grzywkę. Granatowe bawełniane spodnie i białe adidasy. Czarna
koszulka polo.
– Zdaje się, że jest kilka spraw, z którymi musisz sobie poradzić – mówi.
Spraw, z którymi muszę sobie poradzić, myślę. Podnoszę głowę. – A nie
ma spraw, z którymi musi pan sobie poradzić?
Pan Ōshima podnosi ręce. – Problem nie w tym, z czym muszę sobie
radzić. Jest natomiast coś, co muszę robić. Muszę żyć dzień po dniu w tym
swoim ciele, w tym nieprawdopodobnie wadliwym opakowaniu. To
wszystko. W zasadzie proste, a jednocześnie trudne zadanie. Ale tak czy
inaczej, nawet jeżeli mi się to uda, nikt tego nie uzna za wielkie osiągnięcie.
Nie będzie żadnej owacji na stojąco.
Przygryzam wargi. – Nie myślał pan o tym, żeby wyjść z tego
opakowania? – pytam.
– Chodzi ci o to, żebym wyszedł na zewnątrz tego ciała?
Kiwam głową.
– W znaczeniu abstrakcyjnym czy też naprawdę?
– Wszystko jedno jak.
Pan Ōshima odgarnia grzywkę i przytrzymuje ją. Ukazuje się białe czoło,
widzę, jak w głębi bardzo szybko obracają się zębate kółka mechanizmu
myślowego.
– A ty chciałbyś to zrobić? – odpowiada pytaniem na pytanie.
Nabieram powietrza. – Proszę pana, będę zupełnie szczery: ja wcale nie
lubię tego swojego własnego rzeczywistego opakowania. Nigdy go nie
lubiłem, od urodzenia. Raczej ciągle nienawidziłem. Ta moja twarz, ręce,
krew, geny… wszystko, co odziedziczyłem po rodzicach, wydaje mi się
przeklęte. Gdybym mógł, chciałbym się całkiem od tego uwolnić. Tak jak
odszedłem z domu.
Pan Ōshima patrzy na mnie i uśmiecha się. – Masz wspaniale
uformowane ciało. Nie wiem, po kim odziedziczyłeś twarz, ale jesteś bardzo
przystojny. No, może jest ona zbyt charakterystyczna na to, żeby ją nazwać
przystojną, ale wcale niezła. Przynajmniej mnie się podoba. Głowa również
ci pracuje jak trzeba. Siusiaka masz przecież ślicznego. Ja też bym chciał
takiego mieć. Niedługo oszaleje na twoim punkcie mnóstwo dziewczyn. Nie
rozumiem, co ci się nie podoba w takim rzeczywistym opakowaniu.
Czerwienię się.
– Nieważne. To pewnie nie ma znaczenia. No, ale mnie też się wcale nie
podoba moje rzeczywiste opakowanie. To zrozumiałe, jest przecież tylko
namiastką, nienormalną namiastką. Mówiąc bez ogródek, jest strasznie
niewygodne. Ale mimo to w głębi serca myślę, że jeśli zamienić skorupę z
treścią, to znaczy, jeżeli przyjąć, że skorupa to treść, a treść to skorupa, być
może łatwiej nam przyjdzie zrozumieć sens naszego życia.
Patrzę ponownie na swoje ręce. Myślę o krwi, którą były umazane.
Wyraźnie pamiętam jej lepką, kleistą konsystencję. Myślę o swojej skorupie i
treści. O swojej treści pokrytej skorupą. Lecz w myślach mam tę lepką krew
na dłoniach.
– Ciekawe, jak jest z panią Saeki?
– Jak z nią jest?
– Czy są kwestie, z którymi musi sobie poradzić.
– Powinieneś ją samą o to zapytać – mówi pan Ōshima.

O drugiej zanoszę pani Saeki kawę na tacy. Siedzi przy biurku w gabinecie
na pierwszym piętrze. Drzwi są otwarte. Na biurku jak zwykle leży papier,
obok wieczne pióro, lecz pióro jest jeszcze zamknięte. Pani Saeki siedzi z
rękami na blacie i patrzy w przestrzeń. Nie patrzy na nic konkretnego, a w
jakieś miejsce, którego nigdzie nie ma. Wygląda na nieco zmęczoną. Okno za
nią jest otwarte, wietrzyk wczesnego lata porusza białą firanką. Przypomina
to trochę pięknie namalowany alegoryczny obraz.
– Dziękuję – mówi, gdy stawiam kawę na biurku.
 – Wygląda pani na zmęczoną.
Kiwa głową. – Uhm. Jak jestem zmęczona, wyglądam dużo starzej,
prawda?
– Nic podobnego. Jest pani jak zawsze śliczna – mówię szczerze.
Pani Saeki uśmiecha się. – Jak na swój wiek, nieźle się znasz na tym, jak
się odnosić do kobiet.
Czerwienię się.
Pani Saeki wskazuje mi krzesło, na którym wczoraj siedziałem. Stoi w
dokładnie tym samym miejscu. Siadam.
– Ale jestem przyzwyczajona do zmęczenia. Sądzę, że ty pewnie nie.
– Sądzę, że nie.
– Ja też oczywiście nie byłam przyzwyczajona, mając piętnaście lat.
Podnosi filiżankę i w milczeniu pije kawę.
– Słuchaj, co widzisz za oknem?
Patrzę przez okno za nią. – Widzę drzewa, niebo i chmury. Widzę ptaszki
na gałązkach.
– Zwyczajny widok. Prawda?
– Tak.
– Ale gdybyś wiedział, że jutro już nie będziesz mógł go zobaczyć, stałby
się dla ciebie strasznie szczególny i cenny?
– Sądzę, że tak.
– Myślałeś kiedyś o tym w ten sposób?
– Myślałem.
Na jej twarzy maluje się zaskoczenie. – Przy jakiej okazji?
– Kiedy się zakochałem – odpowiadam.
Pani Saeki leciutko się uśmiecha. Ten uśmiech gości przez chwilę na jej
wargach. Przypomina resztki wody w malutkich dołeczkach w piasku
wysychające po cofnięciu się letniej fali.
– Jesteś zakochany.
– Tak.
– Czyli jej twarz i postać wydają ci się za każdym razem szczególne i
cenne, tak?
– Tak. Nie wiem, kiedy je utracę.
Pani Saeki przygląda mi się przez chwilę. Na jej twarzy nie ma już
uśmiechu. – Wyobraź sobie ptaszka przycupniętego na cienkiej gałązce. Ta
gałązka mocno się chwieje na wietrze. Przez to także mocno się chwieje jego
pole widzenia. Prawda?
Kiwam głową.
– Jak twoim zdaniem przetwarza informacje o tym, co widzi?
Kręcę głową. – Nie wiem.
– Porusza głową w dół i w górę wraz z ruchem gałązki. Góra dół, góra
dół. Jak będzie wietrzny dzień, poobserwuj ptaszki. Ja często je podglądam z
tego okna. Nie sądzisz, że takie życie byłoby strasznie męczące? Kiedy
trzeba żyć, cały czas ruszając głową zgodnie z ruchem gałązki, na której się
siedzi.
– Sądzę, że tak.
– Ale ptaszki do tego przywykły. Dla nich to bardzo naturalne. Potrafią to
robić nieświadomie. Dlatego nie męczy ich to tak, jak nam by się wydawało.
Ale ja jestem człowiekiem i czasami się męczę.
– Przycupnęła pani na jakiejś gałęzi?
– Można tak to nazwać. I czasami wieje silny wiatr.
Odstawia filiżankę na spodek, zdejmuje zakrętkę z pióra. Czas odejść.
Wstaję z krzesła.
– Proszę pani. Chciałbym panią koniecznie o coś zapytać – decyduję się.
– Czy to osobiste pytanie?
– Osobiste pytanie. I być może niegrzeczne.
– Ale jest ważne?
– Tak, jest dla mnie ważne.
Odkłada pióro na biurko. W jej oczach pojawia się jakby neutralny blask.
– Proszę. Pytaj.
– Czy pani ma dzieci?
Bierze oddech i milczy przez chwilę. Jej twarz powoli traci wszelki
wyraz. Potem go odzyskuje. Jakby jakaś parada przeszła ulicą, a potem nią
wróciła.
– Dlaczego o to pytasz?
– To osobista sprawa. Nie pytam bez powodu.
Podnosi grube pióro Mont Blanc i sprawdza ilość atramentu. Waży je w
ręce, ocenia wielkość. Znów odkłada na biurko i podnosi wzrok.
– Wiesz, przepraszam cię, ale nie mogę ci powiedzieć ani tak, ani nie.
Przynajmniej na razie. Jestem zmęczona i wieje silny wiatr.
Kiwam głową. – Przepraszam. Nie powinienem był o to pytać.
– Nie szkodzi. To nie twoja wina – mówi łagodnie. – Dziękuję za kawę.
Robisz bardzo dobrą.
Wychodzę i idę w dół po schodach. Wracam do swego pokoju. Siadam na
łóżku i otwieram książkę, lecz tekst nie wchodzi mi do głowy. Wodzę tylko
oczami po rządkach liter. Mógłbym równie dobrze patrzyć na przypadkowe
liczby. Odkładam książkę, podchodzę do okna i wyglądam na ogród. Widzę
ptaki na gałązkach. Ale nie ma wiatru. Sam nie wiem już, czy zakochany
jestem w piętnastoletniej, czy w pięćdziesięcioletniej pani Saeki. Dzieląca je
granica drży, zaciera się i obraz staje się nieostry. Czuję od tego zamęt w
głowie. Zamykam oczy i szukam czegoś w rodzaju osi swoich uczuć.
Tak, pani Saeki ma rację. Jej twarz, jej postać wydają mi się za każdym
razem szczególne i cenne.
28

Jak na swój wiek pułkownik Sanders szedł lekkim, szybkim krokiem.

Zupełnie jak były zawodnik chodu sportowego. Do tego najwyraźniej znał w
tym mieście każdy kąt. Szedł na skróty, wchodząc po ciemnych wąskich
schodach, przeciskając się bokiem między domami. Przeskoczył rów, ostro
skarcił psa, który szczekał zza żywopłotu. Jego drobne plecy w białej
marynarce przesuwały się bystro zaułkami miasta jak niecierpliwa błądząca
dusza. Pan Hoshino z trudem za nim nadążał, starając się nie stracić go z
oczu. Wkrótce zdyszał się, spocił pod pachami. Pułkownik Sanders ani razu
nie sprawdził, czy chłopak za nim idzie.
– Słuchaj, dziadku, daleko jeszcze? – zawołał z tyłu pan Hoshino, który
zaczynał mieć tego dosyć.
– O czym ty mówisz, młody człowieku? To przecież tylko dwa kroki –
powiedział pułkownik Sanders, nadal się nie odwracając.
– Ale ja w końcu jestem klientem. Jak się tyle nachodzę, to się zmęczę i
stracę chętkę.
– Jesteś naprawdę żałosny! To ma być mężczyzna? Jak ci od takiego
spacerku chętka odchodzi, to lepiej w ogóle jej nie mieć.
– O rany.
Pułkownik Sanders wyszedł z zaułka, przeszedł przez szeroką ulicę,
ignorując światła, kawałek dalej minął mostek, po czym wszedł do dość
dużej świątyni shintoistycznej. Późnym wieczorem nie było w niej żywego
ducha. Pułkownik Sanders wskazał ławkę przed kancelarią świątynną i dał
znak, że pan Hoshino ma usiąść. Przed ławką stała lampa rtęciowa i było
widno jak w dzień. Chłopak posłusznie usiadł, a pułkownik Sanders obok
niego.
– Słuchaj, dziadku, chyba nie każesz mi gdzieś tu tego robić? – zapytał
chłopak zaniepokojony.
– Nie gadaj głupot. Nie jesteś sarenką, nie będziesz odstawiał jebanka w
świątynnym gaju. Co ty gadasz! Za kogo ty mnie masz?!
 Pułkownik Sanders wyjął z kieszeni srebrną komórkę i wcisnął jakiś
trzycyfrowy kod.
– No, to ja – powiedział, kiedy ktoś się zgłosił. – Tam, gdzie zawsze. W
świątyni. Jest tu ze mną klient, Hoshinek. No… no tak. Jak zawsze. Wiem.
No dobra, przychodź zaraz.
Wyłączył komórkę i schował do kieszeni białej marynarki.
– Zawsze tak sprowadzasz dziewczyny do świątyni? – zapytał chłopak.
– A co, nie można?
– Nie, można, ale chyba są odpowiedniejsze miejsca. To znaczy
normalniejsze… Na przykład można się umówić w kawiarni albo w pokoju
hotelowym.
– Świątynia jest lepsza, bo spokój. I powietrze czyste.
– No, niby tak. Ale jakoś nieswojo się czuję, czekając na dziewczynę w
środku nocy na ławce przed kancelarią świątynną. Zdaje mi się, że może
mnie opętać jakiś demon.
– Co ty gadasz?! Nie rób sobie żartów z Shikoku! Takamatsu jest stolicą
prefektury, miastem z prawdziwego zdarzenia. Skąd tu demon?
– Z demonem się wygłupiałem, ale pracujesz jednak, dziadku, w
przemyśle usługowym i chyba powinieneś trochę pomyśleć o nastroju.
Ważne jest piękne opakowanie. Chociaż może to nie moja sprawa.
– Tak, to nie twoja sprawa – powiedział pułkownik Sanders rezolutnie. –
A co do kamienia…
– No, chcę się czegoś dowiedzieć o kamieniu.
– Najpierw jebanko. Rozmowa potem.
– To jebanko jest ważne?
Pułkownik Sanders kilkakrotnie przytaknął z wielką powagą. Potem
znacząco pogłaskał się po bródce. – Tak. Ważne jest jebanko. To jak rytuał.
Najpierw jebanko. Potem porozmawiamy o kamieniu. Wiesz, Hoshinku,
myślę, że ta dziewczyna ci się spodoba. To nasza dziewczyna numer jeden,
niezrównana. Piersi śliczniutkie, skóra gładziutka, biodra krąglutkie, cipka
mokrutka, chodzi jak maszyna seksualna. Wrrrrr! Można ją porównać do
samochodu – w łóżku ma napęd na cztery koła, naciskasz gaz, a w niej
pożądanie rośnie doładowane turbosprężarką, dźwignia biegów w dłoni
wzbiera jak fala, teraz bierze zakręt, zmienia biegi, gładko, jak po maśle, gaz
do dechy i na pas do wyprzedzania, dojeżdżasz, finiszujesz! Wspaniały
finisz, Hoshinku.
– Niezły z ciebie świr – powiedział chłopak z podziwem.
– Nie na darmo robię w tym biznesie.

Kobieta zjawiła się po piętnastu minutach. Pułkownik Sanders nie kłamał –

była to piękność o wspaniałej figurze. Miała na sobie dopasowaną czarną
minisukienkę, czarne buty na obcasach, a na ramieniu małą lakierowaną
czarną torebkę. Mogłaby spokojnie być modelką. Miała dość duży biust
wyraźnie widoczny w głębokim wycięciu pod szyją.
– No jak, Hoshinku, może być? – zapytał pułkownik Sanders.
Pan Hoshino przytaknął w milczeniu, osłupiały. Żadne słowa nie przyszły
mu na myśl.
– To wyjątkowa maszyna seksualna, Hoshinku. No, baw się dobrze. Nie
żałuj sobie – powiedział pułkownik Sanders, po raz pierwszy się uśmiechając
i szczypiąc go w tyłek.
Kobieta zabrała chłopaka ze świątyni do pobliskiego love hotel.
Napuściła wody do wanny, rozebrała się szybko, a potem zdjęła z niego
ubranie. W łazience umyła go do czysta, oblizała całego, a potem
zafundowała mu rewelacyjny artystyczny seks oralny, o jakim mu się nawet
nie śniło. Doszedł do wytrysku, nie będąc w stanie o niczym myśleć.
– O rany, nigdy jeszcze nie było tak niesamowicie – powiedział, powoli
zanurzając się w wannie.
– To dopiero początek – odparła kobieta. – Będzie dużo o wiele, wiele
bardziej niesamowitych rzeczy.
– Ale było fajnie!
– Jak fajnie?
– Tak, że nie mogłem myśleć ani o tym, co było, ani o tym, co będzie.
– „Czysta teraźniejszość to nieuchwytny postęp przeszłości pożerającej
przyszłość. W rzeczywistości wszelkie doznania są już wspomnieniami”.
Chłopak podniósł głowę i spojrzał na kobietą z otwartymi ustami. – Co
to?
 – Henri Bergson – powiedziała, przykładając wargi do żołędzia i zlizując
resztki nasienia. – Mateaypameń.
– Nie rozumiem.
– Materia i pamięć. Nie czytałeś?
– Chyba nie – odpowiedział po krótkim zastanowieniu. Nie licząc
Instrukcji obsługi wozu opancerzonego, którą musiał przeczytać w wojsku
(oraz dwóch dni spędzonych w bibliotece na studiowaniu historii i geografii
wyspy Shikoku), a także cotygodniowych komiksów, nie przypominał sobie,
żeby czytał jakąś normalną książkę. – A ty czytałaś?
Kobieta skinęła głową. – Musiałam przeczytać. Studiuję na uniwersytecie
filozofię. Niedługo egzamin.
– Aha – powiedział chłopak z podziwem. – Więc ta praca to dla ciebie
tylko fucha.
– Tak. Muszę przecież jakoś zapłacić czesne.
Następnie zabrała go do łóżka, delikatnie wodziła palcami i językiem po
całym jego ciele, a wkrótce znów miał erekcję. Była to porządna erekcja,
nachylona ku przodowi jak krzywa wieża w Pizie w okresie karnawału.
– No patrz, Hoshinku, znów jesteś gotów – powiedziała i przystąpiła do
kolejnej serii czynności. – Nie masz jakichś specjalnych życzeń? Chciałbyś,
żebym ci coś zrobiła? Pan Sanders mi powiedział, że mam cię dobrze
obsłużyć.
– Nic mi nie przychodzi do głowy, ale mogłabyś mi jeszcze coś
zacytować z filozofii? Zdaje mi się jakoś, że może uda mi się przez to
opóźnić wytrysk. Jak tak dalej pójdzie, zaraz znowu się spuszczę.
– Hm… może być Hegel? Co prawda jest trochę staroświecki.
– Wszystko mi jedno kto. Wybierz, co chcesz.
– Polecam ci Hegla. Trochę staroświecki, ale niewątpliwie oldie but
goodie.
– Dobra.
– „JA jest treścią relacji, a jednocześnie tym, co jej dokonuje”.
– Ja cię…
– Hegel określił, czym jest „samoświadomość”. Uważał, że ludzie nie
tylko są świadomi siebie i obiektu jako oddzielnych istnień, ale potrafią,
kierując się wolą, osiągnąć głębsze zrozumienie siebie poprzez projekcję
siebie na obiekt jako medium. To właśnie jest samoświadomość.
– Nic z tego nie rozumiem.
– To jest innymi słowy to, co ja ci teraz robię, Hoshinku. Dla mnie ja
jestem sobą, a ty obiektem. Dla ciebie jest oczywiście na odwrót. Ty jesteś
sobą, a ja obiektem. W ten sposób zamieniając siebie i obiekt, dokonując
wzajemnej projekcji, osiągamy samoświadomość. Z własnej woli. Tak to
wygląda ujęte w proste słowa.
– Nadal nie bardzo rozumiem, ale czuję się podbudowany.
– Właśnie o to chodzi.

Kiedy było po wszystkim, pożegnał się z kobietą i wrócił do świątyni.

Pułkownik Sanders czekał na niego, siedząc na tej samej ławce.
– Hej, dziadku, cały czas tu siedziałeś? – zapytał pan Hoshino.
Pułkownik Sanders potrząsnął głową jakby ze złością. – Nie wydurniaj
się. Przecież nie siedziałbym bezczynnie tak długo w takim miejscu!
Wyglądam, jakbym miał tyle czasu? Jak ty sobie gdzieś w jakimś łóżku
przyjemnie odlatywałeś, ja tyrałem w jakimś zaułku. Taki los. Przed chwilą
dostałem wiadomość, że już koniec, więc biegiem tu wróciłem. No jak?
Niezła jest nasza maszyna seksualna, co?
– Uhm, dobrze było. Nie narzekam. Duża rzecz. Kierując się wolą,
spuściłem się aż trzy razy. Zdaje mi się, że jestem ze dwa kilo lżejszy.
– To doskonale. No, to w kwestii tego kamienia, o którym była mowa.
– Uhm, to jest ważne.
– Prawdę mówiąc, ten kamień jest w zagajniku za tą świątynią.
– Mnie chodzi o „kamień otwierający wejście”.
– No tak. To „kamień otwierający wejście”.
– Nie robisz mnie w konia?
Na te słowa pułkownik Sanders z oburzeniem podniósł głowę.
– Co ty gadasz? Głupiec! Czy ja cię do tej pory choć raz okłamałem?
Nabrałem cię? Powiedziałem, że będzie nowiutka maszyna seksualna i była
nowiutka maszyna seksualna. I za pół darmo dostałeś specjalną usługę, za
jedyne piętnaście tysięcy ulżyłeś sobie, spuściłeś się aż trzy razy, a i tak mnie
podejrzewasz?
– Nie, oczywiście nie chodzi o to, że nie mam do ciebie zaufania. Nie
złość się tak. Nie o to chodzi. Tylko kiedy wszystko za łatwo idzie, zaczynam
się zastanawiać, co jest grane. Przecież szedłem sobie ulicą, kiedy zawołał
mnie dziwnie ubrany facet, obiecał, że mi powie o kamieniu, a kiedy za nim
poszedłem, udało mi się przelecieć niesamowitą kobitkę…
– Trzy razy.
– Wszystko jedno, trzy razy przelecieć, a do tego okazuje się, że kamień,
którego szukam, jest zaraz tu; przecież każdy by się zdziwił?
– Ty nic nie rozumiesz – powiedział pułkownik Sanders z niecierpliwym
cmoknięciem. – Objawienie właśnie na tym polega. Objawienie przekracza
ramy codzienności. Co to za życie bez objawień! Ważne jest przeskoczenie z
racjonalności obserwowania do racjonalności działania. Rozumiesz, co
mówię, ty kiczowaty bałwanie?
– Projekcja i zamiana siebie i obiektu… – powiedział pan Hoshino bardzo
niepewnie.
– Właśnie. Wystarczy, że to rozumiesz. To jest samo sedno. Chodź ze
mną. Będziesz mógł się pomodlić do swojego kamienia. To specjalna usługa,
Hoshinku.
29

Dzwonię do Sakury z budki telefonicznej. Uświadamiam sobie, że od

spędzenia nocy w jej mieszkaniu nawet nie zadzwoniłem. Zostawiłem tylko
kartkę i wyszedłem. Jest mi wstyd z tego powodu. Po wyjściu od niej
poszedłem prosto do biblioteki, pan Ōshima zabrał mnie do swej chaty w
górach, gdzie spędziłem parę dni, a nie działał tam telefon komórkowy.
Potem wróciłem do biblioteki, zamieszkałem tam i zacząłem pracę.
Codziennie widywałem ducha (czy coś, co go przypominało) pani Saeki. I
bez pamięci się w tej piętnastoletniej dziewczynie zakochałem. Wiele się
zdarzyło, zdarzenia następowały jedno po drugim. Ale oczywiście to nie jest
wytłumaczenie.
Zadzwoniłem przed dziewiątą wieczorem. Odbiera po sześciu
dzwonkach.
– Gdzie ty się właściwie podziewałeś i co robiłeś? – pyta twardo.
– Jestem jeszcze w Takamatsu.
Przez pewien czas się nie odzywa. Milczy. W tle słyszę dźwięk
telewizyjnego programu muzycznego.
– Jakoś przetrwałem – dodaję.
Znów zapada krótkie milczenie, a potem Sakura wzdycha jakby
zrezygnowana.
– Ale nie powinieneś tak znikać pod moją nieobecność. Ja się przecież o
ciebie martwiłam i tego dnia wróciłam wcześniej niż zwykle. Zrobiłam
większe zakupy.
– Wiem. Naprawdę mi przykro. Ale wtedy musiałem odejść. Miałem
wielki zamęt w głowie i musiałem stanąć na nogi, spokojnie wszystko
przemyśleć. A będąc z tobą, jakby to powiedzieć… nie umiem tego wyrazić.
– Bodźce są za silne?
– Uhm. Nigdy przedtem nie byłem z kobietą.
– Aha.
 – Zapach kobiety, takie rzeczy. No i inne sprawy…
– Ciężko jest być młodym.
– Może i tak. Zajęta jesteś w pracy?
– Uhm. Strasznie zajęta. Ale chcę teraz popracować i odłożyć trochę
pieniędzy, więc specjalnie mi to nie przeszkadza.
Po krótkiej chwili podejmuję rozmowę. – Wiesz, prawdę mówiąc, szuka
mnie tutejsza policja.
Sakura milczy przez chwilę, a potem ostrożnie pyta: – Czy przypadkiem
ma to związek z tamtą krwią?
Postanawiam na razie skłamać. – Nie, nie o to chodzi. Nie ma związku z
krwią, szukają mnie jako nieletniego uciekiniera. Jak mnie znajdą, wezmą
mnie pod kuratelę i odeślą do Tokio. To wszystko. I pomyślałem, że policja
może się z tobą skontaktować. Wtedy, tej nocy, kiedy u ciebie spałem,
zadzwoniłem do twojej komórki ze swojej i z billingu firmy telefonicznej
dowiedzieli się, że jestem w Takamatsu. Więc znają i twój numer.
– Aha – mówi. – Ale o ten numer nie musisz się martwić. To jest telefon
na kartę i nie mogą dotrzeć do właściciela. Komórka należała do mojego
chłopaka i pożyczyłam ją sobie, nie ma żadnego śladu mojego nazwiska ani
miejsca pobytu. Nie musisz się o to martwić.
– To dobrze. Nie chciałem ci już sprawiać więcej kłopotu.
– Jesteś taki troskliwy, że zaraz się rozpłaczę.
– Naprawdę tak myślę.
– Wiem – mówi niechętnie. – No, a gdzie młodociany uciekinier teraz
mieszka?
– Zatrzymałem się u znajomych.
– Przecież nie miałeś w tym mieście znajomych.
Nie bardzo wiem, jak odpowiedzieć. Jak miałbym streścić i wyjaśnić
wszystko, co zaszło w ciągu ostatnich paru dni?
– To długa historia – mówię.
– Zdaje się, że w twoim przypadku większość historii jest długich.
– Uhm, sam nie wiem dlaczego, ale jakoś tak wychodzi.
– Taka tendencja?
 – Pewnie tak. Kiedyś spokojnie ci opowiem, jak będzie czas. Nie mam
nic do ukrycia. Po prostu nie bardzo umiem to wyjaśnić przez telefon.
– Nie musisz mi tłumaczyć. Ale to nie jest jakieś podejrzane miejsce?
– Nie, wcale nie jest podejrzane. Jest w porządku.
Znowu wzdycha. – Wiem, że z natury chodzisz własnymi drogami, ale
lepiej, żebyś w miarę możliwości nie wchodził w konflikt z prawem. Bo nie
wygrasz. Zginiesz tragicznie jak Billy the Kid, zanim skończysz dwadzieścia
lat.
– Billy the Kid nie był taki młody, jak zginął – poprawiam. – Zabił
dwudziestu jeden ludzi i zginął, mając dwadzieścia jeden lat.
– Co ty powiesz? No, nieważne. Masz do mnie jakąś sprawę?
– Chciałem ci tylko podziękować. Nie dawało mi to spokoju, bo tak mi
pomogłaś, a ja zniknąłem bez pożegnania.
– Dobra, rozumiem. Już się nie przejmuj.
– I chciałem usłyszeć twój głos – dodaję.
– Bardzo mi miło, że tak mówisz, ale na co ci się zda mój głos?
– Jak by to powiedzieć… To pewnie dziwnie zabrzmi. Ty żyjesz w
rzeczywistym świecie, oddychasz rzeczywistym powietrzem, mówisz
rzeczywistym językiem. Kiedy z tobą rozmawiam, wiem, że na razie jestem
połączony z rzeczywistym światem. To jest dla mnie dość ważne.
– A inni w twoim otoczeniu nie są?
– Być może nie są.
– Nie bardzo rozumiem, ale chodzi o to, że jesteś w oddalonym od
rzeczywistości miejscu z oddalonymi od rzeczywistości ludźmi?
Zastanawiam się nad tym. – Być może można to tak określić.
– Słuchaj, Kafko Tamuro, to jest oczywiście twoje życie i ja nie
powinnam się ciągle wtrącać, ale jak cię tak słucham, to zdaje mi się, że
może powinieneś stamtąd odejść. Nie wiem, co to za miejsce, ale jakoś
odnoszę takie wrażenie. To coś w rodzaju przeczucia. Więc przyjedź szybko
do mnie. Możesz się tu zatrzymać tak długo, jak chcesz.
– Dlaczego jesteś dla mnie taka życzliwa?
– Czy ty udajesz głupiego?
 – Dlaczego?
– No przecież to oczywiste, dlatego że cię lubię. Rzeczywiście jestem
dość zwariowana, ale przecież nie każdemu tak pomagam. Lubię cię,
podobasz mi się i jestem życzliwa. Nie umiem tego dobrze wyrazić, ale czuję
się, jakbyś naprawdę był moim młodszym bratem.
Milknę ze słuchawką w dłoni. Przez moment nie wiem, co zrobić. Mam
jakby lekkie zawroty głowy. Nigdy w życiu nikt mi nic podobnego nie
powiedział.
– Halo? – mówi Sakura.
– Jestem – odpowiadam.
– Jak jesteś, to powiedz coś.
Biorę się w garść. Oddycham głęboko. Mówię: – Słuchaj, Sakura.
Chciałbym, żeby to było możliwe. Naprawdę chciałbym. Z całego serca. Ale
teraz nie mogę. Tak jak przed chwilą mówiłem, nie mogę się stąd oddalić.
Przede wszystkim jestem zakochany.
– Zakochany w kimś skomplikowanym, kogo nie da się nazwać
rzeczywistym?
– Prawdopodobnie można to tak określić.
Sakura znowu wzdycha. Bardzo głęboko, przejmująco. – Wiesz, jak
dzieciak w twoim wieku się zakocha, ma tendencję do tego, żeby stracić
poczucie rzeczywistości. Jeżeli w dodatku tamta osoba jest oderwana od
rzeczywistości, to może z tego być niezły kłopot. Wiesz o tym?
– Wiem.
– Słuchaj, Tamura.
– Uhm?
– Jakby się coś stało, zadzwoń do mnie. Wszystko jedno o której
godzinie, nie krępuj się.
– Dziękuję.
Odkładam słuchawkę. Wracam do pokoju, kładę na talerzu adaptera
singla Kafka nad morzem i opuszczam igłę. Chcąc nie chcąc, przenoszę się
do tamtego miejsca. I do tamtego czasu.
Czuję czyjąś obecność i otwieram oczy. Wokół jest ciemno. Fosforyzujące
wskazówki zegarka przy łóżku pokazują, że minęła trzecia. Zasnąłem, sam
nie wiedząc kiedy. W wątłym świetle ogrodowej latarni wpadającym przez
okno widzę jej postać. Dziewczyna jak zawsze siedzi przy biurku i w tej
samej pozie co zawsze patrzy na obraz na ścianie. Oparła brodę na łokciach
na biurku, siedzi nieporuszona. Ja też jak zwykle leżę w łóżku, wstrzymuję
oddech i patrzę na jej postać spod przymrużonych powiek. Wiatr porusza
gałązkami derenia za oknem.
Lecz wkrótce zauważam, że w powietrzu jest coś innego niż zwykle. Coś,
jakaś inna jakość nieznacznie, lecz niewątpliwie burzy harmonię tego świata,
który był dotąd idealny. Wytężam wzrok w półmroku. Co tu może być
innego? Przez chwilę wieczorny wiatr się wzmaga, krew w moich żyłach
nabiera przedziwnego ciężaru. Gałązki derenia rysują na szybie nerwowy
labirynt. Niedługo zauważam różnicę. Sylwetka, którą widzę, nie jest
sylwetką tej dziewczyny. Jest do niej bardzo podobna. Można wręcz
powiedzieć identyczna. Ale nie zupełnie identyczna. Jak kopia rysunku
przyłożona do oryginału różni się w niektórych szczegółach. Na przykład
fryzurę ma inną. Ubranie ma inne. Ale przede wszystkim jej obecność robi
inne wrażenie. Czuję to. Odruchowo potrząsam głową. Ten ktoś, niebędący
dziewczyną, tam siedzi. Coś się dzieje. Rozgrywa się coś ważnego.
Nieświadomie zaciskam pod kołdrą dłonie. Wkrótce serce zaczyna mi
głucho, twardo walić, jakby nie mogło tego znieść. Odmierza inny czas.
Na ten dźwięk, jak na sygnał, postać na krześle porusza się. Jej ciało
powoli się odwraca, jak koło sterowe wielkiego statku. Nie podpiera już
brody na dłoniach i zwraca twarz ku mnie. Orientuję się, że to pani Saeki.
Zapiera mi dech. Tam jest pani Saeki obecna czy, inaczej mówiąc: pani Saeki
rzeczywista. Przygląda mi się przez pewien czas. Tak samo jak patrzyła na
obraz Kafka nad morzem, spokojnie i w skupieniu. Zastanawiam się nad osią
czasu. Prawdopodobnie w jakimś nieznanym mi miejscu dokonuje się jakaś
zmiana dotycząca czasu. Przez to sny pomieszały się z rzeczywistością. Tak
jak miesza się woda rzeki z wodą morską. Mój umysł pracuje, poszukując
znaczenia, jakie musi się w tym kryć. Lecz do niczego nie dochodzi.
Wkrótce postać wstaje, powoli podchodzi do mnie. Idzie jak zwykle
wyprostowana. Jest bez butów, bosa. Pod jej stopami lekko skrzypi podłoga.
Siada cicho na brzegu łóżka i trwa tak przez chwilę nieporuszona. Jej ciało
ma niewątpliwą wagę i ciężar właściwy. Pani Saeki ma na sobie białą
jedwabną bluzkę i granatową spódnicę do kolan. Wyciąga rękę i dotyka
moich włosów. Jej palce wplatają się w moją krótką czuprynę. Jest to
niewątpliwie rzeczywista dłoń. Rzeczywiste palce. Następnie wstaje i w
wątłym świetle latarni z ogrodu zaczyna się rozbierać, jakby to było zupełnie
oczywiste. Nie spieszy się, ale i nie waha. Bardzo miękkimi naturalnymi
ruchami rozpina kolejno guziki bluzki, zdejmuje spódnicę, bieliznę. Ubrania
spadają bezszelestnie na podłogę, jedno po drugim. Miękkie tkaniny nie
wydają dźwięku. Ona śpi. Poznaję to. Oczy ma niewątpliwie otwarte, lecz
śpi. Wykonuje te wszystkie czynności we śnie.
Gdy jest już naga, kładzie się w moim wąskim łóżku. Otaczają mnie białe
ramiona. Czuję na szyi jej ciepły oddech. Czuję jej włosy łonowe dotykające
moich ud. Na pewno myśli, że jestem jej ukochanym, który zginął wiele lat
temu. I chce powtórzyć to, co działo się kiedyś w tym pokoju. Bardzo
naturalnie, jakby to było oczywiste, we śnie. Śniąc.
Muszę ją jakoś obudzić, myślę. Muszę ją wyrwać z tego snu. Pomyliła
się. Muszę jej powiedzieć, że jest w wielkim błędzie. To nie sen. To
rzeczywisty świat. Lecz wszystko dzieje się zbyt szybko. Nie mam siły
powstrzymać tego nurtu. Mam straszny zamęt w głowie, poza tym sam
zostaję wciągnięty w zagięcie czasu.

Poza tym sam zostajesz wciągnięty w zagięcie czasu.

Jej sen błyskawicznie spowija twoją świadomość. Miękko, ciepło, jak
wody płodowe. Pani Saeki ściąga ci podkoszulek i bokserki. Całuje cię
kilkakrotnie w szyję, potem wyciąga rękę i ujmuje twój członek. Jest już
twardy jak porcelana. Lekko obejmuje dłonią twoje jądra. Bez słowa
wiedzie twoje palce do swego łona. Jej wagina jest ciepła i wilgotna.
Całuje twoją pierś. Ssie sutki. Twoje palce powoli wchodzą w nią,
zupełnie jakby je wciągała.
Gdzie zaczyna się twoja odpowiedzialność? Ścierając mgłę z pola
widzenia świadomości, ze wszystkich sił starasz się ustalić, gdzie jesteś.
Starasz się ustalić kierunek nurtu. Starasz się chwycić prawidłową oś
czasu. Lecz nie możesz znaleźć granicy między snem a rzeczywistością.
Nie możesz nawet znaleźć granicy między faktem a możliwością. Wiesz
tylko, że jesteś w bardzo delikatnej sytuacji. Delikatnej, a jednocześnie
niebezpiecznej. Nie mogąc upewnić się co do praw rządzących
przepowiednią i logiką, stajesz się częścią tego nurtu. Jak położone nad
rzeką miasto zalane powodzią. Wszystkie drogowskazy znalazły się pod
powierzchnią wody. Widać jedynie bezimienne dachy.
Niedługo pani Saeki siada na tobie leżącym na plecach. Rozkłada
kolana i wprowadza w siebie twój twardy jak kamień członek. Nie
możesz dokonać żadnego wyboru. Ona wybiera. Wygina głęboko swe
ciało, jakby rysowała w powietrzu jakieś wzory. Jej długie proste włosy
bezszelestnie drżą na twoich ramionach jak gałęzie wierzby. Jesteś po
trochu wciągany w ciepłe błoto. Cały świat staje się ciepły, wilgotny,
niejasny, a w nim twój członek jest jedynym twardym, lśniącym bytem.
Zamykasz oczy i śnisz swój własny sen. Proces upływu czasu jest
strasznie nieprecyzyjny. Nadchodzi przypływ, księżyc się wznosi.
Niebawem masz wytrysk. Oczywiście nie możesz tego powstrzymać.
Masz kilka razy silny wytrysk w jej ciele. Jej wagina kurczy się i
delikatnie zbiera twoje nasienie. Mimo to pani Saeki nadal śpi. Śpi z
otwartymi oczami. Jest w innym świecie. Twoje nasienie jest wchłaniane
do innego świata.

Upływa dużo czasu. Nie mogę się poruszyć. Jestem równomiernie

sparaliżowany, lecz sam nie potrafię odróżnić, czy to prawdziwy paraliż, czy
też po prostu nie mam ochoty się ruszać. Wkrótce pani Saeki odsuwa się i
cicho kładzie się obok mnie. Potem wstaje, wkłada bieliznę, spódnicę, zapina
guziki bluzki. Wyciąga rękę i jeszcze raz dotyka moich włosów. Wszystko
odbywa się bez słów. Od chwili pojawienia się w tym pokoju nie odezwała
się ani razu. Do moich uszu dociera jedynie słabe skrzypienie podłogi i
nieprzerwanie wiejący wiatr. Oddychający pokój i lekko drżąca szyba to
jedyny grecki chór, jaki mi towarzyszy w tle.
Śpiąca przechodzi przez pokój i znika. Otwiera drzwi tylko trochę i
wyślizguje się przez tę szparę jak drobna uśpiona rybka. Drzwi zamykają się
bezszelestnie. Leżąc w łóżku, odprowadzam ją wzrokiem. Dalej jestem
sparaliżowany. Nie mogę nawet poruszyć palcem. Usta mam zaciśnięte, jak
zapieczętowane. Słowa zasnęły w zagłębieniu czasu.
Nie mogąc się poruszyć, wytężam słuch. Czekam, czy nie usłyszę z
parkingu dźwięku silnika golfa pani Saeki. Lecz choć długo czekam, nie
rozlega się znany mi warkot. Nocne chmury napływają przynoszone wiatrem,
odchodzą. Gałązki derenia drżą leciutko, przecinają ciemność wieloma
lśniącymi ostrzami. To okno jest oknem mojego serca, te drzwi to drzwi
mojego serca. Leżę tak, nie śpiąc do rana. W nieskończoność patrzę na
opuszczone krzesło.
30

Przez niski żywopłot weszli do świątynnego zagajnika. Pułkownik Sanders

wyjął z kieszeni marynarki małą latarkę i oświetlał drogę. Między drzewami
wiodła ścieżka. Zagajnik był niezbyt duży, drzewa w większości stare,
wysokie, ich gęste gałęzie zasłaniały światło z góry. Znad ziemi unosił się
silny zapach trawy.
Pułkownik szedł przodem, ale teraz posuwał się powoli. Oświetlając
ścieżkę latarką, stawiał ostrożnie krok za krokiem. Pan Hoshino szedł jego
śladem.
– Hej, czy to jakaś próba odwagi? – zawołał chłopak do białych pleców
pułkownika Sandersa. – Duch! Duch!
– Przestań ciągle gadać głupoty! Nie mógłbyś być przez chwilę cicho? –
odparł tamten, nie odwracając się.
– Tak jest!
Pan Hoshino zastanowił się, co teraz może robić pan Nakata. Pewnie
jeszcze smacznie śpi owinięty kołdrą. To taki człowiek, że jak raz zaśnie, nic
go nie obudzi. Zupełnie jakby dla niego wymyślono wyrażenie „śpi jak
zabity”. Ciekawe, co mu się śni podczas tego długiego odpoczynku. Chłopak
nie potrafił sobie wyobrazić.
– Dziadku, daleko jeszcze?
– Jeszcze kawałek.
– Słuchaj, dziadku.
– Co?
– Czy ty naprawdę jesteś pułkownik Sanders?
Pułkownik Sanders odchrząknął. – Nie naprawdę. Tylko na razie
przybrałem jego postać.
– Tak myślałem. A kim naprawdę jesteś?
– Nie mam nazwiska.
– A nie jest ciężko żyć bez nazwiska?
 – Nie. Nigdy nie miałem nazwiska ani postaci.
– To jesteś jak pierdnięcie.
– Można to tak ująć. Skoro nie mam postaci, mogę się stać wszystkim.
– Coś takiego!
– Na razie przybrałem łatwo rozpoznawalną, można powiedzieć kultową
dla społeczeństwa kapitalistycznego, postać pułkownika Sandersa. Mogłem
zostać Myszką Miki, ale Disney strasznie dba o prawa do swoich
wizerunków. Nie chciałem, żeby mnie podali do sądu.
– No, ja też nie chciałbym, żeby Myszka Miki załatwiała mi kobiety.
– No tak, pewnie nie.
– Zdaje mi się też, że pasujesz charakterem do pułkownika Sandersa.
– Ja nie mam żadnego charakteru. Nie mam też uczuć. „Jeśli nawet
ukazałem się teraz tobie pod tymczasową postacią i z tobą rozmawiam, to
jednak nie jestem ani bóstwem, ani Buddą; natura uczyniła mnie obojętnym
moralnie, toteż kieruję się innymi ocenami niż ludzie” [25] .
– Co to jest?!
– To cytat z Po deszczu, przy księżycu Akinariego Uedy. Na pewno nie
czytałeś.
– Nie ma się czym chwalić, ale nie czytałem.
– Teraz przybrałem tylko na pewien czas postać człowieka i pojawiłem
się tutaj, nie jestem bóstwem ani Buddą. Nie mam uczuć, więc moje serce
działa inaczej niż serce człowieka. O to chodzi.
– Coś takiego! – powiedział chłopak. – Nie bardzo rozumiem. Ale w
każdym razie ani nie jesteś człowiekiem, ani bogiem, ani Buddą.
– „Ja sam nie reprezentuję ani bóstw, ani Buddy, a to, co mówię, to po
prostu bezstronny pogląd. Jako istota neutralna nie mam powodu pytać o to,
czy człowiek jest dobry, czy zły i czy muszę iść za dobrem lub złem”.
– Nie rozumiem.
– Chodzi o to, że ponieważ nie jestem bogiem ani Buddą, nie potrzebuję
oceniać ludzi, czy są dobrzy, czy źli. Nie potrzebuję też działać zgodnie z
zasadami tego, co dobre i złe.
– Czyli jesteś ponad dobrem i złem?
 – Hoshinku, pochlebiasz mi. Nie jestem wcale ponad dobrem i złem. Po
prostu nie mają ze mną nic wspólnego. Nie wiem, co jest dobre, co złe.
Pragnę tylko jednego: żeby udało mi się wywiązać ze swojej funkcji. Jestem
bardzo pragmatyczny. Można mnie nazwać obiektem neutralnym.
– Jak to wywiązać się z funkcji?
– A ty co, nie chodziłeś do szkoły?
– Niby skończyłem średnią, ale to była zawodówka i ciągle jeździłem na
motorze.
– Chodzi o nadzorowanie, żeby rzeczy spełniły swoje oryginalne role.
Moje obowiązki polegają na nadzorowaniu wzajemnych związków między
dwoma światami. Starannie pilnuję kolejności rzeczy. Żeby po przyczynie
następował skutek. Żeby nie pomieszały się ze sobą dwa znaczenia. Żeby
przeszłość nadeszła przed teraźniejszością. A po teraźniejszości przyszłość.
Rzeczy mogą się trochę pomieszać. Nie ma na świecie ideałów, Hoshinku.
Jeżeli na koniec rachunek z grubsza się zgadza, nie czepiam się szczegółów.
Może na to nie wyglądam, ale nie jestem zbyt dokładny. A mówiąc bardziej
specjalistycznie, dokonuję „skrótowego percepcyjnego przetwarzania
nieprzerwanego ciągu informacji”, ale to długa historia, pewnie i tak byś nie
zrozumiał, więc na tym poprzestanę. W każdym razie chodzi mi o to, że nie
czepiam się wszystkiego. Ale na koniec rachunek musi się zgadzać, inaczej
jest kłopot. Pojawia się problem odpowiedzialności.
– Nie bardzo rozumiem, ale wydajesz się ważnym człowiekiem z ważną
rolą do spełnienia, więc dlaczego jesteś alfonsem w zaułkach Takamatsu?
– Nie jestem człowiekiem. Ile razy mam ci powtarzać, żebyś to pojął?
– Mnie tam wszystko jedno.
– Jestem alfonsem po to, żeby ciebie tu sprowadzić. Chcę, żebyś mi w
czymś pomógł. Dlatego postanowiłem ci w nagrodę zrobić przyjemność.
Jako rodzaj rytuału.
– Mam ci pomóc?
– Słuchaj, tak jak wcześniej mówiłem, nie mam postaci. Jestem obiektem
pojęciowym, metafizycznym w pełnym tego słowa znaczeniu. Mogę
przybrać dowolną postać, ale nie mam materialnego kształtu. A do tego, żeby
wykonywać realne czynności, koniecznie potrzebny jest materialny kształt.
– I teraz w tym przypadku ja jestem materialnym kształtem?
 – O to chodzi – powiedział pułkownik Sanders.

Posuwali się dalej przez ciemny zagajnik, aż doszli do małej kapliczki pod
grubym dębem. Zniszczona, rozpadała się, nie było w niej złożonych ofiar
ani ozdób. Wyglądała na porzuconą, zbielałą od deszczu i przez wszystkich
zapomnianą. Pułkownik Sanders oświetlił ją latarką.
– Kamień jest tam w środku. Otwórz drzwiczki.
– Nie chcę – odparł chłopak, kręcąc głową. – Nie wolno sobie tak
otwierać drzwiczek w kapliczkach. Na pewno spotkałaby mnie za to kara.
Odpadłby mi nos albo uszy.
– Nie szkodzi. Ja ci mówię, że wolno. Otwieraj. Nie będzie żadnej kary.
Nie odpadnie ci nos ani uszy. Czasami jesteś dziwnie staroświecki.
– No to sam sobie, dziadku, otwórz. Ja nie chcę się mieszać do takich
rzeczy.
– Ależ ty nic nie rozumiesz! Przecież przed chwilą ci mówiłem, że nie
mam materialnego kształtu. Jestem tylko symbolicznym pojęciem. Sam nic
nie mogę. Dlatego specjalnie cię tu przyprowadziłem. Przecież po to
pozwoliłem ci aż trzy razy za pół darmo sobie ulżyć.
– No rzeczywiście, było nieźle… Ale jakoś mi nieswojo. Dziadek mi od
dziecka powtarzał: „Żebyś mi nigdy nie zrobił nic złego w świątyni”.
– Zapomnij o dziadku. Nie wyjeżdżaj mi tu z prowincjonalnymi
moralnymi nakazami prefektury Gifu, kiedy trzeba coś załatwić.
Mamrocząc pod nosem, pan Hoshino bardzo niepewnie otworzył
drzwiczki w kapliczce. Pułkownik Sanders oświetlił wnętrze latarką.
Rzeczywiście leżał tam stary okrągły kamień.
Tak jak mówił pan Nakata, przypominał noworoczne ciastko ryżowe. Był
wielkości płyty długogrającej, biały i gładki.
– To jest ten kamień? – zapytał pan Hoshino.
– Tak. Wyjmij go.
– Czekaj, dziadku. To będzie kradzież.
– Nie szkodzi. Nikt nie zauważy i nikt się nie przejmie, jak zniknie jeden
taki kamień.
– Ale przecież jednak należy do boga, no nie? Bóg się na pewno
rozgniewa, jak go sobie weźmiemy.
Pułkownik Sanders z założonymi rękami przyglądał się panu Hoshino. –
A co to jest bóg?
Chłopak zamyślił się nad tym pytaniem.
– Jak wygląda? Co robi? – drążył pułkownik Sanders.
– Ja się nie znam na takich rzeczach. Ale bóg to bóg. Jest wszędzie, widzi
wszystko, co robimy, i sądzi, czy to dobre, czy złe.
– No to jest zupełnie jak sędzia piłkarski?
– Może i można tak powiedzieć.
– Czyli bóg nosi szorty, w ustach ma gwizdek i liczy, o ile trzeba
przedłużyć mecz?
– Ale ty jesteś natrętny, dziadku!
– Czy japoński bóg i zagraniczny bóg są krewnymi, czy też wrogami?
– Skąd mam wiedzieć?
– Słuchaj, Hoshinku. Bóg istnieje tylko w ludzkiej świadomości.
Szczególnie w Japonii, nie wiem, czy to źle, czy dobrze, bóg jest wyjątkowo
elastycznym pojęciem. Dowodem na to jest fakt, że kiedy cesarz, który przed
wojną był bogiem, dostał polecenie od dowódcy amerykańskich sił
okupacyjnych, generała Douglasa MacArthura rozkaz: „Przestań być
bogiem”, odpowiedział: „Dobrze, już jestem zwykłym człowiekiem”, i od
1946 roku nie jest bogiem. Dlatego japońskimi bogami można sobie
dyrygować. Zmieniają się nawet na polecenie amerykańskiego żołnierza w
okularach przeciwsłonecznych i z tanią fajeczką. Są aż tak
postmodernistyczni. Jeśli myślisz, że istnieją, istnieją. A jeżeli myślisz, że ich
nie ma, to nie ma. Nie ma potrzeby się ciągle kimś takim przejmować.
– Coś takiego!
– Tak czy inaczej wyjmij ten kamień. Biorę na siebie całą
odpowiedzialność. Nie jestem bogiem ani Buddą, ale mam nie najgorsze
układy. Więc załatwię, żeby cię za to nie spotkała żadna kara.
– Naprawdę bierzesz na siebie odpowiedzialność?
– Daję słowo.
Chłopak wyciągnął ręce i delikatnie podniósł kamień, zupełnie jakby
obchodził się z miną.
 – Bardzo ciężki.
– Kamienie są ciężkie. To nie tofu.
– Nie, nawet jak na kamień ten bydlak jest ciężki. I co mam z nim zrobić?
– Zabierz ze sobą i połóż przy łóżku. Reszta sama się jakoś rozwiąże.
– Eee… mam go zabrać do hotelu?!
– Jak jest ciężki, to przecież możesz wziąć taksówkę – powiedział
pułkownik Sanders.
– Ale czy wolno go tak daleko stąd zabrać?
– Słuchaj, Hoshinku, wszystkie przedmioty są w ruchu. I Ziemia, i czas, i
pojęcia, miłość, życie, wiara, sprawiedliwość i zło, wszystko jest płynne i
przejściowe. Nic nie trwa wiecznie w tym samym miejscu w jednym
kształcie. Cały wszechświat to olbrzymia firma przewozowa.
– Coś takiego.
– Kamień po prostu na razie jest tu w formie kamienia. Nic się nie stanie,
jeśli trochę pomożesz mu się przesunąć.
– Ale dlaczego ten kamień jest taki ważny? Nie wygląda zbyt
imponująco.
– Ściśle mówiąc, ten kamień jako taki nie ma znaczenia. Sytuacja
wymagała czegoś i akurat trafił się ten kamień. Dobrze uchwycił to rosyjski
pisarz Antoni Czechow. „Jeżeli w opowieści pojawi się strzelba, musi prędzej
czy później wystrzelić”. Wiesz, o co chodzi?
– Nie wiem.
– No tak, pewnie, że nie. Myślałem, że nie wiesz, bo skąd miałbyś
wiedzieć, ale zapytałem z grzeczności.
– Bardzoś uprzejmy.
– Czechow próbuje powiedzieć rzecz następującą: konieczność jest
niezależnym pojęciem. Powstaje inaczej niż logika, moralność czy znaczenie.
Jej funkcja koncentruje się w roli, jaką odgrywa. To, co nie musi odegrać
roli, nie powinno istnieć. A to, co koniecznie musi odegrać rolę, istnieje. Na
tym opiera się dramaturgia. Logika, moralność, znaczenie rodzą się w relacji
do niej. Czechow rozumiał istotę dramaturgii.
– Nic z tego nie kapuję. To za trudne.
– Ten kamień to „strzelba”, o której mówi Czechow. Musi wystrzelić. W
tym sensie kamień jest ważny. Jest szczególny. Ale nie ma w sobie nic
świętego. Dlatego nie musisz się obawiać żadnej kary.
Pan Hoshino zmarszczył brwi. – Ten kamień to strzelba?
– W bardzo metaforycznym sensie. Nie wylecą z niej żadne kule. Nie
martw się.
Pułkownik Sanders wyjął z kieszeni marynarki dużą chustkę i podał panu
Hoshino. – Zawiń go w to. Jednak lepiej, żeby nie rzucał się ludziom w oczy.
– No to jednak kradniemy?
– Co ty gadasz! Nie słuchasz. To nie jest żadna kradzież. Pożyczamy go
tylko na trochę w ważnym celu.
– Tak, tak. Rozumiem. Przesuwamy tylko z konieczności materię zgodnie
z dramaturgią.
– O to chodzi – pokiwał głową pułkownik Sanders. – To jednak
rozumiesz.
Niosąc zawinięty w granatową chustkę kamień, pan Hoshino wracał
dróżką przez zagajnik. Pułkownik Sanders świecił mu pod nogi. Kamień był
znacznie cięższy, niż można było sądzić po wyglądzie, i chłopak musiał po
drodze kilkakrotnie odpoczywać, żeby uspokoić oddech. Wyszli z zagajnika,
pospiesznie przecięli oświetlony dziedziniec świątynny, nie chcąc, żeby ich
ktoś zauważył, i wyszli na szeroką ulicę. Pułkownik Sanders zatrzymał
przejeżdżającą taksówkę i wsadził do niej chłopaka z kamieniem.
– Mam go sobie położyć przy łóżku, tak? – zapytał chłopak.
– Tak. To wszystko. Nie musisz się nad resztą niepotrzebnie zastanawiać.
Ważne, że kamień tam będzie – odparł pułkownik Sanders.
– Pewnie powinienem ci podziękować. Za to, że mi pokazałeś, gdzie jest
kamień.
Pułkownik Sanders uśmiechnął się. – Nie trzeba żadnych podziękowań.
Robię tylko to, co muszę. Wywiązuję się z funkcji. Ale to była niezła
dziewczyna, co, Hoshinku?
– Tak, niesamowita.
– No to bardzo się cieszę.
– Ale ona była prawdziwa, no nie? Nie była diablicą, abstrakcją, jakimś
takim zawracaniem głowy?
 – Ani diablicą, ani abstrakcją. To prawdziwa maszyna seksualna.
Niepodrabiana maszyna napędzana pożądaniem na cztery koła. Dużo się
natrudziłem, żeby ją znaleźć. Nie martw się.
– To całe szczęście.

Było już po pierwszej, kiedy pan Hoshino umieścił zawinięty w chustkę

kamień koło poduszki pana Nakaty. Zdawało mu się, że chcąc uniknąć kary,
lepiej będzie położyć go przy materacu pana Nakaty niż przy swoim. Tak jak
przewidywał, pan Nakata leżał jak kłoda pogrążony w głębokim śnie.
Chłopak odwiązał chustkę, żeby odsłonić kamień. Potem przebrał się w
piżamę, położył na materacu obok i po chwili już spał. Miał krótki sen o
bogu, który biega z gwizdkiem po boisku w krótkich spodenkach – widać
było owłosione łydki.
Następnego ranka pan Nakata obudził się przed piątą i zobaczył obok
kamień.
31

Po pierwszej zanoszę na piętro świeżo zaparzoną kawę. Drzwi są jak zawsze

otwarte. Pani Saeki stoi przy oknie i wygląda na zewnątrz. Dłoń oparła na
ramie okiennej. O czym może rozmyślać? Drugą ręką chyba nieświadomie
bawi się guzikiem bluzki. Na biurku nie ma pióra ani papieru. Więc stawiam
na nim filiżankę z kawą. Niebo pokrywają cienkie chmury, nie słychać
ptaków.
Na mój widok pani Saeki jakby się ocknęła, odsuwa się od okna, wraca
na krzesło przy biurku i wypija łyk kawy. Mnie wskazuje to samo krzesło co
wczoraj. Siadam na nim. Przyglądam się, jak pije kawę, oddzielona ode mnie
biurkiem. Czyżby wcale nie pamiętała wydarzeń wczorajszej nocy? Nie
potrafię tego ocenić. Wygląda, jakby wszystko wiedziała, a jednocześnie
jakby nie miała o niczym pojęcia. Przypominam sobie jej nagie ciało.
Przypominam sobie, jak ją dotykałem. Lecz nie jestem nawet pewien, czy
było to ciało tej pani Saeki. Wtedy co prawda nie miałem cienia wątpliwości.
Pani Saeki ma na sobie lśniącą zieloną bluzkę i obcisłą beżową spódnicę.
W wycięciu bluzki widać cienki srebrny naszyjnik. Wygląda bardzo
szykownie. Jej szczupłe palce leżą pięknie splecione na biurku niczym
wytwór rękodzieła.
– No i jak? Spodobała ci się ta okolica? – pyta.
– Chodzi o Takamatsu? – odpowiadam pytaniem.
– Tak.
– Nie wiem. Jeszcze prawie nic nie widziałem. Tylko to, co mijałem po
drodze. Tę bibliotekę, klub sportowy. Dworzec, hotel… tylko takie miejsca.
– Nie uważasz, że tu jest nudno?
Kręcę głową. – Nie wiem. Szczerze mówiąc, nie miałem czasu się nudzić,
a poza tym wszystkie miasta zwykle wyglądają tak samo… Czy to znaczy, że
tu jest nudno?
Robi lekki gest, jakby wzruszała ramionami. – Przynajmniej jak byłam
młoda, tak myślałam. Chciałam stąd wyjechać. Wyjechać gdzieś, gdzie jest
coś bardziej charakterystycznego, gdzie są bardziej interesujący ludzie.
– Interesujący ludzie?
Pani Saeki lekko potrząsa głową. – Byłam młoda – mówi. – Za młodu
zwykle się tak myśli. Z tobą jest tak samo?
– Nigdy tak nie myślałem. Nie uważałem, że gdzieś indziej będzie coś
interesującego, innego. Chciałem po prostu być gdzieś indziej. Nie chciałem
być tam.
– Tam?
– W Nogata w dzielnicy Nakano. Tam, gdzie się urodziłem i
wychowałem.
Odnoszę wrażenie, że na dźwięk tej nazwy coś pojawia się na chwilę w
jej wzroku. Ale nie jestem pewien.
– Czyli nie miało dla ciebie wielkiego znaczenia, dokąd stamtąd
pojedziesz?
– Zgadza się. Nie miało wielkiego znaczenia. Myślałem, że tak czy
inaczej muszę się stamtąd oddalić, inaczej źle się to dla mnie skończy.
Dlatego odszedłem.
Przygląda się swoim dłoniom na biurku. Bardzo obiektywnym wzrokiem.
Potem cicho mówi: – Ja też myślałam tak jak ty. Kiedy stąd odchodziłam w
wieku dwudziestu lat. Że muszę stąd odejść, żeby przeżyć. I głęboko
wierzyłam, że nigdy już nie zobaczę tych stron. Nie myślałam nawet o
powrocie. Lecz zaszły różne wydarzenia i musiałam wrócić. Jakbym
zaczynała od początku.
Odwraca się i patrzy przez otwarte okno. Odcień chmur płynących po
niebie jest całkowicie jednorodny. Nie ma też wiatru. Wszystko jest
nieruchome jak scenografia filmowa.
– W życiu zachodzą różne całkowicie niespodziewane wydarzenia,
prawda?
– Dlatego być może kiedyś wrócę tam, skąd przyjechałem?
– Tego oczywiście nie wiem. To twoja sprawa i pewnie kwestia dalszej
przyszłości. Ale myślę, że dla człowieka ważne jest, gdzie się rodzi i gdzie
umiera. Choć oczywiście nie można wybrać miejsca urodzenia, do pewnego
stopnia można wybrać, gdzie się umrze.
 Mówi cicho z twarzą zwróconą w stronę okna. Zupełnie jakby mówiła do
kogoś unoszącego się w powietrzu na dworze. A potem odwraca się ku mnie,
jakby sobie o mnie przypomniała.
– Dlaczego ja ci się zwierzam z takich rzeczy?
– Bo nie jestem związany z tą okolicą i różnimy się wiekiem – mówię.
– Tak, pewnie masz rację – przyznaje.
Zapada cisza. Na dwadzieścia lub trzydzieści sekund. Przez ten czas
każde z nas myśli prawdopodobnie o czymś innym. Pani Saeki podnosi
filiżankę i upija łyk.
– Proszę pani, ja też muszę się pani z czegoś zwierzyć – decyduję się
powiedzieć.
Patrzy na mnie. Uśmiecha się. – To znaczy, że wymieniamy się
tajemnicami?
– To moje nie jest tajemnicą. To tylko hipoteza.
– Hipoteza? – odpowiada pytaniem pani Saeki. – Zwierzysz mi się z
hipotezy?
– Tak.
– To bardzo ciekawe.
– To dalszy ciąg poprzedniej rozmowy. Czy to znaczy, że wróciła pani tu,
żeby umrzeć?
Po jej wargach błądzi uśmiech blady jak księżyc przed świtem. – Może i
na to wychodzi. Ale zdaje się, że bez względu na to, czy zrobiłam to, żeby
przeżyć, czy żeby umrzeć, nie ma to większego wpływu na moje realne
codzienne życie. Robię mniej więcej to samo.
– Czy pani pragnie umrzeć?
– Hm… Czy pragnę? Sama nie bardzo wiem.
– Mój ojciec chciał umrzeć.
– Twój ojciec umarł?
– Niedawno. Bardzo niedawno.
– A dlaczego twój ojciec pragnął śmierci?
Biorę głęboki oddech. – Nigdy nie mogłem tego zrozumieć. Lecz teraz
zrozumiałem. Zrozumiałem w końcu po przyjeździe tutaj.
 – Dlaczego?
– Myślę, że ojciec panią kochał. Lecz za nic nie udało mu się pani
sprowadzić z powrotem. Czy też od samego początku nie udało mu się
naprawdę pani zdobyć. Wiedział o tym. Właśnie dlatego chciał umrzeć. I
pragnął zginąć z mojej ręki, z ręki syna, którego pani mu urodziła. Pragnął
też, żebym się przespał z panią i ze swoją starszą siostrą. To była jego
przepowiednia, jego klątwa. Zaprogramował ją w moim ciele.
Pani Saeki odstawia filiżankę na spodek. Słychać bardzo neutralne
stuknięcie. Patrzy mi prosto w oczy. Ale nie widzi mnie. Patrzy w jakąś
pustkę.
– Czy ja znam twojego ojca?
Kręcę głową. – Tak jak przed chwilą mówiłem, to tylko hipoteza.
Kładę dłonie na biurku, jedną na drugiej. Na jej wargach został jeszcze
ślad uśmiechu. – I według tej hipotezy jestem twoją mamą.
– Tak. Mieszkała pani z moim ojcem, urodziła mnie, a potem zostawiła
mnie i odeszła. Latem, zaraz po moich czwartych urodzinach.
– I to jest twoja hipoteza.
Kiwam głową.
– Dlatego wczoraj mnie zapytałeś, czy mam dzieci.
Kiwam głową.
– A ja powiedziałam, że nie mogę odpowiedzieć. Ani tak, ani nie.
– Zgadza się.
– Dlatego hipoteza jeszcze nie została podważona.
Ponownie kiwam głową. – Nie została.
– I… jak twój ojciec umarł?
– Ktoś go zabił.
– Ale przecież nie ty go zabiłeś?
– Nie ja go zabiłem. Nie przyłożyłem do tego ręki. Mam alibi, takie
rzeczywiste alibi.
– Ale nie jesteś pewien, że go nie zabiłeś?
Kręcę głową. – Nie jestem pewien.
Pani Saeki znów podnosi filiżankę z kawą i wypija mały łyk. Lecz kawa
nie ma smaku. – Dlaczego ojciec rzucił na ciebie taką klątwę?
– Myślę, że chciał, żebym odziedziczył jego wolę – mówię.
– To znaczy pragnienie posiadania mnie?
– Tak.
Pani Saeki zagląda do filiżanki, potem podnosi głowę. – I… pragniesz
mnie? – pyta.
Raz kiwam wyraźnie głową. Pani Saeki zamyka oczy. Wpatruję się w jej
zamknięte powieki. Przez nie widzę ciemność, w którą patrzy. Są w niej
różne przedziwne wzory. Pojawiają się i znikają. Wkrótce pani Saeki powoli
otwiera oczy.
– To znaczy, zgodnie z tą hipotezą?
– Bez związku z hipotezą. Pragnę pani i to wykroczyło już poza hipotezę.
– Chcesz iść ze mną do łóżka?
Kiwam głową.
Pani Saeki mruży oczy, jakby coś ją poraziło. – Spałeś już kiedyś z
kobietą?
Jeszcze raz kiwam głową. Wczoraj w nocy, z panią, myślę. Lecz nie
mogę się zdobyć na powiedzenie tego. Ona niczego nie pamięta.
Pani Saeki wydaje dźwięk przypominający westchnienie. – Słuchaj,
Tamura, chyba wiesz, że masz piętnaście lat, a ja ponad pięćdziesiąt.
– To nie jest taka prosta sprawa. Nie mówimy o takim czasie. Znam panią
z czasów, kiedy miała pani piętnaście lat. Zakochałem się w pani
piętnastoletniej. Bardzo głęboko. I za jej pośrednictwem pokochałem panią.
Pani nadal ma w sobie tę dziewczynę. Jest uśpiona. Lecz kiedy pani zasypia,
ona się budzi. Ja to widzę.
Pani Saeki ponownie zamyka oczy. Widzę, że jej powieki leciutko drżą.
– Kocham panią i to bardzo ważna sprawa. Pani też powinna to rozumieć.
Bierze głęboki oddech jak ktoś, kto wyłonił się z głębi na powierzchnię
morza. Szuka słów, lecz nie znajduje.
– Słuchaj, Tamura, przepraszam cię, ale mógłbyś stąd wyjść? Chciałabym
być przez pewien czas sama. Zamknij za sobą drzwi.
Kiwam głową, wstaję z krzesła i zamierzam wyjść, lecz coś mnie ciągnie
z powrotem. Zatrzymuję się na progu, odwracam i podchodzę do pani Saeki.
Dotykam jej włosów. Moje palce muskają jej drobne ucho. Nie mogę się
powstrzymać. Pani Saeki zdziwiona podnosi głowę i po krótkim wahaniu
przykrywa moją dłoń swoją.
– Tak czy inaczej ta twoja hipoteza jest bardzo naciągana. Rozumiesz to,
prawda? Celujesz kamieniem do bardzo odległego celu.
Kiwam głową. – Rozumiem. Lecz jeśli posłużyć się metaforą, ten dystans
się bardzo zmniejsza.
– Ale ani ja, ani ty nie jesteśmy metaforami.
– Oczywiście. Ale posługując się metaforą, można bardzo skrócić
dystans, który nas dzieli.
Z twarzą zwróconą ku mnie znów leciutko się uśmiecha. – Nigdy jeszcze
nikt mnie nie próbował poderwać równie dziwnym tekstem.
– Różne rzeczy są nieco dziwne, ale myślę, że zbliżam się do prawdy.
– Realnie zbliżasz się do metaforycznej prawdy? Czy też metaforycznie
do realnej prawdy? Może one wzajemnie się uzupełniają?
– Tak czy inaczej nie mogę już znieść smutku, który się tutaj unosi –
mówię.
– Ja też nie.
– Dlatego pani wróciła do tego miasta i pragnie umrzeć?
Potrząsa głową. – Prawdę mówiąc, nie staram się specjalnie umrzeć. Po
prostu czekam tu na nadejście śmierci. Tak jakbym czekała na ławce
dworcowej na pociąg.
Zdejmuje dłoń z mojej i dotyka powiek.
– Słuchaj, Tamura, zużyłam już dużo życia. Zużyłam dużo siebie. Nie
przestałam żyć, kiedy był na to odpowiedni moment. Wiedziałam, że dalsze
życie nie ma znaczenia, ale z jakiejś przyczyny nie przestałam żyć. I w
rezultacie, żeby tylko czymś wypełnić czas, robiłam bezsensowne rzeczy.
Przez to zraniłam siebie, a raniąc siebie, zraniłam innych. Dlatego teraz
właśnie za to płacę. Może można to nazwać klątwą. W pewnym czasie
dostało mi się coś zbyt idealnego. A potem mogłam tylko sobą pogardzać. To
moja klątwa. Póki żyję, nie uda mi się od niej uciec. Dlatego nie boję się
śmierci. I w odpowiedzi na twoje pytanie – mniej więcej wiem, kiedy
nadejdzie.
 Ujmuję jej dłoń. Języczek wagi drży. Niewielka siła wystarczy, by
przechylił się w jedną lub drugą stronę. Muszę się zastanowić. Muszę ocenić.
Muszę zrobić krok naprzód.
– Proszę pani, czy zgodziłaby się pani ze mną przespać? – pytam.
– Nawet biorąc pod uwagę, że według tej twojej teorii jestem twoją
matką?
– Dla mnie wszystko wygląda tak, jakby było w ruchu, jakby miało
podwójne znaczenie.
Zastanawia się nad tym. – Ale może dla mnie tak nie jest? Nic nie jest
stopniowe, tylko wszystko równe zeru albo stuprocentowe.
– I pani potrafi to odróżnić.
Kiwa głową.
– Proszę pani, czy mogę zadać jedno pytanie?
– Jakie?
– Skąd pani wzięła te dwa akordy?
– Dwa akordy?
– Z Kafki nad morzem, te w refrenie.
Patrzy na mnie. – Podobają ci się?
Kiwam głową.
– Znalazłam je w bardzo dalekim starym pokoju. Wtedy drzwi były do
niego otwarte – mówi cicho. – Jest bardzo, bardzo daleko.
Pani Saeki zamyka oczy i wraca do wspomnień. – Jak będziesz
wychodził, zamknij drzwi – mówi.
Wykonuję jej polecenie.

Po zamknięciu biblioteki pan Ōshima zabiera mnie samochodem na kolację

do nieco oddalonej restauracji podającej owoce morza. Przez duże okna
widać nocne morze. Myślę o stworzeniach, które w nim żyją.
– Czasem lepiej wyjść z domu i zjeść jakieś pożywne, normalne jedzenie
– mówi pan Ōshima. – Nie widać, żeby tu policja pilnowała. Pewnie nie ma
potrzeby się denerwować. To dobre dla zmiany nastroju.
Jemy duże porcje sałaty i zamawiamy na połowę paellę.
 – Chciałbym kiedyś pojechać do Hiszpanii – mówi pan Ōshima.
– Dlaczego do Hiszpanii?
– Wziąłbym udział w wojnie domowej.
– Wojna domowa już dawno się skończyła.
– Wiem. Lorca zginął, a Hemingway przeżył. Ale przecież mam chyba
prawo pojechać do Hiszpanii i wziąć udział w wojnie?
– Metaforycznie.
– Oczywiście – mówi, marszcząc brwi. – Przecież człowiek o
nieokreślonej płci, chory na hemofilię, który prawie nie opuszcza Shikoku,
nie mógłby pojechać aż do Hiszpanii, żeby tam wziąć udział w wojnie.
Popijając wodę Perrier, zjadamy wielkie ilości paelli.
– Czy są jakieś nowe okoliczności w związku ze sprawą mojego ojca? –
pytam.
– Zdaje się, że nie ma nic szczególnego. Przynajmniej ostatnio w
gazetach prawie nic o tym nie piszą, z wyjątkiem pełnego afektacji artykułu
wspomnieniowego w dziale kulturalnym. Prawdopodobnie śledztwo utknęło
w martwym punkcie. Niestety, procent aresztowań w policji japońskiej
ostatnio coraz bardziej spada. Jak przeciętna cena akcji. Nie mogą przecież
nawet znaleźć zaginionego syna.
– Piętnastoletniego chłopca.
– Piętnastoletniego chłopca o gwałtownych skłonnościach i kilku
obsesjach, który uciekł z domu.
– A co słychać z tymi wypadkami, że coś spadało z nieba?
Pan Ōshima potrząsa głową. – Wygląda na to, że w tym nastąpiła
przerwa. Od tamtego czasu nic dziwnego z nieba nie spadło. Nie licząc
przedwczorajszych piorunów klasy olimpijskiej.
– Czyli sytuacja się uspokoiła?
– Na to wygląda. A może po prostu jesteśmy w oku cyklonu?
Kiwam głową, podnoszę małża i wyłuskuję zawartość widelcem.
Wyrzucam muszelkę do miseczki.
– Jesteś jeszcze zakochany? – pyta pan Ōshima.
Kiwam głową. – A pan?
 – Pytasz, czy jestem zakochany?
Kiwam głową.
– Innymi słowy, ośmielasz się wtrącać i wypytywać o antyspołeczny
romans, który może nadać rumieńców mojemu skrzywionemu prywatnemu
życiu homoseksualisty z zaburzeniami tożsamości płciowej?
Kiwam głową. On też kiwa głową.
– Mam partnera – mówi. Je małże z niechętnym wyrazem twarzy. – To
nie jest burzliwa miłość, jak te w operach Pucciniego. Jakby to powiedzieć,
trzymamy się od siebie na ostrożną odległość. Widujemy się niezmiernie
rzadko. Ale myślę, że zasadniczo bardzo dobrze się rozumiemy.
– Rozumiecie się?
– Haydn komponował zawsze w wizytowym ubraniu i we wspaniałej
peruce. Nawet ją pudrował.
Patrzę na niego lekko zdziwiony. – Haydn?
– Inaczej nie wychodziło mu komponowanie.
– Dlaczego?
– Nie wiem dlaczego. To problem między Haydnem i peruką. Nikt inny
nie wie. Pewnie nie da się wytłumaczyć.
Kiwam głową. – Proszę pana, czy zdarza się panu być smutnym, kiedy
jest pan sam i myśli o tej osobie?
– Oczywiście. Czasami się zdarza. Szczególnie w porze roku, kiedy
księżyc zdaje się niebieskawy. Szczególnie kiedy ptaki odlatują na południe.
Szczególnie…
– Dlaczego „oczywiście”? – pytam.
– Dlatego, że każdy zakochany człowiek poszukuje straconej części
samego siebie. Więc kiedy myśli o tej drugiej osobie, wpada w mniej lub
bardziej smutny nastrój. Jakby wszedł do pokoju, który bardzo dawno utracił
i za którym się stęsknił. To naturalne. Nie ty odkryłeś to uczucie, więc lepiej
nie próbuj go opatentować.
Odkładam widelec i podnoszę głowę. – Do dalekiego, starego,
wytęsknionego pokoju?
– Właśnie – odpowiada pan Ōshima. Trzyma w powietrzu widelec. – To
oczywiście metafora.
Po dziewiątej wieczorem pani Saeki przychodzi do mojego pokoju. Siedzę na
krześle, czytając książkę, gdy dobiega z parkingu dźwięk silnika golfa, potem
cichnie. Słyszę odgłos zatrzaskiwanych drzwi. Buty na gumowych
podeszwach powoli idą przez parking. Wkrótce rozlega się pukanie do drzwi.
Otwieram i widzę panią Saeki. Dziś nie śpi. Ma na sobie bawełnianą koszulę
w paski i cienkie granatowe dżinsy. Białe tenisówki. Po raz pierwszy widzę
ją w spodniach.
– Stęskniłam się za tym pokojem – mówi. Potem staje przed obrazem
wiszącym na ścianie i przygląda się. – Stęskniłam się za tym obrazem.
– Czy to miejsce jest niedaleko stąd?
– Podoba ci się ten obraz?
Kiwam głową. – Kto go namalował?
– Młody malarz, który tamtego lata mieszkał u rodziny Kōmura. Mało
znany. Przynajmniej wtedy. Dlatego zapomniałam, jak się nazywał. Ale to
był dobry człowiek i uważam, że obraz też jest bardzo dobry. Jest w nim
jakaś siła. Stałam koło malarza przez cały czas, patrzyłam, jak maluje.
Żartobliwie robiłam różne sugestie. Lubiliśmy się. Ja z tym malarzem. To
było latem, dawno temu. Miałam wtedy dwanaście lat – mówi. – I ten
chłopiec na obrazie też miał dwanaście lat.
– Wygląda to na wybrzeże w tej okolicy.
– Chodź – mówi. – Chodźmy na spacer. Zaprowadzę cię tam.
Idziemy razem nad morze. Mijamy sosnowy zagajnik i spacerujemy
nocną plażą. Chmury się rozeszły i blask połowy księżyca oświetla
niewielkie fale. Leciutko się wznoszą i leciutko rozbijają. W pewnym
momencie pani Saeki siada. Ja obok niej. Piasek zachował jeszcze nieco
ciepła. Wskazuje punkt na brzegu, jakby mierzyła kąt od miejsca, w którym
siedzimy.
– Tam. Namalował stąd tamto miejsce. Postawił leżak, posadził na nim
chłopca, tu gdzieś umieścił sztalugi. Dobrze to pamiętam. Wyspa też jest w
tym miejscu, co na obrazie, prawda?
Patrzę w kierunku, który wskazuje. Rzeczywiście wyspa jest chyba w
tym samym miejscu. Lecz nie wygląda to na pejzaż z obrazu. Mówię jej to.
– Bo tu się zupełnie zmieniło – odpowiada pani Saeki. – Przecież to było
czterdzieści lat temu. Topografia też się zmienia. Fale, wiatry, tajfuny, różne
czynniki zmieniają kształt wybrzeża. Gdy morze wymywa piasek, przywożą
więcej. Ale nie ma wątpliwości. To tutaj. Ciągle dokładnie pamiętam tamte
czasy. Latem tamtego roku miałam pierwszą miesiączkę.
W milczeniu wpatrujemy się w krajobraz. Chmury zmieniają kształt i
rozpraszają księżycowe światło. Z sosnowego zagajnika co pewien czas
powiewa wietrzyk. Brzmi jak szuranie wielu mioteł o ziemię. Nabieram w
dłoń piasku i powoli przesypuję go między palcami. Spada i zlewa się w
jedno z resztą piasku na plaży, jak stracony czas. Powtarzam to wiele razy.
– O czym teraz rozmyślasz? – pyta pani Saeki.
– O wyjeździe do Hiszpanii.
– Co byś robił w Hiszpanii?
– Jadłbym smaczną paellę.
– I to wszystko?
– Wziąłbym udział w wojnie domowej.
– Wojna domowa skończyła się ponad sześćdziesiąt lat temu.
– Wiem. Lorca zginął, Hemingway przeżył.
– Ale chcesz w niej wziąć udział?
Kiwam głową. – Wysadziłbym most.
– I zakochałbyś się w Ingrid Bergman.
– Ale w rzeczywistości jestem w Takamatsu i zakochałem się w pani.
– Masz pecha.
Otaczam ją ramieniem.
Otaczasz ją ramieniem.
Opiera się o ciebie. Upływa dużo czasu.
– Wiesz co? Dawno temu robiłam dokładnie to samo. Dokładnie w tym
samym miejscu.
– Wiem – mówisz.
– Skąd wiesz? – pyta pani Saeki. I patrzy na ciebie.
– Bo wtedy tam byłem.
– Byłeś tam i wysadzałeś mosty.
– Byłem tam i wysadzałem mosty.
 – Metaforycznie.
– Oczywiście.
Obejmujesz ją obiema rękami, przytulasz i całujesz. Czujesz, jak
rozluźnia się w twoich objęciach.
– Wszyscy śnimy – mówi pani Saeki.
Wszyscy śnią.
– Dlaczego umarłeś?
– Musiałem umrzeć – odpowiadasz.
Wracacie plażą do biblioteki. Gasicie światło, zasłaniacie okno i bez
słowa obejmujecie się w łóżku. Powtarza się mniej więcej to samo co
poprzedniej nocy. Lecz są dwie różnice: po seksie ona płacze – to pierwsza z
nich. Ukrywa twarz w poduszce i długo bezgłośnie płacze. Nie wiesz, co
począć. Lekko kładziesz dłoń na jej nagim ramieniu. Myślisz, że musisz coś
powiedzieć. Lecz nie wiesz co. Słowa umierają w zagłębieniu czasu.
Gromadzą się bezgłośnie na dnie ciemnego jeziora kraterowego. To pierwsza
różnica. Poza tym, kiedy odjeżdża, dwukrotnie słyszysz dźwięk silnika golfa.
To druga różnica. Zapala silnik, potem go gasi, przez pewien czas jest
przerwa, jakby nad czymś rozmyślała, znów zapala silnik i wyjeżdża z
parkingu. Ten pusty czas między pierwszym zapaleniem silnika a drugim
wprawia cię w strasznie smutny nastrój. Jego pustka wnika do twojego serca
jak mgła nadpływająca znad morza. Długo w nim zostaje. Wkrótce staje się
częścią ciebie.
Po odejściu pani Saeki zostaje mokra od łez poduszka. Przykładasz rękę
do wilgotnego materiału i patrzysz, jak stopniowo rozjaśnia się niebo za
oknem. Z oddali dobiega krakanie. Ziemia powoli się obraca. Lecz
niezależnie od tego wszyscy żyją w snach.
32

Pan Nakata obudził się przed piątą i zobaczył przy swoim materacu duży
kamień. Pan Hoshino spał smacznie obok. Usta miał na pół otwarte, włosy
potargane. Obok leżała rzucona czapka baseballowa drużyny Chūnichi
Dragons. Na twarzy chłopaka malowało się zdecydowanie, jakby mówił, że
nie wstanie za żadne skarby świata. Pan Nakata nie zdziwił się na widok
kamienia i nie uważał jego pojawienia się za szczególnie tajemnicze.
Świadomość pana Nakaty natychmiast dostosowała się do faktu, że przy
łóżku istnieje kamień, zaakceptowała go i nie poszła w kierunku
zastanawiania się: „dlaczego jest tu coś takiego?”. Rozważanie związków
przyczynowo-skutkowych w wielu wypadkach przekraczało możliwości pana
Nakaty.
Usiadł w formalnej pozie przed kamieniem i przez pewien czas
przyglądał mu się z natężeniem. Wkrótce wyciągnął rękę i delikatnie dotknął
go, zupełnie jakby dotykał wielkiego śpiącego kota. Najpierw strachliwie
musnął go czubkami palców, a kiedy zrozumiał, że wszystko w porządku,
śmiało i starannie pogładził jego powierzchnię. Głaszcząc kamień,
nieustannie nad czymś rozmyślał. A może jego twarz miała tylko zamyślony
wyraz? Ręka zapamiętywała wszystkie nierówności powierzchni,
rejestrowała konkretnie wszelkie wypukłości i wklęsłości, zdawało się, że
odczytuje mapę. Potem pan Nakata chyba coś sobie przypomniał, położył
rękę na głowie i potarł krótko ostrzyżone włosy. Zupełnie jakby szukał
jakiegoś związku między kamieniem a własną głową.
Wkrótce wydał coś w rodzaju westchnienia, wstał, otworzył okno i
wystawił głowę na zewnątrz. Z okna widać było jedynie tył sąsiedniego
budynku. Bardzo mizerny budynek. Mizerna budowla, w której mizerni
ludzie wykonują mizerną pracę i spędzają mizerne dni. W każdym mieście są
popadłe w niełaskę budynki. Opis takiego zająłby Charlesowi Dickensowi z
dziesięć stron. Unoszące się nad budynkiem chmury wyglądały jak kłęby
kurzu z dawno nieopróżnianego odkurzacza. Przypominały też wszelkie
sprzeczności społeczne będące owocem trzeciej rewolucji przemysłowej,
skondensowane w kilku formach i zawieszone na niebie. Tak czy inaczej w
każdej chwili mogło zacząć padać. Pan Nakata spojrzał w dół i zauważył
chudego czarnego kota z podniesionym ogonem, chodzącego po płocie
dzielącym od siebie budynki i patrolującego okolicę.
– Dzisiaj będą Pioruny – zwrócił się pan Nakata do kota. Lecz zdawało
się, że te słowa nie dotarły do kocich uszu, bo kot nawet się nie odwrócił, nie
zatrzymał, szedł dalej pełen gracji, aż zniknął w cieniu budynku.
Pan Nakata poszedł z plastikową kosmetyczką z przyborami toaletowymi
korzytarzem do wspólnej łazienki. Umył mydłem twarz, wyszorował zęby,
ogolił się jednorazową maszynką. Każda z tych czynności trwała dość długo.
Poświęcił dużo czasu na staranne mycie twarzy, poświęcił dużo czasu na
staranne szorowanie zębów, poświęcił dużo czasu na staranne golenie.
Przyciął nożyczkami włosy w nosie, uczesał brwi, wyczyścił uszy. Miał taki
charakter, że wszystko zajmowało mu dużo czasu, lecz dziś rano robił
wszystko szczególnie powoli. Nikt inny nie mył się tak wcześnie rano, więc
miał jeszcze dużo czasu do śniadania. Pan Hoshino też pewnie będzie długo
spał. Nie musząc się nikim krępować, starannie robił toaletę przed lustrem i
przypominał sobie mordki kotów widziane dwa dni wcześniej w książce w
bibliotece. Nie umiał czytać, więc nie wiedział, co to za rasy, lecz, o dziwo,
dobrze pamiętał wszystkie widziane pyszczki.
Na świecie są naprawdę różne rodzaje Kotów, rozmyślał pan Nakata,
czyszcząc patyczkiem ucho. Był po raz pierwszy w życiu w bibliotece i
uświadomił sobie boleśnie, jak wielu rzeczy nie wie. Na świecie była ich
nieskończona ilość. Lecz kiedy zaczął myśleć o nieskończoności, lekko
rozbolała go głowa. Oczywiście rozumie się samo przez się, że
nieskończoność nie ma granic. Przestał więc myśleć o nieskończoności i
znów przypomniał sobie album fotograficzny Koty świata. Dobrze byłoby,
gdybym mógł porozmawiać z każdym z tych Kotów, pomyślał. Na świecie są
na pewno różne Koty mające różne sposoby myślenia i mówienia. Czy
zagraniczne Koty mówią obcymi językami? – zastanawiał się pan Nakata.
Ale to też był trudny problem i znów zaczęła go boleć głowa.
Kiedy skończył toaletę, poszedł do ubikacji i załatwił się. Nie zajęło mu
to zbyt wiele czasu. Zabrawszy kosmetyczkę, wrócił do pokoju. Pan Hoshino
spał dalej głęboko, nie poruszył się nawet o milimetr. Pan Nakata podniósł
rzucone na podłogę dżinsy i hawajską koszulę i poskładał je w kostkę. Ułożył
koło poduszki pana Hoshino, a na wierzchu umieścił czapkę baseballową
drużyny Chūnichi Dragons, jakby nadawał wspólny tytuł jakiemuś zbiorowi
pojęć. Potem zdjął bawełniane kimono, ubrał się w swoje zwykłe spodnie i
koszulę. Potarł mocno dłonie i wziął duży oddech.
Znów usiadł w formalnej pozie przed kamieniem, przyglądał mu się przez
chwilę, niepewnie wyciągnął rękę i dotknął powierzchni. – Dzisiaj będą
Pioruny – powiedział nie wiadomo do kogo. A może mówił do kamienia?
Pokiwał głową.

Chłopak obudził się w końcu, kiedy pan Nakata robił przy oknie gimnastykę.
Nucił sobie cicho melodię porannej gimnastyki radiowej i ćwiczył w takt.
Ledwo otwierając powieki, chłopak spojrzał na zegarek. Było trochę po
ósmej. Obrócił głowę i upewnił się, że kamień leży koło materaca pana
Nakaty. Wydawał się teraz znacznie większy i gładszy niż widziany w
ciemności.
– To nie był sen – powiedział chłopak.
– O co chodzi? – zapytał pan Nakata.
– O kamień. Jest tu. To nie był sen.
– Kamień jest – odpowiedział krótko pan Nakata, nie przerywając
gimnastyki. Jego słowa zabrzmiały zupełnie jak ważne stwierdzenie
dziewiętnastowiecznego filozofa niemieckiego.
– Wiesz co, dziadku, to bardzo długa historia, dlaczego kamień tu jest.
– Tak. Nakacie też się wydawało, że może tak być.
– No, mniejsza o to – powiedział pan Hoshino, usiadł i wziął głęboki
oddech. – Wszystko jedno, w każdym razie kamień jest. Tak to w skrócie
wygląda.
– Kamień jest. To bardzo ważne.
Pan Hoshino chciał coś odpowiedzieć, ale poczuł się strasznie głodny. –
Hej, dziadku, mniejsza o wszystko inne, chodźmy na śniadanie.
– Tak. Nakata też jest głodny.

Popijając herbatę po śniadaniu, chłopak zapytał: – I co teraz zrobimy z tym

kamieniem?
– Co powinniśmy zrobić?
 – O rany, dziadku, nie żartuj sobie – powiedział pan Hoshino, kręcąc
głową. – Powiedziałeś, że trzeba znaleźć ten kamień, no to wczoraj w nocy ci
go znalazłem. Nie możesz mnie teraz pytać: „Co powinniśmy z nim zrobić?”!
– Tak. Rzeczywiście, Panhoshino ma rację, ale szczerze mówiąc, Nakata
jeszcze nie bardzo wie, co zrobić.
– No to mamy mały kopot.
– Tak, mamy kłopot – powiedział pan Nakata, ale nie wyglądał na zbyt
zakłopotanego.
– Czy jak będziesz miał dużo czasu, spokojnie sobie pomyślisz, to
będziesz wiedział?
– Tak, Nakata myśli, że chyba tak. Nakacie wszystko zajmuje więcej
czasu niż innym ludziom.
– Wiesz co, dziadku?
– Tak, Paniehoshino?
– Nie wiem, kto go tak nazwał, ale nazywa się „kamień otwierający
wejście”, więc na pewno dawno temu musiał być wejściem do czegoś. Może
jest jakaś legenda albo wyjaśnienie, cokolwiek na ten temat.
– Tak, Nakata też myśli, że prawdopodobnie tak jest.
– Ale nie wiesz, co to za wejście.
– Tak. Nakata jeszcze nie bardzo wie. Wiele rozmawiał z Kotami, ale
jeszcze nigdy z Kamieniem.
– Chyba ciężko byłoby pogadać z kamieniem.
– Tak, bardzo różni się od Kotów.
– Ale tak czy inaczej wyniosłem bez pozwolenia coś tak cennego z
kapliczki w świątyni. Czy naprawdę nie spotka mnie za to kara? Coraz
bardziej mnie to martwi. Wyniosłem, to wyniosłem, tylko co będzie dalej?
Pułkownik Sanders mówił, że nie będzie kary, ale nie wiem, czy można
wierzyć komuś takiemu.
– Pułkowniksanders?
– Pewien dziadek tak się nazywa. Często stoi obok szyldu Kentucky
Fried Chicken. W białym garniturze, z bródką, w takich głupawych
okularkach… Nie znasz?
– Nakata najmocniej przeprasza, nie zna tej osoby.
 – A? Nie znasz Kentucky Fried Chicken? Rzadko się to dzisiaj zdarza.
No, ale mniejsza o to. Ten dziadek i tak jest abstrakcyjnym pojęciem. Ani
człowiek, ani bóg, ani Budda. Nie ma kształtu, bo jest abstrakcyjnym
pojęciem. Ale musi mieć jakiś wygląd zewnętrzny, więc przypadkiem
przybrał taki.
Pan Nakata potarł przyprószone siwizną włosy z zakłopotaną miną: –
Nakata nie bardzo rozumie, o co chodzi.
– Prawdę mówiąc, ja sam też nie bardzo wiem, o co chodzi. No, w
każdym razie pojawił się skądś taki trochę niezwykły dziadek i nadawał o
tym jak nakręcony. No, nie ma co dużo gadać, w każdym razie dużo się
działo, ten dziadek mi pomógł i skończyło się na tym, że znalazłem w
pewnym miejscu ten kamień i przydygowałem go tutaj. Nie chcę, żebyś mnie
żałował, ale miałem dość ciężką noc. Dlatego chciałbym w miarę możliwości
oddać ci ten kamień i zdać się z resztą na ciebie. Nie da się ukryć.
– Tak, Nakata przejmuje na siebie Kamień.
– No, to szybko się dogadaliśmy.
– Paniehoshino.
– No?
– Będzie dużo Piorunów. Poczekajmy na Pioruny.
– Jak to? Pioruny jakoś przydadzą się przy kamieniu?
– Nakata jeszcze dokładnie nie wie, ale po trochu zaczyna mu się tak
wydawać.
– Pioruny?… No, mniejsza o to. Będzie ciekawie. Poczekajmy na
pioruny. Zobaczymy, co się stanie.
Wrócili do pokoju. Pan Hoshino położył się na brzuchu na macie i
włączył telewizor. Na wszystkich programach nadawali programy
rozrywkowe dla gospodyń domowych. Pan Hoshino nie miał ochoty ich
oglądać, ale nie przychodził mu do głowy inny sposób wytracenia czasu,
więc gapił się w ekran, narzekając na głupotę programu.
W tym czasie pan Nakata siedział przed kamieniem, patrzył, poruszał
nim. Czasami mruczał coś sam do siebie. Chłopak nie mógł dosłyszeć, co
mówi. Pewnie rozmawiał z kamieniem.
Koło południa wreszcie zaczęły bić pioruny.
Przed deszczem pan Hoshino poszedł do pobliskiego sklepu całodobowego i
kupił całą torebkę słodkich bułeczek oraz mleko. Zjedli to na drugie
śniadanie. Pokazała się pokojówka, chcąc sprzątnąć, lecz chłopak odprawił
ją, mówiąc, że nie trzeba, może zostać, jak jest.
– Nigdzie panowie nie idziecie? – zapytała.
– Nie, nie idziemy. Mamy tu coś do roboty – odparł chłopak.
– Bo przyjdą Pioruny – dodał pan Nakata.
– Aha, pioruny – powiedziała pokojówka podejrzliwie. Chyba pomyślała,
że wolałaby nie mieć z tymi gośćmi nic wspólnego.
Wkrótce w oddali rozległ się głuchy grzmot i jak na ten sygnał zaczął
kropić deszcz. Grzmiało bez przekonania, jakby leniwy krasnoludek tupał na
bębenku. Lecz krople momentalnie się powiększyły i zaczęła się ulewa.
Świat wypełnił duszny zapach deszczu.
Gdy zaczęły bić pioruny, siedzieli obaj po dwóch stronach kamienia, jak
Indianie palący fajkę pokoju. Pan Nakata niezmiennie coś do siebie
mamrotał, głaskał kamień i pocierał głowę. Chłopak przyglądał się temu,
paląc marlboro.
– Paniehoshino – odezwał się pan Nakata.
– No?
– Czy Panhoshino mógłby przez pewien czas zostać tu z Nakatą?
– Uhm, dobra. Przede wszystkim w taki deszcz nie mógłbym wyjść,
nawet jakbyś chciał mnie gdzieś posłać.
– Może się zdarzyć coś dziwnego.
– Szczerze mówiąc, dla mnie to tak wygląda, że już od dawna bez
przerwy dzieją się dziwne rzeczy.
– Paniehoshino.
– No?
– Nakata nagle sobie pomyślał, kim Nakata właściwie jest?
Pan Hoshino zamyślił się. – Hej, dziadku, to trudna sprawa. Nie wiem, co
powiedzieć, jak tak znienacka pytasz. Ja nawet nie bardzo wiem, kim
właściwie jest Hoshino. Skąd ktoś taki jak ja miałby wiedzieć o innych? Nie
ma się czym chwalić, ale myślenie nie jest moją mocną stroną. Jednak
powiem szczerze, co czuję: zdaje mi się, że jesteś normalnym człowiekiem.
Choć jesteś nieźle zwariowany, można ci ufać. Dlatego przyjechałem z tobą
taki kawał na Shikoku. Nie jestem zbyt mądry, ale nie najgorzej znam się na
ludziach.
– Paniehoshino.
– No?
– Nakata nie tylko jest głupi. Nakata jest pusty. Dopiero teraz to dobrze
zrozumiał. Jest jak biblioteka bez książek. Dawniej taki nie był. Nakata też
miał w sobie książki. Długo nie mógł sobie przypomnieć, ale teraz sobie
przypomniał. Tak. Nakata niegdyś był zwyczajnym człowiekiem jak inni.
Ale kiedyś coś się stało i w rezultacie Nakata zrobił się jak puste opakowanie.
– Ale skoro o tym mowa, to chyba każdy jest mniej lub bardziej pusty.
Żremy, sramy, mamy beznadziejne prace, zarabiamy grosze i tylko czasami
sobie popierdolimy. Poza tym nic w życiu nie ma. Ale mimo to jakoś tam
ciekawie sobie żyjemy. Nie wiem, dlaczego tak jest… Mój dziadek często
mawiał, że świat jest ciekawy, bo nic się nie dzieje po naszej myśli. W tym
też jest trochę racji. Kto by oglądał baseball, gdyby Chūnichi Dragons
wygrywali wszystkie mecze?
– Kochał pan dziadka, prawda?
– No, kochałem. Nie wiem, co by się ze mną stało bez dziadka. Dzięki
niemu nabrałem ochoty, żeby zacząć jakoś normalnie żyć. Nie umiem tego
dobrze wytłumaczyć, ale zdawało mi się, że jestem z czymś związany. I
dlatego odszedłem z gangu motocyklowego i wstąpiłem do wojska. I sam nie
wiem, kiedy przestałem rozrabiać.
– Ale, Paniehoshino, Nakata nikogo nie ma. Nic nie ma. Nie jest z
niczym związany. Nie umie czytać. Nawet cienia ma tylko połowę.
– Każdy ma jakieś wady.
– Paniehoshino.
– No?
– Gdyby Nakata był zwykłym Nakatą, myśli, że prowadziłby zupełnie
inne życie. Może tak jak dwaj młodsi bracia skończyłby uniwersytet,
pracował w firmie, ożenił się, miał dzieci, jeździł dużym samochodem, a w
wolne dni grałby w golfa? Ale Nakata nie był zwykłym Nakatą, więc przeżył
życie jako ten Nakata. Już za późno, żeby to zmienić. Nakata to dobrze
rozumie. Mimo to chciałby choć na krótki czas stać się zwykłym Nakatą.
Szczerze mówiąc, Nakata nigdy przedtem nie myślał, że sam chciałby coś
zrobić. Ze wszystkich sił starał się robić tylko to, co ludzie naokoło mu
kazali. A może po prostu przyjmował wszystko, bo tak już było przedtem.
Ale teraz jest inaczej. Nakata pragnie wrócić do tego zwykłego Nakaty. Chce
być Nakatą, który ma własne myśli i znaczenie.
Pan Hoshino westchnął. – Jeżeli tego sobie życzysz, to możesz to zrobić.
Wrócić do zwykłego pana Nakaty. Ja co prawda nie mam pojęcia, jaki byłby
zwyklejszy pan Nakata.
– Tak. Nakata też nie ma pojęcia.
– Żeby tylko się udało. Nawet ja będę się modlił, żeby ci się udało zostać
zwykłym panem Nakatą.
– Ale zanim Nakata wróci do zwykłego Nakaty, musi uporządkować
różne sprawy.
– Na przykład jakie?
– Na przykład sprawę Panajohnniegowalkera.
– Johnniego Walkera? Rzeczywiście, przedtem, dziadku, coś o tym
wspominałeś. Chodzi o tego Johnniego Walkera od whisky?
– Tak. Nakata od razu poszedł do budki policyjnej i powiedział o
Panujohnniemwalkerze. Bo uważał, że trzeba zawiadomić pana Burmistrza.
Ale nie posłuchali go. Dlatego musi to rozwiązać na własną rękę. Więc chce
zostać zwykłym Nakatą po uporządkowaniu takich spraw.
– Nie bardzo rozumiem, o co chodzi, ale w każdym razie do tego
potrzebny jest ten kamień?
– Tak. Tak jest. Nakata musi odzyskać połowę swojego cienia.
Teraz pioruny były już ogłuszające. Błyskawice o różnych kształtach
przecinały niebo, obluzowane szyby w oknach drżały nerwowo. Ciemne
chmury zasłoniły niebo, jakby nakryły garnek przykrywką, w pokoju zrobiło
się tak ciemno, że prawie nie było widać twarzy rozmówcy. Lecz oni nie
zapalali światła. Siedzieli dalej po dwóch stronach kamienia. Deszcz tak
siekł, że zapierało dech od samego wyglądania przez okno. Kiedy pojawiała
się błyskawica, pokój na chwilę się rozjaśniał. Przez pewien czas obaj nie
mogli wydobyć słowa.
– A dlaczego musisz się zadawać z tym kamieniem? Dlaczego akurat ty,
dziadku? – zapytał pan Hoshino, kiedy pioruny trochę się uspokoiły.
 – Bo Nakata odszedł i wrócił.
– Odszedłeś i wróciłeś?
– Tak, Nakata raz stąd odszedł, a potem wrócił. Japonia prowadziła
wielką wojnę. Wtedy z jakiegoś powodu otworzyła się pokrywa i Nakata stąd
odszedł. A potem z jakiegoś powodu znowu wrócił. I dlatego przestał być
zwykłym Nakatą. Stracił połowę cienia. Ale za to mógł rozmawiać z Kotami,
chociaż już teraz mu się to nie udaje. Prawdopodobnie mógł też wywołać
spadanie różnych rzeczy z nieba.
– Chodzi ci o te pijawki ostatnio, no nie?
– Tak, tak jest.
– Nie każdy by to potrafił.
– Tak. Nie każdy by to potrafił.
– A ty potrafisz, bo dawno temu odszedłeś i wróciłeś. I w tym sensie nie
jesteś zwykłym człowiekiem.
– Tak, zgadza się. Nakata przestał być zwykłym Nakatą. Za to przestał
umieć czytać. I nigdy nie dotknął kobiety.
– Nie do wiary.
– Paniehoshino.
– No?
– Nakata się boi. Tak jak przed chwilą powiedział, jest zupełnie pusty.
Czy Panhoshino rozumie, co to znaczy zupełnie pusty?
Chłopak pokręcił głową. – Nie, pewnie nie rozumiem.
– Pusty to znaczy jak opuszczony dom. Jak opuszczony dom
niezamknięty na klucz. Każdy, każde stworzenie mogą sobie tam wejść, jak
im przyjdzie ochota. Nakatę to przeraża. Na przykład Nakata może
spowodować, że z nieba coś spada. Ale w większości przypadków Nakata nie
ma pojęcia, co spadnie. Co Nakata pocznie, jeżeli następnym razem spadnie
dziesięć tysięcy ostrych noży albo wielka bomba, albo trujący gaz? Wtedy
nie wystarczy wszystkich przeprosić.
– Uhm, rzeczywiście, masz rację. Nie wystarczy po prostu przeprosić –
zgodził się pan Hoshino. – Pijawki też były dość okropne, ale jakby spadło z
nieba coś naprawdę strasznego, byłoby znacznie gorzej.
– Panjohnniewalker wszedł do wnętrza Nakaty. Zmusił go do zrobienia
czegoś, czego Nakata nie chciał robić. Wykorzystał Nakatę. Lecz Nakata nie
mógł się temu przeciwstawić. Nie miał siły się przeciwstawić. Przez to, że
nie ma nic w środku.
– I dlatego chcesz wrócić do zwykłego pana Nakaty. Takiego, który ma
coś w środku.
– Tak, tak jest. Nakata rzeczywiście nie jest zbyt rozgarnięty i potrafił
tylko robić meble, więc dzień za dniem robił meble. Lubił robić stoły,
krzesła, komody. Dobrze jest robić coś, co ma kształt. Przez tych
kilkadziesiąt lat wcale nie myślał, że chce wrócić do zwykłego Nakaty. I nie
było też nikogo, kto chciałby specjalnie wchodzić do wnętrza Nakaty. Nakata
niczego się nie bał. Ale teraz od pojawienia się Panajohnniegowalkera
strasznie się boi.
– A co ten Johnnie Walker kazał ci zrobić, jak w ciebie wszedł?
Nieoczekiwanie powietrze przeciął gwałtowny dźwięk. Gdzieś niedaleko
musiał uderzyć piorun. Pana Hoshino ostro zabolały bębenki w uszach. Pan
Nakata lekko przechylił głowę i nasłuchując piorunów, niezmiennie powoli
gładził powierzchnię kamienia.
– Została rozlana krew, która nie powinna być rozlana.
– Krew została rozlana?
– Tak, choć ta krew nie przylgnęła do rąk Nakaty.
Chłopak zastanawiał się nad tym przez chwilę, lecz nie mógł zrozumieć,
o czym mówi pan Nakata.
– Ale tak czy inaczej, jak się jakoś otworzy ten kamień, to różne rzeczy
same wrócą na właściwe miejsce, tak? Jak woda spływająca z wysoka w dół.
Pan Nakata zamyślił się na chwilę. A może tylko miał taki wyraz twarzy.
– Może tak łatwo się nie udać. Nakata musiał znaleźć ten Kamień i musi
otworzyć wejście. Szczerze mówiąc, Nakata nie wie, co będzie dalej.
– Ale dlaczego ten kamień jest na Shikoku?
– Kamienie są wszędzie. Nie tylko na Shikoku. Poza tym wcale nie musi
być Kamień.
– Nie bardzo rozumiem. Jeżeli są wszędzie, to mogłeś to zrobić w
dzielnicy Nakano. Byłoby dużo mniej zawracania głowy.
Pan Nakata potarł krótko ostrzyżone włosy. – To trudna sprawa. Nakata
od dłuższego czasu słucha, co mówi Kamień, tylko jeszcze nie bardzo
rozumie. Ale Nakata myśli, że chyba i Nakata, i pan Hoshino musieli tu
przyjechać. Potrzebne było przyjechanie przez duży most. Nakata myśli, że w
Nakano pewnie by się nie udało.
– Mogę jeszcze o coś zapytać?
– Tak. O co takiego?
– Jeżeli uda ci się otworzyć ten kamień, czy wtedy jak na sygnał stanie
się coś niesamowitego? Pojawi się jakiś ten, jak mu tam, dżin jak w Lampie
Aladyna? Albo wyskoczy jakiś książę zmieniony w żabę i pocałuje nas z
języczkiem? Albo zjedzą nas Marsjanie?
– Może coś się zdarzy, a może nic się nie zdarzy. Nakata nigdy przedtem
czegoś takiego nie otworzył, więc nie bardzo wie. Trzeba otworzyć, to się
zobaczy.
– Ale to może być niebezpieczne?
– Tak, tak jest.
– O rany! – powiedział pan Hoshino. Potem wyjął z kieszeni marlboro i
przypalił zapalniczką. – Dziadek często mawiał: „Twoja słabość polega na
tym, że bez zastanowienia zadajesz się z nieznanymi ludźmi”. Pewnie od
dzieciństwa taki byłem. Mówi się, że czym skorupka za młodu nasiąknie,
tym na starość trąci. Ale mniejsza o to. Nie ma rady. Przejechałem aż na
Shikoku, udało mi się znaleźć ten kamień. Nie mogę teraz po prostu sobie
wrócić do domu, nie czekając, co z tego będzie. No dobra, wiemy, że to
niebezpieczne, ale otwierajmy. Zobaczę na własne oczy, co się stanie. Może
będę miał coś przyjemnego do opowiadania wnukom.
– Tak. Więc Nakata ma prośbę.
– Jaką prośbę?
– Czy Panhoshino mógłby podnieść ten Kamień?
– Czemu nie.
– Jest znacznie cięższy niż kiedy Panhoshino go przyniósł.
– Nie jestem Schwarzeneggerem i może na to nie wyglądam, ale jestem
silny. W wojsku doszedłem do półfinału w zawodach na rękę. A poza tym
ostatnio wyleczyłeś mi biodra.
Pan Hoshino wstał, chwycił kamień obiema rękami i próbował podnieść,
lecz kamień nawet nie drgnął.
– No rzeczywiście zrobił się cholernik bardzo ciężki – powiedział z
westchnieniem. – Jeszcze niedawno mogłem go bez trudu podnieść. Zupełnie
jakby został przybity gwoździami do podłogi.
– Tak. To jest bardzo ważne wejście, więc specjalnie jest tak, żeby nie
udało się go łatwo poruszyć. Jakby się łatwo otwierało, byłby kłopot.
– No, to też prawda.
Wtedy niebo przecięło kilka nieregularnych białych linii światła. Seria
grzmotów wstrząsnęła ziemią w posadach. Zupełnie jakby ktoś otworzył
pokrywę piekła, pomyślał chłopak. Na koniec jeden z piorunów uderzył zaraz
obok, a potem zapadła cisza. Była tak gęsta, że nieomal dusząca. Powietrze
było ciężkie, stojące, przesycone wilgocią, wyczuwało się w nim jakieś
lekkie podejrzenie i spisek. Miało się wrażenie, że unoszą się w nim
niezliczone szpiegujące uszy. Spowici ciemnością w biały dzień zamarli tak
bez słowa. Nagle, jakby sobie coś przypomniał, zerwał się wiatr, wielkie
krople deszczu znów uderzyły o szyby, zaczęły się grzmoty, lecz nie miały
już w sobie poprzedniej gwałtowności. Burza oddalała się od miasta.
Chłopak podniósł głowę i rozejrzał się po pokoju. Wydał mu się dziwnie
obcy, cztery ściany bardziej niż przedtem pozbawione wyrazu. Papieros
marlboro, którego zaczął palić, zmienił się w popielniczce w popiół, nie
tracąc pierwotnego kształtu. Chłopak przełknął ślinę, żeby pozbyć się z uszu
ciężaru ciszy.
– Hej, panie Nakata.
– Co takiego, Paniehoshino?
– Zdaje mi się, że to zły sen.
– Tak. Ale jeśli tak jest, to przynajmniej śni się nam obu.
– To takie buty – powiedział pan Hoshino i jakby zrezygnowany podrapał
się w ucho. – Takie buty, z butami do łóżka, jak sobie pościelesz, tak się
wyśpisz. To mi naprawdę dodało odwagi.
Znów wstał, zamierzając podnieść kamień. Wziął głęboki oddech i nie
wypuszczając powietrza, skoncentrował siłę w dłoniach. Z niskim
stęknięciem wytężył siły. Tym razem kamień uniósł się zaledwie o parę
centymetrów.
– Trochę się poruszył – powiedział pan Nakata.
 – No to dzięki temu wiemy, że nie jest przybity gwoździami. Ale trochę
pewnie nie wystarczy, no nie?
– Tak, trzeba go całkiem odwrócić.
– Tak jak się odwraca naleśnik?
– Tak jest – powiedział pan Nakata, kiwając głową. – Nakata bardzo lubi
naleśniki.
– To całe szczęście. Mówi się, nie ma naleśnika, który by na dobre nie
wyszedł. No to jeszcze raz spróbuję. Jakoś tego cholernika odwrócę do góry
nogami.
Pan Hoshino zamknął oczy, skupił się. Zebrał w sobie wszystkie siły i
skoncentrował je w jednym miejscu. Tylko ten raz, pomyślał. Teraz musi się
jakoś udać. Jak się nie uda, już nic z tego nie będzie.
Położył ręce w odpowiednich miejscach, uważnie zacisnął palce,
uspokoił oddech. Na koniec głęboko zaczerpnął powietrza i z okrzykiem
dobywającym się z głębi trzewi jednym zamachem podniósł kamień. Kamień
zawisł w powietrzu pod kątem 45 stopni. To była granica wytrzymałości
chłopaka, lecz jakoś go w tej pozycji utrzymywał. Kiedy wypuścił powietrze,
w całym ciele poczuł ból. Zdawało się, że jęczą wszystkie kości, mięśnie i
nerwy. Ale nie może teraz dać za wygraną. Jeszcze raz głęboko zaczerpnął
powietrza i wydał okrzyk wojenny. Własny głos nie dotarł już do jego uszu.
Nie wiedział nawet, co krzyknął. Z zamkniętymi oczami wydobył skądś siły
przekraczające możliwości organizmu. Były to siły, których przedtem w
sobie nie miał. W głowie z braku tlenu miał białą pustkę. Kilka nerwów
rozpuściło się jeden po drugim jak przepalone bezpieczniki. Nic nie widział.
Nic nie słyszał. O niczym nie mógł myśleć. Brakowało mu powietrza. Lecz
mimo to jakoś po milimetrze podniósł kamień wyżej i z jeszcze głośniejszym
okrzykiem odwrócił go. Po przekroczeniu pewnego punktu kamień przestał
stawiać opór i opadł na drugą stronę pod własnym ciężarem. Rozległ się
ciężki łomot, ściany mocno się zatrzęsły. Zdawało się, że cały budynek
zadrżał w posadach.
Siła odrzuciła chłopaka do tyłu i leżał na macie, ciężko dysząc. W głowie
wirowało mu coś przypominającego ciepłe błoto. Już nigdy nie podniosę nic
tak ciężkiego, pomyślał. (Wtedy nie mógł tego wiedzieć, ale później okazało
się, że jego przewidywania były zbyt optymistyczne).
– Paniehoshino.
 – No?
– Dzięki panu wejście się otworzyło.
– Hej, dziadku, panie Nakata.
– Co takiego?
Leżąc na plecach z zamkniętymi oczami, chłopak jeszcze raz głęboko
nabrał powietrza i wypuścił. – Gdyby się nie otworzyło, wyszedłbym na
idiotę.
33

Przygotowuję bibliotekę do otwarcia przed przyjazdem pana Ōshimy.

Odkurzam podłogi, przecieram szyby, stoły i krzesła, sprzątam łazienkę.
Pryskam na poręcz schodów środkiem czyszczącym i poleruję ją. Odkurzam
witraż na podeście. Zamiatam w ogrodzie, włączam klimatyzację w czytelni i
regulator wilgotności w pomieszczeniu z księgozbiorem. Robię kawę,
temperuję ołówki. Rano w pustej bibliotece jest coś, co do mnie przemawia.
Wszystkie słowa i myśli spokojnie odpoczywają. Chciałbym utrzymać to
piękne miejsce w jak największej czystości i spokoju. Czasami się
zatrzymuję i patrzę na milczące książki na półkach. Dotykam kilku
grzbietów. O pół do jedenastej jak zwykle z parkingu dobiega odgłos silnika
mazdy miaty i pojawia się trochę śpiący pan Ōshima. Gawędzimy sobie do
otwarcia biblioteki.
– Jeżeli to możliwe, chciałbym teraz na trochę wyjść – mówię do niego,
gdy już jest otwarta.
– Dokąd idziesz?
– Chciałbym iść do klubu sportowego i trochę się rozruszać. Bo od
pewnego czasu się porządnie nie gimnastykowałem.
Oczywiście to nie wszystko. Chcę w miarę możliwości uniknąć spotkania
z panią Saeki, kiedy przyjdzie do pracy. Wolę trochę poczekać, uspokoić się i
dopiero wtedy ją zobaczyć.
Pan Ōshima patrzy na mnie, po chwili kiwa głową. – Uważaj na siebie.
Nie chcę się nad tobą trząść jak kwoka, ale pamiętaj, że położenie nie
pozwala ci na nieostrożność. Bądź nadmiernie ostrożny.
– Dobrze, będę uważał.
Wsiadam do kolejki z plecakiem. Jadę do dworca Takamatsu, dalej
autobusem do mojego klubu sportowego. W szatni przebieram się w strój
treningowy i słuchając Prince’a z walkmana, robię serię ćwiczeń na
maszynach. Dawno nie trenowałem, więc na początku moje ciało protestuje,
ale jakoś daję sobie radę. Jęcząc i odmawiając dodatkowego obciążenia, mój
organizm reaguje w normalny sposób. Muszę tę reakcję uspokoić i
obezwładnić. Słuchając Little Red Corvette, nabieram powietrza, wstrzymuję
oddech, wypuszczam. Nabieram powietrza, wstrzymuję oddech,
wypuszczam. Powtarzam to w regularnych odstępach. Doprowadzam po
kolei wszystkie mięśnie do bólu, prawie do granicy wytrzymałości. Leje się
ze mnie pot, podkoszulek jest mokry i ciężki. Muszę kilka razy iść napić się
wody, żeby uzupełnić utracone płyny.
Ćwicząc na maszynach w zwykłej kolejności, rozmyślam o pani Saeki. O
seksie z nią. Nie powinienem o niczym myśleć, mówię sobie. Ale to nie jest
takie proste. Skupiam świadomość na mięśniach. Pogrążam się w rutynie
regularności. Te same maszyny, to samo obciążenie, tyle samo ćwiczeń co
zwykle. W moich uszach Prince śpiewa Sexy Motherfucker. Żołądź mojego
członka jest lekko obolały. Czułem ból przy sikaniu. Jest zaczerwieniony.
Napletek dopiero niedawno się odsunął, mój członek jest jeszcze młody i
wrażliwy. Głowa mało mi nie pęknie od intensywnych fantazji seksualnych,
mających w sobie coś z nieuchwytnego głosu Prince’a i cytatów z różnych
książek.

Wchodzę pod prysznic, zmywam pot, przebieram się w czystą bieliznę, a

potem wracam autobusem na dworzec. Zgłodniałem, więc wstępuję do
mijanej po drodze jadłodajni przed dworcem. Jedząc, uświadamiam sobie, że
byłem w niej zaraz po przyjeździe do Takamatsu. Właściwie od ilu dni tu
jestem? Upłynął mniej więcej tydzień, od kiedy zamieszkałem w bibliotece.
Czyli pewnie jestem na Shikoku od około trzech tygodni. Mógłbym
wyciągnąć z plecaka pamiętnik i w nim sprawdzić datę, w pamięci nie udaje
mi się dokładnie obliczyć.
Popijając herbatę po jedzeniu, przyglądam się ludziom na dworcu
spieszącym w różnych kierunkach. Wszyscy dokądś podążają. Gdybym
chciał, mógłbym być jednym z nich. Mógłbym wsiąść teraz do jakiegoś
pociągu i pojechać gdzieś indziej, myślę. Mógłbym wszystko tu rzucić,
zostawić, pojechać do nieznanego miasta i zacząć wszystko jeszcze raz od
początku. Jakbym otwierał czystą stronę w notesie. Na przykład mógłbym
pojechać do Hiroshimy albo do Fukuoki. Nic mnie tu nie trzyma. Jestem
stuprocentowo wolny. W plecaku mam wszystkie rzeczy potrzebne do życia.
Mam zmianę ubrania, przybory toaletowe, śpiwór. Prawie nie ruszyłem też
pieniędzy zabranych z gabinetu ojca.
 Lecz dobrze wiem, że nie mogę nigdzie pojechać.
– Lecz dobrze wiesz, że nie możesz nigdzie pojechać – mówi chłopiec
zwany Kawką.
Spałeś z panią Saeki, miałeś wytrysk w jej ciele. Wiele razy. Za
każdym razem cię przyjęła. Twój członek ciągle jeszcze piecze. Pamięta
dotyk jej waginy. To też jedno z miejsc przeznaczonych dla ciebie.
Myślisz o bibliotece. O milczących książkach stojących rano na cichych
półkach. O panu Ōshimie. O swoim pokoju, o Kafce nad morzemna
ścianie, o piętnastoletniej dziewczynie, która przychodzi popatrzeć na
obraz. Potrząsasz głową. Nie możesz stąd odejść. Nie jesteś wolny. Ale
czy naprawdę chcesz być wolny?

Na dworcu kilka razy mijam patrolujących policjantów, lecz nie zwracają na

mnie uwagi. Wszędzie jest pełno opalonych chłopaków z plecakami.
Prawdopodobnie będąc jednym z nich, wtapiam się w tło. Nie ma się czego
bać. Muszę się zachowywać zupełnie naturalnie. Wtedy nikt mnie nie
zauważy.
Wsiadam do dwuwagonowej kolejki i wracam do biblioteki.
– Witaj – mówi pan Ōshima. Potem patrzy na mój plecak i mówi
zniechęcony: – O rany, czy ty zawsze chodzisz z takim bagażem? Zupełnie
jak ten chłopiec z komiksu o Charliem Brownie, który nigdy nie rozstaje się
ze swoim kocykiem.
Nastawiam wodę i robię sobie herbatę. Pan Ōshima jak zwykle obraca w
palcach długi zaostrzony ołówek (co się dzieje z ołówkami, które stają się
krótkie?).
– Ten plecak pewnie jest dla ciebie symbolem wolności – mówi pan
Ōshima.
– Prawdopodobnie.
– Posiadanie rzeczy symbolizującej wolność może dawać więcej
szczęścia niż posiadanie wolności.
– Czasami.
– Czasami – powtarza. – Gdyby gdzieś na świecie był konkurs na
najkrótsze odpowiedzi, wygrałbyś bez kłopotu.
 – Może.
– Może – mówi pan Ōshima zniechęcony. – Kafko Tamuro, może prawie
nikt na świecie nie pragnie wolności. Ludzie tylko myślą, że jej pragną. To
wszystko iluzja. Gdyby naprawdę dano im wolność, większość nie
wiedziałaby, co począć. Lepiej to zapamiętaj. Ludzie w rzeczywistości lubią
niewolę.
– Pan też?
– Uhm. Ja też lubię niewolę. Oczywiście do pewnego stopnia – mówi pan
Ōshima. – Jean Jacques Rousseau twierdził, że cywilizacja narodziła się,
kiedy ludzie zaczęli stawiać płoty. To naprawdę przenikliwe spostrzeżenie.
Tak jest, wszelkie cywilizacje są otoczonym płotem produktem niewoli.
Inaczej jest tylko w przypadku Aborygenów na kontynencie australijskim.
Do siedemnastego wieku utrzymali cywilizację bez płotów. Byli na wskroś
wolni. Mogli iść, dokąd im się chciało, kiedy im się chciało, i robić, co
chcieli. Ich życie było dosłownie wędrówką. Wędrowanie było głęboką
metaforą życia. Kiedy przyjechali Anglicy i zaczęli stawiać zagrody dla
bydła, Aborygeni nie mieli pojęcia, co to takiego. Nie rozumieli, na jakiej
zasadzie to się opiera, zostali uznani za antyspołecznych i niebezpiecznych i
wypędzono ich do buszu. Dlatego ty też powinieneś w miarę możliwości
uważać, Kafko Tamuro. Na tym świecie udaje się przetrwać tym, którzy
budują wysokie solidne płoty. Jak się temu przeciwstawisz, wyślą cię do
buszu.

Wracam do pokoju, zdejmuję plecak. Parzę w kuchni świeżą kawę i jak

zawsze zanoszę pani Saeki. Z metalową tacą w dłoniach uważnie wchodzę po
schodach. Stare wydeptane deski lekko skrzypią. Witraż na podeście rzuca na
podłogę cienie o żywych barwach. Przechodzę przez tę kolorową kałużę.
Pani Saeki pisze przy biurku. Stawiam na nim filiżankę. Podnosi głowę i
wskazuje mi moje zwykłe krzesło. Na czarny podkoszulek zarzuciła koszulę
w kolorze kawy z mlekiem. Grzywkę podpięła spinką, w uszach ma
niewielkie kolczyki z perłami.
Przez pewien czas milczy. Patrzy nieruchomo na to, co napisała. Ma taki
jak zawsze wyraz twarzy. Zakręca pióro, odkłada na papier. Przygląda się
swoim dłoniom; sprawdza, czy nie są poplamione atramentem. Przez okno
wpada słońce niedzielnego popołudnia. Ktoś rozmawia, stojąc w ogrodzie.
 – Pan Ōshima mówił, że byłeś w klubie sportowym – mówi pani Saeki,
patrząc na mnie.
– Tak.
– A co tam trenujesz?
– Na maszynach i podnoszenie ciężarów – odpowiadam.
– A prócz tego?
Kręcę głową.
– To samotne sporty, prawda?
Kiwam głową.
– Pewnie chcesz być silny?
– Jeśli nie jest się silnym, nie można przetrwać. Szczególnie w moim
przypadku.
– Bo jesteś sam jak palec.
– Nikt mi nie pomoże. A przynajmniej do tej pory nikt mi nie pomagał.
Dlatego muszę sobie radzić sam. Muszę być silny. Jak zagubiona kawka.
Dlatego nadałem sobie imię Kafka. Kavka to po czesku kawka.
– Coś takiego – mówi z podziwem. – Więc jesteś kawką?
– Tak.
Tak, mówi chłopiec zwany Kawką.
– Ale takie życie też jednak ma swoje granice. Nie można uczynić z siły
muru i się nim otoczyć. Bo siłę może zniszczyć jeszcze większa siła. Taka
jest zasada.
– Bo siła staje się moralnością.
Pani Saeki uśmiecha się. – Jesteś bardzo pojętny.
– To, czego pragnę, siła, której pragnę, to nie siła pozwalająca wygrać
czy przegrać. Nie chcę muru, który odeprze siłę z zewnątrz. Pragnę siły, która
przyjmie tę zewnętrzną siłę i przeciwstawi się jej. Siły, która cicho
przeciwstawi się takim rzeczom jak niesprawiedliwość, pech, smutek,
nieporozumienia, brak zrozumienia.
– Taką siłę chyba najtrudniej jest zdobyć.
– Wiem.
Jej uśmiech pogłębia się o stopień. – Na pewno wszystko wiesz.
 Kiwam głową. – Nic podobnego. Mam dopiero piętnaście lat, mnóstwa
rzeczy nie wiem. Nie wiem rzeczy, które powinienem wiedzieć. Na przykład
nic nie wiem o pani.
Podnosi filiżankę i pije. – W rzeczywistości nie ma nic, co powinieneś o
mnie wiedzieć. Innymi słowy nie ma we mnie nic, co musisz wiedzieć.
– Pamięta pani jeszcze o hipotezie?
– Oczywiście. Ale to twoja hipoteza, ja jej nie wysunęłam. Dlatego nie
ponoszę za nią odpowiedzialności. Prawda?
– Tak jest. Ten, kto wysuwa hipotezę, musi ją udowodnić. Mam w
związku z tym pytanie.
– Jakie pytanie?
– Kiedyś napisała pani książkę o ludziach porażonych piorunem. Zgadza
się?
– Tak.
– Czy można ją gdzieś zdobyć?
Kręci głową. – Nakład nie był duży, dawno się wyczerpał i pewnie
zniszczono pozostałe egzemplarze. Ja też nie mam ani jednego. Chyba
wcześniej ci mówiłam, że nikogo nie interesował zbiór wywiadów z ludźmi
porażonymi piorunem.
– A dlaczego pani się tym zainteresowała?
– Hm, dlaczego? Może czułam w tym jakąś symbolikę. A może po prostu
chciałam sobie znaleźć coś do roboty, więc wymyśliłam jakiś cel i chciałam
nim zająć myśli i ciało. Już nie pamiętam, jak konkretnie to się zaczęło. W
każdym razie w pewnym momencie przyszło mi to do głowy i zaczęłam
zbierać materiały. Wtedy zajmowałam się zawodowo pisaniem, nie miałam
kłopotów finansowych, nie brakowało mi czasu i do pewnego stopnia
mogłam robić, na co mi przyszła ochota. Ale sama praca nad tą książką była
bardzo interesująca. Udało mi się poznać różnych ludzi i porozmawiać na
różne tematy. Gdybym się tym nie zajęła, być może odizolowałabym się od
rzeczywistości, zamknęła w sobie.
– Mój ojciec w młodości dorabiał sobie na polu golfowym, nosząc kije za
graczami, i został porażony piorunem. Ledwo uszedł z życiem. Druga osoba
zginęła.
– Dość dużo ludzi ginie od uderzenia pioruna na polach golfowych. Są
rozległe, płaskie, nie ma się gdzie schronić, pioruny bardzo lubią kluby
golfowe. Twój ojciec nazywał się pan Tamura, prawda?
– Tak. Myślę, że był pewnie mniej więcej w pani wieku.
Kręci głową. – Nie przypominam sobie nikogo nazwiskiem Tamura.
Wśród ludzi, z którymi przeprowadziłam wywiady, nie spotkałam pana
Tamury.
Milczę.
– To też była część hipotezy, prawda? Że poznałam twojego ojca, pisząc
książkę o piorunach, i w rezultacie ty się urodziłeś.
– Tak.
– No to na tym koniec. Nic takiego nie miało miejsca. Czyli twoja
hipoteza nie ma podstaw.
– Niekoniecznie.
– Niekoniecznie?
– Bo ja nie wierzę we wszystko, co pani mówi.
– Dlaczego nie?
– Na przykład… Na przykład jak tylko wspomniałem o nazwisku
Tamura, od razu powiedziała pani, że nie było kogoś takiego. Nawet się pani
nie zastanowiła. Przeprowadziła pani te wywiady ponad dwadzieścia lat temu
z wieloma osobami. Jak mogłaby pani tak od razu sobie przypomnieć, że nie
było wśród nich nikogo o nazwisku Tamura.
Pani Saeki kręci głową. Wypija łyk kawy. Na jej wargach pojawia się
bardzo blady uśmieszek. – Słuchaj, Tamura, ja… – zaczyna mówić, lecz
milknie. Szuka słów.
Czekam, aż je znajdzie.
– Zdaje mi się, że coś się zaczyna wokół mnie zmieniać – mówi.
– Co się zmienia?
– Nie umiem powiedzieć. Ale czuję to. Ciśnienie powietrza, rozchodzenie
się dźwięków, odbijanie się światła, ruchy ciała, upływ czasu po trochu się
zmieniają. Drobne zmiany gromadzą się po troszeczku jak kropelki, aż
powstanie nurt.
Pani Saeki podnosi czarne pióro Mont Blanc, przygląda mu się i znowu
odkłada. Potem patrzy mi prosto w oczy.
 – Myślę, że to, co zaszło między nami wczoraj w nocy w twoim pokoju,
to też pewnie część tego procesu. Nie wiem, czy to, co zrobiliśmy, było
słuszne. Ale wtedy postanowiłam, że nie będę już na siłę nic oceniać.
Pomyślałam, że jeśli pojawił się jakiś nurt, dam mu się ponieść.
– Czy mogę powiedzieć, co o pani myślę?
– Oczywiście, że możesz.
– Myślę, że pani stara się nadrobić stracony czas.
Zastanawia się nad tym przez chwilę. – Może i tak. Ale skąd ty to wiesz?
– Pewnie dlatego, że sam robię to samo.
– Chcesz nadrobić stracony czas?
– Tak. W dzieciństwie odebrano mi wiele różnych rzeczy. Wiele ważnych
rzeczy. Muszę teraz jakoś je odzyskać.
– Żeby dalej żyć.
Kiwam głową. – To jest konieczne. Człowiekowi potrzebne jest miejsce,
do którego może wrócić. Teraz jeszcze nie jest za późno. Prawdopodobnie.
Ani dla mnie, ani dla pani.
Zamyka oczy, łączy na biurku palce obu dłoni, a potem otwiera oczy
jakby zrezygnowana. – Kim ty jesteś? – pyta. – Dlaczego tak dobrze
rozumiesz różne rzeczy?

Mówisz, że ona na pewno wie, kim jesteś. Jestem Kafką nad morzem.
Pani ukochanym, pani synem. Chłopcem zwanym Kawką. Nie możemy
być wolni. Jesteśmy w wielkim wirze. Chwilami znajdujemy się poza
czasem. Gdzieś zostaliśmy porażeni piorunem. Niewidocznym,
niesłyszalnym piorunem.

Tej nocy jeszcze raz idziecie do łóżka. Słyszysz, jak wypełnia się pustka w
jej wnętrzu. Jest to cichy dźwięk, jakby drobny nabrzeżny piasek
przesypywał się w świetle księżyca. Wstrzymujesz oddech i wsłuchujesz się
w ten dźwięk. Jesteś wewnątrz hipotezy. Na zewnątrz hipotezy. Znów
wewnątrz hipotezy. Na zewnątrz. Bierzesz oddech, wstrzymujesz,
wypuszczasz. Bierzesz oddech, wstrzymujesz, wypuszczasz. Prince śpiewa
nieustannie w twojej głowie jak jakiś mięczak. Księżyc wschodzi, morze
przybiera. Woda morska wpływa do rzeki. Gałązki derenia za oknem drżą
nerwowo. Obejmujesz ją. Ukrywa twarz na twojej piersi. Czujesz na nagiej
skórze jej oddech. Wodzi palcami po wszystkich twoich mięśniach. Potem
delikatnie, jakby lecząc, liże twój zaczerwieniony członek. Jeszcze raz masz
wytrysk w jej ustach. Połyka twoje nasienie, jakby było czymś cennym.
Całujesz jej waginę. Dotykasz językiem wszystkich skrawków jej ciała.
Stajesz się kimś innym, czymś innym. Jesteś w jakimś innym miejscu.
– Nie ma we mnie nic, co musisz wiedzieć – mówi. Do poniedziałkowego
ranka obejmujecie się i słuchacie, jak płynie czas.
34

Ogromne chmury burzowe leniwie przesunęły się nad miastem, sypnęły

błyskawicami jak gradem strzał, jakby sprawdzały wszystkie zakamarki w
poszukiwaniu utraconej moralności, i wkrótce zmieniły się w słabe echa
gniewu dochodzące ze wschodniej strony nieba. Jednocześnie ustał
gwałtowny deszcz. Potem nadeszła przedziwna cisza. Chłopak wstał,
otworzył okno, wpuścił do pokoju świeże powietrze. Nigdzie nie było już
ciemnych chmur, niebo znów pokrywała cienka warstwa bladych obłoków.
Wszystkie budynki w zasięgu wzroku były mokre od deszczu, a widniejące
gdzieniegdzie rysy pociemniały jak żyły starego człowieka. Z linii
elektrycznych kapały krople, na ziemi wszędzie potworzyły się nowe kałuże.
Wyłoniły się ptaki, które skryły się przed burzą, zaczęły śpiewać, szukając
wychodzących po deszczu robaków.
Pan Hoshino kilkakrotnie poruszył szyją i sprawdził, czy ma całe kości.
Potem przeciągnął się, usiadł przy oknie, popatrzył na krajobraz po deszczu,
wyjął z kieszeni marlboro i przypalił zapalniczką.
– No i co, dziadku? Z takim trudem odwróciłem ten ciężki kamień,
otworzyłem wejście, a mimo to nic szczególnego się nie stało. Nic dziwnego
z niego nie wyszło, ani żaba, ani demon. To świetnie, że nic nie wyszło, ale
waliły pioruny, takie było wspaniałe tło i nic. Zdaje mi się, że czuję się
zawiedziony.
Nie było odpowiedzi. Odwrócił się i zobaczył, że pan Nakata siedzi
pochylony z rękami przed sobą na macie. Wyglądał jak opadły z sił owad.
– Co się stało? Wszystko w porządku? – zapytał chłopak.
– Nakata przeprasza, chyba się zmęczył. Niezbyt dobrze się czuje. Jeżeli
można, chciałby się położyć i zasnąć.
Rzeczywiście był blady, jakby cała krew odpłynęła mu z twarzy. Oczy się
zapadły, ręce lekko drżały. Wyglądał, jakby w ciągu tych zaledwie kilku
godzin znacznie się postarzał.
– Dobra. Ja zaraz pościelę, a ty się, dziadku, połóż. Śpij, ile chesz –
powiedział pan Hoshino. – Nic ci nie dolega? Nie boli cię brzuch? Nie masz
mdłości? Nie dzwoni ci w uchu albo chcesz kupę? Nic takiego? Może
wezwać lekarza? Masz książeczkę ubezpieczalni?
– Tak. Dostałem książeczkę ubezpieczalni od pana Burmistrza i mam
głęboko schowaną w torbie.
– To dobrze. Ale wiesz co, chociaż nie ma co teraz się bawić w
szczegóły, to nie burmistrz dał ci ubezpieczenie. To jest ubezpieczenie
państwowe, więc daje je rząd japoński. Nie bardzo wiem, ale chyba tak.
Burmistrz wcale się tak tobą nie zajmuje, zapomnij o nim na trochę –
powiedział chłopak, wyjmując z szafy materac i rozkładając go na podłodze.
– Tak. Nakata rozumie. To nie pan Burmistrz dał Nakacie książeczkę
ubezpieczalni. Nakata postara się na trochę zapomnieć o panu Burmistrzu.
Ale Paniehoshino, tak czy inaczej, Nakata nie potrzebuje teraz lekarza. Jak
się położy i dobrze wyśpi, pewnie mu przejdzie.
– Hej, czy przypadkiem nie będziesz tak długo spał jak poprzednim
razem? Trzydzieści sześć godzin czy coś w tym guście?
– Nakata najmocniej przeprasza, ale nie wie. Nie planuje wcześniej, jak
długo będzie spał.
– No tak, rzeczywiście. Nikt nie umie sobie zaplanować spania. Dobra,
śpij, ile chcesz. Mieliśmy dość ciężki dzień. Waliło dużo piorunów,
rozmawiałeś z kamieniem. Otworzyliśmy to wejście dokądś. To się nie
zdarza co dzień. Łamałeś sobie nad tym głowę, na pewno się zmęczyłeś. Nie
krępuj się i śpij sobie do woli. Całą resztą jakoś zajmie się Hoshino. Śpij
sobie, nie martw się.
– Bardzo dziękuję. Nakata sprawia kłopot. Nakata nie wie, jak
dziękować. Nie wie, co by bez Panahoshino począł. A przecież Panhoshino
ma swoją ważną pracę.
– A no tak – powiedział pan Hoshino z lekkim przygnębieniem. Bez
przerwy się coś działo i całkiem zapomniał o pracy. – Rzeczywiście, masz
rację. Muszę niedługo wracać do pracy. Szef na pewno jest wściekły.
Zadzwoniłem do niego, że mam coś do załatwienia i biorę dwa, trzy dni
wolnego, ale od tego czasu się nie odzywam. Jak wrócę, strasznie mnie
ochrzani.
Zapalił nowego marlboro. Powoli wypuścił dym. Potem zaczął robić
głupie miny do kawki siedzącej na słupie telegraficznym.
 – To nieważne. Niech szef sobie gada, niech pęknie ze złości. Mnie to nie
obchodzi. Przecież przez kilka ładnych lat pracowałem nawet za innych,
harowałem jak mrówka. Hej, Hoshino, nie ma komu jechać, nie pojechałbyś
dziś wieczorem do Hiroshimy? Dobra szefie, pojadę. Nigdy nie narzekałem,
pracowałem bez szemrania. I przez to, jak wiadomo, załatwiłem sobie krzyż.
Ty mi to ostatnio wyleczyłeś, ale gdyby nie to, pewnie byłoby jeszcze gorzej.
Mam dopiero dwadzieścia kilka lat, nie ma sensu sobie niszczyć zdrowia dla
takiej byle jakiej pracy. Przecież nie spotka mnie kara, jak czasem parę dni
odpocznę. Ale wiesz co, dziadku? – powiedział Hoshino i zauważył, że pan
Nakata jest już pogrążony w głębokim śnie. Zacisnął powieki, twarz zwrócił
ku górze, usta miał zamknięte i spokojnie sobie oddychał. Obok poduszki
leżał odwrócony kamień.
– Naprawdę zasypia, zanim się człowiek obejrzy – powiedział z
podziwem chłopak.
Nie miał co robić, więc przez pewien czas oglądał na leżąco telewizję,
lecz od popołudniowych programów wiało nieziemską nudą. Postanowił
wyjść na trochę do miasta. Skończyła mu się czysta bielizna, wkrótce będzie
musiał sobie dokupić. Najbardziej ze wszystkich czynności nie cierpiał
prania. Lepiej kupować często tanie, niż za każdym razem prać sobie gacie.
Poszedł do recepcji, zapłacił za następny dzień i powiedział, że jego
towarzysz śpi, i poprosił, żeby go nie budzić.
– Pewnie i tak by nie wstał, nawet gdyby go budzić – dodał.
Przez pewien czas wędrował bez celu po ulicach, wdychając powietrze po
deszczu. Miał na sobie czapkę drużyny Chūnichi Dragons, zielone okulary
przeciwsłoneczne Ray Ban i hawajską koszulę. Poszedł na dworzec i kupił w
kiosku gazetę. Sprawdził wyniki meczów drużyny Chūnichi Dragons
(przegrali w Hiroshimie), a potem przeleciał wzrokiem po programie kin.
Grali nowy film z Jackie Chanem, więc postanowił go obejrzeć. Godzina też
akurat pasowała. Zapytał w budce policyjnej o drogę do kina. Było zaraz
obok, toteż poszedł piechotą. Kupił bilet i obejrzał film, jedząc fistaszki
prażone na maśle.
Kiedy wyszedł z kina, było już późne popołudnie. Nie był zbyt głodny,
lecz prócz jedzenia nie przyszło mu do głowy żadne inne zajęcie, więc
postanowił coś zjeść. Zauważył restaurację podającą sushi, zamówił porcję
nigiri [26] i piwo. Musiał być bardziej zmęczony, niż myślał, i udało mu się
wypić tylko pół piwa.
 Nic dziwnego, podniosłem straszny ciężar. Zmęczyłem się, pomyślał.
Czuję się jak domek ze słomy zbudowany przez pierwszą z trzech świnek.
Zły wilk raz dmuchnie i polecę aż do Okayamy.
Wyszedł z restauracji i wstąpił do salonu pachinko po drodze. Nawet się
nie obejrzał i już przegrał dwa tysiące jenów. Nie był dziś w formie. Wyszedł
i znów pochodził po mieście. Idąc, przypomniał sobie, że jeszcze nie kupił
bielizny. Jestem jednak beznadziejny, przecież po to w ogóle wyszedłem z
hotelu. Wszedł do sklepu z przecenionymi rzeczami na ulicy handlowej,
kupił slipy, białe podkoszulki i skarpetki. Teraz wreszcie będzie mógł
wyrzucić brudne. Hawajską koszulę też niedługo trzeba będzie zmienić.
Zajrzał do kilku sklepów, ale doszedł do wniosku, że prawdopodobnie
nigdzie w Takamatsu nie da się znaleźć koszuli, która by mu przypadła do
gustu. I latem, i zimą nosił praktycznie wyłącznie hawajskie koszule, lecz nie
było mu obojętne, jak wyglądają.
Wszedł do piekarni w pasażu handlowym i wziął kilka bułek na wypadek,
gdyby pan Nakata obudził się głodny w środku nocy. Kupił też mały karton
soku pomarańczowego. Potem wstąpił do banku, wyjął z bankomatu
pięćdziesiąt tysięcy jenów i włożył do portfela. Sprawdził stan konta i
upewnił się, że ma na nim jeszcze dość pokaźną sumę. Przez ostatnich kilka
lat był za bardzo zajęty pracą, nie miał nawet czasu wydać tego, co zarabiał.
Na dworze było już zupełnie ciemno. Nagle nabrał ochoty na kawę.
Rozejrzał się i zauważył na tej samej ulicy niedaleko szyld kawiarni
mieszczącej się w nieco cofniętym budynku. Był to lokal w starym stylu,
jakich ostatnio nie widywał. Wszedł, usiadł na dużym, miękkim fotelu i
zamówił kawę. Z porządnych angielskich głośników w pudłach z
orzechowego drewna dobiegała muzyka kameralna. Nie było innych
klientów. Rozsiadł się na krześle i po raz pierwszy od dłuższego czasu poczuł
się odprężony. Wszystko tu było spokojne, naturalne, przytulne i swojskie.
Kawę podano w niezwykle eleganckiej filiżance, była mocna i smaczna.
Zamknął oczy i cicho oddychając, wsłuchiwał się w historyczną mieszankę
smyczków i fortepianu. Prawie nigdy nie słuchał muzyki klasycznej i teraz z
jakiegoś powodu działała na niego uspokajająco. Można powiedzieć, że
wprawiła go w refleksyjny nastrój.
Zamknął oczy i słuchając muzyki w tym miękkim fotelu, rozmyślał o
różnych rzeczach. Głównie o własnej egzystencji. Lecz im dłużej myślał, tym
bardziej odnosił wrażenie, że nie ma ona namacalnego kształtu. Zdawało mi
się, że jest tylko jakimś pozbawionym znaczenia dodatkiem.
Na przykład do tej pory byłem zapalonym kibicem drużyny Chūnichi
Dragons. Co ta drużyna ma ze mną wspólnego? Czy od tego, że Chūnichi
Dragons wygrają z Yomiuri Giants, ja stanę się lepszym człowiekiem? Nie
ma siły, pomyślał chłopak. To dlaczego kibicowałem im z całej duszy, jakby
byli cząstką mnie samego?
Pan Nakata mówi, że jest pusty. Może i tak. A co ze mną? Pan Nakata
stał się pusty po wypadku w dzieciństwie. Ale ja nie miałem żadnego
wypadku. Jeżeli pan Nakata jest pusty, to ja jestem gorzej niż pusty. Pan
Nakata przynajmniej… pan Nakata przynajmniej ma w sobie coś, co kazało
mi jechać z nim aż na Shikoku. Coś szczególnego. Nie wiem, prawdę
mówiąc, co to jest.
Chłopak zamówił drugą kawę.
– Smakuje panu nasza kawa? – zapytał siwowłosy właściciel (dawniej był
urzędnikiem w Ministerstwie Oświaty, choć oczywiście chłopak nie mógł
tego wiedzieć. Po przejściu na emeryturę wrócił do rodzinnego Takamatsu i
otworzył kawiarnię, w której podawał smaczną kawę przy muzyce
klasycznej).
– Tak, bardzo dobra. Naprawdę ładnie pachnie.
– Sam mielę ziarna. Starannie je przebieram.
– No to nic dziwnego, że dobra.
– Muzyka panu nie przeszkadza?
– Muzyka? – powtórzył pan Hoshino. – Bardzo dobra muzyka. Wcale mi
nie przeszkadza, ani trochę. Kto to gra?
– Trio: Rubinstein, Heifetz i Feuermann. Wówczas nazywano ich
„milionowym trio”. Mistrzowskie wykonanie. To stare nagranie z tysiąc
dziewięćset czterdziestego pierwszego roku, ale jego blask nie zbladł.
– Tak się wydaje. Dobre rzeczy się nie starzeją.
– Niektórzy wolą bardziej uporządkowane, klasyczne, zintegrowane trio
Arcyksiążę. Na przykład wykonanie Ojstracha.
– Nie, ja uważam, że to jest dobre. Jak by to powiedzieć…? Jest łagodne.
– Dziękuję bardzo – podziękował uprzejmie właściciel w imieniu
„milionowego tria”. Po jego odejściu chłopak pogrążył się w dalszych
refleksjach przy drugiej kawie.
Teraz przydaję się trochę panu Nakacie. Czytam za niego, znalazłem ten
kamień. To niezłe uczucie być przydatnym. Chyba po raz pierwszy od
urodzenia się tak czuję. Olewam pracę, przyjechałem w takie miejsce, jestem
zaplątany w coraz dziwniejsze sprawy, ale wcale tego nie żałuję.
Jak by to powiedzieć? Mam wrażenie, że znalazłem się na właściwym
miejscu. Kiedy jestem z panem Nakatą, przestaje mnie męczyć kwestia tego,
kim właściwie jestem? Takie porównanie to drobna przesada, ale może
uczniowie Buddy i apostołowie Jezusa też się tak czuli? Kiedy jestem z
Buddą, tak się dobrze czuję, myśleli. Zanim zaczęli głosić wiarę, prawdę i
takie trudne rzeczy, może najpierw po prostu dobrze się przy nim czuli?
Kiedy był mały, dziadek opowiadał mu o Buddzie. Miał ucznia imieniem
Myōga, który był głupi i tępy. Nie umiał zapamiętać ani jednej linijki żadnej
sutry. Inni uczniowe się z niego nabijali. Pewnego dnia Budda powiedział do
niego: „Słuchaj no, Myōga, jesteś głupi, nie musisz się uczyć sutr na pamięć.
Zamiast tego usiądź na progu i czyść wszystkim buty”. Myōga był dobry i
szczery, więc nie powiedział na to: „Ty się, Budda, nie wygłupiaj, pocałuj
mnie w dupę”. I przez następnych dziesięć czy dwadzieścia lat pracowicie
czyścił wszystkim buty. Pewnego dnia nagle dostąpił iluminacji i stał się
jednym z najwybitniejszych uczniów Buddy. Taka to była historia. Chłopak
dobrze ją zapamiętał, bo pomyślał wtedy, że czyszczenie ludziom przez
dziesięć czy dwadzieścia lat butów to nie żarty. Naprawdę gówniane życie.
Ale teraz ta historia zupełnie inaczej do niego przemówiła. Życie jest
gówniane, nie da się ukryć, pomyślał. Tylko jak był mały, po prostu tego nie
wiedział.
Myślał tylko o tym do końca tria Arcyksiążę. Muzyka pomagała mu w
medytacjach.
– Hej, dziadku – zawołał do właściciela, wychodząc z kawiarni – jak się
ta muzyka nazywała? Przedtem mówiłeś, ale zapomniałem.
– Trio Arcyksiążę Beethovena.
– Trio Arcyciążę?
– Nie arcyciążę, trio Arcyksiążę. Beethoven dedykował ten utwór
austriackiemu arcyksięciu Rudolfowi. Oficjalnie się tak nie nazywało, ale
popularnie mówi się o nim trio Arcyksiążę. Arcyksiążę Rudolf był synem
cesarza Leopolda II, czyli członkiem rodziny cesarskiej. Miał zdolności
muzyczne i w wieku lat szesnastu został uczniem Beethovena. Uczył się gry
na fortepianie i teorii muzyki. I głęboko szanował Beethovena. Nie odniósł
większych sukcesów ani jako pianista, ani jako kompozytor, ale był
asystentem kompozytora, który nie bardzo sobie radził w życiu z
praktycznego punktu widzenia, i pomagał mu oficjalnie i nieoficjalnie. Bez
niego Beethoven napotkałby na swej drodze wiele trudności.
– Tacy ludzie też są potrzebni na świecie.
– Ma pan rację.
– Gdyby na świecie byli sami ważniacy i geniusze, dopiero byłby kłopot.
Ktoś musi na wszystko uważać i zająć się tym, co jest do zrobienia.
– Doprawdy ma pan rację. Gdyby na świecie byli sami ważniacy i
geniusze, dopiero byłby kłopot.
– Bardzo dobra muzyka.
– Wspaniały utwór. Słuchanie go nigdy nie nuży. Najwspanialsze ze
wszystkich trio fortepianowych Beethovena, utwór pełen gracji. Napisał go w
wieku czterdziestu lat i potem już nigdy więcej nie tknął formy tria
fortepianowego. Prawdopodobnie czuł, że ten utwór jest jego szczytowym
osiągnięciem w tym gatunku.
– Chyba rozumiem. Wszystko musi mieć swój szczyt – powiedział
chłopak.
– Proszę znowu kiedyś wstąpić.
– Uhm, jeszcze przyjdę.

Kiedy wrócił do pokoju, pan Nakata dalej spał, zgodnie z jego

przewidywaniami. Zdarzyło się to po raz drugi, więc nie wydawało się
chłopakowi szczególnie dziwaczne. Niech sobie śpi, ile chce. Koło poduszki
ciągle leżał kamień. Chłopak położył koło niego torebkę z bułeczkami.
Potem wszedł do łazienki i włożył czystą bieliznę. Tę, którą miał przedtem na
sobie, wepchnął do papierowej torby i wyrzucił do śmieci. Zasnął od razu po
wejściu pod kołdrę.
Następnego dnia obudził się przed dziewiątą. Pan Nakata spał dalej w tej
samej pozycji na sąsiednim materacu. Oddychał cicho, lecz regularnie. Spał
smacznie. Pan Hoshino zjadł sam śniadanie i poprosił pokojówkę, żeby nie
budziła jego towarzysza.
 – Nie musi pani sprzątać pościeli.
– Czy mu nie zaszkodzi takie długie spanie? – zapytała.
– Nie zaszkodzi, nie zaszkodzi, nie umrze od tego. Niech się pani nie
martwi. Śpiąc, odzyskuje siły. Ja go dobrze znam.
Kupił na dworcu gazetę, usiadł na ławce i przejrzał program kin.
Niedaleko dworca był przegląd retrospektywny filmów François Truffaut.
Nie miał pojęcia, kim był François Truffaut (nie wiedział nawet, czy to
mężczyzna, czy kobieta), lecz pokazywano zestaw dwóch filmów, co
pozwoliłoby mu wytracić czas do popołudnia, więc postanowił pójść.
Wyświetlano Czterysta batów i Strzelajcie do pianisty! Widzów dało się
policzyć na palcach jednej ręki. Pana Hoshino nie można było nazwać
zapalonym kinomanem. Czasami chodził do kina, ale filmy, które oglądał,
ograniczały się do kina akcji i kung-fu. Dlatego też pewne fragmenty i
aspekty w utworach z wczesnego okresu twórczości Truffaut okazały się dla
niego niezrozumiałe, do tego – jak to w starych filmach – tempo było dość
ślimacze. Mimo to spodobał mu się ich szczególny nastrój, ton, sugestywne
analizy psychologiczne. Przynajmniej go nie znudziły. Po obejrzeniu
pomyślał nawet, że chętnie zobaczyłby inne filmy tego reżysera.
Po wyjściu z kina udał się do pasażu handlowego i wszedł do tej samej
kawiarni co wczoraj. Właściciel go pamiętał. Chłopak usiadł na tym samym
fotelu i zamówił kawę. Znów nie było innych klientów. Z głośników dobiegał
koncert wiolonczelowy.
– Pierwszy koncert Haydna. Pierre Fournier na wiolonczeli – wyjaśnił
właściciel, podając mu kawę.
– Strasznie naturalny dźwięk – powiedział chłopak.
– Doprawdy ma pan rację – zgodził się właściciel. – Pierre Fournier to
jeden z muzyków, których najbardziej cenię. Jak wyrafinowane wino. Ma
zapach, ma charakter, rozgrzewa krew, niepostrzeżenie podnosi na duchu.
Zawsze mówię o nim „mistrz Fournier”. Oczywiście nie miałem z nim nigdy
osobistej styczności, ale jest dla mnie kimś w rodzaju życiowego mistrza.
Przysłuchując się płynnym szlachetnym tonom wiolonczeli Fourniera,
chłopak przypomniał sobie dzieciństwo. Chodził nad pobliską rzekę łapać
ryby i małe węgorzyki. Wtedy nie musiałem się nad niczym zastanawiać,
pomyślał. Wystaczyło po prostu żyć. Żyłem i przez to coś znaczyłem.
Naturalnie tak się działo, ale nie wiadomo, kiedy to się skończyło. Teraz
samo życie niczym mnie nie czyni. To dziwna sprawa. Czy ludzie nie rodzą
się po to, żeby żyć? Tak jest, nie? A mimo to im dłużej żyję, tym bardziej
tracę treść, staję się pusty. Może żyjąc dalej, stanę się jeszcze bardziej pusty,
bezwartościowy? To niesłuszne. Nie może tak być. Czy można ten nurt jakoś
powstrzymać?
– Hej, dziadku! – zawołał do właściciela przy kasie.
– Słucham.
– Jeśli masz czas i nie masz nic przeciwko temu, nie przyszedłbyś tu
pogadać? Chciałbym się czegoś dowiedzieć o tym Haydnie, który to
skomponował.
Właściciel przyszedł i z zapałem opowiedział o Haydnie i jego muzyce.
Zaliczał się raczej do nieśmiałych, ale kiedy rozmowa schodziła na muzykę
klasyczną, stawał się elokwentny. Mówił o tym, że Haydn został
zawodowym muzykiem i w ciągu długiego życia służył wielu panom. O tym,
że skomponował mnóstwo utworów na rozkaz, na zamówienie. Jaki był
praktyczny, sympatyczny, skromny i hojny. I jaki skomplikowany, bo nosił
ukryty w sercu mrok.
– W pewnym sensie Haydn jest zagadkową postacią. Szczerze mówiąc,
nikt nie wie, ile miał w głębi duszy gwałtownego patosu. Ale w feudalnych
czasach, w których się urodził, musiał zręcznie owinąć swoje ego płaszczem
posłuszeństwa i żyć z uśmiechem i stylowo. Gdyby tego nie robił, na pewno
zostałby zniszczony. Wielu ludzi uważa, że nie dorasta do pięt Bachowi czy
Mozartowi i pod względem muzyki, i jakości prowadzonego życia.
Rzeczywiście podczas swojego długiego życia był co prawda umiarkowanie
reformatorski, ale ani trochę awangardowy. Lecz jeżeli wsłuchać się całym
sercem, uważnie, można dosłyszeć ukrytą tęsknotę za nowoczesnym ego.
Żyje ona w muzyce Haydna, bije jak tętno, przypominając dalekie, pełne
sprzeczności echo. Na przykład proszę posłuchać tego akordu. Jest cichy, ale
zawiera w sobie ducha pełnego młodzieńczej, buńczucznej ciekawości,
egocentrycznego, niepoddającego się.
– Jak filmy François Truffaut.
– Ma pan rację – powiedział właściciel i odruchowo poklepał pana
Hoshino po ramieniu. – Naprawdę ma pan rację. Filmy Truffaut są
przesiąknięte tym samym. Duchem pełnym buńczucznej ciekawości,
egocentrycznym i niepoddającym się.
 Po zakończeniu utworu Haydna chłopak powiedział, że chciałby jeszcze
raz usłyszeć trio Arcyksiążę w wykonaniu Rubinsteina, Heifetza i
Feuermanna. Wsłuchując się w muzykę, ponownie zatopił się w długich,
samotnych rozmyślaniach.
Tak czy inaczej, zostanę z panem Nakatą tak długo, jak się da. Co mnie
obchodzi praca! – postanowił.
35

Spałem głęboko, kiedy o siódmej rano zadzwonił telefon. We śnie byłem

w głębokiej jaskini i pochylony z latarką w dłoni szukałem czegoś w
ciemności. Usłyszałem, że ktoś woła mnie od strony wejścia. Woła moje
imię. Cicho, w oddali. Odpowiadam mu głośno. Lecz ten ktoś nie słyszy i
tylko nieustannie, uparcie mnie nawołuje. Nie mając wyboru, prostuję się i
ruszam w kierunku wejścia do jaskini. I myślę, że „jeszcze chwila i
znalazłbym to, czego szukałem”. Ale jednocześnie w głębi serca czuję ulgę,
że nie znalazłem. Wtedy się budzę. Rozglądam się i powoli zbieram
rozsypane fragmenty świadomości. Dociera do mnie, że dzwoni telefon. To
ten aparat na biurku w bibliotece. Przez zasłony wpada jasne światło poranka,
pani Saeki już obok mnie nie ma. Jestem w łóżku sam.
Wstaję, w podkoszulku i bokserkach ruszam do telefonu. Idę bardzo
powoli, lecz telefon nie rezygnuje, dzwoni dalej.
– Halo?
– Spałeś? – pyta pan Ōshima.
– Uhm, spałem – odpowiadam.
– Przepraszam, że cię tak wcześnie budzę w wolny dzień, ale mamy mały
problem.
– Problem?
– Potem ci dokładnie wyjaśnię, ale lepiej, żebyś na pewien czas stąd
zniknął. Zaraz tam jadę, więc spakuj się szybko, dobra? Jak tylko przyjadę,
wyjdź na parking i wsiądź od razu do samochodu. Rozumiesz?
– Rozumiem.
Wracam do pokoju i pakuję się zgodnie z poleceniem. Nie ma potrzeby
się szczególnie spieszyć. Uporządkowanie wszystkiego zajmuje mi pięć
minut. Zbieram uprane ubranie, które schło w łazience, wpycham do plecaka
kosmetyczkę, książkę i pamiętnik – na tym koniec pakowania. Ubieram się,
ścielę łóżko. Wygładzam prześcieradło, strzepuję poduszkę, równo układam
kołdrę. Likwiduję wszelkie ślady swojego pobytu. Potem siadam na krześle i
myślę o pani Saeki, która była tu jeszcze kilka godzin temu.
W ciągu następnych dwudziestu minut, do przyjazdu zielonej mazdy,
zjadam proste śniadanie z płatków kukurydzianych z mlekiem, myję i
odstawiam na półkę naczynia. Czyszczę zęby, myję twarz. Przeglądam się
właśnie w lustrze, gdy słyszę warkot silnika.
Pogoda nadaje się idealnie na jazdę otwartym samochodem, lecz beżowy
dach jest podniesiony. Szybko podchodzę i wsiadam. Pan Ōshima jak
poprzednio zręcznie przymocowuje plecak z tyłu bagażnika. Ma ciemne
okulary w stylu Armaniego, biały podkoszulek w serek, na nim płócienną
koszulę w kratę. Białe dżinsy, do nich granatowe trampki Converse.
Swobodny strój weekendowy. Podaje mi granatową czapkę. Jest na niej
znaczek North Face.
– Chyba mówiłeś, że zgubiłeś gdzieś czapkę. Możesz wziąć tę. Przyda
się, żeby trochę ukryć twarz.
– Dziękuję – mówię.
Pan Ōshima przygląda się mojej twarzy w czapce i kiwa głową z
aprobatą.
– Masz okulary przeciwsłoneczne, prawda?
Kiwam głową, wyjmuję z kieszeni niebieskie okulary Revo i nakładam
je.
– Cool – mówi pan Ōshima, patrząc na mnie. – Hm, odwróć czapkę tyłem
naprzód.
Obracam daszek do tyłu, tak jak mi kazał.
Pan Ōshima ponownie kiwa głową. – Wyglądasz jak dobrze wychowany
raper.
Wrzuca jedynkę, wciska gaz, powoli popuszcza sprzęgło.
– Dokąd jedziemy? – pytam.
– W to samo miejsce co poprzednio.
– W góry do Kōchi?
Pan Ōshima kiwa głową. – Znowu będzie długa przejażdżka – mówi i
włącza stereo. Rozlega się wesoła kompozycja orkiestrowa Mozarta. Kiedyś
ją słyszałem. Serenada D-dur?
– Znużył cię pobyt w górach?
 – Podobało mi się tam. Spokój, można sobie poczytać.
– To dobrze.
– A ten problem?
Pan Ōshima rzuca ponure spojrzenie we wsteczne lusterko. Potem zerka
na mnie i znów kieruje wzrok przed siebie.
– Po pierwsze znowu skontaktowała się ze mną policja. Wczoraj
wieczorem zadzwonili do mnie do domu. Tym razem chyba dość poważnie
cię szukają. Rozmawiali ze mną zupełnie inaczej niż poprzednio.
– Ale ja mam alibi. Prawda?
– Oczywiście. Masz niepodważalne alibi. W dniu, kiedy to się zdarzyło,
byłeś na Shikoku. Oni w to nie wątpią. Ale to mógł być spisek. Zostaje taka
możliwość.
– Spisek?
– Mogłeś mieć wspólnika. O to im chodzi.
Wspólnika? Kręcę głową. – Skąd im to przyszło do głowy?
– Policja jak zawsze nic nie chce powiedzieć. Są nienasyceni przy
wyciąganiu od ciebie informacji, ale bardzo powściągliwi, jak sami mają coś
zdradzić. Dlatego przez całą noc zbierałem wiadomości w internecie. Wiesz,
że są specjalne strony poświęcone temu wypadkowi? I ty jesteś na nich
całkiem sławny. Bezdomny książę mający klucz do zagadki.
Wzruszam lekko ramionami. Bezdomny książę?
– Niestety, w tego rodzaju informacjach zawsze trudno jest dokładnie
oddzielić fakty od domysłów. Ale podsumowując, wygląda to tak: policja
poszukuje teraz pewnego mężczyzny. Sześćdziesięcioparoletniego. Ten
człowiek w noc wypadku zgłosił się do budki policyjnej w pasażu
handlowym w Nogata i przyznał się, że właśnie kogoś w sąsiedztwie zabił.
Pchnął nożem. Ale wygadywał jakieś bezsensy, więc młody policjant na
służbie uznał, że to zwariowany staruszek, nie potraktował go poważnie, nie
wysłuchał i odesłał do domu. Kiedy odkryto morderstwo, policjant
oczywiście przypomniał sobie staruszka i zrozumiał, że popełnił straszny
błąd. Nie zapytał go o nazwisko ani o adres. Ładnie by wyglądał, gdyby
przełożony się o tym dowiedział. Dlatego milczał. Ale z powodu jakichś
okoliczności – nie udało mi się dowiedzieć, jakich – sprawa wyszła na
światło dzienne. Policjanta dyscyplinarnie ukarano. Biedny, pewnie nigdy mu
tego nie zapomną.
Pan Ōshima zmienia bieg, wyprzedza białą toyotę tercel i płynnie wraca
na poprzedni pas.
– Policja zmobilizowała wszystkie siły i ustaliła tożsamość tego
staruszka. Nie wiadomo o nim zbyt wiele, ale zdaje się, że jest upośledzony
umysłowo. Nic poważnego, tylko trochę świrnięty. Utrzymuje się z pomocy
rodziny i renty inwalidzkiej. Mieszka sam. Ale zniknął z mieszkania. Policja
poszła jego tropem i wygląda na to, że pojechał autostopem na Shikoku.
Kierowca autobusu dalekobieżnego z Kōbe pamięta, że miał podobnego
pasażera. Utkwił mu w pamięci, bo miał szczególny sposób mówienia i
opowiadał dziwne rzeczy. Podróżował razem z dwudziestoparoletnim
mężczyzną. Wysiedli przed dworcem w Tokushimie. Ustalono też, w którym
hotelu się tam zatrzymali. Według pokojówki pojechali stamtąd pociągiem
do Takamatsu. I w ten sposób ich trasa dokładnie pokryła się z twoją – dotarli
do twego obecnego miejsca pobytu. I ty, i on przyjechaliście do Takamatsu z
Nogata w Nakano. Zbieg okoliczności nie wchodzi w rachubę. To
zrozumiałe, że policja czegoś się w tym dopatruje. Na przykład, że razem to
wszystko zaplanowaliście i przeprowadziliście. Tym razem włączyła się w to
Komenda Główna Policji. Przeszukują miasto. Być może nie da się dalej
ukrywać, że mieszkasz w tej bibliotece. Dlatego postanowiłem cię zabrać w
góry.
– Upośledzony umysłowo staruszek mieszkający w dzielnicy Nakano?
– Ktoś ci przychodzi do głowy?
Kręcę głową. – Absolutnie nikt.
– Sądząc po adresie, mieszkał niedaleko ciebie. Jakieś piętnaście minut
piechotą.
– Proszę pana, w dzielnicy Nakano mieszka strasznie dużo ludzi. Nie
wiem nawet, kto mieszkał w sąsiednim domu.
– Słuchaj, to jeszcze nie koniec – mówi pan Ōshima i zerka na mnie. – To
on spowodował, że w Nogata w pasażu handlowym spadły z nieba sardynki i
ostroboki. A przynajmniej przepowiedział to w przeddzień w rozmowie z
policjantem.
– Niesamowite – mówię.
– Kompletnie niesamowite – mówi pan Ōshima. – Wieczorem tego
samego dnia na parkingu przy autostradzie do Nagoyi w Fujikawie spadło z
nieba mnóstwo pijawek. Pamiętasz?
– Pamiętam.
– Policja też oczywiście zwróciła uwagę na ten ciąg wypadków. I
przypuszczają, że może być związek między tymi tajemniczymi
wydarzeniami i zagadkowym staruszkiem. Mógł tam mniej więcej wtedy
być.
Skończył się jeden utwór Mozarta, zaczął się kolejny.
Z rękami na kierownicy pan Ōshima kilka razy potrząsa głową. –
Naprawdę zadziwiający rozwój wypadków. Od początku była to dość dziwna
sprawa, ale robi się coraz dziwniejsza. Trudno przewidzieć, co będzie dalej.
Lecz jedno jest pewne. Wątki wydarzeń stopniowo zbiegają się w tej okolicy.
Twoja trasa i trasa tego zagadkowego staruszka próbują się gdzieś w tej
okolicy przeciąć.
Zamykam oczy i wsłuchuję się w szum silnika.
– Proszę pana, czy nie lepiej, żebym pojechał gdzieś do jakiegoś innego
miasta? Bez względu na to, co się stanie, nie mogę więcej sprawiać kłopotu
panu i pani Saeki.
– Na przykład dokąd byś pojechał?
– Nie wiem. Proszę mnie zabrać na dworzec, tam się zastanowię.
Wszystko mi jedno dokąd.
Pan Ōshima wzdycha. – Nie uważam, że to dobry pomysł. Po pierwsze
policja niewątpliwie pilnuje dworca, szukają wysokiego, mniej więcej
piętnastoletniego chłopaka, bardzo cool, uginającego się pod ciężarem
plecaka i obsesji.
– To może mnie pan zabrać na jakiś daleki dworzec, którego nie pilnują.
– Wyjdzie na to samo. Prędzej czy później gdzieś cię znajdą.
Milczę.
– Słuchaj, policja nie ma nakazu aresztowania. Ani listu gończego.
Prawda?
Kiwam głową.
– To znaczy, że na razie jesteś wolny. Mogę cię zabrać, dokąd chcę. Nie
łamię prawa. Nie znam przecież nawet twojego prawdziwego imienia, Kafko
Tamuro. Nie musisz się o mnie martwić. Może na to nie wyglądam, ale
jestem bardzo ostrożny. Tak łatwo się do mnie nie przyczepią.
– Proszę pana.
– Co?
– Ja z nikim nie spiskowałem. Gdybym miał naprawdę zabić ojca, nikogo
bym o to nie prosił.
– Wiem.
Zatrzymuje się na świetle i sprawdza wsteczne lusterko. Wkłada do ust
dropsa cytrynowego, mnie też częstuje. Biorę jednego.
– A dlaczego jeszcze?
– Co dlaczego jeszcze? – odpowiada pan Ōshima pytaniem.
– Powiedział pan na początku „po pierwsze”, kiedy pan mówił, dlaczego
muszę się ukryć w górach. Zdaje mi się, że skoro jest po pierwsze, to musi
być i po drugie.
Pan Ōshima wpatruje się w światła, lecz nie zmieniają się na zielone. –
Druga przyczyna nie jest zbyt ważna. W porównaniu z pierwszą.
– I tak chciałbym ją znać.
– Chodzi o panią Saeki – mówi pan Ōshima. Światło w końcu się
zmienia, więc naciska pedał gazu. – Sypiasz z nią, prawda?
Nie mogę się zdobyć na odpowiedź.
– Mnie to nie przeszkadza. Nie przejmuj się. Ja mam intuicję i dlatego się
domyśliłem. To wszystko. To wspaniała i urocza kobieta. Jest… szczególna.
Pod różnymi względami. Niewątpliwie jest między wami duża różnica
wieku, lecz nie w tym tkwi problem. Dobrze rozumiem, że cię pociąga.
Chcesz z nią sypiać. Dlaczego nie? Ona chce sypiać z tobą. Dlaczego nie? To
prosta sprawa. Mnie to nie dotyczy. Jeżeli wam obojgu to odpowiada, mnie
też odpowiada.
Pan Ōshima obraca w ustach dropsa. – Ale teraz lepiej będzie, jak się od
siebie oddalicie. To nie ma nic wspólnego z tym krwawym wypadkiem w
Nogata w dzielnicy Nakano.
– Dlaczego?
– Ona jest teraz w bardzo delikatnym położeniu.
– W delikatnym położeniu?
 – Pani Saeki… – zaczyna pan Ōshima i szuka odpowiednich słów. –
Najprościej mówiąc, umiera. Ja to widzę. Ostatnio ciągle to czuję.
Podnoszę okulary przeciwsłoneczne na czoło i patrzę z boku na pana
Ōshimę. Prowadzi samochód ze wzrokiem utkwionym prosto przed siebie.
Przed chwilą wjechał na autostradę prowadzącą do Kōchi. Tym razem o
dziwo jedzie z dozwoloną prędkością właściwym pasem. Ze świstem
wyprzedza nas czarna toyota supra.
– Umiera, to znaczy… Jest chora na nieuleczalną chorobę? Ma raka albo
białaczkę?
Pan Ōshima potrząsa głową. – Może tak być. A może nie. Nic nie wiem
na temat jej stanu zdrowia. Być może dźwiga na sobie ciężar takiej choroby.
Jest taka możliwość. Lecz ja sądzę, że to raczej kwestia należąca do sfery
psychicznej. Myślę, że ma związek z wolą życia.
– Chodzi o to, że utraciła wolę życia?
– Tak. Straciła wolę do dalszego życia.
– Myśli pan, że popełni samobójstwo?
– Sądzę, że pewnie nie. Ona po prostu spokojnie zbliża się ku śmierci. A
może śmierć zbliża się ku niej?
– Jak pociąg zbliża się ku stacji?
– Pewnie tak – mówi pan Ōshima, przerywa, zaciskając wargi. – I ty się
wtedy pojawiłeś, Kafko Tamuro. Chłodny jak ogórek, tajemniczy jak Kafka.
Oboje poczuliście pożądanie i wkrótce, by posłużyć się klasycznym
wyrażeniem, zaczęliście ze sobą obcować.
– No i?
Pan Ōshima na chwilę odsuwa ręce od kierownicy. – To wszystko.
Powoli kręcę głową. – No i myślę, że pana zdaniem pewnie ja jestem tym
pociągiem.
Pan Ōshima bardzo długo się nie odzywa. – Właśnie tak – przyznaje. –
Jest tak, jak mówisz. Tak uważam.
– Chodzi o to, że ja staram się wywołać jej śmierć.
– Ale nie mam do ciebie o to pretensji. A raczej sądzę, że tak będzie
lepiej.
– Dlaczego?
 Pan Ōshima nie odpowiada. Zastanów się nad tym, zdaje się mówić to
milczenie. A może mówi: to chyba oczywiste.
Osuwam się na siedzeniu, zamykam oczy, opadam z sił.
– Proszę pana…
– Co?
– Ja nie mam pojęcia, co zrobić. Nawet nie wiem, w którą stronę się
kieruję. Nie wiem, co jest słuszne, a co błędne. Czy powinienem iść naprzód,
czy się cofać.
Pan Ōshima ciągle milczy. Nie otrzymuję odpowiedzi.
– Co właściwie powinienem zrobić? – pytam.
– Nic nie musisz robić – odpowiada krótko.
– Zupełnie nic?
Pan Ōshima kiwa głową. – Dlatego właśnie zabieram cię w góry.
– A co mam robić w górach?
– Słuchaj szumu wiatru – mówi. – Ja zawsze to robię.
Zastanawiam się nad tym.
Pan Ōshima wyciąga rękę i kładzie ją delikatnie na mojej dłoni.
– Różne rzeczy nie są twoją winą. Ani moją. Ani winą przepowiedni czy
klątwy. Nie jest to wina DNA ani wina absurdu. Ani wina strukturalizmu, ani
wina trzeciej rewolucji przemysłowej. Wszyscy niszczejemy i giniemy, bo
świat opiera się na niszczeniu i stracie. Nasza egzystencja to jedynie cień,
odbicie tej zasady. Wieją wiatry. Jedne silne, gwałtowne, inne przyjemne jak
powiewy. Lecz wszystkie kiedyś zginą i znikną. Nie mają materialnej
postaci. Wiatr to tylko nazwa ruchu powietrza. Wytęż słuch. Zrozumiesz
metaforę.
Odwzajemniam uścisk ręki pana Ōshimy. Ma miękką, ciepłą dłoń.
Gładką, nieokreślonej płci, szczupłą i elegancką.
– Proszę pana – mówię. – Lepiej, żebym się teraz oddalił od pani Saeki,
tak?
– Tak, Kafko Tamuro. Lepiej, żebyś się na pewien czas oddalił od pani
Saeki. Tak myślę. Zostaw ją samą. Jest mądra i silna. Przez długi czas znosiła
gwałtowną samotność, żyła z bagażem ciężkich wspomnień.
 – Czyli jestem dzieckiem i przeszkadzam.
– Nie – odpowiada miękko pan Ōshima. – Nie o to chodzi. Zrobiłeś, co
należało, co miało znaczenie. Miało znaczenie dla ciebie i dla niej. Dalej
trzeba zdać się na nią. To pewnie zabrzmi bezlitośnie, ale w tej chwili nic nie
możesz dla pani Saeki zrobić. Teraz pojedziesz w góry i zajmiesz się sobą.
Przyszedł na to czas.
– Zajmę się sobą?
– Wytęż słuch, Kafko Tamuro – mówi pan Ōshima. – Wytęż słuch.
Uważnie, jak małż.
36

Kiedy wrócił do hotelu, tak jak się spodziewał, pan Nakata jeszcze spał.
Torebka z bułeczkami i sokiem pomarańczowym, którą pan Hoshino zostawił
przy łóżku, była nietknięta. Pan Nakata spał ciągle w tej samej pozycji.
Pewnie ani na chwilę się nie ocknął. Chłopak policzył godziny. Usnął
wczoraj po południu koło drugiej, to znaczy, że śpi już bez przerwy od
trzydziestu godzin. A właściwie jaki dzisiaj dzień, zastanowił się. Ostatnio
całkiem stracił rachubę czasu. Wyciągnął z torby notes i sprawdził. Zaraz,
wyjechali autobusem z Kōbe i dotarli do Tokushimy w sobotę i pan Nakata
spał jak zabity cały czas do poniedziałku. W poniedziałek przyjechali z
Tokushimy do Takamatsu, w czwartek było zamieszanie z kamieniem i
piorunami i usnął po południu tego dnia. Potem była noc… to znaczy, że dziś
jest piątek. Wychodzi na to, że przyjechał na Shikoku się wyspać.
Tak jak poprzedniej nocy chłopak się wykąpał, pooglądał trochę telewizję
i wszedł pod kołdrę. Pan Nakata niezmiennie spokojnie oddychał. Jakoś to
będzie, pomyślał chłopak. Dam mu spać, ile chce. Nie ma co nad tym
rozmyślać. I usnął. Było pół do dziesiątej. O piątej rano zadzwoniła komórka
w jego torbie. Od razu się obudził i odebrał. Pan Nakata dalej spał obok
niego.
– Halo?
– Hoshinku – odezwał się męski głos.
– Pułkownik Sanders – powiedział chłopak.
– Zgadza się. Jak się masz?
– No, w miarę dobrze… Słuchaj, dziadku, skąd wziąłeś ten numer? Ja ci
go nie podawałem. A poza tym ostatnio ciągle mam wyłączoną komórkę. Nie
chciało mi się odbierać telefonów z pracy. Więc jak ci się udało dodzwonić?
To bardzo dziwne. Nie trzyma się kupy.
– Przecież ci mówiłem, Hoshinku. Nie jestem bogiem ani Buddą, ani
człowiekiem. Jestem czymś szczególnym. Jestem pojęciem. Dlatego
zadzwonienie do twojej komórki to dla mnie dziecinna zabawa, pestka. Nie
ma znaczenia, czy jest włączona, czy nie. Nie dziw się tak ciągle
wszystkiemu. Mogłem się z tobą bezpośrednio spotkać, ale pomyślałem, że
mógłbyś się przestraszyć, gdybyś przetarł oczy i zobaczył mnie przy łóżku.
– No tak, pewnie bym się przestraszył.
– Dlatego dzwonię do komórki. Na tyle znam się na dobrych manierach.
– To świetnie – powiedział chłopak. – I co teraz zrobić z tym kamieniem?
Odwróciliśmy go we dwóch z panem Nakatą i jakoś otworzyło się wejście.
Waliły straszne pioruny i kamień był cholernie ciężki. Zaraz, jeszcze ci nie
mówiłem o panu Nakacie. Pan Nakata podróżuje razem ze mną…
– Wiem o panu Nakacie – przerwał mu pułkownik Sanders. – Nie musisz
mi tłumaczyć.
– Ja cię… No mniejsza o to. Od tego czasu pan Nakata śpi jak zabity,
jakby zapadł w sen zimowy. Kamień jeszcze tu jest. Czy nie lepiej go
niedługo zwrócić do świątyni? Wyniosłem go bez pozwolenia i martwię się
karą.
– Co za uparty człowiek! Ile razy mam ci mówić, że nie będzie żadnej
kary? – zawołał pułkownik Sanders ze zniechęceniem. – Ten kamień na razie
zatrzymaj. Otworzyliście wejście. Jak się coś otworzy, trzeba zamknąć.
Zwrócisz go po zamknięciu. Jeszcze nie czas na zwracanie. Rozumiesz?
Okay?
– Okay. Co się otworzy, trzeba zamknąć. To, co się zabrało, zwraca się w
takim stanie, w jakim się wzięło. Dobrze, dobrze, rozumiem. Spróbuję.
Wiesz co, dziadku, ja już przestałem się nad wszystkim zastanawiać. Nie
wiem, o co chodzi, ale zrobię, co mówisz. Wczoraj w nocy miałem dogłębne
olśnienie. Normalne zastanawianie się nad tym, co nie jest normalne, to
zwykła strata czasu.
– Mądry wniosek. Jest wyrażenie, że „jak masz głupio myśleć, lepiej
odpocznij”.
– Dobre wyrażenie.
– Brzemienne znaczeniem.
– Jest też wyrażenie: zakrystian spod Koziorożca zakatrupił zakapiora z
korkowca.
– Co to ma być?
– Zabawa słowna. Sam wymyśliłem.
 – A jest jakaś przyczyna, dla której teraz o tym wspominasz?
– Nie ma żadnej. Tak sobie powiedziałem.
– Hoshinku, ja cię proszę. Nie gadaj takich głupot. W głowie mi się
pomiesza. Jestem mało odporny na takie bezcelowe nonsensy.
– Przepraszam. Ale, dziadku, masz chyba do mnie jakąś sprawę? Chyba
dlatego specjalnie zadzwoniłeś takim bladym świtem?
– Słusznie! Zupełnie zapomniałem. Muszę ci powiedzieć coś ważnego.
Słuchaj, Hoshinku, musicie zaraz opuścić ten hotel. Nie ma czasu, więc nie
jedzcie śniadania. Obudź od razu pana Nakatę, weź kamień i wyjdźcie
stamtąd, wsiądźcie w taksówkę. Nie wzywajcie jej do hotelu, tylko wyjdźcie
na ulicę i złapcie przejeżdżającą. I podaj mu ten adres. Masz pod ręką papier i
coś do pisania?
– Mam – powiedział chłopak, wyjmując z torby długopis i notes. – Miotła
i szufelka gotowe.
– Mówiłem ci, żebyś przestał opowiadać głupie dowcipy – wrzasnął
pułkownik Sanders do słuchawki. – Ja mówię poważnie. Nie ma chwili do
stracenia.
– Dobrze, dobrze, mam notes i długopis.
Pułkownik Sanders podał adres, chłopak go zapisał i dla pewności
powtórzył nazwę ulicy i numery. – Trzy-dwadzieścia sześć-piętnaście,
Takamatsu Park Heights, mieszkania trzysta osiem. Zgadza się?
– Zgadza. Przy drzwiach jest czarny stojak na kapelusze, pod nim
znajdziesz klucz do drzwi mieszkania. Możecie tam zostać, jak długo
zechcecie. Przygotowałem dla was większość potrzebnych rzeczy, żebyście
przez pewien czas nie musieli wychodzić z domu.
– To twoje mieszkanie, dziadku?
– Tak, moje mieszkanie. Moje, to znaczy wynajęte. Więc korzystajcie
sobie z niego do woli. Przygotowałem je dla was.
– Hej, dziadku.
– Co?
– Nie jesteś bogiem, Buddą ani człowiekiem. Sam z siebie nie masz
żadnej postaci. Zdaje się, że tak mówiłeś.
– Tak jest.
 – Jesteś nie z tego świata.
– Właśnie.
– To jak ktoś taki może wynająć mieszkanie? Jak nie jesteś człowiekiem,
to nie masz aktu urodzenia, zameldowania, świadectwa zatrudnienia,
zarejestrowanej pieczątki [27] . Czy nie zrobiłeś jakiegoś przekrętu?
Oszukałeś, zmieniając listek w pieczątkę albo coś w tym rodzaju? Nie chcę
być zamieszany w jakieś jeszcze większe zawracanie głowy.
– Nic nie rozumiesz – powiedział pułkownik Sanders, cmokając ze
zniecierpliwieniem. – Co za wyjątkowy tępak! Może zamiast szarych
komórek masz w głowie galaretę? Masz tyle rozumu co budyń! Jaki listek?
Ja nie jestem żadnym chytrem lisem w ludzkiej postaci. Jestem pojęciem.
Pojęcie i lis to dwie zupełnie różne rzeczy. Co ty za głupoty wygadujesz!
Szczyt wszystkiego! Myślisz, że zadałem sobie trud chodzenia do agencji
wynajmu i załatwiałem głupie formalności? Że mówiłem: „A nie dałoby się
trochę obniżyć czynszu”? Idiotyzm! Takie przyziemne rzeczy zlecam
sekretarce. To ona przygotowuje wszystkie potrzebne dokumenty. To chyba
oczywiste?!
– Aha, to ty, dziadku, też masz sekretarkę?
– To oczywiste. Za kogo ty mnie masz! To przekracza wszelkie granice.
Przecież jestem zajętym człowiekiem. Co w tym dziwnego, że mam
sekretarkę?
– No, mniejsza o to, rozumiem. Nie denerwuj się tak. Ja tylko się
wygłupiałem. Ale, dziadku, dlaczego musimy tak szybko się stąd wynosić?
Możemy chyba spokojnie zjeść śniadanie? Jestem porządnie głodny. A do
tego pan Nakata tak głęboko śpi, że pewnie nie od razu się ocknie.
– Słuchaj, Hoshinku. To nie są żarty. Policja szuka was na całego. Dziś
od samego rana zaczną przeszukiwanie hoteli. Już od dawna mają wasze
rysopisy. Więc jeśli zapytają w tym hotelu, natychmiast was znajdą. Obaj
wyglądacie w końcu dość charakterystycznie. Nie ma ani chwili do
stracenia…
– Policja? – zawołał chłopak. – Daj spokój, dziadku. Ja nic podejrzanego
nie zrobiłem. Rzeczywiście w szkole średniej parę razy podprowadziłem
komuś motocykl, ale tylko sam sobie na nim dla zabawy pojeździłem, nie
brałem na sprzedaż. Pojeździłem i jak trzeba odstawiałem na miejsce. Od
tego czasu nie uwikłałem się w żadne przestępstwo. No od biedy można
policzyć to wyniesienie kamienia ze świątyni ostatnio. A to też ty mi
kazałeś…
– Kamień nie ma z tym nic wspólnego – powiedział krótko pułkownik
Sanders. – Nic nie rozumiesz. Mówiłem ci, żebyś zapomniał o tym kamieniu.
Policja nic nie wie o żadnym kamieniu, a gdyby wiedzieli, wcale by się nie
przejęli. A przynajmniej nie przeczesywaliby od rana całego miasta. To o
wiele większa afera.
– O wiele większa afera?
– Z jej powodu policja poszukuje pana Nakaty.
– Ale, dziadku, ja nic z tego nie rozumiem. Pan Nakata wydaje się
ostatnim człowiekiem na świecie, który mógłby popełnić przestępstwo. Co to
za wielka afera? Co za przestępstwo? Dlaczego pan Nakata jest w nie
zamieszany?
– Nie mam ci czasu dokładnie przez telefon tłumaczyć. Ważne jest teraz,
żebyś go ochronił i żebyście stamtąd uciekli. Wszystko zależy od ciebie.
Rozumiesz?
– Nie rozumiem – powiedział chłopak, kręcąc głową do słuchawki. –
Wcale nie rozumiem, o co chodzi. Przecież jeżeli to zrobię, zgarną mnie za
współudział.
– Za współudział cię nie zgarną, ale pewnie zostaniesz przesłuchany. Nie
ma czasu, Hoshinku. Wiem, że to dla ciebie za trudne, ale na razie jakoś to
zaakceptuj i rób, co ci mówię.
– Chwila, moment, daj mi spokój. Ja, choć może nieładnie tak mówić, nie
lubię policji. Nie cierpię ich. Są gorsi od gangsterów, gorsi od wojska.
Stosują brudne metody, stawiają się, lubią męczyć słabych. I w szkole
średniej, i jak już jeździłem ciężarówką, strasznie mi dali w kość. Dlatego za
nic nie chcę zatargów z policją. Nie wygra się z nimi i potem się to za
człowiekiem wlecze. Rozumiesz? Dlaczego jestem zamieszany w coś
takiego? Zwykle…
Rozmowa została przerwana.
– O rany – powiedział chłopak. Z głębokim westchnieniem odłożył
telefon do torby i przystąpił do budzenia pana Nakaty.
– Hej, panie Nakata. Hej, dziadku. Pożar! Powódź! Trzęsienie ziemi!
Rewolucja! Godzilla przyszła! Obudź się, proszę cię!
 Pan Nakata obudził się dopiero po dłuższym czasie. – Nakata przed
chwilą skończył kantowanie. Wióry zużył na podpałkę. Nie, Koty nie biorą
kąpieli. To Nakata się wykąpał – oznajmił. Zdawał się być w innym miejscu i
czasie. Chłopak potrząsnął go za ramiona, zatkał mu nos, ciągnął za uszy. W
końcu pan Nakata jakoś odzyskał świadomość.
– Czy to Panhoshino? – zapytał.
– Tak, pan Hoshino. Przepraszam, że cię budzę.
– Nie ma za co, nie szkodzi. Nakata powinien był już niedługo się
obudzić. Proszę sobie tego nie brać do serca. Rozpaliłem ogień.
– To całe szczęście. Ale jest niewielki smród i musimy się stąd w
pośpiechu zwinąć.
– Czy chodzi o Panajohnniegowalkera?
– Nie wiem dokładnie, co się dzieje. Ale dostałem wiadomość z pewnego
źródła. Żeby się stąd zwijać. Szuka nas policja.
– Ach tak?
– Podobno tak. A o co chodzi z tym Johnniem Walkerem?
– Zaraz… czy Nakata przypadkiem już Panuhoshino o tym nie mówił?
– Nie, przypadkiem nie mówił.
– Nakacie się zdaje, że mówił.
– Nie, najważniejszego nie słyszałem.
– Prawdę mówiąc, Nakata zabił Panajohnniegowalkera.
– Nie, no bez żartów.
– Tak. Zabił bez żartów.
– O rany – powiedział chłopak.

Pan Hoshino spakował torbę, owinął kamień chustką. Znów ważył tyle co
przedtem. Nie był lekki, ale dał się nieść. Pan Nakata też włożył swoje rzeczy
do płóciennej torby. Chłopak poszedł do recepcji, powiedział, że nagle im
coś wypadło i wyjeżdżają. Zapłacił wcześniej z góry, wystawienie rachunku
nie zajęło wiele czasu. Pan Nakata jeszcze trochę chwiał się na nogach, ale
jakoś szedł.
– Jak długo Nakata spał?
 – Zaraz… – powiedział chłopak, licząc w myślach. – Jakieś czterdzieści
godzin.
– Zdaje się, że się dobrze wyspał.
– No tak, pewnie tak. Jak by się po takim czasie tak nie zdawało, to
biedny sen wyszedłby na idiotę. Hej, dziadku, nie jesteś głodny?
– Zdaje się, że dość głodny.
– Wytrzymasz jeszcze trochę? Na razie musimy w pośpiechu się stąd
oddalić. Jedzenie będzie później.
– Dobrze. Nakata jeszcze wytrzyma.
Podtrzymując pana Nakatę, chłopak wyprowadził go na ulicę i zatrzymał
przejeżdżającą taksówkę. Pokazał kierowcy kartkę z adresem podanym przez
pułkownika Sandersa. Ten pokiwał głową i zawiózł ich na miejsce. Jazda
zajęła około dwudziestu pięciu minut. Taksówka przejechała miasto,
wjechała na główną drogę i niebawem znaleźli się na podmiejskim osiedlu.
Było tu zupełnie inaczej niż w okolicy hotelu w pobliżu dworca – cicho i
elegancko.
Stanęli przed schludnym czteropiętrowym budynkiem, zwyczajnym, jakie
wszędzie można znaleźć. Nazywał się Takamatsu Park Heights, choć nie stał
na wzgórzach i nigdzie w pobliżu nie było parku. Wjechali windą na drugie
piętro, chłopak znalazł klucze pod stojakiem na parasole. Było to tak zwane 2
LDK – dwa pokoje z kuchnią, jadalnią i salonem. Łazienka z małą wanną i
prysznicem. Wszystko było czyste i nowe. Meble wyglądały na prawie
nieużywane. Duży telewizor i niewielka wieża stereo. Zestaw
wypoczynkowy. W pokojach po jednym łóżku. Na nich pościel. W kuchni
znajdował się zestaw przyborów do gotowania, na półce stały wszystkie
naczynia. Na ścianach wisiało kilka niezłych grafik. Wyglądało to trochę jak
modelowe mieszkanie urządzone przez dewelopera do pokazywania
potencjalnym nabywcom eleganckich apartamentów.
– Zupełnie nieźle – powiedział pan Hoshino. – Nie ma żadnego
indywidualnego stylu, ale przynajmniej jest czysto.
– Bardzo ładnie – oznajmił pan Nakata.
Po otwarciu kremowej lodówki okazało się, że jest pełna jedzenia.
Mamrocząc coś pod nosem, pan Nakata obejrzał kolejno wszystkie produkty,
wyjął jajka, paprykę i masło. Najpierw umył, drobno pokroił i podsmażył
paprykę. Rozbił w miseczce jaja, rozbełtał pałeczkami. Wybrał odpowiedniej
wielkości patelnię i z dużą wprawą sporządził dwa omlety z papryką. Zrobił
grzanki i przyniósł na stół gotowe śniadanie na dwie osoby. Zagotował też
wodę i zrobił herbatę.
– Bardzo zmyślnie – powiedział chłopak z podziwem. – Duża rzecz.
– Nakata zawsze sam mieszkał, więc przywykł do tego.
– Ja też sam mieszkam, a o gotowaniu nie mam pojęcia.
– Nakata ma czas, nie ma nic innego do roboty.
Zjedli grzanki i omlety. Obaj byli dalej głodni, więc pan Nakata
podsmażył bekon z kapustą. Do tego jeszcze po dwie grzanki. Wtedy
wreszcie poczuli się usatysfakcjonowani.
Siedząc na kanapie, popijali herbatę.
– Więc – powiedział chłopak – zabiłeś kogoś, dziadku.
– Tak. Nakata kogoś zabił – odparł pan Nakata. I wytłumaczył
okoliczności, w jakich zabił Johnniego Walkera.
– Nie do wiary. Nie do pomyślenia! Ale wiesz, nawet jeśli im to
opowiesz, jeśli im szczerze wszystko powiesz, policja ci nie uwierzy. Ja ci
teraz wierzę, ale przedtem bym cię poważnie nie potraktował.
– Nakata też wcale nie rozumie, o co chodzi.
– Ale tak czy inaczej, ktoś został zabity, a jak ktoś zostaje zabity, to nie
kończy się na tym, że coś jest „nie do wiary”. Policja poważnie zabrała się za
śledztwo i ścigają cię, dziadku. Przyjechali aż na Shikoku.
– Nakata sprawia tym kłopot Panuhoshino.
– I nie masz ochoty się oddać w ich ręce?
– Nie – powiedział pan Nakata z niezwykłym dla niego zdecydowaniem.
– Wtedy Nakata miał ochotę, ale teraz nie. Musi zrobić coś innego. Jeżeli
teraz zgłosi się na policję, nie będzie mógł tego zrealizować. A wtedy
przyjazd na Shikoku pójdzie na marne.
– Trzeba też zamknąć wejście, które otworzyliśmy.
– Tak, Panhoshino ma rację. Jak się coś otworzy, trzeba zamknąć. Potem
Nakata znów stanie się zwykłym Nakatą. Ale przedtem musi zrobić kilka
rzeczy.
– Pomaga nam pułkownik Sanders. Powiedział mi, gdzie jest kamień, i
ukrył nas tutaj. Dlaczego właściwie to robi? Czy jest jakiś związek między
pułkownikiem Sandersem i Johnniem Walkerem?
Lecz im dłużej się nad tym zastanawiał, tym większy miał mętlik w
głowie. Nie ma sensu próbować szukać logiki w czymś, co jest nielogiczne,
pomyślał.
– Jak masz głupio myśleć, lepiej odpocznij – powiedział, zakładając ręce.
– Paniehoshino – odezwał się pan Nakata.
– No?
– Pachnie morzem.
Chłopak podszedł do okna, otworzył drzwi balkonowe, wyszedł na
niewielki balkon i zaczerpnął w nozdrza powietrza. Nie poczuł zapachu
morza. W oddali widać było tylko zielony sosnowy las. Nad nim unosiły się
białe chmury początku lata.
– Wcale nie pachnie morzem – powiedział chłopak.
Pan Nakata podszedł i powęszył jak pies. – Pachnie morzem. Tam jest
morze – dodał, wskazując las.
– Ja cię… Masz, dziadku, świetny węch. Ja mam kłopoty z zatokami,
więc niezbyt u mnie z węchem.
– Paniehoshino, nie przeszlibyśmy się nad morze?
Chłopak zamyślił się na chwilę. Chyba nad morze mogą się przejść? –
Dobra. Chodźmy.
– Nakata chciałby przedtem zrobić kupkę, dobrze?
– Specjalnie nam się nie spieszy, więc rób sobie, ile chcesz.
Pan Nakata poszedł do toalety, a w tym czasie chłopak obszedł
mieszkanie i obejrzał je dokładnie. Tak jak mówił pułkownik Sanders, było
tu wszystko potrzebne do codziennego życia: w łazience krem do golenia,
nowe szczoteczki do zębów, patyczki do czyszczenia uszu, plastry, a nawet
obcinacz do paznokci – praktycznie wszystkie podstawowe rzeczy. Oprócz
tego żelazko i deska do prasowania.
– Jest bardzo zapobiegliwy, chociaż pewnie zlecił to sekretarce. Niczego
nie przegapił.
Otworzył szafę. Przygotowali nawet bieliznę i ubranie na zmianę. Nie
było hawajskich koszul, tylko najzwyklejsza w kratę i koszulka polo. Obie
firmy Tommy Hilfiger, nowe. – Niby zapobiegliwy, ale nie do końca –
powiedział z pretensją w głosie, choć nikt go nie słyszał. – Chyba na
pierwszy rzut oka widać, że lubię hawajskie koszule. Przecież nawet w zimie
je noszę. Skoro już tak się postarał, to mógł skombinować chociaż jedną.
Lecz koszula, którą miał na sobie, śmierdziała już potem, więc
zrezygnowany, nałożył koszulkę polo. Rozmiar pasował doskonale.
Poszli spacerem nad morze. Przecięli sosnowy zagajnik, falochron i zeszli
na plażę. Było to spokojne Morze Wewnętrzne. Usiedli obok siebie na
piasku, długo milczeli, patrząc, jak niewielkie fale unoszą się zupełnie jak
wielkie prześcieradło i rozbijają z cichym szumem. Na pełnym morzu widać
było kilka wysepek. Obaj nie mieli zwykle okazji patrzeć na morze, więc
przyglądanie mu się w nieskończoność ich nie nużyło.
– Paniehoshino – odezwał się pan Nakata.
– No?
– Morze to dobra rzecz, prawda?
– Uhm. Jak człowiek patrzy, to mu się robi spokojnie na duszy.
– Dlaczego jak człowiek patrzy, to mu się robi spokojnie na duszy?
– Pewnie dlatego, że jest duże i puste – powiedział chłopak i wskazując
placem, ciągnął. – Jakby tu był sklep Seven Eleven, tam dom towarowy
Seiyū, obok salon pachinko, tam reklama lombardu Yoshikawa, to pewnie by
się nie robiło tak spokojnie na duszy. Dobrze jest, kiedy jak okiem sięgnąć,
nic nie widać.
– Tak. Może to prawda – powiedział pan Nakata i zamyślił się na chwilę.
– Paniehoshino.
– No?
– Czy można zapytać o coś innego?
– No? Co takiego?
– Co jest na dnie morza?
– Na dnie morza jest świat dna morza, żyją ryby, małże, wodorosty, takie
różne rzeczy. Nie byłeś nigdy w akwarium?
– Nakata nigdy w życiu nie był w miejscu o nazwie ak farium. W
Matsumoto, gdzie Nakata długo mieszkał, nie było ak farium.
– Pewnie nie. Matsumoto jest w górach, mają najwyżej muzeum
grzybów. W każdym razie na dnie morza są różne rzeczy. Większość
oddycha, pobierając tlen z wody. Dlatego mogą żyć bez powietrza. Nie tak
jak my. Niektóre są ładne, niektóre smaczne, inne niebezpieczne, jest też
dużo obrzydliwych. Trudno komuś, kto nigdy nie widział morza,
wytłumaczyć, co jest na jego dnie, ale w każdym razie to zupełnie inny świat.
Na dużą głębinę prawie nie dochodzi światło słoneczne. Tam mieszkają
wyjątkowo obrzydliwe stworzenia. Wiesz co, dziadku, jak się skończy to całe
zamieszanie, pójdziemy razem do jakiegoś akwarium, co? Ja też dawno nie
byłem, a w akwarium jest bardzo ciekawie. Do morza niedaleko, więc może i
gdzieś w okolicy Takamatsu jakieś jest.
– Tak. Nakata koniecznie chciałby iść do ak farium.
– I wiesz co?
– Co takiego, Paniehoshino?
– Przedwczoraj wieczorem podnieśliśmy kamień i otworzyliśmy wejście.
– Tak, Nakata z Panemhoshino otworzyli wejście. Tak jest. A potem
Nakata smacznie zasnął.
– I ja chciałbym się dowiedzieć, czy coś się zdarzyło przez to, że je
otworzyliśmy.
Pan Nakata skinął głową. – Tak. Nakata myśli, że coś się zdarzyło.
– Ale jeszcze nie wiesz co.
Pan Nakata zdecydowanie potrząsnął głową. – Tak. Nakata jeszcze nie
wie.
– I to się pewnie… teraz gdzieś dzieje?
– Tak. Nakata myśli, że tak. Tak jak mówi Panhoshino, to się teraz
jeszcze dzieje. I Nakata czeka, aż się skończy dziać.
– I wtedy, to znaczy, jak się skończy dziać, różne rzeczy same się
pomyślnie rozwiążą.
Pan Nakata znów zdecydowanie potrząsnął głową. – Nie, Paniehoshino,
tego Nakata nie wie. Nakata robi to, co powinno być zrobione. Lecz Nakata
nie wie, co się dzięki temu zdarzy. Nakata jest głupi i nie daje rady myśleć o
takich trudnych rzeczach. Nie wie, co będzie dalej.
– W każdym razie, zanim wszystko się skończy dziać i będzie coś w
rodzaju zakończenia, minie jeszcze trochę czasu, tak?
 – Tak. Tak jest.
– A tymczasem nie możemy się dać złapać policji. Bo mamy jeszcze
różne rzeczy do zrobienia.
– Tak, Paniehoshino. Tak jest. Nakata chętnie pójdzie do pana policjanta.
Wszystko zrobi tak, jak mówi pan Burmistrz. Ale nie teraz.
– Słuchaj, dziadku, jakby usłyszeli to twoje bezsensowne opowiadanie,
zlekceważyliby je, spreparowaliby jakieś pasujące fałszywe zeznanie. To
znaczy, sami by coś pasującego wymyślili. Na przykład, że poszedłeś tam
kraść, ale ktoś był w domu, więc złapałeś nóż i zadźgałeś faceta. Zrobiliby z
tego coś zrozumiałego dla każdego. Im wszystko jedno, jaka jest prawda, co
jest sprawiedliwe. Wymyślanie przestępstwa, żeby podnieść procent
aresztowań, to dla nich pestka. I wsadziliby cię do więzienia albo do jakiegoś
zamkniętego szpitala psychiatrycznego. Jedno i drugie to straszne miejsca.
Do końca życia byś stamtąd nie wyszedł. Pewnie nie miałbyś i tak pieniędzy
na porządnego adwokata, więc przydzieliliby ci byle jakiego z urzędu.
Wiadomo, że tak by się stało.
– Nakata nie bardzo rozumie takie trudne rzeczy.
– W każdym razie tak postępuje policja. Ja coś o tym wiem. Dlatego nie
chcę mieć z nimi żadnych zatargów. Naprawdę za sobą nie przepadamy.
– Tak. Nakata sprawia panu duży kłopot.
Pan Hoshino głęboko westchnął. – Ale wiesz co, dziadku. Jest takie
przysłowie, że „jak masz jeść truciznę, to zjedz i talerz”.
– A co to znaczy?
– Jeżeli masz jeść truciznę, to możesz przy okazji zjeść też talerz.
– Ale Paniehoshino, człowiek by umarł, gdyby zjadł talerz. To niedobre
na zęby i gardło by bolało.
– Rzeczywiście, to prawda – pokręcił głową chłopak. – Dlaczego miałoby
się jeść talerz?
– Nakata jest głupi, więc nie bardzo rozumie. Mniejsza o truciznę, ale
talerz jest za twardy do jedzenia.
– Tak. Zgadza się. Ja też już nie wiem, o co w tym chodzi. Nie ma się
czym chwalić, ale ja też jestem dość głupi. W każdym razie chodziło mi o to,
że przyjechałem z tobą aż tutaj, więc będę też dalej się tobą opiekował i
będziemy razem uciekać. Za nic nie mogę uwierzyć, że zrobiłeś coś złego.
Nie mogę cię, dziadku, tu zostawić. Hoshino też ma swój honor.
– Nakata dziękuje bardzo. Naprawdę nie wie, jak dziękować. Zdaje mi
się, że Nakata nadużywa pańskiej uprzejmości, ale ma jeszcze jedną prośbę.
– No? Co takiego?
– Prawdopodobnie będzie nam potrzebny samochód.
– Samochód? Może być wynajęty?
– Nakata nie bardzo wie, co to wyna jęty samochód, ale może być
wszystko jedno jaki. Nieważne, czy duży, czy mały, byleby był.
– To prosta sprawa. Samochody to moja specjalność. Później wynajmę. I
pojedziemy nim dokądś?
– Tak, prawdopodobnie dokądś pojedziemy.
– Słuchaj, dziadku, panie Nakata.
– Tak, Paniehoshino?
– Człowiek się przy tobie nie nudzi. Często nie rozumie, co jest grane, ale
to jedno trzeba przyznać: człowiek się przy tobie nie nudzi.
– Nakata dziękuje bardzo. Nakata trochę się uspokoił, skoro Panhoshino
tak myśli. Ale, Paniehoshino?
– No?
– Co to znaczy, że się nudzi? Szczerze mówiąc, Nakata nie bardzo wie.
– Czyli tobie, dziadku, nigdy się nic nie nudzi?
– Tak jest. Nakacie nigdy się to nie przydarzyło.
– Hm. Mogłem się tego domyślać.
37

Po drodze zatrzymujemy się w średniej wielkości miasteczku, zjadamy

skromny posiłek, tak samo jak przedtem kupujemy w supermarkecie
prowiant i wodę mineralną, a później górską bitą drogą jedziemy do chaty na
polanie. Wewnątrz jest tak samo jak tydzień temu, kiedy stąd wyjeżdżałem.
Otwieram okna, wietrzę. Potem porządkuję prowiant.
– Chciałbym się tu trochę przespać – mówi pan Ōshima, kryjąc twarz w
dłoniach i ziewając. – Bo wczoraj prawie nie spałem.
Musi być naprawdę śpiący, ponieważ kładzie tylko kołdrę na łóżku, w
ubraniu owija się nią, odwraca do ściany i od razu zasypia. Parzę z wody
mineralnej kawę dla niego i napełniam nią termos. Potem idę z dwoma
pojemnikami po wodę do strumienia. Las wygląda tak samo jak poprzednim
razem. Zapach trawy, głosy ptaków, szum strumyka, wietrzyk pomiędzy
drzewami, drżące cienie liści. Chmury płynące po niebie wydają się bardzo
bliskie. Odbieram te rzeczy jako naturalną część mnie samego, coś, za czym
się stęskniłem.
Podczas kiedy pan Ōshima śpi, siadam na werandzie i czytam, popijając
herbatę. Jest to książka o wyprawie Napoleona na Rosję w 1812 roku. W tej
ogromnej, praktycznie bezsensownej kampanii wojennej oddało życie około
czterystu tysięcy żołnierzy francuskich, zginęli na dalekiej, wielkiej nieznanej
ziemi. Walki oczywiście były zażarte i straszliwe. Nie starczało lekarzy,
brakowało lekarstw, ciężko ranni umierali w cierpieniach bez żadnej pomocy.
Co za straszna śmierć! Lecz większość zginęła z głodu i zimna. To równie
okrutna i straszliwa śmierć. Siedząc na werandzie w górach, słuchając
ćwierkania ptaków i popijając ciepłą herbatę ziołową, wyobrażam sobie pole
bitwy w Rosji pośród szalejącej zamieci.
Po przeczytaniu jednej trzeciej zaczynam się niepokoić, odkładam
książkę i idę zobaczyć, co się dzieje z panem Ōshimą. Wiem, że zapadł w
głęboki sen, ale wydaje się zbyt spokojny. Prawie jakby go tu nie było.
Owinięty cienką kołdrą bardzo cicho oddycha. Podchodzę bliżej i widzę, że
jego ramiona lekko się unoszą. Stojąc obok, przyglądam się przez pewien
czas tym ramionom. Nagle przypominam sobie, że jest kobietą. Bardzo
rzadko pamiętam o tym fakcie. Przez większość czasu uważam go za
mężczyznę. On oczywiście pewnie tego sobie życzy. Jednak czuję, że śpiący
pan Ōshima przedziwnie powraca do swojej kobiecości.
Znów wychodzę na werandę i czytam dalej. Moje myśli wracają na drogę
pod Smoleńskiem, wzdłuż której ciągną się rzędy zamarzniętych zwłok.
Pan Ōshima budzi się po dwóch godzinach. Wychodzi na werandę i
upewnia się, że samochód nie zniknął. Zielona mazda miata po przejechaniu
zakurzonej polnej drogi jest prawie biała. Pan Ōshima przeciąga się i siada na
krześle obok mnie.
– W tym roku mało pada w porze deszczowej – mówi, trąc oczy. – To
niedobrze. Jeśli pora deszczowa jest sucha, latem w Takamatsu zawsze brak
wody.
– Czy pani Saeki wie, gdzie ja jestem? – zadaję pytanie.
Pan Ōshima potrząsa głową. – Prawdę mówiąc, nic jej nie mówiłem. Nie
wie chyba nawet, że mam tu domek. Pomyślałem, że powinna jak najmniej
wiedzieć o różnych sprawach. Jak nie będzie wiedziała, nie będzie musiała
niczego ukrywać i nie zostanie zamieszana w żadne kłopotliwe sprawy.
Kiwam głową. Tego sobie życzyłem.
– Miała już dość kłopotów – dodaje pan Ōshima.
– Powiedziałem jej, że mój ojciec niedawno zmarł. I że ktoś go zabił.
Lecz nie wspomniałem, że policja mnie szuka.
– Ale mam wrażenie, że chociaż ty jej nie mówiłeś i ja jej nie mówiłem,
pewnie większości się już domyśliła. Bo to mądra kobieta. Dlatego jeżeli
spotkam ją jutro rano i powiem: „Kafka Tamura wyjechał w pewnej sprawie
na trochę. Kazał panią pozdrowić”, sądzę, że nie będzie mnie o nic
wypytywała. Jeśli nic więcej nie wyjaśnię, pokiwa głową i przyjmie to w
milczeniu.
Kiwam głową.
– Ale ty chciałbyś się z nią zobaczyć?
Milczę. Nie wiem, jak to wyrazić. Lecz odpowiedź jest oczywista.
– Żal mi ciebie, ale tak jak przedtem mówiłem, przez pewien czas nie
powinniście się widywać – mówi pan Ōshima.
 – Być może nigdy więcej już jej nie zobaczę.
– Może się tak zdarzyć – przyznaje pan Ōshima po krótkim namyśle. –
To dość oczywiste stwierdzenie, ale nigdy nie wiadomo, jaki obrót przybiorą
sprawy. Nierzadko pozory mylą.
– Ciekawe, co właściwie czuje pani Saeki?
Pan Ōshima przygląda mi się spod zmrużonych powiek. – W związku z
czym?
– To znaczy… Czy kiedy zrozumie, że może mnie już nie zobaczyć,
poczuje w stosunku do mnie to samo, co ja teraz czuję?
Pan Ōshima uśmiecha się. – Dlaczego właśnie mnie o to pytasz?
– Bo sam nie mam pojęcia. Dlatego pana pytam. Bo nigdy przedtem
nikogo tak nie kochałem ani nie pragnąłem. I nigdy mnie nikt nie pragnął.
– Dlatego masz zamęt w głowie i czujesz się zagubiony.
Kiwam głową. – Mam zamęt w głowie i czuję się zagubiony.
– Czy żywi do ciebie takie samo silne czyste uczucie, jak ty do niej, tego
nie wiesz.
Potrząsam głową. – Kiedy zaczynam się nad tym zastanawiać, robi mi się
strasznie ciężko na sercu.
Pan Ōshima milczy przez pewien czas, patrząc spod zmrużonych powiek
na las. Ptaszki przeskakują z gałązki na gałązkę. Pan Ōshima splata dłonie na
karku.
– Dobrze wiem, co czujesz – mówi. – Lecz mimo to musisz się nad tym
zastanowić i sam ocenić. Nikt nie może tego za ciebie przemyśleć. Kochanie
kogoś właśnie na tym polega, Kafko Tamuro. Skoro sam czułeś się tak
wspaniale, że zapierało ci dech, sam musisz też błądzić w głębokiej
ciemności. Twoje ciało i serce muszą to jakoś znieść.

O pół do trzeciej pan Ōshima odjeżdża samochodem w doliny.

– Jeżeli będziesz oszczędny, powinno ci starczyć jedzenia na jakiś
tydzień. Do tego czasu tu wrócę. Jeżeli z jakiegoś powodu nie będę mógł
przyjechać, skontaktuję się z bratem i poproszę, żeby ci dowiózł prowiant.
Od siebie dojedzie tu w godzinę. Powiedziałem mu, że tu będziesz. Więc nie
musisz się martwić. Dobra?
 – Dobra.
– Poza tym przedtem też ci mówiłem, żebyś bardzo uważał, chodząc do
lasu. Jak zabłądzisz, nie trafisz z powrotem.
– Będę uważał.
– Niedługo przed rozpoczęciem drugiej wojny światowej oddziały armii
cesarskiej odbywały właśnie w tej okolicy szeroko zakrojone ćwiczenia
wojskowe. Zorganizowano je z myślą o spodziewanych walkach z armią
radziecką w lasach Syberii. Mówiłem ci już o tym?
– Nie.
– Zdaje się, że ciągle zapominam powiedzieć o ważnych rzeczach –
powiedział pan Ōshima, postukując palcem w skroń.
– Ale ten las nie wygląda jak las syberyjski.
– Rzeczywiście. W tej okolicy są lasy liściaste, a na Syberii iglaste. No,
armia pewnie nie przejmowała się takimi drobiazgami. Chodziło o to, żeby
żołnierze wmaszerowali w głąb lasu w pełnym rynsztunku i ćwiczyli walkę z
wrogiem.
Nalewa zrobionej przeze mnie kawy z termosu do kubka, dodaje odrobinę
cukru i pije z zadowoleniem.
– Na żądanie wojska pradziadek udostępnił im tę górę. Proszę bardzo,
korzystajcie sobie, powiedział. Sam i tak z niej nie korzystał. Wojsko
przyszło drogą, którą tu przyjechaliśmy. Potem weszli do lasu. Lecz kiedy po
kilku dniach zakończono ćwiczenia, podczas apelu okazało się, że brak
dwóch żołnierzy. Rozwinięto oddziały w lesie i tych dwóch zniknęło w
pełnym rynsztunku. Byli to rekruci, świeżo powołani. Oczywiście wojsko
przeprowadziło wielkie poszukiwania, lecz ci dwaj nie zostali odnalezieni.
Pan Ōshima wypija kolejny łyk kawy.
– Po dziś dzień nie wiadomo, czy zabłądzili, czy zdezerterowali. Lecz
góry są tu rozległe i w lesie nie ma prawie nic do jedzenia.
Kiwam głową.
– Obok świata, w którym żyjemy, jest inny świat. Do pewnego miejsca
możesz do niego wejść. I możesz z niego bezpiecznie wrócić. Jeżeli będziesz
uważny. Ale jak miniesz pewien punkt, już stamtąd nie wyjdziesz. Nie
znajdziesz drogi powrotnej. To labirynt. Wiesz, skąd się wywodzi idea
labiryntu?
 Kręcę głową.
– O ile wiadomo, po raz pierwszy pojęcie labiryntu stworzyli mieszkańcy
starożytnej Mezopotamii. Wyciągali zwierzęce, a czasami prawdopodobnie
ludzkie, jelita i wróżyli z nich. Bardzo podziwiali te skomplikowane kształty.
Dlatego podstawą kształtu labiryntu było jelito. To znaczy, że zasada
labiryntu znajduje się wewnątrz ciebie. I odpowiada labiryntowości będącej
na zewnątrz ciebie.
– Metafora.
– Tak. Podwójna metafora. To, co jest na zewnątrz ciebie, jest odbiciem
tego, co masz w sobie, a to, co masz w sobie, odzwierciedleniem tego, co na
zewnątrz. Dlatego bardzo często wejście w labirynt na zewnątrz oznacza
wkroczenie w labirynt, który masz w sobie. To w wielu wypadkach bardzo
niebezpieczne.
– Jak Jaś i Małgosia zagubieni w lesie.
– Uhm. Jak Jaś i Małgosia. Las zastawia pułapki. Choćbyś był bardzo
ostrożny i przemyślny, przylecą jakieś bystrookie ptaki i wydziobią okruchy,
którymi znaczyłeś drogę.
– Będę uważał – mówię.
Pan Ōshima opuszcza dach mazdy, wsiada. Nakłada okulary
przeciwsłoneczne, kładzie dłoń na dźwigni zmiany biegów. W lesie rozlega
się dobrze znany warkot silnika. Pan Ōshima odgarnia palcami grzywkę,
macha lekko ręką i znika. Przez pewien czas nad drogą unoszą się tumany
kurzu, lecz niedługo wiatr gdzieś je rozwiewa.
Wracam do chaty, kładę się na łóżku, na którym jeszcze niedawno spał
pan Ōshima, zamykam oczy. Właściwie ja też niewiele spałem ostatniej
nocy. W poduszce, kołdrze czuję jeszcze jego obecność. Czy też nie
obecność pana Ōshimy, a obecność jego snu. Zatapiam się w niej. Śpię przez
trzydzieści minut, gdy nagle rozlega się donośny ciężki odgłos gdzieś na
dworze. Jakby gałęzie drzew załamały się pod jakimś spadającym na ziemię
ciężarem. Ten dźwięk wyrywa mnie ze snu. Wstaję, wychodzę na werandę i
rozglądam się, lecz w zasięgu wzroku nie dostrzegam żadnych zmian. Może
był to jeden z zagadkowych dźwięków, które las czasem wydaje? A może
rozległ się w moim śnie? Nie potrafię odgraniczyć snu od jawy.
Siadam na werandzie i czytam, aż słońce schyli się ku zachodowi.
Przygotowuję prosty posiłek i zjadam go samotnie w milczeniu. Sprzątam
naczynia, zapadam się w poduszki starej kanapy i rozmyślam o pani Saeki.
– Jak powiedział pan Ōshima, pani Saeki jest mądrą kobietą. I ma własny
styl – mówi chłopiec zwany Kawką.
Siedzi na kanapie obok mnie. Tak samo jak siadywał w gabinecie ojca.
– Jest zupełnie inna niż ty – ciągnie.

Jest zupełnie inna niż ty. Pokonała do tej pory wiele różnych sytuacji,
których nie można nazwać zwyczajnymi. Wie wiele rzeczy, o których ty
nie wiesz, doświadczyła wielu uczuć, których ty jeszcze nie doznałeś.
Potrafi oddzielić to, co jest w życiu ważne, od tego, co się nie liczy. Do tej
pory podjęła wiele ważnych decyzji i widziała ich skutki. A ty nie.
Prawda? W końcu jesteś tylko dzieckiem, jedynakiem z ograniczoną
liczbą doświadczeń wychowanym w ograniczonym świecie. Bardzo się
starasz, by być silnym. I rzeczywiście częściowo stałeś się silny. Przyznaję
to. Lecz w tych nowych aspektach nowego świata jesteś jednak
zagubiony. Bo doświadczasz ich po raz pierwszy.

Jesteś zagubiony. Czy kobiety odczuwają pożądanie – to jedna z rzeczy,

które nie bardzo rozumiesz. Teoretycznie biorąc, oczywiście, powinny je
odczuwać. Nawet ty to wiesz. Ale zupełnie nie masz pojęcia, jak ono
powstaje, jakie w rzeczywistości jest. Twoje własne pożądanie łatwo
zrozumieć. Jest bardzo proste. Ale kobiece pożądanie, a szczególnie
pożądanie pani Saeki, jest dla ciebie całkowicie niejasne. Czy w twoich
ramionach czuła taką samą rozkosz jak ty? Czy było to coś zupełnie innej
kategorii niż twoje odczucia?
Im dłużej się zastanawiasz, tym bardziej irytuje cię fakt, że masz
piętnaście lat. Ogarnia cię wręcz rozpacz. Gdybyś miał lat dwadzieścia, a
nawet osiemnaście, w każdym razie nie piętnaście, mógłbyś lepiej zrozumieć
panią Saeki jako człowieka, znaczenie jej słów i czynów. I mógłbyś bardziej
właściwie na nie zareagować. Doświadczasz teraz czegoś wspaniałego. Być
może nic równie wspaniałego już cię nie spotka. Jest to tak wspaniałe. A
mimo to nie możesz tej wspaniałości w wystarczającym stopniu pojąć.
Irytacja wprawia cię w rozpacz.
Wyobrażasz sobie, co ona teraz robi. Dziś jest poniedziałek, biblioteka
nieczynna. Co pani Saeki może robić w wolne dni? Wyobrażasz ją sobie
samą w mieszkaniu. Wyobrażasz sobie kolejno, jak pierze, gotuje, sprząta,
wychodzi po zakupy. Im dłużej sobie wyobrażasz, tym bardziej męczy cię
świadomość, że jesteś tutaj. Myślisz, że chciałbyś zostać nieustraszoną
kawką i wydostać się z górskiej chaty. Myślisz, że chciałbyś lecieć po niebie,
przebyć góry, przycupnąć na parapecie okna jej mieszkania i w
nieskończoność się jej przyglądać.
A może pani Saeki przyjedzie do biblioteki i zajdzie do twojego pokoju?
Puka do drzwi. Nie ma odpowiedzi. Drzwi nie są zamknięte na klucz.
Odkrywa, że cię tam nie ma. Nie ma też twojego bagażu. Łóżko jest
porządnie posłane. Gdzie się podziałeś, zastanawia się. Może przez pewien
czas poczeka na twój powrót. Prawdopodobnie usiądzie na krześle przy
biurku, oprze głowę na dłoniach i będzie się przyglądała obrazowi Kafka nad
morzem. Pewnie pomyśli o minionym czasie, który jest w nim ukryty. Lecz
choć będzie długo czekała, nie wrócisz. Wkrótce zrezygnuje i wyjdzie.
Wsiądzie na parkingu do golfa, zapali silnik. Nie chcesz, żeby tak odeszła.
Chcesz tam być, objąć ją mocno, poznać znaczenie każdego drgnienia jej
ciała. Lecz ciebie tam nie ma. Jesteś sam jak palec w miejscu odciętym od
wszystkich.
Kładziesz się do łóżka, gasisz lampę i marzysz o tym, że pani Saeki
pojawi się w tym pokoju. Nie musi to być rzeczywista pani Saeki. Może być
ta piętnastoletnia. W każdym razie chcesz ją zobaczyć w dowolnej postaci,
może być jej duch, może być wizja. Pragniesz ją mieć przy sobie. Głowa
nieomal pęka ci od tych myśli. Zdaje się, że ciało rozleci się na kawałki. Lecz
choć bardzo tego pragniesz, choć czekasz, ona się nie pojawia. Za oknem
słychać tylko lekki szum wiatru. Co pewien czas pohukuje jakiś nocny ptak.
Wstrzymujesz oddech i wytężasz wzrok w ciemności. Nasłuchujesz szumu
wiatru. Chcesz z nich wyczytać jakieś znaczenie. Wyczuć jakąś wskazówkę.
Lecz otacza cię jedynie kilka stopni ciemności. Niebawem rezygnujesz,
zamykasz oczy i zasypiasz.
38

Pan Hoshino znalazł w mieszkaniu książkę telefoniczną, w niej agencje

wynajmu samochodów, wybrał jedną na chybił trafił i zadzwonił.
– Chciałbym zwyczajny samochód, sedan, pewnie na jakieś dwa, trzy dni.
Niezbyt duży, jak najmniej rzucający się w oczy.
– Wie pan co – powiedział urzędnik. – U nas są tylko mazdy. Nie
powinienem tak mówić, ale żadna z nich nie rzuca się w oczy. Nie musi się
pan o to martwić.
– To dobrze.
– Może być mazda familia? To niezawodny samochód i przysięgam panu
na wszystkie świętości, że nie rzuca się w oczy.
– Dobra, może być familia.
Agencja była niedaleko dworca. Chłopak powiedział, że będzie za
godzinę.
Pojechał tam taksówką, pokazał kartę kredytową oraz prawo jazdy i
wynajął na początek na dwa dni. Biała familia na parkingu rzeczywiście nie
rzucała się w oczy. Można wręcz powiedzieć, że stanowiła osiągnięcie w
dziedzinie anonimowości. Gdy tylko człowiek odwrócił wzrok, nie mógł
sobie przypomnieć, jak wygląda.
Wracając samochodem do mieszkania, zatrzymał się po drodze przed
księgarnią, kupił plan Takamatsu i mapę wyspy Shikoku. W pobliżu
zauważył sklep z płytami kompaktowymi, więc wstąpił i poszukał tria
Arcyksiążę Beethovena. Sklep mieścił się przy dużej ulicy, lecz dział muzyki
klasycznej był niezbyt obszerny i mieli tylko jedną tanią wersję tria
Arcyksiążę. Niestety nie było to wykonanie „milionowego” trio, ale chłopak
kupił płytę za tysiąc jenów.
Kiedy wrócił do mieszkania, pan Nakata z dużą wprawą przyrządzał
duszoną rzodkiew i smażone tofu na słodko. W mieszkaniu unosił się upojny
zapach. – Nakata miał czas, więc przyrządził różne potrawy – powiedział pan
Nakata.
 – To genialnie, bo ostatnio ciągle jem w knajpach. I myślałem, że
niedługo chętnie zjadłbym coś lżejszego, domowego. A właśnie, wynająłem
samochód, dziadku. Stoi przed blokiem. Zaraz gdzieś pojedziemy?
– Nie, może być jutro. Dziś Nakata zamierza jeszcze trochę porozmawiać
z Kamieniem.
– Uhm, to dobrze. Rozmawianie to ważna rzecz. Nieważne z kim,
nieważne z czym, lepiej porozmawiać, niż nie rozmawiać. Ja też, jak jadę
ciężarówką, często rozmawiam z silnikiem. Kiedy człowiek uważnie
nadstawi uszu, może dosłyszeć różne rzeczy.
– Tak. Nakata też tak uważa. Nakata nie umie rozmawiać z Silnikiem, ale
rozmawianie jest ważne, w każdym przypadku.
– No i udaje ci się trochę porozumieć z kamieniem?
– Tak. Zdaje mi się, że po trochu zaczynamy się rozumieć.
– To świetnie. I ten kamień nie jest wściekły albo niezadowolony, żeśmy
go sobie tu przynieśli?
– Nie. Nic podobnego. Nakata odnosi wrażenie, że Kamieniowi miejsce
nie robi większej różnicy.
– To całe szczęście – powiedział chłopak z westchnieniem ulgi. – Jakby
jeszcze ten kamień nas przeklął, dopiero byłby kanał.
Chłopak spędził czas do wieczora na słuchaniu tria Arcyksiążę. Nie było
to wykwintne, lekkie wykonanie w stylu „milionowego” tria, a raczej
skromne, solidne, ale też było niezłe. Chłopak położył się na kanapie,
wsłuchiwał się w dźwięki pianina i smyczków. Przejmująca piękna melodia
wnikała mu do serca, delikatne zawiłości muzyki coś w nim poruszały.
Jeszcze tydzień temu, słuchając takiej muzyki, pewnie nic bym z niej nie
zrozumiał, pomyślał. Pewnie nawet nie miałbym ochoty zrozumieć. Lecz
jakimś zrządzeniem losu trafiłem do tej małej kawiarni, usiadłem na
wygodnym fotelu, piłem smaczną kawę i dzięki temu udało mi się naturalnie
przyjąć tę muzykę. Wydawało mu się, że to bardzo znaczące wydarzenie.
Jakby chciał się upewnić co do swojej nowo zdobytej umiejętności,
wysłuchał płyty kilka razy. Prócz tria Arcyksiążę było na niej także trio
fortepianowe zwane Duch. Też niezły utwór. Lecz chłopakowi jednak
bardziej podobał się Arcyksiążę. Miał więcej głębi. W tym czasie pan Nakata
siedział w kącie i mamrotał coś pod nosem do okrągłego białego kamienia.
Czasami kiwał głową albo pocierał dłonią włosy. Siedzieli w tym samym
pokoju, każdy pochłonięty swoim zajęciem.
– Czy muzyka nie przeszkadza w rozmowie z kamieniem? – zawołał
chłopak do pana Nakaty.
– Nie, w porządku. Muzyka Nakacie nie przeszkadza. Muzyka jest dla
Nakaty jak wiatr.
– Ja cię… Jak wiatr?
O szóstej pan Nakata przygotował kolację. Upiekł łososia, zrobił sałatkę
warzywną. Nałożył na talerze kilka innych, wcześniej przygotowanych
potraw. Pan Hoshino włączył telewizor i obejrzał wiadomości. Myślał, że
może coś się zmieniło w śledztwie w sprawie morderstwa w dzielnicy
Nakano, o które był podejrzany pan Nakata, lecz w ogóle o tym nie
wspomnieli. Nadawali doniesienia na temat porwania jakiejś dziewczynki,
wzajemnych akcji odwetowych między Izraelem a Palestyną, groźnego
wypadku samochodowego na zachodzie kraju, na temat kierowanej przez
cudzoziemców szajki kradnącej samochody, niefortunnej wypowiedzi
ministra mającej charakter dyskryminacji, zwolnień pracowników z wielkich
przedsiębiorstw związanych z przemysłem informatycznym. Ani jednej
pozytywnej wiadomości.
Usiedli przy stole do kolacji.
– Mmm, świetne – powiedział pan Hoshino z podziwem. – Masz,
dziadku, prawdziwy talent do gotowania.
– Nakata bardzo dziękuje. Po raz pierwszy ma okazję poczęstować kogoś
swoimi potrawami.
– Nie miałeś żadnych przyjaciół ani rodziny, z którymi jadałbyś kolację?
– Nie. Nakata miał Koty, ale Koty jedzą co innego niż Nakata.
– No tak, nie da się ukryć. To w każdym razie jest świetne. Szczególnie
to duszone.
– Nakata bardzo się cieszy, że Panuhoshino smakuje. Nakata nie umie
czytać, więc czasem popełnia niewyobrażalne błędy. I wtedy wychodzą mu
niewyobrażalne potrawy. Dlatego musi zawsze kupować te same składniki i
tak samo je przyrządzać. Gdyby się nauczył czytać, mógłby przygotować
wiele różnych dań.
– Ale mnie to zupełnie nie przeszkadza.
 – Paniehoshino – powiedział pan Nakata poważnie, prostując się na
krześle.
– No?
– Człowiekowi jest bardzo ciężko, jak nie umie czytać.
– Pewnie tak. Ale na tej płycie jest wyjaśnienie, że Beethoven był głuchy.
Beethoven był wielkim kompozytorem i za młodu uważano go za
najlepszego pianistę Europy. Zdobył także sławę jako wykonawca. Pewnego
dnia z powodu choroby stracił słuch. Prawie nic nie słyszał. To straszna rzecz
dla kompozytora stracić słuch. Rozumiesz, dziadku, prawda?
– Tak, Nakacie zdaje się, że mniej więcej rozumie.
– Kompozytor, który traci słuch, jest jak kucharz, który traci smak. Jak
kierowca ciężarówki, któremu zabrali prawo jazdy. Każdemu zrobiłoby się
ciemno przed oczami, no nie? Ale Beethoven się nie dał. No pewnie trochę
się podłamał, ale nie dał się losowi. Teraz będzie pod górkę? No to niech
będzie pod górkę. I potem dalej ciągle komponował, napisał jeszcze
wspanialszą muzykę, o wiele głębszą niż ta wcześniejsza. To duża rzecz. Na
przykład trio Arcyksiążę napisał, kiedy już był zupełnie głuchy. Dlatego to,
że nie umiesz czytać, dziadku, jest na pewno niewygodne i czasem ci ciężko,
ale to nie wszystko. Są rzeczy, które tylko ty potrafisz, choć nie umiesz
czytać. Musisz o tym pomyśleć. Na przykład umiesz rozmawiać z
kamieniami.
– Tak. Rzeczywiście Nakata umie trochę rozmawiać z Kamieniem.
Przedtem potrafił też trochę rozmawiać z Kotami.
– Pewnie nikt inny tego nie potrafi. Choćby nie wiem ile książek
przeczytał, zwykły człowiek nie pogada ani z kotami, ani z kamieniami.
– Ale Paniehoshino, Nakacie ostatnio często się śni, że umie czytać. Z
jakiegoś powodu umie czytać. Nie jest już taki głupi. Zadowolony idzie do
biblioteki i czyta mnóstwo książek. I myśli, że czytanie książek to taka
wspaniała rzecz. Czyta jedną po drugiej. Ale wtedy w pokoju nagle gaśnie
światło i robi się zupełnie ciemno. Ktoś je zgasił. Nic nie widać. Nie można
już czytać. I wtedy Nakata się budzi. To wspaniała rzecz umieć czytać,
czytać książki, nawet we śnie.
– Ja cię… Ja umiem czytać, a wcale nie czytam książek. Nigdy nie jest
tak, jak by człowiek sobie tego życzył.
 – Paniehoshino.
– No?
– Jaki dziś dzień tygodnia?
– Dziś jest sobota.
– Jutro będzie niedziela?
– Zwykle tak jest.
– Czy mógłby pan od jutra rana poprowadzić samochód?
– Mogę, a dokąd pojedziemy?
– Nakata tego nie wie. Zastanowi się, jak wsiądzie.
– Pewnie mi nie uwierzysz – powiedział chłopak. – Ale wiedziałem, że
tak odpowiesz.

Następnego ranka chłopak obudził się po siódmej. Pan Nakata już nie spał i
przygotowywał w kuchni śniadanie. Chłopak poszedł do łazienki,
wyszorował twarz zimną wodą i ogolił się maszynką elektryczną. Na
śniadanie był gorący ryż, zupa miso z bakłażanami, suszone ostroboki i
marynowane jarzyny. Chłopak zjadł podwójną porcję ryżu.
Podczas kiedy pan Nakata sprzątał po śniadaniu, chłopak znów obejrzał
wiadomości. Tym razem mówiono trochę o morderstwie w dzielnicy Nakano.
„Minęło już dziesięć dni i do tej pory nie znaleziono żadnego ważnego
śladu”, mówił beznamiętnie prezenter NHK. Na ekranie pojawił się dom z
wymyślną bramą. Stał przed nią policjant i wisiała taśma z napisem „Wstęp
wzbroniony”.
Nadal trwają poszukiwania piętnastoletniego syna denata, który zaginął
bez wieści niedługo przed wypadkiem, lecz jeszcze nie ustalono miejsca jego
pobytu. Trwają też poszukiwania sześćdziesięcioparoletniego mężczyzny z
sąsiedztwa, który bezpośrednio po wypadku zgłosił się do budki policyjnej i
dostarczył informacji na temat morderstwa. Nie zostało jeszcze wyjaśnione,
czy istnieje jakiś związek pomiędzy tymi dwiema osobami. Ponieważ w
domu denata nie odnaleziono śladów włamania, przypuszcza się, że zbrodnia
była wynikiem osobistych porachunków, i policja starannie sprawdza
kontakty towarzystkie ofiary, pana Tamury. Chcąc uczcić artystyczne
osiągnięcia całego życia pana Tamury, Muzeum Sztuki Współczesnej w
Tokio…
– Hej, dziadku – zawołał chłopak do pana Nakaty, który był w kuchni.
– Tak, słucham?
– Czy przypadkiem znasz syna tego zabitego w Nakano? Podobno ma
piętnaście lat.
– Nakata nie zna jego syna. Tak jak przedtem mówił, zna tylko
Panajohnniegowalkera i Psa.
– Ja cię… Prócz ciebie policja poszukuje też tego syna. Był jedynakiem,
nie miał rodzeństwa. Nie miał też matki. Podobno przed tym wypadkiem
uciekł z domu i zaginął bez wieści.
– Ach tak?
– Co za dziwna sprawa! Ale policja wie coś więcej. Podają tylko trochę
informacji. Według pułkownika Sandersa wiedzą, że jesteś w Takamatsu. I
wiedzą też, że jest z tobą przystojny młody człowiek podobny do Hoshino.
Ale jak dotąd nie powiedzieli tego mediom. Boją się podać do wiadomości
publicznej, że wiedzą, bo może uciekniemy gdzieś indziej. Dlatego oficjalnie
mówią, że nie wiedzą, gdzie jesteśmy. Świnie.
O pół do ósmej wsiedli do familii, która stała zaparkowana przed
blokiem. Pan Nakata zaparzył gorącej herbaty do termosu. Zasiadł na miejscu
pasażera w swojej zwykłej wymiętej czapce, z parasolem i płócienną torbą.
Chłopak też zamierzał nałożyć czapkę drużyny Chūnichi Dragons, lecz gdy
się przejrzał w lustrze w przedpokoju, nagle przyszło mu do głowy, że policja
pewnie ma rysopis „młodego mężczyzny”: czapka baseballowa Chūnichi
Dragons, zielone okulary Ray Ban i hawajska koszula. W prefekturze
Kagawa pewnie prawie nikt nie nosi czapki drużyny z Nagoyi. Wraz z
zielonymi okularami Ray Ban i hawajską koszulą stanowi ona niezwykle
charakterystyczny strój. Pułkownik Sanders o tym pomyślał i dlatego
przygotował tę nierzucającą się w oczy granatową koszulkę polo. O
wszystkim pomyślał. Pan Hoshino postanowił zostawić czapkę i okulary w
mieszkaniu.
– No, to dokąd mam jechać? – zapytał.
– Wszystko jedno dokąd. Proszę pojeździć w kółko po mieście.
– Wszystko jedno gdzie?
– Tak. Tam gdzie się panu spodoba. Nakata będzie ciągle wyglądał przez
okno.
– Oooo! – jęknął pan Hoshino. – Jeździłem i w wojsku, i w firmie
transportowej, od lat prowadzę i nie najgorszy ze mnie kierowca. Ale zawsze
siadałem za kierownicą, wiedząc, dokąd jadę. Jechałem prosto do celu. To
jest moją drugą naturą. Nigdy nikt mi nie powiedział: wszystko jedno gdzie,
jedź, dokąd chcesz. Nie wiem, co zrobić, jak mi ktoś tak mówi.
– Nakata najmocniej przeprasza.
– No, mniejsza o to, nie ma za co przepraszać. Zrobię, co będę mógł –
powiedział pan Hoshino. Wsunął trio Arcyksiążę do odtwarzacza płyt
kompaktowych. – Ja będę jeździł po mieście, gdzie będę chciał, a ty, dziadku,
będziesz wyglądał przez okno. Może być?
– Tak. Będzie bardzo dobrze.
– Jak znajdziemy, czego szukamy, to się tam zatrzymamy. I wszystko
samo się dalej gładko potoczy. Tak będzie?
– Tak. Być może tak będzie – odparł pan Nakata.
– No, miejmy nadzieję, że tak będzie – powiedział pan Hoshino,
rozkładając na kolanach plan miasta.

Jeździli po Takamatsu. Chłopak znaczył plan flamastrem. Po dokładnym

objechaniu danego kwadratu i upewnieniu się, że byli na każdej ulicy,
przenosili się do następnego. Czasami zatrzymywali się, popijali herbatę,
palili marlboro. Słuchali raz po razie tria Arcyksiążę. Gdy nadeszło południe,
weszli do jadłodajni i zjedli ryż z curry.
– Ale czego ty, dziadku, właściwie szukasz? – zapytał chłopak po
posiłku.
– Nakata tego nie wie. Jak…
– … jak to zobaczy, będzie wiedział, a dopóki nie zobaczy, nie będzie
wiedział – dokończył pan Hoshino.
– Tak, właśnie tak.
Chłopak bezsilnie pokręcił głową. – Od początku wiedziałem, jaka będzie
odpowiedź. Chciałem się tylko upewnić.
– Paniehoshino.
– No?
 – Możliwe, że znalezienie tego potrwa dość długo.
– Mniejsza o to. Zróbmy, co się da. Jak już wypłyniemy na szerokie
wody…
– Będziemy wsiadać na statek? – zapytał pan Nakata.
– Nie, na razie jeszcze nie wsiadamy – odparł chłopak.

O trzeciej poszli do kawiarni, chłopak napił się kawy. Pan Nakata po długim
wahaniu zamówił zimne mleko. Chłopak był wykończony, nie miał już
ochoty rozmawiać. Znudziło mu się nawet słuchanie tria Arcyksiążę.
Jeżdżenie w kółko nie zgadzało się z jego naturą, nużyło go, że nie mógł
przyspieszyć, utrzymanie skupionej uwagi wymagało wysiłku. Czasami
mijali radiowóz i pan Hoshino w miarę możliwości starał się nie spotkać
wzrokiem z policjantem. Unikał przejeżdżania przed budkami policyjnymi.
Mazda familia może nie rzuca się w oczy, ale jeżeli zauważą, że ten sam
samochód przejeżdża kilka razy, mogą go zatrzymać i skontrolować. Poza
tym bardziej niż zwykle skupiał się na tym, żeby przypadkiem nie stuknąć
innego samochodu.
Kiedy jeździł tak, sprawdzając trasę na planie, pan Nakata siedział z
rękami na ramie okiennej, jak dziecko albo grzeczny pies, i nie zmieniając
pozycji, wyglądał na zewnątrz. Zdawało się, że naprawdę poważnie czegoś
szuka. Do wieczora spędzili czas pochłonięci swoimi zajęciami i prawie się
do siebie nie odzywali.
– Czego szuuukasz? – pan Hoshino w desperacji zaśpiewał piosenkę
Yōsui Inoue. Zapomniał, co było dalej, więc dorobił własny tekst.

Jeszcze nie znalazłeeeś?

Już nadchodzi wieczóóór
Hoshino jest głodnyyy
Od jeżdżenia w kółko, kręci mu się w głoooowie.

O szóstej wrócili do mieszkania.

– Paniehoshino, jutro będziemy dalej szukać – powiedział pan Nakata.
– Dzisiaj przez cały dzień objechaliśmy wielki kawał miasta. Jutro
pewnie uda się objechać resztę. Ale chciałbym o coś zapytać.
– Tak, Paniehoshino, o co?
– Co będzie, jeżeli nie znajdziemy tego w Takamatsu?
Pan Nakata potarł włosy. – Jeżeli nie znajdziemy tego w Takamatsu,
myślę, że będziemy musieli powiększyć zakres poszukiwań i dalej szukać.
– Aha. A jeżeli mimo to nie znajdziemy, to co zrobimy?
– Jeżeli mimo to nie znajdziemy, myślę, że będziemy musieli jeszcze
bardziej powiększyć zakres.
– Czyli będziemy powiększać zakres, aż znajdziemy. Jest takie
przysłowie, że jak pies będzie biegał, to kij go znajdzie.
– Tak Nakata myśli, że tak. Ale Nakata nie bardzo rozumie, dlaczego jak
Pies będzie biegał, to kij go znajdzie. Nakacie wydaje się, że gdyby Pies
zobaczył kij, to by od niego uciekł.
Chłopak pokręcił głową. – Rzeczywiście, to prawda. Nigdy przedtem nie
zwróciłem na to uwagi. Dlaczego pies miałby iść pod kij?
– To dziwna sprawa.
– No, mniejsza o to. Jak zaczniemy się nad tym zastanawiać, wszystko
jeszcze bardziej się zaplącze. Zostawmy na razie psa i kij. Ja chciałbym
wiedzieć, jak daleko będziemy zwiększać zakres poszukiwań. Możemy
wylądować w sąsiednich prefekturach Ehime i Kōchi. Lato się skończy i
przyjdzie jesień.
– Może tak być. Ale Nakata musi to jakoś znaleźć, choćby przyszła jesień
i zima. Oczywiście Panhoshino nie będzie mógł Nakacie cały czas pomagać i
Nakata będzie sam chodził i szukał.
– No, w każdym razie… – wymamrotał chłopak. – Ale czy kamień nie
mógłby bardziej uprzejmie dostarczyć dokładniejszych informacji? Gdzie
mniej więcej szukać. Wystarczyłoby mniej więcej.
– Nakata najmocniej przeprasza, Kamień jest małomówny.
– Tak? Małomówny kamień? Sądząc z wyglądu, można się tego
domyślić. Kamień jest małomówny i pewnie wyjątkowo źle pływa. No,
mniejsza o to. Nie ma się teraz nad czym zastanawiać. Prześpimy się
smacznie, a jutro będziemy dalej szukać.
Następnego dnia powtórzyło się to samo. Chłopak objeżdżał zachodnią część
miasta tym samym sposobem co wczoraj. Plan miasta pokrywał się
stopniowo żółtymi liniami flamastra. Jedyna różnica była taka, że chłopak
ziewał znacznie częściej. Pan Nakata niezmiennie z twarzą przyklejoną do
okna poważnym wzrokiem czegoś szukał. Znów prawie nie rozmawiali.
Chłopak ściskał kierownicę wyczulony na policjantów, pan Nakata
niestrudzenie kontynuował poszukiwania.
– Dziś jest poniedziałek, prawda? – zapytał.
– Uhm, wczoraj była niedziela, więc dziś jest poniedziałek – odparł
chłopak i nieomal w desperacji zaśpiewał na jakąś przypadkową melodię, co
mu przyszło do głowy:

Jeśli dziś poniedziałek

Jutro musi być wtorek
Mrówki są zawsze pracowite
A jaskółki odstawione
Papierosy długie, a słońce o zachodzie czerwone.

– Paniehoshino – odezwał się pan Nakata nieco później.

– No?
– Patrzenie na pracujące mrówki nigdy się nudzi, prawda?
– Może i nie.
W południe poszli do restauracji, w której serwowali węgorza, i zjedli
zestawy obiadowe z węgorzem w słodkim sosie z ryżem. O trzeciej weszli do
kawiarni, napili się kawy i herbaty z wodorostów. Do szóstej zamalowali cały
plan na żółto. Wybitnie anonimowe opony mazdy familii przejechały
nieomal każdy skrawek miasta. Lecz nadal nie znaleźli tego, czego szukali.
– Czego szuuukasz? – chłopak znowu zaśpiewał, co mu przyszło do
głowy, bezsilnym głosem.

Jeszcze nie znalazłeeeś?

Objechałeś prawie całe miaaasto
Dupa cię rozbolaaała
 Może wróciłbyś już do dooomu?

– Jak tak dalej pójdzie, zostanę nie najgorszym piosenkarzem i autorem

tekstów – powiedział pan Hoshino.
– A co to takiego? – zapytał pan Nakata.
– Nic takiego. Tylko nieszkodliwy żart.
Zrezygnowali z dalszych poszukiwań, wyjechali z centrum na szosę
wiodącą do wynajętego mieszkania. Lecz chłopak zamyślił się i przegapił
miejsce, gdzie trzeba było skręcić w lewo. Próbował jakoś wrócić na główną
drogę, ale ulice były pełne dziwnych zakrętów, do tego niektóre
jednokierunkowe, i wkrótce nie wiedział już, w którą stronę jedzie. Nagle
znaleźli się w jakiejś nieznanej dzielnicy willowej. Wokół były stare
eleganckie domy otoczone wysokimi płotami. Ulica zdawała się zadziwiająco
cicha, nie było na niej żywego ducha.
– To pewnie niezbyt daleko od naszego mieszkania, ale jakoś jestem
zupełnie zdezorientowany – powiedział chłopak, zatrzymując samochód na
jakiejś pustej posesji, zgasił silnik, zaciągnął hamulec i rozłożył mapę.
Sprawdził numer i nazwę ulicy na tabliczce przybitej do słupa
telegraficznego i zaczął szukać na mapie. Ale nie mógł znaleźć, może
dlatego, że oczy miał zmęczone.
– Paniehoshino.
– No?
– Przepraszam, że przeszkadzam, ale co jest napisane na tej tablicy na
bramie?
Chłopak podniósł głowę i spojrzał w kierunku wskazanym przez pana
Nakatę. Zobaczył długie ogrodzenie, trochę dalej staroświecką bramę, a przy
niej duży drewniany szyld. Czarne skrzydła bramy były szczelnie zamknięte.
– Biblioteka imienia Kōmury… – przeczytał. – W takim
nieuczęszczanym, cichym miejscu jest biblioteka. Przede wszystkim nie
wygląda na bibliotekę. Przypomina starą elegancką willę.
– Biblioteka imie niakōmury?
– Tak jest. Pewnie założyli ją, żeby uczcić pamięć kogoś, kto się nazywał
Kōmura. Nie mam pojęcia, kim był ten Kōmura.
 – Paniehoshino.
– No? – mruknął chłopak, patrząc na mapę.
– To tam.
– To tam co?
– To tego miejsca Nakata przez cały czas szukał.
Chłopak podniósł głowę znad mapy i spojrzał na pana Nakatę. Potem
zmarszczywszy brwi, skierował wzrok na bibliotekę. Jeszcze raz powoli
przeczytał napis na szyldzie. Wyjął pudełko marlboro, wyciągnął papierosa,
przypalił plastikową zapalniczką. Powoli zaciągnął się i wypuścił dym przez
okno.
– Naprawdę?
– Tak. Nie ma wątpliwości.
– Przypadki są przerażające – powiedział chłopak.
– Doprawdy tak jest – zgodził się pan Nakata.
39

Drugi dzień w górach mija jak zwykle, powoli i bez żadnych wydarzeń.
Jedyną różnicę między jednym dniem a drugim stanowi pogoda. Jeżeli
pogoda się nie zmienia, od razu traci się rachubę czasu. Nie można odróżnić
wczoraj od dziś i dziś od jutra. Czas płynie bez celu po otwartym morzu jak
statek, który stracił kotwicę.
Obliczam, że dziś jest wtorek. Pani Saeki jak zawsze oprowadzi
zwiedzających po bibliotece – pod warunkiem, że będą chętni. Tak jak
pierwszego dnia, kiedy przyszedłem do Biblioteki im. Kōmury… Wchodzi
po schodach w butach na cienkich szpilkach. Ich stukot rozlega się w całym
budynku. Lśnienie pończoch, bielusieńka bluzka, małe kolczyki z perełkami,
pióro Mont Blanc na biurku. Pogodny uśmiech (rzucający długi cień
rezygnacji). To wszystko wydaje mi się bardzo dalekie. A raczej odczuwam
te rzeczy jako nierzeczywiste.
Na pachnącej spłowiałym płóciennym obiciem kanapie jeszcze raz
rozmyślam nad seksem z panią Saeki. Po kolei przywołuję wspomnienia.
Powoli się rozbiera. Wchodzi do łóżka. Oczywiście mam erekcję. Mój
członek jest bardzo twardy. Lecz nie boli już tak jak wczoraj. Nie wiadomo
kiedy, zniknęło też zaczerwienienie żołędzi.
Zmęczony snuciem seksualnych wizji wychodzę na dwór i wykonuję
zwykły zestaw ćwiczeń. Trzymając się poręczy werandy, robię ćwiczenia
brzucha, po nich szybkie przysiady i intensywne ćwiczenia rozciągające.
Jestem zlany potem. Moczę ręcznik w strumieniu i wycieram nim całe ciało.
Zimna woda nieco studzi moje wzburzone emocje. Potem siadam na
werandzie i słucham Radiohead z walkmana. Od wyjazdu z domu prawie
ciągle słucham tej samej muzyki. Kid A grupy Radiohead, Greatest Hits
Prince’a i czasami My Favorite Things Coltrane’a.
O drugiej – dokładnie w porze zwiedzania biblioteki – ruszam do lasu.
Idę tą samą ścieżką co poprzednio i po pewnym czasie wychodzę na tę samą
polankę. Siadam na trawie. Oparty o pień drzewa podnoszę wzrok na okrągły
wycinek nieba między wystającymi gałęziami. Widzę krawędzie białych
letnich obłoków. Dotąd sięga moja strefa bezpieczeństwa. Stąd potrafię bez
problemu wrócić do chaty. Potrafię łatwo przebyć labirynt dla
początkujących, poziom pierwszy w terminologii gier komputerowych. Lecz
gdybym poszedł dalej, znalazłbym się głębiej w labiryncie stanowiącym
większe wyzwanie. Ścieżka jest coraz węższa, ginie prawie w morzu paproci.
Mimo to postanawiam śmiało iść jeszcze trochę dalej.

Chcę sprawdzić, jak głęboko uda mi się wejść w ten las. Wiem, że kryje się
w nim jakieś niebezpieczeństwo. Lecz chcę się przekonać, poczuć na własnej
skórze, na ile jest niebezpiecznie, co to za rodzaj niebezpieczeństwa. Muszę
to zrobić. Coś mnie do tego popycha.
Bardzo uważnie idę przed siebie, chyba dróżką. Drzewa stają się coraz
bardziej imponujące, powietrze wokół gęstsze, cięższe. Nad głową mam
plątaninę gałęzi, prawie nie widać już nieba. Lekka atmosfera lata, która do
niedawna jeszcze przesycała powietrze, już znikła. Nie ma tu chyba w ogóle
pór roku. Wkrótce tracę pewność, czy to, po czym idę, to jeszcze dróżka.
Wygląda jak dróżka, ale zdaje się też czymś innym, co dróżką nie jest, a
tylko przybrało jej wygląd. W wilgotnym zapachu zieleni wszystkie definicje
stają się niejasne. Prawidłowe mieszają się z nieprawidłowymi. Kawka
gdzieś w górze kracze długo i przejmująco. Bardzo przejmująco. Czyżby
było to ostrzeżenie dla mnie? Zatrzymuję się i ostrożnie rozglądam dookoła.
Niebezpiecznie byłoby iść dalej bez odpowiedniego ekwipunku. Myślę, że
trzeba zawrócić.
Ale to nie takie proste. Może być trudniejsze, niż posuwanie się dalej. Jak
w przypadku armii napoleońskiej w czasie odwrotu. Nie tylko ścieżka jest
pogmatwana, drzewa wokół nakładają się na siebie i tworzą czerniejącą
ścianę, która zagradza mi drogę. Słyszę w uszach swój dziwnie głośny
oddech. Brzmi jak powiew nadlatujący z krańca świata. Czarny jak smoła
motyl wielkości dłoni przecina, machając skrzydłami, moje pole widzenia.
Jego barwa przypomina plamy na mojej białej koszuli. Wyłania się z cienia
drzew, przepływa w przestrzeni i znów znika w cieniu. Po jego zniknięciu
atmosfera wokół staje się jeszcze cięższa, powietrze chłodniejsze. Ogarnia
mnie strach, że zgubię właściwą drogę. W górze znów kracze przejmująco
kawka. To chyba ten sam ptak i to samo ostrzeżenie. Zatrzymuję się i jeszcze
raz podnoszę wzrok. Lecz ptaka nie widzę. Czasami powiewa rzeczywisty
wiatr, jakby sobie coś przypominał, niespokojnie szeleści ciemnymi liśćmi
pod moimi stopami. Mam wrażenie, że błyskawicznie przemieszczają się za
mną jakieś cienie, ale kiedy się nagle odwracam, zdążają się gdzieś ukryć.
Jakoś udaje mi się wrócić na polankę, do mojej cichej bezpiecznej strefy.
Znów siadam na trawie i głęboko oddycham. Patrzę na okrągły wycinek
jasnego prawdziwego nieba i kilka razy upewniam się, że dotarłem z
powrotem do poprzedniego świata. Jest w nim atmosfera lata, za którą się
stęskniłem. Spowija mnie i ogrzewa blask słońca. Lecz uczucie strachu, które
ogarnęło mnie w drodze powrotnej, jeszcze długo we mnie zostaje jak
topniejący śnieg w rogu ogrodu. Serce niekiedy uderza nieregularnie, dostaję
lekkiej gęsiej skórki.

Tej nocy leżę w ciemności, wstrzymując oddech. Tylko oczy mam szeroko
otwarte i czekam, czy ktoś się pojawi. Życzę sobie, żeby się ukazał. Nie
wiem, czy moje życzenie da jakieś efekty. Ale w każdym razie skupiam się
na jednym i mocno tego pragnę. Proszę, żeby to silne pragnienie zostało
jakoś wynagrodzone.
Lecz moja prośba nie zostaje spełniona. Moje pragnienie jest odrzucone.
Tak jak poprzedniej nocy pani Saeki się nie pojawia. Ani prawdziwa, ani
jako duch, ani jako piętnastolatka. Ciemność pozostaje wciąż jedynie
ciemnością. Przed zaśnięciem męczy mnie gwałtowna erekcja. Znacznie
silniejsza, twardsza niż zwykle. Ale nie masturbuję się. Postanawiam przez
pewien czas ochronić wspomnienia seksu z panią Saeki, nie dotykać ich.
Zaciskam razem ręce i zasypiam, życząc sobie, żeby mi się przyśniła.
Jednak śni mi się Sakura.
A może to nie jest sen? Wszystko jest zbyt wyraźne, logiczne. Nie ma nic
dwuznacznego. Nie wiem, jak to nazwać. Ale jako zjawisko oczywiście
mogło być jedynie snem. Jestem w jej pokoju. Ona śpi w łóżku. Ja w
śpiworze. Taka sama sytuacja jak tej nocy, kiedy się u niej zatrzymałem.
Czas się cofnął i stoję jakby na rozdrożu.
Obudziło mnie w środku nocy gwałtowne pragnienie. Wychodzę ze
śpiwora i piję wodę. Napełniam szklankę kilka razy. Pięć albo sześć. Moją
skórę pokrywa cienka warstewka potu i mam straszną erekcję. Przód
bokserek wystaje sztywno. Wygląda jak oddzielne stworzenie obdarzone
oddzielną świadomością, funkcjonujące zgodnie z innym systemem. Kiedy
piję wodę, jemu też automatycznie dostaje się jej część. Udaje mi się
dosłyszeć, jak cicho pochłania wodę.
Odstawiam szklankę do zlewu i przez pewien czas stoję oparty o ścianę.
Chcę sprawdzić, która godzina, lecz nigdzie nie widzę zegara. Pewnie jest
najgłębsza część nocy. Czas, kiedy nawet zegary gdzieś znikają. Staję przy
łóżku Sakury. Przez zasłonę dostaje się do pokoju światło ulicznej latarni. Śpi
głęboko zwrócona do mnie plecami. Spod cienkiej kołdry wystają dwie
kształtne drobne podeszwy. Zdaje się, jakby ktoś za mną wcisnął jakiś
włącznik. Słyszę suche pstryknięcie. Plątanina gałęzi zasłania mi widok. Tam
nie ma nawet pór roku. Podejmuję decyzję i wślizguję się pod kołdrę obok
Sakury. Małe jednoosobowe łóżko skrzypi pod ciężarem dwóch osób.
Wącham jej kark. Wątły zapach potu. Lekko kładę rękę na jej biodrze.
Sakura wydaje jakiś cichy dźwięk, który nie jest głosem, lecz dalej śpi.
Kawka kracze przejmująco. Podnoszę wzrok, lecz nie dostrzegam ptaka. Nie
widzę nawet nieba.
Podciągam jej podkoszulek, dotykam miękkich piersi. Chwytam palcami
sutek. Jakbym obracał gałką strojenia radia. Mój wzwiedziony członek
naciska od tyłu jej uda. Lecz Sakura nic nie mówi. Jej oddech też jest
równomierny. Na pewno coś jej się śni, myślę. Znów kracze kawka. Znów
wysyła mi wiadomość. Lecz nie potrafię jej odczytać.
Ciało Sakury jest ciepłe, wilgotne od potu, jak moje. Decyduję się ją
poruszyć. Powoli przewracam ku sobie na plecy. Robi duży wydech, lecz
nadal nic nie zapowiada tego, że się obudzi. Przykładam ucho do jej
płaskiego jak blok rysunkowy brzucha i staram się dosłyszeć echa snów w
jego wewnętrznym labiryncie.
Ciągle mam erekcję. Zdaje się, że będzie wieczna. Zdejmuję małe
bawełniane majteczki Sakury. Nie spiesząc się, ściągam je z nóg. Przykładam
dłoń do odsłoniętych włosów łonowych, lekko wsuwam w głąb palec. Jest
tam ciepło i zapraszająco wilgotno. Powoli poruszam palcem. Sakura nadal
się nie budzi. Głęboko uśpiona, znów ciężko oddycha.
Jednocześnie w jakimś dołku wewnątrz mnie coś próbuje się wydostać ze
skorupy. Nie wiadomo, kiedy zyskałem dodatkową parę oczu pozwalającą
zajrzeć do wnętrza siebie. Dlatego mogę to obserwować. Nie wiem jeszcze,
czy to jest coś dobrego, czy nie. Ale tak czy inaczej nie mogę tego czegoś
wepchnąć z powrotem ani powstrzymać. Jest galaretowate, jeszcze nie ma
twarzy. Wkrótce wykluje się ze skorupy, będzie miało oblicze i zrzuci z
siebie galaretowatą powłokę. Wtedy dowiem się, co to naprawdę jest. Lecz
na razie jest jedynie jakby znakiem o nieustalonym kształcie. Wyciąga rękę
niebędącą ręką i próbuje przebić najcieńszą część skorupki. Widzę jego
skurcze porodowe.
Decyduję się.
Nie, nie jest tak. W rzeczywistości o niczym nie decyduję. Przecież nie
mam wyboru. Zdejmuję bokserki, obnażam członek. Obejmuję Sakurę,
otwieram jej uda i wchodzę w nią. Nie jest to trudne. Jest bardzo miękka, a ja
bardzo twardy. Mój członek nie czuje już bólu. W ciągu tych paru dni żołądź
znacznie stwardniała. Sakura ciągle śni. Zatapiam się w jej śnie.
Nagle się budzi. Orientuje się, że jestem w niej.
– Kafka, co ty u licha robisz?
– Wygląda na to, że jestem w tobie – mówię.
– Dlaczego to zrobiłeś? – pyta Sakura straszliwie suchym głosem. –
Przecież ci powiedziałam, że nie wolno.
– Ale nie mogłem nic na to poradzić.
– No dobra, przestań. Szybko to wyjmij.
– Nie mogę wyjąć – mówię. Kręcę głową.
– Słuchaj uważnie, Tamura. Po pierwsze mam chłopaka. Po drugie bez
pozwolenia wszedłeś do mojego snu. Tak nie wolno.
– Wiem.
– Jeszcze nie jest za późno. Rzeczywiście jesteś we mnie, ale jeszcze się
nie ruszasz i nie miałeś wytrysku. To tam tylko spokojnie siedzi. Jakby nad
czymś myślało, prawda?
Kiwam głową.
– Wyjmij – mówi ostrzegawczo. – I zapomnijmy o tym. Ja zapomnę i ty
też zapomnij. Jestem twoją starszą siostrą, a ty moim młodszym bratem.
Choć nie łączą nas więzy krwi, jesteśmy zdecydowanie rodzeństwem.
Rozumiesz, prawda? Łączą nas więzy rodzinne. Nie powinieneś tego robić.
– Już za późno – mówię.
– Dlaczego.
– Bo tak postanowiłem – mówię.
– Bo tak postanowiłeś – mówi chłopiec zwany Kawką.
Nie chcesz być więcej na łasce różnych rzeczy. Nie chcesz, żeby ci
mieszały w głowie. Zabiłeś już ojca. Zgwałciłeś matkę. A teraz wszedłeś
w siostrę. Jeżeli jest jakaś klątwa, chętnie ją przyjmiesz. Zamierzasz
wykonać cały program. Chcesz jak najszybciej zrzucić z barków ten
ciężar. Żyć w pełni jako ty, a nie uwikłany w knowania kogoś innego.
Tego pragniesz.
Sakura kryje twarz w dłoniach i popłakuje. Żal ci jej. Lecz teraz już
nie możesz stamtąd wyjść. Twój członek rośnie w niej, twardnieje.
Zupełnie jakby zapuszczał korzenie.
– Rozumiem. Już nic więcej nie powiem – mówi ona. – Ale chcę,
żebyś jedno zapamiętał. Ty mnie gwałcisz. Lubię cię, ale tego nie
chciałam. Może już więcej się nie spotkamy. Choćbyśmy bardzo chcieli
się zobaczyć. To ci nie przeszkadza?
Nie odpowiadasz. Wyłączyłeś włącznik myśli. Przytulasz ją do siebie i
zaczynasz poruszać biodrami. Delikatnie i ostrożnie, potem gwałtowniej.
Żeby móc wrócić, starasz się zapamiętać kształt mijanych drzew, lecz
wszystkie wyglądają tak samo i wkrótce toniesz w morzu anonimowości.
Sakura zamyka oczy i poddaje się twoim ruchom. Nic nie mówi. Nie
stawia też oporu. Jej twarz nie ma wyrazu, zwrócona jest w bok. Lecz
czujesz fizyczną rozkosz, jaką ona odczuwa, jak przedłużenie własnego
ciała. Teraz to rozumiesz. Drzewa nakładają się na siebie, tworzą
czerniejącą ścianę i zasłaniają ci pole widzenia. Ptak już nie przekazuje
ci wiadomości. Masz wytrysk.

Mam wytrysk.
Budzę się. Leżę w łóżku, nikogo nie ma. Jest środek nocy. Ciemność jest
bezdenna, zniknęły w niej wszystkie zegary. Wstaję z łóżka, zdejmuję majtki,
spłukuję z nich w zlewie nasienie. Jest białe, ciężkie, lepkie, jak nieślubne
dziecko poronione przez ciemność. Wypijam jedną po drugiej kilka szklanek
wody. Piję i piję, lecz nie mogę ugasić palącego pragnienia. Jestem
straszliwie samotny. W głębokiej ciemności nocy, otoczony lasem, tak
samotny, że większa samotność byłaby chyba niemożliwa. Nie ma tam pór
roku, nie ma światła. Wracam do łóżka, siadam, biorę głęboki oddech.
Spowija mnie ciemność.
To coś w twoim wnętrzu stało się już wyraźnie widoczne. Odpoczywa
tam jak ciemny cień. Skorupki już nigdzie nie widać. Została rozbita i
porzucona. Na rękach masz coś lepkiego. Wygląda to na ludzką krew.
Wyciągasz przed siebie ręce, lecz jest za mało światła, żeby coś dostrzec.
I wewnątrz, i na zewnątrz jest zbyt ciemno.
40

Obok szyldu z napisem Biblioteka im. Kōmury jest tablica, a na niej

informacje: „W poniedziałek biblioteka jest nieczynna, w pozostałe dni
czynna od 11-tej do 17-tej. Wstęp bezpłatny, dla chętnych zwiedzanie z
przewodnikiem we wtorki o 14-tej”. Chłopak przeczytał to panu Nakacie.
– Dziś jest poniedziałek, akurat nieczynne – powiedział. Potem spojrzał
na zegarek. – Ale choćby nawet był inny dzień, już i tak byłoby zamknięte,
więc wychodzi na to samo.
– Paniehoshino.
– No?
– Ta biblioteka wygląda zupełnie inaczej niż ta, w której Nakata był z
Panemhoshino.
– Uhm, tamto była duża biblioteka publiczna, a ta jest prywatna. Zupełnie
inna skala.
– Nakata nie bardzo rozumie, co to jest biblioteka pry watna.
– Po prostu jakiś zamożny człowiek lubiący książki znalazł odpowiednie
miejsce i udostępnił swoją kolekcję. Proszę, niech sobie państwo czytają. Ale
ta biblioteka to duża rzecz. Sądząc po bramie, musi być wspaniała.
– A kto to jest za możny człowiek?
– Chodzi o kogoś bogatego.
– A jaka jest różnica między za możnym a bogatym?
Pan Hoshino przechylił głowę. – Hm, jaka jest różnica? Ja też nie bardzo
wiem. Ale mam wrażenie, że zamożny wydaje się jakby bardziej
wykształcony od bogatego.
– Wykształcony?
– To znaczy, że każdy, kto ma pieniądze, jest bogaty. Nawet ja, nawet ty,
dziadku, jakbyśmy mieli pieniądze, bylibyśmy bogaci. Ale zamożnymi
trudno by nam było zostać. Zostanie zamożnym zajmuje trochę więcej czasu.
– To trudna sprawa.
 – No, trudna sprawa. Tak czy inaczej z nami nie ma nic wspólnego. Nie
mamy perspektyw nawet zostać zwykłymi bogaczami.
– Paniehoshino.
– No?
– W poniedziałek jest nieczynne, ale jeżeli przyjdziemy jutro o jedenastej,
będzie otwarte, prawda?
– Na to wychodzi. Jutro jest wtorek.
– Czy Nakacie też będzie wolno wejść do biblioteki?
– Na tablicy jest napisane, że wstęp wolny, więc i ty, dziadku, możesz
wejść.
– Można wejść, nawet jak się nie umie czytać, tak?
– Uhm. Nie ma sprawy. Przy wejściu nie sprawdzają każdego, czy umie,
czy nie.
– To Nakata chciałby tam wejść.
– Dobra. Przyjedziemy jutro rano i wejdziemy. Hej, dziadku, chciałbym
jeszcze raz się upewnić. To jest to miejsce, tak? W tej bibliotece jest to coś
ważnego, czego szukamy, tak?
Pan Nakata zdjął czapkę i potarł krótko ostrzyżone włosy. – Tak,
powinno być.
– Więc już nie musimy szukać?
– Nie trzeba więcej szukać.
– To całe szczęście! – zawołał chłopak z ulgą. – Zaczynałem się
zastanawiać, czy będziemy szukać do jesieni.

Wrócili do mieszkania pułkownika Sandersa, wyspali się i nazajutrz o

jedenastej ruszyli do Biblioteki im. Kōmury. Była położona o dwadzieścia
minut spacerem, więc postanowili iść piechotą. Rano pan Hoshino pojechał
do agencji niedaleko dworca, żeby zwrócić wynajęty samochód.
Gdy dotarli do biblioteki, brama była szeroko otwarta. Zapowiadał się
duszny dzień. Ktoś polał ziemię wodą, żeby się nie kurzyło. Za bramą
znajdował się zadbany ogród.
– Dziadku – powiedział pan Hoshino przed bramą.
 – Tak, co takiego?
– Co zrobimy po wejściu do biblioteki? Nie chcę, żebyś nagle z czymś
wyskoczył, więc wolę się wcześniej dowiedzieć. Muszę się jakoś nastawić.
Pan Nakata zamyślił się. – Nakata nie wie, co zrobi po wejściu. Ale
ponieważ to jest biblioteka, możemy najpierw trochę poczytać książki.
Nakata wybierze sobie jakąś książkę ze zdjęciami czy ilustracjami, więc
niech Panhoshino też sobie coś weźmie i poczyta.
– Dobra. Ponieważ to biblioteka, najpierw trochę poczytamy. To się
trzyma kupy.
– Nakata zamierza się potem po troszeczku zastanowić, co robić dalej.
– Dobra. O tym, co będzie dalej, potem się po troszeczku zastanowimy.
To też zdrowe podejście – powiedział chłopak.
Przeszli przez zadbany piękny ogród i weszli do budynku przez
staroświecki przedsionek. Zaraz za drzwiami znajdował się kontuar, siedział
za nim przystojny szczupły chłopak. Biała koszula. Nieduże okulary.
Delikatna długa grzywka opadająca na czoło. Ktoś taki mógłby się pojawić w
filmie François Truffaut, pomyślał pan Hoshino. Chłopak za kontuarem
uśmiechnął się na ich widok.
– Czołem – powiedział wesoło pan Hoshino.
– Dzień dobry – odparł tamten. – Zapraszamy.
– Hm, chcielibyśmy poczytać książki.
– Oczywiście – skinął głową pan Ōshima. – Proszę czytać, ile sobie
panowie życzą. Ta biblioteka jest dostępna dla wszystkich. Jest swobodny
dostęp do księgozbioru, proszę sobie coś wybrać. Można też skorzystać z
katalogu w komputerze. Jeżeli będą panowie mieli jakieś pytania, proszę się
nie krępować. Z przyjemnością pomogę.
– Dziękujemy.
– Czy interesuje panów szczególnie jakaś dziedzina albo szukają panowie
określonej pozycji?
Pan Hoshino potrząsnął głową. – Nie, w tej chwili nie. A właściwie nie
tyle interesują nas książki, co ta biblioteka. Przechodziliśmy tędy
przypadkiem, zaciekawiła nas, więc postanowiliśmy wstąpić. Wspaniały
budynek.
 Pan Ōshima uśmiechnął się leciutko z wdziękiem i ujął pięknie
zatemperowany ołówek. – Jest wiele takich osób.
– To całe szczęście – powiedział pan Hoshino.
– Jeżeli mają panowie czas, o drugiej jest krótkie zwiedzanie biblioteki.
Zawsze odbywa się we wtorek po południu, pod warunkiem, że są chętni.
Dyrektor biblioteki oprowadza i wyjaśnia między innymi historię jej
powstania. Dziś akurat jest wtorek.
– To może być bardzo ciekawe. No jak, panie Nakata, piszemy się na
zwiedzanie?
Podczas gdy pan Hoshino rozmawiał z panem Ōshimą siedzącym za
kontuarem, pan Nakata rozglądał się nieobecnym wzrokiem dookoła,
ściskając w ręku czapkę, lecz na dźwięk swego nazwiska, oprzytomniał.
– Tak, co takiego?
– O drugiej podobno jest zwiedzanie biblioteki. No to jak, chce pan
zwiedzić?
– Tak, Paniehoshino, Nakata bardzo dziękuje. Chciałby zwiedzić.
Pan Ōshima z wielkim zainteresowaniem przyglądał się tej rozmowie. Co
może łączyć pana Nakatę z panem Hoshino? Nie wyglądają na krewnych.
Bardzo dziwny zestaw z punktu widzenia wieku i wyglądu. Nie mają chyba
ze sobą nic wspólnego. Do tego ten starszy mężczyzna, pan Nakata, ma
trochę zwariowany sposób mówienia. Coś z nim jest nie tak. Ale nie robi to
złego wrażenia.
– Czy przyjechali panowie z daleka? – zapytał pan Ōshima.
– Uhm, przyjechaliśmy z Nagoyi – odpowiedział pospiesznie chłopak,
zanim pan Nakata zdążył się odezwać. Gdyby pan Nakata powiedział:
„Przyjechaliśmy z dzielnicy Nakano”, zrobiłoby się trochę zawracania głowy.
W wiadomościach telewizyjnych podali już, że ów staruszek jest zamieszany
w morderstwo w dzielnicy Nakano. Na szczęście, o ile wiedział, nie
pokazywali jeszcze zdjęcia pana Nakaty.
– To z dość daleka – powiedział pan Ōshima.
– Tak. Przyjechaliśmy przez most. Bardzo duży wspaniały most –
oznajmił pan Nakata.
– Tak, to bardzo duży most. Ja jeszcze nigdy go nie przejechałem –
odparł pan Ōshima.
 – Nakata nigdy przedtem nie widział takiego dużego mostu.
– Budowa tego mostu zajęła niezwykle dużo czasu i kosztowała
niezwykle dużo pieniędzy. W gazecie pisali, że Dyrekcja Dróg i Mostów,
która zarządza mostem i autostradą, ma około stu miliardów jenów deficytu
rocznie. Pokrywa go w większości z naszych podatków.
– Nakata nie bardzo wie, ile to jest sto miliardów jenów.
– Szczerze mówiąc, ja też nie wiem – powiedział pan Ōshima. –
Wszystko przestaje się wydawać rzeczywiste, jak przekroczy pewną liczbę.
Inaczej mówiąc, to dużo pieniędzy.
– No to bardzo panu dziękujemy – wtrącił się z boku pan Hoshino. Nie
wiedział, z czym może wyskoczyć pan Nakata, gdyby mu pozwolił dalej
rozmawiać. – Więc na zwiedzanie mamy być na drugą, tak? – zapytał.
– Tak. Proszę przyjść o drugiej. Pani dyrektor będzie oprowadzała.
– To do tego czasu będziemy tam czytać – powiedział pan Hoshino.
Obracając w palcach ołówek, pan Ōshima odprowadzał ich przez chwilę
wzrokiem. Potem wrócił do rozpoczętej wcześniej pracy.

Obaj wybrali sobie odpowiednie książki. Pan Hoshino zdecydował się na

Beethovena i jego epokę, a pan Nakata wziął kilka albumów fotograficznych
na temat mebli i ułożył je na biurku. Potem jak ostrożny pies dokładnie
obejrzał cały pokój, dotknął tego i owego, obwąchał, uważnie przyjrzał się
kilku miejscom. Nie było innych czytelników – pojawili się dopiero po
dwunastej – toteż nikt nie zauważył poczynań pana Nakaty.
– Hej, dziadku – powiedział cicho pan Hoshino.
– Tak, co takiego?
– Hm, mam do ciebie prośbę, wiem, że trochę znienacka; czy mógłbyś w
miarę możliwości nie mówić nikomu, że przyjechałeś z dzielnicy Nakano?
– A dlaczegóż to?
– Jak zacznę ci tłumaczyć, to będzie długa historia, ale krótko mówiąc, ja
uważam, że tak będzie lepiej. Bo jak inni się dowiedzą, że jesteś z dzielnicy
Nakano, to może im to sprawić kłopot.
– Dobrze – pan Nakata zdecydowanie przytaknął. – Niedobrze jest
sprawiać kłopot. Tak jak pan mówi, Nakata nie będzie wspominał o tym, że
przyjechał z dzielnicy Nakano.
– Gdybyś mógł nie mówić, byłoby świetnie. Nawiasem mówiąc,
znalazłeś to coś ważnego, czego szukałeś?
– Nie, Paniehoshino. Nakata jeszcze niczego nie znalazł.
– Ale to jest na pewno tutaj?
Pan Nakata przytaknął. – Tak. Nakata wczoraj przed spaniem długo
rozmawiał z Kamieniem. Myśli, że to na pewno tutaj.
– To całe szczęście.
Pan Hoshino kiwnął głową i wrócił do biografii Beethovena. Beethoven
był dumny, absolutnie wierzył w swój talent, nigdy nie przypochlebiał się
arystokracji. Uważał, że sztuka, wyrażenie uczuć za jej pośrednictwem jest
najbardziej godną uwielbienia rzeczą na świecie, zasługującą na najwyższy
szacunek, i zarówno władza, jak i bogactwo powinny jej służyć. Kiedy
Haydn mieszkał u arystokratycznej rodziny (przez większość czasu u takiej
mieszkał), musiał jadać ze służbą. W czasach Haydna muzyków zaliczano do
klasy pracujących zarobkowo (otwarty i poczciwy Haydn wolał posiłki ze
służbą od sztywnych posiłków z arystokracją).
Beethoven zawsze czuł się takim traktowaniem obrażony wpadał w pasję,
rzucał różnymi rzeczami o ścianę i domagał się traktowania na równi z
arystokracją. Beethoven był niecierpliwy (miał nieomal choleryczny
temperament), jak się raz wściekł, lepiej było się do niego nie zbliżać. Miał
radykalne poglądy polityczne i wcale ich nie ukrywał. Kiedy ogłuchł, te
cechy jego charakteru się pogłębiły. Im był starszy, tym bardziej żywiołowo
rosła jego muzyka, a jednocześnie skupiała się w duszy. Tylko Beethoven był
w stanie jednocześnie osiągnąć te dwa sprzeczne ze sobą cele. Lecz ten
niezwykły wysiłek stopniowo rujnował mu codzienne życie. Ludzkie ciało i
psychika mają granice wytrzymałości i nie są w stanie znieść takich
gwałtownych obciążeń.
– Bycie wielkim to bardzo ciężka sprawa – powiedział pan Hoshino,
wzdychając z głębokim podziwem i odkładając nieskończoną książkę. W sali
muzycznej w szkole stało popiersie Beethovena z brązu i dobrze pamiętał
jego nachmurzony wyraz twarzy, lecz nie wiedział, że życie tego człowieka
było aż tak najeżone przeciwnościami. Nie ma się co dziwić, że wyglądał na
bardzo niezadowolonego, pomyślał chłopak.
Nie powinno się tak mówić, ale nie mam szans zostać kimś wielkim,
pomyślał chłopak. Potem spojrzał na pana Nakatę. Pogrążony w albumie ze
zdjęciami mebli w stylu ludowym, poruszał rękami, jakby posługiwał się
dłutem i niewielkim heblem. Na widok mebli jego ciało samo wróciło do
dawnych przyzwyczajeń.
On może i ma szanse zostać kimś wielkim. Zwykłemu człowiekowi by
się to nie udało. To duża rzecz, pomyślał chłopak.
Po dwunastej pojawili się inni czytelnicy (dwie kobiety w średnim
wieku), więc wyszli na dwór trochę odetchnąć. Chłopak miał ze sobą chleb
na drugie śniadanie. Pan Nakata jak zwykle przyniósł w torbie termos z
herbatą. Pan Hoshino zapytał pana Ōshimę, czy mogą gdzieś zjeść.
– Oczywiście – odparł tamten. – Tam jest weranda. Mogą sobie panowie
spokojnie zjeść, patrząc na ogród. Jeżeli będą panowie mieli ochotę, proszę
się potem napić kawy. Tutaj jest zaparzona, proszę się nie krępować.
– Dziękujemy – skinął głową pan Hoshino. – Tu panuje bardzo rodzinna
atmosfera.
Pan Ōshima uśmiechnął się, odgarniając grzywkę. – Tak, myślę, że
różnimy się trochę od innych bibliotek. Rzeczywiście może można nas
nazwać rodzinnymi. Pragniemy stworzyć przytulną przestrzeń, gdzie można
spokojnie czytać książki.
Bardzo sympatyczny. Inteligentny, schludny, dobrze wychowany. I
bardzo życzliwy. Możliwe, że jest gejem, pomyślał pan Hoshino. Lecz pan
Hoshino nie miał uprzedzeń w stosunku do gejów. Ludzie mają różne gusty.
Niektórzy rozmawiają z kamieniami. To przecież nic dziwnego, że są
mężczyźni chcący sypiać z innymi mężczyznami.
Po drugim śniadaniu pan Hoshino wstał, przeciągnął się, podszedł do
kontuaru i napił się kawy. Pan Nakata, który nie mógł pić kawy, popijał na
werandzie herbatę z termosu, przyglądając się ptaszkom w ogrodzie.
– Czy znaleźli panowie jakieś interesujące książki? – zapytał pan Ōshima.
– Tak. Czytałem biografię Beethovena. Bardzo ciekawa książka. Czytanie
o życiu Beethovena daje człowiekowi dużo do myślenia.
Pan Ōshima skinął głową. – Tak. Delikatnie mówiąc, miał dość ciężkie
życie.
– Uhm, bardzo ciężkie życie. Ale ja myślę, że to w większości jego wina.
Zawsze upierał się przy swoim. Zajmował się wyłącznie sobą, obchodziły go
tylko własna osoba i własna muzyka. Był gotów wszystko dla niej poświęcić.
Na pewno nie dało się z nim wytrzymać. Sam miałbym pewnie ochotę
powiedzieć: „Hej, Ludwig, daj spokój!”. Nic dziwnego, że jego bratanek
zwariował. Ale muzyka jest genialna. Trafia prosto do serca. To przedziwne.
– Ma pan rację – zgodził się pan Ōshima.
– Ale dlaczego musiał wieść takie trudne życie? Zdaje mi się, że mógł
żyć trochę normalniej, jak inni ludzie.
Pan Ōshima obrócił w palcach ołówek. – Hm, tak, ale w czasach
Beethovena poważnie traktowano potrzebę wyrażenia własnego ego. We
wcześniejszej epoce, to znaczy w epoce monarchii absolutnej, takie
zachowanie byłoby uważane za nieodpowiednie, za dewiację społeczną, i
byłoby surowo tłumione. Ale takie hamulce zostały całkowicie usunięte na
początku dziewiętnastego wieku, kiedy burżuazja doszła do władzy w
społeczeństwie. W dużym stopniu ego zostało wyzwolone. Wolność i
emancypacja ego oznaczały to samo. Fala tych zmian dotarła najpierw do
sztuki, a szczególnie do muzyki. Ludzie, którzy nadeszli po Beethovenie:
Berlioz, Wagner, Liszt, Schumann… wszyscy prowadzili ekscentryczne,
burzliwe życia. Wtedy uważano taką ekscentryczność za pewnego rodzaju
ideał życiowy. Po prostu. Nazywano to romantyzmem. Rzeczywiście, dla
nich samych takie życie musiało być czasami dość ciężkie – powiedział pan
Ōshima. – Lubi pan muzykę Beethovena?
– Nie słyszałem aż tyle, żebym mógł powiedzieć, czy lubię, czy nie –
odparł szczerze pan Hoshino. – To znaczy, można powiedzieć, że prawie
wcale jej nie słuchałem. Lubię tylko trio Arcyksiążę.
– Ja też lubię ten utwór.
– Mnie się podoba wykonanie „milionowego” tria.
– Mnie się osobiście podoba czeskie trio Suk. Jest bardzo pięknie
wyważone, pachnie wiatrem wiejącym po zielonej łące. Ale słyszałem też
„milionowe” trio. Rubinstein, Heifetz i Feuermann; takie eleganckie
wykonanie zostaje w pamięci.
– Panie… Ōshima – powiedział chłopak, patrząc na tabliczkę z
nazwiskiem na kontuarze. – Dobrze się pan zna na muzyce, no nie?
Pan Ōshima uśmiechnął się. – Nie znam się może dobrze, ale lubię
muzykę i kiedy jestem sam, często jej słucham.
 – W takim razie chciałbym o coś zapytać. Myśli pan, że muzyka ma siłę
mogącą zmienić człowieka? Chodzi o to, że kiedyś usłyszy się jakąś muzykę
i od tego coś się w człowieku tak jakby mocno przestawi?
Pan Ōshima kiwnął głową. – Oczywiście. To się zdarza. Doświadczamy
czegoś i od tego coś się w nas zmienia. To jak reakcja chemiczna. Potem
sprawdzamy swój własny stan i odkrywamy, że wszystkie podziałki
przesunęły się o jedno oczko. Nasz świat się poszerzył. Ja też tego
doświadczyłem. Nie zdarza się to często, ale zdarza. Jak z miłością.
Pan Hoshino nigdy nie doświadczył miłości na taką skalę, ale na wszelki
wypadek kiwnął głową. – Takie rzeczy na pewno są ważne, prawda? To
znaczy w naszym życiu.
– Tak. Ja tak sądzę – odparł pan Ōshima. – Bez tych rzeczy nasze życie
byłoby pewnie jałowe i puste. Berlioz powiedział, że „jeżeli przeżyłeś życie,
nie przeczytawszy Hamleta, to jakbyś je przeżył w głębi kopalni węgla”.
– W głębi kopalni węgla…
– No, to jest radykalny pogląd dziewiętnastowieczny.
– Dzięki za kawę. Dobrze mi się z panem gadało.
Pan Ōshima uśmiechnął się szeroko i sympatycznie.

Do drugiej czytali książki. Pan Nakata nadal z zapałem oglądał albumy o

meblach, pomagając sobie gestami. Prócz dwóch kobiet po południu przyszły
jeszcze trzy osoby. Lecz zwiedzaniem zainteresowani byli tylko oni dwaj.
– Czy to nie szkodzi, że będzie nas tylko dwóch zwiedzających? Przykro
mi, że tylko z powodu nas ktoś będzie sobie robił kłopot – powiedział
chłopak do pana Ōshimy.
– Proszę się tym nie przejmować. Pani dyrektor chętnie oprowadza,
nawet jeśli jest tylko jedna osoba.
O drugiej zeszła po schodach kobieta w średnim wieku o ładnych rysach.
Szła wyprostowana, pełna gracji. Miała na sobie pięknie skrojony
ciemnoniebieski kostium, czarne buty na obcasie. Włosy związała z tyłu, na
odsłoniętej szyi widać było wąski srebrny łańcuszek. Bardzo wyrafinowany,
pozbawiony nadmiernych ozdób, gustowny strój.
– Dzień dobry. Nazywam się Saeki. Jestem dyrektorem tej biblioteki –
powiedziała. Uśmiechnęła się pogodnie. – Co prawda jest nas tu tylko dwoje:
ja i pan Ōshima.
– Hoshino – powiedział chłopak.
– Nakata przyjechał z dzielnicy Nakano – wyjaśnił pan Nakata, ściskając
w dłoniach czapkę.
– Serdecznie witamy przybyszów z daleka – odparła pani Saeki. Hoshino
zesztywniał, ale pani Saeki wcale się nie przejęła. Pan Nakata też oczywiście
wcale się nie przejął.
– Tak. Nakata przyjechał po bardzo dużym moście.
– Macie tu wspaniały budynek – wtrącił się z boku pan Hoshino. Bał się,
że rozmowa o moście nigdy się nie skończy.
– Tak. Został zbudowany na początku okresu Meiji dla pomieszczenia
księgozbioru rodziny Kōmura oraz dla gości. Rodzinę odwiedzało wielu
literatów i artystów, pomieszkiwali tu. Jest to cenne dziedzictwo kulturalne
miasta Takamatsu.
– Lite ratówiar tystów? – zapytał pan Nakata.
Pani Saeki uśmiechnęła się. – Ludzi oddanych pracy twórczej, czyli
zajmujących się kaligrafią, piszących poezje, książki. Niegdyś zamożni
obywatele we wszystkich prowincjach wspomagali takich ludzi. Wówczas
nie można było się utrzymać ze sztuki, nie tak jak dziś. Ród Kōmura zaliczał
się na tych ziemiach do grupy zamożnych obywateli, którzy przez wiele lat
chronili kulturę. Dlatego ta biblioteka powstała i dalej istnieje z myślą o
ocaleniu dziedzictwa historycznego dla przyszłych pokoleń.
– Nakata wie o za możnych ludziach – powiedział pan Nakata. – Zostanie
za możnym zajmuje dużo czasu.
Pani Saeki skinęła głową, ciągle uśmiechnięta. – Tak. Zostanie
zamożnym zajmuje dużo czasu. Nieważne, jak dużo pieniędzy się zgromadzi,
nie można za nie kupić czasu. No to zacznijmy zwiedzanie od pierwszego
piętra.

Po kolei obeszli pokoje na piętrze. Pani Saeki jak zawsze opowiedziała o

literatach, którzy w nich mieszkali, pokazała pozostałe po nich kaligrafie i
utwory. Na biurku w pokoju, którego używała jako swego biura, leżało jej
wieczne pióro. Podczas zwiedzania pan Nakata z wielkim zainteresowaniem
oglądał jedną rzecz po drugiej. Zdawało się, że prawie nie słyszy wyjaśnień.
Przytakiwanie pani Saeki spadło na pana Hoshino. Kiwając głową, cały czas
zerkał niespokojnie na boki, czy pan Nakata nie zaczyna robić czegoś
dziwnego. Pani Saeki zdawała się prawie nie zwracać na niego uwagi.
Metodycznie i z uśmiechem oprowadzała ich po bibliotece. Co za opanowana
osoba, myślał pan Hoshino z podziwem.
Zwiedzanie zajęło dwadzieścia minut. Podziękowali pani Saeki, która
przez cały czas nie przestawała się uśmiechać, lecz patrząc na nią, chłopak
stopniowo coraz mniej ją rozumiał. Patrzy na nas z uśmiechem, lecz nic nie
widzi. To znaczy, patrzy na nas, ale widzi coś innego. Wyjaśniając nam coś,
jednocześnie myśli o czymś innym. Jej grzeczności i uprzejmości nic nie
można zarzucić. Życzliwie i zrozumiale odpowiada na zadane pytania. Lecz
zdaje się, że sercem jest gdzieś indziej. To nie znaczy oczywiście, że robi to z
niechęcią. W pewnym sensie cieszy ją takie właściwe wypełnianie
rzeczywistego obowiązku. Tylko nie wkłada w to serca.
Wrócili do czytelni, usiedli na kanapie i dalej przeglądali swoje książki.
Chłopak przerzucał kartki, a jego myśli błądziły wokół pani Saeki. Ta piękna
kobieta miała w sobie coś tajemniczego, lecz nie potrafił tej tajemniczości
wyrazić słowami. Poddał się i wrócił do lektury.
O trzeciej pan Nakata znienacka wstał. Jak na jego zwykłe zachowanie
była to zadziwiająco zdecydowana akcja. W rękach ściskał czapkę.
– Hej, dziadku, wybierasz się dokądś? – zapytał cicho pan Hoshino. Lecz
pan Nakata nie odpowiedział. Zacisnął usta i szybkim krokiem ruszył do
drzwi. Torbę zostawił na ziemi. Chłopak zamknął książkę, podniósł się. Coś
było nie tak. – Hej! Poczekaj! – powiedział. A kiedy zobaczył, że pan Nakata
na niego nie czeka, ruszył za nim w pośpiechu. Inni czytelnicy podnieśli
głowy i patrzyli na nich.
Nie dochodząc do przedsionka, pan Nakata skręcił w lewo i bez wahania
ruszył po schodach. Na dole był napis „Nieupoważnionym wstęp
wzbroniony”, lecz pan Nakata go zignorował, bo nie umiał go przeczytać.
Znoszone gumowe podeszwy adidasów skrzypiały na schodach.
– Eh… przepraszam pana! – zawołał pan Ōshima do pleców pana
Nakaty, wychylając się nad kontuarem. – Teraz nie można tam wchodzić.
Lecz zdawało się, że jego słowa nie dotarły do pana Nakaty. Pan Hoshino
ruszył schodami za staruszkiem. – Dziadku, tam nie wolno. Tam nie wolno
wchodzić!
Pan Ōshima też wyszedł zza lady i wszedł za nimi po schodach.
Pan Nakata bez wahania podążał korytarzem, wszedł do gabinetu. Drzwi
jak zawsze były otwarte. Pani Saeki siedziała przy biurku tyłem do okna,
czytając książkę. Usłyszawszy kroki, podniosła wzrok na pana Nakatę. Ten
podszedł do biurka, zatrzymał się i spojrzał jej prosto w oczy. Nie odzywał
się, pani Saeki też milczała. Zaraz potem wpadł pan Hoshino, po nim pokazał
się też pan Ōshima.
– Słuchaj, dziadku – powiedział pan Hoshino. Położył mu rękę na
ramieniu. – Tu nie wolno tak sobie wchodzić. Taki jest regulamin. Wracajmy
na dół.
– Nakata ma coś do powiedzenia – oznajmił pan Nakata pani Saeki.
– Co ma pan do powiedzenia? – zapytała pogodnie.
– Coś do powiedzenia o Kamieniu. Chcę coś powiedzieć, coś o kamieniu
otwierającym wejście.
Pani Saeki przez pewien czas w milczeniu przyglądała się panu Nakacie.
Jej oczy wyjątkowo lśniły neutralnym blaskiem. Potem zamrugała kilka razy
i spokojnie zamknęła czytaną książkę. Położyła dłonie jedną przy drugiej na
stole i jeszcze raz spojrzała na pana Nakatę. Wyglądała, jakby nie mogła się
zdecydować, co powinna zrobić. Lekko skinęła głową. Popatrzyła na pana
Hoshino, później na pana Ōshimę.
– Czy moglibyście nas zostawić na chwilę samych? – zapytała pana
Ōshimę. – Porozmawiam tu z tym panem. Zamknijcie, proszę, drzwi.
Pan Ōshima wahał się przez moment, lecz w końcu skinął głową. Potem
lekko ujął pana Hoshino za łokieć, wyszli na korytarz i zamknęli za sobą
drzwi.
– Wszystko będzie w porządku? – zapytał pan Hoshino.
– Pani Saeki wie, co robi – powiedział pan Ōshima, prowadząc go
schodami w dół. – Skoro mówi, że mamy iść, to znaczy, że w porządku. O
nią nie trzeba się martwić. Chodźmy na dół i napijmy się kawy.
– A martwienie się o pana Nakatę to strata czasu. Kompletna strata czasu
– powiedział pan Hoshino, kręcąc głową.
41

Tym razem wchodzę do lasu odpowiednio przygotowany. Kompas, nóż,

butelka z wodą i jedzenie na wszelki wypadek, bawełniane rękawiczki i
znaleziona w składziku narzędzi farba w sprayu oraz niewielki toporek.
Wkładam to do niewielkiego plecaka (także ze składziku). Pryskam na
nieosłoniętą skórę środkiem owadobójczym. Mam na sobie koszulę z długim
rękawem, szyję obwiązałem ręcznikiem, na głowę nałożyłem czapkę od pana
Ōshimy. Jest duszno, niebo gęsto zachmurzone, wygląda na to, że niedługo
zacznie padać. Postanawiam włożyć do plecaka pelerynę przeciwdeszczową.
Stado nawołujących się nawzajem ptaków przecina niebo pokryte nisko
wiszącymi szarymi chmurami.
Jak zwykle łatwo docieram na okrągłą polankę. Sprawdzam na kompasie,
że kieruję się z grubsza na północ i wchodzę głębiej w las. Tym razem robię
żółtą farbą znaczki na mijanych drzewach. Jeżeli będę się nimi kierować,
powinno mi się udać wrócić do punktu wyjścia. Nie muszę się martwić, że
ptaki zjedzą farbę, tak jak zjadły okruszki rozrzucane przez Jasia i Małgosię.
Ponieważ zasadniczo się przygotowałem, nie odczuwam aż tak silnego
strachu jak poprzednio. Oczywiście jestem spięty. Lecz serce bije znacznie
spokojniej. Popycha mnie ciekawość. Chcę wiedzieć, dokąd prowadzi ta
ścieżka. Jeżeli donikąd, chcę się upewnić, że donikąd. Muszę się dowiedzieć.
Uważnie zapamiętując krajobraz wokół, posuwam się metodycznie krok za
krokiem.
Czasami dochodzi skądś jakiś nieznany dźwięk. Huk, jakby coś spadło na
ziemię, skrzypnięcie, jakby podłoga skrzypnęła pod ciężarem. I inne
tajemnicze dźwięki, które trudno mi wyrazić słowami. Nie wiem, co
oznaczają. Nie potrafię sobie nawet wyobrazić. Mam wrażenie, że dobiegają
z bardzo daleka, a jednocześnie są jakby tuż obok. Zdaje się, że odległość się
tutaj skraca i wydłuża. W górze rozlega się trzepot ptasich skrzydeł. Jest
dziwnie donośny, wyolbrzymiony w stosunku do rzeczywistego. Kiedy
słyszę taki dźwięk, zatrzymuję się i wytężam słuch. Wstrzymuję oddech,
czekając, aż coś się zdarzy. Lecz nic się nie dzieje. Ruszam dalej.
 Nie licząc tych niespodziewanych dźwięków, rozlegających się co
pewien czas, wokół panuje cisza. Nie ma wiatru, nie słychać w górze szumu
liści. Do moich uszu dociera jedynie szelest deptanych traw. Kiedy staję na
suchej gałązce, rozchodzi się suchy trzask.
W prawej ręce mam naostrzony osełką toporek. W dłoni bez rękawiczki
czuję chropowatą powierzchnię styliska. Nic na razie nie zapowiada tego,
żeby toporek miał mi się do czegoś przydać, lecz jego ciężar daje mi
poczucie bezpieczeństwa, poczucie, że mnie ochroni. Ochroni przed czym
właściwie? W lesie na Shikoku nie powinno być niedźwiedzi ani wilków.
Może jest trochę jadowitych węży. Po zastanowieniu zaczyna mi się zdawać,
że sam jestem tu chyba najniebezpieczniejszym stworzeniem. Może boję się
po prostu własnego cienia?
A jednak idąc przez las, czuję, że jestem obserwowany. Mam wrażenie,
że jestem słyszany. Coś mi się skądś przygląda. Wstrzymując oddech i kryjąc
się w tle, przygląda się moim poczynaniom. Coś gdzieś daleko nasłuchuje
dźwięków, które wydaję. I domyśla się, dokąd i w jakim celu zmierzam. Lecz
staram się w miarę możliwości o niczym nie myśleć. To prawdopodobnie
złudzenia, a złudzenia mają to do siebie, że im więcej się nad nimi
zastanawia, tym bardziej rosną i nabierają tym wyraźniejszego kształtu. I
wkrótce mogą przestać być złudzeniami.
Chcąc wypełnić ciszę, zaczynam pogwizdywać. Saksofon sopranowy
Johna Coltrane’a, My Favorite Things. Oczywiście moje niepewne gwizdanie
nie potrafi naśladować tej skomplikowanej, wypełnionej gęsto nutami
improwizacji. W pewnym stopniu dobieram tylko dźwięki do tych, które
słyszę w myślach. Ale to lepsze niż nic. Spoglądam na zegarek. Pół do
jedenastej. Teraz pan Ōshima na pewno przygotowuje się do otwarcia
biblioteki. Dziś jest… środa. Wyobrażam sobie, jak spryskuje wodą ścieżki w
ogrodzie, przeciera szmatką stoły, gotuje wodę i parzy kawę. Prace, które
zwykle ja wykonuję. Lecz ja jestem teraz w głębi lasu. I idę coraz dalej w
głąb. Nikt nie wie, że tu jestem. Wiem tylko ja i oni.
Idę dalej ścieżką. Może trudno ją nazwać ścieżką. To pewnie naturalny
korytarz tworzony stopniowo przez strumień. Kiedy w lesie spada dużo
deszczu, bystre strumienie gwałtownie żłobią ziemię, rozmywają trawy,
odsłaniają korzenie drzew. Gdy natrafią na wielką skałę, omijają ją. Przestaje
padać, woda się cofa i zostaje suche koryto w większości porośnięte
paprociami i zielonymi trawami, którymi ludzie mogą chodzić jak drogą.
Jeżeli się nie uważa, można w jednej chwili stracić je z oczu. Tu i tam są
strome podejścia, wspinam się, chwytając się korzeni drzew.
Nie wiadomo, kiedy John Coltrane przestał grać solówkę na saksofonie
sopranowym. Teraz mam w uszach solówkę fortepianową McCoya Tynera.
Lewa ręka rzeźbi monotonny rytm, prawa gromadzi ciemne akordy. Muzyka
zdaje się żywo i szczegółowo opisywać scenę z jakiegoś mitu, gdzie mroczna
przeszłość (kogoś bezimiennego i bez twarzy) jest wyciągana z ciemności jak
jakieś długie, poplątane wnętrzności. Przynajmniej dla mnie tak brzmi.
Cierpliwa powtarzalność tnie rzeczywistość na drobne kawałki i układa je
inaczej. Jest w tym hipnotyczny zapach niebezpieczeństwa. Przypomina las.
Idę przed siebie z puszką farby w lewej ręce i robię niewielkie znaczki na
pniach drzew. Czasami odwracam się za siebie i upewniam, że żółte plamki
są wyraźnie widoczne. W porządku. Znaczki wskazujące drogę powrotną
ciągną się nieregularnie jak boje na morzu. Na wszelki wypadek tu i tam
nacinam też pnie toporkiem. To też rodzaj znaków. Nie wszystkie drzewa
udaje mi się naciąć. Na niektórych mały toporek nie zostawia nawet śladu.
Wybieram więc niezbyt grube, miękko wyglądające pnie i robię na nich
blizny. Drzewa w milczeniu znoszą te ataki.
Czasami jak zwiadowcy pojawiają się wielkie czarne komary. Próbują
uciąć mnie w odsłoniętą skórę w okolicy oczu. W uszach mam bzyczenie ich
skrzydełek. Odganiam je albo zabijam. Kiedy zabijam, czuję pod dłonią, że
to duże owady. Niektóre opiły się już mojej krwi. Potem przychodzi
swędzenie. Ocieram wiszącym na szyi ręcznikiem krew z dłoni.
Żołnierzy maszerujących tym lasem też pewnie męczyły komary, jeżeli
byli tu latem. Ile może właściwie ważyć „pełny rynsztunek”? Starego typu
karabin jak kawał żelaza, dużo nabojów, bagnet, metalowy hełm, kilka
ręcznych granatów, oczywiście jedzenie i picie, saperka do okopywania się,
menażka… pewnie ze dwadzieścia kilo. Tak czy inaczej straszny ciężar.
Zupełnie inne uczucie niż niesienie mojego nylonowego plecaczka.
Wyobraźnia podsuwa mi wizje, że zaraz za tymi chaszczami wpadnę na
takich żołnierzy. Choć zniknęli stąd już ponad sześćdziesiąt lat temu.
Przypominam sobie kampanię rosyjską Napoleona, o której czytałem na
werandzie chaty. Żołnierzy armii francuskiej maszerujących daleko na
Moskwę latem 1812 roku też prawdopodobnie męczyły komary. Ma się
rozumieć męczyły ich nie tylko komary. Musieli walczyć o przetrwanie z
wieloma innymi przeciwnościami. Głód, pragnienie, zła błotnista droga,
choroby zakaźne, niemiłosierne upały, patryzanckie oddziały kozackie
atakujące nieregularne francuskie dostawy, brak lekarstw, nie mówiąc już o
kilku wielkich bitwach z regularną armią rosyjską. Kiedy w końcu wkroczyli
do opuszczonej przez mieszkańców, bezludnej Moskwy, ich liczba zmalała z
początkowych pięciuset tysięcy do stu tysięcy.
Zatrzymuję się i zwilżam usta wodą z butelki. Zegarek wskazuje
dokładnie jedenastą. Czas otwarcia biblioteki. Wyobrażam sobie, jak pan
Ōshima otwiera bramę, siada za kontuarem. Na biurku na pewno jak zawsze
leży zatemperowany ołówek. Czasami go podnosi i obraca w palcach. Lekko
naciska zakończonym gumką końcem skroń. Ta scena strasznie realnie staje
mi przed oczami. Lecz to miejsce jest potwornie daleko.
Pan Ōshima mówi: „Nie mam miesiączki. Moja łechtaczka jest erogenna,
ale piersi nie bardzo. Podczas seksu używam nie pochwy, a odbytnicy”.
Przypominam sobie, jak pan Ōshima spał w chacie odwrócony twarzą do
ściany. I obecność, jaka po nim/niej została. Spałem w tym samym łóżku
spowity tą obecnością. Nie będę się dalej nad tym zastanawiał.
Zamiast tego zastanawiam się nad wojną. Nad wojną napoleońską, nad
wojną, w której musieli walczyć japońscy żołnierze. Czuję w dłoni
namacalny ciężar toporka. Razi mnie w oczy biały blask świeżo naostrzonego
ostrza. Odruchowo odwracam wzrok. Dlaczego ludzie walczą? Dlaczego
setki tysięcy, miliony ludzi muszą się łączyć w grupy i nawzajem zabijać?
Czy taka walka wywoływana jest gniewem, czy strachem? A może gniew i
strach to tylko dwa oddzielne aspekty tej samej duszy?
Robię znaczek toporkiem na pniu. Drzewo wydaje niedosłyszalny jęk,
toczy niewidzialną krew. Idę dalej. John Coltrane znów ujmuje saksofon
sopranowy. Powtarzalność sieka na kawałki rzeczywistość i składa w inną
całość.
Moje myśli nie wiadomo kiedy wkroczyły na terytorium snów. Cicho
powracają. Obejmuję Sakurę. Trzymam ją w ramionach, jestem w niej.
Nie chcę już być więcej na łasce różnych rzeczy. Nie chcę, żeby mi
mieszały w głowie. Zabiłem już ojca. Zgwałciłem matkę. A teraz wszedłem
w siostrę. Jeżeli jest jakaś klątwa, chętnie ją przyjmę. Zamierzam wykonać
cały program. Chcę jak najszybciej zrzucić z barków ten ciężar. Chcę żyć w
pełni jako ja, a nie uwikłany w knowania kogoś innego. Tego pragnę. I mam
wytrysk w jej ciele.
– Nie powinieneś był tego robić, nawet we śnie – zwraca się do mnie
chłopiec zwany Kawką. Jest zaraz za mną. Idzie ze mną przez las. – Bardzo
się starałem powstrzymać cię wtedy. Myślę, że o tym wiedziałeś. Pewnie
słyszałeś mój głos. Ale nie posłuchałeś mnie. Parłeś dalej.
Nie odpowiadam, nawet się nie odwracam, w milczeniu idę przed siebie.
– Myślałeś, że w ten sposób uda ci się przełamać klątwę, którą na ciebie
rzucono. Tak było, prawda? Ale czy rzeczywiście tak się stało? – pyta
chłopiec zwany Kawką.

Ale czy rzeczywiście tak się stało? Zabiłeś ojca, zgwałciłeś matkę,
zgwałciłeś siostrę. Zrealizowałeś całą przepowiednię. Miałeś zamiar
położyć kres klątwie, którą rzucił na ciebie ojciec. Ale w rzeczywistości
nic się nie skończyło. Nic nie zostało przełamane. Ta klątwa jest
wypalona w twojej duszy jeszcze żywszą barwą. Pewnie o tym wiesz.
Twoje geny są jej ciągle pełne. Staje się powietrzem, które wydychasz,
wsiada na skrzydła wiatrów nadlatujących ze wszystkich stron, a one
rozsypują ją po całym świecie. Masz w sobie niezmiennie ciemny chaos.
Prawda? Strach, gniew, niepokój wcale nie zniknęły. Są w tobie, uparcie
torturują twoje serce.

– Słuchaj, nie ma wojny, która skończyłaby inne wojny – mówi chłopiec

zwany Kawką. – Jedna wojna wyrasta z drugiej. Chłepcze krew rozlaną
przemocą, żywi się ciałem zranionym przemocą i rośnie. Walka jest pewnego
rodzaju kompletnym, samowystarczalnym stworzeniem. Musisz to wiedzieć.
– Siostro – mówię.
Nie powinienem był gwałcić Sakury, nawet we śnie.
– Co mam zrobić? – pytam z wzrokiem wlepionym w ziemię przed sobą.
– Hm, prawdopodobnie musisz przełamać strach i gniew, jakie w sobie
nosisz – mówi chłopiec zwany Kawką. – Wpuścić do wnętrza jasne światło,
rozmrozić zmarznięte części swego serca. Na tym polega bycie twardym.
Dopiero dzięki temu staniesz się najtwardszym piętnastolatkiem na świecie.
Rozumiesz, o co mi chodzi, prawda? Jeszcze nie jest za późno. Jeszcze
naprawdę możesz siebie odzyskać. Rusz głową, zastanów się. Zastanów się,
co masz zrobić. Nie jesteś głupi. Umiesz myśleć.
 – Czy ja naprawdę zabiłem ojca? – pytam.
Nie ma odpowiedzi. Odwracam się za siebie. Nie ma już chłopca
zwanego Kawką. Moje pytanie znika wessane w ciszę.
Samotny w głębi lasu czuję się strasznie pusty. Mam wrażenie, że
zostałem jednym z „pustych ludzi”, o jakich mówił kiedyś pan Ōshima. Jest
we mnie wielka próżnia. Nawet w tej chwili ta próżnia po trochu się
powiększa, stopniowo pochłania resztkę treści, która jeszcze we mnie
pozostała. Słyszę ten dźwięk. Coraz mniej wiem, kim jestem. Czuję się
naprawdę zagubiony. Nie widzę kierunku, nie widzę ziemi ani nieba. Myślę o
pani Saeki, o Sakurze, o panu Ōshimie. Lecz jestem od nich oddalony o wiele
lat świetlnych. Choćbym wyciągał rękę, nie uda mi się ich dosięgnąć, tak
jakbym patrzył przez odwróconą lunetę. Jestem samotny, jestem w
mrocznym labiryncie. Pan Ōshima powiedział, że mam słuchać wiatru.
Wytężam słuch. Lecz nie wieje żaden wiatr. Zniknął nawet gdzieś chłopiec
zwany Kawką.
Rusz głową, zastanów się. Zastanów się, co masz zrobić.
Lecz nie mogę się już nad niczym zastanowić. Bez względu na to, nad
czym się zastanawiam, dochodzę tylko do końca kolejnej ślepej uliczki w
labiryncie. Co właściwie stanowi moją treść? Czy to ma się przeciwstawić
próżni?
Poważnie się zastanawiam, jakby to było dobrze, gdybym mógł teraz
tutaj siebie zlikwidować. Otoczony grubą ścianą drzew, na tej drodze
niebędącej drogą przestałbym oddychać, moja świadomość zostałaby cicho
pogrzebana w ciemności, wypłynęłaby do ostatniej kropli ciemna krew
zawierająca przemoc, wszystkie geny zgniłyby wśród traw. Czy w ten sposób
nie zakończyłaby się moja walka? Tak myślę. Inaczej wiecznie będę
człowiekiem, który zabił ojca, splugawił matkę, splugawił siostrę i niszczy
cały świat. Zamykam oczy i wpatruję się w środek samego siebie.
Wypełniająca go ciemność jest strasznie nieregularna, chropowata. Kiedy
ciemne chmury się rozsuwają, liście derenia lśnią w świetle księżyca jak
tysiąc ostrzy.
Doznaję uczucia, że coś głęboko pod skórą się przestawia. W głowie
słyszę brzdęk. Otwieram oczy, biorę głęboki oddech. Odrzucam puszkę farby
w sprayu, rzucam toporek, rzucam kompas. Wszystko wydaje dźwięki,
padając na ziemię. Te dźwięki dochodzą z bardzo daleka. Jest mi o wiele lżej.
Zdejmuję plecak i też go odrzucam. Mój zmysł dotyku jest daleko bardziej
wyczulony niż przedtem. Powietrze staje się bardziej przezroczyste.
Obecność lasu jest intensywniejsza. W uszach ciągle mam Johna Coltrane’a
grającego swoje labiryntowe solo. Nie ma końca.
Zmieniam zdanie, wyjmuję z plecaka nóż myśliwski i wkładam do
kieszeni. To ostry nóż wzięty z gabinetu ojca. Jeżeli zajdzie potrzeba, mogę
sobie nim podciąć żyły i wylać całą swoją krew na ziemię. Tym sposobem
zniszczę mechanizm.
Zmierzam ku sercu lasu. Jestem pustym człowiekiem. Jestem próżnią
pochłaniającą prawdziwą treść. Dlatego niczego nie muszę się już bać.
Niczego.
Zmierzam ku sercu lasu.
42

Kiedy zostali sami, pani Saeki wskazała panu Nakacie krzesło. Po krótkim
namyśle usiadł. Przez pewien czas nie odzywali się i patrzyli na siebie
przedzieleni stołem. Pan Nakata złączył kolana, położył na nich czapkę i jak
zwykle potarł krótko ostrzyżone włosy. Pani Saeki położyła dłonie na biurku
i w milczeniu przyglądała się panu Nakacie.
– Jeżeli się nie mylę, czekałam na pana przybycie – powiedziała.
– Tak. Nakata też myśli, że tak było. Lecz zajęło to dużo czasu. Czy nie
za długo musiała pani czekać? Nakata spieszył się, jak umiał, szybciej nie
mógł przyjść.
Pani Saeki potrząsnęła głową. – Nie, nie szkodzi. Gdyby przybył pan
wcześniej albo później, sądzę, że byłabym jeszcze bardziej zagubiona. Dla
mnie teraz jest najodpowiedniejsza chwila.
– Panhoshino bardzo życzliwie pomógł. Gdyby nie on, samemu Nakacie
zabrałoby to o wiele dłużej. Bo przecież Nakata nie umie czytać.
– Pan Hoshino to pański przyjaciel, prawda?
– Tak – kiwnął głową pan Nakata. – Być może tak jest. Ale szczerze
mówiąc, Nakata nie bardzo się zna na tych sprawach. Nie licząc Kotów,
Nakata nigdy w życiu nie miał przyjaciela.
– Ja też od bardzo dawna nie mam przyjaciół – powiedziała pani Saeki. –
Oczywiście, nie licząc wspomnień.
– Panisaeki.
– Słucham.
– Prawdę mówiąc, Nakata nie ma ani jednego wspomnienia. A to dlatego,
że Nakata jest głupi. Co to są wspomnienia?
Pani Saeki spojrzała na swoje dłonie na biurku, a potem na pana Nakatę.
– Wspomnienia ogrzewają człowieka od środka. Ale jednocześnie siekają go
gwałtownie na kawałki.
Pan Nakata potrząsnął głową. – Trudna sprawa. Nakata nadal nie bardzo
rozumie, co to są wspomnienia. Rozumie tylko teraźniejszość.
– Ze mną jest najwyraźniej na odwrót – powiedziała pani Saeki.
W pokoju zapanowało głębokie milczenie. Przerwał je pan Nakata.
Odchrząknął lekko.
– Panisaeki.
– Słucham.
– Panisaeki wie o Kamieniu otwierającym wejście, prawda?
– Tak. Wiem – odpowiedziała. Jej palce dotknęły leżącego na biurku
pióra Mont Blanc. – Bardzo dawno temu w pewnym miejscu się z nim
spotkałam. Może lepiej było o tym nie wiedzieć. Ale wybór nie należał do
mnie.
– Kilka dni temu Nakata znowu go otworzył. Po południu, kiedy biły
Pioruny. W miasto uderzyło wiele Piorunów. Panhoshino pomógł. Nakata
sam nie dałby rady. Czy Panisaeki wie, którego dnia biły Pioruny?
Pani Seaki skinęła głową. – Pamiętam.
– Nakata go otworzył, ponieważ musiał otworzyć.
– Wiem. Żeby przywrócić różnym rzeczom ich właściwy kształt.
Pan Nakata przytaknął. – Tak jest.
– Ma pan do tego kwalifikacje.
– Nakata nie bardzo rozumie, co to są kwalifikacje. Ale, proszę pani, tak
czy inaczej, nie było wyboru. Prawdę mówiąc, Nakata zabił kogoś w
dzielnicy Nakano. Nakata nie chciał nikogo zabić. Lecz na polecenie
Panajohnniegowalkera zabił w imieniu jego piętnastoletniego syna, który
powinien był tam być. Nakata musiał to wziąć na siebie.
Pani Saeki zamknęła oczy, potem otworzyła je i spojrzała na pana
Nakatę. – Czy takie różne rzeczy zdarzyły się dlatego, że ja w dalekiej
przeszłości otworzyłam kiedyś kamień otwierający wejście? Czy skutki tego
jeszcze się ciągną, i tu, i tam wywołują zniekształcenia?
Pan Nakata potrząsnął głową. – Panisaeki.
– Tak.
– Tego Nakata nie wie. Zadanie Nakaty polega na tym, żeby w
teraźniejszości, która tu teraz jest, przywrócić rzeczom właściwy kształt. Po
to Nakata opuścił dzielnicę Nakano, przebył wielki most i przyjechał aż na
Shikoku. I Panisaeki pewnie wie, że sama nie może tu dłużej zostać.
Pani Saeki uśmiecha się. – To dobrze – mówi. – Ja tego od dawna pragnę,
proszę pana. Pragnęłam tego w przeszłości, pragnę obecnie. Lecz choć
pragnęłam, nie było mi to dane. Musiałam spokojnie czekać, aż nadejdzie ten
czas, czyli teraz. W wielu wypadkach było to trudno znieść. Lecz cierpienie
stanowiło rodzaj obowiązku, który musiałam spełnić.
– Panisaeki, Nakata ma tylko połowę cienia. Tak samo jak pani.
– Tak.
– Nakata stracił drugą połowę w czasie tamtej wojny. Nakata nie bardzo
wie, dlaczego tak się stało i dlaczego musiało przytrafić się Nakacie. Ale tak
czy inaczej minęło od tamtej pory dużo czasu. Oboje musimy niedługo stąd
odejść.
– Wiem.
– Nakata miał długie życie. Ale jak wcześniej powiedział, nie ma
wspomnień. Dlatego Nakata nie bardzo rozumie to uczucie „cierpienia”, o
którym Panisaeki mówiła. Lecz Nakacie się zdaje, że choć te wspomnienia
wywoływały cierpienie, Panisaeki pewnie nie chciała się ich pozbyć?
– Nie. Ma pan rację. Choćby posiadanie ich wywoływało cierpienie, póki
żyję, nie chcę się ich pozbyć. To jedyny dowód, jedyne, co nadaje znaczenie
mojemu życiu.
Pan Nakata w milczeniu skinął głową.
– Przez to, że niepotrzebnie za długo żyłam, zniszczyłam wielu ludzi i
wiele rzeczy – ciągnęła pani Saeki. – Nawiązałam seksualne stosunki z tym
piętnastolatkiem, o którym pan mówił. Bardzo niedawno. W tamtym pokoju
znów stałam się piętnastolatką i obcowałam z nim. Musiałam to zrobić, bez
względu na to, czy to było właściwe, czy nie. Ale być może przez to coś
innego zostało zniszczone. Tego jednego żałuję.
– Nakata nie bardzo rozumie pożądanie seksualne. Tak samo jak nie ma
wspomnień, nie odczuwa też pożądania seksualnego. Dlatego nie rozumie
różnicy między właściwym a niewłaściwym pożądaniem. Ale co się stało, to
się nie odstanie. Czy coś było właściwe czy nie, Nakata przyjmuje to, co się
stało, i przez to jest teraz takim Nakatą. W takim położeniu.
– Proszę pana.
– Tak. Co takiego?
 – Mam do pana prośbę.
Podnosła z podłogi torebkę, wyjęła z niej mały kluczyk. Otworzyła nim
szufladę biurka. Z niej wyciągnęła kilka grubych teczek i położyła na biurku.
– Od powrotu do tego miasta ciągle siedziałam przy biurku i to pisałam.
Zapisywałam swoje życie. Urodziłam się tu bardzo niedaleko, głęboko
kochałam chłopca, który mieszkał w tym domu. Tak głęboko, że głębiej nie
można było kochać. On też mnie tak samo kochał. Żyliśmy w idealnym
zaklętym kręgu. Wszystko było w nim kompletne. Ale oczywiście takie
rzeczy nie trwają wiecznie. Dorośliśmy, czasy się zmieniały. Krąg popękał tu
i tam, do raju dostały się różne rzeczy z zewnątrz, a to, co było w środku,
próbowało wyjść. To naturalne. Lecz mnie wtedy wcale nie wydawało się
naturalne. Dlatego otworzyłam kamień, chcąc zatrzymać tę inwazję z
zewnątrz i odpływ ze środka. Nie pamiętam już dokładnie, jak mi się to
udało. Żeby nie stracić tego chłopaka, zdecydowałam, że muszę za wszelką
cenę otworzyć kamień, żeby nie pozwolić rzeczom z zewnątrz zniszczyć
naszego świata. Nie rozumiałam wtedy, co to oznacza. No i ma się rozumieć,
spotkała mnie za to kara.
Przerwała, podniosła pióro i zamknęła oczy. – Dla mnie życie skończyło
się, kiedy miałam dwadzieścia lat. Reszta to były jedynie niekończące się
reminiscencje. Jakby mroczny, pełen zakrętów, prowadzący donikąd długi
korytarz. Lecz musiałam je przeżyć. Przyjmowałam każdy pusty dzień i
pustym go żegnałam. Ciągnęły się dni, a ja zrobiłam wiele niesłusznych
rzeczy. Nie, szczerze mówiąc, mam wrażenie, że zrobiłam wyłącznie
niesłuszne rzeczy. Przez pewien czas żyłam zamknięta wewnątrz. Jakbym
żyła na dnie głębokiej studni. Przeklęłam, znienawidziłam wszystko na
zewnątrz. W pewnym momencie wyszłam z niej i udawałam, że żyję.
Wszystko przyjmowałam, szłam przez życie, nic nie czując. Spałam też z
wieloma mężczyznami. Przez pewien czas byłam nawet czymś w rodzaju
mężatki. I… ale to wszystko nie miało znaczenia. Wszystko minęło w
mgnieniu oka, nic nie zostało poza bliznami po kilku rzeczach, którymi
gardziłam i które zmarnowałam.
Położyła dłonie na teczkach leżących na biurku.
– Wszystkie wydarzenia dokładnie tu opisałam. Zrobiłam to, żeby siebie
samą uporządkować. Chciałam się jeszcze raz całkowicie upewnić, kim
jestem, jakie życie przeżyłam. Oczywiście nie mogę do nikogo prócz siebie
mieć pretensji, lecz pisanie przypominało wypruwanie sobie żył. Jednak i to
zajęcie wreszcie zakończyłam. Napisałam wszystko do końca. Już tego nie
potrzebuję. Nie chcę też, żeby ktoś przeczytał. Inaczej coś znowu mogłoby
zostać zniszczone. Dlatego chciałabym, żeby pan to gdzieś doszczętnie spalił.
Żeby nie został po tym ślad. Nie mogę liczyć na nikogo prócz pana.
Przepraszam, że pana tym kłopoczę, ale zrobiłby pan to dla mnie?
– Nakata się zgadza – odparł pan Nakata. Kilka razy zdecydowanie
kiwnął głową. – Jeżeli Panisaeki sobie tego życzy, Nakata wszystko starannie
spali. Proszę się nie martwić.
– Dziękuję.
– Ważne było pisanie, prawda? – zapytał pan Nakata.
– Tak. Ma pan rację. Ważne było pisanie. To, co zostało napisane,
gotowy tekst, nie ma żadnego znaczenia.
– Nakata nie umie czytać ani pisać, więc nie może nic opisać. Nakata jest
jak Koty.
– Proszę pana.
– Co takiego?
– Zdaje mi się, że znam pana od bardzo dawna. Czy nie było pana na tym
obrazie? Nie był pan jednym z ludzi w tle na plaży? Takim w podwiniętych
białych spodniach, brodzącym po wodzie?
Pan Nakata cicho wstał z krzesła i podszedł do biurka. Położył swoje
twarde opalone dłonie na spoczywających na teczkach rękach pani Saeki.
Potem, jakby się czemuś przysłuchiwał, wchłonął ciepło jej dłoni w swoje.
– Panisaeki.
– Słucham.
– Nakata też trochę rozumie.
– Co pan rozumie?
– Co to są wspomnienia. Nakata czuje to za pośrednictwem pani dłoni.
Pani Saeki uśmiechnęła się. – To dobrze – powiedziała.
Pan Nakata długo trzymał swoje ręce na jej dłoniach. Pani Saeki wkrótce
zamknęła oczy, cicho zatopiła się we wspomnieniach. Nie były już bolesne.
Ktoś na zawsze usunął z nich ból. Krąg znowu się zamknął. Otworzyła drzwi
dalekiego pokoju, zobaczyła śpiące tam na ścianie jak jaszczurki dwa piękne
akordy. Lekko ich dotknęła. Czubkami palców czuje ich spokojny sen. Wieje
lekki wietrzyk. Widać to po drżeniu starej zasłony. Drży silnie pełna
głębokiego znaczenia zupełnie jak jakaś przenośnia. Pani Saeki ma na sobie
długą niebieską sukienkę. Tę, którą bardzo dawno temu gdzieś nosiła. Gdy
idzie, jej rąbek cicho szeleści. Za oknem jest plaża. Słychać szum fal. Słychać
też jakiś głos. Wiatr przynosi zapach morza. Jest lato. Zawsze jest lato. Na
niebie unosi się kilka białych obłoczków o wyraźnych zarysach.

Pan Nakata zszedł po schodach z trzema grubymi teczkami w dłoniach. Pan

Ōshima siedział za kontuarem i rozmawiał z jakimś klientem. Na widok pana
Nakaty uśmiechnął się szeroko. Pan Nakata odpowiedział grzecznym
ukłonem, a pan Ōshima wrócił do przerwanej rozmowy. Pan Hoshino
siedział w czytelni z zapałem pogrążony w lekturze.
– Paniehoshino – odezwał się pan Nakata.
Chłopak odłożył książkę na stół i podniósł wzrok. – Hej, ale długo to
trwało! Załatwiłeś sprawę, dziadku?
– Tak, Nakata załatwił już tutaj sprawę. Jeżeli Panhoshino nie ma nic
przeciwko temu, możemy wracać.
– Dobra, ja mogę. Prawie skończyłem tę książkę. Beethoven już
wykitował, teraz jest pogrzeb. Wspaniały pogrzeb. W kondukcie szło
dwadzieścia pięć tysięcy mieszkańców Wiednia, zamknięto szkoły.
– Paniehoshino.
– No?
– Nakata ma jeszcze jedną prośbę.
– No, wal, nie krępuj się.
– Nakata chciałby to gdzieś spalić.
Chłopak spojrzał na teczki w dłoniach pana Nakaty. – Hm, dość dużo
tego. Jak tak dużo, to nie można sobie gdzieś tak po prostu spalić. Musi być
więcej miejsca, gdzieś nad rzeką.
– Paniehoshino.
– No?
– To chodźmy poszukać miejsca nad rzeką.
– Pewnie nie ma sensu jeszcze raz pytać, ale czy to jest bardzo ważne?
Nie można tego tak po prostu gdzieś wyrzucić?
 – Tak, Paniehoshino, to bardzo ważne. Musi zostać spalone. Musi się
obrócić w dym i unieść do nieba. Nakata musi tego dopilnować.
Pan Hoshino wstał i przeciągnął się. – Dobra. Chodźmy poszukać
dobrego miejsca nad rzeką. Nie wiem, gdzie jest, ale jak poszukamy, gdzieś
na Shikoku jakieś pewnie znajdziemy.

Tego popołudnia było wyjątkowo dużo pracy. Przyszło wiele osób. Kilka
zadało specjalistyczne pytania. Pan Ōshima zajęty był odpowiadaniem i
wyszukiwaniem żądanych materiałów. Parę razy musiał też znaleźć coś w
komputerze. Zwykle oczywiście poprosiłby panią Saeki o pomoc, ale dziś nie
było to możliwe. Kilka razy odchodził zza kontuaru i nie zauważył nawet, że
pan Nakata wyszedł. Kiedy trochę się uspokoiło, rozejrzał się po bibliotece i
zobaczył, że dwaj mężczyźni już zniknęli. Wszedł po schodach do gabinetu
pani Saeki. Drzwi były jak nigdy zamknięte. Zapukał krótko dwukrotnie i
czekał. Nie było odpowiedzi. Zapukał jeszcze raz. – Proszę pani! – zawołał
przez drzwi. – Wszystko w porządku?
Nadal brak odpowiedzi.
Lekko przekręcił klamkę. Drzwi nie były zamknięte na klucz. Uchylił je i
zajrzał. Zobaczył panią Saeki z głową leżącą na biurku. Włosy zasłaniały jej
twarz. Pan Ōshima zawahał się przez chwilę. Może tylko zmęczyła się i
usnęła? Lecz nigdy przedtem nie widział, żeby pani Saeki ucięła sobie
drzemkę. Nie należała do ludzi drzemiących podczas pracy. Wszedł do
pokoju, stanął przy biurku. Pochylił się nad jej uchem i jeszcze raz zawołał.
Nie zareagowała. Położył jej rękę na ramieniu, ujął nadgarstek i poszukał
tętna. Nie znalazł. Jej skóra zachowała jeszcze trochę ciepła, lecz zdawało się
strasznie niepewne i obce.
Odgarnął jej włosy i spojrzał na twarz. Oczy były lekko otwarte. Nie
spała. Nie żyła. Lecz wyglądała jak ktoś, kto śni pogodny sen. W kącikach
ust czaił się cień uśmiechu. Nawet po śmierci nie straciła gracji, pomyślał pan
Ōshima. Puścił luźno jej włosy i podniósł słuchawkę telefonu na biurku.
Był przygotowany na to, że któregoś dnia może się to zdarzyć. Lecz
kiedy rzeczywiście znalazł się sam w cichym pokoju ze zmarłą panią Saeki,
nie wiedział, co począć. W sercu nie czuł zupełnie nic. Była mi potrzebna,
pomyślał. Pewnie potrzebowałem jej, chciałem, żeby wypełniła pustkę, jaką
w sobie mam. Lecz mnie nie udało się wypełnić jej pustki. Do końca
pozostała z nią sama.
Ktoś zawołał go z dołu. Zdawało mu się, że słyszy jakiś głos. Drzwi do
pokoju były otwarte, słyszał ludzi chodzących tam i z powrotem na parterze.
Zadzwonił też telefon. Lecz pan Ōshima wszystko to ignorował. Usiadł na
krześle i wpatrywał się w panią Saeki. Wołajcie mnie sobie, ile chcecie.
Dzwońcie sobie, ile chcecie. Wkrótce w oddali rozległ się sygnał karetki
pogotowia. Zdawało się, że stopniowo się zbliża. Niedługo przyjdą ludzie i
zabiorą ją gdzieś. Na zawsze. Podniósł lewą rękę i spojrzał na zegarek. Była
czwarta trzydzieści pięć. Czwarta trzydzieści pięć we wtorek po południu.
Muszę zapamiętać tę godzinę, pomyślał. Będę musiał zawsze pamiętać tę
godzinę, ten dzień.
– Kafko Tamuro – wyszeptał do ściany obok. – Będę musiał ci o tym
powiedzieć. Oczywiście, jeżeli jeszcze nie wiesz.
43

Pozbywszy się bagażu, lekki idę dalej w las. Skupiam się tylko na tym, żeby
iść przed siebie. Nie ma już potrzeby znaczyć drzew. Nie ma potrzeby
zapamiętywać drogi powrotnej. Przestaję nawet przyglądać się uważnie
otoczeniu. Krajobraz i tak się nie zmienia. Strzeliste drzewa nakładające się
na siebie, krzewiące się paprocie, zwisający bluszcz, sękate korzenie, sterty
gnijących liści, wyschnięta skorupa jakiegoś owada. Twarda, lepka
pajęczyna. I niezliczone gałęzie – to istny świat gałęzi! Groźne gałęzie,
gałęzie walczące o miejsce, gałęzie zręcznie ukryte, powykręcane gałęzie,
zamyślone gałęzie, wyschnięte i umierające gałęzie. Taka sceneria powtarza
się bez końca. Tylko przy każdym powtórzeniu wszystko staje się coraz
głębsze.
Z zaciśniętymi ustami idę ścieżką – albo czymś, co ją przypomina.
Prowadzi pod górę, lecz w tej chwili podejście nie jest zbyt strome, nie dyszę
przy wchodzeniu. Czasami zdaje się, że ścieżka znika w morzu paproci albo
kolczastych krzewów, lecz idę dalej, zgadując, gdzie jest, i znów się pojawia
coś w rodzaju ścieżki. Nie czuję już strachu przed lasem. Rządzą nim pewne
prawa. A może są pewne wzorce? Jak się człowiek przestanie bać, zaczyna je
dostrzegać. Wchłaniam tę powtarzalność i przyswajam.
Niczego już nie niosę. Nie mam żółtej farby w sprayu, którą tak ceniłem,
nie mam świeżo naostrzonego toporka. Nie niosę plecaka. Nie mam wody ani
jedzenia. Ani kompasu. Zostawiłem wszystko gdzieś po drodze. Dzięki temu
mogę w widoczny sposób dać lasowi do zrozumienia, że już się nie boję.
Dlatego zdecydowałem, że będę bezbronny. A może próbuję dać to do
zrozumienia sobie samemu? Odrzuciłem twardą skorupę i idę teraz
bezbronny sam do serca labiryntu. Staram się zdać na łaskę istniejącej w nim
pustki.
Nie wiadomo kiedy cichnie muzyka, którą ciągle miałem w uszach.
Zostaje tylko lekki szum. Jak białe prześcieradło rozciągnięte bez jednej
zmarszczki na wielkim łóżku. Dotykam go palcami, wodzę nimi po jego
bieli. Ta biel ciągnie się w nieskończoność. Pocę się pod pachami. Niebo
widoczne czasem między wysokimi gałęziami drzew jest szczelnie pokryte
jednolitymi szarymi chmurami. Lecz jeszcze nie zanosi się na deszcz.
Chmury nawet nie drgną, wszystko pozostaje niezmienne. Ptaszki wysoko na
gałęziach ćwierkają, wysyłają sobie jakby pełne znaczenia sygnały. Owady
brzęczą proroczo w trawie.
Myślę o domu w Nogata, w którym nikt już nie mieszka.
Prawdopodobnie jest teraz zamknięty. Nie szkodzi, niech sobie będzie
zamknięty, myślę. Niech krew, która w niego wsiąkła, tam zostanie. Co mnie
to obchodzi? Więcej do niego nie wrócę. Już przed tym krwawym
wypadkiem zmarło w nim wiele rzeczy. A raczej, zabito wiele rzeczy.
Las co pewien czas próbuje mnie przestraszyć – to z góry, to od dołu.
Dmucha mi zimnym powietrzem w szyję. Staje się tysiącem oczu i igieł,
które mnie przeszywają. Na różne sposoby próbuje mnie stąd wypędzić jako
obcego. Lecz stopniowo uczę się przeciwstawiać tym groźbom. Przecież ten
las to w końcu część mnie. W pewnym momencie zaczynam tak myśleć.
Wędruję po sobie samym. Tak samo jak krew wędruje żyłami. To, co widzę,
to moje własne wnętrze, a to, co wygląda na groźby, to echa strachu z mego
własnego serca. Rozpięta tam pajęczyna to pajęczyna upleciona przez moje
serce, a ptaki śpiewające nad głową to ptaki, które sam wyhodowałem. Takie
obrazy rodzą się we mnie i zapuszczają korzenie.
Jakby popychany pompą jakiegoś olbrzymiego serca, idę dalej leśną
drogą. Zmierza ona do mojego specjalnego miejsca. Jest to źródło światła
przędące ciemność, rodzące bezgłośne echa. Chcę zobaczyć, co tam jest.
Jestem swoim własnym emisariuszem niosącym szczelnie zapieczętowany
tajny prywatny list.
Pytanie.
Dlaczego mnie nie kochała?
Czyżbym nie miał nawet prawa być kochany przez własną matkę?
Przez długie lata pytanie to płonęło gwałtownie w moim sercu, toczyło
jak robak moją duszę. Czy matka nie kochała mnie dlatego, że było ze mną
coś nie w porządku? Czy byłem od urodzenia zbrukany? Czy urodziłem się
po to, żeby ludzie się ode mnie odwracali?
Odchodząc, matka nawet mnie nie objęła. Zostawiła mnie bez jednego
słowa. Odwróciła się ode mnie i zabrawszy siostrę, odeszła, nic nie mówiąc.
Zniknęła mi z oczu jak cichy dym. I ta odwrócona twarz jest ode mnie na
zawsze oddalona.
 Nad moją głową znowu jakiś ptak wydaje przejmujący krzyk. Patrzę na
niebo. Są na nim tylko pozbawione wyrazu szare chmury. Nie ma wiatru. Idę
dalej. Idę po nabrzeżu myśli. Nadchodzą i odpływają fale świadomości.
Jedna nadchodzi, zostawia jakieś litery, kolejna zaraz je zmywa. Staram się je
błyskawicznie przeczytać w krótkiej przerwie między falami. Ale nie jest to
proste. Zanim zdążę doczytać do końca, kolejna fala zmywa słowa. W
świadomości zostają tylko ich zagadkowe fragmenty.
Moje serce znowu ciągnie do domu w Nogata. Wyraźnie pamiętam dzień,
kiedy matka odeszła z siostrą. Siedzę na werandzie i patrzę na ogród. Jest
letni wieczór, cienie drzew są wydłużone. Jestem sam w domu. Nie
rozumiem dlaczego, ale wiem, że już jestem porzucony, że zostałem sam.
Wiem, że to wydarzenie będzie w przyszłości miało na mnie głęboki,
decydujący wpływ. Nikt mi tego nie powiedział. Po prostu wiem. W domu
jest pusto i bezludnie jak w opuszczonej stanicy przygranicznej. Patrzę, jak
słońce chyli się ku zachodowi, cienie różnych przedmiotów stopniowo
spowijają cały świat. W świecie, w którym jest czas, niczego nie da się
odwrócić. Czułki cieni milimetr po milimetrze pochłaniają ziemię, twarz
matki, która jeszcze przed chwilą tu była, też zostanie wessana w tę ciemną,
zimną sferę. Ta bezlitośnie odwrócona twarz zostanie automatycznie
wyrwana z mojej pamięci, wytarta.
Idąc przez las, myślę o pani Saeki. Przypominam sobie jej pogodny blady
uśmiech, ciepło dłoni. Próbuję sobie wyobrazić, jak pani Saeki jako moja
matka zostawia mnie, mnie, który dopiero skończyłem cztery lata.
Odruchowo potrząsam głową. Wydaje mi się to zbyt nienaturalne,
niedopuszczalne. Dlaczego miałaby to zrobić? Dlaczego miałaby zranić,
zniszczyć mnie i moje życie? Musiała być ku temu jakaś nieznana ważna
przyczyna, musiało w tym tkwić jakieś głębokie znaczenie.
Staram się poczuć to, co ona musiała wtedy czuć. Staram się postawić w
jej sytuacji. Oczywiście nie jest to łatwe. Przecież to ja zostałem porzucony, a
ona porzucała. Lecz po dłuższym czasie oddalam się od siebie. Moja dusza
wyzwala się, pozbywa się sztywnego stroju, jest teraz czarną kawką,
przysiada na wysokiej gałęzi sosny w ogrodzie i stamtąd obserwuje
czteroletniego mnie na werandzie.
Staje się snującą hipotezy czarną kawką.
– Nie myśl, że matka cię nie kochała – odzywa się za moimi plecami
chłopiec zwany Kawką. – Kochała cię głęboko. Musisz w to uwierzyć. To
jest punkt wyjścia.
– Ale porzuciła mnie. Zostawiła mnie samego w miejscu, w którym nie
wolno było mnie zostawić, i zniknęła. To mnie głęboko zraniło, zniszczyło.
Teraz to rozumiem. Jeżeli naprawdę mnie kochała, jak mogła to zrobić?
– Rzeczywiście, w końcu tak wyszło – mówi chłopiec zwany Kawką. –
Zostałeś bardzo głęboko zraniony, zniszczony. I będziesz przez długie lata
nosił w sobie te rany. Z tego powodu żal mi ciebie. Ale bez względu na to
chyba powinieneś wierzyć, że jeszcze możesz to naprawić. Jesteś młody,
twardy. Odporny. Możesz opatrzyć rany, podnieść głowę i zdecydowanie iść
naprzód. Ale ona już tego nie może zrobić. Ona tylko przepadnie. Nie chodzi
o to, kto tu jest dobry, kto zły. Ty masz rzeczywistą przewagę. Powinieneś
się nad tym zastanowić.
Milczę.
– Słuchaj, to się już stało – ciągnie chłopiec zwany Kawką. – Już się nie
da odwrócić. Nie powinna była cię wtedy porzucać, ty nie powinieneś być
przez nią porzucony. Ale to, co już się stało, jest jak stłuczony rozpryśnięty w
drobny mak talerz. Choćbyś się starał, nie wróci do pierwotnej postaci.
Prawda?
Kiwam głową.
Choćbym się starał, nie wróci do pierwotnej postaci. Naprawdę tak jest.
Chłopiec zwany Kawką mówi dalej: – Słuchaj, twoja matka też miała w
sobie gwałtowny strach i gniew. Tak jak ty teraz. Dlatego właśnie musiała cię
wtedy porzucić.
– Mimo że mnie kochała?
– Tak. Mimo że cię kochała, musiała cię porzucić. Musisz ją zrozumieć i
zaakceptować. Zrozumieć przemożny strach i gniew, które odczuwała, i
przyjąć je jako swoje. Nie odziedziczyć i powtórzyć. Innymi słowy, musisz
jej wybaczyć. Oczywiście to nie jest proste. Ale musisz to zrobić. To dla
ciebie jedyny ratunek. Nie ma innego ratunku.
Zastanawiam się nad tym. Im dłużej myślę, tym większy mam zamęt w
głowie. W sercu mam chaos, tu i tam czuję na skórze ból, jakby mi ją
zdzierano.
 – Czy pani Saeki jest moją prawdziwą matką? – pytam.
– Przecież ona sama ci powiedziała. Ta hipoteza jeszcze nie została
podważona. Czyli ta hipoteza jeszcze nie została podważona. Ja też tylko tyle
mogę powiedzieć.
– Nie znaleziono jeszcze dowodu na jej podważenie.
– Zgadza się – mówi chłopiec zwany Kawką.
– I ja muszę tę hipotezę uczciwie do końca sprawdzić?
– Zgadza się – odpowiada chłopiec zwany Kawką zdecydowanym tonem.
– Hipoteza, na której podważenie nie znaleziono dowodów, to hipoteza, którą
warto sprawdzić. Poza tym, co ci w tej chwili pozostaje prócz sprawdzenia tej
hipotezy? Nie masz wyboru. Nawet jeżeli miałbyś siebie odrzucić, musisz ją
do końca sprawdzić.
Miałbym siebie odrzucić?
Te słowa przedziwnie brzmią. Nie potrafię ich zrozumieć.
Lecz nie ma odpowiedzi. Zaniepokojony odwracam się za siebie.
Chłopiec zwany Kawką ciągle tam jest. Idzie zaraz za mną, dotrzymując mi
kroku.
– Jaki strach i gniew nosiła wtedy w sercu pani Saeki? Skąd się wzięły? –
pytając, odwracam się i ruszam przed siebie.
– A jak ty sądzisz? Jaki strach i gniew nosiła wtedy w sercu? –
odpowiada pytaniem chłopiec zwany Kawką. – Dooobrze się zastanów. To
coś, nad czym sam musisz się zastanowić. Od czego masz głowę na karku?
Zastanawiam się. Muszę to zrozumieć i zaakceptować, zanim będzie za
późno. Lecz nadal nie mogę przeczytać słów pozostawionych przez fale na
brzegu świadomości. Nadpływają jedna po drugiej, przerwy są strasznie
krótkie.
– Kocham panią Saeki – mówię. Te słowa przychodzą mi bardzo
naturalnie.
– Wiem – mówi ostro chłopiec zwany Kawką.
– Nigdy przedtem nie doznałem takiego uczucia. I w tej chwili ma to dla
mnie wielkie znaczenie.
– Oczywiście. To zrozumiałe. Oczywiście to ma znaczenie. Dlatego
przyszedłeś aż tutaj, prawda?
 – Jeszcze nie rozumiem. Czuję się zagubiony. Mówisz, że matka mnie
kochała. Że mnie głęboko kochała. Chciałbym w to wierzyć. Ale nawet jeśli
tak było, nie mogę tego zrozumieć. Dlaczego kochanie kogoś głęboko ma
znaczyć, że musi się go tak głęboko ranić? Jeżeli tak jest, po co w ogóle
kogoś kochać? Dlaczego muszą się dziać takie rzeczy?
Czekam na odpowiedź. Długo milczę. Lecz nie ma odpowiedzi.
Odwracam się. Nie ma już za mną chłopca zwanego Kawką.
Nad głową słyszę głuchy szum skrzydeł.
Czujesz się zagubiony.

Wkrótce widzę daleko przed sobą dwóch żołnierzy.

Obaj mają na sobie stare polowe mundury armii cesarskiej. Letnie, z
krótkimi rękawami. Getry i plecaki. Na głowach zamiast hełmów czapki z
daszkami, twarze pomalowane czarną farbą dla kamuflażu. Obaj są młodzi.
Jeden wysoki, szczupły, ma okrągłe okulary w metalowych oprawkach, drugi
niski, szeroki w ramionach, krępy. Siedzą obok siebie na płaskim kamieniu,
nie zrywają się czujnie na mój widok. Przy nogach leżą karabiny piechoty
model 38. Wysoki ze znudzeniem żuje źdźbło trawy. Wyglądają zupełnie
naturalnie, jakby ich obecność tu była oczywista. Bez zdziwienia, spokojnie
przyglądają się, jak się zbliżam.
Jest tu niewielka płaska polanka, jakby podest na schodach.
– Czołem – mówi wesoło wysoki żołnierz.
– Dzień dobry – dodaje krępy, lekko marszcząc brwi.
– Dzień dobry – odpowiadam. Pewnie powinienem być zaskoczony, że
ich tu widzę, ale nie jestem szczególnie zaskoczony. Nie wydaje mi się to
zadziwiające. Wszystko jest możliwe.
– Czekaliśmy na ciebie – mówi wysoki.
– Na mnie?
– Oczywiście. Kto prócz ciebie miałby tu teraz przyjść?
– Długo czekaliśmy – dodaje krępy.
– No, czas nie ma tu większego znaczenia – stwierdza wysoki. – Ale i tak
trwało to dłużej, niż myśleliśmy.
 – To wy jesteście tymi żołnierzami, którzy bardzo dawno temu zaginęli tu
w górach bez wieści, prawda? Podczas ćwiczeń? – pytam.
Krępy żołnierz kiwa głową. – Zgadza się.
– Wszyscy was podobno długo szukali.
– Wiemy o tym. Wiemy, że wszyscy nas szukali. Wiemy wszystko, co się
dzieje w tym lesie. Ale nie mogliby nas znaleźć, choćby długo szukali.
– Ściśle mówiąc, wcale nie zabłądziliśmy – mówi cicho wysoki. – Raczej
uciekliśmy.
– A może nie uciekliśmy, tylko znaleźliśmy to miejsce i już tu zostaliśmy
– dodaje krępy. – To nie to samo, co zabłądzić.
– Nie każdy może znaleźć to miejsce – wyjaśnia wysoki. – Ale nam się
udało, tobie też się udało. To był szczęśliwy traf, przynajmniej dla nas.
– Gdyby nie to, wysłaliby nas na wojnę za granicę – mówi krępy. –
Musielibyśmy zabijać i zostać zabici. Nie chcieliśmy jechać. Ja jestem z
chłopskiej rodziny, a on dopiero co skończył uniwersytet. Tak czy inaczej nie
chcieliśmy zabijać, a jeszcze mniej mieliśmy ochotę zostać zabici. To się
rozumie samo przez się.
– A ty? Chciałbyś zabijać i zostać zabity? – pyta mnie wysoki.
Kręcę głową. Nie chcę nikogo zabić. Nie chcę, żeby ktoś mnie zabił.
– Każdy tak samo – mówi wysoki. – No, to znaczy, prawie każdy. Ale jak
się powie, że się nie chce iść na wojnę, państwo nie odpowiada życzliwie:
„Tak? Nie chcesz iść na wojnę? Dobrze. Nie musisz iść”. Nie można nawet
uciec. Tu w Japonii nie ma dokąd uciec. Zaraz złapią, gdziekolwiek by się
pojechało. To przecież mały wyspiarski kraj. Dlatego tu zostaliśmy. To było
jedyne miejsce, w którym mogliśmy się ukryć.
Potrząsa głową i ciągnie dalej: – I tak tu ciągle jesteśmy. Od bardzo
dawna, sam mówiłeś. Ale jak przed chwilą powiedziałem, czas nie ma tu
większego znaczenia. „Teraz” prawie niczym nie różni się od „dawno temu”.
– Niczym się nie różni – mówi krępy i robi ręką gest, jakby coś odganiał.
– Wiedzieliście, że tu przyjdę? – pytam.
– Oczywiście – odpowiada krępy.
– Ciągle tu stoimy na warcie, więc wiemy, kto przychodzi. Jesteśmy
jakby częścią lasu – dodaje drugi.
 – Bo tu jest wejście – wyjaśnia krępy. – I my go we dwóch pilnujemy.
– Teraz akurat jest otwarte – dodaje znów wysoki. – Lecz niebawem
powinno się znowu zamknąć. Dlatego jeżeli naprawdę chcesz wejść, musisz
teraz. Bo tu nie zawsze jest otwarte.
– Gdybyś chciał wejść, pokazalibyśmy ci drogę. Trudno ją znaleźć i
konieczny jest przewodnik – mówi krępy.
– Jeżeli nie wejdziesz, wrócisz drogą, którą przyszedłeś – dorzuca
wysoki. – Nietrudno jest się stąd wycofać. Nie musisz się martwić, uda ci się
wrócić. I będziesz żył w swoim poprzednim świecie tak jak do tej pory.
Tylko od ciebie zależy, co zrobisz. Nikt cię nie zmusza, żebyś wszedł albo
żebyś wracał. Ale jak raz wejdziesz, trudno ci będzie się cofnąć.
– Zabierzcie mnie tam – odpowiadam bez wahania.
– Naprawdę? – pyta krępy.
– Jest tam ktoś, z kim muszę się zobaczyć. Prawdopodobnie jest.
Bez słowa powoli wstają z kamienia, podnoszą karabiny. Wymieniają
spojrzenia, potem ruszają przede mną.
– Może się dziwisz, dlaczego ciągle jeszcze dźwigamy ten złom – mówi
wysoki, odwracając się do mnie. – Mimo że karabiny do niczego nam się nie
przydają. Do tego są nienabite.
– To są po prostu znaki – dodaje krępy, nie patrząc na mnie. – Symbole
rzeczy, od których się oddaliliśmy, które zostawiliśmy.
– Symbole są ważne – ciągnie wysoki. – Mamy karabiny, jesteśmy ubrani
jak żołnierze, więc gramy tu rolę wartowników. Role. To też z powodu
symboli.
– Masz coś takiego? Coś, co mogłoby być znakiem? – pyta krępy.
Kręcę głową. – Nie, nie mam. Nic przy sobie nie mam. Mam tylko
wspomnienia.
– Co? Wspomnienia? – pyta krępy.
– Mogą być, oczywiście – mówi wysoki. – Świetnie nadadzą się na
symbole. Co prawda nie wiem, jak długo wspomnienia się utrzymują, na ile
są z natury wytrzymałe.
– Najlepsze jest coś, co ma formę – dodaje krępy. – Takie rzeczy są
dobre, bo łatwo zrozumiałe.
 – Jak na przykład karabiny – mówi wysoki. – Nawiasem mówiąc, jak ty
się nazywasz?
– Kafka Tamura – odpowiadam.
– Kafka Tamura – powtarzają.
– Dziwnie się nazywasz – mówi wysoki.
– Rzeczywiście – dodaje krępy.
Dalej idziemy w milczeniu.
44

Trzy teczki powierzone im przez panią Saeki spalili nad rzeką przy szosie.
Chłopak kupił w sklepie benzynę do zapalniczek, polał nią obficie teczki i
podpalił. Stanęli obok i w milczeniu przyglądali się, jak kolejne kartki tekstu
giną spowite płomieniami. Prawie nie było wiatru. Dym wznosił się prosto do
nieba i bezszelestnie wtapiał się w nisko wiszące szare chmury.
– Nie wolno ani trochę przeczytać z tego, co palimy, tak? – zapytał pan
Hoshino.
– Tak. Nie wolno czytać – odparł pan Nakata. – Nakata obiecał pani
Saeki, że spali, nie przeczytawszy nawet jednej literki. Obowiązkiem Nakaty
jest dotrzymać obietnicy.
– Uhm, dotrzymywanie obietnic to ważna rzecz – powiedział pan
Hoshino, ocierając pot z czoła. – Dla każdego jest ważne. Ale wydaje mi się,
że łatwiej byłoby, z punktu widzenia oszczędności czasu i wysiłku, wrzucić
to do niszczarki dokumentów. Nawet w małych punktach ksero można
wypożyczyć duże niszczarki. Wiele to nie kosztuje. Nie narzekam, ale
szczerze mówiąc, gorąco jest palić ognisko o tej porze roku. Zimą byłoby
bardzo fajnie.
– Nakata najmocniej przeprasza, ale obiecał Panisaeki, że to doszczętnie
spali. Dlatego jednak musi spalić.
– No, mniejsza o to. Niech będzie. Nie mamy żadnych pilnych spraw do
załatwienia. Gorąco też da się wytrzymać. Ja tylko, jakby to powiedzieć,
rzuciłem propozycję.
Przechodzący obok kot z zainteresowaniem przyglądał się tym dwóm
palącym ognisko nad rzeką o tej porze roku. Był chudy, brązowy,
pręgowany. Koniec ogona miał lekko zagięty. Zdawał się bardzo
sympatyczny, więc pan Nakata chciał do niego zagadać, ale przypomniał
sobie o obecności pana Hoshino i zrezygnował. Koty bywały czujne, jeżeli
pan Nakata nie był sam. Poza tym nie miał już pewności, czy potrafi jak
dawniej z nimi rozmawiać. Nie chciał powiedzieć czegoś dziwnego i
przestraszyć kota. Wkrótce kotu znudziło się chyba patrzenie na ognisko, bo
wstał i gdzieś poszedł.
Kiedy po długim czasie wreszcie spalili do końca teczki, pan Hoshino
zadeptał resztki, aż popiół się rozsypał w proszek. Gdy powieje silniejszy
wiatr, pewnie rozrzuci to wszystko po okolicy. Zbliżał się już zachód słońca i
pokazały się kawki wracające do gniazd.
– Hej, dziadku, tego już nikt nie przeczyta – powiedział pan Hoshino. –
Nie wiem, co tam było napisane, ale wszystko kompletnie zniknęło. Zniknęło
ze świata trochę treści, za to przybyło nicości.
– Paniehoshino.
– No?
– Nakata ma jedno pytanie.
– Nie krępuj się.
– Czy nicości może przybyć?
Pan Hoshino przez chwilę zastanawiał się nad tym z przechyloną na bok
głową. – To trudna sprawa – powiedział. – Czy przybywa nicości? Obrócić
wniwecz to znaczy zmienić w zero, a jeśli dodać zero do zera, wychodzi zero.
– Nakata nie bardzo rozumie.
– Hoshino też nie bardzo rozumie. Jak człowiek zacznie się zastanawiać
nad takimi rzeczami, to dostaje bólu głowy.
– W takim razie przestańmy się zastanawiać.
– Dobry pomysł. W każdym razie spaliliśmy wszystkie papiery. Zniknęły
z nich wszystkie słowa. Obróciły się wniwecz. To chciałem powiedzieć.
– Tak. Nakacie spadł ciężar z serca.
– Więc to znaczy, że na tym zakończyliśmy tu wszystkie sprawy? –
zapytał chłopak.
– Tak. Na tym zakończyliśmy prawie wszystkie sprawy. Zostaje tylko
zamknąć z powrotem wejście.
– To jest ważne, tak?
– Tak. To bardzo ważne. Jak się coś otworzy, trzeba zamknąć.
– No to chodźmy od razu to zrobić. Jest takie przysłowie: nie zwlekaj,
czyniąc dobro.
– Paniehoshino?
 – Uhm?
– Ale nie można.
– Dlaczego?
– Bo jeszcze nie nadszedł czas. Żeby zamknąć wejście, trzeba poczekać
na odpowiedni czas na jego zamknięcie. I Nakata musi się przedtem wyspać.
Nakata jest strasznie śpiący.
Chłopak spojrzał na niego. – Chodzi o to, że będziesz znowu spał bez
przerwy parę dni tak jak przedtem?
– Tak, Nakata nie może powiedzieć nic pewnego, ale myśli, że pewnie
tak.
– A czy nie mógłbyś trochę wytrzymać i załatwić sprawy przed spaniem?
Jak ty się, dziadku, przełączysz na spanie, wszystko staje w miejscu.
– Paniehoshino.
– Co tam?
– Nakata najmocniej przeprasza. Byłoby naprawdę dobrze, gdyby to było
możliwe. Nakata też wolałby najpierw zamknąć Kamień, o ile byłaby taka
możliwość. Lecz niestety Nakata musi najpierw spać. Oczy same mu się
zamykają.
– Tak jakby baterie się wyczerpywały?
– Może i tak. To zajęło więcej czasu, niż Nakata myślał. Siły mu się teraz
naprawdę wyczerpują. Proszę Nakatę zabrać gdzieś, gdzie będzie mógł spać.
– Dobra. Złapmy taksówkę i wróćmy do mieszkania. Będziesz sobie
mógł spać jak zabity.

Pan Nakata zapadł w drzemkę, gdy tylko wsiadł do taksówki.

– Dziadku, dam ci się wyspać, ile będziesz chciał, jak wrócimy do
mieszkania. Wytrzymaj jeszcze trochę.
– Paniehoshino.
– Uhm.
– Nakata sprawił Panuhoshino dużo kłopotów – powiedział pan Nakata
nieprzytomnie.
– Rzeczywiście, sprawiłeś mi dużo kłopotów – przyznał chłopak. – Ale
jak myślę o tym, co się działo, wyraźnie widzę, że sam dobrowolnie z tobą
pojechałem. Inaczej mówiąc, sam chętnie wziąłem na siebie te kłopoty. Nikt
mnie nie prosił. Jakby ktoś dla przyjemności odwalał śnieg. Dlatego nie
musisz się tym tak przejmować. Odpręż się.
– Bez Panahoshino Nakata byłby pewnie bardzo zagubiony. Pewnie nie
udałoby mu się załatwić nawet połowy.
– Skoro tak mówisz, to znaczy, że warto było się starać.
– Nakata jest bardzo wdzięczny.
– Ale wiesz co?
– Tak?
– Ja myślę, że też powinienem ci podziękować.
– Ach tak?
– Jeździmy już tak razem od ponad dziesięciu dni. Przez cały ten czas nie
chodzę do pracy. O pierwszych paru dniach ich zawiadomiłem, ale od tego
czasu jestem po prostu nieobecny bez usprawiedliwienia. Pewnie nie będę już
mógł wrócić do poprzedniej pracy. Jak ich bardzo, bardzo grzecznie
przeproszę, może jakoś mi wybaczą. Ale mniejsza o to. Nie chcę się chwalić,
ale jestem dobrym kierowcą, do tego z natury pracowitym, tak czy inaczej
znajdę sobie zatrudnienie. Dlatego wcale się tym nie przejmuję, i ty też się
nie przejmuj. W każdym razie chcę powiedzieć, słuchasz mnie? Że ani trochę
tego nie żałuję. Przez tych dziesięć dni spotkało mnie wiele niesamowitych
rzeczy. Z nieba spadły pijawki, pojawił się pułkownik Sanders, uprawiałem
fantastyczny seks z nieziemsko piękną kobietą studiującą filozofię,
podprowadziłem ze świątyni kamień otwierający wejście, różne dziwaczne
rzeczy. Wydaje mi się wręcz, że przez tych dziesięć dni miałem tyle
dziwacznych doświadczeń, że starczy mi na całe życie. Czuję się, jakby to
była jazda próbna na długim rollercoasterze.
Chłopak przerwał i zastanawiał się, co dalej mówić.
– Ale wiesz co, dziadku?
– Tak?
– Zdaje mi się, że w tym wszystkim najbardziej niesamowity jesteś ty,
dziadku. Tak, ty. A jesteś niesamowity dlatego, że zmieniłeś takiego
człowieka jak ja. No. Zdaje mi się, że strasznie się zmieniłem zaledwie w
dziesięć dni. Jakby to powiedzieć? Zupełnie inaczej patrzę na różne rzeczy.
Rzeczy, na które dawniej nie zwracałem uwagi, wyglądają inaczej. Muzyka,
która przedtem wcale mnie nie interesowała, teraz, jakby to powiedzieć,
przemawia mi prosto do serca. I myślę sobie, że dobrze byłoby pogadać z
kimś, kto rozumie takie rzeczy. Nigdy wcześniej mi się to nie zdarzyło. No a
stało się tak dlatego, że ciągle byłem z tobą. I zacząłem widzieć twoimi
oczami. Oczywiście nie wszystko widziałem twoimi oczami. Ale, jakby to
powiedzieć, strasznie naturalnie widziałem różne rzeczy twoimi oczami. A
robiłem to dlatego, że dość spodobało mi się twoje podejście do świata. I
pewnie dlatego ja, Hoshino, tak długo z tobą zostałem. Nie mogłem się z tobą
rozstać. Było to jedno z najbardziej znaczących wydarzeń w moim życiu. I za
to ja powinienem być ci wdzięczny, a ty nie potrzebujesz mi dziękować.
Oczywiście przyjemnie mi, że dziękujesz. Chcę powiedzieć, że zrobiłeś dla
mnie coś bardzo dobrego. Hej, rozumiesz?
Lecz pan Nakata już go nie słuchał. Miał zamknięte oczy i równomiernie
oddychał.
– Co za zrelaksowany człowiek – powiedział pan Hoshino z
westchnieniem.

Zaniósł pana Nakatę do mieszkania i położył na łóżku. Nie rozbierał go,

tylko zdjął mu buty i przykrył cienką kołdrą. Pan Nakata poruszył się
ślamazarnie, aż ułożył się w swojej zwykłej pozycji na plecach i
znieruchomiał, cicho oddychając.
O rany, na pewno prześpi tak bez problemu ze dwa, trzy dni, pomyślał
chłopak.
Lecz jego przewidywania się nie sprawdziły. Następnego dnia, to znaczy
w środę przed południem, pan Nakata już nie żył. Umarł spokojnie w
głębokim śnie. Twarz miał jak zawsze niezwykle pogodną i na pierwszy rzut
oka zdawało się, że śpi. Tylko nie oddychał. Chłopak kilka razy potrząsał go
za ramię, wołał. Ale pan Nakata był niewątpliwie martwy. Nie miał tętna,
przytknięte na wszelki wypadek do ust lusterko nie zaparowało. Oddech
całkowicie ustał. Na tym świecie nie miał się już obudzić.

Kiedy jest się w tym samym mieszkaniu ze zmarłym, zauważa się, że po

trochu znikają inne dźwięki. Realne odgłosy tracą stopniowo realność.
Dźwięki posiadające znaczenie wkrótce stają się samym milczeniem. To
milczenie robi się coraz głębsze, jak warstwa mułu gromadząca się na dnie
morza. Sięga stóp, sięga pasa, sięga piersi. Mimo to chłopak długo został w
mieszkaniu z panem Nakatą i mierzył głębokość tego przybierającego
milczenia. Usiadł na kanapie, patrzył przez drzwi do pokoju na profil pana
Nakaty i starał się przyjąć do wiadomości fakt jego śmierci. Dużo czasu
zajęło mu zaakceptowanie tego do końca. Powietrze nabrało szczególnego
ciężaru i nie potrafił już odróżnić, czy naprawdę czuje teraz to, co mu się
wydaje, że czuje. Ale w zamian udało mu się naturalnie zrozumieć kilka
spraw.
Czuł, że dzięki śmierci panu Nakacie udało się wrócić do zwykłego pana
Nakaty. Ponieważ ten pan Nakata tak długo był znanym mu panem Nakatą,
żeby wrócić do zwykłego siebie, musiał umrzeć.
– Hej, dziadku – zawołał do niego chłopak. – Może nie powinienem tego
mówić, ale to niezła śmierć.
Pan Nakata zmarł spokojnie w głębokim śnie, prawdopodobnie nad
niczym się nie zastanawiając. W obliczu śmierci jego twarz była pogodna,
nie nosiła śladów cierpienia, żalu ani wahania. Bardzo w jego stylu, świetnie,
pomyślał chłopak. Nie wiedział, jakie było życie pana Nakaty, jakie miało
znaczenie. Ale jak się zastanowić, to przecież żadne życie nie ma wyraźnie
określonego znaczenia. Dla ludzi chyba ważniejsze jest, jak umierają,
zastanawiał się chłopak. W porównianiu z tym, jak się umiera, to, jak się
żyje, nie jest zbyt ważne. A jednak o tym, jak się umiera, decyduje to, jak się
żyje. Takie myśli przebiegały mu przez głowę, kiedy patrzył na twarz
zmarłego.
Pozostał tylko jeden poważny problem. Pan Nakata załatwił prawie
wszystko prócz tego jednego. Obok kanapy leży niewątpliwie kamień. Kiedy
przyjdzie czas, muszę go odwrócić i zamknąć wejście. Lecz tak jak mówił
pan Nakata, kamień może być strasznie niebezpieczny, w zależności od tego,
jak się nim posłuży. Na pewno jest jakiś właściwy sposób odwracania go.
Gdyby wytężył siły i odwrócił jakoś nie tak, na świecie mogłoby się zrobić
straszne zamieszanie.
– Hej, dziadku, nic nie poradzę, że umarłeś, ale nie powinieneś był tak
mnie zostawiać z niedokończoną ważną pracą – zawołał chłopak do
zmarłego. Oczywiście nie było odpowiedzi.
Powstał też problem, co zrobić ze zwłokami. Oczywiście w normalnej
sytuacji zadzwoniłby na policję czy do szpitala i poprosił o zabranie zwłok
do kostnicy. Dziewięćdziesiąt dziewięć procent ludzi na świecie tak by
postąpiło. Gdyby to było możliwe, chłopak też chciałby tak zrobić. Lecz pan
Nakata był ważnym świadkiem poszukiwanym przez policję w związku z
morderstwem. Gdyby się dowiedzieli, że chłopak spędził z takim
człowiekiem dziesięć dni, znalazłby się w dość kłopotliwym położeniu.
Zabrałaby go policja i poddała długiemu przesłuchaniu. Tego jednego chciał
za wszelką cenę uniknąć. Nie chciało mu się wszystkiego po kolei wyjaśniać,
a poza tym zasadniczo nie przepadał za policją. W miarę możliwości nie
chciał mieć z nią nic wspólnego.
A do tego, myślał chłopak, jak miałbym wytłumaczyć, skąd się wzięliśmy
w tym mieszkaniu?
Udostępnił je nam staruszek przebrany za pułkownika Sandersa.
Powiedział, że przygotował je specjalnie dla nas i możemy z niego dowolnie
długo korzystać. Czy policja uwierzyłaby bez zastrzeżeń w taką historię? A
skąd! Kto to jest pułkownik Sanders? Ma coś wspólnego z armią
amerykańską? Nie, nie, to ten dziadek z reklamy Kentucky Fried Chicken.
Przecież pan inspektor na pewno wie. Tak, ten, ten w okularach z siwą
bródką… I on pracował jako alfons w jakimś zaułku Takamatsu. Tam go
poznałem. Załatwił mi kobietę. Jakbym powiedział coś takiego, wrzasnęliby:
„Nie rób sobie jaj, kretynie!”, i dołożyliby mi zdrowo. Oni są jak gangsterzy,
którym państwo płaci pensje.
Chłopak westchnął głęboko.
Powinienem się jak najszybciej ulotnić i znaleźć się jak najdalej stąd.
Anonimowy telefon z dworca na policję. Podam im ten adres i powiem, że są
tu zwłoki. Potem wsiądę prosto do pociągu i wrócę do Nagoyi. W ten sposób
nie będę miał nic wspólnego z tą sprawą. To w końcu naturalna śmierć, więc
pewnie policja nie zacznie mnie ścigać. Krewni pana Nakaty zgłoszą się po
zwłoki i pewnie urządzą mu przynajmniej jakiś skromny pogrzeb. A ja pójdę
do firmy i ukorzę się przed szefem. Przepraszam, będę teraz sumiennie
pracował. I jakoś wrócę do normalnego życia.
Zebrał swoje rzeczy, wsadził do torby ubranie na zmianę. Włożył czapkę
drużyny Chūnichi Dragons, wypuścił koński ogon przez otwór z tyłu, włożył
zielone okulary przeciwsłoneczne. Chciało mu się pić, więc wyjął z lodówki i
otworzył puszkę dietetycznej pepsi. Pijąc ją, oparty o drzwi lodówki, nagle
trafił wzrokiem na leżący obok kanapy okrągły kamień, „kamień otwierający
wejście”. Poszedł do sypialni i jeszcze raz spojrzał na leżącego na łóżku pana
Nakatę. Nie wyglądał na nieżywego. Wyglądał, jakby jeszcze spokojnie
oddychał. Jakby miał za chwilę wstać i powiedzieć: „Paniehoshino, to, że
Nakata nie żył, było pomyłką”. Ale to niemożliwe. Pan Nakata naprawdę nie
żyje. Cud się nie zdarzy. Przekroczył już dział wód życia i śmierci.
Z puszką pepsi w ręce chłopak pokręcił głową. Nic z tego, pomyślał. Nie
mogę tu zostawić kamienia. Gdybym to zrobił, pan Nakata pewnie nie
mógłby spoczywać w spokoju. Miał taką naturę, że nie spoczął, póki
wszystkiego do końca porządnie nie zrobił. Lecz tym razem nie zdążył,
wyczerpały mu się baterie. Dlatego wbrew swojemu życzeniu nie udało mu
się dokończyć ostatniej ważnej pracy. Chłopak zgniótł puszkę w dłoni i
wyrzucił do kosza. Dalej mu się chciało pić, więc wyjął z lodówki i otworzył
drugą pepsi.
Pan Nakata powiedział, że chciałby chociaż raz przed śmiercią znów
umieć czytać. Mógłby wtedy iść do biblioteki i czytać ile chce. Lecz nie
udało mu się tego osiągnąć i umarł. Oczywiście być może po śmierci poszedł
do innego świata i tam jako zwykły pan Nakata znów umie czytać. Ale na
tym świecie do końca nie umiał. A raczej przeciwnie, ostatnią rzeczą, jaką
robił, było palenie liter. Obrócił wniwecz niezliczone litery, co do jednej.
Ironia losu. Skoro tak, to ja muszę jakoś spełnić jego ostatnie życzenie.
Muszę zamknąć wejście. To bardzo ważna sprawa. W końcu nie udało mi się
go zabrać ani do kina, ani do akwarium.
Dokończył drugą pepsi, podszedł do kanapy, nachylił się i na próbę
podniósł kamień. Nie był ciężki. Nie był bynajmniej lekki, ale jeśli chłopak
trochę się wytężył, mógł go łatwo podnieść. Ważył mniej więcej tyle, co
wtedy, kiedy wyniósł go ze świątynnej kapliczki z pułkownikiem Sandersem.
Pod względem ciężaru nadawałby się świetnie na obciążenie pokrywy beczki
przy kiszeniu. To znaczy, że w tej chwili jest tylko zwykłym kamieniem,
pomyślał chłopak. Kiedy pełni rolę kamienia otwierającego wejście, robi się
taki ciężki, że prawie żadna ludzka siła go nie podniesie. Gdy jest lekki, jest
jedynie normalnym kamieniem. Musi się zdarzyć coś szczególnego i dopiero
w tych okolicznościach kamień nabierze niezwykłego ciężaru i zacznie pełnić
rolę „kamienia otwierającego wejście”. Na przykład, kiedy w całym mieście
rozlegną się grzmoty…
Chłopak podszedł do okna, odchylił zasłonę, spojrzał z balkonu na niebo.
Tak jak wczoraj pokryte było zamgloną szarością, lecz nie zanosiło się na
deszcz. Nic nie zapowiadało grzmotów. Wytężył słuch, wciągnął w nozdrza
powietrze. Nic niezwykłego. Zdawało się, że na dziś świat przyjął neutralną
dewizę: „zachowuję stan faktyczny”.
– Hej, dziadku – zawołał do zmarłego pana Nakaty. – Po prostu muszę
grzecznie czekać z tobą w tym mieszkaniu, aż nadejdzie to szczególne
wydarzenie. Ale co to może być za szczególne wydarzenie? Nie mam
pojęcia. Do tego nie wiem, kiedy nadejdzie. A przy tym jest czerwiec, i jak
cię tak zostawię, zaczniesz się po troszeczku psuć. Zaczniesz cuchnąć.
Pewnie nie chcesz tego słuchać, ale takie prawa rządzą życiem. Im więcej
czasu minie, im później zawiadomię policję, tym gorsze będzie moje
położenie. No, spróbuję zrobić, co w mojej mocy, ale chciałbym, żebyś ty też
rozumiał, co jest grane.
Oczywiście nie otrzymał odpowiedzi.
Chłopak chodził bez celu po pokoju. Zaraz może skontaktuje się ze mną
pułkownik Sanders? On na pewno wie, co zrobić z kamieniem. Może mi da
jakąś przydatną, życzliwą radę? Lecz choć długo wpatrywał się w aparat,
telefon nie dzwonił. Zachowywał milczenie. Milczący telefon wyglądał
nadmiernie introspektywnie. Nikt nie pukał też do drzwi. Nie dostarczono ani
jednego listu. Nie zdarzyło się nic szczególnego. Nie było zmian pogody, nie
miał żadnych przeczuć. Czas mijał tylko bez wyrazu. Minęła dwunasta,
popołudnie zostało spokojnie wplecione w wieczór. Wskazówki
elektrycznego zegara na ścianie ślizgały się po powierzchni czasu jak ważka
po powierzchni wody, pan Nakata na łóżku dalej nie żył. Z jakiejś przyczyny
chłopak wcale nie miał apetytu. Wieczorem wypił trzecią colę i zjadł z
rozsądku kilka krakersów.
O szóstej usiadł na kanapie i włączył pilotem telewizor. Obejrzał wydanie
wiadomości NHK, ale nic nie przyciągnęło jego uwagi. Był to kolejny dzień,
jak zwykle nie lepszy do poprzedniego. Gdy wiadomości dobiegły końca,
wyłączył telewizor. Głos prezentera wydawał mu się strasznie irytujący. Na
dworze robiło się coraz ciemniej, aż nadeszła kompletna noc. Wypełniła
mieszkanie jeszcze głębszym spokojem.
– Hej, dziadku – zawołał chłopak do pana Nakaty. – Nie wstałbyś choć na
chwilę? Hoshino ma prawdziwy kłopot. I chciałbym usłyszeć twój głos.
Lecz pan Nakata oczywiście nie odpowiedział. Nadal był po tamtej
stronie działu wód życia i śmierci. W milczeniu ciągle nie żył. Cisza była
głęboka, gdyby wytężyć słuch, dałoby się nawet usłyszeć, jak ziemia się
obraca.
 Chłopak poszedł do salonu i nastawił trio Arcyksiążę. Podczas pierwszej
części z oczu same popłynęły mu łzy. Płynęły strumieniami. O rany, kiedy ja
ostatni raz płakałem, zastanowił się. Lecz nie mógł sobie przypomnieć.
45

Rzeczywiście trudno znaleźć drogę prowadzącą od wejścia. A raczej wcale

nie ma tam drogi. Las jest znacznie gęstszy, zdaje się ogromny. Zbocze robi
się o wiele bardziej strome, gąszcz zarośli i traw pokrywa ziemię. Niebo
prawie całkiem zniknęło, wokół jest ciemno jak o zmierzchu. Pajęczyny są
grube, zapach roślin intensywniejszy. Milczenie staje się coraz cięższe, las
sprzeciwia się inwazji ludzi. Lecz żołnierze zarzucili karabiny na plecy i
ruszyli przed siebie, bez trudu przedzierając się przez las. Idą zadziwiająco
szybko. Przechodzą pod nisko wiszącymi gałęziami, wspinają się na skały,
przeskakują rozpadliny, zręcznie przeciskają się między ciernistymi
krzewami.
Wkładam wszystkie siły, by dotrzymać im kroku. Nie chcę ich stracić z
oczu. Nawet nie sprawdzają, czy za nimi nadążam. Zupełnie jakby testowali
moje siły. Mierzą, ile wytrzymam. Mam też wrażenie, że są na mnie
rozgniewani (nie wiem o co). Nie odzywają się ani słowem. Nie tylko do
mnie, nie rozmawiają też między sobą. Idą całkowicie skupieni na marszu.
Nie umawiają się, lecz co pewien czas zamieniają się miejscami: jeden
prowadzi, drugi idzie jego śladem. Czarna lufa karabinu na plecach żołnierza
przede mną rytmicznie chybocze mi się przed oczami. Zupełnie jak jakiś
metronom. Idę, wpatrując się w niego, i stopniowo popadam w rodzaj
hipnozy. Moja świadomość kierowana jest w jakieś inne miejsce i sunie,
jakby ślizgała się po lodzie. W każdym razie idę w milczeniu, pocąc się i
myśląc o tym, że muszę dotrzymać im kroku.
– Nie idziemy za szybko? – pyta w końcu krępy żołnierz, odwracając się
do mnie.
– Nie – odpowiadam. – W porządku. Nadążam.
– Jesteś młody, wyglądasz na silnego – mówi wysoki, uparcie patrząc
przed siebie.
– My przywykliśmy do tej trasy, więc mimowolnie zaczynamy iść szybko
– dodaje krępy, jakby się usprawiedliwiając. – Jeśli idziemy za szybko, to
powiedz, że za szybko. Nie krępuj się. Wtedy postaramy się iść trochę
wolniej. Po prostu nie chcemy niepotrzebnie iść za wolno. Rozumiesz,
prawda?
– Jak nie będę nadążał, to powiem – odpowiadam. Na siłę uspokajam
oddech, nie chcę im pokazać, że jestem zmęczony. – Daleko jeszcze?
– Niezbyt daleko – mówi wysoki.
– Jeszcze trochę – dodaje drugi.
Lecz zdaje mi się, że nie mogę ufać tym zapewnieniom. Jak sami
powiedzieli, czas nie ma tu większego znaczenia.
Przez pewien czas idziemy w milczeniu, choć już nie w takim zabójczym
tempie. Wygląda na to, że próba się zakończyła.
– Czy tu są jadowite węże? – pytam, bo nie daje mi to spokoju.
– Jadowite węże? – powtarza ten w okularach, ciągle odwrócony plecami.
Zawsze mówi, patrząc prosto przed siebie. Jakby w każdej chwili mogło się
na drodze pojawić coś ważnego. – Nigdy się nad tym nie zastanawiałem.
– Mogą być – mówi krępy, odwracając się. – Nigdy nie widziałem, ale
mogą być. Nawet jeśli są, nas to nie dotyczy.
– Chcemy powiedzieć – mówi wysoki beztrosko – że ten las nie zamierza
cię skrzywdzić.
– Dlatego nie musisz się martwić jadowitymi wężami i takimi rzeczami –
dodaje krępy. – No, uspokoiłeś się?
– Tak.
– Ani jadowite węże, ani jadowite pająki, ani jadowite owady, ani
jadowite grzyby, nic obcego nie zrobi ci tu krzywdy – mówi wysoki, jak
zawsze patrząc przed siebie.
– Nic obcego? – odpowiadam pytaniem. Z powodu zmęczenia słowa nie
przekształcają mi się w głowie we właściwe symbole.
– Nic obcego. Żadna obca rzecz. Nic obcego nie zrobi ci tu krzywdy. To
jest najgłębsza część lasu. Nikt, nawet ty sam, nie zrobi ci krzywdy.
Staram się zrozumieć, co powiedział. Lecz na zmęczenie i pot nałożyła
się hipnoza wywołana monotonią marszu i moja zdolność myślenia znacznie
się obniżyła. Nie mogę nad niczym sensownie się zastanowić.
– Kiedy byliśmy żołnierzami, zmuszali nas ciągle do ćwiczeń w
rozpruwaniu brzucha wroga bagnetem – mówi krępy. – Wiesz, jak wbijać
bagnet?
– Nie.
– Najpierw zdecydowanie wbijasz bagnet w brzuch, potem przekręcasz
go w bok. I przecinasz tak, żeby poszatkować flaki. Wtedy tamten umrze w
cierpieniach. Taka śmierć jest długa i potwornie bolesna. Ale jeśli tylko
wbijesz i nie przekręcisz, wróg od razu podskoczy i tobie wypruje flaki. Na
takim świecie żyliśmy.
Flaki, myślę. Pan Ōshima mówił, że to metafora labiryntu. W głowie
mieszają mi się i plączą różne rzeczy. Nie umiem oddzielić czegoś od
niczego.
– Czy wiesz, dlaczego ludzie muszą być dla siebie tacy okrutni? – pyta
wysoki żołnierz.
– Nie wiem.
– Ja też nie bardzo wiem. Wcale nie miałem ochoty szatkować nikomu
flaków, choćby był chińskim, rosyjskim czy amerykańskim żołnierzem. No,
w każdym razie na takim świecie żyliśmy. Dlatego uciekliśmy. Ale nie
zrozum mnie źle, nie jesteśmy wcale słabi. Myślę, że jako żołnierze raczej się
wyróżnialiśmy. Po prostu nie mogliśmy wytrzymać tego, że spowito nas w
taką atmosferę przemocy. Ty pewnie też nie jesteś słaby?
– Sam nie wiem – odpowiadam szczerze. – Ale cały czas żyję, chcąc się
stać choć trochę silniejszym.
– To ważne – mówi krępy, odwracając się do mnie. – Bardzo ważna jest
wola, żeby się stać silnym i czynienie w tym kierunku wysiłków.
– Nie musisz nam mówić, że jesteś silny. To widać – mówi wysoki. – W
twoim wieku mało kto dałby radę tu przyjść.
– Masz krzepę – dodaje krępy z podziwem.
W końcu się zatrzymują. Wysoki zdejmuje okulary, pociera kilka razy
grzbiet nosa i znów je nakłada. Nie są zdyszani ani spoceni.
– Chce ci się pić? – pyta wysoki.
– Trochę – odpowiadam. Szczerze mówiąc, mam straszne pragnienie.
Wyrzuciłem plecak z butelką wody. Żołnierz podaje mi aluminiową
manierkę, którą miał u pasa. Wypijam kilka łyków letniej wody. Woda
nawilża wszystkie zakamarki mojego ciała. Wycieram szyjkę manierki i
zwracam mu. – Dziękuję.
 Wysoki w milczeniu kiwa głową.
– Tu jest szczyt góry – mówi krępy żołnierz.
– Zejdziemy na sam dół, nie zatrzymując się, więc uważaj, żebyś się nie
przewrócił – dodaje wysoki.
Zaczynamy ostrożnie schodzić nierówną ścieżką.

Schodzimy do połowy zbocza, robimy duży zakręt, las się kończy i

nieoczekiwanie otwiera się przed nami nowy świat.
Żołnierze zatrzymują się, odwracają i patrzą na mnie. Nic nie mówią, ale
ich oczy przekazują mi coś bez słów. To jest to miejsce. Tam masz iść. Ja też
się zatrzymuję i patrzę na ten świat.
Widzę płaską kotlinę, w której wykorzystano naturalną rzeźbę terenu. Nie
wiem, ilu ludzi tam mieszka, ale sądząc po wielkości osady, nie może to być
duża liczba. Jest kilka ulic, przy nich tu i tam stoją domy. Niewielkie ulice i
niewielkie domy. Nie widać nigdzie ludzi. Domy są bez wyrazu. Wyglądają,
jakby zbudowano je głównie z myślą o tym, żeby chroniły przed wiatrem i
deszczem, a w ogóle nie starano się uczynić ich pięknymi. Cała osada jest za
mała na to, żeby ją nazwać miastem. Nie ma sklepów, nie ma dużych
budowli publicznych. Nie ma też szyldów ani reklam. Zdaje się, że proste
domy o tej samej wielkości i kształcie wpadły na pomysł, żeby stworzyć
osadę. Przy żadnym z nich nie ma ogrodu, na ulicach nie dostrzegam ani
jednego drzewka. Jakby osada mówiła, że w otaczającym lesie jest dość
roślin.
Wieje lekki wiaterek. Przenika między drzewami, porusza tu i tam liśćmi
drzew wokół nas. Ten anonimowy szum tworzy kręgi na powierzchni mojego
serca. Dotykam pnia i zamykam oczy. Te kręgi przypominają trochę jakiś
szyfr, lecz jeszcze nie mogę go odczytać. Wygląda jak zupełnie nieznany
język. Poddaję się, otwieram oczy i jeszcze raz przyglądam się temu nowemu
światu. Kiedy tak stoję z żołnierzami w połowie zbocza i patrzę na to
miejsce, czuję, że kręgi we mnie znów się przesuwają. Wraz z tym ruchem
powstaje inny szyfr, odmienna metafora. Mam poczucie, że oddalam się od
samego siebie, unoszę w powietrzu. Staję się motylem i fruwam wokół
świata. Na zewnątrz jest przestrzeń, gdzie nicość i treść dokładnie się na
siebie nałożyły. Przeszłość i przyszłość tworzą nieprzerwaną, nieograniczoną
pętlę. Błądzą tam znaki, których nikt nie czytał, akordy, których nikt nie
słyszał.
Uspokajam oddech. Moje serce nie utworzyło jeszcze jednej zwartej
formy, lecz nie ma w nim strachu.
Żołnierze znów ruszają bez słowa, ja w milczeniu idę ich śladem.
Schodzimy w dół, miasteczko się zbliża. Wzdłuż jednej z ulic płynie rzeczka,
brzegi ma wyłożone kamieniami. Słychać przyjemny szum wody. Piękna,
czysta woda. Wszystko jest tu proste, niewielkie i schludne. Tu i tam stoją
cienkie słupy telegraficzne, między nimi biegną linie telefoniczne. To znaczy,
że dochodzi tu prąd. Prąd? Zdaje mi się, że jakoś jest tu nie na miejscu.
Łańcuch wysokich zielonych gór otacza miasteczko ze wszystkich stron.
Niebo ciągle pokrywa jednolita warstwa szarych chmur. Idziemy we trzech
ulicą, lecz nikogo po drodze nie mijamy. Panuje głucha cisza, nie słychać
żadnych dźwięków. Może ludzie zamknęli się w domach, wstrzymali oddech
i czekają, aż przejdziemy?
Żołnierze prowadzą mnie do jednego z domów. Kształtem i wielkością
zadziwiająco przypomina górski domek pana Ōshimy. Zupełnie jakby jeden
zbudowano na wzór drugiego. Od frontu jest weranda, na niej stoi krzesło.
Dom jest parterowy, z dachu wystaje z niego komin pieca. Jedyna różnica
jest taka, że sypialnię oddzielono od salonu, jest łazienka i prąd. W kuchni
stoi elektryczna lodówka. Stary model toshiby, niezbyt duża. Z sufitu zwisa
lampa. I jest telewizor. Telewizor?
W sypialni stoi skromne jednoosobowe łóżko, jest na nim pościel.
– Na razie zostaniesz tutaj, póki się nie przyzwyczaisz – mówi krępy. –
Pewnie niezbyt długo. Tylko na razie.
– Tak jak wcześniej mówiłem, czas nie ma tu większego znaczenia –
dodaje wysoki.
– Wcale nie ma znaczenia – przytakuje krępy.
– Skąd jest prąd?
Wymieniają spojrzenia.
– Z niewielkiej elektrowni w głębi lasu napędzanej siłą wiatru. Tam
zawsze wieje – tłumaczy wysoki. – Bez prądu jest kłopot, prawda?
– Bez prądu nie można korzystać z lodówki, a bez lodówki nie da się
przechować jedzenia – dodaje krępy.
– Bez lodówki też jakoś człowiek sobie poradzi – mówi wysoki. – Ale
wygodniej jak jest.
– Gdybyś był głodny, możesz brać z lodówki, co chcesz. Nie ma co
prawda nic specjalnego – wyjaśnia krępy.
– Tu nie ma mięsa ani ryb, ani kawy, ani alkoholu – mówi wysoki. – Na
początku może ci być trochę ciężko, ale szybko przywykniesz.
– Są jajka, ser i mleko – dodaje krępy. – Bo białko pochodzenia
zwierzęcego też jest w pewnym stopniu potrzebne.
– Takich rzeczy nie można tu dostać, więc trzeba po nie chodzić na
zewnątrz. Handel wymienny – wyjaśnia wysoki.
Na zewnątrz?
Wysoki kiwa głową. – Tak. To miejsce nie jest odcięte od świata. Jest też
zewnątrz. Po trochu się dowiesz różnych rzeczy.
– Wieczorem ktoś powinien przyjść i zrobić ci kolację – mówi krępy. –
Jeżeli będziesz się do tego czasu nudził, możesz oglądać telewizję.
– A w telewizji są jakieś programy?
– Hm, nie wiem, co nadają – mówi wysoki jakby zakłopotany, przechyla
głowę i spogląda na krępego.
Krępy też przechyla głowę i krzywi się. – Prawdę mówiąc, nie bardzo się
znam na telewizorze. Nigdy nie oglądałem.
– Wstawiono go tu dla nowo przybyłych, że niby może się przydać –
mówi wysoki.
– Ale coś powinno się dać obejrzeć – dodaje krępy.
– W każdym razie odpocznij tu sobie na razie – mówi wysoki. – My
musimy wracać na posterunek.
– Dziękuję, żeście mnie tu przyprowadzili.
– Żaden kłopot – odpowiada krępy. – Masz dużo silniejsze nogi niż inni
ludzie. Mnóstwo ludzi nie może za nami nadążyć. Czasami musimy kogoś
nieść na barana. Z tobą poszło bardzo łatwo.
– Mówiłeś, zdaje się, że chcesz się tu z kimś zobaczyć? – pyta wysoki.
– Tak.
– Pewnie niedługo się spotkacie – wysoki kiwa głową. – Ten świat jest
mały.
 – Mam nadzieję, że szybko się przyzwyczaisz – mówi krępy żołnierz.
– Jak się człowiek przyzwyczai, potem jest łatwo – dodaje wysoki
żołnierz.
– Dziękuję bardzo.
Obaj stają na baczność i salutują. Zarzucają karabiny na plecy i
wychodzą. Szybkim krokiem ruszają ulicą, znikają w oddali, wracają na
posterunek. Pewnie stoją tam na warcie dniem i nocą.

Idę do kuchni i zaglądam do lodówki. Są pomidory, kawał sera. Są też jajka.

Rzepa i marchew. W dużym ceramicznym słoju jest mleko. A także masło.
Na półce znalazłem chleb, więc odkrawam piętkę i próbuję. Trochę czerstwy,
ale smak ma niezły.
W kuchni jest zlew. Przekręcam kran i leci woda. Czysta zimna woda.
Jest prąd, więc pewnie pompują wodę pompą elektryczną ze studni.
Napełniam szklankę, próbuję.
Podchodzę do okna i wyglądam. Niebo nadal szaro zachmurzone, ale nie
zanosi się na deszcz. Długo patrzę przez okno, lecz nie udaje mi się nikogo
dostrzec. Mam wrażenie, że całe miasteczko wymarło. A może ludzie z
jakiegoś powodu mnie unikają?
Odsuwam się od okna, siadam na krześle. Proste, twarde drewniane
krzesło. Są trzy krzesła i stół. Jest kwadratowy, politura była chyba
wielokrotnie nakładana. Na pobielonych ścianach pokoju nie ma żadnych
obrazów, zdjęć ani kalendarza. Tylko białe ściany. Z sufitu zwisa żarówka.
Otacza ją prosty, szklany klosz. Pożółkł od gorąca.
Pokój jest starannie sprzątnięty. Przesuwając palcem, sprawdzam, że ani
w ramie okiennej, ani na stole nie ma krztyny kurzu. Szyby też nie mają
jednej plamki. Garnki, naczynia, przybory kuchenne nie są co prawda nowe,
ale zadbane i utrzymane w czystości. Koło blatu znajduje się starego typu
elektryczna dwupalnikowa kuchenka. Włączam ją na próbę. Spirale od razu
czerwienieją i emanują ciepłem.
Prócz krzeseł i stołu jedynym meblem jest tu wielki kolorowy telewizor –
stary model mitsubishi w drewnianej obudowie. Musiał zostać
wyprodukowany z piętnaście albo dwadzieścia lat temu. Nie ma pilota.
Wygląda, jakby ktoś go przyniósł ze śmietnika (wszystkie elektryczne
urządzenia w domku wyglądają, jakby zostały stamtąd przyniesione. Nie są
brudne, działają, ale wszystkie są staroświeckie). Włączam odbiornik. Nadają
stary film. To Dźwięki muzyki. W szkole podstawowej byłem na tym z klasą i
obejrzałem na dużym ekranie. To jeden z niewielu filmów, jakie widziałem w
dzieciństwie (nie było żadnego dorosłego, który by mnie zabierał do kina).
Kiedy sztywny, lubujący się w dyscyplinie ojciec, kapitan von Trapp,
wyjeżdża w jakiejś sprawie do Wiednia, guwernantka Maria zabiera dzieci na
wycieczkę w góry. Siedząc na łące, gra na gitarze i śpiewają razem kilka
niewinnych piosenek. Słynna scena. Siadam przed telewizorem i patrzę jak
zaczarowany. Gdybym jako dziecko, miał blisko siebie taką Marię, moje
życie byłoby inne (kiedy pierwszy raz widziałem ten film, też tak
pomyślałem). Oczywiście nikt taki się nie pojawił.
Potem wracam do rzeczywistości. Dlaczego teraz w takim miejscu z
takim zainteresowaniem oglądam Dźwięki muzyki. Przede wszystkim
dlaczego Dźwięki muzyki? Czy posługują się antenami satelitarnymi i
odbierają tu jakieś sygnały? A może puszczają to skądś na wideo? To pewnie
taśma wideo, myślę. Bo kiedy próbuję zmieniać kanały, nic innego nie
nadają. Na wszystkich kanałach widać tylko burzę piaskową. Ten śnieżący
biały obraz i mechaniczne dźwięki przywodzą mi na myśl gwałtowną burzę
piaskową.
Wyłączam odbiornik po zakończeniu piosenki Edelweiss. Do pokoju
powraca poprzednia cisza. Byłem spragniony, więc idę do kuchni, wyciągam
mleko w dużym słoju i piję. Gęste, świeże mleko. Ma zupełnie inny smak niż
mleko ze sklepu całodobowego. Kiedy piję kolejno kilka szklanek tego
mleka, przypominam sobie film Czterysta batów François Truffaut. W jednej
ze scen chłopiec imieniem Antoine, który uciekł z domu, jest głodny i
wcześnie rano kradnie spod czyichś drzwi świeżo dostarczone mleko,
ukradkiem się oddala, ucieka, wypija je. Butelka jest duża i wypicie całego
mleka zajmuje mu dużo czasu. To smutna, przejmująca scena. Nie do wiary,
że jedzenie i picie może być takie smutne, przejmujące. To też jeden z
niewielu filmów, jakie widziałem w dzieciństwie. W piątej klasie,
zainteresowany tytułem, sam poszedłem go obejrzeć [28] . Wsiadłem do
pociągu, pojechałem do Ikebukuro [29] , obejrzałem film i wróciłem do
domu. Od razu po wyjściu z kina kupiłem mleko. Musiałem się napić.
Kiedy kończę pić mleko, uświadamiam sobie, że jestem strasznie śpiący.
Od przemożnej senności nieomal robi mi się niedobrze. Mechanizmy w
głowie zwalniają jak pociąg dojeżdżający do stacji i wkrótce nie będę już
mógł myśleć. Jakby powoli sztywniała mi oś ciała. Idę do sypialni,
niezdarnie ściągam spodnie i buty, kładę się na łóżku. Zatapiam głowę w
poduszkę, zamykam oczy. Poduszka pachnie słońcem. Stęskniłem się za tym
zapachem. Wdycham go spokojnie i wydycham. Sen nadchodzi w jednej
chwili.

Kiedy się budzę, wokół panuje zupełna ciemność. Otwieram oczy, w

nieznanej ciszy zastanawiam się, gdzie jestem. Prowadzony przez dwóch
żołnierzy przeszedłem las, dotarłem do małego miasteczka nad rzeczką.
Pamięć po trochu powraca. Sytuacja staje się jaśniejsza. W uszach dźwięczy
mi znana melodia. To Edelweiss. W kuchni garnki szczękają swojsko. Przez
szparę w drzwiach wlewa się światło z salonu, po podłodze biegnie prosta
żółta linia. Światło jest staroświeckie i ziarniste.
Próbuję wstać z łóżka, lecz jestem zdrętwiały. Bardzo równomiernie
zdrętwiały. Biorę głęboki oddech i spoglądam na sufit. Słychać brzęk naczyń
uderzających o siebie. Słychać też kroki – ktoś się krząta. Prawdopodobnie
szykuje dla mnie kolację. W końcu wychodzę z łóżka, staję na podłodze.
Niespiesznie wkładam spodnie, buty i skarpetki. Cicho przekręcam klamkę i
otwieram drzwi.
W kuchni gotuje jakaś dziewczyna. Odwrócona do mnie plecami, coś
próbowała schylona na garnkiem, lecz kiedy otwieram drzwi, podnosi głowę
i odwraca się ku mnie. To dziewczyna, która co noc przychodziła do mojego
pokoju w bibliotece i patrzyła na obraz. Tak, to piętnastoletnia pani Saeki.
Jest tak samo ubrana jak wtedy. Jasnoniebieska sukienka z długimi
rękawami. Jedyna różnica jest taka, że upięła włosy. Na mój widok uśmiecha
się lekko, ciepło. Czuję gwałtowny wstrząs, jakby świat się całkowicie
zmienił. To, co miało kształt, rozpada się na kawałki i znów przybiera formę.
Lecz ona nie jest wizją, nie jest też duchem. Jest teraz prawdziwą dziewczyną
z krwi i kości, której można dotknąć. Stoi o zmierzchu w prawdziwej kuchni
i szykuje dla mnie prawdziwą kolację. Ma niewielkie piersi, jej szyja ma biel
alabastru.
– Obudziłeś się już? – pyta.
Nie mogę wydobyć głosu. Jeszcze próbuję się pozbierać.
– Musiałeś mocno spać – mówi dziewczyna. Potem znowu się odwraca i
próbuje czegoś z garnka. – Myślałam, że jak nie wstaniesz, to zostawię ci
jedzenie i pójdę.
– Nie miałem zamiaru tak głęboko zasnąć – w końcu wraca mi głos.
– Przeszedłeś przecież cały las. Głodny jesteś?
– Nie wiem. Pewnie tak.
Chciałbym dotknąć jej dłoni. Jedynie po to, żeby sprawdzić, czy
dotknięcie jej byłoby naprawdę możliwe. Ale nie mogę tego zrobić. Stoję tam
i tylko na nią patrzę. Wytężam słuch na dźwięki ruchów jej ciała.
Dziewczyna nakłada gulaszu na gładki biały talerz i zanosi na stół. W
głębokiej misce jest sałatka z pomidorów i innych warzyw. I duży chleb. W
gulaszu są kartofle i marchew. Stęskniłem się za tym zapachem. Wciągam go
w płuca i zdaję sobie sprawę, że jestem bardzo głodny. Przede wszystkim
muszę zaspokoić ten głód. Zabieram się do jedzenia. Sztućce są stare,
porysowane. Dziewczyna siada na krześle w pewnym oddaleniu i przygląda
się, jak jem. Ma bardzo poważny wyraz twarzy, jakby to przyglądanie się
było częścią ważnej pracy. Czasami dotyka włosów.
– Słyszałam, że masz piętnaście lat – mówi.
– Uhm – mówię, smarując chleb masłem. – Dopiero co skończyłem
piętnaście.
– Ja też mam piętnaście lat.
Kiwam głową. Nieomal mi się wypsnęło, że wiem. Ale jeszcze za
wcześnie mówić coś takiego. Jem w milczeniu.
– Będę tu przez pewien czas przygotowywać posiłki. Będę też sprzątać i
prać. W komodzie w sypialni masz ubranie na zmianę, możesz z niego
dowolnie korzystać. Wrzuć pranie do kosza na brudną bieliznę, ja się zajmę
resztą.
– Kto ci przydzielił taką pracę?
Patrzy na mnie nieruchomo. Nie odpowiada. Moje pytanie musiało pójść
jakimś błędnym torem, zostało pochłonięte w bezimiennej przestrzeni i
zniknęło.
– Jak masz na imię? – zadaję inne.
Lekko potrząsa głową. – Nie mam imienia. Nie mamy tu imion.
– Ale jeśli nie masz imienia, to jak mam cię zawołać?
 – Nie będziesz musiał mnie wołać. Jak będziesz mnie potrzebował,
przyjdę.
– Czyli moje imię też nie będzie tu pewnie potrzebne?
Kiwa głową. – Przecież ty jesteś tobą, nie jesteś nikim innym. Ty to ty,
prawda?
– Myślę, że tak – odpowiadam. Ale nie mam pewności. Czy naprawdę
jestem mną?
Przygląda mi się nieruchomo.
– Pamiętasz bibliotekę? – decyduję się zapytać.
– Bibliotekę? – Potrząsa głową. – Nie, nie pamiętam. Biblioteka jest
daleko. Bardzo daleko stąd. Tutaj nie ma.
– Jest tu biblioteka?
– Tak. Ale nie ma w niej książek.
– Skoro w bibliotece nie ma książek, to co jest?
Nie odpowiada, tylko lekko przechyla głowę. To pytanie też poszło
jakimś błędnym torem i zostało pochłonięte.
– Byłaś tam?
– Bardzo dawno temu.
– Ale nie po to, żeby czytać książki?
Kiwa głową. – Bo tam nie ma książek.
Przez pewien czas jem w milczeniu. Zjadam gulasz, sałatkę, chleb. Ona
też nic nie mówi i niezmiennie przygląda mi się poważnym wzrokiem.
– Jak ci smakowało? – pyta, kiedy zjadam wszystko do czysta.
– Było smaczne. Bardzo.
– Choć bez mięsa i ryby?
Wskazuję puste talerze. – Patrz, nic nie zostawiłem, prawda?
– To ja ugotowałam.
– Było bardzo smaczne – powtarzam. I jest to prawda.
W jej obecności czuję w piersi ból, jakby ktoś wbił w nią lodowaty nóż.
Ból jest gwałtowny, lecz ta gwałtowność raczej mnie cieszy. Mogę utożsamić
ten lodowaty ból z własnym bytem. Ból staje się kotwicą i cumuje mnie tutaj.
Dziewczyna wstaje, nastawia wodę, parzy herbatę. Podczas gdy piję ją przy
stole, zanosi brudne naczynia do kuchni i zaczyna zmywać odwrócona do
mnie tyłem. Przyglądam się jej. Chciałbym coś powiedzieć. Lecz zauważam,
że przy niej wszystkie słowa tracą swoją pierwotną funkcję. A może zniknęło
coś w rodzaju znaczenia, które pozwala je ze sobą powiązać? Patrzę na swoje
dłonie. Myślę o dereniu lśniącym za oknem w świetle księżyca. Tam są
lodowate ostrza przebijające moją pierś.
– Czy jeszcze cię zobaczę? – pytam.
– Oczywiście – odpowiada. – Tak jak przedtem mówiłam, jak będę ci
potrzebna, przyjdę.
– Nie znikniesz nagle?
Nie odzywa się, tylko patrzy na mnie zaskoczona. Jakby mówiła, a dokąd
miałabym iść?
– Już cię kiedyś spotkałem – decyduję się powiedzieć. – Gdzie indziej, w
innej bibliotece.
– Skoro tak mówisz – podnosi rękę do włosów i upewnia się, że spinka
ciągle tam jest. Jej głos jest prawie beznamiętny. Jakby chciała mi pokazać,
że ten temat szczególnie jej nie interesuje.
– Chyba przyszedłem tutaj, żeby się z tobą jeszcze raz zobaczyć. Z tobą i
z jeszcze jedną kobietą.
Podnosi głowę i poważnie przytakuje. – Przyszedłeś przez gęsty las.
– Uhm. Koniecznie musiałem się spotkać z tobą i z tą kobietą.
– I tutaj spotkałeś się ze mną.
Kiwam głową.
– Mówiłam ci. Jak będę ci potrzebna, przyjdę.

Kończy zmywanie. Wkłada do płóciennej torby naczynia, w których

przyniosła jedzenie, i zarzuca ją na ramię.
– Do jutra rana – mówi. – Mam nadzieję, że szybko się przyzwyczaisz.
Stoję w drzwiach i patrzę, jak dziewczyna znika w ciemności zaraz za
progiem. Znowu zostaję sam. Jestem w zamkniętym kręgu. Czas nie ma tu
większego znaczenia. Nikt nie ma imienia. Kiedy będzie mi potrzebna,
przyjdzie. Tutaj ma piętnaście lat. Prawdopodobnie wiecznie będzie tyle
miała. Ale co się właściwie stanie ze mną? Czy ja też zostanę tu wiecznie,
mając piętnaście lat? Czy może wiek także nie ma tutaj większego
znaczenia?
Po jej odejściu stoję sam w drzwiach i bezmyślnie patrzę. Na niebie nie
ma księżyca ani gwiazd. W kilku budynkach palą się światła. Sączą się z
okien. Takie same staroświeckie żółte światła jak w tym domu. Lecz ludzi
nadal nie widać. Jedynie światła. Na zewnątrz rozciąga się terytorium
czarnych jak smoła cieni. I wiem, że dalej wznoszą się ciemniejsze od mroku
łańcuchy gór, głęboki las, jak mur, otacza miasto.
46

Po odkryciu, że pan Nakata umarł, chłopak nie mógł się zdobyć na odejście z
mieszkania. Był tu „kamień otwierający wejście”, nigdy nie wiadomo, co się
może zdarzyć, więc chciał być w pobliżu, żeby móc błyskawicznie
zareagować. Jakby czuł się za to odpowiedzialny. Przejął odpowiedzialność
pana Nakaty. W pokoju, w którym leżały zwłoki pana Nakaty, włączył
klimatyzację na najniższą możliwą temperaturę, nastawił najsilniejszy
nawiew i sprawdził, że okno jest szczelnie zamknięte.
– Hej, dziadku, żeby ci tylko nie było za zimno – zwrócił się do pana
Nakaty.
Pan Nakata oczywiście nie wypowiedział swojego poglądu na ten temat.
Szczególny ciężar powietrza w pokoju był niewątpliwie efektem czegoś
wydzielanego przez ciało zmarłego.
Chłopak usiadł na kanapie w salonie i spędzał czas, nie robiąc nic
szczególnego. Nie miał ochoty słuchać muzyki, nie miał też ochoty czytać.
Nadchodził wieczór, w kątach pokoju robiło się stopniowo coraz ciemniej,
lecz nie wstał i nie zapalił światła. Zdawało mu się, że opuściły go wszystkie
siły i jak już raz usiadł, nie mógł się podnieść. Czas powoli nadpływał i
powoli odpływał. Czasami zdawało się nawet, że chwilami ukradkiem
zawracał.
Kiedy umarł dziadek, też było mi ciężko na sercu, ale nie tak jak teraz,
pomyślał. Dziadek długo chorował i wiedzieliśmy, że któregoś dnia umrze.
Dlatego kiedy umarł, w pewnym stopniu byliśmy na to przygotowani. Jest
zupełnie inaczej, gdy ma się taki etap przygotowawczy. Ale to nie wszystko,
pomyślał. W śmierci pana Nakaty było coś, co zmuszało do głębokiego,
uczciwego zastanowienia.
Zdawało mu się, że trochę zgłodniał, więc poszedł do kuchni, wyjął z
lodówki mrożony ryż z jarzynami, podgrzał w kuchence mikrofalowej i zjadł
połowę. Wypił puszkę piwa. Po jedzeniu poszedł do sąsiedniego pokoju,
sprawdzić, co się dzieje z panem Nakatą. Pomyślał, że może przypadkiem
ożył. Ale pan Nakata dalej nie żył, tak jak przedtem. W pokoju było zimno
jak w lodówce. W takim zimnie nawet lody by się tak łatwo nie rozpuściły.
Pierwszy raz miał spędzić noc pod jednym dachem ze zmarłym. Może
dlatego nie mógł sobie znaleźć miejsca. Nie mam pietra, pomyślał. Nie czuję
też wstrętu. Po prostu nie jestem przyzwyczajony, nie miałem do czynienia
ze zmarłymi. Poczynając od tego, jak czas płynie, są różnice między
martwymi a żywymi. Dźwięki też brzmią inaczej. Dlatego tak jakoś nie mogę
się uspokoić. Pewnie nie ma na to rady. Przecież pan Nakata jest teraz w
świecie zmarłych, a ja w świecie żywych. Więc jest między nami luka. Wstał
z kanapy i usiadł obok kamienia. Pogłaskał okrągły kamień, jakby głaskał po
głowie kota.
– Kurczę, nie mam pojęcia, co zrobić – odezwał się do kamienia. –
Chciałbym przekazać pana Nakatę w jakieś odpowiednie miejsce, ale jak
najpierw z tobą sobie nie poradzę, nie mogę tego zrobić. I mam mały kłopot.
Gdybyś wiedział, co Hoshino ma zrobić, powiedz, dobra?
Ale nie było odpowiedzi. W tej chwili był to tylko zwykły kamień. Pan
Hoshino też to rozumiał. Nie zapowiadało się, że odpowie na prośby o radę.
Lecz chłopak dalej siedział przy kamieniu i gładził go. Rzucił kilka pytań,
argumentował, przekonywał. Prosił, żeby się nad nim zlitował. Oczywiście
wiedział, że to się na nic nie zda, ale nie przychodziło mu do głowy nic
innego, co mógłby zrobić. A poza tym pan Nakata przecież ciągle gadał do
tego kamienia.
To jednak żałosne, prosić kamień, żeby się zlitował, pomyślał. Przecież
mówi się nawet „nieczuły jak kamień”.
Podniósł się; zamierzał obejrzeć wiadomości w telewizji, lecz zmienił
zdanie. Znów usiadł obok kamienia. Czuł, że teraz ważna jest cisza. Muszę
na coś czekać, wytężając słuch. Ale ja nie bardzo lubię czekać, powiedział do
kamienia. Teraz, jak się zastanawiam, zdaje mi się, że od dawna wiele tracę
przez tę niecierpliwość. Nie pomyślę i robię, co mi akurat przyszło do głowy.
I często źle się to kończyło. Jesteś niespokojny jak kot w marcu, mawiał
dziadek. Ale tutaj muszę się wziąć w garść i czekać. – Wytrzymaj, Hoshino –
przykazał sobie chłopak.
Do jego uszu nie docierało nic prócz szumu nastawionej na pełny
regulator klimatyzacji. Wkrótce minęła dziewiąta, potem dziesiąta. Lecz nic
się nie działo. Tylko czas mijał, noc stawała się coraz głębsza. Chłopak
przyniósł ze swego pokoju koc, położył się na kanapie i przykrył. Zdawało
mu się, że nawet podczas snu lepiej być w pobliżu kamienia. Zgasił światło,
zamknął oczy.
– Słuchaj no, Kamień. Idę spać – zwrócił się do leżącego na podłodze
kamienia. – Jutro rano dalej pogadamy. Dziś był długi dzień. Hoshino chce
pospać.
No tak, pomyślał, to był długi dzień. W ciągu jednego dnia zdarzyło się
naprawdę dużo.
– Hej, dziadku – zawołał głośno w stronę drzwi do sąsiedniego pokoju. –
Panie Nakata. Słyszysz?
Nie było odpowiedzi. Chłopak westchnął, zamknął oczy, poprawił
poduszkę i od razu zasnął. Nie miał żadnych snów, spał nieprzerwanie do
samego rana. W sąsiednim pokoju pan Nakata też nie miał żadnych snów,
spał twardo i głęboko jak kamień.

Chłopak obudził się po siódmej, od razu poszedł do sąsiedniego pokoju

zobaczyć, co się dzieje z panem Nakatą. Klimatyzator niezmiennie dmuchał
zimnym powietrzem z cichym buczeniem. W tym zimnym powietrzu pan
Nakata ciągle nie żył. Obecność śmierci wydawała się jeszcze wyraźniejsza,
silniejsza niż poprzedniej nocy. Skóra zmarłego bardzo pobladła, oczy też
wydawały się zamknięte bardziej uroczyście. Absolutnie nie wchodzi już w
rachubę, że pan Nakata nagle odetchnie, wstanie, powie: – Przepraszam,
Paniehoshino. Nakata strasznie zaspał. Najmocniej przeprasza. Nakata zajmie
się resztą. Proszę się nie niepokoić – i załatwi sprawę kamienia otwierającego
wejście. Pan Nakata jest całkowicie nieżywy, jest to niezbity fakt, którego
nikt nie może zmienić, pomyślał chłopak.
Drżąc z zimna, wyszedł z pokoju i zamknął drzwi. Poszedł do kuchni,
zaparzył kawę w ekspresie i wypił dwie filiżanki. Zrobił grzanki, zjadł z
masłem i dżemem. Po śniadaniu usiadł na krześle w kuchni i wyglądając
przez okno, wypalił kilka papierosów. W nocy chmury gdzieś zniknęły, za
oknem rozciągało się letnie niebo, nieskazitelnie błękitne. Koło kanapy dalej
leżał kamień. Od wczoraj ani nie spał, ani się nie budził, zdawał się tylko tam
siedzieć przyczajony. Chłopak podniósł go na próbę. Nie sprawiło mu to
trudności.
– Hej! – powiedział chłopak wesoło. – To ja. Twój kolega, Hoshino.
Pamiętasz mnie, co? Dziś też pewnie spędzimy razem.
Kamień nadal milczał.
 – Mniejsza o to. Nie szkodzi, że nie pamiętasz. Mamy czas, nie musimy
się spieszyć.
Usiadł i powoli głaszcząc kamień, zastanowił się, o czym by tu z nim
porozmawiać. Nigdy przedtem nie rozmawiał z kamieniem, nie przychodził
mu do głowy odpowiedni temat. Ale lepiej od rana nie wyskakiwać z żadnym
zbyt poważnym tematem, pomyślał. Ma przed sobą cały dzień, więc
najlepsze byłoby coś, o czym można mówić na luzie, co człowiekowi
przyjdzie na myśl.
Po krótkim namyśle postanowił pogadać o dziewczynach. Zamierzał
opowiedzieć o wszystkich dziewczynach, z którymi do tej pory spał. Gdyby
się ograniczył do tych, których imiona znał, nie byłoby ich tak wiele. Policzył
na palcach. Sześć. Gdyby doliczył te nieznane, byłoby więcej, ale na razie
postanowił je pominąć.
– Mam wrażenie, że to bez sensu mówić do kamienia o dziewczynach, z
którymi spałem – powiedział. – Może ty, Kamień, nie chcesz od rana słuchać
takich opowieści? Ale nie przychodzi mi do głowy żaden inny temat. A może
tobie też dobrze zrobi, jak czasem posłuchasz czegoś lżejszego? Może ci się
w przyszłości przydać.
Chłopak wspominał dziewczyny i opowiadał szczegółowo o konkretnych
wydarzeniach, które zapamiętał. Pierwsza dziewczyna była w czasach szkoły
średniej. Kiedy jeździł na motorze i rozrabiał. Ona była o trzy lata starsza.
Pracowała w barze w mieście Gifu. Nie trwało to długo, ale nawet z nią
pomieszkiwał. Dziewczynie bardzo poważnie na nim zależało, mówiła, że nie
może bez niego żyć. Dzwoniła do mnie do domu, rodzice się czepiali, zrobiło
się zawracanie głowy, a akurat kończyłem szkołę, więc rzuciłem wszystko i
wstąpiłem do wojska. Zaraz potem przydzielili mnie do prefektury
Yamanashi i na tym był z nią koniec. Już jej więcej nie widziałem.
– Dlatego unikanie zawracania głowy to motto w życiu Hoshino –
wyjaśnił kamieniowi. – Jak tylko coś się trochę skomplikuje, z miejsca się
zmywam. Nie chcę się chwalić, ale szybko uciekam. Dlatego do tej pory
niczego jeszcze porządnie nie doprowadziłem do końca. To wada Hoshino.
Drugą poznał w pobliżu jednostki w Yamanashi. W dzień przepustki
pomógł jej zmienić koło w suzuki alto i tak się zaprzyjaźnili. Była o rok
starsza, chodziła do szkoły pielęgniarskiej.
– To była dobra dziewczyna – powiedział kamieniowi. – Miała duże
piersi i była serdeczna. Lubiła te rzeczy. Ja miałem wtedy dziewiętnaście lat,
więc przy każdym spotkaniu nie wychodziliśmy z łóżka, robiliśmy to na
okrągło. Ale była niesamowicie zazdrosna, jeżeli dostałem przepustkę i się z
nią nie widziałem, od razu się zaczynało: gdzie byłeś, co robiłeś, z kim się
widziałeś. Czepiała się nie do wytrzymania. Wypytywała o wszystko.
Mówiłem jej prawdę, ale nie wierzyła. W końcu przez to się rozstaliśmy.
Chodziliśmy ze sobą chyba z rok… Nie wiem jak ty, Kamień, ale ja nie lubię,
jak mnie ktoś wypytuje. Robi mi się duszno i czuję się przegrany. Więc
uciekłem. Dobrze, że byłem w wojsku. Jak coś się działo, mogłem się tam
schronić. Można przeczekać burzę, nie wychodząc zza muru jednostki. Nikt
cię tam nie dorwie. Zaciągnięcie się do wojska to najlepszy sposób na
bezproblemowe rozstanie z dziewczyną. Ty, Kamień, lepiej też to sobie
zapamiętaj. Dobijało mnie, co prawda, że kazali bez przerwy kopać doły i
układać worki z piaskiem.
Kiedy mówił tak kamieniowi, co mu ślina na język przyniosła,
uświadomił sobie na nowo fakt, że wobec żadnej z nich nie postąpił
przyzwoicie. Wśród sześciu dziewczyn, z którymi chodził, przynajmniej
cztery miały dobry charakter (co do pozostałych dwóch miał wrażenie, że
obiektywnie biorąc, miały drobne problemy charakterologiczne). Zasadniczo
były dla niego życzliwe. Nie dało się może ich nazwać zapierającymi dech w
piersi pięknościami, ale wszystkie były niczego sobie. Zgadzały się na seks,
kiedy tylko chciał. Nigdy nie narzekały, gdy nie chciało mu się zawracać
głowy grą wstępną. W wolne dni gotowały, kupowały mu prezenty na
urodziny, pożyczały mu pieniądze przed wypłatą (prawie nie pamięta, żeby je
zwracał), nie domagały się nic w zamian. Lecz on im nigdy nie dziękował.
Uważał, że to wszystko mu się należy.
Kiedy chodził z jakąś dziewczyną, sypiał tylko z nią. Nigdy nie zdradzał.
W tym sensie był w miarę porządny. Ale gdy dziewczyna zaczęła choć trochę
narzekać, upierać się przy swojej racji, była zazdrosna, zachęcała go do
oszczędzania, regularnie urządzała niewielkie histerie albo zaczynała mówić,
że martwi się o przyszłość, po Hoshino ginął ślad. Uważał, że najważniejsze
w związku z dziewczyną jest to, żeby nie było zgrzytów. Jak tylko pojawiało
się zawracanie głowy, natychmiast się zmywał. Znajdował następną
dziewczynę i robił od początku to samo. Uważał, że tak żyją zwykli ludzie.
– Wiesz, Kamień, jakbym ja był dziewczyną i zadawał się z takim
samolubem jak ja, szlag by mnie pewnie trafił – powiedział kamieniowi. –
Kiedy teraz o tym myślę, sam tak uważam. Dlaczego one tak długo mnie
znosiły? Wcale tego nie rozumiem, choć to mnie samego dotyczy.
Zapalił marlboro, powoli wypuszczając dym, gładził drugą ręką kamień.
– No, przecież mam rację, nie? Jak sam widzisz, Hoshino nie jest zbyt
przystojny, nie jest wcale szczególnie dobrym kochankiem. Nie ma
pieniędzy. Nie ma dobrego charakteru. Nie jest mądry, ma raczej same wady.
Jest synem biednego chłopa ze wsi w prefekturze Gifu, nieudacznikiem,
kierowcą ciężarówki po służbie wojskowej. A mimo to jak sobie teraz
pomyślę, miałem dużo szczęścia z kobietami. Nie miałem może
szczególnego powodzenia, ale nie pamiętam, żeby mi brakowało okazji. Szły
ze mną do łóżka, karmiły mnie, nawet pożyczały pieniądze. Ale wiesz,
Kamień, szczęście może się kiedyś odwrócić. Ostatnio tak mi się zaczęło
wydawać. Hej, Hoshino, niedługo przyjdzie czas się rozliczyć.
Chłopak opowiadał tak kamieniowi dość długo o związkach z kobietami,
cały czas go głaszcząc. Kiedy raz przywykł do głaskania, potem nie mógł już
przestać. Nadeszło południe i z pobliskiej szkoły dobiegł dźwięk dzwonka.
Chłopak poszedł do kuchni, podgrzał zupę z makaronem udon i zjadł.
Posiekał do niej pora i dodał jajko.
Po posiłku znów posłuchał tria Arcyksiążę.
– Hej, Kamień – zawołał po zakończeniu pierwszej części. – Świetna
muzyka, co? Jak słuchasz, czujesz, że serce ci rośnie, nie uważasz?
Kamień milczał. Nie wiadomo, czy słuchał muzyki, czy nie. Lecz chłopak
się tym nie przejął i mówił dalej.
– Tak jak ci od rana opowiadam, zrobiłem do tej pory wiele świństw.
Byłem samolubem. Teraz nie mogę już tego odkręcić. Prawda? Ale kiedy tak
słucham tej muzyki, zdaje mi się, że Beethoven do mnie mówi. „Hej,
Hoshinku, no mniejsza już o tamto. W życiu zdarzają się takie rzeczy. Ja
może na to nie wyglądam, ale też dużo świństw w życiu zrobiłem. Nic się na
to nie poradzi. Jakoś to będzie. Więc wystarczy, że od teraz się lepiej
postarasz”. Oczywiście, ponieważ Beethoven był taki, jaki był, pewnie nie
powiedziałby nic takiego, ale jakoś coś takiego wyraźnie w tej muzyce czuję.
A ty, Kamień, nie czujesz tego?
Kamień milczał.
– No, mniejsza o to – powiedział chłopak. – To w końcu tylko mnie się
tak wydaje. Nie będę już przynudzał, posłuchajmy w milczeniu muzyki.
 Kiedy po drugiej spojrzał za okno, zobaczył na balustradzie balkonu
grubego czarnego kota, który zaglądał do pokoju. Chłopak otworzył okno i z
nudów zwrócił się do niego.
– Hej, Kocie. Ładna dziś pogoda, co?
– Tak, Hoshinku – odparł kot.
– O w mordę – powiedział chłopak i pokręcił głową.
Chłopiec zwany Kawką

Chłopiec zwany Kawką fruwał nad lasem, jakby rysował wielki krąg. Kiedy
skończył z jednym, rysował następny, równie regularny, nieco dalej. W ten
sposób na niebie powstawały kręgi, potem znikały. Jego wzrok jak wzrok
pilota samolotu zwiadowczego był ciągle skierowany w dół. Wyglądało na
to, że kogoś tam szuka, lecz nie może znaleźć. Pod nim rozciągał się las
falujący jak morze bez lądu. Zielone gałęzie przeplatały się, nakładały na
siebie, las przyodział głęboko anonimową szatę. Niebo pokrywały szare
chmury, nie było wiatru. Nigdzie nie przeświecał blask łaski. Chłopiec zwany
Kawką mógł być w tej chwili najbardziej samotnym ptakiem na świecie.
Lecz nie miał czasu się tym przejmować.
W końcu dostrzegł przerwę między drzewami i obniżył lot prosto w dół,
kierując się na nią. Była tam niewielka, przypominająca placyk, okrągła
polanka. Na ziemię padała odrobina słońca, zielona trawa krzewiła się tam
jak jakiś znak. Na skraju polanki leżał duży okrągły kamień, na którym
zobaczył siedzącego mężczyznę. Miał na sobie jasnoczerwony dres, a na
głowie czarny jedwabny cylinder. Na nogach nosił buty o grubych
podeszwach do górskiej wspinaczki, obok leżała torba z płótna w kolorze
khaki. Był to dość dziwny strój, ale chłopcu zwanemu Kawką takie rzeczy
były obojętne. Właśnie tego człowieka szukał. Obojętne mu było, jak jest
ubrany.
Słysząc nagły trzepot skrzydeł, mężczyzna podniósł wzrok i spojrzał na
chłopca zwanego Kawką, który przysiadł niedaleko na gałęzi. – Cześć –
pozdrowił go wesoło.
Chłopiec zwany Kawką nic nie odpowiedział. Siedząc na gałęzi, bez
mrugnięcia okiem przyglądał się mężczyźnie. Czasami leciutko przekrzywiał
głowę.
– Znam cię – powiedział mężczyzna, lekko unosząc kapelusz. –
Myślałem, że pewnie zaraz się tu pojawisz.
Odchrząknął, skrzywił się i splunął na ziemię. Roztarł plwocinę
podeszwą.
 – Właśnie zrobiłem sobie odpoczynek i nudziło mi się odrobinę, bo nie
miałem z kim pogadać. No jak? Nie przyszedłbyś tu bliżej? Usiedlibyśmy
obok siebie i trochę pogadali. Pierwszy raz cię widzę, ale to nie znaczy, że
zupełnie nic nas nie łączy.
Chłopiec zwany Kawką nie odzywał się. Skrzydła złożył, tak że
przylgnęły do tułowia.
Mężczyzna w cylindrze lekko pokręcił głową.
– Ach tak? Rozumiem, nie umiesz mówić. To nie szkodzi. To ja sobie
pozwolę pogadać. Mnie zasadniczo wszystko jedno. Chociaż nie umiesz
mówić, i tak wiem, co chcesz zrobić. Nie chcesz, żebym dalej poszedł. Nie
mylę się, prawda? Tyle to nawet ja wiem. Nie chcesz mnie dalej puścić. Lecz
ja chcę oczywiście iść dalej. A to dlatego, że to wyjątkowa okazja. Nie mogę
jej przepuścić. Jak to mówią, taka okazja zdarza się raz na sto lat.
Mocno klepnął but w okolicach kostki.
– Więc przechodząc od razu do konkluzji, chcę powiedzieć, że nie uda ci
się mnie powstrzymać. A to dlatego, że nie masz do tego kwalifikacji. Na
przykład mogę zagrać na flecie. Wtedy nie będziesz mógł się do mnie
zbliżyć. To mój flet. Nie wiem, czy wiesz, ale to bardzo szczególny flet. Nie
zwykły, jakich wszędzie pełno. Mam ich w tej torbie mnóstwo.
Wyciągnął rękę i ostrożnie poklepał płócienną torbę. Jeszcze raz spojrzał
na gałąź, na której siedział chłopiec zwany Kawką.
– Zrobiłem te flety, gromadząc dusze kotów. Zebrałem dusze kotów,
wycięte z nich, kiedy jeszcze żyły, i zrobiłem flety. Żal mi tych pociętych
kotów, ale nie miałem wyboru. Te flety przerastają takie ziemskie standardy
jak dobro czy zło, litość czy nienawiść. Wyrabianie ich było przez długi czas
moją misją. Dość dobrze spełniałem tę misję, odegrałem swoją rolę.
Przeżyłem życie, którego nie muszę się wstydzić. Ożeniłem się, spłodziłem
dziecko, wykonałem dużo fletów. Dlatego więcej już nie będę robił. Niech to
zostanie między nami: zamierzam z tych fletów zrobić jeden większy.
Większy, potężniejszy. Flet pierwszej klasy, który sam stanie się systemem. I
teraz chcę iść do miejsca, w którym go zrobię. Nie ja zdecyduję, czy ten flet
w rezultacie będzie dobrem, czy złem. Oczywiście ty też nie. To będzie
zależało od tego, kiedy i gdzie będę. Pod tym względem nie mam uprzedzeń.
Tak jak historia czy pogoda nie mają uprzedzeń. Właśnie dlatego, że nie mam
uprzedzeń, mogę się stać pewnym systemem.
 Zdjął cylinder, pogładził trochę przerzedzone na czubku głowy włosy,
znów nałożył kapelusz. Poprawił palcami rondo.
– Kiedy zagram na flecie, odpędzę cię bez najmniejszej trudności. Ale w
miarę możliwości wolałbym teraz nie grać. Granie na nim wymaga pewnej
siły. A ja nie chcę niepotrzebnie tracić sił. Chcę w miarę możliwości
oszczędzać siły na później. Lecz bez względu na to, czy zagram, czy nie, tak
czy inaczej, absolutnie nie uda ci się mnie powstrzymać. To chyba dla
każdego oczywiste.
Mężczyzna jeszcze raz odchrząknął. Pogłaskał się kilka razy po
wystającym pod dresem brzuchu.
– Słuchaj, wiesz, co to limbo? Limbo to strefa przejściowa rozciągająca
się między życiem a śmiercią. To zamglone, smutne miejsce. Innymi słowy,
to miejsce, w którym teraz jestem. Teraz to ten las. Umarłem. Umarłem
chętnie z własnej woli. Lecz jeszcze nie wszedłem do następnego świata.
Czyli jestem duszą wędrującą. Dusza wędrująca nie ma postaci. Przyjąłem
tylko prowizoryczną formę. Dlatego nie możesz mi zrobić krzywdy.
Rozumiesz? Nawet jeżeli gwałtownie poleje się ze mnie krew, nie będzie to
prawdziwa krew. Choćbym straszliwie cierpiał, nie będzie to prawdziwe
cierpienie. W tej chwili zniweczyć mnie mógłby tylko ktoś, kto miałby do
tego kwalifikacje. Niestety, ty ich nie masz. Jesteś jedynie niedojrzałą,
niedorosłą iluzją. Bez względu na to, jak silne są twoje uprzedzenia, nie
możesz mnie zniweczyć.
Uśmiechnął się szeroko do chłopca zwanego Kawką.
– No jak, chcesz się upewnić?
Jakby te słowa były jakimś sygnałem, chłopiec zwany Kawką rozpostarł
szeroko skrzydła, odbił się od gałęzi i rzucił się prosto na mężczyznę. Był to
prosty, błyskawiczny lot. Wbił mu szpony w pierś, odchylił głowę i zupełnie
jakby brał zamach kilofem, zdecydowanie wraził ostry dziób w prawe oko
mężczyzny. Przez ten czas czarne jak smoła skrzydła mocno trzepotały w
powietrzu. Mężczyzna wcale nie stawiał oporu. Zdał się na łaskę ptaka, nie
ruszył nawet palcem. Nawet nie jęknął. Zamiast tego głośno się śmiał.
Kapelusz spadł na ziemię, gałka oczna momentalnie pękła i wypłynęła z
oczodołu. Chłopiec zwany Kawką nieustępliwie zaatakował drugie oko.
Kiedy po oczach mężczyzny zostały dwie dziury, zaczął niestrudzenie
dziobać całą twarz. W jednej chwili stała się jedną wielką raną, krew tryskała
z niej we wszystkie strony. Zabarwiła twarz na czerwono, skóra była w
strzępach, skrawki ciała pryskały na boki, oblicze mężczyzny przypominało
teraz kawał mięsa. Następnie chłopiec bezlitośnie rozdziobał też łysiejące
miejsce na głowie. Lecz mężczyzna nieustannie się śmiał. Jakby to wszystko
było nieprawdopodobnie śmieszne. Im gwałtowniej chłopiec zwany Kawką
go atakował, tym on śmiał się głośniej.
Ani przez chwilę nie odwracał od niego pozbawionych oczu oczodołów i
krztusząc się ze śmiechu, powiedział: – No, no, przecież ci mówiłem. Nie
rozśmieszaj mnie tak. Nie ma siły, która by mnie mogła skrzywdzić. Nie
masz do tego kwalifikacji. Jesteś jedynie nędzną iluzją. Tylko tanim echem.
Wszystko, co robisz, jest na próżno. Jeszcze nie rozumiesz?
Teraz chłopiec zwany Kawką wbił dziób w usta mówiącego. Jego wielkie
skrzydła niezmiennie trzepotały, wypadło z nich kilka lśniących czarnych
piór i unosiły się w powietrzu jak ułamki duszy. Chłopiec zwany Kawką
przeciął dziobem język mężczyzny, przebił go na wylot, skoncentrował
wszystkie siły w dziobie i wyrwał język. Był strasznie gruby i długi. Nawet
po wyciągnięciu z gardła ciągle pełzał dookoła jak jakiś pozbawiony muszli
mięczak. Tworzył słowa ciemności. Straciwszy język, mężczyzna ucichł –
umilkł w końcu jego donośny śmiech. Zdawało się, że nie może już
oddychać. Lecz mimo to, trzymając się za brzuch, dalej bezgłośnie się
zaśmiewał. Chłopiec zwany Kawką słyszał ten pozbawiony dźwięku rechot.
Złowieszczy, pusty śmiech, jak wiatr wiejący po dalekiej suchej pustyni,
nigdy nie umilkł. Przypominał nieco dźwięk fletu dochodzący z innego
świata.
47

Budzę się zaraz po nadejściu świtu. Gotuję wodę na kuchence elektrycznej i

parzę herbatę. Siadam na krześle przy oknie, patrzę, co się dzieje na
zewnątrz. Ciągle nie widać żywej duszy, nie słychać też żadnych dźwięków.
Nie zapowiada się, że zaćwierkają poranne ptaki. Ponieważ miasteczko
otoczone jest wysokimi górami, świt nadchodzi później, słońce wcześnie
zachodzi. Grań na wschodzie jest tylko nieznacznie jaśniejsza. Idę do sypialni
sprawdzić, która godzina. Biorę do ręki zegarek leżący koło łóżka. Zegarek
stoi. Elektroniczny ekranik jest ciemny. Na próbę przyciskam na chybił trafił
kilka guziczków, lecz nie ma żadnej reakcji. Bateria jeszcze nie powinna się
wyczerpać. Kiedy spałem, z jakiejś przyczyny przestał chodzić. Odkładam go
na stolik i pocieram prawą ręką lewy nadgarstek, na którym zwykle go noszę.
Tutaj czas nie ma większego znaczenia.
Patrząc na widok za oknem, gdzie nie ma nawet ptaków, myślę, że fajnie
byłoby poczytać jakąś książkę. Wszystko jedno jaką. Wystarczy, żeby był w
niej druk i wyglądała jak książka. Chciałbym wziąć ją do ręki, odwracać
kartki i wodzić oczami po rządkach liter. Ale nie ma ani jednej książki. Nie,
zdaje się, że tu w ogóle nie istnieje druk. Jeszcze raz rozglądam się po
pokoju. Lecz w zasięgu wzroku nie dostrzegam nic, co miałoby litery.
Otwieram komodę i przeglądam ułożone tam ubrania. Wszystkie leżą
starannie poskładane w szufladach. Żadna rzecz nie jest nowa. Są spłowiałe i
miękkie od wielokrotnego prania. Ale wydają się naprawdę czyste.
Podkoszulki z okrągłym wycięciem, bielizna. Skarpetki. Bawełniane koszule
z kołnierzykiem. Również bawełniane spodnie. Wszystkie – może nie
dokładnie i idealnie, ale mniej więcej – w moim rozmiarze. Na żadnej rzeczy
nie ma wzorów. Wszystkie bez wyjątku są z gładkich materiałów. Jakby
mówiły, że na świecie nigdy nie istniały żadne wzorzyste ubiory. Po
pobieżnym przejrzeniu zdaje mi się, że na niczym nie ma metki z nazwą
producenta. Nie ma na nich żadnych liter. Zdejmuję przesiąknięty potem
podkoszulek i przebieram się w szary z szuflady. Pachnie słońcem i mydłem.
Niedługo – ile czasu mogło minąć? – przychodzi dziewczyna. Puka cicho i
wchodzi, nie czekając na zaproszenie. W drzwiach nie ma nic w rodzaju
zamka. Dziewczyna znów ma na ramieniu dużą płócienną torbę. Niebo za jej
plecami jest już zupełnie jasne.
Tak jak wczoraj wieczorem idzie do kuchni i na małej czarnej patelence
smaży jajka. Kiedy wrzuca je na rozgrzany olej, rozlega się przyjemny
dźwięk. Po pokoju rozchodzi się zapach świeżych jajek. Robi grzanki w
przysadzistym tosterze, jaki czasem można zobaczyć w starych filmach. Tak
jak wczoraj ubrana jest w bladoniebieską sukienkę, włosy upięła z tyłu. Ma
piękną gładką skórę. Jej szczupłe białe jak alabaster ręce lśnią w świetle
poranka. Przez otwarte okno wlatuje mała pszczoła, żeby uczynić świat
jeszcze trochę bardziej idealnym. Dziewczyna zanosi śniadanie na stół, siada
na krześle niedaleko i przygląda się z boku, jak jem omlet z jarzynami,
smaruję grzanki świeżym masłem. Piję herbatę ziołową. Ona nic nie je, nic
nie pije. Wszystko powtarza się tak jak wczoraj.
– Wszyscy tutaj sami sobie gotują, prawda? – pytam ją. – Ale dla mnie ty
gotujesz?
– Niektórzy sami gotują, innym się gotuje – odpowiada dziewczyna. –
Ale większość ludzi, którzy tu są, niezbyt dużo je.
– Niezbyt dużo je?
Kiwa głową. – Wystarczy czasami. Czasami jak się zachce jeść, to się je.
– To znaczy, inni nie jedzą tak jak ja?
– Mógłbyś nie jeść przez cały dzień?
Kręcę głową.
– Ludzie, którzy tu są, mogą bez trudu nie jeść przez cały dzień. W
rzeczywistości często zapominają o jedzeniu. Od czasu do czasu nawet na
kilka dni.
– Ale ja jeszcze nie przywykłem i dlatego muszę jeść?
– Prawdopodobnie. Dlatego właśnie mam ci gotować.
Patrzę na nią. – A jak długo zajmie mi przywyknięcie do tego miejsca?
– Jak długo ci zajmie? – powtarza. Powoli kręci głową. – Tego nie wiem.
To nie jest kwestia czasu. Nie ma związku z ilością czasu. Kiedy przyjdzie
ten czas, okaże się, że już przywykłeś.
 Rozmawiamy, siedząc naprzeciw siebie przy stole. Ona położyła na nim
dłonie. Leżą obok siebie grzbietami do góry. Dziesięć rezolutnych palców,
prawdziwych. Patrzę jej prosto w oczy. Obserwuję delikatne drżenie jej rzęs,
liczę mrugnięcia. Przyglądam się, jak lekko kołysze się grzywka. Nie mogę
od niej oderwać wzroku.
Ten czas?
– Nie będziesz musiał nic z siebie wycinać i odrzucać. Nie odrzucamy
tego, a wchłaniamy w siebie.
– Wchłonę to w siebie?
– Uhm.
– I kiedy to wchłonę, co się właściwie stanie?
Przechyla leciutko głowę i zastanawia się. Bardzo naturalnie ją przechyla.
Jej prosta grzywka też się przechyla pod tym samym kątem.
– Prawdopodobnie staniesz się całkowicie sobą – mówi.
– Czyli w tej chwili nie jestem jeszcze całkowicie sobą?
– Nawet teraz jesteś już wystarczająco sobą – odpowiada i zamyśla się na
chwilę – ale ja mówię o czymś trochę innym. Tylko nie potrafię tego dobrze
wyrazić słowami.
– Żeby to zrozumieć, trzeba to samemu przeżyć?
Kiwa głową.
Kiedy patrzenie na nią zaczyna mi sprawiać ból, zamykam oczy. Od razu
znów je otwieram. Chcę się upewnić, że jeszcze tu jest.
– Czy tu wszyscy żyją jakby we wspólnocie?
Znów się na chwilę zamyśla. – Tak, wszyscy tu razem mieszkają i
rzeczywiście z kilku rzeczy korzystamy wspólnie. Na przykład z pryszniców,
elektrowni, targu – są pewnie jakieś proste zasady dotyczące takich rzeczy.
Ale to nie jest nic ważnego. Można je zrozumieć, bez zastanawiania się.
Można je przekazać bez słów. Dlatego prawie nie mam czego ci objaśniać: to
musisz tak robić, tutaj musisz to czy tamto. Najważniejsze jest to, że każdy z
nas się tu wtapia. Jeśli to zrobisz, nie będzie problemu.
– Mam się wtopić?
– Tak jak kiedy jesteś w lesie, całkowicie stajesz się częścią lasu. Kiedy
stoisz w deszczu, całkowicie stajesz się częścią deszczu. Kiedy jest rano,
stajesz się całkowicie częścią poranka. Kiedy jesteś ze mną, stajesz się
częścią mnie. O to chodzi. Najprościej mówiąc.
– Kiedy jesteś ze mną, stajesz się całkowicie częścią mnie.
– Uhm.
– Jakie to jest uczucie? Że jesteś całkowitą sobą, a jednocześnie
całkowicie stajesz się częścią mnie.
Patrzy mi prosto w oczy. Dotyka spinki we włosach. – To że będąc sobą,
staję się jednocześnie całkowicie częścią ciebie, to bardzo naturalne uczucie.
Jak przywykniesz, stanie się bardzo proste. Tak jak latanie po niebie.
– Umiesz latać po niebie?
– To przykład – mówi z uśmiechem. Nie ma w nim głębokiego znaczenia
ani treści. To tylko uśmiech dla samego uśmiechu. – Że nie dowiesz się, jakie
to uczucie latać po niebie, aż naprawdę spróbujesz polecieć. Z tym jest tak
samo.
– W każdym razie to naturalne i nie trzeba nawet o tym myśleć?
Kiwa głową. – Tak, to bardzo naturalne, pogodne, spokojne, nie trzeba
nawet o tym myśleć. Uczucie, że jest się całością.
– Czy ja ci zadaję za dużo pytań?
– Nie, skąd! Nic podobnego. Chciałabym umieć lepiej ci to wytłumaczyć.
– Czy ty masz wspomnienia?
Znów potrząsa głową. Kładzie dłonie na stole. Tym razem wnętrzem do
góry. Patrzy na nie przez chwilę, lecz jej oczy nie mają wyrazu.
– Nie mam wspomnień. W miejscu, gdzie czas się nie liczy, wspomnienia
też się nie liczą. Oczywiście pamiętam, co było wczoraj wieczorem.
Przyszłam do ciebie i zrobiłam gulasz z jarzynami. A ty zjadłeś wszystko, nie
zostawiłeś ani okruszyny. Prawda? Pamiętam też mniej więcej, co było
poprzedniego dnia. Ale wcześniej już nie bardzo wiem. Czas wtapia się we
mnie i nie umiem odróżnić jednej rzeczy od drugiej będącej zaraz obok.
– Wspomnienia nie mają tu większego znaczenia?
Uśmiecha się szeroko. – Uhm. Wspomnienia nie mają tu większego
znaczenia. Zajmuje się nimi biblioteka. Niezależnie od nas.
Po jej odejściu siadam przy oknie i wystawiam rękę na poranne słońce.
Jej cień pada na parapet. Widać wyraźnie pięć palców. Pszczoła przestała
latać i cicho przysiadła na szybie. Wygląda, jakby tak samo jak ja nad czymś
się poważnie zastanawiała.

Słońce mija najwyższy punkt na niebie, wkrótce odwiedza mnie ona. Nie jest
to pani Saeki jako dziewczyna. Puka cicho i otwiera drzwi. Przez chwilę nie
mogę jej odróżnić od dziewczyny. Mam wrażenie, że wszystko zmienia się
zależnie od kąta padania światła, kierunku wiatru. Zdaje mi się, że w jednej
chwili jest dziewczyną, w następnej znów wraca do postaci pani Saeki. Ale
tak nie jest. Stoi przede mną niewątpliwie pani Saeki, nikt inny.
– Dzień dobry – mówi bardzo naturalnym głosem. Zupełnie jakbyśmy
spotkali się na korytarzu biblioteki. Ma na sobie granatową bluzkę z długimi
rękawami i granatową spódnicę do kolan. Wąski srebrny naszyjnik i kolczyki
z perełkami. Znany mi strój. Obcasy jej pantofli zastukały głucho na
drewnianej werandzie. W tym dźwięku był jakiś ton, który odrobinę nie
pasował do tego miejsca.
Nie podchodzi, tylko przygląda mi się, stojąc w drzwiach. Jakby
sprawdzała, że to naprawdę ja. Oczywiście jestem prawdziwym sobą. Tak
samo jak ona jest prawdziwą panią Saeki.
– Może pani wejdzie i napije się herbaty? – proponuję.
– Dziękuję – odpowiada. I jakby podjęła jakąś decyzję, wchodzi do
pokoju.
Idę do kuchni, włączam kuchenkę i nastawiam wodę. Staram się uspokoić
oddech. Pani Saeki siada na krześle przy stole. Na tym samym krześle, na
którym dopiero co siedziała dziewczyna.
– Czuję się zupełnie tak, jakbyśmy byli w bibliotece.
– Tak – zgadzam się. – Tylko nie ma kawy i nie ma pana Ōshimy.
– I nie ma ani jednej książki – mówi pani Saeki.

Robię dwie filiżanki herbaty ziołowej i niosę je do stołu. Siadam przy stole
naprzeciw niej. Przez otwarte okno dobiegają głosy ptaków. Pszczoła śpi na
szybie.
Pani Saeki odzywa się pierwsza. – Prawdę mówiąc, przyjście teraz tutaj
nie było takie proste. Ale koniecznie chciałam się z tobą zobaczyć i
porozmawiać.
Kiwam głową. – Dziękuję, że pani przyszła.
Uśmiecha się swoim zwykłym uśmiechem. – To ja powinnam ci
dziękować – mówi. Jej uśmiech jest prawie identyczny jak uśmiech
dziewczyny. Lecz uśmiech pani Saeki ma trochę więcej głębi. Ta drobna
różnica porusza mnie.
Otula dłońmi filiżankę. Wpatruję się w jej małe kolczyki z perełkami.
Rozmyśla nad czymś przez chwilę. Myśli dłużej niż zwykle.
– Spaliłam wszystkie wspomnienia – mówi, powoli dobierając słowa. –
Poszły z dymem do nieba. Niezbyt długo będę pamiętała różne rzeczy. Różne
rzeczy, wszystko. Łącznie z tym, co było między nami. Dlatego chciałam się
jak najszybciej z tobą spotkać i porozmawiać. Póki moje serce jeszcze to
pamięta.
Przekręcam głowę i patrzę na pszczołę na szybie. Jej cień jest czarnym
punktem na parapecie.
– Najpierw najważniejsza sprawa – mówi cicho pani Saeki. – Odejdź
stąd, póki nie jest za późno. Przejdź przez las, oddal się, wróć do dawnego
życia. Wejście wkrótce znów zostanie zamknięte. Obiecaj mi, że to zrobisz.
Kręcę głową. – Pani nie rozumie. Nie ma świata, do którego mógłbym
wrócić. Nie pamiętam, żeby od urodzenia ktoś mnie kochał albo potrzebował.
Nie mogę polegać na nikim oprócz siebie. To „dawne życie”, o którym pani
wspomniała, nic dla mnie nie znaczy.
– Mimo to jednak musisz wrócić.
– Nawet jeśli nic tam nie ma? Nawet jeżeli nikt mnie tam nie chce?
– Nie masz racji. Ja tego chcę. Chcę, żebyś tam był.
– Ale pani tam nie ma, prawda?
Pani Saeki spogląda na otuloną dłońmi filiżankę. – No tak, niestety, już
mnie tam nie ma.
– A więc czego się pani po mnie spodziewa, jeśli tam wrócę?
– Spodziewam się tylko jednego – mówi pani Saeki. Podnosi głowę i
patrzy mi prosto w oczy. – Chciałabym, żebyś o mnie pamiętał. Jeżeli ty
jeden będziesz o mnie pamiętał, wszyscy inni mogą sobie zapomnieć.
Zapada między nami milczenie. Głębokie milczenie. W moim sercu
rośnie jedno pytanie. Staje się duże, podchodzi mi do gardła, utrudnia
oddychanie. Lecz jakoś je przełykam.
– Czy wspomnienia są takie ważne? – zadaję inne.
– To zależy – odpowiada i przymyka oczy. – W zależności od sytuacji
potrafią się stać najważniejsze.
– Ale pani je spaliła.
– Ja nie mogłam ich już wykorzystać – mówi, kładąc na stole obie ręce
obok siebie grzbietami do góry, tak samo jak dziewczyna. – Słuchaj, Tamura.
Mam do ciebie prośbę. Weź sobie tamten obraz.
– Chodzi o ten obraz z mojego pokoju w bibliotece? Ten z wybrzeżem?
Pani Saeki kiwa głową. – Tak. Kafka nad morzem. Chciałabym, żebyś go
ze sobą wziął. Obojętne mi dokąd. Tam, gdzie się potem wybierasz.
– Ale ten obraz pewnie jest czyjąś własnością?
Kręci głową. – Jest mój. Dał mi go w prezencie mój chłopak, kiedy jechał
na studia do Tokio. Potem nigdy się z nim nie rozstawałam. Podróżował ze
mną i zawsze wisiał w moim pokoju. Kiedy zaczęłam pracować w Bibliotece
im. Kōmury, powiesiłam go znów tylko na pewien czas w tamtym pokoju.
Na jego dawnym miejscu. Napisałam do pana Ōshimy list, że ci go darowuję.
Włożyłam do szuflady biurka. Poza tym ten obraz od początku był twój.
– Mój?
Kiwa głową. – Przecież ty tam byłeś. Ja stałam obok i patrzyłam na
ciebie. Bardzo dawno temu, nad morzem. Wiał wiatr, na niebie unosiły się
bielusieńkie chmury, zawsze było lato.
Zamykam oczy. Jestem latem na plaży. Siedzę na leżaku. Czuję pod sobą
chropowaty brezent. Mogę wciągnąć w płuca zapach morza. Światło jest
rażące nawet z zamkniętymi oczami. Słychać szum fal. Ich dźwięk oddala się
i zbliża, jakby kołysany czasem. Ktoś nieco oddalony mnie maluje. Obok
siedzi dziewczyna w bladoniebieskiej sukience z krótkimi rękawami i patrzy
na mnie. Na głowie ma słomkowy kapelusz z białą wstążką, przesypuje
palcami piasek. Ma proste włosy i proste silne place. Palce pianistki.
Oblewane słońcem lśnią jej alabastrowe ramiona. W kącikach warg czai się
uśmiech. Kocham ją. Ona kocha mnie.
To wspomnienie.
– Chcę, żeby ten obraz zawsze należał do ciebie – mówi pani Saeki.
 Wstaje, podchodzi do okna. Wygląda na zewnątrz. Słońce przed chwilą
minęło najwyższy punkt. Pszczoła jeszcze śpi. Pani Saeki podnosi prawą
rękę, osłania nią oczy jak daszkiem i patrzy w dal. Potem odwraca się do
mnie.
– Muszę już iść – mówi.
Podnoszę się i podchodzę do niej. Jej ucho dotyka mojej szyi. Czuję
twardy kolczyk. Kładę dłonie na jej plecach. Staram się odczytać z nich
znaki. Jej włosy pieszczą moją twarz. Mocno obejmuje mnie ramionami. Jej
palce wbijają mi się w plecy. Trzymają się kurczowo ściany czasu. Pachnie
morzem. Słychać odgłos załamujących się fal. Ktoś mnie woła po imieniu. Z
bardzo daleka.
– Czy pani jest moją matką? – pytam w końcu.
– Powinieneś już znać odpowiedź na to pytanie – odpowiada pani Saeki.
Tak, znam odpowiedź. Lecz ani ja, ani ona nie możemy jej ubrać w
słowa. Ubrana w słowa straciłaby znaczenie.
– Dawno temu porzuciłam kogoś, coś, czego nie wolno było porzucać –
mówi pani Saeki. – Coś, co najbardziej kochałam. Bałam się to utracić.
Dlatego musiałam sama odejść. Uważałam, że lepiej odejść, niż żeby mi
miało zostać odebrane albo z jakiejś przyczyny zniknęło. Oczywiście był też
gniew, którego nie dało się złagodzić. Ale to była pomyłka. Nie wolno było
tego pod żadnym pozorem porzucać.
Milczę.
– A ciebie porzucił ktoś, komu nie wolno było cię porzucić. Słuchaj,
Tamura, wybaczysz mi?
– Czy ja mam prawo pani wybaczyć?
Kiwa kilka razy głową przy moim ramieniu. – Jeżeli gniew i strach nie
stoją ci na przeszkodzie.
– Proszę pani, jeżeli mam do tego prawo, wybaczam pani.
Mamo, mówisz. Wybaczam ci. Coś, co było zamarznięte w twoim
sercu, wydaje dźwięk.
Pani Saeki w milczeniu opuszcza ramiona, odsuwa się ode mnie. Potem
zdejmuje spinkę, która przytrzymywała jej włosy, i bez wahania wbija ostry
koniec we wnętrze lewego ramienia. Bardzo mocno. Prawą ręką
zdecydowanie naciska żyłę obok. Wkrótce z rany zaczyna płynąć krew.
Pierwsza kropla spada na podłogę z nieoczekiwanie głośnym dźwiękiem.
Pani Saeki, nic nie mówiąc, wyciąga ku mnie to ramię. Na ziemię spada
kolejna kropla. Pochylam się i przykładam wargi do niewielkiej rany. Mój
język zlizuje jej krew. Zamykam oczy i smakuję ją. Zbieram w ustach
wyssaną krew i powoli połykam. Czuję ją głęboko w gardle. Cicho wsiąka w
suchą powierzchnię mojego serca. Po raz pierwszy uświadamiam sobie, jak
pragnąłem tej krwi. Moje serce jest w strasznie dalekim świecie. Lecz
jednocześnie moje ciało stoi tutaj. Zupełnie jak żyjący duch. Myślę wręcz, że
chciałbym wyssać całą jej krew. Ale nie mogę tego zrobić. Odsuwam wargi
od jej ramienia i patrzę na nią.
– Do widzenia, Kafko Tamuro – mówi ona. – Wróć do poprzedniego
miejsca i żyj dalej.
– Proszę pani.
– Słucham?
– Nie bardzo rozumiem, co to znaczy żyć.
Odsuwa ode mnie ręce. Podnosi wzrok, spogląda na mnie. Wyciąga dłoń
i dotyka moich warg. – Patrz na obraz – mówi cichym głosem. – Zawsze
patrz na obraz, tak jak ja patrzyłam.
Znika. Otwiera drzwi i wychodzi, nie odwracając się. Zamyka za sobą
drzwi. Stoję w oknie i odprowadzam ją wzrokiem. Idzie szybkim krokiem,
znika w cieniu jakiegoś budynku. Oparty dłońmi o ramę okna w
nieskończoność wpatruję się w miejsce, w którym zniknęła. Może przypomni
sobie, że zapomniała mi coś powiedzieć i wróci? Lecz nie wraca. Pozostała
po niej, niczym jakieś wgłębienie, nieobecność.
Śpiąca dotąd pszczoła budzi się i przez chwilę lata wokół mnie. Wkrótce,
jakby sobie o czymś przypomniała, znika w otwartym oknie. Słońce dalej
świeci. Wracam do stołu i siadam na krześle. W jej filiżance na stole zostało
jeszcze trochę ziołowej herbaty. Nie dotykam jej. Filiżanka wygląda jak
metafora wspomnienia, które wkrótce zostanie utracone.

Zdejmuję koszulę i przebieram się we własny przepocony podkoszulek.

Podnoszę niechodzący zegarek i nakładam na lewą rękę. Wkładam tyłem
naprzód czapkę od pana Ōshimy i niebieskie okulary przeciwsłoneczne. Na
koniec koszulę z długimi rękawami. Idę do kuchni, napełniam szklankę wodą
z kranu i wypijam duszkiem. Płuczę ją, odstawiam, odwracam się i
rozglądam po pokoju. Jest tu stół, krzesła. To krzesło, na którym siedziała
dziewczyna i pani Saeki. Na stole filiżanka z niedopitą herbatą. Zamykam
oczy i biorę głęboki oddech. Powinieneś już znać odpowiedź na to pytanie,
mówi pani Saeki.
Otwieram drzwi i wychodzę. Zamykam je za sobą. Schodzę po
schodkach werandy. Na ziemię pada mój wyraźnie zarysowany cień.
Wygląda, jakby się przyczepił do moich stóp. Słońce jest jeszcze wysoko.
Przy wejściu do lasu czekają na mnie oparci o pnie dwaj żołnierze. O nic
mnie nie pytają. Zdaje się, że wiedzą, co myślę. Tak jak poprzednio mają na
plecach karabiny. Wysoki ma w ustach trawkę.
– Wejście jest jeszcze otwarte – mówi, nie wyjmując źdźbła. – Dopiero
co sprawdzałem i było otwarte.
– Możemy iść równie szybko jak przedtem? – pyta krępy. – Nadążysz,
prawda?
– W porządku. Nadążę.
– Bo jeżeli będzie już zamknięte, jak tam dojdziemy, to będzie kłopot –
mówi wysoki.
– Wtedy okaże się, że nie było sensu wracać – dodaje drugi.
– Tak.
– Nie masz wątpliwości, że chcesz stąd odejść? – pyta wysoki.
– Nie mam.
– No to pospieszmy się.
– Lepiej się nie odwracaj za siebie – mówi krępy.
– Tak, lepiej tego nie rób – dodaje wysoki.
Wchodzimy do lasu.
Lecz wspinając się po zboczu, raz tylko zerkam za siebie. Żołnierze
mówili, że lepiej się nie odwracać, ale musiałem to zrobić. Było to ostatnie
miejsce, z którego mogłem zobaczyć miasteczko. Wkrótce oddzieli mnie
ściana lasu i na zawsze stracę z oczu ten świat w dole.
Na ulicach ciągle nie ma ludzi. Kotlinę przecina piękna rzeka. Wzdłuż
ulic ciągną się rzędami niewielkie domy, stojące w równych odległościach
słupy telegraficzne rzucają na ziemię ciemne cienie. Zatrzymuję się na chwilę
bez ruchu. Bez względu na wszystko muszę tam wrócić, myślę. Zostanę tam
przynajmniej do zmierzchu. O zmierzchu przyjdzie do mnie dziewczyna z
płócienną torbą. Przyjdzie zawsze, kiedy będę jej potrzebował. Robi mi się
gorąco, potężny magnes ciągnie mnie z powrotem. Nie mogę się ruszyć z
miejsca, jakbym miał stopy z ołowiu. Jeśli pójdę dalej, już nigdy jej nie
zobaczę. Stoję. Tracę poczucie czasu. Chcę zawołać do oddalających się
pleców żołnierzy. Że nie wracam, że jednak tu zostanę. Lecz nie mogę
wydobyć głosu. Słowa straciły życie.
Jestem zawieszony między dwiema pustkami. Nie potrafię odróżnić, co
jest właściwe, a co nie. Nie wiem, czego pragnę. Stoję sam pośrodku
gwałtownej burzy piaskowej. Nie widzę nawet swojej wyciągniętej ręki. Nie
mogę iść w żadną stronę. Spowija mnie ciasno biały piasek jak z
pokruszonych kości. Lecz woła do mnie skądś pani Saeki. – Mimo to jednak
musisz tam wrócić – mówi zdecydowanie. – Ja tego chcę. Chcę, żebyś tam
był.
Czar pryska. Znowu staję się całością. Ciepła krew powraca do mojego
ciała. To krew, którą mi dała. Jej ostatnia krew. W następnej chwili idę przed
siebie śladem żołnierzy. Skręcam i niewielki świat między górami znika z
pola widzenia. Pochłonięty w wyrwie między snami. Potem skupiam się
tylko na tym, żeby przejść przez las. Żeby nie zgubić drogi. Żeby z niej nie
zejść. To jest najważniejsze.

Wejście jest jeszcze otwarte. Dużo czasu do zmierzchu. Dziękuję żołnierzom.

Zdejmują karabiny i jak przedtem siadają na dużym płaskim kamieniu.
Wysoki wkłada do ust trawkę. Znów nie są wcale zdyszani.
– Nie zapomnij o bagnecie – mówi wysoki. – Jak go komuś wbijesz,
potem mocno przekręcaj go w bok. I przecinaj flaki. Jak tego nie zrobisz, on
ci to zrobi. Tak jest na świecie na zewnątrz.
– Ale to nie wszystko – dodaje krępy.
– Oczywiście – odpowiada wysoki żołnierz. Chrząka. – Mówię tylko o
ciemnych stronach.
– A do tego bardzo trudno jest oddzielić dobro od zła – mówi krępy.
– Ale trzeba to robić – dodaje wysoki.
– Prawdopodobnie – zgadza się krępy.
– Jeszcze jedno – przypomina sobie wysoki. – Jak stąd odejdziesz, nie
wolno ci się więcej odwracać, aż dojdziesz na miejsce.
– To bardzo ważne – dodaje krępy.
– Przed chwilą jakoś ci się udało przezwyciężyć – mówi wysoki. – Ale
tym razem to naprawdę poważna sprawa. Nie wolno ci się oglądać, aż tam
dojdziesz.
– Absolutnie nie – dodaje krępy.
– Rozumiem.
Jeszcze raz im dziękuję i żegnam się. – Do widzenia.
Podnoszą się, stają na baczność i salutują. Pewnie już nigdy ich nie
zobaczę. Wiem o tym. Oni też wiedzą. I tak się rozstajemy.

Prawie nie pamiętam, jak trafiłem po pożegnaniu z żołnierzami do domku

pana Ōshimy. Mam wrażenie, że idąc przez las, cały czas myślałem o czymś
innym. Lecz nie zgubiłem drogi. Pamiętam tylko jak przez mgłę, że
zauważyłem przy drodze swój porzucony plecak i prawie odruchowo go
podniosłem. Tak samo znalazłem kompas, toporek i puszkę farby w sprayu.
Pamiętam, że pojawiły się żółte znaczki, które zrobiłem na pniach.
Wyglądały jak łuski zostawione przez olbrzymią ćmę.
Dochodzę na polankę przed domem i spoglądam na niebo. Nagle
zauważam, że świat wokół jest przepełniony wesołymi odgłosami natury:
śpiew ptaków, szum strumienia, szelest liści poruszanych wiatrem –
wszystkie są ciche. Lecz ja czuję się, jakby nagle ktoś wyjął mi korki z uszu i
wszystkie te dźwięki zdają się zadziwiająco żywe i bliskie. Łączą się i
przeplatają, lecz mimo to potrafię odróżnić pojedyncze głosy. Patrzę na
zegarek na lewej ręce. Nie wiadomo kiedy ruszył. Na zielonym ekranie
pojawiły się cyfry i zmieniają się, jak gdyby nigdy nic. Jest teraz 4:16.
Wchodzę do domu i kładę się w ubraniu na łóżku. Po przejściu wielkiego
lasu organizm gwałtownie domaga się odpoczynku. Leżąc na plecach,
zamykam oczy. Na szybie odpoczywa pszczoła. Ramiona dziewczyny lśnią
w porannym świetle jak alabaster.
– Na przykład, powiedziałam – mówi.
– Patrz na obraz – mówi pani Saeki. – Tak jak ja patrzyłam.
Pomiędzy szczupłymi palcami dziewczyny przesypuje się bielusieńki
piasek czasu. Słychać, jak fale cicho rozbijają się o brzeg. Unoszą się,
opadają i rozbijają. Unoszą się, opadają i rozbijają. Moja świadomość zostaje
wciągnięta w jakieś miejsce przypominające mroczny korytarz.
48

– O w mordę – powtórzył chłopak.

– Żadne w mordę, Hoshinku – powiedział czarny kot ze znużeniem. Miał
dużą głowę i zdawał się być w podeszłym wieku. – Przecież sam się tu
nudziłeś? Doszło do tego, że od rana rozmawiasz przez cały dzień z
kamieniem.
– Ale dlaczego umiesz mówić ludzkim językiem?
– Nie mówię wcale ludzkim językiem.
– Nie bardzo rozumiem. To dlaczego udaje nam się tak rozmawiać?
Człowiekowi z kotem.
– Stoimy na granicy światów i rozmawiamy wspólnym językiem. To
wszystko.
Chłopak zamyślił się. – Na granicy światów? Wspólnym językiem?
– Jak nie rozumiesz, to nie rozumiesz, nie szkodzi. To za długa historia,
żeby ją wyjaśniać – powiedział kot i lekko pomachał kilka razy ogonem,
jakby wyrażał swoją niechęć do takiego zawracania głowy.
– Czy ty przypadkiem nie jesteś pułkownikiem Sandersem? – zapytał
chłopak.
– Pułkownikiem Sandersem? – powtórzył kot z niezadowoleniem. – Nie
znam takiego faceta. Jestem sobą, nikim innym. Zwykłym miejskim kotem.
– Masz imię?
– No, niby mam.
– Jakie?
– Tuńczyk – powiedział kot z wahaniem.
– Tuńczyk? – powtórzył chłopak. – Jak tuńczyk w sushi?
– Uhm. Prawdę mówiąc, należę do właściciela restauracji podającej sushi,
tu niedaleko. Mają też psa. Nazywa się Tekka [30] .
– I wiesz, jak ja się nazywam.
 – Jesteś bardzo sławny, Hoshinku – powiedział kot Tuńczyk. I w końcu
na chwilę się uśmiechnął. Pan Hoshino po raz pierwszy widział śmiejącego
się kota. Lecz uśmiech od razu zniknął i mordka przybrała poprzedni
poważny wyraz.
– Koty wszystko wiedzą. Że pan Nakata wczoraj umarł, że tu jest ważny
kamień. Nie dzieje się w tej okolicy nic, o czym bym nie wiedział. Dość
długo żyję.
– Ja cię… – powiedział chłopak z podziwem. – Słuchaj, co będziemy tak
rozmawiali na stojąco. Może wejdziesz do środka?
Leżący na balustradzie kot pokręcił głową. – Nie. Wolę tutaj. W środku
będę się czuł nieswojo. Pogoda jest ładna, pogadajmy tutaj.
– Mnie tam obojętne, czy tu, czy tam. A nie jesteś głodny? Myślę, że
znajdzie się coś do jedzenia.
Kot pokręcił głową. – Nie chcę się chwalić, ale jedzenia mi nie brakuje.
Raczej staram się ograniczać. W końcu mieszkam w restauracji podającej
sushi, mam za dużo cholesterolu. Jak przytyję, trudno mi podskoczyć i
zeskoczyć z wysoka.
– No, a czy przypadkiem przyszedłeś tu dziś w jakiejś sprawie?
– Fakt. Masz kłopot, co? Zostałeś sam i do tego z tym piekielnym
kamieniem.
– Masz rację. Masz zupełną rację. Jestem w kropce.
– I pomyślałem sobie, że skoro masz kłopot, trochę ci pomogę.
– Byłbym bardzo wdzięczny. To taka sytuacja jak w tym powiedzonku:
nawet kota poprosiłbym o pomoc.
– Problem tkwi w kamieniu – powiedział Tuńczyk, potrząsając
gwałtownie głową, żeby odegnać muchę. – Jak go przywrócisz do
poprzedniego stanu, skończy się twoja rola. Potem możesz sobie wrócić
gdzie chcesz. O to chodzi, prawda?
– Tak. O to chodzi. Zamknę Kamień otwierający wejście i na tym koniec
pieśni. Pan Nakata mówił, że jak się coś otworzy, trzeba zamknąć. Taka jest
zasada.
– To ja ci powiem, co trzeba zrobić.
– A ty wiesz, co trzeba zrobić?
 – Oczywiście, że wiem. Przed chwilą ci mówiłem, że koty wszystko
wiedzą. W odróżnieniu od psów.
– No to co trzeba zrobić?
– Musisz go zabić – powiedział kot poważnym głosem.
– Zabić? – powtórzył chłopak.
– Tak, Hoshinku. Musisz go zabić.
– A kto to jest on?
– Jak go zobaczysz, to będziesz wiedział. Że to on – odparł czarny kot. –
Póki nie zobaczysz, nic nie będziesz wiedział. On nie ma określonego
kształtu. Zmienia się, w zależności od sytuacji.
– Czy to jest człowiek?
– Nie, nie człowiek. To jedno jest pewne.
– No to jak wygląda?
– Tego nie wiem – odparł Tuńczyk. – Tak jak wcześniej mówiłem.
Poznasz go na pierwszy rzut oka. Ja go nie zobaczysz, nie zrozumiesz. To
chyba jasne i zrozumiałe.
Pan Hoshino westchnął. – A czym on w ogóle jest?
– Tego nie musisz wiedzieć. To bardzo trudno wyjaśnić, czy też raczej
lepiej, żebyś nie wiedział. Tak czy inaczej na razie siedzi cicho. Wstrzymuje
oddech w ciemności i patrzy, co się dzieje dookoła. Ale nie może tak w
nieskończoność cicho siedzieć. Prędzej czy później się pojawi.
Prawdopodobnie dziś. I na pewno zobaczysz, jak będzie szedł. Taka okazja
zdarza się raz na sto lat.
– Czy zabicie go nie będzie niezgodne z prawem?
– Nie znam się na prawie. W końcu jestem kotem. Ale nie jest
człowiekiem, więc prawdopodobnie prawa to nie obchodzi. Tak czy inaczej
trzeba go zabić. To wie nawet miejski kot.
– Ale jak mam go zabić? Nie wiem, jakiej jest wielkości, nie wiem nawet,
jak wygląda. Nie mogę zaplanować, jak go zabiję.
– Wszystko jedno jak. Możesz go walnąć młotkiem. Możesz przebić
nożem. Możesz udusić. Możesz spalić. Możesz zagryźć. Możesz wybrać
dowolny sposób. W każdym razie musi wyzionąć ducha. Zlikwiduj go
twardo z przemożnymi uprzedzeniami. Przecież byłeś w wojsku, prawda? Za
pieniądze podatników nauczyłeś się strzelać. Nauczyłeś się ostrzyć bagnety.
Jesteś żołnierzem. Sam się zastanów, jak go zabijesz.
– W wojsku uczyli, jak walczyć w normalnej wojnie – zaprotestował
bezsilnie chłopak. – Nie ćwiczyłem, jak się zaczaić i zabić młotkiem coś, co
nie jest człowiekiem, nie wiadomo, jakiej jest wielkości i jaki ma kształt.
– Pewnie będzie próbował się dostać do „wejścia” – powiedział Tuńczyk,
ignorując tłumaczenia chłopaka. – Ale nie wolno mu wejść. Pod żadnym
pozorem nie wolno mu wejść. Musisz go absolutnie załatwić, zanim tam
wejdzie. To najważniejsza sprawa. Rozumiesz? Jak przegapisz tę szansę,
drugiej nie będzie.
– Zdarza się raz na sto lat.
– Właśnie. Raz na sto lat to oczywiście tylko takie wyrażenie.
– Ale słuchaj, Tuńczyk, czy on przypadkiem nie jest strasznie
niebezpieczny? – zapytał niepewnie chłopak. – Na przykład będę próbował
go zabić, a zamiast tego on mnie załatwi?
– Kiedy będzie się przemieszczał, prawdopodobnie nie będzie zbyt
niebezpieczny – powiedział kot. – Zacznie być niebezpieczny, jak się
przestanie ruszać. Strasznie niebezpieczny. Dlatego nie możesz przegapić,
kiedy się będzie przemieszczał. Wtedy musisz go powstrzymać.
– Prawdopodobnie? – potwórzył pan Hoshino.
Czarny kot nie odpowiedział. Zmrużył oczy i przeciągnął się na poręczy,
a potem powoli się podniósł. – No to na razie, Hoshinku. Musisz go
koniecznie zabić. Jak tego nie zrobisz, panu Nakacie nie uda się osiągnąć
wiecznego spoczynku. Lubiłeś go, prawda?
– Uhm, to był dobry człowiek.
– No to musisz zabić. Zdecydowanie zlikwidować z przemożnymi
uprzedzeniami. Tego pragnął pan Nakata. Zrobisz to dla niego. Przejmiesz
jego kwalifikacje. Do tej pory żyłeś sobie jak popadło, unikając
odpowiedzialności. Pora spłacić ten dług. Nie denerwuj się. Ja będę za ciebie
trzymał kciuki.
– To mi bardzo doda otuchy – powiedział chłopak. – Teraz mi coś
przyszło do głowy.
– No?
– Może kamień jest jeszcze ciągle otwarty, żeby go przynęcić?
 – Może tak być – odpowiedział Tuńczyk, jakby mu to było obojętne. –
Oj, Hoshinku, zapomniałem o jednej rzeczy. On się przemieszcza tylko w
nocy. Raczej ruszy się późną nocą. Dlatego lepiej wyśpij się w dzień. Bo
będzie fatalnie, jeśli się zdrzemniesz i go przegapisz.
Kot lekko wskoczył z balustrady na dach i odszedł z wyprostowanym
ogonem. Chodził bardzo lekko jak na takiego dużego kota. Chłopak
odprowadzał go wzrokiem z balkonu. Kot ani razu się nie obejrzał.
– O rany – powiedział chłopak. – O w mordę.

Po zniknięciu kota poszedł do kuchni i poszukał czegoś nadającego się na

broń. Znalazł ostry nóż do krojenia sushi i ciężki tasak. Były tam tylko proste
przybory kuchenne, lecz noży zgromadzono przeróżne rodzaje. Prócz noży
trafił też na pokaźnych rozmiarów ciężki młotek i nylonowy sznurek. Znalazł
również szpikulec do kruszenia lodu.
W takiej sytuacji przydałby się karabin maszynowy, pomyślał chłopak,
przeszukując kuchnię. W wojsku nauczyli go strzelać i zawsze miał dobre
wyniki na strzelnicy. Ale w kuchni oczywiście nie było karabinu
maszynowego. Poza tym gdyby na takim spokojnym osiedlu zaczął strzelać z
karabinu maszynowego, dopiero zrobiłaby się afera.
Ułożył na stole w salonie nóż, tasak, szpikulec do kruszenia lodu, młotek
i sznurek. Dołożył latarkę. Potem usiadł przy kamieniu i pogłaskał go.
– O rany, szczyt wszystkiego – powiedział do niego. – To się nie mieści
w głowie, że mam walczyć młotkiem i nożem z nie wiadomo czym. Do tego
robię to na polecenie czarnego kota z sąsiedztwa. Ciekawe, co ktoś inny
zrobiłby na moim miejscu? Koniec świata. Tuńczyk mówił, że on
prawdopodobnie nie jest niebezpieczny, ale tylko prawdopodobnie. To tylko
optymistyczne przewidywania. Co Hoshino ma zrobić, jeżeli przez pomyłkę
pojawi się tu coś jak z Parku jurajskiego? To byłby koniec.
Milczenie.
Pan Hoshino wziął do ręki młotek i potrząsnął nim kilka razy w
powietrzu.
– Ale jak się zastanowić, to wszystko przeznaczenie. Już wtedy, kiedy
zgodziłem się podwieźć pana Nakatę na parkingu w Fujikawie, los
postanowił, że tak się to skończy. Nie wiedział tylko Hoshino. Los to
naprawdę dziwna rzecz. No, Kamień, nie uważasz tak?
Milczenie.
– No, nie ma rady. Mogę sobie tu gadać, ale sam wybrałem tę drogę.
Muszę do końca wytrzymać. Nie mam pojęcia, co za obrzydlistwo się tu
pojawi. Nieważne, Hoshino zrobi, co będzie mógł. Nie żyłem za długo, ale
czasami bywało przyjemnie. Miałem też ciekawe przygody. Kot Tuńczyk
mówił, że taka szansa zdarza się raz na sto lat. Może nieźle byłoby tu zginąć
w kwiecie wieku. Dla dziadka, pana Nakaty.
Kamień zachowywał niewzruszone milczenie.
Tak jak mu kazał kot, pan Hoshino przespał się na kanapie,
przygotowując się na nocne czuwanie. Dziwnie się czuł, szykując się do
drzemki na polecenie kota, ale kiedy się położył, zasnął smacznie na godzinę.
Późnym popołudniem poszedł do kuchni, rozmroził krewetki w sosie curry i
zjadł je z ryżem. Kiedy zaczęło się robić ciemno, usiadł przy kamieniu,
położywszy w zasięgu ręki nóż i młotek.

Zgasił światło w pokoju, zapalił tylko małą lampkę na stole. Pomyślał, że tak
będzie lepiej. On rusza się tylko nocą, więc lepiej zrobić jak najciemniej.
Hoshino też wolałby, żeby jak najszybciej było po wszystkim. No, jak masz
się pojawić, to się zjawiaj. Zaraz cię wykończę. Potem wrócę do siebie do
Nagoyi i zadzwonię do jakiejś dziewczyny.
Chłopak już prawie nie mówił do kamienia. Zachowywał milczenie,
czasami spoglądał na zegarek. Kiedy mu się nudziło, brał do ręki nóż oraz
młotek i wymachiwał nimi w powietrzu. Jeśli coś się ma zdarzyć, to pewnie
będzie naprawdę w środku nocy, pomyślał. Ale przypadkiem może się
zdarzyć wcześniej i nie może tego przegapić. To w końcu szansa, która
zdarza się raz na sto lat. Nie może być nieodpowiedzialny. Kiedy miał na coś
ochotę, pogryzał krakersy i wypijał trochę wody.
– Słuchaj, Kamień – zwrócił się cicho do kamienia o północy. – W końcu
minęła dwunasta. Teraz zaczyna się czas duchów. Teraz lub nigdy. Godzina
prawdy. Zobaczymy we dwóch, co się stanie.
Pan Hoshino dotknął kamienia. Miał wrażenie, że jego powierzchnia jest
nieco cieplejsza niż zwykle. Ale może tylko mu się wydawało. Chcąc dodać
sobie odwagi, kilka razy go pogłaskał.
 – Ty też będziesz za mnie trzymać kciuki, co, Kamień? Hoshino
potrzebuje trochę duchowego wsparcia.

Nieco po trzeciej z pokoju, w którym leżały zwłoki pana Nakaty, dobiegł

cichy szelest. Jakby coś pełzło po macie. Ale w tamtym pokoju nie było na
podłodze mat, tylko wykładzina dywanowa. Chłopak podniósł głowę i
wsłuchał się w ten dźwięk. Nie było wątpliwości. Nie wiedział, co to za
dźwięk, lecz w pokoju pana Nakaty najwyraźniej coś się działo. Serce
zaczęło mu walić w piersi. W prawej ręce ściskał nóż do sushi, do lewej
wziął latarkę. Zatknął za pasek młotek i podniósł się z podłogi.
– No to jazda – powiedział nie wiadomo do kogo.
Starając się stąpać bezszelestnie, podszedł do drzwi prowadzących do
pokoju pana Nakaty i cicho je otworzył. Włączył latarkę i błyskawicznie
skierował ją na zwłoki, ponieważ szelest niewątpliwie dochodził stamtąd.
Światło latarki wyłowiło z mroku białe, podłużne stworzenie, które właśnie
wypełzało z ust zmarłego, wijąc się niemrawo. Kształtem przypominało
tykwę. Było wielkości ramienia potężnie zbudowanego mężczyzny. Pan
Hoshino nie wiedział, jaką ma długość, ale około połowa już chyba wypełzła.
Powierzchnię stworzenia pokrywało coś lepkiego, jakby śluz, lśniło bielą.
Żeby zrobić dla niego miejsce, usta pana Nakaty zostały szeroko rozwarte,
jak pysk węża. Prawdopodobnie szczęka wypadła mu z zawiasów.
Pan Hoshino głośno przełknął ślinę. Ręka z latarką lekko drżała.
Strumień światła także kołysał się wskutek tego drżenia. O rany, jak ja mam
to zabić, pomyślał. Nie widać rąk ani nóg, ani oczu, ani nosa. Jest śliskie, nie
ma jak tego chwycić. Jak ukatrupić coś takiego? A w ogóle co to za
stworzenie?
Czy żyło cały czas ukryte w ciele pana Nakaty jak pasożyt? Czy też jest
to coś w rodzaju jego duszy? Nie, to nie dusza. To niemożliwe.
Instynktownie to czuł. Pan Nakata nie mógł mieć w sobie nic tak
obrzydliwego. Nawet ja tyle wiem. Pewnie skądś przyszło, tylko przechodzi
przez pana Nakatę i chce się przedostać przez wejście. Przyszło, kiedy mu się
zachciało i używa sobie zmarłego jako przejścia. Nie wolno tak
wykorzystywać pana Nakaty. Dlatego muszę je jakoś załatwić. Jak mówił
czarny kot Tuńczyk: twardo zlikwidować z przemożnymi uprzedzeniami.
Bez namysłu podszedł do ciała pana Nakaty i wbił nóż do sushi w
miejsce wyglądające na głowę stworzenia. Wyjął i znów wbił. Powtórzył to
wiele, wiele razy. Lecz prawie nie czuł żadnego oporu. Jakby wbijał nóż w
ugotowaną do miękkości jarzynę. Pod lepką białą powierzchnią nie było
mięśni, nie było też kości. Nie było wnętrzności ani mózgu. Kiedy wyciągał
nóż, rany od razu pokrywały się śluzem. Nie wypływały z nich krew ani
osocze. Ono nic nie czuje, pomyślał chłopak. Moje ataki w ogóle go nie
obchodzą i dalej uparcie wypełza z ust pana Nakaty.
Pan Hoshino rzucił nóż na podłogę, poszedł do salonu i wrócił z tasakiem
ze stołu. Z całej siły zamachnął się nim na białe stworzenie. Od tego
uderzenia głowa po prostu pękła. Tak jak się spodziewał, w środku nic nie
było. Stworzenie wypełnione było taką samą białą, lekko przezroczystą
substancją. Kilka razy sieknął tasakiem, aż w końcu udało mu się odciąć
głowę. Odcięta część wiła się na podłodze przez pewien czas jak ślimak bez
skorupy, ale wkrótce przestała się ruszać, jakby zdechła. Lecz to nie
powstrzymało postępu reszty ciała stworzenia. Rana od razu pokryła się
śluzem, część, której brakowało, jakby odrosła. I stworzenie dalej posuwało
się naprzód, nie zwalniając, wcale niezrażone.
Uparcie wysuwało się z ust pana Nakaty, aż ukazała się mniej więcej cała
jego postać. Miało prawie metr długości i ogon. Dzięki temu ogonowi dało
się w końcu odróżnić przód od tyłu. Przypominał ogon salamandry, był
krótki i gruby. Koniec był nieoczekiwanie cienki. Stworzenie nie miało nóg.
Nie miało też oczu, ust ani nosa. Lecz nie było wątpliwości, że posiada wolę.
Nie, ma jedynie wolę, pomyślał chłopak. Rozumiał to, nie musiał logicznie
niczego wywodzić. Kiedy się przemieszcza, przybiera akurat taki kształt.
Przeszedł go zimny dreszcz. Tak czy inaczej muszę je jakoś załatwić.
Tym razem spróbował młotka. Ale to też prawie nie dało rezultatu. W
uderzonej grudą metalu części powstało jedynie wgłębienie, lecz i ono
szybko wypełniło się śluzem i miękką powłoką, po czym wróciło do
pierwotnego kształtu. Przyniósł mały stolik i trzymając go za nogi, zaczął
walić nim w białe stworzenie. Choć walił najmocniej jak umiał, nie udało mu
się go powstrzymać. Nie posuwało się bynajmniej szybko, lecz pełzło stale
przed siebie, wijąc się jak niezdarny wąż w stronę kamienia otwierającego
wejście w sąsiednim pokoju.
Nigdy nie widziałem podobnego stworzenia, pomyślał chłopak. Żadną
bronią nie udaje mi się go powstrzymać. Nie ma serca, które mógłbym
przebić, ani gardła, które można by zdusić. Co właściwie mam zrobić? Pod
żadnym pozorem nie mogę tego wpuścić do „kamienia otwierającego
wejście”. Dlatego, że to jest coś złego. Czarny kot Tuńczyk mówił, że
„poznam to na pierwszy rzut oka”. Miał rację. Rzeczywiście można to
poznać na pierwszy rzut oka. Nie można tego zostawić przy życiu.
Wrócił do salonu i poszukał czegoś jeszcze nadającego się na broń, lecz
niczego nie dostrzegł. Nagle zauważył kamień na podłodze. Kamień
otwierający wejście. Może przypadkiem uda mi się nim to rozgnieść? W
mroku kamień zdawał się być nieco czerwony. Chłopak schylił się i
spróbował go podnieść. Zrobił się strasznie ciężki i nawet nie drgnął.
– Hej, zrobiłeś się kamieniem otwierającym wejście – powiedział
chłopak. – To znaczy, jeżeli cię zamknę, zanim to tu przyjdzie, nie uda mu
się wejść do środka.
Chłopak wytężył wszystkie siły i ponownie spróbował podnieść kamień.
Bez skutku.
– Nie ruszasz się – powiedział chłopak do kamienia, dysząc ciężko. –
Słuchaj, Kamień, jesteś chyba teraz cięższy niż przedtem. Mało mi się jaja
nie urwały z wysiłku.
Za plecami ciągle słyszał szmer. Białe stworzenie stale się zbliżało. Nie
zostało wiele czasu.
– Spróbuję jeszcze raz – powiedział chłopak i położył ręce na kamieniu.
Wziął głęboki oddech, wypełnił płuca powietrzem i wstrzymał oddech.
Skupił świadomość, przesunął dłonie na jedną stronę kamienia. Jeśli teraz się
nie podniesie, nie będzie już drugiej szansy. Teraz albo nigdy, Hoshino,
powiedział chłopak do siebie. To będzie decydujące. Postaraj się, jakby twoje
życie od tego zależało. Zebrał w sobie wszystkie siły i ze stęknięciem
podniósł kamień. Kamień poruszył się tylko trochę. Chłopak ponownie zebrał
się w sobie i podniósł, jakby odrywał go od podłogi.
W głowie miał pustkę. Czuł, że za chwilę mięśnie ramion rozerwą mu się
na kawałki. Jaja już na pewno leżą na podłodze. Mimo to nie puścił
kamienia. Pomyślał o panu Nakacie. Jego życie skróciło się pewnie przez to
otwieranie i zamykanie kamienia. Muszę za wszelką cenę jakoś to do końca
za niego zrobić. Przejąłem jego kwalifikacje, powiedział czarny kot Tuńczyk.
Wszystkie mięśnie domagały się świeżej krwi. Płuca domagały się świeżego
powietrza, żeby tę krew wyprodukować. Lecz nie mógł wziąć oddechu.
Wiedział, że jest bezgranicznie bliski śmierci. Tuż przed oczami ziała
przepaść pustki. Chłopak jeszcze raz zebrał w sobie resztki sił i pociągnął
kamień ku sobie. Kamień w końcu się poruszył i z głośnym łomotem
przewrócił się na drugą stronę. Od wstrząsu zadygotała podłoga. Zadrżały
szklane drzwi. Był to przerażający ciężar. Chłopak siedział i dyszał.
– Dobrze się spisałeś, Hoshino – powiedział po chwili do siebie.

Po zamknięciu wejścia, poradzenie sobie z białym stworzeniem okazało się

prostsze niż przypuszczał. Nie miało już dokąd pójść i wiedziało o tym.
Przestało się posuwać i błądziło po pokoju w poszukiwaniu kryjówki. Może
chciało wrócić do ust pana Nakaty? Lecz nie miało już siły uciec. Chłopak
szybko je dogonił i posiekał na kilka kawałków tasakiem. Następnie posiekał
te kawałki na jeszcze mniejsze. Miotały się przez pewien czas po podłodze,
ale wkrótce opadły z sił i zamarły w bezruchu. Potem stwardniały,
zaokrągliły się i umarły. Wykładzina lśniła bielą od śluzu. Pan Hoshino
zmiótł kawałki na szufelkę, wrzucił do torby na śmieci, związał ją ciasno
sznurkiem i wsadził do innej torby, którą też zawiązał. Włożył je do
brezentowego worka znalezionego w szafie.
Kiedy skończył, opadł z sił, przykucnął na podłodze, jego ramiona
wznosiły się od głębokich oddechów. Mocno drżały mu ręce. Chciał coś
powiedzieć, ale nie mógł wydobyć słów.
– Dobra robota, Hoshino – powiedział do siebie po chwili.
Martwił się, czy mieszkańcy bloku przypadkiem nie pobudzili się i nie
zawiadomili policji, bo narobił strasznego hałasu, atakując białe stworzenie i
odwracając kamień. Ale na szczęście nic się nie działo. Nie było słychać
syren policyjnych, nikt nie pukał do drzwi. Gdyby go teraz tak tu zastała
policja, byłby koniec.
Wiedział, że posiekane na kawałki stworzenie w worku już nie ożyje. Nie
miało dokąd iść. Ale ostrożność nie zawadzi. Jak przyjdzie świt, spalę to
gdzieś niedaleko na plaży. Obrócę w popiół. Skończę z tym i wrócę do
Nagoyi.

Dochodziła czwarta. Niedługo świt. Trzeba się zbierać. Zapakował ubrania

do torby. Dla ostrożności włożył też do niej okulary przeciwsłoneczne,
czapkę drużyny Chūnichi Dragons. Byłoby beznadziejnie, gdyby na samym
końcu dopadła go policja. Wziął też butelkę oleju, żeby się lepiej paliło.
Przypomniał sobie również o płycie kompaktowej z triem Arcyksiążę i
dołożył do torby. Na koniec podszedł do łóżka, na którym leżał pan Nakata.
Klimatyzacja nadal działała na pełny regulator, w pokoju było bardzo
chłodno.
– Hej, panie Nakata, ja już pójdę – powiedział. – Przepraszam, ale nie
mogę tu w nieskończoność siedzieć. Z dworca zadzwonię na policję i
załatwię, żeby zabrali stąd twoje zwłoki. Zaufamy życzliwym policjantom, że
zajmą się resztą. Już się więcej nie zobaczymy, ale nie zapomnę o tobie,
dziadku. A raczej, nie uda mi się tak łatwo zapomnieć, choćbym chciał.
Klimatyzator zatrzymał się z głośnym stuknięciem.
– Wiesz, dziadku, ja sobie myślę – ciągnął chłopak – myślę, że teraz za
każdym razem, jak coś się stanie, nawet coś małego, będę się zawsze
zastanawiał, co pan Nakata by powiedział, co pan Nakata by zrobił w takiej
sytuacji. Jakoś tak mi się wydaje. I myślę, że to dość duża rzecz. To znaczy,
że część ciebie, dziadku, będzie nadal żyła we mnie. No, nie da się ukryć, że
nie jest to żadne wspaniałe opakowanie, ale lepsze niż nic, co?
Lecz teraz mówił już tylko do pustej skorupy pozostałej po panu Nakacie.
Najważniejsza rzecz już znacznie wcześniej zniknęła gdzieś indziej. Chłopak
dobrze o tym wiedział.
– Hej, Kamień – zawołał do kamienia i pogłaskał go. Stał się znowu
zwykłym kamieniem. Zimnym i chropowatym.
– Już idę. Wracam do Nagoyi. Ciebie, tak jak pana Nakatę, też muszę
powierzyć policjantom. Naprawdę chciałbym móc cię odnieść do świątyni,
ale Hoshino nie ma dobrej pamięci i za nic nie może sobie przypomnieć,
która to była świątynia. Przepraszam cię, ale zrozum. Nie przeklinaj mnie.
Wszystko zrobiłem na polecenie pułkownika Sandersa. Więc jeśli masz
przeklinać, to jego przeklnij. No, w każdym razie fajnie, że cię poznałem,
Kamień. Ciebie też nie zapomnę.
Potem chłopak włożył buty Nike na grubej podeszwie i wyszedł z
mieszkania. Nie zamknął drzwi na klucz. W prawej ręce niósł torbę, w lewej
worek ze szczątkami białego stworzenia.
– Panie i panowie, czas na ognisko – powiedział, patrząc na jaśniejące na
wschodzie niebo.
49

Następnego ranka słyszę zbliżający się dźwięk silnika samochodu i

wychodzę na dwór. Wkrótce ukazuje się niewielka wysoko zawieszona
ciężarówka na potężnych oponach. To datsun z napędem na cztery koła,
niemyty od co najmniej pół roku. W skrzyni są dwie podniszczone długie
deski surfingowe. Ciężarówka zatrzymuje się przed domem. Silnik gaśnie,
powietrze znów wypełnia cisza, otwierają się drzwi i wysiada wysoki
mężczyzna. Ma na sobie obszerny biały podkoszulek, szorty w kolorze khaki
i adidasy o przydeptanych tyłach. Na pobrudzonym olejem podkoszulku są
słowa NO FEAR. Musi mieć około trzydziestu lat. Ma szerokie ramiona, na
twarzy około trzydniowy zarost, jest równo opalony. Niestrzyżone włosy
prawie zakrywają mu uszy. Domyślam się, że musi to być starszy brat pana
Ōshimy, który prowadzi sklep dla surferów w Kōchi.
– Cześć – mówi.
– Dzień dobry – odpowiadam.
Wyciąga rękę i ściskamy sobie na werandzie dłonie. Ma duże silne ręce.
Moje przypuszczenia były słuszne. To brat pana Ōshimy. Mówi, że wszyscy
nazywają go Sada. Powoli dobiera słowa. Wcale się nie spieszy. Jakby
sugerował, że czasu mu nie brakuje.
– Był telefon z Takamatsu, żebym po ciebie przyjechał i odwiózł cię tam
– mówi. – Jest podobno jakaś pilna sprawa.
– Pilna sprawa?
– Uhm. Nie wiem, co za sprawa.
– Przykro mi, że musiałeś się fatygować.
– Nie musisz przykromiwać. Możesz się szybko pozbierać?
– Daj mi pięć minut.
Podczas kiedy zbieram swoje rzeczy i wsadzam do plecaka, Sada,
pogwizdując, przygotowuje dom do zamknięcia. Zamyka okna, zaciąga
zasłony, sprawdza, czy gaz jest wyłączony, zbiera pozostałe jedzenie, czyści
zlew. Po tych czynnościach można poznać, że uważa ten dom za
przedłużenie własnego ciała.
– Zdaje się, że spodobałeś się mojemu bratu – mówi brat pana Ōshimy. –
Jemu mało kto się podoba. Ma trochę trudny charakter.
– Dla mnie był bardzo życzliwy.
Sada kiwa głową. – Jak chce być życzliwy, jest bardzo życzliwy –
stwierdza krótko.
Siadam na siedzeniu pasażera, stawiam plecak przy nogach. Sada zapala
silnik, wrzuca bieg, wystawia głowę przez okno i po raz ostatni powoli
sprawdza, czy nie zapomnieliśmy niczego zamknąć, potem naciska pedał
gazu.
– Jedna z niewielu rzeczy, które mnie łączą z bratem, to ten dom – mówi,
wprawnie obracając kierownicą przy zjeżdżaniu krętą drogą w dół. – Obaj
przyjeżdżamy tu sobie czasem, jak nam przyjdzie ochota, i spędzamy w
samotności po kilka dni.
Rozważa przez pewien czas to, co powiedział, potem ciągnie dalej. – To
zawsze było dla nas ważne miejsce, teraz też tak jest. Jak się tu przyjedzie,
nabiera człowiek jakby siły. To cicha siła. Rozumiesz, o co mi chodzi?
– Myślę, że rozumiem – odpowiadam.
– Brat też mówił, że pewnie zrozumiesz. Jak ktoś nie rozumie, to nigdy
nie zrozumie.
Na wypłowiałej tapicerce siedzenia jest dużo białej psiej sierści. Z
zapachem psa miesza się wyschnięty zapach morza. Do tego zapach wosku,
którym smaruje się deski surfingowe. Zapach papierosów. Trzpień, z którego
odpadła gałka do regulowania klimatyzacji. Popielniczka pełna niedopałków.
W kieszeni na drzwiach poupychane kasety magnetofonowe bez pudełek.
– Poszedłem kilka razy do lasu – mówię.
– Daleko w głąb?
– Tak. Pan Ōshima ostrzegał mnie, żeby daleko nie wchodzić.
– Ale wszedłeś dość daleko.
– Tak.
– Ja też kiedyś się zdecydowałem i wszedłem dość daleko. To było,
zaraz… jakieś ponad dziesięć lat temu.
Milknie na pewien czas i skupia świadomość na dłoniach leżących na
kierownicy. Ciągną się długie zakręty. Grube opony wyrzucają małe
kamyczki w przepaść. Czasami przy drodze są kawki. Nie uciekają na widok
samochodu, a przyglądają się nam, gdy przejeżdżamy, jakby patrzyły na coś
niezwykłego.
– Spotkałeś żołnierzy? – pyta Sada jak gdyby nigdy nic. Zupełnie jakby
pytał o godzinę.
– Chodzi o tych dwóch żołnierzy?
– Uhm – odpowiada i zerka na mnie. – Aż tak daleko zaszedłeś.
– Tak.
Milczy długo z prawą ręką lekko spoczywającą na kierownicy. Nie mówi,
co o tym myśli. Jego wyraz twarzy też się nie zmienia.
– Sada?
– Uhm?
– Co zrobiłeś, kiedy spotkałeś tych żołnierzy dziesięć lat temu?
– Co zrobiłem, kiedy spotkałem tych żołnierzy? – powtarza moje pytanie.
Kiwam głową i czekam na odpowiedź. Sprawdza coś we wstecznym
lusterku i znów kieruje wzrok przed siebie.
– Nigdy jeszcze nikomu o tym nie mówiłem. Nawet bratu. Bratu czy
siostrze, wszystko jedno, niech będzie bratu. On nic nie wie o tych
żołnierzach.
W milczeniu kiwam głową.
– I myślę, że nigdy nikomu o tym nie powiem. Tobie też nie. I myślę, że
ty pewnie także nigdy nikomu o tym nie powiesz. Mnie też nie. Wiesz, o co
mi chodzi?
– Myślę, że rozumiem – odpowiadam.
– Jak myślisz, o co?
– Bo nie da się właściwie wyjaśnić słowami tego, co tam jest. Prawdziwej
odpowiedzi nie da się ubrać w słowa.
– O to chodzi – mówi Sada. – A tego, czego się nie da właściwie
wytłumaczyć i przekazać słowami, najlepiej w ogóle nie tłumaczyć.
– Nawet sobie?
– Tak, nawet sobie. Nawet sobie pewnie lepiej nie tłumaczyć.
 Częstuje mnie gumą Cool Mint. Biorę jedną.
– Uprawiałeś kiedyś surfing? – pyta.
– Nigdy.
– Jak będzie okazja, to cię nauczę – mówi. – Oczywiście, jeżeli będziesz
miał ochotę. Na wybrzeżu w Kōchi są dobre fale. Nie ma zbyt dużo ludzi.
Surfing ma dużo więcej głębi, niż się na pozór wydaje. Przez surfing uczymy
się, jak stawić czoło naturze. Nawet jeżeli jest bardzo gwałtowna.
Wyjmuje z kieszeni podkoszulka papierosy, wkłada jednego do ust i
przypala zapalniczką samochodową.
– To też jedna z rzeczy, których nie da się wyjaśnić słowami. Jedna z
odpowiedzi niebędących yes ani no.
Mruży oczy i powoli wydmuchuje dym przez okno.
– Na Hawajach jest miejsce o nazwie Toilet Bowl, czyli muszla
klozetowa. Zderzają się tam fale przyboju z powrotnymi i powstaje wielki
wir. Wiruje jak woda w klozecie. Jak spadniesz z deski i zostaniesz
wciągnięty na dno, nie możesz wypłynąć. W zależności od fali może się
zdarzyć, że już nie wypłyniesz. W każdym razie musisz siedzieć na dnie,
poniewierany przez fale. Miotanie się w pośpiechu nic nie daje. Wręcz
przeciwnie, marnujesz w ten sposób siły. Kiedy naprawdę znajdziesz się w
takiej sytuacji, wiesz, że nigdy się tak jeszcze nie bałeś. Lecz jeśli nie
przezwyciężysz raz takiego strachu, nie staniesz się prawdziwym surferem.
Stajesz twarzą w twarz ze śmiercią, poznajecie się i przezwyciężasz ją. Na
dnie tego wiru zastanawiasz się nad różnymi rzeczami. W pewnym sensie
zaprzyjaźniasz się ze śmiercią, zaczynacie rozmawiać, niczego przed sobą nie
kryjąc.
Przy bramie Sada wysiada z ciężarówki, zamyka ją na kłódkę. Potrząsa
nią kilka razy i upewnia się, że się nie da otworzyć.
Potem długo milczymy. Sada nastawia radio na program muzyczny na
UKF, ale wiem, że prowadząc samochód, naprawdę go nie słucha. Nastawił
go tylko jak jakiś znak. Kiedy wjeżdżamy w tunel, stacja znika i słychać
jedynie szumy, lecz on wcale się tym nie przejmuje. Klimatyzacja jest
zepsuta, więc nawet na autostradzie okno jest ciągle otwarte.
– Jak chcesz się nauczyć surfingu, przyjedź do mnie – mówi, kiedy
ukazuje się Morze Wewnętrzne. – Mam wolny pokój, możesz zostać, jak
długo zechcesz.
– Dziękuję – mówię. – Kiedyś przyjadę. Nie wiem jeszcze kiedy.
– Jesteś zajęty?
– Myślę, że muszę rozwiązać kilka spraw.
– Nie ma się czym chwalić, ale ja też – mówi Sada.
Potem znów przez dłuższy czas się nie odzywamy. On zastanawia się nad
swoimi problemami, ja nad swoimi. Z wzrokiem utkwionym przed siebie i
lewą ręką na kierownicy od czasu do czasu zapala papierosa. W odróżnieniu
od pana Ōshimy nie jeździ za szybko. Z łokciem prawej ręki opartym o
otwarte okno jedzie sobie spokojnie z dozwoloną prędkością. Tylko kiedy
znajdzie się za naprawdę wolno jadącym samochodem, z niechęcią przyciska
gaz, wyprzedza, a potem od razu wraca na swój pas.
– Od dawna uprawiasz surfing? – pytam.
– Hm… – mówi. Trwa milczenie.
Odpowiedź nadchodzi, kiedy zapomniałem już o pytaniu:
– Uprawiam surfing od czasów szkoły średniej. Dla zabawy. Poważnie
zająłem się tym jakieś sześć lat temu. Pracowałem w wielkiej agencji
reklamowej w Tokio. Praca mnie nudziła, rzuciłem ją, wróciłem tutaj i
zająłem się surfingiem. Za oszczędności i pieniądze pożyczone od rodziców
otworzyłem sklep dla surferów. Jestem sam, więc mogę robić co chcę.
– Chciałeś wrócić na Shikoku?
– To też. Jakoś nieswojo się czułem, jak nie miałem zaraz obok morza i
gór. Ludzie są, oczywiście tylko w pewnym stopniu, zdefiniowani miejscem,
w którym się urodzili i wychowali. Sposób myślenia i odczuwania
prawdopodobnie łączy się z topografią, temperaturą, kierunkiem wiatrów.
Gdzie się urodziłeś?
– W Tokio. W Nogata w dzielnicy Nakano.
– Chcesz wrócić do Nakano?
Kręcę głową. – Nie.
– Dlaczego?
– Nie mam powodu tam wracać.
– Aha.
 – Myślę, że nie jestem za bardzo związany z topografią i kierunkiem
wiatrów.
– Nie?
Potem znów milkniemy. Lecz Sadzie najwyraźniej to milczenie nie
przeszkadza. Mnie też specjalnie nie przeszkadza. Bezmyślnie słucham
muzyki z radia. On niezmiennie patrzy na drogę przed sobą. Wreszcie
dojeżdżamy do końca autostrady, kierujemy się na północ i wkraczamy w
granice Takamatsu.

Przed pierwszą docieramy do Biblioteki im. Kōmury. Sada wysadza mnie

przed biblioteką, nie wysiada z ciężarówki, nie wyłącza silnika, tylko od razu
wyrusza z powrotem do Kōchi.
– Dziękuję – mówię.
– Do zobaczenia niedługo – odpowiada.
Kiwa mi raz ręką przez okno i odjeżdża z wizgiem grubych opon. Wraca
do wielkich fal, własnego świata i własnych problemów.
Zarzucam plecak i wchodzę przez bramę biblioteki. Wciągam zapach
pięknie przystrzyżonych roślin w ogrodzie. Zdaje mi się, że nie byłem tu od
kilku miesięcy. Uświadamiam sobie, że minęły zaledwie cztery dni.
Pan Ōshima siedzi za kontuarem. Jak nigdy ma na sobie krawat. W paski
koloru musztardy i zielone do bielusieńkiej koszuli. Rękawy podwinięte do
łokci, bez marynarki. Jak zwykle ma przed sobą filiżankę kawy i dwa
zatemperowane długie ołówki.
– Cześć – mówi pan Ōshima. I uśmiecha się jak zawsze.
– Dzień dobry – witam go.
– Brat cię tu przywiózł, tak?
– Tak.
– Pewnie prawie się nie odzywał.
– Trochę rozmawialiśmy.
– To dobrze. Masz szczęście. Zdarza się w zależności od osoby czy
sytuacji, że nie powie ani słowa.
– Czy tutaj coś się stało? – pytam. – Podobno jest jakaś pilna sprawa.
 Pan Ōshima kiwa głową. – Mam ci kilka rzeczy do powiedzenia. Po
pierwsze zmarła pani Saeki. Miała zawał. Znalazłem ją we wtorek po
południu nieżywą w gabinecie na piętrze z głową na biurku. Zmarła nagle.
Wyglądało na to, że nie cierpiała.
Zdejmuję plecak i stawiam na podłodze. Siadam na stojącym w pobliżu
biurowym krześle.
– We wtorek po południu? – pytam. – Dzisiaj jest piątek, prawda?
– Tak, dziś jest piątek. Pani Saeki umarła po zakończeniu wtorkowego
oprowadzania. Może powinienem był cię wcześniej zawiadomić, ale ja też
nie bardzo potrafiłem zebrać myśli.
Osunięty na krzesło, nie bardzo mogę się poruszyć. Milczymy tak długo
we dwóch. Z mojego krzesła widać schody wiodące na piętro.
Wypolerowana czarna poręcz i witraż na podeście. Dla mnie te schody miały
głębokie znaczenie. Gdy po nich wszedłem, mogłem się zobaczyć z panią
Saeki. Ale teraz stały się zwykłymi, pozbawionymi znaczenia schodami. Już
jej tam nie ma.
– Tak jak ci przedtem mówiłem, to pewnie było wcześniej postanowione
– mówi pan Ōshima. – I ja o tym wiedziałem, i ona. Ale nie muszę ci mówić,
że kiedy się to naprawdę zdarzyło, okazało się, że bardzo ciężko to znieść.
Pan Ōshima przerywa. Czuję, że powinienem coś powiedzieć, ale nie
mogę znaleźć słów.
– Zmarła nie życzyła sobie żadnego pogrzebu – ciągnie pan Ōshima. –
Dlatego od razu poddana została cichej kremacji. Testament był w biurku na
piętrze. Podarowała cały majątek fundacji zarządzającej Biblioteką im.
Kōmury. Mnie zostawiła na pamiątkę wieczne pióro Mont Blanc. A tobie
obraz olejny. Ten obraz chłopca nad morzem. Przyjmiesz go?
Kiwam głową.
– Jest tam zapakowany, żebyś go mógł od razu zabrać.
– Dziękuję – w końcu wydobywam z siebie głos.
– Słuchaj, Kafko Tamuro – mówi pan Ōshima, podnosząc ołówek i jak
zawsze obracając go w palcach. – Mogę ci zadać jedno pytanie?
Kiwam głową.
– Wiedziałeś, że pani Saeki umarła, nie musiałem ci mówić, prawda?
 Jeszcze raz kiwam głową. – Myślę, że wiedziałem.
– Tak mi się zdawało – mówi pan Ōshima z westchnieniem. – Chcesz się
czegoś napić? Wody? Szczerze mówiąc, twoja twarz przypomina pustynię,
nic się na niej nie maluje.
– Poproszę – odpowiadam. Rzeczywiście mam straszne pragnienie.
Zorientowałem się dopiero, kiedy mnie o to zapytał.
Wypijam duszkiem wodę z lodem, którą mi przyniósł. Boli mnie tył
głowy. Odstawiam na stół pustą szklankę.
– Chcesz jeszcze?
Kręcę głową.
– Co masz zamiar teraz zrobić? – pyta pan Ōshima.
– Myślę o powrocie do Tokio.
– A co zrobisz po powrocie?
– Najpierw pójdę na policję i wyjaśnię sytuację. Jeśli tego nie zrobię,
będę się musiał ciągle przed nimi ukrywać. I pewnie wrócę do szkoły. Nie
chcę wracać, ale gimnazjum jest obowiązkowe i chyba muszę wrócić.
Wytrzymam kilka miesięcy, żeby je skończyć, a potem będę mógł robić, co
będę chciał.
– Aha – mówi pan Ōshima. Mruży oczy i patrzy na mnie. – Rzeczywiście
tak chyba będzie najlepiej.
– Zacząłem stopniowo mieć wrażenie, że nie mam nic przeciwko temu.
– Uciekanie do niczego nie prowadzi?
– Pewnie tak.
– Zdaje się, że wydoroślałeś.
Kręcę głową. Nie umiem nic na to powiedzieć.
Pan Ōshima kilka razy przyciska skroń gumką ołówka. Zaczyna dzwonić
telefon, lecz on go ignoruje.
– Wszyscy ciągle tracimy różne ważne dla nas rzeczy – mówi, gdy
telefon milknie. – Ważne okazje, możliwości, doznajemy uczuć, których nie
da się odwrócić. Na tym między innymi polega znaczenie życia. Lecz w
naszych głowach, przypuszczam, że to jest w naszych głowach, znajduje się
niewielki pokój do gromadzenia takich rzeczy jako wspomień. Na pewno
wygląda jak pokój z księgozbiorem tej biblioteki. I żeby dokładnie poznać
stan własnego serca, musimy ciągle katalogować zbiory w tym pokoju.
Trzeba też tam sprzątać, wietrzyć, zmieniać wodę w wazonach z kwiatami.
Innymi słowy, będziesz wiecznie żył we własnej bibliotece.
Patrzę na ołówek w jego dłoni. Sprawia mi to straszny ból. Ale jeszcze
trochę muszę być najtwardszym piętnastolatkiem na świecie. A przynajmniej
muszę takiego udawać. Biorę głęboki oddech, wypełniam płuca powietrzem i
jakoś spycham w głąb grudę uczuć.
– Czy mogę kiedyś tu wrócić? – pytam.
– Oczywiście – odpowiada pan Ōshima i odkłada ołówek na kontuar.
Splata dłonie na karku i patrzy prosto na mnie. – Wygląda na to, że przez
pewien czas będę sam prowadził tę bibliotekę. Pewnie będzie mi potrzebny
asystent. Kiedy uwolnisz się od policji, szkoły i tak dalej, będziesz mógł
robić, co ci się podoba i przyjdzie ci ochota, możesz tu wrócić. Ani to miasto,
ani ja przez dłuższy czas donikąd się nie wybieramy. Człowiek potrzebuje
miejsca, do którego mógłby należeć. Mniej lub bardziej.
– Dziękuję.
– Nie ma za co.
– Pana brat mówił, że mnie nauczy surfingu.
– To dobrze. Mało kto mu się podoba. Jak widziałeś, ma trudny
charakter.
Kiwam głową. Potem uśmiecham się. Są do siebie podobni.
– Słuchaj, Kafko Tamuro – mówi, zaglądając mi w oczy. – Może się
mylę, ale zdaje mi się, że pierwszy raz widzę, jak się uśmiechasz, choćby
lekko.
– Może tak być – mówię. Rzeczywiście się uśmiecham. Czerwienię się.
– Kiedy wracasz do Tokio?
– Zamierzałem teraz.
– Mógłbyś zaczekać do popołudnia? Po zamknięciu biblioteki
odwiózłbym cię na dworzec.
Po namyśle kręcę głową. – Dziękuję. Ale myślę, że lepiej iść od razu.
Pan Ōshima kiwa głową. Przynosi z pokoju na zapleczu starannie
zapakowany obraz. Wkłada do torby singla z Kafką nad morzem i podaje mi.
– To prezent ode mnie.
 – Dziękuję. Chciałbym na koniec jeszcze raz zobaczyć pokój pani Saeki
na piętrze. Mogę?
– Oczywiście. Oglądaj, ile chcesz.
– Mógłby pan ze mną pojść?
– Dobrze.
Wchodzimy na piętro do pokoju pani Saeki. Staję przed jej biurkiem,
lekko go dotykam. Myślę o wszystkich rzeczach, które wchłonęło.
Wyobrażam sobie, jak wyglądała na koniec z głową leżącą na biurku.
Przypominam sobie, jak siadywała tyłem do okna, pogrążona w pisaniu.
Zawsze przynosiłem jej kawę. Drzwi były otwarte, wchodziłem, a ona
podnosiła głowę, patrzyła na mnie i jak zawsze się uśmiechała.
– Co pani Saeki tu pisała? – pytam.
– Nie wiem, co pisała. Mogę tylko powiedzieć, że odeszła z tego świata,
zabierając ze sobą wiele tajemnic.
Zabierając ze sobą wiele hipotez, dodaję w głębi serca.
Okno jest otwarte, czerwcowy wiatr porusza cicho brzegiembiałej firanki.
Lekko pachnie morze. Przypominam sobie piasek w dłoni. Odsuwam się od
biurka, podchodzę do pana Ōshimy i mocno go obejmuję. Jego szczupłe ciało
przywodzi mi na myśl coś wytęsknionego. Pan Ōshima spokojnie gładzi
mnie po włosach.
– Świat jest metaforą, Kafko Tamuro – mówi mi do ucha. – Ale ani dla
mnie, ani dla ciebie ta biblioteka nie jest żadną przenośnią. Dokądkolwiek by
człowiek poszedł, pozostanie tą biblioteką. Chcę, żeby to jedno było między
nami jasne.
– Oczywiście – mówię.
– To bardzo solidna, indywidualna, szczególna biblioteka. Niczym innym
nie da się jej zastąpić.
Kiwam głową.
– Do widzenia, Kafko Tamuro.
– Do widzenia. Bardzo ładny krawat.
Odsuwa się ode mnie, patrzy mi prosto w oczy i uśmiecha się. – Cały
czas czekałem, że to powiesz.
Zarzucam plecak, idę na stację i jadę kolejką na dworzec Takamatsu. Kupuję
w kasie bilet do Tokio. Dotrę tam późno wieczorem. Gdzieś się zatrzymam, a
potem pewnie wrócę do domu w Nogata. Wrócę do tego wielkiego pustego
domu, w którym nikogo nie ma i znów będę sam. Nikt nie czeka na mój
powrót. Ale dokąd mam wrócić? Nie ma innego miejsca.
Dzwonię z automatu na dworcu na numer komórki Sakury. Jest w pracy,
ale chwilę czasu ma. Długo nie może rozmawiać. Mówię, że chwila
wystarczy.
– Wracam teraz do Tokio. Jestem na dworcu Takamatsu. Tylko to
chciałem ci powiedzieć.
– To już nie będziesz uciekał z domu?
– Myślę, że nie.
– Rzeczywiście piętnaście lat to za wcześnie na ucieczkę z domu. A co
zrobisz po powrocie do Tokio?
– Pewnie wrócę do szkoły.
– Z punktu widzenia przyszłości to też na pewno niezły pomysł.
– Ty też wrócisz do Tokio, prawda?
– Uhm. Pewnie we wrześniu. Latem zamierzam pojechać gdzieś na
wycieczkę.
– Spotkasz się ze mną w Tokio?
– Dobrze. Oczywiście. Dasz mi telefon?
Podaję jej telefon do domu. Zapisuje go.
– Wiesz, ostatnio mi się śniłeś – mówi Sakura.
– Ty też mi się śniłaś.
– Czy to nie był przypadkiem strasznie świński sen?
– Może i tak – przyznaję. – Ale to tylko sen. A jaki był twój?
– Mój nie był świński. Chodzisz w nim sam po wielkim domu jak po
labiryncie. Szukasz jakiegoś specjalnego pokoju, ale wcale nie możesz go
znaleźć. Jest też w tym domu ktoś, kto szuka ciebie. Ja krzyczę, próbuję cię
ostrzec, ale mój głos do ciebie nie dociera. To był przerażający sen. We śnie
ciągle krzyczałam, więc obudziłam się wykończona. I bardzo się o ciebie
martwiłam.
 – Dziękuję. Ale to też był tylko sen.
– Nic złego się nie stało, prawda?
– Nic złego się nie stało.
Nic złego się nie stało, powtarzam sobie.
– Do widzenia, Kafko. Muszę teraz wracać do pracy, ale jeśli będziesz
chciał ze mną pogadać, możesz zawsze zadzwonić na ten numer.
– Do widzenia – mówię. – Siostro – dodaję.

Przejeżdżam mostem nad morzem i w Okayamie przesiadam się do

superekspresu. Siadam i zamykam oczy. Przyzwyczajam ciało do drgań
pociągu. Na podłodze stoi porządnie zapakowany obraz Kafka nad morzem.
Dotyka moich nóg.
– Chciałabym, żebyś o mnie pamiętał – mówi pani Saeki. Patrzy mi
prosto w oczy. – Jeżeli ty jeden będziesz o mnie pamiętał, inni mogą sobie
zapomnieć.

Czas mający ciężar właściwy napiera na ciebie jak wieloznaczny dawny

sen. Poruszasz się ciągle, żeby się przez niego przedostać. Choćbyś
poszedł na koniec świata, nie uda ci się od niego uciec. Lecz mimo to
musisz iść na koniec świata. Są rzeczy, których nie da się zrobić, jeżeli
nie pójdzie się na koniec świata.

Za Nagoyą zaczyna padać deszcz. Patrzę na krople rysujące linie na ciemnej

szybie. Przypominam sobie, że kiedy wyjeżdżałem z Tokio, też padało.
Myślę o deszczu padającym w różnych miejscach. O deszczu padającym w
lesie, o deszczu padającym nad morzem, o deszczu padającym na
autostradzie, o deszczu padającym na bibliotekę, o deszczu padającym na
krańcu świata.
Zamykam oczy, rozluźniam się, daję odpocząć naprężonym mięśniom.
Nasłuchuję monotonnego dźwięku pociągu. Prawie bez uprzedzenia z oka
płynie mi łza. Czuję na policzku jej ciepło. Wylewa się z oka, płynie po
policzku, zatrzymuje się przy ustach i niespiesznie wysycha. Nie szkodzi,
mówię do siebie. To tylko łza. Wydaje mi się nawet, że nie jest moja. Mam
wrażenie, że jest częścią deszczu uderzającego w okno. Czy postąpiłem
słusznie?
– Postąpiłeś słusznie – mówi chłopiec zwany Kawką. – Zrobiłeś, co było
najsłuszniejsze. Nikt inny nie poradziłby sobie tak dobrze jak ty. Przecież
jesteś naprawdę najtwardszym piętnastolatkiem na świecie.
– Ale jeszcze nie rozumiem, na czym polega sens życia.
– Patrz na obraz – mówi on. – Słuchaj wiatru.
Kiwam głową.
– Potrafisz to.
Kiwam głową.
– Lepiej się prześpij – mówi chłopiec zwany Kawką. – Kiedy się
obudzisz, będziesz częścią nowego świata.
Wkrótce zasypiasz. A kiedy się budzisz, jesteś częścią nowego świata.
 1. Kansai – region Japonii, okolice Kioto, Osaki i Kōbe. [↵]
2. Udon – biały, bardzo gruby makaron z mąki pszennej. [↵]
3. Tanka i haiku – tradycyjne formy poezji japońskiej. [↵]
4. Okres Meiji – 1868–1912. [↵]
5. Okres Taishō – 1912–1926, okres Showō 1926–1989. [↵]
6. Itochū – wielka firma handlowa. [↵]
7. Japończycy jedzą tradycyjnie węgorza w najgorętszym okresie lata,
wierząc, że jest on źródłem żywotności. [↵]
8. Przekład Józefa Paszkowskiego. [↵]
9. Przekład Józefa Paszkowskiego. [↵]
10. Love hotel – hotel wynajmujący zakochanym parom pokoje na godziny.
[↵]
11. Salon pachinko – salon gier z automatami do gry w bilard. [↵]
12. Nazwiska i imiona japońskie mogą być zapisywane na różne sposoby.
[↵]
13. Przekład Kazimierza Morawskiego. [↵]
14. Bilety kupuje się w automatach i konieczne jest odczytanie na mapie
nazwy stacji oraz należnej opłaty. [↵]
15. Album ten został wydany na rynku japońskim w specjalnej edycji z
czerwonego winylu. [↵]
16. Okres Heian – 794–1185. [↵]
17. Edo – 1603–1868. [↵]
18. Okres Sengoku trwał od drugiej połowy piętnastego do początku
siedemnastego wieku. [↵]
19. W tradycyjnych japońskich hotelach śpi się na materacach, które
pokojówka rozkłada na noc na matach. [↵]
20. Od zakończenia drugiej wojny światowej Japonia nie ma sił zbrojnych, a
jedynie Siły Samoobrony, które jednak od innych regularnych armii
różni głównie nazwa. [↵]
21. Urzędy miejskie prowadzą rejestry rodzin, w które wpisuje się nazwisko
głowy rodziny, dane członków, urodzenia i zgony. [↵]
22. Kōbō Daishi (Kūkai) (774–835) – jeden z najsłynniejszych mnichów
buddyjskich w Japonii, założyciel sekty Shingon, znany m.in. z
pięknych kaligrafii. [↵]
23. Tempura – potrawa wywodząca się z Portugalii, składająca się z warzyw
i krewetek smażonych na oleju w cieście naleśnikowym. [↵]
24. Pułkownik Sanders – symbol sieci restauracji Kentucky Fried Chicken.
[↵]
25. Tłum. Wiesław Kotański. [↵]
26. Nigiri – rodzaj sushi składający się z ugniecionego wałeczka ryżu z
plasterkiem surowej ryby, krewetką itp. na wierzchu. [↵]
27. W Japonii zamiast podpisu pod dokumentami umieszcza się pieczątkę z
własnym nazwiskiem zarejestrowaną w stosownym urzędzie. [↵]
28. W wersji japońskiej film nosił tytuł Dorośli nie rozumieją. [↵]
29. Ikebukuro – jedna z tokijskich dzielnic handlowo-rozrywkowych
niedaleko Nogata. [↵]
30. Tekka – rodzaj sushi, tuńczyk otoczony warstwą ryżu i owinięty w
suszone wodorosty. [↵]
 MUZA SA
00-590 Warszawa
ul. Marszałkowska 8

tel. 22 6297624, 22 6296524

e-mail: info@muza.com.pl

Dział zamówień: 22 6286360

Księgarnia internetowa: www.muza.com.pl
Konwersja do formatu EPUB: MAGRAF s.c. , Bydgoszcz