TIEU THUYET : VIET NAM TRONG QUA TRINH HIEN DAI HOA v, 2 ‘AN HOC NUA DAU THE Ki Bich Thu _ Qué trinh hién dai hos van hoe qua dau thé ky trai qua hai giai doan, ah thé ky dén 1932 va tir 1932 - 1945 nhu hai cap do khéc nhau cia chng mot xu hudng van dong va phat trién, G ching déu la nhiing nha van dong vai trd chudn bi va & chang sau la nhimg ngudi cé sit ménh hoan thanh. Ranh giéi gida hai chang thoi gian d6 tong nhu ngau nhién nhung lai la ranh gidi nghiet nga khong phai ai cing cé thé vuot qua. Ba mudi nim dau thé ky 1a giai doan phoi thai cia nén van hoc méi VA hon mot thap ky sau 1a giai doan truéng thanh cia n6. Van xudi nghé thuat véi su gop mat ciia tiéu thuyét cing khong di chéch ra khdi quy luat chung cia tién trinh hién dai hod van hoc dan téc. Khao sat su van dong cia tiéu thuyét Viet Nam trong nhiing nam ban 1é giita hai thé ky, c6 thé nhan thay su chuyén bién va déi méi cia ban than thé loai qua timg thdi doan van hoc. Va trong tuong lai, tiéu thuyét vin khong ngimg tim tdi, di méi nhim d4p tng nhu cau thim my cia ngudi doc hién dai. V6i céch nhin bién ching, mang tinh dy bdo, M. Bakhtin da nhan dinh: "tiéu thuyét 1 thé loai van chuong duy nhat dang bién chuyén va cn chua dinh hinh"””. La thé loai ra ddi muon hon so véi cdc thé loai khdc nhung tiéu thuyét da ching t6 duge stic tré va ste sOng cita mot thé loai dang trong qua tinh _ a va bign dong. Trong qué trinh ay, tiéu thuyét mot mat ké thita, tiép néi nhing yeu 16 truyén th6ng, mat khéc da tao nén nhiing cin doan quan trong g6p phan vio cong cudc hién dai hod nén van xudi quéc ngi. LM. tin, Ly ludn va thi php tiéu thuyét, Trudng viet van Nguyén Du, 1992, tr. 21, .M. Bakhtin, 601 Scanned with CamScannerg thap nién dau thé ky da xuat hién nhu cdu hign dai hod van hoe: g ching mi hinh thanh, tao nén mot su giao luu van hoc thong thodng, rong rai. Nhu cu phat hanh, gidéi thigu tac phdm trong cOng ching ngay cang Ién. Viét van tro thanh mét nghé. Béo chi, nha xuat ban Ia phuong tién truyén ba. —Hinh thanh mot Iép ngudi lam nghé, ton trong su s4ng tao, dan din dugc chuyén m6n hod cao, di vao con dung chuyén nghiép. Méi trudng va cong chting vin hoc 1a dong luc thiie day nha van sdng tac. van hoc déi méi phi hop véi thi hiéu tham my méi. Van at 1a doi sOng binh Van hoc Viét Nam trong nh; hang loat nhing diéu kién cén thiét cho — Moi trudng van hoc va lép con; Quan niém hoc coi trong su thuc, phan anh di sOng thuc tai, nh thuéng, hang ngdy, la bd nhing quy pham, khudn so cf, trd vé tinh chat binh dan, ty nhién, gidn di. He thong thé loai méi gin lién véi van hoc hién dai: tiéu thuyeét, tho, ky, kich, dich thuat, nghién cifu phé binh. Trong 46 kich 1a thé loai hoan to’n ngoai nh4p, con tiéu thuyét chiu anh hudng cita thi phdp tiéu thuyét phuong Tay. Trong hé thong thé loai méi, van xudi déng vai trdi chi dao, dc biét v6i truyén ngén va tiéu thuyét. — Chit quéc ngi, cong cu giao tiép tien loi va hién dai 1a hé thong ngon ngit— van tr ly tudng cing ngay cng phé cap da thuc su chap cénh cho nén van hgc méi. Hang loat nhiing nhan t6 méi, céin va dit ké tren da tao nén nhing thanh tuu dang ghi nhan trong qué trinh hién dai hod van hoc. Trén linh vuc tho ca, Tho méi da lam mot cudc cdch mang, tao duge vi tri chic chin, tham cht vé vang trong tién trinh thi ca dan toc. Van xu6i méi da c6 buéc phat trién tang téc so véi vin xudi ci, di dua ra duge céi nhin cita thé loai tiéu thuyét hién dai, méi mé hon so véi c4i nhin cia tiéu thuyét truyén thdng, phi hgp vi su van dong va céch tan cia tiéu thuyét duong thdi. Tuy nhién, dé c6 nhing thanh tyu vao nhing nam ba muoi cia thé ky, van xudi ndi chung va tiéu thuyét noi riéng, phai trai qua mot qué trinh vat lon ding dai, phic tap voi khéch quan va chinh né ng6 hau din 602 Scanned with CamScannerdén mot su thay 46; Trong qué trinh giao trong qué trinh ké thita chi tit khi "Tay hoc" 4 Wye ligt, , tranh git efi ot NE ot va dién mao thé loai. V8 ti thu phage it MOE bao thi va céch tan; hing thé, van geet (© Oi sinh va ngoai sinh, W lich sit cia minh. Nhing pay 7 8H Mune dai mdi ket thic buée thir stic ban dau trong bug; oe ith Rehiém nghe thuat va. nhing nghé thuat hién dai Viet Nam ah . {hoi nhiing tién dé cia van xuoi phai ngu nhién méi khai sinh ch Chung va tiéu thuyét néi riéng. Khong boc 19 nhing mat kha thi cia ae Won thé kj, tigu thuyét Viet Nam da vao quy dao van xudi hien dai the eae nhanh chéng tign kip va hoa nhap - Tiéu i ; pong Tita Thiba Tree _ en & Nam Bo vi ce iu thuyét gia tien 18 TO Anh ham oan — 1910), Truong Duy rn Le Hoing Muu (Ha Huong phong teu thuyét & thap nién dat y 6 céch tan dang ké, dung lung nhé, 3 trang ta eae rps héi, 1€ thuge vao truyén Tau. Mai dén Nghia hiép ky duyén - 1920 (Nguyén Chanh Sat), To héng cay nghiét, 1925, Hiép pho chau budn — 1928 (Ph Ditc), Tinh ke’ mau nhiém — 1926 (Duong Minh Dat), An odn vi tinh — 1925 (Pham Minh Kien), Giot mau chung tinh — 1926 (Tan Dan Ti), TO Hug Nhi ngoai sit, On héng qudn — 1920 (Le Hoang Muu)..., dic biét véi nhiing tiéu thuyét ciia Hé Biéu Chénh: Chia tau Kim Quy - 1922, Cay ddng mii dai — 1925, Ng doi - 1926, Tién bac bac tién — 1926, Nhon tinh din lanh — 1928, Cha con nghia ndng, 1929... van hoc Nam B6 méi thuc su dén nhan mot thé loai van hoc méi: tiéu thuyét hién dai, va tré thanh bo ph4n van hoc di du v6i thé loai tigu thuyet. ~Trong s6 nhiing cay bit tien phong tren dia hat tigu thuyét Nam Bo, Hé6 Biéu Chénh 1a nha van tiéu biéu va sung site nhat cha vin hoc Nam Bg lic bay gid Vei hon 60 bo riéutbuyét én nhd. Ong 38 io hn ie tugng Hé Biéu Chan & phia Nam. LA ngudi biet dys vio ulin feng A dén véi hien dai, khoi lwong tigu thuyét cha Hé Biéu "mot bo tir dign bach khoa" vé doi song x4 ho! i va con ngudi Nam B6 trong nhimg thap nien déu thé ky. (Tiéu thuyét ola H6 Biéu Chénh két hop gida hinh thie 6 dign va hign tai, nwong 1 Toan (Phan Yén ngogi sit (1910) nguyét, 1915)... Nhin chung, vao tiéu thuyét phuong Tay ma van 603 Scanned with CamScanneric phuong Nam, vin gan gii v6i truyén BO, voi ngon ngit thudn phdc, méc mac inh phuc duge cong chting binh thim dim khong khi va can s thing tam ly cia ngut din Nam Be. vot i i n6i thudng, di hoan toan cht cong chin 7 a xua va i Tuy ngoi hat H6 Hiéu Chanh van cén nhiing han ché khién Ong khong vuot qua céi m6c 1932 nhung sing téc cha Hé Biéu Chanh da gp phn khong hd trong viée hinh thanh ne loai tiéu thuyét hien dai trong ba mui nam dau thé ky va trong qué trinh hién dai hoa van xuoi quéc ngit 6 Nam Bow —~ Cing thoi gian nay 6 mién Bac cing xudt hién cdc tiéu thuyét vang doi mot thoi: Gide méng con — 1916 (Tan Da), Canh hoa diém tuyét — 1921, Cuge tang thong ~ 1923 (Dang Trin Phat), Kim Anh 1 sit— 1924 (rong Khiém), Qud dua dé — 1925 (Neuyén Trong Thuat), 76 Tam — 1925 (Hoang Ngoc Phach){Trong mat bing tiéu thuyét luc 46, T6Tam da 1 ra vuot trdi, dénh dau mot bude ngoat trong lich sit tiéu thuyét Viet Nam hign dai. Ngbi bit sdng tg0 ciia Hoang Ngoc Phéch da lam mot cuge cach_mang trong van xudi, di s4u vao khai thac thé gidi noi tam con gui vi 16i migu td thoi gian tam Iy/ Nha van d& khuée tir cai nhin truyén thong theo kiéu két ctu chuong hdi,_xay dung_téc_phém_theo. dang héi tuéng, khac hoa chan dung cia nhing tam hén. T6 Tam cia Hoang Ngoc Phéch khdi ddu mot cudc cdch tan trong van hoc, cho thay stfe manh cia tiéu thuyét hién dai v6i hinh b6ng dich thuc ciia cdi t6i trong déi s6ng tinh than Viet Nam, dit nha van vao vi tri mé dudng cho dong van xudi lang man Viet Nam thé ky XX. <> — Qua quan sat qué trinh van dong cia tiéu thuyét déu thé ky c6 thé nhan thay, ngay ti khi méi hinh thanh va duge hién dai hod béi anh hudng cia tiéu thuyét phuong Tay, trong mot thdi gian khong dai, tiéu 1: (thuyét da 6 nhing bude tien dng ké. Tiéwthuyét da dan din choi bé dé tai. (trung hiéu tiét nghia ma chi y toi nhiing chuyén thudng tinh, nhiing chuyén di tu, thé suf Con ngudi Binh thudmg va the gidi noi tam wo thanh d6i tugng miéu ta cia nha van/Thdi_gian, khong gian duge mo rong, da chiéu, khong nhét thiét tuan theo trinh ty trudc sauf Két cfu md, ngon ngi gin v6i doi song hang ngdy| Ngh¢ thuat tin thuat lin hoat hon, ngudi ké chuyén hodn vi & cc ngoi khéc nhau chit khong doc 604 Scanned with CamScannerquyén, thong linh phy 0 5 khuon khé, quy ude ane tibu trong tu duy sang tag 2 cong 63 Véi nén van x ar chive hien dai héu nhu pha vo cfc cia nha yan no do va. uyén chuyén hon UOi quéc nga, fim nén ning cude thit bit thanh Thuc tién van hoc cad higu va mé ra bing eae mOt thai KY méi ciia van hoc thuimg béo Nu thuyét xuat hién muon hon, Van hoc dén 46 chin méi san sinh am gid tr ra ddi, thi a6 fare ree hay. Khi mot loat tiéu thuyét 6 trién vA truémg thanh. Ké thica nhimg ren eon hoe eR A Pht tren chang dudng phoi thai ba ie a ia eee teu thay taba al 1932 -1945, van hoc Viet Nam di.06 5 os EM the ky. sang giai doan Seay: d6i dot bign, thé hién t6c n6i rieng, : + dac biét véi van xu6i ndi chung va tiéu thuyét ~ Sw xuat hién ciia nhém Ty lye van doan cing véi su g6p mat cia céc thanh vién trong vin doan va céc nha van lang man khéc nhu Nhét Linh, Khai Hung, Thach Lam, Hoang Dao, Dé Ditc Thu, Nguyén Khac Man, Lan Khai da g6p phan thic day qué trinh hién dai hod tiéu thuyét Viet Nam/Céc nha tiéu thuyét cia Ty luc van doan da co nhimg déng gép dang ké vao nghé thuat tiéu thuyét, vao tinh hién dai cia tiéu thuyét trong i¢c.di_sdu vaa thé gidi ndi tam con ngudi{lam trong sng tiéng Viet véi 16i_van goi cdm, tinh té. Truc d6, voi To Tam, Hoang Ngoc Phach ciing 4a miéu ta nhan vat cé chiéu sau song méi dimg lai "tam ly trén mat phing"?, cdn véi Buém irdng cia Nhat Linh 1 hanh trinh bén trong cita nhan vat. Tiéu thuyét Ty Iyc van doan da thinh cong trong nghé thuat miéu ta hanh trinh ty ¥ thiic cla con ngudi c4 nhan trong van hoc hién dai Viet Nam nita dau thé ky. Tiéu thuyét Ty luc van doan da t6 16 im the trong cong cude cfich tan vin hoc dau thé ky nhung dé tao nén cao trao, dinh diém trong qué tinh hien dai hod phai ké dén Nauyén Cong Hoan, Ngo Tst 08. Nguyen Héng va Trong Phung, Nam Cao, Man Phd Miss Se ne potte ; aR dén nhing vin dé xa hoi, dén than phan tigu thuyét cia ho da dé cap i ran, 1998, tr. 125. 1. DB Dite Higu, Bai me doc va binh ware NXB Hoi Nha vé 605 Scanned with CamScannernhau, phong, phi, da dang hon so véj ca Tu luc van doan. Trong tiéu thuyét ho khong hé thuy dé vain dé va hinh tong nhan vat ty cat lén ting ndi- 6 cdc mite do khdc nhatt co ad ed thay Nguyén Cong Hoan, Ngo Tat T6 gin véi truyén thong, | raprarrans qua xung d6t xa hi, véi 0 trung xay dung nhing tinh céch dién trong hoan canh dign hinh: Bude duémg ciing (Nguyén Cong Hoan), ae den (Ngo Tat TS). Con trong tiéu thuyét Séng mén, Nam Cao bai nhin hin thu & bé sau, & ben trong. Bing kha nang phan tich tam ly sau sac, v6i céch nghi thim trém, timg tri, voi nhing quan sét tinh t&, sic séo, véi ngon ngi da thanh cing nhiing khdi quét mang tinh tiét ly cha nha van 4a dat tigu thuyét Song man vao vi tri ximg dang cla van xuoi hien dai, tra thinh mot minh chiing day thuyét phyc trong qué trinh van dong va hign dai hod cua tiéu thuyét Viet Nam giai doan 1932 -1945. Bén canh Nam Cao, bang tai nang cia minh, Va Trong Phung to ra diéu luyén trong nghé thuat viét tiéu thuyét, thé hién mot budc cAch tan déc déo déi v6i thé loai, khién tiéu thuyét cia Ong, dac biét 1a Gidng 16, SO do ws thanh nhimg kiét téc trong nén van xudi hién dai nita déu thé ky{Trong 0 cfu tée phd cia Va Trong Phung c6 su xam nhap gitta céc thé logi tigu thuyét va phong su/ gitta bit phap hién thuc va ling man/gitta céc yéu t6 bi va hai./Va Trong Phung da xay dung mot két cfu khong gian rong én, hoanh trang véi cac_m6i quan hé va xiét, chéng chéo ciia dém ang nhan vat di moi tng l6p, dia vi xa hoi, trong dé néi bat nhing nan vat dién hinh dac sc, day tinh tgo hinh: Xuan Téc Dd, Nghi Hach, Nghé thuat trén thuat cia Vd Trong Phung da thanh sac séo, linh hoat dugc cé thé hod sau sid. Tat cd da ly | sao trong sudt mét thé ky qua, tiéu thuyét cla 6ng lam "vinh du cho moi nén van hoc", khong lac hau véi duong thoi va véihom nay } Xét trén nhiéu binh dién, thyc té ddi song van hoc Viet Nam niza dau thé ky 1& mt bude trung chuyén bon bé phic tap nhung tat yeu dé ngay cang hoa nhap vao quy dao hién dai hod, phi hop véi xu thé va sy con ngudi trén nhiéu cfp 46 khéc tiéu thuyét 6 giai doan trudc va v% ye va a ly. gido hudn ma cia minh, kich tinh, triét ly voi ng6n nj 1. Dn theo Nguyén Dang Manh, Léi gidi thiéu "Tuyén tdp VO Trong Phung", Van hoe, H., 1987; tr. 59. iyen tp 1g Phung", NXB 606 Scanned with CamScannerphat trign ciia néy van hy : van hoe, ti€u thuyet yj Tong ¢1 et SU chi 2 ae le d6i Gi ca vé ng; dung fan i diy the yee cia doi _ inh thi, fa boc 16 nhing dau _hiéu . thie, ¢¢ é ae NS €6.9 nghia ca bin 46i véi vin hoc hi nhin Iai van nui guge ny nhdc d€n truyén Thdy Lazarg Phi na Sui thé ky XIX khong thé khong minh dat Nam BO nam 1887, suye t Newven Trong Quan, Ra ddi tren twang doe sng", mor su gen a hdy Lazaro Phién nu mot "hin giong digu va ky thuat viet tigy i oe dai cia Nguyén Trong Quan dg be iat Tuahai hign dai saw fly trong nghe that = ons nét tuong déng véi tiéu thuyét_. va ngon ngit van hoc. Céch vit mei E ng sam If nhan vat trong ket cau vai rong th&i hur “met con chim lati phage ne one ea Ot BOE dat con ving bong déng loai"® np piwone Tay 4p xu6ng mot ving nay. Tiéu thuyét Thay Lazar, 7 nhung lai phi hop va gdn gai véi hom v6n phé bign vA thone daa ia” Khong. viet bing cau van bién.ngdu, vA the m8 Gung lic bay git ma viét bing "tiéng noi thutmg nol ing noi" Nguyén Trong Quin 45 khéng tuan theo I6i iu si theo dong thdi gian mot chiéu véi mot trat tw d6 tr thanh quy uéc: hdi ngo — luu lac ~ doan vién ma lay trang thai tam ly doi lugng miéu ta vA su an nan, day ditt lam chi dé/Ngudi trén thuat la nhan vat _Xung t6i, két cu in thuat "truyén Iéng trong truyén” véi két thiic khong cé hau. Khong phai ngdu nhién ma sinh thoi, mot trong ba tac phim anh huéng nhiéu dén hung séng téc cia H6 Bigu Chénh 1a Thay Lazaro Phién cita Nguyén Trong Quan”, Ngay tir khi don thuong déc ma ghi tén trén vin dan (1887), truyén yThdy Lazaro Phién d& mé ra mét tin higu kha quan d6i v6i tiéu thuyét im Wau tién ay, tiéu thuyét Viet Nam da khong ngiing tao nén mot giai doan hung thinh cia tiéu thuyét Nguyén Trong Quin va nhimg déng gop Tap chi Van hgc, s6 10 ~ 2000. — 1930, NXB Tré TP. H6 Chi 1. Hoang Dang, truyén Tidy Lazaro Phién cla vao ky thuat hur cu trong van hoc Viet Nam. pat 2. Bing Giang, Van hoc qude ngit d Nam Ky | er ete a ia thiéng, 1974, tt. 32. 3. Nguyén Khu, Chdn dung H6 Bidu Chai, ita thiéngs 1974-1 607 Scanned with CamScannerhien dai, Tham dit vio tin trinh hién dai hos ca van hoc va thé loai trong nia df thé kj téu thuyét d& dat duge nhimg thin liu dng ke, thé hién 16 nét nhat 6 nhimg yéu t6 cau thinh téc phdm nhu: cét truyén, nhan vat va ngon ngi tiéu thuyét. Vao nhimg nim déu thé ky (XX), th6i quen doe tiéu thuyét bang the cha ngudi doc duge thay thé boi tiéu thuyét viét bang van xudi. Theo nhu céu cia ngudi doc va thai dai, tiéu thuyét bat dau thu hit duge su chi ¥ cha dong dio cong ching. Trong giai doan phoi thai cia van xudi quéc nga, sing téc cia cdc nha tiéu thuyét thudng mo phong theo cét truyén Tau. Tiép sau dé 1a thoi ky mo phong tigu thuyét Phép cia Hé Biéu Chénh (khoang 12 t4c phdm). Song diéu dang ndi 6 day 1a cdc tiéu thuyét cla Hé Biéu Chénh di m6 phéng hay phéng téc cfing da duge Viet hod, mang tinh cach An Nam. Tit Cay ddng mii doi mo phéng theo sét timg nhan vat, tinh tiét truyén Sans Famille cia Hector Malot, dén Ngon 6 g6 dita chi cdn phang phat hoi huéng truyén Les Miseables cia Victor Hugo. Sy mo phéng theo c6t truyén nutéc ngoai khong tranh khdi cé nhiing bat cap nhung "cing 6 ci hay 1A a cudp dugc mot s6 dong déc gid cia cdc tiéu thuyét Tau ma bat du bign d6i duge chit it cdi sé kién cia quén ching An Nam"), — 6 mot phuong dién khéc, tiéu thuyét Qua dua dé cia Nguyén Trong ‘Thuat ciing 14 mét loai tiéu thuyét phéng téc nhung 6ng khéng vay mugn cét truyén nudc ngoai ma dua theo cét truyén dan gian trong Linh Nam chich qudi. LA ngudi cé khuynh huéng dan t6c, c6 ¥ thite dé cao di sin van chuong nuéc nha, Nguyén Trong Thuat da muon cét truyén hoan toan Viet Nam dé viét Qud dua dé. Trong tiéu thuyét nay, Nguyén Trong Thuat da t6 ra am hiéu thé gidi t4m linh va tinh than tu luc tu cudng cia ngudi Viet. Chinh vi cha dé tu tuéng ro rang mang tinh triét ly cing v6i nghé thuat miéu ta nhimg tinh tiét ly ky, hap din. Qud dua dé da duge nhan giai thung van chuong cita H6i Khai tri Tién Dttc nam 1925. Khong gidng nhu cac nha van séng téc theo 16i mO phéng cét truy¢n nuéc ngoai hay dién xua tich ci, cam hting sdng tao cla Dang Trén Phat 1. Thiéu Son, N6i chuyén tiéwu thuyé?. in trong Khdo vé tiéu thuyét (Vuong Trt Nhan bien soan). NXB Hoi Nha van, H.. 1996, tr. 62, 63. 608 Scanned with CamScannertrong cdc tiéu thuyet ¢, ‘anh (1923) bat nguén tir ca; nén hig f ~ oat nén bien : thé i i van da 6 ging thos He rh Nam nhing nam hai moi cia v6i KY thuat viet Phuong Tay, p4 phd “ 66t truyén chuong héi, tiép cn cia 40 thi Viet Nam buéi giag ha; ™ cla Ong 4% phanh phui mat tri cach din chuyén tyr nhien, bude diy op St BM tinh to, khéch quan, c6 hau, da ghi du cha 9 t6i tam : khong au, da ghi nhan ng Ne hn ly nhan vat véi két thiic tiéu aoe ae et than cia chi nghia hign thue giai doan sau, thuyét cling thd “any hai. musi, cugn tiéy thuyét bit len so véi céc tiéu hod. yen ta tutt vgt tidy thyet bude vio quy dao hign dai of, vel a TS Tam cia Ho! 90-Phish, Vn Ih re ! 9c-Phéeh. Von I ae ee i a ai "c6t nho hoc", Kon mae anh nee cs 8 Phap, dac biét voi Rousseau, Chateaubriand, Lamartine, Hugo, Musset va Vigny. Do vay khong phi ngdu nhien Hong Ngoc Phéch di nuoi ¥ dinh viét "mot quyén tiéu thuyét khéc hin nhiing tiéu thuyét da c6 cA vé hinh thiic va tinh than", Vé hinh thiic dua vao tig thuyét Phép 6 16i ké chuyen va td cénh, vé tinh than dua vao tu tuong méi, tam 1y nhn vat duge phan tich theo phuong php cia nhimg aba tam 1Y ‘ida thuyét duong thdi,|Tiéu thuyét To Tam khong phii truyén tinh hudng ma Ia chuyén ctia c6i long, 1a bi kich cia céi t0i King man v6i mot két cu buén. Trong hic cdc tiéu thuyét cling thdi day nhimg thuyét ly, gido huan ~véTuan thudng, dao ly, nhiing chuyén huyén hodc, vo ly thi qua tigu thuyét 76’ Tam, ngudi doc nhu nghe dugc mét tiéng long, tuy thm kin, rigng tu nhung lai nh xa duge bi Kich tinh thin cia thdi-dai. (Tir sau ~ ohih oi méi that su la. giaidoa us i ié mt nn Se ada thuyél Bogn tuyét, Doi ban, Buém trdng (Nhat Tink), Nia chim sun (Kh Hung), Dita con (D6 Bae Thu), NG Yong (Neuyén Khiéc Mn), Bi wd (Nguyen HBng), Qué mew (10 Hoa, Sing rh Mah Pi 9) SE i wn 8 i uan trong trong Spat ie aSarRern = see Tam ney ruse ve ofi 101 of mhkn, ve chung quank tidu thuyét T6 Tam, in tong Khdo vé hoa diém ty: thye yew! 1921), Cuge tang thuong 1. Hoang Ngoc Phéch, ft 1ai nr bach Yidu thuyét, Sdd, te. 50. 609 Scanned with CamScannerquyén con ngudi va nhimg van 4é cia xa hoi Viet Nam nia dau thé ky, Trong tiéu thuyét giai dogn 1932 — 1945, vain dé duge coi trong hon cot truyén, tam trang duge chit ¥ hon hanh dong. 6 thé loai tiéu thuyét, nhan vat déng vai trd khong nhé trong viéc thé hién tu duy ‘nghé thuat cia nha van va cha dé tu tuéng cia téc pham. Trong tigu thuyét niza du thé ky, nhan vat xuét hign trong téc phdm ngay cang trd nén that hon va con ngudi hon. Loai nhan vat nguyén phién, duge xéc lap mot cach don tuyén, dai dién cho mot phdm hanh nao day: trung ~ ninh, thign — 4c trong tiéu thuyét ba muoi nim dau thé ky dan duge thay thé bing loai nhan vat phitc tap va da dang hon. Theo quan niém cia Thach Lam, nhan vat 14 mt thuc thé phiic hop, da dién: "Mot ngudi rat tot, c6 thé c6 nhiing lic gian da, tan dc nhu mot ngudi rat 4c c6 thé c6 nhiing hic hién hau, nhan ti. Ngudi ta 1a ngudi v6i nhing su cao quy va hén ha cia con ngudi"”). — Tidu thuyét giai doan 1932 - 1945 da huéng t6i nhimg nhan vat cha di sOng thudng ngay. Nha_van khong nhin nhan vat v6ithdi do-chiém. ngudng, sing mo hoe khinh khi, xa la ma miéu t4 nhan vat nhu ty n6 vn thé, Khéch quan ma than mat, gén gai./Nhan vat trong tiéu thuyét cia céc cay bit ling man cé d6 that, gitta nhan vat phan dién — chinh dién, t6t — xdu, thién - 4c. O day nhan vat khong tring khit, déng nhdt véi chinh né. Céc nha tiéu thuyét ling man di thinh c6ng trong nghé thuat khém ph4 ning cung bac khée nhau ca con ngudi cé nhan, véi_kiéu_ nan vat ty thie tinh. fo do 4p luc luan dé, nhan vat cia tiéu thuyét lang man 1932 - 1945(chua duge cé thi +h sinh dong va day dan nhu nhtn vat cia cXc nha tiéu thuyét hién thy Tm Binh (Bi v6 - Nguyén Héng), Xuan Téc Dé (S6'dé — Vi Trong Phung), Thit (Song mon - Nam Cao). Chi dén cdc nha van hién thuc, ti¢u bigu 14 Nam Cao, Va Trong Phung mdi tao ra duge nhiing nhan vat van hoc bat tir véi thoi gian va cong chting. Trong tiéu thuyét Séng mon, nhan vat Thit c6 mot-thé giéi tinh thin phong phi va phttc tap trong tu duy séng tao cla-minh. Nam Cao coi 1. Thach Lam, Quan niém trong tiéu thuyéi, in trong Khdo vé tiéu thuyét, Sdd, tr. 81. 610 Scanned with CamScannertrong céc dién bign : cha ben ngoai, khong can i ‘Tang nhan vat hon 1a dién mao va hanh dong Vat cia tigu thuyét Nam Ceo moe Y8" dong noi tai cia nhan vat, Nha Si ncn on nga ste ea oa thanh cong kiéu nhan vm inh Xuan Toc Dd. Nt Vi kiéu nhan vat nay, Va 7; “at VO nghia ly, mang tinh hai sau sic. tm hén ma chit yeu Khai th, ce Phung khéng thién vi kam pha lich si truéc ddi séng, van hanh peer 7 Sd me eee Nin " guyén téc khéch quan. apy he ba thap nign du the kj, nhan vat trong tu thuyét SCT WN DET se iP ant bei cai nhin cia nha van. Céi nhin nhu thdu phan quyét d6i Véi nhan vat. Theo nhu cach néi cia gido su Nguyén Van Trung, nha vin cho minh eéi quyén "igo nén nhin vat nhut Thugng dé"). Digu 46 lam cho nhan vat trd nén cing nhéc, guong ga0, khong sOng. ’o thdi ky. 1932 — 1945, ty chua phai Ia tt cA nhung trong tiéu thuyétlda c6 su déi méi & nghé thuat xay dung nhan vat. Nhan vat trong tiéu thuyét 1a mot ¥ thttc, 1 sy ty nhan thifc va ty boc 16. minh trén hanh trinh ¥ thiic: tim kiém va khdm pha § nghia cudc ddi va-cha } chinh minh. Khong cdn khoang céch gia nh& van, nhan vat va doc gid. C4i nhin cia nha van IA céi nhin cdi mé, din chir-va binh ding hon d6i v6i nhan vat. Ngudi ké chuyén dé ngdi bit phi¢u luu véi thé gidi ben ‘rong day bién dong va phiic tap cia nhan vat. Nhan-vat.tu nhan the va _tu hinh thanh qua nhiing bign dong ay. Nho vay tiéu thuyét da tao nén hing thé khém phd va day séng tao d6i voi ngudi dec. ~— Bén canh cét truyén va nhan vat, ngon ngit tiéu thuyét 1a mot yéu t6 chju su quy dinh cia thé loai, g6p phin nang cao chudn myc van pham quéc ngit néi chung va trong qué trinh hien dai hod ngon ng@ van hoe néi 5 i ién trong b6i canh van hoc nita dau thé ky, doc rieng. Khong phai ngdu nhién trong > ia ; gid cing ngay cang mudn “hudng cAi thi doc tif a ne ies tiéng nude minh", Nhung tit du thé ky dén 1945 14 ca mot qué trinh van dong va dung téc phdm tiéu thuyét, in trong Ban vé tiéu thuyét (BOi L Ree bates me XB ‘yan hod ~ Thong tin, H., 2000, tr. 217, et Ig an), 2 vi Dan ta voi ét,i Khdo vé tiéu thuyét, Sdd, tr. 52. an ta voi tiéu thuyét, in trong y ee . Nguyén Van Ngoc, 611 Scanned with CamScannerbien déi day vat va cla ngon ngit tiéu thuyét dé tin téi hoa nhAp vao ti€n twinh hign dai hod van xudi quéc ngit. 7 Trong ba muoi nam dau thé ky, ngon ngt tiéu thuyét ae dang ngén ngang, chua én dinh. Ngon ngit van xudi Nam BO trong tiéu thuyét cia Hoang Muu, Pham Minh Kien, Phi Ditc, v.v. van ddy ray cau van bign ngdu, c6 d6i c6 van, déo got céu ky ma séo rng. Con van xuoi mién Béc trong tiéu thuyét cia Dang Trén Phat van chua doan tuyét hin véi 161 van ci. Ngay véi tigu thuyét Qud dca dé, duoc gidi thuéng cua Hoi Khai tri Tién Ditc va voi tiéu thuyét gay tiéng vang nhu T6 Tam cing chua thodt khdi I6i van bién ngdu. Ngon ngif tiéu thuyét ltic bay gid néu khong roi vao khuOn séo uéc Ié, nhiéu dién tich van hoa, c4u chit d6i choi nhau thi lai dai dong, lding cing hodc c6c 16c nhu van dich. Tir 1932 — 1945, ngon ngé tiéu thuyét da c6 nhiing chuyén dong va céch tan ding ké. Theo ong Thiéu Son: "L6i van tiéu thuyét cia ta, trong it nim nay da tién dutgc mot buéc khé dai. N6 da chju anh huéng 6 van hoc Phép, va c6 1é cdn phai nhd 6 c4i anh huéng 46 ma méi tién hod thém duge"), Khi tiéu thuyét "nga sang quy pham cia tiéu thuyét phuong Tay"® thi cing véi cdc yéu t6 khdc cia thé loai, n; & da cé nhing thay déi, tré nén trong sdng, thanh thoat va linh hoat hor Khéc6i van hoc truyén thong viét bang chit Hén, chit Nom, van xudi quéc ngit néi chung va tiéu thuyét néi riéng da hudng vé ddi thyc, vé nhiing céi dang xay ra bing ngon nett thudng ngay, tu nhién va dung di. Thuc té sang téc da cho thay nh@ tigp thu va chiu anh huéng cia van hoc Phdp, ngon ngé tiéu thuyét di ©6 bute tién ding ghi nh4n trong tién trinh van dong ciia van xudi quéc ng@. Tiéu thuyét cha Ty luc van doan hay cia cdc cay but lang man khéc a chiing té su hung thinh cita ng6n ngit van hoc nita dau thé ky. Ngon ngit tiéu thuyét trong céc téc phim Doan twyét, Doi ban, Buém trdng (Nhat Linh), Hén buém mo tién, Tiéu son trang st (Khéi Hung), Dita con (Bb Ditc Thu), Co Thuy (Nguyén Khéc Man)... da thuc su lam méi va lam dep tiéng Viet. Mot lép ngon tir mang dam chat dé thi, 1. Thiéu Son, N6i chuyén tiéu thuyéi, in trong Khdo vé tiéu thuyéi, Sdd, tr. 62, 63. 2. Vuong Tri Nhan, Tim nghia khdi niém hién dai trong van hoc sit Viét Nam, Tap chi véin hoc, s6 1 - 2001. 612 Scanned with CamScannerthé hién mét nhan gu, cay biit Ty luc van dean ae nett méi xust hien trong sing téc cla cdc doan trong vige bio ve gy 49 MME S6ng gop ding ké cia Ty Ic van xu0i quéc ngit) Nhung 4 trong séng cia tiéng Viet va hien dai hod van ngit cia thdi gian | a not Nc-no- 6, ri qua tir théch nghiem 4-4 a by ny i re mot tH7ngon ngU kigu oder YS TY Ie vin Goan da bien thaah cude sng, it bong deg at Sa ene ti noe abn at 0 , a di tas high thue “ahi Nau thuc cita c4i thudng ngay. én cdc = én Cong Hoan. Ngo Tat Té, Nam Cao, Wa a Phung, Manh Phi Tu, To Hoai, dic biet v6i sien neu fate 'ung thi qué trinh hign dai hod méi dat dén do hen thay arbae me han vao quy dao hien dai. C6 thé in thay ngon ngtt tiéu thuyét chong vin chuong Tu Ive van doin c6 mot Khoang cach kha xa so véi ng6n ngét tiéu thuyét trong van chuong hign thuc, ma trén thyc té quang céch thai gian IA khong dang ké, cfc nha van hién thye da g6p phén dy manh qué trinh dan chit hod cia thé loai. Qua céc tiéu thuyét Tdr dén (Ngo Tét T6), Bi vo, Nhiing ngay tho du (Nguyen Héng), Gidng 16, S6 dé (Vi Trong Phung), Séng mon (Nam Cao), Séng nhé, Lam lé (Manh Phi Tu), Qué ngudi (To Hoai)... da cho thay trong tay cia mét thé hé nha van ddy t4m huyét va tai ndng,-tiéng Viet da phat huy wu thé ndi luc cia n6, Trong su phat trién dén nén, tang t6c ciia vin hoc Viét Nam sau nhimg nim ba muoi cita thé kj, ee nha van hién thuc da thé hién sy.céch tan. doc déo, trigt dé vé nghe thuat ngon tir. Ho di dua vao téc phdm mot I6i n6i rét Vigt Nam, thé hin & ngon ngit “Q6i thoai mang dam chét vin xuoi ddi thudg, ngodi vige thyc hién chite nang ty su cdn 14 dé khéc hoa tinh céch, ngi tam nhan vat véi nhiéu cung bac, sfc d6 mang tinh tao hinh, ggi cam. * Va Trong Phung 4a dy nhanh hon qué.trinh cé thé hod ngon ngi, sit dung linh hoat nhimg kiéu ngOn ngit khéc_nhau aé tao nén nhimg nhan vat c6 ie s6ng fing, khong ln v6i bat cit ai. Ngon ngit trong tiéu thuy tS 6 db Ta "mot he théng ngon tiy dac sic, mang tinh xa hdi va lich tee thé"? Kam .Ca0 quan tam hon én ngon ngit ben trong va td ra tae = 5 ‘ 56 dé, in trong Vit Trong Phung -Vé tée 1. DS Dite Hiéu, Nhitng lép s6ng ngon ti trong ong ane gia va the phdm (Nguyén Ngoc ‘Thin — Ha Cong Tai bien soan), NXB in 2000, tr. 460. Gio 613 Scanned with CamScannerthanh thao trong micu 1 déc thoai ndi tam. hxgon ngit trong tidy thuyét : da thanh, phe hgp céc loai giong trong Séng mon cha 6ng mang tinh He = ab mot cude 46i thoai khong cing gi céc ¥ thite. C6 thé néi,-ngon-ngd tiéu re a dat dén gid tri mau muc cita Phung, Nam Cao thuyét cia Vo Trong oat Ja dinh cao thanh tyu trong qua trinh-hién van xuoi ting Viet hign dai dai hod van xuoi qude net. van hoc dan toc 1a ca mOt qué trinh van-dong. >) Cong cudc hign dai hod v ya déi méi khong nging voi cdc thé logi. Trong 46 khong thé khong ghi nhan nhing bu6e thit site déu tien dén nhing d6ng g6p dang ké cia tiéu thuyét, mot thé loai xuat hién muon nhung day trién vong, thé hién site véc va su trudmg thinh cia mot nén vn hoc. Cing véi sy thang thé cita chit quéc ngit va anh hudng sdu sdc cia van hoc phuong Tay, tiéu thuyét Viet Nam nita dau thé ky da thc su di vao qué trinh hién dai hod, tao nén mot giai doan phat trién ruc 15 cia van xudi hién dai trén hanh trinh 100 nam van hoc Viet Nam. (In wong Tap chi Van hoc, s6 4 — 2001) 614 Scanned with CamScanner