1. Gdzie szukać źródeł Zeitgeist w Polsce?

Podstawowych źródeł jej historii należy szukać w mniejszym

stopniu w rozwoju społecznym, politycznym i ekonomii, a
częściej w dziedzinie kultury, literatury i religii, krótko
mówiąc - w świecie ducha polskiego, który pozwalał ludziom
żyć zgodnie z własnymi przekonaniami, wbrew narzuconemu
porządkowi, a często na przekór prawu.

2. O czym rozprawiał Witelon?

W swoich dziełach przedstawił własną teorię spostrzegania

wzrokowego. W jego dziele zostały zauważone liczne
wartościowe uwagi dotyczące działalności zmysłów, a także
refleksje poświęcone “podświadomej zdolności poznającej i
odróżniającej, które cechowały - jego zdaniem - duszę”.

Witelon napisał jeszcze co najmniej dwa traktaty, w których

zawarł spostrzeżenia i refleksje o sporej doniosłości
psychologicznej, między innymi na temat złudzeń
zmysłowych. Wg jego interpretacji pojawianie się zjaw i
omamów należy uznać za efekt schorzeń mózgu bądź wynik
innych stanów o patologicznym charakterze.

3. Czym była fizjonomika i jaką inną znaną z historii

psychologii teorię przypomina?

Fizjonomika (XV i XVI wiek), czyli nauka o związku między

cechami psychicznymi a budową i wyglądem ludzkiej twarzy.
Fizjonomika przypomina w swej istocie zapoczątkowany
przez Franza Josefa Galla (1758-1828 r.) kranioskopię -
później nazwaną frenologią. Zwolennicy tego ruchu
utrzymywali, że na podstawie kształtu czaszki człowieka
można określić jego cechy intelektualne i emocjonalne.

4. Co według Petrycego oznaczały czynności

“poniewolne”?

Petrycy, w swoich dziełach, wielokrotnie używał terminu

“poniewolne” w celu określenia czynności przymusowych i
natrętnych, wymykających się samokontroli.

5. O co chodzi w koncepcji duchów żywotnych

Witwickiego i jaką inną znaną koncepcję przypomina?
Witwicki rozważał na temat mechanizmu powstawania
złożonych czynności, w których silne emocje i motywy
zaślepiają władze poznawcze i zdrowy rozsądek, w rezultacie
czego nasze zachowania przybierają postać niepożądaną, a
przy tym stanowczo domagają się wyjaśnienia.

Koncepcja duchów żywotnych - idea dodatkowego źródła

naszej aktywności psychicznej; przypadki zmniejszenia
samopoznania i samokontroli; znana także jako koncepcja
tchnień żywotnych, które Witwicki czyni odpowiedzialnymi
za zaistniały stan rzeczy.

Niemal wiek później Zygmunt Linowski wychodzi naprzeciw

z własną koncepcją.
Czynności ściśle duchowe - których zadaniem jest poznanie
prawd uniwersalnych, czynności mechaniczne - zawiadujące
funkcjami życiowymi organizmu, jak oddychanie czy
trawienie oraz czynności pomieszane - należą i do duszy i do
ciała, jak widzenie, słyszenie, smak, wyobrażenie.

Podobieństwo rodzi się przy czynnościach “pomieszanych”,

które wg Linowskiego odpowiedzialne są duchy ożywiające
(podobnie sądził Witwicki) , będące wytworem
najsubtelniejszych i najbardziej ruchliwych cząsteczek krwi.

6. Kogo można uznać za polskiego odkrywcę

nieświadomości?

Zygmunt Linowski.

7. Kiedy w Polsce zaczął funkcjonować termin

“świadomość” i jak się to ma do wprowadzenia w reszcie
Europy?

“Świadomość” pojawiła się w języku polskim znacząco

wcześniej niż w krajach, gdzie myśl psychologiczna była
bardziej zaawansowana. W językach zachodnioeuropejskich
została ona bowiem utworzona po roku 1600. Natomiast w
Polsce kategorie “świadome” lub “świedomie”,w znaczeniu
między innymi “zdawania sobie sprawy z czegoś”,
funkcjonowały już od XV wieku w dokumentach sądowych i
tłumaczeniach Pisma Świętego.
(wcześniej odnosiła się do możności bycia świadkiem w
kwestiach spornych i prawnych, a w kategorii
psychologiczno-filozoficznej została spopularyzowana i
zostało jej nadane technicznie twierdzenie w 1837 roku przez
Józefa Kremera)

8. Kto napisał specyficzny poradnik poświęcony

technologii pracy umysłowej i jaka była jego tematyka?

Józef Szaniawski - “Rady przyjacielskie młodemu czcicielowi

nauk i filozofii, pragnącemu znaleźć pewniejsza drogę do
prawdziwego i wyższego oświecenia”

Podręcznik poświęcony samopoznaniu, samokształceniu i

samodoskonaleniu.

Można ją było potraktować jako swego rodzaju “podręcznik

psychologii z ćwiczeniami”.

9. Kto napisał pionierski podręcznik z zakresu psychologii

rozwojowej i wychowawczej. Jaka jest główna idea tego
podręcznika?

“Uwagi o fizycznym wychowaniu dzieci” (1805) - Jędrzej

Śniadecki.

Główna idea tego podręcznika: cyt.:

“[...] jednoczą w sobie wszystkie wartości, do jakich doszla
epoka Śniadeckiego w poglądach na osobowość człowieka, a
jednocześnie są poważnym krokiem naprzód w dziedzinie
wychowania fizycznego. W ostatecznej swej postaci dzieło to
[...] jest wyrazem szczytowych osiągnięć polskiego
Oświecenia w obrębie nauk pedagogicznych.”

10. Kto był polskim prekursorem tematyki różnic

indywidualnych i jakie problemy poruszał?

Michał Wiszniewski.

Jej (pracy Wiszniewskiego) główny zamysł taksonomiczny w

swej istocie sprowadza się do sporządzenia kompletnej
typologii ludzkich intelektów wraz z wyszczególnieniem
czynników odpowiedzialnych za istniejące między nimi
różnice.

[...] Jednak
najważniejsza zasługa Wiszniewskiego polega na:
1. sporządzeniu klasyfikacji wedle kryterium różnic
indywidualnych istniejących pomiędzy intelektami,
zarówno w odniesieniu do normy, jak i upośledzeń
umysłowych;
2. przedstawieniu poszczególnych (zachwycających
subtelnością) opisów wyróżnionych typów umysłowych.