Od neuronu do zachowania...

Dr n med. Magdalena Ostanek-Pańka

Neurofizjologia dąży do zrozumienia mechanizmu aktywnego działania człowieka

Ruch

Uczenie Percepcja
się Neurofizjologia bodźców

Zapamiętywanie
.... Stawia również pytania o istotę człowieczeństwa

Istota ludzkiej
świadomość psychika indywidualność
myśli

Cel: Zrozumienie wyższych czynności układu nerwowego człowieka

Współczesna neurofizjologia jest nauką wzbogaconą o:

- Biologię molekularną
- Anatomię
- Embiriolgię
- Biologię komórki
- Psychologię
Zachowanie – reakcje służące zaspokojeniu określonej potrzeby:
społecznej, psychicznej, biologicznej.

Zachowanie chroni przed niebezpieczeństwem, umożliwia rozród, pomaga w

opiece i ochronie potomstwa, pomaga w tworzeniu więzi społecznych.

Zachowanie towarzyszy nam od samego początku...

https://www.thoughtco.com/thmb/OpZp-J_agW-sTBdaG8_eEc-DEng=/1999x1332/filters:no_upscale():max_bytes(150000):strip_icc()/GettyImages-83606706-
5b1aa222ba617700373738eb.jpg
Wiedza na temat zależności między umysłem a mózgiem czerpana jest z wielu źródeł,
możemy do nich zaliczyć:

a) badanie wpływu psychoaktywnych substancji chemicznych na procesy umysłowe,

b) analizę uszkodzeń mózgu u ludzi przejawiających deficyty poznawcze,
c) stymulację mózgu przytomnych pacjentów w trakcie operacji neurochirurgicznych,
d) nieinwazyjne obrazowanie aktywności mózgu w trakcie wykonywania czynności
umysłowo-poznawczych,
e) tworzenie komputerowych modeli (symulacji) aktywności mózgu.
Od neuronu do zachowania....

Do ludzkiego mózgu płynie ciągły strumień informacji ze wszystkich receptorów.

Część z tych informacji zostaje zapamiętana – punkt odniesienia dla późniejszych informacji,
Część wyzwala reakcje pod postacią konkretnego zachowania.

Podstawową jednostką, która jest wykorzystywana w tym procesie przez mózg jest neuron,
jego połączenia oraz system komunikacji z innymi komórkami.
Neuron w trakcie ewolucji biologicznej wyspecjalizował się w realizacji jednego
głównego zadania: szybkiego przesyłania sygnałów na dużą odległość w sposób
ukierunkowany.
Aspekty aktywności komórki nerwowej:

• Mechanizm powstawania stanu czynnościowego – wytwarzanie sygnału

• Wymiana informacji między komórkami nerwowymi

• Zależność połączeń między komórkami nerwowymi (synapsy) a różnymi typami

zachowań

• Sposób modyfikacji czynności komórek nerwowych i ich współdziałania przez

nabyte doświadczenia
 Neuron

- Funkcjonalna jednostka układu nerwowego wyspecjalizowana w odbieraniu i

przekazywaniu informacji.

- Odżywiany i osłaniany przez komórki glejowe

hRps://de.123rf.com/photo_81131541_myelinisierung-der-nervenzelle-myelin-hülle-umgibt-die-axon-close-up-detaillierte-anatomie-illustraWon.html
 Budowa neuronu

Ciało neuronu (soma) – zbudowane z cytoplazmy, jądra, organelli

komórkowych.

W wielobiegunowej komórce nerwowej od somy odchodzą dwa typy wypustek

cytoplazmatycznych:
• dendryty
• akson

https://i1.wp.com/www.neuronaukowiec.com/wp-content/uploads/2020/11/soma.png?resize=1140%2C684&ssl=1
Dendryty:
- Krótkie, silnie rozgałęzione włókna
- Wyspecjalizowane w odbieraniu bodźców i przekazywaniu ich do ciała
komórki

Akson (neuryt):
- Może osiągać długość 1m
- Przewodzi impulsy nerwowe z ciała komórki do innych neuronów, oraz do
mięśni i gruczołów
- Akson w swoim zakończeniu rozgałęzia się w postaci drzewiastych zakończeń
aksonu.
- Zakończenia akson kończy kolbka synaptyczna
- Uwalniane w kolbkach synaptycznych pęcherzyki zawierają neurotransmitery
Utrzymywanie stałej różnicy stężeń́ po obu stronach błony komórkowej jest
możliwe dzięki temu, że stanowi ona selektywną barierę, ograniczającą swobodny
przepływ cząsteczek naładowanych elektrycznie – błona półprzepuszczalna.

hRps://ruj.uj.edu.pl/xmlui/bitstream/handle/item/246391/cieslar_jak_przewodzone_sa_impulsy_elektryczne_w_komorkach_nerwowych_2019.pdf?sequence=1&isAllowed=y
Źródło: wikipedia. org
 Czynnik zewnętrzny

Otwarcie kanałów sodowych

Częściowa depolaryzacja błony

Im silniejszy będzie bodziec zarejestrowany przez komórkę̨, tym więcej kanałów

ulegnie otwarciu i tym większa będzie depolaryzacja błony.
Przekroczenie pewnej wartości różnicy potencjałów - potencjał progowy,
dochodzi do wytworzenia tak zwanego potencjału czynnościowego.

Powstawanie potencjału czynnościowego jest związane z tym, że błona

komórkowa staje się nagle bardzo przepuszczalna dla jonów sodu.
Behawioralne funkcje mózgu:

• Percepcja informacji czuciowej

• Reakcje ruchowe Powstają w wyspecjalizowanych
• Reakcje emocjonalne Obwodach połączonych ze sobą
• Odtwarzanie lub gromadzenie informacji neuronów
 Monosynaptyczny odruch kolanowy

- reakcją na podrażnienie więzadła rzepki jest wyprostowanie nogi w stawie kolanowym.

• Łuk odruchowy: nerw dośrodkowy, nerw odśrodkowy

• Pobudzenie receptora ścięgna rzepki - przesłanie sygnału

drogą nerwu czuciowego do zwoju czuciowego rdzenie
kręgowego i dalej do rogu tylnego rdzenia.
• Przełączenie na nerw ruchowy (jedyna synapsa odruchu
- monosynaptyczny) opuszczający rdzeń kręgowy przez
jego róg przedni.

• Informacja w postaci impulsu nerwowego dociera do

efektora, którym jest mięsień czworogłowy uda.

hRps://docplayer.pl/docs-images/54/35249329/images/18-0.jpg
Zjawisko konwergencji i dywergencji informacji

Rozciągnięcie mięśnia – aktywacja kilku grup neuronów

Jeden neuron aktywujący wiele komórek docelowych - dywergencja informacji.

W każdym segmencie rdzenia jest więcej neuronów czuciowych niż ruchowych,

Czyli pojedynczy motoneuron otrzymuje informacje od kilku neuronów czuciowych
- konwergencja informacji.

• Konwergencja jest wykorzystywana przez ośrodkowy układ nerwowy na wyjściu

informacji.

• Zbierając sygnały z wielu komórek czuciowych, docelowa komórka ruchowa jest zdolna
do integracji informacji pochodzących z wielu źródeł.
Neurofizjologiczne mechanizmy zachowania emocjonalnego
Dlaczego emocje są nam potrzebne?

Pomagają w Pomagają w
Pozwalają Motywują do Ułatwiają
podejmowaniu budowaniu
przetrwać działania komunikację
decyzji więzi
Emocje można rozpatrywać jako zmiany:
• Behawioralne
• Wegetatywne (ekspresja)

Emocje pobudzają układ wegetatywny i hormonalny, przez co przygotowują organizm

do skutecznego działania.
 Karol Darwin

Wzorce emocjonalne są dziedzicznymi ,

wrodzonymi reakcjami, niezależnymi od woli
których biologiczna użyteczność sprawdziła się
w trakcie ewolucji.

hRps://zasoby.ekologia.pl/artykulyNew/7337/xxl/darwin1_800x600.jpg
 W. James, C. Lange

• Zwrócili uwagę na związek emocji z reakcjami

wegetatywnymi
• Zmiany fizjologiczne nie są następstwem doznawanych
emocji, ale ich źródłem,
są pierwotne, ich percepcja wywołuje uczucia subiektywne
• Zmiany fizjologiczne są odrębne dla każdego rodzaju emocji
Emocje – wpływ na ośrodkowy układ nerwowy

• Wzgórze – siedlisko emocji

• P. Bard: podwzgórze jako kluczowa struktura dla ekspresji emocji

(badania polegające na usuwaniu kory i międzymózgowia u kotów)
James Papez

• Anatom
• Pierwsza teoria emocji
• Emocje są przeżywane świadomie i są uzależnione
od procesów poznawczych
• Opisał krąg neuronalny, który obejmuje struktury płata
limbicznego.
• Teoria Papeza nie uwzględnia znaczenia ciała migdałowatego
w procesach emocjonalnych
 Paul Mc Lean

• Amerykański lekarz i neurolog

• Swoją pracą naukową przyczynił się do rozwoju takich dziedzin jak: fizjologia, psychiatria
oraz budowa mózgu.

• Włączył do kręgu Papeza ciało migdałowate oraz przegrodę

• Rozwinął teorie układu limbicznego jako układu odpowiedzialnego za emocje

J. H. Nauta

• Koncepcja kręgu limbiczno – śródmózgowiowego

• Korowe i podkorowe struktury limbiczne stanowią funkcjonalną całość

i idgrywaja istotne znaczenie w wyzwalaniu i regulacji zachowań motywacyjno –
emocjonalnych.

• Przedstawił morfologiczno-funkcjonalną koncepcję powstawania emocji

• śródmózgowie jest silnie powiązane zarówno eferentnie, jak i aferentnie z ciałem

migdałowatym oraz podwzgórzem.

• Koncepcja kręgu limbiczno-śródmózgowiowego opiera się na wzajemnym

oddziaływaniu struktur pnia mózgu z podwzgórzem i ciałem migdałowatym.
„...osoby w starszym wieku najprawdopodobniej
doświadczają ̨ mniej negatywnego afektu niż osoby
młodsze. Wykazano to w badaniach
prospektywnych i przekrojowych;
Wraz z wiekiem ciało migdałowate może
wykazywać zmniejszoną reaktywność na
negatywne informacje, zachowując ten sam
poziom lub zwiększenie reaktywności na
informacje pozytywne...”