HALK HİKÂYESİ

 Anadolu’da göçebelikten yerleşik hayata geçişin ilk edebî ürünlerindendir.

 Genel olarak …………………………………………………. icra edilen anlatmalardır.

 Halk hikâyelerinin sınıflandırılmasıyla ilgili ilk çalışmalar: ………………………………………………………………

 Bu konudaki ilk bilimsel araştırma: ………………………………………………………………

Halk Hikâyelerinin Özellikleri

Şekil Özellikleri

 ……………………………………………………….. karışımı anlatmalardır.

 ………………………….. mensur, …………………………………… anlatan bölümler manzum olarak söylenir.

 Hikâyelerin girişinde masallardaki kadar olmasa bile …………………………………………. rastlanır.

Halk hikâyeleri şekil özellikleri yönünden ikiye ayrılır:

Türkülü : …………………………………………………………………………………. adıyla da anılan ve bir efsane veya yaşanmış bir

olayı anlatan hikâyeler bu kapsamdadır.

Türküsüz: Nesir şeklinde anlatılan hikâyelerdir. ………………………………………………………………….. olarak adlandırılır.

NOT: Konusunu yaşanmış bir olaydan alan, kısa, mensur, ibret verici veya komik hikâyelere…………………….denir.

Halk hikâyelerinin anlatımı dört bölümden oluşur: ………………………………………………………………

1.………………………………………………………………: Saz eşliğinde söylenen çeşitli şiirlerden oluşur.

Âşıklar bu bölüme, hikâyenin aslında olmayan manzum parçalar ekleyebilir: ……………………………………………………

2…………………………………………………: Aşık mensur bir tekerleme söyler. ………………… ya da ………………………….. adı

verilir. Azerbaycan sahasında manzum tekerleme söylenir, bu yüzden bu bölüme …………………………………………….
adı verilir.

3……………………………………………………………… : Halk hikâyesinin asıl olay ve duygu bölümünün anlatıldığı bölüm.

Bu bölümde ………………………………………… anlatabilir.

4………………………………………………………………: Hikâyenin son bölümüdür.

İçerik Özellikleri

Hikâyelerin konularını genel olarak şu şekilde gruplayabiliriz:

Aşk: ………………………………………………………………………………………………………………………………

Kahramanlık: ………………………………………………………………

Hem aşk hem kahramanlık: ………………………………………………………………

Dini konular: ………………………………………………………………

 Hikâyelerde aktarılan bazı olayların, tarihle çok yakın ilişkisi bulunmaktadır: …………………………………………

 Hikâyeler gerçekliğin yanı sıra olağanüstülüklerle de bezenmiştir. ................................

 Hikâye kahramanları farklı şekillerde birbirlerine âşık olmaktadırlar.

Bade içme yoluyla: ………………………………………………………………

Aynı evde büyüyen kahramanlar kardeş olmadıklarını öğrenince: ……………………………………

İlk görüşte ....................................................

Resim görerek ………………………………………………………………

 Hikâye kahramanlarının en büyük yardımcıları …………………………… ve ……………………………

 Hikâye kahramanları bazen insan dışındaki varlıklarla da konuşmaktadır…………………………………

 Hikâyeler yerleşik hayatın ürünüdür fakat bazılarında göçebe hayatın izleri bulunabilir.

 Hikâyeler genel olarak mutlu sonla bitmektedir.

Halk Hikâyelerindeki Bazı Motifler

Hayvanlarla İlgili Çeşitli Motifler

1. ……………………………………… Motifi:

……………………………………….. hikâyesinde …………………………., başkahramana yardım eder.

……………………………………….. hikâyesinde …………………………., başkahramana yardım eder.

……………………………………….. hikâyesinde …………………………., başkahramana yardım eder.

………………………………………… hikâyesinde …………………………., başkahramana yardım eder.

…………………………………………………. hikâyesinde Nedim Şah’ın atı zehirli yemeği yemesine engel olur.

………………………………………………….. hikâyesinde, hastalanan Hurşit’i atı memleketine götürür.

………………………………………………….. hikâyesinde, atı düşmanın geldiğini Nebi’ye haber verir.

2. Kuş Motifi: …………………………………………………………………………………………..hikâyelerinde kuş motifi görülür.

……………………………………………………………………………………. halk hikâyelerinde motif olarak görülen kuşlardır.

3.………………………………………………… Motifi: Şah İsmail hikâyesinde görülür.

4. ………………………………………………….. Motifi: ….……………………………. hikâyesinde padişah, kerâmet vasıtasıyla

dev hâline getirilerek kuyuya hapsedilir.

……………………….…………………………….. hikâyesinde kahramanlar, mezara gömüldükten sonra iki güvercin olarak

çıkıp gider.

5 Gül Motifi: ………………………………………………………………………………. hikâyelerinde, âşıklar kavuşamaz ve ölür,

hikâyelerin sonunda mezarlarında bir kırmızı, bir beyaz gül biter.

6………………………………… (………………………… / …………………………….) Motifi:

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. hikâyelerinde
dervişin verdiği elmayı yiyerek çocuk sahibi olunur. (en az 3 tane yazınız)
7………………………………… Motifi: …………………………………………………. hikâyesinde, Dede Sultan adında birisi
kahramanların babasına bir nar verir. Anneleri hikâye kahramanlarına hamile kalır.

8………………………………… Motifi: ……………………………………………………………….. hikâyelerinde saç ve kıl şeklindedir.

9………………………………………… Motifi: …………………………………………….. hikâyesinde, Kesiş’in kızına giydirdiği elbise

sihirlidir, erkek kahraman elbisenin düğmelerini hiçbir şekilde açamaz.

10………………………………… Motifi: ………………………………………….. hikâyesinde, dervişin verdiği mendil ata

sürülünce at eski hâline döner.

11…………………………………Motifi: …………………………………………………….. hikâye kahramanı, kendisini sevmesi için

sihirli bir bilezik yaptırır.

13………………………………… Motifi: ……………………………………………………. hikâyesinde, kahramanlar aynı anda suya

atlayarak orada ortaya çıkan evde kavuşurlar.

14…………………………………Motifi: ………………………………………………………………. hikâyesinde, Araz Bey’i cadıyı üç kez

suya atar, su kadını kabul etmeyerek geri püskürtür.

……………………………………………………… hikâyesinde, Cadı sihriyle yağmur yağdırır.

15. Olağanüstü Ağaçlar, Bitkiler, Meyveler: ……………….. …………………………….. hikâyesinde, Arap Köle’nin
mezarında kara çalı biter.

…………………………………………. hikâyesinde, kahramanların mezarından kara bir çiçek çıkarak kavuşmalarına engel
olur.

16. Aynı Mezara Konma Motifi: ……………………………… ……………………………………… hikâyelerinde görülür.

17. Kör Gözün Açılması Motifi: ………………………………………. hikâyesinde, Hızır’ın atının tırnakları arasındaki
toprak kahramanın annesinin kör gözlerine sürülünce kadının gözleri açılır.

18.Büyücü (Cadı) Motifi:

Köroğlu, Sevdakâr Şah, Nedim Şah, Asuman ile Zeycan, Ebali Sinan, Ferhat ile Şirin, Arzu ile Kanber, Elif ile
Mahmut, Yaralı Mahmut hikâyelerinde geçer.

Halk Hikâyelerinin Kaynakları

Halk hikâyelerinin kaynağı hakkındaki ilk görüş ………………………………………………….. aittir.

Fuat Köprülü’ye göre:

1. Eski Türk geleneğinden gelen mevzular: ……………………………………………………………..

2. İslam geleneğinden geçen dinî mevzular: ………………………………………………………………………….

3. İran geleneğinden geçenler: ………………………………………………………………….