Τράπεζα θεμάτων για το υποχρεωτικό κατ’ επιλογήν μάθημα της

Παιδοψυχιατρικής

1. Τι γνωρίζετε για το στοματικό στάδιο της ψυχοσεξουαλικής

ανάπτυξης σύμφωνα με τον S. Freud;

• Στο στοματικό στάδιο, τον πρώτο χρόνο της ζωής, το στόμα του
βρέφους αποτελεί την εστία της λιβιδινικής ικανοποίησης, με
την ευχαρίστηση του θηλασμού και τη στοματική εξερεύνηση του
περιβάλλοντος να κυριαρχούν.

• Το μικρό βρέφος ενασχολείται με ευχάριστες δραστηριότητες,

όπως να πιπιλάει, να τρώει, να βάζει πράγματα στο στόμα και να
δαγκώνει.

• Στο στάδιο αυτό αρχίζει να διαμορφώνεται το βρεφικό Εγώ μέσα

από την εικόνα σώματος (φυσικά όρια μεταξύ σώματος και
περιβάλλοντος) και την καθυστέρηση της ικανοποίησης.

• Ο αποθηλασμός είναι μία βασική εμπειρία απώλειας που προάγει

την ανοχή στη ματαίωση, την ανεξαρτησία και την
εμπιστοσύνη

2. Τι γνωρίζετε για την έννοια του μεταβατικού αντικειμένου

σύμφωνα με τον Donald Winnicott;

Ο Winnicott συνέλαβε την έννοια του «μεταβατικού αντικειμένου»

για να περιγράψει το υλικό αντικείμενο (συνήθως κάποιο μαλακό
παιχνίδι ή κομμάτι ύφασμα) στο οποίο το παιδί αποδίδει μία
ιδιαίτερη αξία και με τη βοήθεια του οποίου μπορεί να μεταβεί
από την πρώιμη στοματική σχέση με τη μητέρα στις
αυθεντικές σχέσεις αντικειμένου.
3. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του αναπτυξιακού σταδίου
της σχολικής ηλικίας (6-12 ετών) σύμφωνα με τη θεωρία του
Erik Erikson;

Πρωταγωνιστεί η ανάπτυξη της εργατικότητας.

• Το παιδί σε αυτό το στάδιο συγκρίνει την αξία του με τους άλλους

(π.χ. στη σχολική τάξη) και μπορεί να αναγνωρίσει τις διαφορές
των προσωπικών του ικανοτήτων από εκείνες των άλλων παιδιών.
• Ο κίνδυνος που ελλοχεύει και συνδέεται με την αποθάρρυνση
από γονείς και εκπαιδευτικούς είναι τα αισθήματα κατωτερότητας
για πραγματικές ή φανταστικές αποτυχίες επίδοσης

4. Τι γνωρίζετε για το στάδιο της εφηβείας σύμφωνα με τη

θεωρία του Erik Erikson;

Αναπτυξιακό καθήκον του ατόμου είναι η επίτευξη μιας αίσθησης

ταυτότητας.

• Ο έφηβος διερευνά και αναπτύσσει τις προσωπικές πεποιθήσεις

του, τους στόχους, τις αξίες και την ηθική του και προσανατολίζεται
σε ενήλικους ρόλους.

• Αν αποτύχει, ο έφηβος βιώνει σύγχυση ρόλων ως προς το ποιος

είναι και ποιος θέλει να είναι.

5. Τι γνωρίζετε για την οργάνωση και την προσαρμογή

σύμφωνα με τη θεωρία του Jean Piaget;

• Ο Piaget υποστήριξε ότι τα σχήματα τροποποιούνται σύμφωνα

με δύο βασικές αρχές: την οργάνωση και την προσαρμογή.

• Η οργάνωση είναι η προδιάθεση του ατόμου να συνδυάζει απλές

φυσικές ή ψυχολογικές δομές σε πιο σύνθετα συστήματα.

• Η προσαρμογή περιλαμβάνει την αφομοίωση των νέων

εμπειριών στα τρέχοντα γνωστικά σχήματα και την τροποποίηση
αυτών των σχημάτων ώστε να ταιριάξουν στις νέες εμπειρίες.
6. Ποια στοιχεία ενδιαφέρουν τον εξετάζοντα παιδοψυχίατρο
κατά την ψυχιατρική συνέντευξη με το παιδί ή τον έφηβο;
(σελ.92)

Στοιχεία που ενδιαφέρουν τον εξετάζοντα παιδοψυχίατρο είναι η

σωματική εμφάνιση του παιδιού ή εφήβου και τυχόν ύπαρξη
σωματικού ελλείμματος, συνδρόμου, δυσμορφίας κ.λπ.. Η
συναλλαγή (αλληλεπίδραση) και δημιουργία επαφής μαζί του
(rapport) π.χ. υπάρχει άνεση, αναστολή κ.ο.κ. Εξετάζουμε αν
υπάρχει κατανόηση της σκοπιμότητας της συνέντευξης.
Παρατηρούμε την κινητική δραστηριότητα, τον συντονισμό
κινήσεων, ενδεχόμενη ύπαρξη τικς, στερεοτυπιών του
εξεταζόμενου. Έχει σημασία να διαπιστώσουμε τη συναισθηματική
διάθεση, στοιχεία άγχους, ψυχαναγκασμούς/καταναγκασμούς, το
εύρος και τυχόν απόσπαση προσοχής. Επιπλέον, εξετάζουμε για
ύπαρξη στοιχείων παρορμητικότητας, αντιδραστικότητας και
επιθετικότητας (σωματικής ή λεκτικής). Παρατηρούμε το επίπεδο
λόγου και ομιλίας του παιδιού και αν υπάρχουν δυσκολίες
κατανόησης ή έκφρασης λόγου, προβλήματα άρθρωση, πλούτο
λεξιλογίου κ.λπ.. Προσέχουμε και ερωτούμε για τυχόν
ψευδαισθήσεις, διαταραχές σκέψης και παραληρηματικές σκέψεις.
Διενεργούμε αδρή εκτίμηση νοημοσύνης του παιδιού με απλές,
γενικές ερωτήσεις. Τέλος, μας ενδιαφέρει η κρίση και ο βαθμός
επίγνωσης του παθολογικού από μέρους του παιδιού ή εφήβου,
πως εκείνο βλέπει τις δυσκολίες του και αν πιστεύει πως θα τις
ξεπεράσει.

7. Περιγράψτε συνοπτικά τις τρεις επικρατούσες γνωστικές

θεωρίες για τη διαταραχή φάσματος αυτισμού.

• Θεωρία του νου: αναφέρεται στη νευροαναπτυξιακά

καθοριζόμενη ανεπάρκεια των ατόμων με ΔΦΑ για κατανόηση των
νοητικών καταστάσεων των άλλων ανθρώπων, τι σκέφτεται και τι
νιώθει δηλαδή ένας άνθρωπος με βάση αυτό που του συμβαίνει.
Εξηγεί επικοινωνιακές και κοινωνικές δυσκολίες και ιδιαιτερότητες
των ατόμων με ΔΦΑ όπως την αδυναμία αντίληψης ψεύδους,
υποκρισίας, μεταφορικού λόγου, κινήτρων του ανθρώπου.
• Θεωρία της κεντρικής συνοχής: αναφέρεται στη δυσκολία στην
απαρτίωση της πληροφορίας στο γενικό πλαίσιο ώστε να
αποκτήσει νόημα. Υπάρχει αδυναμία στον κεντρικό έλεγχο που
διαβαθμίζει τη σημαντικότητα των ερεθισμάτων κατευθύνοντας
ανάλογα την προσοχή μας. Η μνήμη και η προσοχή υπερτερούν
της απόκτησης νοήματος. Ένα παιδί με αυτισμό μπορεί να θυμάται
καλύτερα τα ακριβή λόγια μιας ιστορίας παρά το βασικό της νόημα.
Η θεωρία αυτή δικαιολογεί και την ανομοιογένεια των επιδόσεων
σε υποκλίμακες λεκτικών και μη λεκτικών δοκιμασιών νοημοσύνης.
Η εμμονή στη λεπτομέρεια προσπαθεί επίσης να εξηγήσει και τις
ιδιαίτερες ικανότητες που έχουν κάποια άτομα με αυτισμό.

• Θεωρία της διαταραχής των εκτελεστικών λειτουργιών: υπάρχει

δυσλειτουργία κυρίως στον προγραμματισμό, τον έλεγχο
παρορμητικότητας, την αλλαγή δραστηριοτήτων, την έναρξη και
συνέχιση μιας δράσης, την αναστολή συνήθων απαντήσεων στα
ερεθίσματα.

8. Ποιες είναι οι χαρακτηριστικές συμπεριφορές στο τομέα της

επικοινωνίας (λεκτικής και μη λεκτικής) που παρατηρούνται
στα παιδιά με διαταραχή του φάσματος αυτισμού;

Ελλείμματα στη μη-λεκτική επικοινωνιακή συμπεριφορά:

 Διαταραγμένη βλεμματική επαφή και γλώσσα σώματος.

 Παντελής απουσία ή υπερβολική χρήση εκφράσεων
προσώπου και χειρονομιών.
 Ελλειπής απαρτίωση λεκτικής και μη λεκτικής επικοινωνίας.
 Ελλείμματα στη κατανόηση της μη λεκτικής επικοινωνίας
(τόνος φωνής, εκφράσεις προσώπου)

Ελλείμματα στη λεκτική επικοινωνιακή συμπεριφορά:

 Στερεότυπος επαναληπτικός λόγος (αναστροφή αντωνυμιών,

ηχολαλία άμεση και καθυστερημένη, εξεζητημένος λόγος,
μιλά με «κλισέ»)
 Στερεότυπες κινήσεις (φτερουγίσματα, παλαμάκια,
περιστροφή γύρω από εαυτό)
 Στερεότυπη χρήση αντικειμένων (σειροθέτηση, περιστροφή
αντικειμένων…)

9. Ποιες είναι οι χαρακτηριστικές συμπεριφορές στο τομέα

της κοινωνικής αλληλεπίδρασης που παρατηρούνται στα
παιδιά με διαταραχή του φάσματος αυτισμού;

Ελλείμματα στην κοινωνική-συναισθηματική αμοιβαιότητα

Απουσία αμοιβαιότητας στην κοινωνική προσέγγιση

(χαιρετισμός, μοίρασμα πληροφοριών)
Αποτυχία αμοιβαιότητας στο διάλογο, δεν «κτίζει» διάλογο, δεν
κρατά τους κανόνες του διαλόγου, μιλά μόνο για ορισμένα θέματα
που ενδιαφέρουν τον ίδιο
Περιορισμένο μοίρασμα συναισθημάτων
Περιορισμένο μοίρασμα ενδιαφερόντων δικών του και των άλλων
Ελλείμματα στην ανάπτυξη και διατήρηση σχέσεων ανάλογων με
το αναπτυξιακό επίπεδο. Απουσία ενδιαφέροντος για άλλους
ανθρώπους, προτιμά μόνος
Δυσκολία να προσαρμοστεί σε συγκεκριμένες κοινωνικές
απαιτήσεις πχ
– Αγνοεί τους κανόνες της τάξης
– Αδιαφορεί για τη «μόδα» στο ντύσιμο, ομιλία, ενδιαφέροντα
– Θέλει να επιβάλλει τους δικούς του κανόνες
– Εύκολα πελαγώνει σε κοινωνικά ερεθίσματα ή δείχνει
εσφαλμένα αγενής
–Δυσκολία προσαρμογής του τρόπου ομιλίας στο πλαίσιο
Δυσκολία στην ανάπτυξη φιλίας, καλύτερη σχέση με ενήλικες ή
μικρότερα παιδιά
–Φιλίες: απαιτήσεις για οικειότητα, αυτοαποκάλυψη Αίσθηση
απόρριψης, ταπείνωσης, γελιοποίησης από τους συνομηλίκους

–Σχέσεις με το άλλο φύλο: συνήθως αρχίζουν να ενδιαφέρονται

αργότερα, έχουν πολύ άγχος για κάποιο επικείμενο ραντεβού. Δε
κατανοούν τα σημεία της αμοιβαίας έλξης, παρερμηνεύουν την
καλοσύνη ως ερωτικό ενδιαφέρον
 10. Περιγράψτε δύο συμπτώματα απροσεξίας, δύο
συμπτώματα υπερκινητικότητας και δύο συμπτώματα
παρορμητικότητας σε ένα παιδί με Διαταραχή Ελλειμματικής
Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ).

Απροσεξίας:
 Συχνά φαίνεται να μην ακούει όταν του ααααααααααα
μιλούν
 Συχνά ξεχνά καθημερινές δραστηριότητες

Υπερκινητικότητας:
 Συχνά μιλάει υπερβολικά
 Συχνά κινεί τα χέρια ή τα πόδια ή στριφογυρίζει στη θέση
του

Παρορμητικότητας:

 Συχνά απαντά απερίσκεπτα πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση

 Συχνά δυσκολεύεται να περιμένει την σειρά του

11. Ποιες είναι οι πιο συχνές συννοσηρές διαταραχές στα παιδιά

με Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας
(ΔΕΠΥ)
 Εναντιωματική διαταραχή (21-60%)
 Διαταραχή διαγωγής (25-40%)
 Διαταραχή της διάθεσης (10-30%) και Διπολική διαταραχή
(1/2 αγοριών και 1/4 κοριτσιών με διπολική πληρούν κριτήρια
για ΔΕΠΥ)
 Αγχώδης διαταραχή (25%)
 Ειδική Μαθησιακή Διαταραχή (>50%)
 Διαταραχή Φάσματος Αυτισμού (30%)
 Διαταραχή τικ- σ. Tourette (10%)
 Κατάχρηση ουσιών (10%)
12. Τι περιλαμβάνει η θεραπευτική αντιμετώπιση της
Διαταραχής Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας
(ΔΕΠΥ) (επιγραμματικά). Ποιες κατηγορίες φαρμάκων
χρησιμοποιούνται;

 Ψυχοεκπαίδευση
 Γνωσιακές-Συμπεριφορικές παρεμβάσεις με παιδί και μέσω
των γονέων
 Προγράμματα εκπαίδευσης σε επιτελικές λειτουργίες
 Επίβλεψη (coaching)
 Οικογενειακή θεραπεία
 Φαρμακοθεραπεία
• Amphetamine/ Dextroamphetamine( ADDERALL)
• Methylfenidate(RITALIN, CONCERTA, DAYTRANA
METHYLIN)
• Lisdexamfetamine (VYVANCE)
• Dexmethylfenidate (FOCALIN XR)
• Atomoxetine (STRATTERA)

Συνδυασμός τους

13. Ποιες είναι οι ενδείξεις ειδικών μαθησιακών δυσκολιών ως

προς τις αναγνωστικές δεξιότητες στη σχολική ηλικία;

■ Δυσκολία στην Ανάγνωση (90% των παιδιών)

■ Προβλήματα στη γραπτή έκφραση
■ Προβλήματα στα μαθηματικά (50%)
■ Προβλήματα στον κοινωνικό τομέα ( 75% έχουν φτωχές
κοινωνικές δεξιότητες)
■ Προβλήματα συγκέντρωσης προσοχής και υπερκινητικότητα
■ Χαμηλή αυτοεκτίμηση
■ Προβλήματα συμπεριφοράς
■ Δυο με τρεις φορές πιο συχνές στα αγόρια παρά στα κορίτσια

14. Ποιες είναι οι ενδείξεις ειδικών μαθησιακών δυσκολιών ως

προς τη γραπτή έκφραση στη σχολική ηλικία;

■Αποφεύγει να διαβάζει και να γράφει.

■Συχνά διαβάζει λάθος γραπτές πληροφορίες.
■Δυσκολεύεται να γράψει περίληψη.
■Δυσκολεύεται να αναδιηγηθεί με σωστή σειρά μια ιστορία.
■Φτωχή κατανόηση του γραπτού λόγου σε όλα τα μαθήματα.
■Πολλά ορθογραφικά λάθη.
■Δυσκολεύεται στις αφηρημένες έννοιες.
■Παράγει πολύ φτωχό γραπτό λόγο.
■Δυσκολεύεται στις ξένες γλώσσες.

15. Ποια είναι η αιτιολογία των ειδικών μαθησιακών

δυσκολιών;
■Δεν οφείλονται σε ψυχολογικούς, κοινωνικούς και οικογενειακούς
παράγοντες
■ Δεν οφείλονται σε ελλιπή προετοιμασία /μαθησιακή υποστήριξη,
σε χαμηλό Ν.Δ.
■ Υποστηρίζεται ότι οφείλονται σε ενδογενείς νευροφυσιολογικούς
παράγοντες (νευροφυσιολογικές δυσλειτουργίες)
 προβλήματα οπτικής-χωρικής αντίληψης
 δυσλειτουργίες στη βραχύχρονη μνήμη
 έλλειψη ενεργοποίησης πεδίων της γλώσσας στον
εγκέφαλο, κλπ.

Κληρονομική προδιάθεση εμφάνισης αναγνωστικών δυσκολιών

 χρωμοσωμική περιοχή γενετικής μεταβίβασης
φωνολογικών ελλειμμάτων

16. Τι είναι τα τικς και σε ποιες κατηγορίες διακρίνονται;

Δώστε παραδείγματα σε κάθε κατηγορία.

Οι διαταραχές μυοσπασμάτων {tics} είναι παροδικές ή χρόνιες

καταστάσεις οι οποίες χαρακτηρίζονται από την παρουσία
κινητικών ή/ και φωνητικών tics. Τα tics είναι ακούσιες, αιφνίδιες,
ταχείες , επαναλαμβανόμενες, μη ρυθμικές μηχανικές κινήσεις , με
τη συμμετοχή συγκεκριμένων μυικών ομάδων (κινητικά tics) ή
παραγωγή ήχων η οποία εμφανίζεται αιφνίδια και δεν εξυπηρετεί
κανέναν προφανή σκοπό ( φωνητικά tics) .

Τόσο τα κινητικά, όσο και τα φωνητικά tics, διακρίνονται σε απλά

και σύνθετα.

Παραδείγματα απλών κινητικών tics είναι ανοιγοκλείσιμο

ματιών, σύσπαση της μύτης, γκριμάτσες του προσώπου,
ανασήκωμα ώμων κλπ.

Τα σύνθετα κινητικά tics διαρκούν περισσότερο και μπορεί να

μοιάζουν με σκόπιμες κινήσεις, όπως το άγγιγμα, κτύπημα,
κινήσεις τακτοποίησης, γράψιμο ξανά και ξανά, ηχοπραξία,
κοπροπραξία κλπ.

Τα απλά φωνητικά tics είναι σύντομοι ήχοι χωρίς νόημα, οι

οποίοι διακόπτουν συνήθως την ομιλία. Παραδείγματα απλών
φωνητικών tics είναι: βήχας, καθάρισμα λαιμού, ρούφηγμα μύτης,
ρουθούνισμα, ρέψιμο, χασμουρητό κλπ

Τα σύνθετα φωνητικά tics μπορεί να είναι απλές συλλαβές,

λέξεις ή φράσεις , τραγούδισμα, και ιδιάζοντα πρότυπα λόγου με
αλλαγές στον τόνο, τη χροιά και την ένταση της φωνής, και τον
ρυθμό της ομιλίας. Ενίοτε παρατηρείται η άμεση επανάληψη
λέξεων ή φράσεων (παλιλαλία) Σε σπάνιες περιπτώσεις
εμφανίζεται η αντανακλαστική αυτόματη εκφορά των λόγων ενός
άλλου ατόμου (ηχολαλία) ή η χρήση κοινωνικά ακατάλληλων
λέξεων ή φράσεων (κοπρολαλία), με έντονο και εκρηκτικό τρόπο.

17. Τι γνωρίζετε για την επιδημιολογία των τικς και του

συνδρόμου Tourette;
Σύμφωνα με τα διαθέσιμα επιδημιολογικά δεδομένα , οι χρόνιες
διαταραχές tics τυπικά κάνουν την αρχική τους εμφάνιση στην
ηλικία 4-7 ετών, εμφανίζουν τη μέγιστη επιδείνωση μεταξύ 10-12
ετών και τείνουν να βελτιώνονται σημαντικά στην όψιμη εφηβεία
και τη νεαρή ενήλικη ζωή. Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, τα
φωνητικά συμπτώματα γίνονται όλο και σπανιότερα ή μπορεί
να εξαφανιστούν τελείως, και τα κινητικά tics ελαττώνονται σε
αριθμό και συχνότητα. Σε ορισμένες μελέτες αναφέρεται πλήρης
ύφεση των κινητικών και φωνητικών tics ατόμων με Σύνδρομο
Tourette στην ενήλικη ζβή σε ποσοστό που φτάνει το 50%,
βελτίωση σε ποσοστό που φτάνει το 40% , και επιμονή ή
επιδείνωση των Tics σε ποσοστό που φτάνει το 10%.

18. Ποια είναι η θεραπευτική αντιμετώπιση του συνδρόμου

Tourette;

1. Τα ελαφρά tics γενικά ανταποκρίνονται καλά στην

ψυχοεκπαίδευση και απλές συμπεριφορικές τεχνικές διαχείρισης
2. Για τα μέτρια & σοβαρά tics ενδείκνυνται οι ειδικές Γνωσιακές
Συμπεριφορικές Θεραπείες (HRT,CBT,ERP). Είναι αναγκαία η
φαρμακευτική θεραπεία, το φάρμακο της πρώτης επιλογής είναι η
αριπιπραζόλη (συνήθης δόση 2,5-5 mg/ημερησίως.
3. Στα σοβαρά και επίμονα tics , πρώτα αυξάνουμε τη δόση της
αριπιπραζόλης και επί αποτυχίας επιλέγουμε ρισπεριδόνη,
αλοπεριδόλη ή πιμοζίδη. ΡΙΣ.ΑΛ.ΠΙ

19. Ποιοι είναι οι οικογενειακοί παράγοντες κινδύνου για

ανάπτυξη διαταραχών διαγωγής σε παιδιά και εφήβους;
Το παιδικό τραύμα, η παραμέληση (φυσική και ψυχολογική) κατά
την παιδική ηλικία, αποτελούν τον σύνδεσμο στη μετέπειτα
δυσλειτουργία των παιδιών και εφήβων, όπως αυτή εκφράζεται
μέσα από τις διαφορετικές κατηγορίες Διαταραχών Διαγωγής της
παιδικής ηλικίας. Η παραμέληση κατά την παιδική ηλικία οδηγεί
στην α) απουσία οργανωμένων ερεθισμάτων σε σημεία κλειδιά
της ανάπτυξης ενός παιδιού. Η παραμέληση επίσης εμπεριέχει
β) αισθητηριακή απομόνωση σε διάφορους τομείς όπως η
ομιλία (λεκτική επικοινωνία) έκφραση στοργής (άγγιγμα), με
κορωνίδα την ενσυναίσθηση η οποία, ως ανώτερη λειτουργία ,
αναπτύσσεται στην παιδική ηλικία.

20. Τι γνωρίζετε για τη θεραπευτική παρέμβαση Parent

Management Training; (σελ. 238)

Η PMT στοχεύει σε αρνητικά πρότυπα οικογενειακών

αλληλεπιδράσεων, υπογραμμίζοντας την καταστροφική
συμπεριφορά και την επιθετικότητα των παιδιών. Κατά τη διάρκεια
της PMT, οι γονείς εκπαιδεύονται να ενισχύουν συνεχώς την
πρόκοινωνική συμπεριφορά των παιδιών και να μην ενισχύουν
την απροσάρμοστη συμπεριφορά και τα ξεσπάσματα θυμού.
Μέσω θετικής επιβεβαίωσης, οι γονείς καθοδηγούνται να
εστιάσουν στις θετιικές συμπεριφορές των νέων με επιδοκιμασίες ή
ανταμοιβές όταν επιτυγχάνεται μία στοχευμένη συμπεριφορά,
ενώ η προβληματική συμπεριφορά αντιμετωπίζεται με ενεργό
αδιαφορία και διαλείμματα. Σε μεταναλύσεις φαίνεται η
χρησιμότητά της στην ελάττωση προβληματικής συμπεριφοράς,
και στις επαφές νέων με διαταραχές ελλειμματικής προσοχής ή/και
διασπαστικές διαταραχές.

21. Τι γνωρίζετε για τη Θεωρία των Σταδίων στη χρήση

ουσιών;

- Η θεωρία των σταδίων υποστηρίζει ότι υπάρχει μια χρονική σειρά

στον πειραματισμό με τις ουσίες. Μια νόμιμη συνήθως ουσία,
όπως το αλκοόλ ή το τσιγάρο , χρησιμοποιείται πρώτο και
ακολουθεί η κάνναβη που είναι συνήθως η πρώτη παράνομη
ουσία πριν από τη χρήση άλλων παράνομων ουσιών.

22. Τι γνωρίζετε για τη Θεωρία της Πύλης Εισόδου (“gateway”

theory) στη χρήση ουσιών;
- Η θεωρία της πύλης εισόδου υποστηρίζει ότι η χρήση κάνναβης
διευκολύνει την είσοδο στην χρήση άλλων παράνομων ουσιών.
Αυτό μπορεί να εξηγηθεί με διάφορους μηχανισμούς . Πρώτον, η
χρήση κάνναβης δείχνει μια τάση για χρήση πολλών ουσιών.
Δεύτερον, οι χρήστες κάνναβης εντάσσονται με άλλους
συνομηλίκους σε πλαίσια που δίνουν περισσότερες ευκαιρίες για
χρήση άλλων παράνομων ουσιών σε μικρότερη ηλικία. Τρίτον, η
χρήση κάνναβης οδηγεί στην κοινωνικοποίηση σε μία
υποκουλτούρα που δημιουργεί ευνοικές στάσεις προς τη χρήση
άλλων παράνομων ουσιών.

23. Ποια είναι η κλινική εικόνα της κατάθλιψης στην σχολική

ηλικία;

- Στην ηλικία αυτή η κατάθλιψη μπορεί να εκφραστεί με σχολική

αποτυχία, δυσκολία συγκέντρωσης και προσοχής, ευερεθιστότητα,
δυσκολία στις κοινωνικές σχέσεις και μικρή ανοχή στη ματαίωση,
καθώς και με σωματικά συμπτώματα (κοιλιακά άλγη,
κεφαλαλγίες, κλπ). Τα παιδιά σχολικής ηλικίας συχνά αναφέρουν
ότι αισθάνονται πλήξη, βαριεστημάρα και ότι δεν έχουν ενδιαφέρον
να κάνουν πράγματα. Μπορεί επίσης να παρουσιάζουν ιδέες
αυτοκτονίας, οι οποίες πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη
επειδή μερικές φορές πραγματοποιούνται οι απειλές , ιδιαίτερα στα
αγόρια. Τα παιδιά είναι λυπημένα, έχουν κλάματα, βραδείες
κινήσεις, μονότονη φωνή και φαίνονται απελπισμένα.
Περιγράφουν τους εαυτούς τους με αρνητικό τρόπο, όπως «είμαι
ηλίθιος, βλάκας, κακός, άτακτος». Ιδιαίτερα, λίγο πριν την αρχή της
εφηβείας παρουσιάζουν μειωμένη αυτοεκτίμηση, αυπνία και
αυτοκτονικό ιδεασμό.

24. Ποιες είναι οι συννοσηρές διαταραχές στην παιδική

και εφηβική κατάθλιψη;
-Κλινικές , επιδημιολογικές , μακροχρόνιες και οικογενειακές
μελέτες δείχνουν σταθερά πως το 40-70% των παιδιών και των
εφήβων με ΜΚΔ (Μείζονος Διαταραχής Κατάθλιψης), παρουσιάζει
επίσης και άλλες ψυχικές διαταραχές, ενώ το 20-50%
παρουσιάζει ταυτόχρονα δύο ή περισσότερες συννοσηρές
διαγνώσεις .
Οι διαταραχές άγχους και διαγωγής είναι οι συνηθέστερες
συννοσηρές καταστάσεις . Σύμφωνα με την Kovacs, η
Δυσθυμία συνυπάρχει με τη ΜΔΚ σε περίπου 30% των νέων
και των ενηλίκων. Φαίνεται ότι 1/3 περίπου των νέων με
κατάθλιψη πάσχει από διαταραχές άγχους και ότι το ποσοστό είναι
κάπως υψηλότερο στους ενηλίκους καταθλιπτικούς (40-50%) . Η
συχνότερη συννοσηρή διαταραχή άγχους είναι αυτή του
άγχους του αποχωρισμού.
Η παρουσία Συννοσηρότητας φαίνεται να επηρεάζει δυσμενώς ,
μεταξύ άλλων, την πορεία και διάρκεια της κατάθλιψης, τις
αυτοκτονικές συμπεριφορές, τη λειτουργικότητα του πάσχοντος και
την ανταπόκριση στη θεραπεία.

25. Αναφέρατε ονομαστικά αιτιολογικούς παράγοντες για την

παιδική και εφηβική κατάθλιψη και αναπτύξτε έναν από
αυτούς.

Οι παράγοντες για την παιδική και εφηβική κατάθλιψη είναι οι εξής:

1.Γενετικοί παράγοντες
2.Γνωσιακές παραμορφώσεις(cognitive distortions) και
μηρυκασμός(rumination)
3.Συναισθηματική ρύθμιση (Emotion regulation) άγχος,
προβλήματα συμπεριφοράς, ευερεθιστότητα (irritability)
4.Νευροβιολογικοί παράγοντες
5.Περιβαλλοντικού παράγοντες.
Σύμφωνα με ορισμένους ερευνητές οι δυσκολίες
συναισθηματικής ρύθμισης βρίσκονται στο επίκεντρο της
κατάθλιψης. Επιπλέον το κοινωνικό άγχος, οι φόβοι εμπλέκονται
στην κατάθλιψη. Η τελευταία συναντάται συχνά σε παιδιά με ΔΕΠΥ
ως αποτέλεσμα της απόρριψης τους από το περιβάλλον τους,
καθώς και της προβληματικής συναισθηματικής ρύθμισης που
παρουσιάζουν.

26. Πώς διαφοροποιούνται οι αυτοκτονικές από τις

αυτοτραυματικές μη αυτοκτονικές συμπεριφορές;

Η έννοια της αυτοκτονικής συμπεριφοράς στα παιδιά και τους εφήβους

περιλαμβάνει σκέψεις αυτοκαταστροφής ή θανάτου (ευχές θανάτου,
αυτοκτονικός ιδεασμός) και πράξεις που αποβαίνουν σε εκούσιο
αυτοτραυματισμό (απόπειρα αυτοκτονίας) ή σε θάνατο (αυτοκτονία).

Αντίθετα, ως αυτοτραυματικές μη αυτοκτονικές συμπεριφορές (ΑΜΑΣ)

ορίζονται «οι συμπεριφορές σκόπιμου αυτοτραυματισμού των ιστών
του σώματος χωρίς να υπάρχει αυτοκτονική πρόθεση». Ο
αυτοτραυματισμός έχει επαναληπτικότητα και οδηγεί σε μικρής η
μέτριας σοβαρότητας τραυματισμό. Διαφοροποιείται ,δηλαδή, από τις
αυτοτραυματικές συμπεριφορές που έχουν πρόθεση θανάτου, όπως οι
απόπειρες αυτοκτονίας.

27. Ποιες είναι οι κύριες ψυχικές διαταραχές που

συσχετίζονται με την αυτοκτονικότητα;

Μελέτες μας δείχνουν ότι σε περιπτώσεις αυτοκτονιών σε ποσοστό 60-

90% υπάρχει μια τουλάχιστον σοβαρή ψυχική διαταραχή (π.χ.
διαταραχές κατάθλιψης, εναντιωματικής προκλητικότητας, διαγωγής,
άγχους, χρήσης ουσιών). Η κατάθλιψη και η δυσθυμία είναι ως γνωστόν
συχνές διαταραχές στα παιδιά και τους εφήβους και συνδέονται με
απόπειρες αυτοκτονίας καθώς και αυτοκτονίες, με την απελπισία να
αποτελεί σημαντικό διαμεσολαβητικό παράγοντα. Σύμφωνα με
πρόσφατη διαχρονική μελέτη Εφήβων ηλικίας 10-17 ετών υπάρχει
μεγάλη συσχέτιση όχι μόνο κλινικής αλλά και υπό κλινικής κατάθλιψης
με αυτοκτονικό ιδεασμό και συμπεριφορά.

Αυτοτραυματικές συμπεριφορές σχετίζονται σε μεγάλο βαθμό με

κατάθλιψη και διαταραχές άγχους. Άλλες ψυχιατρικές διαταραχές που
συνδέονται με αυτό τραυματικές μία αυτοκτονικές συμπεριφορές είναι
η οριακή διαταραχή της προσωπικότητας, η διαταραχή
μετατραυματικού στρες, διαταραχές πρόσληψης τροφής, καθώς και η
κατάχρηση αλκοόλ και ουσιών.

28. Αναφέρετε τους βασικούς άξονες των στρατηγικών

πρόληψης της αυτοκτονικότητας.

Τα προγράμματα πρόληψης αυτοκτονικής συμπεριφοράς εφαρμόζονται

στα σχολεία και την κοινότητα και αποσκοπούν μεταξύ άλλων στην
ενημέρωση για την αυτοκτονία, στην εκπαίδευση για αναζήτηση
βοήθειας, στην εκπαίδευση επίλυσης προβλημάτων, στην πρόληψη της
εγκατάλειψης του σχολείου, στην εκπαίδευση στην ασφάλεια των
όπλων και στην μειωμένη πρόσβαση σε αυτά. Επιπλέον, τηλεφωνικές
γραμμές βοήθειας και κέντρα αντιμετώπισης κρίσεων που
προσφέρουν συμβουλές η παραπέμπουν σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας
μπορεί να αποδειχθούν χρήσιμα.Σημαντικό κρίνεται επίσης να
υπάρχουν κατευθυντήριες γραμμές σε θέματα π.χ. κάλυψης
περιστατικών με αυτοκτονία από τα ΜΜΕ αφού έχει αποδειχθεί ότι
βραχυπρόθεσμα μπορούν να αυξήσουν τις αυτοκτονίες.

Η πρόληψη της αυτοτραυματικής συμπεριφοράς αποσκοπεί στην

μείωση του κινδύνου εμφάνισης ή επαναληπτικότητας της
αυτοτραυματικής συμπεριφοράς και αφορά στα γνωστά τρία επίπεδα
πρόληψης :

•πρωτογενής πρόληψη: αφορά σε παρεμβάσεις που απευθύνονται στο

γενικό πληθυσμό όπως προληπτικά προγράμματα στα σχολεία και
εκπαίδευση «σημαντικών» ενηλίκων

• δευτερογενής πρόληψη: αφορά σε προγράμματα που στοχεύουν σε

άτομα που ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου για
αυτοτραυματισμό

• τριτογενής πρόληψη: σχετίζεται με παρεμβάσεις πρόληψης της

επαναληπτικότητας της αυτοτραυματικής συμπεριφορά

29. Αιτιοπαθογένεια διαταραχών του άγχους στα παιδιά και

τους εφήβους.
Διαφορετικοί παράγοντες συμβάλλουν στην εκδήλωση των αγχωδών
και φοβικών διαταραχών όπως:

 ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της οικογένειας ή ψυχοπαθολογίας των

γονέων ( π.χ. γονείς με απορριπτική, υπερπροστατευτική ή
υπερελεγκτική συμπεριφορά, με αυξημένο γονεϊκό άγχος ή
κατάθλιψη)
 τα ιδιοσυγκρασιακά χαρακτηριστικά (π.χ. Βρέφη με ανεσταλμένη
συμπεριφορά στα καινούργια ερεθίσματα
 οι γνωσιακές προκαταληψεις του παιδιού
 η βιολογική προδιάθεση (π.χ. όπως αποδεικνύεται από
προκλινικές μελέτες σε πειραματικά μοντέλα άγχους σε ζώα,
γενετικές μελέτες, νευροανατομικές και νεύροαπεικονιστικές
μελέτες, δράση αντικαταθλιπτικών φαρμάκων κ.α.).

Συχνά υπάρχουν εκλυτικά αίτια που συνδέονται με την έναρξη των

συμπτωμάτων τα συνηθέστερα είναι η απώλεια ή ο αποχωρισμός,
δυσκολίες στη σχέση με τους συνομήλικους και ο σχολικός εκφοβισμός,
οι φυσικές καταστροφές ή ατυχήματα, η σχολική αποτυχία, το διαζύγιο,
η κακοποίηση, η σωματικές ασθένειες του ίδιου του παιδιού ή και των
γονέων, η ιατρική επέμβαση χωρίς ψυχολογική προετοιμασία κ.α.

30. Ποιο είναι το κύριο κλινικό γνώρισμα στη διαταραχή

άγχους αποχωρισμού και ποιο στη διαταραχή γενικευμένου
άγχους;

Το κυριότερο κλινικό γνώρισμα της διαταραχής άγχους

αποχωρισμού είναι ο υπέρμετρος φόβος και άγχος που
σχετίζονται με το ενδεχόμενο του αποχωρισμού του παιδιού από
το σπίτι ή από κύρια πρόσωπα δεσμού. Η δυσφορία μπορεί να
εκδηλωθεί με αντίδραση τρόμου όπως και με αυξημένη
δραστηριότητα του αυτόνομου νευρικού συστήματος.

Η διαταραχή γενικευμένου άγχους χαρακτηρίζεται από υπερβολικό

και ανεξέλεγκτο άγχος που προκαλεί έκπτωση στην
λειτουργικότητα του παιδιού ή του εφήβου για τουλάχιστον έξι
μήνες. Παιδιά και έφηβοι με διαταραχή γενικευμένου άγχους
ανησυχούν κυρίως για τις ικανότητές τους, την αποδοχή τους και
την καταλληλότητα της συμπεριφοράς τους, καθώς και για διάφορα
αναμενόμενα μελλοντικά γεγονότα και άγνωστες καταστάσεις.
Άλλα παιδιά ανησυχούν υπερβολικά αν δεν φανούν συνεπείς και
συμπεριφέρονται σχολαστικά και τελειοθηρικά δίνοντας την εικόνα
των δύσκαμπτων και αντιδραστικών ατόμων. Στα παιδιά συνήθως
η ανησυχία συνυπάρχει με ευερεθιστότητα και όσο περισσότερο
ανησυχούν τόσο περισσότερο ευερέθιστα γίνονται.

31. Ποιο είναι το κύριο κλινικό γνώρισμα στη διαταραχή

κοινωνικού άγχους και ποιο στην επιλεκτική βωβότητα;

Ως διαταραχή κοινωνικού άγχους ορίζεται ο έντονος και επίμονος

φόβος, επικρατών των περισσότερων κοινωνικών καταστάσεων, η
ο φόβος έναντι καταστάσεων στις οποίες το άτομο θα πρέπει να
επιτελέσει κάτι εκτεθειμένο σε άλλους από τους οποίους και νιώθει
ότι θα υποστεί εξονυχιστικό έλεγχο. Η έκθεση στην φοβική
κοινωνική κατάσταση σχεδόν πάντα προκαλεί φόβο ταπείνωσης,
άγχος και προσβολή πανικού. Τα παιδιά και οι έφηβοι που
πάσχουν από διαταραχή κοινωνικού άγχους αποφεύγουν
καταστάσεις ή της υπομένουν με έντονο άγχος. Τα σωματικά
συμπτώματα είναι συχνά και περιλαμβάνουν ταχυκαρδία,
εφίδρωσή, ζάλη, τρόμο και γαστρεντερικές διαταραχές.

Η επιλεκτική βωβότητα χαρακτηρίζεται από σταθερή αδυναμία του

ατόμου να μιλήσει σε ειδικές κοινωνικές καταστάσεις που υπάρχει
η προσδοκία της ομιλίας ενώ ομιλεί σε άλλες περιστάσεις. Παιδιά
με επιλεκτική βωβότητα συχνά εμφανίζουν φόβο ταπείνωσης,
κοινωνική ατολμία και κοινωνική απόσυρση. Προϋπόθεση για να
τεθεί η διάγνωση είναι το παιδί να αδυνατεί να μιλήσει σε
συγκεκριμένες κοινωνικές καταστάσεις για χρονικό διάστημα
ενός μηνός τουλάχιστον (όχι τον πρώτο μήνα του σχολείου) και
να παρεμποδίζεται η σχολική η κοινωνική λειτουργικότητα του.

32. Aναφέρατε ιατρικές (οργανικές) καταστάσεις που θα

μπορούσαν να κινητοποιήσουν άγχος στον ασθενή.
Διάφορες σωματικές καταστάσεις μπορούν να μιμηθούν διαταραχή
άγχους, όπως υπογλυκαιμικά επεισόδια, υπερθυρεοειδισμός,
υπέρκορτιζολαιμία, αβιταμίνωση Β 12, καρδιακές αρρυθμίες,
καφεϊνική ή αμφεταμινική τοξίκωση, φαιοχρωμοκύττωμα,
επιληψία και ημικρανία.

33. Αναφέρατε την θεραπευτική αντιμετώπιση των αγχωδών

διαταραχών σε παιδιά και εφήβους (περιγράψτε με συντομία).

Ο θεραπευτικός σχεδιασμός των αγχωδών διαταραχών σε παιδιά

και εφήβους ενδείκνυται να βασίζεται σε μια πολυδιάστατη
θεραπευτική προσέγγιση με στόχο πάντοτε την αποκατάσταση σε
ένα τυπικό επίπεδο λειτουργίας:

•ψυχοεκπαίδευση για το παιδί και τους γονείς του σχετικά με την

διαταραχή

•συμβουλευτική παρέμβαση στο σχολείο με σκοπό τις κατάλληλες

τροποποιήσεις στο σχολικό περιβάλλον

•συμβουλευτική συνεργασία με τον οικογενειακό γιατρό

(παιδίατρο) η αγροτικό γιατρό αν δεν υπάρχει εύκολη πρόσβαση
σε ειδικό ψυχικής υγείας

•γνωστικές- συμπεριφορικές παρεμβάσεις σε ατομική, ομαδική ή

οικογενειακή μορφή

• ψυχοδυναμική ψυχοθεραπεία

• θεραπεία οικογένειας

• φαρμακοθεραπεία

Σημαντική παράμετρος της θεραπείας τόσο κατά την λήξη αυτής

όσο και στις συνεδρίες επαναπαρακολουθήσεις (follow up) που
ακολουθούν αποτελεί η πρόληψη της υποτροπής. Αυτή
επιτυγχάνεται με το να δοθεί από τους θεραπευτές η διάσταση της
σπουδαιότητας, το παιδί ή ο έφηβος, να συνεχίσει να εξασκείται
σε κατάστασεις πραγματικής ζωής, ώστε να εδραιώσει τα οφέλη
της θεραπευτικής εμπειρίας. Άλλη σημαντική παράμετρος για την
πρόληψη της υποτροπής που αφορά τους γονείς είναι να
βοηθιούνται στο να παρακολουθούν με ακρίβεια τα
ολισθήματα του παιδιού τους και να μην τα παρερμηνεύουν
ως υποτροπές.

34. Περιγράψτε τις κυριότερες μορφές κυβερνοεκφοβισμού.

(απάντηση από διαφάνειες)

•Αποστέλλω υβριστικά μηνύματα(flaming)

•παρενοχλώ(harassment)

•αμαυρώνω υπόληψη (denigration)

•υποδύομαι κάποιον άλλο(impersonation)

•προκαλώ σε αυτοαποκαλύψεις(outing and trickery)

•καταδιώκω(cyberstalking)

• αποστολή εικόνων ερωτικού περιεχομένου(sexting)

35. Ποια τρία χαρακτηριστικά πρέπει να έχει μια

συμπεριφορά ώστε να χαρακτηριστεί ως εκφοβιστική;

Ο εκφοβισμός διαχωρίζεται από το «πείραγμα» μεταξύ

συμμαθητών και φίλων .Χαρακτηρίζεται από μια σκόπιμη και
επιθετική κατευθυνόμενη συμπεριφορά που βλάπτει ένα άλλο
άτομο στο πλαίσιο μιας ανισότητας εξουσίας. Η έννοια της
επαναληψιμότητας είναι απαραίτητο κριτήριο σύμφωνα με τον
Olweus(2013), εκφοβισμός” θεωρείται μια αρνητική πράξη κάποιου
που σκόπιμα επιβάλλεται, πληγώνει η προκαλεί δυσφορία σε έναν
άλλον”.

36. Περιγράψτε τις διαφορές του σχολικού από τον

διαδικτυακό εκφοβισμό. (απάντηση από διαφάνειες)

Υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ σχολικού και διαδικτυακού

εκφοβισμού. Ως προς τον τρόπο εκδήλωσης, ο σχολικός
εκφοβισμός πραγματοποιείται άμεσα, πρόσωπο με πρόσωπο, ενώ
ο διαδικτυακός (cyberbullying) μέσω ηλεκτρονικών
μέσων/διαδικτύου.Ο εκφοβισμός στο σχολείο θεωρείται, επίσης,
ορατός/φανερός με μάρτυρες τους μαθητές, σε αντίθεση με τον
διαδικτυακό που χαρακτηρίζεται από ανωνυμία ενώ λαμβάνει
χώρα μπροστά σε άπειρο κοινό. Άλλες θεμελιώδεις διαφορές
αφορούν ότι ο πρώτος διαδίδεται σιγά και σε μικρή έκταση
και,επίσης, διαδραματίζεται σε έναν συγκεκριμένο χώρο και χρόνο,
ενώ αντίθετα ο ηλεκτρονικός εκφοβισμός συμβαίνει κάθε ώρα της
ημέρας, οπουδήποτε και έχει μεγάλη και γρήγορη
εξάπλωση.Τέλος, ο εκφοβισμός που λαμβάνει χώρα στο χώρο
του σχολείου είναι πιο δύσκολο να συνεχιστεί από τον διαδικτυακό
εκφοβισμό που εύκολα συντηρείται εκτός σχολικού εδάφους.

37. Ποιες αποτελούν ομάδες υψηλού κινδύνου για την

ανάπτυξη της διαταραχής ηλεκτρονικού παιχνιδιού ανά ηλικία
και φύλο; (σελ. 268)

Οι ηλικίες 12-25 ετών είναι υψηλού κινδύνου για την εμφάνιση της
νόσου. Το άρρεν φύλο έχει μεγαλύτερη πιθανότητα εκδήλωσης της
νόσου, λόγω της φύσης των παιχνιδιών που παίζουν.

38. Ποια είναι τα διαγνωστικά κριτήρια της διαταραχής

ηλεκτρονικού παιχνιδιού; (σελ. 269)

Επίμονη, επαναλαμβανόμενη συμπεριφορά, κατά την οποία

παρουσιάζονται:
1. Μειωμένος αυτοέλεγχος ως προς το παιχνίδι
2. Το παιχνίδι αποκτά ολοένα και μεγαλύτερη προτεραιότητα στη
ζωή του ατόμου, στο σημείο που να έρχεται πρώτο έναντι όλων
των άλλων ενδιαφερόντων και δραστηριοτήτων.
3. Συνέχιση του παιχνιδιού παρά την εμφάνιση αρνητικών
συνεπειών.

39. Τι ορίζεται ως διαταραχή επικίνδυνου παιχνιδιού και ποια

τα χαρακτηριστικά της; (διαφανειες, σελ 42)

Το παιδί μπορεί να θέτει τον εαυτό του σε σωματικό κίνδυνο ή

και κίνδυνο ψυχικής διαταραχής είτε με την πολύ υψηλή
συχνότητα παιχνιδιού, τον ακραίο σε διάστημα χρόνο που παίζει,
την παραμέληση βασικών σωματικών αναγκών ή και
συμπεριφορών υψηλού κινδύνου που συνδέονται με το παιχνίδι
(π.χ. κατανάλωση ουσιών ώστε να μένει για πολλή ώρα σε συνεχή
εγρήγορση)

40. Περιγράψτε την κλινική εικόνα της σχιζοφρένειας πρώιμης

έναρξης και αναφέρετε μερικές διαφορές της από τη
σχιζοφρένεια στην ενήλικη ζωή. (σελ. 281)

Η σχιζοφρένεια χαρακτηρίζεται από θετικά και αρνητικά

συμπτώματα. Στα θετικά περιλαμβάνονται ψευδαισθήσεις,
παραληρηματικες ιδέες και διατραχές της σκέψης. Στα αρνητικά,
η συναισθηματική αμβλύτητα/επιπέδωση, η αβουλία και η
έκπτωση λόγου/σκέψης.

Επισης, εμφανίζεται αποδιοργανωμένη συμπεριφορά

( αποδιοργανωμενη ομιλια, παραδοξη συμπεριφορα, πτωχη
προσοχη).
Συγκριτικα με την σχιζοφρένεια ενηλίκων, εμφανίζονται πιο
συχνά ψευδαισθήσεις, διαταραχές της σκέψης και επιπέδωση
συναισθήματος, και πιο σπάνια οργανωμένο παραληρημα και
κατατονικά συμπτώματα. Επίσης, έχει χειρότερη προγνωση.

41. Ποιες ψυχολογικές θεραπείες έχουν χρησιμοποιηθεί στις

ψυχώσεις πρώιμης έναρξης και ποια είναι η
αποτελεσματικότητά τους; (Διαφανειες «Ψυχωση πρωιμης
εναρξης, σελ. 35)

Οι θεραπείες που έχουν μελετηθεί με τυχαιοποιημένες κλινικές

μελέτες είναι η γνωστική αποκατάσταση (cognitive remediation
therapy - CRT), η γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία (cognitive
behavioural therapy (CBT), και μια οικογενειακή παρέμβαση και
ψυχοεκπαιδευση.
• Η γνωστική αποκατάσταση φαίνεται να βοηθά στις γνωστικές
λειτουργίες και στην ψυχοκοινωνική λειτουργικότητα.
• Η γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία είχε θετικά αποτελέσματα
στην ψυχοκοινωνική λειτουργικότητα.
• Καμία θεραπεία δεν είχε θετικά αποτελέσματα στα ψυχωτικά
συμπτωματα.

42. Ποιες είναι οι κυριότερες παρενέργειες των

αντιψυχωτικών φαρμάκων και πως αντιμετωπίζονται;
(Διαφανειες «ψυχωση πρωιμης εναρξης», σελ 26)

• Μεταβολικές παρενέργειες (αύξηση βάρους, αύξηση

επιπέδων λιπιδίων και γλυκόζης αίματος/διαβήτης)
• Καρδιαγγειακές παρενέργειες (επιμήκυνση QTc)
• Κινητικές παρενέργειες (δυστονία, παρκινσονισμός,
ακαθισία, όψιμη δυσκινησία)
• Ενδοκρινικές παρενέργειες (αύξηση επιπέδων
προλακτίνης)
• Περισσότερο σπάνιες παρενέργειες (Κακοήθες
σύνδρομο από νευροληπτικά, επιληπτικές κρίσεις)

43. Ποια είναι η συμπτωματολογία της Διαταραχής

Μετατραυματικού Στρες σε παιδιά 6-12 ετών; (Πινακας 2,
σελ.310)

Μπορεί να εκδηλώσουν απόσυρση, διαταρακτική συμπεριφορά και

διασπαση προσοχής, εφιάλτες ή άλλα προβλήματα στον ύπνο,
ευερεθιστότητα και θυμό, καθώς και προβλήματα στη σχολική
φοίτηση. Επίσης μπορείνα παρατηρηθεί θλίψη, άγχος, ενοχή ή
συναισθηματική απάθεια.

44. Αναφέρατε πέντε παράγοντες που επηρεάζουν την

απόκριση των παιδιών σε τραυματικά γεγονότα. (σελ.313)

Χαμηλή κοινωνική υποστήριξη

Αντιλαμβανόμενη απειλή για τη ζωή
Περιτραυματικός φόβος
Απώθηση
Κοινωνική απόσυρση
Παρουσία άλλης ψυχοπαθολογίας
Χαμηλή λειτουργικότητα οικογένειας
Τύπος τραυματικού γεγονότος
Βαθμός έκθεσης στο τραυματικό γεγονός
Προνοσηρά χαρακτηριστικά/προυπάρχουσα ψυχοπαθολογία
Φύλο (κορίτσια)
Αντίστοιχες αντιδράσεις γονέων

45. Ποια είναι τα κοινά σημεία των ψυχοθεραπειών για τη

Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες; (Πίνακας 5, σελ 315)

1. Ψυχοεκπαίδευση
2. Συναισθηματική ρύθμιση και δεξιότητες αντιμετώπισης
3. Έκθεση στη φαντασία
4. Γνωστική επεξεργασία, αναδόμηση ή/και νοηματοδότηση
5. Συναισθήματα
6. Διαδικασίες μνήμη

46. Περιγράψτε τα τρία διαγνωστικά κριτήρια της

Αμερικάνικης Ψυχιατρικής Εταιρείας (DSM-5) για τη ψυχογενή
ανορεξία. (σελ. 356)

Κατά DSM-5, τα διαγνωστικά κριτήρια είναι:

Α. Περιορισμός της ενεργειακής πρόσληψης τροφής συγκριτικά με
τις ανάγκες, που οδηγεί σε χαμηλό σωματικό βάρος σε σχέση με
την ηλικία, το φύλο, την ανάπτυξη και τη σωματική υγεία.
Β. Επίμονος φόβος πάχυνσης ή συμπεριφορά που εμποδίζει την
αύξηση βάρους, παρά το σημαντικά χαμηλό βάρος.
Γ. Διαταραχή του τρόπου που βιώνεται το βάρος ή το σχήμα του
σώματος, υπέρμετρη αντίδραση του βάρους στην
αυτοαξιολόγηση ή επίμονη άρνηση της κρισιμότητας του
βάρους.

47. Ποιοι ψυχολογικοί παράγοντες σχετίζονται με την

εμφάνιση ψυχογενούς ανορεξίας στην εφηβεία; (σελ. 357)

Περιγράφονται προνοσηρά χαρακτηριστικά προσωπικότητας,

όπως εξαρτητικότητα, συναισθηματική ανωριμότητα, τάση για
ευταξία, τελειοθηρία, γνωστική ακαμψία, δυσκολία στην ρύθμιση
των συναισθημάτων. Επιπλέον, έχει συσχετιστεί και ως αντίδραση
στις απαιτήσεις της εφηβείας για ανεξαρτησία και κοινωνική
λειτουργικότητα και με αποφυγή της αναδυόμενης
σεξουαλικότητας (Μέσω απίσχνασης των δευτερογενών
χαρακτηριστικών του φύλου). Συζητείται επίσης η σχέση με
στρεσογόνα γεγονότα ζωής.

48. Πώς ορίζουμε την ενούρηση, από ποια ηλικία μπαίνει η

διάγνωση και ποιους υποτύπους της διακρίνουμε;

Πρόκειται για επαναλμβανόμενη ούρηση στο κρεβάτι ή τα ρούχα,

ακούσια ή σκόπιμη, χωρις την ύπαρξη σαφούς οργανικού αιτίου
(επίδραση φαρμάκων όπως τα διουρητικά, παρουσία οργανικής
νόσου όπως σακχαρώδης διαβήτης). Η διάγνωση μπαίνει στην
ηλικία των 5 ετών.

Διακρίνονται 2 υπότυποι της ενούρησης: πρωτοπαθής (δεν

κατορθώθηκε ποτέ έλεγχος της κύστης) και δευτεροπαθής
(έλεγχος της κύστης >1 έτος ο οποίος χάθηκε).

49. Πώς ορίζουμε την εγκόπριση, από ποια ηλικία μπαίνει η

διάγνωση και ποιους υποτύπους της διακρίνουμε; (σελ. 363-
364)

Η εγκόπριση ορίζεται ως επαναλαμβανόμενη κένωση κοπράνων

σε ακατάλληλα μέρη (π.χ. ρούχα, πάτωμα), που συμβαίνει
ακούσια ή εκκούσια και δεν οφείλεται σε οργανικά αίτια. Ηλικιακό
ορόσημο για την εκδήλωση της είναι η ηλικία των 4 ετών (σπάνια
έναρξη στον 5ο και 6ο χρόνο ζωης).
Διαχωρίζεται σε 2 υπότυπους: Πρωτοπαθής (παιδιά που δεν
έχουν αποκτήσει έλεγχο εντέρου) και Δευτεροπαθής (παιδιά που
πέτυχαν τον έλεγχο για ικανό χρονικο διάστημα (>1 έτος) και
λερώνονται εκ νέου)

50. Ποια είναι η αιτιολογία της εγκόπρισης (περιληπτικά);

(σελ. 364)
Εμπλέκει ποικίλους ιδιοσυστασιακούς και περιβαλλοντικούς
παραοντες. Τα παιδιά, συχνα σε μία διαθεση να αποφύγουν
τον πόνο που προκαλεί η εντερική κινητικότητα, συγκρατούν
τις κενώσεις. Αυτή η συμπεριφορά, οδηγεί σε δυσκολιότητα
και τελικά σε λέρωμα του παιδιού λόγω της υπερχείλησης
κοπράνων. Στα αίτια επίσης συγκαταλλέγονται η ανεπαρκής ή
ακατάλληλη εκπαίδευση τουαλέτας, ο αναποτελεσματικός έλεγχος
του σφιγκτήρα, και συναισθηματικές αιτίες όπως φόβος και θυμός.
Αυξημένη επίπτωση της εγκόπρισης επίσης παρατειρείται σε
παιδιά με γνωστή σεξουαλική κακοποίηση και με ψυχιατρικές
διαταραχές. Τέλος, παρατηρείται πιο συχνα σε δυσαρμονικές
οικογένειες, με ένταση και βία.

51. Ποιοι παράγοντες μετά το διαζύγιο δρουν προστατευτικά

στην προσαρμογή των παιδιών; (σελ. 390, «Παράγοντες
μετά…»)

Τα παιδιά χρειάζονται γονείς που είναι ζεστοί και υποστηρικτικοί,

επικοινωνιακοί, απαντητικοί στις ανάγκες τους, ασκούν αυστηρό,
συνεπή έλεγχο και θετική πειθαρχία και εποπτεύουν στενά τις
δραστηριότητές τους. Ιδιαίτερα σημαντική για την ευεξία των
παιδιών στις μονογονεϊκές οικογένειες είναι η ικανότητα του γονέα
που έχει την επιμέλεια να είναι υποστηρικτικός και να διατηρεί
δομημένη θετική πειθαρχία και έλεγχο καθώς η οικογένεια
διαπραγματεύεται τα μεταβατικά της στρές. Εξίσου σημαντική είναι
η ικανότητα και των δύο γονέων να ελαχιστοποιήσουν τις
συγκρούσεις στις οποίες εκτίθενται τα παιδιά τους, να μην
ενθαρύννουν το παιδί να κάνει εχθρικές συμμαχίες εναντίον του
άλλου γονιού, και να μην του επιτρέπουν να εμπλέκεται στις δικές
τους οξύτητες.

52. Ποιες είναι οι επιπτώσεις της γονικής αποξένωσης στη

ψυχική υγεία αγοριών- θυμάτων; (σελ. 398)

Αναφέρονται ενοχές, θλίψη, καταθλιπτικό συναίσθημα, χαμηλή

αυτοεκτίμηση, και έλλειψη εμπιστοσύνης εαυτού, αναστάτωση
και ματαίωση, μετα-τραυματικό στρες, ανεπαρκής έλεγχος
παρορμήσεων, χρήση ουσιών και παραπτωματικότητα, άγχος
αποχωρισμού, φόβοι-φοβίες, υποχονδρία και αυξημένη τάση για
ανάπτυξη ψυχοσωματικής νόσου, αυτοκτονικότητα (ιδεασμός +
απόπειρες), διαταραχές ύπνου και διατροφής, διαταραχές
απέκκρισης (ενούρηση + εγκόπριση), και μαθησιακά προβλήματα

53. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά των γονέων που ενδέχεται

να οδηγηθούν στη κακομεταχείρηση των τέκνων τους;
(Πίνακας 3, σελ. 377)

 Ανεπαρκείς γονικές ικανότητες ως αποτέλεσμα ανεπιθύμητης

κύησης, έλλειψης οικογενειακού προγραμματισμού, μικροί
ηλικιακά γονείς, μονογονεική οικογένεια
 Ένδεια, ανεργία, χαμηλό κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο
 Ψυχοπαθολογία των γονέων και προβλήματα στις σχέσεις
του ζευγαριού
 Ακαμψία και αυστηρότητα στην ανατροφή του παιδιού,
εξωπραγματικές απαιτήσεις σε σχέση με την εξέλιξή του.
 Μειωμένες ικανότητες επίλυσης συγκρούσεων μέσω του
διαλόγου, έλλειψη υποστηρικτικού περιβάλλοντος

54. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά που καθιστούν ένα παιδί σε

υψηλό κίνδυνο για κακοποίηση; (Πίνακας 3, σελ. 377)

 Η προωρότητα και παιδιά ηλικίας μικρότερη των 3 ετών.

 Νευροαναπτυξιακά ελλείμματα, ψυχοκινητική και νοητική
επιβράδυνση, προβλήματα κατά τους πρώτους μήνες
ζωής και χρόνια νοσήματα
 Η ιδιοσυγκρασία του παιδιού, δυσκολία στην τήρηση της
οριοθέτησης από πλευράς του παιδιού.
 Διαταραχές διαγωγής, συνοδευόμενες από συχνές και
σκληρές σωματικές τιμωρίες και εκρήξεις βίας από τους
γονείς.
55. Ποια είναι τα κύρια χαρακτηριστικά του παραμελημένου
παιδιού; (Πίνακας 2, σελ.375)

 Ανεπαρκής σωματική υγιεινή

 Παρατεταμένο αίσθημα κόπωσης
 Χαμηλό βάρος και ύψος
 Κενό βλέμμα

 Αδυναμία να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του

 Απουσία κοινωνικών συνδιαλλαγών
 Παραβατική συμπεριφορά
 Απόσυρση

 Υπερευαισθησία
 Χαρακτηριστικά παλινδρομημένης συμπεριφοράς
 Εύκολος αποχωρισμός από τους γονείς