Antropologia

Historia:
W połowie XIX wieku rozwinęła się ewolucjonistyczna teoria kultury (etnologiczna), wedle
której wszystkie kultury rozwijają się w liniowy sposób od prymitywnych do
zaawansowanych. Przedstawiciele tej teorii uważali, że społeczeństwa przechodzą przez te
same etapy rozwoju, a różnice między kulturami wynikają z ich różnego stopnia
zaawansowania na tej samej ścieżce rozwoju.
Główni jej przedstawiciele to:
 Edward Burnett Tylor
 Lewis Henry Morgan
 Herbert Spencer

Polemikę z tym poglądem podjęła teoria dyfuzjonizmu która zakładała, że kultury rozwijają
się nie tylko w sposób liniowy, ale również poprzez wzajemne wpływy i wymianę idei,
technologii oraz praktyk między różnymi grupami społecznymi.
Główni jej przedstawiciele to:
 Fritz Graebner
 Leo Frobenius
 Wilhelm Schmidt

W latach 20. XX wieku powstał funkcjonalizm który koncentrował się na zrozumieniu, jak
poszczególne elementy kultury i społeczeństwa funkcjonują, aby utrzymać stabilność i
równowagę społeczności. Funkcjonaliści analizowali, jakie role pełnią poszczególne instytucje
i zwyczaje w społeczeństwie.
Główni jego przedstawiciele to:
 Bronisław Malinowski
 Alfred Radcliffe-Brown

Z czasem antropologia przestała być dziedziną muzealnych, teoretycznych rozważań, relacją

zbieraczy – amatorów i zaczęła rozwijać się w oparciu o empiryczne badania terenowe. W Anglii
określano tę formę badań: antropologią społeczną, w Stanach – antropologią kulturową.
W XX wieku coraz częściej zaczęto podkreślać łączności człowieka ze światem zwierząt, co
doprowadziło do dalszego rozwoju antropologii. Antropologia jest nauką naturalistyczną,
stanowi szczególną dziedzinę zoologii, dzisiaj jednak przekracza granice wiedzy przyrodniczej.

Podział i zakres antropologii:

Antropologia - z greckiego anthropos (człowiek) + logos (nauka), czyli najkrótsza definicja
antropologii to dosłownie nauka o człowieku.

Podział na podstawie podręcznika Andrzeja Malinowskiego [1999], podstawowe rodzaje

antropologii:
1. antropologia filogenetyczna zajmuje się badaniem pochodzenia i ewolucji człowieka
jako gatunku, analizując jego fizyczne i genetyczne zmiany na przestrzeni dziejów.

1
 2. antropologia populacyjna (dawniej antropologia ras) bada różnice biologiczne i
genetyczne pomiędzy różnymi populacjami ludzkimi, zajmuje się tematyką
zmienności i adaptacji.
3. antropologia ontogenetyczna skupia się na rozwoju jednostki ludzkiej od momentu
poczęcia do śmierci, analizując zmiany fizyczne, psychiczne i społeczne.
W krajach anglosaskich antropologia obejmuje całościową wiedzę o człowieku i dzieli się na:
1. Antropologia fizyczna (biologiczna) bada fizyczne aspekty człowieka, jego ewolucję,
różnorodność genetyczną oraz adaptacje biologiczne. Przykładowi badacze to:
Charles Darwin, Franz Boas.
2. Antropologia kulturowa analizuje kultury ludzkie, ich zwyczaje, wierzenia, praktyki
społeczne i materialne. Główni przedstawiciele to: Edward B. Tylor, Franz Boas.
3. Antropologia społeczna koncentruje się na strukturach społecznych, relacjach
między jednostkami i grupami oraz na funkcjonowaniu społeczeństw. Kluczowi
badacze to: Bronisław Malinowski, Alfred Radcliffe-Brown.

Pojęcie kultury w dziedzinie badań etnograficznych spopularyzował Anglik Edward B. Taylor.

W 1871 roku ukazało się jego dzieło "Primitive Culture". w polskiej literaturze rozumienie
antropologii jako ogólnej nauki o i jego społecznym działaniu oraz kulturowych dziełach
rozwinął Ludwik Krzywicki. W swoich koncepcjach psychologicznych Krzywicki rozwinął dwie
teorie typów etnicznych i zawodowych.
W XX wieku zaczęto podważać koncepcje psychicznej odrębności człowieka pierwotnego jak
proponował to L. Levy-Bruhla sugerując istnienie cech „umysłowości pierwotnej” i pierwotnego
sposobu myślenia. Do podstawowych założeń współczesnej antropologii kulturalnej należy
przekonanie o zasadniczej jedności i tożsamości natury ludzkiej, która jest wspólna dla
wszystkich niezależnie od okresu historycznego. Podkreśla się też swoistą plastyczność
człowieka, który w różnych warunkach środowiskowych i swoistych sytuacjach historycznych
realizuje bardzo różnorodne odmiany ludzkiego zachowania.

Alfred R.Radcliffe- Brown zdefiniował antropologię społeczną jako

badanie struktur społecznych i ich funkcji w utrzymaniu porządku społecznego. Badania
prowadzili także w duchu antropologii społecznej Bronisław Malinowski i Raymond Firth. A.
R. Radcliffe-Brown przybliżał antropologię do socjologii nurtu Durkheima.
Badanie prowadzili także w duchu antropologii społecznej Bronisław Malinowski i Raymont
Rith. A.R.Radcliffe- Brown przybliżał antropologię do socjologii nurtu Durkheima.

Czy antropologia społeczna i socjologia to jest to samo?

Antropologia społeczna i socjologia mają wiele wspólnych obszarów, ale różnią się
metodologią i zakresem badań. Antropologia często skupia się na badaniach terenowych i
analizie kultur, podczas gdy socjologia koncentruje się na analizie struktur społecznych i
instytucji w bardziej formalny sposób.
Czym jest empiryzm w badaniach antropologicznych, czy są schematy wywiadu?
Empiryzm w badaniach antropologicznych polega na zbieraniu danych z pierwszej ręki
poprzez badania terenowe, obserwację uczestniczącą, wywiady i analizę artefaktów
kulturowych. Tak, istnieją schematy wywiadu, które pomagają systematyzować zbieranie
danych.
To co odróżnia antropologię kulturalną europejską od amerykańskiej, to fakt że ta druga
nadal interesuje się antropologią fizyczną, nadal podejmuje fizyczne typy człowieka.

2
 Kim był Franz Boas, w jaki sposób wpłynął na rozwój antropologii amerykańskiej?
Franz Boas był jednym z najważniejszych pionierów antropologii amerykańskiej. Wprowadził
podejście empiryczne do badań, podkreślając znaczenie kontekstu kulturowego i historycznego
w analizie społeczeństw. Boas sprzeciwiał się ewolucjonizmowi kulturowemu, argumentując, że
każda kultura jest wynikiem unikalnych historycznych procesów.
Kim była Ruth Benedict i jaka była jej koncepcja na temat istoty społeczeństwa oraz wzorów
kultury? (Zrobiłam Państwu ksero fragmentów książki byście Państwo zobaczyli specyfikę prac
antropologicznych)
Ruth Benedict była kluczową postacią w antropologii kulturowej. W swojej książce "Patterns
of Culture" przedstawiła ideę, że każda kultura ma swoje własne wzory wartości i norm, które
należy zrozumieć w ich własnym kontekście. Podkreślała, że kultury nie powinno się oceniać na
podstawie standardów innych kultur, co stało się podstawą teorii holizmu kulturowego.
Benedict argumentowała, że kultury należy analizować całościowo, a etnocentryzm prowadzi do
błędnych wniosków.

Warto wiedzieć - dla współczesnych praca Ruth Benedict jest wciąż uniwersalna, dowiodła
ona, że kultury powinniśmy poznawać przez pryzmat ich wartości i priorytetów, nie można ich
oceniać z punktu widzenia własnej, bez uwzględnieni ich odmienności. Badacza rozwinęła teorię
holizmu kulturowego. Jednym z największych zagrożeń etnocentryzmu jest bowiem
traktowanie wyłącznie własnej kultury jako naturalnej, a wszystkich innych jako odchyleń od
normy, czegoś gorszego.

Antropologia kulturowa zajmuje się szerokim zakresem tematów, takich jak:

 Kulturowe uwarunkowania ciała
 Gender i socjalizacja płciowa
 Ciało i emocje
 Proksemika: dystanse i architektura
 Przemieszczenie, mobilność (Zygmunt Bauman, Globalizacja)
 Sacrum, profanum, mit, rytuał
 Czas, pamięć, środki społecznej transmisji
 Więzi rodzinne, kultura narodowa
 Koncepcja tożsamości osobowej
 Kultura terapeutyczna
 Migracje międzynarodowe i bariery asymilacyjne
Antropolgia kulturowa doprowadziła do rozwoju psychologii międzykulturowej oraz
kognitywistyki.

Psychologia międzykulturowa:
Bada zależności między kulturą a psychiką człowieka. Dzięki wiedzy z tego obszaru
zrozumiesz różnorodność kulturową oraz wpływ kultury na nasze zachowania, decyzje, jakie
podejmujemy, oraz sposób, w jaki interpretujemy otaczający nas świat.
Czerpie ona z szeregu nauk społecznych, w tym przede wszystkim z antropologii kulturowej,
socjologii, językoznawstwa, religioznawstwa, komparatystyki, geografii czy historii.
Międzynarodowe Association from Cross-Cultural Psychology (IACCP) zostało założone w
1872 roku przez Waltera Lonnera.