Download as pdf
Download as pdf
You are on page 1of 42
Y u.cHU NGHTA LANG MAN oi mé va céch mang durgc mang t6i tir cbc thanh tyu trén inh vuc séng tac, di vninh thie bidu hign da khiéh thé ky phon hong phi trong, ‘ hign da ; ue dan Pie kn phal chl Phap ma con cé 6 Anh, Dic, Nga My o mi cha nghia lang man danh dau mét méc son chéi loi trong ye » lich six van hoc. n dim my hoc Céc qua 1c mdi me gc cing voi cac ban tuyén ngon vin by nee ai dai méi, cht nghia lang man Voi tr cich IB YB phn img, di trén inh dién van hol Ae prude ht 6 Phap bid hien swt P : ee os — NE ne "i giai cp tw sin da bién nhémng Idi i tét dep cha cdc nha vAnh sing vé mot x4 hoi moi, 6 46 chi ro) Te do - Binh ding - Béc a” tn tranh cham biéin, giéu cot. Giai cP far san da thay the” v6i nhang vi "minh quan” ma céc maha Anh sing xay dumg va dem thay yao d6 mot x4 hGi tan bao ma déng fién Ta chi nban thy su, 12 "ké cam can nay myc diéu anh xa héi, 1a ke can dong do déim céc quan hé x8 hoi". ‘Ach théng tri tu san duge quang cy cé niin din ding va0 cho ach théng tri phong Kign vira duge cdi bé. 4 hoi tog dudmg nhur da bj xa hoi thre dung thay thé hoan toan. Gide méng gn lién voi xt sO Eldorado, noi chi c6 truéng hoc ma khong cé nha ti, noi ma “dat bin la vang cém, da sOi la kim curong” ma dan xit dé kh6ng ai thm nhin tdi, noi moi ngudi ra sitc hoc t8P, phat minh, dé bin thanh may khdi; con ngudi gid day bi dat trundc mot thu té tan nhdn, That vong, vo méng do 48 vo ly twong td thanh tam ly cae. a mt th. "Con ngubi chua bao gid cim thay minh bi ruéng anti vee a Ws 7 tim mét cach v6 vong, six dich thuc cua hodc ngu y ede i xd hdl co khi, 6 day nhimg ménh lénh thyc su va tro thanh ding avdindhery na anh ta, lam cho anh ta qué cut phi nhan tinh cing nghia véi sy tan 6 quan cua th nha nude ly trong Scanned with CamScanner 4c..." Con ngudi ly tuéng, con ngudi vii cdc khat vong lén lao 46i lap gay gat véi thyc tai tur san, tan nh&n, 6 dé céi gi cling phai tra tién ngay, Khong tinh nghia. Con ngudi ly tuéng cia thoi dai khao khdt vugt ra ngoai céi xa hoi tan nhAn 46, mud butt tung né ra, mudn pha bé né di. Khong thé xy dung durge mét x4 hdi vat chat ly tuong khac dé d6i lap vyvéi cdi x4 Oi vat chat - tursan hén kém kia, cdc nha lang man di tim giai phap giai thoat cho cugc doi bing nhing gidc mo. Ho di tim céc Idi thodt tinh than bing cach xay dung céc thé giéi ly tuong da timg "vang béng mét thai"; ho di tim cdc xa hGi tt dep vén chi tén tai trong truyén thuyét hoc da lui xa vao trong di ving, Ho di tim t6i cudc sng cuia cc bé lac da dé hay cua phuong Déng huyén bi, cé 1é 6 dé ban tay tu ban chua vdi ti. Hoac téo bao hon, ho xay dyng céc mé hinh xa héi ly tuong kiéu "xa hoi Montereuil " cua V. Hugo. Néi chung, cdc nha lang man doan tuyét khéng muén séng chung véi thyc tai mat nhan tinh ma chuyén chinh tu san tao ra bing déng tién quyén uy ciia n6. Mau thudn gitta c& nan tur san va xa hoi tur san 1a gay gat, khong thé dung hoa. C4 nhan néi lén chéng lai x4 hgi nhung bat luc, do 46, tam trang tuyét vong 1a phé bién. Day chinh la diém xuat phat cia sw tao dung hinh tuong nhan vat trung tam trong vin hoc lang man. Nhan vat trung tam xuat hién véi tur cach 1a con ngudi néi loan, 18 ca nhan néi loan chéng lai xa hi tu ban. Dac trung tiéu biéu 1a bao gid nhimg con ngudi nay cling don déc, cb dic tir dé cam gidc tuyét vong dugc gia ting va vé mft u buén lang man xuat hign. Cac nhan vat nay mang vé dep buén ba, kiéu ky cla nhimg con ngudi tai hoa bi bac dai valho cing t6 xa Khinh bac véi déi, dau khé vi da dau thai nhdm thé’ ky va tir choi khéng hoa nhép vao cudc di. Céc nha lang man chi truong x4y dung nhan vat trung tam thanh cdc tinh céch phi thudng va dit ching vao cdc hoan canh phi thudng. Diéu nay hoan toan phit hop vi cdc nhan vat trung tam thurbng la cdc c4 nan don lé chéing lai xa héi tu sin. Hinh tugng nhan vat lang man thudng hién ra voi vé oai phong, ruc rd, voi vé kiéu bac nhung khéng phai dé chiéh thing ma dé sin sang dén nh§n that bai. Dé xay dung cdc nhn vat nh. vay, céc nha lang man da tro vé voi thé gidi tinh cam, di sau vao moi ngéc ngéch cua tm hén. Ho phét huy cao dé sire manh cia tri tong tuong, Scanned with CamScanner LB Nauyén Cy ha cAi toi cd nhan. Cé thé néi rang, mét trong nhi cng lao cia chi nghia lang man TB khdm pha siu sic 46% séing ngi tim ngudi. Cai toi va thé gidi noi tam cua nd tro thank chi thé va di a van hoc. Céc nha lang man 4a Jam song lai m6t thé’ ky tho ca - dc biét 1a tho trir tinh. Dong thot to ra cdc dot phé ky thuat tho ca, séng tao va lam phong phit ngon ngit. Sire manh lang man thyc sy bimg lén tir thé’ gidi tho trir tinh nay. ai tim cbc mau sdc muén mau cua nhién 06 hn, 06 x4 ‘Thién nhién hoa hop 12 trong viéc kham Pp! hac Ia, cdc "mau séc dia phuong” cing tin chu nghia lang man. Thién nhién da dang, c trg thanh ban déng hank tin cay cla tron ven voi tam hén con ngudi. ao cée giac mo tao ra thé gidi Ki éo lung linh go cia cfe nha Hing man khéng cfin thé thong chat hep voi cdc qui pham vé ngon ngit 6 sang tao cua nghé si déu duge Viée tao cho vé mat tinh té mot thién cdc nha lang man- ‘Thien nhién hoa quyén hhuyén bi. The gi6i sing cdc qui tac gd bé, cc khuén khé sua nia, Tat cA nig gt tréi buéc d6i canh z phd bé. Thé va nah tht cia Jing man Ta the’ gid cc man SG 1a the gigi cia céc this php tuong phan, phong dai Céc nha lang man th chi oi dm thuximg vi "cdi tim thurdng 12 cai chét cua nghé thuat” (Hugo). FR. Chateaubriand (1768- 1848) Ta dai dién thudc thé hé dau cua cha man Php. Ong da x4y dyng dugc hinh tung nhimg “con ira", con ngudi lac long trong x4 hgi tu sin bing "phuong phép 1a phuong phap sang tac lang man nhu cach goi pho nh duge cin bénh cia thoi dai 6ng, can bénh cia chan chuéng, ghé tom: "chua hudng thu gi ta da cam thay am hiéu hét, tuy hy cbn duc vong ta da mat hét 0 mong. Tri tudng trong thi phong phi, da dang va i con cude s6ng thi nghéo nan, khé Khan va budn té Voi mot trditim day dp, ta séng trong mot thé’ gid ing rong, Va te it chén hét moi thi Kh churahuxing thy mot thi gi. LA m@e ti nang 4a dang, mang trong minh sw két hop cia “céc dam mé tri tué” va “héi tte sce con tim’, dng chi trzong dia tranh va truyén bé cho cdc tu tug VE t6n gido, chinh trj va van churong theo cach Faw aiken ai’ a gS ciia dgo Thién chiia (Le Génie du i “a eo Tae hoa gitta Thién chtia gido véi : ae ong “cing minh sv BN mdi quan hé gi & ait én va céc dam mé cia con tim", xéc 2p gira cc chudin myc gido li tén gido véi cam himg van cua con tim’ igh thai bay gid. Ong da xéc at Scanned with CamScanner nu mauve PHUONG TAY THE KI xx 1B g. Tac phim Atala (1801) chtmg minh cho sy can thiét cla t6n gido, hu ké cm cuong cho con ngua dam mé trong méi ban thé con ngudi, him chong lai su tha hoa cia con ngusi trong thé gidi ty nhién ngép tran cdi dc. Tac phim René (1801) miéu ta “edi 4c ctia thé’ki” voi ngdi ké 1a ngéi thinhat va cling hudng vé ton gido nhur la liéu thudc chita tri thé gidi khéi cdi ic d6. Céc td phéim ca Ong, trén thyc té, déu la cai Toi cua ban than ng duge xé ra trong cae méi trudng chiém nghiém, vi thé’ chu 4é cita cdc tac phim cia ong vé thyc chat chi 1a ban than &ng trong trai nghiém 4é kéo dai cugc sdng, bing kinh nghiém va biéu hign cua cAi toi cd thé. Ong néit “Trong sO cde nha van Phép cling thai véi ti, toi gan nhu Ia ngudi duy nhat o6 mat rai réc khép cdc téc phiim cia minh nhu: lit khdch, ngudi Linh, ngudi xuat ban, b6 truéng, trong rig ram toi ngoi ca cac khu rimg, trén tau thiy t6i miéu ta dai duong, trong trai linh toi néi vé dau tranh vai trang, trong day ai tdi hoc dé biét thé’ nao la day ai, trong cdc triéu dink quan chi, trong thé gidi kinh doanb, trong céc cube nghi s¥ toi nghién ctru céc nguyén li, chinh séch va luat php”. ‘A.Lamartine (1790 - 1869) la nha tho lang man néi tiéhg, ngudi da cd "a ngudi du tién Lim cho tho ca réi khdi nisi Parnasse” va la ngudi “nang tho, khéng phai la cay dan lia bay day qui wéc, ma la nhimg bai tho cua tréi tim con ngudi, bi xtic cam do nhimg rung dong cia tam hén va cia thin nhién", N6i bat trudc tién trong vai trd nha tho lang man, d€ nhing nim cudi doi, Khi roi vao cénh ban han, éng tim dén vei vin xuéi qua nhiing trang ké lai nhimg ki nigm thoi té (Nhimg cfu chuygn tim tinh-Les Confidences, 1849), hay céc tiéu thuyét x hdi nhe hing nhur Genevitre (1851), Nguoi thy déo dé ciia Saint-Point (1851). AVigny (1797 - 1863) la nha lang man c6 nhiéu khdc bigt hon cd. Ra doi sau Céch mang 1789 tam nim khi ma dong ho qui tc Vigny da bj tan tanh, ng mang vio chu nghia lang man tu tuéng bi quan, kiéu i cua chinh 6ng. Nhan vat cia éng 1a nhiing con ngudi hing ctia thoi dai tnudc thudc dong dai cao sang nhung nay da bj phé truat va déng thdi con ngudi hiing 46 cing mang mot tm tu tuong khdc la khién n6 chuon cong a ting cho 1 Dicjionar al Literaturii franceze. Ed. $tiinttific’. Bucuresti, 1972, tr.114. Scanned with CamScanner jh. hn the pilin ibs tv cticns, a nhap vao quan chung. Tac pl Gu ca dng 14 mét dang tiéu thuyét lich str l4y béi canh 1a thai k lo hay thi nhan ciia Bac st da den (Stello ou tes jr -1833) va Nhuc va vinh cia nhitng ngudi link et Grandeur militaires -1835), éng dé cap dén than phan han (Servitude tho va nhimg ngudi linh, hai tang lop “cing khov eém cia cdc nh trong xa hoi hién da ‘Aurore Dupin Ja tén that cua G Sand (1804 - 1876), nit vin sti hoa aa biét “tim cach Khoi day niém xtc cam, ae Tung | dong con tim cua nhang ngudi déng thoi, von sn sang ane cam va cling can duge rung dong”. Ba viet nhidu vé dé tai ty do yeu duong va danh ngoi but yéu thong cho dim tré md cbi, cho dim con hoang va cho nhing ngudi phy nit pat hanh trong cudc séng riéng tu. CO thé thay diéu 46 qua Indiana -1832, Lélia - 1833, Mauprat - 1837. Méi tinh that bai gitra ba va Musset (1810 - 1857) cing 86P thém chat tiéu thuyét cua ba. Tuy nhién hon bao gid het, ba luén Khang dinh: "... cudc sOng ctia chung ta la dé yéu thuong va Khéng yéu nita c} nghia la khéng sdng nia ma Ba thuing my hoa hign thu va Ii tong héa nhan vat. Musset mang lai cho van dan lang man nét ddc dao, riéng biét. Néu cac bai tho dau duge sang téc theo cong thtrc: tinh yéu - ghen tuéng - chét, cong thitc ma Byron khdi xuéng, thi cdc bai tho sau, dac biét chim tho Dém - sang tac sau thoi ki mdi tinh Musset - Sand tan vé va khéng bao gid han gin duge, da danh dau bude ngoat sang tac ca nha tho nay. O day, "cudc hanh trinh ngi tam" - cuéc hanh trinh cua con ngudi 6i "mot nbi dau khé vii dap, khién con ngubi khéng sao tri day duge’ xudt hign. Ong dua vao tho ca "néi dau cia con tim" - néi dau phét nguyén nhimg tai ning tho chan chinh, 6 day, Muyt-xé ximg rie . et eta A Maurois: "Oi ! Noi giéng dang thurong ciia cdc phim “ wire cling do got dung vao gitta vét thuong long". Tac quan trong cua éng 1a vo kich Lorenzaccio (1834). WScott, eh Agi aa Baas vii iat ene deh nhiéu véi tur céch 1A nha tiéu thuyét lich st, as Monae, ni sé nuéc Anh nhw Aivanhé (Ivanhoe-1819), Tu ; ery-1820)...hay lich six Phap va cdc nudc khdc nhu Scanned with CamScanner sifu muy PHUONG TAY THE KIX 15 Quentin Diuét (Quentin Durward - 1823), Tam bita (The Talisman-1825)... Céng lao cia éng la da séng tao va hoan thign thé loai tiéu thuyét lich siz, tao ra céch thitc tai hign va xdy dung dy d6 phat trién cia lich str qua khit trong thye tai, qua sy chat ché cia nghé thudt ty sy va kha nang hoan thién céc quan hé cfing nhu sO phan cic cd nhan trong cac phong trio xa hi - lich sit, theo nguyén tie quyét dinh lugn. Cac nhan vat o6 site s6ing bén dai nhat trong sang tao ctia Ong la nhiing con ngudi binh thudng, Ia céc dai dign cua tang I6p tigu quy téc hay nhing con ngudi xudt than tir quéin chiing lao déng. Céc nhan vat ndy mang theo ban than ho khat vong thay déi cudc ddi. Dé tai tao lai khéng Khi lich sit cia mot thdi, Ong rat quan tém tdi van dé ngon ngi ndi, dng sir dung nhiéu kiéu tigng léng, cdc phuong ngir gin lién véi cach néi cua céc nhan vat. Mét dai dién khéc cia chi nghia ling man Phép la Alexandre Dumas- Cha (1802-1870), ngudi da théng ngy tiéu thuyét lich str Phap tir thép nién bdr muzoi cita thé’ ki XIX. Thé loai tiéu thuyét lich st cho phép Dumas-Cha phat huy cao 46 kha nang ciia tri tuéng tong lang man sang t20, thé loai cho phép 6ng nhao trén céc sy thu lich sit va cdc hur cu lich st. Tiéu thuyét lich six ctia Ong khé nhiéu: Ba ngubi link ngwe lam (1844), Hai muoi ném sau (1845), ), Ba tude Monte-Cristo (1845), Nit Ba tuéc de Monsoreau (1846), Tit tude De Bragellonne (1848),..- Dac sic cua céc tigu thuyét lich str ctia Dumas-Cha la hé thding chi tit, sy kién I K hap din gin lign véi hai tuyén nhan vat xung dot Jin nhau, mau thuan wnhau, Dumas-Cha khéng tgo ra duoc céc tinh céch dién hinh cling nh khong i séu phan tich tm li nhén vat. Nhung ban thén éng “c6 thira site s6ing dé cé thé d6i méi khong ngimg mot ld stic song khong 16” nh nnhan xét cua GSand. Véi site manh cua tuéng tuong, ng da big cdc chi tit, tu ligu lich sir khd khan cia qua kh, nhimg chi tiét lich str bi lang quén thanh ra nhig cau chuyén cé hén, sinh dong hap dn. Tuy nhién, 6 day cling phai thay ring céch quan nigm cua Dumas-Cha vé ljch six rdt khéc véi quan niém théng thudng. Céu néi néi tighg ciia ong Ia: “Lich sir 1a gi? Dé 1a cdi dinh dé t6i treo céc bite hoa ca tdi”. Tir dé 6 thé thay ring, Dumas-Cha, ngoai viéc sir dung céc chat ligu lich stt, da khong ngén ngai hu cau cé lich siz. Ong lam cdi vige thém bét gia Scanned with CamScanner 16 . i mot lich agidm lich si, va hur cu Tich str cing 18 19° 1 pat. Ong str dung nhigy, vio thoi dei end da cc hur ci d6 MONE og ai Khe mau, iby su Kign lich sit khéc nau, c6 thé thU8° che shuat cla Ong; Cling 1a céc sy kién 46 phuc vy cho ¥ 25 ome ae hoe manh hon nhimg tir dé, dng tao ra “nhimg dita con el myc nhat djnh 6ng da lam tiie con the ed Heh si”: O OLY, erarygois I, Henry M Nute sng lai lich six Phap dudi triéu ee y oat dong Ki vi phi thudng Phép tro nén nhé jp va song 408 i két néi ia ba neti ee ‘Athos, Porthos va ae pdy ch ain a ché voi D’Artagnant. Céc ta P iin OY hi phan cia 6ng 46i voi ting 16P thong "4 4 Tée gia Dumas- Con (Alexandre Oven khang dinh tai nang va" chong C88 2 yt Tr bac dan anh duong thoi ping cudn én muy t Dumas fils, 1824 -1895) yn dan Phép, truxéc céc Hoa nit (La Dame aux m Cuén tiél ét tai hién mot cau os iy ‘ui, Cudn tid thuye ’ Camélias) uae viet mie tea con gai o6 than phan thap hén chuyén tinh bid oo ee ier voi Armande Duvale, mét thanh trong x4 hoi, Kini © He ve dé tai va sO phan cia nhimng nién da cam, dam me theo a i ngudi Ki nit thi Khong phai toi Dumas - Con mot xuat hién nhung xehong, phai bao gid Toa tée Phim ve dé tai nay cong duge tiép nhan véi sy thién cdm, ding din nhim kham pha chiéu sau cia nhirng triét li vé ude dai va vénhan sinh ma tée gia giti gm trong 46. ‘Tic gi da mdi hg ching ta didu dG: “Nnhieng con nguebi Kota kid’! Nei yéu ig la mbt sai ldm, thi it ra duing ta ciing 06 thé thong x6t ho. Cac ban thueong x6t ngurbi mic khong no git thaly durgc inh sang cia ban ngay, ngwoi diét Khong bao gid nghe diegc nhieng am thanh cia tao vat, ngudi cim khéng bao gid a ae hig ting nd eta tm én. Nhueng vin vio mbt c6 ngai gid ” ia i thong x6t sy dui mii cita tréi tim, sye aiéc ldc cha tim hén, ue fi a lan ae = Be Bs yg oo a san wong, tam. vai da lam cho ngudi phy nit bj day doa khong thé einer arenes long thd, thdng th nghe deg tghg goi iia Chia v8 v ngit thudn khiét cha tinh yéu va dite tin. thuong Huyg6 da to nén Marié “Alexan a Dune m Mariong Doloocmo, Muytxe da tgo nén Becnorét, go nén Pheeningdo, Nhiong nha te turn vi thi si tt Scanned with CamScanner niu THuvét PHONG TAY THE KI xx 7 ngan xua di high dang long khoan dung cho nhitng nguedi ki nit. Va déi khi mot vi nhén, bing tink yéu va ngay ct bing tén tuoi cia minh, da phuc h6i danh die cho ho. T6i nha manh nue thé; la bd: vi trong s6’nhimng ban doc cia t6i, co nhiéu ngudi niu da sin sing viet cudin sich nay sg sdch nay chi dé’ca nggi ti 15i vd nghé mai dam, va tuéi di tac gid, chdc chin da gép phiin tao nén ndi lo sy nay. Néit ai nghi nhue vdy xin hay viet by nght sai dm, va hay tip tuc doc cudh sdch néiu cht vi y nghia lam lac kia cin tré. Toi tin chide mOt cach don gidn vio nguyén If nay: Doi véi ngudi dan ba king duegc gido duc vé dao dite, Thieong dé‘hinh nlue luén luén ma ra hai con duing min dé dan ho déh a6, Hai con duimg man niy chink la su dau Kid’ va fink yéu. D6 la nhitng con dwong ddy chong gai. Nhieng nguii din bi nio di ito dé sé bj tray da chdy mau. Nhung déng thoi ho cling sé dé Iai trén nhimg gai 6c cita con dieing dy tat ci céc a6 phuc sitc long ldy nho nhudé. Va ho di dén ich voi sye khod than cén thiét, Khong lam cho nguebi ta phi dé mat trutc Chia, Nhitng ai gap duge nhiing ngudi dan ba diing cim nay, phai n6i Iai cho tat ca moi ngudi ciing biét minh aa gdp ho. Boi vi ndi lén sye vigc may, tiec la ching ta da chi diegc con duebng nén di”. Cau chuyén bat dau tix cai chét cua Marguerite dan dén vigc tai sn cia c6 duge bin dau gid dé thanh toan moi Khoan ng nan. Cai chét dd duge miéu t4 di lién voi néi dau cia Duvale, ngudi dam mé theo duéi 6, ngudi duge c6 gai dé danh cho tinh yéu tron ven, tinh yéu chan thanh khéng gia déi, khong vu loi. Duvale khong kip cé mat vao théi diém cuéi cing cia ngudi dan ba ma anh ta theo duéi, Duvale khéng phai la ngudi dau tién va duy nhit xudt hién trong cuge ddi cia Marguerite, cing khéng phai lA ngudi duy nhat hay dau tién dem long yéu thuong ngudi Ki nit dé, bai vi “nhiing ké da yeu thuong Marguerite thi Khéng thé dé hét dugc, va nhimg ké dugc nang yéu thong thi chua dugc bit déu tink”. Marguerite dic biét hon, khéng gidng nhing ngudi Ki nit khdc: “nguoi ta nhiin thay 6 noi nguai con gai ay mot nie ding trinh ma se tinh cb khong du da lam nén cb & giang h6; va cé a giang hd ma mt sie tink cd khéng dau c6 thé’ lim nén nguoi nie déng trinh rat tinh tit va rdt thanh Khiét. Marguerite vin con sie kiéu hanh va tinh déc lap. Hai tinh cam nay néis bj ton thieong, cb thé’ tao nén nhitng gi ma chi sue tinh Khiét méi cé thé’ lam Scanned with CamScanner se te cha liu, nhung Duvale nin ra = pa” OP xewga x20 dus twin nhiing nét dc Bist Khiéc thang a oee San a nay not thm hn cao thuong KhGng Phi 18 toa, mero sou oi i Trang Kaan”, che dis PRS 98 chin YS0 chin go be THRE NEVE TY gua cit sau”. An di chi dong én vin of “hes mee asp ve bing fi yeu cok my Chin ns HPN dg Fe oe eee ba do phép Duvale Gen St Te cot area pax bt ed sha, by mga Phoring SS TelNE: Sy ty ntl AS ci Ai WA Khong Mids have sk by pie be Al SO Ts flo enh phe sin trong hve Us 08 a ink en dens Se Oe a ing Ken comh rt mg mH. Ani My yt ag cl SE ben va ning thE thc hom. Ar hy dem tht. Ching ta Se so nk ey ot nhs. Niamg an Hing nén ping Se ager cn Si BO vi oltre 15 Ging ding 418 Boo. Ars cb ae nang. Auk cn ae tag ya. At ci i ln 08 gd dc ne BE ciing 168. Anh hidy condi wo. Anh thily 78 76% chi & simg OO cme : ‘i Teak yu con ii Leo thi, i 18 A nt wi enh rt thi er Devale dan shin se tharh that 2y- ig ais ake “Dae ya bai mat mga com gai trinh tring, dem lai cho pans (tia tin nimg bi mit cia tink yeu, ding la mit hank pinic on. acory di ho Boalt Sida git di bit di. Chitin dhege mbt trii tim Khing igure 2c nicig se ti cng, £6 la di nao mbt think phS'bé ngo va thing qaim ‘x cant ghig. Gao duc ¥ Saie ve bin plain va gia dah la nbizng lick conk shoes “2 dig mick niamg thing ob mgubi cork phing hing hit dim mic iat mit of p& mexii six thing thE thing lita phinh duege. CO gai my, qx sig nit cus pect vba Ai coe hin dupe mbsiing Ibi Waryén dfs tid cna i ea, wh iaruin niy cing of vé thudm Waid bao nbita Si aut of og iin lim trong dao dite ching mio, cing te baing Be. =f thing cho mgwiti tink, thi it hit cing de & = mg Co ci se mgki ng Lin nght hue. va dupe cB you Seon = mit ching lev mat nga dee Seg heal mew & no camg of thi’ i reer ong hai murvi Lime tut mao cing ob thi int Scanned with CamScanner niév THuvEt PHUONG TAY THE KI ax 19 Va, diéu nay qud ding, nén ban thay ngudi ta da bao vdy nhieng thiéic nie bing biét bao se canh gite va nhimg thank lug ! Nhung nhieng tu vién khong cb nhimg bite tdng qué cao, nhitng ba me khéng cé nhitng chiéé khod dit chic, ton gido Khong cé nhiing nghia vy kid lién tuc dé giam gite nhitng con chim xinh dep dé trong léng: Thém nita, ngudi ta ciing ching thém nhgc sitc vitt lén ling mOt it bing hoa. Bai thé’, cic c6 gi dé thém mudi ci thé’gidi ma nguebi ta che gidtu. Céc 6 tin chic ring thé gibi nay rit Ia cdm dB. Va cic cb phai tim kiéim ling nghe ting n6i déu tién, qua nhitng chan song, déh ci nhimg bf mat cla thé gibi dd, va ban phép lanh cho ban tay du tién da vén mt géc bite min bi dn cita nd. Nhung dé diege thong yeu thyec sye boi mGt ki nit, dé la mbt chigh thing khé hin hon nhiéu, 6 nhieng con ngudi nay, thé’xdc da gitia man tim hén, gic quan a d6t chay trdi tim, swe truy lac dat boc kin tinh cim trong mét do gidp bing sit. Nhitng Idi n6i v6i ho, ho di biét tir lau r6i. Nhieng phuong tién nguedi ta ding deh, ho da hiéir ci r6i. Ca tinh yéu ma ho gay nén, ho cling ban né di r6i. Ho thicong yéu vi nghé nghiép, chit khéng phdi vi tink cim. Ho durge gite gin Ki lung b6i nhitng tinh todn hon han sy tink ton ctia nie déng trinh 06 duegc boi ngusi ‘me hay bai tu vign.Vi thé; ho phat minh ra tigng “bat thuong” cho nhieng tinh yéw Khdng buén bin ma think thodng ho tgo nén nlur mét se yén nghi, mt sue tha thie hay m6t nim an ii. Khong Kiéc nado ngudi cho vay nang lai da bin rit tién ctia hang ngin ngubi vi tin ring minh da chugc het t6i (6, vi mot ngay nio d6, da dem cho mot ké Khon nan dang chét 46i néo d6 hai muoi lim phoriing, Khong doi bi tidn Iai, cling Khdng abi hdi bién lai. Vai lai, Khi Thugng dé‘cho phép mét ki nie dugc biét deh tinh yéu, cdi tinh yéu dé ban du giding mhue mbt sye tha thit, gfin hue luén luén tré thanh mét diéu trieng phat déi véi cB a. Khong ob sye tha thit rio Iai kkéng kim theo hinh phat. Khi mt nguebi ma qua Kini dng ché tréch, bong dung ci thay bj xi chitin bbi mot tinh yéu séu dm chin thyec, Khong cutomg Iai duegc, mBt tinh yeu ma ngudi dé ching bao git tin ring minh c6 thé’ 6; khi guibi dé da thit nha ci tinh yéu dé r6i thi nguedi din Ong diege yeu nhue the’ dat ché’ngue nguedi din ba diy déhn mite 46 nio r6i? Nguedi din Ong a6 cam thily manh hom bao git hét, va véi quyén luc tin nh, duege phép ndi vi ngusi din bas “CO King d6i xie v6i tinh yéu Khéc hon la c6 di d6i xte v6 tién bac”. Va khi sy chan thanh déh voi sy chan thanh thi tinh yéu nay nd. Marguerite dén nhan tinh yéu cua Duvale vi “anh yéu em vi em chit Khong phai vi anh, con nhieng ké i Trudng Dai-Hoc Su-Pham TP. HO-CHI-MINH Scanned with CamScanner Lé Nawén cf, ite di 7 ua esi piét phan biét hai loai tinh, mét loai diing tiny Se jung tién dé kiém tinh; con mot loai diing tinh dé tag 5 ve tinh dé néi tinh voi tinh. Hién nhién, tinh yéu 46 tro thanh mot sue thach 46: “Oi cam thay diéu do ro rang hom bit cit nguedi mio. Ting fy cita toi khong phi 1a mgt tink yéu bin thedng. Toi yeu v6i tat cdi oy 7 éng nhigt cita mgt com ngwoi binh thedng, nhung ngudi toi yeu Iai Ia serve Nghia la. Paris, méi bide t6i co thé’ cham tran od mt ngudi dan sing tric kia teng lth nih hoe mai dy sla tinh whan ca ngudi din bg nit trong nang hu nhue da bith di. TOi c6 ben t6i mbt nui u thong va t6i dugc yeu thong. Dé la Marguerite, n nhing may mit. Mat toi da 6t vj hin thé trinh tring nhae’, a6". "nguot ddan ba tré dep ma toi ye ; Qué Kit khong con nita. Tong lai khng 00 chica sing gui tinh cia t6i nhue chic sng Mm uot nguéng, tr thanh diéu dj nghi trude mét ‘Agu tién chinh 14 ngudi cha cua Duvale cho Ai ay, Ong cling nhan ra nhing pham chat tot dep ma c6 ta da c6. Song, mot rang buéc ma 6ng bat budc phai ndi ra, dé Ia éng cdn cé, ngoai Duvale, mot ngudi con gai nira. Ngudi con gai dy 43 duge dinh hén nhung diéu kign ma nha trai dua ra 1a Duvale phai cham dist méi tinh vi Marguerite. Marguerite hiéu dugc tam long cia ngudi cha ay va cO chii dong di toi cit dit, ditt bo tinh yéu véi Duvale, mot tinh yéu cao thuong, khéng vi tién, cling Khdng vu loi dé cho cb con gai Blanche cua ngudi cha kia duoc hanh phic. Nguoi Ki nér ay hiéu duge nhimg rang buéc xa hoi ma cho dit cb mudin vitt bé, cho di: Duvale 6 quén di thi sy thye cuge dai c6 van mang tinh hién nhién khong chéi cai. Nai dau cia ngudi con gai trong chén bin nho véi khat vong vuon én dé la ngudi thanh thién van con mai trong tam kham cia déc gid. Cudin sach viet vé nhing ngudi Ki né song khong hé miéu ta sy dam ding ma chi ca nggi mét vé dep cua tinh ngudi trong dé. Song dé la tinh yéu v1 moi ngudi. Ngudi phan 46i dia sau nay Khi tiép xtic vi 06 8 ___ Ket thic te phim, téc gid mot ln nia ngdm ngui: “Toi king nit ra tie cu chuyén niy, dé’ két ludn ring tat cd nhitng nguvi con gai nh Marguerite déu c6 thé’ lam diéu Marguerite da lam. Thét qué xa voi, Nhung ‘6i da dugé biél, mét ngudi trong s6 dé, trong doi minh di cém thély mét tinh yeu nghiém tic, da dau khé'vi méi tinh dé, da chét vi méi tinh dé, Téi aa ke cho ban doc nhieng gi t6i duoc biét. Dé la bon phan. : Scanned with CamScanner miu tHuyET PHUONG TAY THE KI xx 21 Toi Khong phai la sit gid cisa sue ta dam phéng dang. Nhweng tdi ludn luén sé li tighg vang cho sue dau khd'cao quy, bat cit é du, khi ti nghe dugc tithg hé nguyén cfu, Céu chuyén cita Marguerite li mt ngoai Ig. Téi xin lip Ini. Niueng néis diy 1a m6t cau chuyén phd bith, thi teéng khéng ai phi bé céng chép Ini lam gi”. Sy tuong déng, gitta nhan vat 06 dién va nhan vat lang man la: “nhur mot phan ting chéing lai nhan vat c6 dién, chi nghia lang man tim kiém nhan vat cia minh, véi sir wa thich dic biét, tir cdc tding lop dudi day xa h@i; nhung chang cén thanh minh gidi thich, nhén vat ho chon Iya lai bi théng ngy bang tinh than c6 din: cdc quy str ma chit nghia lng man sng tao ra lai trés thanh céc nhén vat trung tam, theo nghia ngugc lai: tii khd sai, Ki ni, ngudi Sn xin dac biét Lim léi (windy), hét stic hdi hot néng can (hollow) so véi vua chiia hoang héu trudc dé. Dé tai cu ki hoa my thay 46i, nhung thyc chat chi sy céu Ki hoa my théi”!. O mét mit 46 cao hon, 46i lap 6 dign-lang man tro nén trung tinh: ndi dung thudt ngit 14 mot, chi 6 ¥ nghia gid tri IA ngugc lai: 06’ didh = - lang man, Ong vua o& dién hay ngudi tir khé sai déu 1a nhimg nhan vat “ngoai lé”, “biét 16”. Chi nghia lang man véi tm véc Ién lao cia né da dua vao lich sit vin chyong kigu nhan vat phi thudng trong hoan canh phi thudng, tao ra kigu miu nhan vat déc déo, khdc la, xuat hign dudi hinh thie céc tuéng cusp, nhimg ngudi néi loan, nhimg con ngudi thita, nhimg ngudi sing ven ria xa héi ...Vi thé, tinh chat phé phan cua chu nghia ling man cing rat xdc dng va tinh hién thyc cia céc tac phim lang man cling la diéu rat dang quan tam. V6i tu cach 1a m6t trao luu van hoc tiéh bg, mang trong né nhimg mdm méng quan trong cho viéc céch tan, déi méi vin hoc, chit nghia ling man van con gitr nguyén stic song la Ki cia né, va méi lan, trén vn dan xudt hién bé’ tdc, Khting hoang thi chi: nghia lang man lai to thanh mét mign dat hita dé giai quyét cdc bé'tdc, khiing hoang ay. 1 Dan Grigorescu-Sorin Alexandrescu: Romanul realist in secolul al XIX-lea (Tiéic thuyét hin thyc théki XIX). Ed. Enciclopedics romana. Bucuresti, 1971, tr.112. Scanned with CamScanner 1. CHU NGHIA HIEN THUC . * ia hién thyc, hoat d6ng trong truén; re Hg tong cia ee ee take mét hoc thuyét vin hoc tae ‘ cia he Nang sin, trong chu nghia thj trudng ty do, cing di trong nén aa ‘va dé thj héa, six dan chit héa doi song cong cong cing sx cong nee ss nha nuréc mdi, noi thé hign ngay cang 16 nét vai tr voi sy ra doi cua nhieu woe m Ging thay 461 liga tye ct ia giai ip vo sin va cua chiinghia Marx . Nhémg thay 01 Hen tue cua sy oe vinh tu san, c6 durge vong nguyét qué can kati la cha nghia thye ‘ning trong khoa hoc va chu: nghia hién thuc trong van ne mae thoai lang man bién mat trong khoa hoc con van hoc nehe poet dita Pea gi thich bing Ii tinh va bang thuc tén cdc cau tric moi. Mot ton gido mei gin Iién véi cdc hanh vi cy thé dan t6i mét than tugng mdi, dé 1a con ngudi xa hoi. Kich tinh cing véi nhiét hig 6 déng cia nd khdng phai chi duge sinh ra tir nhimg gi chiém nghiém, ma ti: hanh dng. Chu nghia ca nhan, 6 thé hay con dang trong con kich phat, tao ra va dugce tao ra tir mét huyén thoai méi, ho’n toan mang tinh x4 héi, vé cai khd ning, diga trén co so tr do fur san trong co ché’thj trudng, cla cudc song xa hdi va chinh tri. Vj thé thing ding mang tinh x h6i dugc mé ra cho bat ctr ai, néu sy ngoi Jén bé mat x4 hoi phat trign thanh chiéh luge higu qua. Nén van minh mdi véi sy canh tranh 1a mét nén van minh mé, xét trong quan hé vdi nén van minh truéc kia - nén van minh mang tinh chat déng: nén vin minh gan véi cach mang Phap, véi cdc nha triét hoc Anh sang, trong thé'ki XVIII, dau 1a theo chu nghia tén sting Napoléon, du 1a theo chi nghia xa hoi khéng twong ciia thé’ki XIX, thi ciing thanh can a phan, hay thanh céng triét dé trong cach mang Ki thuat vi ale dic bigt I gitta thé ki XIX nay. Diéu dé phan nh céc cfu tric *3 NGI cli mang tinh tam li va su xuat hin céc au tric x4 hoi moi ma vé ban chat la ty sin. Ti déy, ofc méi quan tang nn np ibis trade sy dao lon bén ngodi. Nguoi . i fm méi cha nghé thuat dimg igh¢ si buée phai vugt ra khdi chinh Scanned with CamScanner Tiéu THuvér PHUONG TAY THE KI xx 23 minh, chuyén tir cha: nghia lang man chi quan sang chi nghia hién thuc khach quan; tir ché chi gidu minh trong cdi Téi chuyén sang quan sdt sy phan héa ciia x4 hoi; tir nhimg cau héi siéu hinh vi dai sang viée ghi nh§n tim thudng vé cdi hang ngay. Thoi dai cua nhimg vj thén khéng 16 dugc thay thé’bing thdi dai cua nhimg con ngudi ddi thudng, nhén vat trung tim duge tai hign voi hinh thie dién hinh khong cé gh diac biét. Két qua duge nhan d6i khi ma gid tri Khach quan cia thyc tai da thay déi ciing nhan déi. Sy théa man cia cdc nha van truéc téc phim a hoan thanh, sy chinh xac va phong phi cita miéu ta, tuong tmg véi sy théa man cia cdc cd mhan tu san vé tac phdm ma ho da tao ra: dé 1a xa hOi dan chi tu san. Sy bat man cia nha vin trudc loai hinh nghé thuat chung, vi cach viét tam thudng, nhat nhéo, phi: hp voi sy bat mén cua nghé thuat déi mat véi cdi tm thuong cla chinh xa hoi 46 va sy tha hda an giau dang sau cac 4o tuéng dan chii va phén thinh tu san, vé ban chat ciing tuong hop véi sur bat man rong Ién @ chau Au thoi K tin cdch mang (6 ntra sau thé’ ki XIX), bao gdm moi mau sic, tir cyc ta t6i cyc hitu, cA trén binh dién tu tuéng lan trén binh dién my hoc. Noi cach khdc, chi: nghia hién thyc c6 nghia 1a mot vién cénh nhan di khang thé tranh dugc vé ban than thé’ gidi dang tén tai dé, khi thyc hign chite nang ludng héa cau tric gid tr) cua xa hdi nay. Dau sao cing vin con lai mét huyén thoai trung tam, dé 1a cai thyc tai, nhung chi qua dau higu duge ggi ra hogc 1a khng dinh ho§c la ph dinh. Chap nhan hay tan céng vao xa hoi tu sén cia cde nha van hign thuc thuc chat chi la mét qué trinh duy nbat voi hai phuong dién tén tai song song. Nhiém vu cap bach cia thd dai, va ca thai dé cé nhan quy dinh cdc nha van hién thyc phai gan lién véi mot hoc thuyét, ma, tir Sernusepxki dén Balzac, tir Flaubert dén George Eliot, tir Howells dén Pérez Galdos, theo cach goi cia Wellek, déng nghia véi sy tai hién hién thyc xa hoi duong thai, “bao gop” (= nghia la khéng cd ngoai 1é, khéng c6 cée visng cdm) ton b6 céc dang thie dang bay ra cua hign thye: gido hua, cdi céch va sir dung “dién hinh” nhu céng ca va quan nigm trung tam, 1 R.Wellek: Concepts of criticism New Haven, Yale University Press, 1963, tr.153. Scanned with CamScanner LE Nowén 4, qHign thye thé’ki XIX, cing nhu bat ct thdi diém nao cia sy pg a. nién thy, bao ham, trong thé tiém nang, im ca ngay cA mot oe trién hign ah aghiém sng vinh ciru cia con ngudi, nhiing gi mang gy, mit cla i Nat Néu ta nin thay nhing din hinh mang tinh xa hy x5 noi nol 6 Non I, thi chting ta s@ nhén ra cich ma chinh mhan yap oy even, Néu ching ta nhén ra myc tiéu huéng t6i cua vige mia, di pin dn toan DO thé gid, thi chiing ta 6@ nhén ra téc phiy ‘u c in thanh nhur thé’ nao dé thyc hign chitc ndng phan Anh tosn an Mot s6 lugng dang ké cdc bién phép van hoc a str dung, v6 tan suat hoac it hogc nhiéu, boi nha van cac runic, 1 m cy thé hba, nhim thyc hién cdc myc tiéu my hoc. Nhung che bién phép nay, cling nhu moi bién phap nghé thuat, qua moi thoi dai, Iai tai hign mot sia chat (artifex- hign tuong gia) ma, khéng tranh Khoi, vige bao 80P sur li Biai", va ca viée thay déi nguyén miu, nghia 1a che manh v6 cla thuc tai bén ngoai da dugc goi ra. Chung tao thanh hé thong tu tte hoc cua cha nghia hién thyc va duge dinh vi trong mot ving na su sang t20, nim trung gian giita chuong trinh my hoc va cdc tac pham da hoan thanh. 24 Nguyén téc chit dao 1 phan anh céi téng thé - toan b6 vé nhiing gt tén tai. Sy v6 tan vinh ciru cia thie tai loai trix cdi hiru han cua van ban, va khi dé, nha van, bj phan ung boi sy lo 4u, da thay déi khéng gian ban lun: né khéng cdn Ia van dé phan Anh cdi t6ng thé cia thé gidi bén ngoai nia, ma sang tao ra cdc dh tugng vé cai téng thé dugc phan anh trong téc phd cia minh. Quan hé téc pham - déi tuong phan anh tré thanh quan hé téc pham - dc gid, (6 nghia la: Vay thi doc cai gi? Doc noi dung cua thé gidi duge phan anh ma qua day ngudi ta sé dé dang trao cho van hoc chtte nang nh4n thitc hay 1a doc cdc an tugng cua nha vin vé thé gidi ay, dng nghia vita hic ta dugc nhén thie va duge gidi thich, hién nhién cing goi ra suy tu, c6 thé dong tinh cé thé phan bac céc an tugng mang tinh chit quan dé cua nha van), néi c4ch khdc my hoc tré thanh mj tix hoc. inch an # dave bao gp tong tc phim, déu d8 xt mat ov cia sy Iva chon nay, nalts a can gitt tai an tuong, vé sy ving mat thanh mot nghich Ii, ry we one thé Tiéu thuyét hign thurc t20 “ nhung thong qua nghich li né sé tré thanh van ban: Scanned with CamScanner tiéu THUYET PHUONG TAY THE KI xx 25 hiru han trong quan hé véi thyc tai, né tro thanh vé han trong quan hé véi déc gid. Céc nha hién thyc dua vao mét cdi ham an “cn phai 1a” trong quan hé thir hai; cdc nha hau hién thyc sé chéi bd sy rang bude mang tinh hgc thuyét nay, khi khém pha sy vé han khéng cé durong bién cha noi dung ma a vj thé’ thing dimg, vé nghia, cia van ban. Higu qua vé cai tng thé thu duge qua m6t chién luge Iya chon va cfu tric. Trude hét, syrlya chon cé nghia 1a gitt lai tinh da dang vé hinh thttc cla thc tai, nhig gi da duge xdc dinh, ma qua ban chat, ching cb kha ning soi chiéu phan cdn Iai cita thé gidi 46. Thit hai, sy cau tric c6 nghia 1a sy mo rong cue dai tac phdm, qua dé tao ra kiéu tiéu thuyét - dong song, tiéu thuyét - nién biéu, hay chudi tiéu thuyét nhu kiéu Tin #76 dé. An dy phé binh cia “sy bao ham cyc dai” la tam guong: “Tiéu thuyét la mét tam guong duge mang theo sudt doc chiéu dai cia con durbng. Khi thi né phan chiéu trdi xanh, khi thi né phan anh bin trong viing lay duéi chan cdc anh. Céc anh muén két t6i v6 dao dtic cho ngudi da mang chiée guong dé trong hanh trang cia minh hay sao. Cac anh hay két ti con dung noi dé cé viing lay, va tot nhat, 1a két t6i vign thanh tra dudng sé, ngusi da cho phép nuéc dong lai thanh ving dé bin dugc tao ra”. Minh high hay ham an thi tigu thuyét -téim guong cing dé xuat nhimg nguyén téc hign thye khdc, nhimg nguyén tic vé tinh khdch quan va tinh khong thé chia cét duc. Sy bao gop téng thé cd quyén luc riéng, duge miéu ta duéi danh xung cdi that. Cai that 06 nghia la sy nhan thitc toan dién mang tinh i thuyét nhumg, that ra, la sy chuyén dich déi tugng phan nh va la su dich chuyén trén chinh cdi hién thye ay, céc hign thye ma: 1) nha vin khong hé biét dén 2) nha vin tai hign cdc hign thue nay tir géc dé tinh cam va cam huig héi hoa (“cdi xu” mang tinh xa héi) 3) dao dite gia phd quat (mot kiéu tém tinh dugc goi la “victorian” tn tai khong chi é Anh ma toan bé luc dia chau Au tu san) hoac chiing duoc che dau hoac t6 diém bang hao quang gia tao. Céc nha hign thye thé’hé dau nhur Balzac, Dickens... tiép nhfn cai tot vva ci xalu, cao cd va thap hén, tao ra cdc cye trong dé van con dau ah lang Scanned with CamScanner 26 pure tranh Ngo man. Ta ob thé thay diéu A a g bat dau tir 1é Ta c6 thé thay ra, cau chuyen duge ké bit d oe Grandet ma Balzac tae vj ania WE 1 nghéo x0” cua 10 tu say thir 23 ctia Ogient © 8 vis St \gdté. Lao von | rotndng dan fat nho Cach mang tur san Grangd =e antl hd - : ee an hi, lai tich Iu 17% urge nhiéu thi: doan, manh khog Nho gap duge sng giau phat Jen nhw diéu gap a6 Bai dip may Jam an, 180 43 i trudg ca thiesin qué Muro mA vj ig sit 10 0 AN Tg AtEm te cg eink vt cho ny 0 ugg tcl 8 ll i mic phai déng thud’ nhieu nt aa feb tong 880 nha cia Ido - ngéi nha ma waa, opayt LBo giau toi Oe gaa te tne en a toi tam, o6 ve tan ta, wam- CO an a busing nhin Saas tén, dé lun gite nhiimg dong tién ma lao thu vén tage bing riéng - nd vyui duy nhat cua 10 Ja duge nhin ngam nhang dong vang ee nghe am thanh xting x08NB day ma lyc cla ching. Vi rat hiém hoi - boi 140 di lam quan uat tir nam gid s4ng t6i toi mit moi vé - a0 lai sai c6 con gai rugu duy shat ca minh mang nhimg bi tién ay xa cho lao nhin ngam. Hang ngiy, Io ty tay phan phat Khair phn &n cho vo, cho con. Trén déng tién vang aj, ten nhimg bi tin dit loai Ay, hai me con Ogieni sng binh than, ho Khong biét va cling ching quan tam tdi ching, ca hai “ca ngay lén dém viii dtu vio cing vige vi may nhiing ta réch”, Hai me con khong, hé thét ra ntza loi vé khéu phan an hay nhimng thi vai mac. Cue doi cia Ogieni cit binh Jang tréi di nhu thé sudt 23 nam. mo! lap lanh ay, drge ' a thé, cir méi Khi ri rai, ma dip nay CNS Ogieni dudi ngoi bit cia Balzac 1a mét c6 gai binh thudng: “dau lon, trén nhue din Ong”. CO cd “thin hink khoé manh nhung nhan sitc c6 wv qué mic” con lan da da it nihiGu bj “bénh due mia Lam cho tho di mgt it. cn — tng os a = = hén ¢8 trong suét hai muroi ba nm muoi dim quanh ving”. CB sac i. x i os ee wane diy hat gi. "Trong uh of id tides chang hé biét tién vang ay ding dé lam ng gi oo the i Seat hai me con may vd tudt; ho can cu bo hét ca mt chide co chp we Gist one vie he nis nghé y, déh néi mudi théu chong ma lim vige”. The rue "8 phi thiec dém, ea cha méi c6 nét dé gia din tu sin Des Gracing va on nee et enB MBUDI theo dud. BS ld 8ia dinh chuong khé Cruchot. Hg dén Scanned with CamScanner tiéu Huy PHUONG TAY THE KI xx 27 v6i vé dep tim thuong cua cé thi ft ma dén véi kho tién thiza ty thi nhiéu. Lao Grangdé cing thira biét chuyén dé va vi thé ldo cir mac ké cho ca hai gia dinh lao vao, tim moi cach ve van con gai ldo, tim moi kiéu dé lay long ldo. Khi can lam An buén bin, khi cn céc méi ban hang, ldo nghiéng vé phia gia dinh Des Gracins, con khi lién quan t6i tranh chap kién tung thi ldo lai nghiéng vé phia gia dinh Cruchot. C6 con gai rurgu vi thé ctr & mai mOt minh ma chua thudc vé ai. Cé tro thanh cd méy san xuat ra tién cho chinh ngudi cha keo kiét cia minh, ngudi chi biét déng tién 1a trén hét chit chang cn quan tam tdi hanh phic cugc doi con gai. Bude ngoat cudc doi Ogieni bat du khi cd sy xuat hién dot ngot cua ngudi em ho 6 Paris, Charles Grangdet, tai ln sinh nhat thts 23 4 Day la ln dau tién, Ogieni thay mét con ngudi hoan toan khéc la voi li ngudi van vén va, xun xoe bén canh cé tir trudc tdi gid, khac tir céch an, mic, di lai, néi nang... Sy khdc thudng ay mé ra cho cé gai, vin sudt ngay chim trong cuéc sng thu déng trudc day, mot thé gidi méi, thire day khét vong tinh yéu trong cé gai nay. Saclo dén nha cb khéng phai 4é thim ngudi ba con ma do gia dinh anh ta gp nan, bé anh ta bi ving ma kha nang tyr sat 1a tat yea. Anh ta vé day dé tim mét ché nuong nh true mit. Théng cam véi ndi dau mat bé, néi dau tan cra nat nha cla ngudi em ho, Ogieni da dén vdi Saclo trong nhimg ngay bat hanh nhat va danh cho Saclo mét tinh yéu chén thanh, thdm thiét. Tinh yéu d6t ngot, “ml tink trong ring, rong lon, kiéu hanh” da lam thay déi hoan toan tinh cdch cia Ogieni, tir ché chi biét sing thu dong, don gian, xudi chiéu, gid day 6 da chu dong, biét sing, cham dust quang doi 23 nam “mit mit va binh than”. Cam nhan duge la “nha minh Khong nghéo, bdi c6 rit nhiéu cic bj tién” nhung van phai chp nhan Khu phan &n ban phat, cO di tdi nhan ra éng b6 keo kiét cia minh. C6 tim moi cdch dé cho “chi” ngudi yéu dau khé cia minh cé thém ti bo, thém méu pho mat, thém qua trig ga trong khdu phan an hang ngay, cho cau céng tir Paris ay cé thém miéng duryng vao tach cd phé budi sdng...”Ogieni ring minh” truée sx phii phang cia éng bé Khi biét dich xc ngudi em ciia minh trén Paris trang 1é da ty sat va thai d nhan tam cia 6ng ta trudc ndi dau khé cia Saclo. “Tir phiit diy, nang bit dau xét Scanned with CamScanner LE Nawwén Cdr ean de guy seni van khéng gin dugc quyét a | n® luc cba Ogien? 4 wi nam gy cme hin niza”. Ogieni chip nhén t3t cA Khi chia 29" Pet faci ema chi agp vi tinh yeu thong ia min cb ven cho Saclo trai tim nong Mn ni tién gan lién voi cdc 18 sinh nhit, con trao cho Saclo tui én mM ‘vei nom Ki tec tudi tho day mong céc 1é hoi quanh nam, tai én 8 fn cia minh. Tat cA moi nd luc cha mo ma chang vudng chit bui = nuong ctia moi trudng trong 46 Ogieni déu khong vuot 1 ngoai ani da co ging song tron ven cho nang da s6ng, nang 44 BaP ia Te thing doi nam ché, moi mon, tinh yéu 46. Sau cude chia tay TT noe 1é thu. Gia dinh Ogieni vé vong, khong mét tin nhan cin gm oi, r6i dé | cing trai qua nhidu tai biére nguo! mE diu dang qua a0 © a ang bé Grangdé cing chét. SOnB Io Grangdé da Kip Go 0 ene thant gd KE te trang thank va min cin cs minh. Do 46, rude Bs vind edt wud tay, Id chi dn con gai moi mot iu: “Con who ghi chép tat cd mt cich ofin than. Sau nay, vé trén ay con phai bao cho Iai vdi cha...”, Oieni thay cha quan Ii moi vige. Nang Ive quan li, thu vén tién bac, budn may ban dat cia c6 cing to ra khong kém gi ngudi cha true day 43 lam, Khién cho moi ban hang quen biét, cling nhw cdc moi lam an méi mé ra, déu cam thay dudng nhu lao Grangdé chua chét, déu phai di phe vdi cich tite Gringd. Ogieni chi thi lam gia, Jo lng tich luy ‘vai mot niém mong mbit mot ngay kia sé dugc dén Saclo tro vé, mot gay kia c6 sé 06 hanh phic... Song moi vige dién ra khong nhu Ogieni mong mun. Sau hon mudi nim oe mines a mét bite thu. Dé 1a thu cua Saclo, bo tin anh ta da tro vé Paris. Anh ta giti tré lai cho ba chi ho tim ngan phiéu cé gid te tong dong v6i “Sige m ma Opler ented fain phi © cd von In Idi. Saclo béo tin anh ta dang chudn bj fa khi ho chia tay, tuong lai nay 1a mot tiéu thur qui téc “n aan cub vy va Ngan ¥0 chudin chudn kim". Tat ca moi hi vong da oe ati ngoing ngoing nhe con c6 méi mon cho doi Khong mang lai cho thanh that vong. Bric thr ma no 18 mot bic hu tyét inh Moist tin tao cage PR OLE twang ma hing dém cé mong ud ut tin tuong bign mat kéo theo moi 40 dn, nhan Io 18y Gog ta, bin w6e. C5 cho goi oi '& MOt cau ndi kinh hai » Ton ngwoi: “Tha Scanned with CamScanner miu tHuyET PHUONG TAY THE KI xx 29 quan chénh én, t6i biét 6ng mé t6i vi cdi gi”. Nhu vay, “cAi qua tim cao qui chi dp vi tink thong yéu Iai mac vao ving tinh toén danh Igi cia ngudi doi. Tién bac da truyén hoi lanh qua con ngudi thugng gigi diy va lam cho mét ngudi dan ba hoan toan tink cdm dim ra nghi ngd moi logi tink cd". Déng tién & day da phat huy strc manh todn nang cita n6. Khi giri t&m ngan phiéu “cd véi ldn Idi” cho Ogieni, Saclo nghi ring nhu vay moi vigc da duge thanh todn mt cach song phng, ring gitra hai ngudi ng ca khéng cdn ma duyén xua cling dit. Song anh ta di 14m. Phan bdi lai Ogieni, anh ta da ba Idn phén b6i : phan béi lai thdn nhan cua minh, vi dau sao thi Ogieni van con 1a ba chj ho cua anh ta; phan boi 4n nhan, ngudi a cham chit, an ui anh ta trong nhig ngay thdng bat hanh cla cugc ddi anh ta va phan béi Jai tinh nhan - Ogieni la ngudi fnh 4a danh cho anh ta tron ven tinh thuong, tinh yéu. Anh ta c6 thé tra lai m6t sé tién tuong duong hoac nhiéu hon tii tién ma Ogieni di dua cho anh ta khi chia tay, song ai sé trd lai cho Ogieni tuéi xudn xanh cia nhiing thang, ngay chd doi, ai tra lai duge cude ddi da tri qua trong dgi chd bat hanh cia mét ngudi con gai. Hinh anh Ogieni thp thoang phia sau khung cira 86 cha cin nha “1 d6t, u dm” véi mai téc bac dan theo nim thang tao ra mét ndi dau, tao ra niém cam thuong véi so phan bat hanh, yéu ma khong dugc dép lai, thiét tha véi tinh ngudi tinh d6i ma bj chéi tie Osieni Gringdé 1a cau chuyén budn vé mot ngudi phy nit “cb khd nding tuyét obi dé'lam vg, lam me, nlueng Iai phai sohg 06 dfc khng chéng khong con, King thin thich”. Téc phéim da téi hign mét trong muén van tain bi kich cha céi thudng ngay ma thién tai Bandzac da chi ra. Téc gid cho thay mét qui luat cia x hoi déng tién: dé 1A trong xa hoi déng tién, ai yéu nhiéu hon, ngudi dé chét trudc, ai ndi ting yéu dau tién, ngudi dd tra gid dit nhat. Ogieni tro thanh mét “ngoai If Ki kh6i” boi chinh pham chat va “cdt céch cao thugng” cla minh, do dé oé tré thanh ngudi xa bd lac bén, bo vo gitta dang dai chay xiét, gitta thé gidi cla nhimg con ngudi vi ki, chi biét minh ma quén hét déng loai. Déng thdi, t4c pham nay thong qua hinh tugng Ogieni Gringdé ciing la ting kéi thitc tinh luong tri con ngudi. Nhimg ngudi mong muén tré thanh cap tién, da vugt qua diéu nay. Ngay ca Thackeray, va nhat la Meridit va Hardy, réi Maupassant Scanned with CamScanner % LE Nawyén cf, Si ciswr ha eetcoeretas nhung nhat la Tsekhov. Con Dostoievski 43 thi a Aavber i Gel S Mp boi cée site manh x4 hoi hay nhéng sun, ign mot aan oe hod ung phi vé mot thé gidi, Khong thé cin, dong sea yao su tm thurdng, hose that vong, cé hai, tha héa tam tha; enn ‘cia con ;. Bure chan dung cia Ba Bévari cing ch hoie ve my. VOi ti6u thuyét Ba Bévari (Madame Bovary- 1857) bee ubert tyr xép minh yao hang nga ee nha wan bac thay chs van dan Phap thé'ki XIX cho dit dur 46 cia tic phiim Ba Bévari ra doi tit mot maiy tin trén béo, Ké lai cau chuyén vo mot ngudi thay thudc ty fr sau vige ngoai tinh cua ba ta bj vo 16, ma tac gid doc duge tren gon fy dang di doc theo song Nin trong chuyén du ngoan xt so nay Tiéu thuyét Ba Bévari tr thanh mét trong nhiing téc pham xuat sac phat chia van hoc Php khong chi cua thé ki trade ma cho dén nay né van thu hut duge su quan tam nhiéu clia déc gid hign dai, Mot trong Kido dé né tre nén hip dn, chinh la nhan vat ba Bévari voi ndi dau bat tan cia nhéng khét vong khong thanh, ndi dau hién ra tix tan bi kich doi thurong - 6 46 con ngudi inh mat pha gid, bién chat di trong thé gidi ban linh hén cho qui sti. C4u chuyén bit dau tir méi finh thir hai cia y si Charles Bovary khi ngubi thay thude durge qui trong khéng phai vi tai ning ma vi nhiét tinh, cuvi c6 thiéu nit Emma Rouault - con gai trai cha Ruén. Emma cé duge hinh thitc bén ngoai kha hap dan, viva tré vira dep, lai vira tot nghiép tai mé6t tu vién voi nhing mong udc khdc thudng trong méi trudng trudng gid tinh lé. Saco rt hai long v6i cb vo tré dep dé, con Emma cang ngay ee oft ving qué chin ngit, cin nhimg con ngudi tho 16 ben. a tage ois a i ho cn hod dua gia sic dén chira Kt dupe di ica te cla mot qui téclén trong ving, ndi thém o hon kh td vé ving qut ea ching: Sec CO cing tr no a, si duh vf ogg ty a Yoru ra nee ey tai mot ving qué yén tinh, Th ted na i nhting mi Joi amg be bt mot ké dt nit, nhumg co hi, lade tig en eee Ue SE Homa thé, luén mém ba hoa khodc lic va“ im moi céch dé khoa truong thanh Tun mo tudng t6i a ac lac vé titi b6 xt h6i", v8 “Ioi ich ing déng’ tim Bac du b6i tinh...Hin cing Krone eos, seat ~Hlan cling khong ngén ngd@ Scanned with CamScanner taéu tHuyEt PHUONG TAY THE KI xx 31 tng béc Saclo 18 “nha khoa hoc khong thé hing ting treéc nhieng chi tiét ciia cufe séng”, khi anh chang nay td ra ng’ nghéch trussc dém déng do chinh sy nhu nhuge, ngu ngo cia minh. Emma da roi vao xa héi truéng gid ay va chi déng gia nhép cudc choi véi gidi trudng gia 6 day dé nhim tim kiém “mot cue sng khdc”. Emma da lam quen vi Léon Dupuis, mot luat su tré dang tap su tai day. Mét méi tinh bing lén, song Lééng do con tré tui nén td ra khd dé dat trong khi ma Emma Bévari cang 16 liu va thach thitc du luan. Lééng roi Yénvin Ién Paris dé tiép tuc hoc, dé cd thé dam dung chitc vu thu ki thir nhat. Diéu dé da bién anh ta thanh mét con ngudi cd vé “ding din” true mt nhimg ngudi khéc, vi “moi ga treong gid, trong cdi hing héi cita tudi tré, dit chi mét ngay, mét phi, cing twong chieg minh c6 khé nding mang nhitng mdi nhigt tinh rong lon, lim duoc nhieng sue vige cao ca”. Hanh vi cur xir cla Lééng khong nhimg khéng lam cho Emma mé mit ma chi day cé ta vio sau hon trong siz bé tc, chan chung hét thay, c6 chén bé luén cd dita con gai vira mdi itt rudt dé ra. Saclo nd lye o& ging han gan moi sit mé song khéng thanh. Roi Emma roi vao vong tay cia Rédénpho, mét qui téc dién trai, giau cé6, cing la tay &n choi cé tiéng. Emma ddi Rédénpho dua minh trén di noi Khac, song 6 chi nhan durge mot ld tir chdi Khéo Iéo va mot loi khuyén cay dang 1a nén tr vé véi chéng, véi con, cbn Rédénpho da lén lit bo trén khéi thj tréin. Saclo dén ngudi vo than tan luc kiét tro vé véi hi vong c6 ta sé dust a Idi lm qué kh. Song ching nao tat nay, khi gap lai Lééng, Emma lao vao cuéc tinh méi. Lééng bay gi khéng phai la Lééng truéc day nita. Cang lao sau vao nhimg cudc ngoai tinh, “Emma Iai thay trong ngogi tinh moi diéu v6 vj ciia hén nhdn’”. Diéu bat hanh cudi cling da dén, dé la dé tho man moi nhu cau in choi, Emma da phai vay mugn va roi vao cam bay cia Lereux, mot ké chuyén lam nghé cho vay nang lai. Trude nguy co bj truy td, bi tich thu tai san, Emma da uéng thach tin ty van, chain duit quang didi lang thang bat hanh véi nhég ndi thém khét dién cudng va duc vong day tinh 4o tung. Ba Bévari 1A mét hinh tugng phutc tap. Nguoi dan ba xinh dep, truéng thinh bang hoc van o6 duge tir tu vign da of ging viing vay bing moi cach dé vugt ra khéi khuén khé cudc sing trung gid ma cb 1a mét phan trong dé. Emma né lyc di tim m6t cugc didi khdc, it ra cing Scanned with CamScanner Ss 32 L8 Nawyén cf, 6 nhiéu dur vj hon cudc doi ma cé dang s6ng, song cé lai cng dain ga, hon vao céi vong ludin quan ma 4 46 moi ude mutin €u tro thanh 4g tudng: “ching c6 gi dang d'tim kigin; moi efi dé gid db; | MEK mu cred chy dai m6t cai ngdp chan chuing, mdi niém vui che détu mbt loi nguyén rita, mj; lac thii che gidu mét se chan nan”. Tac gia Fibbe 7 bay to su cam théng cia minh déi véi nhén vét song Ong van tél hign tt €@ hién thuye vay quanh Emma véi mét but phap khdch quan, tao ra strc manh ‘8 cdo a hi da 1am con ngusi tha hod bién chat. a mong muda telat th " song nhing mong muén ay chi Ja hinh thitc bat chur fe huon miu s4o mon da thudc vé mot thoi da xa. eo ant aoe nies néi vii dai lua héng, mong mudn c6 nhéing cue finh dien ae A nh sao ti va trong huong thom déng n@i, cO meng mubn oo ng oe ai phigu lu khong cing... C6 mun tron chay 79 a a Biot rer 8 Bid dung tyc song bat hanh thay, cang 6 gang thodt Khoi néy mma cing din s4u vao trong thé’ gidi dung tuc ay. Séng trong cat thap hen, Emma khéng vugt lén trén cai thap hen ay duoc me bn ‘tep nan eat thap hin ay nhu mot phan ban chat cla minh. Tir mot hist nit aa cam song, rat tm thudng trong nhan thitc hiéu biét, Emma da tre thanh mot ngubi dan ba d6i tré, vi ki, ddy nhuc cm. Digu dé duge téc gid miéu ta hao trong sy trugt dai cla Emma trén con duéng ngoai tinh vel mét thém mun day tinh vj ki, dé thod man cudc sding chi cho riéng minh. Vay boc xung quanh Emma la nhiing con ngudi tam thudng cling 1a nguyén nhan dan t6i sy n6i loan di tim cudc s6ng khéc cha nhan vat nay. Trudc hét la Saclo, mot ngudi chéng 6 thé néi quanh nam sudt thang chim dim trong céng viée ctu chita cdc con bénh, vira 1 ngudi vira 1a gia siic, dé tim moi cach thu vén tién nong mong sao cho Emma hanh phic, va cling quanh nam suét thang khéng n6i duge voi Emma mét li tinh ti, von 1a cdi ma Emma ciing cn nhuw tién vay. Cac nhan vat nhu Lééng, Rédénpho chi la nhing ké bat nhan, bac nghia bac inh, chi biét thoa man nhimg thi vui nhat thai ré tién chit khéng bao gid 0 thanh nhimg tinh nhan Ii tuéng, hay chi it cling duge coi 1a hao hoa nen ns 4éh véi Emma nhu ngudi ta tim din mét this 46 Soka wee min Khi khong cdn choi nia thi thir 46 choi ay bi vit . ic tai hén kém dang vay bec xung quanh, khi vu" Scanned with CamScanner niéu Huy PHUONG TAY THE KI xx 33 téi khat vong kiém tim mét cai gi dé c6 trong ude mo ma nm ngoai tam vi, khi dau khé tét cing vi moi ci déu tré thanh bat hanh, thi chinh khi dé Emma da dig cao hon céc nhén vat khdc ciing thdi, ciing méi trudng. C6 cao hon Saclo bai khat vong vuon lén, cao hon Lééng, va Rédénpho béi khat vong tinh yéu chay béng, cao hon cé ngudsi bs ciing thé 16 va cuc cin cia minh. Cé dtmg cao hon tat cd. Tac gid dua ra mot nhan xét: “Chiéu cao cita tam hdn duegc do bing khat vong. Néiu ching ta 6 thanh cdi gi thi ciing chi nhd nhieng dau khé'ctia minh, vi ndi dau nio cing Ia Khét vong. Cé nhiéu ngudi ma niém vui gém ghiét va li twang chat hep dén nbi ta phai cdm on néi bat hanh cha ta, néu lam ta xteng ding hon". Khat vong cla Emma mang trong né mam médng cua céi bi kich cho dit khdt vong dé cé kha nang tré thanh hién thuc, béi vi gita hién thyc cuéc ddi va tinh cdch cia Emma la xung dét khong thé hoa gidi. Emma ding cao hon moi ngudi, nhung cdi cao hon nay chi lam c6 tro nén tém thudng hon nhimg ngudi tam thuong khdc, tro thanh ngudi tém thudng nhat trong x4 hdi trudng gid dung tyc tim thudng dé. Tinh chit tam thudng cia Emma thé hién truéc hét 6 hoc van néng can, tinh cém cé nhan vj ki, 6 Ii tung dua doi, sao chép. Ngudi chiéh thang cuéi cling tai thj tran Yéngvin bé nhé ay chinh 1a gi duge si dét nat, huénh hoang Ome. Day cing 1a hign thyc cho dit hign thye @y day mia mai va lam roi nuréc mit. Két thiic cudc dai bing thach tin song ndi dau cia ba Bovari van con dé trong tiém thitc cia mbi ngudi. Cudi cing, cdc nha tye nhién chit nghia: Zola, George Moore, Artubaev, Frank Norris, tir chi kich thud y thite, trang thai duy nhat thiét lap su xuding cp ciia con ngudi, ngay cA sw xudng cap khiing Khiép nhit cua mét nhan vat. Nhan vat cia chi: nghia hin thyc 1A con ngudi quen thudc, con ngudi Khuén miu theo chugn, vO danh - mang tinh xa hoi - “mot ngudi ma ching thé gap hin & dau” hodc cdc 46 vat mang dinh dang chun. Sy can dy vao hanh d6ng (cia nhan vat) trong tiéu thuyét Balzac va Dostoievski, va cia nhiéu nha vin khdc déu huéng vé mot sy thong nhat: afi dién hink. Trong thyc té, dinh nghia néi tiéng cla Engels trong thu giti Harknesse (1888) thé hign khdi niém dién hinh nhw la nén tang sng tao cla nha van Scanned with CamScanner 34 L@ Nauyén c4, 6 lan; iin vig ong eel aT SS khong dién hinh, Dién hinh thc ign chute mang OT savidi van: trong thé’ ki XIX, Ta xung dot Kink #624 HO vA at 2 bi lg . i mien. ra thurdmg xuyén trong dang thie va dae tn ae " thuat voi hign thyc, tao nén dic Khuynh hudng déng nhat nghé th if cae ths ca chi nha ign the, a6 16P Vt KDHE poreaemanctd ot mi Id er fureiu Bi Kich cha Flaubert nam OTN 7 TAS hg céch, thie chat, vé co ban, 18 bi kich cua moi nhi . bao gid cain es gila cb ¥ nghia (ahurla dién hinh), Khong nah g cane ame 5 mang ghia trong nghé thust néu né thudn FY 0° don gian due mica ta (duage viel nhur se tn ti the. “NBUDH ta AOI NOI mbt sur gid Ade big, 61 véi nha vin hign thyec, qua ba mat: a. Day lui cai v6 nghia t6i cuc dai, toi su hur vé day that vong, nhu trong Bouvard et Pécuchet, Chie do khodc, Nhitng link hén chét va KhA nhiéu trong cc truyén cia nhiéu muréc chau Au. b. Phong céch héa céi hur v6, tao ra kich thurde siéu thudng thdi qua dan t6i cdc tan bi kich tinh than, kiéu Dostoievski. ¢. Déo got én gitia ngén ngir cho tdi mute tao ra 16i viét nghé thuat dénh dau sy r0i bé chu nghia hién thuc truyén théng. Hai gidi phép du, la chat néi sinh cia chi nghia hign thyc, thé hign dng thdi cé hai, tinh néi ti clia céch nhin lién quan én tinh te liga. Cat mbi mot in xuat hign, mot siéu nghia lién vin ban duge bé sung vao nghia cuc b6 (dia phuong) lién tyc. Tigu thuyét khi dé duge tao dung bing sw migu ti Khéch quan théng qua céc tinh tiét, nhung, duge bao quat bang céch nhin toan din théng qua céc tinh tiét ay, nhu Gio duc tinh cim hay Chiéh tranh vit hda binh, khi nhin nhan thi oe con ngudi nhu mt sy that bai tham hai, h in nhan than phan 4 i, hay, tuong ty, la nhjp diéu vi au tric khéng - thoi 1 Dan Grigotese.: 4d, tr114.115 Scanned with CamScanner miu THuYET PHUONG TAY THE KI xx 35 “Nhan vét hién thyc 1a, véi mét s6 ngoai Ié (nhit lA 6 Dostoievski), mét thye thé bén vimg va xdc dinh. Nhan vat phiing du duc chi dao bing mt pham chat dao dure duy nhat khong phai bj loai tri, vé co ban, trong chi nghia lang man, ma van gift cu tric don tmg cua nhan vat, nhumg dem lai ngi dung dao ditc-siéu hinh. Tinh diéu kign héa mang tinh Ii tong cua nhan vat, cé tinh chat Ii tinh trong trudng hop dau, cé tinh chat tinh cém-dam mé trong trudng hgp sau, cé nghia 1a, méi lan xuat hign, thi sy chuyén héa nhan vat cy thé tir sy minh hoa cy thé cho mét xung Ot tu tuong hé hay xung dot tinh cém ma né vugt lén hay lam né séng td. Khong gian mang tinh van dé la khéng gian triru tugng: y thtrc con ngudi, sé’ phan siéu hinh cua nhan vat, tinh song 4é cia dao dite nén tang. Nhan vat chi con 1a bing ching cho mt cude tranh ludn, vé mét déi tugng va vé mot két qué (myc dich) khong thay tréc dugc, mét hinh anh trong chudi dién ngén hing bign duge tuén ra khéng ngimg giita tac gid va d6c gia”’. Nhn vat hién thyc duge gidi phéng, 1a nhan vat phéng ting, 14 ban sao cia mot nguyén mu trong thyc tai, nhan vat hién thyc duge hur clu mang theo né nén tang cia nguyén mAu. Ciing 1a cé thé cia xa héi dan chu tu san, nhan vat khéng chi la sy minh hoa cho mt trang thai xa hi cu thé, ma cdn tao ra trang thai xa h6i ay; trang thai thuc nay bj vugt qua khéng chi trong ¥ nghia théng ké, ma con 1a sy lép di lap lai mét van dé riéng trong bac thang xa hoi. Thit hai la, tinh diéu kign hoa 1a chat ligu, khong phai la Ii tuwéng, vi thé, nhdn vat dugc xéc dinh trong lign vin ban mang tinh xa héi, von tir dé né dugc tao ra, dé dén lot nd, né lai tao ra cdc nhan vat tuong déng khdc, hoat dong cing cap dé, clung méi tnrdng xa hoi, Néu tinh khéi quat cu tric kinh té'- xa hoi tur san tao ra sy van d6ng xa héi ty do cua céc cé nhan, thi nhan vat cha tigu thuyét hign thyc cing dugc dinh nghia va dugc tao ra tir kinh nghiém sGng c4 nhan mang tinh xa hoi, nhung déng thai, su img xtt riéng tu cua né tré thinh mét thanh phan cia kinh nghiém séng nay (nhu mét téng thé), tuong ty né sé xéc lap tinh diéu kign cho céc nhan 1 Dan Grigoresc..: gd, tr. 115 Scanned with CamScanner Lé Nguyen Cf, vat khde. Tidu thuyét hin thyc trong quan aie *2 nw ret thug cha te ph thufe -kiéu ede nhan vet o6 digh 1ANB "2". ree Be cig cdc nhan vat. Nhan vat, do 46, mar8 chute ning wo UOC ta0 ta va ton tai trong bot can mote thong cf TOP * 2 i ibe sé eChigh ge cba nha vin hign tue Hic 48 Se ein mot chudi fe hinh ‘tong, su kién, Roan can tain gong dao dite bai hoc cho moi ngudi, cho xa hdi), durge két thic bing cuéc dai khting hoang ‘tao diic (v8 céch gidi uyét cude Khiing hodng Ay), hod, tréi lai hah “him nhing cue dbi v6 dank khdng tén tuéi ma khéng cén t6i su Kien wo. Tolstoi dy thao cuge di nhan vat trén nén tang lich str (tuong ft rnhu trong céc tidu thuyét lich str chau Au), nhung chiing durgc mo 12 theo cing mét mé hinh nay, duge két thie m6t céch hop I, véi cai chét cua Andrei Bolkonski va 1é cudi cia Pierre Bezukhov. Mot su déng thudn nhu vay vé céch két thie khdng hé duge dua ra cham tr, goi t@ sy phan tg hai hudc khi ngudi ta nh4n ra ring, trong cudc sOng, tinh yéu thurong khdng phai bao gid cling két thiic mt céch “kjch tinh”, mi v6i céi chét, hoc voi dam cudi. Trén binh dién cdc cong vié ‘a ng viée sy vy lam 36 ee Dan Grigoresc.: dd, t.116, Scanned with CamScanner niéu THuvét PHUONG TAY THE KIxx 7 in, hay néi chung 1a kinh té'- xi hdi, hay trén binh dién gia dinh (cé nhn) néi dung cua mé hinh, thudng 1a cdi hang ngay, khdng oé gi dic biét, phi thudng nhu 6 cdc nha lang man. Mot Khong ian tye sye durge tao ra, tir kich thuée loai hinh hoc, c6 kha ning thé ché cho nhiing gi vang thiéi cia mOt khong gian tam Ii bén trong nhan vat (khéng gian nay khédc biét voi kh6ng gian ty sy cita tran thuat vn chi dé cap dé vige t8 chite bdi canh hanh dong), “Céu tric cua nhan vat trong quan hé phéi thudc ciia né véi cdc sy kign da hé mé, trong thye té, cia cdc nha van hién thyc, mé ra hai con dudng, qua sy nhah manh lién tiép cia cdc thuat ngit lién két: v6i méi quan tam thudng xuyén déh cdc sy kién, nha van sé tao ra sy tran thuat 6 dé nhan vat duge tao thinh qua ting xtr cita né trong béi cdnh cdc sy kién, vi mdi quan tém thudng xuyén déh nh4n vat, nha vin sé phan tich céc nguyén nhan cla su kién tg xix, ctia cdc si kign (néi chung) nhim khuyéh Khich cdc ngoai cinh, nhudng ché cho cdc higu qua bén trong dugc Id ra. “Trong mot tiéu thuyét, cdc sy kign chi la cdc truong hop dé phat déng dam mé trong tam hén con ngudi”, dé 1a nhan xét cia ba de Stael ma tix day ta c6 thé viét vé bat ki mét nha vin ndo theo “kiéu phan tich”, bdo higu cho déc gid dimg tim kiém gi trong cud tiéu thuyét nay. Sy thuc, vi van ban tigu thuyét Khéng bao ham sw tin trig cia céc su kign, cho ti Stendhal va Dostoievski hay tdi hau hign thyc nhu Proust”. Trong truong hop, nhu Stendhal ching han, sy kién du dugc biét - (Dé va Den, qua ndi dung cing nhur qua cdc tiéu 46, 14 mot “ni iu”), chi la sy gidi thigu mét trong hop, song song véi thé iti 8 6 Verriére hay 6 Paris, trudng hop dé phét trién thanh hai, dudng nhu thyc hon, nhu nhimg dam mé cia JSorel cia ba De Rénal hay cla Mathilde de la Méle. Vé co ban, cdc thdi diém dugc xéc dinh cia sy phat trién n6i tam nhan vat dug Ii giai nhur mét “sw kién”, duge giai thich tir sw chuyén dong va tinh nhan qua riéng biét cua ching, thudng Ia nhu céc nguén géc, déh lugt chiing, cua cdc thdi diém tam Ii, nhimg gi khéng dé cap t6i dot ng6t trién vong bén trong cia nhan vat va ——— 1 Dan Grigoresc..: sd, tr. 123 Scanned with CamScanner

You might also like