PEMERINTAH KABUPATEN GUNUNGKIDUL

DINAS PENDIDIKAN, PEMUDA, DAN OLAH RAGA

SMP NEGERI 2 PATUK
Alamat : Jl. Yogya – Wonosari KM 24, Putat, Patuk 55862, Telp.(0274) 7478763
=============================================================================

ULANGAN UMUM TENGAH SEMESTER GANJIL

TAHUN PELAJARAN 2014/2015

Mata Pelajaran : Bahasa Jawa

Kelas : IX
Hari/ tanggal :
Waktu : (90 Menit)
_____________________________

d. Senenga tetulung marang sapadha-padha

Wacan 1 Wacan 3
Dokter Suryo lan perawat siji sing dedege lencir kuning iku
kluyur-kluyur lunga. Mugiman dheleg-ndheleg ana ruangan “Punika ngaten. Kala wau wonten ing jembatan
mau. Eba kagete Mugiman , dene bojone ngoyog-oyog penyeberangan ngajeng menika, piyambakipun
dheweke , “Mas, Mas, Mas diaturi tindak neng ruang dipunwastani nyopet arta. Dening tiyang-tiyang kathah
dhokter.!”. lajeng dipungebugi ngantos kados ngaten. Keleresan kula
1. Saka pethikan cerkak ing ndhuwur, unsur intrinsik kang sumerep, lajeng kula bekta wonten kantor mriki kaliyan
katon yaiku ..... ngrantos ambulans”, ngendikane sawijining bapak polisi
a. Penokohan njlentrehake (Cerkak Jakarta, Astuti Wulandari 1975)
b. Alur
6. Wong sing digebugi mau jalarane ….
c. Setting
a. nyopet dhuwit
d. tema b. kecopetan dhuwit
2. Tembung dheleg-ndheleg tegese… c. didakwa nyopet dhuwit
a. Mikir d. arep nyopet dhuwi
b. Ngalamun 7. Pethikan crita ing ndhuwur njupuk setting .....
c. Ngalamun sinambi mikir a. Jembatan penyeberangan
d. Jagongan b. Mobil ambulans
c. Kantor pos
3. “Sawise garapan kabeh dakrampungke, gage daktinggal
d. Kantor Polisi
ing meja kerjane pimpinanku, saperlu entuk acc lan 8. Intisarine cuplikan cerkak ing dhuwur yaiku .....
parape”. Tembung acc tegese . . . a. Masarakat padha kulina main hakim
a. Tapak asma b. Copet kudu dibrastha
b. Pengesahan c. Polisi kudu paring pengayoman marang sapa wae
c. Pengarahan d. Yen ana ing jembatan penyeberangan kudu ngati-ati
Wacan 4
d. Bimbingan
Wacan 2 “Pak, bu kula mangkat rumiyin nggih”, ature Jarwo ing
“Kerdhus-kerdhus niku pun pundhut menapa pun paringaken saben-saben arak mangkat sekolah.
Pak?” pitakone lik Min lugu.Pak Mus, kepala sekolah mung “Ya le ngati-ati ya, ibu urung isa menehi sangu merga wingi
gemujeng. dagangane mung okeh sing dadi potangan. Ora papa ya le?”,
“Pun paringaken… Kangge hadhiah Mugiman kemawon. ibune nyaut pamite Jarwo kanthi rasa rada sedhih genea ora
Sekolah dereng saget maringi hadhiah ingkang pantes kangge bisa menehi sangu anake kang mung siji kuwi.
“Boten menapa bu, sangu ingkang wingi taksih kok”, saurane
Mugiman. Menika kangge
Jarwo kanggo ngandhahake penggalihe ibu.
bonus.,” Pak Mus ngajak guyon. Lik Min klecam-klecem.
Batine, hadhiah kerdhus iki yen diregani 9. Saka cuplikan cerkak ing dhuwur, kepiye watake Jarwo?
dhuwit isa kepetung luwih seketan ewu. Petengan jumlah sing a. Egois
isa ngurangi rekasane bapake. b. Ngerti basa
4. Tembung Klecam-Klecem, tegese padha karo tembung… c. Pangerten
a. Nangis d. Apik
10. Pesen kang bisa dijupuk saka cuplikan cerkak ing
b. Mrengut
dhuwur yaiku . . .
c. Mesam-mesem a. kurmat marang wong tuwa
d. Lirak-lirik b. dadi bocah kang sregep
5. Saka cuplikan cerkak ing dhuwur, bisa dijupuk amanat, c. bisa nyawang kahanane wong tuwa
yaiku… d. bisa ngajeni marang wong tuwa
a. Kudu bisa mumpangatake barang bekas 11. Tembung ‘potangan’ tegese . . . .
b. Seneng paring hadiah marang sapa wae a. Duwe utang
b. Bathi
c. Sing padha seneng guyon
1
 c. Diskon Suara pret....preet....preeet.... banjur ambune wah..
d. Diutangke
12. Ing ngisor iki kang ora kalebu unsure-unsur instrinsik ing 20. Crita ing dhuwur migunakake alur …..
sajroning cerkak, yaiku… a. Maju
a. Tokoh b. mundur
b. Setting c. mundur maju
c. Pengarang d. Campuran
d. Amanat 21. Sajrone praktek maca cerkak, ana bab kang kudu
13. Sajrone praktek maca cerkak, ana bab kang kudu digatekake ing antarane wirasa, tegese ….
digatekake ing antarane wirasa. Apa tegese? a. Ngucapake tembung kanthi cetha
a. Bisa nuduhake wewatakane tokoh-tokoh ing crita b. Solah bawa trep karo naskah cerkak
b. Bisa niru solah bawane tokoh-tokoh ing crita c. Bisa mbedakake lan milahake siji-sijine tokoh lan
c. Pasemoning rai sing maca swasana ing cerkak
d. Alat bantu kanggo menehi gambaran sing d. Bisa nyuwarakake saben tokoh kanthi becik
ngrungokake
Wacan 5
Marno mono umure lagi ngancik pat belas taun, sekolahe isih
ana klas siji SMP Negri ing sakcedhake desane. Dheweke kuwi
putrane Pak Dhukuh Paren ya Pak Saiman, priyayi sing
kondhang sugih, becik atine, lan pinter momong rakyat ing
padhukuhane. Eman, dene anake lanang sing mung semata
wayang iku beda banget watake karo wong tuwane. Dhasar
anak lanang mung siji, mangka sugih mulane sapenjaluke
tansah keturutan. Yen Pak Saiman karo sing putri mono, ora
seneng nguja bocah, panyuwune putrane dituruti janji penting
lan migunani tumrap sekolahe
14. Manut crita ing dhuwur watake Pak Saiman kaya ing
ngisor iki, kajaba ....
a. Becik atine
b. Pinter momong rakyat
c. Nguja anake lanang
d. Nuruti panjaluke anak sauger migunanikanggo
sekolahe
15. Pira putrane Pak Saiman manut pethikan cerkak ing
ndhuwur?
a. Siji
b. Telu 22. Gambar ing ndhuwur kalebu ......
c. Loro a. Novel
d. Akeh b. Cerkak
16. Amanat kang kinandhut ing cerkak kena kanggo … c. Kalawarti
a. Tontonan lan tuntunan d. Cergam
b. Nambahi sesanggane (beban) urip
23. Sing diarani komik yaiku ……
c. Kaca benggala(tuntunan) uripe manungs a. Rerangkening crita kang mawa ilustrasi gambar
d. Mangerteni jati dhiri manungsa b. Crita mawa ilustrasi gambar kang nyedihake
17. Kang kalebu crita fiksi gancaran kaya ing ngisor iki, c. Crita mawa ilustrasi gambar kang werna-werna
kajaba ..... d. Rerangkening crita kang mawa pacelathon (dialog)
a. Cerkak
b. Cerbung 24. Wong kang ahli gawe komik diarani ....
c. Geguritan a. Musikus
d. Roman b. Komikus
18. Kang diarani cerkak yaiku ...... c. Politikus
a. Cerita kang ringkes bisa rampung sepisan diwaca d. Kritikus
b. Cerita kang masalah pokoke okeh
c. Cerita kang nyritakake pengalamane uwong saka 25. Bab sing kudu digatekake nalika nindakake diskusi kaya
cilik tekan diwasa ing ngisor iki, kajaba ......
d. Cerita kang alure meshi maju a. Aja golek menange dhewe
19. Tokoh ing crita kang watak wantune ala, tansah gawe b. Menehi wektu marang wong liya kanggo ngandharake
reridhu marang paraga liya diarani tokoh .... panemu
a. Antagonis c. Manawa ngandharake panemu ora kudu kanthi waton
b. Tritagonis utawa dhasar kang tinemu nalar
c. figuran d. Aja rumangsa manawa panemune awake dhewe sing
d. Protagonis paling bener

Wacan 7
Aku banjur crita marang ponakanku ngenani kathok
kodhok kuwi. Sawatara crita bab kathok kodhok,
pikiranku kelingan dhek jaman semana aku duwe kathok
kodhok sing anyar. Aku dolanan ingkling karo kanca-
kancaku neng ngomah. Nanging, blaik, ing tengah-tengahe
dolanan ingkling, aku ngebrok (ngising neng kathok).
2
Wacan 8
Tindak-tanduke Tini ana owah-owahane. Dheweke wis
ora nggunakake dhuwite kanggo jajan utawa dolanan.
Dhuwit sangu sekolah utawa dhuwit sing ditampa saka
wong tuwane, age-age dilebokake celengan.
26. Miturut pratelan ing ndhuwur watake Tini iku …..
 a. gemi Gatekna pethikan cerkak iki nuli wangsulana!
b. ngebreh
c. boros Sakjatine Marno iku bocah sing pinter, neng emane
d. medhit kepinterane mau sok kanggo minteri, lan ngapusi wong
tuwane. Lan saking pintere anggone ngapusi nganti ora
Wacan 9 ngetarani, lan wong tuwane ora krasa. Wusana Marno
“Duwe kerdhus pira Pak?” rumangsa lega, awit oleh-olehane anggone ngapusi wong
“Ya ana yen mung 40, ning dilangi nole alias 4” Jawabku tuwane iku, bisa keturutan kabeh kasenengane.
sakenane.
“ Wooo ditakoni tenanan!” Karo mecucu.
Marno saktemene ora lunga belajar kelompok, ning wiwit
“Lha wong ora tau diklat kok ditakoni sertifikat ”.
Wangsulanku ngaso ana sekolahan mau wis kansen karo Hardi yen arep
trek-trekan. Hardi iku kanca rakete Marno, kang uga anake
27. Sing dikarepake kerdhus ana ing pethikan cerkak wong sugih, ning merga kekerepen anggone mbolos, mula
sertifikatku iku ……. sekolahe dadi bodho. Ya Hardi iki sing ajak-ajak Marno
a. kerdhus karton mbolos, dolan, jajan. Sore iku Hardi wis siap neng ngarep
b. kwitansi omahe ngenteni Marno, dene bapak ibune lagi padha
c. kertas rosokan nyumbang. Dadi, ngomah sepi.
d. sertifikat pelatihan
Senajan lagi umur nem belas tahun nanging lagak lagune wis
Wacan 10
Banjur sing taun 1995 pola 150 jam neng ngendi ya? Apa neng kaya wong diwasa. Apa maneh sing jeneng udut …..
ngomah?”Pitakone batinku karo aku ngeling-eling anggonku ngrokok……, saiki Marno wis biasa. Ora wedi, lan ora jiguh
simpen sertifat mau.“Mbok menawa dadi siji karo SK pakewuh neng ngarepe sapa wae, klebu bapakne. Biyen nalika
Pembagian Tugas ing rak buku ngomah!” batinku karo konangan sing sepisanan dilokake malah wangsulane :
ngeyem-yemi atiku. Budhal Sekolah motor age-age
dakblandhange sakayange kareben cepet tekan ngomah. Bubar
“Dene Bapak nggih udut!. Cah lanang niku nek mboten
sholat Duhur lan mangan age-age rak buku dakudhal-udhal
kanggo nggoleki Sertifikat Pelatihan. Dakklumpukkake mung ngrokok dha diunekake banci je Pak, tur nek sak niki niku
ana 7, wiwit taun 2000-nan. Sing tahun 1995 meksa durung empun umum. Sewu siji sing mboten ngrokok”. Bapakne
ketemu. diwangsuli kaya ngono mau mung trima meneng, atine kelara-
lara mula njur ming trima lunga karo ngelus dhadha. Nek
28. Pethikan cerkak Sertifikatku ing ndhuwur nuduhake njaluk dhuwit sak deg sak nyet werna-werna alasane. Endi
menawa Pak Tegar iku wong sing …… sing nggo tuku buku, tarikan tuku alat-alat olah raga, mbayar
a. ora setiti, lalen olehe melu latihan bela dhiri, pokok apa wae kena kanggo
b. setiti, ngati ati
alasan. Dhasar bapakne mono rak nyambi dagang hasil bumi
c. gemi, setiti
gedhen-gedhenan, dadi bisa wae Marno kanthi dalan nilapke
d. pinter nyenyimpen
29. Apa sing dikarepake: “dikeruk ngetuk, disusruk mumbul” wong tuwane nggogohi laci dhuwit sing tansah kebak iku
ana ing cerkak Sertifikatku iku? kanthi ora ketara
a. ora tau duwe dhuwi
b. ora tau kentekan dhuwit 4. Kepriye wewatekane tokoh Marno lan Hardi ing
c. dhuwite akeh banget pethikan cerkak dhuwur iku? Wenehana buktine! (teks
d. dhuwite simpenan akeh kang nuduhake wewatekan mau)
30. Sajrone praktek maca cerkak, ana bab kang kudu 5. Tulisna amanat utawa pesan pethikan cerkak ing
digatekake ing antarane wirasa, tegese …. ndhuwur!
a. Ngucapake tembung kanthi cetha
b. Solah bawa trep karo naskah cerkak
c. Bisa mbedakake lan milahake siji-sijine tokoh lan
swasana ing cerkak
d. Bisa nyuwarakake saben tokoh kanthi becik

II. Wangsulana pitakonan ing ngisor iki!

1. Sebutna sing kalebu unsur instrinsik cerita cekak!

2. Apa sing diarani tokoh antagonis lan tokoh protagonis
iku?
3. Ukara iki urutna supaya dadi crita kang runtut!
1) Mula ora aneh menawa tangga teparone uga
kanca cedhake ngarani dheweke manongan.
2) Pikirane Darpo nglangut tanpa wates.
3) Apa maneh wis telung taun dheweke ora duwe
gawean sing mesthi.
4) Wong lanang sing umure udakara patang puluhan
taun kuwi kaya entek pengarep-arepe.

3
4
6. dhuwur!