Download as docx, pdf, or txt
Download as docx, pdf, or txt
You are on page 1of 5

NATIONAL

SENIOR CERTIFICATE

TSHIVENDA LUAMBO LWA HAYANI


BAMBIRI LA VHURARU
TSUMBANDILA YA U MAKA MUSHUMO 2
ZWIBVELEDZWA ZWA VHUDAVHIDZANI

MARAGA : 50
TSHIFHINGA : AWARA 1½
BAMBIRI IḼI ḼI NA MASIAṰARI A RATHI

KHETHEKANYO YA B: ZWIBVELEDZWA ZWA VHUDAVHIDZANI

MBUDZISO 2 .ṱ ḽ ḼṰ Ṋ Ṅ ṅ Ḓ ḓ ṋ

ADENDAMU
Vhalingiwa vha lavhelelwa u fhindula mbudziso mbili kha dzo nekedzwaho. Vhulapfu ha phindulo vhu vhe
maipfi a u bva kha a 180 u swika kha a 200 ho sedzwa mutumbu fhedzi. Luambo, ridzhistara, tshitaela na
thouni zwi tea u livhanywa na nyimele.

2.1 VHURIFHI HA TSHISHAKA [INIFOMALA]

Zwi re ngomu na Tshivhumbeo

 Ḓiresi nthihi ( ya muṅwali)


 Datumu nga fhasi ha ḓiresi
 Madzina a muṱanganedzi wa vhurifhi
 Theshano/ Ndumeliso
 Mvulatswinga – u ṋekedza fhungo
 Mutumbu
 U ṱalutshedza zwiitwana zwa Muzwala wawe kha Makhadzi wawe, zwihulwanesa ro sedza u tsela
fhasi ha kushumele/kuphasele kwa muzwala wawe na milandu i sa fheli ine a dzulela u wanala e
khakwo.
 Khumbele ya uri Makhadzi vha dzhenelele u lulamisa zwiitwana.
 Phendelo/nyonesano

 Magumo ( muṅwali u ṅwala dzina ḽawe fhedzi) [25]

2.2. NGANEAVHUTSHILO

Zwi re ngomu na Tshivhumbeo

 Mulingiwa u fanela u ṱana dzina na tshifani zwa mufu, fhethu he a bebelwa hone , ḓuvha ḽa mabebo
khathihi na madzina a vhabebi.

 Zwidodombedzwa zwa pfunzo dze a guda [ ndelazwixele, phuraimari na sekondari]

 Zwe zwa swikelelwa zwa ndeme kha u ḓibveledzisa hawe na zwe a itela tshitshavha ,nz

 Tshivhangi tsha lufu, na fhethu he mufu a lovhela hone

 Zwine mashaka na dzikhonani vha ḓo mu humbula ngazwo

 Mashaka e mufu a a sia

 Ḓuvha ḽa mbulungo na fhethu hune a khou vhulungelwa hone.

 U dzheniswa ha milaedza ya ndiliso/ zwikhoḓo u bva kha muṱa, nz [25]

2.3.ATHIKILI YA GURANNDA

Zwi re ngomu na Tshivhumbeo

 Athikili iyi I fanela u faredza mikhuvha mivhi ya maḓikiṱa a vhukati ha vhege ane vhagudi vha khou
ḓidzhenisa khao, u fareledzea havho kha zwa tshikolo nga mulandu wa uri maḓikita a hone a itwa
mafheloni a vhege. Muṅwali u fanela u sumbedza u kaidza o halifhela maitele ayo uri vhaswa vha bve
khao.

 Ṱhoho i kungaho/takadzaho
 Ṱhoho i tevhelwa nga dzina la muṅwali

 Mvulatswinga: ndi hune muṅwali a ḓivhadza fhungo ḽine a ṱoḓa u amba nga haḽo. U sumbedza zwine
vhaswa vha khou xeletshelwa ngaho nga fulufhelo , lune vha vhona u funzea na u sa funzea zwi tshi fana,
ngauri shangoni hu na ṱhahelelo ya mishumo nangwe muthu o funzea.

 Mutumbu: Hu vha hu khou ṱanḓavhudzwa masiandoitwa u sa takalela u guda zwi tshi vhangwa nga
thaidzo ya ṱhahelelo ya mushumo.

 Tshitaela tshi nga vha tsha mbuletshedzo tshi shumisaho figara dza muambo na zwi ṱokonyaho
mihumbulo ya vhavhali.

 Phendelo : ndi hune mafhungo a vhiniwa hone [25]

2.4. IMEIḼI

Zwi re ngomu na Tshivhumbeo

 Imeiḽi i tea u humbula masheleni kha mukomana wawe a tshi bvisela khagala u hanganea hawe nga u sa
vha na masheleni e a vha o a lavhelela a u badela ngudonyengedzedzwa dzine a khou vhona dzi tshi do
mu farisa,

 Mvulatswinga : vhubvo, vhuyo na ṱhoho/fhungo

Ḓiresi ya imeiḽi ya muthu ane a khou rumela

Ḓiresi ya imeiḽi ya muṱanganedzi

Tshibogisi tsha ṱhoho tshi tendela u dzheniswa mutaladzi muthihi wa mafhungothangeli[ ho dzheniswa maipfi
a khii]

 Mutanganedzi

 Mutumbu : mulaedza wa imeiḽi u ṅwalwa nga vhuḓalo

 Magumo : Dzina ḽa muṅwali [25]

2.5. MUFHINDULANO

Zwi re ngomu na Tshivhumbeo

 Mufhindulano uyu u tea u ḓisendeka kha nyambedzano vhukati ha muṅwali na Mudededzi vhawe vhe vha
wana a songo ṅwala Tshuṅwahaya ye vha I nekedza kiḽasini, muṅwali u fanela u ṱalutshedza uri ene o
itwa ngani a songo ṅwala.

 Ṱhoho : Kha i vhe ye a randelwa yone nga mafhungothangeli/mbudziso

 Mvulatswinga: kha hu ṱanwe nyambedzano vhukati ha vhathu vhavhili.

 Mutumbu : kha hu ṋekedzwe nyimele

 Kha hu bviselwe khagala tshivhangi/zwivhangi zwa u sa ṅwala tshuṅwahaya yo ṋekedzwaho, zwi fanela
u vha zwi pfala, na zwine mudededzi vha ḓo fhindula kha vhukhakhi ho bulwaho u itela u vhu lulamisa.
[25]

2.6. TSHIPITSHI
Zwi re ngomu na Tshivhumbeo:

 Ṱhoho ya tshipitshi

 Theshano

 Mutumbu/Mulaedza

 - Muambi u fanela u sumbedza zwine vhagudi vha nga zwi dzhiela nṱha na u ḓivha mabuḓo ane vha do
fanela u a tevhela, u nanga vho sedza vhukoni kha thero dzo imaho nga uri. Madzangalelo vho tou ḓiimisa
sa vhathu hu si nga ṱhuṱhuwedzo dza dzikhonani. U ḓiimisela kha u vhalela eneo mabuḓo zwa zwino vhe
kha gireidi 10.

 Magumo. [25]

ṰHANGANYELO YA KHETHEKANYO YA B: 25X2=50

MARAGAGUTE: 50

MARAGA
KHETHEKANYO YA A: RUBRIKI YA U ṰOLA/MAKA ZWBVELEDZWA ZWA VHUDAVHUDZANI [MARAGA 25]

Khritheria Zwa nṱhesa Tshikili tshone Vhukoni ha vhukati/vhu fushaho/ho Vhukoni ha fhasi U sa kona
linganelaho
ZWI RE NGOMU NA 13–15 10–12 7–9 4-6 0-3
VHUPULANI NA - -Phindulo ndi ya maṱhakheṱhakheni, i - -Phindulo ndi yavhuḓi vhukuma, i - -Phindulo ndi i fushaho/linganelaho - Phindulo ndi ya mutheo/fhasi, - Phindulo i sumbedza u shaya
TSHIVHUMBEO (NVT) sa vhambedzwi -Mihumbulo ya bvukululaho n»ivho yo dziaho ya vhukuma, i bvukululaho n»ivho yo i bvukululaho n»ivhonyana ya n»ivho ya zwiṱalusi zwa
vhuṱali, yo vhibvaho -Nḓivho yo zwiṱalusi zwa lushaka lwa tshibveledzwa dziaho ya zwiṱalusi zwa lushaka lwa zwiṱalusi zwa lushaka lwa lushaka lwa tshibveledzwa -
Zwo ṅwaliwaho na mihumbulo ṱanḓavhuwaho tshoṱhe ya zwiṱalusi -O fara vhuṱala/sia ḽone -A hu na u tshibveledzwa -Ho ngo tou fara vhuṱala tshibveledzwa -Hu na u polika Ṱhalutshedzo yo dzumbama, u
Nzudzanyo ya mihumbulo na zwa lushaka lwa tshibveledzwa - polika -Zwi re ngomu na mihumbulo hone tshoṱhe lini – hu na u polika huṅwe huṅwe hu vhonalaho naho o polika ndi huhulwane -A hu na
vhupulani U dzhiela nzhele ndivho, Kuṅwalele kwo tou fombe kha sia zwo lunzhedzana -Zwo ṱan»avhudzwa hu vhonalaho -Zwi re ngomu na fara vhuṱala -Zwi re ngomu na u farana ha zwi re ngomu na
vha ṱanganedzaho mafhungo na ḽone -Zwi re ngomu na mihumbulo lwa tshoṱhe, zwidodombedzwa zwoṱhe mihumbulo zwo ḓi lunzhedzana - mihumbulo a zwo ngo tou mihumbulo Zwidodombedzwa
nyimele Phindulo na mihumbulo zwo lunzhedzana -Zwo ṱanḓavhudzwa zwi tikedza ṱhoho -Tshivhumbeo ndi Zwiṅwe zwidodombedzwa zwi tikedza farana tshoṱhe lini - zwiṱukuṱuku zwi tikedza ṱhoho
Nzudzanyo ya mihumbulo na lwa tshoṱhe, zwidodombedzwa zwoṱhe tsho teaho naho hu na vhukhakhi ṱhoho -Nga u angaredza, tshivhumbeo Zwidodombedzwa zwiṱuku zwi -A ho ngo tevhedzwa milayo
vhupulani U dzhiela nzhele zwi tikedza ṱhoho -Tshivhumbeo ndi vhuṱuku. ndi tshone, fhedzi hu na u polika tikedza ṱhoho -Hu na u shaedza yone ya tshivhumbeo tsha
ndivho, vha ṱanganedzaho tshonetshone tsho teaho huṱuku.. hu vhonalaho ha kushumisele tshibveledzwa.
mafhungo na tshivhumbeo/milayo tshibveledzwa. kwa milayo na tshivhumbeo -
na nyimele. -.
Ṱhahelelo/U shaedza ndi hu
soliseaho.
MARAGA 15

LUAMBO, TSHITAILA NA U 9–10 7–8 5–6 3–4 0–2


DZUDZANYA (LTD) -Thouni, redzhisṱara, tshitaila na Thouni, redzhisṱara, tshitaila na - Thouni, redzhisṱara, tshitaila na -Thouni, redzhisṱara, tshitaila -Thouni, redzhisṱara, tshitaila
ḓivhaipfi, ndi zwi teaho lwa ḓivhaipfi, ndi zwi teaho tshoṱhe ndivho, ḓivhaipfi, ndi zwi teaho tshoṱhe ndivho, na ḓivhaipfi, ndi zwi teaho na ḓivhaipfi, ndi zwi sa ananiho
Thouni, redzhisṱara, ndivho/u maṱhakheṱhakheni ndivho, vha vha ṱanganedzaho mafhungo na nyimele vha ṱanganedzaho mafhungo na nyimele zwiṱuku ndivho, vha na ndivho, vha ṱanganedzaho
nyanyula, tshitaila, ṱanganedzaho mafhungo na nyimele ṱanganedzaho mafhungo na mafhungo na nyimele
Vha ṱanganedzaho mafhungo na Nga u angaredza, girama ndi yone -Hu na huṅwe vhukhakhi ha girama nyimele -Zwo ḓala vhukhakhi nahone
nyimele Girama ndi yoneyone nahone yo nahone yo fhaṱwa zwavhud -Girama yo shaedza, i na zwo ṱanganana -Ḓivhaipfi a i tei
Munanguludzo wa maipfi fhaṱwa tshidele -Ḓivhaipfi i a fusha/linganela – vhukhakhi ho vhalaho ndivho na khathihi -
Zwiga zwa u vhala na mupeleṱo. Ḓivhaipfi ndi yavhuḓi vhukuma Ṱhalutshedzo yo hoṱefhala
-A hu na vhukhakhi. tshoṱhe.
-Ḓivhaipfi ndi yo shaedzaho
Hunzhi a hu na vhukhakhi Fhedzi vhukhakhi vhu re hone a vhu vhukuma -Ṱḽhalutshedzo yo
MARAGA 10 thithisi ṱhalutshedzo- thithisea
MARAGANYANGARED 22 – 25 17 – 20 12 – 15 7 – 10 0–5
ZI

You might also like