Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 10

आहार य का वग हततम (20) अ हततम (20)

1. शूकधा य 1. र त शा ल 1. यवक

2. शमी धा य 2. मु ग 2. माष

3. जल 3. आ त र जल 3. माष ऋतु म नद
का जल
4. लवण 4. सै धव 4. औषर

5. प शाक 5. जीव ती 5. सषप

6. मग
ृ मास 6. ऐणेय 6. गोमांस

7. प ी 7. लाव 7. काण – कपोत

8. वलेशय 8. गोधा 8. म डूक (भक)


9. म ृ य 9. रो हत 9. चल चम
10. घत
ृ 10. गोघत
ृ 10. मेषीघत

11. द ु ध 11. गोद ु ध 11. मेषी द ु ध
12. थावर नेह 12. तलतैल 12. कुसु भ तैल
13. आनूपमग
ृ वसा 13. वराहवसा 13. मा हष वसा
14. म ृ य वसा 14. चल
ु क
ु वसा 14. कु भीर वसा
15. जलचर- 15. पाकहं स वसा 15. काकम गु वसा
प ीवसा
16. वि कर- 16. कु कुट वसा 16. चटकवसा
प ीवसा
17. शाखामेदस 17. अजमेदस 17. हि तमेदस ्
18. क द 18. आ क(सु ुत, भा. . 18. आलुक
- सरू ण)
19. फल 19. म ृ वीका (सु ुत - 19. लकुच
आमलक )
20. इ ु वकार 20. शकरा 20. फा णत

अ य य

1. अ न व ृ कराणां।
2. उ कम आ वासकराणां।
3. जल त भनीयानां।
4. वायु ाणसं ा दान हे तुनाम।
5. अि न आम, त भ, शीत, शल
ू ो वेपन
शमनानां।
6. सुरा महराणां।
7. म य सौमना यजननं।
8. मांस बंहृ णीयानां
9. रस: तपणीयानां
10. ीर जीवनीयां
11. कु कुटो ब यानां।
12. न रे तस व ृ याणां।
13. लवणं अ न य चकाराणां।
14. त दक
ु अ न य अ चकराणां।
15. अ ल अ यानां।
16. आ वकं स प अ यानां।
17. मा हषी ीर व नजनानां।
18. अजा ीरं शोष न त य सा य र तसं ा हक
र त प त शमनानाम ्।
19. अ व ीर ले म प तजननानां।
20. आम क प थ अक यानां।
21. तैल वात ले म शमनानां।
22. स प: वात प त शमनानां।
23. मधु ले म प त शमनानां।
24. म या ेपो धी, ध ृ त, म ृ तनाशक।
25. ज बु वातजनानां।

26. इ ु मू जनानां।
27. यवा: पुर ष जनाना।
28. म ृ भ टलो नवा पत उदक् त ृ णा छ या तयोग शमनानां।
29. वृ त सख
ु वरे चनानां।
30. चतुरगुंल मद
ृ ु वरे चनानां।
31. नु पय: ती ण वरे चनानां।
32. य पु पा (अपामाग) शरो वरे चनानां।
33. ख दर कु ठ न।
34. शर ष वष न।
35. वडंग कृ म न ।
36. रा ना वातहरणाम ्।
37. आमलकं वय: थापनानां।
38. हर तक प यानाम ्।
39. एर ड व ृ य, वातहराणां।
40. शालपण व ृ य, दोषहर।
41. वदार ग धा व ृ य, सवदोषहाराणां।
42. गो ुर मू कृ हर, अ नलहराणां।
43. वमन ले महराणां।
44. वरे चन प तहराणां।
45. बि त वातहराणां।
46. वेदो मादवकराणां।
47. यायाम: थैयकराणां।
48. ार: पुं वोपघा तनां।
49. मदनफल वमन, आ थापन,
अनव
ु ासनोपयो गनां।
50. शु कुल ले म प त जननानां।
51. माष(उड़द) ले म प त जननानां।
53. कु ज वक् ले म प त, र तसं ाहक,
उपशोषणानां।
54. दरु ालभा प त ले म शमनानां।
55. ग ध यंगु शो ण त प ता तयोग शमानानां।
56. का मय(ग भार फल) र तसां ा हक, र त प त
शमानानां।
57. गवेधुका नं कशनीयानाम ्।
58. उ दालका नं व णीयानाम।
59. म दक द ध अ भ य दकराणा।
60. अ तमा ाशन आम दोष हे तुनां । (आमदोषवधक)
61. तमाशन कृशताकारक। (कशनीयानाम ्)।
62. एक काल भोजन सुख प रणाम कारक।
63. वषमाशन अि न वषमता कारक।
64. अनशन आयह
ु ास कराणां।
65. व धवीयाशन नि दत, या धकर।
66. गु भोजन द ु वपाककराणा।
67. सवरसा यास बलकरणां।
68. एक रसा यास दौब यकरणां।
69. तिृ त आहार गुणो म । (आहार गुणाना)।
70. सोम औष धय म । (औषधीना)
71. व ान औष धय म। (औषधीना)
72. जलौका अनुश म (अनुश ाणा)
73. वेगसंधारण अनारो कारणां।
74. शु वेगधारण षा ढयकराणां।
75. शु वेगधारण अनारो यकारणां।
76. आनूप दे श अ हत दे शानां (अ हत दे शो म)।
77. हमालय औषध भू म(औषध भू मना)।
78. शम: प यानां ( हतकारक)।
79. आयास: सव अप यानां (अ हतकारक)।
80. सौमन य गभधारक। (गभधारणानां)
81. दोमन य नपंस
ु कता कारक (अव ृ याणां)।
82. प पल मूल द पनीय, पाचनीय, आनाह
शमनानां।
83. च क मूल द पनीय, पाचनीय, गुदशोथ, अश,
शल
ू हराणां।
84. अ त वषा मल
ू द पनीय, पाचनीय, गद
ु शोथ, अश,
शूलहराणां।
85. उद यं (सुग धबाला) नवापण, द पनीय, पाचनीय, छ द,
अ तसार नाशक।
86. क वंग(सोनापाठा) सां ा हक, पाचनीय, द पनीयानाम ्।
87. मु तक(नागरमोथा) सां ा हक, द पनीय, पाचनीयानाम ्।
88. व ब सां ा हक द पनीय,
वातकफ शमनानां।
89. अमत
ृ ा(गुडूची) सां ा हक, वातहर, द पनीय,
ले मशो णत वब ध शमनानां।
90. पिृ नपण सां ा हक, वातहर, द पनीय,
ब ृ याणां।
91. बला सां ा हक, ब य, वातहराणां।
92. अन तमूल (सा रवा) सां ा हक, र त प त शमनानां।
93. उ पल, कुमद, प मकेसर सां ा हक, र त प त शमनानां।
94. पु कर मल
ू ह का वास, कास,
पा वशूलहराणां।
95. ह ंगु नयास छे दनीय, द पनीय, अनुलोमन,
वातकफ शमनानां।
96. अ लवेतस भेदनीय, द पनीय, अनुलोमन,
वात ले महराणां।
97. मधुय ठ च ु य, व ृ य, के य, क ठ, वण,
वरं जनीय, रोपणीय।
98. यव ार (यवशूक) सं नीय, पाचनीय, अश नानां।
99. कूठा यंग (कु ठ) वात नाशक, अ यंग,
उपनाहोपयोगी।
100. त व य संभाषा ानवधक (बु ध वधनानाम ्)।
101. बहमचय आयुवधक(आयु याणा)
102. संक प ब ृ यकारक(व ृ याणं)।
103. ी संयोग कामना बाजीकरणानां।
104. पर ीगमन आयुनाशन (अनायु णानां)।
105. अ त ी संग शोष कारक।
106. रज वला गमन अल मीमखानां (द र ता जनक)
107 वि त त ाणां
108. त सेवना यास हणीदोष, शोफ, अश, घत
ृ यापद
शमनानां।
109. याद रसा यासक हणीदोष, शोष, अश नानां।
110. ीर घत
ृ ा यास रसायन मं े ठ(रसायनानां)
111. समघत
ृ स तु ाशा यास व ृ य, उदावतहर।
112. तैलगणडूषा यास द तबल चकराणां।
113. यथा अि न भोजन अि नद ि त कारक।
(अि नस धु णानां)
114. यथा सा य चे टा भोजन सेवनीय। (से यानां)
115. यथा काल भोजन अरोग य कारको मं
े ठ(आरो यकराणां)
116. अजीण म भोजन हणी वकारकारक।
118. च दन दग
ु धहर, दाह नवापण लेपनानां।
119. रा नागु णी शीतापनयन लेपानानां।
120. लाम जकोशीरं दाह वदोष, वेदापनयन लेपानां।
121. वर रोग म मुख। (रोगाणां)
122. कु ठ द घकाल न रोग। (द घरोणाणां)
123. राजय मा रोग का समूह। (रोग समूहानां)
124. मेह अनष
ु ंगीणां।
125. बालक मद
ृ भ
ु ेषज यो य। (मद
ृ भ
ु ेषजीयानां)
126. व ृ ध यापन के यो य।
127. ग भणी ती ण भोजन, मैथुन, यायाम के
अयो य।
128. वध थान (पराघातनम)् अ धाजनननां।
129. अथया बलार भ णपरो धनां।
130. म या योग या धकरणां।
131. वषाद रोगवधनाना।
132. अजीण नवारण करने यो य। (उ धायाणां।
)
133. नान महरणाम ्।
134. हष ीणनानां।
135. शोक शोषाणानां।
136. नव ृ त (संतोष) पुि टकराणां।
137. पुि ट न ाकराणां ।
138. अ त व न त कराणां।
139. लोलुपता(लौ य) लेशकारक। ( लेश कराणाम ्)
140. नाि तक वजनीय। (व यानां)
141. गभश य आहायाणाम ्।
142. सि नपात दिु च क सीय(दिु च क यानां)।
143. आम वष वमष च क सीय।
144. नदशका र व आतुरगुण।
145. अ नदशका र व अर ट ल ण ।
146. भषक् चतु पाद म े ठ। ( च क संगना)
147. वै यसमह
ू न:संशयकरणां
148. आचाय शा ा धगम हे तु नाम। (शा
ानाथ)
149. आयुवद अमत
ृ ानां।
150. अ नवद े ठ आरो य ल ण। (वात
ल णानां)
151. औषध योग वै यगुणानां
152. शा स हत तक च क स का साधन। (साधनानां)
153. स तप त काल ान योजनानाम ्।
153. स तप काल ान योजनानाम ्।
154. अ यवसाय समय यथता। (काला तप हे तुनां)
155. टकमता न:संशयकरणां।
156. असमथता भयकाराणां।
157. स वचन अनु ठे यानामू ्। (पलनीय ्)
158. अस हण सवा हतानां।
159. संवसयास सुखकारक म े ठ (सुखाना)

You might also like