Professional Documents
Culture Documents
Chương 5 DLNNH
Chương 5 DLNNH
NGÔN NGỮ
1. NGUỒN GỐC CỦA NGÔN NGỮ:
Cần phân biệt 2 vấn đề khác nhau: vấn đề nguồn gốc của ngôn ngữ nói chung và vấn đề nguồn
gốc của ngôn ngữ cụ thể.
Vấn đề nguồn gốc của ngôn ngữ nói chung (con người đã sáng tạo ra ngôn ngữ như thế nào
trong quá trình phát triển của nó).
Vấn đề nguồn gốc ngôn ngữ cụ thể (là vấn đề thuần túy ngôn ngữ học).
Nguồn gốc của ngôn ngữ nói chung gắn liền với nguồn gốc của XH loài người. Nó vừa là vấn đề
ngôn ngữ học vừa là vấn đề lịch sử XH loài người.
Qua so sánh, tìm ra các quy luật tương ứng về ngữ âm, từ vựng và ngữ pháp, rồi xác định quan hệ thân
thuộc giữa các ngôn ngữ.
• Dòng Hán Thái : Hán, Pupéo, Thái, Lào, Tày Nùng, Lự, Cao Lan...
• Dòng Tạng Miến : Tạng và Miến điện. Một số tiếng như Hà Nhì, Lô Lô, Phù xá... ở Bắc Việt Nam.
5) Họ Thái – Kađai
6) Họ Dravidian
7) Các họ khác:
Họ Mông Cổ: Khankha, Buriat, Kanmưc...
Họ Mã Lai-Đa Đảo
Họ Tuyêc
Họ Môn Khmer
Họ Ugo - Phần Lan
2) Các ngôn ngữ không đơn lập: gồm có 3 loại: các ngôn ngữ chắp dính (niêm kết), các ngôn
ngữ chuyển dạng (hòa kết), các ngôn ngữ hỗn nhập (đa tổng hợp).
Các ngôn ngữ chắp dính (niêm kết): Bao gồm các tiếng Thổ Nhĩ Kỳ, Bantu, Ugo-Phần Lan (Ural-
Finn).
Đặc điểm:
Sử dụng rộng rãi các phụ tố để cấu tạo từ và biểu thị những mối quan hệ khác nhau.
Khác với ngôn ngữ hoà kết, các hình vị của ngôn ngữ chấp dính có tính độc lập lớn và mối
liên hệ giữa các hình vị không chặt chẽ. Chính tố có thể hoạt động độc lập.
Ví dụ : Trong tiếng Thổ Nhĩ Kỳ:
o adam (người đàn ông) - adamlar (những người đàn ông)
o kadin (người đàn bà) - kadinlar (những người đàn bà).....
Mỗi phụ tố trong các ngôn ngữ chắp dính chỉ biểu thị một ý nghĩa ngữ pháp, ngược lại, mỗi ý
nghĩa ngữ pháp chỉ được biểu thị bằng một phụ tố.
o Thí dụ, trong tiếng Tacta: kul "bàn tay" (cách I, số ít) kul - lai “những bàn tay" (-lar chỉ
số nhiều) kul-da (-da chỉ vị trí cách) kul-lar-da (-lar chỉ số nhiều, da chỉ vị trí cách) Do
đó, từ có độ dài rất lớn. Chẳng hạn, một hình thái động từ của tiếng Suaheli: Wa-ta-
si-po-ku- ja (chính tố là -ja "đến", wa- chỉ ngôi thứ 3 số nhiều, ta chỉ thời tương lai,
pô chỉ điều kiện, -ku- là dấu hiệu của động từ.)
Các ngôn ngữ chuyển dạng (hòa kết): Gồm các tiếng như Tiếng Anh, tiếng Nga, tiếng Hy Lạp,
tiếng Saudi Arabia, …
Đặc điểm:
Có hiện tượng biến đổi của nguyên âm và phụ âm trong hình vị, sự biến đổi này mang ý
nghĩa ngữ pháp và được gọi là “biến tố trong".
o VD: trong tiếng anh foot “bàn chân” feet “những bàn chân”
o Tiếng Ả Rập: balad “làng” bilād “những làng”
Ý nghĩa từ vựng và ý nghĩa ngữ pháp được dung hợp trong từ nhưng không thể tách bạch
phần nào biểu thị ý nghĩa từ vựng, phần nào biểu thị ý nghĩa ngữ pháp. Vì vậy, người ta gọi
ngôn ngữ này là ngôn ngữ hoà kết.
Ngôn ngữ hoà kết cũng có các phụ tố. Nhưng mỗi phụ tố có thể đồng thời mang nhiều ý
nghĩa và ngược lại cùng một ý nghĩa có thể được diễn đạt bằng nhiều phụ tố khác nhau.
o Thí dụ : Trong tiếng Nga, phụ tố -a trong pyxa biểu thị cả nguyên cách lẫn số ít, phụ
tố -e và -u cùng biểu thị số ít, giới cách trong 6 столе (trong cái bàn) và 6 crenu
(trong thảo nguyên). Vì thế, các ngôn ngữ hoà kết có nhiều cách chia danh từ và
động từ. Tiếng Nga hiện đại có 3 cách chia danh từ, 3 cách chia động từ. Tiếng Latin
có 5 cách chia danh từ.
o VD: trong tiếng anh: số nhiều = “s”, “es”, “en” (books, cars, houses, women, men,…).
“S” = ngôi thứ 3 số ít, số nhiều (She likes coffee.)
Sự liên hệ chặt chẽ giữa các hình vị trong từ. Mối liên hệ này thể hiện ở chỗ ngay cả chính tố
cũng không thể đứng một mình.
o Ví dụ : chính tố pyx - trong tiếng Nga luôn luôn phải có phụ tố đi kèm theo: рука,
руке, рукам,...
Các ngôn ngữ hỗn nhập (đa tổng hợp): Gồm một số ngôn ngữ ở Nam Mỹ, đông nam Siberia,…
Đặc điểm:
Một từ có thể tương ứng với một câu trong các ngôn ngữ khác. Nghĩa là đối tượng hành
động, trạng thái hành động không được thể hiện bằng các thành phần câu đặc biệt (tân ngữ,
trạng ngữ, định ngữ, …) mà được thể hiện bằng các phụ tố khác nhau trong hình thái động
từ.
Do đặc điểm các bộ phận tương ứng với các thành phần câu khác nhau được chứ đựng
trong một từ mà người ta gọi các ngôn ngữ trên là hỗn nhập.
Vừa có nét giống ngôn ngữ chấp dính ở chỗ chúng tiếp nối các hình vị vào với nhau , lại vừa
có nét giống với hòa kết ở chỗ khi kết hợp các hình vị với nhau , có thể biến đổi vỏ ngữ âm
của hình vị.