‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪2‬‬

‫‪‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬

‫‪‬‬
‫‪‬‬

‫‪‬‬
‫ﻣﺆﻟـﻒ‪:‬‬
‫اﻣﺎم ﻋﺎﻟﻢ ﺷﻤﺲ اﻟﺪﻳﻦ أﺑﻮ ﻋﺒﺪاﷲ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺷﻴﺦ ﺗﻘﻲ اﻟﺪﻳﻦ أﺑﻲ ﺑﻜﺮ‬
‫ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ‪‬اﺑﻦ ﻗﻴﻢ ﺟﻮزي رﺣﻤﻪ اﷲ‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫ﻣﺘـﺮﺟﻢ‪:‬‬
‫ﻣﻬﺪي ﻣﺼﻄﻔﺎﻳﻲ‪‬‬
‫‪‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪4‬‬
‫‪5‬‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‪‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان‬
‫ﻣﻘﺪﻣﻪي ﻣﺘﺮﺟﻢ ‪11 .........................................................................................................‬‬
‫ﻣﻘﺪﻣﻪي ﻣﻮﻟﻒ ‪16 ..........................................................................................................‬‬
‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬دﻋﺎ ‪21 ...........................................................................................................‬‬
‫دﻋﺎ دواﺳﺖ ‪21 ...............................................................................................................‬‬
‫اﺻﺮار در دﻋﺎ ‪22 .............................................................................................................‬‬
‫ﻋﺠﻠﻪ در اﺳﺘﺠﺎﺑﺖ دﻋﺎ ‪22 ..............................................................................................‬‬
‫اوﻗﺎت اﺳﺘﺠﺎﺑﺖ دﻋﺎ ‪23 ..................................................................................................‬‬
‫اﺳﺮار دﻋﺎ ‪27 ..................................................................................................................‬‬
‫دﻋﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻼح اﺳﺖ ‪27 ................................................................................................‬‬
‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬راﺑﻄﻪ دﻋﺎ ﺑﺎ ﻗﺪر اﻟﻬﻲ ‪29 ...............................................................................‬‬
‫راﺑﻄﻪ دﻋﺎ ﺑﺎ ﻗﺪر ‪29 ........................................................................................................‬‬
‫اﺷﺘﺒﺎه در ﻓﻬﻢ دﻋﺎ ‪37 ......................................................................................................‬‬
‫در ﻣﻮرد ﻋﻔﻮ و ﺑﺨﺸﺶ ﺧﺪاوﻧﺪ ‪47 ................................................................................‬‬
‫در ﺧﺼﻮص ﻣﻐﺮوران و ﻓﺮﻳﻔﺘﻪ ﺷﺪﮔﺎن ‪67 ......................................................................‬‬
‫ﺷﺮوط اﻣﻴﺪ ﺑﻪ ﺧﺪا ‪70 ....................................................................................................‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬آﻓﺎت و ﺿﺮرﻫﺎي ﻋﺼﻴﺎن و ﮔﻨﺎه ‪77 ..............................................................‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬آﺛﺎر زﺷﺖ ﮔﻨﺎه ‪89 .....................................................................................‬‬
‫ﮔﻨﺎه ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﻲ دﻳﮕﺮ ﻣﻲﺷﻮد ‪92 ......................................................................‬‬
‫ﮔﻨﺎه اراده ﻗﻠﺐ را ﺿﻌﻴﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ ‪93 ...............................................................................‬‬
‫ﮔﻨﺎه ﻧﻔﺮت ﻗﻠﺒﻲ ازﮔﻨﺎه را ازﻗﻠﺐ ﺑﻴﺮون ﻣﻲﻛﺸﺪ‪93 ........................................................ .‬‬
‫ﮔﻨﺎه ﺳﺒﺐ ﺳﺒﻚ ﺷﺪن ﺷﺨﺺ ﻧﺰد ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﺷﻮد‪94 ................................................... .‬‬
‫ﺷﻮم ﺑﻮدن ﮔﻨﺎه ‪95 ..........................................................................................................‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪6‬‬

‫ﮔﻨﺎه ذﻟﺖ و ﺧﻮاري ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻣﻲآورد ‪96 ........................................................................‬‬

‫ﮔﻨﺎه ﻋﻘﻞ را ﻓﺎﺳﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ‪96 ...........................................................................................‬‬
‫ﮔﻨﺎﻫﺎن ﺑﺮ ﻗﻠﺐ ﮔﻨﺎﻫﻜﺎر ﻣﻬﺮ ﻣﻲزﻧﻨﺪ ‪97 ..........................................................................‬‬
‫ﮔﻨﺎه ﻣﻮﺟﺐ ﻟﻌﻨﺖ اﺳﺖ ‪97 .............................................................................................‬‬
‫ﮔﻨﺎه ﺳﺒﺐ ﻣﺤﺮوم ﺷﺪن از دﻋﺎي رﺳﻮل ﺧﺪا
و ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﻣﻲﺷﻮد ‪99 ..........................‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ ‪ :‬ﻋﻘﻮﺑﺘﻬﺎي ﮔﻨﺎه ‪101 ......................................................................................‬‬
‫ﮔﻨﺎه ﺳﺒﺐ اﻧﻮاع ﻓﺴﺎد در زﻣﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد ‪106 ....................................................................‬‬
‫ﮔﻨﺎه ﻏﻴﺮت ﻗﻠﺐ را ﻣﻲﻣﻴﺮاﻧﺪ ‪108 ....................................................................................‬‬
‫ﮔﻨﺎه ﺷﺮم و ﺣﻴﺎ را از ﺑﻴﻦ ﻣﻲﺑﺮد ‪111 ..............................................................................‬‬
‫ﮔﻨﺎه از ﻋﻈﻤﺖ ﭘﺮورد ﮔﺎر در ﻗﻠﺐ اﻧﺴﺎن ﻣﻲﻛﺎﻫﺪ ‪112 ....................................................‬‬
‫ﮔﻨﺎه اﻧﺴﺎن را از داﻳﺮه اﺣﺴﺎن ﺧﺎرج ﻣﻲﻛﻨﺪ ‪114 ..............................................................‬‬
‫ﮔﻨﺎه ﺳﺒﺐ از دﺳﺖ دادن ﺧﻴﺮات ﻣﻲﺷﻮد ‪115 .................................................................‬‬
‫ﮔﻨﺎه ﺳﺒﺐ ﺿﻌﻴﻒ ﺷﺪن ﺳﻴﺮ ﻗﻠﺐ ﺑﻪ ﺳﻮي ﺧﺪا ﻣﻲﺷﻮد ‪119 ..........................................‬‬
‫ﮔﻨﺎه ﻧﻌﻤﺖ را زاﻳﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺳﺒﺐ ﻧﺰول ﺑﻼ ﻣﻲﺷﻮد ‪120 ................................................‬‬
‫ﮔﻨﺎه ﺳﺒﺐ رﻋﺐ و وﺣﺸﺖ دروﻧﻲ اﺳﺖ ‪121 ..................................................................‬‬
‫ﮔﻨﺎه اﺳﺘﻘﺎﻣﺖ ﻗﻠﺐ را از ﻣﻴﺎن ﻣﻲﺑﺮد ‪122 ........................................................................‬‬
‫ﮔﻨﺎه ﺑﺼﻴﺮت ﻗﻠﺐ را ﻛﻮر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪124 ..............................................................................‬‬
‫ﮔﻨﺎه ﻧﻔﺲ را ﺧﻮار وذﻟﻴﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ ‪125 ..............................................................................‬‬
‫ﮔﻨﺎه ﺳﺒﺐ اﺳﺎرت در ﺑﻨﺪ ﺷﻴﻄﺎن و زﻧﺪان ﺷﻬﻮت ﻣﻲﺷﻮد ‪126 ........................................‬‬
‫ﮔﻨﺎه ﺳﺒﺐ اﻓﺖ ﻣﻨﺰﻟﺖ ﺷﺨﺺ ﻧﺰد ﺧﺪا و ﺧﻠﻖ ﺧﺪا ﻣﻲﺷﻮد ‪127 ....................................‬‬
‫ﮔﻨﺎه اﺳﻤﻬﺎي ﭘﺎك را از ﺷﺨﺺ ﺑﺮ داﺷﺘﻪ و اﺳﻤﻬﺎي ﻧﻜﻮﻫﺶ ﺷﺪه را ﺑﺮ او روا ﻣﻲدارد‪128 ...‬‬
‫ﮔﻨﺎه ﺳﺒﺐ ﻧﻘﺼﺎن ﻋﻘﻞ ﻣﻲﺷﻮد ‪129 ................................................................................‬‬
‫ﮔﻨﺎه ﺳﺒﺐ ﻗﻄﻊ راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﺧﺪا و ﮔﻨﺎﻫﻜﺎر ﻣﻲﮔﺮدد ‪131 ................................................‬‬
‫ﮔﻨﺎه ﺑﺮﻛﺖ دﻳﻦ ودﻧﻴﺎ را از ﺑﻴﻦ ﻣﻲﺑﺮد ‪132 ......................................................................‬‬
‫ﮔﻨﺎه ﺳﺒﺐ ﭘﺴﺘﻲ و ﺣﻘﺎرت ﻣﻲﺷﻮد‪135 ......................................................................... .‬‬
‫ﮔﻨﺎﻫﺎن اﻧﻮاع ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت راﺑﺮﮔﻨﺎﻫﻜﺎر ﺟﺴﻮرﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ‪138 ...................................................‬‬
‫‪7‬‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬

‫ﮔﻨﺎه درﻫﻨﮕﺎم ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪي ﺷﺨﺺ ﺑﻪ اوﺧﻴﺎﻧﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ‪139 ..................................................‬‬

‫ﮔﻨﺎه ﻗﻠﺐ را ﻛﻮر و ﺑﺼﻴﺮت آﻧﺮا ﺿﻌﻴﻒ ﻣﻲﮔﺮداﻧﺪ ‪143 ...................................................‬‬
‫ﮔﻨﺎه ﻛﻤﻜﻲ اﺳﺖ از ﻃﺮف اﻧﺴﺎن ﺑﺮاي دﺷﻤﻨﺶ ﻋﻠﻴﻪ ﺧﻮدش ‪146 ...................................‬‬
‫ﻧﮕﻬﺪاري ﮔﻮش از ﺷﻨﻴﺪن ﻣﺤﺮﻣﺎت ‪151 .........................................................................‬‬
‫ﺣﻔﻆ زﺑﺎن از ﺑﻪ زﺑﺎ ن آوردن ﻣﺤﺮﻣﺎت ‪152 .....................................................................‬‬
‫ﮔﻨﺎه ﺳﺒﺐ ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﺮدن ﺧﻮد و ﻋﺪم ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ ﻣﻲ ﮔﺮدد ‪156 ..........................‬‬
‫ﮔﻨﺎه ﻧﻌﻤﺖ ﻫﺎرا ازﻣﻴﺎن ﻣﻲﺑﺮد ‪161 ..................................................................................‬‬
‫ﮔﻨﺎه ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن را از اﻧﺴﺎن دور ﻣﻲﻛﻨﺪ ‪162 ......................................................................‬‬
‫ﮔﻨﺎه ﺳﺒﺐ ﻫﻼﻛﺖ در دﻧﻴﺎ و آﺧﺮت اﺳﺖ ‪165 ................................................................‬‬
‫ﮔﻨﺎه ﺳﺒﺐ اﺟﺮاي ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻫﺎي ﺷﺮﻋﻲ ﺑﺮ ﺷﺨﺺ ﻣﻲﺷﻮد ‪166 .......................................‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻫﺎي ﺷﺮﻋﻲ و ﻗﺪري ﮔﻨﺎﻫﺎن ‪169 .....................................................‬‬
‫دزدي ﺳﺒﺐ ﺗﺒﺎه ﺷﺪن اﻣﻮال ﻣﻲﮔﺮدد ‪172 .......................................................................‬‬
‫ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻫﺎي ﻗﺪري‪ :‬ﻗﻠﺒﻲ و ﺑﺪﻧﻲ ‪174 .............................................................................‬‬
‫ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻫﺎي ﺑﺪﻧﻲ‪ :‬دﻧﻴﻮي و اﺧﺮوي ‪174 ........................................................................‬‬
‫ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻣﻲآﻳﻨﺪ ‪176 ..................................................................‬‬
‫ﺗﻔﺎوت ﻋﻘﻮﺑﺘﻬﺎي ﮔﻨﺎﻫﺎن ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺗﻔﺎوت ﮔﻨﺎﻫﺎن ‪183 ........................................................‬‬
‫ﮔﻨﺎﻫﺎن ﺷﻴﻄﺎﻧﻲ ‪184 ........................................................................................................‬‬
‫ﮔﻨﺎﻫﺎن ﺳﺒﻌﻲ)درﻧﺪﮔﻲ( ‪184 ...........................................................................................‬‬
‫ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻛﺒﻴﺮه و ﺻﻐﻴﺮه ‪185 .............................................................................................‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬ﮔﻨﺎه ﺷﺮك ‪189 .............................................................................................‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت را ﺑﺮاي ﺑﺮﻗﺮاري ﺗﻮﺣﻴﺪ آﻓﺮﻳﺪه اﺳﺖ‪189 ...........................................‬‬
‫ﻗﺮار دادن واﺳﻄﻪ و ﻣﻴﺎﻧﺠﻲ ﺳﺒﺐ ﻏﻀﺐ ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﻲﺷﻮد ‪191 ......................................‬‬
‫ﺷﺮك ﻧﺼﺎري ﻛﻪ ﺧﺪا را ﺧﺪاي ﺳﻮم ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪194 ......................................................... .‬‬
‫ﺷﺮك در ﻋﺒﺎدت ‪195 ......................................................................................................‬‬
‫ﺷﺮك در اﻗﻮال و اﻓﻌﺎل و اراده و ﻧﻴﺖ ‪198 ......................................................................‬‬
‫ﺷﺮك در ﻟﻔﻆ ‪200 ..........................................................................................................‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪8‬‬

‫ﺷﺮك در ﻗﺼﺪ و ﻧﻴﺖ ‪202 ..............................................................................................‬‬

‫ﺣﻘﻴﻘﺖ و ﻣﺎﻫﻴﺖ ﺷﺮك ‪203 ...........................................................................................‬‬
‫ﺳﻮء ﻇﻦ داﺷﺘﻦ ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد ‪206 ...........................‬‬
‫ﺷﺮك و ﻛﺒﺮ ﺑﺎ ﻋﺒﺎدت ﺧﺪوﻧﺪ ﻣﻨﺎﻓﺎت دارﻧﺪ ‪214 .............................................................‬‬
‫ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ از ﺟﺎﻧﺐ ﺧﺪا ﺑﺪون داﺷﺘﻦ ﻋﻠﻢ در ﻣﻮرد اﺳﻤﺎء و ﺻﻔﺎت و اﻓﻌﺎل او‪215 ................‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ‪ :‬ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻛﺒﻴﺮه ﺑﻌﺪ از ﺷﺮك ‪217 ..................................................................‬‬
‫ﻣﻔﺴﺪه ﻗﺘﻞ وﮔﻨﺎه ﻗﺎﺗﻞ ‪221 .............................................................................................‬‬
‫ﻣﻔﺴﺪه ي زﻧﺎ از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﻔﺎﺳﺪ اﺳﺖ ‪225 ....................................................................‬‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﮔﻨﺎه ﺑﺮﺷﺨﺺ راه ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ؟ ‪229 ..........................................................................‬‬
‫از ورودي ﻫﺎي ﮔﻨﺎه ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آوردن وﻓﻜﺮﻛﺮدن اﺳﺖ ‪230 ..............................................‬‬
‫از ورودﻳﻬﺎي ﮔﻨﺎه ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ وﺑﻪ زﺑﺎن آوردن اﺳﺖ ‪235 ...............................................‬‬
‫از ورودﻳﻬﺎي ﮔﻨﺎه اﻗﺪام ﻛﺮدن و ﻗﺪم ﻧﻬﺎدن در راه ﮔﻨﺎه اﺳﺖ‪240 ................................... .‬‬
‫ﺗﺤﺮﻳﻢ زﻧﺎ و واﺟﺐ ﺑﻮدن ﺣﻔﻆ ﻋﻮرت ‪241 ....................................................................‬‬
‫ﻟﻮاط ازﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﻔﺴﺪه ﻫﺎﺳﺖ ‪250 ...............................................................................‬‬
‫ردي ﺑﺮﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻟﻮاط را ﻛﻤﺘﺮاز ﻋﻘﻮﺑﺖ زﻧﺎ ﻣﻲداﻧﻨﺪ ‪258 ..................................‬‬
‫ﺣﻜﻢ ﺷﺮﻋﻲ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﺟﻤﺎع ﻛﻨﺪ ‪260 ...........................................................‬‬
‫درﻣﺎن ﻟﻮاط ‪261 ..............................................................................................................‬‬
‫درﻣﺎن آن از دو ﻃﺮﻳﻖ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‪261 ...........................................................................‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﻧﻬﻢ‪ :‬ﻣﺤﺒﺖ ‪269 .....................................................................................................‬‬
‫ﻣﺤﺒﺖ ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻳﮕﺎﻧﮕﻲ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﺤﺒﻮب اﻋﻼ را اﻗﺘﻀﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ ‪269 ...............................‬‬
‫ﻋﺒﺎدت ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﻣﺤﺒﺘﻲ ﻫﻤﺮاه ﺧﻀﻮع وذﻟﺖ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﺤﺒﻮب ‪270 .....................‬‬
‫آﺧﺮﻳﻦ ﻣﺮﺗﺒﻪ ي ﻣﺤﺒﺖ‪ ،‬ﺗﺘﻴﻢ ﻳﺎ ﻣﺤﺒﺖ ﺗﺎ ﺣﺪ ﭘﺮﺳﺘﺶ ‪276 .............................................‬‬
‫اﻧﻮاع ﭼﻬﺎر ﮔﺎﻧﻪ ي ﻣﺤﺒﺖ‪281 ........................................................................................‬‬
‫ﺧﻠﻴﻞ ﺷﺪن‪ ،‬ﻛﻪ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﻛﻤﺎل ﻣﺤﺒﺖ ‪282 ...........................................................‬‬
‫ﻣﺤﺒﺖ ﻋﺎم اﺳﺖ و ﺧﻠﻴﻞ ﺑﻮدن ﺧﺎص اﺳﺖ‪283 .............................................................‬‬
‫اﻧﺴﺎن آﻧﭽﻪ رادوﺳﺖ دارد ﺗﺮك ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮﻛﺴﻲ ﻛﻪ اورا دوﺳﺖ دارد ‪284 .........................‬‬
‫‪9‬‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬

‫اﻧﺘﺨﺎب ﺳﻮدﻣﻨﺪﺗﺮ ‪285 ....................................................................................................‬‬

‫ﻣﺤﺒﻮب دوﮔﻮﻧﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺤﺒﻮب ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﻮدش و ﻣﺤﺒﻮب ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻏﻴﺮ ﺧﻮدش ‪287 .............‬‬
‫ﻣﺤﺒﺖ رﻳﺸﻪ ﺗﻤﺎم اﻋﻤﺎل ﺣﻖ وﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ ‪289 ...............................................................‬‬
‫ﻣﺤﺒﺖ اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ دارد ‪295 ........................................................................................‬‬
‫اﺳﺎس ﺗﻤﺎم ﺣﺮﻛﺎت زﻣﻴﻨﻲ و آﺳﻤﺎﻧﻲ ﻣﺤﺒﺖ اﺳﺖ ‪297 ...................................................‬‬
‫ﻫﺮ ﻣﻮﺟﻮد زﻧﺪه اي داراي اراده و ﻣﺤﺒﺖ اﺳﺖ ‪300 ........................................................‬‬
‫آﺛﺎر‪ ،‬ﺗﻮاﺑﻊ‪ ،‬ﺿﺮورﻳﺎت و اﺣﻜﺎم ﻣﺤﺒﺖ ‪303 ....................................................................‬‬
‫اﺻﻞ ﺗﻤﺎم دﻳﻨﻬﺎ ﻣﺤﺒﺖ و اراده اﺳﺖ ‪305 ........................................................................‬‬
‫ﻓﺼﻞ دﻫﻢ‪ :‬ﻋﺸﻖ ‪311 .....................................................................................................‬‬
‫ﻣﻔﺴﺪه ﻫﺎي ﻋﺸﻖ دردﻧﻴﺎ وآﺧﺮت ‪311 ............................................................................‬‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﺸﻖ را از آﻧﺎن ﻧﻘﻞ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ ‪314 .................................................‬‬
‫درﻣﺎن درد ﻛﺸﻨﺪه ﻋﺸﻖ ‪316 ...........................................................................................‬‬
‫ﻣﺮاﺗﺐ ﻋﺸﻖ ﺳﻪ ﺗﺎﺳﺖ ‪319 ............................................................................................‬‬
‫ﻛﻤﺎل ﻟﺬت و ﺳﺮورﺗﺎﺑﻊ دوﭼﻴﺰ اﺳﺖ ‪334 .......................................................................‬‬
‫ﻣﺤﺒﺘﻲ ﻛﻪ ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ ﻧﻴﺴﺖ ‪340 ...........................................................................................‬‬
‫ﻋﺸﻖ ﻫﻤﺴﺮان ‪342 .........................................................................................................‬‬
‫ﻋﺎﺷﻘﺎن ﺳﻪ ﮔﻮﻧﻪ اﻧﺪ ‪347 ................................................................................................‬‬
‫ﺑﺤﺜﻲ درﻣﻮرد ﺣﺪﻳﺚ »ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻋﺎﺷﻖ ﺷﻮد و ﻋﻔﺖ ﭘﻴﺸﻪ ﻛﻨﺪ« ‪347 ................................‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪10‬‬
‫‪11‬‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬

‫‪‬‬
‫ﻣﻘﺪﻣﻪي ﻣﺘﺮﺟﻢ‬
‫اﻟﺤﻤﺪ ﷲ رب اﻟﻌﺎﻟﻤﻴﻦ و اﻟـﺼﻼة و اﻟـﺴﻼم ﻋﻠـﻲ ﻧﺒﻴﻨـﺎ ﻣﺤﻤـﺪ و ﻋﻠـﻲ آﻟـﻪ و ﺻـﺤﺒﻪ‬
‫اﺟﻤﻌﻴﻦ‬
‫اﻣﺎ ﺑﻌﺪ ﻓﺎن اﺻﺪق اﻟﺤﺪﻳﺚ ﻛﺘﺎب اﷲ و ﺧﻴﺮ اﻟﻬﺪي ﻫﺪي ﻧﺒﻴﻨﺎ ﻣﺤﻤﺪ
و ﺷﺮ اﻻﻣـﻮر‬
‫ﻣﺤﺪﺛﺎﺗﻬﺎ و ﻛﻞ ﻣﺤﺪﺛﺔ ﺑﺪﻋﺔ و ﻛﻞ ﺑﺪﻋﺔ ﺿﻼﻟﺔ و ﻛﻞ ﺿﻼﻟﺔ ﻓﻲ اﻟﻨﺎر‬
‫اﻣﺎ ﺑﻌﺪ‪:‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﺰوﺟﻞ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫        ‬
‫
 ﺑﻘﺮه‪152‬‬ ‫   ‬
‫          ‬ ‫ ‬
‫)ﭘﺲ ﻣﺮا ﻳﺎد ﻛﻨﻴﺪ ]ﺗﺎ[ ﺷﻤﺎ را ﻳﺎد ﻛﻨﻢ و ﺷﻜﺮاﻧﻪام را ﺑﻪ ﺟﺎى آرﻳﺪ و ﻣﺮا ﻧﺎﺳﭙﺎﺳﻰ ﻧﻜﻨﻴﺪ‪ (.‬‬
‫     (‬
‫ زﺧﺮف‪36‬‬ ‫   ‬ ‫&‪   +    $ %‬‬
‫‪)      ! * "  #‬‬ ‫'   ‬
‫ ‬
‫)ﻫﺮ ﻛﺲ از ﻳﺎد ]ﺧﺪاى[ رﺣﻤﺎن دل ﺑﮕﺮداﻧﺪ ﺑﺮ او ﺷﻴﻄﺎﻧﻰ ﻣﻰﮔﻤـﺎرﻳﻢ ﺗـﺎ ﺑـﺮاى وى‬
‫ﻫﻤﺪم و دﻣﺴﺎزى ﺑﺎﺷﺪ‪ (.‬‬
‫‪      /0‬‬
‫‪ ...   2$3‬ﻓﺮﻗﺎن‪77‬‬ ‫&‪  -.‬‬
‫‪*   1‬‬ ‫ ‬
‫‪  ' ,‬‬
‫)ﺑﮕﻮ اﮔﺮ دﻋﺎى ﺷﻤﺎ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﭘﺮوردﮔﺎرم ﻫﻴﭻ اﻋﺘﻨﺎﻳﻰ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻧﻤﻰﻛﻨﺪ‪(....‬‬
‫    ‬
‫‪ 45'-‬‬ ‫‪    9‬‬
‫‪    . 678‬‬ ‫‪   :  ; <+ =$3‬‬
‫‪ 
$3‬‬ ‫> ‬ ‫>  ‬
‫? ‬ ‫‪*   A5$‬‬
‫@   (‬
‫‪  CDE‬‬
‫‪     :‬‬
‫‪*  B3.$‬‬ ‫ ‬
‫‪ +   /‬‬
‫&‪      9‬‬
‫<
 ﺑﻘﺮه‪186‬‬
‫)ﻫﺮﮔﺎه ﺑﻨﺪﮔﺎن ﻣﻦ‪ ،‬از ﺗﻮ در ﺑﺎره ﻣﻦ ﺑﭙﺮﺳﻨﺪ‪] ،‬ﺑﮕﻮ[ ﻣﻦ ﻧﺰدﻳﻜﻢ و دﻋﺎى دﻋﺎﻛﻨﻨـﺪه را‬
‫ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﻣﺮا ﺑﺨﻮاﻧﺪ اﺟﺎﺑﺖ ﻣﻰﻛﻨﻢ ﭘﺲ ]آﻧﺎن[ ﺑﺎﻳﺪ ﻓﺮﻣﺎن ﻣﺮا ﮔﺮدن ﻧﻬﻨﺪ و ﺑـﻪ ﻣـﻦ‬
‫اﻳﻤﺎن آورﻧﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ راه ﻳﺎﺑﻨﺪ‪(.‬‬
‫‪   <N1‬‬ ‫'    ‬‫‪   
3‬‬ ‫‪ $H‬‬ ‫‪    I C10‬‬
‫‪   K4LM‬‬
‫‪4‬‬ ‫"‪*     K‬‬ ‫‪ O‬‬ ‫‪)  G‬‬
‫‪   F‬‬ ‫‪ ) J   C8‬‬ ‫     ‪ + +‬‬
 ‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪12‬‬
‫‬
‫'   ‬
‫‪ P9N‬اﻋﺮاف‪ 205‬‬ ‫* ‬
‫)در دل ﺧﻮﻳﺶ ﭘﺮوردﮔـﺎرت را ﺑﺎﻣـﺪادان و ﺷـﺎﻣﮕﺎﻫﺎن ﺑـﺎ ﺗـﻀﺮع و ﺗـﺮس و ﺑـﺪون‬
‫ﺻﺪاى ﺑﻠﻨﺪ ﻳﺎد ﻛﻦ و از ﻏﺎﻓﻼن ﻣﺒﺎش‪(.‬‬
‫‪)    V3‬‬
‫‪   4S:‬‬
‫‪U4$‬‬ ‫‪      9$‬‬
‫‪   W X‬‬ ‫‪  9 :‬‬
‫‪ Y‬‬ ‫‪    Z9‬‬ ‫‪    T    :  Q‬‬
‫?‪    Y9‬‬
‫  ‪      S:+‬‬
‫‪ +
5'-R‬‬ ‫‬
‫‪ 
9‬اﻧﻔﺎل‪ 2‬‬ ‫‪    Z0‬‬
‫‪  + 7‬‬ ‫*‬
‫)ﻣﺆﻣﻨﺎن ﻫﻤﺎن ﻛﺴﺎﻧﻰاﻧﺪ ﻛﻪ ﭼﻮن ﺧﺪا ﻳﺎد ﺷﻮد دل ﻫﺎﻳﺸﺎن ﺑﺘﺮﺳﺪ و ﭼﻮن آﻳﺎت او ﺑﺮ‬
‫آﻧﺎن ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﻮد ﺑﺮ اﻳﻤﺎﻧﺸﺎن ﺑﻴﻔﺰاﻳﺪ و ﺑﺮ ﭘﺮوردﮔﺎر ﺧﻮد ﺗﻮﻛﻞ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪(.‬‬
‫‬ ‫" ‪)    7‬‬
‫‪  :‬‬
‫‪   5'X‬‬ ‫‬ ‫‬
‫&‪      9‬‬
‫‪
^9‬‬ ‫]‪)  T       7.‬‬
‫`_ ‪ +  +‬‬ ‫[‪    F‬‬ ‫\ ‪ +‬‬
‫‪  Q‬‬ ‫  ‪ J‬‬
‫اﻧﻔﺎل‪45‬‬
‫)اى ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ اﻳﻤﺎن آوردهاﻳﺪ ﭼﻮن ﺑﺎ ﮔﺮوﻫﻰ ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ ﭘﺎﻳﺪارى ورزﻳﺪ وﺧﺪا‬
‫را ﺑﺴﻴﺎر ﻳﺎد ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ رﺳﺘﮕﺎر ﺷﻮﻳﺪ‪(.‬‬
‫ ‬ ‫@
 ‬ ‫‬
‫‪   F'  " c‬‬
‫‪ab$‬‬ ‫‪      5f‬‬
‫^‪   de‬‬ ‫'&  )‬
‫‪)  Fg‬‬ ‫'    ‬
‫‪  +   B   $ h$‬‬ ‫  ‬
‫ﻃﻪ ‪ 124‬‬
‫)ﻫﺮ ﻛﺲ از ﻳﺎد ﻣﻦ دل ﺑﮕﺮداﻧﺪ در ﺣﻘﻴﻘﺖ زﻧﺪﮔﻰ ﺗﻨﮓ ]و ﺳﺨﺘﻰ[ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷـﺖ و‬
‫روز رﺳﺘﺎﺧﻴﺰ او را ﻧﺎﺑﻴﻨﺎ ﻣﺤﺸﻮر ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‪(.‬‬
‫ﻫﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻲ از زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻤﺎن ﻣـﻲآورد و از ﻛﻔـﺮو ﭘﻠﻴـﺪي دوري ﻣـﻲﺟﻮﻳـﺪ و ﺑـﺎ‬
‫ﺷﻴﻄﺎن دﺳﺖ در ﮔﺮﻳﺒﺎن ﻣﻲﺷﻮد و از اﻃﺎﻋﺖ او و ﺟﻨﻮدش ﺳﺮ ﺑﺎز ﻣﻲزﻧﺪ و ﻻاﻟـﻪ اﻻ اﷲ‬
‫را ﻟﺒﻴﻚ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ و رو ﺑﻪ ﺳﻮي ﺧﺪا و دﻳﻦ ﺣﻨﻴﻒ او ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻲ ﺷـﻚ در راه دﻳﻨـﺪاري‬
‫ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺎ ﻓﺮاز و ﻧﺸﻴﺐ ﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر روﺑﺮو ﺷﺪه و ﻗﻮت و ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺧﻮاﻫـﺪ‬
‫ﻛﺮد و ﺗﻔﺎوت ﻟﺤﻈﺎت ﺑﺎ ﺧﺪا ﺑﻮدن و ﺑﻲ ﺧﺪاﺑﻮدن را در ﺧﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻟﺤﻈﺎﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ آدﻣﻲﻟﺬت ﻋﺒﺎدت‪ ،‬ﻧﻴﺎﻳﺶ‪ ،‬و از ﻫﻤﻪ ﻣﻬﻤﺘـﺮ ﺗﻮﺣﻴـﺪ‬
‫را ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﺟﺎن ﺧﻮاﻫـﺪ دﻳـﺪ‪ .‬ﺗﻔـﺎوت ﻳـﺎد ﺧـﺪا و ذﻛـﺮ ﻣﺒـﺎرﻛﺶ و ﺑـﻮدن ﺑـﺎ او را ﺑـﺎ‬
‫ﺑﺎزﻳﭽﻪﻫﺎي دﻧﻴﺎ و ﻟﻬﻮ و ﻟﻌﺐ ﺷﻴﺎﻃﻴﻦ و اﺻﺤﺎب او ﺧﻮاﻫﺪ ﻓﻬﻤﻴﺪ و ﻓﺮق ﺑﻴﻦ اﻳﻤـﺎن و‬
‫ﻛﻔﺮ ﺑﺮاﻳﺶ روﺷﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺎﮔﻬﺎن ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﻣﻌﻨﺎ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ :‬اﷲ‪ ،‬ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﮔﺎﻧﺶ‪ ،‬اﻫﻞ اﻳﻤﺎن‪ ،‬ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن‪ ،‬دﻧﻴﺎ و ﭘـﻮﭼﻲ‬
‫آن و آﺧﺮت ﺟﺎوﻳﺪان‪،‬اﺧﻼص‪ ،‬ﺻﺪاﻗﺖ‪ ،‬ﻋﺪل‪ ،‬ﺑﻬﺸﺖ و‪ ...‬ﺗﺎ اﺑﻠﻴﺲ‪ ،‬ﭘﭙﺮواﻧﺶ‪ ،‬ﺷﻴﺎﻃﻴﻦ‪،‬‬
‫‪13‬‬ ‫ﻣﻘﺪﻣﻪي ﻣﺘﺮﺟﻢ‬

‫ﻛﻔﺮ‪ ،‬اﻫﻞ ﻛﻔﺮ‪ ،‬رﻳﺎ‪ ،‬دروغ‪ ،‬ﺣﻴﻠﻪ‪ ،‬ﻇﻠﻢ‪ ،‬ﺟﻬﻨﻢ و‪...‬‬

‫ﮔﻮﻳﻲ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ زﻧﺪه و ﺣﺎﺿﺮ ﮔﺸﺘﻪ‪ ،‬ﮔﻮﻳﻲ ﺑﺎ اﻟﻬﺎﻣﻲﺑﻲ ﺻﺪا ﻣﺨﺎﻃﺐ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘـﻪ اي‬
‫و دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ ﻣﻌﺠﺰه و دﻟﻴﻞ و ﻣﺠﺎدﻟﻪ ﻧﺪاري‪.‬‬
‫در ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺎ ﺧﺪا ﺑﻮدن و ﺑﺎ ﻳﺎد او زﻳﺴﺘﻦ‪ ،‬داﺋﻢ ﺳﺎﻳﻪ ي ﺧﻨﻚ رﺣﻤﺖ او را ﺑﺮ ﺧـﻮد‬
‫ﻣﺴﺘﻮﻟﻲ ﺧﻮاﻫﻲ ﻳﺎﻓﺖ و ﺧﻮد را اﺣﺴﺎس ﺧﻮاﻫﻲ ﻛﺮد‪ .‬دﻧﻴﺎ و ﭘﻮﭼﻲ آن را ﺑﺎ ﺗﻤـﺎم ﺗـﻮان‬
‫در ﺧﻮاﻫﻲ ﻳﺎﻓﺖ و آﺧﺮت را ﺑﺎ ﺗﻤﺎم ﺣﻘﺎﻳﻘﺶ ﻧﺰدﻳﻚ ﺧﻮاﻫﻲ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬دﻳﮕﺮ اﺛﺮي از اﻧﺪوه‬
‫و ﻏﻢ و ﺳﮓ دوي ﻫﺎي دﻧﻴﺎﻳﻲ وﺟﻮدت را آزار ﻧﺨﻮاﻫﺪ داد‪ .‬دﻳﮕﺮ دﻧﻴﺎ ﺑﺮاﻳـﺖ ﻫﻤﭽـﻮن‬
‫ﺳﻴﺒﻲ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻛﺮم ﺑﻮ ﮔﻨﺪو ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺮ آن ﻣﻲﻟﻮﻟﺪ ﺗﺎ آن را از دﺳﺖ ﻧﺪﻫـﺪ‬
‫و ﺣﺸﺮه اي ﻳﺎ ﺣﻴﻮاﻧﻲ ﮔﻨﺪه ﺗﺮ آن را از او ﻧﺮﺑﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫دﻳﮕﺮ دﻳﻦ ﺑﺮاﻳﺖ ﭼﻮن ﻣﻐﺎزه‪ ،‬دﻛﺎن‪ ،‬ﻣﻘﺎم و ﻣﻨﺼﺐ ﻧﻴﺴﺖ ﻛـﻪ ﻫﻤﭽـﻮن اﻫـﻞ ﺑـﺎزار‬
‫ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي ﺗﻬﻴﻪ ي ﻟﻘﻤﻪ اي ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ دﺳـﺖ آري ‪ ،‬ﺗـﺎ روزي دﻳﮕـﺮ و روزي اي دﻳﮕـﺮ‬
‫ﻣﻌﺪه و روده و دﺳﺘﮕﺎه ﻫﺎي ﻟﺠﻦ ﺳﺎز ﺧﻮد را ﺑﺎ آن ﻣﺸﻐﻮل ﻛﻨﻲ و ﺑﺮ اﻳﻦ ﺷـﺎﻫﻜﺎرﺧﻮد‬
‫ﻧﻴﺰ ﺑﺮ ﺧﻮد ﺑﺒﺎﻟﻲ‪.‬‬
‫آري اﻳﻤﺎن ﻣﻌﻨﺎ ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﮔﻮﻳﻲ دو ﺑﺎره ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪه اي‪ .‬ﻧﺎﮔﻬﺎن از زﻧﺪان ﺳـﺨﺖ‬
‫ﻏﻔﻠﺖ از ﺧﺪا آزاد ﺧﻮاﻫﻲ ﺷﺪ و از ﻫﻢ ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺷﻴﺎﻃﻴﻦ در ﺑﻨﺪ دﻧﻴﺎ و ﺑﻨﺪه ي ﻣـﺎده ﺑـﻮدن‬
‫رﻫﺎ ﻣﻲﺷﻮي‪ .‬از زﻧﺪان ﻋﺒﻮس و ﺑﻲ رﺣﻢ ﻧﺎداﻧـﺎن و ﻧـﺎداﻧﻲ‪ ،‬از ﺳـﻴﻪ ﭼـﺎل ﺗﺎرﻳـﻚ درد‬
‫ﻟﺬﺗﻬﺎي دﻧﻲ‪ ،1‬از ﻣﻨﺰﻟﮕﻪ ﺳﻜﻮت و ﺳﻜﻮن‪ ،‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ راه را ﻓﺮﺳﻨﮓ ﻫﺎ ﺑﺮ ﻋﻘﻞ و ﻓﻜﺮ و‬
‫دﻳﻦ ﺑﺴﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻫﻢ ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻫﺎ و ﻫﻤﺮاﻫﺎن آدﻣـﻲﻧﻴـﺰ ﭼـﻮن ﺧـﻮد زﻧـﺪان ﺳـﻴﺎه و‬
‫ﻗﻴﺮﻳﻦ و ﺳﺘﻢ ﭘﻴﺸﻪ اﻧﺪ‪.‬‬
‫از ﺟﻬﻨﻢ ﺟﻬﻨﻤﻴﺎن زﻣﻴﻨﻲ‪ ،‬ﻛﻪ از ﺳﻴﻪ ﭼﺎل ﻫﺎ و ﺗﻌﺬﻳﺐ ﻫﺎ و ﻣﺮگ ﺟﻬﻨﻢ واﻗﻌﻲ ﻧـﺸﺎن‬
‫ﻫﺎ ﺑﺮ اوﺳﺖ‪.‬‬
‫آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻛﺮﺧﻲ و ﺳﺴﺘﻲ و ﺑﻴﻬﻮﺷﻲ اﻣـﺎن از دل آدﻣـﻲﻣـﻲرﺑﺎﻳـﺪ و ﺗﻌﻔـﻦ و ﮔﻨـﺪاب‬
‫ﺳﻜﻮن و ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت ﺧﻮدﻣﺎﻧﻲ ﺗـﺮ زﻧـﺪان و زﻧـﺪاﻧﻴﺎن‪" ،‬راﺣﺘـﻲ" زﻧـﺪه ﺑـﻮدن را در ﻛـﺎم‬
‫آدﻣﻲﻣﺒﺪل ﺑﻪ ﻣﺮگ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺧﻼﺻﻪ از ﺑﻲ ﻳﺎد ﺧﺪا ﺑﻮدن‪ ،‬ﺑﻲ ﻳﺎد او زﻳﺴﺘﻦ‪ ...،‬از ﺑﻲ او ﻣﺎﻧﺪن‪ ...‬و از ﺑﻲ ﺧـﺪاﻳﻲ‪..‬‬
‫از زﻧﺪان ﻏﻔﻠﺖ از او‪ ...‬از او را ﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻦ‪ ...‬ﻧﻔﻬﻤﻴﺪن‪ ..‬و ﺟﺎﻫﻼﻧﻪ ﻧﺨﻮاﺳﺘﻦ‪...‬‬

‫‪ .1‬ﭘﺴﺖ و ﺑﻲ ارزش‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪14‬‬

‫از اﺣﺴﺎس ﻣﺴﺦ‪ ....‬از ﻃﺮد ﺷﺪن و ﻫﺒﻮط ﺑﻪ ﺳﻮي ﺧـﺎك‪ ...‬ﺑـﻪ ﺳـﻮي ﭘـﺴﺘﻲ‪ ..‬ﺳـﻴﻪ‬
‫ﭼﺎل‪ ..‬ﺑﻼﺗﻜﻠﻴﻔﻲ‪ ...‬ﻣﺮگ‪ ...‬و‪....‬‬
‫و از ﺗﻤﺎم آﻧﭽﻪ ﻣﻲداﻧﻢ و ﻧﻤﻲداﻧﻢ و ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ ﻧﮕﺎﺷﺖ‪.‬‬
‫آري اﻳﻦ اﺳﺖ ﻋﺬاب دوري از ﻳـﺎد ﺧـﺪا‪ ،‬ﺗﺒﻌﻴـﺪ ﮔـﻪ ارواح ﻧﺎﭘـﺎك‪ ،‬ﻣﻨـﺰل و ﻣـﺎواي‬
‫ﺷﻴﺎﻃﻴﻦ‪ ،‬ﻣﻮﻃﻦ و ﺑﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﻛﺜﻴﻒ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺳﺰاﻳﺶ ﻫﺠﺮت اﺳﺖ و ﺑﺲ‪.‬‬
‫آري اﻳﻦ اﺳﺖ ﻓﺮق ﺑﻴﻦ ﺑﺎ ﻳﺎد ﺧﺪا زﻳﺴﺘﻦ و زﻧﺪﮔﻲ در ﺑﻨﺪ ﺷﻴﺎﻃﻴﻦ‪.‬‬
‫اﻳﻦ اﻣﺮ و ﻧﻴﺎز ﻣﺒﺮﻣﻲﻛﻪ ﺑﺪان اﺣﺴﺎس ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺨﺼﻮص از ﺟﺎﻧﺐ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﺗـﺎزه‬
‫وارد دﻳﻦ ﺣﻨﻴﻒ ﮔﺸﺘﻪ و ﺗﺠﺮﺑﻪ ﭼﻨﺪاﻧﻲ در روﻳﺎروﻳﻲ ﺑﺎ ﻣـﺴﺎﺋﻞ اﻳﻤـﺎﻧﻲ و ﻣﻜـﺮ ﺷـﻴﻄﺎن‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻪ و ﻧﻴﺰ ﻧﻴﺎز ﺷﺨﺺ ﻣﺘﺮﺟﻢ در اﻳﻦ ﺑﺎب‪ ،‬ﺳﺒﺐ ﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﻄﺎﻟﺐ اﻳﻦ ﻛﺘـﺎب را ﻛـﻪ در‬
‫واﻗﻊ ﺗﺮﺟﻤﻪ ي ﻛﺘﺎب ﮔﻮﻳﺎ و ﺳﻮدﻣﻨﺪ اﻟﺪاء و اﻟﺪواء از اﻣﺎم و اﺳـﺘﺎد ﺑﺰرﮔـﻮار اﺑـﻦ ﻗـﻴﻢ‬
‫ﺟﻮزي رﺣﻤﻪ اﷲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻋﻼﻗﻪ ﻣﻨﺪ ﻗـﺮار دﻫـﻢ‪ ،‬ﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ ﭼﺮاﻏـﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﻓﺮاراه ﻣﺴﻴﺮ دﻳﻨﺪاري ﺟﻮاﻧﺎن ﭘﺮﺷﻮر وﻧﻴﺰ ﻣﺎﻳﻪ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺠﺎرب ﺑﺰرﮔﺎن و رﻫـﺮوان‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﻗﺪﻣﻲﭼﻮن ﻣﻮﻟﻒ ﮔﺮاﻧﻘﺪر رﺣﻤﻪ اﷲ ﻛﻪ ﺣﻘﺎ ﺗﻠﻤﺬ از آﺛﺎرش ﻣﺎﻳﻪ اﺳﺘﻔﺎده و ﺑﺮﻛﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫و اﻣﺎ ﻧﻜﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﻻزم اﺳﺖ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪:‬‬
‫‪ -1‬ﻛﺘﺎب " اﻟﺪاء و اﻟﺪواء " و " اﻟﺠﻮاب اﻟﻜﺎﻓﻲ ﻟﻤﻦ ﺳﺄل ﻋﻦ اﻟﺪواء اﻟـﺸﺎﻓﻲ "‪ ،‬ﻫـﺮ‬
‫دو در اﺻﻞ ﻳﻚ ﻛﺘﺎب ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﺤﺖ دو ﻋﻨﻮان ﭼﺎپ و ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه اﻧﺪ و ﻻزم اﺳـﺖ‬
‫ﻳﺎدآوري ﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﺆﻟﻒ رﺣﻤﻪ اﷲ ﻧﺎﻣﻲﺑﻪ ﻛﺘﺎب ﻧﺪاده اﺳﺖ و آن را در ﺟﻮاب ﺳﺆاﻟﻲ ﻛﻪ‬
‫در اﺑﺘﺪاي ﻛﺘﺎب ذﻛﺮ ﺷﺪه ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ و اﻳﻦ اﺳﺎﻣﻲﺑﻌﺪا ﺑﻪ ﻛﺘﺎب داده ﺷـﺪه اﺳـﺖ و ﺑـﻪ‬
‫ﺟﻬﺖ داﺷﺘﻦ دو ﻧﺎم ﺑﻌﻀﻲ ﺑﻪ اﺷﺘﺒﺎه آن را دو ﻛﺘﺎب ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﭘﻨﺪاﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -2‬ﻧﺴﺨﻪ ﻋﺮﺑﻲ ﻛﺘﺎﺑﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻓﺎرﺳﻲ ﺑﺮ ﮔﺮداﻧﺪه ﺷﺪه اﺳـﺖ داراي ﺗﺤﻘﻴـﻖ و ﺗﺨـﺮﻳﺞ‬
‫اﺣﺎدﻳﺚ ﺗﻮﺳﻂ ﺷﻴﺦ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺣﺴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﺤﻤﻴﺪ اﻟﺤﻠﺒـﻲ اﻻﺛـﺮي ﺑـﻮده و در‬
‫ﺻﺤﺖ و ﺳﻘﻢ و ﻧﻴﺰ ذﻛﺮ ﻣﻨﺒﻊ اﺣﺎدﻳﺚ ﺑﺪان ﺗﻜﻴﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫و ﺣﺘﻲ اﻻﻣﻜﺎن ﺳﻌﻲ ﺷﺪه از ﺗﺮ ﺟﻤﻪ اﺣﺎدﻳﺚ ﺿﻌﻴﻒ‪ ١‬ﻛﻪ در اﺻـﻞ ﻛﺘـﺎب ﻣﻮﺟـﻮد‬

‫‪ .1‬ﺷﻴﺦ آﻟﺒﺎﻧﻲ در ﻛﺘﺎب ﺗﻤﺎم اﻟﻤﻨﻪ )ص‪ (34‬در ﻣﻮرد ﻋﻤﻞ ﺑﻪ ﺣﺪﻳﺚ ﺿﻌﻴﻒ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛـﻪ ﮔﺮﭼـﻪ ﺑـﻴﻦ اﻫـﻞ ﻋﻠـﻢ و‬
‫ﻃﻼب ﻣﺸﻬﻮر اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻤﻞ ﺑﻪ ﺣﺪﻳﺚ ﺿﻌﻴﻒ در ﻓﻀﺎﻳﻞ اﻋﻤﺎل ﺟﺎﻳﺰ اﺳﺖ و ﮔﻤﺎن ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻣﻮرد اﺧـﺘﻼف‬
‫وﺟﻮد ﻧﺪارد اﻣﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻴﺴﺖ و ﺑﻠﻜﻪ ﻋﺪه اي از ﻋﻠﻤﺎ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ وﺟﻪ ﺑﻪ ﺣﺪﻳﺚ ﺿﻌﻴﻒ ﻋﻤﻞ ﻧﻤﻲﺷﻮد ﻧـﻪ در‬
‫اﺣﻜﺎم و ﻧﻪ در ﻓﻀﺎﻳﻞ اﻋﻤﺎل‪.‬‬
‫‪15‬‬ ‫ﻣﻘﺪﻣﻪي ﻣﺘﺮﺟﻢ‬

‫ﺑﻮده و ﻣﺆﻟﻒ رﺣﻤﻪ اﷲ در ﻛﻨﺎر دﻳﮕﺮ اﺣﺎدﻳﺚ ﺻﺤﻴﺢ ﺑﺪاﻧﻬﺎ ﺣﺠﺖ ﺟﺴﺘﻪ‪ ،‬ﺧﻮدداري ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -3‬از ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ دﺧﻞ و ﺗﺼﺮف در اﺻﻞ ﻛﺘﺎب دوري ﺷﺪه و ﻧﻜﺎت و ﻣﻮاردي ﻛﻪ ﺑﻨـﺎ‬
‫ﺑﻪ ﺿﺮورﺗﻲ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﻮﺿﻴﺢ داﺷﺘﻪ‪ ،‬در ﭘﺎورﻗﻲ ﻫﻤﺎن ﺻـﻔﺤﻪ ﻋﻨـﻮان ﮔﺮدﻳـﺪه اﺳـﺖ و ﻳـﺎ‬
‫داﺧﻞ ][ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﭘﺎﻳﺎن ﺑﺮاي ﺧﻮد ‪ ،‬ﭘﺪر و ﻣﺎدرم و ﺗﻤﺎم ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ در راه رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اﻳـﻦ ﻣﻘـﺼﻮد و‬
‫ﻧﻴﺰ در ﺟﻬﺖ ﺗﺼﺤﻴﺢ ﻛﺘﺎب ﻳﺎرﻳﮕﺮ و راﻫﻨﻤﺎ ﺑﻮده اﻧﺪ ﻃﻠﺐ دﻋﺎي ﺧﻴﺮ دارم و از ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺧﻴﺮ و ﺑﺮﻛﺖ آﻧﺮا ﺧﻮاﺳﺘﺎرم و از ﻫﺮﮔﻤﺮاﻫﻲ و ﺷﺮ و آﻓﺘﻲ ﺑﺪو ﭘﻨﺎه ﻣﻲﺑﺮم‪.‬‬

‫ ‪ 1  T F#0  9$ ci8‬‬

‫اﻳﺸﺎن ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﻮدﺷﺎن ﻧﻴﺰ اﻳﻦ ﻧﻈﺮ را دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺣﺘﻲ در ﻓﻀﺎﻳﻞ اﻋﻤـﺎل ﻫـﻢ ﺑـﻪ ﺣـﺪﻳﺚ ﺿـﻌﻴﻒ‬
‫اﺳﺘﻨﺎد ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ ،‬اوﻻ ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﻛﻪ ﺑﻪ اﺗﻔﺎق ﻋﻠﻤﺎ ﻋﻤﻞ ﺑﻪ آن ﺟﺎﻳﺰ ﻧﻴﺴﺖ و ﺣﺪﻳﺚ ﺿﻌﻴﻒ ﻇـﻦ ﻣﺮﺟـﻮح و ﺿـﻌﻴﻒ‬
‫را ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ و ﺑﺮاي اﺳﺘﻨﺎد ﺑﻪ آن در ﻓﻀﺎﻳﻞ اﻋﻤﺎل‪ ،‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﺳﺖ و دﻟﻴﻠﻲ ﺑﺮاي اﺳﺘﻨﺎد ﺑﻪ آن وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﺛﺎﻧﻴﺎ اﻳﺸﺎن ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﻣﻦ از اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﺑﻌﻀﻲ ﻋﻠﻤﺎ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﺑﻪ ﺣﺪﻳﺚ ﺿﻌﻴﻒ در ﻓﻀﺎﻳﻞ اﻋﻤﺎل اﺳﺘﻨﺎد ﻣـﻲﺷـﻮد‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﻣﻨﻈﻮر آﻧﻬﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ اﺣﺎدﻳﺚ ﺿﻌﻴﻔﻲ اﺳﺘﻨﺎد ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ دﻟﻴﻞ ﺷـﺮﻋﻲ ﻗﺎﺑـﻞ ﻗﺒـﻮل‬
‫دﻳﮕﺮي ]ﺑﺎ ﻛﺘﺎب ﻳﺎ ﺣﺪﻳﺚ ﺻﺤﻴﺢ[ ﺑﺮآﻧﻬﺎ دﻻﻟﺖ ﻛﻨﺪ و ﻣﺸﺮوﻋﻴﺖ ﺧﻮد را از آن ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ و ﺳﭙﺲ در ﺣـﺪﻳﺜﻲ ﺿـﻌﻴﻒ‬
‫اﺟﺮ ﻳﺎ ﻓﻀﻴﻠﺖ ﺧﺎﺻﻲ ﺑﺮاي آن ﻋﻤﻞ ﺑﻴﺎن ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ و در اﻳﻦ ﺻـﻮرت در ﻓـﻀﺎﻳﻞ اﻋﻤـﺎل ﺑـﻪ ﺣـﺪﻳﺚ ﺿـﻌﻴﻒ ﻋﻤـﻞ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﺑﺴﻴﺎري ﺣﺪﻳﺚ ﺿﻌﻴﻒ را ﺣﺘﻲ در اﺣﻜﺎم ﻧﻴﺰ ﺣﺠﺖ داﻧﺴﺘﻪ و ﺑﺪان ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪16‬‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪي ﻣﻮﻟﻒ‬
‫از اﻣﺎم‪ ،‬ﻋﻼﻣﻪ‪ ،‬ﺣﺎﻓﻆ ﺷﻤﺲ اﻟﺪﻳﻦ أﺑﻮ ﻋﺒﺪاﷲ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺷﻴﺦ ﺗﻘﻲ اﻟﺪﻳﻦ أﺑـﻲ ﺑﻜـﺮ ﻣﻌـﺮوف‬
‫ﺑﻪ اﺑﻦ ﻗﻴﻢ ﺟﻮزي ﺳﺆال ﺷﺪ ﻛﻪ‪:‬‬
‫ﻋﻠﻤﺎي ﺑﺰرگ و اﻣﺎﻣﺎن دﻳﻦ ‪ -‬ﺧﺪاوﻧﺪ از ﻫﻤﻪ آﻧﻬﺎ راﺿﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ -‬در ﻣﻮرد ﺷﺨﺼﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑـﻼ‬
‫و ﻣﺮض ]ﮔﻨﺎه و ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن[ دﭼﺎر ﮔﺸﺘﻪ و ﻣﻲداﻧﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ ﺑﺮ او اداﻣﻪ ﻳﺎﺑﺪ دﻧﻴـﺎ و آﺧـﺮﺗﺶ را‬
‫ﺗﺒﺎه ﻣﻲﺳﺎزد ؛ ﭼﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ؟ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﺷﻴﻮه اي در راه دﻓﻊ آن از ﺧﻮد ﻛﻮﺷـﻴﺪه‪ ،‬وﻟـﻲ‬
‫ﺟﺰ ﺑﺮ ﺷﺪت و اﻓﺮوﺧﺘﮕﻲ آن اﻓﺰوده ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻟﺬا ﭼﺎره دﻓﻊ آن ﭼﻴﺴﺖ؟ و راه رﻫـﺎﻳﻲ از آن‬
‫ﻛﺪام اﺳﺖ؟‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ رﺣﻤﺖ ﻛﻨﺪ ﻛﺴﻲ را ﻛﻪ ﻣﺒﺘﻼﻳﻲ را ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ در ﻳﺎري ﺑﻨﺪه اش‬
‫‪١‬‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻣﺎداﻣﻴﻜﻪ ﺑﻨﺪه در ﻳﺎري ﺑﺮادرش ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﻓﺘﻮاﻳﻲ ]در اﻳﻦ ﻣﻮرد[ ﺑﺮاﻳﻤﺎن ﺻﺎدر ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷﻤﺎرا رﺣﻤﺖ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺷﻴﺦ رﺿﻲ اﷲ ﻋﻨﻪ ﻧﻮﺷﺖ ﻛﻪ‪ :‬اﻟﺤﻤﺪ ﷲ‬
‫اﻣﺎ ﺑﻌﺪ‪:‬‬
‫در ﺻﺤﻴﺢ ﺑﺨﺎري از اﺑﻮ ﻫﺮﻳﺮه رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا
ﻓﺮﻣﻮد‪) :‬ﻣﺎ أﻧـﺰل اﷲ داء‬
‫إﻻ أﻧﺰل ﻟﻪ ﺷﻔﺎء(‪) ٢‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﻴﭻ دردي را ﻧﺎزل ﻧﻜﺮده اﺳﺖ ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜـﻪ در ﻣـﺎن آﻧـﺮا ﻧﻴـﺰ ﻧـﺎزل‬
‫ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪ (.‬و در ﺻﺤﻴﺢ ﻣﺴﻠﻢ از ﺟﺎﺑﺮ ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﷲ رواﻳﺖ ﺷﺪه ﻛﻪ رﺳـﻮل ﺧـﺪا
ﻓﺮﻣـﻮد‪:‬‬
‫)ﻟﻜﻞ داء دواء ﻓﺈذا أﺻﻴﺐ دواء اﻟﺪاء ﺑـﺮأ ﺑـﺎذن اﷲ(‪ ) ٣‬ﻫـﺮ دردي را دواﻳـﻲ ﻣﺨـﺼﻮص اﺳـﺖ‪،‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ دواي آن درد ﺑﺪان ﺑﺮﺳﺪ ﺑﻪ اذن ﺧﺪا از ﺑﻴﻦ ﻣﻲرود‪ (.‬‬
‫در ﻣﺴﻨﺪ اﻣﺎم اﺣﻤﺪ در ﺣﺪﻳﺚ اﺳـﺎﻣﻪ ﺑـﻦ ﺷـﺮﻳﻚ از رﺳـﻮل ﺧـﺪا
رواﻳـﺖ ﺷـﺪه ﻛـﻪ‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪):‬إن اﷲ ﻟﻢ ﻳﻨﺰل داء إﻻ أﻧﺰل ﻟﻪ ﺷﻔﺎء ﻋﻠﻤﻪ ﻣﻦ ﻋﻠﻤﻪ وﺟﻬﻠﻪ ﻣـﻦ ﺟﻬﻠـﻪ(‪) ٤‬ﺧﺪاوﻧـﺪ ﻫـﻴﭻ‬
‫دردي را ﻧﺎزل ﻧﻜﺮده‪ ،‬ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ درﻣﺎن آﻧﺮا ﻧﻴﺰ ﻧﺎزل ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ ﭘﺲ ﻫﺮﻛﺲ آﻧﺮا ﺷﻨﺎﺧﺖ‪ ،‬آﻧﺮا‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ و ﻫﺮ ﻛﺲ ﻧﺪاﻧﺴﺘﺶ‪ ،‬ﻧﺪاﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ (.‬و در ﻟﻔﻈﻲ دﻳﮕﺮ آﻣﺪه ﻛﻪ‪) :‬إن اﷲ ﻟﻢ ﻳـﻀﻊ داء إﻻ‬

‫‪ 1‬اﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪ اﺷﺎره دارد ﺑﻪ ﺣﺪﻳﺜﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﻟﻔﻆ در ﺻﺤﻴﺢ ﻣﺴﻠﻢ از اﺑﻮﻫﺮﻳﺮه رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪) .‬ﻣﺤﻘﻖ(‬
‫‪ 2‬ﺑﺨﺎري ‪5354‬‬
‫‪ 3‬ﻣﺴﻠﻢ ‪2204‬‬
‫‪ 4‬اﺣﻤﺪ ‪ 278/4‬و اﺑﻮداوود ‪ 3855‬و ﺑﺨﺎري در ادب اﻟﻤﻨﻔﺮد ‪291‬‬
‫‪17‬‬ ‫ﻣﻘﺪﻣﻪي ﻣﺆﻟﻒ‬

‫وﺿﻊ ﻟﻪ ﺷﻔﺎء أو دواء إﻻ داء واﺣﺪا ﻗﺎﻟﻮا ﻳﺎ رﺳﻮل اﷲ ﻣﺎ ﻫﻮ ﻗﺎل اﻟﻬﺮم(‪ ) ١‬ﺧﺪاوﻧـﺪ ﻫـﻴﭻ دردي‬
‫را ﻗﺮار ﻧﺪاده ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ درﻣﺎن آﻧﺮا ﻧﻴﺰ ﻗﺮار داده اﺳﺖ ﻣﮕﺮ ﻳﻚ درد‪ .‬ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬اي رﺳـﻮل ﺧـﺪا آن‬
‫درد ﻛﺪام اﺳﺖ ؟ ﻓﺮﻣﻮد ﭘﻴﺮي‪ (.‬ﺗﺮﻣﺬي ﮔﻔﺘﻪ اﻳﻦ ﺣﺪﻳﺚ ﺻﺤﻴﺢ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﺣﺎدﻳﺚ ﻫﻢ ﺷـﺎﻣﻞ‬
‫دردﻫﺎي ﺟﺴﻤﻲو ﻗﻠﺒﻲ و روﺣﻲ و دواﻫﺎي آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﻣﻲﮔـﺮدد ﭼﻨﺎﻧﻜـﻪ ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ
‪ ،‬ﻧـﺎداﻧﻲ را درد‬
‫داﻧﺴﺘﻪ و دواي آﻧﺮا ﻧﻴﺰ ﺳﻮال ﻛﺮدن از ﻋﺎﻟﻤﺎن داﻧﺴﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻮداوود در ﺳﻨﻦ ﺧﻮد از ﺟﺎﺑﺮ ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﷲ ﺣﺪﻳﺜﻲ رواﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﮔﻔـﺖ‪4E I 45?Gj:‬‬
‫‪b 7 I FpG0 k
<l ,m K" 1^L D8 97n ] E0 I 6g 6n 5' i?0 oLD‬‬
‫ ' ‪CQ41 q4G T K4E0 U4$ 5'< S9 rS ,87s tR U$ 0<" Y FpG0 C <6‬‬
‫"‪ u& b 7
  
 S: K -8 A& t S@ b9& v : DE : T 97 d97 K‬‬
‫&‪j ٢zd<8? wE ,8N  9$ x8b ] Fy1 n? U$ >p‬ﺑـﺮاي ﺳـﻔﺮي ﺑﻴـﺮون رﻓﺘـﻴﻢ و‬
‫ﺳﻨﮕﻲ ﺑﻪ ﺷﺨﺼﻲ از ﻣﺎ ﺑﺮﺧﻮرد ﻛﺮد و او را از ﻧﺎﺣﻴﻪ ي ﺳﺮ ﻣﺠﺮوح ﻧﻤـﻮد‪ .‬ﺳـﭙﺲ آن ﺷـﺨﺺ‬
‫ﺟﻨﺐ ﺷﺪ و از ﻫﻤﺮاﻫﺎن ﺧﻮد ﺳﻮال ﻧﻤﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺷﻤﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ ﺗﻴﻤﻢ ﻛﻨﻢ؟ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻣﺎ رﺧـﺼﺘﻲ‬
‫ﺑﺮاي ﺗﻴﻤﻢ ﻛﺮدن ﺗﻮ ﺳﺮاغ ﻧﺪارﻳﻢ و ﺗﻮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻲ ﺑﺎ آب ﻏﺴﻞ ﻛﻨﻲ‪ .‬ﺳﭙﺲ او ﻏﺴﻞ ﻧﻤـﻮد و ﻓـﻮت‬
‫ﻛﺮد‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺣﻀﻮر رﺳﻮل ﺧﺪا
رﺳﻴﺪﻳﻢ ]اﻳﻦ واﻗﻌﻪ[ ﺑﻪ او ﺧﺒﺮ داده ﺷﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫او را ﻛﺸﺘﻨﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ آﻧﻬﺎ را ﺑﻜﺸﺪ‪.‬ﭼﺮا وﻗﺘﻲ ﻧﻤﻲداﻧـﺴﺘﻨﺪ ﺳـﻮال ﻧﻜﺮدﻧـﺪ؟ زﻳـﺮا ﺷـﻔﺎي ﻧـﺎداﻧﻲ‬
‫ﭘﺮﺳﻴﺪن اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﺎ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺗﻴﻤﻢ ﻛﻨﺪ و ﭘﺎرﭼﻪ اي ﺑﺮ روي زﺧﻢ ﺧﻮد ﻗﺮار دﻫـﺪ و ﺑـﺮ آن‬
‫ﻣﺴﺢ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﺑﻘﻴﻪ ﺑﺪن ﺧﻮد را ﺑﺸﻮﻳﺪ‪(.‬‬
‫ﭘﺲ رﺳﻮل ﺧﺪا
ﺧﺒﺮ داد ﻛﻪ ﻧﺎداﻧﻲ درد اﺳﺖ و ﺷﻔﺎﻳﺶ ﭘﺮﺳﻴﺪن اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪  4X‬‬
‫     ‬
‫?&‪  )   d59‬‬
‫‪4{ b6$‬‬ ‫وﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺒﺤﺎن ﺧﺒﺮ داده ﻛﻪ ﻗﺮآن ﺷﻔﺎﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪    :‬‬
‫‪) ~~~t   }<m‬ﻓﺼﻠﺖ ‪( 44‬‬ ‫‪)  5'X‬‬ ‫‪  ,  /$‬‬
‫‪ + m‬‬
‫‪  Q9‬‬ ‫ ‬
‫‬
‫‪|     X‬‬
‫‪|     Ab6$‬‬ ‫"   ‬
‫  *  ‬
‫‪   Y9p‬‬ ‫‪ +‬‬
‫)اﮔﺮ ]اﻳﻦ ﻛﺘﺎب را[ ﻗﺮآﻧﻰ ﻏﻴﺮ ﻋﺮﺑﻰ ﮔﺮداﻧﻴﺪه ﺑﻮدﻳﻢ ﻗﻄﻌﺎ ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ ﭼﺮا آﻳﻪﻫـﺎى آن روﺷـﻦ‬
‫ﺑﻴﺎن ﻧﺸﺪه؟ ﻛﺘﺎﺑﻰ ﻏﻴﺮ ﻋﺮﺑﻰ و ]ﻣﺨﺎﻃﺐ آن[ ﻋﺮب زﺑﺎن؟ ﺑﮕﻮاﻳﻦ ]ﻛﺘﺎب[ ﺑﺮاى ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ اﻳﻤـﺎن‬
‫آوردهاﻧﺪ رﻫﻨﻤﻮد و درﻣﺎﻧﻰ اﺳﺖ‪(.‬‬
‫‬ ‫‬
‫‪    * F#0‬‬
‫‪  P5'-b9‬اﺳﺮاء ‪ 82‬‬ ‫‬
‫‪(     t m‬‬ ‫'    ‬‫ﻫﻤﭽﻴﻦ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪  *   :‬‬
‫"‪  '
X‬‬ ‫‪ K€5‬‬ ‫‬
‫)ﻣﺎ آﻧﭽﻪ را ﺑﺮاى ﻣﺆﻣﻨﺎن ﻣﺎﻳﻪ درﻣﺎن و رﺣﻤﺖ اﺳﺖ از ﻗﺮآن ﻧﺎزل ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‪(.‬‬
‫) ِﻣﻦ( در آﻳﻪ ﺑﺎﻻ ﺑﺮاي ﺗﺒﻌﻴﺾ ﻧﺒﻮده‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺮاي ﺑﻴﺎن ﺟﻨﺲ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ و ﻣﻨﻈـﻮر ﻛـﻞ ﻗـﺮآن‬

‫‪ 1‬ﺗﺮﻣﺬي ‪2038‬‬
‫‪ 2‬اﺑﻮداوود ‪336‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪18‬‬

‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﻗﺮآن ﺑﺮاي ﻣﻮﻣﻨﺎن ﺗﻤﺎﻣﺎ ﺷﻔﺎ و رﺣﻤﺖ اﺳﺖ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ در آﻳﻪ ﻗﺒﻞ از آن آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﻗﺮآن ﺷﻔﺎي ﻗﻠﺐ اﺳﺖ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﻴﻤـﺎري ﺷـﻚ و ﻧـﺎداﻧﻲ؛ و ﺧﺪاوﻧـﺪ ﻫـﻴﭻ ﺷـﻔﺎﻳﻲ را‬
‫ﺳﻮدﻣﻨﺪ ﺗﺮ و ﺷﺎﻣﻠﺘﺮ و ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ﻗﺮآن ﺑﺮاي از ﻣﻴﺎن ﺑﺮدن درد ﻗﺮار ﻧﺪاده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ در ﺻﺤﻴﺤﻴﻦ از أﺑﻲ ﺳﻌﻴﺪ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪) :‬اﻧﻄﻠﻖ ﻧﻔﺮ ﻣﻦ أﺻﺤﺎب اﻟﻨﺒﻲ‬
‫ﻓﻲ ﺳﻔﺮة ﺳﺎﻓﺮوﻫﺎ ﺣﺘﻰ ﻧﺰﻟﻮا ﻋﻠﻰ ﺣﻲ ﻣﻦ أﺣﻴﺎء اﻟﻌﺮب ﻓﺎﺳﺘﻀﺎﻓﻮﻫﻢ ﻓﺄﺑﻮا أن ﻳـﻀﻴﻔﻮﻫﻢ ﻓﻠـﺪغ‬
‫ﺳﻴﺪ ذﻟﻚ اﻟﺤﻲ ﻓﺴﻌﻮا ﻟﻪ ﺑﻜﻞ ﺷﻲء ﻓﻠﻢ ﻳﻨﻔﻌﻪ ﺷﻲء ﻓﻘﺎل ﺑﻌﻀﻬﻢ ﻟﺒﻌﺾ ﻟﻮ أﺗﻴﺘﻢ ﻫـﺆﻻء اﻟـﺮﻫﻂ‬
‫اﻟﺬﻳﻦ ﻧﺰﻟﻮا ﻟﻌﻠﻪ أن ﻳﻜﻮن ﻋﻨﺪ ﺑﻌﻀﻬﻢ ﺷﻲء ﻓﺎﺗﻮﻫﻢ ﻓﻘﺎﻟﻮا ﻳﺎأﻳﻬﺎ اﻟﺮﻫﻂ إن ﺳﻴﺪﻧﺎ ﻟﺪغ وﺳﻌﻴﻨﺎ ﻟـﻪ‬
‫ﺑﻜﻞ ﺷﻲء ﻻ ﻳﻨﻔﻌﻪ ﺷﺊ ﻓﻬﻞ ﻋﻨﺪ أﺣﺪ ﻣﻨﻜﻢ ﻣﻦ ﺷﻲء؟ ﻓﻘﺎل ﺑﻌﻀﻬﻢ ﻧﻌﻢ واﷲ إﻧﻲ ﻷرﻗـﻰ وﻟﻜـﻦ‬
‫واﷲ اﺳﺘﻀﻔﻨﺎﻛﻢ ﻓﻠﻢ ﺗﻀﻴﻔﻮﻧﺎ ﻓﻤﺎ أﻧﺎ ﺑﺮاق ﺣﺘﻰ ﺗﺠﻌﻠﻮا ﻟﻨﺎ ﺟﻌﻼ ﻓﺼﺎﻟﺤﻮﻫﻢ ﻋﻠﻰ ﻗﻄﻴﻊ ﻣﻦ اﻟﻐـﻨﻢ‬
‫ﻓﺎﻧﻄﻠﻖ ﻳﺘﻔﻞ ﻋﻠﻴﻪ وﻳﻘﺮأ اﻟﺤﻤﺪ ﷲ رب اﻟﻌﺎﻟﻤﻴﻦ ﻓﻜﺄﻧﻤﺎ ﻧﺸﻂ ﻣﻦ ﻋﻘﺎل ﻓﺎﻧﻄﻠﻖ ﻳﻤﺸﻲ وﻣﺎ ﺑﻪ ﻗﻠﺒـﺔ‬
‫ﻓﺄوﻓﻮﻫﻢ ﺟﻌﻠﻬﻢ اﻟﺬي ﺻﺎﻟﺤﻮﻫﻢ ﻋﻠﻴﻪ ﻓﻘﺎل ﺑﻌﻀﻬﻢ إﻗﺘﺴﻤﻮا ﻓﻘﺎل اﻟﺬي رﻗﻲ ﻻ ﻧﻔﻌﻞ ﺣﺘﻰ ﻧـﺄﺗﻲ‬
‫اﻟﻨﺒﻲ ﻓﻨﺬﻛﺮ ﻟﻪ اﻟﺬي ﻛﺎن ﻓﻨﻨﻈﺮﻣﺎ ﻳﺄﻣﺮﻧﺎ ﻓﻘﺪﻣﻮا ﻋﻠﻰ رﺳﻮل اﷲ ﻓﺬﻛﺮوا ﻟﻪ ذﻟﻚ ﻓﻘﺎل وﻣﺎ ﻳـﺪرﻳﻚ‬
‫إﻧﻬﺎ رﻗﻴﺔ ﺛﻢ ﻗﺎل ﻗﺪ أﺻﺒﺘﻢ اﻗﺘﺴﻤﻮا وأﺿﺮﺑﻮا ﻟﻰ ﻣﻌﻜﻢ ﺳﻬﻤﺎ(‪ ١‬‬
‫) ﻋﺪه اي از اﺻﺤﺎب ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ
ﺑﺮاي ﻣﺴﺎﻓﺮﺗﻲ رﻫﺴﭙﺎر ﺷﺪﻧﺪ و رﻓﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻧـﺰد ﻗﺒﻴﻠـﻪ اي از‬
‫ﻗﺒﺎﻳﻞ ﻋﺮب رﺳﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬اﺻﺤﺎب از آﻧﺎن در ﺧﻮاﺳﺖ ﻛﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﻬﻤﺎﻧﺸﺎن ﺑﺎﺷﻨﺪ وﻟﻲ آﻧﻬـﺎ از ﻣﻬﻤـﺎن‬
‫ﻛﺮدﻧﺸﺎن اﻣﺘﻨﺎع ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ اﺛﻨﺎ رﺋﻴﺲ آن ﻗﺒﻴﻠﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻛﮋدم ﻧﻴﺶ زده ﺷﺪ‪ ،‬ﻫـﺮ ﻛـﺎري ﻛـﻪ از‬
‫دﺳﺘﺸﺎن ﺑﺮ ﻣﻲآﻣﺪ ﺑﺮاﻳﺶ اﻧﺠﺎم دادﻧﺪ وﻟﻲ ﻓﺎﻳـﺪه اي ﻧﺪاﺷـﺖ‪ .‬ﻋـﺪه اي ﮔﻔﺘﻨـﺪ‪ :‬ﭼـﺮا ﭘـﻴﺶ آن‬
‫ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻛﻪ ﺗﺎزه آﻣﺪه اﻧﺪ ﻧﻤﻲروﻳﺪ ﺷﺎﻳﺪ دواﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺴﻜﻴﻦ دردش ﺑﺎﺷﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬ﺑـﻪ‬
‫ﻧﺰد آن ﺟﻤﺎﻋﺖ از اﺻﺤﺎب رﻓﺘﻨﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬رﺋﻴﺲ ﻣﺎ را ﻛﮋدم ﻧﻴﺶ زده اﺳﺖ‪ ،‬ﻫـﺮ ﻛـﺎري ﻛـﻪ از‬
‫دﺳﺘﻤﺎن ﺑﺮ آﻣﺪ ﺑﺮاﻳﺶ اﻧﺠﺎم دادﻳﻢ اﻣﺎ ﺑﻲ ﻓﺎﻳﺪه ﺑﻮد‪ .‬آﻳﺎ ﺷﻤﺎ ﭼﻴـﺰي دارﻳـﺪ ؟ ﻳﻜـﻲ از اﺻـﺤﺎب‬
‫ﮔﻔﺖ ﺑﻠﻪ‪ ،‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧﺪا ﻣﻦ او را ﺑﺎ دﻋﺎ ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ ﻣﻲﻛﻨﻢ‪ ،‬اﻣﺎ ﭼﻮن ﻣﺎ از ﺷـﻤﺎ ﺧﻮاﺳـﺘﻴﻢ ﻛـﻪ ﻣـﺎ را‬
‫ﻣﻬﻤﺎن ﻛﻨﻴﺪ وﻟﻲ ﻗﺒﻮل ﻧﻜﺮدﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﻫﻢ ﺗﺎ ﻣﺰدي از ﺷﻤﺎ ﻧﮕﻴﺮم دﻋﺎي رﻓـﻊ ﺑـﻼ و رﻗﻴـﻪ ﺑـﺮاي او‬
‫اﻧﺠﺎم ﻧﻤﻲدﻫﻢ‪ .‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﻋﺪه از اﺻﺤﺎب ﺑﺎ ﻗﺒﻴﻠﻪ ﻣﺰﺑـﻮر ﺗﻮاﻓـﻖ ﻛﺮدﻧـﺪ ﻛـﻪ در ﻣﻘﺎﺑـﻞ اﻳـﻦ‬
‫ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ .‬آن ﺻﺤﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻧﺰد رﺋﻴﺲ ﻗﺒﻴﻠﻪ رﻓﺖ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ )اﻟﺤﻤﺪ‬
‫ﷲ رب اﻟﻌﺎﻟﻤﻴﻦ( را ﺑﺮ او ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺤﻞ ﻧﻴﺶ را ﻓﻮت ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺗـﻒ ﻣـﻲﻛـﺮد ﻫﻤﻴﻨﻜـﻪ دﻋـﺎ را‬
‫ﺧﻮاﻧﺪ رﺋﻴﺲ ﻗﺒﻴﻠﻪ آرام ﮔﺮدﻳﺪ و ﻣﺎﻧﻨﺪ دﺳﺖ و ﭘﺎ ﺑﺴﺘﻪ اي ﻛﻪ آزاد ﻣﻲﺷﻮد آزاد ﺷـﺪ‪ ،‬ﺷـﺮوع ﺑـﻪ‬
‫راه رﻓﺘﻦ ﻛﺮد و ﻫﻴﭻ ﻧﺎراﺣﺘﻲ در او ﺑﺎﻗﻲ ﻧﻤﺎﻧﺪه ﺑﻮد‪ .‬دﺳﺘﻮر داد ﺗﺎ ﻣﺰدي را ﻛﻪ ﺑﺮآن ﺗﻮاﻓﻖ ﻛـﺮده‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻪ اﻳﺸﺎن ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻌﻀﻲ از اﺻﺤﺎب ﮔﻔﺘﻨﺪ اﻳﻦ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪان را در ﺑﻴﻦ ﺧﻮدﻣﺎن ﺗﻘـﺴﻴﻢ ﻛﻨـﻴﻢ‬

‫‪ 1‬ﺑﺨﺎري ‪ 5417‬و ﻣﺴﻠﻢ ‪2201‬‬

‫‪19‬‬ ‫ﻣﻘﺪﻣﻪي ﻣﺆﻟﻒ‬

‫وﻟﻲ آن ﺻﺤﺎﺑﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ دﻋﺎ ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ را اﻧﺠﺎم داده ﺑﻮد ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺗـﺎ وﻗﺘـﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﺧـﺪﻣﺖ ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ
‬
‫ﻧﺮﺳﻴﻢ و ﺟﺮﻳﺎن را ﺑﺮاﻳﺶ ﺑﻴﺎن ﻧﻜﻨﻴﻢ از ﺗﻘﺴﻴﻢ آﻧﻬﺎ ﺧﻮدداري ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫اﺻﺤﺎب ﺑﻪ ﻧﺰد ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ
ﺑﺮﮔﺸﺘﻨﺪ و ﺟﺮﻳﺎن را ﺑﻪ او ﺧﺒﺮ دادﻧﺪ‪ .‬ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺷﻤﺎ ﭼﻪ ﻣﻲداﻧﻴـﺪ ؟‬
‫اﻳﻦ ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ ﺑﺎ دﻋﺎﺳﺖ‪ .‬ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ ﺑﺎ دﻋﺎ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﻓﺮﻣـﻮد‪ :‬ﻛـﺎر ﺧـﻮﺑﻲ ﻛـﺮده اﻳـﺪ‪ ،‬آﻧﻬـﺎ را‬
‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﻨﻴﺪ و ﺳﻬﻤﻲﻣﺜﻞ ﺳﻬﻢ ﺧﻮدﺗﺎن ﻫﻢ ﺑﺮاي ﻣﻦ ﻗﺮار دﻫﻴﺪ‪ ( .‬‬
‫اﻳﻦ دوا دراﻳﻦ درد ﭼﻨﺎن ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻛﺮد و آﻧﺮا ﺑﺮﻃﺮف ﻛﺮد ﻛﻪ اﻧﮕﺎر وﺟﻮد ﻧﺪاﺷـﺘﻪ اﺳـﺖ و اﻳـﻦ‬
‫راﺣﺖ ﺗﺮﻳﻦ و ﺳﺎده ﺗﺮﻳﻦ دواﺳﺖ و اﮔﺮ ﺷﺨﺺ ﺑﺎ ﺳﻮره ي ﻓﺎﺗﺤـﻪ درﺳـﺖ ﻣـﺪاوا ﻛﻨـﺪ در آن‬
‫ﺗﺎﺛﻴﺮي ﻋﺠﻴﺐ در ﺷﻔﺎدادن ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻦ ﻣﺪﺗﻲ در ﻣﻜﻪ ﺑﻮدم و ﺑﻴﻤﺎر ﺷﺪم و ﻃﺒﻴﺒﻲ و دواﻳﻲ ﻧﻴﺎﻓﺘﻢ ﻟﺬا ﺑﺎ ﺳﻮره ﻓﺎﺗﺤﻪ ﺧﻮد درﻣﺎﻧﻲ‬
‫ﻛﺮدم و در آن ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻋﺠﻴﺒﻲ ﻳﺎﻓﺘﻢ و آن را ﺑﻪ ﻛﺴﺎن دﻳﮕﺮي ﻛﻪ اﻇﻬﺎر درد ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﭘﻴـﺸﻨﻬﺎد دادم‬
‫و ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي از آﻧﺎن ﺳﺮﻳﻌﺎ ﺷﻔﺎ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎ اﻳﻨﺠﺎ ﻧﻜﺘﻪ ﻣﻬﻤﻲ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ آن ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﻮد و آن اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ آﻳـﺎت و اذﻛـﺎر‬
‫و دﻋﺎﻫﺎ‪ ،‬ﺧﻮد ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ] ﺑﻪ اذن ﺧﺪا [ ﺷﻔﺎ دﻫﻨﺪه اﻧﺪ اﻣﺎ ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑـﻪ ﻧـﻮع دﻋـﺎ و ﻣﺤـﻞ‬
‫ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ و ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﻮدن آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻫﻢ و ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻫﻤﺖ ﺧﻮد ﺷﺨﺺ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﻮد؛ ﻫﺮﮔﺎه ﺷﻔﺎ ﺣﺎﺻﻞ‬
‫ﻧﺸﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺿﻌﻒ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺧﻮاﻧﻨﺪه ي دﻋﺎﺳﺖ وﻳﺎ ﻗﺒﻮل ﻧﻜﺮدن ﻣﺤﻠـﻲ ﻛـﻪ دﻋـﺎ ﺑـﺮ آن ﺧﻮاﻧـﺪه‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﻳﺎ وﺟﻮد ﻣﺎﻧﻊ ﻗﻮي ﻛﻪ از ﺗﺎﺛﻴﺮ آن ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻜﻪ در اﺳﺘﻔﺎده از داروﻫـﺎي‬
‫ﺣﺴﻲ ﻧﻴﺰ ﻣﻮارد ﺑﺎﻻ ﺑﺮ اﻣﺮ ﻣﺪاوا ﺗﺎﺛﻴﺮﮔﺬار ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ دﻋﺎ از ﻗﻮي ﺗﺮﻳﻦ اﺳﺒﺎب دﻓﻊ آزار و ﺟﻠﺐ ﺷﻔﺎﺳﺖ اﻣﺎ ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻮاﻗـﻊ اﺛـﺮ ﻻزم‬
‫را ﻧﺪارد ﻛﻪ ﻳﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻋﻠﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻮد دﻋﺎ ﺿﻌﻴﻒ اﺳﺖ ﺑﺪﻳﻦ ﺻﻮرت ﻛﻪ اﻳﻦ دﻋﺎ را ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﺑﻪ ﻋﻠﺖ وﺟﻮد ﺳﺘﻤﻲﻛﻪ ﻫﻤﺮاه آن اﺳﺖ دوﺳﺖ ﻧﺪارد‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺿﻌﻴﻒ اﻟﻘﻠﺐ ﺑـﻮدن ﺧﻮاﻧﻨـﺪه‬
‫دﻋﺎ و ﻋﺪم روي آوري ﺑﻪ ﺳﻮي ﺧﺪا و ﻋﺪم ﺣﻀﻮر ﻗﻠﺐ ﻫﻨﮕﺎم دﻋﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷـﻮد دﻋـﺎ‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻛﻤﺎﻧﻲ ﺷﻞ و ﺳﺴﺖ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺗﻴﺮ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺘﻲ ﺿﻌﻴﻒ از آن ﺧﺎرج ﺷﻮد‪.‬‬
‫و ﻳﺎ ﻣﺎﻧﻌﻲ در ﺑﺮاﺑﺮ اﺟﺎﺑﺖ دﻋﺎ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﺪ از ﺟﻤﻠـﻪ ﺧـﻮردن ﻣـﺎل ﺣـﺮام‪ ،‬ﻇﻠـﻢ‪ ،‬ﺗـﺴﻠﻂ‬
‫ﮔﻨﺎﻫﺎن ﺑﺮ ﻗﻠﺐ وﻏﻔﻠﺖ وﻏﻠﺒﻪ ﺷﻬﻮت‪.‬‬
‫در ﺻﺤﻴﺢ ﻣﺴﻠﻢ‪ ١‬از اﺑﻮﻫﺮﻳﺮه رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ
ﻓﺮﻣـﻮد‪) :‬أﻳﻬـﺎ اﻟﻨـﺎس إن اﷲ‬
‫ﻃﻴﺐ ﻻﻳﻘﺒﻞ إﻻ ﻃﻴﺒﺎ وإن اﷲ أﻣﺮ اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ﺑﻤﺎ أﻣﺮ ﺑﻪ اﻟﻤﺮﺳﻠﻴﻦ ﻓﻘﺎل‪) :‬ﻳﺎ أﻳﻬـﺎ اﻟﺮﺳـﻞ ﻛﻠـﻮا ﻣـﻦ‬
‫اﻟﻄﻴﺒﺎت واﻋﻤﻠﻮا ﺻﺎﻟﺤﺎ إﻧﻲ ﺑﻤﺎ ﺗﻌﻤﻠﻮن ﻋﻠﻴﻢ‪ (٢‬وﻗﺎل‪) :‬ﻳﺎ أﻳﻬـﺎ اﻟـﺬﻳﻦ آﻣﻨـﻮا ﻛﻠـﻮا ﻣـﻦ ﻃﻴﺒـﺎت‬

‫‪ 1‬ﻣﺴﻠﻢ ‪1015‬‬
‫‪ 2‬ﻣﻮﻣﻨﻮن ‪51‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪20‬‬

‫ﻣﺎرزﻗﻨﺎﻛﻢ(‪ ١‬ﺛﻢ ذﻛﺮ اﻟﺮﺟﻞ ﻳﻄﻴﻞ اﻟﺴﻔﺮ أﺷﻌﺚ أﻏﺒﺮ ﻳﻤﺪ ﻳﺪه اﻟﻰ اﻟﺴﻤﺎء ﻳـﺎرب ﻳـﺎرب وﻣﻄﻌﻤـﻪ‬
‫ﺣﺮام وﻣﺸﺮﺑﻪ ﺣﺮام وﻣﻠﺒﺴﻪ ﺣﺮام وﻏﺬي ﺑﺎﻟﺤﺮام ﻓﺄﻧﻰ ﻳـﺴﺘﺠﺎب ﻟـﺬﻟﻚ؟( ) اي ﻣـﺮدم ﺧﺪاوﻧـﺪ‬
‫ﭘﺎك اﺳﺖ و ﺟﺰ )ﻋﻤﻞ( ﭘﺎك ﻧﻤﻲﭘﺬﻳﺮد و ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻮﻣﻨﺎن را ﺑﻪ ﭼﻴﺰي اﻣﺮ ﻧﻤﻮده ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان را‬
‫ﺑﺪان اﻣﺮﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪) :‬اي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان از ﭘـﺎﻛﻲ ﻫـﺎ ﺑﺨﻮرﻳـﺪ و ﻋﻤـﻞ ﺻـﺎﻟﺢ‬
‫اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻴﺪ آﮔﺎﻫﻢ(‪ .‬و ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪) :‬اي ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛـﻪ اﻳﻤـﺎن آورده‬
‫اﻳﺪ از ﭘﺎﻛﻲ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﺎ رزق ﺷﻤﺎ ﻛﺮده اﻳﻢ ﺑﺨﻮرﻳﺪ(‪ .‬ﺳﭙﺲ از ﻣـﺮدي ﻳـﺎد ﻛـﺮد ﻛـﻪ در ﺳـﻔﺮي‬
‫ﻃﻮﻻﻧﻲ اﺳﺖ و ژوﻟﻴﺪه و ﻏﺒﺎر آﻟﻮد‪ ،‬و دﺳﺖ ﺑﻪ ﺳﻮي ﺧﺪا ﺑﺮآورده و ﻣﻲﮔﻮﻳـﺪ‪ :‬ﻳـﺎرب! ﻳـﺎ رب!‬
‫درﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺧﻮردﻧﻲ اش ﺣﺮام و ﻧﻮﺷﻴﺪﻧﻲ اش ﺣﺮام اﺳﺖ و ﻟﺒﺎﺳﺶ ﺣﺮام و ﺑﺮ ﺣـﺮام ﭘـﺮورش‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﭼﮕﻮﻧﻪ دﻋﺎﻳﺶ ﻣﺴﺘﺠﺎب ﻣﻲ ﺷﻮد ؟ (‬
‫ﻋﺒﺪاﷲ اﺑﻦ اﻣﺎم اﺣﻤﺪ در ﻛﺘﺎب اﻟﺰﻫﺪ‪ ٢‬ﭘﺪرش رواﻳﺖ ﻛﺮده اﺳﺖ ﻛﻪ‪ :‬ﺑﻨﻲ اﺳﺮاﻳﻴﻞ ﺑﻪ ﺑﻼﻳﻲ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﺎر ﮔﺸﺘﻨﺪ ﭘﺲ )از ﺷﻬﺮ( ﺑﻴﺮون آﻣﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﺒﻲ آﻧﺎن ﺧﺒﺮ داد ﻛﻪ ﺑﺪﻳﺸﺎن ﺑﮕﻮ ﺷـﻤﺎ ﺑـﺎ‬
‫ﺑﺪﻧﻬﺎﻳﻲ ﻧﺠﺲ ﺑﻪ ﺳﺮزﻣﻴﻨﻲ ﭘﺎك وارد ﺷﺪه اﻳﺪ و دﺳﺘﺎﻧﻲ را ﺑﻪ ﺳﻮي ﻣﻦ ﺑﻠﻨﺪ ﻧﻤﻮده اﻳﺪ ﻛﻪ ﺑـﺪان‬
‫ﺧﻮن رﻳﺨﺘﻪ اﻳﺪ و ﺑﺪان ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﺧﻮد را از ﺣﺮام ﭘﺮ ﻧﻤﻮده اﻳﺪ‪ ،‬اﻵن ﺑﻴﺮون آﻣﺪه اﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺑـﺮ‬
‫ﺷﻤﺎ ﻏﻀﺐ ﮔﺮﻓﺘﻪ ام؟ ﻣﻦ ﺟﺰ دوري )از رﺣﻤﺖ( ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﻧﻤﻲاﻓﺰاﻳﻢ‪ .‬‬

‫‪ 1‬ﺑﻘﺮه ‪172‬‬
‫‪ 2‬اﻟﺰﻫﺪ ‪77/2‬‬
‫‪21‬‬ ‫ﻓﺼﻞ اول‪ /‬دﻋﺎ‬

‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬دﻋﺎ‬

‫دﻋﺎ دواﺳﺖ‬
‫ﻫﻤﺎﻧﺎدﻋﺎ از ﺳﻮدﻣﻨﺪﺗﺮﻳﻦ دواﻫﺎﺳﺖ ودﺷﻤﻦ ﺑـﻼ ﺑـﻮده وآن را دﻓـﻊ و ﻣﻌﺎﻟﺠـﻪ‬
‫ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ .‬از ﻧﺰول ﺑﻼ ﺟﻠﻮ ﮔﻴﺮي ﻧﻤﻮده و آن را ﺑﺮﻃﺮف ﻣـﻲﻛﻨـﺪ و اﮔـﺮ ﻧـﺎزل‬
‫ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ از ﺗﺎﺛﻴﺮ آن ﻣﻲﻛﺎﻫﺪ‪ .‬ودﻋﺎ ﺳﻼح ﻣﻮﻣﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫راﺑﻄﻪ دﻋﺎ ﺑﺎ ﺑﻼ ﺑﻪ ﺳﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫اول اﻳﻨﻜﻪ‪ :‬دﻋﺎ از ﺑﻼ ﻗﻮي ﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﭘﺲ آن را دﻓﻊ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫دوم اﻳﻨﻜﻪ‪ :‬دﻋﺎ از ﺑﻼ ﺿﻌﻴﻒ ﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻼ ﺑﺮ آن ﻇﻔﺮ ﻳﺎﺑﺪ؛ ﭘﺲ ﺑﻼ ﺑﻪ ﺷﺨﺺ‬
‫ﻣﻲرﺳﺪ وﻟﻲ ﺧﻔﻴﻒ و اﻧﺪك اﺳﺖ زﻳﺮا دﻋﺎ اﮔﺮﭼﻪ ﺿﻌﻴﻒ ﺑﻮده وﻟـﻲ ﺗـﺎﺛﻴﺮ آن را‬
‫ﻛﻢ ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﻮم اﻳﻨﻜﻪ‪ :‬ﻫﺮدو در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻫﻢ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻛﺮده وﻫﺮﻛﺪام ﻣﺎﻧﻊ دﻳﮕﺮي ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﺻﺤﻴﺢ ﺣﺎﻛﻢ از اﺑﻦ ﻋﻤﺮرواﻳﺖ ﺷﺪه ﻛﻪ رﺳﻮل ﺧـﺪا
ﻓﺮﻣـﻮد‪) :‬اﻟـﺪﻋﺎء‬
‫ﻳﻨﻔﻊ ﻣﻤﺎ ﻧﺰل وﻣﻤﺎ ﻟﻢ ﻳﻨﺰل ﻓﻌﻠﻴﻜﻢ ﻋﺒﺎد اﷲ ﺑﺎﻟﺪﻋﺎء(‪ ) ١‬دﻋﺎ در آﻧﭽﻪ ﻧﺎزل ﺷﺪه وﻳﺎ‬
‫ﻧﺎزل ﻧﮕﺸﺘﻪ ﻣﻮﺛﺮ و ﺳﻮدﻣﻨﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ اي ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪا ﺑﻪ دﻋﺎ روي آورﻳﺪ‪(.‬‬
‫اﻳﻀﺎ در آن از ﺛﻮﺑﺎن رواﻳﺖ ﺷﺪه ﻛﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا
ﻓﺮﻣـﻮد‪) :‬ﻻ ﻳـﺮد اﻟﻘـﺪر اﻻ‬
‫‪٢‬‬
‫اﻟﺪﻋﺎء وﻻ ﻳﺰﻳﺪ ﻓﻲ اﻟﻌﻤﺮ اﻻ اﻟﺒﺮ وإن اﻟﺮﺟﻞ ﻟﻴﺤﺮم اﻟﺮزق ﺑﺎﻟﺬﻧﺐ ﻳﺼﻴﺒﻪ(‬
‫)ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰ ﻗﺪر را ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻤﻲدﻫﺪ ﻣﮕﺮ دﻋﺎ ‪ ،‬و ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰ ﺑﺮ ﻋﻤﺮ ﻧﻤﻲاﻓﺰاﻳﺪ ﻣﮕـﺮ ﻧﻴﻜـﻮ‬

‫‪ 1‬اﻟﻤﺴﺘﺪرك ‪ 493/1‬و ﺻﺤﻴﺢ اﻟﺠﺎﻣﻊ ‪3409‬‬

‫‪ 2‬اﻟﻤﺴﺘﺪرك ‪493/1‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪22‬‬

‫ﻛﺎري ‪ ،‬وﻫﻤﺎﻧﺎ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﮔﻨﺎﻫﻲ ﻛﻪ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺷﺪه اﺳﺖ از رزق ﻣﺤﺮوم ﻣﻲﺷﻮد(‪.‬‬

‫اﺻﺮار در دﻋﺎ‬
‫از ﺳﻮدﻣﻨﺪﺗﺮﻳﻦ دواﻫﺎ اﺻﺮار در دﻋﺎﺳﺖ‪ .‬اﺑﻦ ﻣﺎﺟـﻪ در ﺳـﻨﻦ اش از اﺑـﻮﻫﺮﻳﺮه‬
‫رواﻳﺖ ﻛﺮده اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ رﺳﻮل ﺧـﺪا
ﻓﺮﻣـﻮد‪) :‬ﻣـﻦ ﻟـﻢ ﻳـﺴﺌﻞ اﷲ ﻳﻐـﻀﺐ‬
‫ﻋﻠﻴﻪ(‪ ) ١‬ﻫﺮﻛﻪ از ﺧﺪا در ﺧﻮاﺳﺖ ﻧﻜﻨﺪ ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮاو ﺧﺸﻢ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪(.‬‬
‫اﻣﺎم اﺣﻤﺪ در ﻛﺘﺎب زﻫﺪ از ﻗﺘﺎده ﻧﻘﻞ ﻛﺮده اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻮرق ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺮاي ﻣـﻮﻣﻦ‬
‫ﻣﺜﺎﻟﻲ ﻧﻤﻲﻳﺎﺑﻢ ﻣﮕﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﺨﺼﻲ ﻛﻪ در درﻳﺎ ﺑﺮ روي ﭼﻮﺑﻲ ﺳـﻮار اﺳـﺖ و دﻋـﺎ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ :‬ﻳﺎ رب! ﻳﺎ رب! ﺷﺎﻳﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ او را ﻧﺠﺎت دﻫﺪ‪.‬‬

‫ﻋﺠﻠﻪ در اﺳﺘﺠﺎﺑﺖ دﻋﺎ‬

‫از آﻓﺖ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﺎﻧﻊ ﻣﻲﺷﻮد آﺛﺎر دﻋﺎ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل آن ﺑﻴﺎﻳﺪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷـﺨﺺ‬
‫ﻋﺠﻠﻪ ﻧﻤﻮده و اﺟﺎﺑﺖ را آﻫﺴﺘﻪ و دﻳﺮ ﺑﭙﻨﺪارد؛ ﻟﺬا ﻧﺎ اﻣﻴﺪ ﮔﺸﺘﻪ و دﻋﺎ را رﻫﺎ ﻛﻨـﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺷﺨﺺ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺬري و ﻳـﺎ ﻧﻬـﺎﻟﻲ را ﺑﻜـﺎرد و از آن ﻣﻮاﻇﺒـﺖ‬
‫ﻧﻤﻮده وآﻧﺮا آب دﻫﺪ وﭼﻮن ﺑﻪ آراﻣﻲرﺷﺪ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ آن را ﺗﺮك ﻧﻤﻮده و رﻫﺎ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﺻﺤﻴﺢ ﺑﺨﺎري از اﺑﻮ ﻫﺮﻳﺮه رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ رﺳـﻮل ﺧـﺪا
ﻓﺮﻣـﻮد‪:‬‬
‫)ﻳﺴﺘﺠﺎب ﻻﺣﺪﻛﻢ ﻣﺎ ﻟﻢ ﻳﻌﺠﻞ ﻳﻘﻮل دﻋﻮت ﻓﻠﻢ ﻳﺴﺘﺠﺐ ﻟﻲ(‪ ) ٢‬دﻋﺎي ﻫﺮ ﻛـﺪام‬
‫از ﺷﻤﺎ اﺟﺎﺑﺖ ﻣﻲﺷﻮد در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻋﺠﻠﻪ ﻧﻜﻨﺪ و ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ :‬دﻋﺎ ﻧﻤﻮدم واﺟﺎﺑﺖ ﻧﺸﺪم‪(.‬‬
‫در ﺻﺤﻴﺢ ﻣﺴﻠﻢ از اﺑﻮﻫﺮﻳﺮه رواﻳﺖ ﺷﺪه ﻛﻪ رﺳﻮل ﺧـﺪا
ﻓﺮﻣـﻮد‪) :‬ﻻﻳـﺰال‬
‫ﻳﺴﺘﺠﺎب ﻟﻠﻌﺒﺪ ﻣﺎ ﻟﻢ ﻳﺪع ﺑﺄﺛﻢ أو ﻗﻄﻴﻌﺔ رﺣﻢ‪ ،‬ﻣﺎ ﻟﻢ ﻳﺴﺘﻌﺠﻞ ﻗﻴﻞ ﻳﺎ رﺳﻮل اﷲ ﻣـﺎ‬
‫اﻻﺳﺘﻌﺠﺎل ﻗﺎل ﻳﻘﻮل ﻗﺪ دﻋﻮت وﻗﺪ دﻋﻮت ﻓﻠﻢ أر ﻳﺴﺘﺠﻴﺐ ﻟـﻰ ﻓﻴﺴﺘﺤـﺴﺮ ﻋﻨـﺪ‬
‫ذﻟﻚ وﻳﺪع اﻟﺪﻋﺎء(‪) ٣‬دﻋﺎي ﺷﺨﺺ اﺟﺎﺑﺖ ﻣﻲﺷﻮد ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻴﻜﻪ ﺑﻪ ﮔﻨﺎه و ﻗﻄﻊ ﺻﻠﻪ‬
‫رﺣﻢ دﻋﺎ ﻧﻜﻨﺪ و ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻴﻜﻪ ﻋﺠﻠﻪ ﻧﻜﻨﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪ :‬اي رﺳـﻮل ﺧـﺪا ﻋﺠﻠـﻪ ﻛـﺮدن‬

‫‪ 1‬اﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ ‪ 3827‬و ﺗﺮﻣﺬي ‪3370‬‬

‫‪ 2‬ﺑﺨﺎري ‪5981‬‬
‫‪ 3‬ﻣﺴﻠﻢ ‪2735‬‬
‫‪23‬‬ ‫ﻓﺼﻞ اول‪ /‬دﻋﺎ‬

‫ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺳﺖ ؟ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺷﺨﺺ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬دﻋﺎ ﻧﻤﻮدم و دﻋﺎ ﻧﻤـﻮدم اﻣـﺎ ﻧﺪﻳـﺪم ﻛـﻪ‬
‫اﺟﺎﺑﺖ ﺷﻮم‪ .‬ﭘﺲ ﻧﺎاﻣﻴﺪ ﻣﻲﺷﻮد و دﻋﺎ را رﻫﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪(.‬‬

‫اوﻗﺎت اﺳﺘﺠﺎﺑﺖ دﻋﺎ‬

‫اﮔﺮ ﺷﺨﺺ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه دﻋﺎ ﺣﻀﻮر ﻗﻠﺐ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ و ﺑـﺎ ﺗﻤـﺎم وﺟـﻮد ﻣﻄﺎﻟﺒـﻪ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺪ وزﻣﺎن دﻋﺎ ﻫﻢ ﺑﺎ اوﻗﺎت ﺷﺶ ﮔﺎﻧﻪ اﺟﺎﺑﺖ دﻋﺎ ﻣﺼﺎدف ﺑﺎﺷﺪ]دﻋﺎﻳﺶ ﺣﺘﻤـﺎ‬
‫ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ[ ﻛﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫ﻳﻚ ﺳﻮم آﺧﺮ ﺷﺐ ‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎم اذان‪ ،‬ﺑﻴﻦ اذان و اﻗﺎﻣﻪ‪ ،‬ﺑﻌﺪ از ﻧﻤﺎز ﻫـﺎي واﺟـﺐ‪،‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ اﻣﺎم ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ روي ﻣﻨﺒـﺮ ﻣـﻲرود ﺗـﺎ وﻗﺘـﻲ ﻛـﻪ ﻧﻤـﺎز آن روز را ادا‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺳﺎﻋﺖ آﺧﺮ ﺑﻌﺪ از ﻧﻤﺎز ﻋﺼﺮ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎﻳﺪ دﻋﺎ ﻫﻤـﺮاه ﺧـﺸﻮع ﻗﻠـﺐ ﺑﺎﺷـﺪ و ﺷـﺨﺺ در ﻣﻘﺎﺑـﻞ ﺧﺪاوﻧـﺪ‬
‫اﺣﺴﺎس ﺷﻜﺴﺘﮕﻲ و ذﻟﺖ ﻛﻨﺪ وﺗﻀﺮع ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ورو ﺑﻪ ﻗﺒﻠﻪ ﻛﻨﺪ و ﺑﺮﻃﻬﺎرت]وﺿﻮ[‬
‫ﺑﻮده ودﺳﺘﻬﺎ راﺑﻪ ﺳﻮي ﺧﺪا ﺑﻠﻨﺪ ﻛﻨﺪ‪ .‬و ﺑﺎ ﺣﻤﺪ و ﺛﻨﺎي ﭘﺮوردﮔـﺎر ﺷـﺮوع ﻧﻤﺎﻳـﺪ‬
‫ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﺻﻠﻮات ﺑﺮ رﺳﻮل ﺧﺪا
ﺛﻨﺎﻳﺶ را اداﻣﻪ دﻫﺪ و ﻗﺒﻞ از اﻋﻼم درﺧﻮاﺳﺖ‬
‫ﺧﻮد ﺗﻮﺑﻪ و اﺳـﺘﻐﻔﺎر ﻧﻤﺎﻳـﺪ وﺳـﭙﺲ رو ﺑـﻪ ﺳـﻮي ﺧـﺪا ﻧﻤـﻮده و ﺑـﺮ ﻃﻠـﺐ و‬
‫درﺧﻮاﺳﺖ ﺧﻮد اﺻﺮار ورزد وﺑﺎ ﺑﻴﻢ و اﻣﻴﺪ از او درﺧﻮاﺳﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﺑـﻪ اﺳـﻤﺎء و‬
‫ﺻﻔﺎت وﺗﻮﺣﻴﺪ او ﺗﻮﺳﻞ ﻛﻨﺪ و ﻗﺒﻞ از دﻋﺎي ﺧﻮد ﺻﺪﻗﻪ اي ﺗﻘﺪﻳﻢ ﻧﻤﺎﻳـﺪ؛ ﻫﻤﺎﻧـﺎ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ دﻋﺎﻳﻲ ﻣﻤﻜﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ رد ﺷﻮد و اﺟﺎﺑﺖ ﻧﮕﺮدد ﺧﺼﻮﺻﺎ اﮔﺮ ﺑـﺎ دﻋﺎﻫـﺎﻳﻲ‬
‫ﻛﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا
آﻧﻬﺎ را ﻣﻈﻨﻪ اﺟﺎﺑﺖ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ ﻣﺼﺎدف ﺑﺎﺷﺪ و ﻳﺎ اﻳﻨﻜﻪ‬
‫ﺷﺎﻣﻞ اﺳﻢ اﻋﻈﻢ‪ ١‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫و از آن اﺳﺖ آﻧﭽﻪ در ﺳﻨﻦ و ﺻﺤﻴﺢ اﺑﻦ ﺣﺒﺎن آﻣﺪه ﻛﻪ ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﺑﺮﻳـﺪه از‬
‫ﭘﺪرش ﻧﻘﻞ ﻛﺮد ﻛﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا
ﺷﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﺮدي ﻣﻲﮔﻮﻳـﺪ‪) :‬اﻟﻠﻬـﻢ إﻧـﻲ أﺳـﺎﻟﻚ‬
‫ﺑﺎﻧﻲ أﺷﻬﺪ أﻧﻚ أﻧﺖ اﷲ ﻻ إﻟﻪ اﻻ أﻧﺖ اﻷﺣﺪ اﻟﺼﻤﺪ اﻟﺬي ﻟﻢ ﻳﻠﺪ وﻟـﻢ ﻳﻮﻟـﺪ وﻟـﻢ‬

‫‪ 1‬ﻣﺆﻟﻒ رﺣﻤﻪ اﷲ در ﻣﻮرد اﺳﻢ اﻋﻈﻢ ﺧﺪاوﻧﺪ رواﻳﺎت ﺑﺴﻴﺎري ﻧﻘﻞ ﻛﺮده ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﻬﺖ ﭘﺮﻫﻴﺰ از اﻃﺎﻟـﻪ ﻛـﻼم از آوردن‬
‫ﺗﻤﺎم رواﻳﺎت ﺧﻮدداري ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪24‬‬

‫ﻳﻜﻦ ﻟﻪ ﻛﻔﻮا أﺣﺪ ﻓﻘﺎل ﻟﻘﺪ ﺳﺄل اﷲ ﺑﺎﻷﺳﻢ اﻟﺬي إذا ﺳﺌﻞ ﺑﻪ أﻋﻄـﻲ وإذا دﻋـﻰ ﺑـﻪ‬
‫أﺟﺎب(‪) ١‬ﺧﺪاﻳﺎ ﺑﺪﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ ﻛﻪ ﺷﻬﺎدت ﻣﻲدﻫﻢ ﻛﻪ ﺗﻮ ﺧﺪا ﻫﺴﺘﻲ وﺧﺪاﻳﻲ ﺟﺰ ﺗﻮ‬
‫وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﺗﻮ ﻳﻜﺘﺎﻳﻲ و ﺑﻲ ﻧﻴﺎزي‪ ،‬ﻧﻪ ﻛﺴﻲ ﻓﺮزﻧﺪ ﺗﻮﺳﺖ و ﻧﻪ ﺗﻮ ﻓﺮزﻧـﺪ ﻛـﺴﻲ‬
‫ﻫﺴﺘﻲ‪ .‬وﻛﺴﻲ ﻣﺜﻞ وﻣﺎﻧﻨﺪ و ﻫﻤﺘﺎي ﺗﻮ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬از ﺗﻮدرﺧﻮاﺳﺖ ﻣﻲﻛﻨﻢ‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ
ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﻲ ﮔﻤﺎن او از ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ اﺳـﻢ اﻋﻈﻤـﺶ در ﺧﻮاﺳـﺖ‬
‫ﻧﻤﻮد ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﻪ ﺑﻪ آن در ﺧﻮاﺳﺖ ﻛﻨﺪ ﺑﻪ او ﻋﻄﺎ ﻣﻲﺷﻮد و ﭼﻮن ﺑـﺪان دﻋـﺎ ﺷـﻮد‬
‫اﺟﺎﺑﺖ ﻣﻲﮔﺮدد‪( .‬‬
‫اﻳﻀﺎ در آن دو از اﻧﺲ ﺑﻦ ﻣﺎﻟﻚ رواﻳﺖ ﺷﺪه ﻛﻪ‪) :‬أﻧﻪ ﻛﺎن ﻣﻊ رﺳﻮل اﷲ ﺟﺎﻟﺴﺎ‬
‫ورﺟﻞ ﻳﺼﻠﻰ ﺛﻢ دﻋﺎ ﻓﻘﺎل اﻟﻠﻬﻢ إﻧﻲ أﺳﺎﻟﻚ ﺑﺄن ﻟﻚ اﻟﺤﻤﺪ ﻻ إﻟﻪ اﻻ أﻧـﺖ اﻟﻤﻨـﺎن‬
‫ﺑﺪﻳﻊ اﻟﺴﻤﻮات واﻻرض ﻳﺎ ذا اﻟﺠﻼل واﻻﻛﺮام ﻳﺎ ﺣﻰ ﻳﺎ ﻗﻴﻮم ﻓﻘﺎل اﻟﻨﺒـﻲ ﻟﻘـﺪ دﻋـﺎ‬
‫اﷲ ﺑﺎﺳﻤﻪ اﻟﻌﻈﻴﻢ اﻟﺬي إذا دﻋﻰ ﺑﻪ أﺟﺎب وإذا ﺳﺌﻞ ﺑﻪ أﻋﻄﻰ(‪ ) ٢‬او]اﻧـﺲ[ ﻫﻤـﺮاه‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا
ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬و ﻣﺮدي ﻧﻤﺎز ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ دﻋﺎ ﻛﺮد و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﺪاﻳﺎ‬
‫ﺑﺪﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ ازﺗﻮ درﺧﻮاﺳﺖ ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﺣﻤـﺪ و ﺳـﺘﺎﻳﺶ ﻓﻘـﻂ ﺷﺎﻳـﺴﺘﻪ ﺗﻮﺳـﺖ‪،‬‬
‫وﺧﺪاﻳﻲ ﺟﺰ ﺗﻮ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ ،‬ﺗﻮ ﻣﻨﺎن وآﻓﺮﻳﻨﻨـﺪه آﺳـﻤﺎن ﻫـﺎ و زﻣـﻴﻦ ﻫـﺴﺘﻲ‪ ،‬اي‬
‫داراي ﺷﻜﻮه و ﺑﺰرﮔﻲ و اي زﻧـﺪه و ﭘﺎﻳـﺪار‪ .‬ﭘـﺲ رﺳـﻮل ﺧـﺪا
ﻓﺮﻣـﻮد‪ :‬او از‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ اﺳﻢ ﻋﻈﻴﻤﺶ در ﺧﻮاﺳﺖ ﻧﻤﻮد ﻛـﻪ ﻫـﺮ ﻛـﻪ ﺑـﻪ آن دﻋـﺎ ﻛﻨـﺪ اﺟﺎﺑـﺖ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد وﻫﺮﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ آن درﺧﻮاﺳﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺑﺪو ﻋﻄﺎ ﻣﻲﮔﺮدد‪( .‬‬
‫اﻣﺎم اﺣﻤﺪ ﻧﻴﺰ اﻳﻦ دو ﺣﺪﻳﺚ را در ﻣﺴﻨﺪ ﺧﻮﻳﺶ آورده اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻣﺴﻨﺪ اﻣﺎم اﺣﻤﺪ و ﺻﺤﻴﺢ ﺣﺎﻛﻢ از اﺑﻮ ﻫﺮﻳﺮه واﻧﺲ ﺑﻦ ﻣﺎﻟﻚ و رﺑﻴﻌـﻪ ﺑـﻦ‬
‫ﻋﺎﻣﺮ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ
ﻓﺮﻣﻮد‪) :‬أﻟﻈﻮا ﺑـ »ﻳﺎذ اﻟﺠﻼل واﻻﻛﺮام«(‪) ٣‬ﺑﻪ »‬
‫ﻳﺎ ذواﻟﺠﻼل و اﻻﻛﺮام« ﻣﺘﻤﺴﻚ ﺷﻮﻳﺪ و ﺑﺮآن ﻣﺪاوﻣﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪(.‬‬
‫در ﺟﺎﻣﻊ ﺗﺮﻣﺬي از اﻧﺲ ﺑﻦ ﻣﺎﻟﻚ رواﻳﺖ ﺷﺪه ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪) :‬ﻛﺎن اﻟﻨﺒـﻲ إذا ﺣﺰﺑـﻪ‬

‫‪ 1‬ﺗﺮﻣﺬي ‪ 3475‬و اﺑﻦ ﺣﺒﺎن ‪891‬‬

‫‪ 2‬ﺗﺮﻣﺬي ‪ 3544‬و اﺑﻦ ﺣﺒﺎن ‪893‬‬
‫‪ 3‬اﺣﻤﺪ ‪ 177/4‬و ﺣﺎﻛﻢ ‪499-498 /1‬‬
‫‪25‬‬ ‫ﻓﺼﻞ اول‪ /‬دﻋﺎ‬

‫أﻣﺮ ﻗﺎل ﻳﺎ ﺣﻰ ﻳﺎ ﻗﻴﻮم ﺑﺮﺣﻤﺘﻚ أﺳﺘﻐﻴﺚ(‪ ) ١‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﭼﻴﺰي رﺳﻮل ﺧـﺪا
را‬
‫در اﻧﺪوه و ﺳﺨﺘﻲ ﻗﺮار ﻣﻲداد ﻣﻲﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اي زﻧﺪه و ﭘﺎﻳﺪار ﻣﻦ ﺑﻮاﺳﻄﻪ رﺣﻤﺘـﺖ از‬
‫ﺗﻮ در ﺧﻮاﺳﺖ ﻣﻲﻛﻨﻢ‪(.‬‬
‫در ﺟﺎﻣﻊ ﺗﺮﻣﺬي و ﺻﺤﻴﺢ ﺣﺎﻛﻢ از ﺳﻌﺪ ﺑﻦ اﺑﻲ وﻗﺎص رواﻳﺖ ﺷﺪه ﻛﻪ رﺳﻮل‬
‫ﺧﺪا
ﻓﺮﻣﻮد‪) :‬دﻋﻮة ذي اﻟﻨﻮن اذ دﻋﺎ وﻫﻮ ﻓـﻲ ﺑﻄـﻦ اﻟﺤـﻮت » ﻻ إﻟـﻪ إﻻ أﻧـﺖ‬
‫ﺳﺒﺤﺎﻧﻚ إﻧﻲ ﻛﻨﺖ ﻣﻦ اﻟﻈﺎﻟﻤﻴﻦ«‪ ٢‬إﻧﻪ ﻟﻢ ﻳﺪع ﺑﻬﺎ ﻣﺴﻠﻢ ﻓﻲ ﺷﻰ ﻗـﻂ اﻻ اﺳـﺘﺠﺎب‬
‫اﷲ ﻟﻪ(‪ ) ٣‬دﻋﺎي ذي اﻟﻨﻮن ] ﻳﻮﻧﺲ »ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم«[‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ دﻋﺎ ﻧﻤﻮد در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ‬
‫درﺷﻜﻢ ﻣﺎﻫﻲ ﻗﺮار داﺷﺖ‪ » :‬ﺧﺪاﻳﻲ ﺟﺰ ﺗﻮ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ ،‬ﺗﻮ ﭘـﺎك و ﻣﻨﺰﻫـﻲ‪ ،‬ﻣـﻦ‬
‫ﺧﻮد از ﺟﻤﻠﻪ ﻇﺎﻟﻤﺎن ﺑﻮدم‪ « .‬ﻫﻤﺎﻧـﺎ ﻫـﻴﭻ ﻣـﺴﻠﻤﺎﻧﻲ در ﭼﻴـﺰي ﺑﻮﺳـﻴﻠﻪ آن دﻋـﺎ‬
‫ﻧﻨﻤﻮده اﺳﺖ ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ او را اﺟﺎﺑﺖ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪ ( .‬ﺗﺮﻣﺬي ﮔﻔﺘﻪ ﻛﻪ اﻳـﻦ‬
‫ﺣﺪﻳﺚ ﺻﺤﻴﺢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻣﺴﺘﺪرك ﺣﺎﻛﻢ ﻧﻴﺰ از ﺳﻌﺪ ﺑﻦ اﺑﻲ وﻗﺎص رواﻳﺖ ﺷـﺪه اﺳـﺖ ﻛـﻪ رﺳـﻮل‬
‫ﺧﺪا
ﻓﺮﻣﻮد‪) :‬أﻻ أﺧﺒﺮﻛﻢ ﺑﺸﻰء إذا ﻧﺰل ﺑﺮﺟﻞ أﻣﺮ ﻣﻬﻢ ﻓﺪﻋﺎ ﺑـﻪ ﻳﻔـﺮج اﷲ ﻋﻨـﻪ‬
‫ﻳﻌﻨﻲ دﻋﺎء ذي اﻟﻨﻮن(‪) ٤‬آﻳﺎ ﺷﻤﺎرا از ﭼﻴﺰي ﺑﺎﺧﺒﺮ ﻧﻜﻨﻢ ﻛﻪ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺷﺨﺼﻲ‬
‫ﺑﻼ و اﻧﺪوﻫﻲ ﺑﺮﺳﺪ و ﺑﺪان دﻋﺎ ﻛﻨـﺪ ﺧﺪاوﻧـﺪ در ﺣـﺎﻟﺶ ﮔـﺸﺎﻳﺶ اﻳﺠـﺎد ﻛﻨـﺪ؟‬
‫ﻣﻨﻈﻮرش دﻋﺎي ذي اﻟﻨﻮن ﺑﻮد‪(.‬‬
‫در ﺻﺤﻴﺤﻴﻦ از اﺑﻦ ﻋﺒﺎس رواﻳﺖ ﺷﺪه ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ
ﻫﻨﮕﺎم ﺳـﺨﺘﻲ وﻣـﺼﻴﺒﺖ‬
‫ﻣﻲﻓﺮﻣﻮد‪ ) :‬ﻻاﻟﻪ اﻻ اﷲ اﻟﻌﻈﻴﻢ اﻟﺤﻠﻴﻢ‪،‬ﻻاﻟﻪ اﻻ اﷲ رب اﻟﻌﺮش اﻟﻌﻈﻴﻢ‪ ،‬ﻻاﻟـﻪ اﻻ اﷲ‬
‫رب اﻟﺴﻤﺎوات اﻟﺴﺒﻊ و رب اﻻرض رب اﻟﻌﺮش اﻟﻜﺮﻳﻢ (‪ ) ٥‬ﻫـﻴﭻ ﻣﻌﺒـﻮدي ﺑﺠـﺰ‬
‫ﺧﺪاي ﺑﺰرگ و ﺑﺮدﺑﺎر وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﻫﻴﭻ ﻣﻌﺒـﻮدي ﺟـﺰ اﷲ ﻛـﻪ ﭘﺮوردﮔـﺎر ﻋـﺮش‬
‫ﺑﺰرگ اﺳﺖ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﻫﻴﭻ ﻣﻌﺒﻮدي ﺑﻪ ﺟﺰ اﷲ ﻛﻪ ﭘﺮوردﮔﺎر آﺳﻤﺎﻧﻬﺎي ﻫﻔﺘﮕﺎﻧﻪ‬

‫‪ 1‬ﺗﺮﻣﺬي ‪3522‬‬
‫‪ 2‬اﻧﺒﻴﺎ ‪87‬‬
‫‪ 3‬ﺗﺮﻣﺬي ‪ 3500‬و ﺣﺎﻛﻢ ‪ 505/1‬و ‪382/2‬‬
‫‪ 4‬ﺣﺎﻛﻢ ‪506-505/1‬‬
‫‪ 5‬ﺑﺨﺎري ‪ 5985‬و ﻣﺴﻠﻢ ‪2730‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪26‬‬

‫و ﭘﺮوردﮔﺎر زﻣﻴﻦ و ﻋﺮش ﮔﺮاﻣﻲاﺳﺖ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪(.‬‬

‫در ﻣﺴﻨﺪ اﻣﺎم اﺣﻤﺪ از ﻋﻠﻲ اﺑﻦ اﺑﻲ ﻃﺎﻟﺐ »رﺿﻲ اﷲ ﻋﻨﻪ« ﻧﻘﻞ ﺷﺪه اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ
ﺑﻪ ﻣﻦ آﻣﻮﺧﺖ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﺼﻴﺒﺘﻲ ﺑﺮﻣﻦ وارد ﺷﻮد ﺑﮕﻮﻳﻢ‪) :‬ﻻاﻟـﻪ‬
‫اﻻ اﷲ اﻟﺤﻠﻴﻢ اﻟﻜﺮﻳﻢ‪،‬ﺳﺒﺤﺎن اﷲ و ﺗﺒﺎرك اﷲ رب اﻟﻌﺮش اﻟﻌﻈﻴﻢ‪ ،‬واﻟﺤﻤـﺪ ﷲ رب‬
‫اﻟﻌﺎﻟﻤﻴﻦ‪) ١(.‬ﻫﻴﭻ ﺧﺪاﻳﻲ ﺑﺠـﺰ ﭘﺮوردﮔـﺎر ﺑﺮدﺑـﺎر و ﺻـﺎﺣﺐ ﻛـﺮم وﺟـﻮد ﻧـﺪارد‪.‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﭘﺎك و ﻣﻨﺰه اﺳﺖ ‪ ،‬ﭘﺮوردﮔﺎر ﻋﺮش ﺑﺰرگ ﻣﺒﺎرك و ﺑﺰرگ اﺳﺖ و ﺳﭙﺎس‬
‫ﻓﻘﻂ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ي ﭘﺮوردﮔﺎر ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن اﺳﺖ‪(.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﻣﺴﻨﺪ اﻣﺎم اﺣﻤﺪ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮد رواﻳﺖ ﻛﺮده ﻛﻪ‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا
ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪) :‬ﻣﺎ أﺻﺎب أﺣﺪ ﻗﻂ ﻫﻢ وﻻ ﺣﺰن ﻓﻘﺎل اﻟﻠﻬﻢ إﻧﻲ ﻋﺒـﺪك‬
‫اﺑﻦ ﻋﺒﺪك اﺑﻦ أﻣﺘﻚ ﻧﺎﺻﻴﺘﻲ ﺑﻴﺪك ﻣﺎض ﻓﻲ ﺣﻜﻤﻚ ﻋﺪل ﻓﻲ ﻗـﻀﺎؤك أﺳـﺄﻟﻚ‬
‫اﻟﻠﻬﻢ ﺑﻜﻞ اﺳﻢ ﻫﻮ ﻟﻚ ﺳﻤﻴﺖ ﺑﻪ ﻧﻔﺴﻚ أو ﻋﻠﻤﺘﻪ أﺣﺪا ﻣﻦ ﺧﻠﻘﻚ أو أﻧﺰﻟﺘـﻪ ﻓـﻲ‬
‫ﻛﺘﺎﺑﻚ أو اﺳﺘﺄﺛﺮت ﺑﻪ ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻐﻴﺐ ﻋﻨﺪك أن ﺗﺠﻌﻞ اﻟﻘـﺮآن اﻟﻌﻈـﻴﻢ رﺑﻴـﻊ ﻗﻠﺒـﻲ‬
‫وﻧﻮر ﺻﺪري وﺟﻼء ﺣﺰﻧﻲ وذﻫﺎب ﻫﻤﻲ اﻻ أذﻫﺐ اﷲ ﻫﻤﻪ وﺣﺰﻧﻪ وأﺑﺪﻟـﻪ ﻣﻜﺎﻧـﻪ‬
‫ﻓﺮﺣﺎ ﻓﻘﻴﻞ ﻳﺎ رﺳﻮل اﷲ أﻻ ﻧﺘﻌﻠﻤﻬﺎ ﻗﺎل ﺑﻞ ﻳﻨﺒﻐﻲ ﻟﻤﻦ ﺳﻤﻌﻬﺎ أن ﻳﺘﻌﻠﻤﻬﺎ(‪ ) ٢‬ﻫـﻴﭻ‬
‫ﻏﻢ و اﻧﺪوﻫﻲ ﺑﺮ اﻧﺴﺎن وارد ﻧﻤﻲﺷﻮد در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻓﺮد ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ :‬اﻟﻬﻲ ﻣﻦ ﺑﻨﺪه ﺗـﻮ و‬
‫ﻓﺮزﻧﺪ ﺑﻨﺪه و ﻛﻨﻴﺰ ﺗﻮ ﻫﺴﺘﻢ ﭘﻴﺸﺎﻧﻲ ﻣﻦ )زﻣﺎﻣﻢ( در دﺳﺖ ﺗﻮﺳـﺖ‪ ،‬ﻓﺮﻣـﺎن ﺗـﻮ در‬
‫ﺣﻖ ﻣﻦ ﻧﺎﻓﺬ اﺳﺖ‪ ،‬ﻓﻴﺼﻠﻪ ات در ﺣﻖ ﻣﻦ ﻋﻴﻦ ﻋﺪاﻟﺖ اﺳﺖ‪ .‬اﻟﻬﻲ ﻣﻦ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻫـﺮ‬
‫اﺳﻤﻲﻛﻪ اﺳﻢ ﺗﻮﺳﺖ و ﺧﻮد را ﺑﺎ آن ﻣﺴﻤﻲﻛﺮده اي ﻳـﺎ ﺑـﻪ ﻳﻜـﻲ از ﻣﺨﻠﻮﻗﺎﺗـﺖ‬
‫ﺗﻌﻠﻴﻢ داده اي ﻳﺎ در ﻛﺘﺎﺑﺖ ﻧﺎزل ﻛﺮده اي ﻳﺎ ﺗﺮﺟﻴﺢ داده اي ﻛـﻪ ﻧـﺰد ﺗـﻮ در ﻋﻠـﻢ‬
‫ﻏﻴﺐ ﺑﺎﻗﻲ ﺑﻤﺎﻧﺪ از ﺗﻮ ﻣﺴﺄﻟﺖ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻢ ﻛﻪ ﻗﺮآن را ﺑﻬﺎر دل و ﻧﻮر ﺳﻴﻨﻪ و ﺑﺮﻃـﺮف‬
‫ﻛﻨﻨﺪه ﻏﻢ و اﻧﺪوه ﻣﻦ ﺑﮕﺮداﻧﻲ‪ .‬ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻏﻢ و اﻧﺪوﻫﺶ را ﺑﺮ ﻣﻲدارد و‬
‫ﺑﻪ ﺟﺎي آن ﺳﺮور و ﺷﺎدﻣﺎﻧﻲ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ اي رﺳﻮل ﺧﺪا آﻳﺎ آﻧﺮا ﺑﻪ‬
‫دﻳﮕﺮان ﻧﻴﺎﻣﻮزﻳﻢ ؟ ﻓﺮﻣﻮد ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﻫﺮ ﻛﻪ آﻧﺮا ﺷﻨﻴﺪ ﺑﻪ دﻳﮕﺮان ﻧﻴﺰ ﺑﻴﺎﻣﻮزد‪(.‬‬

‫‪ 1‬اﺣﻤﺪ ‪701‬‬
‫‪ 2‬اﺣﻤﺪ ‪391/1‬و‪452‬‬
‫‪27‬‬ ‫ﻓﺼﻞ اول‪ /‬دﻋﺎ‬

‫اﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮد ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ‪ :‬ﻫﻴﭻ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮي از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ﺧﺪا دﭼﺎر ﻣﺼﻴﺒﺖ ﻧﻤـﻲﺷـﺪ‬
‫ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺎ ﺗﺴﺒﻴﺢ‪ ١‬اﺳﺘﻐﺎﺛﻪ ﻣﻲﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫اﺳﺮار دﻋﺎ‬
‫دﻋﺎﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎري را ﻣﻲﻳﺎﺑﻴﻢ ﻛﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑﻪ آن دﻋﺎ ﻧﻤﻮده و ﻣﺴﺘﺠﺎب ﮔـﺸﺘﻪ اﻧـﺪ‬
‫و دﻋﺎي آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﺣﺘﻴﺎج و رو ﻧﻤﻮدن ﺑﻪ ﺳﻮي ﺧﺪا ﻫﻤﺮاه ﺑﻮده ‪ ،‬ﻳﺎ ﻫﻤﺮاه ﺣـﺴﻨﻪ اي‬
‫ﺑﻮده ﻛﻪ ﺗﻘﺪﻳﻢ داﺷﺘﻪ اﻧﺪ و ﺧﺪاوﻧﺪ در ﭘﺎداش آن ﺣﺴﻨﻪ دﻋﺎﻳﺸﺎن را ﺑﺮآورده اﺳﺖ‬
‫و ﻳﺎ ﺑﺎ اوﻗﺎت اﺟﺎﺑﺖ ﻣﺼﺎدف ﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ و اﺟﺎﺑﺖ ﺷﺪه اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺨﺺ ﮔﻤﺎن ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺳﺮ در ﻟﻔـﻆ دﻋﺎﺳـﺖ و ﻓﻘـﻂ آﻧـﺮا‬
‫ﺑﮕﻮﻳﺪ و از ﺳﺎﻳﺮ اﻣﻮر ﻣﺆﺛﺮ در دﻋﺎ ﻏﺎﻓﻞ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﺎﻧﻨﺪ دواﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺨﺺ ﺑﺎﻳﺪ آن دواي ﻣﺸﺨﺺ را در وﻗﺖ ﻣﺸﺨﺼﻲ‬
‫و ﺑﻪ روش ﻣﺸﺨﺼﻲ ﻣﺼﺮف ﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺮاﻳﺶ ﺳﻮدﻣﻨﺪ ﺑﺎﺷـﺪ در ﺣـﺎﻟﻲ ﻛـﻪ دﻳﮕـﺮان‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻓﻜﺮ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﺧﻮردن دوا ﺑﻪ ﻫﺮ ﺷﻴﻮه اي ﺑﺮاي درﻣﺎن ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ‬
‫و اﻳﻦ اﺷﺘﺒﺎﻫﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎري در آن ﺑﻪ ﻏﻠﻂ ﻣﻲاﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫و از ﻫﻤﻴﻦ اﺷﺘﺒﺎﻫﺎت اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻮاﻗﻊ‪ ،‬دﻋﺎي ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑـﺎ درﻣﺎﻧـﺪﮔﻲ و‬
‫ﺗﻀﺮع ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ در ﻛﻨﺎر ﻳﻚ ﻗﺒﺮ اﺟﺎﺑﺖ ﻣﻲﺷﻮد و اﻧﺴﺎن ﻧﺎدان ﻣﻲﭘﻨﺪارد ﻛﻪ ﺳﺮ‬
‫اﺟﺎﺑﺖ از ﻗﺒﺮ اﺳﺖ و ﻧﻤﻲداﻧﺪ ﺳﺮ اﻳـﻦ اﺟﺎﺑـﺖ از درﻣﺎﻧـﺪﮔﻲ و ﺗـﻀﺮع ﺻـﺎدﻗﺎﻧﻪ‬
‫ﺷﺨﺺ ﺑﻪ ﺳﻮي ﺧﺪاﺳﺖ و اﮔﺮ اﻳﻦ ﺗﻀﺮع را در ﺧﺎﻧﻪ اي از ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﺧﺪاوﻧـﺪ‬
‫]ﻣﺴﺠﺪ[ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ ﻓﻀﻴﻠﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮي داﺷﺘﻪ و ﻧﺰد ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺤﺒﻮﺑﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪‬‬
‫دﻋﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻼح اﺳﺖ‬
‫دﻋﺎ و اﻋﺎذه ﻧﻤﻮدن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻼح اﺳﺖ‪ ،‬ﻗﺪرت ﺳﻼح ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ]ﻗـﺪرت ﺷـﺨﺺ[‬
‫ﺿﺎرب ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد ﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺗﻴﺰي آن‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺳﻼح ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻮده و ﻣﺸﻜﻞ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ و در دﺳـﺘﺎﻧﻲ ﻗـﻮي‬
‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻣﺎﻧﻌﻲ در ﺑﺮاﺑـﺮش ﻧﺒﺎﺷـﺪ ﺑﻴـﺸﺘﺮﻳﻦ ﺿـﺮﺑﻪ را ﺑﺮﭘﻴﻜـﺮ دﺷـﻤﻦ وارد‬

‫‪ .1‬ﺳﺒﺤﺎن اﷲ ﮔﻔﺘﻦ‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪28‬‬

‫ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ .‬و ﻫﺮﮔﺎه ﻳﻜﻲ از اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﻧﺒﺎﺷﺪ از ﺗﺎﺛﻴﺮ آن ﻛﺎﺳﺘﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ اﮔﺮ ﺧﻮد دﻋﺎ ﺻﺎﻟﺢ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﻗﻠﺐ و زﺑﺎن ﮔﻮﻳﻨﺪه آن ﻫﻤﺎﻫﻨـﮓ و ﻫﻤـﺼﺪا‬
‫ﻧﺒﻮده و ﻳﺎ ﻣﺎﻧﻌﻲ در ﻛﺎر ﺑﺎﺷﺪ دﻋﺎ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪.‬‬
‫‪29‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دوم‪ /‬راﺑﻄﻪ دﻋﺎ ﺑﺎ ﻗﺪر اﻟﻬﻲ‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬راﺑﻄﻪ دﻋﺎ ﺑﺎ ﻗﺪر اﻟﻬﻲ‬

‫راﺑﻄﻪ دﻋﺎ ﺑﺎ ﻗﺪر‬

‫در اﻳﻨﺠﺎ ﻳﻚ ﺳﺆال ﻣﻬﻢ و ﻣﺸﻬﻮر وﺟﻮد دارد و آن اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ‪:‬‬
‫دﻋﺎي اﻧﺴﺎن اﮔﺮ ﺗﻘﺪﻳﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ اﻧﺠﺎم ﭘﺬﻳﺮد ﭘﺲ ﻗﻄﻌﺎً ﺷﺪﻧﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑـﻮد ﭼـﻪ‬
‫ﺑﻪ آن دﻋﺎ ﻛﻨﺪ و ﭼﻪ دﻋﺎ ﻧﻜﻨﺪ‪ .‬و اﮔﺮ ﻫﻢ ﺗﻘﺪﻳﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ اﻧﺠـﺎم ﻧﭙـﺬﻳﺮد ﭘـﺲ ﭼـﻪ‬
‫اﻧﺴﺎن دﻋﺎ ﻛﻨﺪ و ﭼﻪ ﻧﻜﻨﺪ روي ﻧﺨﻮاﻫﺪ داد‪] .‬ﭘﺲ ﭼﺮا ﺑﺎﻳﺪ دﻋﺎ ﻧﻤﻮد ؟[‬
‫ﭘﺲ ﻋﺪه اي اﻳﻦ ﺳـﺆال را ﭘﺬﻳﺮﻓﺘـﻪ و دﻋـﺎ را ﺗـﺮك ﻧﻤـﻮده و آﻧـﺮا ﺑـﻲ ﻓﺎﻳـﺪه‬
‫ﺷﻤﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻋﻘﻴﺪه را دارﻧﺪ ﺑﺎ وﺟﻮد ﺟﻬﻞ ﻓـﺮاوان و ﮔﻤﺮاﻫـﻲ آﺷـﻜﺎر اﻳـﻦ‬
‫ﻓﻜﺮ‪ ،‬در ﻣﻴﺎن ﺧﻮد اﺧﺘﻼف دارﻧﺪ و ﻻزﻣﻪ ﻗﺒﻮل اﻳﻦ ﻓﻜﺮ‪ ،‬ﺗﻌﻄﻴﻞ ﻫﻤﻪ اﺳﺒﺎب اﺳﺖ‬
‫ﻟﺬا ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻓﻜﺮ آﻧﺎن اﮔﺮ ﮔﺮﺳﻨﮕﻲ و ﺗﺸﻨﮕﻲ ﺗﻘـﺪﻳﺮ ﺷـﺪه‪،‬‬
‫ﭘﺲ روي ﺧﻮاﻫﺪ داد‪ ،‬ﭼﻪ ﺑﺨﻮري و ﭼﻪ ﻧﺨﻮري؛ و اﮔﺮ ﺗﻘـﺪﻳﺮ ﻧـﺸﺪه ﭘـﺲ روي‬
‫ﻧﺨﻮاﻫﺪ داد ﭼﻪ ﺑﺨﻮري و ﭼﻪ ﻧﺨﻮري‪.‬‬
‫و ﻳﺎ اﮔﺮ ﺑﭽﻪ دار ﺷﺪن ﺑﺮاي ﺗﻮ ﺗﻘﺪﻳﺮ ﺷﺪه ﭘﺲ روي ﺧﻮاﻫـﺪ داد ﭼـﻪ ازدواج‬
‫ﻛﻨﻲ ﭼﻪ ﻧﻜﻨﻲ‪ .‬و اﮔﺮ ﺗﻘﺪﻳﺮ ﻧﺸﺪه ﭘﺲ در ﻫﺮ دو ﺻﻮرت ﺑﭽـﻪ دار ﻧﺨـﻮاﻫﻲ ﺷـﺪ‪،‬‬
‫ﭘﺲ ﻧﻴﺎزي ﻫﻢ ﺑﻪ ازدواج ﻧﻴﺴﺖ و‪....‬‬
‫آﻳﺎ ﻛﺴﻲ را ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻃﺮز ﻓﻜﺮي دارد ﻣﻲﺗﻮان ﻋﺎﻗﻞ و ﻳﺎ ﺣﺘّﻲ اﻧﺴﺎن ﺧﻮاﻧـﺪ ؟‬
‫ﺑﻠﻜﻪ ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﭼﻬﺎر ﭘﺎ ﻧﻴﺰ ﻛﻪ در دوام زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮد اﺳـﺒﺎب را ﺟـﺴﺘﺠﻮ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‬
‫ﻋﺎﻗﻠﺘﺮ و ﻓﻬﻤﻴﺪه ﺗـﺮ از ﻛـﺴﺎﻧﻲ ﻫـﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ ﭼﻨـﻴﻦ ﻓﻜـﺮ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ و آﻧـﺎن ﭼـﻮن‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪30‬‬

‫ﭼﻬﺎرﭘﺎﻳﺎﻧﻨﺪ و ﺑﻠﻜﻪ ﮔﻤﺮاﻫﺘﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻌﻀﻲ دﻳﮕﺮ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺸﻐﻮل ﺷﺪن ﺑﻪ دﻋﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻋﺒﺎدت و ﺑﻨـﺪﮔﻲ‬
‫ﻣﺤﺾ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺪﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﮔﻮﻳﻨﺪه دﻋﺎ ﺛﻮاب ﻋﻨﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﮔﺮﻧﻪ‬
‫دﻋﺎ ﺗﺄﺛﻴﺮي در زﻧﺪﮔﻲ اﻧﺴﺎن ﻧﺪاﺷﺘﻪ و ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ اﻧـﺴﺎن را ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﻧﺨﻮاﻫـﺪ داد‪ .‬از‬
‫ﻧﻈﺮ اﻳﻦ دﺳﺘﻪ ارﺗﺒﺎط دﻋﺎ ﺑﺎ درﺧﻮاﺳﺖ آدﻣﻲﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ارﺗﺒﺎط ﺳﻜﻮت ﺑﺎ آن اﺳـﺖ و‬
‫دﻋﺎ ﻧﺰد آﻧﺎن ﻓﺮﻗﻲ ﺑﺎ ﺳﻜﻮت ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﻋﺪه اي دﻳﮕﺮ ﻛﻪ زﻳﺮك ﺗﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ دﻋـﺎ ﻓﻘـﻂ ﻋﻼﻣﺘـﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻗﺮار داده ﺗﺎ ﻧﺸﺎﻧﻪ اي ﺑﺎﺷﺪ از ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻧﺴﺎن ﻣﻘﺪر ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺲ اﮔﺮ ﺷﺨﺺ در دﻋﺎ ﻣﻮﻓﻖ ﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺣﺎﺟﺘﺶ ﺑﺮآورده ﻣﻲﺷﻮد‬
‫و اﺷﺎره ﺑﻪ آن دارد‪ .‬آﻧﺎن ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﻣﺎﻧﻨﺪ آن اﺳﺖ ﻛـﻪ ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ اﺑـﺮ‬
‫ﺳﻴﺎﻫﻲ را در آﺳﻤﺎن ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻲداﻧﻴﻢ ﻛﻪ ﻋﻼﻣﺘﻲ اﺳﺖ ﻛـﻪ دﻻﻟـﺖ ﺑـﺮ ﺑﺎرﻳـﺪن‬
‫ﺑﺎران دارد‪.‬‬
‫آﻧﺎن ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﻃﺎﻋﺎت و ﻋﺒﺎدات ﺑـﺎ ﺛـﻮاب‪ ،‬و ﻋـﺼﻴﺎن و ﮔﻨﺎﻫـﺎن ﺑـﺎ‬
‫ﻋﻘﺎب ﻧﻴﺰ ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ و ﻋﺒﺎدات و ﻋﺼﻴﺎن ﻫﺮ دو اﺷﺎره اي ﺑﻪ ﺛـﻮاب و ﻳـﺎ ﻋﻘـﺎب‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻧﻪ ﺳﺒﺐ آن‪.‬‬
‫ﻧﺰد آﻧﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺎده ﺳﻮﺧﺘﻨﻲ ﺑﺎ آﺗﺶ و ﺷﺊ ﺷﻜﺴﺘﻨﻲ ﺑﺎ ﺷﻜﺴﺘﻪ ﺷﺪن و رﻳﺨﺘﻪ‬
‫ﺷﺪن ﺧﻮن ﺑﺎ ﻣﺮدن ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ آﻧﭽﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻴﺎن اﻳﻦ دو ﻧﺴﺒﺖ ﺳﺒﺒﻲ وﺟـﻮد‬
‫ﻧﺪارد و ﻓﻘﻂ ﻳﻚ ﻧﺴﺒﺖ ﻋﺎدي ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻧﺸﺎﻧﻪ و ﻋﻼﻣﺘﻲ از دﻳﮕﺮي اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﻳﻦ ﻃﺮز ﺗﻔﻜﺮ ﺑﺎﻋﻘـﻞ وﺣـﺲ وﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﺑـﺎ ﺷـﺮع و ﻓﻄـﺮت ﺑـﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔـﺖ‬
‫ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪاﻧﺪ و ﺑﻠﻜﻪ ﻋﺎﻗﻼن ﺑﺪﻳﻦ ﻓﻜﺮﻣﻲﺧﻨﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﺻﺤﻴﺢ ﺗﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻳﻦ دو ﻓﻜﺮ‪ ،‬ﻓﻜﺮ دﻳﮕﺮي وﺟﻮد دارد ﻛـﻪ‪:‬‬
‫ﻫﺮ ﺗﻘﺪﻳﺮي ﺑﻪ اﺳﺒﺎﺑﻲ ﻣﻘﺪر ﮔﺸﺘﻪ و دﻋﺎ ﻳﻜﻲ از اﻳﻦ اﺳـﺒﺎب اﺳـﺖ و ﺑـﺪون اﻳـﻦ‬
‫ﺳﺒﺐ ﻧﺒﺎﻳﺪ اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺖ ﻣﻘﺪر ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد‪ .‬ﭘﺲ ﻫﺮ ﮔﺎه اﻧـﺴﺎن ﺳـﺒﺐ را‬
‫اﻳﺠﺎد ﻛﻨﺪ ﻣﻘﺪر ﻧﻴﺰ روي ﺧﻮاﻫﺪ داد و وﻗﺘـﻲ آﻧـﺮا اﻳﺠـﺎد ﻧﻜﻨـﺪ ﻣﻘـﺪر ﻫـﻢ روي‬
‫ﻧﺨﻮاﻫﺪ داد؛ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ راﺑﻄﻪ ﮔﺮﺳﻨﮕﻲ و ﺗـﺸﻨﮕﻲ ﺑـﺎ ﺧـﻮردن و ﻧﻮﺷـﻴﺪن ﻫﻤﻴﻨﻄـﻮر‬
‫‪31‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دوم‪ /‬راﺑﻄﻪ دﻋﺎ ﺑﺎ ﻗﺪر اﻟﻬﻲ‬

‫اﺳﺖ و ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ راﺑﻄﻪ ﺑﭽﻪ دار ﺷﺪن ﺑﺎ ازدواج و راﺑﻄﻪ داﻧﻪ ﺑﺎ ﮔﻴﺎه و راﺑﻄـﻪ ي‬
‫ﺧﺎرج ﺷﺪن روح ﺣﻴﻮان ﺑﺎ ذﺑﺢ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ راﺑﻄﻪ ورود ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺖ ﺑﺎ ﻋﻤﻞ اﻧـﺴﺎن و‬
‫ورود ﺑﻪ ﺟﻬﻨﻢ ﺑﺎ ﻋﻤﻞ اﻧﺴﺎن‪ ،‬و اﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻮﻳﻨﺪه ﺳﺆال ﺑﺎﻻ از آن ﺑـﻲ‬
‫ﺑﻬﺮه ﺑﻮده و ﺑﻪ آن دﺳﺖ ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﻢ ﻛﻪ دﻋﺎ از ﻗﻮي ﺗﺮﻳﻦ اﺳﺒﺎب ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ و درﺳـﺖ ﻧﻴـﺴﺖ‬
‫وﻗﺘﻲ ﻛﻪ آﻧﭽﻪ ﺑﻪ آن دﻋﺎ ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﻘﺪر ﮔﺸﺖ ﺑﮕﻮﺋﻴﻢ دﻋﺎ ﻓﺎﻳـﺪه اي ﻧـﺪارد‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﻜـﻪ‬
‫ﺻﺤﻴﺢ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﮕﻮﺋﻴﻢ ﺧﻮردن و ﻧﻮﺷﻴﺪن و اﻋﻤﺎل اﻧﺴﺎن ﻓﺎﻳﺪه اي ﻧﺪارد ﺑﻠﻜﻪ ﻫﻴﭻ‬
‫ﺳﺒﺒﻲ ﺳﻮدﻣﻨﺪ ﺗﺮ و ﻣﺆﺛﺮ ﺗﺮ از دﻋﺎ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺻﺤﺎﺑﻪ ﻛﻪ داﻧﺎﺗﺮﻳﻦ اﻣﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻓﻬﻤﻴﺪه ﺗـﺮﻳﻦ ﻫـﺎ‬
‫در دﻳﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺎﻳﺒﻨﺪﺗﺮﻳﻦ ﻣﺮدم ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﺒﺐ و ﺷﺮوط و آداب آن ﺑﻮده اﻧﺪ‪.‬‬
‫دﻋﺎ وﺳﻴﻠﻪ اي ﺑﻮد ﻛﻪ ﻋﻤﺮ اﺑﻦ ﺧﻄﺎب  از آن ﺑﺮ دﺷﻤﻨﺎﻧﺶ ﻃﻠـﺐ ﻧـﺼﺮت‬
‫ﻣﻲﻧﻤﻮد ‪ ،‬دﻋﺎ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺳﺮﺑﺎزش ﺑﻮد و ﺑـﻪ ﻳـﺎراﻧﺶ ﻣـﻲﮔﻔـﺖ‪ :‬ﺷـﻤﺎ ﺑـﺎ زﻳـﺎدي‬
‫ﺗﻌﺪادﺗﺎن ﻳﺎري ﻧﺨﻮاﻫﻴﺪ ﺷﺪ ﺑﻠﻜﻪ از آﺳﻤﺎن ﻳﺎري ﻣﻲﺷﻮﻳﺪ و ﻣـﻲﻓﺮﻣـﻮد‪ :‬ﻣـﻦ ﺑـﻪ‬
‫اﺟﺎﺑﺖ اﻫﺘﻤﺎم ﻧﻤﻲورزم ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ دﻋﺎ ﻫﻤﺖ ﻣﻲﮔﻤﺎرم‪ .‬ﭘﺲ ﻫﺮﮔﺎه ﺑـﻪ دﻋـﺎ ﻫـﺪاﻳﺖ‬
‫ﺷﺪﻳﺪ اﺟﺎﺑﺖ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﺮاه آن ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﻫﺮ ﻛﺲ ﺑﻪ دﻋﺎ اﻟﻬﺎم ﺷﺪ ﺑﻪ او ﻗﺼﺪ اﺟﺎﺑﺖ ﺷﺪه اﺳـﺖ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﻜـﻪ ﺧﺪاوﻧـﺪ‬
‫‪     $3‬‬
‫‪  >67E‬‬
‫   )ﻏﺎﻓﺮ ‪) (60‬ﻣﺮا ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ ﺗﺎ ﺷﻤﺎ را اﺟﺎﺑﺖ ﻛﻨﻢ‪(.‬‬ ‫ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪    :‬‬
‫>  ‬ ‫‪  CDE‬‬
‫‪  ; <4‬‬
‫‪:‬‬ ‫‪+ =4$3‬‬
‫‪    >4‬‬
‫? ‬ ‫‪*   A5$‬‬
‫@   (‬ ‫‪     :‬‬
‫‪*  B3.$‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪   :‬‬
‫ ‬
‫‪) 
$3‬ﺑﻘﺮه ‪(186‬‬
‫)و ﻫﺮﮔﺎه ﺑﻨﺪﮔﺎن ﻣﻦ از ﺗﻮ در ﺑﺎره ﻣﻦ ﺑﭙﺮﺳـﻨﺪ ]ﺑﮕـﻮ[ ﻣـﻦ ﻧـﺰدﻳﻜﻢ و دﻋـﺎى‬
‫دﻋﺎﻛﻨﻨﺪه را ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﻣﺮا ﺑﺨﻮاﻧﺪ اﺟﺎﺑﺖ ﻣﻰﻛﻨﻢ‪(.‬‬
‫در ﺳﻨﻦ اﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ از اﺑﻮ ﻫﺮﻳﺮه رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ
ﻓﺮﻣﻮدﻧـﺪ‪) :‬ﻣـﻦ‬
‫ﻟﻢ ﻳﺴﺎل اﷲ ﻳﻐﻀﺐ ﻋﻠﻴﻪ( ‪) 1‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ از ﺧـﺪا درﺧﻮاﺳـﺖ ﻧﻜﻨـﺪ ﺧﺪاوﻧـﺪ ﺑـﺮ او‬

‫‪ . 1‬اﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ ‪ 3827‬و ﺗﺮﻣﺬي ‪3370‬‬

‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪32‬‬

‫ﺧﺸﻢ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪( .‬‬

‫اﻳﻦ ﺣﺪﻳﺚ دﻻﻟﺖ دارد ﻛﻪ رﺿﺎﻳﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ در ﻃﻠﺐ و درﺧﻮاﺳﺖ از اوﺳـﺖ‪،‬‬
‫و ﺗﻤﺎم ﺧﻴﺮﻫﺎ و ﺧﻮﺑﻴﻬﺎ ﻫﻤﺮاه رﺿﺎﻳﺖ اوﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻜﻪ ﻫﻤﻪ ﺑﻼﻫﺎ و ﻣﺼﺎﺋﺐ در‬
‫ﺧﺸﻢ و ﻣﻌﺼﻴﺖ او ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻲ ﮔﻤﺎن ﻋﻘﻞ و ﻧﻘﻞ و ﻓﻄﺮت و ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﻠﺘﻬﺎ‪ ،‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﺧﺘﻼف ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﻧﮋاد‬
‫آﻧﺎن دﻻﻟﺖ ﺑﺮ آن دارد ﻛﻪ ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺪن ﺑﻪ ﺧـﺪا و ﻃﻠـﺐ رﺿـﺎﻳﺖ او و ﻧﻴﻜـﻲ ﺑـﻪ‬
‫ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت او از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ اﺳﺒﺎب ﺟﻠﺐ ﺧﻴﺮ و ﻧﻴﻜﻲ اﺳﺖ و ﺧﻼف اﻳﻦ اﻋﻤﺎل ﻧﻴﺰ‬
‫ﺳﺒﺐ ﺟﻠﺐ ﺷﺮ و ﺑﻼﺳﺖ و ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻋﺒﺎدت وﻧﺰدﻳﻜﻲ ﺑﻪ ﺧﺪا و ﻧﻴﻜـﻲ ﺑـﻪ‬
‫ﻣﺨﻠﻮﻗﺎﺗﺶ ﺳﺒﺐ ﺟﻠﺐ ﻧﻌﻤﺖ ﺧﺪا ﻧﻤﻲﺷﻮد و ﺑﺎﻋﺚ دﻓﻊ ﻏﻀﺐ او ﻧﻤﻲﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ در ﻗﺮآن ﺟﻠﺐ ﺧﻴﺮ و ﻣﻨﻔﻌﺖ در دﻧﻴـﺎ و آﺧـﺮت و ﻧﻴـﺰ ﺟﻠـﺐ ﺷـﺮ و‬
‫ﻣﻌﺼﻴﺖ در دﻧﻴﺎ و آﺧﺮت را ﺑﻪ اﻋﻤﺎل اﻧﺴﺎن ﻧﺴﺒﺖ داده و آﻧﺮا ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل آﻣﺪن‬
‫ﺟﺰا ﺑﺮ ﺷﺮط ﻗﺮار داده اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑـﻴﻦ اﻳـﻦ دو راﺑﻄـﻪ ﻋﻠـﺖ و ﻣﻌﻠـﻮﻟﻲ و ﺳـﺒﺐ و‬
‫ﻣﺴﺒﺐ اﺳﺖ و اﻳﻦ ]راﺑﻄﻪ[ در ﻗﺮآن در ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻫﺰار ﻣﻮرد آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻗﺮآن در ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻮاﻗﻊ ﺟﺰاﻳﻲ را ﺑﻪ ﻳﻚ ﺣﻜﻢ ﻛﻮﻧﻲ و ﻳﻚ اﻣـﺮ ﺷـﺮﻋﻲ ﻧـﺴﺒﺖ‬
‫‪)   4  4‬‬
‫‪   =3‬‬ ‫‪   4 459‬‬
‫‪   45$‬‬
‫‪P[4EG‬‬
‫‬ ‫‚‪    4‬‬
‫‪  4'+ 4$  47$‬‬ ‫داده اﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨـﺪ‪+   :‬‬
‫‪   S49‬‬
‫اﻋﺮاف‪) 166‬ﭼﻮن از آﻧﭽﻪ از آن ﻧﻬﻰ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﺳﺮﭘﻴﭽﻰ ﻛﺮدﻧﺪ ﺑﻪ آﻧﺎن ﮔﻔﺘـﻴﻢ‬
‫ﺑﻮزﻳﻨﮕﺎﻧﻰ راﻧﺪه ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻴﺪ‪(.‬‬
‫‬ ‫‪    EX‬‬
‫ƒ&‪ P‬زﺧـﺮف‪) 55‬و ﭼـﻮن ﻣـﺎ را ﺑـﻪ‬ ‫'‪        5‬‬
‫‪     m5sD‬‬ ‫‪  5b"7‬‬
‫‬ ‫ ‪+‬‬
‫‪   S9‬‬
‫ﺧﺸﻢ درآوردﻧﺪ از آﻧﺎن اﻧﺘﻘﺎم ﮔﺮﻓﺘﻴﻢ و ﻫﻤﻪ آﻧﺎن را ﻏﺮق ﻛﺮدﻳﻢ‪(.‬‬
‫‪ ( n €€$‬‬
‫' ‪(   T  T‬‬
‫) * ‬ ‫?€ ‪   S1  t‬‬
‫‪  .8‬‬ ‫‪     F08‬‬
‫&     ‬
‫<\‪  S‬‬ ‫‬ ‫‪   +  „08‬‬
‫  ‪  +‬‬
‫ﻣﺎﺋﺪه ‪) 38‬ﻣﺮد و زن دزد را ﺑﻪ ﺳﺰاى آﻧﭽﻪ ﻛﺮدهاﻧﺪ دﺳﺘﺸﺎن را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻛﻴﻔﺮى‬
‫از ﺟﺎﻧﺐ ﺧﺪا ﺑﺒﺮﻳﺪ و ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻮاﻧﺎ و ﺣﻜﻴﻢ اﺳﺖ‪(.‬‬
‫‬ ‫"‪      P74‬‬
‫‪     r45'-R‬‬
‫‪      P5'-4R‬‬
‫‬ ‫‪    Pb98R‬‬
‫‬ ‫ ‪+‬‬
‫‪P3p4‬‬
‫‬ ‫"‪+  r47‬‬ ‫ ‬ ‫‬ ‫‪     rS98R‬‬
‫‪     
:‬‬
‫‪  *    P<p7R‬‬
‫‬ ‫ ‬ ‫‪     r‬‬ ‫ ‬ ‫ ‬
‫‪r<p7R‬‬ ‫&‪   *     r&    P‬‬ ‫‬ ‫‪ 1p‬‬ ‫‪   +  r3p‬‬
‫‪ +  1p‬‬ ‫ ‪+‬‬
‫‪33‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دوم‪ /‬راﺑﻄﻪ دﻋﺎ ﺑﺎ ﻗﺪر اﻟﻬﻲ‬

‫ ‪) _44`  T‬‬‫‡‪ +  r44‬‬

‫‪  Q44‬‬ ‫‬
‫†‪   †  ?44 P‡44‬‬
‫     ‬
‫‪    rSwp44‬‬
‫ ‬
‫‪  +  Pbwp44‬‬
‫‬
‫‬
‫ ‪+‬‬
‫? ) ‪   S) ‡$‬اﺣﺰاب ‪ )35‬ﻣﺮدان ﻣﺴﻠﻤﺎن و زﻧـﺎن‬ ‫‪)    +  T <$‬‬
‫'‪   =N‬‬ ‫‪+r‬‬ ‫ ‪  Q+‬‬
‫‬ ‫‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎن‪ ،‬ﻣﺮدان ﺑﺎاﻳﻤﺎن و زﻧـﺎن ﺑﺎاﻳﻤـﺎن‪ ،‬ﻣـﺮدان ﻓﺮﻣـﺎﻧﺒﺮدار ﻓﺮﻣـﺎن ﺧـﺪا و زﻧـﺎن‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮدار ﻓﺮﻣﺎن ﺧﺪا‪ ،‬ﻣﺮدان راﺳﺘﮕﻮ و زﻧﺎن راﺳﺘﮕﻮ‪ ،‬ﻣﺮدان ﺷﻜﻴﺒﺎ و زﻧﺎن ﺷـﻜﻴﺒﺎ‪،‬‬
‫ﻣﺮدان ﻓﺮوﺗﻦ و زﻧﺎن ﻓﺮوﺗﻦ‪ ،‬ﻣﺮدان ﺑﺨﺸﺎﻳﺸﮕﺮ و زﻧﺎن ﺑﺨﺸﺎﻳﺸﮕﺮ‪ ،‬ﻣﺮدان روزهدار‬
‫و زﻧﺎن روزهدار‪ ،‬ﻣﺮدان ﭘﺎﻛﺪاﻣﻦ و زﻧﺎن ﭘﺎﻛﺪاﻣﻦ‪ ،‬و ﻣﺮداﻧﻲ ﻛﻪ ﺑـﺴﻴﺎر ﺧـﺪا را ﻳـﺎد‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و زﻧﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﺧﺪا را ﻳﺎد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮاي ﻫﻤﻪ آﻧـﺎن آﻣـﺮزش و‬
‫ﭘﺎداش ﺑﺰرﮔﻲ را ﻓﺮاﻫﻢ ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪( .‬‬
‫و ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎﻳﻲ از اﻳﻦ دﺳﺖ ﻓﺮاواﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﺟﺎﻳﻲ دﻳﮕﺮ آﻧﺮا ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺻﻴﻐﻪ ي ﺷﺮط و ﺟﺰا آورده اﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪:‬‬
‫‬ ‫‪   * 4E  54$‬‬ ‫‬ ‫‬
‫[     ‬
‫‪4N‬‬ ‫    * ‬
‫‪  4‬‬ ‫ˆ &‪ + ,‬‬
‫     )‬ ‫‪  T  "7‬‬
‫‪ + 
:  5'X‬‬
‫‪  Q‬‬ ‫  ‪ J‬‬
‫\ ‪ +‬‬
‫ ‬
‫  ‪ ...‬اﻧﻔﺎل‪29‬‬
‫)اى ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ اﻳﻤﺎن آوردهاﻳﺪ اﮔﺮ از ﺧﺪا ﭘـﺮوا دارﻳـﺪ‪ ،‬ﺑـﺮاى ﺷـﻤﺎ ]ﻧﻴـﺮوى[‬
‫ﺗﺸﺨﻴﺺ ]ﺣﻖ از ﺑﺎﻃﻞ[ ﻗﺮار ﻣﻰدﻫﺪ و ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﺘﺎن را از ﺷـﻤﺎ ﻣـﻰزداﻳـﺪ و ﺷـﻤﺎ را‬
‫ﻣﻰآﻣﺮزد‪(.‬‬
‫  ‪ * I‬‬
‫< ﺗﻮﺑﻪ ‪ (11‬‬ ‫‪    =  €+  X‬‬
‫@‪  G‬‬ ‫‪     1‬‬
‫'  ‪  +‬‬
‫‪   =ip‬‬ ‫ ‬
‫@
 ‬
‫)ﭘﺲ اﮔﺮ ﺗﻮﺑﻪ ﻛﻨﻨﺪ و ﻧﻤﺎز ﺑﺮﭘﺎ دارﻧﺪ و زﻛﺎت دﻫﻨﺪ در اﻳـﻦ ﺻـﻮرت ﺑـﺮادران‬
‫دﻳﻨﻰ ﺷﻤﺎ ﻣﻰﺑﺎﺷﻨﺪ‪(.‬‬
‫‪)   t'+ m5‬‬ ‫‪   + U$‬‬
‫"‪    F‬‬ ‫‪  '"7E‬‬ ‫ ‪ +‬‬
‫‪  <s‬ﺟﻦ ‪16‬‬ ‫‰‪   "E‬‬ ‫    ‬
‫)اﮔﺮ ]ﻣﺮدم[ در راه درﺳﺖ ﭘﺎﻳﺪارى ورزﻧﺪ ﻗﻄﻌﺎ آب ﮔﻮاراﻳﻰ ﺑﺪﻳﺸﺎن ﻧﻮﺷﺎﻧﻴﻢ‪(.‬‬
‫در ﺟﺎﻳﻲ دﻳﮕﺮ از ﻻم ﺗﻌﻠﻴﻞ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺑﻴﺎن ﻋﻠﺖ اﺳﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‪:‬‬
‫‪    + Q7    X‬‬
‫     ‬
‫‰‪ o.‬ص‪29‬‬ ‫~~~ * ‪  1<+‬‬
‫ ‪ +‬‬
‫)ﺗﺎ در ]ﺑﺎره[ آﻳﺎت آن ﺑﻴﻨﺪﻳﺸﻨﺪ و ﺧﺮدﻣﻨﺪان ﭘﻨﺪ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪(.‬‬
‫‪)  <)      9$‬ﺑﻘﺮه ‪)(143‬ﺗﺎ ﺑﺮ‬ ‫
‪  +‬‬
‫‪  KE‬‬ ‫‪ + U$‬‬
‫‪    Š5‬‬ ‫< ‪  t‬‬ ‫‪   * ...‬‬
‫‪    7‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪34‬‬

‫ﻣﺮدم ﮔﻮاه ﺑﺎﺷﻴﺪ و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﮔﻮاه ﺑﺎﺷﺪ‪(.‬‬

‫و در ﺟﺎﻳﻲ دﻳﮕﺮ از ادات ﻛﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﻌﻠﻴﻞ اﺳﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‪:‬‬
‫‰‪  t  5s‬‬
‫'‪   5‬ﺣﺸﺮ ‪7‬‬ ‫‪   P1‬‬ ‫  ‪    A‬‬
‫
  )‬
‫‪   F3‬‬
‫)ﺗﺎ ﻣﻴﺎن ﺗﻮاﻧﮕﺮان ﺷﻤﺎ دﺳﺖ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻧﮕﺮدد‪(.‬‬
‫در ﺑﻌﻀﻲ ﺟﺎﻫﺎ از ﺣﺮف )ب( ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺑﻴﺎن ﺳﺒﺐ اﺳﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‪:‬‬
‫<'‪    Y‬‬
‫<  ‪ ...‬آل ﻋﻤﺮان ‪182‬‬ ‫ ‬
‫‪  +  S1  C‬‬
‫)اﻳﻦ ]ﻋﻘﻮﺑﺖ[ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻛﺎر و ﻛﺮدار ﭘﻴﺸﻴﻦ ﺷﻤﺎﺳﺖ‪(.‬‬
‫‪      75  S1  [.‬‬
‫&‪  
9b‬ﻣﺎﺋﺪه ‪ 105‬‬ ‫   ‪  * 5‬‬
‫)ﭘﺲ ﺷﻤﺎ را از آﻧﭽﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻰدادﻳﺪ آﮔﺎه ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪(.‬‬
‫‪        S1  ...‬‬
‫‪ 
.8‬اﻧﻌﺎم ‪129‬‬
‫)ﺑﻪ ]ﻛﻴﻔﺮ[ آﻧﭽﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻰآوردﻧﺪ‪(.‬‬
‫
 ‬ ‫‪   ...‬‬
‫‪+   C‬‬
‫‪          ‚D1‬‬
‫‪ ...T r‹1‬آل ﻋﻤﺮان ‪112‬‬
‫)اﻳﻦ ﺑﺪان ﺳﺒﺐ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ آﻳﺎت ﺧﺪا ﻛﻔﺮ ﻣﻰورزﻳﺪﻧﺪ‪(.‬‬
‫در ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻮارد ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻔﻌﻮل ﻟﻪ‪ ،‬ﭼﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻇﺎﻫﺮي و ﭼﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫‪+  
 t <g‬‬
‫Œ‪,‬‬ ‫' ‪  J‬‬‫'
 ‪    +‬‬
‫‪
f‬‬
‫ ‬ ‫?‪      ,‬‬
‫ﻣﺤﺬوف وارد ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‪(    :‬‬
‫‪}G‬ﺑﻘﺮه ‪282‬‬‫Ž ‰  ‬ ‫‪    * Q7‬‬
‫‪  <n:‬‬ ‫Ž   ‬ ‫  ‬
‫‪  <n:‬‬
‫)ﻳﻚ ﻣﺮد و دو زن‪ ،‬از ﻣﻴﺎن ﻛﺴﺎﻧﻲ ﮔﻮاه ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﻮرد رﺿﺎﻳﺖ و اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺷـﻤﺎ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪) .‬اﻳﻦ دو زن ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﺎﻫﺪ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ( ﺗﺎ اﮔﺮ ﻳﻜﻲ اﻧﺤﺮاﻓﻲ‬
‫ﭘﻴﺪا ﻛﺮد‪ ،‬دﻳﮕﺮي ﺑﺪو ﻳﺎدآوري ﻛﻨﺪ‪(.‬‬
‫'‪   Q 4m $ 5+  :+  F‬‬
‫" ‬‫‬ ‫ 
  ‬
‫‪)P94s‬اﻋـﺮاف ‪) (172‬ﺗـﺎ روز ﻗﻴﺎﻣـﺖ‬
‫‬ ‫  ‬ ‫‪   c‬‬
‫"    ‬
‫ﻧﮕﻮﺋﻴﺪ ﻣﺎ از اﻳﻦ )ﻳﻜﺘﺎﭘﺮﺳﺘﻲ( ﻏﺎﻓﻞ و ﺑﻲﺧﺒﺮ ﺑﻮدهاﻳﻢ‪(.‬‬
‫‹‪    ' P7w‬‬
‫‪) 59.‬اﻧﻌﺎم ‪) (156‬ﺗﺎ ﻧﮕﻮﺋﻴﺪ ﻛﺘﺎب‬ ‫‪      U$‬‬ ‫"   ‪    S:+‬‬
‫‪  o7‬‬
‫€‪   K‬‬ ‫
   ‬
‫‬
‫)آﺳﻤﺎﻧﻲ( ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮ دو ﮔﺮوه )ﻳﻬﻮد و ﻧﺼﺎري( ﭘﻴﺶ از ﻣﺎ ﻓﺮو ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪(.‬‬
‫&"‪     4m‬‬
‫<'‪c<4‬‬ ‫در ﺟﺎﻳﻲ دﻳﮕﺮ ﺑﺎ ﻓﺎي ﺳﺒﺒﻲ ذﻛﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪  +    :‬‬
‫‪     d1Q4‬‬
‫‪35‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دوم‪ /‬راﺑﻄﻪ دﻋﺎ ﺑﺎ ﻗﺪر اﻟﻬﻲ‬

‫‪) m 8‬ﺷﻤﺲ‪(14‬‬ ‫‪    Z0‬‬

‫‪+    .Q1‬‬ ‫‪ J     9$‬‬
‫‬
‫)او را دروﻏﮕﻮ ﻧﺎﻣﻴﺪﻧﺪ و ﺷﺘﺮ را ﭘـﻲ ﻛﺮدﻧـﺪ و ﻛـﺸﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘـﺲ ﺧـﺪا ﺑـﻪ ﺳـﺒﺐ‬
‫ﮔﻨﺎﻫﺸﺎن ﺑﺮ آﻧﺎن ﺧﺸﻢ ﮔﺮﻓﺖ و اﻳﺸﺎن را ﻫﻼك ﻛﺮد و ﺑﺎ ﺧﺎك ﻳﻜﺴﺎﻧﺸﺎن ﺳﺎﺧﺖ‪(.‬‬
‫‪      Z0‬‬
‫‪)     mQGD‬‬
‫‪) F)  1 0+ =QG‬ﺣﺎﻗﻪ‪(10‬‬ ‫&‪   p‬‬
‫‪*  KE0‬‬ ‫   ‬
‫)آﻧﺎن ﺑﺎ ﻓﺮﺳﺘﺎده ﭘﺮوردﮔﺎرﺷﺎن ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﺧﺪاوﻧـﺪ اﻳـﺸﺎن را ﺑـﻪ‬
‫ﺳﺨﺘﻲ ﻓﺮو ﮔﺮﻓﺖ(‬
‫‬ ‫‪    Ž1Q‬‬
‫'    ‬
‫‪)  P9R‬ﻣﻮﻣﻨﻮن‪ )(48‬اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛـﻪ آن دو را ﺗﻜـﺬﻳﺐ‬ ‫ ‬ ‫  ‪  +‬‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ )در درﻳﺎ ﻏﺮق و( ﻫﻼك ﮔﺮدﻳﺪﻧﺪ‪( .‬‬
‫در ﺟﺎﻳﻲ دﻳﮕﺮ ﺑﺎ ادات ﻟﻤﺎ ﻛﻪ دﻻﻟﺖ ﺑـﺮ ﺟـﺰا دارد آﻣـﺪه اﺳـﺖ ﻣﺎﻧﻨـﺪ‪+    :‬‬
‫‪S49‬‬
‫'‪)   5‬زﺧﺮف ‪(55‬‬ ‫‪    EX‬‬
‫  ‬
‫‪  5b"7‬‬
‫‬
‫)ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﺎ را ﺑﺮ ﺳﺮ ﺧﺸﻢ آوردﻧﺪ‪ ،‬از آﻧﺎن اﻧﺘﻘﺎم ﮔﺮﻓﺘﻴﻢ(‬
‫در ﺟﺎﻳﻲ دﻳﮕﺮ از ادات )ﻟﻮﻻ( ﻛﻪ ﺑﺮاي ارﺗﺒﺎط ﻣﺎﺑﻌﺪ آن ﺑـﺎ ﻣـﺎ ﻗـﺒﻠﺶ اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪:‬‬
‫‪   I 4.9‬‬
‫‪   k:  451‬‬ ‫‬ ‫‪   +  9‬‬
‫‪     c4‬‬
‫‪
4`&.‬‬ ‫‪  P^.84R‬ﺻـﺎﻓﺎت ‪     143‬‬
‫'   * ‬
‫
‬ ‫    ‬
‫ﺻﺎﻓﺎت ‪) 144‬و اﮔﺮ او از زﻣﺮه ﺗﺴﺒﻴﺢﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻧﺒﻮد )‪ (143‬ﻗﻄﻌـﺎ ﺗـﺎ روزى ﻛـﻪ‬
‫ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ در ﺷﻜﻢ آن ]ﻣﺎﻫﻰ[ ﻣﻰﻣﺎﻧﺪ )‪((144‬‬
‫  ‪ ‚+‬‬
‫در ﺟﺎﻳﻲ دﻳﮕﺮ ﺑﺎ ادات ﻟﻮ ﻛﻪ دﻻﻟﺖ ﺑﺮ ﺷﺮط دارد آﻣﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‪    :‬‬
‫‪) ْ + ) _G‬ﻧﺴﺎء ‪) (66‬و اﮔﺮ اﻧﺪرزﻫﺎﺋﻲ را ﻛﻪ ﺑﻪ آﻧﺎن داده‬ ‫‪   1 
‡$‬‬
‫
 ‬ ‫&‪    '  9‬‬
‫ ‬
‫ﻣﻲﺷﺪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدادﻧﺪ ﺑﺮاي آﻧﺎن ﺑﻬﺘﺮ ﺑﻮد‪(.‬‬
‫در ﻛﻞ ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﻗﺮآن از اﺑﺘﺪا ﺗـﺎ اﻧﺘﻬـﺎي آن ﻋﺒـﺎرت اﺳـﺖ از ﻣﺘﺮﺗـﺐ‬
‫ﺷﺪن ﺧﻴﺮ و ﺷﺮ و اﺣﻜﺎم ﻛﻮﻧﻲ ﺑﺮ اﺳﺒﺎب و ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل آﻣﺪن اﺣﻜـﺎم دﻧﻴـﻮي و‬
‫اﺧﺮوي و ﻣﺼﺎﻟﺢ و ﻣﻔﺎﺳﺪﺷﺎن ﻃﺒﻖ اﺳﺒﺎب و اﻋﻤﺎل ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﻫﺮ ﻛﺲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ را درك ﻛﺮد و در آن اﻧﺪﻳﺸﻴﺪ ﻧﻬﺎﻳـﺖ ﺳـﻮد را از‬
‫آن ﻣﻲﺑﺮد و ﻫﺮ ﻛﻪ از روي ﻧﺎداﻧﻲ ﺑـﺮ ﻗـﺪر ﺗﻮﻛـﻞ ﻧﻤﺎﻳـﺪ ﻫﻤﺎﻧـﺎ ﺗـﻮﻛﻠﺶ از روي‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪36‬‬

‫ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ اﺳﺖ و ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ او ﻫﻤﺎن ﺗﻮﻛﻞ ﻛﺮدﻧﺶ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﭘﺲ اﻧﺴﺎن آﮔﺎه ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺪر را ﺑﺎ ﻗﺪر دﻓﻊ ﻧﻤﺎﻳـﺪ و ﻗـﺪر را در ﻣﻘﺎﺑـﻞ‬
‫ﻗﺪر ﻗﺮار دﻫﺪ‪ - .‬ﺑﻠﻜﻪ ﺟﺰ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﺎر زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻤﻜﻦ ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ ‪ -‬زﻳﺮا ﻛﻪ ﮔﺮﺳـﻨﮕﻲ‬
‫و ﺗﺸﻨﮕﻲ و ﺗﺮس و ﺣﺬرﻫﺎ ﻫﻤﻪ از ﻗﺪر ﺑﻮده و ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت ﻫﻤـﻪ در ﭘـﻲ دﻓـﻊ اﻳـﻦ‬
‫ﻗﺪر ﻫﺎي اﻟﻬﻲ ﺑﺎ ﻗﺪرﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻛـﺴﻲ ﻛـﻪ ﺧﺪاوﻧـﺪ او را ﺗﻮﻓﻴـﻖ‬
‫داده و ارﺷﺎد ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺗﻘﺪﻳﺮ ﻋﻘﻮﺑﺖ اﺧﺮوي را ﺑﺎ ﺗﻘﺪﻳﺮ ﺗﻮﺑﻪ و اﻳﻤﺎن و ﻋﻤﻞ ﺻـﺎﻟﺢ‬
‫دﻓﻊ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ و اﻳﻦ ﺑﺮاي ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻗﺪر آن را ﺑﺪاﻧﺪ و ﺣﻘﺶ را ادا ﻛﻨﺪ از ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ‬
‫ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺳﺖ‪.‬‬
‫و ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ او را ﺗﻮﻓﻴﻖ دﻫﺪ و ﻫﺪاﻳﺖ را ﺑﻪ او اﻟﻬﺎم ﻛﻨﺪ ﺗﺎ‬
‫ﻗﺪر ﻋﻘﻮﺑﺖ اﺧﺮوي را ﺑﺎ ﻗﺪر ﺗﻮﺑﻪ و اﻳﻤﺎن و ﻋﻤﻞ ﺻﺎﻟﺢ ﺑﺮ ﻃﺮف ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎ دو ﻧﻜﺘﻪ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ ﻛﻪ ﺳﻌﺎدت اﻧﺴﺎن ﺑﺪان ﻛﺎﻣﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫ﻳﻜﻲ اﻳﻨﻜﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﺎﻳﺪ اﺳﺒﺎب ﺧﻴﺮ و ﺷﺮ را ﺑﺪاﻧﺪ و ﺗﻮاﻧﺎﺋﻲ ﺷﻨﺎﺧﺖ آﻧﻬـﺎ را در‬
‫دﻧﻴﺎي اﻃﺮاف و ﺗﺠﺮﺑﻪ دروﻧﻲ ﺧﻮﻳﺶ و ﺳﺮﮔﺬﺷﺖ ﭘﻴﺸﻴﻨﻴﺎن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬و ﻫﻤﺎﻧـﺎ‬
‫ﺳﻮد ﻣﻨﺪﺗﺮﻳﻦ ﭼﻴﺰ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ‪ ،‬ﺗﻔﻜﺮ و ﺗﺪﺑﺮ در ﻗﺮآن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻤﺎم ﻣﻮارد ﺑﺎﻻ را‬
‫در ﺑﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮد و ﺗﻤﺎم اﺳﺒﺎب ﺧﻴﺮ و ﺷﺮ را ﺑﻪ ﺗﻔﺼﻴﻞ روﺷﻦ ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻌـﺪ از‬
‫آن ﺳﻨﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺷﻘﻴﻘﻪ اي از ﻗﺮآن اﺳﺖ و وﺣﻲ ﺛﺎﻧﻲ اﺳﺖ و ﻫﺮ ﻛﻪ ﺑﺪﻳﻦ دو‬
‫روي آورد از ﻏﻴﺮآن او را ﻛﻔﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و اﻳﻦ دو‪ ،‬ﺧﻴﺮ و ﺷﺮ و اﺳﺒﺎب آﻧﺮا ﭼﻨﺎن‬
‫ﺑﻪ ﺗﻮ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺎﻧﺪ ﻛﻪ اﻧﮕﺎر آﻧﺮا ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﻲﻛﻨﻲ و ﻣﻲﺑﻴﻨﻲ‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪ از آن اﮔﺮ در ﺳﺮﮔﺬﺷﺖ ﭘﻴﺸﻴﻨﻴﺎن و وﻋﺪه ﺧﺪاوﻧﺪ در ﻣﻮرد اﻫﻞ ﻃﺎﻋـﺖ و‬
‫اﻫﻞ ﻣﻌﺼﻴﺖ ﺗﺄﻣﻞ ﻧﻤﺎﻳﻲ‪ ،‬آﻧﺮا ﺑﺎ آﻧﭽﻪ ازﻗﺮآن و ﺳﻨﺖ آﻣﻮﺧﺘﻪ اي ﻣﻄـﺎﺑﻖ ﺧـﻮاﻫﻲ‬
‫ﻳﺎﻓﺖ و ﺑﻪ ﺗﻔﺼﻴﻞ آﻧﭽﻪ ﺧﺪا ﺑﻪ آن وﻋﺪه داده اﺳﺖ را ﺧﻮاﻫﻲ دﻳﺪ و ﺑـﺎ ﻣـﺸﺎﻫﺪه‬
‫آﻳﺎت ﺧﺪاوﻧﺪ در آﻓﺎق‪ ،‬ﺣﻘﺎﻧﻴـﺖ ﻗـﺮآن و ﺣﻘﺎﻧﻴـﺖ رﺳـﻮﻟﺶ
را درﻣـﻲﻳـﺎﺑﻲ و‬
‫ﺧﻮاﻫﻲ داﻧﺴﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻗﻄﻌﺎً وﻋﺪه ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺟﺎ ﻣـﻲآورد و ﺗـﺎرﻳﺦ ﺗﻔـﺼﻴﻠﻲ‬
‫اﺳﺖ از ﺟﺰﺋﻴﺎت آﻧﭽﻪ ﺧﺪا و رﺳﻮﻟﺶ
ﺑﻪ ﺗﻔﺼﻴﻞ در ﻣﻮرد ﺧﻴﺮ و ﺷﺮ و اﺳﺒﺎب‬
‫آن ﺑﻪ ﻣﺎ آﻣﻮﺧﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬
‫‪37‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دوم‪ /‬راﺑﻄﻪ دﻋﺎ ﺑﺎ ﻗﺪر اﻟﻬﻲ‬

‫اﺷﺘﺒﺎه در ﻓﻬﻢ دﻋﺎ‬

‫ﻣﻄﻠﺐ دوم ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ آن اﺷﺎره ﻧﻤﻮد اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ از ﺑـﻪ ﻏﻠـﻂ اﻓﺘـﺎدن در‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ اﺳﺒﺎب )دﻋﺎ( دوري ﻧﻤﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ از ﻣﻬﻤﺘـﺮﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎﺳـﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﻜـﻪ‬
‫اﻧﺴﺎن ﻣﻲداﻧﺪ ﻛﻪ ﻏﻔﻠﺖ و ﻣﻌﺼﻴﺖ از اﺳﺒﺎب ﺿﺮر و زﻳﺎن او در دﻧﻴﺎ و آﺧﺮﺗﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ‬
‫ﻧﻔﺲ اﻧﺴﺎن ﺑﺎ ﺗﻮﻛﻞ ﺑﺮﻋﻔﻮ ﺧﺪاوﻧﺪ ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﺎ ﺗﺄﺧﻴﺮ در ﺗﻮﺑﻪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻐﻔﺎر زﺑﺎﻧﻲ ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﺎ‬
‫اﻧﺠﺎم اﻋﻤﺎل ﺳﻨﺖ ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﺪﻻل ﺑﻪ ﻗﺪر و ﻧﻈﻴﺮ اﻳﻨﻬﺎ او را ﺑﻪ اﺷﺘﺒﺎه ﻣﻲﻛﺸﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺮدم ﻣﻲﭘﻨﺪارﻧﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻫﺮ ﻛﺎري اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ و ﺑﻌـﺪ از آن)اﺳـﺘﻐﻔﺮ‬
‫اﷲ( ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ اﺛﺮ ﮔﻨﺎه از ﺑﻴﻦ ﻣﻲرود‪.‬‬
‫ﺷﺨﺼﻲ ﻛﻪ اﻫﻞ ﻓﻘﻪ ﺑﻮد ﺑﻪ ﻣﻦ ﻣﻲﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﻣﻦ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﺨﻮاﻫﻢ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫـﻢ‬
‫ﺳﭙﺲ ﻣﻲﮔﻮﻳﻢ‪" :‬ﺳﺒﺤﺎن اﷲ و ﺑﺤﻤﺪه" ﺗﺎ ﺻﺪ ﺑﺎر و ﻫﻤـﻪ اﻳـﻦ ﮔﻨﺎﻫـﺎن ﺑﺨـﺸﻴﺪه‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﻛﻪ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ
رواﻳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ‪) :‬ﻣـﻦ ﻗـﺎل ﻓـﻲ ﻳـﻮم ﺳـﺒﺤﺎن اﷲ‬
‫وﺑﺤﻤﺪه ﻣﺎﺋﺔ ﻣﺮة ﺣﻄﺖ ﺧﻄﺎﻳﺎه وﻟﻮ ﻛﺎﻧﺖ ﻣﺜﻞ زﺑﺪ اﻟﺒﺤﺮ(‪) ١‬ﻫﺮ ﻛﺴﻲ در روز ﺻﺪ‬
‫ﺑﺎر "ﺳﺒﺤﺎن اﷲ و ﺑﺤﻤﺪه" ﺑﮕﻮﻳﺪ ﺗﻤﺎم ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﺶ ﻣﺤﻮ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﻒ‬
‫درﻳﺎﻫﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪(.‬‬
‫ﺷﺨﺺ دﻳﮕﺮي ﻛﻪ اﻫﻞ ﻣﻜﻪ ﺑﻮد ﺑﻪ ﻣﻦ ﻣﻲﮔﻔﺖ‪ :‬اﮔﺮ ﻛﺴﻲ از ﻣﺎ ﮔﻨﺎﻫﻲ ﻣﺮﺗﻜﺐ‬
‫ﺷﻮد‪ ،‬ﻏﺴﻞ ﻧﻤﻮده و ﻫﻔﺖ ﺑﺎر دور ﻛﻌﺒﻪ ﻃﻮاف ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﮔﻨﺎﻫﺶ ﭘﺎك ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺷﺨﺼﻲ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ در ﺣﺪﻳﺚ ﺻـﺤﻴﺢ آﻣـﺪه اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ
‬
‫ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪4' ] N, s . Y.L ’ o0 B :K" ,. <.$ >j :‬‬
‫' ‪' ' ] N , s . Y.L ’ o0 :K",GX . > ],T t‬‬
‫‪49$ :,4?  €4$ T K4" s . Y.L o0 B :K" . > ],T t‬‬
‫‪) ٢zt4 ' “5p 9 B<.& rs <,1 QGD >Q N 10 
 B<.$‬ﺑﻨـﺪه اي‬
‫ﮔﻨﺎﻫﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻳﺎ رب ﻣﻦ ﮔﻨﺎﻫﻲ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺷﺪه ام ﭘﺲ ﻣﺮا ﺑﻴـﺎﻣﺮز‪ .‬ﭘـﺲ‬

‫‪ 1‬ﺑﺨﺎري ‪ 6042‬و ﻣﺴﻠﻢ‪2691‬‬

‫‪ 2‬ﺑﺨﺎري ‪ 7068‬و ﻣﺴﻠﻢ ‪2758‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪38‬‬

‫ﺑﺨﺸﻮده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻣﺪﺗﻲ ﻣﻴﮕﺬرد و ﮔﻨﺎه دﻳﮕﺮي ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻣـﻲﮔﻮﻳـﺪ ﻳـﺎ رب‬
‫ﻣﻦ ﮔﻨﺎﻫﻲ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺷﺪه ام ﭘﺲ ﻣﺮا ﺑﻴﺎﻣﺮز‪ .‬ﭘﺲ ﺑﺨﺸﻮده ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬ﺳـﭙﺲ ﻣـﺪﺗﻲ‬
‫ﻣﻲﮔﺬرد و ﮔﻨﺎه دﻳﮕﺮي ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻳﺎ رب ﻣﻦ ﮔﻨﺎﻫﻲ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺷﺪه ام ﭘـﺲ‬
‫ﻣﺮا ﺑﻴﺎﻣﺮزﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ﺑﻨﺪه ام داﻧـﺴﺘﻪ ﻛـﻪ ﭘﺮوردﮔـﺎري دارد ﻛـﻪ ﮔﻨـﺎﻫﺶ را‬
‫ﻣﻲﺑﺨﺸﺪ و او را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﺶ ﻋﻘﺎب ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ .‬ﭘـﺲ او را ﺑﺨـﺸﻴﺪم ﻫﺮﭼـﻪ‬
‫ﺧﻮاﺳﺖ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪(.‬‬
‫ﺳﭙﺲ آن ﺷﺨﺺ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ ﺷﻚ ﻧﺪارم ﻛﻪ ﺧﺪاﻳﻲ دارم ﻛﻪ ﮔﻨﺎه را ﻣﻲﺑﺨﺸﺪ و‬
‫ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮش ﻋﻘﺎب ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ دﺳﺘﻪ از ﻣﺮدم ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ دﺳﺖ آوﻳﺰ ﻗﺮار دادن ﻧـﺼﻮص ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ رﺟـﺎ و‬
‫اﻣﻴﺪ ﺑﻪ ﺑﺨﺸﺶ ﭘﺮوردﮔﺎر و ﺗﻮﻛﻞ ﺑﺮ او‪ ،‬دﭼﺎر ﮔﻤﺮاﻫﻲ ﮔﺸﺘﻪ و ﺑﻪ ﻣﺤﺾ ﺳﺮزﻧﺶ‬
‫آﻧﻬﺎ در ﻣﻮرد ﺧﻄﺎﻳﺸﺎن‪ ،‬ﻓـﻮرا آﻧﭽـﻪ را از آﻳـﺎت واﺣﺎدﻳـﺚ در ﻣـﻮرد ﻣﻐﻔـﺮت و‬
‫رﺣﻤﺖ وﺳﻴﻊ ﺧﺪاوﻧﺪ از ﺣﻔﻆ دارﻧﺪ اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬و ﻋﺪه اي از ﻧﺎداﻧـﺎن ﭘـﺎ را از‬
‫اﻳﻦ ﻓﺮاﺗﺮ ﻧﻬﺎده و اﻗﻮال ﻋﺠﻴﺐ و ﻏﺮﻳﺒﻲ از آﻧﻬﺎ ﻧﻘﻞ ﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﻮل ﺑﻌـﻀﻲ‬
‫از آﻧﺎن ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬اﮔﺮ ﻗﺮار اﺳﺖ ﭘﻴﺶ ﺧﺪاوﻧـﺪ ﻛـﺮﻳﻢ ﺣﺎﺿـﺮ ﺷـﻮي ﭘـﺲ ﺗـﺎ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻲ ﮔﻨﺎه و ﺧﻄﺎ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺷﻮ‪.‬‬
‫دﻳﮕﺮي ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬دوري ﻛﺮدن از ﮔﻨـﺎه ﺑـﻪ ﺧـﺎﻃﺮ ﺟﻬـﻞ ﺑـﻪ ﻋﻔـﻮ و ﺑﺨـﺸﺶ‬
‫ﺧﺪاﺳﺖ‪.‬‬
‫دﻳﮕﺮي ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺗﺮك ﮔﻨﺎه ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻛﻮﭼﻚ ﺷﻤﺮدن ﻣﻐﻔﺮت و ﻋﻔﻮ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻮ ﻣﺤﻤﺪ اﺑﻦ ﺣﺰم ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﻌﻀﻲ از اﻳﻦ ﻧﺎداﻧﺎن را دﻳـﺪه ام ﻛـﻪ در دﻋـﺎﻳﺶ‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺧﺪاﻳﺎ از دوري و ﻋﺼﻤﺖ از ﮔﻨﺎه ﺑﻪ ﺗﻮ ﭘﻨﺎه ﻣﻲﺑﺮم!‬
‫ﺑﻌﻀﻲ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺟﺒـﺮ ﻓﺮﻳﻔﺘـﻪ ﺷـﺪه و ﻣـﻲﮔﻮﻳﻨـﺪ اﻧـﺴﺎن از ﺧـﻮد‬
‫اﺧﺘﻴﺎري ﻧﺪارد و ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ اﻧﺠﺎم اﻋﻤﺎل ﮔﻨﺎه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋﺪه اي دﻳﮕﺮ در ﻣﺴﺌﻠﻪ رﺟﺎء دﭼﺎر اﺷـﺘﺒﺎه ﺷـﺪه و ﻣﻌﺘﻘﺪﻧـﺪ ﻛـﻪ اﻳﻤـﺎن ﻓﻘـﻂ‬
‫ﺗﺼﺪﻳﻖ ﻗﻠﺐ ﺑﻮده و اﻋﻤﺎل از ﺷﺮوط اﻳﻤﺎن ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ و اﻳﻤﺎن ﻓﺎﺳﻖ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﺮدم ﺑـﺎ‬
‫اﻳﻤﺎن ﺟﺒﺮﺋﻴﻞ و ﻣﻴﻜﺎﺋﻴﻞ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪39‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دوم‪ /‬راﺑﻄﻪ دﻋﺎ ﺑﺎ ﻗﺪر اﻟﻬﻲ‬

‫ﻋﺪه اي دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﺤﺒﺖ و رﻓﺖ و آﻣﺪ ﺑﺎ ﻓﻘﺮا و ﻣـﺸﺎﻳﺦ و اﻧـﺴﺎﻧﻬﺎي‬

‫ﺻﺎﻟﺢ و رﻓﺘﻦ ﺳﺮ ﻣﺰارﺷﺎن و ﮔﺮﻳﻪ و زاري ﻛﺮدن ﻧﺰد آﻧﻬـﺎ و ﻃﻠـﺐ ﺷـﻔﺎﻋﺖ از‬
‫آﻧﺎن و ﺗﻮﺳﻞ ﺑﻪ ﺧﺪا از ﻃﺮﻳﻖ آﻧﻬﺎ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ درﺧﻮاﺳﺖ از ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﺣﻖ آﻧﻬﺎ‬
‫و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺣﺮﻣﺘﺸﺎن‪ ،‬ﻧﺰد ﺧﺪا ﻓﺮﻳﻔﺘﻪ ﺷﺪه اﻧﺪ و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﮔﻨﺎه ﭘﺮواﻳﻲ ﻧﺪارﻧﺪ‪.١‬‬
‫ﻋﺪه اي دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﭘﺪران و ﮔﺬﺷﺘﮕﺎن ﻧﻴﻚ ﺧﻮد ﻣﻐﺮور ﺷﺪه و ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻛـﻪ ﻧـﺰد‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺑﺎﻻﻳﻲ دارﻧﺪ و ﭘﺪراﻧﺸﺎن ﺗﺎ آﻧـﺎن را ﻧﺠـﺎت ﻧﺪﻫﻨـﺪ آﻧﻬـﺎ را رﻫـﺎ‬
‫ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﭘﺎدﺷﺎﻫﺎن ﮔﻨﺎه ﻓﺮزﻧﺪان و ﻧﺰدﻳﻜﺎن ﺧـﻮاص درﮔـﺎه ﺧـﻮد را‬
‫ﻧﺎدﻳﺪه ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺪه اي دﻳﮕﺮ ﻃﻮري دﻳﮕﺮ ﻓﺮﻳﻔﺘﻪ ﺷﺪه و ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧـﺪ از ﻋـﺬاب آﻧﻬـﺎ‬
‫ﺑﻲﻧﻴﺎز ﺑﻮده و ﻋﺬاب آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﺸﺎن ﭼﻴﺰي ﺑﻪ ﻣﻠﻚ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﻤﻲاﻓﺰاﻳـﺪ و‬
‫رﺣﻤﺖ ﺧﺪا ﭼﻴﺰي از ﻣﻠﻜﺶ ﻧﻤﻲﻛﺎﻫﺪ ﭘﺲ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﻣﺎ ﺑﻪ رﺣﻤﺖ او ﻧﻴﺎزﻣﻨـﺪﻳﻢ‬
‫و او ﺑﻲ ﻧﻴﺎز ﺗﺮﻳﻦ ﺑﻲ ﻧﻴﺎزان اﺳﺖ‪ ،‬و اﮔﺮ ﻓﻘﻴﺮ ﺑﻴﭽﺎره اي ﻛﻪ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﺟﺮﻋﻪ اي آب‬
‫اﺳﺖ از ﻛﺴﻲ ﻛﻪ در ﺧﺎﻧﻪ اش رودﺧﺎﻧﻪ اي روان اﺳﺖ ﻛﻤﻲآب درﺧﻮاﺳـﺖ ﻛﻨـﺪ‪،‬‬
‫از او ﻣﻨﻊ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ؛ ﻟﺬا ﺧﺪا از اﻳﻦ ﺷـﺨﺺ ﺑـﺴﻴﺎر ﻛـﺮﻳﻢ ﺗـﺮ اﺳـﺖ و ﺑﺨـﺸﺶ و‬
‫ﻣﻐﻔﺮت از او ﻧﻤﻲﻛﺎﻫﺪ و ﻋﻘﻮﺑﺖ ﭼﻴﺰي ﺑﺮﻣﻠﻚ او ﻧﻤﻲاﻓﺰاﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺪه اي دﻳﮕﺮ ﺑﺎ ﺑﺮداﺷﺖ اﺷﺘﺒﺎه و ﻓﻬﻢ ﻧﺎدرﺳﺖ از ﻧﺼﻮص ﻗﺮآن و ﺳـﻨﺖ‪ ،‬ﺑـﻪ‬
‫آن اﺗﻜﺎ ﻛﺮده و ﮔﻤﺮاه ﺷﺪه اﻧﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﻌﻀﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﻃﺒﻖ آﻳﻪ‪ 5‬ﺳﻮره ﺿـﺤﻲ‪:‬‬
‫•” )ﺑﺰودى ﭘﺮوردﮔﺎرت ﺗـﻮ را ﻋﻄـﺎ ﺧﻮاﻫـﺪ داد ﺗـﺎ‬‫‪    C10‬‬ ‫& ‬
‫‪ J C‬‬ ‫    ‬
‫‪  –8‬‬
‫ﺧﺮﺳﻨﺪ و راﺿﻲ ﮔﺮدى‪ (.‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ
راﺿﻲ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﻳﻜﻨﻔﺮ از اﻣﺘﺶ در آﺗﺶ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫و اﻳﻦ از زﺷﺖ ﺗﺮﻳﻦ ﺟﻬﻞ ﻫﺎ و روﺷﻦ ﺗﺮﻳﻦ دروغ ﻫﺎﺳﺖ زﻳـﺮا ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ
ﺑـﻪ‬
‫ﭼﻴﺰي رﺿﺎﻳﺖ دارد ﻛﻪ ﺧﺪا ﺑﻪ آن راﺿﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﻋـﺬاب اﻫـﻞ ﻇﻠـﻢ و‬
‫ﻓﺴﻖ و ﺧﻴﺎﻧﺖ وﻣﺼﺮﻳﻦ ﺑﺮ ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻛﺒﻴﺮه رﺿﺎﻳﺖ دارد و ﺣﺎﺷﺎ ﻛـﻪ ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ
ﺑـﻪ‬
‫ﭼﻴﺰي رﺿﺎﻳﺖ ﻧﺪﻫﺪ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ آن رﺿﺎﻳﺖ دارد‪.‬‬

‫‪ .1‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎري از اﻳﻦ اﻋﻤﺎل ﺣﺮام ﺑﻮده و ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻮاردي از آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﺷﺮك ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪) .‬ﻣﺤﻘﻖ(‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪40‬‬
‫‬ ‫‪      8‬‬
‫‬ ‫‬ ‫ﺑﻌﻀﻲ دﻳﮕﺮ ﺑﺮ آﻳﻪ‪    :‬‬
‫‪F4#0‬‬
‫"‪  + ' 5‬‬ ‫‪    U$‬‬ ‫‪    Q‬‬
‫—  ‬ ‫‪ + B3.$‬‬
‫‪   ,‬‬
‫‪ 0N‬‬ ‫‬ ‫‬
‫‪    n‬زﻣﺮ ‪) 53‬ﺑﮕﻮ اى ﺑﻨﺪﮔﺎن ﻣﻦ‬ ‫‪+     m‬‬ ‫‪ +  &) ƒ oQ‬‬
‫‪  :‬‬ ‫‪  J N‬‬ ‫‪+  +T‬‬
‫‪   +T
:‬‬ ‫‬
‫ﻛــﻪ ﺑــﺮ ﺧﻮﻳــﺸﺘﻦ زﻳــﺎدهروى روا داﺷــﺘﻪاﻳــﺪ از رﺣﻤــﺖﺧــﺪا ﻧﻮﻣﻴــﺪ ﻣــﺸﻮﻳﺪ در‬
‫ﺣﻘﻴﻘﺖﺧﺪا ﻫﻤﻪ ﮔﻨﺎﻫﺎن را ﻣﻰآﻣﺮزد ﻛﻪ او ﺧـﻮد آﻣﺮزﻧـﺪه ﻣﻬﺮﺑـﺎن اﺳـﺖ( ﺗﻮﻛـﻞ‬
‫ﻧﻤﻮده اﻧﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ اﺳﺘﺪﻻل ﻧﻴﺰ ﻧﺎداﻧﻲ زﺷﺘﻲ اﺳﺖ و اﻳﻦ آﻳﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺷﺮك‬
‫ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺷﺮك ﻛﺜﻴﻒ ﺗﺮﻳﻦ ﮔﻨﺎﻫـﺎن اﺳـﺖ و اﺳـﺎس ﻫـﺮ ﮔﻨـﺎﻫﻲ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺎل آﻧﻜﻪ اﺧﺘﻼﻓﻲ در اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ آﻳﻪ در ﺧﺼﻮص ﺗﺎﺋﺒﻴﻦ ﻧﺎزل ﺷـﺪه‬
‫و ﺧﺪاوﻧﺪ ﮔﻨﺎه ﻫﺮ ﺗﻮﺑﻪ ﻛﻨﻨﺪه اي را ﻣﻲﺑﺨﺸﺪ‪ ،‬ﻫﺮ ﮔﻨﺎﻫﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬و اﮔﺮ اﻳﻦ آﻳـﻪ‬
‫در ﺣﻖ ﻏﻴﺮ ﺗﺎﺋﺒﻴﻦ ﻧﺎزل ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ آﻳﺎت ﻋﻘﺎب و وﻋﻴﺪ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﺣﺎدﻳﺜﻲ ﻛﻪ در‬
‫ﻣﻮرد ﺧﺎرج ﺷﺪن دﺳﺘﻪ اي از ﻣﻮﺣﺪان از آﺗﺶ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ي ﺷﻔﺎﻋﺖ را ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨـﺪ‬
‫ﺑﺎﻃﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺮداﺷﺖ از ﻛﻢ ﻋﻠﻤﻲو ﻛﻢ ﻓﻬﻤﻲﺻـﺎﺣﺒﺶ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬زﻳـﺮا‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ در اﻳﻦ آﻳﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﻌﻤﻴﻢ و ﻣﻄﻠﻖ ﺑﻴﺎن داﺷﺘﻪ اﺳﺖ و در ﺳﻮره ي ﻧﺴﺎء‬
‫‬ ‫‪  
 N‬‬
‫‬ ‫ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺨﺼﻴﺺ و ﻣﻘﻴﺪ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ ﻛﻪ‪+   :‬‬
‫‪    1 ˜e‬‬
‫‪' N‬‬ ‫‪      T
:‬‬
‫‪)tg‬آﻳﺔ ‪) (48‬ﻣﺴﻠﻤﺎ ﺧﺪا اﻳﻦ را ﻛـﻪ ﺑـﻪ او ﺷـﺮك ورزﻳـﺪه ﺷـﻮد‬ ‫‪  R  C‬‬
‫‪  
3‬‬
‫ ‬
‫ﻧﻤﻰﺑﺨﺸﺎﻳﺪ و ﻏﻴﺮ از آن را ﺑﺮاى ﻫﺮ ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﻣﻰﺑﺨﺸﺎﻳﺪ‪ (.‬ﻳﻌﻨﻲ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺧﺒـﺮ‬
‫داده اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺮك را ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﺨﺸﻴﺪ وﻟﻲ ﻏﻴﺮ آﻧﺮا ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺒﺨﺸﺎﻳﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﮔﺮ‬
‫اﻳﻦ آﻳﻪ در ﻣﻮرد ﺗﻮﺑﻪ ﻛﻨﻨﺪه ﻣﻲﺑﻮد ﺑﻴﻦ ﺷﺮك و ﻏﻴﺮ آن ﻓﺮﻗﻲ ﻗﺎﻳﻞ ﻧﻤﻲﺷﺪ‪.‬‬
‫\‪    4‬‬
‫™‪4'
84‬‬ ‫‬
‫ﺑﻌﻀﻲ دﻳﮕﺮ از ﻧﺎداﻧﺎن‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ آﻳﻪ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ J 4  :‬‬
‫   )اﻧﻔﻄﺎر ‪) (6‬اي اﻧـﺴﺎن! ﭼـﻪ ﭼﻴـﺰ ﺗـﻮ را در ﺑﺮاﺑـﺮ ﭘﺮوردﮔـﺎر‬ ‫‪   C11‬‬
‫‪ *   ˜s‬‬
‫‪ +‬‬
‫ﺑﺰرﮔﻮارت ﻣﻐﺮور ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ و در ﺣﻖ او ﮔﻮﻟـﺖ زده اﺳـﺖ( ﻣﻐـﺮور و ﻓﺮﻳﻔﺘـﻪ‬
‫ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ و ﻣـﻲﮔﻮﻳﻨﺪﺧﺪاوﻧـﺪ اﻧـﺴﺎن را ﺗﻜـﺮﻳﻢ ﻧﻤـﻮده اﺳـﺖ و ﺑﻌـﻀﻲ دﻳﮕـﺮ‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ دﻟﻴﻞ ﻓﺮﻳﻔﺘﻪ ﺷﺪن اﻧﺴﺎن را ﻛﺮﻳﻢ ﺑﻮدن ﺧﻮد ﺑﻴﺎن ﻛـﺮده اﺳـﺖ و‬
‫اﻳﻦ ﻧﺎداﻧﻲ زﺷﺘﻲ اﺳﺖ و آﻧﭽﻪ اﻧﺴﺎن را ﺑﻪ ﭘﺮوردﮔﺎرش ﻣﻐﺮور و ﮔـﺴﺘﺎخ ﻧﻤـﻮده‪،‬‬
‫ﻏﺮور اﻧﺴﺎن و ﺷﻴﻄﺎن و ﻧﻔﺲ اﻣﺎره و ﻫﻮي و ﻫﻮس اوﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ در اﻳـﻦ آﻳـﻪ‬
‫‪41‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دوم‪ /‬راﺑﻄﻪ دﻋﺎ ﺑﺎ ﻗﺪر اﻟﻬﻲ‬

‫ﻟﻔﻆ "ﻛﺮﻳﻢ" را ﺑﻴﺎن ﻓﺮﻣﻮده ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﺳﻴﺪ و ﺑﺰرگ و اﻃﺎﻋﺖ ﺷﺪه اي اﺳﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻪ او ﮔﺴﺘﺎخ ﺷﺪ و در ﺣﻘﺶ ﺳﺴﺘﻲ ﻧﻤﻮد‪ ،‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﻓﺮﻳﻔﺘﻪ ﺷـﺪﮔﺎن ﺑـﻪ ﻛـﺴﻲ‬
‫ﻓﺮﻳﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﻏﺮور و ﮔﺴﺘﺎﺧﻲ ﻛﺮدن در ﻣﻘﺎﺑﻠﺶ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ي او ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫‬ ‫‪  ‰ :+  mip4‬‬
‫‪ +  BQ4+ 15 a"4‬‬
‫‪oQ4‬‬ ‫ﺑﻌﻀﻲ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ آﻳﺎت ﺳﻮره ﻟﻴـﻞ‪      :‬‬
‫‪+‬‬
‫‪) 16 k‬ﺟﺰ ﻧﮕﻮنﺑﺨﺖﺗﺮ]ﻳﻦ ﻣﺮدم[ در آن درﻧﻴﺎﻳﺪ )ﺑﺪان ﻧﺮﺳﺪ( )‪ (15‬ﻫﻤﺎن‬
‫ﻛﻪ ﺗﻜﺬﻳﺐ ﻛﺮد و رخ ﺑﺮﺗﺎﻓﺖ )‪ ((16‬ﻓﺮﻳﻔﺘﻪ ﺷﺪه اﻧﺪ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪ آﻳـﻪ ‪ 24‬ﺳـﻮره‬
‫ﺑﻘﺮه‪   +   :‬‬
‫‪    r<$‬‬
‫‪]) (24) 9‬ﺟﻬﻨﻢ[ ﺑﺮاى ﻛﺎﻓﺮان آﻣﺎده ﺷﺪه( ﻓﺮﻳﻔﺘﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬و‬
‫اﻳﻦ اﻧﺴﺎن ﻛﺞ اﻧﺪﻳﺶ ﻣﻨﻈﻮر آﻳﻪ ‪ 14‬ﺳﻮره ﻟﻴـﻞ را درك ﻧﻜـﺮده ﻛـﻪ ﻣﻨﻈـﻮر از آن‬
‫آﺗﺸﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺨﺼﻮص درﻛﺎت ﻣﺸﺨﺼﻲ از ﺟﻬﻨﻢ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻧﻪ ﺗﻤـﺎم ﺟﻬـﻨﻢ‪ .‬و‬
‫اﮔﺮ ﻣﻨﻈﻮر از آﻳﻪ ﺧﻮد ﺟﻬﻨﻢ ﺑﻮد ﻣـﻲﻓﺮﻣـﻮد )ﻻ ﻳـﺪﺧﻠﻬﺎ( در ﺣـﺎﻟﻲ ﻛـﻪ ﺧﺪاوﻧـﺪ‬
‫ﻓﺮﻣﻮده )ﻻ ﻳﺼﻠﻬﺎ(‪.‬‬
‫‪١‬‬
‫اﻳﻦ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻗﺮار ﻧﻴـﺴﺖ ﻛـﻪ ﻫـﺮ ﻛـﺲ ﺑـﻪ درﻛـﻪ اي از آن ﻋـﺬاب‬
‫ﻣﺨﺼﻮص ﻧﺮﺳﺪ اﺻﻼً وارد ﺟﻬﻨﻢ ﻧﻴﺰ ﻧﮕﺮدد ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳـﺖ وارد ﺟﻬـﻨﻢ ﺷـﻮد‬
‫وﻟﻲ از ﺑﻌﻀﻲ ﻋﺬاﺑﻬﺎي ﺳﺨﺖ ﺗﺮ آن در اﻣﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ در ﻣﻮرد آﻳﻪ ‪ 24‬ﺳﻮره ﺑﻘﺮه‬
‫در ﻣﻮرد آﺗﺶ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه ﻛﻪ‪ :‬اﻋﺪت ﻟﻠﻜﺎﻓﺮﻳﻦ )ﺑﺮاي ﻛﺎﻓﺮان ﻣﻬﻴﺎ ﮔـﺸﺘﻪ اﺳـﺖ‪ (.‬و‬
‫‪ +   r<4‬‬ ‫‬
‫‪ P4‬آل ﻋﻤــﺮان‪) 133‬ﺑــﺮاي‬ ‫در ﻣــﻮرد ﺑﻬــﺸﺖ ﮔﻔﺘــﻪ ﺷــﺪه ﻛــﻪ‪  + 4$ :‬‬
‫‪ 4"7b9‬‬
‫ﭘﺮﻫﻴﺰﻛﺎران آﻣﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ(‬
‫ﻟﻔﻆ " ﺑﺮاي ﻛﺎﻓﺮان " ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻇﺎﻟﻤﺎن و ﻓﺎﺳﻘﺎن] اﻳﻤﺎن دار[ وارد‬
‫آن ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﻣﻬﻴﺎ ﺷﺪن ﺑﻬﺸﺖ "ﺑﺮاي ﻣﺘّﻘﻴﻦ " ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﺜﻘﺎل ذره اي اﻳﻤﺎن در دل دارﻧﺪ و ﻫﻴﭻ ﻋﻤﻞ ﺧﻴﺮي اﻧﺠـﺎم ﻧـﺪاده اﻧـﺪ‬
‫وارد آن ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺪه اي دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺒﻨﺪي ﺑﻪ روزه ﻋﺎﺷﻮرا ﻳﺎ روزه ﻋﺮﻓﻪ ﻓﺮﻳﻔﺘﻪ ﮔﺸﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺘـﻲ‬
‫ﺑﻌﻀﻲ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ ﻛﻪ‪ :‬روزه ﻋﺎﺷﻮرا ﺗﻤﺎم ﮔﻨﺎﻫﺎن ﺳﺎل را ﻣﺤﻮ ﻣﻲﻛﻨﺪ و روزه ﻋﺮﻓﻪ ﺑﻪ‬

‫‪ .1‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﺑﻬﺸﺖ داراي درﺟﺎت اﺳﺖ ﺟﻬﻨﻢ ﻧﻴﺰ داراي درﻛﺎت ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻨﺎﺑﺮ ﻣﻴﺰان ﮔﻨﺎه و ﻛﻔﺮ ﺷﺨﺺ ﺟﺎﻳﮕـﺎه‬
‫ﻣﻌﻴﻨﻲ از آﺗﺶ ﺑﺮاﻳﺶ ﻣﻘﺮر ﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬ﻳﻜﻲ از اﻳﻦ ﺟﺎﻳﮕﺎﻫﻬﺎ ﻛﻪ در آن )ﻧﺎراﺗﻠﻈﻲ( ﻗﺮار دارد ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﺷﻘﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪42‬‬

‫ﻋﻨﻮان اﺟﺮي اﺿﺎﻓﻲ ﺑﺮاﻳﻤﺎن ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ .‬و اﻳﻨﺎن درك ﻧﻜﺮده اﻧﺪ ﻛﻪ روزه رﻣﻀﺎن‬
‫و ﻧﻤﺎزﻫﺎي ﭘﻨﺠﮕﺎﻧﻪ از روزه ﻋﺮﻓﻪ و ﻋﺎﺷﻮرا ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺰرﮔﺘـﺮو ﮔﺮاﻧﻘـﺪرﺗﺮ ﻫـﺴﺘﻨﺪ و‬
‫ﺗﻤﺎم ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻣﺎﺑﻴﻦ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺷﺮط دوري از ﻛﺒﺎﺋﺮ ﻣﺤﻮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﻫﺮ رﻣﻀﺎن ﺗﺎ‬
‫رﻣﻀﺎن ﺑﻌﺪ از آن و ﻫﺮ ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ ﺗﺎ ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ ﺑﻌﺪي ﺑﻪ ﺷﺮﻃﻲ ﮔﻨﺎﻫﺎن را ﻣﺤـﻮ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻛﺒﻴﺮه در آن ﻣﺪت ﺗﺮك ﮔﺮدد و ﺑﺮاي ﻣﺤﻮ ﮔﻨﺎﻫـﺎن ﺻـﻐﻴﺮه در‬
‫اﻳﻦ ﻣﺪت دو ﻧﻜﺘﻪ ﻻزم اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻢ اداي روزه رﻣﻀﺎن و ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ و ﻫﻢ دوري از‬
‫ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻛﺒﻴﺮه‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ روز‪ ،‬روزه ﺳﻨﺖ ﺗﻤﺎم ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻛﺒﻴـﺮه ﻛـﺴﻲ را‬
‫ﻛﻪ ﺑﺮ آن ﮔﻨﺎﻫﺎن اﺻﺮار ﻧﻤﻮده و ﺗﻮﺑﻪ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ را ﻣﺤﻮ ﻛﻨﺪ ؟ و اﻳـﻦ اﻣـﺮي ﻣﺤـﺎل‬
‫اﺳﺖ‪ .‬زﻳﺮا ﺑﺮاي ﺗﻤﺎم ﻧﺼﻮص ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﺟﺮ ﻳﺎ ﻋـﺬاب‪ ،‬ﺷـﺮوط و ﻣـﻮاﻧﻌﻲ ﻣﻘـﺮر‬
‫ﮔﺸﺘﻪ ﻛﻪ اﺟﺮاي آن اﺟﺮ ﻳﺎ ﻋﺬاب ﻣﻨﻮط ﺑﻪ ﺑﺮﻗﺮاري ﺷﺮوط وﻧﺒﻮدن ﻣﻮاﻧﻊ اﺳﺖ‪ .‬و‬
‫از ﻣﻮاﻧﻊ ﻣﺤﻮ ﺷﺪن ﮔﻨﺎﻫﺎن ﺑﺎ روزه‪ ،‬اﺻﺮار ﺑﺮ ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻛﺒﻴﺮه اﺳﺖ و اﮔـﺮ از اﺻـﺮار‬
‫ﺑﺮ ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻛﺒﻴﺮه دوري ﺷﻮد‪ ،‬روزه ﮔـﺮﻓﺘﻦ ﻫﻤـﺮاه ﻋـﺪم اﺻـﺮار ﺑـﺮ ﻛﺒﻴـﺮه ﺑﺎﻋـﺚ‬
‫ﺗﻜﻔﻴﺮﮔﻨﺎﻫﺎن ﺻﻐﻴﺮه ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و روزه رﻣـﻀﺎن و ﻧﻤﺎزﻫـﺎي ﭘﻨﺠﮕﺎﻧـﻪ ﻫﻤـﺮاه ﺑـﺎ‬
‫دوري از ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻛﺒﻴﺮه ﻧﻴﺰ ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺧﺪاوﻧـﺪ در آﻳـﻪ ‪ 31‬ﺳـﻮره ﻧـﺴﺎء‬
‫‪   * 4E  54$‬‬
‫[  ‪) ...‬اﮔـﺮ از‬ ‫‪ *   45$‬‬
‫‪  4‬‬ ‫‪  
45‬‬
‫‬
‫‪     4' w‹.‬‬ ‫‬
‫ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪   
:  :‬‬
‫‪    .57l‬‬
‫ﮔﻨﺎﻫﺎن ﺑﺰرﮔﻰ ﻛﻪ از آن]ﻫﺎ[ ﻧﻬﻰ ﺷﺪهاﻳﺪ دورى ﮔﺰﻳﻨﻴـﺪ ﺑـﺪﻳﻬﺎى ﺷـﻤﺎ را از ﺷـﻤﺎ‬
‫ﻣﻰزداﻳﻴﻢ‪(...‬‬
‫ﭘﺲ داﻧﺴﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻗﺮار دادن ﭼﻴﺰي ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﺒﺐ ﻣﺤﻮ ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻣﺎﻧﻊ اﻳـﻦ‬
‫ﻧﻤﻲﺷﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﺳﺒﺐ ﻫﻤﺮاه ﺳﺒﺐ دﻳﮕﺮي ﮔﻨﺎﻫﺎن را ﻣﺤـﻮ ﻛﻨـﺪ و ﻣﺤـﻮ ﮔﻨﺎﻫـﺎن‬
‫ﻫﻤﺮاه ﻫﺮ دو ﺳﺒﺐ‪ ،‬ﻗﻮي ﺗﺮ و ﻛﺎﻣﻞ ﺗﺮ اﻧﺠﺎم ﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋﺪه اي دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎﻳﺸﻲ از ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ
اﺗﻜـﺎ ﻛـﺮده اﻧـﺪ ﻛـﻪ از ﻗـﻮل ﺧﺪاوﻧـﺪ‬
‫ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪) :‬أﻧﺎ ﻋﻨﺪ ﺣﺴﻦ ﻇﻦ ﻋﺒﺪي ﺑﻲ ﻓﻠﻴﻈﻦ ﺑﻲ ﻣﺎﺷﺎء(‪ ) ١‬ﻣﻦ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﮔﻤﺎن‬
‫ﻧﻴﻚ ﺑﻨﺪه ام ﺑﺎ او رﻓﺘﺎر ﺧﻮاﻫﻢ ﻛﺮد‪ .‬ﭘﺲ ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻣـﻲﺧﻮاﻫـﺪ ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﻣـﻦ‬

‫‪ 1‬اﺣﻤﺪ ‪ 491/3‬و اﺑﻦ ﺣﺒﺎن ‪633‬‬

‫‪43‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دوم‪ /‬راﺑﻄﻪ دﻋﺎ ﺑﺎ ﻗﺪر اﻟﻬﻲ‬

‫ﮔﻤﺎن ﺑﺒﺮد‪( ١.‬‬

‫ﻳﻌﻨﻲ ﻫﺮ ﭼﻪ در ﻇﻦ وﮔﻤﺎن اوﺳﺖ ﻣﻦ آﻧﺮا اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﻢ‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﺑﺪون ﺷﻚ ﺣﺴﻦ ﻇﻦ ﺑﻪ ﺧﺪا ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺣﺴﻦ ﻋﻤﻞ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺎ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ اﻧﺠﺎم ﻋﻤﻞ ﻧﻴﻚ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﮔﻤﺎن ﻧﻴﻚ ﺑﺒﺮد ﻛﻪ او را ﺟﺰاي ﻧﻴﻚ ﻣﻲدﻫـﺪ و‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺧﻼف وﻋﺪه ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ و ﺗﻮﺑﻪ ﭘﺬﻳﺮ اﺳـﺖ‪ .‬اﻣـﺎ ﺷـﺨﺺ ﮔﻨﺎﻫﻜـﺎر ﻛـﻪ ﺑـﺮ‬
‫ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻛﺒﻴﺮه ﻣﺼﺮ ﺑﻮده و اﻫﻞ ﻇﻠﻢ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ]اﻣﺮ ﺧﺪا[ اﺳﺖ ﻫﻤﺎﻧﺎ وﺣﺸﺖ ﮔﻨﺎه‬
‫و ﻇﻠﻢ و اﻣﻮر ﺣﺮام ﻣﺎﻧﻊ ﺣﺴﻦ ﻇـﻦ او ﺧﻮاﻫـﺪ ﺷـﺪ‪ .‬و ﻧﻤﻮﻧـﻪ اﻳـﻦ ﻣـﻮارد ﻗﺎﺑـﻞ‬
‫ﻣﺸﺎﻫﺪه اﺳﺖ‪ .‬زﻳﺮا ﺷﺨﺺ ﮔﻨﺎﻫﻜﺎر ﻛﻪ ﻣﻮﻻﻳﺶ را اﻃﺎﻋﺖ ﻧﻜﺮده‪ ،‬ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ او‬
‫ﺣﺴﻦ ﻇﻦ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و وﺣﺸﺘﻲ ﻛﻪ ﻧﺎﺷﻲ از ﮔﻨﺎه اﺳـﺖ ﺑـﺎ ﺣـﺴﻦ ﻇـﻦ در ﻳـﻚ‬
‫ﻣﻜﺎن ﺟﻤﻊ ﻧﻤﻲﮔﺮدد و ﺷﺨﺺ ﮔﻨﺎﻫﻜﺎر ﺑﻪ اﻧـﺪازه ﮔﻨـﺎﻫﺶ در وﺣـﺸﺖ ﺑـﻪ ﺳـﺮ‬
‫ﻣﻲﺑﺮد و ﺣﺴﻦ ﻇﻦ دارﺗﺮﻳﻦ ﻣﺮدم ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﭘﺮوردﮔﺎرﺷـﺎن ﻫﻤﺎﻧـﺎ ﻣﻄﻴـﻊ ﺗـﺮﻳﻦ‬
‫آﻧﻬﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎن ﻛﻪ ﺣﺴﻦ ﺑﺼﺮي ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﺆﻣﻦ ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧـﺪ ﺣـﺴﻦ ﻇـﻦ دارد‪ ،‬ﭘـﺲ‬
‫ﻋﻤﻞ ﻧﻴﻚ اﻧﺠﺎم ﻣﻴﺪﻫﺪ و اﻧﺴﺎن ﻓﺎﺟﺮ ﺑﻪ ﭘﺮوردﮔﺎرش ﺳـﻮء ﻇـﻦ دارد و ﻣﺮﺗﻜـﺐ‬
‫ﻋﻤﻞ ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬‬
‫ﭘﺲ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺣﺴﻦ ﻇﻦ دارد ﻛﺴﻲ ﻛـﻪ ﻧﺎﻓﺮﻣـﺎن اوﺳـﺖ و ﻣﺮﺗﻜـﺐ‬
‫ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﺒﺐ ﺧﺸﻢ و ﻏﻀﺐ ﺧﺪاﺳﺖ و ﺧﻮد را در ﻣﻌﺮض ﻟﻌﻨﺖ او ﻗﺮار‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﺣﻘﺶ راﺳﺒﻚ ﻣﻲﺷﻤﺎرد وﻓﺮﻣﺎﻧﺶ راﺿﺎﻳﻊ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ و ﻧﻬـﻴﺶ راﻣﺮﺗﻜـﺐ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﺮ آن اﺻﺮار ﻣﻲدارد؟ و ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪﺣـﺴﻦ ﻇـﻦ دارد ﻛـﺴﻲ ﻛـﻪ‬
‫آﺷﻜﺎرا ﺑﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﻣﻲﭘﺮدازد و اوﻟﻴﺎﻳﺶ راﺑﻪ دﺷـﻤﻨﻲ ودﺷـﻤﻨﺎﻧﺶ را ﺑـﻪ‬
‫دوﺳﺘﻲ ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ؟ ﺻـﻔﺎت ﻛﻤـﺎل ﺧـﺪارا اﻧﻜـﺎر ﻣـﻲﻛﻨـﺪ و در آﻧﭽـﻪ ﺧﺪاوﻧـﺪ و‬
‫رﺳﻮﻟﺶ‪ ،‬او را ﺑﻪ آن وﺻﻒ ﻛﺮده اﻧﺪ ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﻮﻇﻦ دارد وﺑﺎ ﻧﺎداﻧﻲ ﺧﻮد آﻧـﺮا‬
‫ﮔﻤﺮاﻫﻲ و ﻛﻔﺮ ﻣﻲداﻧﺪ‪ .‬وﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺣﺴﻦ ﻇﻦ دارد ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﮔﻤﺎن ﻣﻲﺑﺮد‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻜﻠﻢ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ و اﻣﺮ و ﻧﻬﻲ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ و راﺿﻲ ﻧﻤﻲﺷﻮد و ﺧﺸﻢ ﻧﻤﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫‪ 1‬ﭘﺲ ﻫﺮ ﺑﻨﺪه اي وﻇﻴﻔﻪ دارد ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﮔﻤﺎن ﻧﻴﻚ ﺑﺒﺮد‪.‬‬

‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪44‬‬

‫ﺧﺪاوﻧﺪ در ﺣﻖ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﻨﻮاﻳﻲ و آﮔـﺎﻫﻲ ﭘﺮوردﮔﺎرﺷـﺎن در ﺟﺰﺋﻴـﺎت و‬

‫š‪ + 54‬‬ ‫اﺳﺮار زﻧﺪﮔﻲ ﺷﻚ دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪    :‬‬
‫‪    141‬‬
‫‪ 4  30‬‬ ‫š‪ *   7455‬‬
‫‪   BQ4‬‬ ‫   ‪  J‬‬
‫‬ ‫    ‬
‫— ﻓﺼﻠﺖ‪) 23‬ﻫﻤﻴﻦ ﺑﻮد ﮔﻤﺎﻧﺘﺎن ﻛﻪ در ﺑﺎره ﭘﺮوردﮔﺎرﺗـﺎن‬‫'   ‬
‫‪ * 7^.LD‬‬
‫ﺑﺮدﻳﺪ ﭘﺲ ﺷﻤﺎ را ﻫﻼك ﻛﺮد و از زﻳﺎﻧﻜﺎران ﺷﺪﻳﺪ‪(.‬‬
‫اﻳﻨﺎن ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﮔﻤﺎن ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺴﻴﺎري از ﭼﻴﺰﻫـﺎﻳﻲ را ﻛـﻪ اﻧﺠـﺎم‬
‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻧﻤﻲداﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺳﻮءﻇﻦ ﺑﺎﻋﺚ ﻫﻼﻛﺖ آﻧﺎن ﻣﻲﮔـﺮدد‪ .‬و ﺣـﺎل ﻛـﺴﺎﻧﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﺻﻔﺎﺗﻲ از ﺻﻔﺎت ﻛﻤﺎل ﺧﺪاوﻧﺪ را ﻧﻤﻲﺷﻨﺎﺳﻨﺪ و ﺧﺪا را ﺑﺎ ﭼﻴﺰي وﺻﻒ ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ‬
‫ﻛﻪ در ﺷﺄن او ﻧﻴﺴﺖ ﺑﺮ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻨﻮال اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺨﺼﻲ ﮔﻤﺎن ﻛﻨﺪ ﻛـﻪ‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻬﺸﺘﻴﺎن اﺳﺖ ﻫﻤﺎﻧﺎ اﻳﻦ ﺗﻔﻜـﺮ از ﻏـﺮور و ﻣﻜـﺮ ﻧﻔـﺲ وي و از ﺟﻤﻠـﻪ‬
‫ﺗﺰﺋﻴﻨﺎت ﺷﻴﻄﺎن اﺳﺖ ﻧﻪ از ﺣﺴﻦ ﻇﻦ ﺑﻪ ﭘﺮوردﮔﺎر‪.‬‬
‫و اﮔﺮ ﺷﺨﺼﻲ ﺑﻪ ﻣﻼﻗﺎت ﺑﺎ ﭘﺮوردﮔﺎر اﻳﻤﺎن داﺷﺘﻪ و ﺑﺪاﻧﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻛﻼﻣـﺶ را‬
‫ﻣﻲﺷﻨﻮد و او را ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ و اﺳﺮار و آﺷﻜﺎرش را ﻣﻲداﻧﺪ و ﻫﻴﭻ ﺳﺮي از اﻣﻮرش از‬
‫او ﭘﻨﻬﺎن ﻧﻴﺴﺖ ‪ ،‬در دﺳﺘﺮس ﺧﺪا ﻗﺮار دارد و ﻣﻮرد ﻣﺆاﺧـﺬه و ﺑﺎزﺧﻮاﺳـﺖ ﻗـﺮار‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل در ﻣﻌﺮض ﺧﺸﻢ و ﻧﺎرﺿﺎﻳﺘﻲ ﺧﺪا ﻗﺮار داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‬
‫و اواﻣﺮش را ﻧﻘﺾ ﻛﻨﺪ و ﺣﻘﻮق ﺧﺪا را ﺿﺎﻳﻊ ﮔﺮداﻧﺪ و ادﻋﺎ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ داراي ﺣﺴﻦ‬
‫ﻇﻦ ﺑﻪ ﺧﺪاﺳﺖ! آﻳﺎ اﻳﻦ ﺟﺰ ﺣﻴﻠﻪ ﻧﻔـﺲ و ﻓﺮﻳﻔﺘـﻪ ﺷـﺪن ﺑـﻪ آرزو و اﻣﻴـﺎل‪ ،‬ﭼﻴـﺰ‬
‫دﻳﮕﺮي ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﺷﺪ ؟‬
‫اﺑﻮ اﻣﺎﻣﻪ ﺳﻬﻞ ﺑﻦ ﺣﻨﻴﻒ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪) :‬دﺧﻠﺖ أﻧﺎ وﻋﺮوة ﺑـﻦ اﻟﺰﺑﻴـﺮ ﻋﻠـﻰ ﻋﺎﺋـﺸﺔ‬
‫رﺿﻲ اﷲ ﻋﻨﻬﺎ ﻓﻘﺎﻟﺖ ﻟﻮ رأﻳﺘﻤﺎ رﺳﻮل اﷲ ﻓﻲ ﻣﺮض ﻟﻪ وﻛﺎﻧﺖ ﻋﻨﺪي ﺳﺘﺔ دﻧﺎﻧﻴﺮ أو‬
‫ﺳﺒﻌﺔ ﻓﺄﻣﺮﻧﻲ رﺳﻮل اﷲ أن أﻓﺮﻗﻬﺎ ﻗﺎﻟﺖ ﻓﺸﻐﻠﻨﻲ وﺟﻊ رﺳﻮل اﷲ ﺣﺘﻲ ﻋﺎﻓﺎه اﷲ ﺛـﻢ‬
‫ﺳﺄﻟﻨﻲ ﻋﻨﻬﺎ ﻓﻘﺎل ﻣﺎ ﻓﻌﻠﺖ أﻛﻨﺖ ﻓﺮﻗﺖ اﻟﺴﺘﺔ اﻟـﺪﻧﺎﻧﻴﺮ ﻓﻘﻠـﺖ ﻻ واﷲ ﻟﻘـﺪ ﺷـﻐﻠﻨﻲ‬
‫وﺟﻌﻚ ﻗﺎﻟﺖ ﻓﺪﻋﺎ ﺑﻬﺎ ﻓﻮﺿﻌﻬﺎ ﻓﻲ ﻛﻔﻪ ﻓﻘﺎل ﻣﺎ ﻇﻦ ﻧﺒﻰ اﷲ ﻟﻮ ﻟﻘﻲ اﷲ وﻫﺬه ﻋﻨﺪه‬
‫وﻓﻲ ﻟﻔﻆ ﻣﺎ ﻇﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺮﺑﻪ ﻟﻮ ﻟﻘﻰ اﷲ وﻫﺬه ﻋﻨﺪه(‪) ١‬ﻣﻦ و ﻋﺮوه ﺑـﻦ زﺑﻴـﺮ ﭘـﻴﺶ‬

‫‪ 1‬اﺣﻤﺪ ‪ 104/6‬و اﺑﻦ ﺣﺒﺎن ‪686‬‬

 ‫‪45‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دوم‪ /‬راﺑﻄﻪ دﻋﺎ ﺑﺎ ﻗﺪر اﻟﻬﻲ‬

‫ﻋﺎﻳﺸﻪ رﻓﺘﻴﻢ‪ .‬او ﮔﻔﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ
ﻣﺮﻳﺾ ﺑﻮد و ﭘﻴﺶ ﻣﻦ ﺷﺶ ﻳﺎ ﻫﻔﺖ دﻳﻨـﺎر ﺑـﻮد‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﻣﺮا اﻣﺮ ﻓﺮﻣﻮد ﻛﻪ آﻧﺮا ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﻨﻢ )ﺑﺒﺨﺸﻢ(‪ .‬اﻣﺎ ﻣﺮﻳﻀﻲ رﺳﻮل ﺧﺪا
آﻧـﺮا از‬
‫ﻳﺎدم ﺑﺮد ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ او ﺷﻔﺎ ﻳﺎﻓﺖ و در ﻣﻮرد آن از ﻣﻦ ﭘﺮﺳﻴﺪ و ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﭼﻪ ﻛﺮدي؟ آﻳﺎ‬
‫آن ﺷﺶ دﻳﻨﺎر را )ﺑﻴﻦ ﻓﻘﺮا( ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻧﻤﻮدي ؟ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻧﻪ ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧﺪا ﺑﻴﻤﺎري ﺷﻤﺎ ﻣﺮا‬
‫)از ﻳﺎد آن( ﺑﺎز داﺷﺖ‪ .‬ﻋﺎﻳﺸﻪ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ
آﻧﺮا ﺧﻮاﺳـﺖ و آﻧـﺮا در دﺳـﺘﺶ‬
‫ﻧﻬﺎد و ﺳﭙﺲ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﮔﻤﺎن ﻧﺒﻲ ﺧﺪا ﭼﻴﺴﺖ ﻛﻪ در ﺣﺎﻟﻲ ﺧﺪا را ﻣﻼﻗﺎت ﻛﻨﺪ و‬
‫اﻳﻦ ﻧﺰد او ﺑﺎﺷﺪ؟و در ﻟﻔﻈﻲ دﻳﮕﺮ آﻣﺪه‪ :‬ﮔﻤﺎن ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻪ ﺧﺪاﻳﺶ ﭼﻴﺴﺖ اﮔﺮ ﺧـﺪا‬
‫را ﻣﻼﻗﺎت ﻛﻨﺪ و اﻳﻦ )دﻳﻨﺎرﻫﺎ( در ﻧﺰدش ﺑﺎﺷﺪ ؟ (‬
‫ﭘﻨﺎه ﺑﺮ ﺧﺪا! ﮔﻤﺎن ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﮔﻨﺎه ﻛﺒﻴﺮه و ﻇﻠﻢ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ ﺑـﻪ ﺧﺪاوﻧـﺪ‬
‫ﭼﻴﺴﺖ در آن ﻫﻨﮕﺎم ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ را ﻣﻼﻗﺎت ﻛﻨﻨﺪ و آﻧﭽﻪ از ﮔﻨﺎه و ﻇﻠﻢ ﺑﻪ دﺳـﺖ‬
‫آورده اﻧﺪ در ﻧﺰدﺷﺎن ﺑﺎﺷﺪ؟‬
‫و آﻳﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ ﺧﺪاﻳﺎ ﻣﺎ ﺣﺴﻦ ﻇﻦ داﺷﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﺗـﻮ ﻛـﺴﻲ را ﻛـﻪ ﻇﻠـﻢ ﻛﻨـﺪ‬
‫ﻋﺬاب ﻧﻤﻲدﻫﻲ و اﻧﺴﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ و ﻫـﺮ ﭼـﻪ از آن‬
‫ﻧﻬﻲ ﻛﺮده اي ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺷﻮد‪ ،‬وﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺣﺴﻦ ﻇﻦ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺳﺒﺐ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺑﻪ‬
‫آﺗﺶ دﭼﺎر ﻧﺸﻮﻧﺪ؟‬
‫ﺳﺒﺤﺎن اﷲ ﻛﻪ ﻏﺮور و ﻓﺮﻳﻔﺘﻪ ﺷﺪن ﺑﺎ اﻧﺴﺎن ﭼﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪!.‬‬
‫ﺣﺎل آﻧﻜﻪ اﺑﺮاﻫﻴﻢ »ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم« ﺑﻪ ﻗﻮﻣﺶ ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫‬ ‫‪    T
3‬‬ ‫‪)   w‬‬
‫  )‬
‫&‪ PR‬ﺻﺎﻓﺎت‪87‬‬ ‫š‪*   5‬‬
‫‪    o1‬‬ ‫<
ﺻﺎﻓﺎت‪ J  S  86‬‬ ‫‪  FX‬‬
‫)آﻳﺎ ﻏﻴﺮ از اﷲ ﺑﻪ دروغ ﺧﺪاﻳﺎﻧﻰ ]دﻳﮕﺮ[ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴـﺪ؟ )‪ (86‬ﭘـﺲ ﮔﻤﺎﻧﺘـﺎن ﺑـﻪ‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎر ﺟﻬﺎن ﭼﻴﺴﺖ؟ )‪((87‬‬
‫ﻳﻌﻨﻲ ﮔﻤﺎن ﻣﻲﺑﺮﻳﺪ ﺧﺪا ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﭼﻪ ﻛﻨـﺪ ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ او را ﻣﻼﻗـﺎت ﻛﻨﻴـﺪ در‬
‫ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻏﻴﺮ او را ﭘﺮﺳﺘﻴﺪه اﻳﺪ ؟‬
‫ﭘﺲ ﻫﺮﻛﻪ در اﻳﻦ اﻣﺮ ﺗﺄﻣﻞ ﻛﻨﺪ ﺧﻮاﻫﺪ داﻧﺴﺖ ﻛﻪ ﺣﺴﻦ ﻇـﻦ ﺑـﻪ ﺧـﺪا ﻫﻤﺎﻧـﺎ‬
‫اﺷﺘﻐﺎل ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﻧﻴﻚ اﺳﺖ و آﻧﭽﻪ اﻧﺴﺎن را ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﻧﻴﻚ وا ﻣﻲدارد ﺣﺴﻦ ﻇﻦ ﺑـﻪ‬
‫ﺧﺪا و اﻣﻴﺪ ﺑﻪ ﺟﺰا و ﺛﻮاب در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻋﻤﺎﻟﺶ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﺣﺴﻦ ﻇﻦ او ﺑﻪ ﺧـﺪا او‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪46‬‬

‫را ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﻋﻤﻞ ﻧﻴﻚ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬وﮔﺮ ﻧﻪ ﺣﺴﻦ ﻇﻦ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﭘﻴﺮوي از ﻫﻮي و‬
‫ﻫﻮس ﻫﻤﺎﻧﺎ از ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ و ﻋﺠﺰ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ در ﺣﺪﻳﺚ ﺗﺮﻣﺬي و اﻟﻤﺴﻨﺪ از ﺷﺪاد‬
‫ﺑﻦ اوس رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ
ﻓﺮﻣﻮد‪) :‬اﻟﻜﻴﺲ ﻣﻦ دان ﻧﻔﺴﻪ وﻋﻤـﻞ ﻟﻤـﺎ‬
‫ﺑﻌﺪ اﻟﻤﻮت واﻟﻌﺎﺟﺰ ﻣﻦ أﺗﺒﻊ ﻧﻔﺴﻪ ﻫﻮاﻫﺎ وﺗﻤﻨﻰ ﻋﻠﻰ اﷲ(‪) ١‬زﻳﺮك ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﻧﻔﺴﺶ را ﻣﻬﺎر ﻛﺮده و ﺑﺮاي ﺑﻌﺪ از ﻣﺮﮔﺶ ﻛﺎر و ﻛﻮﺷﺶ ﻛﻨـﺪ و ﻧـﺎﺗﻮان ﻛـﺴﻲ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻫﻮاي ﻧﻔﺴﺶ ﭘﻴﺮوي ﻛﺮده و ﺑﻪ ﺧﺪا اﻣﻴﺪ و آرزو داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪(.‬‬
‫در ﻛﻞ ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﺣﺴﻦ ﻇﻦ ﺑﺎ ﻣﺘﻤﺴﻚ ﺷﺪن ﺑﻪ اﺳﺒﺎب ﻧﺠـﺎت ﻣﻤﻜـﻦ‬
‫اﺳﺖ و ﺑﺎ ﻓﺮاﻫﻢ آوردن اﺳﺒﺎب ﻫﻼﻛﺖ ﺣﺴﻦ ﻇﻦ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻧﻤﻲآﻳﺪ‪ .‬و اﮔـﺮ ﮔﻔﺘـﻪ‬
‫ﺷﻮد‪ :‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲآﻳﺪ وﺣﺴﻦ ﻇﻦ ﺑﻪ وﺳﻌﺖ ﻣﻐﻔﺮت ﺧﺪاوﻧـﺪ ورﺣﻤـﺘﺶ و‬
‫ﻋﻔﻮ و ﺑﺨﺸﺶ وﻛﺮم او واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ ورﺣﻤﺖ او ﺑﺮ ﻏﻀﺒﺶ ﭘﻴﺸﻲ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳـﺖ و‬
‫ﻋﻘﻮﺑﺖ‪ ،‬ﺑﻪ اوﻧﻔﻌﻲ ﻧﻤﻲرﺳﺎﻧﺪ و ﺑﺨﺸﺶ از او ﻧﻤﻲﻛﺎﻫﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ :‬ﺑﻠﻪ ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ وﺧﺪاوﻧﺪ از آن ﻫﻢ ﺑﺎﻻﺗﺮ وﺑﺰرﮔﺘﺮ و ﺑﺰرﮔﻮارﺗﺮ‬
‫و ﺑﺨﺸﻨﺪه ﺗﺮ و ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﺘﺮ اﺳﺖ اﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﺮﭼﻴﺰي رادر ﺟﺎﻳﮕﺎه ﻣﺨﺼﻮﺻﺶ ﻗﺮارداد‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﺣﻜﻤﺖ و ﻋﺰت و اﻧﺘﻘﺎم و ﺑﻪ ﺳﺨﺘﻲ ﻣﻮاﺧـﺬه ﻛـﺮدن و ﻋﻘﻮﺑـﺖ‬
‫ﻫﺮﻛﺲ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﻋﻘﻮﺑﺖ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻮﺻﻮف اﺳﺖ واﮔﺮ ﻓﻘﻂ اﻋﺘﻤﺎد ﺑﺮ ﺣﺴﻦ ﻇﻦ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺠﺮد اﺳﻤﺎء و ﺻﻔﺎت او ﺑﻮد ﻛﻪ درآن ﻧﻴﻜﻮﻛﺎر و ﺑﺪﻛﺎر و ﻣﻮﻣﻦ و ﻛﺎﻓﺮ و دوﺳـﺘﺎن‬
‫و دﺷﻤﻨﺎن اوﺑﺎﻫﻢ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﺳﻤﺎ و ﺻـﻔﺎت ﺧﺪاوﻧـﺪ ﭼـﻪ ﻧﻔﻌـﻲ ﺑـﻪ ﻣﺠـﺮم‬
‫ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ درﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻏﻀﺐ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ او رﺳﻴﺪه اﺳﺖ وﺧﻮد را در ﻣﻌﺮض ﻟﻌـﻦ‬
‫او ﻗﺮار داده و ﺑﻪ ﻣﺤﺮﻣﺎت اﻓﺘﺎده وﺣﺮﻣﺘﻬﺎرا ﺷﻜﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻠﻜﻪ ﺣﺴﻦ ﻇﻦ ﺑﻪ ﻛﺴﻲ ﻧﻔﻊ ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﻮﺑﻪ ﻛﺮده وﭘﺸﻴﻤﺎن ﺷﺪه ﺑﺎﺷـﺪ و از‬
‫ﮔﻨﺎه دﺳﺖ ﻛﺸﻴﺪه وﺧﺮاﺑﻲ راﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﻣﺒﺪل ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و در ﺑﻘﻴـﻪ ﻋﻤﺮﺧـﻮد ﺑـﻪ‬
‫ﺧﻴﺮ و ﻃﺎﻋﺖ روي آورده ﺑﺎﺷﺪ وﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺣﺴﻦ ﻇﻦ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و اﻳﻦ‬
‫ﺣﺴﻦ ﻇﻦ اﺳﺖ و اوﻟﻲ ﻓﺮﻳﻔﺘﻪ ﺷﺪن اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻓﺼﻞ را ﺑﻴﺸﺘﺮ از اﻳﻦ ﻃﻮل ﻧﻤﻲدﻫﻴﻢ وﻟﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪاﻧﻴﻢ ﻛـﻪ ﻧﻴﺎزﺑـﻪ آن ﺑـﺮاي‬

‫‪ 1‬ﺗﺮﻣﺬي ‪ 2459‬و اﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ ‪ 4260‬و اﺣﻤﺪ ‪124/4‬‬

‫‪47‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دوم‪ /‬راﺑﻄﻪ دﻋﺎ ﺑﺎ ﻗﺪر اﻟﻬﻲ‬

‫ﻫﺮﻓﺮدي ﺿﺮوري اﺳﺖ و ﻣﻴﺎن ﺣﺴﻦ ﻇﻦ و ﻏﺮور وﻓﺮﻳﻔﺘﮕﻲ ﻓﺮق وﺟـﻮد دارد و‬
‫‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ در آﻳﻪ ‪ 218‬ﺳـﻮره ﺑﻘـﺮه ﻣـﻲﻓﺮﻣﺎﻳـﺪ‪ +  :‬‬
‫? ‬ ‫‪ +   45'X‬‬
‫‪  4m Q4‬‬ ‫‪ +
:‬‬
‫‪  Q4‬‬
‫‪ 0s‬‬ ‫?‪     T , .E I  <m‬‬
‫‪ ( n0‬‬ ‫‪+ (   T  T Y#0‬‬
‫?
   ‬
‫[‪    C‬‬ ‫   ‬
‫)آﻧﺎن ﻛﻪ اﻳﻤﺎن آورده و ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻫﺠﺮت ﻛﺮده و در راه ﺧﺪا ﺟﻬﺎد ﻧﻤﻮدهاﻧـﺪ‪،‬‬
‫آﻧﺎن ﺑﻪ رﺣﻤﺖﺧﺪا اﻣﻴﺪوارﻧﺪ و ﺧﺪاوﻧﺪ آﻣﺮزﻧﺪه ﻣﻬﺮﺑﺎن اﺳﺖ‪(.‬‬
‫ﭘﺲ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺆﻣﻨﺎن ﻣﻬﺎﺟﺮ و ﻣﺠﺎﻫﺪ را‪ ،‬اﻫﻞ ﺣﺴﻦ ﻇﻦ ﺑﻪ ﺧـﺪا و اﻣﻴـﺪواران‬
‫ﺑﻪ او ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻧﻪ ﻓﺎﺳﻘﺎن وﮔﻤﺮاﻫﺎن را‪.‬‬
‫‪   ' <&1‬‬
‫‪ 57‬‬ ‫‪ '  ?m Q9‬‬
‫‬
‫‪  
:‬‬
‫‪    + C10‬‬ ‫و در آﻳﻪ ‪ 110‬ﺳﻮره ﻧﺤﻞ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪+  +  + ] :‬‬
‫‪ ( n 0+ 0N‬‬ ‫‬
‫‪(    m<&1‬‬
‫‪ 
:‬‬
‫‪+  +   qL‬‬
‫‪   ' C10‬‬ ‫?‪     <m‬‬
‫] ‪   +‬‬
‫)ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ﭘﺮوردﮔﺎر ﺗﻮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﭘﺲ از ]آن ﻫﻤﻪ[ زﺟـﺮ ﻛـﺸﻴﺪن‬
‫ﻫﺠﺮت ﻛﺮده و ﺳﭙﺲ ﺟﻬﺎد ﻧﻤﻮدﻧﺪ و ﺻﺒﺮ ﭘﻴﺸﻪ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺮوردﮔﺎرت ]ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ‬
‫آﻧﺎن[ ﺑﻌﺪ از آن ]ﻫﻤﻪ ﻣﺼﺎﻳﺐ[ ﻗﻄﻌﺎ آﻣﺮزﻧﺪه و ﻣﻬﺮﺑﺎن اﺳﺖ‪(.‬‬
‫ﭘﺲ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺧﺒﺮ داده اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از ﻣﻮارد ﻳﺎد ﺷﺪه]ﻳﻌﻨﻲ ﻫﺠﺮت و ﺟﻬـﺎد و‬
‫ﺻﺒﺮ[‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻋﻤﺎل را اﻧﺠﺎم داده اﻧﺪ ﻏﻔﻮر و رﺣﻴﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺲ اﻧﺴﺎن آﮔﺎه و ﻋﺎﻟﻢ ﺟﺎﻳﮕﺎه رﺟﺎء ﺑﻪ ﺧﺪا را ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ و آﻧﺮا در ﻣﻮﺿـﻊ ﺧـﻮد‬
‫ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﮔﻴﺮد و اﻧﺴﺎن ﻧﺎدان ﺑﺪان ﻣﻐﺮور و ﻓﺮﻳﻔﺘﻪ ﮔـﺸﺘﻪ و آن را در ﻏﻴـﺮ ﻣﻌﻨـﺎ و‬
‫ﺟﺎﻳﮕﺎﻫﺶ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫در ﻣﻮرد ﻋﻔﻮ و ﺑﺨﺸﺶ ﺧﺪاوﻧﺪ‬

‫ﺑﺴﻴﺎري از اﻧﺴﺎﻧﻬﺎي ﺟﺎﻫﻞ‪ ،‬ﺑﻪ رﺣﻤﺖ و ﻋﻔﻮ و ﻛﺮم ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻐـﺮور ﮔـﺸﺘﻪ و‬
‫اﻣﺮش را ﺿﺎﻳﻊ ﻧﻤﻮده اﻧﺪ و ﺷﺪﻳﺪ اﻟﻌﻘﺎب ﺑﻮدن ﺧﺪا را از ﻳﺎد ﺑﺮده اﻧﺪ و ﻓﺮاﻣـﻮش‬
‫ﻛﺮده اﻧﺪ ﻛﻪ ﻗﻮم ﻣﺠﺮم و ﮔﻨﺎﻫﻜﺎر را از ﻋﺬاﺑﺶ اﻳﻤﻨﻲ ﻧﻴﺴﺖ؛ و ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑـﺮ ﻋﻔـﻮ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻜﻴﻪ دارد در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﮔﻨﺎﻫﺎن اﺻﺮار ﻣﻲورزد ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛـﺴﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﻋﻨﺎد و ﺳﺮﭘﻴﭽﻲ ﻣﻲورزد‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻣﻌﺮوف ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ :‬اﻣﻴﺪوار ﺑﻮدن ﺑﻪ رﺣﻤـﺖ‬
‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ از او اﻃﺎﻋﺖ ﻧﻤﻲﻛﻨﻲ ﻧﺎﺷﻲ از ﺣﻤﺎﻗﺖ و ﻧﺎداﻧﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪48‬‬

‫ﺑﻪ ﺣﺴﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺗﻮ را در ﺣﺎﻟﻲ ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﮔﺮﻳـﻪ ﻫـﺎي ﻃـﻮﻻﻧﻲ داري ؟‬

‫ﮔﻔﺖ ﻣﻲﺗﺮﺳﻢ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺮا در آﺗﺶ ﺑﻴﺎﻓﻜﻨﺪ و اﺻﻼ ﺑﻪ ﻣﻦ اﻫﻤﻴﺖ ﻧﺪﻫﺪ‪ .‬‬
‫و ﻣﻲﮔﻔﺖ‪ :‬ﻫﻤﺎﻧﺎ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ دل در آرزو ﺑﻪ ﻣﻐﻔﺮت ﺧﺪا داﺷﺘﻨﺪ و ﺑﺪون‬
‫ﺗﻮﺑﻪ ﻣﺮدﻧﺪ‪ .‬و ﻛﺴﻲ از آﻧﺎن ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺑـﻪ ﭘﺮوردﮔـﺎرم ﺣـﺴﻦ ﻇـﻦ دارم‪ .‬در‬
‫ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ دروغ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ و اﮔﺮ ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺣﺴﻦ ﻇﻦ داﺷﺖ ﻋﻤﻞ ﻧﻴﻚ اﻧﺠﺎم ﻣﻲداد‪.‬‬
‫ﺷﺨﺼﻲ از ﺣﺴﻦ ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ :‬آﻳﺎ ﺑﺎ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻣﺠﺎﻟﺴﺖ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﭼﻨﺎن ﻣﺎ را ﻣﻲﺗﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﻛﻪ ﻧﺰدﻳﻚ اﺳﺖ ﻗﻠﺐ ﻫﺎﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﭘﺮواز در آﻳﺪ؟ او ﮔﻔﺖ ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧـﺪ اﮔـﺮ ﺑـﺎ‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻣﺼﺎﺣﺒﺖ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ را ﻣﻲﺗﺮﺳﺎﻧﻨﺪ ﺗﺎ اﻣﻨﻴﺖ ﺑﻪ دﺳﺖ آورﻳﺪ ﺑﺮاﻳﺘﺎن ﺑﻬﺘﺮ‬
‫اﺳﺖ از اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺎ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻣﺼﺎﺣﺒﺖ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ را در اﻣﻨﻴﺖ ﻣﻲدارﻧـﺪ ﺗـﺎ ﺗـﺮس و‬
‫وﺣﺸﺖ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻠﺤﻖ ﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﺻﺤﻴﺤﻴﻦ آﻣﺪه اﺳﺖ از اﺳﺎﻣﻪ ﺑﻦ زﻳﺪ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ ﺷﻨﻴﺪم ﻛﻪ ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ ﺧـﺪا
‬
‫ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪) :‬ﻳﺠﺎء ﺑﺎﻟﺮﺟﻞ ﻳﻮم اﻟﻘﻴﺎﻣﺔ ﻓﻴﻠﻘﻰ ﻓﻲ اﻟﻨﺎر ﻓﺘﻨﺪﻟﻖ اﻗﺘﺎب ﺑﻄﻨـﻪ ﻓﻴـﺪور ﻓـﻲ‬
‫اﻟﻨﺎر ﻛﻤﺎ ﻳﺪور اﻟﺤﻤﺎر ﺑﺮﺣﺎه ﻓﻴﻄﻮف ﺑﻪ أﻫﻞ اﻟﻨﺎر ﻓﻴﻘﻮﻟﻮن ﻳﺎ ﻓﻼن ﻣﺎ أﺻـﺎﺑﻚ أﻟـﻢ‬
‫ﺗﻜﻦ ﺗﺄﻣﺮﻧﺎ ﺑﺎﻟﻤﻌﺮوف وﺗﻨﻬﺎﻧﺎ ﻋﻦ اﻟﻤﻨﻜﺮ ﻓﻴﻘﻮل ﻛﻨﺖ آﻣـﺮﻛﻢ ﺑـﺎﻟﻤﻌﺮوف وﻻ آﺗﻴـﻪ‬
‫وأﻧﻬﺎﻛﻢ ﻋﻦ اﻟﻤﻨﻜﺮ وآﺗﻴﻪ(‪ ) ١‬روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ﻣـﺮدي آورده ﺷـﺪه و در آﺗـﺶ اﻧﺪاﺧﺘـﻪ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬روده ﻫﺎي او ﺑﻴﺮون رﻳﺨﺘﻪ و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧـﺮي ﻛـﻪ ﺑـﻪ دور آﺳـﻴﺎﺑﻲ ﺑﺎﺷـﺪ در‬
‫اﻃﺮاف آﺗﺶ دور ﻣﻲزﻧﺪ‪ .‬اﻫﻞ آﺗﺶ دورش ﺟﻤﻊ ﺷﺪه و ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬اي ﻓﻼﻧﻲ ﭼـﻪ‬
‫ﺑﺮ ﺳﺮت آﻣﺪه ؟ ﻣﮕﺮ ﺗﻮ ﻧﺒﻮدي ﻛﻪ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف ﻓﺮا ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪي و از ﻣﻨﻜﺮ ﺑـﺎز‬
‫ﻣﻲداﺷﺘﻲ؟ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﻦ ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف اﻣـﺮ ﻣـﻲﻛـﺮدم و ﺧـﻮد آﻧـﺮا اﻧﺠـﺎم‬
‫ﻧﻤﻲدادم و ﺷﻤﺎ از ﻣﻨﻜﺮ را ﻧﻬﻲ ﻣﻲﻧﻤﻮدم و ﺧﻮد آﻧﺮا ﻣﺮﺗﻜﺐ ﻣﻲﺷﺪم‪( .‬‬
‫اﻣﺎم اﺣﻤﺪ از اﺑﻮ راﻓﻊ ﺣﺪﻳﺜﻲ را رواﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪) :‬ﻣﺮ رﺳﻮل اﷲ ﺑﺎﻟﺒﻘﻴﻊ‬
‫ﻓﻘﺎل أف ﻟﻚ أف ﻟﻚ ﻓﻈﻨﻨﺖ أﻧﻪ ﻳﺮﻳﺪﻧﻲ ﻗﺎل ﻻ وﻟﻜﻦ ﻫﺬا ﻗﺒﺮ ﻓـﻼن ﺑﻌﺜﺘـﻪ ﺳـﺎﻋﻴﺎ‬
‫اﻟﻰ آل ﻓﻼن ﻓﻐﻞ ﻧﻤﺮة ﻓﺪرع اﻵن ﻣﺜﻠﻬﺎ ﻣﻦ ﻧﺎر(‪ ) ٢‬رﺳﻮل ﺧﺪا
ﺑﺮ ﻗﺒﺮﺳﺘﺎن ﺑﻘﻴﻊ‬

‫‪ 1‬ﺑﺨﺎري ‪ 3094‬و ﻣﺴﻠﻢ ‪2989‬‬

‫‪ 2‬اﺣﻤﺪ ‪392/6‬‬
‫‪49‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دوم‪ /‬راﺑﻄﻪ دﻋﺎ ﺑﺎ ﻗﺪر اﻟﻬﻲ‬

‫ﻋﺒﻮر ﻛﺮد و ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬واي ﺑﺮ ﺗﻮ‪ ،‬واي ﺑﺮ ﺗﻮ‪ .‬ﮔﻤﺎن ﺑـﺮدم ﻛـﻪ ﻣﻨﻈـﻮرش ﻣـﻦ اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻧﻪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻗﺒﺮ ﻓﻼﻧﻲ اﺳﺖ و ﻣﻦ او را ﺑﻪ ﺳﻮي آل ﻓﻼن ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺑـﻮدم‪.‬‬
‫و ﻧﻤﺮه اي )ﻧﻮﻋﻲ ﭼﺎدر ﻳﻤﺎﻧﻲ( را ﺑﺮاي ﺧﻮد ﺑﺮداﺷﺖ و اﻵن ﻣﺎﻧﻨـﺪي از آن ﭼـﺎدر‬
‫از ﺟﻨﺲ آﺗﺶ ﺑﻪ دورش ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪(.‬‬
‫در ﻣﺴﻨﺪ اﻣﺎم اﺣﻤﺪ از اﻧﺲ اﺑﻦ ﻣﺎﻟﻚ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ
ﻓﺮﻣـﻮد‪:‬‬
‫)ﻣﺮرت ﻟﻴﻠﺔ أﺳﺮي ﺑﻲ ﻋﻠﻰ ﻗﻮم ﺗﻘﺮض ﺷﻔﺎﻫﻬﻢ ﺑﻤﻘﺎرﻳﺾ ﻣﻦ ﻧﺎر ﻓﻘﻠﺖ ﻣﻦ ﻫﺆﻻء‬
‫ﻗﺎﻟﻮا ﺧﻄﺒﺎء ﻣﻦ أﻣﺘﻚ ﻣﻦ أﻫﻞ اﻟﺪﻧﻴﺎ ﻛﺎﻧﻮا ﻳﺄﻣﺮون اﻟﻨﺎس ﺑﺎﻟﺒﺮ وﻳﻨﺴﻮن أﻧﻔﺴﻬﻢ أﻓﻼ‬
‫ﻳﻌﻘﻠﻮن(‪) ١‬ﺷﺐ اﺳﺮا از ﻛﻨﺎر ﻗﻮﻣﻲﻋﺒﻮر داده ﺷﺪم ﻛﻪ ﻟﺒﻬﺎﻳﺸﺎن ﺑـﺎ ﻗﻴﭽـﻲ ﻫـﺎﻳﻲ از‬
‫آﺗﺶ‪ ،‬ﻗﻴﭽﻲ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ اﻳﻨﺎن ﭼﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ؟ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬اﻳﻨﺎن ﺳﺨﻨﺮان ﻫـﺎﻳﻲ‬
‫از اﻣﺖ ﺗﻮ در دﻧﻴﺎ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺮدم را ﺑﻪ ﻧﻴﻜﻲ دﻋﻮت ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و ﺧﻮد را ﻓﺮاﻣـﻮش‬
‫ﻣﻲﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ .‬ﭼﺮا از ﻋﻘﻞ ﺧﻮد ﺑﻬﺮه ﻧﻤﻲﮔﻴﺮﻧﺪ؟ (‬
‫اﻳﻀﺎ در آن از اﻧﺲ اﺑﻦ ﻣﺎﻟﻚ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ‪) :‬ﻛﺎن رﺳـﻮل اﷲ ﻳﻜﺜـﺮ أن‬
‫ﻳﻘﻮل ﻳﺎ ﻣﻘﻠﺐ اﻟﻘﻠﻮب ﺛﺒﺖ ﻗﻠﺒﻲ ﻋﻠﻰ دﻳﻨﻚ ﻓﻘﻠﻨﺎ ﻳـﺎ رﺳـﻮل اﷲ آﻣﻨـﺎ ﺑـﻚ وﺑﻤـﺎ‬
‫ﺟﺌﺖ ﺑﻪ ﻓﻬﻞ ﺗﺨﺎف ﻋﻠﻴﻨﺎ ﻗﺎل ﻧﻌﻢ ان اﻟﻘﻠﻮب ﺑﻴﻦ أﺻﺒﻌﻴﻦ ﻣـﻦ أﺻـﺎﺑﻊ اﷲ ﻳﻘﻠﺒﻬـﺎ‬
‫ﻛﻴﻒ ﻳﺸﺎء(‪ ) ٢‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ
ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻲﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اي دﮔﺮﮔﻮن ﻛﻨﻨﺪه ﻗﻠﺒﻬﺎ‪ ،‬ﻗﻠﺒﻢ را ﺑﺮ دﻳﻨﺖ‬
‫اﺳﺘﻮار و ﺛﺎﺑﺖ ﺑﮕﺮدان‪ .‬ﮔﻔﺘﻴﻢ اي رﺳﻮل ﺧﺪا‪ ،‬ﻣﺎ ﺑـﻪ ﺗـﻮ و آﻧﭽـﻪ آورده اي اﻳﻤـﺎن‬
‫دارﻳﻢ ؛ آﻳﺎ ﺑﺮ ﻣﺎ ﻣﻲﺗﺮﺳﻲ ؟ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﻠﻪ‪ ،‬زﻳـﺮا ﻗﻠﺒﻬـﺎ ﺑـﻴﻦ دو اﻧﮕـﺸﺖ از اﻧﮕـﺸﺘﺎن‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻗﺮار دارﻧﺪ و ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ آن را دﮔﺮﮔﻮن ﻣﻲﺳﺎزد‪( .‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ از او رواﻳﺖ ﺷﺪه ﻛﻪ‪) :‬أن رﺳﻮل اﷲ ﻗﺎل ﻟﺠﺒﺮﻳﻞ ﻣﺎﻟﻲ ﻟﻢ أر ﻣﻴﻜﺎﺋﻴـﻞ‬
‫ﺿﺎﺣﻜﺎ ﻗﻂ ﻗﺎل ﻣﺎ ﺿﺤﻚ ﻣﻨﺬ ﺧﻠﻘﺖ اﻟﻨﺎر(‪ ) ٣‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ
ﺑﻪ ﺟﺒﺮﺋﻴـﻞ ﮔﻔـﺖ‪ :‬ﭼـﺮا‬
‫ﻫﻴﭽﮕﺎه ﻣﻴﻜﺎﺋﻴﻞ را ﺧﻨﺪان ﻧﻤﻲﺑﻴﻨﻢ ؟ ﺟﺒﺮﺋﻴﻞ ﮔﻔﺖ‪ :‬او از زﻣـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ آﺗـﺶ ﺧﻠـﻖ‬
‫ﮔﺸﺘﻪ ﻧﺨﻨﺪﻳﺪه اﺳﺖ‪( .‬‬

‫‪ 1‬اﺣﻤﺪ ‪ 120/3‬و ‪240-239‬‬

‫‪ 2‬اﺣﻤﺪ ‪112/3‬‬
‫‪ 3‬اﺣﻤﺪ ‪224/3‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪50‬‬

‫در ﺻﺤﻴﺢ ﻣﺴﻠﻢ از اﻧﺲ رواﻳﺖ ﺷﺪه ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ
ﻓﺮﻣﻮد‪) :‬ﻳـﺆﺗﻰ ﺑـﺄﻧﻌﻢ أﻫـﻞ‬
‫اﻟﺪﻧﻴﺎ ﻣﻦ أﻫﻞ اﻟﻨﺎر ﻓﻴﺼﺒﻎ ﻓﻲ اﻟﻨﺎر ﺻﺒﻐﺔ ﺛﻢ ﻳﻘﺎل ﻟﻪ ﻳﺎﺑﻦ آدم ﻫﻞ رأﻳﺖ ﺧﻴﺮا ﻗـﻂ‬
‫ﻫﻞ ﻣﺮﺑﻚ ﻧﻌﻴﻢ ﻗﻂ ﻓﻴﻘﻮل ﻻ واﷲ ﻳﺎرب وﻳﺆﺗﻲ ﺑﺎﺷﺪ اﻟﻨﺎس ﺑﺆﺳﺎ ﻓﻲ اﻟﺪﻧﻴﺎ ﻣﻦ أﻫﻞ‬
‫اﻟﺠﻨﺔ ﻓﻴﺼﺒﻎ ﻓﻲ اﻟﺠﻨﺔ ﺻﺒﻐﺔ ﻓﻴﻘﺎل ﻟﻪ ﻳﺎﺑﻦ آدم ﻫﻞ رأﻳﺖ ﺑﺆﺳﺎ ﻗـﻂ ﻫـﻞ ﻣـﺮ ﺑـﻚ‬
‫ﺷﺪة ﻗﻂ ﻓﻴﻘﻮل ﻻ واﷲ ﻳﺎرب ﻣﺎ ﻣﺮﺑﻲ ﺑﺆس ﻗﻂ وﻻ رأﻳﺖ ﺷﺪة ﻗﻂ(‪ ) ١‬روز ﻗﻴﺎﻣﺖ‬
‫آﺳﻮده ﺗﺮﻳﻦ و ﻧﻌﻤﺖ دارﺗﺮﻳﻦ ﻣﺮدم در دﻧﻴـﺎ از ﺟﻬﻨﻤﻴـﺎن را ﻣـﻲآورﻧـﺪ و او را در‬
‫آﺗﺶ ﻏﺮق ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬اي ﻓﺮزﻧﺪ آدم آﻳﺎ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺣﺎل ﺧﻮﺷـﻲ‬
‫دﻳﺪه اي؟ آﻳﺎ راﺣﺘﻲ ﺑﺮ ﺗﻮ ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ؟ ﻣـﻲﮔﻮﻳـﺪ‪ :‬ﺳـﻮﮔﻨﺪ ﺑـﻪ ﺧـﺪا‪ ،‬ﻧـﻪ‪ .‬و ﭘـﺮ‬
‫ﻣــﺼﻴﺒﺖ ﺗــﺮﻳﻦ ﻣــﺮدم دﻧﻴــﺎ از ﺑﻬــﺸﺘﻴﺎن را آورده و او را ﻏــﺮق ﻧﻌﻤــﺖ ﺑﻬــﺸﺖ‬
‫ﻣﻲﮔﺮداﻧﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬اي ﻓﺮزﻧﺪ آدم آﻳﺎ ﻣـﺼﻴﺒﺘﻲ دﻳـﺪه اي ؟ آﻳـﺎ‬
‫دﺷﻮاري ﺑﺮ ﺗﻮ ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ ؟ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﺪا ﻧﻪ‪ ،‬ﻣﻦ ﻫﻴﭽﮕﺎه ﻣﺼﻴﺒﺖ و‬
‫ﺳﺨﺘﻲ ﻧﺪﻳﺪه ام‪( .‬‬
‫و در اﻟﻤﺴﻨﺪ از ﺑﺮاءاﺑﻦ ﻋﺎزب آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪I T K4E0 “4' 45?G) :‬‬
‫?‪4n 5849? T KE0 ›96 <^9 R q" k 5 7 0p ' ,?0 =W5‬‬
‫‪T1 Q &7E K" E0 “ h0 I 1 5 3$ d< I _ 5E20 U$
D‬‬
‫' ‪K.:  < ' ;" I
  '-R <.&
K ] `9]  P' q" o Q$‬‬
‫‬ ‫' ‪&' ›bg m?
 d? ! 1 tS8 ' Fwi'   K€ =GM‬‬
‫'  
‪C9' taˆ ] u. <' 5' 89ˆ a7n F5O œ5n ' œ5n F5O ,m‬‬
‫‪=4N' k: A4?G F5[bR ›5 7 A?G K"  E0 <5$ ›9ˆ a7n rR‬‬
‫' ‪v mQ4G 4 mQ4GD  t"84 4' =" , 8 S , 8 y7
f0 T‬‬
‫<‪œ45† C4 I 4 C I m9&6  mQGD A7n P$ F d< I m$‬‬
‫ž '‪Z
bi Z
<&p  h0 ? U$ r<? C8' Fy > D 5‬‬

‫‪ 1‬ﻣﺴﻠﻢ ‪2807‬‬
51 ‫ راﺑﻄﻪ دﻋﺎ ﺑﺎ ﻗﺪر اﻟﻬﻲ‬/‫ﻓﺼﻞ دوم‬

wSE 8n1
i 1
i
"  F.  Ÿ dQm'   FwiR ' ' U$
4 x74  4
^7784  tS84 k: 4Z 75 a7n  < I Z b8  A7
F&184 tS84 41 A475 A7n  9 A7 tS8 k m1"' tSE , ' & g 
45' 4 h0 k d<4 $ P4 9$ I B<4.$ o47 4.7  ,?  €$ T K" 

49' 4 D  4n0 34&7 K4 B4G =0 ?G 5' m< $   7"9G
A53 K"  C53' 
"  ,?  €$ T /0 K"  C10 ' 
"  896 

"  T KE0 <b¡ m K"    &1 BQ ,? Qm ' 
"  ciE
4' 345' B345  Y<L 1 Y5'‹ ,?  €$ T o7 r K"  Cb9$ ' 
F45O k 11  ^7 F5O ' d8.  F5O '    B<.$ „<L
 tS8
? 8n ,?0  D K du1 <' dq I  x8 .  n0 '  D  K
<4$ Y45 BQ4 C4' Q4m BQ41 ˜¢ e1 K"  x >  o ` 8n
K4"  xp4 C9b$  K"  _ 1 tAˆ BQ ? C? Y '  K" 
<4.&
: K4 4' £4m “?0 A7n F$8  o0 ] ¤"E F$8  o0
34E tS8 ' Fwi'   K€ =GM ' K.:  < ' ;" I
 : 
<45$ ›49ˆ A7n rR C9' taˆ ] u. <' 5'
896  Ÿ8R &' d?
I „47 K4 >Œ4s T 4' ¤y4E k: A?G F` . ›5 7 K"  E0
I m$<4 v mQG  mQGD  ,7.R –p ' 38 ;€75 S $€75  d<8?
U$ r<? F ? x0 7D 5' ž Ÿ8R C9 I m9&ˆ a7n P$ F d<
Ÿ4 dQ4m '   FwiR ' ' U$ Z
b i Z
<&p  h0 ?
i4 x7784   < I Z ab8
 a7 wSE x.1
i 1
i
"  F` .
,4bO ¥9 A7n F5O
9G< tS8 o 1  x7 T KE0  ]  x7
Ÿ47 U84 h0 I P64E I 417 .7  ,?  €$ T K"  œ EI
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪52‬‬

‫‪41 B4V  _4 y7 tS8 ' G SD T1 ˜e '  ] n n0‬‬
‫‪4' 4
4"  896 
9'  D d<8? I n0 3&7 ¦ ^E
' I x‬‬
‫‪' 
"  B03  dm dm K"  C53 ' 
"  B03  dm dm K"  C10‬‬
‫‪oQ4
 tS84 '3 5' B35  B03  dm dm K"    &1 BQ ,? Qm‬‬
‫‪4mn 4' 4 D  05 k: 11  ^7  05 ' d8.  05 '    B<.$‬‬
‫‪x 4. ,4? x 4. ,?0  D $if   §97¨ A7n dq  9$ ¦ Œ 'bE‬‬
‫` ‪' K"  <$ Y5 }Q C' Qm ˜t8 BQ1 e1 K"  x 75' o‬‬
‫‪4"  o0 K4"  4 . C49b$  K"  e1 tAˆ BQ ? C? Y‬‬
‫‪4Z o©  F1W' d< I 1 L Ab$  !." ] Œ <# ª I F$8‬‬
‫?‪F1© 1H 
 S ,?  €$ T d< & ] 1  _p  F1© 1H  1 
 i.‬‬
‫‪045 k o1  x7 ] t q K P9"`  t« , &b8 F^ L x p  BG‬‬
‫‪ ) ١(05 ¬ '  <b‬ﺑﺎ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ
ﺟﻬﺖ ﺗﺸﻴﻊ ﺟﻨﺎزه ﻣﺮدي از اﻧﺼﺎر ﺧـﺎرج‬
‫ﺷﺪﻳﻢ ﻣﺎ ﺑﻪ ﻗﺒﺮ رﺳﻴﺪﻳﻢ و ﻫﻨﻮز دﻓﻦ ﻧﺸﺪه ﺑﻮد ﭘﺲ رﺳﻮل ﺧﺪا
ﻧﺸـﺴﺖ و ﻣـﺎ‬
‫ﻧﻴﺰ اﻃﺮاف او ﻧﺸﺴﺘﻴﻢ ﻣﺜﻞ اﻳﻨﻜﻪ ﭘﺮﻧﺪه ﺑـﺮ روي ﺳـﺮﻣﺎن ﻧﺸـﺴﺘﻪ ] ﺑـﺪون ﺣﺮﻛـﺖ‬
‫ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻳﻢ [‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺳﺮش را ﺑﻠﻨﺪ ﻛﺮد و ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬از ﻋﺬاب ﻗﺒﺮ ﺑﻪ ﺧﺪا ﭘﻨﺎه ﺑﺒﺮﻳـﺪ‬
‫–دو ﻳﺎ ﺳﻪ ﺑﺎر – ﺳﭙﺲ ﻓﺮﻣﻮد ﺑﻨﺪه ﻣﺆﻣﻦ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛـﻪ در ﺣـﺎل ﺑﺮﻳـﺪن از دﻧﻴـﺎ و‬
‫روي ﻛﺮدن ﺑﻪ آﺧﺮت اﺳﺖ‪ ،‬ﻓﺮﺷﺘﻪ ﻫﺎي ﺳﻔﻴﺪ روﻳﻲ از آﺳﻤﺎن ﺑﺮ او ﻧﺎزل ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‬
‫ﻛﻪ ﮔﻮﻳﻲ ﺳﻴﻤﺎﻳﺸﺎن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﻮرﺷﻴﺪ اﺳﺖ‪ .‬و ﻛﻔﻨﻲ از ﻛﻔﻨﻬﺎي ﺑﻬﺸﺖ ﺑﺎ آﻧﻬﺎﺳـﺖ و‬
‫ﻋﻄﺮي از ﻋﻄﺮﻫﺎي ﺑﻬﺸﺖ ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه دارﻧﺪ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ در ﻓﺎﺻـﻠﻪ دﻳـﺪ ﭼـﺸﻢ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ او ﻣﻲﻧﺸﻴﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﻣﻠﻚ اﻟﻤﻮت آﻣﺪه و ﻛﻨﺎر ﺳﺮش ﻣﻲﻧﺸﻴﻨﺪ و ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‬
‫اي ﻧﻔﺲ ﻣﻄﻤﺌﻨﻪ ﺧﺎرج ﺷﻮ‪ ،‬ﺧﺎرج ﺷﻮ ﺑﻪ ﺳـﻮي ﺑﺨـﺸﺶ و رﺿـﺎﻳﺘﻲ از ﺟﺎﻧـﺐ‬
‫ﺧﺪا‪ .‬ﭘﺲ ﺑﻪ ﻣﺤﺾ اﻳﻨﻜﻪ ﺟﺎن ﺧﺎرج ﻣﻲﺷـﻮد و روان ﻣـﻲﺷـﻮد و ﻫﻤﺎﻧﻨـﺪ دﻫﻨـﻪ‬

‫‪ 1‬اﺣﻤﺪ ‪ 287/4‬و‪ 288‬و‪ 295‬و‪ 296‬و اﺑﻮداوود ‪4754‬‬

‫‪53‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دوم‪ /‬راﺑﻄﻪ دﻋﺎ ﺑﺎ ﻗﺪر اﻟﻬﻲ‬

‫ﻣﺸﻚ آب ﺟﺎري ﻣﻲﺷﻮد آﻧﺮا )ﺟﺎن را( ﻣﻲﮔﻴﺮد و آن ﻓﺮﺷﺘﻪ ﻫﺎي از دور ﻧﺸـﺴﺘﻪ‪،‬‬
‫در ﻳﻚ ﭼﺸﻢ ﺑﻪ ﻫﻢ زدن آﻧﺮا از دﺳﺘﺶ ﮔﺮﻓﺘﻪ و در آن ﻛﻔﻦ و آن ﻋﻄﺮﻫﺎ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻮﻳﻲ از آن ﻛﻔﻦ ﺧﺎرج ﻣﻲﺷﻮد ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﻮﺷﺒﻮﺗﺮﻳﻦ ﻣﺸﻜﻲ ﻛﻪ روي زﻣﻴﻦ وﺟﻮد‬
‫دارد‪ ،‬ﭘﺲ او را ﺑﺎﻻ ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ و از ﻛﻨﺎر ﻫﻴﭻ ﺟﻤﻌـﻲ از ﻓﺮﺷـﺘﮕﺎن آﺳـﻤﺎن ﻋﺒـﻮرش‬
‫ﻧﻤﻲدﻫﻨﺪ ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻲﭘﺮﺳﻨﺪ‪ :‬اﻳﻦ روح ﭘﺎك از آن ﻛﻴﺴﺖ ؟ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﻓﻼن ﭘـﺴﺮ‬
‫ﻓﻼن‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﻴﻜﻮ ﺗﺮﻳﻦ اﺳﻤﻲﻛﻪ در دﻧﻴﺎ ﻧﺎﻣﮕﺬاري ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﺗـﺎ او را ﺑـﻪ آﺳـﻤﺎن دﻧﻴـﺎ‬
‫ﻣﻲرﺳﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﺮاي او ﻃﻠﺐ ﮔﺸﻮده ﺷﺪن در آﺳـﻤﺎن ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ و ﺑـﺮاﻳﺶ ﺑـﺎز‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﭘﺲ در ﻫﺮ آﺳﻤﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﻘﺮﺑﺎن آن آﺳﻤﺎن‪ ،‬او را ﻫﻤﺮاﻫﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ ﺗـﺎ آﺳـﻤﺎن‬
‫ﺑﻌﺪي‪ .‬او را ﺑﻪ آﺳﻤﺎن ﻫﻔﺘﻢ ﻣﻲرﺳﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﺮوﻧـﺪه ﺑﻨـﺪه ام را در‬
‫ﻋﻠﻴﻴﻦ ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﺪ و او را ﺑﻪ زﻣﻴﻦ ﺑﺎز ﮔﺮداﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﻦ آﻧﻬﺎ را از آن ﺧﻠﻖ ﻧﻤﻮدم و آﻧﻬﺎ‬
‫را ﺑﻪ آن ﺑﺎز ﻣﻲﮔﺮداﻧﻢ و ﺑﺎر دﻳﮕﺮ از زﻣﻴﻦ ﺧﺎرﺟﺸﺎن ﺧﻮاﻫﻢ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﻓﺮﻣﻮد ﻛﻪ روح او را ﺑﻪ زﻣﻴﻦ ﺑﺎز ﻣﻲﮔﺮداﻧﻨﺪ و دو ﻓﺮﺷﺘﻪ ﻧﺰد او ﻣﻲآﻳﻨﺪ و او را‬
‫ﻣﻲﻧﺸﺎﻧﻨﺪ و ﺑﻪ او ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﺧﺪاﻳﺖ ﻛﻴﺴﺖ ؟ ﻣﻲﮔﻮﻳـﺪ‪ :‬ﭘﺮوردﮔـﺎرم اﷲ ﻋﺰوﺟـﻞ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬دﻳﻨﺖ ﭼﻴﺴﺖ ؟ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬دﻳﻨﻢ اﺳﻼم اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﻣﺮدي ﻛـﻪ‬
‫در ﻣﻴﺎن ﺷﻤﺎ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﻪ ﺷﺪه ﻛﻴﺴﺖ ؟ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬او ﻣﺤﻤـﺪ
رﺳـﻮل ﺧﺪاﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬از ﻛﺠﺎ ﻣﻴﺪاﻧﻲ ؟ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﻛﺘﺎب ﺧﺪا را ﺧﻮاﻧﺪم و ﺑﻪ او اﻳﻤﺎن آوردم‬
‫و ﺗﺼﺪﻳﻘﺶ ﻛﺮدم‪ .‬ﭘﺲ ﻧﺪاي ﻧﺪا دﻫﻨﺪه اي از آﺳﻤﺎن ﻣﻲآﻳـﺪ ﻛـﻪ ﺑﻨـﺪه ام راﺳـﺖ‬
‫ﮔﻔﺖ‪ .‬ﭘﺲ از ﻓﺮش ﺑﻬﺸﺖ ﺑﺮاي او ﻓﺮش ﻛﻨﻴﺪ و از ﻟﺒﺎس ﺑﻬﺸﺖ ﺑﻪ او ﺑﭙﻮﺷـﺎﻧﻴﺪ و‬
‫دري ﺑﻪ ﺳﻮي ﺑﻬﺸﺖ ﺑﺮاﻳﺶ ﺑﮕﺸﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺳﭙﺲ از ﺑﻮ و ﺷﻤﻴﻢ آن ﺑﻪ ﺳـﻮﻳﺶ‬
‫ﻣﻲآﻳﺪ و ﺑﻪ اﻧﺪزه دﻳﺪ ﭼﺸﻤﺶ ﻗﺒﺮش وﺳﻴﻊ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬و ﻣﺮدي ﺧﻮش ﺳﻴﻤﺎ و ﺧﻮش ﻟﺒﺎس و ﺧـﻮش ﺑـﻮ ﻧـﺰدش ﻣـﻲآﻳـﺪ‪ .‬و‬
‫ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﮋده ﺑﺎد ﺑﻪ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﺗﻮ را ﺷﺎدﻣﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻫﻤﺎن روزي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﺗﻮ وﻋﺪه داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ او ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﺗﻮ ﻛـﻪ ﻫـﺴﺘﻲ ؟ ﺻـﻮرت ﺗـﻮ ﻫﻤﺎﻧﻨـﺪ‬
‫ﺻﻮرت ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺧﻮد ﺧﻴﺮ آورده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻲﮔﻮﻳـﺪ ﻣـﻦ ﻋﻤـﻞ ﺻـﺎﻟﺢ ﺗـﻮ‬
‫ﻫﺴﺘﻢ‪ .‬ﭘﺲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﺧﺪاﻳﺎ ﻗﻴﺎﻣﺖ را ﺑﺮﭘﺎ ﻛﻦ )دوﻣﺮﺗﺒﻪ( ﺗـﺎ ﺑـﻪ ﺳـﻮي ﺧـﺎﻧﻮاده و‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪54‬‬

‫داراﺋﻲ ام ﺑﺮ ﮔﺮدم‪.‬‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﻨﺪه ﻛﺎﻓﺮ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ در ﺣﺎل ﺑﺮﻳﺪن از دﻧﻴـﺎ و روي آوردن ﺑـﻪ آﺧـﺮت‬
‫اﺳﺖ ﻓﺮﺷﺘﻪ ﻫﺎي ﺳﻴﺎه ﭼﻬـﺮه اي از آﺳـﻤﺎن ﺑـﺮ او وارد ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ و ﻫﻤﺮاﻫـﺸﺎن‬
‫ﭘﻮﺷﺸﻲ ﭘﺸﻤﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ در ﻓﺎﺻﻠﻪ دﻳﺪ ﭼﺸﻢ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ او ﻣﻲﻧﺸﻴﻨﻨﺪ ﺳﭙﺲ ﻣﻠﻚ‬
‫اﻟﻤﻮت آﻣﺪه و ﻛﻨﺎر ﺳﺮش ﻣﻲﻧﺸﻴﻨﺪ و ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ اي ﻧﻔﺲ ﺧﺒﻴﺚ ﺑﻪ ﺳـﻮي ﺧـﺸﻢ و‬
‫ﻏﻀﺐ ﺧﺪا ﺧﺎرج ﺷﻮ‪ .‬ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﭘﺲ در ﺟﺴﺪ ﺧﻮد ﻏﺮق و ﻣﺨﻔﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﭘـﺲ او‬
‫را ﺑﺎ ﺳﺨﺘﻲ ﺑﻴﺮون ﻣﻲﻛﺸﻨﺪ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺳﻴﺦ ﺧﺎردار آﻫﻨﻴﻦ از ﻣﻴﺎن ﭘﺸﻢ ﺧﻴﺲ ﺧﺎرج‬
‫ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﻪ ﻣﺤﺾ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻠﻚ اﻟﻤﻮت‪ ،‬ﺟﺎن را ﮔﺮﻓﺖ ﻓﺮﺷﺘﻪ ﻫﺎي از دور ﻧﺸـﺴﺘﻪ‬
‫آﻧﺮا در دﺳﺖ او ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻳﻚ ﭼﺸﻢ ﺑﻪ ﻫﻢ زدن ﻧﮕﻪ ﻧﻤﻲدارﻧﺪ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ آﻧـﺮا در آن‬
‫ﭘﺎرﭼﻪ ﭘﺸﻤﻴﻦ ﻣﻲﮔﺬارﻧﺪ و ﺑﻮﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ و ﻛﺜﻴﻒ ﺗﺮﻳﻦ ﺑﻮي ﻣﺮداري ﻛـﻪ ﺑـﺮ‬
‫روي زﻣﻴﻦ ﻳﺎﻓﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ از آن ﺧﺎرج ﻣﻲﺷﻮد و او را ﺑﺎﻻ ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ .‬از ﻛﻨﺎر ﻫﻴﭻ‬
‫دﺳﺘﻪ اي از ﻓﺮﺷﺘﻪ ﻫﺎ ﻋﺒﻮرش ﻧﻤﻲدﻫﻨﺪ ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬اﻳـﻦ روح ﺧﺒﻴـﺚ از‬
‫آن ﻛﻴﺴﺖ ؟ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﻓﻼﻧﻲ ﭘﺴﺮ ﻓﻼﻧﻲ ﺑﺎ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ اﺳﻢ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در دﻧﻴﺎ ﻧﺎﻣﻴﺪه‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻃﻠﺐ ﺑﺎز ﺷﺪن )درﻫﺎي آﺳﻤﺎن دﻧﻴﺎ( ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ وﻟﻲ در ﺑﺮاﻳﺶ ﺑﺎز ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬‬
‫‪      tS84‬‬
‫‪
9G<4‬‬ ‫‪     x7‬‬
‫‪ + o 1‬‬ ‫ﺳﭙﺲ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ
آﻳﻪ ‪ 40‬ﺳﻮره اﻋﺮاف    ‪ +‬‬
‫‬ ‫œ     ‬
‫‪  E I ,bO‬‬ ‫‪ + F5O‬‬
‫‪) .P'6R‬درﻫـﺎى آﺳـﻤﺎن را‬‫‪    B€6‬‬ ‫‪   CQ‬‬ ‫ * ‬ ‫‪   ¥9‬‬ ‫ ‪  +‬‬
‫‪  a7n‬‬
‫ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﻧﻤﻰﮔﺸﺎﻳﻨﺪ و وارد ﺑﻬﺸﺖ ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ ﻣﮕﺮ آﻧﻜـﻪ ﺷـﺘﺮ در ﺳـﻮراخ ﺳـﻮزن‬
‫داﺧﻞ ﺷﻮد و ﺑﺪﻳﻨـﺴﺎن ﺑﺰﻫﻜـﺎران را ﻛﻴﻔـﺮ ﻣـﻰدﻫـﻴﻢ‪ (.‬را ﻗﺮاﺋـﺖ ﻛـﺮد‪ .‬ﺧﺪاوﻧـﺪ‬
‫ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﭘﺮوﻧﺪه اﻋﻤﺎﻟﺶ را در ﺳﺠﻴﻦ ﺛﺒﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬در ﭘـﺎﻳﻴﻨﺘﺮﻳﻦ ﻃﺒﻘـﻪ زﻣـﻴﻦ‪ ١.‬و‬
‫'‪4‬‬
‫روﺣﺶ ﺑﻪ ﺳﺨﺘﻲ ﭘﺮت ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺳﭙﺲ آﻳﻪ ‪21‬ﺳﻮره ﺣـﺞ را ﻗﺮاﺋـﺖ ﻛـﺮد‪   :‬‬

‫‪ . 1‬در اﻳﻨﺠﺎ ﺟﺎ دارد ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮﻋﻲ اﺷﺎره ﺷﻮد ﻛﻪ ﺷﻴﺦ ﻋﻴﺪاﻟﻤﺠﻴﺪ اﻟﺰﻧﺪاﻧﻲ در ﻧﻮاري آﻧﺮا ﻣﻄﺮح ﻛـﺮده اﻧـﺪ و ﻣﻮﺿـﻮع‬
‫اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﺪه اي از داﻧﺸﻤﻨﺪان روﺳﻲ ﻛﻪ در ﺣﺎل ﺣﻔﺮ زﻣﻴﻦ در اﻋﻤﺎق ﺑﺴﻴﺎر ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻮده اﻧﺪ ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺑـﺎ ﺻـﺪاﻫﺎي‬
‫ﻋﺠﻴﺒﻲ رو ﺑﺮو ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﺪاي ﺿﺠﻪ و ﻓﺮﻳﺎد و ﻧﺎﻟﻪ ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﻬﺎ اﻧﺴﺎن ﺷﺒﻴﻪ اﺳﺖ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎﻳﻲ از اﻳﻦ ﺻﺪا ﻫـﺎ‬
‫را ﺿﺒﻂ ﻛﺮده اﻧﺪ ﻛﻪ ﺷﻴﺦ ﻋﺒﺪاﻟﻤﺠﻴﺪ ﻧﻴﺰ آﻧﺮا در ﻧﻮار ﻣﺬﻛﻮر ﻗﺮار داده اﺳﺖ‪ .‬اﻳﺸﺎن ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻛﻪ ارض ﺳﻔﻠﻲ ﻳﺎ ﻫﻤـﺎن‬
‫ﭘﺎﻳﻴﻨﺘﺮﻳﻦ ﻃﺒﻘﻪ زﻣﻴﻦ‪ ،‬درون زﻣﻴﻦ ﺑﻮده و ارواح ﻛﻔﺎر در آن ﻗﺮار دارد‪.‬‬
‫)ﻧﻌﻮذ ﺑﺎاﷲ ﻣﻦ ﺣﺎل اﻫﻞ اﻟﻨﺎر " از وﺿﻊ ﺟﻬﻨﻤﻴﺎن ﺑﻪ ﺧﺪا ﭘﻨﺎه ﻣﻲﺑﺮﻳﻢ "‪(.‬‬
‫‪55‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دوم‪ /‬راﺑﻄﻪ دﻋﺎ ﺑﺎ ﻗﺪر اﻟﻬﻲ‬

‫'
‬ ‫_    ‬ ‫‪  SD‬‬

‫‪¦­ ^E‬‬ ‫‪ ­   I x‬‬
‫‪ * 1 BV‬‬
‫‪    + y7‬‬
‫‪      tS8‬‬
‫' ‪ +‬‬
‫‪ G‬‬‫‪+  +    T1 ˜e‬‬
‫  ‬
‫)ﻫﺮ ﻛﺲ ﺑﻪ ﺧﺪا ﺷﺮك ورزد ﭼﻨﺎن اﺳﺖ ﻛـﻪ ﮔـﻮﻳﻰ از آﺳـﻤﺎن ﻓـﺮو اﻓﺘـﺎده و‬
‫ﻣﺮﻏﺎن ]ﺷﻜﺎرى[ او را رﺑﻮدهاﻧﺪ ﻳﺎ ﺑﺎد او را ﺑﻪ ﺟـﺎﻳﻰ دور اﻓﻜﻨـﺪه اﺳـﺖ‪ (.‬ﺳـﭙﺲ‬
‫روﺣﺶ ﺑﻪ ﺟﺴﺪش ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪه ﺷﺪه و دو ﻓﺮﺷﺘﻪ ﻧﺰدش آﻣﺪه و او را ﻣﻲﻧـﺸﺎﻧﻨﺪ و‬
‫ﺑﻪ او ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﺧﺪاﻳﺖ ﻛﻴﺴﺖ؟ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻫﺎ‪ ...‬ﻫـﺎ ﻧﻤـﻲداﻧـﻢ‪ .‬ﻣـﻲﮔﻮﻳﻨـﺪ‪ :‬دﻳﻨـﺖ‬
‫ﭼﻴﺴﺖ ؟ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻫﺎ‪...‬ﻫﺎ ﻧﻤﻲ داﻧﻢ‪ .‬ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬اﻳﻦ ﻣﺮدي ﻛﻪ در ﻣﻴﺎن ﺷﻤﺎ ﻣﺒﻌﻮث‬
‫ﺷﺪ ﻛﻴﺴﺖ ؟ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻫﺎ‪...‬ﻫﺎ ﻧﻤﻲداﻧﻢ‪ .‬ﭘﺲ ﻧﺪا دﻫﻨﺪه اي از آﺳﻤﺎن ﻧﺪا ﻣﻲزﻧﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺑﻨﺪه ام دروغ ﮔﻔﺖ‪ .‬ﭘﺲ از ﻓﺮش آﺗﺶ ﺑﺮاي او ﻓﺮش ﻛﻨﻴﺪ و از ﻟﺒﺎس آﺗﺸﻴﻦ ﺑﺮ او‬
‫ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﻴﺪ و دري ﺑﻪ ﺳﻮي آﺗﺶ ﺑﻪ روﻳﺶ ﺑﮕﺸﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﮔﺮﻣﺎ و ﺣﺮارت ﺷﺪﻳﺪ )ﻛﻪ‬
‫از ﺳﻮراخ ﻣﻮ وارد ﺑﺪن ﻣﻲﺷﻮد( ﺑﻪ ﺳﻮﻳﺶ ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬و ﻗﺒﺮش ﺑﺮ او ﺗﻨﮓ ﻣﻲﺷﻮد ﺑﻪ‬
‫ﮔﻮﻧﻪ اي ﻛﻪ ﭘﻬﻠﻮﻫﺎﻳﺶ در ﻫﻢ ﻓﺮو ﻣﻲروﻧﺪ و ﻣﺮدي ﻛﺮﻳﻪ ﺻﻮرت ﺑﺎ ﻟﺒﺎس ﺑﺪ ﺑﻮ و‬
‫ﻛﺜﻴﻒ ﻧﺰدش ﻣﻲآﻳﺪ و ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﮋده ﺑﺎد ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺗﻮ را ﺑﺪ ﺣﺎل ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬
‫ﻫﻤﺎن روزي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻮ وﻋﺪه داده ﺷﺪه ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺗﻮ ﻛﻴﺴﺘﻲ ؟ ﻛﻪ ﺻﻮرﺗﺖ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺻﻮرت ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺧـﻮد‬
‫ﺷﺮ آورده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﻦ ﻋﻤﻞ ﺧﺒﻴﺚ ﺗﻮ ﻫﺴﺘﻢ‪ .‬ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﺧﺪاﻳﺎ ﻗﻴﺎﻣﺖ را‬
‫ﺑﺮﭘﺎ ﻣﻜﻦ‪( .‬‬
‫اﻳﻀﺎ در ﻟﻔﻈﻲ از اﻣﺎم اﺣﻤﺪ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ‪) :‬ﭘﺲ ﺷﺨﺼﻲ ﻛﻮر و ﻛـﺮ و ﻻل ﺑـﺮ‬
‫او ﮔﻤﺎرده ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﭼﻮﺑﺪﺳﺘﻲ ﻓﻠﺰي ﻛﻮﭼﻜﻲ ﺑﺪﺳﺖ دارد ﻛﻪ اﮔﺮ ﺑﺎ آن ﺑـﻪ ﻛـﻮه‬
‫ﺑﺰﻧﺪ ﻣﺒﺪل ﺑﻪ ﺧﺎك ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬و ﺑﺎ آن ﺿﺮﺑﻪ اي ﺑﻪ او ﻣﻲزﻧﺪ ﻛـﻪ ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﺑـﻪ ﺧـﺎك‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺧﺪا او را ﺑﻪ ﺻﻮرت اوﻟﺶ ﺑﺮ ﻣﻲﮔﺮداﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺿﺮﺑﻪ دﻳﮕﺮي ﺑـﻪ او‬
‫ﻣﻲزﻧﺪ ﻛﻪ ﻓﺮﻳﺎد و ﺿﺠﻪ اي ﻣﻲﻛﺸﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﺮ روي زﻣﻴﻦ اﺳـﺖ ﺑﺠـﺰ ﺟـﻦ و‬
‫اﻧﺲ آﻧﺮا ﻣﻲﺷﻨﻮﻧﺪ‪ (.‬و ﺑﺮاء ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ ) :‬ﭘﺲ دري از آﺗﺶ ﺑﻪ روﻳـﺶ ﮔـﺸﻮده‬
‫ﻣﻲﺷﻮد و ﺟﺎﻳﮕﺎﻫﻲ از آﺗﺶ ﺑﺮاﻳﺶ آﻣﺎده ﻣﻲﮔﺮدد‪ (.‬‬
‫دوﺑﺎره در اﻟﻤﺴﻨﺪ از ﺑﺮاء رواﻳﺖ ﺷﺪه ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪) :‬ﺑﻴﻨﻤﺎ ﻧﺤﻦ ﻣـﻊ رﺳـﻮل اﷲ إذا‬
‫أﺑﺼﺮا ﺑﺠﻤﺎﻋﺔ ﻓﻘﺎل ﻋﻠﻰ ﻣﺎ اﺟﺘﻤﻊ ﻫﺆﻻءﻗﻴﻞ ﻋﻠﻰ ﻗﺒﺮ ﻳﺤﻔﺮوﻧـﻪ ﻓﻔـﺰع رﺳـﻮل اﷲ‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪56‬‬

‫ﻓﺒﺪر ﺑﻴﻦ ﻳﺪي أﺻﺤﺎﺑﻪ ﻣﺴﺮﻋﺎ ﺣﺘﻲ اﻧﺘﻬﻲ اﻟﻲ اﻟﻘﺒﺮ ﻓﺠﺜﻲ ﻋﻠﻰ رﻛﺒﺘﻴﻪ ﻓﺎﺳﺘﻘﺒﻠﺘﻪ ﻣﻦ‬
‫ﺑﻴﻦ ﻳﺪﻳﻪ ﻷﻧﻈﺮ ﻣﺎﻳﺼﻨﻊ ﻓﺒﻜﻰ ﺣﺘﻲ ﺑﻞ اﻟﺜﺮي ﻣﻦ دﻣﻮﻋﻪ ﺛـﻢ أﻗﺒـﻞ ﻋﻠﻴﻨـﺎ ﻓﻘـﺎل أي‬
‫إﺧﻮاﻧﻲ ﻟﻤﺜﻞ ﻫﺬا اﻟﻴﻮم ﻓﺎﻋﺪوا(‪) ١‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑـﺎ رﺳـﻮل ﺧـﺪا
ﺑـﻮدﻳﻢ ﻧﺎﮔﻬـﺎن‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ
ﭼﺸﻤﺶ ﺑﻪ ﺟﻤﺎﻋﺘﻲ اﻓﺘﺎد و ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬آﻧﺎن ﺑﺮاي ﭼﻪ ﺟﻤﻊ ﺷﺪه اﻧﺪ ؟ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪:‬‬
‫ﻣﺸﻐﻮل ﺣﻔﺮ ﻗﺒﺮي ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ رﺳﻮل ﺧﺪا
ﺗﺮﺳﻴﺪ و ﺑﻪ ﺳـﺮﻋﺖ از ﻳـﺎراﻧﺶ‬
‫ﺟﻠﻮ اﻓﺘﺎد ﺗﺎ ﺑﻪ ﻗﺒﺮ رﺳﻴﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ روي دو زاﻧﻮﻳﺶ ﻧﺸﺴﺖ‪ .‬و ﻣﻦ روﺑﺮوﻳﺶ رﻓﺘﻢ ﺗﺎ‬
‫ﺑﺒﻴﻨﻢ ﭼﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ؟ او ﺑﻪ ﺣﺪي ﮔﺮﻳﺴﺖ ﻛﻪ اﺷـﻜﻬﺎﻳﺶ ﺧـﺎك را ﺧـﻴﺲ ﻧﻤـﻮد‬
‫ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻣﺎ رو ﻛﺮد و ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اي ﺑﺮادراﻧﻢ ﺑﺮاي ﭼﻨﻴﻦ روزي آﻣﺎده ﺑﺎﺷﻴﺪ‪(.‬‬
‫در اﻟﻤﺴﻨﺪ در ﺣﺪﻳﺜﻲ از ﺑﺮﻳﺪه آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪) :‬ﺧﺮج اﻟﻴﻨﺎ رﺳﻮل اﷲ ﻳﻮﻣـﺎ‬
‫ﻓﻨﺎدى ﺛﻼث ﻣﺮات ﻳﺎ أﻳﻬﺎ اﻟﻨﺎس أﺗﺪرون ﻣﺎ ﻣﺜﻠﻰ وﻣﺜﻠﻜﻢ ﻓﻘﺎﻟﻮا اﷲ ورﺳـﻮﻟﻪ أﻋﻠـﻢ‬
‫ﻓﻘﺎل إﻧﻤﺎ ﻣﺜﻠﻰ وﻣﺜﻠﻜﻢ ﻣﺜﻞ ﻗﻮم ﺧﺎﻓﻮا ﻋﺪوا ﻳﺄﺗﻴﻬﻢ ﻓﺒﻌﺜﻮا رﺟﻼ ﻳﺘﺮاءى ﻟﻬﻢ ﻓﺎﺑﺼﺮ‬
‫اﻟﻌﺪو ﻓﺎﻗﺒﻞ ﻟﻴﻨﺬرﻫﻢ وﺧﺸﻰ أن ﻳﺪرﻛﻪ اﻟﻌﺪو ﻗﺒﻞ أن ﻳﻨﺬر ﻗﻮﻣﻪ ﻓﺎﻫﻮي ﺑﺜﻮﺑـﻪ أﻳﻬـﺎ‬
‫اﻟﻨﺎس أﺗﻴﺘﻢ أﻳﻬﺎ اﻟﻨﺎس أﺗﻴﺘﻢ ﺛﻼث ﻣﺮات(‪ ) ٢‬روزي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ
ﻧﺰد ﻣﺎ آﻣﺪ و ﺳﻪ ﺑـﺎر‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اي ﻣﺮدم آﻳﺎ ﻣﻲداﻧﻴﺪ ﻣﺜﻞ ﻣﻦ و ﺷﻤﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺳﺖ ؟ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﺧﺪا و رﺳـﻮﻟﺶ‬
‫آﮔﺎه ﺗﺮﻧﺪ‪ .‬ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﺜﻞ ﻣﻦ و ﺷﻤﺎ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻗﻮﻣﻲاﺳﺖ ﻛﻪ از ﺣﻤﻠﻪ ي دﺷﻤﻨﺎن ﺧﻮف‬
‫دارﻧﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻣﺮدي را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﮕﻬﺒﺎﻧﻲ دﻫﺪ‪ .‬او دﺷـﻤﻦ را دﻳـﺪه و ﺑـﺮ‬
‫ﻣﻲﮔﺮدد ﺗﺎ آﻧﺎن را ﺑﻴﻢ دﻫﺪ و ﻣﻲﺗﺮﺳـﺪ ﻛـﻪ ﻗﺒـﻞ از اﻧـﺬار و آﮔـﺎﻫﻲ ﻗـﻮﻣﺶ‬
‫دﺷﻤﻦ او را ﺑﻴﺎﺑﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻟﺒﺎﺳﺶ را رﻫﺎ ﻛﺮده و ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اي ﻣﺮدم‪ :‬ﺑﻪ ﺳﻮﻳﺘﺎن آﻣـﺪه‪،‬‬
‫ﺳﻪ ﺑﺎر ﺗﻜﺮار ﻛﺮدﻧﺪ‪( .‬‬
‫در اﻟﻤﺴﻨﺪ از اﺑﻮذر رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ‪) :‬ﻗﺎل رﺳﻮل اﷲ أري ﻣﺎﻻﺗﺮون وأﺳﻤﻊ‬
‫ﻣﺎﻻ ﺗﺴﻤﻌﻮن أﻃﺖ اﻟﺴﻤﺎء وﺣﻖ ﻟﻬﺎ أن ﺗﺌﻂ ﻣﺎ ﻓﻴﻬﺎ ﻣﻮﺿﻊ أرﺑـﻊ أﺻـﺎﺑﻊ اﻻ وﻋﻠﻴـﻪ‬
‫ﻣﻠﻚ ﻳﺴﺒﺢ اﷲ ﺳﺎﺟﺪا ﻟﻮ ﺗﻌﻠﻤﻮن ﻣﺎ أﻋﻠﻢ ﻟﻀﺤﻜﺘﻢ ﻗﻠﻴﻼ وﻟﺒﻜﻴﺘﻢ ﻛﺜﻴﺮا وﻣﺎ ﺗﻠﺬذﺗﻢ‬

‫‪ 1‬اﺣﻤﺪ ‪294/4‬‬
‫‪ 2‬اﺣﻤﺪ ‪384/5‬‬
‫‪57‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دوم‪ /‬راﺑﻄﻪ دﻋﺎ ﺑﺎ ﻗﺪر اﻟﻬﻲ‬

‫ﺑﺎﻟﻨﺴﺎء ﻋﻠﻰ اﻟﻔﺮش وﻟﺨﺮﺟﺘﻢ اﻟﻰ اﻟﺼﻌﺪات ﺗﺠﺎورن اﻟﻰ اﷲ ﺗﻌـﺎﻟﻰ(‪ ) ١‬ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ
‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻣﻲﺑﻴﻨﻢ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻧﻤـﻲﺑﻴﻨﻴـﺪ و ﭼﻴﺰﻫـﺎﻳﻲ ﻣـﻲﺷـﻨﻮم ﻛـﻪ ﺷـﻤﺎ‬
‫ﻧﻤﻲﺷﻨﻮﻳﺪ‪ .‬آﺳﻤﺎن ﺑﺎﻧﮓ ﻣﻲزﻧﺪ و ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻧﮓ زﻧﺪ‪ .‬ﺟﺎي ﭼﻬﺎر اﻧﮕﺸﺖ‬
‫در آن ﻳﺎﻓﺖ ﻧﻤﻲﺷﻮد ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ در آﻧﺠﺎ ﻣﻼﺋﻜﻪ اي در ﺣـﺎل ﺳـﺠﺪه اﺳـﺖ‪ .‬اﮔـﺮ‬
‫آﻧﭽﻪ را ﻣﻦ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻢ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻴﺪ ﻛﻤﺘﺮ ﻣﻲﺧﻨﺪﻳﺪ و ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻲﮔﺮﻳﺴﺘﻴﺪ‪ .‬و از زﻧـﺎن‬
‫در ﺑﺴﺘﺮﻫﺎ ﻟﺬت ﻧﻤﻲﺟـﺴﺘﻴﺪ و ﺑـﺮ ﺑﻠﻨـﺪي ﻫـﺎ رﻓﺘـﻪ و ﺑـﻪ درﮔـﺎه ﺧـﺪا اﻟﺘﻤـﺎس‬
‫ﻣﻲﻧﻤﻮدﻳﺪ‪(.‬‬
‫اﺑﻮذر ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﻪ ﺧﺪا ﺳﻮﮔﻨﺪ دوﺳﺖ داﺷﺘﻢ درﺧﺘﻲ ﻣﻲﺑﻮدم ﻛﻪ ﺑﺮﻳﺪه ﻣﻲﺷﺪ‪.‬‬
‫در اﻟﻤﺴﻨﺪ از ﺟﺎﺑﺮ رواﻳﺖ ﺷﺪه ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪) :‬ﺧﺮﺟﻨﺎ ﻣﻊ رﺳﻮل اﷲ اﻟﻰ ﺳﻌﺪ ﺑـﻦ‬
‫ﻣﻌﺎذ ﺣﻴﻦ ﺗﻮﻓﻰ ﻓﻠﻤﺎ ﺻﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ رﺳﻮل اﷲ ووﺿﻊ ﻓـﻲ ﻗﺒـﺮه وﺳـﻮى ﻋﻠﻴـﻪ ﺳـﺒﺢ‬
‫رﺳﻮل اﷲ ﻓﺴﺒﺤﻨﺎ ﻃﻮﻳﻼ ﺛﻢ ﻛﺒﺮ ﻓﻜﺒﺮﻧﺎ ﻓﻘﻴﻞ ﻳﺎ رﺳﻮل اﷲ ﻟﻤﺎ ﺳـﺒﺤﺖ ﺛـﻢ ﻛﺒـﺮت‬
‫ﻓﻘﺎل ﻟﻘﺪ ﺗﻀﺎﻳﻖ ﻋﻠﻰ ﻫﺬا اﻟﻌﺒﺪ اﻟﺼﺎﻟﺢ ﻗﺒﺮه ﺣﺘﻰ ﻓـﺮج اﷲ ﻋﻨـﻪ(‪ ) ٢‬ﺑـﺎ ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ
‬
‫)ﺟﻬﺖ ﺗﺸﻴﻊ ﺟﻨﺎزه( ﺳﻌﺪ اﺑﻦ ﻣﻌﺎذ ﺑﻴﺮون رﻓﺘﻴﻢ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ
ﺑـﺮ او ﻧﻤـﺎز‬
‫ﺧﻮاﻧﺪ و او در ﻗﺒﺮش ﻗﺮار داده ﺷﺪ و ﺧﺎك ﺑﺮ او رﻳﺨﺘـﻪ ﺷـﺪ‪ ،‬ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ
ﺗـﺴﺒﻴﺢ‬
‫ﮔﻔﺖ و ﻣﺎ ﻧﻴﺰ ﻣﺪت ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺗﺴﺒﻴﺢ ﮔﻔﺘﻴﻢ و ﺳﭙﺲ ﺗﻜﺒﻴـﺮ ﮔﻔـﺖ و ﻣـﺎ ﻧﻴـﺰ ﻣـﺪت‬
‫ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺗﻜﺒﻴﺮ ﮔﻔﺘﻴﻢ‪ .‬ﭘﺲ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ اي رﺳﻮل ﺧﺪا
ﭼﺮا ﺗﺴﺒﻴﺢ ﮔﻔﺘـﻲ و ﺳـﭙﺲ‬
‫ﺗﻜﺒﻴﺮ ﮔﻔﺘﻲ ؟ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺣﻘﻴﻘﺘﺎ ﻗﺒﺮ اﻳﻦ ﺑﻨﺪه ﺻﺎﻟﺢ ﺑـﺮ او ﺗﻨـﮓ ﮔـﺸﺖ ﺗـﺎ اﻳﻨﻜـﻪ‬
‫‪٣‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ آﻧﺮا ﺑﺮاﻳﺶ ﮔﺸﺎﻳﺶ داد‪( .‬‬
‫در ﺻﺤﻴﺢ ﺑﺨﺎري از اﺑﻮﺳﻌﻴﺪ رواﻳﺖ ﺷـﺪه اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﮔﻔـﺖ رﺳـﻮل ﺧـﺪا
‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪) :‬إذا وﺿﻌﺖ اﻟﺠﻨﺎزة واﺣﺘﻤﻠﻬﺎ اﻟﺮﺟﺎل ﻋﻠﻰ أﻋﻨﺎﻗﻬﻢ ﻓﺎن ﻛﺎﻧﺖ ﺻﺎﻟﺤﺔ ﻗﺎﻟـﺖ‬
‫ﻗﺪﻣﻮﻧﻲ ﻗﺪﻣﻮﻧﻲ وان ﻛﺎﻧﺖ ﻏﻴﺮ ﺻﺎﻟﺤﺔ ﻗﺎﻟﺖ ﻳﺎوﻳﻠﻬﺎ أﻳﻦ ﺗﺬﻫﺒﻮن ﺑﻬﺎ ﻳﺴﻤﻊ ﺻﻮﺗﻬﺎ‬

‫‪ 1‬اﺣﻤﺪ ‪ 173/5‬و ﺗﺮﻣﺬي ‪2414‬‬

‫‪ 2‬اﺣﻤﺪ ‪ 360/3‬و ‪377‬‬
‫‪ 3‬ﻳﻜﻲ از راوﻳﺎن اﻳﻦ ﺣﺪﻳﺚ در ﺛﻘﻪ ﺑﻮدن ﺟﺎي ﺣﺮف دارد‪) .‬ﻣﺤﻘﻖ(‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪58‬‬

‫ﻛﻞ ﺷﻰء اﻻ اﻻﻧﺴﺎن وﻟﻮ ﺳﻤﻌﻬﺎ اﻻﻧﺴﺎن ﻟﺼﻌﻖ(‪) ١‬وﻗﺘـﻲ ﺟﻨـﺎزه ﻗـﺮار داده ﺷـﺪ و‬
‫ﻣﺮدم آﻧﺮا ﺑﺮ ﮔﺮدن ﺧﻮد ﺣﻤﻞ ﻛﺮدﻧﺪ اﮔﺮ ﺻﺎﻟﺢ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﺮا ﭘﻴﺶ ﺑﺒﺮﻳﺪ‪ ،‬ﻣﺮا‬
‫ﭘﻴﺶ ﺑﺒﺮﻳﺪ‪ .‬و اﮔﺮ ﻧﺎ ﺻﺎﻟﺢ ﺑﺎﺷـﺪ ﻣـﻲﮔﻮﻳـﺪ واي ﺑـﺮ او‪ ،‬او را ﻛﺠـﺎ ﻣـﻲﺑﺮﻳـﺪ؟ و‬
‫ﺻﺪاﻳﺶ را ﻫﻤﻪ ﻣﻲﺷﻨﻮﻧﺪ ﻣﮕﺮ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﻛﻪ اﮔﺮ اﻧﺴﺎن آﻧﺮا ﺑـﺸﻨﻮد ﺑـﻲ ﮔﻤـﺎن ﻏـﺶ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺑﻲ ﻫﻮش ﻣﻲﺷﻮد‪ (.‬و در ﻣﺴﻨﺪ اﻣﺎم اﺣﻤﺪ از اﺑﻮ اﻣﺎﻣﻪ رواﻳـﺖ ﺷـﺪه ﻛـﻪ‬
‫ﮔﻔﺖ رﺳﻮل ﺧﺪا
ﻓﺮﻣﻮد‪4mn I 3 € , ' 0< U$ F' " c ›bg <) :‬‬
‫‪4' 5' mG 0< U$  
& 0<" £N S Š2 5' £N Q  Q‬‬
‫‪4b69 4' 54' E k ®9. ' 5'  E k ®9. ' 5' F.& k ®9.‬‬
‫&„(‪ ) ٢‬روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﺑﻪ اﻧﺪازه ي ﻳﻚ ﻣﻴﻞ ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻲﺷـﻮد و ﮔﺮﻣـﺎﻳﺶ‬
‫ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺳﺮﻫﺎ از ﮔﺮﻣﺎي آن ﻣﺎﻧﻨﺪ دﻳﮓ ﻣﻲﺟﻮﺷـﻨﺪ و ﻫـﺮ ﻛـﺲ ﺑـﻪ‬
‫اﻧﺪازه ي ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﺶ ﻋﺮق ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ ﺗﺎ ﻛﻌﺒﻴﻦ ﻏﺮق ﻋﺮق ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻌﻀﻲ از آﻧﻬﺎ‬
‫ﺗﺎ ﺳﺎق ﭘﺎﻳﺸﺎن و ﺑﻌﻀﻲ ﺗﺎ وﺳﻂ ﺑﺪﻧﺸﺎن و ﺑﻌﻀﻲ ﺗﺎ دﻫﺎﻧﺸﺎن‪ ،‬ﻏﺮق ﻋﺮق ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪(.‬‬
‫و در آن آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ اﺑﻦ ﻋﺒﺎس از رﺳﻮل ﺧﺪا
رواﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛـﻪ ﻓﺮﻣـﻮد‪:‬‬
‫)ﻗﺎل ﻛﻴﻒ أﻧﻌﻢ وﺻﺎﺣﺐ اﻟﻘﺮن ﻗﺪ اﻟﺘﻘﻢ اﻟﻘﺮن وﺣﻨـﻰ ﺟﺒﻬﺘـﻪ ﻳـﺴﺘﻤﻊ ﻣﺘـﻰ ﻳـﺆﻣﺮ‬
‫‪٣‬‬
‫ﻓﻴﻨﻔﺦ ﻓﻘﺎل أﺻﺤﺎﺑﻪ ﻛﻴﻒ ﻧﻘﻮل ﻗﺎل ﻗﻮﻟﻮا ﺣﺴﺒﻨﺎ اﷲ وﻧﻌﻢ اﻟﻮﻛﻴﻞ ﻋﻠﻰ اﷲ ﺗﻮﻛﻠﻨﺎ(‬
‫)ﭼﮕﻮﻧﻪ راﺣﺖ ﺑﺎﺷﻢ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺷﻴﭙﻮر آﻧـﺮا ﺑـﺮ دﻫـﻦ ﮔﺮﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ؟ و‬
‫ﭘﻴﺸﺎﻧﻲ ﺧﻮد را ﭼﺮﺧﺎﻧﺪه ﺗﺎ ﺑﺸﻨﻮد ﭼﻪ ﻣﻮﻗﻊ ﺑﻪ دﻣﻴﺪن اﻣﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﭘﺲ اﺻـﺤﺎﺑﺶ‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﭼﻪ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ؟ ﻓﺮﻣﻮد ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ‪ :‬ﺧﺪا ﻣﺎ را ﻛﺎﻓﻴﺴﺖ و او ﺧﻮب وﻛﻴﻠﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺎ‬
‫ﺑﺮ ﺧﺪا ﺗﻮﻛﻞ ﻧﻤﻮدﻳﻢ‪(.‬‬
‫در اﻟﻤﺴﻨﺪ از اﺑﻦ ﻋﻤﺮ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺮﻓﻮع رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳـﺖ‪) :‬ﻣـﻦ ﺗﻌﻈـﻢ ﻓـﻲ‬
‫ﻧﻔﺴﻪ أو اﺧﺘﺎل ﻓﻲ ﻣﺸﻴﺘﻪ ﻟﻘﻰ اﷲ وﻫﻮ ﻋﻠﻴﻪ ﻏﻀﺒﺎن(‪ ) ٤‬ﻛـﺴﻲ ﻛـﻪ در درون ﺧـﻮد‬

‫‪ 1‬ﺑﺨﺎري ‪1251‬‬
‫‪ 2‬اﺣﻤﺪ ‪254/5‬‬
‫‪ 3‬اﺣﻤﺪ ‪326/1‬‬
‫‪ 4‬اﺣﻤﺪ ‪118/2‬‬
‫‪59‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دوم‪ /‬راﺑﻄﻪ دﻋﺎ ﺑﺎ ﻗﺪر اﻟﻬﻲ‬

‫اﺣﺴﺎس ﺑﺰرﮔﻲ ﻛﻨﺪ ﻳﺎ در راه رﻓﺘﻦ ﺧﻮد ﺗﻜﺒﺮ ورزد در ﺣـﺎﻟﻲ ﺧـﺪا را ﻣﻼﻗـﺎت‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﺮ او ﻏﻀﺒﻨﺎك اﺳﺖ‪( .‬‬
‫در ﺻﺤﻴﺤﻴﻦ از اﺑﻦ ﻋﺒﺎس رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻔـﺖ ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ
ﻓﺮﻣـﻮد‪) :‬ان‬
‫اﻟﻤﺼﻮرﻳﻦ ﻳﻌﺬﺑﻮن ﻳﻮم اﻟﻘﻴﺎﻣﺔ وﻳﻘﺎل ﻟﻬﻢ اﺣﻴﻮا ﻣﺎ ﺧﻠﻘﺘﻢ(‪) ١‬ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺻﻮرﺗﻜـﺸﺎن در‬
‫روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺗﻌﺬﻳﺐ ﺷﺪه و ﺑﺪاﻧﺎن ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد آﻧﭽﻪ را ﻛﺸﻴﺪه اﻳﺪ زﻧﺪه ﻛﻨﻴﺪ‪( .‬‬
‫ﺑﺎز در ﺻﺤﻴﺤﻴﻦ از اﺑﻦ ﻋﺒﺎس رواﻳﺖ ﺷـﺪه ﻛـﻪ رﺳـﻮل ﺧـﺪا
ﻓﺮﻣـﻮد‪) :‬إن‬
‫أﺣﺪﻛﻢ إذا ﻣﺎت ﻋﺮض ﻋﻠﻴﻪ ﻣﻘﻌﺪه ﻣﻦ اﻟﻐﺪاة واﻟﻌﺸﻰ إن ﻛﺎن ﻣﻦ أﻫﻞ اﻟﺠﻨﺔ ﻓﻤﻦ أﻫﻞ‬
‫اﻟﺠﻨﺔ وإن ﻛﺎن ﻣﻦ أﻫﻞ اﻟﻨﺎر ﻓﻤﻦ أﻫﻞ اﻟﻨﺎر ﻓﻴﻘﺎل ﻫﺬا ﻣﻘﻌﺪك ﺣﺘﻲ ﻳﺒﻌﺜﻚ اﷲ ﻋـﺰ و‬
‫ﺟﻞ ﻳﻮم اﻟﻘﻴﺎﻣﺔ(‪ ) ٢‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از ﺷﻤﺎ ﺑﻤﻴﺮد ﺟﺎﻳﮕﺎه او ﺻﺒﺤﮕﺎه و ﺷﺎﻣﮕﺎه ﺑﻪ‬
‫او ﻧﺸﺎن داده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ اﻫﻞ ﺑﻬﺸﺖ ﺑﺎﺷﺪ ﭘﺲ ]ﺟﺎﻳﮕﺎﻫﺶ ﺟـﺎي[ اﻫـﻞ ﺑﻬـﺸﺖ‬
‫اﺳﺖ و اﮔﺮ اﻫﻞ آﺗﺶ ﺑﺎﺷﺪ ] ﺟﺎﻳﮕﺎﻫﺶ ﺟـﺎي[ اﻫـﻞ آﺗـﺶ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﻪ او ﮔﻔﺘـﻪ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد اﻳﻦ ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺗﻮﺳﺖ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻴﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗـﻮ را در روز ﻗﻴﺎﻣـﺖ ﺑـﺮ اﻧﮕﻴﺨﺘـﻪ‬
‫ﮔﺮداﻧﺪ‪(.‬‬
‫اﻳﻀﺎً در ﺻﺤﻴﺤﻴﻦ از او آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ
ﻓﺮﻣﻮد‪) :‬إذا ﺻـﺎر أﻫـﻞ اﻟﺠﻨـﺔ‬
‫ﻓﻲ اﻟﺠﻨﺔ وأﻫﻞ اﻟﻨﺎر ﻓﻲ اﻟﻨﺎر ﺟﻲء ﺑﺎﻟﻤﻮت ﺣﺘﻲ ﻳﻮﻗﻒ ﺑﻴﻦ اﻟﺠﻨﺔ واﻟﻨﺎر ﺛـﻢ ﻳـﺬﺑﺢ‬
‫ﺛﻢ ﻳﻨﺎدى ﻣﻨﺎد ﻳﺎ أﻫﻞ اﻟﺠﻨﺔ ﺧﻠﻮد وﻻ ﻣﻮت وﻳﺎ أﻫﻞ اﻟﻨﺎر ﺧﻠـﻮد وﻻ ﻣـﻮت ﻓﻴـﺰداد‬
‫أﻫﻞ اﻟﺠﻨﺔ ﻓﺮﺣﺎ اﻟﻲ ﻓﺮﺣﻬﻢ وﻳﺰداد أﻫﻞ اﻟﻨﺎر ﺣﺰﻧﺎ اﻟﻲ ﺣﺰﻧﻬﻢ(‪) ٣‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ اﻫـﻞ‬
‫ﺑﻬﺸﺖ وارد ﺑﻬﺸﺖ ﺷﺪﻧﺪ و ﺟﻬﻨﻤﻴﺎن وارد ﺟﻬﻨﻢ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻣـﺮگ آورده ﻣـﻲﺷـﻮد و‬
‫ﺑﻴﻦ ﺑﻬﺸﺖ و دوزخ ﻗﺮار داده ﻣﻲﺷﻮد و ﺳﭙﺲ ذﺑﺢ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻧـﺪا دﻫﻨـﺪه اي‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اي اﻫﻞ ﺑﻬﺸﺖ‪)،‬از اﻳﻦ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ(ﺟﺎوﻳﺪاﻧﻲ اﺳﺖ و ﻣﺮﮔﻲ در ﻛﺎر ﻧﻴـﺴﺖ و‬
‫اي اﻫﻞ آﺗﺶ‪) ،‬از اﻳﻦ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ( ﺟﺎوﻳﺪاﻧﻲ اﺳﺖ و ﻣﺮﮔﻲ در ﻛـﺎر ﻧﻴـﺴﺖ‪ .‬ﭘـﺲ ﺑـﺮ‬
‫ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻲ ﺑﻬﺸﺘﻴﺎن اﻓﺰوده ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﺮ اﻧﺪوه ﺟﻬﻨﻤﻴﺎن ﻧﻴﺰ اﻓﺰوده ﻣﻲ ﮔﺮدد‪(.‬‬

‫‪ 1‬ﺑﺨﺎري ‪ 5607‬و ﻣﺴﻠﻢ ‪2108‬‬

‫‪ 2‬ﺑﺨﺎري ‪ 1313‬و ﻣﺴﻠﻢ ‪2866‬‬
‫‪ 3‬ﺑﺨﺎري ‪ 6182‬و ﻣﺴﻠﻢ ‪2850‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪60‬‬

‫در ﻣﺴﻨﺪ از اﺑﻦ ﻋﻤﺮ رواﻳﺖ ﺷﺪه ‪ ،‬ﻛﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا
ﻓﺮﻣﻮد‪=ip4 ˜4 ') :‬‬
‫‪“10 E =9p ˜ ' .98  9$ '  <  Y SD =<n  =' E‬‬
‫' ‪K4 T KE0 K. F5  ' ,  K. F5  '  "8
 T U$ "n
 r‬‬
‫‪ ) ١( 5? ,m =0p$‬ﻫﺮ ﻛﺲ ﻧﻤﺎزي را ﻳﻜﺒﺎر ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻣﺴﺘﻲ ﺗﺮك ﻛﻨـﺪ ﻣﺎﻧﻨـﺪ آن‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ دﻧﻴﺎ و ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﺮ آن اﺳﺖ ﻣﺎل او ﺑﻮده ﺑﺎﺷـﺪ و از او ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺷـﻮد‪ .‬و ﻫـﺮ‬
‫ﻛﺲ ﻧﻤﺎزي را ﭼﻬﺎر ﺑﺎرﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻣﺴﺘﻲ ﺗﺮك ﻛﻨﺪ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺧﺪاوﻧـﺪ ﻃﻴﻨـﻪ‬
‫اﻟﺨﺒﺎل را ﺑﻪ او ﺑﻨﻮﺷﺎﻧﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ اي رﺳﻮل ﺧﺪا ﻃﻴﻨـﻪ اﻟﺨﺒـﺎل ﭼﻴـﺴﺖ؟ ﻓﺮﻣـﻮد‪:‬‬
‫ﻋﺼﺎره و ﺧﻮﻧﺎﺑﻪ اﻫﻞ ﺟﻬﻨﻢ‪ (.‬و اﻳﻀﺎ در آن از اﺑﻦ ﻋﻤﺮ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺮﻓﻮع رواﻳﺖ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ‪o o
 n.L P&10 =9L  T ,." v =' b o¯ ') :‬‬
‫‪I B03 i  9$ T o o
 n.L P&10 =iL  T ,." v 3$
  9$ T‬‬
‫``‪c4 K4. F4s30 4'  "84
 T U4$ 4"n
4 3$
 K F&1  I  F‬‬
‫" '‪ ) ٢(F‬ﻫﺮ ﻛﺲ ﻳﻜﺒـﺎر ﺷـﺮاب ﺑﺨـﻮرد ﺧﺪاوﻧـﺪ ﻧﻤـﺎز ﭼﻬـﻞ روز او را ﻗﺒـﻮل‬
‫ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ اﮔﺮ ﺗﻮﺑﻪ ﻛﻨﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻮﺑﻪ ي او را ﻣﻲﭘﺬﻳﺮد‪ .‬اﮔﺮ دوﺑﺎره اﻳﻦ ﻛـﺎر را‬
‫اﻧﺠﺎم دﻫﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﻤﺎز ﭼﻬﻞ روز او را ﻗﺒﻮل ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ اﮔﺮ ﺗﻮﺑﻪ ﻛﻨﺪ ﺧﺪاوﻧـﺪ‬
‫ﺗﻮﺑﻪ ي او را ﻣﻲﭘﺬﻳﺮد‪ .‬ﻧﻤﻲداﻧﻢ در ﻣﺮﺗﺒﻪ ي ﺳﻮم ﻳـﺎ ﭼﻬـﺎرم ﮔﻔـﺖ‪ :‬اﮔـﺮ دوﺑـﺎره‬
‫ﺗﻜﺮار ﻛﻨﺪ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ در روز ﻗﻴﺎﻣـﺖ ردﻏـﻪ اﻟﺨﺒـﺎل ]ﻫﻤـﺎن ﻃﻴﻨـﻪ‬
‫اﻟﺨﺒﺎل ﻳﺎ ﻋﺼﺎره ي اﻫﻞ ﺟﻬﻨﻢ [ را ﺑﻪ او ﺑﻨﻮﺷﺎﻧﺪ‪(.‬‬
‫در اﻟﻤﺴﻨﺪ ﺣﺪﻳﺜﻲ از اﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮد رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ
ﻓﺮﻣﻮد‪4:) :‬‬
‫¡" ‪,4`b i`4' T KE0  o© 59\ A7n ,? £$ &b7ˆ ‚ oQ r‬‬
‫‪tA4ˆ ,4?  3&1 tA6  ¦95 ,? ,&6 c" “ 5L H^ =i h0 € c‬‬
‫‪ ) ٣(4  Q4' 6Œ4  0 6? 3 E &ƒ a7n 3&1‬از ﻛﻮﭼـﻚ ﺷـﻤﺮدن‬

‫‪ 1‬اﺣﻤﺪ ‪178/2‬‬
‫‪ 2‬اﺣﻤﺪ ‪35/2‬‬
‫‪ 3‬اﺣﻤﺪ ‪ 402/1‬و ‪331/5‬‬
‫‪61‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دوم‪ /‬راﺑﻄﻪ دﻋﺎ ﺑﺎ ﻗﺪر اﻟﻬﻲ‬

‫ﮔﻨﺎﻫﺎن ﺑﭙﺮﻫﻴﺰﻳﺪ‪ ،‬زﻳﺮا اﻳﻦ ﮔﻨﺎﻫﺎن ﺑﺮ ﺷﺨﺺ ﺟﻤﻊ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﺗـﺎ او را ﺑـﻪ ﻫﻼﻛـﺖ‬
‫ﻣﻲرﺳﺎﻧﻨﺪ‪ .‬و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ
ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﻣﺜﺎﻟﻲ زد‪ :‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﻮﻣﻲﻛﻪ در ﺻـﺤﺮاﺋﻲ ﻓـﺮود آﻳﻨـﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﻛﺎر آن ﻗﻮم ﺷﺮوع ﺷﺪ و ﻫﺮ ﻓﺮد رﻓﺘﻪ و ﭼﻮﺑﻲ ﺑﺎ ﺧﻮد ﻣﻲآورد ﺗﺎ اﻧﺒـﻮﻫﻲ را‬
‫ﺟﻤﻊ آوري ﻛﺮدﻧﺪ و آﺗﺸﻲ ﺑﺮ اﻓﺮوﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﭘﺨﺘﻨﺪ آﻧﭽﻪ را در آن اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ‪( .‬‬
‫در ﺻﺤﻴﺢ ﺑﺨﺎري از اﺑﻮﻫﺮﻳﺮه رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳـﺖ ﻛـﻪ‪oH4 T K4E0 K4) :‬‬
‫‪4 7n 94E 94E 49 Q4[' K4E }$3 Wˆ ' K
 D 5? U$ ¢O‬‬
‫‪¬<4yR 5' 9b&1 ¦]R 5b S$1 Š5 §7ž

<&8 ˜ ,`' > i‬‬
‫] ‪ n
 3 0 ' 05 ' ž
3 0 3.& P1 tŒ" ' T °  a7n 65‬‬
‫
‪U$ T cn 368 ] F'i&1 &  d?ž
 FwiR ' T : : 
 <g‬‬
‫‪K4" t' '  9$ >p  g^7' < ‚?y  368 ] c3X 1 ' , D
05‬‬
‫ '‪ ) ١(, 8 , # I F.† r.
7.5  = † t‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ
ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﭘﻠﻲ ﺑﺮ ﺟﻬﻨﻢ ﺑـﺴﺘﻪ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻣﻦ اوﻟﻴﻦ ﻛﺴﻲ ﺧﻮاﻫﻢ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺮ آن ﻣـﻲﮔـﺬرم و در آن روز دﻋـﺎي‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان‪،‬ﺧﺪاﻳﺎ ﺳﺎﻟﻢ ﮔﺮدان‪ ،‬ﺧﺪاﻳﺎ ﺳﺎﻟﻢ ﮔـﺮدان‪ ،‬ﺧﻮاﻫـﺪ ﺑـﻮد‪ .‬و در آن ﻗﻼﺑﻬـﺎﻳﻲ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﺎر ﺳﻌﺪان )درﺧﺘﻲ ﺧﺎردار( وﺟﻮد دارد ﻛﻪ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ را ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻛﺮدارﺷﺎن‬
‫ﻣﻲرﺑﺎﻳﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﻌﻀﻲ از آﻧﺎن ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻛﺮدار ﺑﺪﺷﺎن ﻧﺎﺑﻮد ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﺑﻌﻀﻲ از آﻧـﺎن‬
‫اﻓﺘﺎن و ﺧﻴﺰان ﺑﺮ آن ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ ﺗﺎ ﻧﻬﺎﻳﺘﺎ ﻧﺠـﺎت ﻣـﻲﻳﺎﺑﻨـﺪ‪ .‬ﺗـﺎ اﻳﻨﻜـﻪ ﺧﺪاوﻧـﺪ‬
‫ﻗﻀﺎوت ﺑﻴﻦ ﺑﻨﺪﮔﺎن را ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ و ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ ﻫﺮ ﻛﻪ از ﺑﻨﺪﮔﺎن را ﻛﻪ اراده‬
‫رﺣﻢ ﺑﺮ او را دارد ‪ -‬از ﻣﻴﺎن ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺷﻬﺎدﺗﻴﻦ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ ‪ -‬از آﺗﺶ ﺑﻴـﺮون آورد‪.‬‬
‫ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن را اﻣﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ آﻧﺎن را ﺑﻴﺮون آورﻧﺪ و آﻧﺎن را ﺑﺎ ﻋﻼﻣﺖ اﺛﺮ ﺳﺠﺪه ﺷﺎن‬
‫ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﻨﺪ‪ .‬زﻳﺮا ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﻮزاﻧﺪن اﺛﺮ ﺳﺠﺪه ﻫﺎي ﻓﺮزﻧﺪان آدم را ﺑﺮ آﺗـﺶ ﺣـﺮام‬
‫ﮔﺮداﻧﻴﺪه اﺳﺖ ‪٢‬ﭘﺲ آﻧﺎن را ﺧﺎرج ﻣﻲﻛﻨﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ زﻏﺎل ﺷﺪه اﻧـﺪ و ﺑـﺮ آﻧـﺎن‬
‫آﺑﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ آن آب ﺣﻴﺎت ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد رﻳﺨﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد و ﻣﺎﻧﻨﺪ روﺋﻴﺪن داﻧﻪ اي ﻛـﻪ‬
‫ﺳﻴﻞ ﺑﺎ ﺧﻮد آورده اﺳﺖ از ﻧﻮ ﻣﻲروﻳﻨﺪ‪( .‬‬

‫‪ 1‬ﺑﺨﺎري ‪6204‬‬
‫‪ 2‬از اﻳﻦ ﺣﺪﻳﺚ ﺑﻮﺿﻮح ﻓﻬﻤﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺷﺮط ﻗﺒﻮل ﺷﻬﺎدﺗﻴﻦ‪ ،‬ﺳﺠﺪه و ﻧﻤﺎز اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪62‬‬

‫و در ﺻﺤﻴﺢ ﻣﺴﻠﻢ از اﺑﻮ ﻫﺮﻳﺮه رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ‪K" T KE0 Y&bE) :‬‬
‫
‪4& 4b& 4& 41 ² <g7E ,?0 F]i] F' " c   ±" Š5 K‬‬
‫"‪4m K4"  Y49  Y1Q K Y97 A7n C  Y9 K   Y9b$ ' K‬‬
‫?‪49& 49& £4?0 05 I a" A7n ? U$ >^8 1 ' ] ,  <" tB‬‬
‫‪C4  Y4b9& K   Y9b9$ ' K" & b& & 1 ²D
X"  b9$‬‬
‫&‪,  <" v$ m K"  Yb9& C5 Y1Q K"
X" C  r 7b9$ 9‬‬
‫‪I A4" A47n 4? U$ >^8 1 ' ] ,  <" tB0 m K" 
X" r‬‬
‫‪4b& 4& 41 ²D4 49 K4R –5L ' d$ W0  9$ T “E ,?0 05‬‬
‫& "‪  Y"    ¦5
 >³ , .E ' Y  ' K"   Y9b$ ' K‬‬
‫‪4? U4$ >^8 1 ' ] ,  <" 3 ? m K"  Y9& C5 Y1Q K C‬‬
‫‪) ١(F4' " c4 045 4Z &84 T ¦49G K t- ª I 05 I A" a7n‬‬
‫ﺷﻨﻴﺪم ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ
ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳـﺪ‪ :‬اوﻟـﻴﻦ ﻛـﺴﺎﻧﻲ ﻛـﻪ در روز ﻗﻴﺎﻣـﺖ در ﻣﻮردﺷـﺎن‬
‫ﻗﻀﺎوت ﻣﻲﺷﻮد ﺳﻪ ﻧﻔﺮﻧﺪ‪ :‬ﻣﺮدي ﻛﻪ ﺷﻬﻴﺪ ﺷﺪه‪ ،‬ﭘﺲ آورده ﻣﻲﺷﻮد و ﻧﻌﻤﺘﻬﺎﻳﺶ‬
‫را ﺑﻪ او ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻨﺪ و او ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﺪ ؛ ﭘﺲ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد در راه ﺑﺪﺳـﺖ آوردن آن‬
‫ﭼﻪ ﻛﺮده اي ؟ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ در راه ﺗﻮ ﺟﻨﮕﻴﺪم ﺗﺎ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪم‪ .‬ﻣـﻲﻓﺮﻣﺎﻳـﺪ دروغ ﮔﻔﺘـﻲ‬
‫ﺑﻠﻜﻪ ﺟﻨﮕﻴﺪي ﺗﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد ﻛﻪ او داراي ﺟﺮأت اﺳﺖ و ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ اﻣﺮ ﻣﻲﺷﻮد‬
‫ﺗﺎ ﺑﺮ روﻳﺶ ﻛﺸﻴﺪه ﺷﺪه و در آﺗﺶ اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬و ﻣﺮدي ﻛﻪ ﻋﻠﻢ ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺘـﻪ و‬
‫آﻧﺮا ﺑﻪ دﻳﮕﺮان ﻧﻴﺰ آﻣﻮﺧﺘﻪ و ﻗﺮآن ﺧﻮاﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ آورده ﻣﻲﺷﻮد و ﻧﻌﻤﺘﻬـﺎﻳﺶ‬
‫را ﺑﻪ او ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻨﺪ و او ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﺪ ؛ ﭘﺲ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد در راه ﺑﺪﺳـﺖ آوردن آن‬
‫ﭼﻪ ﻛﺮده اي ؟ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬در راه ﺗﻮ ﻋﻠﻢ آﻣـﻮﺧﺘﻢ و ﺑـﻪ دﻳﮕـﺮان ﻳـﺎد دادم و ﻗـﺮآن‬
‫ﺧﻮاﻧﺪم‪ .‬ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬دروغ ﮔﻔﺘﻲ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ آﻧﺮا آﻣﻮﺧﺘﻲ ﺗﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﺷـﻮد او ﻋـﺎﻟﻢ اﺳـﺖ و‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ و ﻗﺮآن ﺧﻮاﻧﺪي ﺗﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد او ﻗﺎري اﺳﺖ و ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﭘﺲ اﻣﺮ ﻣﻲﺷﻮد‬

‫‪ 1‬ﻣﺴﻠﻢ ‪1905‬‬
‫‪63‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دوم‪ /‬راﺑﻄﻪ دﻋﺎ ﺑﺎ ﻗﺪر اﻟﻬﻲ‬

‫ﺗﺎ ﺑﺮ روﻳﺶ ﻛﺸﻴﺪه ﺷﺪه و در آﺗﺶ اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬و ﻣﺮدي ﻛـﻪ ﺧﺪاوﻧـﺪ ﺑـﺮ او‬
‫ﻓﺮاﺧﻲ داده و ﺑﻪ او اﻧﻮاع ﻣﺎل و داراﻳﻲ ﻋﻄﺎ ﻛـﺮده اﺳـﺖ ﭘـﺲ آورده ﻣـﻲﺷـﻮد و‬
‫ﻧﻌﻤﺘﻬﺎﻳﺶ را ﺑﻪ او ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻨﺪ و او ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﺪ ؛ ﭘﺲ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد در راه ﺑﺪﺳـﺖ‬
‫آوردن آن ﭼﻪ ﻛﺮده اي ؟ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻫﻴﭻ راﻫﻲ ﻧﺒﻮد ﻛﻪ ﺗﻮ دوﺳﺖ ﺑﺪاري در آن راه‬
‫اﻧﻔﺎق ﻛﻨﻢ ﻣﮕﺮ آﻧﻜﻪ در آن راه اﻧﻔﺎق ﻧﻤﻮدم‪ .‬ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬دروغ ﮔﻔﺘﻲ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ اﻳﻦ ﻛـﺎر‬
‫را ﻛﺮدي ﺗﺎ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ او ﺑﺨﺸﻨﺪه و ﺟﻮاد اﺳﺖ و اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ اﻣﺮ ﻣﻲﺷﻮد ﺗـﺎ‬
‫ﺑﺮ روﻳﺶ ﻛﺸﻴﺪه ﺷﺪه و در آﺗﺶ اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬و در ﻟﻔﻈﻲ دﻳﮕﺮ آﻣﺪه اﻳﻦ ﺳـﻪ‬
‫ﻧﻔﺮ اوﻟﻴﻦ ﺧﻠﻖ ﺧﺪا ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ آﺗﺶ ﻗﻴﺎﻣﺖ آﻧﺎن را ﻣﻲﺳﻮزاﻧﺪ‪(.‬‬
‫ﺷﻨﻴﺪم ﻛﻪ ﺷﻴﺦ اﻻﺳﻼم اﺑﻦ ﺗﻴﻤﻴﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻜﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﺮدم ﭘﻴﺎﻣﺒﺮاﻧﻨـﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﻣﺮدم دروغ ﮔﻮﻳﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﻮد را ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻧﺎن ﻧـﺸﺎن ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ و ادﻋـﺎ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ از آﻧﺎﻧﻨﺪ وﻟﻲ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬و ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﺮدم ﺑﻌﺪ از آﻧﺎن ﻋﻠﻤـﺎ‪ ،‬ﺷـﻬﺪا و‬
‫ﺻﺪﻗﻪ دﻫﻨﺪﮔﺎن ﻣﺨﻠﺺ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﻣﺮدم ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﻮد را ﺑﻪ آﻧﺎن‬
‫ﺷﺒﻴﻪ ﻣﻲﮔﺮداﻧﻨﺪ ﺗﺎ واﻧﻤﻮد ﺷﻮد ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻧﻬﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ از آﻧﺎن ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﺻﺤﻴﺢ ﺑﺨﺎري از اﺑﻮﻫﺮﻳﺮه رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ
ﻓﺮﻣـﻮد‪) :‬ﻣـﻦ‬
‫ﻛﺎﻧﺖ ﻋﻨﺪه ﻷﺧﻴﻪ ﻣﻈﻠﻤﺔ ﻓﻲ ﻣﺎل أو ﻋﺮض ﻓﻠﻴﺄﺗﻪ ﻓﻠﻴـﺴﺘﺤﻠﻬﺎ ﻣﻨـﻪ ﻗﺒـﻞ أن ﻳﺆﺧـﺬ‬
‫وﻟﻴﺲ ﻋﻨﺪه دﻳﻨﺎر وﻻ درﻫﻢ ﻓﺎن ﻛﺎﻧﺖ ﻟﻪ ﺣﺴﻨﺎت أﺧﺬ ﻣﻦ ﺣـﺴﻨﺎﺗﻪ ﻓﺎﻋﻄﻴﻬـﺎ ﻫـﺬا‬
‫واﻻ أﺧﺬ ﻣﻦ ﺳﻴﺌﺎت ﻫﺬا ﻓﻄﺮﺣﺖ ﻋﻠﻴﻪ ﺛﻢ ﻃﺮح ﻓﻲ اﻟﻨﺎر(‪ ) ١‬ﻫﺮ ﻛﺲ ﻇﻠﻤﻲﺑﺮ ﻣﺎل‬
‫و ﻧﺎﻣﻮس ﺑﺮادرش ﻧﺰد اوﺳﺖ آﻧﺮا ﺑﺪو ﭘﺲ دﻫﺪ و ﺣﻼﻟﻴـﺖ ﺑﻄﻠﺒـﺪ ﻗﺒـﻞ از آﻧﻜـﻪ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﺎر آﻳﺪ و دﻳﻨﺎر و درﻫﻤﻲدر ﻧﺰدش ﻧﻤﺎﻧـﺪ‪ .‬ﻛـﻪ اﮔـﺮ ﺣـﺴﻨﺎﺗﻲ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ از‬
‫ﺣﺴﻨﺎﺗﺶ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه و ﺑﻪ )ﻣﻈﻠﻮم( داده ﻣﻲﺷﻮد و اﻻ از ﺳﻴﺌﺎت ﻣﻈﻠﻮم ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه‬
‫و ﺑﺮ او اﻓﺰوده ﻣﻲﺷﻮد ﺳﭙﺲ در آﺗﺶ اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪( .‬‬
‫ﻧﻴﺰ در ﺻﺤﻴﺤﻴﻦ از اﺑﻮ ﻫﺮﻳﺮه رواﻳﺖ ﺷـﺪه اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﮔﻔـﺖ رﺳـﻮل ﺧـﺪا
‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪) :‬ﻧﺎرﻛﻢ ﻫﺬه اﻟﺘﻲ ﺗﻮﻗﺪ ﺑﻨﻮا آدم ﺟﺰء واﺣﺪ ﻣﻦ ﺳﺒﻌﻴﻦ ﺟﺰأ ﻣﻦ ﻧﺎر ﺟﻬﻨﻢ ﻗـﺎﻟﻮا‬

‫‪ 1‬ﺑﺨﺎري ‪6169‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪64‬‬
‫‪١‬‬
‫واﷲ ان ﻛﺎﻧﺖ اﻟﻜﺎﻓﻴﺔ ﻗﺎل ﻓﺎﻧﻬﺎ ﻗﺪ ﻓﻀﻠﺖ ﻋﻠﻴﻬﺎ ﺑﺘﺴﻌﺔ وﺳﺘﻴﻦ ﺟﺰأ ﻛﻠﻬﻦ ﻣﺜﻞ ﺣﺮﻫﺎ(‬
‫)اﻳﻦ آﺗﺸﻲ ﻛﻪ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ روﺷﻦ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻳﻚ ﻗﺴﻤﺖ از ﻫﻔﺘـﺎد ﻗـﺴﻤﺖ آﺗـﺶ ﺟﻬـﻨﻢ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧﺪا‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﻧﻴﺰ ]ﺑﺮاي ﻋﺬاب[ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﻮد‪ .‬ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ‬
‫آﺗﺶ ﺷﺼﺖ و ﻧﻪ ﻗﺴﻤﺖ اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻗﺴﻤﺖ ﮔﺮﻣﺎﻳﺶ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﮔﺮﻣـﺎي‬
‫]اﻳﻦ آﺗﺶ[ اﺳﺖ‪(.‬‬
‫در اﻟﻤﺴﻨﺪ از ﻣﻌﺎذ رواﻳﺖ ﺷﺪ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪) :‬أوﺻﺎﻧﻲ رﺳﻮل اﷲ ﻓﻘﺎل ﻻﺗﺸﺮك ﺑﺎﷲ‬
‫ﺷﻴﺌﺎ وان ﻗﺘﻠﺖ أو ﺣﺮﻗﺖ وﻻﺗﻌﻘﻦ واﻟﺪﻳﻚ وان أﻣﺮاك ان ﺗﺨﺮج ﻣﻦ ﻣﺎﻟﻚ وأﻫﻠﻚ‬
‫وﻻﺗﺘﺮﻛﻦ ﺻﻠﻮة ﻣﻜﺘﻮﺑﺔ ﻣﺘﻌﻤﺪا ﻓﺎن ﻣﻦ ﺗﺮك ﺻﻠﻮة ﻣﻜﺘﻮﺑﺔ ﻣﺘﻌﻤﺪا ﻓﻘﺪ ﺑﺮﺋـﺖ ﻣﻨـﻪ‬
‫ذﻣﺔ اﷲ وﻻﺗﺸﺮب ﺧﻤﺮا ﻓﺎﻧﻪ رأس ﻛﻞ ﻓﺎﺣﺸﺔ وإﻳﺎك واﻟﻤﻌﺼﻴﺔ ﻓﺎن اﻟﻤﻌﺼﻴﺔ ﺗﺤﻞ‬
‫ﺳﺨﻂ اﷲ(‪ ) ٢‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ
ﺑﻪ ﻣﻦ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻧﻤﻮد و ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷﺮك ﻧﻮرز اﮔـﺮ‬
‫ﭼﻪ ﻛﺸﺘﻪ ﻳﺎ ﺳﻮزاﻧﺪه ﺷﻮي‪ .‬و ﭘﺪر و ﻣﺎدرت را آزار ﻣﺪه اﮔﺮ ﭼﻪ ﺗﻮ را اﻣﺮ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫از ﺧﺎﻧﻮاده و ﻣﺎل ﺧﻮد ﺧﺎرج ﺷﻮي و ﻧﻤﺎزﻫﺎي ﻣﻜﺘﻮب را ﺗـﺮك ﻣﻜـﻦ زﻳـﺮا اﮔـﺮ‬
‫ﻧﻤﺎزي ﻣﻜﺘﻮب را ﻋﻤﺪاً ﺗﺮك ﻧﻤﻮدي از ذﻣﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺧـﺎرج ﻣـﻲﺷـﻮي‪ ،‬و ﺷـﺮاب‬
‫ﻣﻨﻮش ﻛﻪ ﺷﺮاب رأس ﻫﻤﻪ ﻓﺎﺣﺸﻪ ﻫﺎﺳﺖ و از ﮔﻨﺎه ﺑﭙـﺮ ﻫﻴـﺰ ﻛـﻪ ﮔﻨـﺎه ﺗـﻮ را‬
‫ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﻏﻀﺐ ﺧﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪( .‬‬
‫اﺣﺎدﻳﺚ در اﻳﻦ ﺑﺎب زﻳﺎد اﺳﺖ و ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﺴﻲ ﻛـﻪ ﺻـﻼح ﺧـﻮﻳﺶ را‬
‫ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ ﻛﻮرﻛﻮراﻧﻪ از ﻛﻨﺎر آن ﺑﮕﺬرد و ﺧﻮد را در ﮔﻨﺎه ﺑﻴﺎﻓﻜﻨﺪ و رﺟﺎء و ﺣﺴﻦ‬
‫ﻇﻦ را ﺑﻬﺎﻧﻪ و دﺳﺘﺎوﻳﺰ ﻗﺮار دﻫﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻮﻓﺎء ﺑﻦ ﻋﻘﻴﻞ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬از ﺧﺪا ﺑﺘﺮس و ﺑﻪ او ﮔﺴﺘﺎخ و ﻣﻐﺮور ﻣـﺸﻮ زﻳـﺮا‬
‫ﻛﻪ او دﺳﺖ را در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺳﻪ درﻫﻢ ﻗﻄﻊ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺳﺮ ﺳﻮزﻧﻲ ﺷﺮاب ﺣـﺪ‬
‫ﻣﻲزﻧﺪ و زﻧﻲ را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ]اذﻳﺖ[ ﮔﺮﺑﻪ اي‪ ،‬در آﺗﺶ داﺧﻞ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ و ﺟﺒﻪ اي‬
‫از آﺗﺶ را ﺑﺮ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ آن ﺟﺒﻪ را از اﻣـﻮال ﻏﻨﻴﻤـﺖ دزدﻳـﺪه ‪ ،‬ﭘﻮﺷـﺎﻧﺪه اﺳـﺖ در‬
‫ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺷﻬﺎدت ﻣﺮده اﺳﺖ‪ .‬و اﻣﺎم اﺣﻤﺪ از ﻃﺎرق ﺑﻦ ﺷﻬﺎب ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺮﻓﻮع‬

‫‪ 1‬ﺑﺨﺎري ‪ 3092‬و ﻣﺴﻠﻢ ‪2843‬‬

‫‪ 2‬اﺣﻤﺪ ‪238/5‬‬
‫‪65‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دوم‪ /‬راﺑﻄﻪ دﻋﺎ ﺑﺎ ﻗﺪر اﻟﻬﻲ‬

‫رواﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ]رﺳﻮل ﺧﺪا
[ ﻓﺮﻣﻮد‪,4?0 ,G3 o1 I F5O ,?0 ,G3) :‬‬
‫‪dWˆ  5L  c U$
i?0 ' K T KE0  C §   o1 I 05‬‬
‫‪4 o4 4 t« B<5$ ›  K" o Ž<n‰ K" [  o" A7n <n‬‬
‫‪[ o Y5 ' K" o G´  05 ,G< 9 .E 9y 11 o" 11‬‬
‫‪<4.& 4Z 974 =<4n  Fb9 dQm F5O ,G< "5$ 1H ,?  €$ T
3‬‬
‫\} ‪ ) ١(oNR  „eR P1' <&1 05 µ Z‬ﻣﺮدي ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﮕﺴﻲ وارد ﺑﻬﺸﺖ‬
‫ﺷﺪ و ﻣﺮدي ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﮕﺴﻲ وارد ﺟﻬـﻨﻢ ﺷـﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻨـﺪ ﭼﮕﻮﻧـﻪ اي رﺳـﻮل ﺧـﺪا؟‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬دو ﻣﺮد از ﻛﻨﺎر ﻗﻮﻣﻲﮔﺬﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ آن ﻗﻮم ﺑﺘﻲ داﺷﺘﻨﺪ ﻛـﻪ ﻛـﺴﻲ از ﻛﻨـﺎر آن‬
‫ﻧﻤﻲﮔﺬﺷﺖ ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﭼﻴﺰي را ﺑﺮاي آن ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛـﺮد‪ .‬ﺑـﻪ ﻳﻜـﻲ از آن دو ﻣـﺮد‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﻦ‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﻴﺰي ﻧﺪارم‪ .‬ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﻦ ﺣﺘـﻲ اﮔـﺮ ﻣﮕـﺴﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ او ﻣﮕﺴﻲ را ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﺮد‪ .‬او را رﻫﺎ ﻛﺮدﻧﺪ و وارد ﺟﻬﻨﻢ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ دﻳﮕـﺮي‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﻦ‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ ﭼﻴﺰي را ﺑﺮاي اﺣﺪي ﻏﻴﺮ از ﺧﺪا ﻗﺮﺑـﺎﻧﻲ ﻧﻤـﻲﻛـﻨﻢ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﮔﺮدﻧﺶ را زدﻧﺪ و وارد ﺑﻬﺸﺖ ﺷﺪ‪ .‬و اﻳـﻦ ﻳـﻚ ﻛﻠﻤـﻪ ﻛـﻪ اﻧـﺴﺎن ﺑـﻪ زﺑـﺎن‬
‫ﻣﻲآورد او را در آﺗﺶ ﻣﻲاﻧﺪازد ﺑﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ ي ﺑﻴﻦ ﻣﺸﺮق ﺗﺎ ﻣﻐﺮب‪(.‬‬
‫اﻣﺎم اﺣﻤﺪ در اﻟﻤﺴﻨﺪ از ﻋﻘﺒﻪ اﺑﻦ ﻋﺎﻣﺮ رواﻳﺖ ﻛﺮده ﻛﻪ ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ
ﻓﺮﻣـﻮد‪) :‬إذا‬
‫رأﻳﺖ اﷲ ﻋﺰ و ﺟﻞ ﻳﻌﻄﻲ اﻟﻌﺒـﺪ ﻣـﻦ اﻟـﺪﻧﻴﺎ ﻋﻠـﻰ ﻣﻌﺎﺻـﻴﻪ ﻣـﺎ ﻳﺤـﺐ ﻓﺎﻧﻤـﺎ ﻫـﻮ‬
‫اﺳﺘﺪراج(‪ ) ٢‬اﮔﺮ دﻳﺪي ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﺑﻨﺪه اي در دﻧﻴﺎ ﻧﻌﻤﺖ ﻓﺮاوان ﻣﻲدﻫـﺪ و آن‬
‫ﻓﺮد ﻣﺮﺗﻜﺐ ﮔﻨﺎﻫﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪا آﻧﺮا ﺧﻮش ﻧﺪارد‪ ،‬ﺑﺪان آن اﺳﺘﺪراج اﺳﺖ ﺳﭙﺲ‬
‫‪  a7n‬‬ ‫‪­  ,*  o 1  9$‬‬ ‫‪    1    *  '  8‬‬
‫‪   :‬‬
‫‪ 4n‬‬ ‫«‪+  t‬‬‫‬ ‫‪       5^7‬‬ ‫‪  S9‬‬ ‫آﻳﻪ ي ‪ 44‬اﻧﻌﺎم    ‪+‬‬
‫'‪)
89.‬ﭘﺲ ﭼﻮن آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﺑﺪان ﭘﻨﺪ داده ﺷـﺪه‬ ‫@ ‪    J m‬‬ ‫‪   F7N1‬‬ ‫      ‬
‫‪)    mQG‬‬ ‫ ‪  S1‬‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﺮدﻧﺪ درﻫﺎى ﻫﺮ ﭼﻴﺰى ]از ﻧﻌﻤﺘﻬﺎ[ را ﺑﺮ آﻧﺎن ﮔﺸﻮدﻳﻢ ﺗﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ داده ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﺷـﺎد ﮔﺮدﻳﺪﻧـﺪ‪ ،‬ﻧﺎﮔﻬـﺎن ]ﮔﺮﻳﺒـﺎن[ آﻧـﺎن را ﮔـﺮﻓﺘﻴﻢ و‬

‫‪ 1‬اﻣﺎم اﺣﻤﺪ در ﻛﺘﺎب اﻟﺰﻫﺪ ﺻﻔﺤﻪ ‪15‬‬

‫‪ 2‬اﺣﻤﺪ ‪145/4‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪66‬‬

‫ﻳﻜﺒﺎره ﻧﻮﻣﻴﺪ ﺷﺪﻧﺪ( را ﺗﻼوت ﻛﺮد‪(.‬‬

‫ﺑﻌﻀﻲ از ﺳﻠﻒ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ اﮔﺮ دﻳﺪي ﻛﻪ در ﺣﺎل ﮔﻨﺎه ﻫﺴﺘﻲ وﻟﻲ ﺧﺪاوﻧﺪ ﭘﻴـﺎﭘﻲ‬
‫ﺑﺮ ﻧﻌﻤﺖ ﺗﻮ ﻣﻲاﻓﺰاﻳﺪ ﺑﺘﺮس‪ ،‬زﻳﺮا اﻳﻦ اﺳﺘﺪراج اﺳﺖ‪ .‬و ﺧﺪاوﻧﺪ در ﺳﻮره زﺧﺮف‬
‫ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪­ +  ' "E‬‬ ‫‪  .  #1‬‬ ‫‪    =<n‬‬ ‫
‪ )  Š5+‬‬ ‫ 
  ‬
‫Œ‪F‬‬ ‫‪* )    V‬‬ ‫  ‪   +‬‬
‫‪    R 59&O‬‬‫'‪ )   F‬‬ ‫ ‪+‬‬ ‫ ‬
‫‪  GW‬‬
‫‪
:‬‬ ‫‪   +    9$‬‬
‫‪)     34
-7‬‬ ‫—‪  0‬‬ ‫‪    V‬‬
‫‪)    1) 1‬‬
‫‬
‫‪  .‬‬ ‫‪       9$‬‬
‫‡
‪  33‬‬ ‫   ‬
‫'&‪  0‬‬
‫‪   <5$‬‬ ‫<      ‬ ‫‬ ‫ ‪   ,J‬‬
‫‪ +   C10‬‬
‫‪ 35 P"7b9‬‬ ‫‪*   =GM‬‬ ‫‬ ‫'‪   J = † ;7‬‬
‫‪   R+ C‬‬
‫)اﮔﺮ ﻧﻪ آن ﺑﻮد ﻛﻪ ]ﻫﻤﻪ[ ﻣﺮدم ]در اﻧﻜﺎر ﺧﺪا[ اﻣﺘﻰ واﺣﺪ ﮔﺮدﻧـﺪ ﻗﻄﻌـﺎ ﺑـﺮاى‬
‫ﺧﺎﻧﻪﻫﺎى آﻧﺎن ﻛﻪ ﺑﻪ ]ﺧﺪاى[ رﺣﻤﺎن ﻛﻔﺮ ﻣﻰورزﻳﺪﻧﺪ ﺳﻘﻔﻬﺎ و ﻧﺮدﺑﺎﻧﻬﺎﻳﻰ از ﻧﻘـﺮه‬
‫ﻛﻪ ﺑﺮ آﻧﻬﺎ ﺑﺎﻻ روﻧﺪ ﻗﺮار ﻣﻰدادﻳﻢ )‪ (33‬و ﺑﺮاى ﺧﺎﻧﻪﻫﺎﻳﺸﺎن ﻧﻴﺰ درﻫـﺎ و ﺗﺨﺘﻬـﺎﻳﻰ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺮ آﻧﻬﺎ ﺗﻜﻴﻪ زﻧﻨﺪ )‪ (34‬و زر و زﻳﻮرﻫﺎى ]دﻳﮕﺮ ﻧﻴـﺰ[ و ﻫﻤـﻪ اﻳﻨﻬـﺎ ﺟـﺰ ﻣﺘـﺎع‬
‫زﻧﺪﮔﻰ دﻧﻴﺎ ﻧﻴﺴﺖ و آﺧﺮت ﭘﻴﺶ ﭘﺮوردﮔﺎر ﺗﻮ ﺑﺮاى ﭘﺮﻫﻴﺰﮔﺎران اﺳﺖ )‪((35‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﮔﻤﺎن ﻛﺴﺎﻧﻲ را ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﮔﻤﺎن ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ رد ﻧﻤﻮده و ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪+    :‬‬
‫‪4'D‬‬
‫"<‪0‬‬ ‫'  ‬
‫‪   ' :‬‬
‫‪    d i71‬‬ ‫‪     /0‬‬
‫' )‪+   (15‬‬ ‫&‪    b‬‬
‫"‪*  K‬‬ ‫‪    D  10‬‬
‫'   ‪  +‬‬ ‫™‪ 
8‬‬
‫‪    ' :‬‬
‫‪ J  di71‬‬ ‫  ‬
‫ ‬
‫‪    /0‬‬
‫‪ (17)...i+  (16) m‬ﻓﺠﺮ‪17-15‬‬ ‫"‪*  K‬‬ ‫‪     9$‬‬
‫‪    W0‬‬ ‫‬
‫)اﻣ‪‬ﺎ اﻧﺴﺎن ﻫﻤﻴﻦ ﻛﻪ ﭘﺮوردﮔﺎرش او را ﺑﻴﺎزﻣﺎﻳﺪ و ﺑﺮاي اﻳـﻦ ﻛـﺎر او را ﺑﺰرﮔـﻲ‬
‫ﺑﺒﺨﺸﺪ و ﺑﺪو ﻧﻌﻤﺖ دﻫﺪ‪ ،‬ﺧﻮاﻫـﺪ ﮔﻔـﺖ‪ :‬ﭘﺮوردﮔـﺎرم ﻣـﺮا ﺑﺰرﮔـﻮار و ﮔﺮاﻣـﻲ و‬
‫ﻣﺤﺘﺮم و ﻣﻜﺮم دﻳﺪه اﺳﺖ! )‪ (15‬و اﻣ‪‬ﺎ زﻣـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﭘﺮوردﮔـﺎرش او را ﺑﻴﺎزﻣﺎﻳـﺪ و‬
‫ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﺎر روزي او را ﺗﻨﮓ و ﻛﻢ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﺮوردﮔـﺎرم ﻣﺮاﺧـﻮار و‬
‫زﺑﻮن داﺷﺘﻪ اﺳﺖ )‪ (16‬ﻫﺮﮔﺰ! ﻫﺮﮔﺰ! )ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻴﺴﺖ (‪((17)...‬‬
‫ﻳﻌﻨﻲ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺴﻲ را ﻧﻌﻤﺖ دﻫﻢ و رزﻗـﺶ را اﻓـﺰون ﻛـﻨﻢ او را‬
‫ﺗﻜﺮﻳﻢ ﻧﻤﻮده ام و ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻛﺴﻲ را ﻛﻪ دﭼﺎر ﺑﻼ ﻛﻨﻢ ﻳـﺎ از رزﻗـﺶ ﺑﻜـﺎﻫﻢ‬
‫ﺑﻪ او اﻫﺎﻧﺖ ﻧﻤﺎﻳﻢ ﺑﻠﻜﻪ آن ﻳﻜﻲ را ﺑﺎ ﻧﻌﻤﺖ دﭼﺎر ﺑﻼ ﻣﻲﻛﻨﻢ و اﻳﻦ دﻳﮕـﺮي را ﺑـﺎ‬
‫ﺑﻼ ﺗﻜﺮﻳﻢ ﻣﻲﻛﻨﻢ‪.‬‬
‫‪67‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دوم‪ /‬راﺑﻄﻪ دﻋﺎ ﺑﺎ ﻗﺪر اﻟﻬﻲ‬

‫در ﺟﺎﻣﻊ ﺗﺮﻣﺬي‪ ١‬آﻣﺪه ﻛﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا
ﻓﺮﻣﻮد‪) :‬إن اﷲ ﻳﻌﻄﻲ اﻟﺪﻧﻴﺎ ﻣﻦ ﻳﺤﺐ‬
‫وﻣﻦ ﻻ ﻳﺤﺐ وﻻ ﻳﻌﻄﻲ اﻻﻳﻤﺎن إﻻ ﻣﻦ ﻳﺤـﺐ( )ﺧﺪاوﻧـﺪ دﻧﻴـﺎ را ﺑـﻪ ﻛـﺴﺎﻧﻲ ﻛـﻪ‬
‫دوﺳﺖ دارد و ﻳﺎ دوﺳﺖ ﻧﺪارد ﻋﻄﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ اﻳﻤﺎن را ﻓﻘﻂ ﺑـﻪ ﻛـﺴﺎﻧﻲ ﻛـﻪ‬
‫دوﺳﺖ دارد ﻋﻄﺎ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪( .‬‬
‫ﺑﻌﻀﻲ از ﺳﻠﻒ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬ﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳـﻴﻠﻪ ﻧﻌﻤـﺖ در اﺳـﺘﺪراج‬
‫ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ و ﺧﻮد ﻧﻤﻲداﻧﻨﺪ و ﭼـﻪ ﺑـﺴﻴﺎر ﻛـﺴﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﺧﺪاوﻧـﺪ ﮔﻨـﺎه آﻧـﺎن را‬
‫ﭘﻮﺷﺎﻧﺪه و ﺑﺪان ﻣﻐﺮورﺷﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺧﻮد ﻧﻤﻲداﻧﻨﺪ و ﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺛﻨﺎ و‬
‫ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻣﺮدم در اﺑﺘﻼ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ و ﺧﻮد ﺑﻲ ﺧﺒﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫در ﺧﺼﻮص ﻣﻐﺮوران و ﻓﺮﻳﻔﺘﻪ ﺷﺪﮔﺎن‬

‫ﻓﺮﻳﻔﺘﻪ ﺷﺪه ﺗﺮﻳﻦ ﻣﺮدم ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻓﺮﻳﻔﺘﻪ دﻧﻴﺎ ﮔﺸﺘﻪ و دﻧﻴﺎ را ﺑﺮ آﺧـﺮت‬
‫ﺗﺮﺟﻴﺢ داده اﻧﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ ﺑﻌﻀﻲ ازآﻧﻬﺎﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛـﻪ دﻧﻴـﺎ ﻧﻘـﺪ اﺳـﺖ وآﺧـﺮت ﻧـﺴﻴﻪ‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و ﻧﻘﺪ از ﻧﺴﻴﻪ ﺳﻮد ﻣﻨﺪﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫دﻳﮕﺮي ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻟﺬات دﻧﻴﺎ ﻗﻄﻌﻲ وﻳﻘﻴﻨﻲ اﺳﺖ اﻣﺎ در ﻟـﺬات آﺧـﺮت ﺷـﻚ و‬
‫ﺷﺒﻬﻪ وﺟﻮد دارد و ﻋﺎﻗﻞ ﻳﻘﻴﻦ را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺷﻚ و ﺷﺒﻬﻪ رﻫﺎ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫و اﻳﻦ از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺣﻴﻠﻪ ﻫﺎي ﺷﻴﻄﺎن وﺗﺰﻳﻴﻨﺎت اوﺳـﺖ وﭼﻬﺎرﭘﺎﻳـﺎن ازاﻳﻨـﺎن‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﻋﺎﻗﻠﺘﺮﻧﺪ زﻳﺮا ﺣﻴﻮان اﮔﺮ از ﭼﻴﺰي ﻛﻪ اﺣﺘﻤـﺎل دارد ﺑـﻪ او ﺿـﺮري ﺑﺮﺳـﺎﻧﺪ‬
‫ﺑﺘﺮﺳﺪ ﺑﻪ ﻃﺮف آن ﻧﻤﻲرود وﻟﻮ آﻧﻜﻪ اورا ﺑﺰﻧﻲ‪ .‬وﻟﻲ اﻳﻨﺎن ﺑﺎوﺟﻮد ﺷﻚ ﺑـﻪ ﺧـﻮد‬
‫ﺣﻖ ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻫﻼﻛﺖ ﺑﻜﺸﺎﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎ در ﻣﻮرد اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﻧﻘﺪ از ﻧﺴﻴﻪ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺟﻮاب اﻳﻦ اﺳﺖ اﮔﺮﻧﻘﺪ و ﻧﺴﻴﻪ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺑﺮاﺑﺮﺑﺎﺷﻨﺪ ﻣﻌﻠـﻮم اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻧﻘـﺪ ﺑﻬﺘـﺮ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻟﻜﻦ اﮔﺮﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎﺷﻨﺪ وﻧﺴﻴﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ وارزﺷﻤﻨﺪﺗﺮاز ﻧﻘﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﻧﺴﻴﻪ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ درﻣﺴﻨﺪ اﻣﺎم اﺣﻤﺪ وﺗﺮﻣﺬي آﻣﺪه از ﻣﺴﺘﻮرد ﺑﻦ ﺷﺪاد ﻧﻘـﻞ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬

‫‪ .1‬اﻳﻦ ﺣﺪﻳﺚ در ﺟﺎﻣﻊ ﺗﺮﻣﺬي ﻧﻴﺴﺖ وﻟﻲ در ادب اﻟﻤﻨﻔﺮد ﺑﺨﺎري‪ 279‬ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪68‬‬

‫ﮔﻔﺖ‪) :‬ﻗﺎل رﺳﻮل اﷲ ﻣﺎ اﻟﺪﻧﻴﺎ ﻓﻲ اﻵﺧﺮة اﻻ ﻛﻤﺎ ﻳﺪﺧﻞ أﺣﺪﻛﻢ أﺻـﺒﻌﻪ ﻓـﻲ اﻟـﻴﻢ‬
‫ﻓﻠﻴﻨﻈﺮ ﺑﻢ ﻳﺮﺟﻊ(‪ ) ١‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ
ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬دﻧﻴﺎ در ﻣﻘﺎﺑﻞ آﺧﺮت ﻣﺜﺎﻟﺶ ﻣﺎﻧﻨـﺪ آن اﺳـﺖ‬
‫ﻛﻪ ﻛﺴﻲ از ﺷﻤﺎ اﻧﮕﺸﺘﺶ را در آب درﻳﺎ ﻓﺮو ﺑﺮد ﺳﭙﺲ ﺑﻨﮕﺮد ﻛـﻪ ﻫﻨﮕـﺎم ﺑﻴـﺮون‬
‫آوردن ﭼﻘﺪر ﺑﺎ ﺧﻮد )آب( دارد؟ (‬
‫ﭘﺲ اﻧﺘﺨﺎب اﻳﻦ ﻧﻘﺪ ﺑﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺴﻴﻪ اي ﻧﺎﺷﻲ از ﺟﻬﻠﻲ ﻓﺮاوان و ﺣﻤﺎﻗﺘﻲ ﺑﺰرگ‬
‫اﺳﺖ و اﮔﺮ اﻳﻦ ﻧﺴﺒﺖ دﻧﻴﺎ ﺑﻪ آﺧﺮت اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﻋﻤﺮ اﻧﺴﺎن ﺑـﻪ آﺧـﺮت ﭼﻘـﺪر‬
‫اﺳﺖ؟‬
‫ﭘﺲ ﻛﺪام ﻳﻚ ﻋﺎﻗﻼﻧﻪ ﺗﺮاﺳﺖ؟ اﻧﺘﺨﺎب دﻧﻴﺎي ﮔﺬران در ﻣﺪت زﻣﺎﻧﻲ اﻧﺪك واز‬
‫دﺳﺖ دادن ﺧﻴﺮ داﺋﻤﻲدر آﺧﺮت؟ ﻳﺎ ﺗﺮك ﺷﺊ ﻛﻮﭼﻚ وﺑﻲ ارزش وﺗﻤﺎم ﺷﺪﻧﻲ ﺑﻪ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ دﺳﺖ ﻳﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ارزﺷﺶ ﺑﻲ ﺷﻤﺎر و ﺑﻲ ﭘﺎﻳﺎن اﺳﺖ؟‬
‫اﻣﺎ در ﻣﻮرد اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﻛﻪ ﭼﻴﺰي ﻳﻘﻴﻨﻲ را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺷﺊ ﻣﺸﻜﻮك و ﻣﺸﺘﺒﻪ رﻫـﺎ‬
‫ﻧﻤﻲﻛﻨﻢ‪ !.‬ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮدآﻳﺎ در وﻋﺪه اﻟﻬﻲ وﺻـﺪق رﺳـﺎﻟﺖ ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮان او ﺷـﻚ‬
‫داري ﻳﺎ ﺑﺪان اﻳﻤﺎن داري؟ ﭘﺲ اﮔﺮ ﺑـﻪ آن اﻳﻤـﺎن داري ﻋﻤـﻞ ﺗـﻮﭼﻴﺰي ﺟﺰﺗـﺮك‬
‫ﭼﻴﺰي ﻣﻨﻘﻄﻊ وﻓﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﭼﻴﺰي ﺑﺪﻳﻬﻲ وﻗﻄﻌﻲ وﻫﻤﻴﺸﮕﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫و اﮔﺮ در آن ﺷﻚ داري‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﺧﺪا ﻛﻪ ﺑـﺮ وﺟـﻮد و ﻗـﺪرت و اراده و‬
‫وﺣﺪاﻧﻴﺖ او دﻻﻟﺖ دارد ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻦ ﺗﺎ ﺑﺮاﻳﺖ روﺷـﻦ ﮔـﺮدد ﻛـﻪ آﻧﭽـﻪ ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮان‬
‫آورده اﻧﺪ ﺣﻘﻴﻘﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ درآن ﺷﻜﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد وﺧﺎﻟﻖ اﻳﻦ ﻋـﺎﻟﻢ وﭘﺮوردﮔـﺎر‬
‫آﺳﻤﺎن ﻫﺎ و زﻣﻴﻦ ﻣﻘﺪس وﻣﻨﺰه اﺳﺖ از اﻳﻨﻜﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮاﻧﺶ ﺑﺮ ﺧﻼف اﻣـﺮ او ﭼﻴـﺰي‬
‫از اوﺧﺒﺮ دﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺮ ﻛﺲ ﭼﻴﺰي ﻏﻴﺮ از اﻳﻦ را ﺑﻪ او ﻧـﺴﺒﺖ دﻫـﺪ ﺑـﻪ او ﺗـﻮﻫﻴﻦ ﻧﻤـﻮده و او را‬
‫ﺗﻜﺬﻳﺐ ﻛﺮده اﺳﺖ و رﺑﻮﺑﻴﺖ و ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ او را اﻧﻜﺎر ﻧﻤـﻮده اﺳـﺖ‪ .‬زﻳـﺮا ﻧـﺰد ﻫـﺮ‬
‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻓﻄﺮت ﺳﺎﻟﻤﻲداﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺤﺎل اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎﻟﻚ ﺣﻘﻴﻘﻲ ]ﺟﻬﺎن[ ‪ ،‬ﻧـﺎﺗﻮان‬
‫ﻳﺎ ﻧﺎدان ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﻴﺰي را ﻧﺪاﻧﺪ و ﻳﺎ ﻧﺸﻨﻮد و ﻳﺎ ﻧﺒﻴﻨﺪ و ﺻﺤﺒﺖ ﻧﻜﻨﺪ و اﻣﺮ ﻧﻜﻨـﺪ و‬
‫ﻧﻬﻲ ﻧﻨﻤﺎﻳﺪ و ﺛﻮاب ﻋﻄﺎ ﻧﻜﻨﺪ و ﻋﻘﺎب ﻧﺪﻫﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﻛﻪ را ﺑﺨﻮاﻫـﺪ ﻋﺰﻳـﺰ ﻧﮕﺮداﻧـﺪ و‬

‫‪ 1‬اﺣﻤﺪ ‪229/4‬و‪ 230‬و ﺗﺮﻣﺬي ‪2322‬‬

‫‪69‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دوم‪ /‬راﺑﻄﻪ دﻋﺎ ﺑﺎ ﻗﺪر اﻟﻬﻲ‬

‫ﻫﺮ ﻛﻪ را ﺑﺨﻮاﻫﺪ ذﻟﻴﻞ ﻧﻨﻤﺎﻳﺪ و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮاﻧﺶ را ﺑﻪ اﻃﺮاف ﻣﻠﻜﺶ ﻧﻔﺮﺳﺘﺪ و ﺑﻪ وﺿﻊ‬

‫ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻜﻨﺪ و آﻧﻬﺎ را رﻫﺎ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺣﺘﻲ در ﻣﻮرد ﭘﺎدﺷﺎﻫﺎن ﺑﺸﺮي ﻧﻴﺰ ﺗﻮﻫﻴﻦ ﻣﺤـﺴﻮب ﻣـﻲﺷـﻮد و‬
‫ﻧﺎﺷﺎﻳﺴﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻧﺴﺒﺖ دادن آن ﺑﻪ ﻣﺎﻟﻚ ﺣﻘﻴﻘﻲ ﺟﺎﻳﺰ اﺳـﺖ؟ و اﮔـﺮ‬
‫اﻧﺴﺎن از زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻧﻄﻔﻪ اﺳﺖ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﻤﺎل و رﺷﺪ ﻣﻲرﺳﺪ ﺑﻪ اﺣﻮال ﺧﻮد‬
‫دﻗﺖ ﻛﻨﺪ ﺑﺮاﻳﺶ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﺑﻪ او ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﻮده و او را‬
‫از اﻳﻦ اوﺿﺎع اﻧﺘﻘﺎل داده و ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ او را ﺗﻐﻴﻴﺮ داده اﺳﺖ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﻧﻴـﺴﺖ ﻛـﻪ او‬
‫را رﻫﺎ ﻛﻨﺪ و ﺑﻪ او اﻣﺮ و ﻧﻬﻲ ﻧﻜﻨﺪ و ﺣﻘﻮﻗﺶ را ﺑﻪ او ﻧﺸﻨﺎﺳﺎﻧﺪ و ﺛﻮاب و ﻋﻘﺎﺑﺶ‬
‫ﻧﻜﻨﺪ‪ .‬و اﮔﺮ اﻧﺴﺎن درﺳﺖ ﺗﺎﻣﻞ ﻛﻨﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﻪ آﻧﭽﻪ ﻣـﻲﺑﻴﻨـﺪ و ﻳـﺎ‬
‫ﻧﻤﻲﺑﻴﻨﺪ ﻫﻤﻪ ﺑﺮ ﺗﻮﺣﻴﺪ و ﻧﺒﻮت و ﻣﻌﺎد دﻻﻟﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ و دﻟﻴﻞ اﺳﺖ ﺑﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﻗـﺮآن‬
‫ﻛﻼم ﺧﺪاﺳﺖ‪ .‬و در ﻛﺘﺎب )اﻳﻤﺎن اﻟﻘـﺮآن( ﭼﮕـﻮ ﻧﮕـﻲ اﻳـﻦ اﺳـﺘﺪﻻل را ﺗﻮﺿـﻴﺢ‬
‫'‪      4‬‬
‫‪
u4.‬‬ ‫‪     S41‬‬
‫‪  (38)
u4.‬‬
‫ ‬
‫دادهاﻳﻢ‪ ،‬آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻗﺮآن ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪   8 i   :‬‬
‫‪) (40) ­   KE0‬ﺳﻮﮔﻨﺪ ﻣﻲﺧﻮرم ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﻣـﻲﺑﻴﻨﻴـﺪ! )‪ (38‬و‬ ‫­‬ ‫)‪ +  (39‬‬
‫‪    :‬‬
‫"‪  K‬‬
‫ﺳﻮﮔﻨﺪ ﻣﻲﺧﻮرم ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﻧﻤﻲﺑﻴﻨﻴﺪ! )‪ (39‬اﻳﻦ )ﻗﺮآن از ﺳﻮي ﺧﺪا آﻣﺪه اﺳـﺖ و(‬
‫ﮔﻔﺘﺎري اﺳﺖ )ﻛﻪ( از )زﺑﺎن( ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ﺑﺰرﮔﻮاري )ﺗﺒﻠﻴﻎ ﻣﻲﺷﻮد(( ﺣﺎﻗﻪ ‪38 – 40‬‬
‫‪     i‬‬
‫‪
u.‬‬ ‫‪    I‬‬
‫‪    8‬‬ ‫و ﻗﺴﻤﺘﻲ از آن را ﻫﻤﺮاه اﻳﻦ آﻳﻪ ذﻛﺮ ﻧﻤﻮده اﻳﻢ‪   :‬‬
‫)ذارﻳﺎت‪ )(21‬و در ﺧﻮدِ وﺟﻮد ﺷﻤﺎ )ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي روﺷﻦ ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺧﺪا( اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﻣﮕﺮ ﻧﻤﻲﺑﻴﻨﻴﺪ ؟ (‬
‫ﻛﻪ ﻫﻤﺎﻧﺎ اﻧﺴﺎن ﺧﻮد دﻟﻴﻠﻲ اﺳﺖ ﺑﺮ وﺟﻮد ﺧﺎﻟﻘﺶ‪ ،‬و ﺑـﺮ ﺗﻮﺣﻴـﺪ و ﺻـﺪاﻗﺖ‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان و اﺛﺒﺎت ﺻﻔﺎت ﻛﻤﺎل ﺧﺪاوﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ روﺷﻦ ﺷﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺷﺨﺺ ﻛـﻪ ]ﺣـﻖ‬
‫ﺧﺪا[ راﺿﺎﻳﻊ ﻛﺮده ﺑﺮ دو ﮔﻤﺎن ﻓﺮﻳﻔﺘﻪ و ﻣﻐﺮور ﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ‪ :‬ﻳﻜﻲ ﺗﺼﺪﻳﻖ و ﻳﻘـﻴﻦ‬
‫و دﻳﮕﺮي ﺗﻜﺬﻳﺐ و ﺷﻚ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﮕﻮﻳﻲ‪ :‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﺼﺪﻳﻘﻲ ﻗﻄﻌﻲ و ﺑـﺪون ﺷـﻚ ﺑـﻪ‬
‫ﻣﻌﺎد و ﺑﻬﺸﺖ وﺟﻬﻨﻢ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻋﻤـﻞ ﺑـﺎ آن ﻣﺨـﺎﻟﻒ اﺳـﺖ ؟ و آﻳـﺎ در‬
‫ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺑﺸﺮي ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﺪاﻧﺪ ﻓﺮدا ﺟﻠﻮ ﭘﺎدﺷﺎﻫﻲ ﺣﺎﺿﺮ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ او را ﺷﺪﻳﺪ ﺗﺮﻳﻦ ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻣﻲدﻫﺪ ﻳﺎ ﺑﻬﺘـﺮﻳﻦ اﻛـﺮام ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ ،‬و او ﺑـﻲ‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪70‬‬

‫ﺧﻴﺎل و آﺳﻮده ﺷﺐ را ﺳﭙﺮي ﻛﻨﺪ و ﺑﻪ ﻳﺎد ﺣﻀﻮرش ﺟﻠﻮ ﭘﺎدﺷﺎه ﻧﺒﺎﺷﺪ و ﺑﺮاي آن‬
‫آﻣﺎده ﻧﺸﻮد؟ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ :‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧﺪا اﻳﻦ ﺳﻮاﻟﻲ ﺻﺤﻴﺢ اﺳﺖ و ﺑـﺮ ﺑـﺴﻴﺎري از‬
‫اﻳﻦ ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت وارد اﺳﺖ‪ .‬و اﺟﺘﻤﺎع اﻳﻦ دو از ﻋﺠﻴـﺐ ﺗـﺮﻳﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎﺳـﺖ و اﻳـﻦ‬
‫ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﭼﻨﺪ دﻟﻴﻞ دارد‪:‬‬
‫ﻳﻜﻲ‪ :‬ﺿﻌﻒ ﻋﻠﻢ وﻧﺎﻗﺺ ﺑﻮدن ﻳﻘﻴﻦ‪ ،‬وﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﮕﻮﻳﺪ ﻋﻠﻢ ﺗﻔـﺎوت ﻧﻤـﻲﻛﻨـﺪ‬
‫ﺳــﺨﻨﺶ ازﻓﺎﺳــﺪﺗﺮﻳﻦ وﺑــﺎﻃﻠﺘﺮﻳﻦ ﺳــﺨﻦ ﻫﺎﺳــﺖ درﺣــﺎﻟﻲ ﻛــﻪ اﺑــﺮاﻫﻴﻢ ﺧﻠﻴــﻞ‬
‫ازﭘﺮوردﮔﺎرش ﺧﻮاﺳﺖ ﻛﻪ زﻧﺪه ﺷﺪن ﻣﺮدﮔﺎن را ﺑﻪ اوﻧﺸﺎن دﻫﺪ درﺣـﺎﻟﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﻗﺪرت ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮآن آﮔﺎه ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﺎ اﻃﻤﻴﻨﺎﻧﺶ اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﺑـﺪ و آﮔـﺎﻫﻲ ﻋﻴﻨـﻲ ﺑـﺮاﻳﺶ‬
‫آﺷﻜﺎر ﺷﻮد‪ .‬واﮔﺮ ﻫﻤﺮاه ﺿﻌﻒ ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻋﺪم ﺣـﻀﻮر درﻗﻠـﺐ وﻏﺎﻳـﺐ ﺑـﻮدن آن در‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ اوﻗﺎت و ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻮدن ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﺑﺎآن درﺗﻀﺎد اﺳـﺖ ﺟﻤـﻊ ﺷـﻮد و ﺗﻘﺎﺿـﺎي‬
‫ﻃﺒﻊ وﻏﻠﺒﻪ ﻫﻮس وﭼﻴﺮه ﺷﺪن ﺷﻬﻮت وزﻳﻨﺖ ﻧﻔـﺲ وﻓﺮﻳـﺐ ﺷـﻴﻄﺎن ودوردﻳـﺪن‬
‫وﻋﺪه ﺧﺪاوﻧﺪ وآرزوي ﻃﻮﻻﻧﻲ وﻏﻔﻠﺖ و دوﺳﺖ داﺷﺘﻦ دﻧﻴـﺎ ﺑـﺮآن اﺿـﺎﻓﻪ ﺷـﻮد‬
‫دﻳﮕﺮ ﭼﻴﺰي اﻳﻤﺎن راﺛﺎﺑﺖ ﻧﮕﻪ ﻧﻤﻲدارد ﻣﮕﺮآن ﻛﺴﻲ ﻛﻪ آﺳـﻤﺎﻧﻬﺎ وزﻣـﻴﻦ را ﻧﮕـﻪ‬
‫داﺷﺘﻪ ﻛﻪ ﻧﺎﺑﻮد ﻧﺸﻮﻧﺪ آﻧﺮا ﺛﺎﺑﺖ ﮔﺮداﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﻣﺮدم دراﻳﻤﺎن وﻋﻤﻞ ﺗﻔـﺎوت‬
‫دارﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻨﺘﺮﻳﻦ ذره اﻳﻤﺎن درﻗﻠﺐ ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬و ﺟﻤـﻊ اﻳـﻦ اﺳـﺒﺎب ﺑـﻪ ﺿـﻌﻒ‬
‫ﺑﺼﻴﺮت وﺿﻌﻒ ﺻﺒﺮ ﺑﺮﻣﻲﮔﺮدد‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺧﺪاوﻧﺪ اﻫﻞ ﺻـﺒﺮوﻳﻘﻴﻦ را ﻣـﺪح‬
‫'‪) +    54‬‬
‫‪F4bw‬‬ ‫ ‬
‫?&‪  459‬‬
‫ﻓﺮﻣﻮده وآﻧﻬﺎرا اﺋﻤﻪ دﻳﻦ ﻗﺮار داده اﺳﺖ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪    :‬‬
‫‪    5‹1‬‬
‫‪)
5‬ﺳﺠﺪه آﻳﻪ ‪) (24‬از ﻣﻴﺎن ﺑﻨﻲاﺳـﺮاﺋﻴﻞ‬ ‫‪       qL‬‬ ‫\<
    ‬
‫‪   R+ 'D1‬‬ ‫ ‬
‫ﭘﻴﺸﻮاﻳﺎﻧﻲ را ﭘﺪﻳﺪار ﻛﺮدﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎن ﻣﺎ )ﻣﺮدﻣﺎن را( راﻫﻨﻤﺎﺋﻲ ﻣﻲﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑـﺪان‬
‫ﮔﺎه ﻛﻪ ﺑﻨﻲاﺳﺮاﺋﻴﻞ ﺷﻜﻴﺒﺎﺋﻲ ورزﻳﺪﻧﺪ و ﺑﻪ آﻳﺎت ﻣﺎ اﻳﻤﺎن ﻛﺎﻣﻞ ﭘﻴﺪا ﻛﺮدﻧﺪ‪( .‬‬

‫ﺷﺮوط اﻣﻴﺪ ﺑﻪ ﺧﺪا‬

‫ﻻزم اﺳﺖ ﺑﺪاﻧﻴﻢ ﻛﻪ اﮔﺮﻛﺴﻲ ﺑﻪ ﭼﻴﺰي رﺟﺎ دارد ﺳﻪ ﭼﻴﺰ ﺑﺮاﻳﺶ ﻻزم اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﻣﺤﺒﺖ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺑﻪ آن اﻣﻴﺪوار اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪-2‬ﺧﻮف ازدﺳﺖ دادﻧﺶ‪.‬‬
‫‪71‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دوم‪ /‬راﺑﻄﻪ دﻋﺎ ﺑﺎ ﻗﺪر اﻟﻬﻲ‬

‫‪ -3‬ﺗﻼش در ﺟﻬﺖ ﺑﺪﺳﺖ آوردن آن در ﺣﺪ اﻣﻜﺎن‪.‬‬

‫اﮔﺮ رﺟﺎي ﺷﺨﺺ ﺑﺎ ﺳﻪ ﻣﻮرد ﺑﺎﻻ ﻣﻘـﺎرن ﻧﺒﺎﺷـﺪ ﻣﻌﻠـﻮم اﺳـﺖ راﺑﻄـﻪ او ﺑـﻪ‬
‫ﺻﻮرت آرزوﺳﺖ ﻧﻪ رﺟﺎ‪ .‬زﻳﺮا رﺟﺎ ﭼﻴﺰﻳﺴﺖ وآرزو ﭼﻴﺰي دﻳﮕﺮ‪ .‬وﻫﺮ ﻛﺲ رﺟـﺎ‬
‫دارد در ﺧﻮف اﺳﺖ و اﮔﺮﺧﻮف داﺷﺖ ﺑﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﻣـﻲاﻓﺘـﺪ وﺑـﻪ ﺧـﺎﻃﺮ ﺗـﺮس از‬
‫دﺳﺖ دادن‪ ،‬ﺣﺮﻛﺖ را ﺳﺮﻳﻊ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﺟﺎﻣﻊ ﺗﺮﻣﺬي از اﺑﻮ ﻫﺮﻳﺮه رواﻳﺖ ﺷﺪه ﻛﻪ ﮔﻔﺖ ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ
ﻓﺮﻣﻮدﻧـﺪ‪) :‬ﻗـﺎل‬
‫رﺳﻮل اﷲ ﻣﻦ ﺧﺎف أدﻟﺞ وﻣﻦ ادﻟﺞ ﺑﻠﻎ اﻟﻤﻨﺰل أﻻ إن ﺳﻠﻌﺔ اﷲ ﻏﺎﻟﻴـﺔ أﻻ إن ﺳـﻠﻌﺔ‬
‫اﷲ اﻟﺠﻨﺔ(‪) ١‬ﻫﺮﻛﺲ ﺗﺮس از ﺧﺪا داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻘـﺪاري از ﺷـﺐ را ﺑـﻪ روز اﺿـﺎﻓﻪ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻫﺮﻛﺲ ﺷﺐ را ﺑﻪ رﻓﺘﻦ اداﻣﻪ دﻫﺪ ﺑﻪ ﻣﻨـﺰل ﻣـﻲرﺳـﺪ‪.‬‬
‫آﮔﺎه ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﻛﺎﻻي ﺧﺪا ﺑﺎ ارزش وﮔﺮاﻧﺒﻬﺎﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﻛﺎﻻي ﺧﺪا ﺑﻬﺸﺖ اﺳﺖ‪(.‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻜﻪ ﺑﺮاي ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻋﻤﻞ ﺻﺎﻟﺢ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ رﺟﺎ را ﻗﺮار داده‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮاي آﻧﺎن ﺧﻮف را ﻧﻴﺰ ﻗﺮار داده اﺳﺖ‪ .‬ﭘـﺲ ﻣﻌﻠـﻮم ﻣـﻲﺷـﻮد ﻛـﻪ ﺧـﻮف‬
‫ورﺟﺎي ﺳﻮدﻣﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮف ورﺟﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻋﻤﻞ ﺻﺎﻟﺢ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ در ﺳﻮره ﻣﻮﻣﻨﻮن ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪      4Z0‬‬
‫‪
45'-‬‬ ‫‪  4m Q4‬‬
‫‪ *  r4‹1‬‬ ‫‬
‫‬
‫'‪  +  57
"g‬‬ ‫‪    J Z0‬‬ ‫‪   ' m Q‬‬
‫‪*  F gG‬‬ ‫‪ *   +
:‬‬
‫ ‪ +‬‬

‫‪(     Z49‬‬ ‫‬ ‫‬

‫?‪ +  F49‬‬
‫‚‪ 4‬‬ ‫‪    + X '
-‬‬ ‫
‪ +  59‬‬
‫‪    Q‬‬ ‫‪  e‬‬ ‫‪*   m Q‬‬
‫‪     Z1‬‬ ‫‪ +  58‬‬
‫‬ ‫?&
‪     60‬‬‫‪   0  Z0‬‬
‫‪ 61
"1E‬‬ ‫‪      m‬‬‫‪  r _   I
$08‬‬
‫[‪     C‬‬ ‫ ‪*  k:‬‬
‫)در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ از ﺑﻴﻢ ﭘﺮوردﮔﺎرﺷﺎن ﻫﺮاﺳـﺎﻧﻨﺪ )‪ (57‬و ﻛـﺴﺎﻧﻰ ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎى ﭘﺮوردﮔﺎرﺷﺎن اﻳﻤﺎن ﻣﻰآورﻧﺪ )‪ (58‬و آﻧﺎن ﻛﻪ ﺑﻪ ﭘﺮوردﮔﺎرﺷـﺎن ﺷـﺮك‬
‫ﻧﻤﻰآورﻧﺪ )‪ (59‬و ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ آﻧﭽﻪ را دادﻧﺪ ]در راه ﺧﺪا[ ﻣـﻰدﻫﻨـﺪ در ﺣـﺎﻟﻰ ﻛـﻪ‬
‫دﻟﻬﺎﻳﺸﺎن ﺗﺮﺳﺎن اﺳﺖ ]و ﻣﻰداﻧﻨﺪ[ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﻮى ﭘﺮوردﮔﺎرﺷﺎن ﺑﺎزﺧﻮاﻫﻨـﺪ ﮔـﺸﺖ‬
‫)‪ (60‬آﻧﺎﻧﻨﺪ ﻛﻪ در ﻛﺎرﻫﺎى ﻧﻴﻚ ﺷﺘﺎب ﻣﻰورزﻧﺪ و آﻧﺎﻧﻨﺪ ﻛﻪ در اﻧﺠﺎم آﻧﻬﺎ ﺳـﺒﻘﺖ‬
‫ﻣﻰﺟﻮﻳﻨﺪ‪((61) .‬‬

‫‪ 1‬ﺗﺮﻣﺬي ‪2452‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪72‬‬

‫درﺟﺎﻣﻊ ﺗﺮﻣﺬي از ﻋﺎﻳﺸﻪ )رﺿﻲ اﷲ ﻋﻨﻬﺎ( رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ‪YDE Y) :‬‬
‫‪4  K"
¢
€ b
1e Q m Y9" FM dQm $ T KE0‬‬
‫‪54' ,."7 

ž
<p7
9p
'p Q 5 ¦<p F51:‬‬
‫[‪ ) ١(r _ I
$08 C‬ﮔﻔﺖ‪ :‬از رﺳﻮل ﺧﺪا
در ﻣﻮرد اﻳﻦ آﻳـﻪ )ﻳﻌﻨـﻲ‬
‫آﻳﻪ ﺑﺎﻻ( ﺳﻮال ﻧﻤﻮدم‪ ،‬وﮔﻔﺘﻢ آﻳﺎ اﻳﻨﺎن ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺷـﺮاب ﻣـﻲﻧﻮﺷـﻨﺪ وزﻧـﺎ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ودزدي ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ؟ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ :‬ﻧﻪ اي دﺧﺘﺮ ﺻﺪﻳﻖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ اﻳﻨﺎن ﻛﺴﺎﻧﻲ اﻧﺪ ﻛـﻪ‬
‫روزه ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ وﻧﻤﺎز ﻣﻲﺧﻮاﻧﻨﺪ و ﺻﺪﻗﻪ ﻣﻲدﻫﻨﺪ وﻣﻲﺗﺮﺳﻨﺪ از آﻧﺎن ﻗﺒﻮل ﻧـﺸﻮد‪.‬‬
‫اﻳﻨﻬﺎ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ دراﻧﺠﺎم اﻋﻤﺎل ﺧﻴﺮ ﻣـﺴﺎﺑﻘﻪ داده و ﻋﺠﻠـﻪ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ (.‬اﻳـﻦ‬
‫ﺣﺪﻳﺚ از اﺑﻮﻫﺮﻳﺮه ﻧﻴﺰ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﻌﺎدﺗﻤﻨﺪان را ﺑﺎ اﻧﺠﺎم ﻋﻤﻞ ﻧﻴﻚ ﻫﻤـﺮاه ﺧـﻮف ﻣﻌﺮﻓـﻲ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ ١‬و‬
‫ﺷﻘﺎوﺗﻤﻨﺪان را ﺑﻪ ارﺗﻜﺎب اﻋﻤﺎل ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ ﻫﻤﺮاه اﻣﻨﻴﺖ وﺻﻒ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .٢‬و ﻫﺮ ﻛﺲ‬
‫در اﺣﻮال اﺻﺤﺎب ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ
ﺗﺎﻣﻞ ﻛﻨﺪ آﻧﺎﻧﺮا در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻋﻤـﻞ و در ﻋـﻴﻦ ﺣـﺎل در‬
‫ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺧﻮف ﺧﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬وﻣﺎ ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ وﺗﻔﺮﻳﻂ را ﺑـﺎ اﺣـﺴﺎس آراﻣـﺶ واﻣﻨﻴـﺖ‬
‫ﺟﻤﻊ ﻛﺮده اﻳﻢ درﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ‪:‬‬
‫اﺣﻤﺪ در اﻟﺰﻫﺪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺻﺪﻳﻖ ﻣـﻲﮔﻔـﺖ‪ :‬دوﺳـﺖ دارم ﻣـﻮﻳﻲ در‬
‫ﭘﻬﻠﻮي ﺑﻨﺪه اي ﻣﻮﻣﻦ ﺑﺎﺷﻢ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ذﻛﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ او زﺑﺎﻧﺶ را ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ وﻣﻲﮔﻔﺖ‪ :‬اﻳﻦ ﻫﻤﺎن اﺳـﺖ‬
‫ﻛﻪ ﻣﺮا ﺑﻪ ﮔﺮﻓﺘﺎري ﻫﺎو ﻣﻬﻠﻜﺎت وارد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫و ﺑﺴﻴﺎر ﮔﺮﻳﻪ ﻣﻲﻛﺮد و ﻣﻲﻓﺮﻣﻮد ﮔﺮﻳﻪ ﻛﻨﻴـﺪ و اﮔـﺮ ﻧﻤـﻲﺗﻮاﻧﻴـﺪ ﮔﺮﻳـﻪ ﻛﻨﻴـﺪ‪،‬‬
‫ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ را ﺑﻪ ﮔﺮﻳﻪ اﻧﺪازﻳﺪ‪.‬‬

‫‪ 1‬ﺗﺮﻣﺬي ‪3175‬‬
‫ﺸﻮْنَ رَ ﱠﺑ ُﻬﻢْ وَ َﻳﺨَﺎﻓُﻮنَ ﺳُﻮءَ اﻟﺤِـﺴَﺎبِ )رﻋـﺪ ‪ (21‬و آﻧـﺎن ﻛـﻪ آﻧﭽـﻪ را‬ ‫ﺨ َ‬
‫ﺻﻞَ وَ َﻳ ْ‬ ‫‪ .1‬وَا ﱠﻟﺬِﻳﻦَ َﻳ ِ‬
‫ﺼﻠُﻮنَ ﻣَﺎ أَ َﻣﺮَ اﻟ ّﻠﻪُ ِﺑﻪِ أَن ﻳُﻮ َ‬
‫ﺧﺪا ﺑﻪ ﭘﻴﻮﺳﺘﻨﺶ ﻓﺮﻣﺎن داده ﻣﻰﭘﻴﻮﻧﺪﻧﺪ و از ﭘﺮوردﮔﺎرﺷﺎن ﻣﻰﺗﺮﺳﻨﺪ و از ﺳﺨﺘﻰ ﺣﺴﺎب ﺑﻴﻢ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺠﺪُواْ َﻟ ُﻜﻢْ وَﻛِﻴﻼً )اﺳﺮا ‪ (68‬ﻣﮕﺮ اﻳﻤﻦ ﺷـﺪﻳﺪ‬
‫ﺻﺒًﺎ ُﺛﻢﱠ ﻻَ َﺗ ِ‬
‫ﺳﻞَ َﻋ َﻠ ْﻴﻜُﻢْ ﺣَﺎ ِ‬‫ﺴﻒَ ِﺑ ُﻜﻢْ ﺟَﺎ ِﻧﺐَ ا ْﻟ َﺒﺮﱢ أَوْ ُﻳﺮْ ِ‬‫ﺨ ِ‬‫‪  .2‬أَ َﻓﺄَﻣِﻨﺘُﻢْ أَن َﻳ ْ‬
‫از اﻳﻨﻜﻪ ﺷﻤﺎ را در ﻛﻨﺎر ﺧﺸﻜﻰ در زﻣﻴﻦ ﻓﺮو ﺑﺮد ﻳﺎ ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﻃﻮﻓﺎﻧﻰ از ﺳﻨﮕﺮﻳﺰهﻫﺎ ﺑﻔﺮﺳﺘﺪ ﺳﭙﺲ ﺑﺮاى ﺧﻮد ﻧﮕﺎﻫﺒـﺎﻧﻰ‬
‫ﻧﻴﺎﺑﻴﺪ‪.‬‬
‫‪73‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دوم‪ /‬راﺑﻄﻪ دﻋﺎ ﺑﺎ ﻗﺪر اﻟﻬﻲ‬

‫اﻳﺸﺎن ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻗﺎﻣﻪ ﻧﻤﺎز ﺑﺮﭘﺎ ﻣﻲاﻳﺴﺘﺎد ﺑﻪ ﺧـﺎﻃﺮ ﺧـﺸﻴﺖ ﭘﺮوردﮔـﺎر‬
‫ﭼﻮن ﭼﻮﺑﻲ ﺧﺸﻚ ﺑﻲ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲاﻳﺴﺘﺎد‪.‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎم ﻓﻮت ﺑﻪ ﻋﺎﻳﺸﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬دﺧﺘﺮﻛﻢ ﻣﻦ از ﻣﺎل ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﻓﻘﻂ اﻳﻦ ﻋﺒـﺎ و اﻳـﻦ‬
‫ﻇﺮف )ﻇﺮف ﻣﺨﺼﻮص ﺷﻴﺮ ﺧﻮردن( و اﻳﻦ ﻏﻼم را دارم ﭘﺲ آﻧﻬﺎ را ﭘـﻴﺶ ﻋﻤـﺮ‬
‫اﺑﻦ ﺧﻄﺎب ﺑﺒﺮ )ﺗﺎ در ﺑﻴﺖ اﻟﻤﺎل ﻗﺮار دﻫﺪ(‪.‬‬
‫و ﻣﻲﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻪ ﺧﺪا ﺳﻮﮔﻨﺪ دوﺳﺖ دارم ﻛﻪ درﺧﺘﻲ ﺑﻮدم ﻛﻪ از آن ﻣﻲﺧﻮردﻧـﺪ‬
‫و ﺑﺮﻳﺪه ﻣﻲﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻗﺘﺎده ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﻦ رﺳﻴﺪه ﻛﻪ اﺑﻮ ﺑﻜﺮ ﻣﻲﮔﻔﺖ‪ :‬دوﺳﺖ داﺷﺘﻢ ﮔﻴﺎﻫﻲ ﻣﻲﺑﻮدم‬
‫ﻛﻪ ﭼﻬﺎر ﭘﺎﻳﺎن آﻧﺮا ﻣﻲﺧﻮردﻧﺪ‪.‬‬
‫‬ ‫ﻋﻤﺮ روزي ﺳﻮره ﻃﻮر را ﺗﺎ آﻳﻪ  ‪+‬‬
‫‪ 
:‬‬
‫‪(   C410‬‬
‫‪ 7 “4‬ﻛـﻪ ﻋـﺬاب‬ ‫‪ *  o Q4$‬‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎرت واﻗﻊﺷﺪﻧﻰ اﺳﺖ )‪ ((7‬ﺧﻮاﻧﺪ و ﺷﺮوع ﺑﻪ ﮔﺮﻳﺴﺘﻦ ﻧﻤﻮد و آﻧﻘﺪر ﮔﺮﻳﻪ‬
‫اش ﺷﺪت ﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﻣﺮﻳﺾ ﺷﺪ و ﻋﻴﺎدﺗﺶ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ در ﺣﺎل ﻣﺮگ ﺑﻮد ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪش ﮔﻔﺖ‪) :‬وﻳﺤﻚ ﺿﻊ ﺧـﺪي‬
‫ﻋﻠﻰ اﻷرض ﻋﺴﺎه أن ﻳﺮﺣﻤﻨﻲ ﺛﻢ ﻗﺎل وﻳﻞ أﻣﻲ إن ﻟﻢ ﻳﻐﻔﺮ اﷲ ﻟﻲ ﺛﻼﺛﺎ ﺛﻢ ﻗـﻀﻰ(‪:‬‬
‫واي ﺑﺮ ﺗﻮ! ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎﻳﻢ را ﺑﺮ ﺧﺎك ﺑﮕﺬار‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﻦ رﺣـﻢ ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺳـﭙﺲ‬
‫ﮔﻔﺖ واي ﺑﺮ ﻣﺎدرم اﮔﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺮا ﻣﻮرد ﻣﻐﻔﺮت ﻗـﺮار ﻧﺪﻫـﺪ‪ .‬ﺳـﻪ ﺑـﺎر ﮔﻔـﺖ و‬
‫ﺳﭙﺲ رﺣﻠﺖ ﻓﺮﻣﻮد‪.‬‬
‫در ﻧﻤﺎزﺷﺐ آﻳﻪ اي را ﻗﺮاﺋﺖ ﻓﺮﻣﻮد ﻛﻪ ﭼﻨﺎن او راﺗﺮﺳﺎﻧﺪ ﻛﻪ ﭼﻨﺪ روز درﺧﺎﻧﻪ‬
‫ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪ وﺑﻪ ﻋﻴﺎدﺗﺶ ﻣﻲرﻓﺘﻨﺪ وﮔﻤﺎن ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ ﻣﺮﻳﺾ اﺳﺖ‪.‬‬
‫و ﺑﺮ ﺻﻮرﺗﺶ ﺑﺮ اﺛﺮ ﮔﺮﻳﻪ دو ﺧﻂ ﺳﻴﺎه اﻓﺘﺎده ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﺑﻦ ﻋﺒﺎس ﺑﺪو ﻣﻲﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺗـﻮ ﻛـﺸﻮرﻫﺎي ﺑـﺴﻴﺎري را ﮔـﺸﻮد و‬
‫ﺳﺮزﻣﻴﻨﻬﺎي زﻳﺎدي را ﻓﺘﺢ ﻛﺮد و ﭼﻨﺎن ﻛﺮد و ﭼﻨﺎن ﻛﺮد‪ .‬ﻋﻤـﺮﮔﻔـﺖ‪ :‬دوﺳـﺖ‬
‫داﺷﺘﻢ ﻧﺠﺎت ﻳﺎﺑﻢ و ﻧﻪ ﮔﻨﺎﻫﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﻧﻪ ﺛﻮاﺑﻲ‪.‬‬
‫ﻋﺜﻤﺎن ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻗﺒﺮي ﻣﻲﮔﺬﺷﺖ آﻧﻘﺪر ﮔﺮﻳﻪ ﻣﻲﻛﺮد ﻛﻪ رﻳﺸﺶ ﺧﻴﺲ ﻣﻲﺷﺪ‪.‬‬
‫و ﻣﻲﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﮔﺮ ﻣﻴﺎن ﺑﻬﺸﺖ و ﺟﻬﻨﻢ ﺑﺎﺷﻢ و ﻧﺪاﻧﻢ ﺑﻪ ﻛﺪام ﻳﻚ اﻣﺮ ﻣـﻲﺷـﻮم‪.‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪74‬‬

‫دوﺳﺖ داﺷﺘﻢ ﻗﺒﻞ از اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺪاﻧﻢ ﺑﻪ ﺳﻮي ﻛﺪام ﻳﻚ ﻣﻲروم ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﺧﺎﻛﺴﺘﺮ ﻣﻲﺷﺪم‪.‬‬
‫و اﻣﺎ ﻋﻠﻲ  و ﺧﺸﻴﺖ و ﮔﺮﻳﻪ ي او‪.‬‬
‫ﻋﻠﻲ  از دو ﭼﻴﺰ ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮف داﺷﺖ‪ :‬آرزو ﻫﺎي ﻃﻮﻻﻧﻲ و ﺗﺒﻌﻴﺖ از ﻫﻮي و ﻫﻮس‪.‬‬
‫او ﻣﻲﮔﻔﺖ‪ ¦4† 4$ <p  B ;.: ' =GM ¶5  ,' K ') :‬‬
‫‪t451 4' 4
451 S54' =<n  , F9."' =GM  =1<' Y <  <
:‬‬
‫‪(,4b$  o8n <s o8n ,b$ c 
  < t51 '  =GM‬‬
‫)آرزوي ﻃﻮﻻﻧﻲ آﺧﺮت را ﺑﻪ ﻓﺮاﻣﻮﺷﻲ ﻣﻲﺳﭙﺎرد و ﺗﺒﻌﻴﺖ از ﻫﻮي‪ ،‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺣـﻖ‬
‫ﻣﻲاﻳﺴﺘﺪ‪ .‬ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﻛﻪ دﻧﻴﺎ ﭘﺸﺖ ﻛﺮده و در ﺣﺎل رﻓﺘﻦ اﺳﺖ و آﺧﺮت در ﺣﺎل آﻣﺪن‬
‫اﺳﺖ و دﻧﻴﺎ و آﺧﺮت ﻫﺮ ﻛﺪام ﻓﺮزﻧﺪاﻧﻲ دارﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﻜﻮﺷـﻴﺪ از ﻓﺮزﻧـﺪان آﺧـﺮت‬
‫ﺑﺎﺷﻴﺪ و از ﻓﺮزﻧﺪان دﻧﻴﺎ ﻧﺒﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ اﻣﺮوز روز ﻋﻤﻞ اﺳﺖ و ﺣﺴﺎﺑﻲ در ﻛﺎر ﻧﻴـﺴﺖ‬
‫و ﻓﺮدا روز ﺣﺴﺎب اﺳﺖ و ﻋﻤﻠﻲ در ﻛﺎر ﻧﻴﺴﺖ‪(.‬‬
‫اﺑﻮ درداء ﻣﻲﮔﻔﺖ‪ :‬ﺳﺨﺖ ﺗﺮﻳﻦ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ در ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺑﺮ ﺧـﻮد ﻣـﻲﺗﺮﺳـﻢ اﻳـﻦ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد‪ :‬اي اﺑﻮ درداء ﺗﻮ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻲ ؟ ﭘﺲ در ﻣﻘﺎﺑـﻞ آﻧﭽـﻪ ﻛـﻪ‬
‫داﻧﺴﺘﻪ اي ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻋﻤﻞ ﻛﺮدي ؟ وﻣﻲﮔﻔﺖ‪ :‬اﮔﺮ ﻣﻲداﻧـﺴﺘﻴﺪ ﺑﻌـﺪ ازﻣـﺮگ ﺑـﺎ ﭼـﻪ‬
‫ﭼﻴ ـﺰي روﺑــﺮو ﻣــﻲﺷــﻮﻳﺪ ﻏــﺬاﻳﻲ را از روي ﺷــﻬﻮت ﻧﻤــﻲﺧﻮردﻳــﺪ وﺷــﺮاﺑﻲ‬
‫ﻧﻤﻲﻧﻮﺷﻴﺪﻳﺪ وﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ اي وارد ﻧﻤﻲﺷﺪﻳﺪ ﺗﺎدرﺳﺎﻳﻪ آن ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮﻳـﺪ‪ .‬وﺑـﻪ ﺻـﺤﺮا‬
‫ﺑﻴﺮون ﻣﻲرﻓﺘﻴﺪ وﺑﺮﺳﻴﻨﻪ ﻣﻲزدﻳﺪ وﺑﺮﺧﻮد ﮔﺮﻳﻪ ﻣﻲﻛﺮدﻳﺪ؛ آرزو ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻛﻪ درﺧﺘﻲ‬
‫ﻣﻲﺑﻮدم ﻛﻪ ﺑﺮﻳﺪه ﻣﻲﺷﺪ وﺳﭙﺲ ﺧﻮرده ﻣﻲﺷﺪ‪(.‬‬
‫اﺑﻮذر ﻣﻲﮔﻔﺖ‪ :‬اي ﻛﺎش درﺧﺘﻲ ﺑﻮدم ﻛﻪ ﺑﺮﻳﺪه ﻣﻲﺷـﺪ و دوﺳـﺖ داﺷـﺘﻢ ﻛـﻪ‬
‫اﺻﻼ ﺧﻠﻖ ﻧﻤﻲﺷﺪم‪.‬‬
‫وﻧﻔﻘﻪ اي راﺑﺮ او ﻋﺮﺿﻪ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ ﺑﺰي دارم ﻛﻪ ﺷﻴﺮش راﻣـﻲدوﺷـﻢ و‬
‫اﻻﻏﻲ ﻛﻪ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ وﺑﻨﺪه آزادي ﻛﻪ ﺧﺪﻣﺘﻜﺎري ﻣﻲﻛﻨـﺪ و ﻣـﻦ از ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ‬
‫اﻳﻨﻬﺎ ﻫﻢ ﺑﻴﻢ دارم‪.‬‬
‫‬ ‫‬
‫?•‪4n‬‬ ‫‪ + >8n‬‬
‫‪    Q4‬‬ ‫ﺗﻤﻴﻢ داري ﺷﺒﻲ ﺳﻮره ﺟﺎﺛﻴﻪ را ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ آﻳﻪ أ )‪  c‬‬
‫‪75‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دوم‪ /‬راﺑﻄﻪ دﻋﺎ ﺑﺎ ﻗﺪر اﻟﻬﻲ‬

‫ ‬ ‫‪    5'X‬‬ ‫‬ ‫‬

‫‪4' t4E  V4‬‬
‫‪     m‬‬
‫¡ ‬
‫‪ + t E‬‬
‫‪  r†p‬‬
‫‪+ 9b$‬‬ ‫‪  Q‬‬ ‫‪    +
· r[ * 8‬‬
‫‪ +   9&6‬‬ ‫‪+‬‬
‫¸‪)21
b‬آﻳﺎ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﻛﺎرﻫﺎى ﺑﺪ ﺷﺪهاﻧﺪ ﭘﻨﺪاﺷﺘﻪاﻧﺪ ﻛـﻪ آﻧـﺎن را‬ ‫   ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻗﺮار ﻣﻰدﻫﻴﻢ ﻛﻪ اﻳﻤﺎن آورده و ﻛﺎرﻫﺎى ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﻛﺮدهاﻧﺪ ]ﺑـﻪ ﻃـﻮرى‬
‫ﻛﻪ[ زﻧﺪﮔﻰ آﻧﻬﺎ و ﻣﺮﮔﺸﺎن ﻳﻜﺴﺎن ﺑﺎﺷﺪ ﭼﻪ ﺑﺪ داورى ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ( رﺳـﻴﺪ و ﺗﺎﺻـﺒﺢ‬
‫آﻧﺮا ﺗﻜﺮار ﻣﻲﻛﺮد و ﮔﺮﻳﻪ ﻣﻲﻛﺮد‪.‬‬
‫اﺑﻮ ﻋﺒﻴﺪه ﻋﺎﻣﺮﺑﻦ ﺟﺮاح ﻣﻲﮔﻔﺖ‪ :‬دوﺳﺖ داﺷﺘﻢ ﻗﻮﭼﻲ ﺑﻮدم ﻛﻪ ﺧﺎﻧﻮده ام آﻧﺮا‬
‫ذﺑﺢ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ وﮔﻮﺷﺘﻢ را ﻣﻲﺧﻮردﻧﺪ وآﻧﺮا ﻛﻢ ﻛﻢ ﻣﻲﻧﻮﺷﻴﺪﻧﺪ‪(.‬‬
‫ﺑﺮاﺳﺘﻲ اﻳﻦ ﻓﺼﻞ اﮔﺮ ﺑـﺪان اداﻣـﻪ دﻫـﻴﻢ ﺑـﻪ ﻃـﻮل ﺧﻮاﻫـﺪ اﻧﺠﺎﻣﻴـﺪ‪ .‬ﺑﺨـﺎري‬
‫درﺻﺤﻴﺤﺶ ﺑﺎﺑﻲ آورده اﺳﺖ‪ :‬درﻣﻮرد ﺧﻮف ﻣﻮﻣﻦ ازاﻳﻨﻜﻪ اﻋﻤﺎﻟﺶ ﺣﺒﻂ وﺑﺎﻃـﻞ‬
‫ﺷﻮد درﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺧﻮد ﻧﻤﻲداﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﺗﻴﻤﻲﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬ﻫﻴﭻ ﮔﺎه ﺳـﺨﻨﻢ راﺑـﻪ ﻋﻤﻠـﻢ ﻋﺮﺿـﻪ ﻧﻜـﺮدم ﻣﮕﺮاﻳﻨﻜـﻪ‬
‫ﺗﺮﺳﻴﺪم ﻛﻪ دروﻏﮕﻮﺑﺎﺷﻢ‪.‬‬
‫اﺑﻦ اﺑﻲ ﻣﻠﻴﻜﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﻪ ﺳﻲ ﻧﻔﺮ از اﺻﺤﺎب رﺳﻮل ﺧـﺪا رﺳـﻴﺪم و ﻫﻤـﻪ از‬
‫ﻧﻔﺎق ﺧﻮد ﺑﻴﻢ داﺷﺘﻨﺪ و ﻫﻴﭽﻜﺲ ﻧﻤﻲﮔﻔﺖ‪ :‬ﻛﻪ اوﺑﺮ اﻳﻤﺎن ﺟﺒﺮﻳﻞ و ﻣﻴﻜﺎﺋﻴﻞ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ازﺣﺴﻦ ذﻛﺮﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻔﺖ‪ :‬ﻫﻴﭻ ﻛﺲ از)ﺧﺪاوﻧﺪ( ﻧﻤﻲﺗﺮﺳﺪ ﻣﮕﺮﻣـﻮﻣﻦ و‬
‫ﻫﻴﭻ ﻛﺲ از او اﻳﻤﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻣﮕﺮ ﻣﻨﺎﻓﻖ‪.‬‬
‫ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎب ﺑﻪ ﺣﺬﻳﻔﻪ ﻣﻲﮔﻔﺖ‪ :‬ﺗﻮ را ﺑﻪ ﺧﺪا ﻗﺴﻢ ﻣﻲدﻫﻢ آﻳﺎ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻧﺎم‬
‫ﻣﺮا در ﺑﻴﻦ ﻧﺎم ﻣﻨﺎﻓﻘﺎن آورد ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﻪ‪ ،‬و ﺑﻌﺪ از ﺗﻮ ﺑﻪ ﻛﺴﻲ دﻳﮕﺮ ﺟﻮاب ﻧﺨﻮاﻫﻢ داد‪.‬‬
‫ﺷﻨﻴﺪم ﺷﻴﺦ ﻣﺎ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﻨﻈﻮر)ﺣﺬﻳﻔﻪ( اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻏﻴﺮﺗـﻮ را از ﻧﻔـﺎق ﻣﺒـﺮا‬
‫ﻧﻤﻲداﻧﻢ ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻨﻈﻮراﻳﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺧﻮدم اﻳﻦ اﺟﺎزه را ﻧﻤـﻲدﻫـﻢ ﻛـﻪ ﻫﺮﻛـﻪ ازﻣـﻦ‬
‫ﭘﺮﺳﻴﺪ ﻛﻪ آﻳﺎ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻧﺎم ﻣﺮاﺑﺮد ؟ ﻣﻦ او را ﻣﺒﺮا ﻛﻨﻢ وﺟﻮاﺑﺶ راﺑﺪﻫﻢ‪.‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪76‬‬
‫‪77‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ /‬آﻓﺖ و ﺿﺮرﻫﺎي ﻋﺼﻴﺎن و ﮔﻨﺎه‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬آﻓﺎت و ﺿﺮرﻫﺎي ﻋﺼﻴﺎن و ﮔﻨﺎه‬

‫ﺑﺮﮔﺮدﻳﻢ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﻣﺸﻐﻮل ﺑﺤﺚ آن ﺑﻮدﻳﻢ وآن درﻣـﻮرد دواي دردي ﺑﻮدﻛـﻪ‬
‫اﮔﺮ ﺑﺮ اﻧﺴﺎن اداﻣﻪ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ دﻧﻴﺎ وآﺧﺮﺗﺶ راﺗﺒﺎه ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫آﻧﭽﻪ ﻻزم اﺳﺖ داﻧﺴﺘﻪ ﺷﻮد اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﮔﻨـﺎه و ﻋـﺼﻴﺎن ﺑـﻪ اﻧـﺴﺎن آﺳـﻴﺐ‬
‫ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ و ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺎﺷﺪ و آﺳﻴﺐ ﮔﻨﺎه ﺑﻪ ﻗﻠﺐ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺳﻢ در ﺑﺪن اﺳﺖ‬
‫ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻧﻮع و درﺟﻪ آن‪.‬‬
‫و آﻳﺎ درد و ﺿﺮري در دﻧﻴﺎ و آﺧﺮت وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﺳﺒﺐ آن ﮔﻨﺎه و ﻋﺼﻴﺎن ﻧﺒﺎﺷﺪ ؟‬
‫ﻣﮕﺮ ﭼﻪ ﭼﻴﺰ ﭘﺪر و ﻣﺎدرﻣﺎن را از ﺑﻬـﺸﺖ ﺧـﺎرج ﻛـﺮد ؟ از ﺳـﺮزﻣﻴﻦ ﻟـﺬت و‬
‫ﻧﻌﻤﺖ و ﺷﺎدي و ﺳﺮور ﺑﻪ ﺳﺮزﻣﻴﻦ درد و ﻣـﺼﻴﺒﺖ و اﻧـﺪوه و ﻧـﺎراﺣﺘﻲ ؟ و ﭼـﻪ‬
‫ﭼﻴﺰ اﺑﻠﻴﺲ را ازﻣﻠﻜﻮت آﺳﻤﺎن ﺑﻴﺮون راﻧﺪ و ﻃﺮد ﻧﻤﻮد و ﻟﻌﻨﺖ ﻛـﺮد و ﻇـﺎﻫﺮ و‬
‫ﺑﺎﻃﻨﺶ را ﻣﺴﺦ ﻧﻤﻮد ؟ ﺳﻴﻤﺎﻳﺶ را زﺷﺖ ﺗﺮﻳﻦ ﺻﻮرﺗﻬﺎ و ﻧﺎﭘﺎﻛﺘﺮﻳﻦ آﻧﻬﺎ ﻗـﺮار داد‬
‫و ﺑﺎﻃﻨﺶ را از ﺻﻮرﺗﺶ زﺷﺖ ﺗﺮ ﻧﻤﻮد ؟ ﻗﺮب ﺑـﻪ ﺧـﺪا را ﺑـﻪ دوري از او ﻣﺒـﺪل‬
‫ﻛﺮد و رﺣﻤﺘﺶ را ﻟﻌﻨﺖ‪ ،‬و ﺑﻬﺸﺖ را ﺑﺮ او ﺑﻪ ﺟﻬﻨﻢ ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﻧﻤـﻮد ؟ اﻳﻤـﺎﻧﺶ ﺑـﻪ‬
‫ﻛﻔﺮ ﻣﺒﺪل ﮔﺮدﻳﺪ و ﻣﻮاﻻت ﺧﺪا را ﺑﻪ ﻋﺪاوت ﻣﺒﺪل ﺳﺎﺧﺖ ؟ ﻟﺒﺎس اﻳﻤﺎﻧﺶ ﺗﺒﺪﻳﻞ‬
‫ﺑﻪ ﻟﺒﺎس ﻛﻔﺮ و ﻓﺴﻮق و ﻋﺼﻴﺎن ﺷﺪ و از ﭼﺸﻢ ﺧﺪا ﺑﻪ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﺻﻮرت ﻓﺮو اﻓﺘﺎد و‬
‫ﻏﻀﺐ ﺧﺪا ﺑﺮ او ﺣﻼل ﮔﺸﺖ و رﻫﺒﺮ و ﺳﺮدار ﻓﺎﺳﻘﺎن و ﻣﺠﺮﻣﺎن ﮔﺮدﻳﺪ وﺑﻌـﺪ از‬
‫آن ﻫﻤﻪ ﻋﺒﺎدت وﺑﺰرﮔﻲ‪ ،‬ﺑﻨﺪ و زﻧﺠﻴﺮ را ﺑﺮاي ﺧﻮد ﭘﺴﻨﺪﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎر اﻟﻬﺎ ﺑﻪ ﺗﻮ ﭘﻨﺎه ﻣﻲﺑﺮم از ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ آﻧﭽﻪ ﻓﺮﻣﺎن دﻫﻲ و از ارﺗﻜﺎب آﻧﭽﻪ ﻧﻬﻲ ﻛﻨﻲ‪.‬‬
‫ﻣﮕﺮ ﭼﻪ ﭼﻴﺰ ﺳﺒﺐ ﻏﺮق ﺗﻤﺎم ﺳﺎﻛﻨﺎن زﻣﻴﻦ ﮔﺮدﻳﺪ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ آب ﺣﺘﻲ ﻗﻠﻪ ﻛﻮﻫﻬﺎ‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪78‬‬

‫را ﻧﻴﺰ ﻏﺮق ﻧﻤﻮد ؟ و ﭼﻪ ﭼﻴﺰ ﺳﺒﺐ ﺗﺴﻠﻂ ﺑﺎد ﺑﺮ ﻗﻮم ﻋﺎد ﺷﺪ و آﻧـﺎن را ﺑـﺮ روي‬
‫زﻣﻴﻦ ﭼﻮن ﺗﻨﻪ ﭘﻮﺳﻴﺪه درﺧﺘﺎن رﻫﺎ ﻧﻤﻮد ؟ و ﺳﺮزﻣﻴﻦ و ﻛـﺸﺘﮕﺎه و ﺑـﺎغ و ﭼﻬـﺎر‬
‫ﭘﺎﻳﺎﻧﺸﺎن را ﻧﺎﺑﻮد ﻛﺮد‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ داﺳﺘﺎن و ﻋﺒﺮﺗﻲ ﺑﺮاي دﻳﮕـﺮان ﺗـﺎ ﻗﻴﺎﻣـﺖ‬
‫ﺷﺪﻧﺪ ؟ و ﭼﻪ ﭼﻴﺰ ﺑﺮ ﻗﻮم ﺛﻤﻮد ﻏـﺮش ﺳـﻬﻤﮕﻴﻦ ﻓﺮﺳـﺘﺎد ﭼﻨﺎﻧﻜـﻪ ﻗﻠﺒﻬﺎﻳـﺸﺎن از‬
‫ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺎز اﻳﺴﺘﺎد و ﺑﻴﻜﺒﺎره ﻫﻤﮕﻲ ﻣﺮدﻧﺪ ؟ و ﭼﻪ ﭼﻴﺰ ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﻟـﻮط را ﭼﻨـﺎن از‬
‫زﻣﻴﻦ ﺑﻠﻨﺪ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﺻﺪاي ﭘﺎرس ﺳﮕﻬﺎي آﻧﺎﻧﺮا ﻣﻲﺷﻨﻴﺪﻧﺪ و ﺳـﭙﺲ آﻧـﺮا‬
‫ﺑﺮ ﺳﺮﺷﺎن واژﮔﻮن ﻛﺮد و آﻧﺎﻧﺮا زﻳﺮ و رو ﻧﻤﻮد و ﻫﻤﮕﻲ را ﻫﻼك ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﺳـﭙﺲ‬
‫از آﺳﻤﺎن ﺑﺮ ﺳﺮﺷﺎن ﺳﻨﮓ ﺑﺎراﻧﺪ و ﻋﺬاﺑﻬﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ ﺑﺮ آﻧﺎن ﺟﻤﻊ ﻧﻤﻮد ﻛـﻪ ﺑـﺮ‬
‫دﻳﮕﺮ اﻣﺘﻬﺎ ﺟﻤﻊ ﻧﮕﺸﺘﻪ ﺑﻮد ؟ و ﺑﺮاي اﻣﺜﺎﻟﺸﺎن ﻧﻴﺰ ﻫﻤﻴﻦ ﻋﺬاﺑﻬﺎ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و اﻳـﻦ‬
‫از ﺳﺘﻤﻜﺎران دور ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬و ﭼﻪ ﭼﻴﺰ ﺑﺮ ﻗﻮم ﺷﻌﻴﺐ اﺑﺮﻫﺎي ﻋﺬاب را ﭼﻮن اﺑﺮ ﺑﺎران‬
‫ﻓﺮو ﻓﺮﺳﺘﺎد و ﭼﻮن ﺑﺎﻻي ﺳﺮﺷﺎن رﺳﻴﺪ‪ ،‬آﺗﺶ زﺑﺎﻧﻪ ﻛﺶ ﺑـﺮ ﺳﺮﺷـﺎن ﺑﺎراﻧـﺪ ؟ و‬
‫ﭼﻪ ﭼﻴﺰ ﻓﺮﻋﻮن و ﻗﻮﻣﺶ را در درﻳﺎ ﻏﺮق ﻧﻤﻮد و روﺣﺸﺎن را ﺑﻪ ﺟﻬـﻨﻢ ﻓﺮﺳـﺘﺎد ؟‬
‫اﺟﺴﺎد ﻏﺮق ﺷﺪه در آب و ارواح ﺑﺮ اﻓﺮوﺧﺘﻪ در آﺗﺶ‪.‬‬
‫و ﭼﻪ ﭼﻴﺰ ﻗﺎرون و ﻣﺎل و ﻣﻜﻨﺘﺶ را در زﻣﻴﻦ ﻓﺮو ﺑـﺮد ؟ وﭼـﻪ ﭼﻴـﺰ ﺑـﺮ ﺑﻨـﻲ‬
‫اﺳﺮاﺋﻴﻞ ﻗﻮﻣﻲ ﺳﺘﻤﻜﺎر و ﺧﻮﻧﺮﻳﺰ ﻓﺮﺳﺘﺎد ﻛﻪ ﻣﺮدان را ﻛﺸﺘﻪ و زﻧـﺎن و ﻛﻮدﻛـﺎن را‬
‫ﺑﻪ ﺑﺮدﮔﻲ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ را آﺗﺶ زدﻧﺪ و اﻣﻮال را ﻏﺎرت ﻛﺮدﻧﺪ ؟ و ﭘﺲ از آن‬
‫دوﺑﺎره آﻧﺎن را ﺑﻪ ﺳﻮﻳﺸﺎن ﻓﺮﺳﺘﺎد ﺗﺎ ﻫﺮﭼﻪ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ را ﻫﻼك و ﺗﺎر و ﻣﺎر ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻪ ﭼﻴﺰ ﺑﺮ ﺑﻨﻲ اﺳﺮاﺋﻴﻞ ﻋﺬاﺑﻬﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻣﺴﻠﻂ ﺳـﺎﺧﺖ ؟ ﻳﻜﺒـﺎر ﺑـﺎ ﻗﺘـﻞ و‬
‫ﺗﻌﺮض و ﺗﺨﺮﻳﺐ دﻳﺎر‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﺑﺎره ﺑﺎ ﻇﻠﻢ ﭘﺎدﺷﺎﻫﺎن وﺑﺎر دﮔﺮ ﺑﺎ ﻣﺴﺦ ﻛﺮدﻧﺸﺎن ﺑـﻪ‬
‫ﺻﻮرت ﻣﻴﻤﻮن و ﺧﻮك و ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﺒﺎرك و ﺗﻌﺎﻟﻲ ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺧﻮرد ﻛﻪ‪:‬‬
‫&‪ Q‬‬
‫‪   tE‬‬ ‫‪   k:   9$‬‬
‫‪)o‬اﻋﺮاف ‪(167‬‬ ‫‪    ' F'  " c‬‬
‫‪   '8‬‬ ‫‪      `&.‬‬
‫      ‪+‬‬
‫)ﺗﺎ روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺑﺮ آﻧﺎن ]ﻳﻬﻮدﻳﺎن[ ﻛﺴﺎﻧﻰ را ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﻤﺎﺷﺖ ﻛﻪ ﺑﺪﻳﺸﺎن ﻋـﺬاب‬
‫ﺳﺨﺖ ﺑﭽﺸﺎﻧﻨﺪ‪(.‬‬
‫اﻣﺎم اﺣﻤﺪ در ﻛﺘﺎب زﻫﺪش ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﻦ ﺑﻦ ﺟﺒﻴـﺮ ﺑـﻦ ﻧﻔﻴـﺮ از‬
‫ﭘﺪرش ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ‪ :‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻗﺒﺮس ﻓﺘﺢ ﺷﺪ و ﻣـﺮدﻣﺶ وﻳـﻼن ﺷـﺪه و ﺑـﺮ‬
‫‪79‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ /‬آﻓﺖ و ﺿﺮرﻫﺎي ﻋﺼﻴﺎن و ﮔﻨﺎه‬

‫ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ ﻣﻲﮔﺮﻳﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﺑﻮ درداء را دﻳﺪم در ﮔﻮﺷـﻪ اي ﺗﻨﻬـﺎ ﻧﺸـﺴﺘﻪ ﺑـﻮد و ﮔﺮﻳـﻪ‬
‫ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ اي اﺑﻮدرداء ﭼﻪ ﭼﻴﺰ ﺗﻮ را در روزي ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ اﺳـﻼم و اﻫﻠـﺶ‬
‫ﻋﺰت ﻋﻄﺎ ﻛﺮده‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﺮﻳﻪ اﻧﺪاﺧﺘﻪ اﺳﺖ ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬واي ﺑﺮ ﺗﻮ اي ﺟﺒﻴﺮ‪ ،‬ﻣﻲﺑﻴﻨﻲ وﻗﺘﻲ‬
‫ﻗﻮﻣﻲ اﻣﺮ ﺧﺪا را ﺿﺎﻳﻊ ﮔﺮداﻧﺪ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ او را ﺧﻮار و ﭘﺴﺖ ﻣـﻲﮔﺮداﻧـﺪ ؟‬
‫اﻳﻦ ﻗﻮم زﻣﺎﻧﻲ ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ و ﺻﺎﺣﺐ ﻣﻠﻚ ﺑﻮد و ﭼﻮن اﻣﺮ ﺧﺪا را ﺗﺮك ﻧﻤﻮد ﭼﻨـﻴﻦ‬
‫ﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﺑﻴﻨﻲ ؟‬
‫در ﻣﺴﻨﺪ اﻣﺎم اﺣﻤﺪ از ام ﺳﻠﻤﻪ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ‪) :‬ﻗﺎﻟﺖ ﺳﻤﻌﺖ رﺳﻮل اﷲ‬
‫ﻳﻘﻮل اذا ﻇﻬﺮت اﻟﻤﻌﺎﺻﻲ ﻓﻲ أﻣﺘﻲ ﻋﻤﻬﻢ اﷲ ﺑﻌﺬاب ﻣﻦ ﻋﻨﺪه ﻓﻘﻠﺖ ﻳﺎ رﺳـﻮل اﷲ‬
‫أﻣﺎ ﻓﻴﻬﻢ ﻳﻮﻣﺌﺬ أﻧﺎس ﺻﺎﻟﺤﻮن ﻗﺎل ﺑﻠﻰ ﻗﻠﺖ ﻛﻴﻒ ﻳﺼﻨﻊ ﺑﺎؤﻟﺌﻚ ﻗـﺎل ﻳـﺼﻴﺒﻬﻢ ﻣـﺎ‬
‫أﺻﺎب اﻟﻨﺎس ﺛﻢ ﻳﺼﻴﺮون اﻟﻰ ﻣﻐﻔﺮة ﻣﻦ اﷲ ورﺿﻮان(‪ ) ١‬ام ﺳـﻠﻤﻪ ﮔﻔـﺖ‪ :‬ﺷـﻨﻴﺪم‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا
ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﻫﺮﮔﺎه ﮔﻨﺎﻫﺎن در اﻣﺘﻢ آﺷﻜﺎر ﮔﺮدد ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﻤﻪ آﻧﻬـﺎ را‬
‫دﭼﺎر ﻋﺬاب ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬اي رﺳﻮل ﺧﺪا‪ ،‬ﻣﮕﺮ ﻧﻪ اﻳﻨﻜﻪ در ﻣﻴﺎن آﻧﻬﺎ اﻓﺮاد ﺻﺎﻟﺤﻲ‬
‫وﺟﻮد دارد ؟ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﻠﻪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﭘﺲ ﺗﻜﻠﻴﻒ آﻧﺎن ﭼﻪ ﻣﻲﺷـﻮد ؟ ﻓﺮﻣـﻮد‪ :‬آﻧﭽـﻪ )از‬
‫ﻋﺬاب( ﺑﻪ دﻳﮕﺮان رﺳﻴﺪه ﺑﺪاﻧﺎن ﻧﻴﺰ ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺳـﻮي ﻣﻐﻔـﺮت و رﺿـﺎﻳﺖ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ داده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪( .‬‬
‫در ﻣﺴﻨﺪ آﻣﺪه ﻛﻪ ﺛﻮﺑﺎن ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ
ﻓﺮﻣﻮد‪) :‬إن اﻟﺮﺟﻞ ﻟﻴﺤﺮم اﻟﺮزق ﺑﺎﻟﺬﻧﺐ‬
‫ﻳﺼﻴﺒﻪ(‪ ) ٢‬رزق اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﮔﻨﺎﻫﻲ ﻛﻪ اﻧﺠﺎم داده از او ﺳﻠﺐ ﻣﻲﺷﻮد‪(.‬‬
‫اﻳﻀﺎ در آن آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا
ﻓﺮﻣـﻮد‪) :‬ﻳﻮﺷـﻚ أن ﺗـﺪاﻋﻲ ﻋﻠـﻴﻜﻢ‬
‫اﻻﻣﻢ ﻣﻦ ﻛﻞ أﻓﻖ ﻛﻤﺎ ﺗﺪاﻋﻲ اﻷﻛﻠﺔ ﻋﻠﻰ ﻗﺼﻌﺘﻬﺎ ﻗﻠﻨﺎ ﻳـﺎ رﺳـﻮل اﷲ أﻣـﻦ ﻗﻠـﺔ ﺑﻨـﺎ‬
‫ﻳﻮﻣﺌﺬ ﻗﺎل أﻧﺘﻢ ﻳﻮﻣﺌﺬ ﻛﺜﻴﺮ وﻟﻜﻨﻜﻢ ﻏﺜـﺎء ﻛﻐﺜـﺎء اﻟـﺴﻴﻞ ﺗﻨـﺰع اﻟﻤﻬﺎﺑـﺔ ﻣـﻦ ﻗﻠـﻮب‬
‫ﻋﺪوﻛﻢ وﺗﺠﻌﻞ ﻓﻲ ﻗﻠﻮﺑﻜﻢ اﻟـﻮﻫﻦ ﻗـﺎﻟﻮا وﻣـﺎ اﻟـﻮﻫﻦ ﻗـﺎل ﺣـﺐ اﻟﺤﻴـﺎة وﻛﺮاﻫـﺔ‬
‫اﻟﻤﻮت(‪ ) ٣‬ﻧﺰدﻳﻚ اﺳﺖ ﻣﻠﺘﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ از ﻫﺮ ﺳﻮ ﺑﺮ ﺳـﺮ ﺷـﻤﺎ ﺳـﺮازﻳﺮ ﺷـﻮﻧﺪ‬

‫‪ 1‬اﺣﻤﺪ ‪304/6‬‬
‫‪ 2‬اﺣﻤﺪ ‪277/5‬‬
‫‪ 3‬اﺣﻤﺪ ‪278/5‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪80‬‬

‫ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻜﻪ ﮔﺮوﻫﻲ ﮔﺮﺳﻨﻪ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻛﺎﺳﻪ اي ﭘﺮ از ﻏﺬا ﺳﺮازﻳﺮ ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺘـﻴﻢ‪ :‬اي‬

‫رﺳﻮل ﺧﺪا آﻳﺎ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻛﻤﻲﺗﻌﺪاد ﻣﺎ در آن روز ﭼﻨﺎن ﻣﻲﺷﻮد ؟ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺷﻤﺎ در آن‬
‫روز ﻓﺮاواﻧﻴﺪ اﻣﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﺲ و ﺧﺎﺷﺎك روي ﺳﻴﻞ ﻫـﺴﺘﻴﺪ )ﻛـﻪ اﺳـﺘﻘﻼل و ﺗـﻮاﻧﻲ‬
‫ﻧﺪارﻳﺪ( ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﻴﺒﺖ و ﺗـﺮس ﺷـﻤﺎ را از دل دﺷـﻤﻨﺎﻧﺘﺎن ﺑﻴـﺮون ﻣـﻲآورد‪ .‬و در‬
‫دﻟﻬﺎي ﺷﻤﺎ ﺳﺴﺘﻲ ﻗﺮار ﻣـﻲﮔﻴـﺮد‪ .‬ﮔﻔﺘﻨـﺪ‪ :‬ﺳـﺴﺘﻲ ﭼﻴـﺴﺖ ؟ ﻓﺮﻣـﻮد‪ :‬ﺣـﺐ دﻧﻴـﺎ‬
‫وﺑﻴﺰاري از ﻣﺮگ‪] .‬ﻳﻌﻨﻲ ﺗﺮس از ﻣﺮگ و ﺟﻬﺎد در راه ﺧﺪا [ (‬
‫در ﻣﺮاﺳﻞ ﺣﺴﻦ آﻣﺪه )و در زﻫﺪ اﻣﺎم اﺣﻤﺪ ﻧﻴﺰ ( اﺳﺖ ﻛﻪ‪ :‬ﻫﺮ ﮔﺎه ﻣﺮدم ﻋﻠـﻢ‬
‫را آﺷﻜﺎر ﻛﺮده و ﻋﻤﻞ را رﻫﺎ ﺳﺎزﻧﺪ و ﺑﺎ زﺑﺎن از ﻣﺤﺒﺖ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ و ﺑﺎ ﻗﻠﺐ‬
‫ﺑﻐﺾ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ را در دل ﺑﭙﺮوراﻧﻨﺪ و ﺻﻠﻪ رﺣﻢ را ﻗﻄﻊ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ در آن ﻫﻨﮕﺎم‬
‫آﻧﺎن را ﻟﻌﻨﺖ ﻧﻤﻮده و آﻧﺎن را ﻧﺎﺷﻨﻮا ﻣﻲﮔﺮداﻧﺪ و ﭼﺸﻤﺎﻧﺸﺎن را ﻛﻮر ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫در ﺳﻨﻦ اﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ از ﻋﺒﺪاﷲ اﺑﻦ ﻋﻤﺮ رواﻳﺖ ﺷﺪ ﻛﻪ‪) :‬ﻛﻨﺖ ﻋﺎﺷﺮ ﻋﺸﺮة رﻫـﻂ‬
‫ﻣﻦ اﻟﻤﻬﺎﺟﺮﻳﻦ ﻋﻨﺪ رﺳﻮل اﷲ ﻓـﺎ ﻗﺒـﻞ ﻋﻠﻴﻨـﺎ رﺳـﻮل اﷲ ﺑﻮﺟﻬـﻪ ﻓﻘـﺎل ﻳـﺎ ﻣﻌـﺸﺮ‬
‫اﻟﻤﻬﺎﺟﺮﻳﻦ ﺧﻤﺲ ﺧﺼﺎل وأﻋﻮذ ﺑﺎﷲ أن ﺗﺪرﻛﻮﻫﻦ ﻣﺎ ﻇﻬـﺮت اﻟﻔﺎﺣـﺸﺔ ﻓـﻲ ﻗـﻮم‬
‫ﺣﺘﻰ أﻋﻠﻨﻮا ﺑﻬﺎ إﻻ اﺑﺘﻠﻮا ﺑﺎﻟﻄﻮاﻋﻴﻦ واﻻوﺟﺎع اﻟﺘﻲ ﻟـﻢ ﺗﻜـﻦ ﻓـﻲ أﺳـﻼﻓﻬﻢ اﻟـﺬﻳﻦ‬
‫ﻣﻀﻮا وﻻﻧﻘﺺ ﻗﻮم اﻟﻤﻜﻴﺎل واﻟﻤﻴﺰان إﻻ اﺑﺘﻠﻮا ﺑﺎﻟﺴﻨﻴﻦ وﺷﺪة اﻟﻤﺆﻧﺔ وﺟﻮر اﻟﺴﻠﻄﺎن‬
‫وﻣﺎ ﻣﻨﻊ ﻗﻮم زﻛﺎة اﻣﻮاﻟﻬﻢ إﻻ ﻣﻨﻌﻮا اﻟﻘﻄﺮ ﻣﻦ اﻟﺴﻤﺎء ﻓﻠﻮﻻ اﻟﺒﻬـﺎﺋﻢ ﻟـﻢ ﻳﻤﻄـﺮوا وﻻ‬
‫ﺧﻔﺮ ﻗﻮم اﻟﻌﻬﺪ إﻻ ﺳﻠﻂ اﷲ ﻋﻠﻴﻬﻢ ﻋﺪوﻫﻢ ﻣﻦ ﻏﻴﺮ ﻓﺎﺧﺬوا ﺑﻌﺾ ﻣﺎ ﻓﻲ اﻳﺪﻳﻬﻢ وﻣﺎ‬
‫‪١‬‬
‫ﻟﻢ ﺗﻌﻤﻞ اﺋﻤﺘﻬﻢ ﺑﻤﺎ اﻧﺰل اﷲ ﻓﻰ ﻛﺘﺎﺑﻪ إﻻ ﺟﻌﻞ اﷲ ﺑﺄﺳﻬﻢ ﺑﻴﻨﻬﻢ(‬
‫) ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ ﻧﻔﺮ دﻫﻢ ﺑﻮدم از ﻣﻬﺎﺟﺮان ﻧﺰد رﺳﻮل ﺧﺪا ؛ ﭘﺲ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ
ﺑﻪ ﻃﺮف‬
‫ﻣﺎ رو ﻛﺮد و ﻓﺮﻣﻮد اي ﻗﻮم ﻣﻬﺎﺟﺮ! ﭘﻨﺞ ﺧﺼﻠﺖ وﺟـﻮد دارد و ﻣـﻦ ﺑـﻪ ﺧـﺪا ﭘﻨـﺎه‬
‫ﻣﻲﺑﺮم ﻛﻪ ﺑﺪان ﮔﺮﻓﺘﺎر آﻳﻴﺪ‪ :‬ﻫﻴﭻ ﻓﺤﺸﺎ و ﮔﻨﺎﻫﻲ در ﻗﻮﻣﻲﻇﺎﻫﺮ ﻧﺸﺪ ﺑـﻪ ﮔﻮﻧـﻪ اي‬
‫ﻛﻪ آﺷﻜﺎرا آﻧﺮا اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ ﻃﺎﻋﻮن و ﺑﻴﻤﺎري ﻫﺎﻳﻲ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺮ ﺳﺮ ﮔﺬﺷﺘﮕﺎن آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺎﻣﺪه اﺳـﺖ و ﻫـﻴﭻ ﻗـﻮﻣﻲ در ﭘﻴﻤﺎﻧـﻪ و ﻣﻴـﺰان ﺧﻴﺎﻧـﺖ‬
‫ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ ﺧﺸﻚ ﺳﺎﻟﻲ و ﺳﺨﺖ زﻳﺴﺘﻲ و ﻇﻠﻢ ﺣﻜﺎم ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‬

‫‪ 1‬اﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ ‪4019‬‬

‫‪81‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ /‬آﻓﺖ و ﺿﺮرﻫﺎي ﻋﺼﻴﺎن و ﮔﻨﺎه‬

‫و ﻫﻴﭻ ﻗﻮﻣﻲ از زﻛﺎت ﺧﻮد داري ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ ﻣﮕـﺮ اﻳﻨﻜـﻪ از ﺑـﺎران آﺳـﻤﺎن ﻣﺤـﺮوم‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و اﮔﺮ ﭼﻬﺎر ﭘﺎﻳﺎن ﻧﺒﻮدﻧﺪ ﻫﺮﮔﺰ ﻧﻤﻲﺑﺎرﻳﺪ و ﺑﺮاي ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻣﺤﺮوم ﺑﻮدﻧﺪ و‬
‫ﻫﻴﭻ ﻗﻮﻣﻲ ﻋﻬﺪ وﭘﻴﻤﺎن را ﻧﻤﻲﺷﻜﻨﺪ ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ دﺷﻤﻨﻲ ﺧﺎرﺟﻲ را ﺑﺮ آﻧﻬﺎ‬
‫ﻣﺴﻠﻂ ﻣﻲﺳـﺎزد و ﻣﻘـﺪاري از آﻧﭽـﻪ دارﻧـﺪ را از آﻧﻬـﺎ ﻣـﻲﺳـﺘﺎﻧﺪ و ﺗـﺎ زﻣﺎﻧﻴﻜـﻪ‬
‫ﺣﺎﻛﻤﺎﻧﺸﺎن ﺑﻪ ﻛﺘﺎب ﺧﺪا ﺣﻜﻢ ﻧﻜﻨﻨﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺟﻨﮓ و ﻧﺰاع را در ﻣﻴـﺎن ﺧﻮدﺷـﺎن‬
‫ﻗﺮارﻣﻲدﻫﺪ‪( .‬‬
‫اﺑﻦ اﺑﻲ دﻧﻴﺎ از اﻧﺲ ﺑﻦ ﻣﺎﻟﻚ رواﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ‪) :‬أﻧﻪ دﺧـﻞ ﻋﻠـﻰ ﻋﺎﺋـﺸﺔ ﻫـﻮ‬
‫ورﺟﻞ آﺧﺮ ﻓﻘﺎل ﻟﻬﺎ اﻟﺮﺟﻞ ﻳﺎ ام اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ﺣﺪﺛﻴﻨﺎ ﻋﻦ اﻟﺰﻟﺰﻟﺔ ﻓﻘﺎﻟـﺖ إذا اﺳـﺘﺒﺎﺣﻮا‬
‫اﻟﺰﻧﺎ وﺷﺮﺑﻮا اﻟﺨﻤﺮ وﺿﺮﺑﻮا ﺑﺎﻟﻤﻌﺎزف ﻏﺎر اﷲ ﻋﺰ و ﺟﻞ ﻓﻲ ﺳﻤﺎﺋﻪ ﻓﻘـﺎل ﻟـﻼرض‬
‫ﺗﺰﻟﺰﻟﻰ ﺑﻬﻢ ﻓﺎن ﺗﺎﺑﻮا وﻧﺰﻋﻮا وإﻻ أﻫﺪﻣﻬﺎ ﻋﻠﻴﻬﻢ ﻗﺎل ﻳﺎ أم اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ أﻋﺬاﺑﺎ ﻟﻬﻢ ﻗﺎﻟﺖ‬
‫ﺑﻞ ﻣﻮﻋﻈﺔ ورﺣﻤﺔ ﻟﻠﻤﺆﻣﻨﻴﻦ وﻧﻜﺎﻻ وﻋﺬاﺑﺎ وﺳﺨﻄﺎ ﻋﻠﻰ اﻟﻜﺎﻓﺮﻳﻦ(‬
‫)روزي او )اﻧﺲ اﺑﻦ ﻣﺎﻟﻚ( و ﻣﺮد دﻳﮕﺮي ﻧﺰد ﻋﺎﻳﺸﻪ رﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘـﺲ آن ﻣـﺮد ﺑـﻪ‬
‫ﻋﺎﻳﺸﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬اي ﻣﺎدر ﻣﺆﻣﻨﺎن از زﻟﺰﻟﻪ ﺑﺮاﻳﻤﺎن ﺑﮕﻮ‪ .‬ﮔﻔﺖ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ زﻧﺎ را ﺣـﻼل‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ و ﺷﺮاﺑﺨﻮاري ﻛﺮدﻧﺪ و اﺑﺰار ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ را ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮدﻧـﺪ ﺧﺪاوﻧـﺪ در‬
‫آﺳﻤﺎن ﻏﻴﺮت ﻣﻲورزد و ﺑﻪ زﻣﻴﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ آﻧﺎن راﺑﻪ ﺳﺨﺘﻲ ﺗﻜﺎن ﺑﺪه ﭘﺲ اﮔﺮ ﺗﻮﺑﻪ‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ و از ﮔﻨﺎﻫﺎن دﺳﺖ ﻛﺸﻴﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺧﻮب و ﮔﺮﻧﻪ زﻣﻴﻦ را ﺑـﺮ ﺳـﺮ آﻧﻬـﺎ وﻳـﺮان‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬اي ﻣﺎدر ﻣﺆﻣﻨﺎن‪،‬آﻳﺎ اﻳﻦ ﺑﺮ اﻳﺸﺎن ﻋﺬاب اﺳﺖ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﻨﺪ ورﺣﻤﺘـﻲ‬
‫ﺑﺮاي ﻣﻮﻣﻨﺎن اﺳﺖ و ﻋﺬاب و ﺧﺴﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﺎﻓﺮان را‪( .‬‬
‫اﻧﺲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﻌﺪ از]ﻓﻮت[ رﺳﻮل ﺧﺪا
ﻫﻴﭻ ﺣﺪﻳﺜﻲ را ﻧﺸﻨﻴﺪه ﺑـﻮدم ﻛـﻪ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻢ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﻋﺒـﺪاﻟﻌﺰﻳﺰ)در زﻣـﺎن ﺧﺸﻜـﺴﺎﻟﻲ( ﻧﺎﻣـﻪ اي را ﺑـﻪ ﺳـﺮزﻣﻴﻨﻬﺎي دﻳﮕـﺮ‬
‫ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﺎد ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻀﻤﻮن‪ :‬اﻣﺎ ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﺎ اﻳﻦ زﻟﺰﻟﻪ ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ‬
‫آن ﺑﻨﺪﮔﺎن را ﺳﺮزﻧﺶ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬و ﻣﻲﻧﻮﺷﺖ ﻛﻪ در ﻓﻼن روز‪ ،‬در ﻓﻼن ﻣﺎه از ﺧﺎﻧـﻪ‬
‫ﺧﺎرج ﺷﻮﻳﺪ و ﻫﺮ ﻛﺲ ﺗﻮان دارد ﺻﺪﻗﻪ دﻫﺪ‪ .‬زﻳﺮا ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‬
‫‪+   10‬‬
‫‪  Up‬اﻋﻠﻲ ‪ 15‬‬ ‫   ‪*   E‬‬ ‫<    ‬
‫‪  a + €  ' x9‬اﻋﻠﻲ ‪  14‬‬ ‫ ‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪82‬‬

‫)رﺳﺘﮕﺎر آن ﻛﺲ ﻛﻪ ﺧﻮد را ﭘﺎك ﮔﺮداﻧﻴﺪ )‪ (14‬و ﻧﺎم ﭘﺮوردﮔﺎرش را ﻳﺎد ﻛـﺮد‬

‫و ﻧﻤﺎز ﮔﺰارد )‪((15‬‬
‫‬ ‫š‪    5b9‬‬
‫‪  58‬‬ ‫و ﻣﺎﻧﻨﺪ آدم ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ‪ +    :‬‬
‫‪+     5#‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪    v+
:‬‬
‫‪      5  N‬‬ ‫‪    510‬‬
‫‬ ‫‬
‫— )اﻋﺮاف ‪)(23‬ﮔﻔﺘﻨﺪ ﭘﺮوردﮔﺎرا ﻣﺎ ﺑﺮ ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ ﺳﺘﻢ ﻛﺮدﻳﻢ و اﮔﺮ ﺑـﺮ‬ ‫'   ‬ ‫‬
‫ﻣﺎ ﻧﺒﺨﺸﺎﻳﻰ و ﺑﻪ ﻣﺎ رﺣﻢ ﻧﻜﻨﻰ ﻣﺴﻠﻤﺎ از زﻳﺎﻧﻜﺎران ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺑﻮد )‪((23‬‬
‫و ﭼﻮن ﻧﻮح ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ‪:‬‬
‫‪   N‬‬‫‬ ‫‪  1   ›   ' C DE‬‬
‫
   ‬
‫‪ *    A5#‬‬
‫'‬ ‫‪  ( 9$‬‬
‫‪       +:‬‬ ‫‪  C1‬‬ ‫‪   :*  o0‬‬
‫‪  $‬‬ ‫ ‬
‫‪*  K‬‬
‫‬
‫—  ﻫﻮد ‪47‬‬ ‫  ‬
‫)ﮔﻔﺖ ﭘﺮوردﮔﺎرا ﻣﻦ ﺑﻪ ﺗﻮ ﭘﻨﺎه ﻣﻰﺑﺮم ﻛﻪ از ﺗﻮ ﭼﻴﺰى ﺑﺨﻮاﻫﻢ ﻛـﻪ ﺑـﺪان ﻋﻠـﻢ‬
‫ﻧﺪارم و اﮔﺮ ﻣﺮا ﻧﻴﺎﻣﺮزى و ﺑﻪ ﻣﻦ رﺣﻢ ﻧﻜﻨﻰ از زﻳﺎﻧﻜﺎران ﺑﺎﺷﻢ‪(.‬‬
‫و ﭼﻮن ﻳﻮﻧﺲ »ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم« ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ‪:‬‬
‫‪  J I }35   9$‬‬ ‫‬ ‫‬ ‫ ‪ J‬‬
‫‡‪   +
 rS9‬‬
‫‪:+  4:‬‬ ‫‬ ‫‬ ‫‡ 
‪  + +‬‬
‫"<‪   0‬‬ ‫'‪+   .fN‬‬ ‫‪  + :
5‬‬
‫‪)   >m‬‬ ‫ ‬
‫‬ ‫‪   : C^.E‬‬ ‫ ‬
‫' ‪ +‬‬
‫‡‪  PR‬اﻧﺒﻴﺎ ‪87‬‬ ‫‪ Y5‬‬ ‫‪*      Y‬‬
‫)ذواﻟﻨﻮن را ]ﻳﺎد ﻛﻦ[ آﻧﮕﺎه ﻛﻪ ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ رﻓﺖ و ﭘﻨﺪاﺷﺖ ﻛﻪ ﻣـﺎ ﻫﺮﮔـﺰ ﺑـﺮ او‬
‫ﻗﺪرﺗﻰ ﻧﺪارﻳﻢ ﺗﺎ در ]دل[ ﺗﺎرﻳﻜﻴﻬﺎ ﻧﺪا ﺳﺮ داد‪ :‬ﻛﻪ ﻣﻌﺒﻮدى ﺟﺰ ﺗﻮ ﻧﻴـﺴﺖ‪ ،‬ﭘـﺎك و‬
‫ﻣﻨﺰﻫﻰ‪ ،‬ﺑﺮاﺳﺘﻰ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺧﻮد از ﺳﺘﻤﻜﺎران ﺑﻮدم‪(.‬‬
‫ﺣﺴﻦ ﻣﻲﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻼ ﭼﻴﺰي ﻧﻴﺴﺖ ﻣﮕـﺮ ﺟـﺰا و ﻋـﺬاﺑﻲ ﺑـﺮاي ﻣـﺮدم از ﺟﺎﻧـﺐ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﻲ از اﻧﺒﻴﺎي ﻗﻮم ﺑﻨﻲ اﺳﺮاﻳﻴﻞ ﺑﺎ ﻧﮕﺎه ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﺑﺨﺘﻨـﺼﺮ ﺑﺮﺳﺮﺷـﺎن ﻣـﻲآورد‬
‫ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺧﺪاﻳﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻋﻤﺎل ﺧﻮدﻣﺎن ﻛﺴﻲ را ﺑﺮ ﻣﺎ ﻣﺴﻠﻂ ﺳﺎﺧﺘﻪ اي ﻛﻪ ﺗـﻮ را‬
‫ﻧﻤﻲﺷﻨﺎﺳﺪ وﺑﺮ ﻣﺎ رﺣﻢ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺨﺘﻨﺼﺮ ﺑﻪ داﻧﻴﺎل ﻣﻲﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﻪ ﭼﻴﺰ ﻣﺮا ﺑﻪ ﻗﻮم ﺗﻮ ﻣﺴﻠﻂ ﺳﺎﺧﺘﻪ ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﮔﻨـﺎه‬
‫و ﺧﻄﺎي ﻓﺮاوان ﺧﻮدت و ﻇﻠﻢ ﻣﺮدم ﻣﻦ ﺑﺮ ﻧﻔﺲ ﺧﻮدﺷﺎن ]ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﮔﻨﺎه[‪.‬‬
‫‪83‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ /‬آﻓﺖ و ﺿﺮرﻫﺎي ﻋﺼﻴﺎن و ﮔﻨﺎه‬

‫اﻣﺎم اﺣﻤﺪ‪ ١‬وﻏﻴﺮ از او از ﻗﺘﺎده رواﻳﺖ ﻛﺮده اﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻮﺳﻲ)ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم( ﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎرا ﺗﻮ در آﺳﻤﺎﻧﻲ و ﻣﺎ در زﻣﻴﻦ‪ ،‬ﻧـﺸﺎﻧﻪ ﻏـﻀﺐ و رﺿـﺎﻳﺖ ﺗـﻮ ﭼﻴـﺴﺖ؟‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻫﺮ ﮔﺎه ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻫﺎي ﺷﻤﺎ را ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﮔﻤﺎردم ﻧﺸﺎﻧﻪ رﺿﺎﻳﺖ ﻣﻦ اﺳﺖ و ﻫـﺮ‬
‫ﮔﺎه ﺷﺮﺗﺮﻳﻦ ﻫﺎي ﺷﻤﺎ را ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﮔﻤﺎردم ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻏﻀﺐ ﻣﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻣﻌﺠﻢ ﻃﺒﺮاﻧﻲ از ﺳﻌﻴﺪ ﺑـﻦ ﺟﺒﻴـﺮ از اﺑـﻦ ﻋﺒـﺎس رواﻳـﺖ ﺷـﺪه اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ
ﻓﺮﻣﻮد‪4" ,?  €$ T &5'   € ' 8y1  i c § ') :‬‬
‫' š ‪ 49$ T ¤94E : 41 c4 I š ' rR   š : € c I‬‬
‫‪š  m<$  9$ T ¤9E : Œ&1 Œ&1 ,7" ,7" c I š 
5O‬‬
‫‪4$ A5  –&R1 ' c ˜ ' §8‬‬ ‫‪  š : œ c ,b$ c I‬‬
‫‪) ٢( m24$3 “b8 v S$ “ v 5R‬ﻫـﻴﭻ ﻗـﻮﻣﻲ از ﭘﻴﻤﺎﻧـﻪ ﻧﻜﺎﺳـﺖ ودر‬
‫ﻣﻴﺰان ﺧﻴﺎﻧﺖ ﻧﻨﻤﻮد ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ آﻧﺎن را از ﺑﺎران ﻣﻨﻊ ﻧﻤﻮد‪ ٣.‬و در ﻫﻴﭻ ﻗﻮﻣﻲ‬
‫زﻧﺎ ﻇﺎﻫﺮ ﻧﮕﺸﺖ ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺮگ ﻣﻴﺎﻧﺸﺎن رواج ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ودر ﻫﻴﭻ ﻗـﻮﻣﻲ رﺑـﺎ رواج‬
‫ﻧﻴﺎﻓﺖ ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ دﻳﻮاﻧﮕﻲ را ﻣﻴﺎﻧﺸﺎن ﮔﺴﺘﺮش داد ودر ﻫﻴﭻ ﻗﻮﻣﻲ ﻗﺘـﻞ و‬
‫ﻛﺸﺘﻦ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ رواج ﻧﻴﺎﻓﺖ ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜـﻪ ﺧﺪاوﻧـﺪ دﺷﻤﻨﺎﻧـﺸﺎن را ﺑـﺮ آﻧـﺎن ﻣـﺴﻠﻂ‬
‫ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬و ﻋﻤﻞ ﻗﻮم ﻟﻮط در ﻫﻴﭻ ﻗﻮﻣﻲ ﮔﺴﺘﺮش ﻧﻴﺎﻓﺖ ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ دﭼﺎر ﻓﺮو رﻓﺘﻦ‬
‫زﻣﻴﻦ و ﻏﺮق ﺷﺪن در آن ﺷﺪﻧﺪ و ﻫﻴﭻ ﻗﻮﻣﻲ اﻣﺮ ﺑـﻪ ﻣﻌـﺮوف و ﻧﻬـﻲ از ﻣﻨﻜـﺮ را‬
‫ﺗﺮك ﻧﻜﺮد ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ اﻋﻤﺎﻟﺸﺎن ﻗﺒﻮل ﻧﮕﺮدﻳﺪ و دﻋﺎﻳﺸﺎن ﻣﺴﺘﺠﺎب ﻧﮕﺸﺖ!(‬
‫ﻋﻤﺮي زاﻫﺪ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ :‬ﺑﺮاي ﻏﻔﻠـﺖ ﺗﻮازﺧـﻮدت و اﻋـﺮاض ﺗـﻮ از ﺧﺪاوﻧـﺪ‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﻴﺰي را ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻏـﻀﺐ ﺧﺪاﺳـﺖ را ﺑﺒﻴﻨـﻲ و از ﻛﻨـﺎر آن‬
‫ﺑﮕﺬري و ﺑﺪان اﻣﺮ ﻧﻜﻨﻲ)اﮔﺮ ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ( و ﻳﺎ از آن ﻧﻬـﻲ ﻧﻨﻤـﺎﻳﻲ)اﮔـﺮ ﻣﻨﻜـﺮ‬

‫‪ 1‬اﻟﺰﻫﺪ ‪277‬‬
‫‪ 2‬در اﻟﻜﺒﻴﺮ ﻃﺒﺮاﻧﻲ ‪10992‬‬
‫‪ 3‬اﻳﻦ ﺳﻨﺖ ﻣﺤﻜﻢ اﻟﻬﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ اﻣﺮوزه ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﺷﺎﻫﺪ آن ﻫـﺴﺘﻴﻢ و ﭼـﻮن در ﻣﻌـﺎﻣﻼت ﺑـﺮ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ ﺗـﺮﺣﻢ‬
‫ﻧﻤﻲﻛﻨﻴﻢ و ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ را ﺧﻴﺎﻧﺖ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎران را ﺑﺮ ﻣﺎ ﻣﻨﻊ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﮕـﻲ ﺑـﻪ ﺳـﻮي ﺧـﺪا ﺑـﺎز‬
‫ﮔﺮدﻳﻢ و اﻧﺼﺎف ﭘﻴﺸﻪ ﻛﻨﻴﻢ و ﺑﺮاﺳﺘﻲ ﺧﺪاوﻧﺪ آﻣﺮزﻧﺪه ﻣﻬﺮﺑﺎن اﺳﺖ‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪84‬‬

‫اﺳﺖ( از ﺗﺮس ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺟﻠﺐ ﻧﻔﻊ ودﻓﻊ ﺿﺮر ﺧﻮد را ﻫﻢ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫و ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ‪ :‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻲ از ﻣﻨﻜﺮ را ﺑﻪ ﺧـﺎﻃﺮ ﺗـﺮس از‬
‫ﻣﺨﻠﻮق ﺗﺮك ﻛﻨﺪ اﻃﺎﻋﺖ از او ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﻣﻴﺸﻮد و اﮔﺮ ﻓﺮزﻧـﺪ ﻳـﺎ ﻳﻜـﻲ از ﻧﺰدﻳﻜـﺎن‬
‫ﺧﻮد را ﺑﻪ ﭼﻴﺰي اﻣﺮ ﻛﻨﺪ در ﺣﻘﺶ ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد‪.‬‬
‫اﻣﺎم اﺣﻤﺪ در ﻣﺴﻨﺪ از ﻗﻴﺲ ﺑﻦ اﺑﻲ ﺣﺎزم رواﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ ﮔﻔـﺖ اﺑـﻮ ﺑﻜـﺮ‬
‫ﺻﺪﻳﻖ ﮔﻔﺖ‪ :‬اي ﻣﺮدم ﺷﻤﺎ اﻳﻦ آﻳﻪ را ﻣﻲﺧﻮاﻧﻴﺪ اﻣـﺎ آﻧـﺮا در ﺟﺎﻳﮕـﺎه اﺻـﻠﻲ اش‬
‫‪k:   7<7m‬‬ ‫‪  ,f‬‬ ‫‪       9$‬‬ ‫‬ ‫‬
‫‪     :‬‬ ‫‪J     8‬‬
‫‪+  '+  H‬‬ ‫‪   5'X‬‬ ‫\ ‪ +‬‬
‫‪  Q‬‬ ‫ﻗﺮار ﻧﻤﻲدﻫﻴﺪ‪ J  .‬‬
‫&‪)
49b‬ﻣﺎﺋـﺪه ‪ (105‬اى ﻛـﺴﺎﻧﻰ ﻛـﻪ اﻳﻤـﺎن‬ ‫'?&  ƒ )&    *  ‬
‫‪      75  S1  [.5‬‬ ‫‪     T‬‬
‫آوردهاﻳﺪ ﺑﻪ ﺧﻮدﺗﺎن ﺑﭙﺮدازﻳﺪ ﻫﺮ ﮔﺎه ﺷﻤﺎ ﻫﺪاﻳﺖﻳﺎﻓﺘﻴﺪ آن ﻛـﺲ ﻛـﻪ ﮔﻤـﺮاه ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ زﻳﺎﻧﻰ ﻧﻤﻰرﺳﺎﻧﺪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻫﻤﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﺳﻮى ﺧﺪاﺳﺖ ﭘﺲ ﺷﻤﺎ را از‬
‫آﻧﭽﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻰدادﻳﺪ آﮔﺎه ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ (.‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺷﻨﻴﺪم ﻛﻪ رﺳﻮل ﺧـﺪا
‬
‫ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﺮدم ﻇـﺎﻟﻢ را دﻳﺪﻧـﺪ و ﺟﻠـﻮي او را ﻧﮕﺮﻓﺘﻨـﺪ‪ -‬ودر ﻟﻔـﻆ‬
‫دﻳﮕﺮ‪ :‬ﻣﻨﻜﺮ را دﻳﺪﻧﺪ و آﻧﺮا ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﺪادﻧﺪ‪ -‬ﻧﺰدﻳﻚ اﺳـﺖ ﺧﺪاوﻧـﺪ ﻫﻤﮕـﻲ آﻧـﺎن را‬
‫دﭼﺎر ﻋﺬاﺑﻲ از ﺟﺎﻧﺐ ﺧﻮد ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎم اﺣﻤﺪ در ﻣﺴﻨﺪش در ﺣﺪﻳﺜﻲ از ﺟﺮﻳﺮ رواﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ‪) :‬أن اﻟﻨﺒﻲ ﻗﺎل ﻣـﺎ‬
‫ﻣﻦ ﻗﻮم ﻳﻌﻤﻞ ﻓﻴﻬﻢ ﺑﺎﻟﻤﻌﺎﺻﻰ ﻫﻢ أﻋﺰ وأﻛﺜﺮ ﻣﻤﻦ ﻳﻌﻤﻠﻪ ﻓﻠﻢ ﻳﻐﻴﺮوه اﻻ ﻋﻤﻬـﻢ اﷲ‬
‫ﺑﻌﻘﺎب(‪ ) ١‬رﺳﻮل ﺧﺪا
ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻫﻴﭻ ﻗﻮﻣﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ در ﻣﻴﺎﻧﺸﺎن ﮔﻨـﺎه ﺻـﻮرت‬
‫ﮔﻴﺮد و ﺗﻌﺪاد ي دﻳﮕﺮ ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪﺗﺮ و ﺑﻴﺸﺘﺮ )از ﮔﻨﺎﻫﻜﺎران( وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ وآﻧﺮا‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﺪﻫﻨﺪ ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﻤﻪ آﻧﻬﺎ را دﭼﺎر ﻋﺬاب ﻣﻲﻛﻨﺪ‪( .‬‬
‫در ﺻﺤﻴﺤﻴﻦ آﻣﺪه اﺳﺖ از اﺳﺎﻣﻪ ﺑﻦ زﻳﺪ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ ﺷﻨﻴﺪم ﻛﻪ ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ ﺧـﺪا
‬
‫ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪) :‬ﻳﺠﺎء ﺑﺎﻟﺮﺟﻞ ﻳﻮم اﻟﻘﻴﺎﻣﺔ ﻓﻴﻠﻘﻰ ﻓﻲ اﻟﻨﺎر ﻓﺘﻨﺪﻟﻖ اﻗﺘﺎب ﺑﻄﻨـﻪ ﻓﻴـﺪور ﻓـﻲ‬
‫اﻟﻨﺎر ﻛﻤﺎ ﻳﺪور اﻟﺤﻤﺎر ﺑﺮﺣﺎه ﻓﻴﻄﻮف ﺑﻪ أﻫﻞ اﻟﻨﺎر ﻓﻴﻘﻮﻟﻮن ﻳﺎ ﻓﻼن ﻣﺎ أﺻـﺎﺑﻚ أﻟـﻢ‬
‫ﺗﻜﻦ ﺗﺄﻣﺮﻧﺎ ﺑﺎﻟﻤﻌﺮوف وﺗﻨﻬﺎﻧﺎ ﻋﻦ اﻟﻤﻨﻜﺮ ﻓﻴﻘﻮل ﻛﻨﺖ آﻣـﺮﻛﻢ ﺑـﺎﻟﻤﻌﺮوف وﻻ آﺗﻴـﻪ‬

‫‪ 1‬اﺣﻤﺪ ‪364/4‬‬
‫‪85‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ /‬آﻓﺖ و ﺿﺮرﻫﺎي ﻋﺼﻴﺎن و ﮔﻨﺎه‬

‫وأﻧﻬﺎﻛﻢ ﻋﻦ اﻟﻤﻨﻜﺮ وآﺗﻴـﻪ( )روز ﻗﻴﺎﻣـﺖ ﻣـﺮدي آورده ﺷـﺪه و در آﺗـﺶ اﻧﺪاﺧﺘـﻪ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬روده ﻫﺎي او ﺑﻴﺮون رﻳﺨﺘﻪ ﺷﺪه و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﺮي ﻛﻪ ﺑﻪ دور آﺳﻴﺎﺑﻲ ﺑﺎﺷﺪ در‬
‫اﻃﺮاف آﺗﺶ دور ﻣﻲزﻧﺪ‪ .‬اﻫﻞ آﺗﺶ دورش ﺟﻤﻊ ﺷﺪه و ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬اي ﻓﻼﻧﻲ ﭼـﻪ‬
‫ﺑﺮ ﺳﺮت آﻣﺪه ؟ ﻣﮕﺮ ﺗﻮ ﻧﺒﻮدي ﻛﻪ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف ﻓﺮا ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪي و از ﻣﻨﻜﺮ ﺑـﺎز‬
‫ﻣﻲداﺷﺘﻲ؟ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﻦ ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف اﻣـﺮ ﻣـﻲﻛـﺮدم و ﺧـﻮد آﻧـﺮا اﻧﺠـﺎم‬
‫ﻧﻤﻲدادم و از ﻣﻨﻜﺮ ﺷﻤﺎ را ﻧﻬﻲ ﻣﻲﻧﻤﻮدم و ﺧﻮد آﻧﺮا ﻣﺮﺗﻜﺐ ﻣﻲﺷﺪم‪( .‬‬
‫در ﺻﺤﻴﺢ ﺑﺨﺎري از اﻧﺲ ﺑﻦ ﻣﺎﻟﻚ رواﻳﺖ ﺷﺪه ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺷﻤﺎ اﻋﻤﺎﻟﻲ ﻣﺮﺗﻜﺐ‬
‫ﻣﻴﺸﻮﻳﺪ ﻛﻪ در ﭼﺸﻤﺎﻧﺘﺎن از داﻧﻪ ﺟﻮ ﻛﻤﺘﺮ اﺳـﺖ در ﺣـﺎﻟﻲ ﻛـﻪ در زﻣـﺎن رﺳـﻮل‬
‫ﺧﺪا
ﻣﺎ آﻧﺮا از ﻛﺒﺎﺋﺮ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﻲآوردﻳﻢ‪.‬‬
‫در ﺻﺤﻴﺤﻴﻦ از ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﻋﻤﺮ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ رﺳﻮل ﺧـﺪا
ﻓﺮﻣـﻮد‪:‬‬
‫)ﻋﺬﺑﺖ إﻣﺮأة ﻓﻲ ﻫﺮة ﺳﺠﻨﺘﻬﺎ ﺣﺘﻰ ﻣﺎﺗﺖ ﻓﺪﺧﻠﺖ اﻟﻨﺎر ﻻﻫﻲ أﻃﻌﻤﺘﻬـﺎ وﻻ ﺳـﻘﺘﻬﺎ‬
‫وﻻ ﺗﺮﻛﺘﻬﺎ ﺗﺄﻛﻞ ﻣﻦ ﺧﺸﺎش اﻻرض(‪ ) ١‬زﻧﻲ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻳﻨﻜـﻪ ﮔﺮﺑـﻪ اي را زﻧـﺪاﻧﻲ‬
‫ﻛﺮده ﺑﻮد ﺗﺎ ﻣﺮده ﺑﻮد ﻋﺬاب داده ﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ آن زن داﺧﻞ آﺗﺶ ﺷﺪ ﭼﻮن ﻧـﻪ ﺑـﻪ آن‬
‫ﺧﻮراك داده ﺑﻮد و ﻧﻪ آب و ﻧﻪ آزادش ﻧﻤﻮده ﺑﻮد‪ .‬و آن ﮔﺮﺑـﻪ از ﺣـﺸﺮات زﻣـﻴﻦ‬
‫ﻣﻲﺧﻮرد‪( .‬‬
‫در ﺣﻠﻴﻪ از اﺑﻮﻧﻌﻴﻢ رواﻳﺖ ﺷﺪه ﻛﻪ‪ :‬روزي ﺑﻪ ﺣﺬﻳﻔﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﺑﻨﻲ اﺳﺮاﺋﻴﻞ دﻳﻦ‬
‫ﺧﻮد را ﻳﻚ روزه رﻫﺎ ﻛﺮدﻧـﺪ ؟ ﮔﻔـﺖ ﺧﻴـﺮ‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ ﻫﻨﮕﺎﻣﻴﻜـﻪ ﺑـﻪ ﭼﻴـﺰي ﻣـﺎﻣﻮر‬
‫ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ آﻧﺮا رﻫﺎ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و ﻫﺮﮔﺎه از ﭼﻴﺰي ﻧﻬﻲ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ آﻧﺮا اﻧﺠﺎم ﻣﻲدادﻧﺪ ﺗﺎ‬
‫زﻣﺎﻧﻴﻜﻪ از دﻳﻨﺸﺎن ﺑﻴﺮون آﻣﺪﻧﺪ ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻜﻪ ﻣﺮدي از ﭘﻴﺮاﻫﻨﺶ ﺑﻴﺮون ﻣﻲآﻳﺪ‪.‬‬
‫وﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺑﻮدﻛﻪ ﺑﻌﻀﻲ از ﺳﻠﻒ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ ﻛﻪ‪:‬ﮔﻨﺎﻫـﺎن ﭘـﻞ و ﻣﻘﺪﻣـﻪ ﻛﻔـﺮ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻜﻪ ﺑﻮﺳﻪ ﭘﻞ ﺟﻤﺎع وﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﭘﻞ زﻧﺎ وﻧﮕﺎه ﭘﻞ ﻋﺸﻖ وﻣﺮﻳـﻀﻲ ﭘـﻞ‬
‫ﻣﺮگ اﺳﺖ‪.‬‬
‫درﺣﻠﻴﻪ ازاﺑﻦ ﻋﺒﺎس آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪) :‬اي اﻧﺴﺎن ﮔﻨﺎﻫﻜﺎر‪ ،‬ازﻋﺎﻗﺒﺖ ﺑـﺪﮔﻨﺎه‬
‫ﻏﺎﻓﻞ واﻳﻤﻦ ﻣﺒﺎش‪ ،‬درﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ﮔﻨﺎه ﺑﺰرﮔﺘﺮي ﺑﻪ دﻧﺒـﺎل ﮔﻨـﺎﻫﻲ ﻛـﻪ اﻧﺠـﺎم داده اي‬

‫‪ 1‬ﺑﺨﺎري ‪ 3295‬وﻣﺴﻠﻢ ‪2242‬‬

‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪86‬‬

‫ﻣﻲآﻳﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺷﺮم ﻧﻜﺮدن ﺗﻮازﻓﺮﺷـﺘﮕﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﺑـﺮدوش راﺳـﺖ وﭼـﭗ ﺗﻮﻫـﺴﺘﻨﺪ‬
‫درﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ درﺣﺎل اﻧﺠﺎم ﮔﻨﺎه ﻫﺴﺘﻲ ازﮔﻨﺎﻫﺖ ﺑﺰرﮔﺘﺮاﺳﺖ‪ .‬وﺧﻨﺪه ﻫﺎﻳﺖ درﺣﺎﻟﻲ‬
‫ﻛﻪ ﻧﻤﻲداﻧﻲ ﺧﺪاوﻧﺪ ﭼﻪ ﺑﺮﺳﺮت آورده اﺳﺖ ازﮔﻨـﺎه ﺑﺰرﮔﺘﺮاﺳـﺖ‪ .‬وﺧﻮﺷـﺤﺎﻟﻴﺖ‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﮔﻨﺎه دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ اي ازﮔﻨﺎه ﺑﺰرﮔﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬وﻧﺎراﺣﺘﻲ واﻧـﺪوه ازدﺳـﺖ‬
‫دادن ﮔﻨﺎه‪ ،‬از ﮔﻨﺎه ﺑﺰرﮔﺘﺮ اﺳﺖ واﻳﻨﻜﻪ ازﺑﺎدي ﻣﻲﺗﺮﺳﻲ ﻛﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﮔﻨﺎه ﭘﺮده درﮔﺎه‬
‫ﺧﺎﻧﻪ ات راﺗﻜﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ودرﺣﺎل ﮔﻨﺎه ﻫﺴﺘﻲ اﻣﺎ دﻟﺖ ازﻧﮕﺎه ﺧﺪاوﻧﺪ ﻟﺮزان ﻧﻴﺴﺖ‬
‫از ﮔﻨﺎه ﺑﺰرﮔﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬واي ﺑﺮ ﺗﻮ آﻳﺎ ﻣﻲداﻧﻲ ﮔﻨﺎه اﻳﻮب ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﭼﻪ ﺑﻮد ﻛـﻪ ﺧﺪاوﻧـﺪ‬
‫او را درﺟﺴﻢ وﻣﺎﻟﺶ دﭼﺎرﺑﻼ ﻧﻤﻮد؟]ﮔﻨﺎﻫﺶ اﻳـﻦ ﺑـﻮد [ ﻛـﻪ درﻣﺎﻧـﺪه اي را ﻛـﻪ‬
‫ازاوﻛﻤﻚ ﺧﻮاﺳﺖ ﻛﻪ ﻇﻠﻢ ﻇﺎﻟﻤﻲرا از او دﻓﻊ ﻛﻨﺪ ﭘﺎﺳﺦ ﻧﮕﻔﺖ وﻛﻤﻜﺶ ﻧﻨﻤﻮد و‬
‫ﻇﺎﻟﻢ را از ﻇﻠﻤﺶ ﻧﻬﻲ ﻧﻜﺮد‪ .‬ﭘﺲ ﺧﺪاوﻧﺪ او را دﭼﺎر ﺑﻼ ﻧﻤﻮد‪(.‬‬
‫اﻣﺎم اﺣﻤﺪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ وﻟﻴﺪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ از اوزاﻋﻲ ﺷﻨﻴﺪم ﻣﻲﮔﻔـﺖ از ﺑـﻼل‬
‫ﺑﻦ ﺳﻌﺪ ﺷﻨﻴﺪم ﻣﻲﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻪ ﻛﻮﭼﻜﻲ ﮔﻨﺎه ﻣﻨﮕﺮﻳﺪ ﺑﻠﻜـﻪ ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ ﻛـﻪ ﭼـﻪ ﻛـﺴﻲ را‬
‫ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﻲ ﻛﺮده اﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻓﻀﻴﻞ ﺑﻦ ﻋﻴﺎض ﻣﻲﮔﻔﺖ‪ :‬ﻫﺮاﻧﺪازه اي ﮔﻨﺎه ﻧﺰدﺗﻮﻛﻮﭼﻚ ﺑﺎﺷﺪ ﻧﺰدﺧـﺪاﺑﺰرگ‬
‫اﺳﺖ وﻫﺮاﻧﺪازه ﮔﻨﺎه ﻧﺰدﺗﻮﺑﺰرگ ﺑﺎﺷﺪ ﻧﺰد ﺧﺪا ﻛﻮﭼﻚ اﺳﺖ‪.‬‬
‫و ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﻮﺳﻲ)ع( وﺣﻲ ﻛﺮد‪ :‬اي ﻣﻮﺳﻲ! اوﻟﻴﻦ ﻛﺴﻲ ﻛـﻪ از‬
‫ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت ﻣﺮد اﺑﻠﻴﺲ ﺑﻮد و اﻳﻦ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻧﺎ ﻓﺮﻣﺎﻧﻲ ﻣﻦ اﺳﺖ وﻫﺮ ﻛﻪ ﻣﺮا ﻧﺎﻓﺮﻣـﺎﻧﻲ‬
‫ﻛﻨﺪ ﻧﺰد ﻣﻦ از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺮدﮔﺎن ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪.‬‬
‫در ﻣــﺴﻨﺪ اﻣــﺎم اﺣﻤــﺪ و ﺟــﺎﻣﻊ ﺗﺮﻣــﺬي از اﺑــﻮ ﻫﺮﻳــﺮه رواﻳــﺖ ﺷــﺪه ﻛــﻪ‬
‫ﮔﻔﺖ‪:‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ
ﻓﺮﻣﻮد‪) :‬إن اﻟﻤﺆﻣﻦ إذا أذﻧﺐ ذﻧﺒﺎ ﻧﻜﺖ ﻓﻲ ﻗﻠﺒﻪ ﻧﻜﺘـﺔ ﺳـﻮداء ﻓـﺈذا‬
‫ﺗﺎب وﻧﺰع واﺳﺘﻐﻔﺮ ﺻﻘﻞ ﻗﻠﺒﻪ وإن زاد زادت ﺣﺘﻰ ﺗﻌﻠﻮ ﻗﻠﺒـﻪ ﻓـﺬﻟﻚ اﻟـﺮان اﻟـﺬي‬
‫‪       '+ Z9‬‬
‫‪ 
.8‬ﻣﻄﻔﻔﻴﻦ ‪(14‬‬ ‫‪   U$‬‬ ‫ذﻛﺮه اﷲ ﻋﺰ و ﺟﻞ‪  i+   :‬‬
‫‪ 
 0 ,1‬‬
‫‪١‬‬

‫)ﻫﺮ ﮔﺎه ﻣﻮﻣﻦ ﮔﻨﺎﻫﻲ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺷﻮد در ﻗﻠﺒﺶ ﻧﻘﻄﻪ ﺳﻴﺎﻫﻲ ﻗﺮار ﻣـﻲﮔﻴـﺮد ﭘـﺲ‬

‫‪ 1‬اﺣﻤﺪ ‪ 297/2‬و ﺗﺮﻣﺬي ‪3334‬‬

‫‪87‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ /‬آﻓﺖ و ﺿﺮرﻫﺎي ﻋﺼﻴﺎن و ﮔﻨﺎه‬

‫اﮔﺮ ﺗﻮﺑﻪ ﻛﺮد و اﺳﺘﻐﻔﺎر ﻧﻤﻮد ﭘﺎك ﺷﺪه واز ﺑﻴﻦ ﻣـﻲرود و اﮔـﺮ ﮔﻨـﺎه ﻛـﺮد اﺿـﺎﻓﻪ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﺗﺎ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻗﻠﺒﺶ را ﻓﺮا ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬و ﻣﻨﻈﻮر از )ران( در آﻳﻪ‪) :‬ﻧﻪ ﭼﻨـﻴﻦ اﺳـﺖ‬
‫ﺑﻠﻜﻪ آﻧﭽﻪ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﻣﻰﺷﺪﻧﺪ زﻧﮕﺎر ﺑﺮ دﻟﻬﺎﻳﺸﺎن ﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ )‪ 14‬ﻣﻄﻔﻔﻴﻦ(( ﻫﻤﺎن اﺳﺖ‪( .‬‬
‫اﻣﺎم اﺣﻤﺪ از وﻛﻴﻊ ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ زﻛﺮﻳﺎ از ﻋﺎﻣﺮ ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻋﺎﻳﺸﻪ ﻧﺎﻣﻪ اي‬
‫ﺑﻪ ﻣﻌﺎوﻳﻪ ﻧﻮﺷﺖ)ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻀﻤﻮن(‪ :‬اﻣﺎ ﺑﻌﺪ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﻨﺪه اي ﻣﻌﺼﻴﺖ ﺧﺪا را ﺑـﻪ‬
‫ﺟﺎي آورد ﻛﺴﺎﻧﻲ از ﻣﺮدم ﻛﻪ از او ﺑﻪ ﻧﻴﻜﻲ ﻳﺎد ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪،‬از او ﺑﻪ ﺑﺪي ﻳﺎد ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد‪.‬‬
‫اﺑﻮ ﻧﻌﻴﻢ از ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻦ اﺑﻮ ﺟﻌﺪ از اﺑﻮ داود ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻫـﺮ ﻛـﺴﻲ ﺑﺎﻳـﺪ‬
‫ﺑﺘﺮﺳﺪ از اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻮرد ﻧﻔﺮﻳﻦ ﻗﻠﺒﻲ ﻣﻮﻣﻨﺎن ﻗﺮار ﮔﻴﺮد در ﺣﺎﻟﻲ ﻛـﻪ ﺧـﻮد ﻧﻤـﻲداﻧـﺪ‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﮔﻔﺖ‪:‬ﻣﻲداﻧﻲ اﻳﻦ ﺑﻪ ﭼﻪ دﻟﻴﻞ اﺳﺖ؟ ﮔﻔﺘﻢ ﻧﻪ‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬اﮔﺮ اﻧـﺴﺎن در ﺧﻠـﻮت‬
‫دﭼﺎر ﻣﻌﺼﻴﺖ ﺧﺪا ﺷﻮد ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻐﺾ او را در دل ﻣﻮﻣﻨﺎن ﺟﺎي ﻣﻲدﻫـﺪ ﻃـﻮري‬
‫ﻛﻪ ﺧﻮدش ﻫﻢ ﻧﻤﻲداﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ اﺣﻤﺪ در ﻛﺘﺎب زﻫﺪ ﭘﺪرش از ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺳﻴﺮﻳﻦ ﻧﻘﻞ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ‪:‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﺪﻫﻲ ﺑﺮ او ﭼﻴﺮه ﮔﺸﺖ ﻧﮕﺮان ﺷﺪ و ﻣﻲﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻲداﻧﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻧـﺪوه‬
‫ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﮔﻨﺎﻫﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﻬﻞ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺷﺪم‪.‬‬
‫در اﻳﻨﺠﺎ ﻧﻜﺘﻪ ﻣﻬﻤـﻲ وﺟـﻮد دارد ﻛـﻪ ﻣـﺮدم در ﻣـﻮرد ﮔﻨﺎﻫـﺎن ﺑـﻪ آن ﺗﻮﺟـﻪ‬
‫ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ وآن اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ آن ﮔﻨﺎه درآن ﻟﺤﻈﻪ ﻧﻤﺎﻳـﺎن ﻧـﺸﻮد و‬
‫ﺑﻪ ﺗﺎﺧﻴﺮ اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﺷﺪه و ﻓﺮاﻣﻮش ﺷﻮد‪ .‬وﺷﺨﺺ ﻓﻜﺮ ﻛﻨﺪ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﺧـﺎﻃﺮ آن ﮔﻨـﺎه‬
‫اﺛﺮي ﺑﻪ او ﻧﺮﺳﻴﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺒﺤﺎن اﷲ! ﻛﻪ اﻳـﻦ ﻧـﺎداﻧﻲ و ﺣﻤﺎﻗـﺖ ﭼـﻪ ﺑـﺴﻴﺎري از ﺧﻠـﻖ را ﺑـﻪ ﻫﻼﻛـﺖ‬
‫ﻛﺸﺎﻧﺪه؟ و ﭼﻪ ﺑـﺴﻴﺎري را از ﻧﻌﻤـﺖ ﻣﺤـﺮوم ﻧﻤـﻮده؟ و ﭼـﻪ ﺑﻼﻫـﺎﻳﻲ را ﺑـﺪاﻧﺎن‬
‫رﺳﺎﻧﺪه اﺳﺖ؟ وﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎرﻋﺎﻟﻤﺎن وﻓﺎﺿﻼﻧﻲ راﻓﺮﻳﻔﺘـﻪ ﻛـﺮده اﺳـﺖ ﭼـﻪ رﺳـﺪ ﺑـﻪ‬
‫ﻧﺎداﻧﺎن‪ .‬واﻳﻦ ﻓﺮﻳﻔﺘﻪ ﺷﺪﮔﺎن ﻧﻤﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﮔﻨﺎه ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ اﮔﺮﭼﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻢ ﺑﻌﺪ‬
‫از ﻣﺪﺗﻲ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎم اﺣﻤﺪ از اﺑﻮدردا رواﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧـﺪارا ﭼﻨـﺎن ﻋﺒـﺎدت ﻛﻨﻴﺪﻛـﻪ‬
‫اﻧﮕﺎر او را ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﺪ و ﺧﻮد را ازﺟﻤﻠﻪ ﻣﺮدﮔﺎن ﺑﻪ ﺣﺴﺎب آورﻳﺪ‪ .‬وﺑﺪاﻧﻴﺪﻛﻪ اﻧـﺪﻛﻲ‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪88‬‬

‫ﻛﻪ ﺷﻤﺎ را ﺑﻲ ﻧﻴﺎزﻛﻨﺪ از ﻓﺰوﻧﻲ اي ﻛﻪ ﺷﻤﺎ را ﺑـﻪ ﺳﺮﻛـﺸﻲ وﻃﻐﻴـﺎن ﺑﻜـﺸﺪ ﺑﻬﺘـﺮ‬
‫اﺳﺖ و ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﻧﻴﻜﻲ ﻛﻬﻨﻪ ﻧﻤﻲﺷﻮد و ﮔﻨﺎه ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﻤﻲﮔﺮدد‪.‬‬
‫و ﮔﻮﻳﻨﺪ ﭘﺎرﺳﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻛﻮدﻛﻲ ﻧﮕﺎه اﻧﺪاﺧﺘﻪ ودر زﻳﺒﺎﻳﻲ وي ﺗﺎﻣﻞ ﻛﺮده ﺑﻮد ﺳﭙﺲ‬
‫ﺑﻪ ﺧﻮاﺑﺶ آﻣﺪه و ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد ﺗﺎﺛﻴﺮ و ﺳﺰاﻳﺶ را ﺧﻮاﻫﻲ دﻳﺪ‪ ،‬اﮔﺮﭼـﻪ ﺑﻌـﺪ از‬
‫ﭼﻬﻞ ﺳﺎل دﻳﮕﺮﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻦ ﺑﺮاي ﮔﻨﺎه ﺟﺰاﻳﻲ ﻧﻘﺪي وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﺎﺧﻴﺮ ﻧﻤﻲاﻓﺘﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻠﻴﻤﺎن ﺗﻤﻴﻤﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺷﺨﺼﻲ در ﭘﻨﻬﺎﻧﻲ دﭼﺎر ﮔﻨﺎه ﻣﻲﺷﻮد و ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ‬
‫ﺻﺒﺢ ﻣﻴﻜﻨﺪ ﻛﻪ آﺛﺎر آن ﺑﺮ او ﻫﻮﻳﺪا اﺳﺖ‪.‬‬
‫ذواﻟﻨﻮن ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺧﺪارا ﭘﻨﻬﺎﻧﻲ ﺧﻴﺎﻧﺖ ﻛﻨﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ آﺷﻜﺎرا آﺑﺮوﻳﺶ‬
‫را ﻣﻲﺑﺮد‪.‬‬
‫‪89‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ /‬آﺛﺎر زﺷﺖ ﮔﻨﺎه‬

‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬آﺛﺎر زﺷﺖ ﮔﻨﺎه‬

‫ﺑﺮاي ﮔﻨﺎه آﺛﺎر ﻗﺒﻴﺢ و زﻳﺎﻧﺒﺎري وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻗﻠﺐ و ﺑﺪن ﺿـﺮر ﻣﻴﺮﺳـﺎﻧﺪ‬
‫ﭼﻪ در دﻧﻴﺎ و ﭼﻪ در آﺧﺮت‪،‬ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎري را ﺟﺰﺧﺪا ﻛﺲ ﻧﻤﻲداﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ .1‬ﻳﻜﻲ از اﻳﻦ آﺛﺎر از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻦ ﻋﻠﻢ اﺳﺖ‪.‬زﻳﺮا ﻋﻠﻢ ﻧﻮر اﺳﺖ و ﺧﺪاوﻧـﺪ آﻧـﺮا‬
‫در ﻗﻠﺐ ﺟﺎي ﻣﻲدﻫﺪ و ﮔﻨﺎه اﻳﻦ ﻧﻮر را ﺧﺎﻣﻮش ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ ﺷـﺎﻓﻌﻲ در‬
‫ﺟﻠﺴﻪ درس اﻣﺎم ﻣﺎﻟﻚ ﻧﺸﺴﺖ ودرﺳﺶ راﺑﺮاوﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎم ﻣﺎﻟﻚ از ذﻛﺎوت و ﻓﻬﻢ‬
‫او ﺑﻪ ﺗﻌﺠﺐ اﻓﺘﺎده و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ در ﻗﻠﺐ ﺗﻮ ﻧﻮري اﻟﻘﺎ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ ﭘﺲ آﻧﺮاﺑـﺎ‬
‫ﺗﺎرﻳﻜﻲ ﮔﻨﺎه ﺧﺎﻣﻮش ﻣﻜﻦ‪.‬‬
‫ﺷﺎﻓﻌﻲ رﺣﻤﻪ اﷲ در ﺷﻌﺮي ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻓﺎرﺷﺪﻧﻲ اﻟـﻰ ﺗـﺮك اﻟﻤﻌﺎﺻـﻲ‬ ‫ﺷﻜﻮت اﻟﻰ وﻛﻴﻊ ﺳﻮء ﺣﻔﻈـﻲ‬
‫وﻓـــﻀﻞ اﷲ ﻻﻳﺆﺗـــﺎه ﻋﺎﺻـــﻲ‬ ‫وﻗــﺎل اﻋﻠــﻢ ﺑــﺎن اﻟﻌﻠــﻢ ﻓــﻀﻞ‬
‫ﻧﺰد وﻛﻴﻊ از ﺿﻌﻒ ﺣﺎﻓﻈﻪ ﺧﻮد ﮔﻠﻪ ﻛﺮدم و او ﻣﺮا ﺑﻪ ﺗﺮك ﮔﻨﺎه راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﻛـﺮد‬
‫و ﮔﻔﺖ‪:‬ﺑﺪان ﻛﻪ ﻋﻠﻢ ﻓﻀﻞ و ﺑﺮﻛﺖ اﺳﺖ و ﻓﻀﻞ ﺧﺪا ﺷﺎﻣﻞ ﮔﻨﺎﻫﻜﺎر ﻧﻤﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ .2‬ﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮ از اﻳﻦ آﺛﺎر از ﻣﻴﺎن رﻓﺘﻦ رزق اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﺴﻨﺪ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ‪) :‬ان‬
‫اﻟﻌﺒﺪ ﻟﻴﺤﺮم اﻟﺮزق ﺑﺎﻟﺬﻧﺐ ﻳﺼﻴﺒﻪ(‪ ) ١‬ﻫﻤﺎﻧﺎ اﻧـﺴﺎن ﺑـﻪ ﺳـﺒﺐ ﮔﻨـﺎﻫﻲ ﻛـﻪ اﻧﺠـﺎم‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ از رزق و روزي ﻣﺤﺮوم ﻣﻲﺷﻮد‪( .‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻗﺒﻼ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ ﺗﻘﻮي ﺑﺎﻋـﺚ اﻓـﺰاﻳﺶ رزق اﺳـﺖ‪ ،‬ﺗـﺮك‬
‫ﺗﻘﻮي ﻣﻮﺟﺐ ﻓﻘﺮ اﺳﺖ و ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰ ﻣﺜﻞ ﺗﺮك ﮔﻨﺎه ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﻳﺶ رزق ﻧﻤﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ .3‬ﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮ وﺣﺸﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻨﺎﻫﻜﺎر در ﻗﻠﺒﺶ اﺣﺴﺎس ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ ﻫـﻴﭻ‬

‫‪ 1‬اﺣﻤﺪ ‪277/5‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪90‬‬

‫ﻟﺬﺗﻲ ﺑﺎ آن ﻫﻢ وزن و ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و اﮔﺮ ﭼﻪ ﺗﻤﺎم ﻟﺬاﺋﺬ دﻧﻴﺎ ﺑﺮ ﺷﺨﺺ ﺟﻤﻊ‬
‫ﺷﻮد در ﺑﺮاﺑﺮ آن وﺣﺸﺖ ارزش ﻧﺪارد‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ آﻧﺮا اﺣﺴﺎس ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﻗﻠﺒﺶ زﻧﺪه ﺑﺎﺷﺪ‬
‫زﻳﺮا ﻣﺮده ﺑﺎ زﺧﻤﻲﺷﺪن‪ ،‬دردي را اﺣﺴﺎس ﻧﻤﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬اﮔـﺮ ﺗﻨﻬـﺎ اﺛـﺮ ﮔﻨـﺎه ﻫﻤـﻴﻦ‬
‫وﺣﺸﺖ ﻗﻠﺒﻲ ﻣﻲﺑﻮد ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﺑﻮد ﻫﺮ ﻋﺎﻗﻠﻲ از آن ﭘﺮﻫﻴﺰ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﮔﻮﻳﻨـﺪ ﻣـﺮدي ﻧـﺰد‬
‫ﻋﺎرﻓﻲ از وﺣﺸﺘﻲ ﻛﻪ درون ﺧﻮد اﺣﺴﺎس ﻣﻲﻛﺮد ﺷﻜﺎﻳﺖ ﺑﺮد و او ﮔﻔـﺖ‪:‬ﮔﻨـﺎه را‬
‫ﺗﺮك ﻛﻦ ﺗﺎ آراﻣﺶ ﺑﮕﻴﺮي‪.‬‬
‫‪.4‬از اﺛﺮات دﻳﮕﺮ وﺣﺸﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻴﺎن ﺷـﺨﺺ و ﻣـﺮدم ﺣﺎﺻـﻞ ﻣـﻲﺷـﻮد و‬
‫ﻣﺨﺼﻮﺻﺎ ﻣﻴﺎن او و اﻧﺴﺎن ﻫﺎي اﻫﻞ ﺧﻴﺮ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﻫﻤﺎﻧﺎ ﮔﻨﺎﻫﻜﺎر ﻣﻴﺎن ﺧﻮد و اﻧﺴﺎن ﻫﺎي ﺻﺎﻟﺢ وﺣﺸﺘﻲ اﺣﺴﺎس ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻫﺮ‬
‫ﭼﻪ اﻳﻦ وﺣﺸﺖ ﻗﻮﻳﺘﺮ ﻣـﻲﺷـﻮد از آﻧﻬـﺎ ﺑﻴـﺸﺘﺮ دوري ﻣـﻲﺟﻮﻳـﺪ واز ﻣﺠﺎﻟـﺴﺖ‬
‫ﺻﺎﻟﺤﻴﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﻲﮔﻴﺮد واز ﺑﺮﻛﺖ ﻫﻤﻨﺸﻴﻨﻲ آﻧﻬﺎ ﻣﺤﺮوم ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ .‬وﺑﻪ ﻫﻤﺎن اﻧﺪازه‬
‫ﻛﻪ از ﺣﺰب رﺣﻤﺎن ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﻲﮔﻴﺮد ﺑﻪ ﺣـﺰب ﺷـﻴﻄﺎن ﻧﺰدﻳﻜﺘـﺮ ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬واﻳـﻦ‬
‫وﺣﺸﺖ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻗﻮي ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺣﺘﻲ ﻣﻴﺎن او و ﻓﺮزﻧﺪان و ﺧﺎﻧﻮاده اش و ﺣﺘـﻲ‬
‫ﻧﻔﺲ ﺧﻮدش ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﻲاﻧﺪازد و از ﺧﻮدش ﻧﻴﺰ وﺣﺸﺖ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﻲ از ﺳﻠﻒ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪:‬ﻛﻪ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ دﭼﺎر ﻣﻌﺼﻴﺖ ﻣﻲﺷـﻮم آﺛـﺎر آن را در‬
‫ﺑﺮﺧﻮرد زن و ﺣﺘﻲ ﻣﺮﻛﺒﻢ ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺑﻴﻨﻢ‪.‬‬
‫‪ .5‬از آﺛﺎر دﻳﮕﺮﮔﻨﺎه‪ ،‬ﻣﺸﻜﻞ ﺷﺪن ﻛﺎرﻫﺎ ﺑﺮ اﻧﺴﺎن اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺴﺎن رو ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻛﺎري‬
‫ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﻛﺮد ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ راﻫﻬﺎ را ﺑﺴﺘﻪ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ و آن ﻛـﺎر ﺑـﺮ او ﻣـﺸﻜﻞ ﻣـﻲﺷـﻮد‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻫﺮﻛﺲ ﺗﻘﻮاي ﺧﺪاﭘﻴﺸﻪ ﻛﻨﺪ ﻛﺎرﻫﺎ را ﺑﺮ اوآﺳﺎن ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ ،‬و ﻫﺮﻛﺲ ﺗﻘﻮي را‬
‫ﺗﺮك ﻛﻨﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻛﺎرﻫﺎ را ﺑﺮ او ﺳﺨﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﮕﻔﺘﺎ! ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن درﻫﺎ و راه ﻫﺎي ﺧﻴﺮ و ﺻﻼح را در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧـﻮد‬
‫ﺑﺴﺘﻪ و ﻣﺸﻜﻞ ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ ودﻟﻴﻞ آﻧﺮا ﻧﻤﻲداﻧﺪ؟‬
‫‪ .6‬از آﺛﺎر دﻳﮕﺮ‪ :‬ﻇﻠﻤﺖ و ﺗﺎرﻳﻜﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻗﻠﺒﺶ اﺣﺴﺎس ﻣﻲﻛﻨﺪ و اﻧـﺴﺎن‬
‫ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺗﺎرﻳﻜﻲ ﻇﺎﻫﺮي را ﺑﺎ ﭼﺸﻢ ﺣﺲ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎرﻳﻜﻲ ﮔﻨﺎه را در ﻗﻠـﺐ ﺧـﻮﻳﺶ‬
‫‪91‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ /‬آﺛﺎر زﺷﺖ ﮔﻨﺎه‬

‫ﺣﺲ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد زﻳﺮا ﻋﺒﺎدت و ﻃﺎﻋﺖ ﻧﻮر اﺳﺖ و ﮔﻨﺎه و ﻣﻌﺼﻴﺖ ﺗﺎرﻳﻜﻲ اﺳـﺖ‬
‫و ﺗﺎرﻳﻜﻲ ﭼﻨﺎن اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ اوراﺳﺮﮔﺸﺘﻪ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ودر ﺑـﺪﻋﺖ و ﮔﻤﺮاﻫـﻲ‬
‫ﻣﻲاﻓﻜﻨﺪ درﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ﺧﻮدﻧﻤﻲداﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪاﻧﺴﺎن ﻛﻮري ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ درﺗـﺎرﻳﻜﻲ ﺷـﺐ‬
‫ﺑﻴﺮون ﻣﻲرود‪.‬‬
‫ﺣﺘﻲ اﻳﻦ ﺗﺎرﻳﻜﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﭼﻨﺎن اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ در ﭼﺸﻢ دﻳـﺪه ﺷـﻮد و ﺣﺘـﻲ‬
‫ﺗﻤﺎم ﺻﻮرت را ﻣﻲﮔﻴﺮد ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻫﺮ ﻛﺴﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ آﻧﺮا ﺑﺒﻴﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ .7‬از دﻳﮕﺮ آﺛﺎر آن اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﻠﺐ و ﺟﺴﻢ را ﺳﺴﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺳﺴﺘﻲ در‬
‫ﻗﻠﺐ آﺷﻜﺎر اﺳﺖ و آﻧﻘﺪر اداﻣﻪ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ ﺗﺎ ﺣﻴﺎت آﻧﺮا ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬اﻣﺎ ﺳـﺴﺘﻲ در ﺑـﺪن‬
‫ﺑﺪﻳﻦ دﻟﻴﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻮﻣﻦ ﻧﻴﺮوﻳﺶ را از ﻗﻠﺒﺶ ﻣﻲﮔﻴﺮد و ﻫﺮﭼﻪ ﻗﻠـﺒﺶ ﻗـﻮي ﺗـﺮ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﺑﺪﻧﺶ ﻧﻴﺰ ﻗﻮﻳﺘﺮ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬اﻣﺎ اﻧﺴﺎن ﻓﺎﺟﺮ ﻫـﺮ ﭼﻨـﺪ ﺑـﺪﻧﺶ ﻗـﻮي ﺑﺎﺷـﺪ‪،‬‬
‫ﻗﻮﺗﺶ در ﻫﻨﮕﺎم ﻧﻴﺎز ﺑﻪ او ﺧﻴﺎﻧﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﮕﺮﭼﮕﻮﻧﻪ ﻧﻴﺮوي ﺑﺪﻧﻲ ﻓـﺎرس و روم‬
‫در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﺪان ﻣﺤﺘﺎج ﺑﻮدﻧﺪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻫﻞ اﻳﻤﺎن ﺑﻪ آﻧﺎن ﺧﻴﺎﻧﺖ ﻛﺮد و ﻣﻐﻠـﻮب‬
‫ﻧﻴﺮوي ﺑﺪﻧﻲ وﻗﻠﺒﻲ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ .8‬از آﺛﺎر دﻳﮕﺮ ﮔﻨﺎه ﻛﻢ ﺷﺪن ﻃﺎﻋﺖ و ﻋﺒﺎدت اﺳﺖ واﮔﺮﺑـﺮاي ﮔﻨـﺎه ﻋﻘـﻮﺑﺘﻲ‬
‫ﺟﺰاﻳﻦ ﻧﺒﻮدﻛﻪ ﻣﺎﻧﻊ ازﻋﺒﺎدﺗﻲ ﻣﻲﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻪ ﺟﺎي آن اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد]ﻫﻤـﻴﻦ‬
‫ﺑﺲ ﺑﻮد [ و ﻫﺮ ﮔﻨﺎه ﺑﻪ ﺟﺎي ﻃﺎﻋﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺠﺎي آن اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﺪ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴـﺮد‬
‫و راه را ﺑﺮ ﻃﺎﻋﺖ ﺑﻌﺪي ﻣﻲﺑﻨﺪد‪ .‬و ﻫﺮ ﮔﻨﺎه‪ ،‬راه را ﺑﺮ ﻋﺒﺎدﺗﻲ ﻛﻪ از دﻧﻴﺎ و ﻣﺎ ﻓﻴﻬـﺎ‬
‫ﺑﺎ ارزﺷﺘﺮ اﺳﺖ ﻣﻲﺑﻨﺪد و اﻧﺴﺎن را از اﻧﺠﺎم آن ﻣﺤﺮوم ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ .9‬از دﻳﮕﺮ آﺛﺎر ﺳﻮء ﮔﻨﺎه اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻨﺎه ﻃﻮل ﻋﻤﺮ را ﻛﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺑـﺮﻛﺘﺶ‬
‫را از ﺑﻴﻦ ﻣﻲﺑﺮد ﻳﻌﻨﻲ ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻜﻪ ﻋﻤﻞ ﻧﻴﻚ ﻃﻮل ﻋﻤﺮ را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫـﺪ ﮔﻨـﺎه از‬
‫آن ﻣﻲﻛﺎﻫﺪ‪ .‬اﻣﺎ در اﻳﻦ ﻣﻮرد اﺧﺘﻼف وﺟﻮد دارد‪:‬‬
‫ﻋﺪه اي ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﻣﻨﻈﻮر از ﻧﻘﺼﺎن ﻋﻤﺮ از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻦ ﺑﺮﻛﺖ ﻋﻤﺮ اﺳـﺖ و اﻳـﻦ‬
‫ﺣﻘﻴﻘﺖ دارد و از ﺟﻤﻠﻪ آﺛﺎر ﺑﺪ ﮔﻨﺎه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋﺪه اي دﻳﮕﺮ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﻣﻨﻈﻮر ﻛﻮﺗﺎه ﺷﺪن واﻗﻌﻲ ﻋﻤﺮ اﺳﺖ ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻜﻪ ﺑﺎ ﮔﻨـﺎه‬
‫رزق ﻛﻢ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪92‬‬

‫ﻋﺪه اي دﻳﮕﺮ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﻣﻨﻈﻮر ﻛﻮﺗﺎه ﺷﺪن زﻧﺪﮔﻲ ﺣﻘﻴﻘـﻲ اﻧـﺴﺎن اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬
‫‪١‬‬
‫ﻫﻤﺎن ﺣﻴﺎت ﻗﻠﺐ اﺳﺖ‪ .‬وﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺒﺐ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻛﺎﻓﺮان را ﻣﺮده و ﻏﻴﺮ زﻧﺪه ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺣﻴﺎت واﻗﻌﻲ ﺣﻴﺎت ﻗﻠﺐ اﺳﺖ‪ .‬و ﻋﻤﺮ ﭼﻴﺰي ﺟﺰ اوﻗﺎﺗﻲ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﻳﺎد‬
‫ﺧﺪا زﻧﺪﮔﻲ ﻛﺮده ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬و ﻧﻴﻜﻲ و ﺗﻘﻮي و ﻃﺎﻋﺖ‪ ،‬ﻟﺤﻈﺎت ﻳﺎد ﺧﺪا را ﻛﻪ ﻫﻤـﺎن‬
‫زﻧﺪﮔﻲ واﻗﻌﻲ اﺳﺖ‪ ،‬زﻳﺎد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﮔﻨﺎه ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﻲ دﻳﮕﺮ ﻣﻲﺷﻮد‬

‫‪ .10‬ﻫﺮ ﮔﻨﺎه ﺑﺎﻋﺚ ارﺗﻜﺎب ﮔﻨﺎﻫﻲ دﻳﮕﺮ ﻣـﻲﺷـﻮد و ﮔﻨﺎﻫـﺎﻧﻲ دﻳﮕـﺮ را ﺗﻮﻟﻴـﺪ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ دوري از آن را ﺑﺮاي ﺻﺎﺣﺒﺶ ﺳﺨﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺑﻌـﻀﻲ‬
‫از ﺳﻠﻒ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪:‬ﻳﻜﻲ از ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻫﺎي ﮔﻨﺎه‪ ،‬زﻣﻴﻨﻪ ﺳﺎزي ﮔﻨﺎه ﺑﻌﺪي اﺳﺖ و ﻳﻜـﻲ‬
‫از ﺛﻮاب ﻫﺎي ﻫﺮ ﻧﻴﻜﻲ‪،‬زﻣﻴﻨﻪ ﺳﺎزي ﻧﻴﻜﻲ دﻳﮕﺮي ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﺷﺨﺼﻲ ﺣﺴﻨﻪاي‬
‫را اﻧﺠﺎم دﻫﺪ ﺣﺴﻨﺎت دﻳﮕﺮي ﺑﻪ دﻧﺒﺎل آن آﻣﺪه و ﻣﻮﺟﺐ ﻣﻲﺷﻮد اﻧﺠـﺎم ﺣـﺴﻨﺎت‬
‫در ﺷﺨﺺ ﭼﻮن ﺻﻔﺘﻲ داﺋﻤﻲ در آﻳﺪ و ﻣﻠﻜﻪ ذﻫﻦ او ﺷﻮد و اﮔﺮ آن ﻃﺎﻋـﺖ را‬
‫ﺗﺮك ﻛﻨﺪ دروﻧﺶ ﺑﺮ او ﺗﻨﮓ ﻣﻲﺷﻮد وﺟﻬﺎن ﺑﺎ ﻫﻤﻪ ﻓﺮاﺧﻲ و وﺳﻌﺘﺶ ﺑﺮ او ﺗﻨـﮓ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد و ﭼﻮن ﻣﺎﻫﻲ اي ﻛﻪ از آب دور ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻲ ﺗﺎﺑﻲ ﺑﺮ او ﻣﺴﺘﻮﻟﻲ ﻣـﻲﺷـﻮد ﺗـﺎ‬
‫آﻧﻜﻪ دوﺑﺎره ﺑﺴﻮي آن ﺑﺮ ﮔﺮدد و ﭼﺸﻤﺶ ﺑﺪان روﺷﻦ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﻃﻮر اﮔﺮ ﮔﻨﺎﻫﻜﺎر‪ ،‬ﻣﻌﺼﻴﺖ را ﺗﺮك ﻛﻨﺪ دروﻧﺶ ﺑﺮ او ﺗﻨﮓ ﻣﻲﺷﻮد ﻣﮕﺮ‬
‫آﻧﻜﻪ دوﺑﺎره ﺑﻪ ﺳﻮي آن رﺟﻮع ﻛﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺑـﺴﻴﺎري از ﺗﺒـﻪ ﻛـﺎران ﺣﺘـﻲ ﺑـﺪون‬
‫دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻟﺬﺗﻲ‪ ،‬ﻣﺮﺗﻜﺐ ﮔﻨﺎه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ زﻳـﺮا در دوري از ﮔﻨـﺎه اﺣـﺴﺎس درد و‬
‫اﻧﺪوه ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺟ َﻌ ْﻠﻨَﺎ َﻟﻪُ ﻧُﻮرًا ﻳَ ْﻤﺸِﻲ ِﺑﻪِ ﻓِﻲ اﻟﻨﱠﺎسِ َﻛﻤَﻦ ﱠﻣ َﺜﻠُـﻪُ ﻓِـﻲ‬ ‫‪ .1‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺒﺤﺎن ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬أَوَ ﻣَﻦ ﻛَﺎنَ َﻣ ْﻴﺘًﺎ َﻓﺄَ ْ‬
‫ﺣ َﻴ ْﻴ َﻨﺎهُ وَ َ‬
‫ﻈ ُﻠﻤَﺎتِ َﻟ ْﻴﺲَ ِﺑﺨَﺎرِجٍ ﱢﻣ ْﻨﻬَﺎ َﻛﺬَ ِﻟﻚَ زُ ﱢﻳﻦَ ِﻟ ْﻠﻜَﺎ ِﻓﺮِﻳﻦَ ﻣَـﺎ ﻛَـﺎﻧُﻮاْ َﻳ ْﻌ َﻤﻠُـﻮنَ )اﻧﻌـﺎم ‪ (122‬آﻳـﺎ ﻛـﺴﻰ ﻛـﻪ ﻣـﺮده]دل[ ﺑـﻮد و‬ ‫اﻟ ﱡ‬
‫زﻧﺪهاش ﮔﺮداﻧﻴﺪﻳﻢ و ﺑﺮاى او ﻧﻮرى ﭘﺪﻳﺪ آوردﻳﻢ ﺗﺎ در ﭘﺮﺗﻮ آن در ﻣﻴﺎن ﻣﺮدم راه ﺑﺮود ﭼﻮن ﻛـﺴﻰ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﮔـﻮﻳﻰ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﺎر در ﺗﺎرﻳﻜﻴﻬﺎﺳﺖ و از آن ﺑﻴﺮونآﻣﺪﻧﻰ ﻧﻴﺴﺖ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺑﺮاى ﻛﺎﻓﺮان آﻧﭽﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻰدادﻧﺪ زﻳﻨﺖ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺤﻖﱠ ا ْﻟ َﻘﻮْلُ َﻋﻠَﻰ ا ْﻟﻜَﺎ ِﻓﺮِﻳﻦَ )ﻳﺲ ‪ (70‬ﺗﺎ ﻫﺮ ﻛﻪ را ]دﻟـﻰ[ زﻧـﺪه اﺳـﺖ ﺑـﻴﻢ دﻫـﺪ و‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪ِ :‬ﻟﻴُﻨﺬِرَ ﻣَﻦ ﻛَﺎنَ َ‬
‫ﺣﻴ‪‬ﺎ وَ َﻳ ِ‬
‫ﮔﻔﺘﺎر ]ﺧﺪا[ در ﺑﺎره ﻛﺎﻓﺮان ﻣﺤﻘﻖ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪93‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ /‬آﺛﺎر زﺷﺖ ﮔﻨﺎه‬

‫ﺑﻨﺪه ﻫﻤﻮاره زﺣﻤﺖ ﻃﺎﻋﺖ را ﺑﻪ دوش ﻣﻲﻛﺸﺪ و ﺑﻪ آن اﻧﺲ ﻣﻲﮔﻴـﺮد و آﻧـﺮا‬

‫دوﺳﺖ دارد و ﺑﺮ ﻣﻲﮔﺰﻳﻨﺪ ﺗﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻼﺋﻜﻪ را ﺑﻪ ﺳﻮﻳﺶ ﻣـﻲﻓﺮﺳـﺘﺪ ﻛـﻪ او را‬
‫ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﺣﺴﻨﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﻘﻮﻳﺖ و ﺗﺸﻮﻳﻖ و ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫و دوﺳﺘﻲ وﻋﺎدت ﺑﺰﻫﻜﺎر ﺑﺎ ﻣﻌﺼﻴﺖ ﻫﺎ اداﻣﻪ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ ﺗﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷﻴﺎﻃﻴﻦ را ﺑﻪ‬
‫ﺳﻮﻳﺶ ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﺪ ﻛﻪ او را ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﺳﻴﺌﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﻘﻮﻳﺖ و ﺗﺸﻮﻳﻖ و ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﮔﻨﺎه اراده ﻗﻠﺐ را ﺿﻌﻴﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ‬

‫‪ .11‬ﻳﻜﻲ از ﺧﻄﺮ ﻧﺎﻛﺘﺮﻳﻦ آﺛﺎر ﮔﻨﺎه ﺿﻌﻴﻒ ﻛﺮدن اراده ﻗﻠﺐ ﺷﺨﺺ اﺳﺖ زﻳﺮا‬
‫ﮔﻨﺎه اراده ﻣﻌﺼﻴﺖ را ﺗﻘﻮﻳﺖ‪ ،‬و اراده ﺗﻮﺑﻪ را ﻛﻢ ﻛﻢ ﺿﻌﻴﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺣﺘﻲ ﻛـﺎﻣﻼ‬
‫اراده ﺗﻮﺑﻪ را از ﻗﻠﺐ ﺑﺮﻣﻲدارد و ﺣﺘﻲ ﺷﺨﺺ ﺑﻪ اﺳﺘﻐﻔﺎر و ﺗﻮﺑﻪ دروﻏﻴﻦ ﺑﺎزﺑﺎن ﺑﻪ‬
‫ﺻﻮرت زﻳﺎد روي ﻣﻲآورد در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻗﻠﺒﺶ ﺑﺎ ﮔﻨﺎه ﮔﺮه ﺧـﻮرده اﺳـﺖ و ﺑـﺮ آن‬
‫اﺻﺮار دارد و در ﺻﻮرت اﻣﻜﺎن ﺑﺮ اﻧﺠـﺎم آن آﻣـﺎده اﺳـﺖ‪ .‬وﺑﺮاﺳـﺘﻲ اﻳـﻦ درد از‬
‫ﻫﻼﻛﺖ ﺑﺎرﺗﺮﻳﻦ اﻣﺮاض ﮔﻨﺎه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﮔﻨﺎه ﻧﻔﺮت ﻗﻠﺒﻲ ازﮔﻨﺎه را ازﻗﻠﺐ ﺑﻴﺮون ﻣﻲﻛﺸﺪ‪.‬‬

‫‪ .12‬ﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮ از آﺛﺎر ﮔﻨﺎه از ﺑﻴﻦ ﺑﺮدن ﺣﺲ ﻧﺎ ﭘﺴﻨﺪ ﺑﻮدن ﮔﻨﺎه اﺳﺖ و ﺑﺎﻋـﺚ‬
‫ﻋﺎدي ﺷﺪن ﮔﻨﺎه ﻣﻲﺷﻮد و دﻳﮕﺮ ﺷﺨﺺ‪ ،‬ﺣﺘﻲ از دﻳﺪه ﺷﺪن وي ﺗﻮﺳﻂ دﻳﮕـﺮان‬
‫و ﺣﺮﻓﻬﺎي آﻧﺎن در ﻣﻮرد وي ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻛﻲ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﺣﺘﻲ ﺑﻌﻀﻲ ﻫﺎ ﺑﻪ ﮔﻨﺎه اﻓﺘﺨﺎر ﻛﺮده و ﻛﺴﺎﻧﻲ را ﻛﻪ از ﻣﻌﺼﻴﺖ آﻧﻬﺎ ﺧﺒﺮ ﻧﺪاﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎ ﺧﺒﺮ ﻛﺮده واز ﮔﻨﺎﻫﺎن ﺧﻮد‪ ،‬ﻧﺰد آﻧﺎن ﺑﺎ اﻓﺘﺨﺎر ﻳﺎد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و اﻳﻦ دﺳـﺘﻪ از ﻣـﺮدم‬
‫ﺑﺨﺸﻴﺪه ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ و در ﺗﻮﺑﻪ ﺑﺮ آﻧﺎن ﺑﺴﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ رﺳﻮل
ﻣـﻲﻓﺮﻣﺎﻳـﺪ‪:‬‬
‫)ﻛﻞ أﻣﺘﻲ ﻣﻌﺎﻓﺎ إﻻ اﻟﻤﺠﺎﻫﺮﻳﻦ وإن ﻣﻦ اﻻﺟﻬﺎر أن ﻳﺴﺘﺮ اﷲ ﻋﻠﻰ اﻟﻌﺒﺪ ﺛـﻢ ﻳـﺼﺒﺢ‬
‫ﻳﻔﻀﺢ ﻧﻔﺴﻪ وﻳﻘﻮل ﻳﺎ ﻓﻼن ﻋﻤﻠﺖ ﻳﻮم ﻛﺬا وﻛﺬا وﻛـﺬا ﻓﺘﻬﺘـﻚ ﻧﻔـﺴﻪ وﻗـﺪ ﺑـﺎت‬
‫ﻳﺴﺘﺮه رﺑﻪ(‪) ١‬ﺗﻤﺎم اﻣﺖ ﻣﻦ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺨﺸﺶ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻣﮕـﺮ ﻛـﺴﺎﻧﻲ ﻛـﻪ آﺷـﻜﺎرا ﮔﻨـﺎه‬

‫‪ 1‬ﺑﺨﺎري ‪ 5721‬و ﻣﺴﻠﻢ ‪2990‬‬

‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪94‬‬

‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ از آﺷﻜﺎر ﮔﻨﺎه ﻛﺮدن اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﮔﻨـﺎه ﺷﺨـﺼﻲ را‬
‫ﻣﻲﭘﻮﺷﺎﻧﺪ اﻣﺎ ﺷﺨﺺ ﺻﺒﺢ آن ﺷﺐ ﻣﻲآﻳﺪ و ﺧﻮد را رﺳـﻮا ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﻣـﻲﮔﻮﻳـﺪ‪:‬‬
‫ﻓﻼﻧﻲ‪ ،‬ﻣﻦ ﻓﻼن روز ﭼﻨﻴﻦ وﭼﻨﺎن ﻛﺮدم‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛـﻪ ﺧـﺪا ﮔﻨـﺎه ﺷـﺐ را ﺑـﺮ او‬
‫ﭘﻮﺷﺎﻧﺪه ﺑﻮد‪(.‬‬
‫‪ .13‬ﻧﻜﺘﻪ دﻳﮕﺮي ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ آن ﺗﻮﺟﻪ ﻛﺮد اﻳﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻫـﺮ ﮔﻨـﺎﻫﻲ ﻣﻴـﺮاث‬
‫ﻗﻮﻣﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑـﻪ ﺳـﺒﺐ آن ﮔﻨـﺎه آن ﻗـﻮم را ﻫـﻼك ﻛـﺮده اﺳـﺖ‪ :‬ﻣـﺜﻼ‬
‫ﻫﻤﺠﻨﺲ ﺑﺎزي ﻣﻴﺮاث ﻗﻮم ﻟﻮط اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﻴﺶ از ﺣﻖ ﺧﻮد از دﻳﮕﺮان و ادا ﻛـﺮدن ﻧـﺎﻗﺺ ﺑـﻪ آﻧـﺎن ﻣﻴـﺮاث ﻗـﻮم‬
‫ﺷﻌﻴﺐ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻮد ﺑـﺰرگ ﺑﻴﻨـﻲ و ﻃﻐﻴـﺎن ﻣﻴـﺮاث ﻗـﻮم ﻓﺮﻋـﻮن اﺳـﺖ وﺗﻜﺒـﺮ و‬
‫ﺳﺘﻤﮕﺮي ﻣﻴﺮاث ﻗﻮم ﻫﻮد اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﻫﺮ ﮔﻨﻬﻜﺎري ﻟﺒـﺎس ﻳﻜـﻲ از اﻗـﻮاﻣﻲ را ﻛـﻪ از دﺷـﻤﻨﺎن ﺧـﺪا ﻣﺤـﺴﻮب‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﺑﻪ ﺗﻦ ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻣﺴﻨﺪ اﻣﺎم اﺣﻤﺪ در ﺣﺪﻳﺚ ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﻋﻤﺮ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ
رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳـﺖ‬
‫ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪) :‬ﺑﻌﺜﺖ ﺑﺎﻟﺴﻴﻒ ﺑﻴﻦ ﻳﺪي اﻟﺴﺎﻋﺔ ﺣﺘﻲ ﻳﻌﺒﺪ اﷲ وﺣﺪه ﻻﺷﺮﻳﻚ ﻟﻪ وﺟﻌﻞ‬
‫رزﻗﻰ ﺗﺤﺖ ﻇﻞ رﻣﺤﻰ وﺟﻌﻞ اﻟﺬﻟﺔ واﻟﺼﻐﺎر ﻋﻠﻰ ﻣﻦ ﺧـﺎﻟﻒ أﻣـﺮي وﻣـﻦ ﺗـﺸﺒﻪ‬
‫ﺑﻘﻮم ﻓﻬﻮ ﻣﻨﻬﻢ(‪ ) ١‬ﻣﻦ در ﻫﻨﮕﺎﻣﻪ ي ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺑﺎ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺑﺮﻫﻨﻪ ﺑﺮ اﻧﮕﻴﺨﺘﻪ ﺷـﺪم ﺗـﺎ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ وﺑﺪون ﺷﺮﻳﻚ ﻋﺒﺎدت ﺷﻮد و رزق ﻣﻦ در ﺳﺎﻳﻪ ﻧﻴﺰه ام ﻗﺮار داده‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ و ذﻟﺖ و ﺧﻮاري اﺳﺖ ﺑﺮآﻧﺎن ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣـﻦ ﻣﺨﺎﻟﻔـﺖ ورزﻧـﺪ و ﻫـﺮ ﻛـﺲ‬
‫ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻗﻮﻣﻲ ﺷﺒﻴﻪ ﻛﺮد ﻫﻤﺎﻧﺎ ازآن ﻗﻮم اﺳﺖ‪(.‬‬

‫ﮔﻨﺎه ﺳﺒﺐ ﺳﺒﻚ ﺷﺪن ﺷﺨﺺ ﻧﺰد ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ .14‬ﮔﻨﺎه ﺳﺒﺐ ﺳﺒﻚ ﺷﺪن ﻧﺰد ﭘﺮوردﮔﺎر و اﻓﺘﺎدن از ﭼﺸﻢ اوﺳـﺖ و ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ‬
‫ﻛﻪ ﻛﺴﻲ ﻧﺰد ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻲ ارزش ﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﺴﻲ او را اﻛـﺮام ﻧﺨﻮاﻫـﺪ ﻛـﺮد‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﻜـﻪ‬
‫\ ‪­   J '   S  T‬‬
‫'‪) ~~~~~~c‬ﺣﺞ ‪)(18‬و ﻫـﺮ ﻛـﻪ را‬ ‫'   ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮ ﻣﺎﻳﺪ‪  ...:‬‬

‫‪ 1‬اﺣﻤﺪ ‪ 50/2‬و ‪92‬‬

‫‪95‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ /‬آﺛﺎر زﺷﺖ ﮔﻨﺎه‬

‫ﺧﺪا ﺧﻮار ﻛﻨﺪ او را ﮔﺮاﻣﻰدارﻧﺪهاى ﻧﻴﺴﺖ‪(...‬‬

‫اﮔﺮ ﻫﻢ ﺷﺨﺼﻲ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﺣﺘﺮام ﺑﮕﺬارد ﻳﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻧﻴﺎزي دﻧﻴﻮي اﺳﺖ و ﻳـﺎ ﺑـﻪ‬
‫ﻃﻤﻊ در اﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪن از ﺷﺮﺷﺎن اﺳﺖ وﻟﻲ در دل آﻧﺎن را ﻛﻮﭼﻚ و ﺧﻮار ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ .15‬از آﺛﺎر ﮔﻨﺎه اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺨﺺ ﻣﺪام ﻣﺮﺗﻜﺐ آن ﻣﻲﺷﻮد ﺗـﺎ اﻧﺠـﺎم ﮔﻨـﺎه‬
‫ﺑﺮاﻳﺶ ﺳﺎده ﺷﺪه و ﺑﺮ ﻗﻠﺒﺶ ﻛﻮﭼﻚ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ و اﻳﻦ ﻋﻼﻣﺖ ﻫﻼﻛﺖ اﺳﺖ‪ .‬و ﻫـﺮ‬
‫ﭼﻪ ﮔﻨﺎه در ﭼﺸﻢ ﺷﺨﺺ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ ﺷﻮد ﻧﺰد ﺧـﺪا ﺑﺰرﮔﺘـﺮ ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﻜـﻪ در‬
‫ﺻﺤﻴﺢ ﺑﺨﺎري از اﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮد رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪) :‬إن اﻟﻤﺆﻣﻦ ﻳﺮي ذﻧﻮﺑـﻪ‬
‫ﻛﺎﻧﻬﺎ ﻓﻲ أﺻﻞ ﺟﺒﻞ ﻳﺨﺎف أن ﻳﻘﻊ ﻋﻠﻴﻪ وأن اﻟﻔﺎﺟﺮ ﻳﺮى ذﻧﻮﺑﻪ ﻛﺬﺑﺎب وﻗـﻊ ﻋﻠـﻰ‬
‫أﻧﻔﻪ ﻓﻘﺎل ﺑﻪ ﻫﻜﺬا ﻓﻄﺎر(‪) ١‬ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺷﺨﺺ ﻣﻮﻣﻦ ﮔﻨﺎﻫﺶ را ﺑـﻪ ﮔﻮﻧـﻪ اي ﻣـﻲﺑﻴﻨـﺪ‬
‫اﻧﮕﺎر زﻳﺮ ﻛﻮﻫﻲ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﻛﻪ ﻫﻤﻮاره ﻣﻲﺗﺮﺳـﺪ ﺑـﺮ ﺳـﺮش رﻳـﺰش ﻛﻨـﺪ و ﺷـﺨﺺ‬
‫ﮔﻨﺎﻫﻜﺎر ﮔﻨﺎﻫﺶ را ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﺸﻪ اي ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺑﻴﻨﻲ اش ﻧﺸﺴﺘﻪ اﺳﺖ و ﺑﻪ دﺳـﺖ‬
‫ﺑﻪ آن اﺷﺎره ﻣﻲﻛﻨﺪ و او ﭘﺮواز ﻣﻲﻛﻨﺪ‪(.‬‬

‫ﺷﻮم ﺑﻮدن ﮔﻨﺎه‬

‫‪ .16‬از آﺛﺎر ﺑﺪ ﮔﻨﺎه اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺷـﻮﻣﻲﮔﻨـﺎه ﺑـﻪ دﻳﮕـﺮ اﻧـﺴﺎﻧﻬﺎ و ﺣﻴﻮاﻧـﺎت‬
‫ﻣﻲرﺳﺪ و ﮔﻨﺎﻫﻜﺎر و ﻏﻴﺮ او ﺑﻪ ﺷﻮﻣﻲﮔﻨﺎه و ﻇﻠﻢ او ﻣﻲﺳﻮزﻧﺪ‪ .‬اﺑﻮﻫﺮﻳﺮه ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﺣﺘﻲ ﺣﺒﺎري]ﭘﺮﻧﺪه اي اﺳﺖ ﺑﺎ ﮔﺮدن دراز[ ﻫﻢ در ﻻﻧﻪ ي ﺧﻮد ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﻇﻠﻢ ﻇﺎﻟﻢ‬
‫ﻣﻲﻣﻴﺮد‪ .‬و ﻣﺠﺎﻫـﺪ ﻣـﻲﮔﻮﻳـﺪ‪ :‬ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ ﺧـﺸﻚ ﺳـﺎﻟﻲ ﺷـﻮد و ﺑـﺎران ﻧﺒـﺎرد‬
‫ﭼﻬﺎرﭘﺎﻳﺎن‪ ،‬ﮔﻨﺎﻫﻜﺎران ﺑﻨﻲ آدم را ﻟﻌﻨﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻣـﻲﮔﻮﻳﻨـﺪ اﻳـﻦ از ﺷـﻮﻣﻲﮔﻨـﺎه‬
‫آدﻣﻴﺎن اﺳﺖ‪ .‬و ﻋﻜﺮﻣﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺟﻨﺒﻨﺪﮔﺎن و درﻧﺪﮔﺎن زﻣـﻴﻦ و ﺣﺘـﻲ ﺷـﻴﺮ ﻫـﺎ و‬
‫ﻋﻘﺮب ﻫﺎ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﮔﻨـﺎه آدﻣﻴـﺎن از ﺑـﺎران ﻣﻨـﻊ ﺷـﺪه اﻳـﻢ‪ .‬ﭘـﺲ]ﺑـﺮاي‬
‫ﮔﻨﺎﻫﻜﺎر[ ﻋﻘﺎب و ﺟﺰاي ﺑﺪ ﮔﻨﺎﻫﺶ ﻛﺎﻓﻲ ﻧﺒﻮد ﺗﺎ ﻟﻌﻨﺖ ﺑﻲ ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻧﻴﺰ ﺑﻪ او رﺳﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ 1‬ﺑﺨﺎري ‪5949‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪96‬‬

‫ﮔﻨﺎه ذﻟﺖ و ﺧﻮاري ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻣﻲآورد‬

‫‪ .17‬ﮔﻨﺎه ذﻟﺖ و ﺧﻮاري ﺑﺎ ﺧﻮد ﻣﻲآورد و ﺑﺎﻳـﺪ ﻫـﻢ ﭼﻨـﻴﻦ ﺑﺎﺷـﺪ زﻳـﺮا ﺗﻤـﺎم‬
‫ﻋﺰتﻫﺎ در ﻃﺎﻋﺖ ﺧﺪاﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ در اﻳﻦ آﻳﻪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫ﺟﻤِﻴﻌ‪‬ـﺎ )ﻓـﺎﻃﺮ‪) (10‬ﻫـﺮ ﻛـﺲ ﺳـﺮﺑﻠﻨﺪى‬
‫ﻣ‪‬ﻦ ﻛَﺎنَ ‪‬ﻳﺮِﻳﺪ‪ ‬ا ْﻟﻌِـﺰﱠةَ َﻓ ِﻠﻠﱠـﻪِ ا ْﻟﻌِـﺰﱠةُ ‪‬‬
‫ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ ﺳﺮﺑﻠﻨﺪى ﻳﻜﺴﺮه از آن ﺧﺪاﺳﺖ‪(.‬‬
‫ﻳﻌﻨﻲ ﻫﺮ ﻛﺲ ﻋﺰت ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ آﻧﺮا در ﻃﺎﻋﺖ ﺧﺪا ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻛﻨﺪ زﻳﺮا ﺟـﺰ در‬
‫ﻃﺎﻋﺖ ﺧﺪا‪ ،‬ﻋﺰﺗﻲ وﺟﻮد ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬وﻳﻜﻲ از دﻋﺎﻫﺎي ﺑﻌﻀﻲ از ﺳـﻠﻒ اﻳـﻦ‬
‫ﺑﻮد ﻛﻪ‪ :‬ﺧﺪاﻳﺎ ﻣﺮا ﺑﺎ ﻃﺎﻋﺖ و ﻋﺒﺎدت ﻋﺰت ﺑﺨﺶ و ﻣﺮا ﺑﺎ ﮔﻨﺎه و ﻣﻌﺼﻴﺖ ﺧﻮار ﻣﻜﻦ‪.‬‬
‫ﻋﺒﺪاﷲ اﺑﻦ ﻣﺒﺎرك ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫وﻗــﺪ ﻳــﻮرث اﻟــﺬل ادﻣﺎﻧﻬــﺎ‪‬‬ ‫راﻳﺖ اﻟـﺬﻧﻮب ﺗﻤﻴـﺖ اﻟﻘﻠـﻮب‪‬‬
‫و ﺧﻴـــﺮ ﻟﻨﻔـــﺴﻚ ﻋـــﺼﻴﺎﻧﻬﺎ‪‬‬ ‫و ﺗﺮك اﻟـﺬﻧﻮب ﺣﻴـﺎة اﻟﻘﻠـﻮب‪‬‬
‫و اﺣﺒـــﺎر ﺳـــﻮء و رﻫﺒﺎﻧﻬـــﺎ‪‬‬ ‫و ﻫﻞ اﻓﺴﺪ اﻟـﺪﻳﻦ اﻻ اﻟﻤﻠـﻮك‪‬‬
‫ﮔﻨﺎه را ﭼﻨﺎن دﻳﺪم ﻛﻪ ﻗﻠﺐ ﻫﺎ را ﻣﻲﻣﻴﺮاﻧﺪ و ﭘﻴﺮوي از آن ذﻟﺖ ﺑﻪ دﻧﺒـﺎل دارد‪.‬‬
‫و ﺗﺮك ﮔﻨﺎه‪ ،‬ﺣﻴﺎت ﻗﻠﺐ اﺳﺖ و ﺻﻼح ﻧﻔﺲ ﺗﻮ در ﺳﺮﭘﻴﭽﻲ از ﮔﻨﺎه اﺳـﺖ‪ .‬ﻣﮕـﺮ‬
‫ﭼﻪ ﭼﻴﺰ ﺟﺰ ﭘﺎدﺷﺎﻫﺎن و ﭘﻴﺸﻮاﻳﺎن و راﻫﺒﺎن ﺑﺪ‪ ،‬دﻳﻦ را ﺑﻪ ﻓﺴﺎد ﻣﻲﻛﺸﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫ﮔﻨﺎه ﻋﻘﻞ را ﻓﺎﺳﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‬

‫‪ .18‬از آﺛﺎر ﮔﻨﺎه ﻓﺎﺳﺪ ﻧﻤﻮدن ﻋﻘﻞ اﺳﺖ زﻳﺮا ﻋﻘﻞ داراي ﻧﻮري اﺳﺖ ﻛـﻪ ﮔﻨـﺎه‬
‫آﻧﺮا ﺧﺎﻣﻮش ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺑﺎ ﺧﺎﻣﻮﺷﻲ آن ﻋﻘﻞ ﺿﻌﻴﻒ و ﻧﺎﻗﺺ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫و اﻳﻦ ﭼﻴﺰي آﺷﻜﺎر اﺳﺖ زﻳﺮا اﮔﺮ ﻫﻨﮕﺎم ﻣﻌﺼﻴﺖ ﻋﻘﻞ ﺣﺎﺿـﺮ ﺑﺎﺷـﺪ او را از‬
‫ﻣﻌﺼﻴﺖ ﺑﺎز ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ زﻳﺮا ﺷﺨﺺ در ﺣﺎﻟﻲ ﻣﺮﺗﻜـﺐ ﮔﻨـﺎه ﻣـﻲﺷـﻮد ﻛـﻪ در‬
‫ﻗﺒﻀﻪ ﻗﺪرت ﺧﺪا اﺳﺖ و ﺗﺤﺖ اراده اوﺳﺖ و او ﺑﺮ اﺣﻮاﻟﺶ آﮔﺎه اﺳﺖ‪ .‬و ﻣﻼﺋﻜﻪ‬
‫ﺑﺮ او ﺷﺎﻫﺪﻧﺪ و او را ﻣﻲﻧﮕﺮﻧﺪ‪ .‬و ﻗﺮآن و اﻳﻤﺎن و ﻣﺮگ و ﺟﻬﻨﻢ او را ﺑﻪ دوري از‬
‫آن ﮔﻨﺎه ﭘﻨﺪ ﻣﻲدﻫﻨﺪ و ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ از ﺧﻴﺮ ﻫـﺎي دﻧﻴـﺎ و آﺧـﺮت در اﺛـﺮ ﮔﻨـﺎه از‬
‫دﺳﺖ ﺧﻮاﻫﺪ داد ﺑﺴﻴﺎر از ﺳﺮور و ﻟﺬﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲآورد ﺑﺎ ارزﺷﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﭘـﺲ‬
‫‪97‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ /‬آﺛﺎر زﺷﺖ ﮔﻨﺎه‬

‫آﻳﺎ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ داراي ﻋﻘﻞ ﺳﻠﻴﻢ اﺳﺖ ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺎري و ﮔﻨﺎﻫﻲ دﺳﺖ ﺧﻮاﻫﺪ زد‪.‬‬

‫ﮔﻨﺎﻫﺎن ﺑﺮ ﻗﻠﺐ ﮔﻨﺎﻫﻜﺎر ﻣﻬﺮ ﻣﻲزﻧﻨﺪ‬

‫از آﺛﺎر ﺑﺪ ﮔﻨﺎه اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ ﮔﻨﺎﻫﺎن زﻳﺎد ﺷـﻮﻧﺪ ﺑـﺮ ﻗﻠـﺐ ﺻﺎﺣﺒـﺸﺎن ﻣﻬـﺮ‬
‫ﻣﻲزﻧﻨﺪ و او از ﻏﺎﻓﻼن ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺑﻌﻀﻲ از ﺳﻠﻒ در ﻣﻮرد آﻳـﻪ‪,41 i4+   :‬‬
‫‪)
.8‬ﻣﻄﻔﻔﻴﻦ‪) (14‬ﻫﺮﮔﺰاﻫﺮﮔﺰ! اﺻﻼً ﻛﺮدار و ﺗﻼش‬‫‪       '+ Z9‬‬
‫‪   U$‬‬
‫‪ 
 0‬‬
‫)زﺷﺖ( اﻳﺸﺎن دﻟﻬﺎﻳﺸﺎن را زﻧﮓ زده ﻛﺮده اﺳﺖ(‬
‫ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬ﻣﻨﻈﻮر ﮔﻨﺎﻫﻲ ﺑﻌﺪ از ﮔﻨﺎه دﻳﮕﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺴﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﻨﻈﻮر ﮔﻨـﺎﻫﻲ‬
‫روي ﮔﻨﺎه دﻳﮕﺮ اﺳﺖ ﺗﺎ ﻗﻠﺐ را ﻛﻮر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬و ﺑﻌﻀﻲ دﻳﮕﺮ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﺸﺎن زﻳﺎد ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﺑﺮ ﻗﻠﺐ ﺷﺎن اﺣﺎﻃﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬و اﻳﻦ ﺑﺪﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﻗﻠﺐ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﮔﻨﺎه زﻧﮓ ﻣﻲزﻧﺪ و اﮔﺮ زﻳﺎد ﺷﻮد ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ »ران« ﻣﻲﺷﻮد و ﺳـﭙﺲ‬
‫ﭼﻴﺮه ﺷﺪه و ﺑﻪ ﻣﻬﺮ و ﻗﻔﻞ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﺷﻮد و دﻳﮕﺮ ﻗﻠﺐ در ﭘﻮﺳـﺘﻪ و ﻏـﻼف ﻗـﺮار‬
‫ﻣﻲﮔﻴﺮد و اﮔﺮ اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻌﺪ از ﻫﺪاﻳﺖ ﺑﻪ او دﺳﺖ دﻫﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﻋﻘﺐ ﮔﺮد او ﺷﺪه‬
‫و زﻳﺮ و رو ﻣﻲﺷﻮد و درآن ﻫﻨﮕﺎم دﺷﻤﻨﺶ او را دوﺳـﺖ داﺷـﺘﻪ و ﺑـﻪ ﻫـﺮ ﻛﺠـﺎ‬
‫ﺑﺨﻮاﻫﺪ او را رواﻧﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﮔﻨﺎه ﻣﻮﺟﺐ ﻟﻌﻨﺖ اﺳﺖ‬

‫‪ .19‬ﮔﻨﺎه ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺷﺨﺺ ﻣﻮرد ﻟﻌﻨﺖ رﺳﻮل ﺧﺪا
ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮد‪.‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺻﺎﺣﺒﺶ ﻣﻮرد ﻟﻌﻦ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ در ﺳـﻨﺖ ﻗـﺮار ﮔﺮﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ‬
‫ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﻣﻮارد ذﻳﻞ اﺷﺎره ﻛﺮد‪:1‬‬
‫_ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺧﺎل روي ﺑﺪن ﺑﻜﻮﺑﺪ وﻛﺴﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر را ﺑﺮاﻳﺶ اﻧﺠـﺎم دﻫـﺪ‪ .‬و‬
‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻣﻮي دﻳﮕﺮي را ﺑﻪ ﺧﻮد ﭘﻴﻮﻧﺪ دﻫﺪ و آﻧﻜﻪ ﻣـﻮﻳﺶ را ﺑـﻪ دﻳﮕـﺮان ﭘﻴﻮﻧـﺪ‬
‫دﻫﺪ و ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻣﻮي ﭘﻴﺸﺎﻧﻲ را ﺑﭽﻴﻨﺪ و آﻧﻜﻪ آن ﻛـﺎر را اﻧﺠـﺎم دﻫـﺪ و زﻧـﻲ ﻛـﻪ‬
‫دﻧﺪاﻧﺶ را ﺗﻴﺰ ﻛﻨﺪ و آﻧﻜﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر را ﺑﺮاﻳﺶ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪.‬‬

‫‪ 1‬ﺗﻤﺎم اﻳﻦ ﻣﻮارد از اﺣﺎدﻳﺚ ﺻﺤﻴﺢ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪98‬‬

‫‪ -‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﺣﻼل ﮔﺮداﻧﻴﺪن زن ﻣﻄﻠﻘﻪ ﺑﺮاي ﻣـﺪت ﻛﻮﺗـﺎﻫﻲ ﺑـﺎ آن زن‬
‫ازدواج ﻛﻨﺪ و ﺑﻌﺪ از ﻧﺰدﻳﻜﻲ او را ﻃﻼق دﻫﺪ ﺗﺎ ﻫﻤﺴﺮ ﻗﺒﻠﻲ دوﺑـﺎره ﺑـﺎ او ازدواج‬
‫ﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺑﺮاﻳﺶ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫‪ -‬رﺑﺎ ﺧﻮار و ﮔﻴﺮﻧﺪه رﺑﺎ و ﻛﺎﺗﺐ و ﺷﺎﻫﺪ ﺑﻴﻦ آﻧﻬﺎ‬
‫‪ -‬دزد‬
‫‪ -‬ﺷﺮاﺑﺨﻮار و ﺳﺎﻗﻲ ﺷﺮاب و ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺷﺮاب ﻣـﻲﮔﻴـﺮد و ﻛـﺴﻲ ﻛـﻪ ﺑـﺮاﻳﺶ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد و ﻓﺮو ﺷﻨﺪه و ﺧﺮﻳﺪار آن و ﺧﻮرﻧﺪه ﭘﻮل آن و ﺷﺨﺺ ﺣﻤﻞ ﻛﻨﻨﺪه‬
‫آن و آﻧﭽﻪ آن را ﺑﺮ روي آن ﺣﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪١‬‬
‫‪ -‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻋﻼﻣﺖ ﻫﺎ و ﺣﺪ و ﻣﺮز ﻫﺎي زﻣﻴﻦ را ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﭘﺪر و ﻣﺎدرش را ﻟﻌﻦ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ در آن روح وﺟﻮد دارد )ﺑﻌﻨﻮان ﻫﺪف ﻳﺎ ﻧـﺸﺎﻧﻪ( ﺗﻴـﺮ‬
‫اﻧﺪازي ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻣﺮدان زن ﻃﺒﻊ و زن ﺻﻔﺖ و زﻧﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺧـﻮد را ﺷـﺒﻴﻪ ﻣـﺮدان ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ )در‬
‫ﻟﺒﺎس و ﻏﻴﺮه(‪.‬‬
‫‪ -‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻏﻴﺮ ﺧﺪا ذﺑﺢ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺪﻋﺘﻲ را ﺑﻮﺟﻮد ﺑﻴﺎورد ﻳﺎ اﻳﻨﻜﻪ اﻫـﻞ ﺑـﺪﻋﺘﻲ را ﺟـﺎ دﻫـﺪ و زﻳـﺮ‬
‫ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺧﻮد ﻗﺮار دﻫﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﺠﺴﻤﻪ ﺳﺎزي و ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻋﻤﻞ ﻗﻮم ﻟﻮط را اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﭘﺪر و ﻣﺎدر ﺧﻮد ﻧﺎﺳﺰا ﺑﮕﻮﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻧﺎﺑﻴﻨﺎﻳﻲ را از راه ﻣﻨﺤﺮف ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺣﻴﻮاﻧﺎت آﻣﻴﺰش ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺻﻮرت ﺣﻴﻮاﻧﻲ را داغ زﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬زاﺋﺮﻳﻦ ﻗﺒﺮ ﻫﺎ و ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ آن ﻣﺴﺠﺪ ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ 1‬ﻋﻤﻠﻲ ﻛﻪ ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﺑﺴﻴﺎري از ﺻﺎﺣﺒﺎن زﻣﻴﻦ و ﻛﺸﺎورزان ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﻃﻤﻊ ﻣﺮﺗﻜﺐ آن ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
 ‫‪99‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ /‬آﺛﺎر زﺷﺖ ﮔﻨﺎه‬

‫‪ -‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻲ ﺿﺮر رﺳﺎﻧﺪ و ﻳﺎ ﺑﺪو ﻣﻜﺮ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪-‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ زﻧﻲ را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺷﻮﻫﺮش دﻟﺴﺮد ﮔﺮداﻧﺪ ﻳـﺎ ﺑـﺮده اي را ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ‬
‫ﺳﻴﺪش دﻟﺴﺮد و ﺑﻲ ﺗﻮﺟﻪ ﮔﺮداﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ زﻧﺶ ﻟﻮاط ﻛﻨﺪ‪ .‬‬
‫‪ -‬زﻧﻲ ﻛﻪ از ﻫﻢ ﺑﺴﺘﺮي ﺑﺎ ﺷﻮﻫﺮش ﺳﺮ ﺑﺎز زﻧﺪ ﺗﺎ ﺻﺒﺢ ﻣﻮرد ﻟﻌﻨﺖ ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻏﻴﺮ ﭘﺪرش ﻧﺴﺒﺖ دﻫﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺮادرش را ﺑﺎ اﺷﺎره ﻛﺮدن ﺑﻪ آﻫﻨﻲ ﻣﻮرد ﺗﻬﺪﻳـﺪ ﻗـﺮار دﻫـﺪ ﻣـﻮرد‬
‫ﻟﻌﻨﺖ ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﺤﺎﺑﻲ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ
ﻧﺎﺳﺰا ﺑﮕﻮﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ .20‬در ﻗﺮآن ﻛﺮﻳﻢ ﻛﺴﺎﻧﻴﻜﻪ در زﻣﻴﻦ ﻓﺴﺎد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻳﺎ ﻗﻄﻊ رﺣﻢ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‬
‫و ﻳﺎ ﺧﺪا و رﺳﻮﻟﺶ را اذﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ ﻣـﻮرد ﻟﻌﻨـﺖ ﺧﺪاوﻧـﺪ ﻗـﺮار ﮔﺮﻓﺘـﻪاﻧـﺪ‪ .‬و‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻓﺮاد ذﻳﻞ‪:‬‬
‫‪ -‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻛﺴﻲ را ﻛﻪ اﺣﻜﺎم و آﻳﺎت و ﻫﺪاﻳﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ را ﻛﺘﻤﺎن ﻛﻨﻨـﺪ ﻣـﻮرد‬
‫ﻟﻌﻨﺖ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ زﻧﺎن ﭘﺎك و ﺑﻲ ﺧﺒﺮ ﻣﻮﻣﻦ ﺗﻬﻤﺖ ﻓﺤﺸﺎ ﻣﻲزﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ راه ﻛﺎﻓﺮان را ﻫﺪاﻳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺗﺮ از راه ﻣﻮﻣﻨﺎن ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬رﺳﻮل ﺧﺪا
رﺷﻮه دﻫﻨﺪه و رﺷﻮه ﮔﻴﺮﻧـﺪه و واﺳـﻄﻪ ي ﻫـﺮ دو را ﻣـﻮرد‬
‫ﻟﻌﻨﺖ ﻗﺮار داده اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -‬رﺳﻮل ﺧﺪا
ﻣﺮدي را ﻛﻪ ﻟﺒﺎس زﻧﺎن را ﻣﻲﭘﻮ ﺷﺪ و زﻧﻲ را ﻛﻪ ﻟﺒﺎس ﻣﺮدان‬
‫را ﻣﻲﭘﻮﺷﺪ را ﻣﻮرد ﻟﻌﻦ ﻗﺮار داده اﻧﺪ‪.١‬‬

‫ﮔﻨﺎه ﺳﺒﺐ ﻣﺤﺮوم ﺷﺪن از دﻋﺎي رﺳﻮل ﺧﺪا
و ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﻣﻲﺷﻮد‬

‫‪ .21‬از آﺛﺎر ﮔﻨﺎه‪ ،‬ﻋﺪم ﺗﺎﺛﻴﺮ دﻋﺎي رﺳﻮل ﺧﺪا
و ﻣﻼﺋﻚ در ﺷﺨﺺ ﮔﻨﺎه ﻛﺎر‬

‫‪ .1‬ﻏﻴﺮ از اﻳﻨﻬﺎ ﻣﻮارد دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺰ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا
ﻛﺴﺎﻧﻲ را ﻛﻪ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺑﻌﻀﻲ از ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ ﻟﻌـﻦ‬
‫ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ و اﻳﻦ ﺑﺮﺧﻼف ﮔﻔﺘﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﻫﺮ ﻟﻌﻨﺘﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﮔﻨـﺎﻫﻲ در ﺣـﺪﻳﺜﻲ وﺟـﻮد داﺷـﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ آن ﺣﺪﻳﺚ ﺟﻌﻠﻲ اﺳﺖ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻗﻄﻊ و ﻳﻘﻴﻦ اﻳﻦ اﺣﺎدﻳﺚ ﺑﻪ ﺣﺪ ﺗﻮاﺗﺮ رﺳﻴﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪100‬‬

‫اﺳﺖ زﻳﺮا ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ
اﻣﺮ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي آﻣـﺮزش ﻣـﺮدان و زﻧـﺎن‬
‫ﻣﻮﻣﻦ دﻋﺎ ﻛﻨﺪ و در ﺳﻮره ﻏﺎﻓﺮﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪        1 
5'-‬‬
‫‪
N784‬‬ ‫‪       Z0‬‬ ‫‪ 
^.8‬‬
‫‪*  <b^1‬‬ ‫'    ‬
‫‪    *   n‬‬ ‫‪     Q‬‬
‫¸‪   
9b‬‬
‫&¬   ‬ ‫‪ +‬‬
‫‬
‫‪   C9‬‬
‫‪  .E &.‬‬ ‫‪     S9$‬‬
‫‪ + s‬‬
‫«‪ ) t‬‬ ‫­‬ ‫‪    510‬‬ ‫ ‬
‫‪ 4‬‬ ‫‪  +  1‬‬‫‪  Q9‬‬ ‫‬ ‫‪)   F#0‬‬‫‪  +   ,+  Y&E‬‬ ‫‪ +  5'X‬‬ ‫‪ +‬‬
‫‪  Q9‬‬
‫'‪   4‬‬
‫‪ w41X‬‬
‫‪  4' V<4$‬‬
‫‪ x94L‬‬‫ ‬ ‫‪   +   A7+
<$‬‬
‫?‪ ­  r5‬‬
‫‬
‫‪ + 9G3‬‬ ‫‬
‫‪       510‬‬ ‫‪ +  7  ^O‬‬ ‫‪  o Q $‬‬
‫ ‬
‫‪  84 ¦4‬‬ ‫‬ ‫&€€ †  ‪   8‬‬ ‫?    * ‪ +‬‬ ‫‪  W‬‬
‫[‪r‬‬ ‫'‪* +   4‬‬ ‫‪  r[ * 84‬‬‫  ‪+‬‬ ‫‪    Y‬‬ ‫‪  C:‬‬‫‪ +   V0‬‬ ‫‬
‫&‡  ‪9‬‬ ‫‪  W‬‬
‫‪    m‬‬
‫‪  C‬‬‫‪     7#0‬‬
‫"<    ‬ ‫­‬
‫'[‪   Q‬‬ ‫‬
‫)ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻋﺮش ]ﺧﺪا[ را ﺣﻤﻞ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ و آﻧﻬﺎ ﻛﻪ ﭘﻴﺮاﻣـﻮن آﻧﻨـﺪ ﺑـﻪ ﺳـﭙﺎس‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎرﺷﺎن ﺗﺴﺒﻴﺢ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ و ﺑﻪ او اﻳﻤﺎن دارﻧﺪ و ﺑﺮاى ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﮔﺮوﻳـﺪهاﻧـﺪ‬
‫ﻃﻠﺐ آﻣﺮزش ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﭘﺮوردﮔﺎرا رﺣﻤﺖ و داﻧﺶ ]ﺗﻮ ﺑـﺮ[ ﻫـﺮ ﭼﻴـﺰ اﺣﺎﻃـﻪ دارد‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻰ را ﻛﻪ ﺗﻮﺑﻪ ﻛﺮده و راه ﺗﻮ را دﻧﺒﺎل ﻛﺮدهاﻧﺪ ﺑﺒﺨﺶ و آﻧﻬﺎ را از ﻋﺬاب آﺗـﺶ‬
‫دور ﻧﮕﺎه دار )‪ (7‬ﭘﺮوردﮔﺎرا آﻧﺎن را در ﺑﺎﻏﻬﺎى ﺟﺎوﻳﺪ ﻛﻪ وﻋﺪهﺷﺎن دادهاى ﺑﺎ ﻫـﺮ‬
‫ﻛﻪ از ﭘﺪران و ﻫﻤﺴﺮان و ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺸﺎن ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻼح آﻣﺪهاﻧﺪ داﺧﻞ ﻛﻦ زﻳﺮا ﺗﻮ ﺧﻮد‬
‫ارﺟﻤﻨﺪ و ﺣﻜﻴﻤﻰ )‪ (8‬و آﻧﺎن را از ﺑﺪﻳﻬﺎ ﻧﮕﺎه دار و ﻫﺮ ﻛﻪ را در آن روز از ﺑـﺪﻳﻬﺎ‬
‫ﺣﻔﻆ ﻛﻨﻰ‪ ،‬اﻟﺒﺘﻪ رﺣﻤﺘﺶ ﻛﺮدهاى و اﻳﻦ ﻫﻤﺎن ﻛﺎﻣﻴﺎﺑﻰ ﺑﺰرگ اﺳﺖ )‪((9‬‬
‫و اﻳﻦ دﻋﺎي ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮﻣﻨﻴﻦ ﺗﺎﺋﺐ ﻛـﻪ ﭘﻴـﺮو ﻗـﺮآن و ﺳـﻨﺖ رﺳـﻮل او‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻣﻲﺷﻮد ﻧﻪ ﻏﻴﺮ آﻧﺎن‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
101 ‫ ﻋﻘﻮﺑﺖﻫﺎي ﮔﻨﺎه‬/‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‬

‫ ﻋﻘﻮﺑﺖﻫﺎي ﮔﻨﺎه‬: ‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‬

‫از ﻋﻘﻮﺑﺘﻬﺎي ﮔﻨﺎه ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺑﺨﺎري در ﺻﺤﻴﺤﺶ از ﺳﻤﺮه ﺑﻦ ﺟﻨﺪب‬

<n }0 ,m 1^L K"
 `  A.5
 ) :‫ﻧﻘﻞ ﻛﺮده اﺷﺎره ﻧﻤﻮد ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‬

4 X F9 9   = <s r 5 K  ¹"
 T t '  9$ ¹"  20 5'
“6Œ4' ,4?0 U$ 5  : S&' Y"9: a: ¦9: k  S‚ ’`&71 S‚
6† d<m<7  E0 “9`  E =yp1 B\ m : =yp1  9$ w GX :
4 9$ 34& 4]
4 S4 4E0 xp A7n   “? i dQGD  6† “.7  5m m
¦49: 4
Q4m 4' T
^.E S Y9 K k =R µ ,& ' ,`' 1 ,& 
4m : <4<n 4' o91  9$ w GX : d" ¦978' ,?0 U$ 5  "9
K^7 ] d k 5 $ d k dy5' d k < ¯e  ? a" <n ²D
a47n >O C ' ° S K >O1 ,& ' ,`' 1 ,&  G >O k
Y49 K4 k =4R I ,& ' ,`' ,&   9$ 3& ]
 S >O C xp
¤4N   : 057 ,`' U$ 5  5"9 ¦9: ¦9: "
Qm ' T
^.E
,4E 4' >4  D m : = $ t8 K?0      5&9 K r L
¦49: ¦9: " K t-m ' Y9 K" ff >9 C m  5'
¤ U$ : x.8 x1E ,?0 5 I  c< ,`' # ‚ U$ 5  5"9 K
C4 ²D4 ] x.8 ' x.8 x18 C : =_` =06n d<5$ “ƒ < ,?0 5
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ 102

S   “? ] x.8  ¦95  6n b"9  d  N  =06† d<5$ “ƒ < BQ
5"9 ¦9: ¦9: 
Qm ' S Y9 K 6n b" d  N   : “?0
4ž0 d<45$ 4m : 4' i4?0 t}0 Y4 ' d  }R  ,?0 U$ 5 
Fb N' Ff0 U$ 5"9 ¦9: ¦9:  K Qm ' S Y9 K n a&8
4 E0 }0 3   , ,?0 Ff  š P1 : “ 1 0 , '  
K t-m ' Qm ' Y9 K ¤ 70
< `  ' ,? Kn : tS8 I
 45' 4‡$ ¤ Fn3 }0 v Fb ‡$ Fn3 k 5  5"9 ¦9: ¦9: 
K4 FŒ4 .4 >4m .491 F 5.' F5<' k   5 "0   „0  K 8n
8n "9G '  K?0 "97 m59G< 5 x7 5^77E F5<R o1 5 
5 C I &" .m:   K tB 0 Y ' x. 5'   tB 0 Y '
4&?0 ]   & .mQ h . I !^R dt'
 Bˆ h•&' ‚ : K
Ab8 K C€5' ˜ Qm
<$ F5? dQm  K 5$ t8 C >m < 5 
S4 Y49 K4 C4€5' ˜ Qm k  K tŒ . F11 ,`' u  <&L }u1
Q5' Y0 @ S Y9 K F9G 3 Y i
M '  9G3  0Q S  T ˜01
BQ4 K ,4? 4' ˜qy54E 4 '  K Y0 BQ Qm S .6$ F9 9
=9p4 4$ c45 Œ4_
X4" Q4GD ,?  6†1 E0 “9`  9$ Y 
k 45 $ d k dy5' d k < ¯e  9$ Y  BQ ,? ' F17R
= 4& t85  K? ' „M ®9. F1Q oQ  7 1 ' <N ,?  d
I x.8  9$ Y  BQ ,? '  €  =€ ‚ 057 t51 ,`' I m Q
4`¸ 045 <45$ BQ4 4‡5R  ,? ' 1 , X  =06† "9 5
4 F4f I BQ4 ,4 ,4? 4' 54?
WG C'  n a&8
<4 q F 0 I = U$ r' 3' , n Q
< ' m 1
‫‪103‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ /‬ﻋﻘﻮﺑﺖﻫﺎي ﮔﻨﺎه‬

‫‪3 T KE0 K" P eR 3 T KE0  Pb98R !&1 K" = U$‬‬
‫‪9G c ‚ x . 5'   8n 5'   Q c" ' P eR‬‬
‫‪١‬‬
‫‪z 5$ T Wl [ E GX †L ib$‬‬
‫) ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ
اﻏﻠﺐ ﺑﻪ اﺻﺤﺎب ﻣﻲﻓﺮﻣﻮد‪ :‬آﻳﺎ ﻫﻴﭻ ﻳـﻚ از ﺷـﻤﺎ ﺧـﻮاﺑﻲ دﻳـﺪه‬
‫اﺳﺖ ؟ ﻫﺮﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺧﺪا ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ‪ ،‬ﺧﻮاﺑﺶ را ﺑﺮاي ﭘﻴﻐﻤﺒـﺮ ﺑـﺎز ﮔـﻮ ﻣـﻲﻛـﺮد‪،‬‬
‫ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ﻳﻚ روز ﺻﺒﺢ ﮔﻔﺖ‪ ،‬ﺷﺒﻲ در ﺧﻮاب دو ﻧﻔﺮ ﭘﻴﺶ ﻣﻦ آﻣﺪﻧﺪ و ﻣﺮا ﺑﺎ ﺧـﻮد‬
‫ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻨﺪ ﺑﺎ ﻣﺎ ﺑﻴﺎﻳﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﻫﻢ ﺑﺎ اﻳﺸﺎن رﻓﺘﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺰد ﻣﺮدي رﻓﺘﻴﻢ ﻛﻪ دراز ﻛﺸﻴﺪه‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﺑﺎ ﺳﻨﮓ ﺑﺰرﮔﻲ ﺑﺮ ﺑﺎﻻي ﺳﺮش اﻳﺴﺘﺎده ﺑﻮد‪ ،‬اﻳﻦ ﻣـﺮد اﻳـﺴﺘﺎده ﺑـﺎاﻳﻦ‬
‫ﺳﻨﮓ ﺑﺰرگ ﺑﺮﺳﺮ آن ﻣﺮد ﺧﻮاﺑﻴﺪه ﻣﻲﻛﻮﺑﻴﺪ وﻛﻠﻪ اش را ﺧﺮد ﻣـﻲﻛـﺮد‪ ،‬آﻧﮕـﺎه آن‬
‫ﺳﻨﮓ ﺑﻪ ﺳﻮي ﺻﺎﺣﺒﺶ ﺑﺮ ﻣﻲﮔﺸﺖ‪ ،‬ﺻﺎﺣﺐ ﺳﻨﮓ ﺑﻪ ﻧﺰد ﺳﻨﮓ ﻣﻲرﻓﺖ آﻧﺮا ﺑـﺮ‬
‫ﻣﻲداﺷﺖ‪ ،‬ﺳﻨﮓ را ﺑﺮ ﻣﻲداﺷﺖ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺳﺮ آن ﻣﺮد ﻛﺎﻣﻼ ﺧﻮب ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺎر‬
‫اول ﺑﺎ او رﻓﺘﺎر ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬در ﺧﻮاب ﺑﻪ آن دوﻧﻔﺮي ﻛﻪ ﺑـﺎ ﻣـﻦ ﺑﻮدﻧـﺪ‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺳﺒﺤﺎن اﷲ اﻳﻦ وﺿﻊ ﭼﻴﺴﺖ ؟ ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺑﻴﺎﺋﻴﺪ‪ ،‬ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑـﺎ اﻳـﺸﺎن‬
‫رﻓﺘﻴﻢ وﺑﻪ ﻧﺰد ﻣﺮدي رﺳﻴﺪﻳﻢ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺮ ﭘﺸﺖ دراز ﻛﺸﻴﺪه ﺑﻮد‪ ،‬وﻳﻚ ﻧﻔﺮدﻳﮕـﺮ ﺑـﺮ او‬
‫اﻳﺴﺘﺎده ﺑﻮد‪ ،‬ﭼﻮﺑﻲ در دﺳﺖ داﺷﺖ ﻛﻪ ﺳﺮش ﻗﻼب آﻫﻦ داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﻗﻼب ﻳﻚ‬
‫ﻃﺮف ﺻﻮرت آن ﻣﺮد را ﺑﻪ ﻋﻘﺐ ﻣﻲﻛﺸﻴﺪ وآﻧﺮا ﻗﻄﻌﻪ ﻗﻄﻌﻪ ﻣـﻲﻧﻤـﻮد وﻫﻤﻴﻨﻄـﻮر‬
‫ﺑﻴﻨﻲ و ﭼﺸﻤﺶ را ﺑﻪ ﻃﺮف ﭘﺸﺖ ﻣﻲﻛﺸﻴﺪ و آﻧﻬﺎ را ﻗﻄﻌﻪ ﻗﻄﻌﻪ ﻣﻲﻧﻤﻮد‪ ،‬ﭘﻴﻐﻤﺒـﺮ‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺳﭙﺲ آن ﻣﺮد ﺑﺮ ﻃﺮف دﻳﮕﺮ ش دراز ﻛﺸﻴﺪ‪ ،‬وﺑﻼﻳﻲ را ﻛﻪ ﺑﺮ ﻗـﺴﻤﺖ اول‬
‫ﺻﻮرﺗﺶ آورده ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﺮ ﻃﺮف دوﻣﺶ ﻧﻴﺰ ﻣﻲآوردﻧﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻢ ﺳﺒﺤﺎن اﷲ وﺿﻊ اﻳـﻦ‬
‫دو ﻣﺮد ﭼﻴﺴﺖ ؟ ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻓﻌﻼ ﺑﺎ ﻣﺎ ﺑﻴﺎ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﺸﺎن رﻓﺘﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻲ رﺳﻴﺪﻳﻢ ﺗﻨﻮر‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪي ﺑﻮد ﻛﻪ ﺳﺮ و ﺻﺪاﻳﻲ از آن ﻣﻲآﻣﺪ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ آن ﻧﮕﺎه ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬دﻳـﺪﻳﻢ ﻛـﻪ‬
‫ﻣﺮدان و زﻧﺎن ﻟﺨﺘﻲ درآن ﺟﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬وﺣﺮارت ﺷﺪﻳﺪ آﺗﺶ از ﺗﻪ ﺗﻨـﻮر ﺑـﻪ آن ﻫـﺎ‬
‫ﺣﻤﻠﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ واﻳﺸﺎن ﻫﻢ ﺑﻪ ﻧﺎﻟﻪ وﻓﺮﻳﺎد ﻣﻲاﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ دوﻧﻔﺮ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬اﻳﻦ ﺟﻤﺎﻋـﺖ‬

‫‪ 1‬ﺑﺨﺎري ‪ 6640‬و ﻣﺴﻠﻢ ‪2275‬‬

‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪104‬‬

‫ﭼﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ؟ ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺑﺎ ﻣﺎ ﺑﻴﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺎ ﺑﻴﺎ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳـﺸﺎن رﻓﺘـﻴﻢ ﺗـﺎ ﺑـﻪ رودي‬
‫رﺳﻴﺪﻳﻢ ﻛﻪ آﺑﺶ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﻮن ﻗﺮﻣﺰ ﺑﻮد‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﻔﺮ در آن رود ﺷﻨﺎ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬وﻳﻚ ﻧﻔـﺮ‬
‫ﻫﻢ در ﻛﻨﺎر آن رود اﻳﺴﺘﺎده ﺑﻮد‪ ،‬ﺳﻨﮕﻬﺎي ﻓﺮاواﻧﻲ را ﭘﻴﺶ ﺧﻮد ﺟﻤﻊ ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬آن‬
‫ﻣﺮد ﺗﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺷﻨﺎ ﻣﻲﻛﺮد ﺑﻌﺪا ﺑﻪ ﻧﺰد آن ﺷﺨﺼﻲ ﻛﻪ در ﻛﻨﺎره رود اﻳﺴﺘﺎده ﺑﻮد‬
‫ﻣﻲآﻣﺪ ودﻫﻨﺶ را ﺑﺮاي او ﺑﺎز ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬واو ﻫﻢ ﻳﻚ ﺳﻨﮓ در دﻫﻨﺶ ﻣـﻲاﻧـﺪاﺧﺖ‪،‬‬
‫ﺳﭙﺲ آن ﻣﺮد ﻣﻲرﻓﺖ ﺗﺎ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ ﻣﺠﺪدا ﺷﻨﺎ ﻣﻲﻛﺮد وﺑﻪ ﺳﻮي ﻣﺮد ﺳﺎﺣﻠﻲ ﺑـﺮ‬
‫ﻣﻲﮔﺸﺖ‪ ،‬ﻫﺮ وﻗﺖ ﺑﻪ ﺳﻮي او ﺑﺮ ﻣﻲﮔﺸﺖ‪ ،‬دﻫﻨﺶ را ﺑﺮاي او ﺑﺎز ﻣﻲﻛﺮد واو ﻫﻢ‬
‫ﺳﻨﮕﻲ دردﻫﻨﺶ ﻣﻲاﻧﺪاﺧﺖ‪ ،‬ﺑﻪ آن دو ﻧﻔﺮ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬اﻳﻦ دو ﻧﻔﺮ ﭼﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫـﺴﺘﻨﺪ ؟‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺑﻴﺎ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﺸﺎن رﻓﺘﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺰد ﻣﺮد ﻛﺮﻳﻪ اﻟﻤﻨﻈﺮي رﺳﻴﺪﻳﻢ ﻛﻪ از او ﻛﺮﻳﻪ اﻟﻤﻨﻈﺮ‬
‫ﺗﺮ ﻧﺒﻮد‪ ،‬دﻳﺪﻳﻢ ﻛﻪ آﺗﺸﻲ را روﺷﻦ ﻛﺮده ﺑﻮد و آن را زﻳﺮو رو ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎروﺷـﻦ ﺗـﺮ‬
‫ﺷﻮد‪ ،‬و آن آﺗﺶ را دور ﻣﻲزد )واز آن ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﻣﻲﻧﻤﻮد(‪ ،‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬اﻳﻦ ﻣﺮد ﻛﻴﺴﺖ ؟‬
‫ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺑﻴﺎ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﺸﺎن رﻓﺘـﻴﻢ ﺗـﺎ ﺑـﻪ ﺑﺎﻏﭽـﻪ اي ﭘـﺮ از ﮔـﻞ و ﮔﻴـﺎه و درﺧـﺖ‬
‫رﺳﻴﺪﻳﻢ‪ ،‬ﻛﻪ اﻧﻮاع ﮔﻞ ﺑﻬﺎري درآن ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻮد‪ ،‬در وﺳﻂ اﻳﻦ ﺑﺎﻏﭽﻪ ﻣﺮد ﺑﻠﻨﺪ ﻗﺪي‬
‫اﻳﺴﺘﺎده ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ اﻧﺪازه اي ﺳﺮش ﺑﻪ آﺳﻤﺎن رﻓﺘﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻮد ﺳﺮش را ﻧﺒﻴﻨﻢ‪،‬‬
‫اوﻻدان ﻓﺮاواﻧﻲ دورش راﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺰﺗﺎ اﻳﻦ اﻧـﺪازه اوﻻد ﻓـﺮاوان ﻧﺪﻳـﺪه‬
‫ﺑﻮدم‪ ،‬ﺑﻪ آن دو ﻧﻔﺮي ﻛﻪ ﻫﻤﺮاه داﺷﺘﻢ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬اﻳﻦ ﺟﻤﺎﻋـﺖ ﭼـﻪ ﻛـﺴﺎﻧﻲ ﻫـﺴﺘﻨﺪ ؟‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺑﻴﺎ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﺸﺎن رﻓﺘﻴﻢ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﺎﻵﺧﺮه ﺑﻪ ﺑﺎغ ﺑﺰرﮔﻲ رﺳﻴﺪﻳﻢ‪ ،‬ﻛـﻪ ﻫﺮﮔـﺰ ﺑـﺎﻏﻲ ﺑـﻪ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﻋﻈﻤﺖ و زﻳﺒﺎﻳﻲ ﻧﺪﻳﺪه ﺑﻮدﻳﻢ‪ ،‬آن دو ﻧﻔﺮ ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﻃﺮف ﺑﺎﻻ ﺑﺮو‪ ،‬ﺑـﺎ‬
‫اﻳﺸﺎن رﻓﺘﻴﻢ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺷﻬﺮي رﺳﻴﺪﻳﻢ‪ ،‬ﻛﻪ آﺟﺮ ﻫﺎي آن ﻳﻜﻲ ﻃﻼ ودﻳﮕﺮي ﻧﻘـﺮه ﺑـﻮد‪،‬‬
‫ﺑﻪ دروازه ﺷﻬﺮ رﺳﻴﺪﻳﻢ‪ ،‬درزدﻳﻢ‪ ،‬در را ﺑﺮ ﻣﺎ ﮔﺸﻮدﻧﺪ وﺑﻪ آن وارد ﺷﺪﻳﻢ‪ ،‬در آﻧﺠﺎ‬
‫ﻣﺮداﻧﻲ را دﻳﺪﻳﻢ ﻛﻪ ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﺑﺪن آﻧﺎن زﻳﺒﺎﺗﺮﻳﻦ ﭼﻴﺰي ﺑﻮد ﻛﻪ ﺗﺎ ﺑـﻪ ﺣـﺎل دﻳـﺪه‬
‫اي‪ ،‬اﻣﺎ ﻗﺴﻤﺖ دﻳﮕﺮاز ﺑﺪﻧﺸﺎن زﺷﺖ ﺗﺮﻳﻦ ﭼﻴﺰي ﺑﻮد ﻛﻪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺣﺎل دﻳﺪه اي‪ ،‬اﻳـﻦ‬
‫دو ﻣﺮد ﺑﻪ آن ﻣﺮدان ﻛﻪ داﺧﻞ ﺷﻬﺮ ﺑﻮدﻧـﺪ ﮔﻔﺘﻨـﺪ‪ :‬ﺑﺮوﻳـﺪ داﺧـﻞ آن رود ﺑـﺸﻮﻳﺪ‪،‬‬
‫ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬رودي ﺑﻮد ﻛﻪ در ﻋﺮض ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﺮد و آﺑﺶ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺷـﻴﺮ ﺧـﺎﻟﺺ‬
‫ﺳﻔﻴﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺮدان آن ﺷﻬﺮ رﻓﺘﻨﺪ و داﺧﻞ آن رود ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪا ﺑﻪ ﺳﻮي ﻣﺎﺑﺮ ﮔـﺸﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫‪105‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ /‬ﻋﻘﻮﺑﺖﻫﺎي ﮔﻨﺎه‬

‫زﺷﺘﻲ ﻛﻪ در ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﺑﺪن داﺷﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﻛﻠﻲ از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬در زﻳﺒﺎﺗﺮﻳﻦ ﺷـﻜﻞ و‬
‫ﻗﻴﺎﻓﻪ ﻗﺮار داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬آن دو ﻣﺮد ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻨﺪ اﻳﻦ ﺷﻬﺮ ﺟﻨﺎت ﻋﺪن اﺳﺖ وﻓـﻼن ﺟـﺎ‬
‫ﻣﻨﺰل ﺷﻤﺎﺳﺖ‪ ،‬ﭘﻴﻐﻤﺒﺮﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﺸﻢ ﺑﻪ ﻃﺮف ﺑﺎﻻ اﻧﺪاﺧﺘﻢ‪ ،‬ﻗﺼﺮي را دﻳﺪم ﻛﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫اﺑﺮ ﺳﻔﻴﺪ ﺑﺮﻫﻢ اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬اﻳﻦ ﻗﺼﺮ ﻣﻨﺰل ﺷﻤﺎاﺳﺖ‪ ،‬ﺑـﺎ اﻳـﺸﺎن‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺧﺪا ﺧﻴﺮو ﺑﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﺪﻫﺪ‪ ،‬اﺟﺎزه ﺑﺪﻫﻴﺪ ﺗﺎداﺧﻞ آن ﺑﺸﻮم‪ :‬ﮔﻔﺘﻨـﺪ ﺑﻌـﺪا‬
‫داﺧﻠﺶ ﻣﻲﺷﻮي وﻟﻲ اﻵن ﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﺸﺎن ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻣﻦ از اول ﺷﺐ ﭼﻴﺰﻫﺎي ﻋﺠﻴـﺐ و‬
‫ﻏﺮﻳﺒﻲ را دﻳﺪه ام‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﭼﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ؟ ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬اﻛﻨﻮن ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺧﺒﺮ ﻣﻲدﻫـﻴﻢ‪ ،‬اﻣـﺎ‬
‫آن ﻣﺮدي ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺰدش آﻣﺪي‪ ،‬ودﻳﺪي ﻛﻪ ﺳﺮش ﺑﺎ ﺳﻨﮓ ﺧﺮد ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬اﻳﻦ ﻣـﺮدي‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻗﺮآن ﺳﺮوﻛﺎر ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ و آﻧـﺮا ﺣﻔـﻆ ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ ،‬وﺑﻌـﺪا آﻧـﺮا ﺗـﺮك‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬وﻣﺮدي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺒﻞ از ﺧﻮاﻧﺪن ﻧﻤﺎز واﺟﺐ ﻣﻲﺧﻮاﺑﺪ‪ .‬اﻣـﺎ آن ﻛـﺴﻲ ﻛـﻪ‬
‫دﻳﺪي ﺻﻮرت وﺑﻴﻨـﻲ وﭼـﺸﻤﺶ را ﺑـﻪ ﻋﻘـﺐ ﻣـﻲﻛـﺸﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬و آﻧﻬـﺎرا ﭘـﺎره ﭘـﺎره‬
‫ﻣﻲﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺻﺒﺢ از ﻣﻨﺰل ﺑﻴﺮون ﻣﻲآﻳﺪ‪ ،‬ودروغ ﻫﺎﻳﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳـﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﻪ ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬زﻧﺎن و ﻣﺮدان ﻟﺨﺘﻲ ﻛﻪ در ﭼﺎه ﺗﻨﻮر ﻣﺎﻧﻨـﺪي ﻗـﺮار داﺷـﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻨﻬـﺎ‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ زﻧﺎ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬آن ﻣﺮدي ﻛﻪ در آب ﺷﻨﺎ ﻣﻲﻛـﺮد و ﺳـﻨﮕﻲ در‬
‫دﻫﻨﺶ ﻣﻲاﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﺮد رﺑﺎﺧﻮار ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ آن ﻣﺮد ﻛﺮﻳـﻪ اﻟﻤﻨﻈـﺮي ﻛـﻪ در‬
‫ﻧﺰدﻳﻜﻲ آﺗﺶ ﺑﻮد وآن را دور ﻣﻲزد وآﺗﺶ را ﺷﻌﻠﻪ ورﺗﺮ ﻣﻲﺳـﺎﺧﺖ‪ ،‬او ﻣﺎﻟـﻚ و‬
‫درﺑﺎن دوزخ اﺳﺖ‪ .‬وآن ﻣﺮد ﺑﻠﻨﺪ ﻗﺪي ﻛﻪ در وﺳﻂ ﺑﺎﻏﭽﻪ اﻳﺴﺘﺎده ﺑـﻮد‪،‬او اﺑـﺮاﻫﻴﻢ‬
‫ﺑﻮد وﺑﭽﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در اﻃﺮاﻓﺶ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﭽﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻗﺒﻞ از ﺑﻠـﻮغ وﺷـﺮﻳﻚ‬
‫ﻗﺮار دادن ﺑﺮاي ﺧﺪا ﺑﺮﻓﻄﺮت ﭘﺎك اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻓـﻮت ﻛـﺮده اﻧـﺪ‪ .‬ﺑﻌـﻀﻲ از ﻣـﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬اي رﺳﻮل ﺧﺪا! اوﻻد ﻣﺸﺮﻛﻴﻦ ﻫﻢ ﺟﺰو آﻧﺎن ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ ؟ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﻠـﻲ‪ ،‬اوﻻد‬
‫ﻣﺸﺮﻛﻴﻦ ﻫﻢ ﺟﺰو آﻧﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ آن ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻛﻪ ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﺑﺪﻧﺸﺎن زﻳﺒﺎ و ﻗﺴﻤﺖ‬
‫دﻳﮕﺮ ﺑﺪﻧﺸﺎن زﺷﺖ ﺑﻮد‪ ،‬اﻳﺸﺎن ﺟﻤﺎﻋﺘﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻋﻤﻞ ﻧﻴﻚ و ﺑﺪ را ﺑﺎ ﻫﻢ اﻧﺠﺎم‬
‫داده اﻧﺪ‪ ،‬وﺧﺪاوﻧﺪ از ﮔﻨﺎه آﻧﺎن ﺻﺮف ﻧﻈﺮ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪(.‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪106‬‬

‫ﮔﻨﺎه ﺳﺒﺐ اﻧﻮاع ﻓﺴﺎد در زﻣﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد‬

‫‪ .22‬از دﻳﮕﺮ آﺛﺎر ﮔﻨﺎه اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﺒﺐ اﻧﻮاع ﻓﺴﺎد در آب و ﻫﻮا و زراﻋﺖ‬
‫و ﻣﻴﻮه و ﺣﺘﻲ ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪   BQ4‬‬
‫‪49b$‬‬ ‫‪ + !4&1‬‬ ‫<‪   + B‬‬
‫‪    Š5‬‬
‫‪   "Q‬‬ ‫‪  Y.‬‬ ‫‪     q  I 38‬‬
‫‪   8  S1  ^.‬‬ ‫*‬ ‫ ‬
‫š    ‬
‫?&
 روم ‪41‬‬ ‫&‪      9‬‬
‫‪+‬‬
‫)ﺑﻪ ﺳﺒﺐ آﻧﭽﻪ دﺳﺘﻬﺎى ﻣﺮدم ﻓﺮاﻫﻢ آورده‪ ،‬ﻓـﺴﺎد در ﺧـﺸﻜﻰ و درﻳـﺎ ﻧﻤـﻮدار‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ ﺗﺎ ]ﺳﺰاى[ ﺑﻌﻀﻰ از آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﻛﺮدهاﻧـﺪ ﺑـﻪ آﻧـﺎن ﺑﭽـﺸﺎﻧﺪ ﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﺑﺎزﮔﺮدﻧﺪ‪(.‬‬
‫ﻣﺠﺎﻫﺪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻲ ﻇﺎﻟﻢ ﺑﻪ ﻇﻠﻢ وﻓﺴﺎد دﺳﺖ ﻣﻲﻳﺎزد ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎران را ﻗﻄﻊ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ و زﻣﻴﻦ و ﻧﺴﻞ ﻫﺎ ﻧﺎﺑﻮد ﻣﻲﮔﺮدد زﻳﺮا ﺧﺪاوﻧـﺪ ﻓـﺴﺎد را دوﺳـﺖ ﻧـﺪارد‪ .‬و‬
‫‪   BQ4‬‬
‫‪49b$‬‬ ‫‪ + !&1‬‬ ‫<‪   + B‬‬
‫‪    Š5‬‬
‫‪   "Q‬‬ ‫‪  Y.8‬‬ ‫‪     q  I 38‬‬
‫‪     S1  ^.‬‬ ‫*‬ ‫آﻳﻪ‪   :‬‬
‫š    ‬
‫?&
 روم ‪) 41‬ﺑﻪ ﺳﺒﺐ آﻧﭽﻪ دﺳﺘﻬﺎى ﻣﺮدم ﻓﺮاﻫﻢ آورده‪ ،‬ﻓـﺴﺎد در‬ ‫&‪      9‬‬
‫‪+‬‬
‫ﺧﺸﻜﻰ و درﻳﺎ ﻧﻤﻮدار ﺷﺪه اﺳﺖ ﺗﺎ ]ﺳﺰاى[ ﺑﻌﻀﻰ از آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﺑﻪ آﻧـﺎن‬
‫ﺑﭽﺸﺎﻧﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺎزﮔﺮدﻧﺪ‪ (.‬را ﺧﻮاﻧﺪ ﺳﭙﺲ ﮔﻔﺖ ﻣﻨﻈﻮر از ﺑﺤﺮ ﻫﺮ آﺑـﺎدي اﺳـﺖ‬
‫ﻛﻪ در ﻛﻨﺎر ﻧﻬﺮي ﺟﺎري ﻗﺮار دارد‪.‬‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﻢ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ازآب ﺷﻴﺮﻳﻦ ﺑﺎ ﻛﻠﻤﻪ ))ﺑﺤﺮ(( ﻧﺎم ﻣﻲﺑﺮد‪:‬‬
‫‪  1 ¯ ®wE‬‬‫‬ ‫‪ 
 ^.‬‬
‫'‪(   x9‬‬
‫?‪)  ...4‬ﻓـﺎﻃﺮ‬ ‫‪(  Qm‬‬ ‫‪(   Qm‬‬
‫‪     (  r(   oQ$‬‬ ‫'    ‬
‫‪    B78‬‬ ‫ ‬
‫‪ ) (12‬دو درﻳﺎ ﻳﻜﺴﺎن ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ اﻳﻦ ﻳﻜﻲ ﺷﻴﺮﻳﻦ ﺗﺸﻨﮕﻰزدا ]و[ ﻧﻮﺷﻴﺪﻧﺶ ﮔﻮاراﺳﺖ‬
‫و آن ﻳﻜﻲ ﺷﻮر ﺗﻠﺦﻣﺰه اﺳﺖ‪( .‬‬
‫ودر ﺟﻬﺎن ﺑﺤﺮي ﺷﻴﺮﻳﻦ و اﻳﺴﺘﺎده و ﺳﺎﻛﻦ وﺟﻮد ﻧﺪارد؛ ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻨﻈﻮر رود ﻫﺎي‬
‫ﺟﺎري ﻫﺴﺘﻨﺪ و در ﻳﺎ ﻫﺎي ﺳﺎﻛﻦ ﺷﻮر ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ روﺳﺘﺎ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﻛﻨﺎر آب‬
‫ﺟﺎري ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﻧﺎم آب آﻧﻬﺎ ﻛﻪ ﺑﺤﺮ اﺳﺖ ﻳﺎد ﺷﺪه اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺴﺎد و ﻧﻘﺺ ودردﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ در زﻣﻴﻦ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲآورد ﻧﺎﺷﻲ از ﮔﻨـﺎه‬
‫ﺑﻨﺪﮔﺎن اﺳﺖ و ﻫﺮ ﮔﺎه ﮔﻨﺎه ﺟﺪﻳﺪي ﻣﺮﺗﻜﺐ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻋﻘﻮﺑـﺖ ﺟﺪﻳـﺪي ﺑﺮاﻳـﺸﺎن‬
‫‪107‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ /‬ﻋﻘﻮﺑﺖﻫﺎي ﮔﻨﺎه‬

‫ﻗﺮار داده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫اﻳﻦ ﺣﺎل و وﺿﻌﻴﺖ ﻣﺎﺳﺖ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻧـﺎﭼﻴﺰ و ﺑـﺴﻴﺎر ﻛﻤـﻲ از‬
‫ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﻤﺎن را در دﻧﻴﺎ ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ واﮔﺮ ﻋﻘﻮﺑﺖ ﺗﻤﺎم اﻋﻤﺎﻟﻤﺎن ﺑﻪ ﻣﻲرﺳـﻴﺪ ﺟﻨﺒﻨـﺪه اي‬
‫ﺑﺮ زﻣﻴﻦ ﺑﺎﻗﻲ ﻧﻤﻲﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ .23‬از ﺗﺎﺛﻴﺮات دﻳﮕﺮ ﮔﻨﺎه در زﻣﻴﻦ‪ ،‬ﻓﺮو رﻓﺘﮕﻴﻬﺎي زﻣﻴﻦ و زﻟﺰﻟﻪ ﻫـﺎ و ﻧـﺎﺑﻮدي‬
‫ﺑﺮﻛﺖ آن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا
از ﻛﻨﺎر ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﻗﻮم ﺛﻤﻮد ﮔﺬﺷـﺖ دﻳﮕـﺮان را از‬
‫ورود ﺑﻪ آﻧﺠﺎ ﻣﻨﻊ ﻓﺮﻣﻮد ﻣﮕﺮ در ﺣﺎﻟﺖ ﮔﺮﻳﻪ‪ ،‬و از ﻧﻮﺷﻴﺪن آب و ﺑﻴﺮون ﻛـﺸﻴﺪن‬
‫آن ﭼﺎﻫﻬﺎي آﻧﺎن)ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺷﻮم ﮔﻨﺎه در آب( ﻣﻨﻊ ﻛﺮد ‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﻧﻬـﻲ ﻓﺮﻣـﻮد از‬
‫اﻳﻨﻜﻪ ﺧﻤﻴﺮي ﻛﻪ ﺑﻪ آب آﻧﺠﺎ درﺳﺖ ﺷﺪه ﺑﻮد ﺑﻪ ﺷﺘﺮان داده ﺷﻮد‪ .‬و ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺗﺎﺛﻴﺮ‬
‫ﺑﺪ ﮔﻨﺎﻫﺎن در ﻛﻢ ﺑﻮدن ﺛﻤﺮ و ﻣﻴﻮه درﺧﺘﺎن و زدن آﻓﺎت و ﺑﻼ ﺑﻪ آن‪.‬‬
‫و ﺑﺴﻴﺎري دﻳﮕﺮ از آﻓﺎت ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲآﻳﺪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﮔﻨﺎه ﻫـﺎﻳﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ از‬
‫ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺳﺮ ﻣﻲزﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺪه اي از ﭘﻴﺮﻣﺮدان ﺑﺎدﻳﻪ ﻧﺸﻴﻦ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ ﻛـﻪ ﻗـﺒﻼ ﻣﻴـﻮه ﻫـﺎﻳﻲ را ﻛـﻪ‬
‫ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪاز اﻵن ﺑﺰرﮔﺘـﺮ ﺑـﻮده اﻧـﺪ و ﺑـﺴﻴﺎري از آﻓـﺎﺗﻲ ﻛـﻪ ﺟﺪﻳـﺪا ﺑـﻪ‬
‫ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺻﺪﻣﻪ ﻣﻲزﻧﺪ را ﻗﺒﻼ ﻧﻤﻲﺷﻨﺎﺧﺘﻨﺪ و ﺟﺪﻳﺪا اﻳﺠﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -24‬اﻣﺎ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﮔﻨﺎه در ﺻﻮرت و ﺧﻠﻘﺖ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ‪ :‬ﺗﺮﻣﺬي در ﺟﺎﻣﻊ ﺧﻮد رواﻳـﺖ‬
‫ﻣﻴﻜﻨﺪ ﻛﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا
ﻓﺮﻣﻮد‪) :‬ﺧﻠﻖ اﷲ آدم وﻃﻮﻟﻪ ﻓﻲ اﻟﺴﻤﺎء ﺳﺘﻮن ذراﻋﺎ وﻟـﻢ‬
‫ﻳﺰل اﻟﺨﻠﻖ ﻳﻨﻘﺺ ﺣﺘﻰ اﻵن(‪) ١‬ﺧﺪاوﻧﺪ آدم را ﺧﻠﻖ ﻛـﺮد در ﺣـﺎﻟﻲ ﻛـﻪ ﻃـﻮل او‬
‫ﺷﺼﺖ ذراع ﺑﻮد و ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت از آن زﻣﺎن ﺗﺎ ﻛﻨﻮن ﻫﻤﻮاره ﻛﻮﺗﺎه ﺗﺮ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪(.‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ زﻣﻴﻦ را از ﻇﺎﻟﻤـﺎن و ﺳـﺘﻤﻜﺎران و ﺧﺎﺋﻨـﺎن ﭘـﺎك‬
‫ﮔﺮداﻧﺪ ﺑﻨﺪه اي از ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺧﻮد از اﻫﻞ ﺑﻴﺖ رﺳﻮﻟﺶ را ﺧﺎرج ﻧﻤﻮده و زﻣﻴﻦ را ﭘﺮ‬
‫از ﻋﺪاﻟﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﭼﻨﺪاﻧﻜﻪ ﭘﺮ از ﺳـﺘﻢ ﺑـﻮد‪ .‬و ﻣـﺴﻴﺢ ﻳﻬـﻮد و ﻧـﺼﺎرا را ﺑـﻪ ﻗﺘـﻞ‬
‫ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ و دﻳﻨﻲ را ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ رﺳﻮﻟﺶ را ﺑﻪ آن ﻓﺮﺳﺘﺎده در زﻣﻴﻦ ﺑﺮ ﭘﺎ ﻣـﻲدارد‪.‬‬

‫‪ 1‬اﻳﻦ ﺣﺪﻳﺚ را ﺗﺮﻣﺬي رواﻳﺖ ﻧﻜﺮده اﺳﺖ اﻣﺎ در ﺑﺨﺎري ‪ 3148‬و ﻣﺴﻠﻢ‪ 2841‬ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪108‬‬

‫و زﻣﻴﻦ ﺑﺮﻛﺖ ﺧﻮد را ﻇﺎﻫﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﭼﻨﺎن ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺣﺪي ﻛـﻪ ﻋـﺪه ي‬
‫زﻳﺎدي از ﻣﺮدم اﻧﺎري را ﻣﻲﺧﻮرﻧﺪ و زﻳﺮ ﺳﺎﻳﻪ ي ﭘﻮﺳﺘﺶ اﺳـﺘﺮاﺣﺖ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ و‬
‫ﺧﻮﺷﻪ اي از اﻧﮕﻮر ﺑﻪ اﻧﺪازه ي ﺑﺎر ﺷﺘﺮي ﻣﻲﺷﻮد و ﺷﺘﺮﺟﻮاﻧﻲ ﻋﺪه ي زﻳـﺎدي از‬
‫ﻣﺮدم را ﻛﻔﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬و اﻳﻦ ﺑﺪان دﻟﻴﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ زﻣﻴﻦ از ﮔﻨﺎﻫﺎن ﭘﺎك‬
‫ﺷﺪ آﺛﺎر ﺑﺮﻛﺘﻲ از ﺟﺎﻧﺐ ﺧﺪا ﻛﻪ ﮔﻨﺎه و ﻛﻔﺮ آﻧﺮا ﻧﺎﺑﻮد ﻛﺮده ﺑﻮد ﻇﺎﻫﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺷﻜﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮ زﻣﻴﻦ ﻧﺎزل ﻛـﺮده اﺳـﺖ آﺛـﺎرش‬
‫ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر و ﺟﺎري اﺳﺖ و ﺷﺎﻣﻞ ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﻲ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ اﻣﺘﻬﺎي ﭘﻴﺸﻴﻦ ﺑﺮ اﺛـﺮ‬
‫آن ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻋﻘﻮﺑﺖ داده ﺷﺪه اﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ اﻳﻦ آﺛﺎر در زﻣـﻴﻦ آﺛـﺎر آن ﻋﻘﻮﺑـﺖ ﻫﺎﺳـﺖ‬
‫ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ اﻳﻦ ﮔﻨﺎﻫﺎن دﻧﺒﺎﻟﻪ آن ﺟﺮﻣﻬﺎﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﺣﻜﻤﺖ و ﺣﻜﻢ ﻛـﻮﻧﻲ ﺧﺪاوﻧـﺪ در‬
‫اﺑﺘﺪا و اﻧﺘﻬﺎ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ و ﻋﻘﻮﺑﺖ ﺑﺰرگ ﺑﺮاي ﮔﻨﺎه ﺑﺰرگ اﺳـﺖ و ﺳـﺒﻚ‬
‫ﺑﺮاي ﺳﺒﻚ؛ و ﺧﺪاوﻧﺪ اﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ در ﺑﺮزخ و ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺑﻴﻦ ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت داوري ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ در ﻫﻤﺮاﻫﻲ ﺷﻴﻄﺎن و ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﺧﺎﻧﻪ ي او ﺗﺎﻣﻞ ﻛﻦ ﻛﻪ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺑﻨﺪه اي‬
‫ﺗﺴﻠﻂ ﻳﺎﺑﺪ ﺑﺮﻛﺖ را از ﻋﻤﺮ و ﻋﻤﻞ و ﻗﻮل و رزق او ﺑﺮﻣﻴﺪارد و اﻃﺎﻋـﺖ از او ﺑـﺮ‬
‫زﻣﻴﻦ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻛﺮده و ﺑﺮﻛﺖ را از آن ﻣﺤﻞ ﺑﺮ ﻣﻲدارد ﭼﻨﺎﻧﻜـﻪ ﺧﺎﻧـﻪ اش ﻛـﻪ ﺟﻬـﻨﻢ‬
‫اﺳﺖ از ﺷﺎدي و رﺣﻤﺖ و ﺑﺮﻛﺖ ﺧﺎﻟﻲ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﮔﻨﺎه ﻏﻴﺮت ﻗﻠﺐ را ﻣﻲﻣﻴﺮاﻧﺪ‬

‫‪ .24‬از ﻋﻘﻮ ﺑﺖ ﻫﺎي ﮔﻨﺎه ﺧﺎﻣﻮش ﻛﺮدن ﻏﻴﺮت ﻗﻠﺐ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺿﺎﻣﻦ ﺣﻴﺎت و‬
‫ﮔﺮﻣﺎ ﺑﺨﺶ ﻏﺮﻳﺰي ﺗﻤﺎم ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﺑﺪن اﺳﺖ‪ .‬ﮔﺮﻣﺎ و ﺣﺮارت ﻏﻴﺮت ﺗﻤﺎم‬
‫ﻧﺎﭘﺎﻛﻲ و ﺻﻔﺎت ﻣﺬﻣﻮم را از ﻗﻠﺐ دور ﻣﻲﻛﻨﺪ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ آﺗـﺶ ﻧﺎﭘـﺎﻛﻲ را از ﻃـﻼ و‬
‫ﻧﻘﺮه و آﻫﻦ ﺟﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻣﻮﻓﻖ ﺗﺮﻳﻦ و ﺳﺮ ﺑﻠﻨﺪ ﺗﺮﻳﻦ اﻧـﺴﺎﻧﻬﺎ ﻏﻴـﻮر ﺗـﺮﻳﻦ آﻧﻬـﺎ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا
از ﻫﻤﻪ اﻣﺘﺶ ﻏﻴﻮر ﺗﺮ و ﺧﺪا از رﺳﻮﻟﺶ ﻏﻴـﻮر ﺗـﺮ‬
‫اﺳﺖ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ در ﺻﺤﻴﺢ ﺑﺨﺎري آﻣﺪه ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ
ﻓﺮﻣﻮد‪) :‬أﺗﻌﺠﺒﻮن ﻣﻦ ﻏﻴﺮة ﺳﻌﺪ‬
‫ﻷﻧﺎ أﻏﻴﺮ ﻣﻨﻪ واﷲ أﻏﻴﺮ ﻣﻨﻲ(‪) ١‬آﻳﺎ از ﻏﻴﺮت ﺳﻌﺪ ﺗﻌﺠﺐ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ ؟ ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﻣﻦ از او‬

‫‪ 1‬ﺑﺨﺎري ‪ 4923‬و ﻣﺴﻠﻢ ‪1499‬‬

‫‪109‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ /‬ﻋﻘﻮﺑﺖﻫﺎي ﮔﻨﺎه‬

‫ﻏﻴﻮرﺗﺮم و ﺧﺪاوﻧﺪ از ﻣﻦ ﻏﻴﻮرﺗﺮ اﺳﺖ‪(.‬‬

‫در ﺻﺤﻴﺢ ﺑﺨﺎري در ﺧﻄﺒﻪ ﻛﺴﻮف آﻣﺪه اﺳﺖ‪) :‬ﻳﺎ أﻣﺔ ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺎ أﺣﺪ أﻏﻴﺮ ﻣﻦ‬
‫اﷲ أن ﺗﺰﻧﻲ ﻋﺒﺪه أو ﺗﺮﻧﻲ أﻣﺘﻪ(‪ ) ١‬اي اﻣﺖ ﻣﺤﻤﺪ
ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﺮدي ﻳﺎ زﻧﻲ از‬
‫ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪاوﻧﺪ زﻧﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻫﻴﭽﻜﺲ از ﺧﺪا ﻏﻴﺮﺗﻲ ﺗﺮ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪(.‬‬
‫ﺑﺎز ﻫﻢ در ﺻﺤﻴﺢ ﺑﺨﺎري آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا
ﻓﺮﻣﻮد‪) :‬ﻻ أﺣـﺪ أﻏﻴـﺮ‬
‫ﻣﻦ اﷲ ﻣﻦ أﺟﻞ ذﻟﻚ ﺣﺮم اﻟﻔﻮاﺣﺶ ﻣﺎ ﻇﻬﺮ ﻣﻨﻬﺎ وﻣـﺎ ﺑﻄـﻦ وﻻ أﺣـﺪ أﺣـﺐ اﻟﻴـﻪ‬
‫اﻟﻌﺬر ﻣﻦ اﷲ ﻣﻦ أﺟﻞ ذﻟﻚ أرﺳﻞ اﻟﺮﺳﻞ ﻣﺒﺸﺮﻳﻦ وﻣﻨـﺬرﻳﻦ وﻻ أﺣـﺪ أﺣـﺐ اﻟﻴـﻪ‬
‫اﻟﻤﺪح ﻣﻦ اﷲ ﻣﻦ أﺟﻞ ذﻟﻚ أﺛﻨﻰ ﻋﻠﻰ ﻧﻔﺴﻪ(‪) ٢‬ﻫﻴﭽﻜﺲ از ﺧﺪا ﻏﻴﻮر ﺗﺮ ﻧﻴﺴﺖ و‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﮔﻨﺎﻫﺎن ﭘﻨﻬﺎن وآﺷﻜﺎر را ﺣﺮام ﻓﺮ ﻣﻮده اﺳﺖ‪.‬و ﻫﻴﭽﻜﺲ ﺑﻪ اﻧـﺪازه‬
‫ﺧﺪا ﻋﺬر را دوﺳﺖ ﻧﺪارد ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ اﻧﺒﻴـﺎ و ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮان را ﻣـﮋده دﻫﻨـﺪه و ﺑـﻴﻢ‬
‫دﻫﻨﺪه ﻓﺮﺳﺘﺎده اﺳﺖ و ﻫﻴﭽﻜﺲ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﺧﺪا ﺳﺘﺎﻳﺶ را دوﺳﺖ ﻧﺪارد و ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ‬
‫ﺳﺒﺐ ﺧﻮد را ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪(.‬‬
‫در اﻳﻦ ﺣﺪﻳﺚ ﻏﻴﺮت و ﺣﺐ آوردن ﻋﺬر ﺑﺎ ﻫﻢ ﺟﻤﻊ ﺷﺪه‪،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻏﻴـﺮت‬
‫ﺑﺮ ﺗﻨﻔﺮ از ﮔﻨﺎه اﺳﺘﻮار اﺳﺖ و ﻣﺤﺒﺖ ﻋﺬر ﺑﺮ ﻧﻬﺎﻳـﺖ ﻋـﺪل و رﺣﻤـﺖ و اﺣـﺴﺎن‬
‫دﻻﻟﺖ دارد‪ .‬و ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎ وﺟﻮد ﻏﻴﺮت ﻓﺮاواﻧﺶ دوﺳـﺖ دارد ﺑﻨـﺪﮔﺎﻧﺶ در ﺑﺮاﺑـﺮ‬
‫ﮔﻨﺎه ﻣﻌﺬور ﺑﻮده و ﻋﺬر آﻧﻬﺎ را ﻧﻴﺰ ﻣﻲﭘﺬﻳﺮد و او ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ راﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻧﺠﺎم آﻧﭽـﻪ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮش ﻏﻴﺮﺗﻲ ﻣﻲﺷﻮد ﻣﻮاﺧﺬه ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﻋﺬر آﻧﻬﺎ را ﺑﭙﺬﻳﺮد و ﺑـﻪ ﻫﻤـﻴﻦ‬
‫دﻟﻴﻞ ازروي ﻋﺬر و اﻧﺬار ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان راﻓﺮﺳﺘﺎده وﻛﺘﺎب ﻫﺎ را ﻧﺎزل ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﺰرﮔﻮاري و اﺣﺴﺎن و ﻛﻤﺎل ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ زﻳﺮا در ﺑـﻴﻦ ﻣﺨﻠﻮﻗـﺎت‬
‫آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻏﻴﻮرﺗﺮﻧﺪ در ﻫﻨﮕﺎم ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻋﺠﻠﻪ ﻧﻤـﻮده و ازﭘـﺬﻳﺮﻓﺘﻦ ﻋـﺬر ﺳـﺮ ﺑـﺎز‬
‫ﻣﻲزﻧﻨﺪ واﮔﺮ ﻫﻢ ﻋﺬري ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﺪ ﺷﺪت ﻏﻴﺮﺗﺸﺎن از ﻗﺒﻮل ﻋﺬر ﻣﺎﻧﻊ ﻣﻲﺷـﻮد‪.‬‬
‫و ﻋﺪه زﻳﺎد دﻳﮕﺮي ﻛﻪ ﻋﺬرﻫﺎرا ﻣﻲﭘﺬﻳﺮﻧﺪ دﻟﻴﻠﺶ ﻛﻢ ﻏﻴﺮﺗﻲ آﻧﺎن اﺳﺖ ﻛـﻪ داﻳـﺮه‬
‫ﻋﺬر را وﺳﻌﺖ ﻣﻲدﻫﻨﺪ وﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ را ﻋﺬر ﻣﻲداﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﻋﺬرﻧﻴﺴﺖ وﺣﺘﻲ ﻋـﺪه اي‬

‫‪ 1‬ﺑﺨﺎري ‪ 4923‬و ﻣﺴﻠﻢ ‪901‬‬

‫‪ 2‬ﺑﺨﺎري ‪ 4922‬وﻣﺴﻠﻢ ‪2760‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪110‬‬

‫ﻗﺪر را ﻋﺬر ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻨﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﻛﺎري ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻣﺎ آﻧﭽﻪ ﭘﺴﻨﺪﻳﺪه اﺳﺖ ﻫﻤﺮاﻫﻲ ﻏﻴﺮت ﺑﺎ ﻋﺬراﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﺎﻳﺪ درﻣﺤـﻞ ﻏﻴـﺮت‬
‫ﻏﻴﺮﺗﻲ ﺷﺪ ودرﻣﺤﻞ ﻋﺬر‪ ،‬ﻋﺬرآورد‪ .‬و ﻫﺮﻛﻪ ﭼﻨـﻴﻦ ﻛﻨـﺪﺣﻘﻴﻘﺘﺎ ﻛـﺎرش ﭘـﺴﻨﺪﻳﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻤﺎم ﺻﻔﺎت ﻛﻤﺎل را داراﺳﺖ ازﻫﻤﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﻣﺪح‬
‫اﺳﺖ وﻛﺴﻲ ﻧﻤﻴﺘﻮاﻧﺪ او را ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ اوﺳﺖ ﻣﺪح ﻛﻨﺪ ﺑﻠﻜﻪ اوﭼﻨﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺧﻮدراﻣﺪح ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﺎ اﻧﺴﺎن ﻏﻴﻮردرﻳﻜﻲ ازﺻﻔﺘﻬﺎي ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎ اوﻫﻤﺮاﻫﻲ ﻧﻤﻮده اﺳـﺖ وﻫﺮﻛـﻪ‬
‫در ﻳﻜﻲ ازﺻﻔﺖ ﻫﺎي ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎ او ﻣﻮاﻓﻘﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ آن ﺻﻔﺖ او را راﻫﻨﻤـﺎﻳﻲ‬
‫ﻛﺮده و در رﺣﻤﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ داﺧﻞ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ وﺑـﻪ ﺧـﺪا ﻧﺰدﻳـﻚ ﻣـﻲﮔﺮداﻧـﺪ واو را‬
‫ﻣﺤﺒﻮب ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﮔﺮداﻧﺪ و ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺧﺪاوﻧﺪرﺣﻴﻢ اﺳﺖ ورﺣﻢ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن رادوﺳـﺖ‬
‫دارد وﻛﺮﻳﻢ اﺳﺖ وﻛﺮﻳﻤﺎن رادوﺳﺖ دارد‪ ،‬ﻋﻠـﻴﻢ اﺳـﺖ وﻋﺎﻟﻤـﺎن رادوﺳـﺖ دارد‪.‬‬
‫ﻗﻮي اﺳﺖ وﻣﻮﻣﻦ ﻗﻮي رادوﺳـﺖ دارد وﻣـﻮﻣﻦ ﻗـﻮي ﻧـﺰدش از ﻣـﻮﻣﻦ ﺿـﻌﻴﻒ‬
‫ﻣﺤﺒﻮﺑﺘﺮاﺳﺖ‪ .‬اوﺧﻮد اﻫﻞ ﺣﻴﺎﺳﺖ واﻫﻞ ﺣﻴﺎرا دوﺳﺖ دارد‪ ،‬زﻳﺒﺎﺳﺖ واﻫﻞ زﻳﺒﺎﻳﻲ‬
‫را دوﺳﺖ دارد و ﻳﻜﺘﺎﺳﺖ و ﻓﺮدﻳﺖ را دوﺳﺖ دارد واﮔﺮﺑﺮاي ﮔﻨﺎه ﻋﻘﻮﺑﺘﻲ ﺟﺰاﻳﻦ‬
‫ﻧﺒﻮدﻛﻪ ﺳﺒﺐ ﻣﻲﺷﻮد اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﻏﻴﺮاﻳﻦ ﺻﻔﺎت ﻣﻮﺻﻮف ﺷﻮد وﻣﺎﻧﻊ ﻣﻲﺷﻮد اﻧـﺴﺎن‬
‫اﻳﻦ ﺻﻔﺘﻬﺎرا ﺑﻪ ﺧﻮدﺑﮕﻴﺮد ﻫﻤﻴﻦ ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺧﻄﻮردرﻓﻜﺮﺑﻪ وﺳﻮﺳﻪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﺷﻮد ووﺳﻮﺳـﻪ ﺑـﻪ اراده واراده ﺑـﻪ‬
‫ﻋﺰﻳﻤﺖ وﻗﺼﺪ‪ ،‬و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻓﻌﻞ ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﺷـﺪه وﺳـﭙﺲ ﺑـﻪ ﺻـﻔﺘﻲ ﺛﺎﺑـﺖ وﻣـﻼزم‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﺷﻮد ودﻳﮕﺮدوري ازآن ﻣﻤﻜﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻨﻈﻮراﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻗﺪرﺷﺨﺺ اﻫﻞ ﮔﻨﺎه ﺷﻮد ﺑﻪ ﻫﻤـﺎن اﻧـﺪازه ﻏﻴـﺮت ﺑـﺮ‬
‫ﺧﻮد و ﺧﺎﻧﻮاده و ﻣﺮدم ازﻗﻠﺒﺶ ﺑﻴﺮون ﻣﻲرود وﭼﻨﺎن ﺿﻌﻴﻒ ﻣﻲﺷﻮدﻛﻪ زﺷـﺘﻲ را‬
‫زﺷﺖ ﻧﻤﻲداﻧﺪ ﻧﻪ از ﺟﺎﻧﺐ ﺧﻮد وﻧﻪ از ﺟﺎﻧﺐ دﻳﮕﺮان‪ ،‬واﮔﺮﺑﻪ اﻳـﻦ درﺟـﻪ ﺑﺮﺳـﺪ‬
‫دﻳﮕﺮﻫﻼك ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬وﺑﻌﻀﻲ از اﻳﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻋﺪم زﺷﺖ داﻧﺴﺘﻦ ﮔﻨﺎه ﻛﻔﺎﻳﺖ ﻧﻜـﺮده‪،‬‬
‫ﺑﻠﻜﻪ ﮔﻨﺎﻫﺎن وﻇﻠﻢ را ﺑﺮاي دﻳﮕﺮان ﻧﻴﻜﻮ ﺟﻠﻮه داده وآﻧﺮا زﻳﺒﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ وﺑﺪان‬
‫ﻣﻲﺧﻮاﻧﻨﺪ وﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ وﺳﻌﻲ درﻛـﺴﺐ آن دارﻧـﺪ‪ .‬وﺑـﻪ ﻫﻤـﻴﻦ دﻟﻴـﻞ اﻧـﺴﺎن‬
‫‪111‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ /‬ﻋﻘﻮﺑﺖﻫﺎي ﮔﻨﺎه‬

‫دﻳﻮث ازﻛﺜﻴﻒ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ وﺑﻬﺸﺖ ﺑﺮاو ﺣﺮام اﺳﺖ وﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ‬
‫آﻧﻜﻪ ﻇﻠﻢ وﺑﻐﻲ ﺑﺮﻏﻴﺮ ﺧﻮدرا ﺣﻼل ﺑﺪاﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﻨﮕﺮ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ اوراﺑـﻪ آن وادار ﻛـﺮده‬
‫اﺳﺖ ﻛﻢ ﻏﻴﺮﺗﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺲ در ﻛﻞ ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﻏﻴﺮت اﺻﻞ دﻳﻦ اﺳﺖ و ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻏﻴﺮت ﻧﺪارد‪،‬‬
‫دﻳﻦ ﻧﺪارد‪ .‬ﻏﻴﺮت ﻗﻠﺐ را وﻗﻠﺐ ﺳﺎﻳﺮ ﺟﻮارح را ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﮔﻨـﺎه و ﻓﺤـﺸﺎ‬
‫را ﻣﻲراﻧﺪ و در ﻧﺒﻮد ﻏﻴﺮت ﻗﻠﺐ و ﺟﻮارح اﻧﺴﺎن ﻣﻲﻣﻴﺮد و دﻓﺎﻋﻲ ﺑﺎﻗﻲ ﻧﻤﻲﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻏﻴﺮت در ﺑﺪن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻴـﺮوي ﻣﻘﺎوﻣـﺖ در ﻣﻘﺎﺑـﻞ ﺑﻴﻤـﺎري اﺳـﺖ و وﻗﺘـﻲ اﻳـﻦ‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﺎﻗﻲ ﻧﻤﺎﻧﺪ ﺑﻴﻤﺎري ﻗﺪرت ﻣﻲﮔﻴﺮد و ﻫﻼك ﻗﻄﻌﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﮔﻨﺎه ﺷﺮم و ﺣﻴﺎ را از ﺑﻴﻦ ﻣﻲﺑﺮد‬

‫‪ .25‬از آﺛﺎر ﮔﻨﺎه از ﻣﻴﺎن ﺑﺮدن ﺣﻴﺎ اﺳﺖ و ﺣﻴﺎ ﺳﺮ ﭼﺸﻤﻪ ﻫﻤﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﻫﺎ اﺳـﺖ‬
‫و ﺑﺎ رﻓﺘﻦ آن ﻫﻤﻪ ﻧﻴﻜﻲ ﻫﺎ از ﻣﻴﺎن ﻣﻴﺮود‪.‬‬
‫‪١‬‬
‫در ﺻﺤﻴﺢ ﻣﺴﻠﻢ آﻣﺪه ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ
ﻓﺮ ﻣﻮد‪) :‬اﻟﺤﻴﺎء ﺧﻴﺮ ﻛﻠﻪ( )ﺣﻴﺎ‪ ،‬ﻫﻤـﻪ اش‬
‫ﺧﻴﺮ اﺳﺖ‪(.‬‬
‫ﺑﺨﺎري رواﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ
ﻓﺮﻣﻮد‪) :‬ان ﻣﻤﺎ أدرك اﻟﻨﺎس ﻣﻦ ﻛﻼم اﻟﻨﺒﻮة‬
‫اﻻوﻟﻰ اذا ﻟﻢ ﺗﺴﺘﺢ ﻓﺎﺻﻨﻊ ﻣﺎﺷﺌﺖ(‪) ٢‬ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﻣﺮدم از ﻛﻼم ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮان ﭘﻴـﺸﻴﻦ در‬
‫ﻳﺎﻓﺖ ﻛﺮدﻧﺪ اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ‪ :‬اﮔﺮ ﺣﻴﺎ ﻧﻤﻲﻛﻨﻲ ﻫﺮ ﭼﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻲ اﻧﺠﺎم ﺑﺪه‪( .‬‬
‫ﮔﻨﺎه ﺣﻴﺎي اﻧﺴﺎن را ﺿﻌﻴﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺣﺘﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﺎﻣﻼ آﻧﺮا از ﺑﻴﻦ ﺑﺒـﺮد‪،‬‬
‫و ﺷﺨﺺ از ﻣﻄﻠﻊ ﺷﺪن ﻣﺮدم ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻓﻌﺎل زﺷﺖ ﺧﻮد ﺑﺎﻛﻲ ﻧﺪارد وﺣﺘﻲ ﻋـﺪه‬
‫اي ازآﻧﻬﺎ دﻳﮕﺮان را ازوﺿﻊ ﺧﻮدوﮔﻨﺎﻫﻲ ﻛﻪ اﻧﺠﺎم داده اﻧﺪ ﺑﺎﺧﺒﺮﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ دﻟﻴﻠﺶ‬
‫ﺑﻲ ﺣﻴﺎﻳﻲ اﺳﺖ و اﮔﺮ ﺷﺨﺺ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺮﺳﺪ اﻣﻴﺪي ﺑﻪ اﺻﻼح او ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻴﻦ ﮔﻨﺎه و ﻛﻢ ﺑﻮدن ﺣﻴﺎ و ﻏﻴﺮت راﺑﻄﻪ دو ﻃﺮﻓﻪ وﺟﻮد دارد و ﻫﺮ ﻛﺪام ﺳـﺒﺐ‬
‫دﻳﮕﺮي ﻣﻲﺷﻮد ودﻳﮕﺮي را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل دارد‪ .‬وﻫﺮ ﻛﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﮔﻨﺎه از ﺧـﺪا ﺷـﺮم ﻛﻨـﺪ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ از ﻋﻘﻮﺑﺘﺶ در آﺧﺮت ﺷﺮم ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻫﺮ ﻛﻪ از ﻣﻌﺼﻴﺖ ﺧـﺪا ﺷـﺮم ﻧﻜﻨـﺪ‬

‫‪ 1‬ﻣﺴﻠﻢ ‪37‬‬
‫‪ 2‬ﺑﺨﺎري ‪5769‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪112‬‬

‫ﺧﺪاوﻧﺪ از ﻋﻘﻮﺑﺘﺶ ﺷﺮم ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪.‬‬

‫ﮔﻨﺎه از ﻋﻈﻤﺖ ﭘﺮورد ﮔﺎر در ﻗﻠﺐ اﻧﺴﺎن ﻣﻲﻛﺎﻫﺪ‬

‫‪ .26‬از ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻫﺎي ﮔﻨﺎه‪،‬ﺗﻀﻌﻴﻒ ﻋﻈﻤﺖ و وﻗـﺎر ﺧﺪاوﻧـﺪ در ﻗﻠـﺐ ﺷـﺨﺺ‬
‫اﺳﺖ زﻳﺮا اﮔﺮ ﺷﺨﺺ وﻗﺎر و ﻋﻈﻤﺖ ﺧﺪاوﻧـﺪ را در ﻗﻠـﺐ ﺧـﻮد اﺣـﺴﺎس ﻛﻨـﺪ‬
‫ﺟﺮات اﻗﺪام ﺑﻪ ﮔﻨﺎه را ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮﻳﻔﺘـﻪ ﺷـﺪه وﺑﮕﻮﻳـﺪ‪:‬‬
‫آﻧﭽﻪ ﻣﺮا ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﮔﻨﺎه واﻣﻲدارد رﺟﺎي ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ واﻣﻴﺪ ﺑﻪ ﻋﻔﻮاوﺳﺖ ﻧـﻪ ﺿـﻌﻒ‬
‫ﻋﻈﻤﺖ اودرﻗﻠﺒﻢ! واﻳﻦ ازﻣﻐﺎﻟﻄﻪ درون آدﻣﻲاﺳﺖ زﻳـﺮا ﺗﻌﻈـﻴﻢ ﺧﺪاوﻧـﺪ درﻗﻠـﺐ‪،‬‬
‫ﺗﻌﻈﻴﻢ ﻣﺤﺮﻣﺎت اوراﺑﻪ دﻧﺒﺎل دارد وﺗﻌﻈﻴﻢ ﻣﺤﺮﻣﺎت ﺑﻴﻦ او وﮔﻨﺎه ﻣﺎﻧﻊ ﻣـﻲﺷـﻮد و‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﮔﻨﺎه دﺳﺖ ﻣﻲﻳﺎزﻧﺪ ﻗﺪر ﺧﺪا را ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ اوﺳﺖ ﻧﻤـﻲداﻧﻨـﺪ و‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻛﺴﻲ ﻗﺪرﺧﺪارا ﻣﻲداﻧﺪ و او را ﺗﻌﻈﻴﻢ وﺗﻜﺒﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨـﺪ وﺑـﻪ اواﻣﻴـﺪ دارد و‬
‫ﺑﺰرﮔﺶ ﻣﻲداﻧﺪ و درﻋﻴﻦ ﺣﺎل اﻣﺮو ﻧﻬﻲ اورا ﺳﺒﻚ ﻣﻲﺷـﻤﺎرد؟ اﻳـﻦ ازﻣﺤـﺎﻟﺘﺮﻳﻦ‬
‫ﻣﺤﺎل ﻫﺎﺳﺖ وروﺷﻨﺘﺮﻳﻦ ﺑﺎﻃﻞ ﻫﺎﺳﺖ؛ وﻫﻤﻴﻦ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺑﺮاي ﮔﻨـﺎه ﻛـﺎﻓﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﻋﻈﻤﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ رادرﻗﻠﺐ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﺪ وﺣﻘﺶ راﺳﺒﻚ ﺟﻠﻮه ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬و ﺑﻌـﻀﻲ‬
‫ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ اﺑﻬﺖ ﺷﺨﺺ را از دل ﻣﺮدم ﺑﺮ ﻣﻲدارد‬
‫و او را ﻧﺰد آﻧﺎن ﺳﺒﻚ و ﺧﻮار ﻣﻲﮔﺮداﻧﺪ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ اﻣﺮ ﺧﺪا را ﺳﺒﻚ ﺷﻤﺮده اﺳﺖ‪ .‬و‬
‫ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻣﺤﺒﺖ ﺷﺨﺺ ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺤﺒﺘﺶ را در دل ﻣﺮدم ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ‬
‫و ﺑﻪ اﻧﺪازه ﺧﻮﻓﺶ از ﺧﺪا و وﻗﺎر ي ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺧﺪا ﻗﺎﺋﻞ اﺳﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺧـﻮف و‬
‫وﻗﺎرش را در دل ﻣﺮدم ﻗﺮار ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ ١.‬و ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﺑﻨـﺪه اي ﻣﺤﺮﻣـﺎت ﺧﺪاوﻧـﺪرا‬

‫‪ .1‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎﻳﻲ از ﻣﻬﺮ ﺷﺪن دﻟﻬﺎي ﻛﺎﻓﺮان و ﻧﺴﺒﺖ دادن ذﻟﺖ و ﺧﻮاري و ﻧﻴﺰ ﺗﻮﻫﻴﻦ ﺑﻪ آﻧﺎن در ﻗﺮآن ﻛﺮﻳﻢ‪ :‬اﻟﱠـﺬِﻳﻦَ‬
‫ﺤﻴَـﺎةُ اﻟـﺪﱡ ْﻧﻴَﺎ ﻓَـﺎ ْﻟ َﻴﻮْمَ ﻧَﻨـﺴَﺎ ُﻫﻢْ َﻛﻤَـﺎ ﻧَـﺴُﻮاْ ِﻟﻘَـﺎء ﻳَـﻮْ ِﻣ ِﻬﻢْ ﻫَـﺬَا وَﻣَـﺎ ﻛَـﺎﻧُﻮاْ ﺑِ‪Ĥ‬ﻳَﺎ ِﺗﻨَـﺎ‬ ‫ﺨﺬُواْ دِﻳـ َﻨ ُﻬﻢْ َﻟﻬْـﻮًا وَ َﻟ ِﻌﺒًـﺎ وَﻏَـﺮﱠ ْﺗ ُﻬﻢُ ا ْﻟ َ‬‫ا ﱠﺗ َ‬
‫ﺤﺪُونَ)اﻋﺮاف ‪ (51‬ﻫﻤﺎﻧﺎن ﻛﻪ دﻳﻦ ﺧﻮد را ﺳﺮﮔﺮﻣﻰ و ﺑﺎزى ﭘﻨﺪاﺷﺘﻨﺪ و زﻧﺪﮔﻰ دﻧﻴﺎ ﻣﻐﺮورﺷﺎن ﻛﺮد ﭘـﺲ ﻫﻤـﺎن‬ ‫ﺠ َ‬‫َﻳ ْ‬
‫ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ آﻧﺎن دﻳﺪار اﻣﺮوز ﺧﻮد را از ﻳﺎد ﺑﺮدﻧﺪ و آﻳﺎت ﻣﺎ را اﻧﻜﺎر ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ ﻣﺎ ]ﻫﻢ[ اﻣـﺮوز آﻧـﺎن را از ﻳـﺎد ﻣـﻰﺑـﺮﻳﻢ‪ .‬و‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪ِ  :‬ﺗ ْﻠﻚَ ا ْﻟ ُﻘﺮَى َﻧ ُﻘﺺﱡ َﻋ َﻠ ْﻴﻚَ ِﻣﻦْ أَﻧﺒَ‪ِ Ĥ‬ﺋﻬَﺎ وَ َﻟ َﻘﺪْ ﺟَﺎء ْﺗ ُﻬﻢْ رُ ُ‬
‫ﺳ ُﻠﻬُﻢ ﺑِﺎ ْﻟ َﺒ ﱢﻴﻨَﺎتِ َﻓﻤَﺎ ﻛَﺎﻧُﻮاْ ِﻟ ُﻴﺆْ ِﻣﻨُـﻮاْ ِﺑﻤَـﺎ ﻛَـﺬﱠﺑُﻮاْ ﻣِـﻦ َﻗﺒْـﻞُ‬
‫ﻄ َﺒﻊُ اﻟ ّﻠﻪُ َﻋ َﻠﻰَ ُﻗﻠُﻮبِ ا ْﻟﻜَﺎ ِﻓﺮِﻳﻦَ )اﻋﺮاف ‪ (101‬اﻳﻦ ﺷﻬﺮﻫﺎﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑﺮﺧـﻰ از ﺧﺒﺮﻫـﺎى آن را ﺑـﺮ ﺗـﻮ ﺣﻜﺎﻳـﺖ‬ ‫َﻛﺬَ ِﻟﻚَ َﻳ ْ‬
‫ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮاﻧﺸﺎن دﻻﻳﻞ روﺷﻦ ﺑﺮاﻳﺸﺎن آوردﻧﺪ اﻣﺎ آﻧﺎن ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﻗﺒﻼ ﺗﻜﺬﻳﺐ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ ]ﺑـﺎز[ اﻳﻤـﺎن‬
‫ﺤﻤِـﻴﻢِ )دﺧـﺎن‬ ‫ﺳﻪِ ﻣِـﻦْ ﻋَـﺬَابِ ا ْﻟ َ‬ ‫ﻧﻤﻰآوردﻧﺪ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺧﺪا ﺑﺮ دﻟﻬﺎى ﻛﺎﻓﺮان ﻣﻬﺮ ﻣﻰﻧﻬﺪ‪ .‬و ﻧﻴﺰ‪ُ  :‬ﺛﻢﱠ ُ‬
‫ﺻﺒﱡﻮا َﻓﻮْقَ رَأْ ِ‬
‫‪ (48‬ذُقْ إِ ﱠﻧﻚَ أَﻧﺖَ ا ْﻟ َﻌﺰِﻳﺰُ ا ْﻟ َﻜﺮِﻳﻢُ )دﺧﺎن ‪ (49‬آﻧﮕﺎه از ﻋﺬاب آب ﺟﻮﺷﺎن ﺑﺮ ﺳـﺮش ﻓـﺮو رﻳﺰﻳـﺪ )‪ (48‬ﺑﭽـﺶ ﻛـﻪ ﺗـﻮ‬
‫ﻫﻤﺎن ارﺟﻤﻨﺪ ﺑﺰرﮔﻮارى )‪(49‬‬
‫‪113‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ /‬ﻋﻘﻮﺑﺖﻫﺎي ﮔﻨﺎه‬

‫ﻣﻲﺷﻜﻨﺪ واﻣﻴﺪ وار اﺳﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺣﺮﻣﺘﺶ را ﻧﺸﻜﻨﺪ ؟ ﻳﺎﭼﮕﻮﻧﻪ ﺣـﻖ ﺧﺪاوﻧـﺪ را‬
‫ﺳﺒﻚ ﻣﻲﺷﻤﺎرد واﻧﺘﻈﺎر دارد ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧـﺰد ﻣـﺮدم اورا ﺳـﺒﻚ ﻧـﺸﻤﺎرد؟ و ﭼﮕﻮﻧـﻪ‬
‫ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﻲ از ﺧﺪا را ﺳﺒﻚ ﺷﻤﺎرد وﻣﺮدم اورا ﺳﺒﻚ ﻧﺸﻤﺎرﻧﺪ ؟‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ در ﻗﺮآن ﻫﻨﮕﺎم ذﻛﺮ ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻫـﺎي ﮔﻨـﺎه ﺑـﻪ اﻧـﺪاﺧﺘﻦ ﭘﻮﺷـﺶ ﺑﺮﻗﻠـﺐ‬
‫ﮔﻨﺎﻫﻜﺎران وﻣﻬﺮدﻟﻬﺎﻳﺸﺎن اﺷﺎره ﻣﻲﻛﻨﺪ وﻧﻴﺰ ﺑﻪ اﻳﻨﻜـﻪ ﺧﺪاوﻧـﺪ آن ﻫـﺎرا ﻓﺮاﻣـﻮش‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﭼﻨﺎن ﻛﻪ آﻧﺎن ﺧﺪارا ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﻲﻛﺮده اﻧﺪ وآﻧﺎن راﺳﺒﻚ ﻣﻲﺷﻤﺎرد ﭼﻨﺎﻧﻜـﻪ‬
‫دﻳﻨﺶ راﺳﺒﻚ ﺷﻤﺮده اﻧﺪ وآﻧﺎن را ﺗﺒﺎه ﻣﻲﻛﻨﺪ ﭼﻨﺎن ﻛﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺶ را ﺗﺒـﺎه ﻣـﻲﻛـﺮده‬
‫‪4' 4‬‬
‫‪  S4‬‬ ‫'   ‬
‫\‪  T 4‬‬ ‫اﻧﺪ‪ .‬وﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ در آﻳﻪ ﺳﺠﺪه ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪  :‬‬
‫'‪) c‬ﺣـﺞ‪) (18‬ﺧـﺪا ﻫﺮﻛـﻪ را ﺑـﻲارزش ﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﻫـﻴﭻ ﻛـﺴﻲ ﻧﻤـﻲﺗﻮاﻧـﺪ او را‬ ‫‪­  J‬‬
‫ﮔﺮاﻣﻲدارد( وﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺳﺠﺪه ﺑﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ راﺳﺒﻚ ﺷﻤﺮدﻧﺪ وﺑﻪ اوﺳـﺠﺪه ﻧﺒﺮدﻧـﺪ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪآﻧﺎن را ﺳﺒﻚ ﺷﻤﺮد وﺑﻌﺪاز اﻳﻨﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ آﻧﺎن را ﺳﺒﻚ ﺷـﻤﺮد دﻳﮕﺮﻛـﺴﻲ‬
‫ﻧﺒﻮد ﻛﻪ آﻧﺎن را ﮔﺮاﻣﻲﺑﺪارد و ﭼﻪ ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺴﻲ را ﻛﻪ ﺧـﺪا ﺳـﺒﻚ ﺷـﻤﺮده‬
‫ﺑﺰرﮔﻮار ﺑﺪارد و ﻳﺎ ﺳﺒﻚ ﺷﻤﺎرد ﻛﺴﻲ را ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ اﻛﺮاﻣﺶ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ؟‬
‫ﮔﻨﺎه ﺳﺒﺐ ﻣﻲﺷﻮد ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷﺨﺺ را ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﻨﺪ واورا ﺑﻪ ﺣﺎل ﺧﻮد رﻫﺎ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ .27‬از ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻫﺎي ﮔﻨﺎه ﻓﺮاﻣﻮﺷﻲ ﺷﺨﺺ ﺗﻮﺳـﻂ ﺧﺪاوﻧـﺪ اﺳـﺖ و ﺧﺪاوﻧـﺪ‬
‫ﺷﺨﺺ را ﻫﻤﺮاه ﺷﻴﺎ ﻃﻴﻨﺶ ﺗﺮك ﻣﻲﻛﻨﺪ و اﻳﻦ از ﺧﻄﺮ ﻧـﺎ ﻛﺘـﺮﻳﻦ و ﻣﺮﮔﺒـﺎرﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻫﺎي ﮔﻨﺎه اﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﻴﺪ رﻫﺎﻳﻲ از آن وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬
‫‬ ‫‬
‫"‪     T 4‬‬
‫‪4‡57‬‬ ‫‪ + 5'X‬‬ ‫\ ‪ +‬‬
‫‪  Q‬‬ ‫ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ در ﺳﻮره ﺣﺸﺮ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ J   :‬‬
‫‬ ‫" ‪+  T‬‬ ‫<'‪­   Y‬‬
‫  ‪ +‬‬
‫‪  Q4‬‬
‫‪84‬‬ ‫ ‬ ‫&‪  (18)
9b‬‬
‫  ‬ ‫‪(   T
:‬‬
‫‪     S1  _.G‬‬ ‫‪ +  <N‬‬ ‫› ‪  +  '+‬‬
‫ (‬
‫‪) (19)
"E‬اى ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ اﻳﻤﺎن آوردهاﻳـﺪ از‬ ‫[‪      m C‬‬
‫‪      8‬‬ ‫‪    T‬‬
‫‪     m8D‬‬
‫ﺧﺪا ﭘﺮوا ﺑﺪارﻳﺪ و ﻫﺮ ﻛﺴﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻨﮕـﺮد ﻛـﻪ ﺑـﺮاى ﻓـﺮدا ]ى ﺧـﻮد[ از ﭘـﻴﺶ ﭼـﻪ‬
‫ﻓﺮﺳﺘﺎده اﺳﺖ و ]ﺑﺎز[ از ﺧﺪا ﺑﺘﺮﺳﻴﺪ در ﺣﻘﻴﻘﺖﺧﺪا ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﻣﻰﻛﻨﻴـﺪ آﮔـﺎه اﺳـﺖ‬
‫)‪ (18‬و ﭼﻮن ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻣﺒﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﺧﺪا را ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﺮدﻧﺪ و او ]ﻧﻴـﺰ[ آﻧـﺎن را دﭼـﺎر‬
‫ﺧﻮد ﻓﺮاﻣﻮﺷﻰ ﻛﺮد آﻧﺎن ﻫﻤﺎن ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﺎﻧﻨﺪ )‪((19‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪114‬‬

‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﺗﻘﻮاي ﺧﻮدش اﻣﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ و از ﻓﺮا ﻣﻮش ﻛﺮدﻧﺶ ﺑﺎ ﺗﺮك ﺗﻘﻮا ﻧﻬـﻲ‬
‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ و ﺧﺒﺮ ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﻪ ﺗﻘﻮاي ﺧﺪا را ﺗﺮك ﻛﻨﺪ و ﺧﻮد و ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻧﻔـﺲ‬
‫ﺧﻮد را از ﻳﺎد ﺑﺒﺮد ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﻴﺰ او را از ﻳﺎد ﻣﻲﺑﺮد ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻋﻈﻤﺖ و ﺧﻮف ﺧـﺪا را‬
‫از ﻳﺎد ﺑﺮده اﺳﺖ‪.‬ﭘﺲ ﮔﻨﺎﻫﻜﺎر را ﻣﻲﺑﻴﻨﻲ ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺧﻮد ﺑﻲ ﺗﻔﺎوت ﺑﻮده‬
‫وآﻧﺮا ﺿﺎﻳﻊ ﻣﻲﻛﻨﺪ وﺧﺪاوﻧﺪ ﻗﻠﺒﺶ را ازﻳﺎد ﺧﻮدﻏﺎﻓﻞ ﻛﺮده اﺳـﺖ ودﻧﺒـﺎل ﻫـﻮس‬
‫ﺧﻮد ﺑﻪ راه اﻓﺘﺎده وﻛﻢ ﻛﺎري ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ودرﺳﻌﺎدت اﺑﺪي ﺧـﻮد ﻛﻮﺗـﺎﻫﻲ ﻧﻤـﻮده‬
‫وآﻧﺮا ﺑﺎ ﻟﺬت ﻛﻮﭼﻚ و ﭘﺴﺘﻲ ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ .‬و از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻫﺎي ﮔﻨﺎه‬
‫اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺨﺺ ﺧﻮدرا ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﻨﺪ و ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﺧـﻮدﺑﻲ اﻫﻤﻴـﺖ ﺑﺎﺷـﺪ و‬
‫ﺣﻘﺶ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪراﺿﺎﻳﻊ ﻛﻨﺪ و آﻧﺮا ﺑﺎ ﻧﻴﺮﻧﮓ وﺳـﺴﺘﻲ وﻛـﺎﻻي ﺑـﻲ ارزش‬
‫ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺣﻖ ﻛﺴﻲ راﺿﺎﻳﻊ ﻛﻨﺪﻛﻪ ﻛﺲ از او ﺑﻲ ﻧﻴـﺎز ﻧﻴـﺴﺖ وﺑـﺪﻟﻲ ﺑـﺮاي او‬
‫ﻧﻴﺴﺖ وآﻧﺮا ﺑﺎ ﻛﺴﻲ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ از او ﺑﻲ ﻧﻴﺎزﻧﺪ و ﺑﺪﻟﻬﺎي ﺑﺴﻴﺎري را‬
‫داراﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺟﺎي ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﻏﻴﺮ ﺧﻮد را ﻣـﻲﮔﻴـﺮد وﻛـﺴﻲ ﺟـﺎي او را‬
‫]ﺑﺮاي اﻧﺴﺎن[ ﻧﻤﻲﮔﻴﺮد‪ .‬و ازﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰﺑـﻲ ﻧﻴﺎزاﺳـﺖ وﻛـﺴﻲ ازاوﺑـﻲ ﻧﻴﺎزﻧﻴـﺴﺖ و‬
‫ﻫﺮﭼﻴﺰي را ﭘﻨﺎه ﻣﻲدﻫﺪ وﻛﺴﻲ اورا ﭘﻨﺎه ﻧﻤﻲدﻫـﺪ‪ ،‬ازﻫﺮﭼﻴـﺰي ﻣـﺎﻧﻊ ﻣـﻲﺷـﻮد و‬
‫ﭼﻴﺰي ﻣﺎﻧﻌﺶ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻧﺴﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ازاﻃﺎﻋﺖ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻗﺪر و اﻧـﺪازه‬
‫اوﺳﺖ ﻳﻚ ﭼﺸﻢ ﺑﻪ ﻫﻢ زدن اﻇﻬﺎرﺑﻲ ﻧﻴﺎزي ﻛﻨﺪ‪ .‬وﭼﮕﻮﻧﻪ ﻳﺎدش راﺑـﻪ ﻓﺮاﻣﻮﺷـﻲ‬
‫ﻣﻲﺳﭙﺎرد وﻓﺮﻣﺎﻧﺶ را ﺿﺎﻳﻊ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ اوﺧﻮد را ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﻨﺪ وﺧﻮد را ﺗﺒـﺎه‬
‫ﺳﺎزد و ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻇﻠﻢ رادرﺣﻖ ﺧﻮد ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺷﻮد‪ .‬ﭘﺲ اﻧـﺴﺎن ﺑـﻪ ﺧﺪاوﻧـﺪ ﻇﻠـﻢ‬
‫ﻧﻜﺮده اﺳﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻇﻠﻢ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ وﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﻢ ﺑﻪ اوﻇﻠﻢ ﻧﻨﻤﻮده اﺳـﺖ و‬
‫اﻳﻦ ﺧﻮداوﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻇﻠﻢ ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﮔﻨﺎه اﻧﺴﺎن را از داﻳﺮه اﺣﺴﺎن‪ 1‬ﺧﺎرج ﻣﻲﻛﻨﺪ‬

‫‪ .28‬از ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻫﺎي ﮔﻨﺎه اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺨﺺ را از داﻳﺮه اﺣﺴﺎن ﺧﺎرج ﻣﻲﻛﻨﺪ‬

‫‪ . 1‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﻓﺮﻣﻮده ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ)ص( اﺣﺴﺎن ﻳﻌﻨﻲ‪) :‬ان ﺗﻌﺒﺪاﷲ ﻛﺎﻧﻚ ﺗﺮاه ﻓﺎن ﻟﻢ ﺗﻜﻦ ﺗﺮاه‪ ،‬ﻓﺎﻧﻪ ﻳـﺮاك( ) اﻳﻨﻜـﻪ ﺧﺪاوﻧـﺪ را‬
‫ﭼﻨﺎن ﻋﺒﺎدت ﻛﻨﻲ ﻛﻪ اﻧﮕﺎر او را ﻣﻲﺑﻴﻨﻲ و اﮔﺮ ﺗﻮ او را ﻧﻤﻲﺑﻴﻨﻲ‪) ،‬ﻳﻘﻴﻦ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻲ ﻛﻪ( او ﺗﻮ را ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ‪(.‬‬
‫‪115‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ /‬ﻋﻘﻮﺑﺖﻫﺎي ﮔﻨﺎه‬

‫و ﻣﺎﻧﻊ ﺑﻬﺮه ﻣﻨﺪ ﺷﺪن از ﺛﻮاب ﻣﺤﺴﻨﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬اﺣﺴﺎن اﮔﺮ در ﻗﻠﺐ ﻗـﺮار ﮔﻴـﺮد از‬
‫ﮔﻨﺎه ﺟﻠﻮ ﮔﻴﺮي ﻣﻲﻛﻨﺪ و اﻧﺴﺎن ﭼﻨﺎن ﺧﺪا را ﻋﺒﺎدت ﻣﻲﻛﻨﺪ اﻧﮕﺎر ﻛﻪ او را ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ‬
‫واﻳﻦ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺟﺎﻳﮕﻴﺮي ذﻛﺮ و ﻣﺤﺒﺖ و ﺧﻮف و رﺟﺎي ﺧﺪاوﻧﺪ در ﻗﻠـﺐ اﺳـﺖ‬
‫وﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي ﻣﻲﺷﻮدﻛﻪ اﻧﮕﺎرﺧﺪاوﻧﺪرا ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ و اﻳﻨﻬـﺎ ﺑـﻴﻦ او واراده ﮔﻨـﺎه ﺣﺎﻳـﻞ‬
‫ﺷﺪه و ﺣﺘﻲ ﺷﺨﺺ اراده ﮔﻨﺎه ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ ﭼﻪ ﺑﺮﺳﺪ ﺑﻪ اﻗـﺪام ﺑـﻪ آن‪ .‬واﮔـﺮ از داﻳـﺮه‬
‫اﺣﺴﺎن ﺧﺎرج ﺷﻮد ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ را از دﺳﺖ داده وزﻧﺪﮔﻲ ﮔﻮارا وﻧﻌﻤﺖ ﻫـﺎي‬
‫ﻛﺎﻣﻠﺶ را از دﺳﺖ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ او اراده ﺧﻴﺮداﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ او را در داﻳﺮه ﻋﻤﻮم‬
‫ﻣﻮﻣﻨﺎن ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ و ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺧﺪا را ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﻲ ﻛﻨﺪ از داﻳـﺮه اﻳﻤـﺎن ﺧـﺎرﺟﺶ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا
ﻓﺮﻣﻮد‪oe4  '-' m € Pn  € €):‬‬
‫‪>475  '-4' 4m „¢ Pn „08 „¢  '-' m 1e Pn b‬‬
‫‪4:‬‬ ‫‚‪4: '-4' m .75 Pn m0p1   Š5   “ –¯ r  F.‬‬
‫ ‪) ١(<&1 Ff&' F17‬زﻧﺎﻛﺎرﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ زﻧـﺎ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﻣـﻮﻣﻦ ﻧﻴـﺴﺖ وﺷـﺮاب‬
‫ﺧﻮارﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺷﺮاب ﻣﻲﺧﻮرد ﻣﻮﻣﻦ ﻧﻴﺴﺖ ودزد ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ دزدي ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‬
‫ﻣﻮﻣﻦ ﻧﻴﺴﺖ و ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﭼﻴﺰ ﺑﺎ ارزﺷﻲ را ﻏﺎرت ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻣﺮدم ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛـﻪ آﻧـﺮا‬
‫ﻏﺎرت ﻣﻴﻜﻨﺪ ﭼﺸﻤﺸﺎن ﺑﻪ آن اﺳﺖ ]آن ﭼﻴﺰ ﺑﺮاﻳـﺸﺎن ﻣﻬـﻢ ﺑﺎﺷـﺪ[‪ ،‬در آن ﻫﻨﮕـﺎم‬
‫ﻣﻮﻣﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﺧﻮد را ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﻛﻨﻴﺪ و ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺗﻮ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ از آن ﻗﺎﺑـﻞ دﺳﺘﺮﺳـﻲ‬
‫اﺳﺖ‪ (.‬و اﻳﻦ ﺧﺎرج ﺷﺪن از داﻳﺮه اﻳﻤﺎن اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﮔﻨﺎه ﺳﺒﺐ از دﺳﺖ دادن ﺧﻴﺮات ﻣﻲﺷﻮد‬

‫‪ .29‬از ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻫﺎي ﮔﻨﺎه اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ وﻗﺘﻲ ﺷﺨﺺ ﻫﻤﻨﺸﻴﻨﻲ ﻣﻮﻣﻨﺎن را ﺗـﺮك‬
‫ﻧﻤﻮد ودﻓﺎع ﺧﺪاوﻧﺪ ازاو ﺳﻠﺐ ﺷﺪ‪) ،‬زﻳﺮا ﺧﺪاوﻧﺪ از اﻳﻤﺎﻧﺪاران دﻓﺎع ﻣﻲﻛﻨﺪ( ﺗﻤﺎم‬
‫ﺧﻴﺮ و ﺧﻮﺑﻲ ﻫﺎﻳﻲ را ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮاي اﻫﻞ اﻳﻤـﺎن ﻗـﺮار داده اﺳـﺖ را از دﺳـﺖ‬

‫‪ 1‬ﺑﺨﺎري ‪ 86/5‬وﻣﺴﻠﻢ‪57‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪116‬‬

‫ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺮ ﺻـﺪ ﺧـﺼﻠﺖ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻫﺮﻛـﺪام ازدﻧﻴـﺎ وآﻧﭽـﻪ درآن اﺳـﺖ‬
‫ﺑﻬﺘﺮاﺳﺖ‪ ].‬ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﻣﻮارد زﻳﺮ اﺷﺎره ﻛﺮد‪[:‬‬
‫? ‪) S) ‡$‬ﻧـﺴﺎ‪) (146‬و ﺑـﻪ زودى‬ ‫‬
‫‪)   P5'-R‬‬
‫‬
‫‪   T r-  –E‬‬
‫‪ .1‬اﺟﺮ ﻋﻈﻴﻢ‪    :‬‬
‫ﺧﺪا ﻣﺆﻣﻨﺎن را ﭘﺎداﺷﻰ ﺑﺰرگ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﺨﺸﻴﺪ‪(.‬‬
‫‪+  45'X‬‬ ‫‪ .2‬دﻓﺎع از ﻣﻮﻣﻦ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺷﺮ دﻧﻴﺎ و آﺧﺮت‪ :‬إ ‪  “ < T
+‬‬
‫‪
:‬‬ ‫‪ + $‬‬
‫‪  Q4‬‬ ‫  ‬
‫‪­  
­ G‬‬ ‫‬
‫‪ 0‬ﺣﺞ‪) 38‬ﻗﻄﻌﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ از ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ اﻳﻤﺎن آوردهاﻧـﺪ‬ ‫‪J   T‬‬
‫¸>  ‪+  ,+‬‬
‫دﻓﺎع ﻣﻰﻛﻨﺪ زﻳﺮا ﺧﺪا ﻫﻴﭻ ﺧﻴﺎﻧﺘﻜﺎر ﻧﺎﺳﭙﺎﺳﻰ را دوﺳﺖ ﻧﺪارد‪(.‬‬
‫‬
‫‪.3‬اﺳﺘﻐﻔﺎر و دﻋﺎي ﺧﻴﺮ ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن و ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻋﺮش را ﺣﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ +  :.‬‬
‫‪Q‬‬
‫   ‬ ‫   ‬ ‫‪ 
^.8‬‬ ‫  ‬
‫‪45'X‬‬
‫‪  Q9‬‬ ‫‪    1
5'-‬‬
‫‪ +
N78‬‬ ‫‪   Z0‬‬
‫‪*  <b^1‬‬ ‫'    ‬
‫‪    *   n‬‬ ‫¸‪   
9b‬‬
‫&¬   ‬
‫‪   C9‬‬
‫‪   4‬‬ ‫‪  .4E 4&.‬‬ ‫‪     S9$‬‬
‫‪ + s‬‬
‫«‪ ) t‬‬ ‫­‬ ‫‪    510‬‬
‫‪o Q4$‬‬ ‫‪  +  14‬‬
‫‪  Q49‬‬ ‫‬ ‫‪)   F#0‬‬
‫‪  +   ,+  Y&E‬‬ ‫‪+‬‬
‫‪  ^O‬ﻏﺎﻓﺮ‪) 7‬ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻋﺮش ]ﺧﺪا[ را ﺣﻤﻞ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ و آﻧﻬﺎ ﻛﻪ ﭘﻴﺮاﻣﻮن آﻧﻨﺪ‬ ‫ ‬

‫ﺑﻪ ﺳﭙﺎس ﭘﺮوردﮔﺎرﺷﺎن ﺗﺴﺒﻴﺢ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ و ﺑﻪ او اﻳﻤﺎن دارﻧﺪ و ﺑﺮاى ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ‬
‫اﻳﻤﺎن ﮔﺮوﻳﺪهاﻧﺪ ﻃﻠﺐ آﻣﺮزش ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﭘﺮوردﮔﺎرا رﺣﻤﺖ و داﻧﺶ ]ﺗﻮ ﺑﺮ[ ﻫﺮ ﭼﻴﺰ‬
‫اﺣﺎﻃﻪ دارد ﻛﺴﺎﻧﻰ را ﻛﻪ ﺗﻮﺑﻪ ﻛﺮده و راه ﺗﻮ را دﻧﺒﺎل ﻛﺮدهاﻧﺪ ﺑـﺒﺨﺶ و آﻧﻬـﺎ را از‬
‫ﻋﺬاب آﺗﺶ ﻧﮕﺎه دار‪(.‬‬
‫‪ .4‬ﻣﻮاﻻت آﻧﻬﺎ از ﺟﺎﻧﺐ ﺧﺪا وﺧﺪاوﻧﺪ دوﺳﺘﺎن ﺧﻮد را ذﻟﻴـﻞ ﻧﻤـﻲﻛﻨـﺪ‪T  :.‬‬
‫‬ ‫‬ ‫ž? ' ‪  J‬‬
‫‡‪  J k:  rS9‬‬ ‫‬
‫‪  +  m2‹4‬‬
‫‪rs4‬‬ ‫‪      4‬‬ ‫‪ +  045‬‬
‫‪   Q4‬‬ ‫‬ ‫‪ *       5'X‬‬ ‫  ‪ + J‬‬
‫‪  Q‬‬
‫‪    44   44m 0445‬‬
‫‪
<44G‬‬ ‫‪ + o^44L‬‬ ‫‡‪     rS449‬‬
‫[‪    C44‬‬
‫‪  J k:  0445‬‬
‫‬
‫'‪ J 44‬‬ ‫  ‬
‫ž?‪ * ‚44‬‬
‫ﺑﻘﺮه‪)257‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺮور ﻛﺴﺎﻧﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻤﺎن آوردهاﻧﺪ آﻧﺎن را از ﺗﺎرﻳﻜﻴﻬﺎ ﺑـﻪ‬
‫ﺳﻮى روﺷﻨﺎﻳﻰ ﺑﻪ در ﻣﻰﺑﺮد و]ﻟﻰ[ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻛﻔﺮ ورزﻳﺪهاﻧﺪ ﺳﺮوراﻧـﺸﺎن ]ﻫﻤـﺎن‬
‫ﻋﺼﻴﺎﻧﮕﺮان[ ﻃﺎﻏﻮﺗﻨﺪ ﻛﻪ آﻧﺎن را از روﺷﻨﺎﻳﻰ ﺑﻪ ﺳﻮى ﺗﺎرﻳﻜﻴﻬﺎ ﺑﻪ در ﻣﻰﺑﺮﻧﺪ آﻧـﺎن‬
‫اﻫﻞ آﺗﺸﻨﺪ و آﻧﺎن در آن ﺟﺎوداﻧﻨﺪ‪(.‬‬
‫‪k:  C410‬‬ ‫‪ .5‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن اﻣﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻣﻮ ﻣﻨﺎن را ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ :.‬إ  ‬
‫‪ J  An‬‬
‫‬
‫‪117‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ /‬ﻋﻘﻮﺑﺖﻫﺎي ﮔﻨﺎه‬

‫‪    I A"DE‬‬
‫‪    5'X‬‬ ‫'&    ‬ ‫   ‬
‫‪    >4$‬‬
‫‪ 1©4‬‬ ‫‪  +  4‬‬ ‫‪ + o9‬‬
‫‪   Q‬‬ ‫‪   Q‬‬ ‫‪*     *  Fw´R‬‬
‫`‪ +  7.‬‬
‫‰‪    „5$‬‬
‫‪
451‬اﻧﻔـﺎل‪) 12‬ﻫﻨﮕـﺎﻣﻰ ﻛـﻪ ﭘﺮوردﮔـﺎرت ﺑـﻪ‬‫'‪­   ,+   5‬‬
‫©‪   1‬‬
‫‬ ‫„     ‬ ‫ ‬
‫ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن وﺣﻰ ﻣﻰﻛﺮد ﻛﻪ ﻣﻦ ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﻫﺴﺘﻢ ﭘـﺲ ﻛـﺴﺎﻧﻰ را ﻛـﻪ اﻳﻤـﺎن آوردهاﻧـﺪ‬
‫ﺛﺎﺑﺖﻗﺪم ﺑﺪارﻳﺪ ﺑﻪ زودى در دل ﻛﺎﻓﺮان وﺣﺸﺖﺧﻮاﻫﻢ اﻓﻜﻨﺪ ﭘﺲ ﻓﺮاز ﮔﺮدﻧﻬـﺎ را‬
‫ﺑﺰﻧﻴﺪ و ﻫﻤﻪ ﺳﺮاﻧﮕﺸﺘﺎﻧﺸﺎن را ﻗﻠﻢ ﻛﻨﻴﺪ‪(.‬‬
‫‪ .6‬ﻧﺰد ﺧﺪا ﺑﺮاي ﻣﻮ ﻣﻨﺎن درﺟﺎﺗﻲ اﺳﺖ ﻫﻤﺮا ه ﻣﻐﻔﺮت و رزق ﻛﺮﻳﻢ‪      :.‬‬
‫[‪C‬‬
‫‪ (   „W0‬اﻧﻔﺎل‪)4‬آﻧﺎن ﻫـﺴﺘﻨﺪ‬ ‫‪(       Z0‬‬
‫'‪(    =N‬‬ ‫‪  r?03‬‬
‫‪*  <5$‬‬ ‫‪(     + "n‬‬ ‫‪      m‬‬
‫‪{ 
5'-R‬‬
‫ﻛﻪ ﺣﻘﺎ ﻣﺆﻣﻨﻨﺪ ﺑﺮاى آﻧﺎن ﻧـﺰد ﭘﺮوردﮔﺎرﺷـﺎن درﺟـﺎت و آﻣـﺮزش و روزى ﻧﻴﻜـﻮ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪(.‬‬
‫‰‪ +   T K‬‬
‫&‪=€4‬‬ ‫'‪+    45‬‬‫‬
‫‪   ?4y‬‬
‫‰‪  €J 4$‬‬
‫‪    k:  5&?0‬‬
‫‪+      F5<R‬‬ ‫"
 [ ‪   +‬‬
‫‪ .7‬ﻋﺰت ‪     :‬‬
‫‬ ‫‬ ‫‪     E‬‬
‫‬ ‫‬
‫&‪
b9‬ﻣﻨـﺎﻓﻘﻮن‪) 8‬ﻣـﻰﮔﻮﻳﻨـﺪ اﮔـﺮ ﺑـﻪ‬ ‫   ‬
‫‪      P"5R‬‬ ‫‪+  P‬‬ ‫‪ 5'-b9‬‬
‫ ‬ ‫  ‬
‫ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﺮﮔﺮدﻳﻢ ﻗﻄﻌﺎ آﻧﻜﻪ ﻋﺰﺗﻤﻨﺪﺗﺮ اﺳﺖ آن زﺑﻮنﺗﺮ را از آﻧﺠﺎ ﺑﻴﺮون ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‬
‫و]ﻟﻰ[ ﻋﺰت از آن ﺧﺪا و از آن ﭘﻴﺎﻣﺒﺮاو و از آن ﻣﺆﻣﻨﺎن اﺳﺖ ﻟﻴﻜﻦ اﻳـﻦ دوروﻳـﺎن‬
‫ﻧﻤﻰداﻧﻨﺪ‪(.‬‬
‫‪  x74‬‬ ‫‬
‫‪ 475‬‬
‫‪  
:‬‬ ‫"< ?‪      t‬‬ ‫‪ .8‬ﻣﻌﻴﺖ ﺧﺪا ﺑﺎ اﻫﻞ اﻳﻤﺎن اﺳﺖ‪    
:  :.‬‬
‫‪    ^778‬‬
‫'‪“4‬‬ ‫`‪+   r4‬‬
‫
‪  T‬‬ ‫‪     5$‬‬
‫[‪   [)  4   74‬‬
‫‪    4‬‬ ‫‪  A5N‬‬‫‬ ‫&<  ‬
‫   ‬ ‫&‪    3‬‬ ‫   ‬
‫‪  
:‬‬ ‫‪ + _G‬‬ ‫ ‬
‫   (‬
‫‬
‫‪ P5'-R‬اﻧﻔﺎل‪]) 19‬اى ﻣﺸﺮﻛﺎن[ اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﭘﻴـﺮوزى ]ﺣـﻖ[ را ﻣـﻰﻃﻠﺒﻴـﺪ اﻳﻨـﻚ‬ ‫  ‬
‫ﭘﻴﺮوزى ﺑﻪ ﺳﺮاغ ﺷﻤﺎ آﻣﺪ ]و اﺳﻼم ﭘﻴﺮوز ﺷﺪ[ و اﮔـﺮ ]از دﺷـﻤﻨﻰ[ ﺑﺎزاﻳـﺴﺘﻴﺪ آن‬
‫ﺑﺮاى ﺷﻤﺎ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ و اﮔﺮ ]ﺑﻪ ﺟﻨﮓ[ ﺑﺮﮔﺮدﻳﺪ ﻣﺎ ﻫﻢ ﺑﺮ ﻣﻰﮔﺮدﻳﻢ و ]ﺑﺪاﻧﻴـﺪ[ ﻛـﻪ‬
‫ﮔﺮوه ﺷﻤﺎ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ زﻳﺎد ﺑﺎﺷﺪ ﻫﺮﮔﺰ از ﺷﻤﺎ ﭼﻴﺰى را دﻓﻊ ﻧﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻛﺮد و ﺧﺪاﺳـﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﺆﻣﻨﺎن اﺳﺖ‪(.‬‬
‫‬
‫‪  Q‬‬ ‫‪  5'X‬‬ ‫‬
‫‪4‬‬ ‫'‪ +   5‬‬ ‫“ ‪ + T‬‬
‫‪  Q‬‬ ‫‪ .9‬رﻓﻌﺖ و ﺑﻠﻨﺪي در دﻧﻴﺎ و آﺧﺮت‪     : .‬‬
‫­‬ ‫ ‬
‫‪ _.G‬ﻣﺠﺎدﻟﻪ‪)11‬ﺧﺪا ]رﺗﺒﻪ[ ﻛﺴﺎﻧﻰ از ﺷﻤﺎ را ﻛﻪ‬ ‫&‪(  
9b‬‬
‫‪     S1  T  r?03‬‬
‫&‪    9‬‬
‫ﮔﺮوﻳﺪه و ﻛﺴﺎﻧﻰ را ﻛﻪ داﻧﺸﻤﻨﺪﻧﺪ ]ﺑﺮ ﺣﺴﺐ[ درﺟﺎت ﺑﻠﻨﺪ ﮔﺮداﻧﺪ و ﺧﺪا ﺑﻪ آﻧﭽﻪ‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪118‬‬

‫ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ آﮔﺎه اﺳﺖ‪(.‬‬

‫‪ .10‬ﺧﺪاوﻧﺪازرﺣﻤﺖ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻣﻮﻣﻨﺎن دو ﺑﺮاﺑﺮ اﺟﺮ ﻣﻲدﻫـﺪ و از ﺟﺎﻧـﺐ ﺧـﻮد‬
‫ﻧﻮري ﺑﻪ آﻧﺎن ﻋﻄﺎ ﻣﻴﻜﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ آن ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ .11‬دوﺳﺘﻲ و ﻣﺤﺒﺘﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮاي ﻣـﻮﻣﻦ ﻗـﺮار ﻣـﻲدﻫـﺪ و ﺧـﻮد آﻧﻬـﺎ را‬
‫دوﺳــﺖ دارد و دوﺳــﺘﻲ اش را در دل ﻓﺮﺷــﺘﮕﺎن و اﻧﺒﻴــﺎ و ﺑﻨــﺪﮔﺎن ﺻــﺎﻟﺤﺶ‬
‫‪1‬‬
‫ﻣﻲاﻓﻜﻨﺪ‪.‬‬
‫‪.12‬در ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺧﻮف ﺷﺪت ﻣﻲﮔﻴﺮدﺧﺪاوﻧﺪ آﻧﻬـﺎ را از ﺧـﻮف اﻳﻤـﻦ ﻧﮕـﺎه‬
‫‪      4m     49$‬‬
‫¸€‪) 
4‬اﻧﻌـﺎم‪) (48‬ﭘـﺲ‬ ‫‪  –G‬‬
‫‪(   i‬‬ ‫‪     'X‬‬
‫‪  x9L‬‬ ‫ﻣﻲدارد‪    :.‬‬
‫‪  b‬‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ اﻳﻤﺎن آورﻧـﺪ و ﻧﻴﻜﻮﻛـﺎرى ﻛﻨﻨـﺪ ﺑﻴﻤـﻰ ﺑـﺮ آﻧـﺎن ﻧﻴـﺴﺖ و اﻧـﺪوﻫﮕﻴﻦ‬
‫ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪(.‬‬
‫‪ .13‬ﺧﺪاوﻧﺪ اﻫﻞ اﻳﻤﺎن راﺟﺰء ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺑـﻪ آﻧﻬـﺎ ﻧﻌﻤـﺖ ارزاﻧـﻲ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺑﻪ ﻣﺎ اﻣﺮﻛﺮده اﺳﺖ درﻫﺮﺷﺒﺎﻧﻪ روز ‪17‬ﻣﺮﺗﺒﻪ در ﻧﻤﺎز دﻋﺎ ﻛﻨﻴﻢ ﻛـﻪ در‬
‫‪2‬‬
‫زﻣﺮه آﻧﺎن ﺑﺎﺷﻴﻢ‪.‬‬
‫‪   }<4m‬‬
‫‪t4‬‬ ‫‪)  45'X‬‬ ‫‪  ,‬‬
‫‪ + m‬‬
‫‪  Q49‬‬ ‫‪.14‬ﻗﺮان ﺑﺮاي ﻣﻮﻣﻨﺎن ﻫﺪاﻳﺖ و ﺷﻔﺎﺳﺖ‪     :.‬‬
‫‪<­ &1‬‬
‫'
‬ ‫[‪   C‬‬
‫‪ ­  + '
35‬‬
‫‬
‫‪       ab$‬‬
‫‪)     9$‬‬
‫‪  m‬‬ ‫‪  I
5'-‬‬
‫‪(    ‚ X‬‬
‫   ‬ ‫‪      Q‬‬
‫‬
‫ ‪ +‬‬
‫ ﻓﺼﻠﺖ ‪) 44‬ﺑﮕﻮاﻳﻦ ]ﻛﺘﺎب[ ﺑﺮاى ﻛـﺴﺎﻧﻰ ﻛـﻪ اﻳﻤـﺎن آوردهاﻧـﺪ رﻫﻨﻤـﻮد و‬
‫درﻣﺎﻧﻰ اﺳﺖ و ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ اﻳﻤﺎن ﻧﻤﻰآورﻧﺪ در ﮔﻮﺷﻬﺎﻳﺸﺎن ﺳﻨﮕﻴﻨﻰ اﺳﺖ و ﻗـﺮآن‬
‫ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﻧﺎﻣﻔﻬﻮم اﺳﺖ و ]ﮔﻮﻳﻰ[ آﻧﺎن را از ﺟﺎﻳﻰ دور ﻧﺪا ﻣﻰدﻫﻨﺪ‪(.‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ اﻳﻤﺎن ﺟﺬب ﻛﻨﻨﺪه ﺗﻤﺎم اﺳﺒﺎب ﺧﻴﺮ اﺳﺖ و ﻫﺮﭼـﻪ ﺧﻴـﺮ در دﻧﻴـﺎ و‬
‫آﺧﺮت وﺟﻮد دارد ﺑﻪ ﺳﺒﺐ اﻳﻤﺎن اﺳﺖ وﻫﺮﺷﺮي دردﻧﻴـﺎوآﺧﺮت ﺑـﻪ ﺳـﺒﺐ ﻋـﺪم‬
‫اﻳﻤﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺮاي ﺷﺨﺼﻲ ﺑﻲ اﻫﻤﻴﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻨﺎﻫﻲ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺷﻮدﻛﻪ‬
‫اورا از داﻳﺮه اﻳﻤﺎن ﺧﺎرج ﻛﻨﺪ و ﻣﻴﺎن اوواﻳﻤﺎن ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻴﻨﺪازد وﻫﺮﭼﻨﺪاورا از داﻳﺮه‬

‫ﺣ َﻤﻦُ وُد‪‬ا ﻣﺮﻳﻢ‪96‬ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ اﻳﻤﺎن آورده و ﻛﺎرﻫﺎى ﺷﺎﻳـﺴﺘﻪ‬

‫ﺠ َﻌﻞُ َﻟ ُﻬﻢُ اﻟﺮﱠ ْ‬ ‫‪ 1‬إِنﱠ ا ﱠﻟﺬِﻳﻦَ آ َﻣﻨُﻮا وَ َﻋ ِﻤﻠُﻮا اﻟﺼﱠﺎ ِﻟﺤَﺎتِ َ‬
‫ﺳ َﻴ ْ‬
‫ﻛﺮدهاﻧﺪ ﺑﻪ زودى ]ﺧﺪاى[ رﺣﻤﺎن ﺑﺮاى آﻧﺎن ﻣﺤﺒﺘﻰ ]در دﻟﻬﺎ[ ﻗﺮار ﻣﻰدﻫﺪ‪.‬‬
‫‪ 2‬ﺳﻮره ﺣﻤﺪ‬
‫‪119‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ /‬ﻋﻘﻮﺑﺖﻫﺎي ﮔﻨﺎه‬

‫ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﺑﻴﺮون ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ اﻣﺎ اﮔﺮﺑﻪ ﮔﻨﺎه اداﻣﻪ ﺑﺪﻫـﺪ وﺑـﺮ آن اﺻـﺮار ورزد ﺗـﺮس آن‬
‫ﻣﻲرود ﻛﻪ ﺑﺮﻗﻠﺒﺶ ﺗﺴﻠﻂ ﻳﺎﺑﺪ واوراﻛﺎﻣﻼ از اﺳﻼم ﺧﺎرج ﻛﻨـﺪ‪.‬وازاﻳﻨﺠـﺎ ]ﻣﻔﻬـﻮم[‬
‫ﺗﺮس ﺳﻠﻒ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﺷﻮد ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺑﻌـﻀﻲ ازآﻧـﺎن ﻣـﻲﮔﻔﺘﻨـﺪ‪ :‬ﺷـﻤﺎ از ﮔﻨﺎﻫـﺎن‬
‫ﻣﻲﺗﺮﺳﻴﺪ وﻣﻦ از ﻛﻔﺮ ﻣﻲﺗﺮﺳﻢ‪.‬‬

‫ﮔﻨﺎه ﺳﺒﺐ ﺿﻌﻴﻒ ﺷﺪن ﺳﻴﺮ ﻗﻠﺐ ﺑﻪ ﺳﻮي ﺧﺪا ﻣﻲﺷﻮد‬

‫ازﻋﻘﻮﺑﺖ ﻫﺎي ﮔﻨﺎه اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﻴﺮﻗﻠﺐ ﺑﻪ ﺳﻮي ﺧﺪا و ﺳﺮاي آﺧﺮت را ﻛﻨﺪ‬
‫و ﺿﻌﻴﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ وﻳﺎ آن را ﺑﻪ ﺗﻌﻮﻳﻖ اﻧﺪاﺧﺘﻪ وﻳﺎ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ و اﺟﺎزه ﻧﻤﻲدﻫـﺪ‬
‫ﻗﺪﻣﻲ ﺑﻪ ﺳﻮي ﺧﺪاﺑﺮدارد واﻳﻦ درﺻﻮرﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺘﻮاﻧﺪ اوراﺑﻪ ﻋﻘﺐ ﺑﺮاﻧﺪ‪ .‬ﭘـﺲ‬
‫ﮔﻨﺎه ازرﺳﻴﺪن ﻣﺎﻧﻊ ﻣﻲﺷﻮد وﺣﺮﻛﺖ را ﻗﻄﻊ ﻣﻲﻛﻨﺪ وﻃﺎﻟﺐ راﻋـﺎﺟﺰ ﻣـﻲﮔﺮداﻧـﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﺎ ﻗﻠﺐ ﺑﺎﻧﻴﺮوﻳﺶ ﺑﻪ ﺳﻮي ﺧﺪاﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ واﮔﺮﺑﻪ وﺳـﻴﻠﻪ ﮔﻨﺎﻫـﺎن ﻣـﺮﻳﺾ‬
‫ﺷﻮد ﻧﻴﺮوي ﻛﻪ اوراﺑﻪ ﺣﺮﻛﺖ وا ﻣﻲدارد ﺿﻌﻴﻒ ﻣﻲﺷﻮد واﮔﺮاﻳﻦ ﻧﻴﺮوﻛﺎﻣﻼ ازﺑـﻴﻦ‬
‫ﺑﺮود ﺷﺨﺺ ﭼﻨﺎن ازﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮﻳﺪه و دورﻣﻲﺷﻮد ﻛـﻪ ﺑﺎزﮔـﺸﺘﺶ ﻣـﺸﻜﻞ اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﮔﻨﺎه ﻳﺎﻗﻠﺐ را ﻣﻲﻣﻴﺮاﻧﺪ وﻳﺎ آن راﺳﺨﺖ ﻣﺮﻳﺾ ﻣﻲﻛﻨﺪ وﻳﺎازﻧﻴﺮوﻳﺶ ﻣﻲﻛﺎﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺿﻌﻒ آن ﺑﻪ ﻳﻜﻲ ازﻫﺸﺖ ﭼﻴﺰي ﻣﻨﺠﺮﻣﻲﺷﻮدﻛﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا
ازآن ﻫﺎﺑﻪ‬
‫ﺧﺪا ﭘﻨﺎه ﻣﻲﺑﺮد ﻛﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫‪١‬‬
‫ﻏﻢ واﻧﺪوه‪ ،‬ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ وﺳﺴﺘﻲ‪ ،‬ﺗﺮس وﺑﺨﻞ‪ ،‬وﺳﻨﮕﻴﻨﻲ وام و ﻏﻠﺒﻪ ﻣﺮدان‪.‬‬
‫ﻛﻪ ﺗﻤﺎم اﻳﻦ ﻫﺎ دو ﺑﻪ دو ﺑﺎﻫﻢ ﻗﺮﻳﻨﻪ اﻧـﺪ‪ .‬ﻏـﻢ واﻧـﺪوه ﺑـﺎﻫﻢ ﻗﺮﻳﻨـﻪ اﻧـﺪ زﻳـﺮا‬
‫ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻗﻠﺐ وارد ﻣﻲﺷﻮد اﮔﺮ ﺑﻪ ﺧـﺎﻃﺮ اﻣـﺮي درآﻳﻨـﺪه ﺑﺎﺷـﺪ اﻳﺠـﺎد ﻏـﻢ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ واﮔﺮﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮاﻣﺮي اﻳﺠﺎد ﺷﺪه درﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ اﻧـﺪوه را ﭘﺪﻳـﺪ ﻣـﻲآورد‪ .‬و‬
‫ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ وﺳﺴﺘﻲ ﺑﺎﻫﻢ ﻗﺮﻳﻨﻪ اﻧﺪ زﻳﺮا اﮔﺮﺷﺨﺺ ازدﻧﺒﺎل ﻛﺮدن اﺳـﺒﺎب ﺧﻴـﺮ ﻋﻘـﺐ‬
‫ﺑﻤﺎﻧﺪ اﮔﺮ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮﻋﺪم ﻗﺪرﺗﺶ ﺑﺎﺷﺪ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ او واﮔﺮﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻋﺪم اراده اش‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺳﺴﺘﻲ اوﺳﺖ‪ .‬و ﺗﺮس وﺑﺨﻞ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻗﺮﻳﻨﻪ اﻧﺪ زﻳﺮاﻋﺪم اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺨﺺ‬
‫اﮔﺮ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺟﺴﻤﺶ ﺑﺎﺷﺪ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺗﺮس او واﮔﺮﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﺎﻟﺶ ﺑﺎﺷﺪ ﻧـﺸﺎﻧﻪ ﺑﺨـﻞ‬

‫‪ 1‬ﺑﺨﺎري ‪6008‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪120‬‬

‫اوﺳﺖ وﺳﻨﮕﻴﻨﻲ وام وﻏﻠﺒﻪ ﻣﺮدان ﺑﺎﻫﻢ ﻗﺮﻳﻨـﻪ اﻧـﺪ زﻳﺮاﺑﺰرﮔـﻲ و ﻗـﺪرت دﻳﮕـﺮان‬
‫ﺑﺮاواﮔﺮ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺣﻖ ﺑﺎﺷﺪ ازﺳﻨﮕﻴﻨﻲ وام اﺳﺖ واﮔﺮﺑﻪ ﻧﺎﺣﻖ ﺑﺎﺷﺪ ازﻏﻠﺒـﻪ ﻣـﺮدان‬
‫اﺳﺖ‪ .‬و درﻛﻞ ﻣﻨﻈﻮراﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻨﺎﻫﺎن ازﻗﻮي ﺗـﺮﻳﻦ ﺳـﺒﺐ ﻫـﺎي ﺟﻠـﺐ اﻳـﻦ‬
‫ﻫﺸﺖ ﻣﻮرد ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﮔﻨﺎه ﺳﺒﺐ ﺟﻠﺐ )ﺳﺨﺘﻲ ﺑﻼ واﺻﺎﺑﺖ ﺷﻘﺎوت وﺑﺪي‬
‫ﻋﺎﻗﺒﺖ وﺷـﺎدي دﺷـﻤﻨﺎن( اﺳـﺖ وﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ازﺑﺰرﮔﺘـﺮﻳﻦ اﺳـﺒﺎب زوال ﻧﻌﻤـﺖ و‬
‫دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ ﻋﺎﻓﻴﺖ وﺳﻼﻣﺘﻲ اﺳﺖ و ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻋـﺚ ﺧـﺸﻢ ﻧﺎﮔﻬـﺎﻧﻲ وﻫﺮﮔﻮﻧـﻪ ﻏـﻀﺐ‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎر اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﮔﻨﺎه ﻧﻌﻤﺖ را زاﻳﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺳﺒﺐ ﻧﺰول ﺑﻼ ﻣﻲﺷﻮد‬

‫‪ :30‬از ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻫﺎي ﮔﻨﺎه اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﺒﺐ زوال ﻧﻌﻤﺖ ﺷﺪه و ﺑﺎﻋـﺚ ﻧـﺰول‬
‫ﺑﻼ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﭼﻮن ﻫﻴﭻ ﻧﻌﻤﺘﻲ از اﻧﺴﺎن ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﻤﻲﺷﻮد ﻣﮕﺮ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﮔﻨﺎه و ﻫﻴﭻ‬
‫ﻋﺬاﺑﻲ ﺑﻪ ﺷﺨﺺ ﻧﻤﻲرﺳﺪ ﻣﮕﺮ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﮔﻨﺎه و ﻫﻴﭻ ﺑﻼﻳﻲ ﺑﺮﻃـﺮف ﻧـﺸﺪه اﺳـﺖ‬
‫ﻣﮕﺮﺑﺎ ﺗﻮﺑﻪ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻋﻠﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻫﻴﭻ ﺑﻼﻳﻲ ﻧﺎزل ﻧﺸﺪه اﺳﺖ ﻣﮕﺮ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﮔﻨـﺎﻫﻲ و‬
‫ﻫﻴﭻ ﺑﻼﻳﻲ رﻓﻊ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ ﻣﮕﺮﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﺗﻮﺑﻪ اي‪.‬‬
‫و ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬و‪‬ﻣ‪‬ﺎ أَﺻ‪‬ﺎ ‪‬ﺑﻜُﻢ ﻣ‪‬ﻦ ‪‬ﻣﺼِﻴ ‪‬ﺒﺔٍ َﻓ ِﺒﻤ‪‬ﺎ َﻛ ‪‬‬
‫ﺴ ‪‬ﺒﺖ‪ ‬أَ ‪‬ﻳﺪِﻳ ُﻜﻢ‪ ‬و‪ ‬ﻳ ‪‬ﻌﻔُﻮ ﻋ‪‬ـﻦ‬
‫َﻛﺜِﻴﺮٍ )ﺷﻮري ‪) (30‬ﻫﺮ ]ﮔﻮﻧﻪ[ ﻣﺼﻴﺒﺘﻰ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﺮﺳـﺪ ﺑـﻪ ﺳـﺒﺐ دﺳـﺘﺎورد ﺧـﻮد‬
‫ﺷﻤﺎﺳﺖ و ]ﺧﺪا[ از ﺑﺴﻴﺎرى درﻣﻰﮔﺬرد‪ (.‬و ﻧﻴﺰ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪     4'  _4N‬‬
‫‪+    84D1‬‬ ‫&‪     Fb‬‬
‫&‪  b‬‬
‫‪­   U$‬‬ ‫'‪)   * _N‬‬ ‫‪   v T
D1‬‬ ‫ ‬
‫‪+   C‬‬
‫
‪T‬‬ ‫‪ *   a7n‬‬
‫‪+  c‬‬ ‫‪) *   C‬‬
‫‪)  ( 9$ “( bE‬اﻧﻔﺎل ‪) (53‬اﻳﻦ ]ﻛﻴﻔﺮ[ ﺑﺪان ﺳﺒﺐ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﻌﻤﺘﻰ را ﻛﻪ ﺑـﺮ‬ ‫‬
‫‬
‫ﻗﻮﻣﻰ ارزاﻧﻰ داﺷﺘﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻤﻰدﻫﺪ ﻣﮕﺮ آﻧﻜﻪ آﻧﺎن آﻧﭽﻪ را در دل دارﻧﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﻨـﺪ‬
‫و ﺧﺪا ﺷﻨﻮاى داﻧﺎﺳﺖ‪(.‬‬
‫ﻟﺬا ﺑﻨﺎﺑﺮ ﺑﺮ آﻧﭽﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺧﺒﺮ داده‪ ،‬ﻧﻌﻤﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﺨﺼﻲ اﻋﻄـﺎ ﻣـﻲﺷـﻮد از او‬
‫ﺳﻠﺐ ﻧﻤﻲﮔﺮدد ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﺧﻮد را دﮔﺮﮔﻮن ﮔﺮداﻧﺪ و ﻃﺎﻋﺖ ازﺧﺪا را ﺑﻪ ﻣﻌـﺼﻴﺖ‬
‫ﻣﺒﺪل ﻛﻨﺪ و ﺷﻜﺮ از او را ﺑﻪ ﻛﻔﺮ و رﺿﺎﻳﺘﺶ را ﺑﻪ ﺧﺸﻢ او ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﭘـﺲ اﮔـﺮ‬
‫‪121‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ /‬ﻋﻘﻮﺑﺖﻫﺎي ﮔﻨﺎه‬

‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﺮد ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻌﻤﺖ ﺑﺮ او ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﺷﻮد و اﻳﻦ ﺟﺰا و ﭘﺎداﺷﻲ ﺑﺮاﺑﺮ و در ﺧـﻮر‬
‫اﺳﺖ و ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮ ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ ﻇﻠﻢ روا ﻧﻤﻲدارد‪.‬‬
‫و اﮔﺮ ﺷﺨﺼﻲ ﮔﻨﺎه را ﺑﻪ ﻃﺎﻋﺖ ﺧﺪا ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﻘﻮﺑﺘﺶ را ﺑﻪ ﻋﻔـﻮ و‬
‫ﭘﺎداش ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲدﻫﺪ و ذﻟﺘﺶ را ﺑﻪ ﻋﺰت ﻣﺒﺪل ﻣﻲدارد‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻓﺮ ﻣﻮده اﺳﺖ‪ :‬‬
‫‪     9G‬‬
‫‬ ‫‪   P‬‬
‫‪ _N‬‬
‫‪ *   a7n‬‬ ‫‪­    ' _N‬‬
‫‪+  c"1‬‬ ‫‪ *    T
:‬‬ ‫'   ‬
‫' ‪+  T‬‬ ‫¸‡ ‬
‫‬ ‫'   ‬ ‫'&"‪    1 '* r.‬‬
‫<  ‬ ‫ * (‬
‫‪)K­  4' 43‬رﻋـﺪ ‪(11‬‬ ‫‪  '  '  3' i‬‬
‫* ‬ ‫‪   +     tE‬‬ ‫‪­    T 3 0  :‬‬
‫‪)  c"1‬‬ ‫‪   D1‬‬
‫‪    8‬‬ ‫'   ‬
‫)ﺑﺮاى او ﻓﺮﺷﺘﮕﺎﻧﻰ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﭘـﻰ در ﭘـﻰ او را ﺑـﻪ ﻓﺮﻣـﺎن ﺧـﺪا از ﭘـﻴﺶ رو و از‬
‫ﭘﺸﺖﺳﺮش ﭘﺎﺳﺪارى ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ در ﺣﻘﻴﻘﺖﺧﺪا ﺣﺎل ﻗﻮﻣﻰ را ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻤﻰدﻫﺪ ﺗﺎ آﻧـﺎن‬
‫ﺣﺎل ﺧﻮد را ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﻨﺪ و ﭼﻮن ﺧﺪا ﺑﺮاى ﻗﻮﻣﻰ آﺳـﻴﺒﻰ ﺑﺨﻮاﻫـﺪ ﻫـﻴﭻ ﺑﺮﮔـﺸﺘﻰ‬
‫ﺑﺮاى آن ﻧﻴﺴﺖ و ﻏﻴﺮ از او ﺣﻤﺎﻳﺘﮕﺮى ﺑﺮاى آﻧﺎن ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪(.‬‬

‫ﮔﻨﺎه ﺳﺒﺐ رﻋﺐ و وﺣﺸﺖ دروﻧﻲ اﺳﺖ‬

‫‪ .32‬از دﻳﮕﺮآﺛﺎر ﮔﻨﺎه ﺧﻮف و وﺣﺸﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ در ﻗﻠﺐ ﮔﻨﺎﻫﻜﺎر ﻗﺮار‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ او را ﻧﻤﻲﺑﻴﻨﻲ ﻣﮕﺮ وﺣﺸﺖ زده و ﻫﺮاﺳﺎن‪.‬‬
‫زﻳﺮا ﻫﻤﺎﻧﺎ ﻃﺎﻋﺖ و ﻋﺒﺎدت ﻗﻠﻌﻪ ﻣﺤﻜﻢ ﺧﺪا اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﻪ ﺑﺪان وارد ﺷﻮد از‬
‫ﻋﻘﻮﺑﺖ در اﻣﺎن اﺳﺖ‪ ،‬و ﻫﺮ ﻛﻪ از آن ﺧﺎرج ﮔﺸﺖ ﺗﻤﺎم ﺗﺮﺳﻬﺎ از ﻫﻤﻪ ﻃﺮف ﺑﺮ او‬
‫اﺣﺎﻃﻪ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﻛﺲ ﺧﺪا را اﻃﺎﻋﺖ ﻛﻨﺪ ﺗﺮس او ﺑﻪ اﻣﻦ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﺷـﻮد و ﻫـﺮ‬
‫ﻛﻪ او را ﻋﺼﻴﺎن ﻛﻨﺪ آراﻣﺶ او ﻣﺒﺪل ﺑﻪ ﺗﺮس ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﭘﺲ او را ﻧﻤـﻲﻳـﺎﺑﻲ ﻣﮕـﺮ‬
‫اﻳﻨﻜﻪ ﻗﻠﺒﺶ در ﻃﭙﺶ اﺳﺖ و اﮔﺮ ﺑﺎد در ﺧﺎﻧﻪ اش را ﺣﺮﻛﺖ دﻫﺪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻃﻠﺒﻜﺎر‬
‫آﻣﺪ و اﮔﺮ ﺻﺪاي ﭘﺎﻳﻲ را ﺑﺸﻨﻮد آﻧﺮا از ﺟﺎﻧﺐ اﻧﺬار دﻫﻨﺪه و ﺳﺮ زﻧـﺶ ﻛﻨﻨـﺪه اي‬
‫ﻣﻲداﻧﺪ و ﻫﺮ ﺻﺪاﻳﻲ را ﺑﻪ ﺿﺮر ﺧﻮد ﻣﻲﭘﻨﺪارد‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﻫﺮ ﻛﻪ از ﺧﺪا ﺗﺮﺳﻴﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ از ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ در اﻣﺎﻧﺶ ﻣﻲدارد و ﻫـﺮ ﻛـﻪ از‬
‫ﺧﺪا ﻧﺘﺮﺳﻴﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ از ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﻫﺮاﺳﺎﻧﺶ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -33‬از ﻋﻘﻮﺑﺘﻬﺎي ﮔﻨﺎه ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ وﺣﺸﺖ ﺑﺰرﮔﻲ در دل اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﮔﻨﺎﻫﻜﺎر را وﺣﺸﺖ زده ﻣﻲﻳﺎﺑﻲ ﻛﻪ وﺣﺸﺖ ﻣﻴﺎن او و ﭘﺮوردﮔﺎرش و ﻣﻴﺎن‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪122‬‬

‫او و ﻣﺮدم و ﻣﻴﺎن او و ﺧﻮدش واﻗﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻫﺮ ﭼﻪ ﮔﻨﺎه ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﻮد وﺣﺸﺖ‬
‫ﺷــﺪﻳﺪ ﺗــﺮ ﻣــﻲﺷــﻮد‪ .‬و ﺳــﺨﺖ ﺗــﺮﻳﻦ زﻧــﺪﮔﻲ ﻫــﺎ‪ ،‬زﻧــﺪﮔﻲ وﺣــﺸﺖ زده ﻫــﺎ و‬
‫ﺗﺮﺳﻮﻫﺎﺳﺖ و ﭘﺎﻛﺘﺮﻳﻦ زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬زﻧﺪﮔﻲ آراﻣﺶ ﻳﺎﻓﺘﮕﺎن اﺳﺖ‪ .‬و اﮔـﺮ ﻋﺎﻗـﻞ ﺗﻔﻜـﺮ‬
‫ﻛﻨﺪ و ﻟﺬت ﻣﻌﺼﻴﺖ را ﺑﺎ وﺣﺸﺖ و ﺗﺮﺳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ او راه ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﺪ از وﺿﻊ‬
‫ﺑﺪ ﺧﻮد و ﺿﺮر ﺑﺰرﮔﺶ آﮔﺎه ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ آراﻣﺶ و ﺷﻴﺮﻳﻨﻲ ﻋﺒﺎدت را ﺑـﻪ ﺗـﺮس و‬
‫وﺣﺸﺖ و ﺿﺮر ﻣﻌﺼﻴﺖ ﻓﺮوﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬و ﺳﺮ ﻣـﺴﺌﻠﻪ در اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻋﺒـﺎدت‬
‫ﻣﻮﺟﺐ ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﺑﻪ ﺧﺪاﺳﺖ و ﻫﺮ ﭼﻪ ﻧﺰدﻳﻜﻲ اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ آراﻣﺶ زﻳﺎد ﻣﻲﺷﻮد و‬
‫ﮔﻨﺎه ﺳﺒﺐ دوري از ﺧﺪاﺳﺖ و ﻫﺮ ﭼﻪ دوري زﻳﺎد ﺷﻮد وﺣﺸﺖ اﻓﺰوده ﻣﻲﮔـﺮدد‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺷﺨﺺ ﻣﻴﺎن ﺧﻮد و دﺷـﻤﻨﺶ اﺣـﺴﺎس دوري ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﻫـﺮ ﭼﻨـﺪ‬
‫ﻧﺰدﻳﻚ او ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﻴﺎن ﺧﻮد و دوﺳﺘﺶ اﺣﺴﺎس اﻧﺲ و ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻫـﺮ ﭼﻨـﺪ‬
‫از او دور ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺳﺒﺐ وﺣﺸﺖ ﺣﺠﺎب اﺳﺖ و ﻫﺮ ﭼـﻪ ﺣﺠـﺎب ﻏﻠـﻴﻆ ﺗـﺮ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ وﺣﺸﺖ اﻓﺰوده ﺗﺮ ﻣﻲﮔﺮدد و ﻏﻔﻠﺖ ﻫﻢ وﺣﺸﺖ ﻣﻲآورد و ﺷﺪﻳﺪ ﺗـﺮ از آن‬
‫وﺣﺸﺖ ﮔﻨﺎه اﺳﺖ و ﺷﺪﻳﺪ ﺗﺮ از آن وﺣﺸﺖ ﺷﺮك و ﻛﻔﺮ‪ .‬و ﻫﻴﭻ ﻛـﺲ ﻣﺮﺗﻜـﺐ‬
‫ﻳﻜﻲ از اﻳﻦ ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻧﻤﻲﺷﻮد ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ اﻧﺪازه ي آن ﮔﻨﺎه دﭼﺎر وﺣﺸﺖ ﻣﻲﺷﻮد‬
‫و وﺣﺸﺖ ﺻﻮرت و ﻗﻠﺒﺶ را ﻓﺮا ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫ﮔﻨﺎه اﺳﺘﻘﺎﻣﺖ ﻗﻠﺐ را از ﻣﻴﺎن ﻣﻲﺑﺮد‬

‫‪ .34‬از ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻫﺎي ﮔﻨﺎه اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺻﺤﺖ و اﺳﺘﻘﺎﻣﺖ ﻗﻠﺐ راﺑﻪ ﺑﺮ ﻣﺮض و‬
‫اﻧﺤﺮاف ﻣﺒﺪل ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻫﻤﭽﻨﺎن آﻧﺮا در ﻣﺮض ﻧﮕﺎه ﻣﻲدارد و اﺟﺎزه ﻧﻤـﻲدﻫـﺪ از‬
‫اﺳﺒﺎب ﺣﻴﺎت و ﺻﻼح ﺧﻮد ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﺗﺎﺛﻴﺮ ﮔﻨﺎه ﺑﺮ ﻗﻠﺐ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗـﺎﺛﻴﺮ ﺑﻴﻤـﺎري‬
‫ﺑﺮ ﺑﺪن اﺳﺖ و دواﻳﻲ ﺑﺠﺰ ﺗﺮك آن وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﻮي ﺧﺪا در ﺣﺮﻛﺘﻨﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ اﺟﻤﺎع دارﻧﺪ ﻛﻪ ﻗﻠﺐ ﻫﺎ ﺑﻪ آرزو‬
‫و ﻫﺪف ﺧﻮد ﻧﻤﻲرﺳﻨﺪ ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﻻﻳﺸﺎن ﺑﺮﺳﻨﺪ و ﺑﻪ ﻣﻮﻻﻳﺸﺎن ﻧﻤـﻲرﺳـﻨﺪ‬
‫ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﺻﺤﻴﺢ و ﺳﺎﻟﻢ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺳﺎﻟﻢ ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﻨﺪ ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ درد ﺧﻮد را ﺑـﻪ دوا‬
‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﻨﻨﺪ و اﻳﻦ ﻣﻤﻜﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻣﮕﺮ ﺑﺎ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﻫﻮس ﻫﺎ‪ ،‬ﭼﻮن ﻫﻮي و ﻫـﻮس‬
‫‪123‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ /‬ﻋﻘﻮﺑﺖﻫﺎي ﮔﻨﺎه‬

‫درد درون اﺳﺖ و ﺷﻔﺎﻳﺶ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ آن اﺳﺖ و اﮔﺮ اﻳﻦ درد ﺟﺎﻳﮕﻴﺮ ﺷﻮد ﻛﺸﻨﺪه‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻜﻪ ﻫﺮ ﻛﺲ ﻧﻔﺲ را از ﻫﻮي و ﻫﻮس دور ﺑـﺪارد ﺑﻬـﺸﺖ ﻣـﺎواﻳﺶ‬
‫ﻣﻲﮔﺮدد ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻫﻢ ﻗﻠﺒﺶ در اﻳﻦ دﻧﻴﺎ درﺑﻬﺸﺘﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻛـﻪ ﻧﻌﻤـﺖ ﻫـﺎﻳﺶ‬
‫ﺷﺒﻴﻪ ﻫﻴﭻ ﻧﻌﻤﺘﻲ ﻧﻴﺴﺖ و ﺗﻔﺎوت ﺑﻴﻦ اﻳﻦ دو ﻧﻌﻤﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻔﺎوت ﻧﻌﻤﺖ ﻫﺎي دﻧﻴـﺎ‬
‫و آﺧﺮت اﺳﺖ‪ .‬و ﮔﻤﺎن ﻣﺒﺮ ﻛﻪ آﻳﺎت ذﻳﻞ ﻓﻘﻂ ﻣﺨﺼﻮص آﺧﺮت اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ A  06 
:‬‬ ‫ ‬
‫?^ ­ ‪) 14‬ﻗﻄﻌﺎ ﻧﻴﻜﺎن ﺑﻪ‬‫‬ ‫‪   
:‬‬
‫‰‪ ­ & A 0 1‬اﻧﻔﻄﺎر‪ + +   13‬‬ ‫ ‪+‬‬
‫ﺑﻬﺸﺖ اﻧﺪرﻧﺪ )‪ (13‬و ﺑﻰﺷﻚ ﺑﺪﻛﺎران در دوزﺧﻨﺪ )‪((14‬‬
‫ﺑﻠﻜﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻫﺮﺳﻪ دوره زﻧﺪﮔﻲ ﻳﻌﻨﻲ دﻧﻴﺎ و ﺑﺮزخ و آﺧـﺮت ﻣـﻲﮔـﺮدد‪ ،‬و ﭼـﻪ‬
‫ﻋﺬاﺑﻲ ﺷﺪﻳﺪ ﺗﺮ اﺳﺖ از ﺗﺮس و ﻏﻢ و اﻧـﺪوه و ﺗﻨﮕـﻲ ﺳـﻴﻨﻪ و ﺑﺮﻳـﺪن از ﺧـﺪا و‬
‫اﻣﺘﺴﺎك ﺑﻪ ﻏﻴﺮ او؟‬
‫ﻫﺮ ﭼﻪ را ﻛﻪ اﻧﺴﺎن‪ ،‬در دﻧﻴﺎ ﺑﻪ ﺟﺎي ﺧﺪا دوﺳﺖ ﺑﺪارد در ﻫﻤﻴﻦ دﻧﻴﺎ ﺳـﻪ ﺑـﺎر‬
‫ﺑﻪ آن ﻋﺬاب ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ‪ :‬ﻗﺒﻞ از ﺑﺪﺳﺖ آوردن آن در ﻋﺬاب اﺳﺖ‪،‬و ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛـﻪ آﻧـﺮا‬
‫ﺑﺪﺳﺖ آورد در ﺧﻮف اﺳﺖ ﺗﺎ ﻣﺒﺎدا آﻧﺮا از دﺳﺖ دﻫﺪ‪ ،‬و ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ آﻧﺮا از دﺳﺖ‬
‫داد ﻋﺬاﺑﺶ ﭼﻨﺪ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻫﺮ ﺳﻪ اﻳﻦ ﻋﺬاﺑﻬﺎ در اﻳﻦ دﻧﻴﺎ ﺑﻪ او ﻣﻲرﺳﺪ ودر ﺑﺮزخ ﻫﻤﺮاه ﻋﺬاب‪ ،‬دردي ﻛﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ از دﺳﺖ دادن ﻧﻌﻤﺖ ﻫﺎي ﺑﺰرگ ﺑﻬﺸﺖ و ﺑـﻪ ﺧـﺎﻃﺮ ﺣﺠـﺎب ﺑـﻴﻦ او و‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲآﻳﺪ ﺷﺨﺺ را ﺷﻜﻨﺠﻪ ﻣﻲدﻫﺪ و ﺣﺴﺮت ﻏﻢ و اﻧﺪوه دروﻧﺶ‬
‫را ﭘﺎره ﭘﺎره ﻣﻲﻛﻨﺪ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ درﻧﺪﮔﺎن ﺑﺪﻧﻬﺎ را ﭘﺎره ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و اﻳﻦ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺑﺮ دروﻧـﺸﺎن‬
‫اداﻣﻪ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ ﺗﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ روﺣﺸﺎن را ﺑﻪ ﺟﺴﺪ ﺷﺎن ﺑـﺮ ﻣـﻲﮔﺮداﻧـﺪ ﺳـﭙﺲ ﻋـﺬاب‬
‫ﺳﺨﺖ ﺗﺮ و دردﻧﺎك ﺗﺮ و ﺗﺤﻤﻞ ﻧﺎ ﭘﺬﻳﺮ ﺗﺮ ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﭘﺲ اﻳﻦ ﻛﺠﺎ و ﺳﺮور و ﺷﺎدي و آراﻣﺸﻲ ﻛﻪ در ﻗﻠﺐ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺧـﺪا اﻧـﺲ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ ﻛﺠﺎ ؟‬
‫اﻳﻦ اﻧﺲ واﺷﺘﻴﺎق و آراﻣﺶ ﺑﻪ ﺣﺪي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻲ در ﺣﺎل ﻣﺮگ ﮔﻔﺘـﻪ اﻧـﺪ‪:‬‬
‫ﭼﻪ ﻗﺪر ﻟﺬت ﺑﺨﺶ اﺳﺖ!!‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪124‬‬

‫دﻳﮕﺮي ﮔﻔﺘﻪ‪ :‬اﮔﺮ اﻫﻞ ﺑﻬﺸﺖ در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺘﻨﺪ‪،‬ﺑﺮاﺳﺘﻲ ﻛﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﭘـﺎك و ﻟـﺬت‬
‫ﺑﺨﺸﻲ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫دﻳﮕﺮي ﮔﻔﺘﻪ اﻫﻞ دﻧﻴﺎ ﺑﻴﭽﺎره اﻧﺪ ﭼﻮن آﻧﺮا ﺗﺮك ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ و ﻟـﺬت زﻧـﺪﮔﻲ را‬
‫ﻧﻤﻲﭼﺸﻨﺪ‪ ،‬و از ﺧﻮﺷﺘﺮﻳﻦ ﻧﻌﻤﺖ آن ﺑﻲ ﺑﻬﺮه اﻧﺪ‪.‬‬
‫دﻳﮕﺮي ﮔﻔﺘﻪ‪ :‬اﮔﺮ ﭘﺎدﺷﺎ ﻫﺎن و ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺸﺎن از آﻧﭽﻪ ﻣﺎ در آن ﺑـﻪ ﺳـﺮ ﻣـﻲﺑـﺮﻳﻢ‬
‫ﺧﺒﺮ داﺷﺘﻨﺪ ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺑﺮاي ﺑﺪﺳﺖ آوردﻧﺶ ﺑﺎ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﭘﻮ ﺳﺘﻤﺎن را ﻣﻲﺷﻜﺎﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫دﻳﮕﺮي ﮔﻔﺘﻪ‪:‬ﻫﻤﺎﻧﺎ در دﻧﻴﺎ ﺑﻬﺸﺘﻲ وﺟـﻮد دارد ﻛـﻪ ﻫـﺮ ﻛـﻪ وارد آن ﻧـﺸﻮد در‬
‫ﺑﻬﺸﺖ آﺧﺮت ﻧﻴﺰ داﺧﻞ ﻧﻤﻲﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﭘﺲ اي ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻛﺎﻻي ﺑﺎ ارزش را ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻧﺎ ﭼﻴﺰ ﻓﺮوﺧﺘﻪ اي و ﺿﺮر واﻗﻌﻲ‬
‫ﻧﻤﻮده اي‪ ،‬اﮔﺮ از ﻗﻴﻤﺖ واﻗﻌﻲ ﻛﺎﻻي ﺧﻮد ﺑﻲ ﺧﺒﺮي‪ ،‬از ارزﻳـﺎﺑﻲ ﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن و ﺑـﺮ‬
‫آوردﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﭙﺮس‪ .‬و ﻋﺠﺐ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺸﺘﺮي ﻛﺎﻻﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺳﺖ ﺧﺪاوﻧـﺪ اﺳـﺖ و‬
‫ﺑﻬﺎﻳﺶ ﺑﻬﺸﺖ ﺑﺮﻳﻦ اﺳﺖ و ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه اي ﻛﻪ ﻋﻘﺪ ﺑﻴﻊ ﺑﻪ دﺳﺘﺶ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴـﺮد و‬
‫ﺿﺎﻣﻦ اﺧﺬ ﺑﻬﺎ از ﻣﺸﺘﺮي اﺳﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﺖ و ﺗﻮ آﻧﺮا ﺑـﻪ ﭼﻴـﺰ ﺑـﻲ ﻧﻬﺎﻳـﺖ ﭘـﺴﺘﻲ‬
‫ﻓﺮوﺧﺘﻪ اي‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻛﺴﻲ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ :‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺷﺨـﺼﻲ ﺑـﺎ ﺧـﻮدش اﺳـﺖ‬
‫ﭘﺲ ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﺑﻌﺪ از آن او را ﺑﺰرگ ﻣﻲدارد؟‬
‫‪)tg‬ﺣـﺞ‪(18‬‬ ‫‪    T
:‬‬
‫&‪   ' ,‬‬ ‫\ ‪­   J '   S T‬‬
‫'‪+  c‬‬ ‫'   ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪   :‬‬
‫)ﺧﺪا ﻫﺮﻛﻪ را ﺑﻲارزش ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻛﺴﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ او را ﮔﺮاﻣـﻲ دارد‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧـﺎ ﺧـﺪا‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﭼﻴﺰي را ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ‪(.‬‬

‫ﮔﻨﺎه ﺑﺼﻴﺮت ﻗﻠﺐ را ﻛﻮر ﻣﻲﻛﻨﺪ‬

‫از ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻫﺎي ﮔﻨﺎه اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺼﻴﺮت ﻗﻠﺐ را ﻛـﻮر ﻣـﻲﻛﻨـﺪ و ﻧـﻮرش را‬
‫ﻣﻲﮔﻴﺮد و راه را ﺑﺮ ﻛﺴﺐ ﻋﻠﻢ ﺳﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ و راه ﻫﺪاﻳﺖ را ﻣﺎﻧﻊ ﻣﻲﺷـﻮد‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﻜـﻪ‬
‫اﻣﺎم ﻣﺎﻟﻚ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺣﻀﻮر ذﻫﻦ و ﻗﻮت ﺣﺎﻓﻈﻪ اﻣﺎم ﺷﺎﻓﻌﻲ را دﻳﺪ ﺑﻪ او ﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫ﻣﻦ ﻣﻲﺑﻴﻨﻢ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﻮري را ﺑﻪ ﺗﻮ اﻟﻘﺎ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ ﭘﺲ آﻧﺮا ﺑـﺎ ﺗـﺎرﻳﻜﻲ ﮔﻨـﺎه‬
‫ﺧﺎﻣﻮش ﻧﻜﻦ‪.‬‬
‫‪125‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ /‬ﻋﻘﻮﺑﺖﻫﺎي ﮔﻨﺎه‬

‫اﻳﻦ ﻧﻮر ﭘﻴﺎﭘﻲ ﺿﻌﻴﻒ ﻣﻲﺷﻮد و ﺗﺎرﻳﻜﻲ ﮔﻨﺎه اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑـﺪ ﺗـﺎ اﻳﻨﻜـﻪ ﻗﻠـﺐ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﺐ ﺳﻴﺎه ﮔﺮدد‪ .‬و ﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻫﻼك ﺷﺪه اي ﻛﻪ در آن ﺳﻘﻮط ﻣﻲﻛﻨﺪ و آﻧـﺮا‬
‫ﻧﻤﻲﺑﻴﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﻮدﻛﻲ ﻛﻪ ﺷﺒﺎﻧﻪ در راه ﻣﻬﻠﻜﻲ رﻫﺴﭙﺎر ﺷﻮد‪ .‬ﺳـﭙﺲ اﻳـﻦ ﺗـﺎرﻳﻜﻲ‬
‫ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻣﻲﺷﻮد و از ﻗﻠﺐ ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ اﻋﻀﺎ ﻛﺸﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﺗﺎرﻳﻜﻲ ﻗﻠﺐ را‬
‫ﻣﻲﭘﻮﺷﺎﻧﺪ و ﺗﺎرﻳﻜﻲ ﻫﻨﮕﺎم ﻣﺮگ در ﺑﺮزخ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﻲﺷﻮد و ﻗﺒـﺮ را ﭘـﺮ از ﺗـﺎرﻳﻜﻲ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا
ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪
: Fb9š 9m U$ F[97 0." dQm
) :‬‬
‫‪) ١(  9$ ²ip1 m05 T‬ﻫﻤﺎﻧﺎ اﻳﻦ ﻗﺒﺮﻫﺎ ﺑﺮ اﻫﻠـﺸﺎن ﭘـﺮ از ﺗـﺎرﻳﻜﻲ و ﻇﻠﻤـﺖ‬
‫ﺷﺪه اﻧﺪ و ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎ دﻋﺎي ﻣﻦ ﻗﺒﺮﺷﺎن را ﺑﺮ آﻧﻬﺎ روﺷـﻦ ﻣـﻲﮔﺮداﻧـﺪ‪ (.‬و ﻫﻨﮕـﺎم‬
‫ﻗﻴﺎﻣﺖ و ﺣﺸﺮ ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺻﻮرﺗﻬﺎ ﻧﻤﺎﻳﺎن ﺷـﺪه و ﻫـﺮ ﻛـﺲ آﻧـﺮا ﻣـﻲﺑﻴﻨـﺪ و ﺑﻌـﻀﻲ‬
‫ﺻﻮرت ﻫﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ زﻏﺎل ﺳﻴﺎه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﺑﻪ ﻋﻘﻮﺑﺘﻲ دﭼﺎر ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﻟﺬﺗﻬﺎي دﻧﻴـﺎ‬
‫از اول ﺗﺎ آﺧﺮش ﺑﺎ آن ﺑﺮاﺑﺮي ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﮔﻨﺎه ﻧﻔﺲ را ﺧﻮار وذﻟﻴﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‬

‫‪ .35‬از ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻫﺎي ﮔﻨﺎه اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﻠﺐ را ﺧﻮار ﻧﻤﻮده و آﻧﺮا ﭘـﻮ ﺷـﺎﻧﺪه و‬
‫ﻛﻮﭼﻚ ﻣﻲﺷﻤﺎرد ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻋﺒﺎدت آﻧﺮا ﺑﺰرگ و ﭘﺎك ﻣﻲﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧـﺪ در ﺳـﻮره‬
‫‪) 10 mE3‬ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺲ‬
‫‪ +  ' oG‬‬ ‫‪   9 m‬‬
‫<  ‬ ‫<    ‬
‫‪ + W ' x9‬‬ ‫ﺷﻤﺲ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪  :‬‬
‫آن را ﭘﺎك ﮔﺮداﻧﻴﺪ ﻗﻄﻌﺎ رﺳﺘﮕﺎر ﺷﺪ )‪ (9‬و ﻫﺮ ﻛﻪ آﻟﻮدهاش ﺳﺎﺧﺖ ﻗﻄﻌـﺎ ﺑﺎﺧـﺖ‬
‫)‪((10‬‬
‫ﻣﻨﻈﻮر اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻲ ﮔﻤﺎن ﻛﺴﺎﻧﻲ رﺳﺘﮕﺎرﻧﺪ ﻛﻪ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻃﺎﻋﺖ و ﻋﺒـﺎدت‬
‫ﺑﺰرگ و ﭘﺎك ﮔﺮداﻧﻨﺪ و ﻛﺴﺎﻧﻲ زﻳﺎﻧﺒﺎر و ﺧﺎﺳﺮﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﻌﺼﻴﺖ و ﮔﻨﺎه درون ﺧﻮد‬
‫را ﺧﻮار و ﺧﻔﻲ ﮔﺮداﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫در اﺻﻞ »ﺗﺪﺳﻴﻪ« ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﻣﺨﻔﻲ ﻛﺮدن اﺳﺖ و ﮔﻨﺎه ﻛﺎر ﺑﺎ ﮔﻨﺎه ﺧﻮد را ﻣﺨﻔﻲ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ اﻧﺠﺎم داده از ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت ﻣﺘﻮاري ﻣﻲﺷﻮد و ﻧﺰد ﺧـﻮد و‬

‫‪ 1‬ﻣﺴﻠﻢ ‪956‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪126‬‬

‫ﺧﺪاوﻧﺪ و ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت ﺧﻮار ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﻋﺒﺎدت و ﻧﻴﻜﻮ ﻛﺎري ﻧﻔﺲ را ﺑﺰرگ ﻛـﺮده‬
‫و ﻋﺰﻳﺰ ﻣﻲدارد ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺑﻪ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ و ﭘﺎﻛﺘﺮﻳﻦ ﭼﻴﺰ ﻫﺎ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﺷﻮد و اﻳﻦ ﺑﺪﻳﻦ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻮد را در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮﻳﻦ ﻣﻲداﻧﺪ و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ذﻟـﺖ در‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ رﺷﺪ و ﻋﺰت ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﻫـﻴﭻ ﭼﻴـﺰ اﻧـﺴﺎن را ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﮔﻨـﺎه‬
‫ﺧﻮار ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ و ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻋﺒﺎدت ﺑﺰرگ و ﺷﺮﻳﻔﺶ ﻧﻤﻲﮔﺮداﻧﺪ‪.‬‬

‫ﮔﻨﺎه ﺳﺒﺐ اﺳﺎرت در ﺑﻨﺪ ﺷﻴﻄﺎن و زﻧﺪان ﺷﻬﻮت ﻣﻲﺷﻮد‬

‫‪ .36‬از ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻫﺎي ﮔﻨﺎه اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺷـﺨﺺ داﺋﻤـﺎ در ﺑﻨـﺪ ﺷـﻴﻄﺎن و در‬
‫اﺳﺎرت ﺷﻬﻮت ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮد و ﻫﻤﻴﺸﻪ اﺳﻴﺮ و زﺑﻮن اﺳﺖ و ﻫﻴﭻ اﺳﻴﺮي ﻣﻌﺬب ﺗﺮ‬
‫از اﺳﻴﺮي ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ در ﺑﻨﺪ ﺑﺪ ﺗﺮﻳﻦ دﺷﻤﻦ ﺧﻮد ﺑﺎﺷﺪ! و ﻫﻴﭻ زﻧﺪاﻧﻲ ﺗﻨـﮓ ﺗـﺮ از‬
‫زﻧﺪان ﻫﻮي ﻧﻴﺴﺖ‪ !.‬و ﻫﻴﭻ ﺑﻨﺪي ﻣﺤﻜﻢ ﺗﺮو ﺳﺨﺖ ﺗﺮ از ﺑﻨﺪ ﺷﻬﻮت ﻧﻴﺴﺖ! ﭘـﺲ‬
‫ﻗﻠﺒﻲ ﻛﻪ اﺳﻴﺮ و در ﺑﻨﺪ و زﻧﺪاﻧﻲ اﺳﺖ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺳﻮي ﺧﺪا ﺳﻴﺮ ﻛﻨﺪ ؟ و‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺣﺘﻲ ﻳﻚ ﻗﺪم ﺑﺮدارد ؟ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻗﻠﺐ در ﺑﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ آﻓﺘﻬﺎ از ﻫﺮ‬
‫ﺳﻮ او را ﻣﻲﻛﻮﺑﻨﺪ‪ .‬ﻗﻠﺐ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﺮﻧﺪه اي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﻠﻨﺪ ﭘﺮواز ﺑﺎﺷﺪ از آﻓـﺎت‬
‫دور ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ و ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﻪ زﻣﻴﻦ ﻧﺰدﻳﻜﺘـﺮ ﺷـﻮد از اﻣﻨﻴـﺖ او ﻛﺎﺳـﺘﻪ ﻣـﻲﺷـﻮد ودر‬
‫وﺣﺸﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ‪ .‬در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ‪) :‬اﻟﺸﻴﻄﺎن ذﺋﺐ اﻻﻧﺴﺎن(‪) ١‬ﺷـﻴﻄﺎن‬
‫ﮔﺮگ اﻧﺴﺎن اﺳﺖ‪(.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ اﮔﺮ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪي در ﻣﻴﺎن ﮔﺮﮔﻬﺎ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻫـﻼك ﻣـﻲﺷـﻮد‪،‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻧﺴﺎن اﮔﺮ از ﺟﺎﻧﺐ ﺧﺪا ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻧﺸﻮد ﮔﺮﮔﺶ در ﻛﻤﻴﻦ اوﺳـﺖ‪ .‬اﻧـﺴﺎن‬
‫ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺗﻘﻮا در ﺣﻔﺎﻇﺖ اﺳﺖ و ﺗﻘﻮا ﻣﺎﻧﻊ و ﺳﭙﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻴﻦ اﻧﺴﺎن و ﮔـﺮﮔﺶ‬
‫ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد و ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺑﻴﻦ ﺷﺨﺺ و ﺑﻴﻦ ﻋﻘﻮﺑﺘﺶ در دﻧﻴﺎ و آﺧﺮت ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﺮه اي ﺑﻪ ﭼﻮﭘﺎن ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮ ﺑﺎﺷـﺪ از اﻣﻨﻴـﺖ ﺑﻴـﺸﺘﺮي ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﮔـﺮگ‬
‫ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ و ﻫﺮ ﭼﻪ از او دورﺗﺮ ﺷﻮد ﺑﻪ ﻫﻼﻛﺖ ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮ ﻣﻲﮔﺮدد و وﮔـﺮگ‬
‫ﺑﺮه ﻫﺎي دور اﻓﺘﺎده و ﮔﻮﺷﻪ ﮔﻴﺮ را ﻣﻲرﺑﺎﻳﺪ زﻳﺮا از ﭼﻮﭘﺎن دورﺷﺪه اﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ 1‬اﺣﻤﺪ ‪233/5‬و‪243‬‬
‫‪127‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ /‬ﻋﻘﻮﺑﺖﻫﺎي ﮔﻨﺎه‬

‫ﭘﺲ ﻫﺮ ﭼﻪ ﻗﻠﺐ از ﺧﺪا دور ﮔﺮدد آﻓﺎت و ﺑﻼ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻪ ﺳﻮﻳﺶ ﻣﻲآﻳـﺪ و‬

‫ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﻪ ﺧﺪا ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﻮد آﻓﺎت از او دور ﻣﻲﺷﻮد؛ و دوري از ﺧﺪا ﻣﺮاﺗﺒـﻲ دارد‬
‫ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻲ از ﺑﻌﻀﻲ دﻳﮕﺮ دور ﺗﺮ ﻧﺪ‪ ،‬ﻏﻔﻠﺖ ﻗﻠﺐ را از ﺧﺪا دور ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﮔﻨـﺎه از‬
‫ﻏﻔﻠﺖ اﺛﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮي دارد و ﺑﺪﻋﺖ از ﮔﻨﺎه ﻫﻼك ﺑﺎر ﺗﺮ اﺳﺖ و ﻧﻔﺎق و ﺷﺮك از ﻫﻤﻪ‬
‫آﻧﻬﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺳﺒﺐ دوري از ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﮔﻨﺎه ﺳﺒﺐ اﻓﺖ ﻣﻨﺰﻟﺖ ﺷﺨﺺ ﻧﺰد ﺧﺪا و ﺧﻠﻖ ﺧﺪا ﻣﻲﺷﻮد‬
‫‪ .37‬از آﺛﺎر ﮔﻨﺎه اﻓﺖ ﺟﺎه و ﻣﻨﺰﻟﺖ و ﻛﺮاﻣﺖ ﺷﺨﺺ ﻧﺰد ﺧﺪا و ﺧﻠﻖ ﺧﺪاﺳﺖ‪.‬‬
‫زﻳﺮا ﺑﺰرﮔﻮارﺗﺮﻳﻦ اﻓﺮاد ﻧﺰد ﺧﺪا‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻘﻮي ﺗﺮﻳﻦ آﻧﻬﺎﺳﺖ‪ .‬و ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮﻳﻦ ﻛﺲ ﺑﻪ ﺧﺪا‬
‫ﻣﻄﻴﻊ ﺗﺮﻳﻦ آﻧﻬﺎﺳﺖ وﺑﻪ اﻧﺪازه ﻃﺎﻋﺖ ﺑﻨﺪه‪ ،‬ﻣﻨﺰﻟﺘﺶ ﻫﻢ ﻧﺰد ﺧﺪا ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲﺷﻮد و‬
‫ﺑﺎ ﻋﺼﻴﺎن و ﮔﻨﺎه ﺷـﺨﺺ از ﭼـﺸﻢ ﺧـﺪا ﻣـﻲاﻓﺘـﺪ و ﺧﺪاوﻧـﺪ او را از دل ﻣـﺮدم‬
‫ﻣﻲاﻧﺪازد‪ .‬و وﻗﺘﻲ ﻛﺴﻲ ﻧﺰد ﻣﺨﻠﻮ ﻗﺎت ﺧﻮار ﺷـﻮد ﺑـﺮ ﻃﺒـﻖ آن ﺑـﺎ او ﺑـﺮ ﺧـﻮرد‬
‫ﻣﻲﺷﻮد و در ﺑﻴﻦ ﻣﺮدم ﺑﺪ ﺗﺮﻳﻦ زﻧﺪﮔﻲ را ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ ،‬ﻛﺴﻲ از او ﻳﺎد ﻧﻤﻲﻛﻨـﺪ‬
‫و ﻗﺪر و ارزﺷﻲ ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻲ ﺣﺮﻣﺖ و ﻧﺎراﺣﺖ و ﻏﻤﮕﻴﻦ اﺳﺖ و اﻳـﻦ ﻫـﺎ‬
‫ﺧﻮد ﺳﺒﺐ ﺳﺮازﻳﺮ ﺷﺪن ﻏﻢ ﻫﺎ و اﻧﺪوه ﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﻮي اوﺳﺖ‪ .‬و ﺑﺮاﺳﺘﻲ اﮔـﺮ ﻣـﺴﺘﻲ‬
‫ﺷﻬﻮت ﻧﺒﻮد اﻳﻦ دردﻫﺎ ﻛﺠﺎ و ﻟﺬت ﮔﻨﺎه ﻛﺠﺎ؟‬
‫از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻧﻌﻤﺖ ﻫﺎي ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮ ﺑﻨﺪﮔﺎن اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺎم و ﻳﺎدﺷﺎن را ﺑﻠﻨـﺪ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻗﺪر و ﻣﻨﺰﻟﺘﺸﺎن را ﺑﺎﻻ ﻣﻲﺑﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤـﻴﻦ ﺧـﺎﻃﺮ ﺑـﻪ اﻧﺒﻴـﺎ ﺧـﺼﻮ ﺻـﻴﺘﻲ‬
‫ﺑﺨﺸﻴﺪ ه ﻛﻪ ﺑﻪ ﻏﻴﺮ آﻧﺎن داده ﻧﺸﺪه اﺳﺖ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪         :‬‬
‫‪3.$‬‬
‫‪}   Fpy1‬‬
‫‪­    m5p9G‬‬
‫‬ ‫‰‪      :+  (45)0p1‬‬
‫&"‪     o‬‬
‫‰<‪      B‬‬
‫‬ ‫‪      m 1:‬‬
‫‪      „^E:‬‬ ‫‬
‫‪) (46)ِ0 <+‬ص ‪ 46‬و ‪)) (45‬اي ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ( از ﺑﻨﺪﮔﺎن ﻣﺎ اﺑﺮاﻫﻴﻢ و اﺳﺤﺎق و ﻳﻌﻘﻮب‬
‫ﺳﺨﻦ ﺑﮕﻮ‪ ،‬آﻧﺎن ﻛﻪ داراي ﻗﺪرت و ﺑﻴﻨﺶ ﺑﻮدﻧﺪ‪ (45).‬ﻣﺎ آﻧﺎن را ﺑﺎ ﺻﻔﺖ ﺧﺎﺻ‪‬ـﻲ‬
‫وﻳﮋﮔﻲ ﺑﺨﺸﻴﺪﻳﻢ ﻛﻪ ﻳﺎد ﺳﺮاي آﺧﺮت‪ ١‬ﺑﻮد‪((46) .‬‬

‫‪ 1‬ﻇﺎﻫﺮا ﻣﻮﻟﻒ رﺣﻤﻪ اﷲ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ در اداﻣﻪ ﻧﻴﺰ روﺷﻦ ﻣﻲﺷـﻮد ﻣﻨﻈـﻮر از ذﻛـﺮي اﻟـﺪار در اﻳـﻦ آﻳـﻪ را آوازه ﻧﻴـﻚ در‬
‫ﻫﻤﻴﻦ دﻧﻴﺎ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻧﻪ ﻳﺎد آﺧﺮت‪.‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪128‬‬

‫وآن ﻧﺎم ﻧﻴﻚ و زﻳﺒﺎ در اﻳﻦ دﻧﻴﺎ اﺳﺖ و اﻳﻦ ﻫﻤﺎن))ﻟـﺴﺎن ﺻـﺪق(( اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬
‫اﺑﺮاﻫﻴﻢ )ع(آﻧﺮا از ﺧﺪاوﻧﺪ در ﺧﻮاﺳﺖ ﻧﻤﻮد‪.‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ در ﺳﻮره ﺷﻌﺮا آﻳﻪ ‪84‬و ﻣـﺮﻳﻢ‬
‫‪ 50‬آﻣﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫‬ ‫‪­  
84‬‬
‫?&‪   * ,‬‬
‫‪   I „<4L‬‬
‫‪ 4GM‬ﺷـﻌﺮا ‪) 84‬و ﺑـﺮاى ﻣـﻦ در ]ﻣﻴـﺎن[‬ ‫   ‬
‫آﻳﻨﺪﮔﺎن آوازه ﻧﻴﻜﻮ ﮔﺬار‪(.‬‬
‫‪) 50 { 9$ „<L‬و از رﺣﻤﺖﺧﻮﻳﺶ‬ ‫‪­  
8‬‬
‫?&‪     59‬‬ ‫‪    + '*  5.m‬‬
‫‪     57#0‬‬ ‫   ‬
‫ﺑﻪ آﻧﺎن ارزاﻧﻰ داﺷﺘﻴﻢ و ذﻛﺮ ﺧﻴﺮ ﺑﻠﻨﺪى ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﻗﺮار دادﻳﻢ )‪((50‬‬
‫‪    C‬‬
‫‪) ˜4‬اﻟـﺸﺮح‬ ‫‪  5&0‬‬
‫و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ رﺳﻮﻟﺶ)ص( ﻣﻲﻓﺮ ﻣﺎﻳﺪ‪      :‬‬
‫‪) (4‬ﻧﺎﻣﺖ را ﺑﺮاى ﺗﻮ ﺑﻠﻨﺪ ﮔﺮداﻧﻴﺪﻳﻢ‪(.‬‬
‫ﭘﺲ اﺗﺒﺎع و ﭘﻴﺮوان ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ﻧﻴﺰ ﺑﻪ اﻧﺪازه اي ﻛﻪ از اﻃﺎﻋـﺖ و ﭘﻴـﺮوي از آﻧـﺎن‬
‫ارث ﺑﺮده اﻧﺪ از اﻳﻦ آوازه ﻧﻴﻚ ﻛﻪ ﻣﻴﺮاث اﻧﺒﻴﺎ اﺳﺖ ﺑﺮ ﺧﻮردار ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﻫﺮ ﻛـﻪ‬
‫ﺑﺎ اﻧﺒﻴﺎ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ورزد از اﻳﻦ ﻧﻌﻤﺖ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﻣﻌﺼﻴﺘﺶ ﻣﺤﺮوم ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﮔﻨﺎه اﺳﻤﻬﺎي ﭘﺎك را از ﺷﺨﺺ ﺑﺮ داﺷﺘﻪ و اﺳﻤﻬﺎي ﻧﻜﻮﻫﺶ ﺷﺪه را ﺑﺮ او‬

‫روا ﻣﻲدارد‬
‫‪ .38‬از ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻫﺎي ﮔﻨﺎه اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﺳﻤﻬﺎي ﭘﺴﻨﺪﻳﺪه ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻮﻣﻦ‪ ،‬ﻧﻴﻜﻮﻛـﺎر‪،‬‬
‫ﻣﺤﺴﻦ‪ ،‬ﻣﺘﻘﻲ‪ ،‬ﻣﻄﻴﻊ‪ ،‬ﻣﻨﻴﺐ‪ ،‬وﻟﻲ‪ ،‬اﻫﻞ ورع‪ ،‬ﺻﺎﻟﺢ‪ ،‬ﻋﺎﺑـﺪ‪ ،‬ﺗﺮﺳـﺎن از ﺧـﺪا‪ ،‬ﺗﻮﺑـﻪ‬
‫ﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬ﭘﺎك‪ ،‬و ﻏﻴﺮه را از ﺷﺨﺺ ﺑﺮداﺷﺘﻪ واﺳﻤﻬﺎي ﻣﺬﻣﻮم و ﻧﺎ ﭘﺴﻨﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﺎﺟﺮ‪،‬‬
‫ﮔﻨﺎﻫﻜﺎر‪ ،‬ﺧﻄﺎ ﻛﺎر‪ ،‬ﻣﻔﺴﺪ‪ ،‬ﺧﺒﻴﺚ‪ ،‬زﻧﺎ ﻛﺎر‪ ،‬دزد‪ ،‬ﻗﺎﺗﻞ‪ ،‬دروﻏﮕﻮ و ﺧﺎﺋﻦ و ﻟﻮﻃﻲ و‬
‫ﻗﺎﻃﻊ راﺑﻄﻪ ي ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪي و ﻧﻴﺮﻧﮓ ﺑـﺎز و ﻏﻴـﺮه را ﺑـﺮ ﺷـﺨﺺ ﻣـﻲﭘـﻮ ﺷـﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫‪   <&1‬‬ ‫‬
‫™‪)
S‬ﺣﺠﺮات‪)(11‬ﭼﻪ ﻧﺎﭘـﺴﻨﺪﻳﺪه‬ ‫‪     E‬‬
‫‪    „8‬‬ ‫‪ ›[1‬‬‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪   :‬‬
‫اﺳﺖ ﻧﺎم زﺷﺖ ﭘﺲ از اﻳﻤﺎن)‪((11‬‬
‫] دﺳﺘﻪ ي اول از اﻳﻦ اﺳﻢ ﻫﺎ[ ﻣﻮﺟﺐ رﺿﺎﻳﺖ ﺧﺪاوﻧـﺪ و دﺧـﻮل ﺑﻬـﺸﺖ و‬
‫ﺑﺰرﮔﻲ ﺷﺨﺺ ﻧﺎم ﮔﺬاري ﺷﺪه درﺑﻴﻦ ﺳﺎﻳﺮاﻧﺴﺎن ﻫﺎﺳﺖ واﮔـﺮﻫﻢ ﻋﻘـﻮﺑﺘﻲ ﺑـﺮاي‬
‫ﮔﻨﺎه ﻏﻴﺮاز ﻧﺎﻣﮕﺬاري ﺷﺪن ﺑﻪ اﺳﻢ ﻫﺎي زﺷﺖ ﻧﺒﻮد ﻛﺎﻓﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻋﻘﻞ ازآن ﻫﺎ ﻧﻬﻲ‬
‫‪129‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ /‬ﻋﻘﻮﺑﺖﻫﺎي ﮔﻨﺎه‬

‫ﻛﻨﺪ‪ .‬واﮔﺮﻫﻢ ﺑﺮاي ﻋﺒﺎدت ﺛﻮاﺑﻲ ﻏﻴﺮازدﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ اﻳـﻦ اﺳـﻢ ﻫـﺎي ﭘـﺴﻨﺪﻳﺪه ﻧﺒـﻮد‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﻫﻢ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﻮدﻛﻪ ﻋﻘﻞ ﺑﻪ آن ﻫﺎ اﻣﺮﻛﻨﺪ ﻟﻜﻦ ﻣﺎﻧﻌﻲ درﺑﺮاﺑﺮاﻋﻄﺎي ﺧﺪا وﺟـﻮد‬
‫ﻧﺪارد و ﻋﻄﺎﻛﻨﻨﺪه اي درﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻨﻌﺶ ﻣﻮﺟﻮد ﻧﻴﺴﺖ وﻧﺰدﻳﻚ ﻛﻨﻨـﺪه اي وﻗﺘـﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﺑﺨﻮاﻫﺪ دور ﻛﻨﺪ وﺟﻮد ﻧﺪارد ودور ﻛﻨﻨﺪه اي ﺑﺮاي ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﻧﺰدﻳﻜﺶ ﻛﻨﺪ‬
‫‪)tg‬ﺣﺞ ‪) (18‬و ﺧـﺪا‬ ‫‪    T
:‬‬
‫&‪   ' ,‬‬ ‫\ ‪­   J '   S  T‬‬
‫'‪+  c‬‬ ‫'   ‬
‫وﺟﻮد ﻧﺪارد‪  .‬‬
‫ﻫﺮﻛﻪ را ﺑﻲارزش ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻛﺴﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ او را ﮔﺮاﻣﻲدارد ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺧﺪا اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﻫﺮ ﭼﻴﺰي را ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ‪(.‬‬

‫ﮔﻨﺎه ﺳﺒﺐ ﻧﻘﺼﺎن ﻋﻘﻞ ﻣﻲﺷﻮد‬

‫‪ .39‬از ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻫﺎي ﮔﻨﺎه ﻧﻘﺼﺎن ﻋﻘﻞ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻴﭻ دو ﻋﺎﻗﻠﻲ ﻳﺎﻓﺖ ﻧﻤﻲﺷﻮد ﻛـﻪ‬
‫ﻳﻜﻲ اﻫﻞ ﻃﺎﻋﺖ و دﻳﮕﺮي اﻫﻞ ﻣﻌﺼﻴﺖ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜـﻪ اوﻟـﻲ ﻋﻘﻠـﺶ ﺑﻴـﺸﺘﺮ و‬
‫ﻓﻜﺮش ﺻﺤﻴﺢ ﺗﺮ و ﻧﻈﺮش اﺳﺘﻮار ﺗﺮ اﺳﺖ و ﺑﻪ ﺻﻮاب ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬و ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ‬
‫ﺳﺒﺐ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻴﻢ ﻛﻪ ﺧﻄﺎب ﻗﺮآن ﺑﺎ اﻫﻞ ﻋﻘﻞ و ﺗﻔﻜﺮ اﺳﺖ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﻣﻲﻓﺮ ﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫  ‪  +‬‬
‫"
       ‬
‫‰‪) o.‬ﺑﻘﺮه ‪) (197‬اى ﺧﺮدﻣﻨﺪان از ﻣﻦ ﭘﺮوا ﻛﻨﻴﺪ(‬
‫ﻓَﺎ ﱠﺗﻘُﻮاْ اﻟ ّﻠﻪ‪ ‬ﻳ‪‬ـﺎ أُو‪‬ﻟِـﻲ اﻷَ ْﻟﺒ‪‬ـﺎبِ َﻟ ‪‬ﻌ ﱠﻠﻜُـﻢ‪ُ ‬ﺗ ْﻔ ِﻠﺤ‪‬ـﻮنَ )ﻣﺎﺋـﺪه ‪) (100‬ﭘـﺲ اى‬
‫ﺧﺮدﻣﻨﺪان از ﺧﺪا ﭘﺮوا ﻛﻨﻴﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ رﺳﺘﮕﺎر ﺷﻮﻳﺪ‪(.‬‬
‫و‪‬ﻣ‪‬ﺎ ‪‬ﻳﺬﱠ ﱠﻛﺮُ إِﻻﱠ أُو‪‬ﻟُﻮاْ اﻷَ ْﻟﺒ‪‬ﺎبِ )ﺑﻘﺮه ‪) (269‬و ﺟﺰ ﺧﺮدﻣﻨﺪان‪ ،‬ﻛﺴﻰ ﭘﻨﺪ ﻧﻤﻰﮔﻴﺮد‪(.‬‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﺷﺨﺼﻲ را ﻋﺎﻗﻞ ﺧﻮاﻧﺪ ﻛﻪ ﻛـﺴﻲ را ﻋـﺼﻴﺎن ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ در‬
‫ﻗﺒﻀﻪ ﻗﺪرت اوﺳﺖ و او را ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ و ﻣﺸﺎﻫﺪه اش ﻣﻲﻛﻨﺪ؟ ﺧﺪا را ﻋﺼﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ‬
‫و ﻣﻲداﻧﺪ ﮔﻨﺎﻫﺶ از او ﭘﻮﺷﻴﺪه ﻧﻴﺴﺖ؟ از ﻧﻌﻤﺖ ﺧﺪا ﺑﺮاي ﻏﻀﺒﻨﺎك ﻛـﺮدن ﺧـﺪا‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻏﻀﺐ و ﻟﻌﻦ و دوري از او را ﻃﻠﺐ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻋﻘﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻟﺬت ﻳﻚ ﻟﺤﻈﻪ ﻳﺎ ﻳﻚ روز ﻳﺎ ﻣﺪﺗﻲ‪،‬ﻛﻪ ﺑﻌﺪا ﺑﻪ ﺧـﻮاﺑﻲ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪ ﻛﻪ اﺻﻼ روي ﻧﺪاده ﺑﺎﺷﺪ را ﺑﻪ ﻧﻌﻤﺘﻬـﺎي ﭘﺎﻳـﺪار و رﺳـﺘﮕﺎري ﻋﻈـﻴﻢ‬
‫آﺧﺮت ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲدﻫﺪ ؟ واﮔﺮ اﻳﻦ ﺷﺨﺺ]داراي[ ﻋﻘﻠﻲ ﻛﻪ ﺑـﻪ آن اﺗﻤـﺎم ﺣﺠـﺖ‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪130‬‬

‫ﻣﻲﺷﻮد ﻧﺒﻮد از دﻳﻮاﻧﮕﺎن ﻣﻲﺑﻮد وﺑﻠﻜﻪ دﻳﻮاﻧﮕﺎن ﺑﻬﺘﺮﻧﺪ وﻋﺎﻗﺒﺖ ﺑﻬﺘﺮي ﻫﻢ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاﺳﺘﻲ اﮔﺮ ﻋﻘﻠﻲ ﺳﺎﻟﻢ ﺑﺎﺷﺪ در ﺧﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ راه دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑـﻪ ﻟـﺬت و‬
‫ﺳﺮور و ﺷﺎدﻣﺎﻧﻲ در زﻧﺪﮔﻲ ﻫﻤﺎﻧﺎ ﻛﺴﺐ رﺿﺎﻳﺖ ﻛـﺴﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻛـﺴﺐ ﻫﻤـﻪ‬
‫ﻧﻌﻤﺖ ﻫﺎ ﻣﻨﻮط ﺑﻪ ﻛﺴﺐ رﺿﺎي اوﺳﺖ و ﻫﺮ ﭼﻪ درد و ﻋﺬاب اﺳﺖ در ﻏﻀﺐ و‬
‫ﻧﺎرﺿﺎﻳﺘﻲ اوﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺲ روﺷﻨﻲ ﭼﺸﻢ و ﺳﺮور درون و ﺣﻴﺎت ﻗﻠﺐ و ﻟﺬت روح و ﭘﺎﻛﻲ زﻧﺪﮔﻲ و‬
‫ﭘﺎﻛﺘﺮﻳﻦ وﺧﻮﺷﺒﻮ ﺗﺮﻳﻦ ﻧﻌﻤﺘﻬﺎ ﻛﻪ ﻫﺮ ذره اش از ﺗﻤـﺎم دﻧﻴـﺎ ﺑـﺎ ارزﺷﺘﺮاﺳـﺖ و در‬
‫ﻛﻨﺎر ﻫﻤﻪ اﻳﻨﻬﺎ ‪ ،‬ﺑﺮ ﺧﻮرداري از ﻧﻌﻤﺖ ﻫﺎي دﻧﻴـﺎ ﻫﻤـﻪ و ﻫﻤـﻪ در رﺿـﺎﻳﺖ ﺧـﺪا‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ اﮔﺮﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻧﺼﻴﺒﻲ از اﻳﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻗﻠﺐ ﺑﺮﺳﺪ آن را ﺑﺎدﻧﻴﺎ و ﻣﺎﻓﻴﻬـﺎ ﻋـﻮض‬
‫ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻦ ﺷﺨﺺ ازدﻧﻴﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ اﻧـﺪازه اﻫـﻞ ﺧﻮﺷـﻲ ﻫـﺎي دﻧﻴـﺎﻳﻲ‬
‫ﺑﻬﺮهﻣﻨﺪ ﻣﻲﺷﻮد وﺑﻬﺮه ﻣﻨﺪي اوﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﻬﺮه ﻣﻨﺪﺷﺪن ﺧﻮﺷﮕﺬراﻧﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻏﻢ واﻧﺪوه و‬
‫ﺗﺮس‪ ،‬ﺧﻮﺷﻲ ﻫﺎﻳﺸﺎن را ﻛﺪر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻛﺪر ﻧﻤﻲﺷـﻮد‪ .‬ﺑﻠﻜـﻪ ﺑـﻪ دوﻧﻌﻤـﺖ دﺳـﺖ‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﻣﻨﺘﻈﺮ دﺳﺖ ﻳﺎﺑﻲ ﺑﻪ دو ﻧﻌﻤﺖ ﺑﺰرﮔﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬و ﺻﺪ اﻟﺒﺘﻪ اﮔﺮ ﻫﻢ در ﺧـﻼل‬
‫اﻳﻦ راه ﺑﻪ او درد و ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﺑﺮﺳﺪ] ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ اﻫﻞ دﻧﻴـﺎ ﻧﻴـﺰ اﻣﺜـﺎل آن رﺳـﻴﺪه‬
‫اﺳﺖ[ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫ ‬ ‫@‚     ‬
‫‪    S 
RD‬‬ ‫     ‬ ‫‪   I  5V‬‬
‫'‪T 4‬‬
‫?
‬
‫‪   
RD‬‬ ‫‪+  
RD‬‬ ‫"‪  
: c‬‬
‫‪    tN71‬‬ ‫    ‬
‫
‪)S) n S) 9$ T‬ﻧﺴﺎ ‪) (104‬در ﺗﻌﻘﻴﺐ ﮔﺮوه ]دﺷـﻤﻨﺎن[ ﺳـﺴﺘﻰ‬ ‫'     ‬
‫?
  ‬
‫ﻧﻮرزﻳﺪ اﮔﺮ ﺷﻤﺎ درد ﻣﻰﻛﺸﻴﺪ آﻧﺎن ]ﻧﻴﺰ[ ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺷـﻤﺎ درد ﻣـﻰﻛـﺸﻴﺪ درد‬
‫ﻣﻰﻛﺸﻨﺪ و ﺣﺎل آﻧﻜﻪ ﺷﻤﺎ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻰ از ﺧﺪا اﻣﻴﺪ دارﻳﺪ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ اﻣﻴﺪ ﻧﺪارﻧﺪ و ﺧـﺪا‬
‫ﻫﻤﻮاره داﻧﺎى ﺳﻨﺠﻴﺪهﻛﺎر اﺳﺖ‪(.‬‬
‫‪ ‬ﻻاﻟﻪ اﻻ اﷲ! ﻛﻪ ﭼﻘﺪرﻧﺎﻗﺺ اﺳﺖ ﻋﻘﻞ ﻛﺴﻲ ﻛـﻪ د‪‬ر ﮔﺮاﻧﺒﻬـﺎرا ﺑـﻪ ﭘـﺸﻜﻞ‬
‫ﺣﻴﻮان‪ ،‬وﻣﺸﻚ ﺧﻮﺷﺒﻮرا ﺑﻪ ﺗﭙﺎﻟﻪ ﻣﻲﻓﺮوﺷﺪ وﻫﻤﺮاﻫﻲ ودوﺳﺘﻲ ﻛﺴﺎﻧﻲ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان‬
‫و ﺻﺪﻳﻘﻴﻦ و ﺷﻬﺪا و ﺻﺎﻟﺤﻴﻦ را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاﻫﻲ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑـﺮآن ﻫـﺎ ﺧـﺸﻢ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ و آﻧﻬﺎ را ﻧﻔﺮﻳﻦ ﻧﻤﻮده وﺟﻬﻨﻢ راﺑﺮاﻳﺸﺎن آﻣﺎده ﻛﺮده اﺳﺖ ﻣﻌﺎوﺿﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪131‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ /‬ﻋﻘﻮﺑﺖﻫﺎي ﮔﻨﺎه‬

‫ﮔﻨﺎه ﺳﺒﺐ ﻗﻄﻊ راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﺧﺪا و ﮔﻨﺎﻫﻜﺎر ﻣﻲﮔﺮدد‬

‫‪ .40‬از ﺑﺪ ﺗﺮﻳﻦ ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻫﺎي ﮔﻨـﺎه ﺳـﺒﺐ ﺷـﺪن ﻗﻄـﻊ راﺑﻄـﻪ ﺑـﻴﻦ ﺷـﺨﺺ و‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎر اﺳﺖ‪ .‬و اﻳﻦ ﻗﻄﻊ راﺑﻄﻪ اﺳﺒﺎب ﺧﻴﺮ را از اﻧﺴﺎن ﺳﻠﺐ ﻛﺮده و اﺳﺒﺎب ﺷﺮ‬
‫را وارد ﻣﻴﻜﻨﺪ وﻛﺴﻲ ﻛﻪ اﺳﺒﺎب ﺧﻴﺮ از او ﺳـﻠﺐ ﺷـﻮد ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﺑـﻪ رﺳـﺘﮕﺎري و‬
‫آراﻣﺶ و زﻧﺪﮔﻲ دﺳﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ درﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ﺑﻴﻦ او وﻣـﻮﻻﻳﺶ ﻛـﻪ ﻧﻤـﻲﺗﻮاﻧـﺪ‬
‫ﭼﺸﻢ ﺑﻪ ﻫﻢ زدﻧﻲ از او ﺑﻲ ﻧﻴﺎز ﺑﺎﺷﺪ ﻗﻄﻊ راﺑﻄﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺣﺎل آﻧﻜﻪ ﻛﺴﻲ ﺟـﺎي‬
‫او را ﺑﺮاﻳﺶ ﻧﻤﻲﮔﻴﺮد واﺳﺒﺎب ﺷﺮﺑﻪ اوﻣﻲرﺳـﺪ و ﺑـﻴﻦ او و ﺑﺰرﮔﺘـﺮﻳﻦ دﺷـﻤﻨﺶ‬
‫ﭘﻴﻮﻧﺪ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬دﺷﻤﻨﺶ او را دوﺳﺖ ﻣﻲﮔﻴﺮد و دوﺳﺘﺶ او را رﻫﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ و‬
‫اﻧﺴﺎن ﭼﻪ ﻣﻲداﻧﺪ دراﻳﻦ ﺑﺮﻳﺪن و ﭘﻴﻮﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻪ دردﻫﺎ وﻋﺬاب ﻫﺎﻳﻲ دراﻧﺘﻈﺎراوﺳـﺖ؟‬
‫ﺑﻌﻀﻲ از ﺳﻠﻒ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪:‬اﻧﺴﺎن ﺑﻴﻦ ﺧﺪا و ﺷﻴﻄﺎن ﻣﻌﻠﻖ اﺳﺖ و اﮔﺮ ﺧﺪاوﻧـﺪ از او‬
‫روي ﮔﺮداﻧﺪ ﺷﻴﻄﺎن او را ﻣﻲرﺑﺎﻳﺪ و اﮔﺮ ﺧـﺪااو را دوﺳـﺖ ﺑـﺪارد ﺷـﻴﻄﺎن ﺑـﺮ او‬
‫‪:+  <684‬‬ ‫ ‬ ‫‪      59‬‬ ‫ﺗﺴﻠﻂ ﻧﻤﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪    :‬‬
‫‪    c3M‬‬
‫‪  <64E‬‬ ‫‪    :‬‬
‫‪  F4wib9‬‬
‫‪   4m‬‬
‫‪ 4‬‬ ‫‪  4' t   70‬‬
‫‪  3‬‬
‫‬
‫‪  + *   Qy77‬‬
‫' ‬
‫‪   +    10‬‬
‫‪*     $‬‬ ‫'  *‬
‫‪    O‬‬
‫‪  ¦8‬‬
‫‬ ‫‬
‫ ‪
   › 91:‬‬
‫‪    <$‬‬
‫‪)   PR‡9‬‬
‫‪) <41‬ﻛﻬﻒ ‪]) (50‬ﻳﺎد ﻛﻦ[ ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ را ﻛﻪ ﺑﻪ ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﮔﻔﺘـﻴﻢ‬ ‫‪ + ›[1‬‬ ‫ | ‬
‫آدم را ﺳﺠﺪه ﻛﻨﻴﺪ ﭘﺲ ]ﻫﻤﻪ[ ﺟﺰ اﺑﻠﻴﺲ ﺳﺠﺪه ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ از ]ﮔﺮوه[ ﺟﻦ ﺑﻮد و از‬
‫ﻓﺮﻣﺎن ﭘﺮوردﮔﺎرش ﺳﺮﭘﻴﭽﻴﺪ آﻳﺎ ]ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل[ او و ﻧﺴﻠﺶ را ﺑﻪ ﺟﺎى ﻣﻦ دوﺳـﺘﺎن‬
‫ﺧﻮد ﻣﻰﮔﻴﺮﻳﺪ و ﺣـﺎل آﻧﻜـﻪ آﻧﻬـﺎ دﺷـﻤﻦ ﺷـﻤﺎﻳﻨﺪ و ﭼـﻪ ﺑـﺪ ﺟﺎﻧـﺸﻴﻨﺎﻧﻰ ﺑـﺮاى‬
‫ﺳﺘﻤﮕﺮاﻧﻨﺪ‪(.‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﻣﻦ ﭘﺪر ﺷﻤﺎ را اﻛﺮام ﻛـﺮدم و ﻣﻨـﺰﻟﺘﺶ را ﺑـﺎﻻ‬
‫ﺑﺮدم و او را ﺑﺮ ﻏﻴﺮ او ﻓﻀﻴﻠﺖ ﺑﺨﺸﻴﺪم و ﺑﻪ ﺗﻤـﺎم ﻓﺮﺷـﺘﮕﺎﻧﻢ دﺳـﺘﻮر دادم ﺑـﺮ او‬
‫ﺳﺠﺪه ﻛﻨﻨﺪ ﭘﺲ ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﻣﺮا اﻃﺎﻋﺖ ﻛﺮدﻧﺪ و دﺷـﻤﻦ ﻣـﻦ و ﺧـﻮدش ﻧﺎﻓﺮﻣـﺎﻧﻲ‬
‫ﻧﻤﻮد و ﻣﺮا ﻋﺼﻴﺎن ﻛﺮد و از اﻃﺎﻋﺘﻢ ﺳﺮ ﺑﺘﺎﻓﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﺷﻴﻄﺎن ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺮ ﺷﻤﺎ اﺣﺴﺎن‬
‫و ﻧﻴﻜﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ اﮔﺮ او و ذرﻳـﺘﺶ را ﺑـﻪ دوﺳـﺘﻲ ﺑﮕﻴﺮﻳـﺪ ودر ﻣﻌـﺼﻴﺖ ﻣـﻦ از او‬
‫اﻃﺎﻋﺖ ﻛﻨﻴﺪ وﺑﺮﺧﻼف رﺿﺎي ﻣﻦ اوراﺑﻪ دوﺳﺘﻲ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ درﺣـﺎﻟﻲ ﻛـﻪ ﺑﺰرﮔﺘـﺮﻳﻦ‬
‫دﺷﻤﻨﺘﺎن اﺳﺖ؟‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪132‬‬

‫ﻫﺮ ﻛﻪ دﺷﻤﻨﺎن ﭘﺎدﺷﺎﻫﻲ را دوﺳﺖ ﺑﺪارد‪،‬آن ﺷﺨﺺ و دﺷـﻤﻨﺎن ﭘﺎدﺷـﺎه‪ ،‬ﻧـﺰد‬

‫ﭘﺎدﺷﺎه ﻳﻜﺴﺎن ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬زﻳﺮا ﻣﺤﺒﺖ و ﻃﺎﻋﺖ ﻛﺎﻣﻞ ﻧﻤﻲﺷﻮد ﻣﮕﺮ ﺑﺎ دﺷﻤﻨﻲ ﺑـﺎ‬
‫دﺷﻤﻨﺎن اﻃﺎﻋﺖ ﺷﻮﻧﺪه و دوﺳـﺘﻲ ﺑـﺎ دو ﺳـﺘﺎﻧﺶ! و اﻳـﻦ از ﻣﺤـﺎﻻت اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﺷﺨﺼﻲ ادﻋﺎ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻛﺴﻲ را دوﺳﺖ ﻣﻲدارد‪،‬ﺳﭙﺲ ﺑﺎ دﺷﻤﻨﺎن او راﺑﻄﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺑﺮاي ﺣﺎﻟﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ دﺷﻤﻨﺎن او‪ ،‬دﺷﻤﻦ ﺧﻮدش ﻫﻢ ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ واﮔـﺮ دﺷـﻤﻦ‬
‫ﺧﻮدش ﻫﻢ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ازﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ دﺷﻤﻨﺎن ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و دﺷﻤﻨﻲ آﻧﻬﺎ ازدﺷﻤﻨﻲ‬
‫ﮔﺮگ وﺑﺮه ﺑﺰرﮔﺘﺮاﺳﺖ وﭼﮕﻮﻧﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ اﺳﺖ اﻧﺴﺎن ﻋﺎﻗﻠﻲ دﺷﻤﻦ ﺧﻮد و دﺷـﻤﻦ‬
‫وﻟﻲ ﺧﻮد را ﻛﻪ ﻣﻮﻻﻳﻲ ﺟﺰاو ﺑﺮاﻳﺶ ﻧﻴﺴﺖ‪،‬ﺑﻪ دوﺳﺘﻲ ﺑﮕﻴﺮد‪.‬‬
‫ﻟﺬا ﺧﺪاوﻧﺪ از ﻗﺒﺢ وﺑﻄﻼن ﭼﻨﻴﻦ دوﺳﺘﻲ ﺧﺒﺮ داده و ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪   › 91: :+  <68‬‬ ‫ ‬ ‫‪      59‬‬
‫‪   $‬‬
‫'‪4‬‬ ‫‪  ¦8‬‬ ‫'  *‬
‫‪    O‬‬ ‫
‬ ‫ ‬ ‫‪    c3M‬‬
‫‪  <6E‬‬ ‫‪  Fwib9‬‬ ‫ ‬
‫‪    :‬‬
‫‪    <$‬‬ ‫‪  ' t   70‬‬ ‫‬ ‫‬
‫‪)  <1‬ﻛﻬﻒ ‪(50‬‬ ‫‪)   PR‡9‬‬
‫‪ + ›[1‬‬ ‫    | ‬ ‫‪   m‬‬
‫‪  3‬‬ ‫‪   +    10‬‬
‫‪  + *   Qy77‬‬ ‫*‬
‫)]ﻳﺎد ﻛﻦ[ ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ را ﻛﻪ ﺑﻪ ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﮔﻔﺘﻴﻢ آدم را ﺳﺠﺪه ﻛﻨﻴـﺪ ﭘـﺲ ]ﻫﻤـﻪ[ ﺟـﺰ‬
‫اﺑﻠﻴﺲ ﺳﺠﺪه ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ از ]ﮔﺮوه[ ﺟﻦ ﺑﻮد و از ﻓﺮﻣﺎن ﭘﺮوردﮔﺎرش ﺳـﺮﭘﻴﭽﻴﺪ آﻳـﺎ‬
‫]ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل[ او و ﻧﺴﻠﺶ را ﺑﻪ ﺟﺎى ﻣﻦ دوﺳﺘﺎن ﺧﻮد ﻣﻰﮔﻴﺮﻳﺪ و ﺣﺎل آﻧﻜﻪ آﻧﻬـﺎ‬
‫دﺷﻤﻦ ﺷﻤﺎﻳﻨﺪ و ﭼﻪ ﺑﺪ ﺟﺎﻧﺸﻴﻨﺎﻧﻰ ﺑﺮاى ﺳﺘﻤﮕﺮاﻧﻨﺪ‪(.‬‬
‫ﭘﺲ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ دﺷﻤﻨﻲ ﺷﻴﻄﺎن ﻫﻢ ﺑﺎﺧﺪاوﻧﺪاﺳﺖ وﻫﻢ ﺑﺎ ﻣﺎﺳﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﻫﺮﻛﺪام ازاﻳﻦ دو ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺳﺒﺐ دﺷﻤﻨﻲ ﺑﺎ او ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﻲ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎ ﺑﻴﺎن ﺳﺮزﻧﺶ ﻛﻨﻨﺪه ﻟﻄﻴﻔﻲ ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ ﺑﮕﻮﻳﺪ‪:‬ﻛﻪ ﻣﻦ ﺷـﻴﻄﺎن را‬
‫ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺳﺠﺪه ﻧﺒﺮدن ﺑﺮ ﭘﺪر ﺷﻤﺎ ﺑﺎ ﺧﻮد دﺷﻤﻦ ﮔـﺮﻓﺘﻢ ودﺷـﻤﻨﻲ ﻣـﻦ ﺑـﺎ او ﺑـﻪ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ ﺷﻤﺎﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﺷﻤﺎ ﺑﻌﺪ از اﻳﻦ دﺷﻤﻨﻲ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺑﺎ او ﻣﺼﺎﻟﺤﻪ ﻛﻨﻴﺪ!؟‬

‫ﮔﻨﺎه ﺑﺮﻛﺖ دﻳﻦ ودﻧﻴﺎ را از ﺑﻴﻦ ﻣﻲﺑﺮد‬

‫‪ .41‬ازﻋﻘﻮﺑﺘﻬﺎي ﮔﻨﺎه اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮﻛﺖ ﻋﻤﺮ و رزق وﻋﻠـﻢ وﻋﻤـﻞ و ﻃﺎﻋـﺖ‬
‫ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﮔﻨﺎه ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬وﻛﻤﺘـﺮﻳﻦ ﺑﺮﻛﺘـﻲ در ﻋﻤـﺮ ودﻳـﻦ ودﻧﻴـﺎي ﺷـﺨﺺ‬
‫ﮔﻨﺎﻫﻜﺎر ﺑﺎﻗﻲ ﻧﻤﻲﻣﺎﻧﺪ و ﺑﺮﻛﺖ از زﻣﻴﻦ ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ ﻣﮕﺮ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﮔﻨﺎه ﻣﺮدم‪.‬‬
‫‪133‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ /‬ﻋﻘﻮﺑﺖﻫﺎي ﮔﻨﺎه‬

‫­‬
‫‪ * r4  1    49$‬‬
‫'‪4‬‬ ‫‪  45^7‬‬
‫"      ‬
‫‪ +   5'X‬‬
‫"}  ‬ ‫
  ‬
‫‪   ,m‬‬ ‫  ‪+‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪   :‬‬
‫‪) 
.8‬اﻋﺮاف ‪) (96‬اﮔﺮ ﻣـﺮدم‬ ‫‪        S1  mQGD‬‬
‫‪       1Q‬‬
‫‰‪  h0‬‬
‫  ‪ +‬‬‫‪     tS8‬‬
‫‪+‬‬
‫ﺷﻬﺮﻫﺎ اﻳﻤﺎن آورده و ﺑﻪ ﺗﻘـﻮا ﮔﺮاﻳﻴـﺪه ﺑﻮدﻧـﺪ ﻗﻄﻌـﺎ ﺑﺮﻛـﺎﺗﻰ از آﺳـﻤﺎن و زﻣـﻴﻦ‬
‫ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﻣﻰﮔﺸﻮدﻳﻢ وﻟﻰ ﺗﻜﺬﻳﺐ ﻛﺮدﻧﺪ ﭘﺲ ﺑﻪ ]ﻛﻴﻔﺮ[ دﺳﺘﺎوردﺷﺎن ]ﮔﺮﻳﺒﺎن[ آﻧﺎن‬
‫را ﮔﺮﻓﺘﻴﻢ‪(.‬‬
‫‪)   t'+ m5‬‬ ‫‪   + U$‬‬
‫"‪    F‬‬ ‫‪  '"7E‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ +    :‬‬
‫‪zº» ?j<s‬‬ ‫‰‪   "E‬‬ ‫    ‬
‫&‪    $ h‬‬ ‫   ‬
‫‪)  <&4L‬ﺟﻦ‪) (17‬اﮔﺮ ]ﻣﺮدم[ در‬ ‫‪  98‬‬
‫‪)   1) Q$‬‬ ‫‪     10‬‬
‫*‬ ‫'     ‬
‫‪     575‬‬
‫‬
‫راه درﺳﺖ ﭘﺎﻳﺪارى ورزﻧﺪ ﻗﻄﻌﺎ آب ﮔﻮاراﻳﻰ ﺑﺪﻳﺸﺎن ﻧﻮﺷﺎﻧﻴﻢ )‪ (16‬ﺗﺎ در اﻳﻦ ﺑﺎره‬
‫آﻧﺎن را ﺑﻴﺎزﻣﺎﻳﻴﻢ و ﻫﺮ ﻛﺲ از ﻳﺎد ﭘﺮوردﮔﺎر ﺧﻮد دل ﺑﮕﺮداﻧﺪ وى را در ﻗﻴﺪ ﻋﺬاﺑﻰ‬
‫]روز[اﻓﺰون درآورد )‪((17‬‬
‫]ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ در ﺣﺪﻳﺜﻲ ﻛﻪ ﻗﺒﻼ ﻫﻢ ذﻛﺮ ﺷﺪ آﻣﺪه ﻛﻪ‪) [:‬ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺑﻨﺪه ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﮔﻨـﺎﻫﻲ‬
‫ﻛﻪ اﻧﺠﺎم داده اﺳﺖ از رزق ﻣﺤﺮوم ﻣﻲﺷﻮد‪(.‬‬
‫ﻓﺮاﺧﻲ رزق و ﻋﻤﻞ در ﻓﺮاواﻧﻲ آن ﻧﻴﺴﺖ و ﻃﻮل ﻋﻤﺮ ﺑـﻪ ﺗﻌـﺪاد ﻣـﺎه و ﺳـﺎل‬
‫ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﻓﺮاواﻧﻲ رزق ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﺑﺮﻛﺖ آن دارد‪ .‬و ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﮔﺬﺷﺖ ﻋﻤﺮ اﻧـﺴﺎن‬
‫ﻫﻤﺎن ﻣﺪت ﺣﻴﺎﺗﺶ اﺳﺖ و ﺣﻴﺎﺗﻲ ﺑﺮاي ﻛﺴﻲ ﻛﻪ از ﻳﺎد ﺧﺪا دوري ﻣﻲﻛﻨـﺪ و ﺑـﻪ‬
‫ﻏﻴﺮ او ﻣﺸﻐﻮل ﺑﺎﺷﺪ وﺟﻮد ﻧﺪارد و زﻧﺪﮔﻲ ﺣﻴﻮاﻧﺎت از آن ﺑﻬﺘﺮ اﺳـﺖ‪ .‬و زﻧـﺪﮔﻲ‬
‫اﻧﺴﺎن ﺑﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﻗﻠﺐ و روﺣﺶ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد و ﻗﻠﺐ زﻧﺪه ﻧﺨﻮاﻫـﺪ ﺑـﻮد ﻣﮕـﺮ ﺑـﺎ‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺧﺎﻟﻘﺶ و ﻣﺤﺒﺖ و ﻋﺒﺎدت او و رﺟﻮع ﺑﻪ ﺳﻮي او و آراﻣﺶ ﺑﺎد ﻳـﺎد او و‬
‫اﻧﺲ در ﻛﻨﺎرش‪.‬‬
‫ﻫﺮ ﻛﻪ اﻳﻦ زﻧﺪﮔﻲ را ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﻤﺎم ﺧﻴﺮ و ﺧﻮﺑﻲ را از دﺳﺖ داده اﺳـﺖ ﻫـﺮ‬
‫ﭼﻨﺪ ﺗﻤﺎم آﻧﭽﻪ در دﻧﻴﺎﺳﺖ را در ﻋﻮض داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬و ﺑﻠﻜﻪ ﺗﻤﺎم دﻧﻴﺎ ﻫﻤﭙـﺎي آن‬
‫ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و اﻧﺴﺎن ﻫﺮ ﭼﻪ را از دﺳﺖ ﺑﺪﻫـﺪ ﻋﻮﺿـﻲ ﺑـﺮاﻳﺶ ﺧﻮاﻫـﺪ ﺑـﻮد اﻣـﺎ‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺧﺪا را از دﺳﺖ ﺑﺪﻫﺪ ﻋﻮﺿﻲ ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬زﻳﺮا ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻛـﺴﻲ ﻛـﻪ‬
‫ذاﺗﺎ ﻓﻘﻴﺮ و ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ اﺳﺖ ﻫﻢ ﭘﺎي ﻛﺴﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ ذاﺗﺎ ﺑﻲ ﻧﻴﺎز و ﻏﻨﻲ اﺳـﺖ‪ .‬و‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪134‬‬

‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ذاﺗﺎ ﻧﺎﺗﻮان اﺳﺖ ﻫﻢ ﭘﺎي ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ذاﺗﺎ ﺗﻮاﻧﺎﺳﺖ‪ .‬و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﺳـﺖ‬
‫راﺑﻄﻪ ﻣﺮده ﺑﺎ زﻧﺪه اي ﻛﻪ ﻧﻤﻲﻣﻴﺮد و ﻣﺨﻠﻮق ﺑﺎ ﺧﺎﻟﻖ و ﻛﺴﻲ ﻛﻪ وﺟﻮد ﻧـﺪارد ﺑـﺎ‬
‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻲ ﻧﻴﺎزي و ﺣﻴﺎت و ﻛﻤﺎل و رﺣﻤـﺖ از ﻟـﻮازم ذات اوﺳـﺖ‪ .‬و ﭼﮕﻮﻧـﻪ‬
‫ﺑﺮاﺑﺮي ﻣﻴﻜﻨﺪ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ذره اي ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻧﺪارد ﺑﺎ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ و زﻣـﻴﻦ‬
‫را داراﺳﺖ؟‬
‫ﻫﻤﺎﻧﺎ ﮔﻨﺎه ﺳﺒﺐ ﻧﺎﺑﻮدي ﺑﺮﻛﺖ رزق و ﻋﻤﺮ اﺳﺖ زﻳﺮا ﺷﻴﻄﺎن ﻣﻮﻛـﻞ ﮔﻨﺎﻫﻜـﺎر‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و ﺑﺮ او ﺗﺴﻠﻂ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ و ﻫﺮ ﭼﻴﺰي ﺑﺎ ﺷﻴﻄﺎن ﺑﺎﺷﺪ ﺑـﻲ ﺑﺮﻛـﺖ ﺧﻮاﻫـﺪ‬
‫ﺑﻮد و ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺧﻮردن و ﭘﻮﺷﻴﺪن و ﺳﻮار ﺷﺪن و ﺟﻤﺎع ﻛﺮدن ﺑـﺎ ﻧـﺎم ﺧـﺪا‬
‫ﺷﺮوع ﻣﻲﺷﻮد زﻳﺮا در ﻫﻤﺮاﻫﻲ اﺳﻢ ﺧﺪا ﺑﺮﻛﺖ وﺟﻮد دارد و ﻳﺎد ﻧﺎم او‪ ،‬ﺷـﻴﻄﺎن‬
‫را ﻣﻲراﻧﺪ و ﺑﺮﻛﺖ ﻣﻲآورد و ﻫﺮ ﭼﻴﺰي ﺑﺮاي ﺧﺪا ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺑـﺮﻛﺘﺶ ﻣﺨﻠـﻮع اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮﻛﺖ ﻣﻲآورد و ﻫﻤﻪ ي ﺑﺮﻛﺎت از اوﺳﺖ و ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑـﻪ او‬
‫ﻧﺴﺒﺖ داده ﺷﻮد داراي ﺑﺮﻛﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻼﻣﺶ ﻣﺒﺎرك اﺳﺖ‪ ،‬رﺳﻮﻟﺶ ﻣﺒﺎرك اﺳـﺖ‪،‬‬
‫ﺑﻨﺪه ي ﻣﻮﻣﻨﺶ ﻛﻪ ﺑﺮاي دﻳﮕﺮان ﺳﻮد ﻣﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺒﺎرك اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﺎﻧﻪ ي ﺧﺪا ﻣﺒﺎرك‬
‫اﺳﺖ و ﻫﻴﭻ ﻣﺒﺎرﻛﻲ و ﺟﻮد ﻧﺪارد ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ از اوﺳﺖ و ﻣﺒﺎرﻛﻲ ﻧﻴـﺴﺖ ﻣﮕـﺮ در‬
‫آﻧﭽﻪ ﺑﻪ او ﻧﺴﺒﺖ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻨﻈﻮرم در اﻟﻮﻫﻴﺖ و ﻣﺤﺒﺖ و رﺿﺎﻳﺖ اوﺳـﺖ‬
‫وﮔﺮ ﻧﻪ ﻫﻤﻪ ي ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت ﺑﻪ رﺑﻮﺑﻴﺖ و ﺧﺎﻟﻘﻴﺖ او ﻣﻨﺴﻮﺑﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧـﺎ ﻫـﺮ ﭼـﻪ از او‬
‫دور اﺳﺖ ﺧﻴﺮي و ﺑﺮﻛﺘـﻲ ﻧـﺪارد و ﻫـﺮ ﭼـﻪ ﺑـﻪ او ﻧﺰدﻳـﻚ اﺳـﺖ ﺑـﻪ اﻧـﺪازه ي‬
‫ﻧﺰدﻳﻜﻲاش داراي ﺑﺮﻛﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻟﻌﻨﺖ ﺿﺪ ﺑﺮﻛﺖ اﺳﺖ و زﻣﻴﻦ ﻳﺎ ﺷﺨﺼﻲ ﻳﺎﻋﻤﻠﻲ ﻛﻪ ﺧـﺪا آﻧـﺮا ﻟﻌﻨـﺖ ﻛﻨـﺪ‬
‫دورﺗﺮﻳﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎ‪ ،‬ازﺧﻴﺮ و ﺑﺮﻛﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد وﻫﺮﭼـﻪ ﺑـﻪ آن ﻣﺘـﺼﻞ ﺑـﻮده وﺑـﺪان‬
‫ارﺗﺒﺎط داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻧﻴﺰ ﺑﺮﻛﺖ ازآن ﻣﺤﻮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬و ﺧﺪاوﻧﺪ اﺑﻠﻴﺲ را ﻟﻌﻨﺖ ﻧﻤﻮده‬
‫و او را دورﺗﺮﻳﻦ ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت از ﺧﻮد ﻗﺮار داده اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺟﺎﻧﺐ او ﺑﺎﺷﺪ ﺑـﻪ‬
‫اﻧﺪازه ي ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﺑﻪ اﺑﻠﻴﺲ از ﻟﻌﻨﺖ ﺑﺮﺧﻮردار ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﮔﻨﺎه ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺑﺴﻴﺎري در ﻣﺤﻮ ﺑﺮﻛﺖ رزق دارد و ﻫﺮ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ در آن ﻣﻌﺼﻴﺖ‬
‫اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ ،‬ﻳﺎ ﻫﺮ ﻣﺎﻟﻲ ﻳﺎ ﺑﺪﻧﻲ ﻳﺎ ﻣﻘﺎم وﻋﻠﻢ و ﻋﻤﻠﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ آن ﻣﻌﺼﻴﺖ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‬
‫‪135‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ /‬ﻋﻘﻮﺑﺖﻫﺎي ﮔﻨﺎه‬

‫ﺑﻪ ﺿﺮر ﺻﺎﺣﺒﺶ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و ﺑﻪ ﻧﻔﻌﺶ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و ﻓﻘﻂ آﻧﭽﻪ از ﻋﻤﺮ و ﻣﺎل و‬
‫ﻗﻮت و ﻣﻘﺎم و ﻋﻠﻢ وﻋﻤﻠﺶ ﻛﻪ ﺑﺪان ﺧﺪا را اﻃﺎﻋﺖ ﻛﺮده ﺑﺮاﻳﺶ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎ ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﺮدم ﺻﺪ ﺳﺎل در اﻳﻦ دﻧﻴﺎ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ وﻟﻲ ﻋﻤﺮﺷـﺎن‬
‫ﺑﻪ ده ﺳﺎل ﻧﻤﻲرﺳﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻲ ﭘﻮل و ﻣﺎل و ﻣﻜﻨﺖ ﻓﺮاوان از ﻃﻼ و ﻧﻘـﺮه‬
‫دارﻧﺪ وﻟﻲ در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﻴﺰان ﻣـﺎل و داراﻳـﻲ ﺷـﺎن ﺑـﻪ ﻫـﺰار درﻫـﻢ ﻧﻤـﻲرﺳـﺪ و‬
‫ﻫﻤﻴﻨﻄﻮر اﺳﺖ ﻣﻘﺎم و ﻋﻠﻢ‪.‬‬
‫ﺗﺮﻣﺬي رواﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ
ﻓﺮﻣﻮد‪T   :   '
&9' F&9'  < ) :‬‬
‫‪ ) ١( 9&7'  v$  d  ' ,?  €$‬دﻧﻴﺎ و آﻧﭽﻪ در آن اﺳﺖ ﻣﻠﻌـﻮن اﺳـﺖ ﻣﮕـﺮ‬
‫ذﻛﺮ ﺧﺪا و ﻫﺮ آﻧﭽﻪ ﺧﺪا آﻧﺮا دوﺳﺖ دارد وﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺠﺰ ﻋﺎﻟﻢ ﻳﺎ ﻃﺎﻟﺐ ﻋﻠﻢ‪( .‬‬

‫ﮔﻨﺎه ﺳﺒﺐ ﭘﺴﺘﻲ و ﺣﻘﺎرت ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ .42‬از آﺛﺎر ﮔﻨﺎه اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑـﺮاي ﺻـﺎﺣﺒﺶ ﻛـﻮﭼﻜﻲ و ﺧـﻮاري ﺑـﻪ ﻫﻤـﺮاه‬
‫ﻣﻲآورد‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺮدﻣﺎن را ﺑﻪ دو دﺳﺘﻪ اﻫﻞ ﺑﻠﻨﺪي و ﻋﻠﻴﺎ و اﻫﻞ ﭘـﺴﺘﻲ و ﺳـﻔﻠﻲ‬
‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﻫﻞ ﻃﺎﻋﺖ را در دﻧﻴﺎ و آﺧﺮت در ﺑﻠﻨﺪي و اﻫﻞ ﻣﻌﺼﻴﺖ را در‬
‫دﻧﻴﺎ و آﺧﺮت در ﭘﺴﺘﻲ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﺮاي اﻫﻞ ﻃﺎﻋﺖ ﺑﺰرﮔﻮاري و ﻋـﺰت‬
‫و ﺑﺮاي اﻫﻞ ﻣﻌﺼﻴﺖ ﺳﺒﻜﻲ و ذﻟﺖ ﻗﺮار داده اﺳﺖ و در ﻣﺴﻨﺪ اﻣﺎم اﺣﻤﺪ‪،‬ﻋﺒـﺪ اﷲ‬
‫ﺑﻦ ﻋﻤﺮ از رﺳﻮل ﺧﺪا
رواﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪) :‬ﺑﻌﺜـﺖ ﺑﺎﻟـﺴﻴﻒ ﺑـﻴﻦ ﻳـﺪي اﻟـﺴﺎﻋﻪ و‬
‫ﺟﻌﻞ رزﻗﻲ ﺗﺤﺖ ﻇﻞ رﻣﺤﻲ وﺟﻌﻞ اﻟﺬل واﻟﺼﻐﺎر ﻋﻠﻰ ﻣﻦ ﺧﺎﻟﻒ أﻣﺮى(‪ ) ٢‬ﻣـﻦ‬
‫در ﻫﻨﮕﺎﻣﻪ ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺑﺎ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﻣﺒﻌﻮث ﺷﺪم و رزق ﻣﻦ زﻳﺮ ﺳـﺎﻳﻪ ﻧﻴـﺰه ام ﻗـﺮار داده‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ وذﻟﺖ و ﺧﻮاري ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﻣﻦ ﺧﻮاﻫﺪ رﺳﻴﺪ‪(.‬‬
‫ﻫﺮ وﻗﺖ ﺑﻨﺪه اي ﻣﻌﺼﻴﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ درﺟﻪ اي ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺳﻘﻮط ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻫﻤﭽﻨﺎن‬
‫ﺳﻘﻮﻃﺶ اداﻣﻪ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ ﺗﺎ در اﺳﻔﻠﻴﻦ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴـﺮد‪ .‬و ﻫـﺮ وﻗـﺖ ﺷـﺨﺺ ﻃـﺎﻋﺘﻲ‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ درﺟﻪ اش ﺑﺎﻻ ﺗﺮ ﻣﻲرود ﺗﺎ در زﻣﺮه ﻋﻠﻴﻴﻦ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫‪ 1‬ﺗﺮﻣﺬي ‪2322‬‬
‫‪ 2‬اﺣﻤﺪ ‪ 50/2‬و ‪92‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪136‬‬

‫اﻧﺴﺎن در زﻧﺪﮔﻲ ﺻﻌﻮد و ﺳﻘﻮط ﻓﺮاواﻧﻲ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻫﺮ ﻛﺪام از ﺳﻘﻮط‬
‫ﻳﺎ ﺻﻌﻮدش ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ آن ﺷﺨﺺ اﻫﻞ آن ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﻣﺎ دراﻳﻦ ﻣﻮرد ﻓﻬﻢ اﺷﺘﺒﺎﻫﻲ وﺟﻮد دارد و آن اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ‬
‫ﺑﻌﻀﻲ اوﻗﺎت ﻳﻚ ﺳﻘﻮط ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻴﻦ ﻣﻐﺮب ﺗﺎ ﻣـﺸﺮق اﺳـﺖ‬
‫ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد ﻛﻪ ﻫﺰار درﺟـﻪ ﺻـﻌﻮد ﻧﻴـﺰ آﻧـﺮا ﻛﻔﺎﻳـﺖ ﻧﻤـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﻜـﻪ در‬
‫ﺻﺤﻴﺤﻴﻦ آﻣﺪه ﻛﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا
ﻓﺮﻣﻮد‪) :‬إن اﻟﻌﺒـﺪ ﻟﻴـﺘﻜﻠﻢ ﺑﺎﻟﻜﻠﻤـﺔ اﻟﻮاﺣـﺪة وﻻ‬
‫ﻳﻠﻘﻰ ﻟﻬﺎ ﺑﺎﻻ ﻳﻬﻮى ﺑﻬﺎ ﻓﻰ اﻟﻨﺎر أﺑﻌﺪ ﻣﻤﺎ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﺸﺮق واﻟﻤﻐﺮب(‪ ) ١‬ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ‬
‫ﺷﺨﺺ ﻛﻠﻤﻪ اي ﺑﮕﻮﻳﺪ و ﺑﺮاي آن اﻫﻤﻴﺘﻲ ﻗﺎﺋﻞ ﻧﺸﻮد اﻣﺎ ]آن ﻛﻠﻤﻪ [او را ﺑﻪ اﻧﺪازه‬
‫ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻴﻦ ﻣﺸﺮق ﺗﺎ ﻣﻐﺮب در آﺗﺶ] ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ [اﻧﺪازد‪(.‬‬
‫ﭘﺲ ﭼﻪ ﺻﻌﻮدي اﻳﻦ ﺳﻘﻮط را ﺟﺒﺮان ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد؟ ﺳﻘﻮط ﺑﺮاي اﻧﺴﺎن اﻣـﺮي‬
‫ﻋﺎدي اﺳﺖ اﻣﺎ ﺑﻌﻀﻲ ﺳﻘﻮﻃﺸﺎن ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﻏﻔﻠﺖ اﺳﺖ و ﺑﻌـﻀﻲ ﺑـﻪ ﺧـﺎﻃﺮ ﺗـﺮك‬
‫ﻃﺎﻋﺘﻲ و ﺑﻌﻀﻲ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮﻣﻌﺼﻴﺘﻲ‪.‬‬
‫اوﻟﻲ ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﺧﻮاب ﻏﻔﻠﺖ ﺑﻴﺪار ﺷﻮد ﺗﺎ ﺑﻪ درﺟـﻪ اش ﺑـﺎز ﮔـﺮدد و‬
‫دوﻣﻲﺑﺎ اﻧﺠﺎم آن ﻃﺎﻋﺖ ﺑﻪ درﺟﻪ اش ﺑﺎز ﻣﻲﮔﺮدد و ﺳﻮﻣﻲﺑـﺎ ﺗﻮﺑـﻪ اي ﻧـﺼﻮح و‬
‫ﺑﺎزﮔﺸﺘﻲ ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ درﺟﻪ ي ﺧﻮد را ﺑﺎز ﺧﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﻣﻮرد اﺧﺘﻼف وﺟﻮد دارد ﻛﻪ آﻳﺎ ﺑﻌﺪ از ﺗﻮﺑﻪ ﺷﺨﺺ ﻛﺎﻣﻼ ﺑﻪ درﺟﻪ اي‬
‫ﻛﻪ در آن ﺑﻮده ﺑﺎز ﻣﻲﮔﺮدد ﺑﺮ ﻃﺒﻖ اﻳﻨﻜﻪ ﺗﻮﺑﻪ ﮔﻨﺎه را ﻣﺤﻮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ دوﺑﺎره ﺑﻪ آن‬
‫درﺟﻪ ﻧﺨﻮاﻫﺪ رﺳﻴﺪ؟ زﻳﺮا ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺗﻮﺑﻪ اﻳﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻋﻘﻮﺑـﺖ را ازﺷـﺨﺺ ﺳـﺎﻗﻂ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ اﻣﺎﺑﻪ درﺟﻪ اي ﻛﻪ ازدﺳﺖ داده ﻧﺨﻮاﻫﺪ رﺳﻴﺪ‪.‬‬
‫در ﺟﻮاب ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ ﻛﻪ ﭼﻮن ﺷـﺨﺺ ﺗﻮﺑـﻪ ﻛﻨﻨـﺪه ﺑـﻴﻦ زﻣـﺎن ﮔﻨـﺎه ﺗـﺎ ﺗﻮﺑـﻪ‪،‬‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺮاي ﺻﻌﻮد ﺑﻪ درﺟﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ وﻟﻲ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻣﻌﺼﻴﺖ ﺳـﻘﻮط‬
‫ﻛﺮده وﺳﭙﺲ ﺗﻮﺑﻪ ﻧﻤﻮده ﭘﺲ در اﻳﻦ ﻣﻴﺎن ﺷﺨﺺ دﭼﺎر ﺿﺮر زﻳﺎدي ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺎﺳﺒﻲ ﻣﺮدي ﻛﻪ ﻫﺮ روز ﺑﺎﺗﻤﺎم داراﻳﻲ اش ﻛﺴﺎﺑﺖ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ وﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﻣﺎﻟﺶ اﻓﺰوده ﺷﻮد ﺳﻮدش ﻫﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﭘﺲ درزﻣﺎن ﻣﻌﺼﻴﺖ ﻣﻴﺰان ﻣﻴﺰان ﻣﺎل‬

‫‪ 1‬ﺑﺨﺎري ‪ 6112‬و ﻣﺴﻠﻢ ‪2988‬‬

‫‪137‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ /‬ﻋﻘﻮﺑﺖﻫﺎي ﮔﻨﺎه‬

‫وﺳﻮدش ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫ﮔﻮﻳﻨﺪ ﻣﺜﺎل آن ﻣﺎﻧﻨﺪ دو ﻧﻔﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻧﺮدﺑﺎﻧﻲ ﺑﻲ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﻠﻨﺪ ﺑﺎﻻ روﻧﺪ و ﻫـﺮ‬
‫دو در ﻳﻚ ﺳﻄﺢ ﻗﺮا ر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻧﺎﮔﻬﺎن ﻳﻜﻲ از آﻧﻬﺎ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻴﻔﺘﺪ و ﺑﻌﺪ دوﺑﺎره‬
‫ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻦ ﻛﻨﺪ و ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺨﺼﻲ ﻛﻪ اﺻـﻼ ﻧﻴﻔﺘـﺎده ﺑـﺴﻴﺎر ﺑـﻪ‬
‫درﺟﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮ رﺳﻴﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﻴﺦ اﻻﺳﻼم اﺑﻦ ﺗﻴﻤﻴﻪ ﻧﻴﺰ ﺣﻜﻤﻲ ﻣﻘﺒﻮل دارد ﻛﻪ ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﻴﻦ ﺗﻮﺑـﻪ ﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪﻛﻪ از درﺟﻪ ﻗﺒﻠﻲ ﺧﻮد ﺑﺎﻻ ﺗﺮ ﻣﻲروﻧـﺪ و ﻋـﺪه اي ﻫـﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬
‫درﺟﻪ ﻗﺒﻠﻲ ﺧﻮد ﻣﻴﺮﺳﻨﺪ و ﺑﻌﻀﻲ ﺣﺘﻲ ﺑﻪ درﺟﻪ ﻗﺒﻠﻲ ﺧﻮد ﻧﻤﻲرﺳﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻣﻴﺰان ﺗﻮﺑﻪ ﺷﺨﺺ وذﻟﺖ و ﺧﻀﻮع و ﺑﺎز ﮔﺸﺘﻲ ﻛﻪ اﻧﺠﺎم داده و‬
‫ﺗﺮس از ﺧﺪا و ﮔﺮﻳﻪ ﺑﻪ درﮔﺎه او ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬و ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﻮاﻗﻊ ﺷـﺨﺺ ﺑﻌـﺪ از‬
‫ﺗﻮﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮ از ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷـﻮد واﻳـﻦ ﺧﻄـﺎ ﺑـﺮاﻳﺶ ﭼـﻮن رﺣﻤﺘـﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ درد‬
‫ﺧﻮدﭘﺴﻨﺪي و اﺗﻜﺎ ﺑﻪ ﻧﻔﺲ را از او ﻣﻲزداﻳﺪ و ﺷﺨﺺ ﮔﻮﻧﻪ ي ﺧﻮاري ﺑﺮآﺳـﺘﺎﻧﻪ‬
‫در ﻣﻮﻻي ﺧﻮد ﻣﻲﻧﻬﺪ وﻗﺪر ﺧﺪا ﺑﻪ او ﻧﻤﻮده ﻣـﻲﺷـﻮد وﻧﻴـﺎز ﺧـﻮد ﺑـﻪ ﻣﺮاﻋـﺎت‬
‫ﻣﻮﻻﻳﺶ وﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﮔﺬﺷﺖ وﻋﻔﻮ او ﺑﻪ او ﺷﻨﺎﺳﺎﻧﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬وﺷﺨﺺ ﺷﻜﺴﺘﻪ ﺷـﺪه‬
‫و از اﻳﻨﻜﻪ ﺧﻮدرا از دﻳﮕﺮان ﺑﻬﺘﺮ ﺑﺪاﻧﺪ ﺑﻴﺮون ﻣﻲآﻳﺪ ودر زﻣﺮه ﺧﻄﺎﻛﺎران‪ ،‬درﻣﻘﺎﺑﻞ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎ ﺳﺮ ﺑﻪ زﻳﺮي و ﺷﺮم وﺗﺮس ﻣﻲاﻳﺴﺘﺪ و ﻋﺒﺎدﺗﺶ را ﻛﻢ ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ‪ .‬ﻧﻘـﺺ و‬
‫ﺿﻌﻒ ﺧﻮد را در ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ و ﻛﻤﺎل و ﺑﺰرﮔﻲ ﺧﺪاوﻧـﺪرا ﺣـﺲ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﭘـﺲ ﻫـﺮ‬
‫ﻧﻌﻤﺘﻲ ﺑﺪو ﺑﺮﺳﺪ آﻧﺮا ﺑﺮ ﺧﻮد زﻳﺎد ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ و ﺧﻮد را ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮ از آن ﻣﻲداﻧﺪ‪ ،‬و ﻫـﺮ‬
‫ﺑﻼ و ﺳﺨﺘﻲ ﺑﻪ او ﺑﺮﺳﺪ ﺧﻮد را ﺷﺎﻳـﺴﺘﻪ ﺑﺰرﮔﺘـﺮ از آن ﻣـﻲداﻧـﺪ و ﻣـﻲداﻧـﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ او رﺣﻢ ﻛﺮده ﻛﻪ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﺶ او را ﻣﺠﺎزات ﻧﻜﺮده اﺳﺖ‪ .‬زﻳﺮا آن‬
‫ﻣﻘﺪار از ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﺷﺨﺺ اﺳـﺖ ﻛـﻮه ﻫـﺎي اﺳـﺘﻮار ﻧﻴـﺰ آن را ﺗﺤﻤـﻞ‬
‫ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ ﭼﻪ ﺑﺮﺳﺪ ﺑﻪ ﺑﻨﺪه ﺿﻌﻴﻒ‪ .‬زﻳﺮا ﮔﻨﺎه ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻫﻢ ﻛﻮﭼﻚ ﺑﺎﺷﺪ در ﻣﻘﺎﺑﻠﺶ‬
‫ﺧﺪاي ﺑﺰرﮔﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺴﻲ ﺑﻪ ﺑﺰرﮔﻴﺶ ﻧﻤﻲرﺳﺪ و ﻛﺒﻴﺮي اﺳﺖ ﻛـﻪ ﻛـﺴﻲ از او‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﻧﻴﺴﺖ وﺟﻠﻴﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺴﻲ ازاو ﺟﻠﻴﻠﺘﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ازﻃﺮف دﻳﮕﺮﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ورذﻟﺘﺮﻳﻦ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰاز ﻟﺤﺎظ ﺟﻮاﻧﻤﺮدي اﮔﺮﺑﺎ ﻧﺎﭘﺴﻨﺪي ﻫﺎ‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪138‬‬

‫روﺑﻪ رو ﺷﻮﻧﺪ ]واﻛﻨﺶ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ [ ﭼﻪ ﺑﺮﺳﺪ ﺑﻪ ﭘﺮوردﮔﺎر ﻋﻈـﻴﻢ آﺳـﻤﺎﻧﻬﺎ و‬

‫زﻣﻴﻦ و ﻣﺎﻟﻚ و اﻟﻪ آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ و زﻣﻴﻦ!؟‬
‫اﮔﺮرﺣﻤﺖ ﺧﺪا ﺑﺮﻏﻀﺒﺶ ﭘﻴﺸﻲ ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد زﻣﻴﻦ را زﻳﺮﭘﺎﻫﺎي ﮔﻨﺎﻫﻜﺎر وﻳـﺮان‬
‫ﻣﻲﻧﻤﻮد و اﮔﺮ ﺑﺮدﺑﺎري وﻣﻐﻔﺮﺗﺶ ﻧﺒﻮد آﺳﻤﺎن و زﻣـﻴﻦ ازﮔﻨـﺎه ﺑﻨـﺪﮔﺎن ﺑـﻪ ﻟـﺮزه‬
‫‰‪  
 h0‬‬
‫‪€4‬‬ ‫‪ S84 C84b‬‬
‫‪     r‬‬ ‫‪    T
:‬‬‫ﻣﻲاﻓﺘﺎد ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳـﺪ‪+   :‬‬
‫‪ +‬‬
‫‪   :+  d<&1‬‬
‫‪  ' <n‬‬
‫­‬ ‫‪  
:‬‬ ‫‬
‫‪) 0s‬ﻓﺎﻃﺮ ‪) (41‬ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺧﺪا‬ ‫
‪)   S) 9n‬‬ ‫‬ ‫'   *  ‬ ‫[ ‪      7  W‬‬
‫'‪ S8‬‬ ‫‬
‫آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ و زﻣﻴﻦ را ﻧﮕﺎه ﻣﻰدارد ﺗﺎ ﻧﻴﻔﺘﻨﺪ و اﮔﺮ ﺑﻴﻔﺘﻨﺪ ﺑﻌﺪ از او ﻫﻴﭻ ﻛـﺲ آﻧﻬـﺎ را‬
‫ﻧﮕﺎه ﻧﻤﻰدارد اوﺳﺖ ﺑﺮدﺑﺎر آﻣﺮزﻧﺪه‪(.‬‬
‫دﻗﺖ ﺷﻮد ﻛﻪ در آﺧﺮ آﻳﻪ ازدواﺳﻢ ﺧﺪاوﻧﺪ )اﻟﺤﻠﻴﻢ( و )اﻟﻐﻔﻮر( ﻳـﺎد ﺷـﺪه ﻛـﻪ‬
‫ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﮔﺮﺣﻠﻢ وﺑﺮدﺑﺎري ﺧﺪاوﻧﺪ درﻣﻘﺎﺑﻞ ﺟﻨﺎﻳﺘﮕﺮان وﻣﻐﻔﺮﺗﺶ ﺑـﺮ‬
‫ﮔﻨﺎﻫﻜﺎران ﻧﺒﻮد آﺳﻤﺎن وزﻣﻴﻦ آرام وﻗﺮار ﻧﻤﻲﻳﺎﻓـﺖ! وﺧﺪاوﻧـﺪ ازﻛﻔـﺮ ﺑﻌـﻀﻲ از‬
‫‬ ‫‪    ¦g45‬‬ ‫‪  +   r S8 3‬‬
‫‰‪J   h0‬‬
‫¨‪4‬‬ ‫'‪J    45‬‬ ‫ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ ﭼﻨﻴﻦ ﺧﺒﺮﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ‪    +     :‬‬
‫‪ 
7‬‬
‫‪) <4m‬ﻣﺮﻳﻢ ‪) (90‬ﭼﻴﺰى ﻧﻤﺎﻧﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ از اﻳﻦ ]ﺳﺨﻦ[ ﺑﺸﻜﺎﻓﻨﺪ و‬ ‫  ‬
‫‪{  K.O‬‬
‫زﻣﻴﻦ ﺷﻜﺎﻓﺘﻪ ﺷﻮد و ﻛﻮﻫﻬﺎ ﺑﻪ ﺷﺪت ﻓﺮو رﻳﺰﻧﺪ‪ (.‬و ﺧﺪاوﻧﺪ ﭘﺪر و ﻣـﺎدر ﻣـﺎ را از‬
‫ﺑﻬﺸﺖ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻳﻚ ﮔﻨﺎه ﻛﻪ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺷﺪﻧﺪ ﺧﺎرج ﻧﻤـﻮد و اﺑﻠـﻴﺲ را از ﻣﻠﻜـﻮت‬
‫آﺳﻤﺎن ﻫﺎ و زﻣﻴﻦ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﻳﻚ ﮔﻨﺎه اﺧﺮاج ﻛﺮد‪.‬‬
‫]ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪ وﻗﺘﻲ ﺑﻨﺪه اي ﺑﺎﻳﻚ ﮔﻨﺎه درﺟﻪ اش ﻛﻢ ﻣﻲﺷـﻮد ﺑﺎﺗﻮﺑـﻪ‬
‫وﺟﺒﺮان آن ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ درﺟﻪ ﻗﺒﻠﻲ ﺑﺎز ﮔﺮدد[‪‬اﻣﺎﻫﻤﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﺑـﺮاي ﮔﻨﺎﻫـﺎن اﺳـﺖ‬
‫واﮔﺮ ﻛﺴﻲ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﻣﻌﺼﻴﺘﻲ ﺷﻮدﻛﻪ ﺑﻪ اﺻﻞ و رﻳـﺸﻪ اﻳﻤـﺎن ﺻـﺪﻣﻪ ﺑﺰﻧـﺪ ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬
‫ﺷﺮك وﻧﻔﺎق‪ ،‬دراﻳﻦ ﺻﻮرت ﺷﺨﺺ ﻃﻮري ﺳﻘﻮط ﻧﻤﻮده ﻛﻪ ﺻﻌﻮد ﺑﺮاﻳﺶ ﻣﻤﻜﻦ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ازاول واﺳﺎس اﺳﻼم ﺑﻴﺎورد‪.‬‬

‫ﮔﻨﺎﻫﺎن اﻧﻮاع ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت راﺑﺮﮔﻨﺎﻫﻜﺎر ﺟﺴﻮرﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‬

‫ازﻋﻘﻮﺑﺖ ﻫﺎي ﮔﻨﺎه اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﻮداﺗﻲ راﻛﻪ ﻗﺒﻼ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺷﺨﺺ ﺟﺴﻮر‬
‫‪139‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ /‬ﻋﻘﻮﺑﺖﻫﺎي ﮔﻨﺎه‬

‫ﻧﺒﻮدﻧﺪ ﺑﺮﺷﺨﺺ ﺟﺴﻮرﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﺷـﻴﺎﻃﻴﻦ را ﺑـﺎ اذﻳـﺖ و ﻓﺮﻳـﺐ و وﺳﻮﺳـﻪ و‬

‫ﺗﺮﺳﺎﻧﺪن و اﻳﺠﺎد اﻧﺪوه و از ﻳﺎدﺑﺮدن آﻧﭽﻪ ﻣﺼﻠﺤﺘﺶ درﺑﻪ ﻳﺎد داﺷﺘﻦ آن اﺳﺖ ﺑـﺮ‬
‫او ﺟﺴﻮر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬و ﺑﻪ ﺷﻴﺎﻃﻴﻦ اﻧﺲ ﺟﺮات ﻣﻲﺑﺨﺸﺪ ﻛﻪ ﻫﺮﭼﻪ ﺗﻮان دارﻧـﺪ ﺑـﺮاي‬
‫اذﻳﺘﺶ درﻏﻴﺒﺖ وﺣﻀﻮرش روا دارﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﻪ ﻫﺮآﻧﭽﻪ اﻃﺮاﻓﺶ اﺳﺖ اﻋﻢ از ﺧﺎﻧﻮاده‬
‫و ﺧﺪﻣﺘﻜﺎر و اوﻻد وﻫﻤﺴﺎﻳﻪ وﺣﻴﻮاﻧﺎت ﺑﺮاوﺟﺮات ﻣﻲﺑﺨﺸﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺑﻌﻀﻲ ازﺳﻠﻒ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬ﻣﻦ ﮔﻨﺎه ﻣﻲﻛﻨﻢ واﺛﺮ آن را دراﺧﻼق و ﺑﺮﺧﻮرد‬
‫ﻫﻤﺴﺮ و ﺣﺘﻲ ﻣﺮﻛﺒﻢ ﻣﻲﺑﻴﻨﻢ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺣﺎﻛﻤﺎن را ﺑﺮ او ﻣﻲﮔﻤﺎرد ﻛﻪ ﺣﺪ ﺧـﺪا راﺑـﺮ او اﺟـﺮا ﻛﻨﻨـﺪ و ﻧﻔـﺲ‬
‫ﺧﻮدش را ﺑﺮاو ﺟﺴﻮر ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ درﻣﻘﺎﺑﻠﺶ ﻣﻲاﻳﺴﺘﺪ واﮔﺮ ﻗﺼﺪ ﭼﻴﺰي را داﺷـﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ از او اﻃﺎﻋﺖ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ و او را ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﻫﻼﻛﺘﺶ ﻣﻲﻛﺸﺎﻧﺪ ﭼـﻪ ﺑﺨﻮاﻫـﺪ ﭼـﻪ‬
‫ﻧﺨﻮاﻫﺪ‪ .‬زﻳﺮا ﻋﺒﺎدت ﭘﻨﺎﻫﮕﺎﻫﻲ ازﺟﺎﻧﺐ ﺧﺪاﺳﺖ وﻫﺮﻛﻪ واردآن ﺷﺪ دراﻣﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫و اﮔﺮ از آن ﺧﺎرج ﺷﻮد راﻫﺰﻧﺎن ﺑﺮاوﺟﺮات ﻣـﻲﻳﺎﺑﻨـﺪ وﻫﺮﭼـﻪ اوﺑـﻪ اﻧﺠـﺎم ﮔﻨـﺎه‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮﺟﺮات ﻳﺎﺑﺪ اﻳﻦ آﻓﺎت ﻫﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮ او ﺟﺮات ﻣﻲﻳﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎ ذﻛﺮ و ﻋﺒﺎدت ﺧﺪاوﻧﺪ وﺻﺪﻗﻪ و راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﻧﺎداﻧﺎن و اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌـﺮوف و ﻧﻬـﻲ‬
‫از ﻣﻨﻜﺮ ﺑﺎﻋﺚ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺷﺨﺺ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻴﺮوﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﻤﺎري را دﻓﻊ ﻛﻨـﺪ و‬
‫درﻣﻘﺎﺑﻠﺶ ﻣﻘﺎوﻣـﺖ ﻛﻨـﺪ‪ .‬واﮔﺮﻧﻴﺮوﻳـﻲ ﻧﺒﺎﺷـﺪ ﺑﻴﻤـﺎري وارد ﻣـﻲﺷـﻮد وﻫﻼﻛـﺖ‬
‫ﺣﺘﻤﻲاﺳﺖ ﭘﺲ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﺮﻛﺲ ﭼﻴﺰي ﺑﺮاي دﻓﺎع داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻫﻤﺎﻧﺎ اﺳﺒﺎب ﮔﻨـﺎه و‬
‫ﻧﻴﻜﻲ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻧﺒﺮد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ اﮔﺮﻃﺮف ﻧﻴﻜﻲ ﻗﻮي ﺑﺎﺷﺪ ] آﻓﺎت [ رارد ﻣﻲﻛﻨﺪ ﭼﻨﺎﻧﻜـﻪ‬
‫ﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬و ﺧﺪاوﻧﺪ از اﻳﻤﺎن داران دﻓﺎع ﻣﻲﻛﻨﺪ واﻳﻤﺎن ﻗﻮل وﻋﻤﻞ اﺳﺖ وﺑﻪ اﻧﺪازه‬
‫ﺗﻮان اﻳﻤﺎن دﻓﺎع ﻫﻢ ﻗﻮي اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﮔﻨﺎه درﻫﻨﮕﺎم ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪي ﺷﺨﺺ ﺑﻪ اوﺧﻴﺎﻧﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‬

‫‪ .43‬ازﻋﻘﻮﺑﺘﻬﺎي ﮔﻨﺎه اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺳﺨﺘﺘﺮﻳﻦ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺷﺨﺺ درﻧﻴﺎزاﺳـﺖ‬
‫ﺑﻪ اوﺧﻴﺎﻧﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﺎ ﻫﺮﺷﺨﺼﻲ ﻧﻴﺎز دارد ﻛﻪ آﻧﭽﻪ ﺑـﻪ او ﻧﻔـﻊ ﻣـﻲرﺳـﺎﻧﺪ را‬
‫ﺑﺸﻨﺎﺳﺪ و آﻧﭽﻪ ﺑﻪ اوﺿﺮر ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪرا ﻧﻴﺰ ﺑﺸﻨﺎﺳﺪ‪ .‬داﻧﺎﺗﺮﻳﻦ ﻣﺮدم ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪140‬‬

‫اﻳﻦ دو را ﺑﺎ ﺟﺰﺋﻴﺎﺗﺶ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ودرك ﻛﻨﺪ و ﻗﻮﻳﺘﺮﻳﻦ و زﻳﺮﻛﺘﺮﻳﻦ ﻣﺮدم ﻛﺴﻲ اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺮﻧﻔﺲ ﺧﻮد ﻓﺎﻳﻖ آﻳﺪ و از آﻧﭽﻪ ﺑﻪ او ﻧﻔﻊ ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ ﺑﻬﺮه ﮔﺮﻓﺘﻪ وازﻫﺮﭼﻪ ﺑﻪ او‬
‫ﺿﺮرﻣﻲزﻧﺪ دوري ﺟﻮﻳﺪ‪ .‬و ﻣﺮدﻣﺎن در ﻓﻬﻢ اﻳﻦ دو ﻣـﻮرد ﻣﺘﻔـﺎوت اﻧـﺪ و ﺗـﻼش‬
‫وﻛﻮﺷﺸﺎن در اﻳﻦ راه ﻳﻜﺴﺎن ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬وﻋﺎﻟﻢ ﺗﺮﻳﻨﺸﺎن ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛـﻪ اﻳـﻦ اﺳـﺒﺎب‬
‫ﺳﻌﺎدت وﺷﻘﺎوت راﺑﺸﻨﺎﺳﺪ و راه ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺗﺮﻳﻨﺸﺎن ﻛـﺴﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ راه ﺳـﻌﺎدت را‬
‫ﺑﺮﺷﻘﺎوت ﺗﺮﺟﻴﺢ دﻫﺪ اﻣـﺎ ﮔﻨـﺎه در زﻣـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ اﻧـﺴﺎن ﺑـﻪ اﺳـﺘﻔﺎده از اﻳـﻦ ﻋﻠـﻢ‬
‫وﺗﺸﺨﻴﺺ راه ﺳﻌﺎدت از ﺷﻘﺎوت ﻧﻴﺎزدارد ﺑﻪ ﺷﺨﺺ ﺧﻴﺎﻧﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺷـﺨﺺ را‬
‫از اﺷﺘﻐﺎل ﺑﻪ راه ﺳﻌﺎدت وﻛﺎﻣﻴﺎﺑﻲ ﺑﺎز ﻣﻲدارد‪ .‬و ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺷﺨﺺ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷـﻮد‬
‫و ﻧﻴﺎز ﺑﻪ رﻫﺎﻳﻲ ﻳﺎﺑﺪ ﻗﻠﺐ و درون و اﻋـﻀﺎﻳﺶ ﺑـﻪ او ﺧﻴﺎﻧـﺖ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ و ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬
‫ﺷﺨﺼﻲ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺷﻤﺸﻴﺮي ﻫﻤـﺮاه ﺧـﻮد داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ زﻧـﮓ زده ﺑﺎﺷـﺪ و‬
‫ﻏﻼﻓﺶ ﺑﺮ آن ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﻃﻮري ﻛﻪ وﻗﺘﻲ ﺻـﺎﺣﺒﺶ آﻧـﺮا ﻣـﻲﻛـﺸﺪ‪ ،‬ﺑﻴـﺮون‬
‫ﻧﻤﻲآﻳﺪ ﭘﺲ دﺷﻤﻦ ﺑﻪ او وارد ﻣﻴﺸﻮد و او دﺳﺘﺶ را ﺑﻪ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﻣـﻲﺑـﺮد و ﺗـﻼش‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ آﻧﺮا ﺧﺎرج ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻴﺮون ﻧﻤﻲآﻳﺪ و دﺷﻤﻦ ﻧﺎﮔﻬﺎن او را ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻛﺮده و ﺑـﺮ‬
‫او ﭘﻴﺮوز ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻗﻠﺐ ﺷﺨﺺ زﻧﮓ ﺑﺰﻧﺪ و ﻣﺮﻳﺾ ﺷﻮد درﻫﻨﮕﺎم ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ‬
‫دﺷﻤﻦ ﺷﺨﺺ را ﻳﺎري ﻧﻤﻲرﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬واﻧﺴﺎن ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻗﻠﺐ ﻣﺒﺎرزه ﻣﻲﻛﻨﺪ وﻫﻤﻴـﺸﻪ‬
‫ﻗﻠﺐ ﺟﻠﻮ ﻣﻲاﻓﺘﺪ وﺳﺎﻳﺮ اﻋﻀﺎوﺟﻮارح ﭘﻴﺮو ﻗﻠﺐ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ ﻗﻠـﺐ ﺑـﺎ‬
‫ﺷﻬﻮت وﮔﻨﺎه وﻣﻌﺼﻴﺖ آﻟﻮده ﮔﺮدد ‪ -‬ﻣﻨﻈﻮر ﻧﻔﺲ ﻣﻄﻤﺌﻨﻪ اﺳﺖ‪ -‬ﻧﻔﺲ اﻣﺎره ﻗﻮي‬
‫و ﻣﺤﻜﻢ ﻣﻲﺷﻮد وﻫﺮﭼﻪ اوﻟﻲ ﺿﻌﻴﻔﺘﺮﺷﻮد دوﻣﻲ ﻗﻮﻳﺘﺮ ﻣﻲﮔـﺮدد ﺗـﺎ ﺷـﺨﺺ ﺑـﻪ‬
‫ﺗﺼﺮف ﻧﻔﺲ اﻣﺎره درآﻳﺪ‪ .‬و ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﻧﻔﺲ ﻣﻄﻤﺌﻨﻪ ي او ﻃﻮري ﺑﻤﻴﺮد ﻛﻪ اﻣﻴﺪ زﻧﺪه‬
‫ﺷﺪن آن ﻧﺮود ﺳﭙﺲ اﻳﻦ ﺷﺨﺺ در ﺑﺮزخ ﻫﻢ ﻣﺮده ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و در آﺧـﺮت ﻫـﻢ‬
‫زﻧﺪﮔﻲ اي ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ او ﻧﻔﻌﻲ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ ﺑﻠﻜـﻪ زﻧـﺪﮔﻲ اش ﻓﻘـﻂ ﺣﻴـﺎﺗﻲ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ آن درد را درك ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻣﻘﺼﻮد اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺷﺨﺺ در ﺑﻼوﺳﺨﺘﻲ ﮔﺮﻓﺘـﺎر ﺷـﻮد ﻗﻠـﺐ و‬
‫زﺑﺎن و اﻋﻀﺎﻳﺶ ﺑﻪ اوﺧﻴﺎﻧﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻗﻠﺐ ﺷﺨﺺ ﺑﻪ ﺗﻮﻛﻞ ﺑﺮﺧـﺪا و ﺑﺎزﮔـﺸﺖ‬
‫ﺑﻪ ﺳﻮي او ﺑﺎ ﺗﻀﺮع درﺣﻀﻮرش ﻣﺘﻤﺎﻳﻞ ﻧﻤﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬و زﺑـﺎﻧﺶ ﺑﺮذﻛـﺮ ﺧـﺪا او را‬
‫‪141‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ /‬ﻋﻘﻮﺑﺖﻫﺎي ﮔﻨﺎه‬

‫اﻃﺎﻋﺖ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ واﮔﺮﻫﻢ ﺑﺎ زﺑﺎن ذﻛﺮي ﺑﻪ ﺟﺎ آورد ﻗﻠﺐ و زﺑﺎﻧﺶ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻫﻤﺎﻫﻨـﮓ‬

‫ﻧﻤﻲﺷﻮد واﮔﺮﻫﻢ ﺑﺎزﺑﺎن دﻋﺎ ﻛﻨﺪ ﻗﻠﺐ اوﻣﺸﻐﻮل ﻏﻔﻠﺖ وﻟﻬﻮ اﺳﺖ‪ .‬و در ﻛﻞ ﺗﻤـﺎم‬
‫اﻋﻀﺎﻳﺶ از ﺗﻤﺎﻳﻞ او ﺑﻪ اﻃﺎﻋﺖ ﺧﺪا ﺳﺮﭘﻴﭽﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬وﻫﻤـﻪ اﻳـﻦ ﻫـﺎ اﺛﺮﮔﻨـﺎه و‬
‫ﻣﻌﺼﻴﺖ اﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺳﺮﺑﺎزاﻧﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ دﺷﻤﻦ از او دﻓﺎع‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و او ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺮﺑﺎزاﻧﺶ ﺑﻲ اﻫﻤﻴﺖ اﺳﺖ و ﺣﻘﺸﺎن را ﺿﺎﻳﻊ ﻣﻲﻛﻨـﺪ و و‬
‫آﻧﺎن را ﺿﻌﻴﻒ ﮔﺮداﻧﺪ و ﻫﻨﮕﺎم ﺣﻤﻠﻪ ي دﺷﻤﻦ اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺪون داﺷﺘﻦ‬
‫ﻧﻴﺮو ﻫﻤﻪ ﺗﻼﺷﺸﺎن را در دﻓﺎع از او ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎﭼﻴﺰي ﻛﻪ ازاﻳﻦ ﻧﻴﺰ دردﻧﺎﻛﺘﺮ‬
‫و ﻣﺨﻮﻓﺘﺮاﺳﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﻗﻠـﺐ و زﺑـﺎن ﮔﻨﺎﻫﻜـﺎر در ﻫﻨﮕـﺎم ﻣـﺮگ وآﺧـﺮﻳﻦ‬
‫ﻟﺤﻈﺎت ﻛﻮچ ﺑﻪ ﺳﻮي ﺧﺪا ﺑﻪ او ﺧﻴﺎﻧﺖ ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪ ،‬وﺣﺘـﻲ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﻧﻄـﻖ ﺑـﻪ‬
‫ﺷﻬﺎدﺗﻴﻦ را ﺑﻪ اواﺟﺎزه ﻧﺪﻫﺪ‪ 1‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺑﺴﻴﺎري ازﻣﺮدم ﺷﺎﻫﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫـﺎﻳﻲ ازﭼﻨـﻴﻦ‬
‫اﺷﺨﺎﺻﻲ درﻫﻨﮕﺎم ﻣﺮگ ﺑﻮده اﻧﺪ وﺣﺘﻲ ﺑﻪ ﺑﻌﻀﻲ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬ﺑﮕـﻮ ﻻاﻟـﻪ اﻻ اﷲ و او‬
‫ﮔﻔﺘﻪ‪ :‬آه‪ ،‬آه ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ آﻧﺮاﺑﮕﻮﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺷﺨﺺ دﻳﮕﺮي ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﺑﮕﻮ ﻻاﻟﻪ اﻻ اﷲ و او ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ :‬ﺷﺎه‪ ،‬رخ ‪ ،2‬ﻣﻦ از‬
‫ﺗﻮ ﺑﺮدم‪ ...‬و ﺳﭙﺲ ﻣﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺷﺨﺺ دﻳﮕﺮي ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﺑﮕﻮ ﻻاﻟﻪ اﻻ اﷲ و او ﺷﺮوع ﺑﻪ آواز ﺧﻮاﻧﺪن ﻧﻤﻮده‪،‬‬
‫ﺗﺎ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺷﺨﺺ دﻳﮕﺮي ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﮕﻮ ﻻاﻟﻪ اﻻ اﷲ و او ﮔﻔﺘﻪ‪ :‬آﻧﭽﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻲ ﺑﻪ ﻣـﻦ‬
‫ﻧﻔﻌﻲ ﻧﻤﻲرﺳﺎﻧﺪ زﻳﺮا ﻫﻴﭻ ﻣﻌﺼﻴﺘﻲ ﻧﺒﻮده ﻛﻪ آﻧﺮا اﻧﺠﺎم ﻧﺪاده ﺑﺎﺷﻢ و ﺳﭙﺲ ﻣﺮده و‬
‫آﻧﺮا ﻧﮕﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺷﺨﺺ دﻳﮕﺮي ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﮕﻮ ﻻاﻟﻪ اﻻ اﷲ و او ﮔﻔﺘـﻪ‪:‬ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﺑـﻪ ﻣـﻦ ﻧﻔـﻊ‬
‫ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺣﺘﻲ ﻳﻚ ﻧﻤﺎز را ﺑﺠﺎ ﻧﻴﺎورده ام ؟ و آﻧﺮا ﻧﮕﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺷﺨﺺ دﻳﮕﺮي ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﮕـﻮ ﻻاﻟـﻪ اﻻ اﷲ و او ﮔﻔﺘـﻪ‪ :‬ﻣـﻦ ﺑـﻪ آﻧﭽـﻪ ﺗـﻮ‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﻲ ﻛﺎﻓﺮم و آﻧﺮا ﻧﮕﻔﺘﻪ و ﻣﺮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ 1‬اﻳﻦ اﺧﻄﺎر وﺗﺬﻛﺮ ﺑﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ درﺟﻮاﻧﻲ ﻣﻌﺼﻴﺖ ﻛﺮده وﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ درﭘﻴﺮي و ﻗﺒﻞ ازﻣﺮگ ﺗﻮﺑـﻪ ﻣـﻲﻛﻨـﻴﻢ و‬
‫ﻋﻤﻞ ﺻﺎﻟﺢ اﻧﺠﺎم ﺧﻮاﻫﻴﻢ داد‪.‬‬
‫‪ 2‬از اﺳﻤﻬﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﻬﺮه ﻫﺎي ﺷﻄﺮﻧﺞ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪142‬‬

‫ﺑﻪ ﺷﺨﺺ دﻳﮕﺮي ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﮕﻮ ﻻاﻟﻪ اﻻ اﷲ و او ﮔﻔﺘﻪ‪ :‬ﻫﺮ ﮔﺎه ﻣﻲﺧﻮاﻫﻢ آﻧﺮا‬
‫ﺑﮕﻮﻳﻢ زﺑﺎﻧﻢ از آن ﺑﺎز داﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫و ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﮔﺪاﻳﻲ ﺳﻤﺞ ﻫﻨﮕﺎم ﻣﺮگ ﻣﻲﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺮاي رﺿﺎي ﺧﺪا ﻳﻚ ﻓﻠﺲ‬
‫ﺑﺪﻫﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي رﺿﺎي ﺧﺪا ﻳﻚ ﻓﻠﺲ ﺑﺪﻫﻴﺪ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺣﺘﻲ ﻳﻜﻲ از ﻧﺰدﻳﻜﺎن ﺗﺎﺟﺮي ﻛﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﻣﺮگ ﺑﺎ او ﺑﻮده ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔـﺖ ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ‬
‫ﻛﻪ ﻻاﻟﻪ اﻻاﷲ را ﺑﻪ او ﺗﻠﻘﻴﻦ ﻣﻲﻛﺮدم او ﻣﻲﮔﻔﺖ‪ :‬اﻳـﻦ ﻗﻄﻌـﻪ ﻧﻔـﻴﺲ اﺳـﺖ‪ ،‬اﻳـﻦ‬
‫ﻣﺸﺘﺮي ﺧﻮﺑﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ‪ ...‬ﺗﺎ وﻗﺘﻲ ﻓﻮت ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺒﺤﺎن اﷲ! ﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺮدم ﺷﺎﻫﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮردﻫﺎﻳﻲ ﺑﻮده اﻧﺪ ؟ و آﻧﭽﻪ از اﺣﻮال‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ در ﺣﺎل اﺣﺘﻀﺎر و ﻣﺮﮔﻨﺪ از ﻣﺎ ﭘﻮﺷﻴﺪه ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻓﺮاوان ﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺲ اﮔﺮ در زﻣﺎن ﻗﺪرت و ﻛﻤﺎل و ﻫﻨﮕﺎم ﺣﻀﻮر ذﻫﻦ‪ ،‬ﺷﻴﻄﺎن ﺑﺮ اﻧﺴﺎن ﻓـﺎﻳﻖ‬
‫آﻳﺪ و او را ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻌﺼﻴﺖ وا دارد و ﻗﻠﺒﺶ را از ﻳﺎد ﺧﺪا ﻏﺎﻓﻞ ﮔﺮداﻧﺪ و زﺑﺎﻧﺶ‬
‫را از ذﻛﺮ ﺧﺪا ﺑﺎز دارد‪ ،‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن در ﺣﺎل ﻣﺮگ ﺑﺎﺷﺪ و ﻗﻠﺐ و دروﻧﺶ ﺑـﻪ‬
‫درد ﺟﺎن ﻛﺸﻴﺪن ﻣﺸﻐﻮل و ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺑﺎﺷﺪ و ﻧﻴﺮو ﻫﺎﻳﺶ ﻫﻤﻪ از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻪ و ﺿـﻌﻴﻒ‬
‫ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ و ﺷﻴﻄﺎن ﻧﻴﺰ ﺗﻤﺎم ﻗﺪرت و ﻗﻮت ﺧـﻮد را ﺑـﺮاي ﮔـﺮﻓﺘﻦ ﻓﺮﺻـﺖ از او‬
‫ﺟﻤﻊ ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ و ﺷﻴﻄﺎﻧﺶ در ﻗﻮي ﺗﺮﻳﻦ ﺣﺎل ﺧﻮد ﺑﺎﺷﺪ و او در ﺿﻌﻴﻒ ﺗـﺮﻳﻦ‬
‫ﺣﺎل‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ ﺷﻴﻄﺎن ﻓﺎﻳﻖ آﻳﺪ و ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻤﺎﻧﺪ؟‬
‫اﻳﻨﺠﺎﺳﺖ ﻛﻪ‪:‬‬
‫‬ ‫‪J    =GM‬‬
‫‪  I‬‬ ‫`‪ J =  † I Y1‬‬
‫<   ‬ ‫‪  + K"1‬‬
‫‪      5'X‬‬ ‫‬
‫Œ‪ + T ,‬‬
‫‡‪PR‬‬ ‫‬ ‫`‪ + T Y.‬‬
‫‪  Q‬‬ ‫ * ‬
‫ ‬
‫&‪  ' T ,‬‬
‫‪) tg‬اﺑﺮاﻫﻴﻢ ‪) (27‬ﺧﺪا ﻛﺴﺎﻧﻰ را ﻛﻪ اﻳﻤﺎن آوردهاﻧﺪ در زﻧﺪﮔﻰ دﻧﻴﺎ‬
‫و در آﺧﺮت ﺑﺎ ﺳﺨﻦ اﺳﺘﻮار ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻰﮔﺮداﻧﺪ و ﺳﺘﻤﮕﺮان را ﺑﻰراه ﻣﻰﮔﺬارد و ﺧﺪا‬
‫ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ اﻧﺠﺎم ﻣﻰدﻫﺪ‪(.‬‬
‫ﭘﺲ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ از ﻳﺎد ﺧﺪا ﻏﺎﻓﻞ ﺑﻮده و ﭘﻴﺮو ﻫﻮاي ﻧﻔﺲ ﮔﺸﺘﻪ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﻋﺎﻗﺒـﺖ‬
‫ﺧﻴﺮﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ درﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻛﻢ ﻛﺎري ﻧﻤﻮده اﺳﺖ؟ و ﻫﻤﺎﻧـﺎ ﺗـﺮس ازﺳـﻮءﺧﺎﺗﻤﻪ‪،‬‬
‫ﭘﺸﺖ اﻫﻞ ﺗﻘﻮا را ﺧﻢ ﻛﺮده اﺳﺖ اﻣﺎ ﮔﻮﻳﻲ ﮔﻨﺎﻫﻜﺎران و ﻇﺎﻟﻢ ﺑﺎ ﺧﻮد ﻧﺎﻣﻪ و اﻣﻀﺎ‬
‫اﻣﺎن و اﻣﻨﻴﺖ درﻳﺎﻓﺖ ﻧﻤﻮده اﻧﺪ!!‬
‫‪143‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ /‬ﻋﻘﻮﺑﺖﻫﺎي ﮔﻨﺎه‬

‫ﭘﺲ ﺑﻌﻴﺪ اﺳﺖ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻗﻠﺒﺶ از ﻳﺎد ﺧﺪا دور اﺳﺖ و از او ﻏﺎﻓﻞ اﺳﺖ و ﭘﻴﺮو‬
‫ﻫﻮاي درون و اﺳﻴﺮﺷﻬﻮت اﺳﺖ و زﺑﺎﻧﺶ از ﻳﺎد ﺧﺪا ﺧﺸﻚ اﺳﺖ و اﻋـﻀﺎﻳﺶ از‬
‫ﻋﺒﺎدت ﺧﺪا دور و ﺑﻪ ﮔﻨﺎه او ﻣﺸﻐﻮل اﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻌﻴﺪ اﺳﺖ ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺨﺼﻲ ﻋﺎﻗﺒـﺖ ﻧﻴﻜـﻮ‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪    z¼½ 9" j
b³‬‬
‫  ‪     R‬‬ ‫" ‬
‫'‪+  F‬‬
‫‪ 
:‬‬ ‫‪  k:  FN1‬‬
‫‬ ‫  ‪(       c‬‬
‫\‬
‫‪ J 9E‬‬ ‫‪   c‬‬ ‫‪ 
S‬‬
‫‪  (   5  9$‬‬
‫‪) ( $W‬اﻟﻘﻠﻢ ‪) (40‬ﻳﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺷﻤﺎ ﺗﺎ روز ﻗﻴﺎﻣـﺖ ]از ﻣـﺎ[ ﺳـﻮﮔﻨﺪﻫﺎﻳﻰ رﺳـﺎ‬ ‫‪  CQ1‬‬ ‫  ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪاﻳﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ ﭼﻪ دﻟﺘﺎن ﺧﻮاﺳﺖﺣﻜﻢ ﻛﻨﻴﺪ )‪ (39‬از آﻧﺎن ﺑﭙﺮس ﻛﺪاﻣﺸﺎن ﺿـﺎﻣﻦ‬
‫اﻳﻦ ]ادﻋﺎ[ ﻳﻨﺪ )‪((40‬‬

‫ﮔﻨﺎه ﻗﻠﺐ را ﻛﻮر و ﺑﺼﻴﺮت آﻧﺮا ﺿﻌﻴﻒ ﻣﻲﮔﺮداﻧﺪ‬

‫‪ :44‬از ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻫﺎي ﮔﻨﺎه اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﻠﺐ را ﻛﻮر ﻣﻲﮔﺮداﻧـﺪ و اﮔـﺮ ﻛـﻮرش‬
‫ﻧﻜﻨﺪ ﺑﺼﻴﺮﺗﺶ را ﺣﺘﻤﺎ ﺿﻌﻴﻒ ﻣﻲﮔﺮداﻧﺪ و وﻗﺘﻲ ﻗﻠـﺐ ﻛـﻮر ﻳـﺎ ﺿـﻌﻴﻒ ﮔـﺸﺖ‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺖ راه ﻫﺪاﻳﺖ وﺗﻄﺒﻴﻖ ﺧﻮد و دﻳﮕﺮان ﺑﺮ آن را ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﺿﻌﻒ ﺑﺼﻴﺮﺗﺶ از‬
‫دﺳﺖ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﭼﺮا ﻛﻪ ﻛﻤﺎل اﻧﺴﺎن ﺑﺮ دو اﺻﻞ اﺳﺘﻮار اﺳﺖ‪ :‬ﻳﻜﻲ ﻣﻌﺮﻓﺖ و ﺷـﻨﺎﺧﺖ ﺣـﻖ از‬
‫ﺑﺎﻃﻞ و دوم ﺗﺮﺟﻴﺢ ﺣﻖ ﺑﺮ ﺑﺎﻃﻞ‪ ،‬و ﻣﻨﺰﻟـﺖ ﻣﺮدﻣـﺎن در دﻧﻴـﺎ وآﺧـﺮت ﺑـﻪ ﻣﻴـﺰان‬
‫ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ در اﻳﻦ دواﺻﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻲﺷﻮد واﻳﻦ دو ﻫﻤﺎن ﭼﻴﺰي اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺧﺪاوﻧـﺪ‬
‫اﻧﺒﻴﺎ را ﺑﻪ ﺳﺒﺐ آﻧﻬﺎ ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫&"‪     o4‬‬ ‫‬ ‫    ‪    4‬‬
‫‪) 0p4‬ص‪(45‬‬ ‫‰‪    B<44‬‬
‫‰‪ 41‬‬ ‫‬ ‫‪      ¦^4‬‬ ‫‪    m 41:‬‬
‫‪  4E:‬‬ ‫‪  443.$‬‬
‫)ﺑﻨﺪﮔﺎن ﻣﺎ اﺑﺮاﻫﻴﻢ و اﺳﺤﺎق و ﻳﻌﻘﻮب را ﻛﻪ ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ و دﻳﺪهور ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻪ ﻳﺎدآور‪(.‬‬
‫ﭘﺲ)ا ْﻟﺄَ ‪‬ﻳﺪِي( ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻗﻮت در اﺟﺮاي ﺣـﻖ و)ا ْﻟﺄَﺑ‪‬ـﺼ‪‬ﺎرِ( ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﺑـﺼﻴﺮت‬
‫دردﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬وﺧﺪاوﻧﺪآﻧﻬﺎ راﺑﻪ ﻛﻤﺎل ادراك ﺣﻖ وﻛﻤﺎل ﺗﻨﻔﻴﺬ آن وﺻﻒ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺮدم در اﻳﻨﺠﺎ ﺑﻪ ﭼﻬﺎر دﺳﺘﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬
‫دﺳﺘﻪ اول ﺷﺮﻳﻔﺘﺮﻳﻦ ﻣﺮدﻣﺎﻧﻨﺪ و ﻧﺰد ﺧﺪا ﮔﺮاﻣﻲﺗﺮﻳﻨﻨﺪ ]اﻧﺒﻴﺎ[‪.‬‬
‫دﺳﺘﻪ دوم ﻋﻜﺲ دﺳﺘﻪ اول ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻛﺴﺎﻧﻲ اﻧﺪ ﻛﻪ ﻧﻪ در دﻳﻦ ﺑﺼﻴﺮت دارﻧﺪ ﻧﻪ‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪144‬‬

‫ﻧﻴﺮو و ﻗﻮﺗﻲ ﺑﺮاي ﺗﻨﻔﻴﺬ ﺣﻖ دارﻧﺪ و اﻛﺜﺮﻳﺖ ﻣﺮدم را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛـﻪ‬
‫دﻳﺪ ﻧﺸﺎن ﺧﺎﺷﺎك ﭼﺸﻢ و ﺗﺐ روح و ﺑﻴﻤﺎري ﻗﻠـﺐ وﺗﻨﮕـﻲ دﻳـﺎر و ﺑﺮاﻓـﺮوﺧﺘﻦ‬
‫ﺟﻨﮓ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل دارد و از ﻫﻤﻨﺸﻴﻨﻲ ﺑﺎ آﻧﺎن ﺟﺰ ﻧﻨﮓ ﭼﻴﺰي ﻋﺎﻳﺪ اﻧﺴﺎن ﻧﻤﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫دﺳﺘﻪ ﺳﻮم ﻛﺴﺎﻧﻲ اﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺼﻴﺮت و ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺑﻪ ﺣﻖ دارﻧﺪ اﻣﺎ ﺑﺮاي اﺟﺮاي آن و‬
‫دﻋﻮت ﺑﻪ آن ﻧﻴﺮوﻳﻲ ﻧﺪارﻧﺪ و اﻳﻦ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺆﻣﻦ ﺿﻌﻴﻒ اﺳﺖ و ﻣـﺆﻣﻦ ﻗـﻮي ﻧـﺰد‬
‫ﺧﺪا ﺑﻬﺘﺮ و ﻣﺤﺒﻮب ﺗﺮ از ﻣﺆﻣﻦ ﺿﻌﻴﻒ اﺳﺖ‪.‬‬
‫دﺳﺘﻪ ﭼﻬﺎرم ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻗﻮت و اراده ﻗﻮي دارﻧﺪ وﻟـﻲ آﮔـﺎﻫﻲ ﻛﻤـﻲدر‬
‫دﻳﻦ دارﻧﺪ و ﺑﻴﻦ اوﻟﻴﺎي رﺣﻤﺎن و اوﻟﻴﺎي ﺷﻴﻄﺎن ﺗﻔﺎوﺗﻲ ﻗﺎﺋﻞ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫از اﻳﻦ ﭼﻬﺎر دﺳﺘﻪ ﻓﻘﻂ دﺳﺘﻪ اول ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ي اﻣﺎﻣـﺖ در دﻳـﻦ ﻫـﺴﺘﻨﺪ ﭼﻨﺎﻧﻜـﻪ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪    45‹1‬‬
‫‪) 
45‬ﺳـﺠﺪه ‪(24‬‬ ‫‪       qL‬‬ ‫\<
    ‬
‫‪   R+ 'D1‬‬ ‫'‪) +    5‬‬
‫‪    Fbw‬‬ ‫ ‬
‫?&‪  59‬‬
‫  ‬
‫)ﭼﻮن ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻰ ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ آﻳﺎت ﻣﺎ ﻳﻘﻴﻦ داﺷﺘﻨﺪ ﺑﺮﺧﻰ از آﻧﺎن را ﭘﻴﺸﻮاﻳﺎﻧﻰ ﻗـﺮار‬
‫دادﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎن ﻣﺎ ]ﻣﺮدم را[ ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ‪(.‬‬
‫ﻳﻌﻨﻲ اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﺻﺒﺮ و ﻳﻘﻴﻦ ﺑﻪ اﻣﺎﻣﺖ در دﻳﻦ رﺳﻴﺪه اﻧﺪ و از ﺟﻤﻠﻪ ي ﺧﺎﺳـﺮﻳﻦ‬
‫ﻣﺴﺘﺜﻨﻲ ﺷﺪه اﻧﺪ‪.‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ در ﺳﻮره ي ﻋﺼﺮ آﻣﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪  4 49b$‬‬
‫‪    445'X Q4‬‬
‫‬ ‫‪­  4G A4 
84‬‬
‫‪r†p4‬‬
‫‪+‬‬ ‫‪ + :+  2 ¢4‬‬ ‫™‪  4‬‬ ‫&‪+  1 u4‬‬
‫‪ 
:‬‬ ‫     ‬
‫‪  +  L‬‬
‫‪3 qp1‬‬ ‫  ‬ ‫‪*   L‬‬
‫‪   ¦†1‬‬ ‫  ‬
‫‬
‫)ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ زﻣﺎن )‪ (1‬ﻛﻪ واﻗﻌﺎ اﻧﺴﺎن دﺳﺘﺨﻮش زﻳﺎن اﺳﺖ )‪ (2‬ﻣﮕﺮ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ‬
‫ﮔﺮوﻳﺪه و ﻛﺎرﻫﺎى ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﻛﺮده و ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ را ﺑـﻪ ﺣـﻖ ﺳـﻔﺎرش و ﺑـﻪ ﺷـﻜﻴﺒﺎﻳﻰ‬
‫ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻛﺮدهاﻧﺪ )‪((3‬‬
‫در اﻳﻦ ﺳﻮره ﺑﻪ ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺣﻖ و ﺻـﺒﺮ ﺑـﺮ آن اﻛﺘﻔـﺎ ﻧـﺸﺪه و ﺑـﻪ ﺗﻮﺻـﻴﻪ آن ﺑـﻪ‬
‫دﻳﮕﺮان و ﻫﺪاﻳﺖ و ﺗﺸﻮﻳﻖ آﻧﺎن ﻧﻴﺰ اﺷﺎره ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬و اﮔﺮ اﻧﺴﺎن ﻫﺎﻳﻲ ﻏﻴﺮ آﻧـﺎن‬
‫]ﻛﻪ در ﺳﻮره ي ﻋﺼﺮ[ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﺷﺎره ﺷﺪ دﺳﺖ ﺧﻮش زﻳﺎن ﻫـﺴﺘﻨﺪ ﭘـﺲ ﻣﻌﻠـﻮم‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻨﺎه ﺑﺼﻴﺮت ﻗﻠﺐ را ﻛﻮر ﻣﻲﻛﻨـﺪ و ﺣـﻖ را ﭼﻨﺎﻧﻜـﻪ ﺷﺎﻳـﺴﺘﻪ اﺳـﺖ در‬
‫ﻧﻤﻲﻳﺎﺑﺪ و ﻗﻮت و اراده اش را ﺿﻌﻴﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ و او را از ﺻﺒﺮ ﺑـﺎز ﻣـﻲدارد ﺑﻠﻜـﻪ‬
‫‪145‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ /‬ﻋﻘﻮﺑﺖﻫﺎي ﮔﻨﺎه‬

‫ﺑﻌﻀﻲ وﻗﺖ ﻫﺎ ﻗﻠﺐ را دﮔﺮﮔﻮن ﻛﺮده‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮرﻳﻜﻪ ﺣﻖ را ﺑﺎﻃـﻞ و ﺑﺎﻃـﻞ را ﺣـﻖ‬
‫ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ و از ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﺳﻮي ﺧﺪا و آﺧﺮت ﺑـﺎز ﻣـﻲﮔـﺮدد و ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻧﻔـﺴﻲ ﺑﺎﻃـﻞ‬
‫ﻣﻲﮔﺮدد ﻛﻪ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﻲ دﻧﻴﺎ راﺿﻲ ﮔﺸﺘﻪ و ﺑﺪان آراﻣﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ و از ﻳـﺎد ﺧـﺪا ﻏﺎﻓـﻞ‬
‫اﺳﺖ و ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﻟﻘﺎﻳﺶ آﻣﺎده ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻃﺎﻋﺖ و ﻋﺒﺎدت ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﭼﻨﺎن ﻗﻠـﺐ‬
‫را ﻧﻮراﻧﻲ و ﺻﻘﻴﻞ ﺑﺨﺸﺪ و آﻧﺮا ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﺮده و اﺳﺘﻮار ﮔﺮداﻧﺪ ﻛـﻪ ﻣﺎﻧﻨـﺪ آﻳﻨـﻪ اي‬
‫ﺻﻴﻘﻞ زده ﺷﻮد ﻛﻪ ﭘﺮ از ﻧﻮر ﺷﺪه و ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺷـﻴﻄﺎن ﺑـﻪ او ﻧﺰدﻳـﻚ ﻣـﻲﺷـﻮد‬
‫ﻧﻮري ﺑﻪ او اﺻﺎﺑﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺷـﻴﺎﻃﻴﻨﻲ ﻛـﻪ در آﺳـﻤﺎن اﺳـﺘﺮاق ﺳـﻤﻊ ﻛﻨﻨـﺪ‬
‫ﺷﻬﺎب ﺳﻨﮓ ﺑﺎ آﻧﺎن ﺑﺮ ﺧﻮرد ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ ،‬و ﺷﻴﻄﺎن ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻓﺮاري داده ﻣﻲﺷﻮد‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﺮاري ﺷﺪن ﮔـﺮگ از ﺷـﻴﺮ‪ ،‬و ﻓﺮﻳـﺎد ﺑـﺮ ﻣـﻲآورد و ﺷـﻴﺎﻃﻴﻦ ﺑـﺮ او ﺟﻤـﻊ‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﺑﻌﻀﻲ ﺑﻪ ﺑﻌﻀﻲ دﻳﮕﺮ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﭼﻪ ﺑﺮ ﺳﺮش آﻣﺪه؟ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨـﺪ‪ :‬اﻧـﺴﺎن‬
‫زده ﺷﺪه اﺳﺖ و اﻧﺴﺎن ﺑﺮ او ﻧﻈﺮ ﻛﺮده اﺳﺖ!‬
‫آﻳﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﻗﻠﺒﻲ ﺑﺎ ﻗﻠﺒﻲ ﻛﻪ ﺗﺎرﻳﻚ و ﻇﻠﻤـﺖ زده اﺳـﺖ و ﺷـﻴﻄﺎن در آن ﺧﺎﻧـﻪ‬
‫ﻛﺮده و ﻣﺴﻜﻦ ﮔﺰﻳﺪه اﺳﺖ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ؟‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ در ﺳﻮره زﺧﺮف ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ‪:‬‬
‫ ‪+   36‬‬
‫‪ J     ‚:‬‬
‫‪ ‚<p4‬‬ ‫     (‬
‫   ‬ ‫&‪   +    $ %‬‬
‫‪)      ! * "  #‬‬ ‫'   ‬
‫ ‬
‫‪    K‬‬ ‫‪  a7n‬‬ ‫¸‪    J ‚+ 
.8‬‬
‫‪      , .8‬‬ ‫ ‬
‫‪<4&1‬‬ ‫‪   1‬‬
‫‪   C45‬‬ ‫‪  A45 1 Y‬‬ ‫?‪    t‬‬ ‫‪  :‬‬ ‫'‪+  37
<7‬‬ ‫‪+ $‬‬
‫
‪39‬‬ ‫‪   o‬‬
‫'‪  •g‬‬ ‫  ‪   I‬‬
‫&‪ Q‬‬ ‫š‪ +   7b9‬‬
‫‪   + : c‬‬
‫‪     &5‬‬ ‫‪    ›[.‬‬
‫" ‪  38‬‬
‫    ‬ ‫     ‬
‫‪    PeR‬‬
‫)ﻫﺮﻛﺲ از ﻳﺎد ]ﺧﺪاى[ رﺣﻤﺎن دل ﺑﮕﺮداﻧﺪ ﺑﺮ او ﺷﻴﻄﺎﻧﻰ ﻣﻰﮔﻤﺎرﻳﻢ ﺗـﺎ ﺑـﺮاى‬
‫وى دﻣﺴﺎزى ﺑﺎﺷﺪ )‪ (36‬و ﻣـﺴﻠﻤﺎ آﻧﻬـﺎ اﻳـﺸﺎن را از راه ﺑـﺎز ﻣـﻰدارﻧـﺪ و ]آﻧﻬـﺎ[‬
‫ﻣﻰﭘﻨﺪارﻧﺪ ﻛﻪ راه ﻳﺎﻓﺘﮕﺎﻧﻨﺪ )‪ (37‬ﺗﺎ آﻧﮕﺎه ﻛﻪ او ]ﺑﺎ ﻫﻤﺪﻣﺶ[ ﺑﻪ ﺣـﻀﻮر ﻣـﺎ آﻳـﺪ‬
‫]ﺧﻄﺎب ﺑﻪ ﺷﻴﻄﺎن[ ﮔﻮﻳﺪ اى ﻛﺎش ﻣﻴﺎن ﻣﻦ و ﺗﻮ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺧﺎور و ﺑﺎﺧﺘﺮ ﺑﻮد ﻛﻪ ﭼﻪ‬
‫ﺑﺪ ﻫﻤﺪﻣﻰ ﻫﺴﺘﻰ )‪ (38‬و اﻣﺮوز ﻫﺮﮔﺰ ]ﭘﺸﻴﻤﺎﻧﻰ[ ﺑﺮاى ﺷﻤﺎ ﺳﻮد ﻧﻤﻰﺑﺨﺸﺪ ﭼﻮن‬
‫ﺳﺘﻢ ﻛﺮدﻳﺪ در ﺣﻘﻴﻘﺖﺷﻤﺎ در ﻋﺬاب ﻣﺸﺘﺮك ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺑﻮد )‪((39‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺧﺒﺮ ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ از ﻳﺎد ﺧﺪا ﻏﺎﻓـﻞ ﺑﻤﺎﻧـﺪ و از ﻗـﺮآن اﻋـﺮاض‬
‫ورزد و از ﻓﻬﻢ و ﺗﺪﺑﺮ در آن دوري ﺟﻮﻳﺪ‪ ،‬ﺷﻴﻄﺎﻧﻲ ﺑﺮ او ﮔﻤﺎﺷـﺘﻪ ﻣـﻲﮔـﺮدد ﻛـﻪ‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪146‬‬

‫ﻋﻘﻮﺑﺖ اﻋﺮاض او از ﻛﺘﺎب ﺧﺪاﺳﺖ و آن ﺷﻴﻄﺎن ﻫﻢ ﻧﺸﻴﻦ و ﻫﻢ ﺻـﺤﺒﺘﻲ اﺳـﺖ‬

‫ﻛﻪ او را ﺗﺮك ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ و در واﻗﻊ ﺑﺪ دوﺳﺖ و رﻓﻴﻘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺪان دﭼﺎر ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺧﺒﺮ ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ آن ﺷﻴﻄﺎن ﻫﻢ ﻧﺸﻴﻦ ﺧﻮد را از ﺑﻬﺸﺖ ﺑﺎز ﻣﻲدارد‬
‫و از ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻨﺤﺮف ﻣﻲﺳﺎزد و ﺷﺨﺺ ﮔﻤﺮاه ﻣﻲﭘﻨﺪارد ﻛﻪ ﺑﺮ راه ﻫﺪاﻳﺖ اﺳﺖ و‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ در ﻗﻴﺎﻣﺖ ﻫﺮ دو ﺟﻤﻊ ﮔﺮدﻧﺪ ﻫﺮ ﻛﺪام ﺑﻪ دﻳﮕﺮي ﻣﻲﮔﻮﻳـﺪ‪ :‬اي ﻛـﺎش‬
‫ﺑﻴﻦ ﻣﻦ و ﺗﻮ ﺑﻪ اﻧﺪازه ي ﻣﺸﺮق ﺗﺎ ﻣﻐﺮب دوري ﺑﻮد ﻛﻪ ﺗﻮ ﺑـﺪ ﻫﻤﻨـﺸﻴﻨﻲ در دﻧﻴـﺎ‬
‫ﺑﻮدي و ﻣﺮا از ﻫﺪاﻳﺖ ﺑﺎز داﺷﺘﻲ ﺗﺎ ﻣﻦ ﻫﻼك ﺷﺪم و اﻣـﺮوز ﻧﻴـﺰ ﻫﻤﻨـﺸﻴﻦ ﺑـﺪي‬
‫ﺑﺮاﻳﻢ ﻫﺴﺘﻲ‪.‬‬
‫در دﻧﻴــﺎ اﮔــﺮ دو ﻧﻔــﺮ در ﻳــﻚ ﻋــﺬاب ﻣــﺸﺘﺮك ﺑﺎﺷــﻨﺪ از ﺗﺨﻔﻴــﻒ و ﺳــﺒﻜﻲ‬
‫ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ اﻣﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺧﺒﺮ داده ﻛﻪ در ﻗﻴﺎﻣﺖ از اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺧﺒﺮي ﻧﻴـﺴﺖ و ﻫـﺮ‬
‫دو ﻫﻴﭻ راﺣﺘﻲ و ﺳﺮوري از ﻋﺬاب دﻳﮕﺮي ﻧﻤـﻲﺑﻴﻨﻨـﺪ و ﺧﺪاوﻧـﺪ از اﻫـﻞ آﺗـﺶ‬
‫ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ آﺳﺎﻳﺶ را ﻣﻨﻊ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣـﻲﻓﺮﻣﺎﻳـﺪ‪  :‬‬
‫‪    4‬‬
‫‪ &54‬‬
‫
‪)39‬اﻣـﺮوز ﻫﺮﮔـﺰ ﺑـﺮاى ﺷـﻤﺎ ﺳـﻮد‬ ‫‪   o‬‬
‫'‪  •g4‬‬ ‫  ‪   I‬‬
‫&‪ Q‬‬ ‫š‪ +   7b9‬‬
‫‪   + : c‬‬
‫   ‬
‫ﻧﻤﻰﺑﺨﺸﺪ ﭼﻮن ﺳﺘﻢ ﻛﺮدﻳﺪ در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺷﻤﺎ در ﻋﺬاب ﻣﺸﺘﺮك ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺑﻮد)‪((39‬‬

‫ﮔﻨﺎه ﻛﻤﻜﻲ اﺳﺖ از ﻃﺮف اﻧﺴﺎن ﺑﺮاي دﺷﻤﻨﺶ ﻋﻠﻴﻪ ﺧﻮدش‬

‫‪ :45‬از ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻫﺎي ﮔﻨﺎه اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻨﺎه ﻛﻤﻚ و ﻣﺪدي اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن در‬
‫ﺣﻖ دﺷﻤﻨﺶ ﻋﻠﻴﻪ ﺧﻮد اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬و اﻳﻦ در ﺣﺎﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ اﻧـﺴﺎن را‬
‫ﺑﻪ دﺷﻤﻨﻲ ﻣﺒﺘﻼ ﻛﺮده ﻛﻪ ﻳﻚ ﭼﺸﻢ ﺑﻪ ﻫﻢ زدن اﻧﺴﺎن را رﻫﺎ ﻧﻤﻲﻛﻨـﺪ و از اﻧـﺴﺎن‬
‫ﻏﺎﻓﻞ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬دﺷﻤﻨﻲ ﻛﻪ او و ﻫﻢ دﺳﺘﺎﻧﺶ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ را ﻣﻲﺑﻴﻨﻨﺪ اﻣﺎ اﻧـﺴﺎن آﻧﻬـﺎ را‬
‫ﻧﻤﻲﺑﻴﻨﺪ‪ ،‬و ﺗﻼﺷﺶ را در ﻫﻤﻪ ﺣﺎل در دﺷﻤﻨﻲ ﺷﺨﺺ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﮔﻴﺮد و ﻫﺮ اﻣﺮي‬
‫را ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺪان او را ﺑﻔﺮﻳﺒﺪ ﺑﻪ ﺷﺨﺺ ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ و از ﺑﺮادران ﺧﻮد ﭼـﻪ ﺟﻨـﻲ و‬
‫ﭼﻪ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻋﻠﻴﻪ اﻧﺴﺎن ﻛﻤﻚ ﻣﻲﮔﻴـﺮد‪ .‬و ﺑﻨـﺪ ﻫـﺎ و ﺑـﻼ ﻫـﺎ و داﻣﻬـﺎ رادرراﻫـﺶ‬
‫ﻗﺮارﻣﻲدﻫﺪ و ﻫﻤﺪﺳﺘﺎﻧﺶ را ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ دﺷﻤﻦ ﺧﻮد وﭘـﺪرﺗﺎن را ﻣﻮاﻇﺒـﺖ‬
‫ﻛﻨﻴﺪ ﻣﺒﺎدا او وارد ﺑﻬﺸﺖ ﺷﻮد و ﺟﻬﻨﻢ ﻧﺼﻴﺐ ﺷﻤﺎ ﺷﻮد و رﺣﻤﺖ ﻧﺼﻴﺐ اوﺷـﻮد‬
‫‪147‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ /‬ﻋﻘﻮﺑﺖﻫﺎي ﮔﻨﺎه‬

‫و ﻟﻌﻨﺖ ﻧﺼﻴﺐ ﺷﻤﺎ‪ .‬وﺷﻤﺎ ﻣﻲداﻧﻴﺪ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺑﺮﺳﺮﻣﻦ و ﺷﻤﺎ آﻣـﺪه اﻋـﻢ ازﺳـﺮ ﺑـﻪ‬
‫زﻳﺮي و ﻟﻌﻨﺖ ودوري از رﺣﻤﺖ ﺧﺪا ﻫﻤﻪ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ اﻧﺴﺎن اﺳﺖ ﭘﺲ ﺳـﻌﻲ ﻛﻨﻴـﺪ‬
‫ﻛﻪ در ﺑﻼﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺎ رﺳﻴﺪه آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﺷﺮﻳﻚ ﻣﺎ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻮن ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﻲداﻧﺴﺖ ﻛﻪ آدم وﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ را ﺑﻪ اﻳﻦ دﺷﻤﻦ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺳـﺎﺧﺘﻪ‪،‬‬
‫آﻧﻬﺎ را ﺑﺎ ﺳﺮﺑﺎزان ﻛﻤﻚ ﻧﻤﻮد ﺗـﺎ ﺑـﺎ دﺷـﻤﻨﺎن ﻣﻘﺎﺑﻠـﻪ ﻛﻨﻨـﺪ و دﺷـﻤﻨﺎن را ﻧﻴـﺰ ﺑـﺎ‬
‫ﻟﺸﻜﺮﻳﺎن و ﺳﺮﺑﺎزان ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﺮد ﺗﺎ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ روﺑﺮو ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬و ﺟﻬﺎد را در اﻳـﻦ دﻧﻴـﺎ و‬
‫در ﺗﻤﺎم ﻃﻮل ﻋﻤﺮﺑﻪ راه اﻧﺪاﺧﺖ واز ﻣﻮﻣﻨﺎن ﺟﺎن و ﻣﺎﻟﺸﺎن را ﺑﺎ ﺑﻬﺸﺖ ﺧﺮﻳـﺪ ﺗـﺎ‬
‫در راه ﺧﺪا ﻗﺘﺎل ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﻜﺸﻨﺪ و ﻛﺸﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ ودرﺷﺮﻳﻔﺘﺮﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﻫﺎ ﻛﻪ ﺗﻮرات و‬
‫اﻧﺠﻴﻞ و ﻗﺮآن اﺳﺖ ﺑﻪ ﺗﺎﻛﻴﺪ آﻧﻬﺎ را وﻋﺪه داده وﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ ﻛـﻪ ﻛـﺴﻲ از او ﺑـﻪ‬
‫ﻋﻬﺪش وﻓﺎدارﺗﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﻣﺮ ﻧﻤﻮده ﻛﻪ دﻳﮕﺮان راﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻣـﮋده‬
‫دﻫﻨﺪ ﭘﺲ ﺑﻨﮕﺮﻛﻪ ﻣﺸﺘﺮي اﻳﻦ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻛﻴﺴﺖ ؟ و ﺑﻨﮕﺮ ﺑﻪ ﺑﻬـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﺮاﻳﺶ‬
‫ﭘﺮداﺧﺖ و ﺑﻪ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺑﺮدﺳﺘﺶ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﭘﺲ ﭼﻪ رﺳـﺘﮕﺎري ازاﻳـﻦ‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮاﺳﺖ ؟ وﭼﻪ ﺗﺠﺎرﺗﻲ ازاﻳﻦ ﺳﻮدﻣﻨﺪﺗﺮاﺳﺖ ؟‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ در ﺳﻮره ي ﺻﻒ ﺑﺮ اﻳﻦ اﻣﺮ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬
‫‪     10 ­ 4  o‬‬
‫‪
45'-‬‬ ‫‪­ Q4$‬‬
‫'  ‬‫‪ *  65‬‬
‫‪­   U$‬‬
‫‪  =0l‬‬
‫‬ ‫‪ J   ,m‬‬
‫‪   3‬‬ ‫‪  5'X‬‬ ‫‬
‫‪   Q‬‬
‫\ ‪ +‬‬ ‫‬
‫  ‪ J‬‬
‫‪ 
:  4‬‬
‫‪ 745‬‬ ‫‪ + _4G‬‬ ‫‪    84‬‬
‫‪(    4‬‬ ‫      ‬
‫‪  'D41‬‬ ‫‪      E0‬‬
‫‪    T , .E I
<ml‬‬
‫‬
‫‪   T1‬‬
‫'‪  84‬‬
‫‰‚‪   04‬‬
‫‬
‫‪     47³‬‬
‫‪    r5‬‬
‫‪   ' Bl‬‬
‫<‪­ + ? 9G‬‬ ‫‬ ‫     ‬
‫‪        1‬‬
‫‬
‫‪  N‬‬ ‫  ‬
‫&‪   11
b9‬‬
‫‬ ‫‪  W‬‬ ‫‪  
<$‬‬ ‫ )‪ + I F.‬‬
‫?‪­   r5‬‬
‫‪(   x7‬‬
‫>‬ ‫' ‪(    T‬‬ ‫‪(   ‚.‬‬
‫‪ * u‬‬ ‫&‡  ‪    12‬‬
‫‪  J ³ }G‬‬ ‫‪     C‬‬ ‫‬ ‫*‬
‫*  ‬
‫‪)13 P5'-R‬اى ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ اﻳﻤﺎن آوردهاﻳﺪ آﻳﺎ ﺷﻤﺎ را ﺑﺮ ﺗﺠﺎرﺗﻰ راه ﻧﻤﺎﻳﻢ‬ ‫‪   e1‬‬ ‫‬
‫ﻛﻪ ﺷﻤﺎ را از ﻋﺬاﺑﻰ دردﻧﺎك ﻣﻰرﻫﺎﻧﺪ )‪ (10‬ﺑﻪ ﺧﺪا و ﻓﺮﺳﺘﺎده او ﺑﮕﺮوﻳﺪ و در راه‬
‫ﺧﺪا ﺑﺎ ﻣﺎل و ﺟﺎﻧﺘﺎن ﺟﻬﺎد ﻛﻨﻴﺪ اﻳﻦ ]ﮔﺬﺷﺖ و ﻓﺪاﻛﺎرى[ اﮔﺮ ﺑﺪاﻧﻴـﺪ ﺑـﺮاى ﺷـﻤﺎ‬
‫ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ )‪ (11‬ﺗﺎ ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﺘﺎن را ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﺑﺒﺨﺸﺎﻳﺪ و ﺷﻤﺎ را در ﺑﺎﻏﻬـﺎﻳﻰ ﻛـﻪ از زﻳـﺮ‬
‫]درﺧﺘﺎن[ آن ﺟﻮﻳﺒﺎرﻫﺎ روان اﺳﺖ و ]در[ ﺳﺮاﻫﺎﻳﻰ ﺧﻮش در ﺑﻬﺸﺘﻬﺎى ﻫﻤﻴـﺸﮕﻰ‬
‫درآورد اﻳﻦ ]ﺧﻮد[ ﻛﺎﻣﻴﺎﺑﻰ ﺑﺰرگ اﺳﺖ )‪ (12‬و ]رﺣﻤﺘﻰ[ دﻳﮕﺮ ﻛـﻪ آن را دوﺳـﺖ‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪148‬‬

‫دارﻳﺪ ﻳﺎرى و ﭘﻴﺮوزى ﻧﺰدﻳﻜﻰ از ﺟﺎﻧﺐ ﺧﺪاﺳﺖ و ﻣﺆﻣﻨﺎن را ]ﺑﺪان[ ﺑﺸﺎرت ده )‪((13‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ اﻳﻦ دﺷﻤﻦ را ﺑﺮ ﺑﻨﺪه ي ﻣﺆﻣﻨﺶ ﻣﺴﻠﻂ ﻧﮕﺮداﻧﻴﺪه ‪ ،‬ﻣﮕﺮ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺧـﺎﻃﺮ‬
‫ﻛﻪ ﺟﻬﺎد ‪ ،‬ﻣﺤﺒﻮﺑﺘﺮﻳﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎ ﻧﺰد ﺧﺪاﺳﺖ و اﻫﻞ ﺟﻬﺎد از ﺑﺎﻻ ﺗﺮﻳﻦ درﺟﺎت ﻧﺰد او‬
‫ﺑﺮ ﺧﻮردارﻧﺪ و ﻣﺤﻞ و ﭘﺮﭼﻢ دار اﻳﻦ ﺟﻬﺎد ﻗﻠﺒﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺤﻞ ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﻣﺤﺒﺖ‬
‫و ﻋﺒﻮدﻳﺖ ﺧﺪاﺳﺖ و ﺟﺎﻳﮕﺎه اﺧﻼص ﺑﺮاي ﺧﺪا و ﺗﻮﻛـﻞ ﺑـﺮ او و ﺑﺎزﮔـﺸﺖ ﺑـﻪ‬
‫ﺳﻮي اوﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﻛﺎراﻳﻦ ﺟﻨﮓ را ﺑﻪ او ﮔﻤﺎرد و اﻧﺴﺎن را ﺑﺎ ﻓﺮﺷﺘﮕﺎﻧﻲ از ﺟﺎﻧـﺐ‬
‫ﺧﻮد ﻧﻴﺮو و ﻗﻮت ﻣﻲﺑﺨﺸﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ در ﺳﻮره ي رﻋﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪     9G‬‬
‫‬ ‫‪   P1‬‬
‫‪­    4' _4N‬‬
‫‪c4"1‬‬ ‫'   ‬
‫'‪+  T 4‬‬
‫‪ *    T
:‬‬ ‫¸‡ ‬
‫‬ ‫'   ‬ ‫<  ‬ ‫'&"‪     '* r.‬‬
‫     *  (‬
‫‪K­  4' 43‬‬
‫‪  4'  '  3' i‬‬
‫* ‬ ‫‪   +     tE‬‬ ‫‪­    T 3 0  :‬‬
‫‪)  c"1‬‬ ‫‪   D1‬‬
‫‪    8‬‬ ‫‪   '  _N‬‬
‫‪ *   a7n‬‬
‫ ‪+‬‬
‫‪)  11‬ﺑﺮاى او ﻓﺮﺷﺘﮕﺎﻧﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻰ در ﭘﻰ او را ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎن ﺧﺪا از ﭘـﻴﺶ رو و‬
‫از ﭘﺸﺖﺳﺮش ﭘﺎﺳﺪارى ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺧﺪا ﺣﺎل ﻗﻮﻣﻰ را ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻤﻰدﻫـﺪ ﺗـﺎ‬
‫آﻧﺎن ﺣﺎل ﺧﻮد را ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﻨﺪ و ﭼﻮن ﺧﺪا ﺑﺮاى ﻗﻮﻣﻰ آﺳﻴﺒﻰ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﻫﻴﭻ ﺑﺮﮔﺸﺘﻰ‬
‫ﺑﺮاى آن ﻧﻴﺴﺖ و ﻏﻴﺮ از او ﺣﻤﺎﻳﺘﮕﺮى ﺑﺮاى آﻧﺎن ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪(.‬‬
‫ﻫﺮ وﻗﺖ ﻋﺪه اي از اﻳﻦ ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن او را ﺗﺮك ﻛﻨﻨﺪ ﻋﺪه اي دﻳﮕﺮ ﺟﺎﻧـﺸﻴﻦ آﻧﻬـﺎ‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و او را ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻛﺮده و ﺑﻪ ﻧﻴﻜﻲ اﻣﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺪان ﺗﺸﻮﻳﻘﺶ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ و‬
‫وﻋﺪه ي ﻧﺼﺮ و اﻛﺮام ﺧﺪا را ﻧﻮﻳﺪ ﻣﻲدﻫﻨﺪ و ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬دﻧﻴـﺎ ﭼﻴـﺰي ﻧﻴـﺴﺖ ﺟـﺰ‬
‫ﻣﺪت ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﺻﺒﺮ‪ ،‬و ﺑﻌﺪ از آن آﺳﺎﻳﺶ اﺑﺪي در اﻧﺘﻈﺎر ﺗﻮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﺧﺪاوﻧﺪ او را ﺑﻪ ﺳﺮﺑﺎزي دﻳﮕﺮ ﻛﻪ ﻫﻤﺎﻧـﺎ وﺣـﻲ و ﻛـﻼم اوﺳـﺖ ﻳـﺎري‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ و ﺑﻪ ﺳﻮي او رﺳﻮﻟﻲ ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﺪ و ﺑﺮاي او ﻛﺘﺎب ﻧﺎزل ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻧﻴﺮوﻳﻲ ﺑـﺮ‬
‫ﻧﻴﺮوﻳﺶ ﻣﻲاﻓﺰاﻳﺪ و ﻛﻤﻚ و ﻳﺎرﻳﮕﺮي ﺑﺮ ﻳﺎرﻳﮕﺮاﻧﺶ ﻣﻲاﻓﺰاﻳﺪ و ﻋﻘﻞ را ﻣﺸﺎور و‬
‫ﻣﺪﺑﺮش ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ و ﻣﻌﺮﻓﺖ را ﻧﺎﺻﺢ و ﻣﺸﺎور او ﻣﻲﺳﺎزد و ﺑﺎ اﻳﻤﺎن ﺗﺜﺒﻴـﺖ و‬
‫ﺗﺎﻳﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬و ﻳﻘﻴﻦ‪ ،‬ﺣﻘﻴﻘﺖ اﻣﺮ را ﺑﺮاﻳﺶ روﺷـﻦ ﻣـﻲﺳـﺎزد ﻃـﻮري ﻛـﻪ اﻧﮕـﺎر‬
‫وﻋﺪهﻫﺎي ﺧﺪا را در ﺟﻬﺎد ﺑﺮ ﺿﺪ دﺷﻤﻨﺎﻧﺶ ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎ ﻗﻮاي ﻇﺎﻫﺮي و ﺑﺎﻃﻨﻲ در اﻳﻦ ﺟﻨﮓ ﺑﻪ اﻧﺴﺎن ﻛﻤـﻚ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﭘـﺲ‬
‫‪149‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ /‬ﻋﻘﻮﺑﺖﻫﺎي ﮔﻨﺎه‬

‫ﭼﺸﻢ را روﺷﻨﻲ ﺑﺨﺶ او ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ و ﮔﻮش را ﻣﺨﺒﺮش ﻗﺮار ﻣـﻲدﻫـﺪ و زﺑـﺎن‬
‫ﻣﺘﺮﺟﻤﺶ و دﺳﺖ و ﭘﺎ را ﻳﺎوران او ﻣـﻲﺳـﺎزد و ﻓﺮﺷـﺘﮕﺎن و ﺣـﺎﻣﻼن ﻋـﺮش در‬
‫ﺣﻘﺶ اﺳﺘﻐﻔﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﻪ از ﮔﻨﺎه دور ﺑﻤﺎﻧﺪ و ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺖ ﻧﺎﺋﻞ ﮔـﺮدد‪.‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺧﻮد دﻓﺎع از او را ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﻣﻲﮔﻴﺮد و ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ اﻳﻨﺎن ﮔﺮوه ﻣﻦ ﻫـﺴﺘﻨﺪ و‬
‫ﮔﺮوه و دﺳﺘﻪ ﻣﻦ رﺳﺘﮕﺎرﻧﺪ‪.‬‬
‫‪      m T‬‬
‫‪) 
^9R‬ﻣﺠﺎدﻟـﻪ‪) (22‬آﻧـﺎن ﺣـﺰب‬ ‫‪ o€n‬‬ ‫‪ +    T o€n‬‬
‫‪ 
:‬‬
‫   ‬
‫[‪  C‬‬ ‫‬
‫ﺧﺪاﻳﻨﺪ ﻫﺎن ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺣﺰب ﺧﺪا رﺳﺘﮕﺎرﻧﺪ‪(.‬‬
‫‪)
.N‬ﺻﺎﻓﺎت‪) (173‬ﺣﻘﻴﻘﺘﺎ ﺳﭙﺎه ﻣﺎ ﭼﻴﺮه و ﻏﺎﻟﺐ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪(.‬‬‫?‪       <5‬‬ ‫‪+‬‬
‫‪  
:‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ از ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ اﻳﻦ ﺟﻨﮓ و ﺟﻬﺎد ﺧﺒﺮ داده و در ﭼﻬﺎر ﻛﻠﻤﻪ ﻧﺸﺎن داده اﺳﺖ‪.‬‬
‫&‪      49‬‬
‫‪) 
4^9‬آل‬ ‫"‪ +   T  4‬‬ ‫‪  0‬‬
‫‪ +   1‬‬ ‫‪     qL‬‬
‫‪   1L‬‬ ‫‪    5'X‬‬
‫‬
‫\ ‪ +‬‬
‫‪  Q‬‬ ‫‬
‫  ‪ J‬‬
‫ﻋﻤﺮان‪) (200‬اى ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ اﻳﻤﺎن آوردهاﻳﺪ ﺻﺒﺮ ﻛﻨﻴﺪ و اﻳﺴﺘﺎدﮔﻰ ورزﻳﺪ و ﻣﺮزﻫـﺎ‬
‫را ﻧﮕﻬﺒﺎﻧﻰ ﻛﻨﻴﺪ و از ﺧﺪا ﭘﺮوا ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ اﻣﻴﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ رﺳﺘﮕﺎر ﺷﻮﻳﺪ‪(.‬‬
‫ﭘﺲ ﺟﻬﺎد ﻛﺎﻣﻞ ﻧﻤﻲﺷﻮد ﻣﮕﺮ ﺑﺎاﻳﻦ ﭼﻬﺎر ﻛـﺎر‪ ،‬و ﺻـﺒﺮﻛﺎﻣﻞ ﻧﻴـﺴﺖ ﻣﮕـﺮ ﺑـﺎ‬
‫اﻳﺴﺘﺎدﮔﻲ ﺑﺮ آن درﻣﻘﺎﺑﻞ دﺷﻤﻦ و اﻳﻦ ﻗﻠﺐ و ﭘﺎﺳﺪاري ﺑﺮآن اﺳﺖ ﺗﺎ دﺷﻤﻦ از آن‬
‫وارد ﻧﺸﻮد‪ ،‬اﮔﺮ دﺷﻤﻦ ﻫﻢ ﺻﺒﺮﻧﻤﻮد ﺑﻪ ﻛﺎر دﻳﮕـﺮي ﻫـﻢ ﻧﻴﺎزاﺳـﺖ وآن ﻧﮕﻬﺒـﺎﻧﻲ‬
‫اﺳﺖ و ﺑﺴﺘﻦ روزﻧﻪ ﻫﺎي ﭼﺸﻢ وﮔﻮش و زﺑﺎن و ﺷﻜﻢ و دﺳﺖ وﭘﺎ‪ ،‬زﻳـﺮا دﺷـﻤﻦ‬
‫از اﻳﻦ روزﻧﻪ ﻫﺎ وارد ﺷﺪه وﺷﺮوع ﺑﻪ ﻓﺴﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ وﻧﺒﺎﻳـﺪ ﺟـﺎﻳﻲ رارﻫـﺎ ﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ‬
‫دﺷﻤﻦ از آن وارد ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﭘﺲ اﺻﺤﺎب رﺳﻮل ﺧﺪا
ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺧﻠﻖ ﺧـﺪا ﺑﻌـﺪ از اﻧﺒﻴـﺎ و‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮاﻧﻨﺪ و از ﻫﻤﻪ ﻛﺲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺧﻮد را از ﺷﻴﻄﺎن ﭘﺎﺳﺪاري ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺗﺮك‬
‫ﻣﻜﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﺴﺘﻦ و ﭘﺎﺳﺪاري از آن اﻣﺮ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ در روز اُﺣﺪ‪ ،‬دﺷﻤﻦ ﺑـﺮ آﻧـﺎن‬
‫وارد ﮔﺸﺖ و ﭼﻨﺎن ﺷﺪ ﻛﻪ ﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺎﻳـﺪ داﻧـﺴﺖ ﻛـﻪ ﺻـﺒﺮ و ﻣـﺼﺎﺑﺮه و ﻣﺮاﺑﻄـﻪ‬
‫ﺻﻮرت ﻧﻤﻲﮔﻴﺮد ﻣﮕﺮ ﺑﺮ ﺳﺘﻮن آن ﻛﻪ ﺗﻘﻮي اﺳﺖ و ﺗﻘﻮا ﭘﺎﻳﺪار ﻧﻤﻲﻣﺎﻧﺪ ﻣﮕﺮ ﺑﺮ ﺻﺒﺮ‪.‬‬
‫ﺣﺎل ﺑﻪ اﻟﺘﻘﺎي اﻳﻦ دو ﻟﺸﻜﺮ و ﺻﻒ ﻛﺸﻴﺪن ﺳﺮﺑﺎزان در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻫﻢ ﻣﻲﻧﮕﺮﻳﻢ‪:‬‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه ﻛﻔﺎر ﺑﺎ ﺳﺮﺑﺎزاﻧﺶ ﺟﻠـﻮ ﻣـﻲآﻳـﺪ و ﻗﻠـﺐ را در ﻗﻠﻌـﻪ ﺧـﻮد‪ ،‬ﻣﺎﻟـﻚ و‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪150‬‬

‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺮوا ﺑﺮ ﻣﻤﻠﻜﺖ ﺧﻮد ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ درﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ اﻣـﺮش در زﻳﺮدﺳـﺘﺎﻧﺶ ﻧﻔـﻮذ دارد و‬

‫ﺳﺮﺑﺎزاﻧﺶ ﺑﺮ او اﺣﺎﻃﻪ ﻛﺮده و از او ﭘﺎﺳﺪاري ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭘـﺲ ﺣﻤﻠـﻪ ﺑـﺮ او ﻣﻤﻜـﻦ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ ﻣﮕﺮ ﺑﺎ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﺑﻌﻀﻲ از زﻳﺮدﺳﺘﺎن و ﺳﺮﺑﺎزان ﺑﺮ ﺿـﺪ او‪ .‬ﭘـﺲ ﻣـﻲﭘﺮﺳـﺪ‬
‫ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮﻳﻦ و ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﺳﺮﺑﺎز او ﻛﻴﺴﺖ؟ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ :‬ﻧﻔﺲ‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﻪ زﻳﺮدﺳـﺘﺎن‬
‫ﺧﻮد ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﺮ او وارد ﺷﻮﻳﺪ از راه ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻫﺎ و آرزوﻫﺎﻳﺶ و ﺟـﺎي ﻣﺤﺒـﺘﺶ‬
‫را ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﺪ و ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ ﻛﻪ ﭼﻪ ﭼﻴﺰي را دوﺳﺖ دارد‪ ،‬ﭘﺲ وﻋـﺪه آن ﭼﻴـﺰ را ﺑـﻪ او‬
‫ﺑﺪﻫﻴﺪ و او را ﺑﻪ آن اﻣﻴﺪوار ﻛﻨﻴﺪ و ﺻﻮرت ﻣﺤﺒﻮﺑﺶ را در ﺧﻮاب و ﺑﻴﺪاري ﭘﻴﺶ‬
‫ﭼﺸﻤﺶ آرﻳﺪ‪ .‬ﭘﺲ اﮔﺮ در ﻛﻨﺎر آن آرام ﮔﺮﻓﺖ ﭘﺲ ﻗﻼب و رﺑﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﺷـﻬﻮت را‬
‫ﺑﻪ ﺳﻮﻳﺶ ﭘﺮﺗﺎب ﻛﻨﻴﺪ و او را ﺑﻪ ﺳﻮي ﺧﻮد ﺑﻜﺸﺎﻧﻴﺪ‪ .‬ﭘﺲ اﮔﺮ ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﺑﺮ ﺿﺪ ﻗﻠﺐ‬
‫ﻫﻤﺮاه ﺷﺪ ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺑﺮ روزﻧﻪ ﻫﺎي ﭼﺸﻢ و ﮔﻮش و زﺑﺎن و دﻫـﺎن و دﺳـﺖ و ﭘـﺎﻳﺶ‬
‫ﺗﺴﻠﻂ ﻣﻲﻳﺎﺑﻴﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﺮ اﻳﻦ روزﻧﻪ ﻫﺎ ﺣﺮاﺳﺖ ورزﻳﺪ زﻳﺮا اﮔﺮ از اﻳﻦ روزﻧﻪ ﻫﺎ ﺑـﺮ‬
‫ﻗﻠﺐ وارد ﺷﻮﻳﺪ او را ﻛﺸﺘﻪ ﻳﺎ اﺳﻴﺮ ﻳﺎ زﺧﻤﻲاﻓﺘﺎده ﻣﻲﻳﺎﺑﻴﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ اﮔﺮ ﺑﺮ اﻳﻦ روزﻧﻪ ﻫﺎ ﺗﺴﻠﻂ ﻳﺎﻓﺘﻴﺪ ﺳﻌﻲ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻧﮕﺎه ﻛﺮدن ﭼـﺸﻢ ﻧﮕـﺎﻫﻲ‬
‫ﻋﺒﺮت آﻣﻮز ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺑﻠﻜﻪ ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺗﻔﺮﺟﻲ و ﻟﻬﻮ آﻣﻴﺰ ﮔﺮدد‪ .‬و اﮔﺮ ﻫﻢ ﻧﮕﺎﻫﻲ ﻋﺒـﺮت‬
‫آﻣﻮز اﻧﺪاﺧﺖ آﻧﺮا ﺑﺎ ﻏﻔﻠﺖ و ﺷﻬﻮت ﻓﺎﺳﺪ ﺳﺎزﻳﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﺮ روزﻧﻪ ﭼﺸﻢ ﭘﺎﺳـﺪاري‬
‫ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺑﺎ ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰ ﻣﺜﻞ ﻧﻈﺮ اﻧﺴﺎن را ﻓﺎﺳﺪ ﻧﻜﺮده ام‪ .‬ﻣﻦ ﺑﺪان ﺑﺬر ﺷـﻬﻮت را‬
‫در ﻗﻠﺐ ﻣﻲﻛﺎرم و ﺑﺎ آب آرزو آﺑﻴﺎري ﻣﻲﻛﻨﻢ و اﻳﻦ ﻗﺪر آﻧﺮا ﻣﻲﭘﺮوراﻧﻢ ﺗﺎ اراده و‬
‫ﻋﺰﻳﻤﺘﺶ را ﻗﻮي ﺳﺎزم و زﻣﺎﻣﺶ را ﺑﻪ دﺳﺖ ﺷﻬﻮﺗﺶ ﺑﺴﭙﺎرم‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺗﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ اﻳﻦ روزﻧﻪ را ﻓﺎﺳﺪ ﺳﺎزﻳﺪ و ﺑﻪ او ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﭼﺸﻢ ﺗﻮ را‬
‫ﺧﻠﻖ ﻧﻜﺮده ﺗﺎ از ﻧﻈﺮ ﻣﺤﺮوم ﺑﺎﺷﺪ و اﮔﺮ ﻧﻈﺮ اﻧﺪﻛﻲ ﺑﻴﻔﻜﻨﻲ و در اﻳﻦ ﺻﻮرت زﻳﺒﺎ‬
‫ﺗﺎﻣﻞ ﻛﻨﻲ ﺗﻮ را ﺑﻪ ﺗﺴﺒﻴﺢ ﺧﺎﻟﻖ دﻋﻮت ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ اﮔـﺮ ﺑـﺪﻳﻦ ﻣﻜـﺮ ﺑـﺮ او ﻇﻔـﺮ‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻴﺪ او را ﻛﻢ ﻋﻠﻢ و ﺗﺒﺎه ﻋﻘﻞ ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﺑـﻪ او ﺑﮕﻮﻳﻴـﺪ‪ :‬اﻳـﻦ ﺻـﻮرت‬
‫ﻣﻈﻬﺮي از ﻣﻈﺎﻫﺮ ﺣﻖ اﺳﺖ و او را ﺑﻪ اﺗﺤﺎد‪ ١‬دﻋﻮت ﻛﻨﻴﺪ ﭘﺲ اﮔﺮ ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺖ او را‬

‫‪ .1‬اﺗﺤﺎد‪ :‬ﻋﺪه اي از ﺻﻮﻓﻴﺎﻧﻲ ﻛﻪ در ﻏﻠﻮ و ﮔﻤﺮاﻫﻲ اﻧﺪ ﺑﻪ اﺗﺤﺎد ﺧﺎﻟﻖ و ﻣﺨﻠﻮق ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ و ﺑﺮاﺳـﺘﻲ ﺧﺪاوﻧـﺪ از آﻧﭽـﻪ‬
‫آن ﻇﺎﻟﻤﺎن ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﺑﺎﻻﺗﺮ و واﻻﺗﺮ اﺳﺖ‪) .‬ﻣﺤﻘﻖ(‬
‫‪151‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ /‬ﻋﻘﻮﺑﺖﻫﺎي ﮔﻨﺎه‬

‫ﺑﻪ ﺣﻠﻮل‪ ١‬ﻋﺎم ﻳﺎ ﺧﺎص دﻋﻮت ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬و ﺑﻪ ﻏﻴﺮ اﻳﻨﻬﺎ ﻗﻨﺎﻋﺖ ﻧﻮرزﻳﺪ‪ .‬ﭘﺲ اﮔﺮ ﻗﺒﻮل‬
‫ﻛﺮد ﺑﻪ ﺑﺮادر ﻧﺼﺎراي ﺷﻤﺎ ﻣﺒﺪل ﻣﻲﺷﻮد و از آن ﺑﻪ ﺑﻌﺪ از او ﺻﻴﺎﻧﺖ و ﭘﺎﺳـﺪاري‬
‫ﻛﻨﻴﺪ واو را ﺑﻪ ﻋﺒﺎدت و زﻫﺪ در دﻧﻴﺎ اﻣﺮﻛﻨﻴﺪ و ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ او ﺟﺎﻫﻼن را ﺻﻴﺪ ﻛـﺮده‬
‫و ﺑﻪ دام ﺑﻴﻨﺪازﻳﺪ زﻳﺮا او از ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮﻳﻦ ﺟﺎﻧﺸﻴﻨﺎن ﻣﻦ و از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺳـﺮﺑﺎزان ﻣـﻦ‬
‫اﺳﺖ و ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻦ از ﺳﺮﺑﺎزان اوﻳﻢ‪.‬‬

‫ﻧﮕﻬﺪاري ﮔﻮش از ﺷﻨﻴﺪن ﻣﺤﺮﻣﺎت‬

‫]اداﻣﻪ‪ :‬ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻫﺎي اﺑﻠﻴﺲ ﺑﻪ ﺳﺮ ﺑﺎزاﻧﺶ در راﺳﺘﺎي ﮔﻤﺮاﻫﻲ اﻧﺴﺎن[‬
‫ﭘﺲ ﺑﺮ روزﻧﻪ ﮔﻮش ﻣﻮاﻇﺒﺖ ﻛﻨﻴﺪ و ﻧﮕﺬارﻳﺪ ﭼﻴﺰي ﺑﻪ آن وارد ﺷﻮد ﻛـﻪ ﻛـﺎر‬
‫ﺷﻤﺎ را ﻓﺎﺳﺪ ﮔﺮداﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻼش ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺟـﺰ ﺑﺎﻃـﻞ ﺑـﻪ آن وارد ﻧـﺸﻮد‪.‬ﭘـﺲ ﺑﺎﻃـﻞ را‬
‫ﺑﺮاﻳﺶ زﻳﺒﺎ و آراﺳﺘﻪ ﻛﻨﻴﺪ و ﻫﺮ ﻛﻠﻤﻪ اي ﻛـﻪ وارد ﻛﺮدﻳـﺪ و او ﺗﻤﺎﻳـﻞ ﻧـﺸﺎن داد‬
‫ﻛﻠﻤﻪ ي دﻳﮕﺮي از ﻫﻤﺎن ﻧﻮع را ﺑﻪ دﻧﺒﺎﻟﺶ ﺑﻔﺮﺳﺘﻴﺪ‪ .‬و ﺑـﺴﻴﺎر ﻣﻮاﻇـﺐ ﺑﺎﺷـﻴﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﻣﺒﺎدا ﻛﻼم ﺧﺪا ﻳﺎ رﺳﻮﻟﺶ ﻳﺎ ﻛﻼم ﻧﺎﺻﺤﺎن در ﮔﻮﺷﺶ وارد ﺷﻮد و اﮔﺮ ﻫﻢ ﭼﻴﺰي‬
‫از آﻧﻬﺎ را ﺷﻨﻴﺪ ﺑﻴﻦ آن و ﻓﻬﻤﺶ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻴﻔﻜﻨﻴﺪ و از ﺗﺪﺑﺮ و ﭘﻨـﺪ ﮔـﺮﻓﺘﻦ از آن‪ ،‬ﺑـﺎ‬
‫وارد ﻛﺮدن ﺿﺪ آن ﻳﺎ ﺑﺎ ﺳﺨﺖ ﺟﻠﻮه دادن ﻓﻬﻢ آن و ﻳﺎ ﺑﺎ اﺷﺘﻐﺎل ﺑﻪ ﭼﻴﺰﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﻧﺰد ﻣﺮدم ﺑﺰرﮔﺘﺮ اﺳﺖ او را ﺑﺎز دارﻳﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻫﻢ ﺧﻮاﺳﺘﻴﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ اﻳﻦ را از ﺷﻴﺎﻃﻴﻦ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ از‬
‫اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻲ از ﻣﻨﻜﺮ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﻣﺜﻞ ﻓـﻀﻮﻟﻲ ﻧﻜـﺮدن و ﻋﻴـﺐ ﺟـﻮﻳﻲ‬
‫ﻧﻜﺮدن ﻳﺎ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از اﻳﺠﺎد ﻓﺘﻨﻪ و آﺷﻮب و ﻳﺎ ﺗﺮس از درﮔﻴﺮي و ﺑـﻼي ﻃﺎﻗـﺖ‬
‫ﻓﺮﺳﺎ دوري ﻣﻲﮔﺰﻳﻨﻨﺪ‪ .‬و آﻧﻬﺎ ﺗﺒﻌﻴﺖ از ﺳﻨﺖ و وﺻﻒ ﺧﺪا ﺑﺪاﻧﭽﻪ ﺧﻮد را ﺑـﻪ آن‬
‫وﺻﻒ ﻓﺮﻣﻮده و ﻳﺎ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮش او را وﺻﻒ ﻧﻤﻮده‪ ،‬ﺗﺠﺴﻴﻢ و ﺗﺸﺒﻴﻪ ﻣﻲﻧﺎﻣﻨﺪ‪ .‬و ﻋﻠّـﻮ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮ ﺧﻠﻘﺶ و اﺳﺘﻮاء ﺑﺮ ﻋﺮﺷﺶ و ﺟﺪا ﺑﻮدن از ﻣﺨﻠﻮﻗـﺎﺗﺶ و ﻧـﺰوﻟﺶ ﺑـﺮ‬
‫آﺳﻤﺎن دﻧﻴﺎ را ﺗﺤﺮك و اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻲﺧﻮاﻧﻨﺪ‪ .‬و ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ دارا ﺑﻮدن دﺳﺖ و‬

‫‪ 1‬اﻳﻦ ﺧﻴﺎﻟﻲ وﻣﻜﺮي دﻳﮕﺮ اﺳﺖ از ﻣﻜﺮﻫﺎي اﺑﻠﻴﺲ ﺑﺮ ﻗﻠﺐ ﺻﻮﻓﻴﺎن – و در زﻣﺎن ﻣﺎ ﻧﻴﺰ‪ -‬ﻛﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑـﻪ ﺣﻠـﻮل ﺧـﺎﻟﻖ‬
‫در ﻣﺨﻠﻮق ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬و ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ازآن ﺑﺮﺗﺮ و ﺟﻠﻴﻠﺘﺮ اﺳﺖ‪) .‬ﻣﺤﻘﻖ(‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪152‬‬

‫ﺻﻮرت را اﻋﻀﺎ و ﺑﺪن ﻣﻲﻧﺎﻣﻨﺪ و ﺻـﻔﺎت اﻓﻌـﺎﻟﻲ ﺧـﺪا را ﺣـﻮادث ﻣـﻲﻧﺎﻣﻨـﺪ و‬

‫ﺻﻔﺎت ذاﺗﻲ را ﻋﺮض ﻣﻲﻧﺎﻣﻨﺪ و آﻧﭽﻪ را ﺧﺪاوﻧﺪ ﺧﻮد را ﺑـﻪ آن وﺻـﻒ ﻓﺮﻣـﻮده‬
‫ﻧﻔﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و اﻳﻦ ﺗﻌﻄﻴﻞ ﺻﻔﺎت را ﺗﻌﻈﻴﻢ و ﺗﻘﺪﻳﺲ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻛﺜﺮ ﻣﺮدم ﺿﻌﻴﻒ اﻟﻌﻘﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﭼﻴﺰي را در ﻟﻔﻆ و ﺣـﺮف ﻗﺒـﻮل ﻣﻴﻜﻨﻨـﺪ و‬
‫ﻋﻴﻦ آﻧﺮا ﺑﻪ ﻟﻔﻈﻲ دﻳﮕﺮ رد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﻴﺪ‪:‬‬
‫‬ ‫‬ ‫?&‪ *   59‬‬ ‫     ‬
‫‪­   k:   Œ4&1‬‬
‫‪!4&1‬‬ ‫‪    An4 O‬‬ ‫™›   *‬
‫‪  P‬‬ ‫‪   <$‬‬ ‫‪¾   ,‬‬
‫‪{   A.‬‬ ‫‪    CQ‬‬
‫'     ‬ ‫&‪    d9‬‬
‫‪    ' C10‬‬ ‫‪   0s‬‬
‫  ‪ J  t‬‬ ‫‪    –GW‬‬
‫•
 )اﻧﻌﺎم‪) (112‬ﺑﺪﻳﻦ‬ ‫‪   m0Q‬‬ ‫"‪)   K‬‬ ‫   ‬
‫ﮔﻮﻧﻪ ﺑﺮاى ﻫﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮى دﺷﻤﻨﻰ از ﺷﻴﻄﺎﻧﻬﺎى اﻧﺲ و ﺟﻦ ﺑﺮﮔﻤﺎﺷﺘﻴﻢ ﺑﻌﻀﻰ از آﻧﻬـﺎ‬
‫ﺑﻪ ﺑﻌﻀﻰ ﺑﺮاى ﻓﺮﻳﺐ ]ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ[ ﺳﺨﻨﺎن آراﺳﺘﻪ اﻟﻘﺎ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ و اﮔـﺮ ﭘﺮوردﮔـﺎر ﺗـﻮ‬
‫ﻣﻰﺧﻮاﺳﺖ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻤﻰﻛﺮدﻧﺪ ﭘﺲ آﻧﺎن را ﺑﺎ آﻧﭽﻪ ﺑﻪ دروغ ﻣﻰﺳﺎزﻧﺪ واﮔﺬار‪(.‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ آﻧﺮا زﺧﺮف ﻧﺎﻣﻴﺪه‪ ،‬ﭼﻮن ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ و ﮔﻮﻳﻨﺪه‪ ،‬آﻧﺮا ﺗﺰﺋﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺗـﺎ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﻄﻘﻲ ﺟﻠﻮه ﻣﻲدﻫﺪ و آﻧﺮا ﺑﻪ ﻓﺮﻳﺐ ﺧﻮرده اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ ﺗﺎ ﺑﺪان ﻓﺮﻳﻔﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻨﻈﻮر اﻳﻦ اﺳﺖ‪ :‬ﺷﻴﻄﺎن روزﻧﻪ ﮔﻮش را ﻣﻲﺑﻨﺪد ﺗﺎ ﺑﺠﺰ ﭼﻴـﺰي ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﺿـﺮر‬
‫اﻧﺴﺎن اﺳﺖ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮي در آن وارد ﻧﺸﻮد و اﮔﺮ ﭼﻴﺰي ﺑﻪ ﻧﻔﻊ اﻧـﺴﺎن ﺑـﻮد و وارد‬
‫آن ﮔﺸﺖ ﺳﻌﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ آﻧﺮا ﺑﺮ اﻧﺴﺎن ﻓﺎﺳﺪ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺣﻔﻆ زﺑﺎن از ﺑﻪ زﺑﺎ ن آوردن ﻣﺤﺮﻣﺎت‬

‫]اداﻣﻪ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻫﺎي اﺑﻠﻴﺲ ﺑﺮ ﺷﻴﺎﻃﻴﻦ ﺳﺮﺑﺎزش ﺑﺮاي ﮔﻤﺮاﻫﻲ اﻧﺴﺎن[‬
‫ﺳﭙﺲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﺮ روزﻧﻪ زﺑﺎن ﭘﺎﻳﺪار ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﺰرﮔﺘـﺮﻳﻦ روزﻧـﻪ اﺳـﺖ‪ .‬ﭘـﺲ‬
‫آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺿﺮر دارد و ﻧﻔﻌﻲ ﻧﻤﻲرﺳﺎﻧﺪ ﺑﺮ آن ﺟﺎري ﻛﻨﻴﺪ وازآﻧﭽـﻪ ﻛـﻪ ﺑـﻪ او ﻧﻔـﻊ‬
‫ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ ﻣﺎﻧﻊ ﺷﻮﻳﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ذﻛﺮ ﺧﺪا و اﺳﺘﻐﻔﺎر وﺗﻼوت ﻗﺮآن وﻧﺼﻴﺤﺖ ﺑﻨﺪﮔﺎن و‬
‫ﺑﻪ زﺑﺎن آوردن ﻋﻠﻢ ﻧﺎﻓﻊ‪.‬‬
‫از اﻳﻦ روزﻧﻪ ﺷﻤﺎ دو ﭼﻴﺰ ﺑﺪﺳﺖ ﺧﻮاﻫﻴﺪ آورد واز ﻫﺮﻛـﺪام ﻛـﻪ ﺑـﺪان دﺳـﺖ‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻴﺪ ﻏﺎﻓﻞ ﻧﺸﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻳﻜﻲ‪ :‬ﺑﻪ زﺑﺎن آوردن ﺳﺨﻦ ﺑﺎﻃﻞ زﻳﺮا ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺳﺨﻦ ﺑﺎﻃﻞ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﺑﺮادري از‬
‫‪153‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ /‬ﻋﻘﻮﺑﺖﻫﺎي ﮔﻨﺎه‬

‫ﺑﺮادران ﺷﻤﺎﺳﺖ و از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺳﺮﺑﺎزان و ﻣﺪدﻛﺎران اﺳﺖ‪.‬‬

‫دوم‪ :‬ﺳﻜﻮت در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﻴﺎن ﺣﻖ‪ .‬زﻳﺮا ﻛـﺴﻲ ﻛـﻪ در ﻣﻘﺎﺑـﻞ زاﻳـﻞ ﺷـﺪن ﺣـﻖ‬
‫ﺳﻜﻮت ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﺮادر ﻻل ﺷﻤﺎﺳﺖ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ اوﻟﻲ ﺑﺮادر ﻧـﺎﻃﻖ ﺷﻤﺎﺳـﺖ‪ ،‬ﭼـﻪ ﺑـﺴﺎ‬
‫دوﻣﻲاز اوﻟﻲ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺳﻮد ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻧﺎﺻﺤﻲ ﮔﻔﺘﻪ اﺳـﺖ‪)) :‬ﻛـﺴﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﺑﺎﻃﻞ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﺷﻴﻄﺎﻧﻲ ﻧﺎﻃﻖ اﺳﺖ و ﻛﺴﻲ ﻛﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﻴﺎن ﺣﻖ ﺳﻜﻮت ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‬
‫ﺷﻴﻄﺎﻧﻲ ﻻل اﺳﺖ‪((١.‬‬
‫ﻣﻦ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ وﺻﻴﺘﻲ ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻛﻪ آﻧﺮا ﭘﺎس دارﻳﺪ‪ :‬ﻳﻜﻲ از ﺷﻤﺎ ﺳﺨﻨﻲ را ﺑـﺮ زﺑـﺎن‬
‫ﺑﺮادر اﻧﺴﺎن ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺮاﻧﺪ و دﻳﮕﺮ از زﺑﺎن ﺷﻨﻮﻧﺪه آن ﺳـﺨﻦ او را ﺗﺤـﺴﻴﻦ ﻛﻨـﺪ و‬
‫اﻇﻬﺎر ﺗﻌﺠﺐ ﻧﻤﺎﻳﺪ و از ﺑﺮادرش ﺑﺨﻮاﻫﺪ آﻧﺮا ﺗﻜﺮار ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮ ﺿﺪ اﻧﺴﺎن ﻫﻤﻜﺎري ﻛﻨﻴﺪ و از ﻫﺮ دري ﺑﺮ آﻧﺎن وارد ﺷﻮﻳﺪ و در ﻫـﺮ ﻛﻤﻴﻨـﻲ‬
‫ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺑﻤﺎﻧﻴﺪ‪.‬آﻳﺎ ﺳﻮﮔﻨﺪي را ﻛﻪ ﻣﻦ ﺑﺮاي ﭘﺮوردﮔﺎرﺷﺎن ﺧﻮردم ﻧﺸﻨﻴﺪه اﻳﺪ وﻗﺘﻲ ﮔﻔﺘﻢ‪:‬‬
‫‪   C‬‬ ‫‬ ‫‪    S.‬‬
‫‪+     A57s‬‬
‫‪)   "78R‬اﻋﺮاف ‪) (16‬ﮔﻔﺖ ﭘـﺲ ﺑـﻪ‬ ‫‰&<
  ‬
‫¿   ‬ ‫‪     K‬‬
‫ ‬
‫ﺳﺒﺐ آﻧﻜﻪ ﻣﺮا ﺑﻪ ﺑﻴﺮاﻫﻪ اﻓﻜﻨﺪى ﻣﻦ ﻫﻢ ﺑـﺮاى ]ﻓـﺮﻳﻔﺘﻦ[ آﻧـﺎن ﺣﺘﻤـﺎ ﺑـﺮ ﺳـﺮ راه‬
‫راﺳﺖ ﺗﻮ ﺧﻮاﻫﻢ ﻧﺸﺴﺖ‪(.‬‬
‫آﻳﺎ ﻧﻤﻲﺑﻴﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺑﺮ ﺗﻤﺎم راه ﻫﺎ در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻧﺴﺎن اﻳﺴﺘﺎده ام و از ﻫـﻴﭻ راﻫـﻲ‬
‫ﺷﻜﺴﺖ ﻧﺨﻮرده ام ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺮ راﻫﻲ دﻳﮕﺮ ﻧﺸﺴﺘﻪ ام ﺗﺎ ﻧﻴﺎز ﺧﻮد را ﺑﺮ آورم‪.‬‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺷﺎن آﻧﺎن را ﺑﻴﻢ داده و ﺑﻪ آﻧﺎن ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪c3X 41 <4& <
 g
:) :‬‬
‫‪4y C4w1X 43 C453 0Q4 98  K" ciE ¦1  <& 9 1‬‬
‫‪4] ?4m y ˜tSE Cf0 0Q ?V K" =6 ¦1  <&" 9E‬‬
‫&<  ‪) ٢zF4?€ x54 KR 8" ,7"7 <ml K" 3O ¦1‬ﺷـﻴﻄﺎن در‬
‫ﺗﻤﺎم راه ﻫﺎ در ﻛﻤﻴﻦ اﻧﺴﺎن ﻧﺸﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﭘﺲ در راه اﺳﻼم آوردن ﺷﺨﺺ ﻧﺸـﺴﺘﻪ‬
‫و ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬آﻳﺎ اﺳﻼم ﻣﻲآوري و دﻳﻦ ﺧﻮد و ﭘﺪراﻧﺖ را رﻫـﻼ ﻣـﻲﻛﻨـﻲ؟ ﭘـﺲ او‬

‫‪ .1‬اﺑﻮ ﻋﻠﻲ اﻟﺪﻗّﺎق ﻣﺘﻮﻓﻲ ﺳﺎل ‪ 412‬ه‬

‫‪ 2‬اﺣﻤﺪ ‪483/3‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪154‬‬

‫ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ و اﺳﻼم ﻣﻲآورد و ﺳﭙﺲ در راه ﻫﺠﺮت ﺑﺮاﻳﺶ ﻣـﻲﻧـﺸﻴﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻌـﺪ‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ آﻳﺎ ﻫﺠﺮت ﻣﻲﻛﻨﻲ و زﻣﻴﻦ و آﺳﻤﺎﻧﺖ را رﻫﺎ ﻣﻲﻛﻨﻲ ﭘـﺲ او در اﻳـﻦ راه‬
‫ﻫﻢ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻣﻲورزد و ﻫﺠﺮت ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﺮ ﺳﺮ راه ﺟﻬﺎد او ﺑﺮاﻳﺶ ﻣﻲﻧﺸﻴﻨﺪ و‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬آﻳﺎ ﺟﻬﺎد ﻣﻲﻛﻨﻲ ﺗﺎ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﻮي‪ ،‬ﺑﻌﺪ ﻣﺎﻟﺖ را ﻗﺴﻤﺖ ﻛﻨﻨﺪ و ﻫﻤﺴﺮت ﺑﻪ‬
‫ازدواج دﻳﮕﺮي درآﻳﺪ؟ (‬
‫ﭘﺲ ﺑﺮ ﺳﺮ راه ﺗﻤﺎم ﻛﺎرﻫﺎي ﺧﻴﺮ در اﻧﺘﻈﺎرﺷﺎن ﺑﻨـﺸﻴﻨﻴﺪ‪ .‬اﮔـﺮ ﻛـﺴﻲ ﺧﻮاﺳـﺖ‬
‫ﺻﺪﻗﻪ دﻫﺪ ﺟﻠﻮ راه ﺻﺪﻗﻪ ﺑﻨﺸﻴﻨﻴﺪ و در دﻟﺶ ﺑﻪ او ﺑﮕﻮﻳﻴـﺪ‪ :‬آﻳـﺎ ﻣﺎﻟـﺖ را ﺧـﺮج‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻲ ﺗﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﻦ ﮔﺪا ﺷﻮي ؟ و ﺗﻮ ﻧﻴـﺰ ﺑـﺎ او ﺑﺮاﺑـﺮ ﺷـﻮي ؟ و آﻳـﺎ ﺳـﺨﻨﻲ را‬
‫ﻧﺸﻨﻴﺪه اﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ زﺑﺎن ﻳﻜﻲ از آﻧﺎن ﻛﻪ ﭼﻴﺰي از او ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ اﻟﻘﺎ ﻛﺮده ام ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اﻳﻦ اﻣﻮال ﻣﺎﺳﺖ اﮔﺮ آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﺪﻫﻴﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﻤﺎ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺷﺪ‪.‬‬
‫در ﻣﻘﺎﺑﻞ راه ﺣﺞ آﻧﻬﺎ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻳﺪ و ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ‪ :‬راﻫﻲ ﺳﺨﺖ و ﺗﺮﺳـﻨﺎك اﺳـﺖ و‬
‫ﺳﺎﻟﻚ اﻳﻦ راه در ﻣﻌﺮض از دﺳﺖ دادن ﺟﺎن و ﻣﺎل اﺳﺖ و ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻨﻮال در ﻣﻘﺎﺑـﻞ‬
‫راه ﻫﺎي ﺧﻴﺮ ﻗـﺮار ﮔﻴﺮﻳـﺪ و ﻣـﺸﻜﻼت و ﺳـﺨﺘﻲ ﻫـﺎي آن را ﻳـﺎد آوري ﻛﻨﻴـﺪ و‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺮ راه ﻫﺎي ﮔﻨـﺎه ﺑـﺎ ﻳـﺴﺘﻴﺪ و آن را در ﻧﻈـﺮ آدﻣﻴـﺎن آراﺳـﺘﻪ ﻛﻨﻴـﺪ و در‬
‫ﻗﻠﻮﺑﺸﺎن ﺗﺰﺋﻴﻦ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪ .‬وزﺑﺎن راﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻳﺎرﻳﮕﺮان ﺧﻮد ﺑﮕﻴﺮﻳـﺪ وازراه آﻧﻬـﺎ وارد‬
‫ﺷﻮﻳﺪ زﻳﺮا آﻧﺎن ﺧﻮﻳﺸﺎن ﺧﻮﺑﻲ ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺳﭙﺲ روزﻧﻪ دﺳﺖ و ﭘﺎﻫـﺎ‬
‫را ﺑﺒﻨﺪﻳﺪ و ﻣﺎﻧﻊ ﺷﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺿﺮر ﺷﻤﺎ دﺳﺖ زﻧﻨﺪ ﻳﺎ راه روﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﻳﻜﻲ از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻫﻤﻜﺎران ﺷﻤﺎ در اﻳﻦ راه ﻧﻔﺲ اﻣﺎره اﺳﺖ ﭘﺲ ﺑﻪ آن‬
‫ﻛﻤﻚ ﻛﻨﻴﺪ و از آن ﻛﻤﻚ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ و ﺑﺎ آن ﺑـﺮ ﺿـﺪ ﻧﻔـﺲ ﻣﻄﻤﺌﻨـﻪ ﺟﻨـﮓ ﻛﻨﻴـﺪ و‬
‫ﻧﻴﺮوﻳﺶ را از ﺑﻴﻦ ﺑﺒﺮﻳﺪ‪ .‬وﻧﻔﺲ اﻣﺎره را ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﻨﻴﺪ وﻗﻠﺐ را از ﻗﻠﻌـﻪ اش ﭘـﺎﻳﻴﻦ‬
‫ﺑﻴﺎورﻳﺪ و از ﻣﻤﻠﻜﺖ ﻋﺰل ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ وﻧﻔﺲ اﻣﺎره را ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻛﻨﻴﺪ ﭘـﺲ او اﻧـﺴﺎن را‬
‫ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﺳﺴﺘﺶ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺷﻤﺎ دوﺳﺖ دارﻳﺪ اﻣﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ وﻫﺮ ﭼﻪ ﺷـﻤﺎ ﺑـﻪ آن اﻣـﺮ‬
‫ﻛﻨﻴﺪ ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ و ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻪ آن اﻗﺪام ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫اي ﻓﺮزﻧﺪان ﻣﻦ از دو ﻧﻴﺮوي ﺑﺰرگ ﻛﻤـﻚ ﺑﮕﻴﺮﻳـﺪ ﻛـﻪ ﻫﻤـﺮاه آﻧﻬـﺎ ﺷﻜـﺴﺖ‬
‫ﻧﺨﻮاﻫﻴﺪ ﺧﻮرد‪:‬‬
‫‪155‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ /‬ﻋﻘﻮﺑﺖﻫﺎي ﮔﻨﺎه‬

‫ﻳﻜﻲ ﻧﻴﺮوي ﻏﻔﻠﺖ‪ :‬ﭘﺲ دل آدﻣﻴﺎن را از آﺧﺮت ﻏﺎﻓﻞ ﮔﺮداﻧﻴﺪ زﻳﺮا ﻫﻴﭻ ﭼﻴـﺰ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ آن ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﻫﺪﻓﺘﺎن ﻧﺰدﻳﻚ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ زﻳﺮا ﻗﻠﺒﻲ ﻛﻪ از ﻳﺎد ﺧـﺪا ﻏﺎﻓـﻞ ﺑﺎﺷـﺪ‬
‫ﺷﻤﺎ ﺑﺮ آن ﺗﺴﻠﻂ ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫دوم ﻧﻴﺮوي ﺷﻬﻮت‪ :‬ﭘﺲ آﻧﺮا در ﻗﻠﻮﺑﺸﺎن ﺗﺰﺋﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ و در ﭼﺸﻤﺎﻧـﺸﺎن ﻧﻴﻜـﻮ‬
‫ﺟﻠﻮه دﻫﻴﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺑﺎ اﻳﻦ دو ﺳﺮﺑﺎز ﺑﻪ او ﺣﻤﻠﻪ ﺑﺮﻳﺪ‪ .‬و از ﺷﻬﻮت ﺑﺮاي ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﻏﻔﻠﺖ ﺑﻬـﺮه‬
‫ﮔﻴﺮﻳﺪ و از ﻏﻔﻠﺖ ﺑﺮاي ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﺷﻬﻮت ﻣﺪد ﺟﻮﺋﻴﺪ‪ .‬وﻏﺎﻓﻼن راﺑﺎ ﻫﻢ ﻫﻤﺮاه ﻛﻨﻴـﺪ‬
‫وازآﻧﻬﺎ ﻛﻤﻚ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ .‬واﮔﺮﺟﻤﻌﻲ رادﻳﺪﻳـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﭼﻴـﺰي ﻣـﺸﻐﻮل اﻧـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﺿﺮرﺷﻤﺎﺳﺖ ‪ -‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ذﻛﺮﺧﺪا و ﺗﺬﻛﺮاﻣﺮ وﻧﻬﻲ ودﻳﻦ او‪ -‬و ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻴﺪ آﻧﻬﺎرا ﻣﺘﻔﺮق‬
‫ﻛﻨﻴﺪ از اﻧﺴﺎن ﻫﺎي ﻫﻢ ﺟﻨﺲ ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﺮﻋﻠﻴﻪ آﻧﻬﺎ ﻛﻤﻚ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ و آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ آﻧـﺎن‬
‫ﻧﺰدﻳﻚ ﻛﻨﻴﺪ وﻛﺎرﺷﺎن را ﻣﺸﻮش ﮔﺮداﻧﻴﺪ‪ .‬ﺧﻼﺻﻪ ﺑﺮاي ﻫﺮاﻣـﺮي ﻫﻤﺮاﻫـﻲ آﻣـﺎده‬
‫ﻛﻨﻴﺪ و ﺑﺮ ﻫﺮ ﺷﺨﺺ از در ﻗﺼﺪ و ﺷﻬﻮﺗﺶ وارد ﺷﻮﻳﺪ ودر راه ﺑﻪ دﺳﺖ آوردﻧﺶ‬
‫ﺑﻪ او ﻛﻤﻚ ﻛﻨﻴﺪ و ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺻﺒﺮ وﭘﺎﻳـﺪاري ﺑـﺮآن وﻧﮕﻬﺒـﺎﻧﻲ در‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺷﻤﺎ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻛﺮده‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺰﺻﺒﺮ و ﭘﺎﻳﺪاري ﻧﻤـﻮده وﺑـﺮ روزﻧـﻪ ﻫـﺎ ﻧﮕﻬﺒـﺎﻧﻲ‬
‫دﻫﻴﺪ‪ .‬و ﻓﺮﺻﺖ ﻫﺎي ﺧﻮد را در دو ﺣﺎﻟﺖ ﻏﻨﻴﻤﺖ ﺷﻤﺎرﻳﺪ‪ :‬ﻳﻜﻲ در ﺣﺎل ﺷـﻬﻮت‬
‫و دﻳﮕﺮي در ﻋﺼﺒﺎﻧﻴﺖ‪.‬‬
‫زﻳﺮا از اﻳﻦ دو ﺣﺎﻟﺖ ﻓﺮﺻﺖ ﺑﻬﺘﺮي ﺑﺮاي ﺻﻴﺪ آدﻣﻴﺎن ﻧﺪارﻳﺪ‪ .‬و ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﺑﻌﻀﻲ‬
‫از آﻧﺎن ﻗﺪرت ﺷﻬﻮﺗﺸﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ و ﻗﺪرت ﻋﺼﺒﺎﻧﻴﺘﺸﺎن ﺿﻌﻴﻒ ﺗﺮ‪ .‬ﭘﺲ ﺑـﺮ راه‬
‫ﺷﻬﻮت آﻧﺎن ﺑﺎﻳﺴﺘﻴﺪ و راه ﻋﺼﺒﺎﻧﻴﺖ را رﻫﺎ ﻛﻨﻴﺪ و اﮔﺮ ﺑﻌﻀﻲ دﻳﮕـﺮ ﻋﺼﺒﺎﻧﻴﺘـﺸﺎن‬
‫ﻗﻮﻳﺘﺮ اﺳﺖ راه ﺷﻬﻮت را رﻫﺎ ﻧﻜﻨﻴﺪ زﻳﺮا اﮔﺮ ﻛﺴﻲ ﺑﺮ ﻋﺼﺒﺎﻧﻴﺖ ﺧﻮد ﻏﻠﺒﻪ ﻧﻜﻨﺪ ﺑﺮ‬
‫ﺷﻬﻮت ﺧﻮد ﻏﻠﺒﻪ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﻛﺮد ﭘﺲ در اﻳﻦ ﺣﺎﻟـﺖ ﺷـﻬﻮت و ﻏـﻀﺒﺶ را ﺑـﺎ ﻫـﻢ‬
‫آﻣﻴﺨﺘﻪ ﻛﻨﻴﺪ و از راه ﻏﻀﺐ او را ﺑﻪ ﺷﻬﻮت و از راه ﺷﻬﻮت ﺑﻪ ﻏﻀﺐ و ﻋﺼﺒﺎﻧﻴﺖ‬
‫دﻋﻮت ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺪاﻧﻴﺪ از اﻳﻦ دو ﺳﻼﺣﻲ ﺑﺮﻧﺪه ﺗﺮ ﺑﺮ آدﻣﻴـﺎن ﻧﺨﻮاﻫﻴـﺪ ﻳﺎﻓـﺖ ﻛـﻪ ﻣـﻦ ﭘـﺪر و‬
‫ﻣﺎدرﺷﺎن را ﺑﺎ ﺷﻬﻮت از ﺑﻬﺸﺖ ﺑﻴﺮون راﻧﺪم و ﺑﺎ ﻋﺼﺒﺎﻧﻴﺖ و ﻏﻀﺐ ﺑﻴﻦ اوﻻدﺷﺎن‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪156‬‬

‫دﺷﻤﻨﻲ اﻧﺪاﺧﺘﻢ و ارﺣﺎم را ﻗﻄﻊ ﻛﺮدم و ﺧﻮﻧﺸﺎن را رﻳﺨﺘﻢ و ﺑﻪ ﺳﺒﺐ آن ﻳﻜﻲ از‬
‫ﻓﺮزﻧﺪان آدم ﺑﺮادرش را ﻛﺸﺖ‪.‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ آﻧﺎن ﺳﻔﺎرش ﻧﻤﻮده ﻛﻪ از ﺻﺒﺮوﻧﻤﺎز ﻛﻤﻚ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ ﭘﺲ ﻣﻴﺎن آﻧـﺎن و‬
‫ﺻﺒﺮ و ﻧﻤﺎز ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻴﻨﺪازﻳﺪ و آﻧﺮا ازﻳﺎدﺷﺎن ﺑﺒﺮﻳﺪ وﺷﻤﺎ ﻫﻢ از ﺷﻬﻮت وﺧﺸﻢ ﻋﻠﻴﻪ‬
‫آﻧﺎن ﻛﻤﻚ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ وﻛﺎراﺗﺮﻳﻦ اﺳﻠﺤﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﺮآﻧﻬﺎ ﻫﻤﺎﻧﺎ ﻏﻔﻠﺖ و ﺗﺒﻌﻴـﺖ ازﻫـﻮي و‬
‫ﻫﻮس اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ اﺳﻠﺤﻪ آﻧﺎن ﺑﺮ ﺷﻤﺎ و ﻣﺤﻜﻤﺘﺮﻳﻦ ﻗﻠﻌﻪ ﺷﺎن ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪ :‬ﻳﺎد ﺧﺪا‬
‫و دوري از ﻫﻮا و ﻫﻮس‪ .‬ﭘﺲ اﮔﺮ ﻛﺴﻲ را دﻳﺪﻳﺪ ﻛﻪ از ﻫﻮا و ﻫﻮس ﺧﻮد ﭘﻴـﺮوي‬
‫ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ از ﺳﺎﻳﻪ اش ﻫﻢ ﺑﮕﺮﻳﺰﻳﺪ و ﺑﻪ او ﻧﺰدﻳﻚ ﻧﺸﻮﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻨﻈﻮر اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻨـﺎه و ﻣﻌـﺼﻴﺖ اﺳـﻠﺤﻪ و ﻛﻤﻜـﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ اﻧـﺴﺎن ﺑـﻪ‬
‫دﺷﻤﻨﺶ ﺑﺮﻋﻠﻴﻪ ﺧﻮد ﻣﻲدﻫﺪ وآﻧﻬﺎ را ﻋﻠﻴﻪ ﺧﻮد ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ اﺳﻠﺤﻪ ﺧﻮدش‬
‫ﺑﺎ او ﺟﻨﮓ ﻛﻨﻨﺪ و او ﻫﻢ ﺑﺎ آﻧﺎن ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ واﻳﻦ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻧﺎداﻧﻲ اﺳـﺖ‪ .‬و ﻋﺠﻴـﺐ‬
‫اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﺗﻼﺷﺶ را در ﺧﻮاري ﺧﻮد ﺻﺮف ﻛﻨﺪ و ﭼﻨﻴﻦ ﺑﭙﻨﺪارد ﻛﻪ آﻧﺮا‬
‫ﺑﺰرگ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ و در ﻧﺎﺑﻮدي وﺗﺤﻘﻴﺮ و آﻟﻮده ﻛﺮدن آن ﺗﻼش ﻛﻨﺪ وﻓﻜﺮ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫آﻧﺮا ﺑﻠﻨﺪ و ﺑﺰرگ ﻣﻲﮔﺮداﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ از ﺳﻠﻒ درﺧﻄﺒﻪ ﺧﻮد ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬آﮔـﺎه ﺑﺎﺷـﻴﺪ‬
‫ﻛﻪ ﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺧﻮار ﻛﻨﻨﺪه ﻧﻔﺲ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻣﻲﭘﻨﺪارﻧﺪ آﻧﺮاﺑﺰرگ داﺷﺘﻪ اﻧﺪ‬
‫وﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮد را ذﻟﻴﻞ ﻣﻲﮔﺮداﻧﻨﺪ و ﻣﻲﭘﻨﺪارﻧﺪ ﻋﺰﻳﺰ داﺷﺘﻪ اﻧﺪ و ﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮد‬
‫را ﻛﻮﭼﻚ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻣﻲﭘﻨﺪارﻧﺪ آﻧﺮا ﺑﺰرگ داﺷﺘﻪ اﻧﺪ وﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﺣﻖ ﺧﻮدرا ﺿﺎﻳﻊ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻣﻲﭘﻨﺪارﻧﺪ ﺣﻖ ﺧﻮدرا ادا ﻛﺮده اﻧﺪ‪ .‬وﺑﺮاي ﻧﺎداﻧﻲ ﻓﺮد ﻫﻤﻴﻦ ﻛﺎﻓﻲ اﺳـﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺎ دﺷﻤﻨﺶ ﻋﻠﻴﻪ ﺧﻮدش ﺑﺠﻨﮕـﺪ وﺑـﺎ ﺧـﻮدش ﻛـﺎري ﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ دﺷـﻤﻨﺶ ﻫـﻢ‬
‫ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺑﻜﻨﺪ‪.‬‬

‫ﮔﻨﺎه ﺳﺒﺐ ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﺮدن ﺧﻮد و ﻋﺪم ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ ﻣﻲ ﮔﺮدد‬

‫‪ :46‬از ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻫﺎي ﮔﻨﺎه اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺨﺺ ﺧﻮد را از ﻳﺎد ﻣـﻲﺑـﺮد و وﻗﺘـﻲ‬
‫ﺧﻮد را از ﻳﺎد ﺑﺮد‪ ،‬ﺧﻮد را رﻫﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻓﺎﺳﺪ و ﻫﻼك ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬و اﮔﺮ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد‬
‫‪157‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ /‬ﻋﻘﻮﺑﺖﻫﺎي ﮔﻨﺎه‬

‫ﻛﻪ ﺷﺨﺼﻲ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺧﻮد را از ﻳﺎد ﻣﻲﺑﺮد؟ و اﮔﺮ ﺧﻮد‪ ،‬ﺧﻮد را از ﻳﺎد ﺑﺒﺮد ﭼﻪ ﭼﻴﺰ‬
‫را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻲآورد؟ و ﻣﻌﻨﺎي ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﺮدن ﺧﻮد ﭼﻴﺴﺖ؟‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ :‬ﺑﻠﻪ اﻧﺴﺎن ﺧﻮد را ﺗﻤﺎﻣﺎ ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﻈـﻴﻢ اﻟـﺸﺄن‬
‫ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫[‪      m C‬‬
‫‪)
"E‬ﺣـﺸﺮ‪(19‬‬ ‫‪      8‬‬ ‫‪    T 8‬‬
‫‪     m8D‬‬
‫‬
‫  ‪ +‬‬
‫‪  Q‬‬ ‫ ‬ ‫‬
‫  ‬
‫)ﭼـﻮن ﻛــﺴﺎﻧﻰ ﻣﺒﺎﺷــﻴﺪ ﻛـﻪ ﺧــﺪا را ﻓﺮاﻣــﻮش ﻛﺮدﻧـﺪ و او ]ﻧﻴــﺰ[ آﻧــﺎن را دﭼــﺎر‬
‫ﺧﻮدﻓﺮاﻣﻮﺷﻰ ﻛﺮد آﻧﺎن ﻫﻤﺎن ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﺎﻧﻨﺪ‪(.‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺒﺤﺎن را ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﺮدﻧﺪ او ﻧﻴﺰ آﻧـﺎن را ﻓﺮاﻣـﻮش ﻛـﺮد و‬
‫‪     
"45R‬‬
‫‪r4"5R‬‬ ‫ﺧﻮدﺷﺎن را ﻧﻴﺰ از ﻳﺎد ﺧﻮدﺷﺎن ﺑـﺮد‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﻜـﻪ ﻣـﻲﻓﺮﻣﺎﻳـﺪ‪     :‬‬
‫"‪   Œ4.‬‬ ‫‬
‫‪     –4&R‬‬ ‫‪ 
5‬‬ ‫‪     !&1‬‬
‫‪   
'D‬‬
‫‪T  84‬‬
‫‪   \<4‬‬
‫
  ‬ ‫‪   4$‬‬ ‫‪      5R1‬‬ ‫‪­   '* Œ&1‬‬‫  ‬
‫‪)
"E‬ﺗﻮﺑﻪ ‪) (67‬ﻣـﺮدان و زﻧـﺎن دو ﭼﻬـﺮه ]ﻫﻤﺎﻧﻨـﺪ[‬ ‫‪      m P"5R‬‬‫‬ ‫ ‬
‫‪+     85‬‬
‫‪  
:‬‬
‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮﻧﺪ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ واﻣﻰدارﻧﺪ و از ﻛﺎر ﭘﺴﻨﺪﻳﺪه ﺑﺎز ﻣﻰدارﻧﺪ و دﺳﺘﻬﺎى ﺧﻮد‬
‫را ]از اﻧﻔﺎق[ ﻓﺮو ﻣﻰﺑﻨﺪﻧﺪ ﺧﺪا را ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﺮدﻧﺪ ﭘﺲ ]ﺧﺪا ﻫﻢ[ ﻓﺮاﻣﻮﺷﺸﺎن ﻛـﺮد‬
‫در ﺣﻘﻴﻘﺖ اﻳﻦ ﻣﻨﺎﻓﻘﺎﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﻓﺎﺳﻘﻨﺪ‪(.‬‬
‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ را ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ دو ﻋﻘﻮﺑﺖ ﺑﺮاﻳﺶ ﻗـﺮار ﻣـﻲدﻫـﺪ‪:‬‬
‫ﻳﻜﻲ از آﻧﻬﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺒﺤﺎن ﺧﻮد‪ ،‬او را ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﻲﻛﻨﺪ و دوم اﻳﻨﻜﻪ‬
‫ﺧﻮد ﺷﺨﺺ را از ﻳﺎد ﺧﻮد ﻣﻲﺑﺮد‪ .‬و ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﺮدن ﺑﻨﺪه از ﺟﺎﻧﺐ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻨﻈﻮر‬
‫رﻫﺎ ﻛﺮدن و ﺗﺮك ﻛﺮدن و دوري از اوﺳﺖ‪ .١‬و در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻫﻼﻛﺖ از ﻓﺎﺻﻠﻪ ي‬
‫ﺑﻴﻦ دﺳﺖ ﺗﺎ دﻫﺎن ﺑﻪ او ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬و اﻣﺎ ﻓﺮاﻣـﻮش ﻛـﺮدن ﺷـﺨﺺ از ﺟﺎﻧـﺐ‬
‫ﺧﻮدش ﻫﻤﺎﻧﺎ ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﺮدن ارزش و ﻫﺪف واﻻي ﺧﻮد اﺳﺖ و ﻓﺮاﻣـﻮش ﻛـﺮدن‬
‫اﺳﺒﺎب ﺳﻌﺎدت و ﺻﻼح و ﻛﻤﺎل ﺧﻮﻳﺶ اﺳﺖ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻋﻴﺐ ﻫﺎ و ﻧﻘﺎﻳﺺ ﺧﻮد‬
‫را ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﻲﻛﻨﺪ و در ﻓﻜﺮ اﺻﻼح ﺧﻮد ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻣـﺮاض ودرد ﻫـﺎي‬

‫‪ . 1‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻌﻀﻲ از اﺷﺨﺎﺻﻲ ﻛﻪ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺗﺄوﻳﻞ ﻛﺮدن ﻋﺎدت دارﻧﺪ اﻳﻦ ﺗﻔﺴﻴﺮ را ﻧـﻮﻋﻲ ﺗﺄوﻳـﻞ ﺑﺪاﻧﻨـﺪ اﻣـﺎ اﻳـﻦ‬
‫اﺷﺘﺒﺎﻫﻲ ﻣﺤﺾ اﺳﺖ‪ .‬زﻳﺮا اﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻟﻐﻮي ﻧﺴﻴﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ در اﺻﻮل ﻣﻨﻬﺞ ﺳـﻠﻒ و ﻗﻮاﻋـﺪ ﻟﻐـﺖ ﻋـﺮب ﺑﻴـﺎن‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪).‬ﻣﺤﻘﻖ(‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪158‬‬

‫ﺧﻮد و ﻗﻠﺒﺶ را از ﻳﺎد ﻣﻲﺑﺮد و ﺑﻪ ﻓﻜﺮ ﻣﺪاواي آﻧﻬﺎ ﻧﻤـﻲاﻓﺘـﺪ و در از ﺑـﻴﻦ ﺑـﺮدن‬
‫ﻋﻠﺖ آن ﺗﻼﺷﻲ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ واﺻﻼ ﻣﺮض ﺧﻮد را اﺣﺴﺎس ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﻛﺪام ﻋﻘﻮﺑﺖ از اﻳﻦ ﺑﺰرﮔﺘﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺨﺺ ﺧﻮد را رﻫﺎ ﻛﻨﺪ و ﻣـﺼﺎﻟﺢ و‬
‫دواي ﻧﻔﺲ ﺧﻮد را از ﻳﺎد ﺑﺒﺮد و اﺳﺒﺎب ﺳﻌﺎدت و ﻓﻼح ﺧﻮد و زﻧـﺪﮔﻲ ﺟﺎوداﻧـﻪ‬
‫در ﻧﻌﻤﺖ ﻫﺎي ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر را ﺑﻪ ﻓﺮاﻣﻮﺷﻲ ﺑﺴﭙﺎرد‪.‬‬
‫ﻫﺮﻛﻪ در اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺗﺎﻣﻞ ﻛﻨﺪ در ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎري از ﺧﻠﻖ ﺧـﻮد را از ﻳـﺎد‬
‫ﺑﺮده اﻧﺪ و ﺧﻮد را ﺑﻪ ﭘﻮﻟﻲ اﻧﺪك ﻓﺮوﺧﺘﻪ اﻧﺪ و در ﺿﺮر ﺑﺴﻴﺎر ﻓﺮو رﻓﺘﻪ اﻧﺪ و اﻳـﻦ‬
‫در ﻫﻨﮕﺎم ﻣﺮگ ﺑﺮاﻳﺸﺎن روﺷﻦ ﻣﻲﺷﻮد و در روز ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ آﺷﻜﺎرا ﺧﻮاﻫﻨـﺪ‬
‫ﻓﻬﻤﻴﺪ‪ ،‬روزي ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﺧﻮاﻫﺪ داﻧـﺴﺖ ﻛـﻪ در ﻣﻌﺎﻣﻠـﻪ ﺧـﻮد در اﻳـﻦ دﻧﻴـﺎ و در‬
‫ﺗﺠﺎرﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي آﺧﺮت ﻛﺮده‪ ،‬ﭼﻪ زﻳﺎﻧﻲ ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫زﻳﺎﻧﻜﺎران ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ اﻫﻞ ﺳﻮد و ﻛﺴﺐ اﻧﺪ و زﻧﺪﮔﻲ دﻧﻴـﺎ‬
‫را ﺑﺎ ﻟﺬات و ﺧﻮﺷﻴﻬﺎي آﺧﺮت ﻣﻲﺧﺮﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺧﻮﺷﻲ ﻫﺎﻳﺸﺎن را در دﻧﻴﺎ از دﺳـﺖ‬
‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﺪان راﺿﻲ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﻪ آن اﻃﻤﻴﻨﺎن داﺷﺘﻨﺪ و در راه ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫آوردﻧﺶ ﺗﻼش ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪو آﺟﻞ را ﺑﻪ ﻋﺎﺟﻞ ﻓﺮوﺧﺘﻨﺪ وﻧﺴﻴﻪ را ﺑﻪ ﻧﻘﺪ وﻏﺎﻳﺐ را‬
‫ﺑﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﻓﺮوﺧﺘﻨﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ اﻳﻦ از زﻳﺮﻛﻲ اﺳﺖ و ﺑﻌﻀﻲ از آﻧﻬﺎ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ آﻧﭽﻪ را‬
‫ﻣﻲﺑﻴﻨﻲ در ﻳﺎب و آﻧﭽﻪ را ﻣﻲﺷﻨﻮي رﻫﺎ ﻛﻦ‪ .‬و ﭼﮕﻮﻧﻪ ﭼﻴﺰ ﻧﻘﺪي در اﻳﻦ دﻧﻴﺎ ﺑـﻪ‬
‫ﭼﻴﺰ ﻏﺎﺋﺒﻲ و ﻧﺴﻴﻪ در آﺧﺮت ﻣﻲارزد؟ و ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و دﻋﻮت ﺷﻬﻮت و ﺗﺸﺒﻪ و‬
‫اﻟﮕﻮ ﮔﺮﻓﺘﻦ از ﺳﺎﻳﺮ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﮔﻤﺮاﻫﻲ اش ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺮدم در اﻳﻦ ﺗﺠﺎرت زﻳﺎﻧﻤﻨﺪ ﺧﻮاﻫﻨـﺪ ﺷـﺪ ﭼﻨﺎﻧﭽـﻪ ﺧﺪاوﻧـﺪ‬
‫ﺳﺒﺤﺎن در ﻣﻮرد آﻧﻬﺎ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪     <4‬‬ ‫أ    ‬
‫&‪ 4m  o Q4‬‬
‫‪    54$‬‬ ‫‪  =GM41‬‬
‫‪ +   i4‬‬
‫ž‪   §4‬‬ ‫‬ ‫•  †  = ‪  J‬‬ ‫[‪ + C‬‬
‫‪    Q‬‬
‫‪) 
u45‬ﺑﻘﺮه ‪) (86‬ﻫﻤﻴﻦ ﻛﺴﺎﻧﻨﺪ ﻛﻪ زﻧﺪﮔﻰ دﻧﻴـﺎ را ﺑـﻪ ]ﺑﻬـﺎى[ ﺟﻬـﺎن دﻳﮕـﺮ‬ ‫   ‬
‫ﺧﺮﻳﺪﻧﺪ ﭘﺲ ﻧﻪ ﻋﺬاب آﻧﺎن ﺳﺒﻚ ﮔﺮدد و ﻧﻪ اﻳﺸﺎن ﻳﺎرى ﺷﻮﻧﺪ‪(.‬‬
‫‬ ‫   ‬
‫‪     4‬‬
‫'‪<47‬‬ ‫'‪  4‬‬
‫‪   V04l‬‬ ‫‪   S  }<1‬‬
‫‪    * Y4^10‬‬ ‫Œ‪   Fi‬‬
‫•  ‪   +‬‬ ‫[‪ + C‬‬
‫‪    Q‬‬ ‫‬
‫)ﺑﻘﺮه ‪) (16‬ﻫﻤﻴﻦ ﻛﺴﺎﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﮔﻤﺮاﻫﻰ را ﺑﻪ ]ﺑﻬﺎى[ ﻫﺪاﻳﺖﺧﺮﻳﺪﻧﺪ در ﻧﺘﻴﺠﻪ داد و‬
‫‪159‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ /‬ﻋﻘﻮﺑﺖﻫﺎي ﮔﻨﺎه‬

‫ﺳﺘﺪﺷﺎن ﺳﻮد]ى ﺑﻪ ﺑﺎر[ ﻧﻴﺎورد و ﻫﺪاﻳﺖﻳﺎﻓﺘﻪ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪(.‬‬

‫آري ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ روز ﺗﻐﺎﺑﻦ رﺳﻴﺪ زﻳﺎﻧﻲ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺗﺠﺎرت دﻳﺪه اﻧـﺪ ﺑﺮاﻳـﺸﺎن‬
‫آﺷﻜﺎر ﻣﻲﺷﻮد و ﺣﺴﺮت آﻧﻬﺎ را ﻓﺮا ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫اﻣﺎ آﻧﺎن ﻛﻪ ﺳﻮد ﺑﺮده اﻧﺪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻓﺎﻧﻲ را ﺑﻪ ﺑﺎﻗﻲ ﻓﺮوﺧﺘـﻪ اﻧـﺪ و ﺑـﻲ‬
‫ارزش را ﺑﻪ ﺑﻬﺎدار و ﻛﻢ را ﺑﻪ ﻓﺮاوان ﻓﺮوﺧﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬و ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬ﻣﮕﺮ اﻳﻦ دﻧﻴـﺎ از اول‬
‫ﺗﺎ آﺧﺮش ﭼﻘﺪر ﻣﻲارزد ﺗﺎ آﺧﺮت را ﺑﻪ آن ﺑﻔﺮوﺷﻴﻢ؟‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺒﺤﺎن ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‬ ‫‬ ‫' ‪  +‬‬ ‫¸‪     v+
D   me‬‬
‫‪)   +:  `.9‬‬
‫‪ 4+ ¢4G‬‬
‫‪Q‬‬ ‫<  ‬‫‪   5   1
0&7‬‬
‫‪      05‬‬ ‫‪ * F$E‬‬ ‫‪     c‬‬
‫ ‬
‫‬ ‫‪    1Q‬‬
‫'‪) <7‬ﻳﻮﻧﺲ ‪) (45‬روزى ﻛـﻪ آﻧـﺎن را ﮔـﺮد ﻣـﻰآورد‬ ‫'       ‬ ‫‪  T t"91‬‬ ‫‪+‬‬
‫ﮔﻮﻳﻰ ﺟﺰ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﺳﺎﻋﺘﻰ از روز درﻧﮓ ﻧﻜﺮدهاﻧﺪ ﺑﺎ ﻫﻢ اﻇﻬﺎر آﺷـﻨﺎﻳﻰ ﻣـﻰﻛﻨﻨـﺪ‬
‫ﻗﻄﻌﺎ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ دﻳﺪار ﺧـﺪا را دروغ ﺷـﻤﺮدﻧﺪ زﻳـﺎن ﻛﺮدﻧـﺪ و ]ﺑـﻪ ﺣﻘﻴﻘـﺖ[ راه‬
‫ﻧﻴﺎﻓﺘﻨﺪ‪(.‬‬
‫‪ *  k:  43 4m    4' Y‬‬
‫‪C410‬‬ ‫'‪    42 mE‬‬ ‫‬
‫‪ +  F$8‬‬
‫
   ‬ ‫     ‬
‫‪  CD8‬‬
‫‪ + $‬‬
‫‪ :+  4`.9‬‬ ‫'‪   S:+  44 m75‬‬
‫‪  F) + g4$‬‬
‫‬ ‫‚ ‪     v‬‬ ‫ž‪    ‚D+   45 mg‬‬
‫‪     c‬‬ ‫'‪    ' 0Q5‬‬
‫‪  Y‬‬ ‫‬ ‫  ‬
‫‪) 46 m^f‬در ﺑﺎره رﺳﺘﺎﺧﻴﺰ از ﺗﻮ ﻣﻰﭘﺮﺳﻨﺪ ﻛﻪ ﻓﺮارﺳﻴﺪﻧﺶ ﭼﻪ وﻗﺖ اﺳـﺖ‬ ‫  ‬
‫)‪ (42‬ﺗﻮ را ﭼﻪ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﮕﻮ در آن )‪ (43‬ﻋﻠﻢ آن ﺑﺎ ﭘﺮوردﮔﺎر ﺗﻮ اﺳﺖ )‪ (44‬ﺗـﻮ ﻓﻘـﻂ‬
‫ﻛﺴﻰ را ﻛﻪ از آن ﻣﻰﺗﺮﺳﺪ ﻫﺸﺪار ﻣﻰدﻫﻰ )‪ (45‬روزى ﻛﻪ آن را ﻣﻰﺑﻴﻨﻨﺪ ﮔﻮﻳﻰ ﻛﻪ‬
‫آﻧﺎن ﺟﺰ ﺷﺒﻰ ﻳﺎ روزى درﻧﮓ ﻧﻜﺮدهاﻧﺪ )‪ ((46‬ﻧﺎزﻋﺎت ‪42-46‬‬
‫    ‬
‫‪4'
4‬‬
‫‪    c4‬‬ ‫‪+    4+ ,6&784‬‬
‫‪    ‚D4‬‬ ‫‪       ,E‬‬
‫' ‪  J‬‬‫&€‪ c‬‬ ‫‬ ‫‪   qL‬‬ ‫  ‬
‫‪   S  qL‬‬
‫"‪     c4‬‬
‫‪)
"4E‬اﺣﻘـﺎف‬ ‫\‪    :+  C49‬‬
‫‪    ,4‬‬ ‫‪­  + '* F$E‬‬
‫‚‪(   0‬‬
‫‪   °i41‬‬ ‫‪)   :+  `.9‬‬
‫‪     v
<$‬‬
‫  ‬
‫‪)(35‬ﭘﺲ ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ﻧـﺴﺘﻮه ﺻـﺒﺮ ﻛﺮدﻧـﺪ ﺻـﺒﺮ ﻛـﻦ و ﺑـﺮاى آﻧـﺎن‬
‫ﺷﺘﺎﺑﺰدﮔﻰ ﺑﻪ ﺧﺮج ﻣﺪه روزى ﻛﻪ آﻧﭽﻪ را وﻋﺪه داده ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ ﺑﻨﮕﺮﻧـﺪ ﮔـﻮﻳﻰ ﻛـﻪ‬
‫آﻧﺎن ﺟﺰ ﺳﺎﻋﺘﻰ از روز را ]در دﻧﻴﺎ[ ﻧﻤﺎﻧﺪهاﻧﺪ ]اﻳﻦ[ اﺑﻼﻏﻰ اﺳﺖ ﭘﺲ آﻳﺎ ﺟﺰ ﻣﺮدم‬
‫ﻧﺎﻓﺮﻣﺎن ﻫﻼﻛﺖﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪(.‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪160‬‬

‫‪    c‬‬
‫‪KD4E‬‬ ‫'     ‬
‫‪­  4 !&1‬‬ ‫    ‬
‫‪  112 P5E‬‬ ‫‪  3<$‬‬ ‫‪    I  7`.‬‬ ‫‪      K‬‬
‫ ‬
‫‪)   5`.‬‬ ‫‬ ‫‰‪   h0‬‬
‫&‪) 114
b9‬ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ﭼـﻪ‬ ‫‪ +   + i) 9 :+   7`.‬‬
‫   ‪      75‬‬ ‫‪   +
: K‬‬
‫&‪  113 3‬‬ ‫ * ‬
‫ﻣﺪت ﺑﻪ ﻋﺪد ﺳﺎﻟﻬﺎ در زﻣﻴﻦ ﻣﺎﻧﺪﻳﺪ )‪ (112‬ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬روزي ﻳـﺎ ﺑﺨـﺸﻲ از روزي!‬
‫از ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑﭙﺮس ﻛﻪ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺷﻤﺎرش ﻫﺴﺘﻨﺪ )‪ (113‬ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ﺟﺰ اﻧـﺪﻛﻰ ﻣﺎﻧـﺪﮔﺎر‬
‫ﻧﺒﻮدهاﻳﺪ ﻛﺎش ﺷﻤﺎ ﻣﻰداﻧﺴﺘﻴﺪ )‪) ((114‬ﻣﺆﻣﻨﻮن‪(112-114‬‬
‫‪   +
:  5   1
7y7‬‬ ‫‪­  P'6R‬‬ ‫‬ ‫‪ J I À5‬‬
‫‪ 7`.‬‬ ‫‪      102 0W‬‬ ‫'[‪)   Q‬‬ ‫^‪       e‬‬ ‫‪     0p‬‬ ‫‪   c‬‬
‫  ‬
‫' ‪104‬‬ ‫‪)   :+   7`.‬‬
‫"‪   +
: F‬‬ ‫"‪     K‬‬
‫'`‪)     9‬‬ ‫‪   :‬‬‫"
 ‬ ‫^   ‬
‫‪    S1   9$‬‬ ‫‪   103 e$‬‬ ‫ ‪)   :+‬‬
‫)]ﻫﻤﺎن[ روزى ﻛﻪ در ﺻﻮر دﻣﻴﺪه ﻣﻰﺷﻮد و در آن روز ﻣﺠﺮﻣـﺎن را ﻛﺒﻮدﭼـﺸﻢ‬
‫ﺑﺮﻣﻰاﻧﮕﻴﺰﻳﻢ )‪ (102‬ﻣﻴﺎن ﺧﻮد ﺑﻪ ﻃﻮر ﭘﻨﻬﺎﻧﻰ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ ﺷـﻤﺎ ]در دﻧﻴـﺎ[‬
‫ﺟﺰ ده ]روز ﺑﻴﺶ[ ﻧﻤﺎﻧﺪهاﻳﺪ )‪ (103‬ﻣـﺎ داﻧـﺎﺗﺮﻳﻢ ﺑـﻪ آﻧﭽـﻪ ﻣـﻰﮔﻮﻳﻨـﺪ آﻧﮕـﺎه ﻛـﻪ‬
‫ﻧﻴﻚآﻳﻴﻦﺗﺮﻳﻦ آﻧﺎن ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ ﺟﺰ ﻳﻚ روز ﺑﻴﺶ ﻧﻤﺎﻧﺪهاﻳﺪ )‪) ((104‬ﻃﻪ‪( 102-104‬‬
‫آري اﻳﻦ ﻣﻘﺪار واﻗﻌﻲ دﻧﻴﺎﺳﺖ در ﻗﻴﺎﻣﺖ‪ ،‬و ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ از وﺟﻮد دﻧﻴﺎﻳﻲ دﻳﮕـﺮ‬
‫ﻏﻴﺮ از اﻳﻦ دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﺑﺎﺧﺒﺮ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬دﻧﻴﺎﻳﻲ ﻛﻪ دار ﺑﻘﺎﺳﺖ‪ ،‬آﻧﮕﺎه زﻳﺎن ﺑـﺰرگ ﺧـﻮد را‬
‫ﻛﻪ ﻓﺮوﺧﺘﻦ دار ﺑﻘﺎ ﺑﻪ دار ﻓﻨﺎﺳﺖ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﭘﺲ ﻣﺎﻧﻨﺪ زﻳﺮﻛﺎن ﺗﺠﺎرت ﻛﻨﻴـﺪ‬
‫و ﻓﺮﻳﺐ ﺗﺠﺎرت ﻧﺎداﻧـﺎن را ﻧﺨﻮرﻳـﺪ‪ .‬و در روز ﺗﻐـﺎﺑﻦ ﻣﻘـﺪار ﺗﺠﺎرﺗـﺸﺎن آﺷـﻜﺎر‬
‫ﻣﻲﺷﻮد زﻳﺮا ﻫﺮ ﺷﺨﺼﻲ در اﻳﻦ دﻧﻴﺎ ﺗـﺎﺟﺮ اﺳـﺖ‪ ،‬و ﻫـﺮ ﻛـﺴﻲ در ﺣـﺎﻟﻲ ﺻـﺒﺢ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﺧﻮد اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﻳـﺎ آﻧـﺮا آزاد ﻣـﻲﻛﻨـﺪ و ﻳـﺎ ﻫـﻼك و ﻧـﺎﺑﻮد‬
‫‪١‬‬
‫ﻣﻲﺳﺎزد‪.‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺒﺤﺎن ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪     F45O‬‬
‫"‪T , .4E I
94‬‬ ‫‪ +   4
D1‬‬ ‫'    ‪+‬‬
‫‪     8‬‬
‫‪    P5'-R‬‬
‫‬
‫'   ‬ ‫•} ‬
‫‪   T
:‬‬
‫‬ ‫ ‪+‬‬
‫‪    µ‬‬ ‫™‪     , 6‬‬ ‫‪   = 07‬‬ ‫‪{    9$‬‬
‫'‪T 4‬‬ ‫‪ d<&1‬‬ ‫'     ‬
‫"‪  
X‬‬ ‫‪  + I "n‬‬ ‫‪  <$‬‬ ‫"‪     
97‬‬
‫"‪)  
97‬‬ ‫     ‬
‫&‪
<41‬‬ ‫&‡  ‪   + 111‬‬
‫‪    
.w47‬‬ ‫‪  W‬‬
‫‪    m‬‬
‫‪  C‬‬‫‪    1  7&1‬‬
‫‪    BQ‬‬‫& ‪ +‬‬ ‫‬ ‫‬
‫‪   .1   e.7E‬‬
‫   ‬
‫‪  R 4$‬‬ ‫‬ ‫‪  
<?8‬‬ ‫&
‪  +‬‬ ‫‪   +
^w8‬‬
‫†'<
‪   +‬‬ ‫   ‬
‫‪45‬‬ ‫‪ 
m45‬‬
‫‪  +  –&R41‬‬ ‫‪   
4'M‬‬

‫‪ .1‬اﻣﺎم ﻣﺴﻠﻢ ﺣﺪﻳﺜﻲ را ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﻀﻤﻮن رواﻳﺖ ﻛﺮده اﺳﺖ)ﻣﺴﻠﻢ ‪(223‬‬

‫‪161‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ /‬ﻋﻘﻮﺑﺖﻫﺎي ﮔﻨﺎه‬

‫‬ ‫†‡
  ‬
‫†<‪ *   T 3‬‬ ‫    ‬
‫‪   e1‬‬
‫‪) 112 P5'-R‬در ﺣﻘﻴﻘـﺖﺧـﺪا از ﻣﺆﻣﻨـﺎن ﺟـﺎن و‬
‫ﻣﺎﻟﺸﺎن را ﺑﻪ ]ﺑﻬﺎى[ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻬﺸﺖ ﺑﺮاى آﻧﺎن ﺑﺎﺷﺪ ﺧﺮﻳﺪه اﺳﺖ ﻫﻤﺎن ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ در‬
‫راه ﺧﺪا ﻣﻰﺟﻨﮕﻨﺪ و ﻣﻰﻛﺸﻨﺪ و ﻛﺸﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ ]اﻳﻦ[ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان وﻋـﺪه ﺣﻘـﻰ در‬
‫ﺗﻮرات و اﻧﺠﻴﻞ و ﻗﺮآن ﺑﺮ ﻋﻬﺪه اوﺳـﺖ و ﭼـﻪ ﻛـﺴﻰ از ﺧـﺪا ﺑـﻪ ﻋﻬـﺪ ﺧـﻮﻳﺶ‬
‫وﻓﺎدارﺗﺮ اﺳﺖ ﭘﺲ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪاى ﻛﻪ ﺑﺎ او ﻛﺮدهاﻳﺪ ﺷﺎدﻣﺎن ﺑﺎﺷﻴﺪ و اﻳـﻦ ﻫﻤـﺎن‬
‫ﻛﺎﻣﻴــﺎﺑﻰ ﺑــﺰرگ اﺳــﺖ )‪] (111‬آن ﻣﺆﻣﻨــﺎن[ ﻫﻤــﺎن ﺗﻮﺑــﻪﻛﻨﻨــﺪﮔﺎن ﭘﺮﺳــﺘﻨﺪﮔﺎن‬
‫ﺳﭙﺎﺳﮕﺰاران روزهداران رﻛﻮعﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﺳـﺠﺪهﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن وادارﻧـﺪﮔﺎن ﺑـﻪ ﻛﺎرﻫـﺎى‬
‫ﭘﺴﻨﺪﻳﺪه ﺑﺎزدارﻧﺪﮔﺎن از ﻛﺎرﻫﺎى ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ و ﭘﺎﺳﺪاران ﻣﻘﺮرات ﺧﺪاﻳﻨﺪ و ﻣﺆﻣﻨـﺎن را‬
‫ﺑﺸﺎرت ده )‪)((112‬ﺗﻮﺑﻪ ‪(112-111‬‬
‫‪     10 ­ 4  o‬‬
‫‪
45'-‬‬ ‫‪­ Q4$‬‬
‫'  ‬‫‪ *  65‬‬
‫‪­   U$‬‬
‫‪  =0l‬‬
‫‬ ‫‪ J   ,m‬‬
‫‪   3‬‬ ‫‪  5'X‬‬ ‫‬
‫‪   Q‬‬
‫\ ‪ +‬‬ ‫‬
‫  ‪ J‬‬
‫‪ 
:  4‬‬
‫‪ 745‬‬ ‫‪ + _4G‬‬ ‫‪    84‬‬
‫‪(    4‬‬ ‫      ‬
‫‪  'D41‬‬ ‫‪      E0‬‬
‫‪    T , .E I
<ml‬‬
‫‬
‫‪   T1‬‬
‫  ‬
‫&‪) 11
b9‬اى ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ اﻳﻤﺎن آوردهاﻳﺪ آﻳﺎ ﺷﻤﺎ را ﺑﺮ ﺗﺠﺎرﺗﻰ راه ﻧﻤﺎﻳﻢ ﻛـﻪ‬
‫ﺷﻤﺎ را از ﻋﺬاﺑﻰ دردﻧﺎك ﻣﻰرﻫﺎﻧﺪ )‪ (10‬ﺑﻪ ﺧـﺪا و ﻓﺮﺳـﺘﺎده او ﺑﮕﺮوﻳـﺪ و در راه‬
‫ﺧﺪا ﺑﺎ ﻣﺎل و ﺟﺎﻧﺘﺎن ﺟﻬﺎد ﻛﻨﻴﺪ اﻳﻦ ]ﮔﺬﺷﺖ و ﻓﺪاﻛﺎرى[ اﮔﺮ ﺑﺪاﻧﻴـﺪ ﺑـﺮاى ﺷـﻤﺎ‬
‫ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ )‪)((11‬ﺻﻒ ‪(10-11‬‬
‫ﻣﻨﻈﻮر اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻨﺎه ﺳﻬﻢ و ارزش اﻧﺴﺎن در اﻳﻦ ﺗﺠﺎرت ﺑـﺰرگ را از ﻳـﺎد‬
‫ﺷﺨﺺ ﻣﻲﺑﺮد و او را ﺑﻪ زﻳﺎن و ﻧﻴﺴﺘﻲ ﻣـﻲﻛـﺸﺎﻧﺪ وﻫﻤـﻴﻦ ﻋﻘﻮﺑـﺖ‪ ،‬ﺷـﺨﺺ را‬
‫ﻛﻔﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﮔﻨﺎه ﻧﻌﻤﺖ ﻫﺎرا ازﻣﻴﺎن ﻣﻲﺑﺮد‬

‫ازﻋﻘﻮﺑﺖ ﻫﺎي ﮔﻨﺎه اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻌﻤﺖ ﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﺷـﺨﺺ داراي آن اﺳـﺖ و‬
‫ﻧﻌﻤﺖ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ درﺣﺎل ﺑﺪﺳﺖ آوردن آن اﺳﺖ را از ﺑﻴﻦ ﻣﻲﺑـﺮد زﻳـﺮا ﻫـﻴﭻ ﭼﻴـﺰ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻋﺒﺎدت ﻣﻮﺟﺐ ﺣﻔﻆ ﻧﻌﻤﺖ ﻧﻤﻲﺷﻮد و ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻋﺒﺎدت ﻣﻮﺟﺐ ﺟﻠﺐ‬
‫ﻧﻌﻤﺖ ﻧﻤﻲﮔﺮدد ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﭼﻴﺰي ﺳﺒﺐ وآﻓﺘﻲ ﻗﺮار داده اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﺒﺒﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪162‬‬

‫آﻧﺮا ﺟﻠﺐ ﻛﻨﺪ و آﻓﺘﻲ ﻛﻪ آﻧﺮا ﺑﺎﻃﻞ ﮔﺮداﻧﺪ‪ ،‬وﻋﺒﺎدت را ﺳﺒﺐ ﺟﻠﺐ ﻧﻌﻤـﺖ وﮔﻨـﺎه‬
‫را آﻓﺖ آن ﻗﺮار داده اﺳﺖ وﻫﺮﮔﺎه ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﻧﻌﻤﺘﻲ راﺑﺮاي ﺑﻨـﺪه اش ﺣﻔـﻆ‬
‫ﻛﻨﺪ او را ﺑﻪ رﻋﺎﻳﺖ ﻋﺒﺎدﺗﺶ اﻟﻬﺎم ﻣﻲﻛﻨﺪ وﻫﺮﮔـﺎه اراده از ﻣﻴـﺎن ﺑـﺮدن ﻧﻌﻤﺘـﻲ را‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ اورا رﻫﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﻲ اش ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺠﻴﺐ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ را ﺑﺎﻣﺸﺎﻫﺪه ﺧﻮد و دﻳﮕـﺮان ﻣـﻲﺑﻴﻨـﺪ و‬
‫اﺧﺒﺎر ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﮔﻨﺎه ﻧﻌﻤﺖ از آﻧﻬﺎ ﭘﺲ ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺷـﺪه را ﺷـﻨﻴﺪه اﺳـﺖ و‬
‫ﮔﻮﻳﻲ ازاﻳﻦ دﺳﺘﻪ اﺳﺘﺜﻨﺎ ﺷﺪه اﺳﺖ واﻳﻦ ﺑﺮاي ﻣﺮدم اﺳﺖ ﻧﻪ ﺑﺮاي او‪ .‬و ﭼﻪ ﻧﺎداﻧﻲ‬
‫از اﻳﻦ ﺑﺰرﮔﺘﺮ اﺳﺖ ؟ وﭼﻪ ﻇﻠﻤﻲﺑﺮﺧﻮد از اﻳﻦ ﺑﺎﻻﺗﺮ اﺳﺖ ؟ و ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺣﻜـﻢ از آن‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺮﺗﺒﻪ وﺑﺰرگ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﮔﻨﺎه ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن را از اﻧﺴﺎن دور ﻣﻲﻛﻨﺪ‬

‫‪ :47‬از ﻋﻘﻮﺑــﺖ ﻫــﺎي ﮔﻨــﺎه اﻳــﻦ اﺳــﺖ ﻛــﻪ دوﺳــﺖ وﻧــﺎﻓﻊ ﺗــﺮﻳﻦ ﻣﺨﻠــﻮق و‬
‫دﻟﺴﻮزﺗﺮﻳﻦ ﻛﺴﻲ را ﻛﻪ ﺳﻌﺎدﺗﺶ در ﮔﺮو ﻫﻤﺮاﻫﻲ ﺑﺎ اوﺳﺖ را از او دور ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪.‬‬
‫ﻛﻪ ﻫﻤﺎن ﻓﺮﺷﺘﻪ ي ﻫﻤﺮاه ﻫﻤﻴﺸﮕﻲ او اﺳﺖ‪ .‬و ﺑـﺎ دور ﺷـﺪن ﻓﺮﺷـﺘﻪ‪ ،‬دﺷـﻤﻨﺶ و‬
‫زﻳﺎﻧﺒﺎر ﺗﺮﻳﻦ ﺷﺨﺺ ﺑﺮاﻳﺶ ﻛﻪ ﺷﻴﻄﺎن اﺳﺖ ﺑﻪ او ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬و وﻗﺘﻲ ﺑﻨﺪهاي‬
‫ﻣﺮﺗﻜﺐ ﮔﻨﺎﻫﻲ ﻣﻲﺷﻮد ﻓﺮﺷﺘﻪ اش ﺑﻪ اﻧﺪازه ي آن ﮔﻨﺎه از او دور ﻣﻲﺷﻮد و ﺷﻴﻄﺎن‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﺎن اﻧﺪازه ﺑﻪ او ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﻲ از ﺳﻠﻒ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬ﺷﺨﺺ ﻫﻨﮕﺎﻣﻴﻜﻪ ﺻـﺒﺢ ﻛـﺮد ﻓﺮﺷـﺘﻪ و ﺷـﻴﻄﺎن ﺑـﻪ‬
‫ﺳﻮﻳﺶ ﻣﻲﺷﺘﺎﺑﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ اﮔﺮ ﺧﺪا را ﻳﺎد ﻛﺮد و ﺗﻜﺒﻴﺮ ﮔﻔﺖ وﺗﻬﻠﻴﻞ ﻧﻤﻮد ﺷﻴﻄﺎن ﻃﺮد‬
‫ﻣﻲﺷﻮد و ﻓﺮﺷﺘﻪ ﺑﻪ او ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻲﺷﻮد و اﮔﺮ ﺑﺎ ﻏﻴﺮ آن ﺷـﺮوع ﻧﻤـﻮد ﻓﺮﺷـﺘﻪ او را‬
‫ﺗﺮك ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺷﻴﻄﺎن ﺑﻪ او ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻓﺮﺷﺘﻪ ﻣﺪام ﺑﻪ اﻧﺴﺎن ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻲﺷﻮد ﺗﺎ ﺣﻜﻤﻴﺖ و ﻏﻠﺒﻪ واﻃﺎﻋﺖ از او ﺑﺎﺷـﺪ و‬
‫در زﻧﺪﮔﻲ و ﻫﻨﮕﺎم ﻣﺮگ و ﻫﻨﮕﺎم ﺣﻴﺎت ﺷﺨﺺ را ﺑﻪ دوﺳﺘﻲ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧـﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﻜـﻪ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺒﺤﺎن ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫    ‬
‫‪4€³‬‬ ‫¨‪  4‬‬ ‫‪        49$‬‬
‫‪   +  F4wiR‬‬ ‫‪ +    '"7E‬‬
‫‪  K€57‬‬ ‫‪    + ] T 510‬‬
‫ ‪ +‬‬
‫‪  Q‬‬
‫  ‪ J‬‬ ‫‪ +
:‬‬
‫‪163‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ /‬ﻋﻘﻮﺑﺖﻫﺎي ﮔﻨﺎه‬

‫‪   I‬‬‫‪   <4‬‬ ‫‪ † I  24‬‬ ‫‬ ‫‪     75  A7 + F5O‬‬
‫‪ +  1 e1‬‬‫ ‬
‫‪=4GM‬‬
‫‬ ‫‪ J =4‬‬ ‫‬ ‫^     ‬
‫‪   30
<$‬‬ ‫  ‬
‫<‪) 31
$‬در ﺣﻘﻴﻘـﺖ ﻛـﺴﺎﻧﻰ ﻛـﻪ‬ ‫    '  ‪  +‬‬
‫‪    8‬‬ ‫    '    ‬
‫‪    A7g‬‬ ‫ ‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﺎ ﺧﺪاﺳﺖﺳﭙﺲ اﻳﺴﺘﺎدﮔﻰ ﻛﺮدﻧﺪ ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﺑﺮ آﻧﺎن ﻓﺮود ﻣﻰآﻳﻨـﺪ‬
‫]و ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ[ ﻫﺎن ﺑﻴﻢ ﻣﺪارﻳﺪ و ﻏﻤﮕﻴﻦ ﻣﺒﺎﺷﻴﺪ و ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺘﻰ ﻛﻪ وﻋﺪه ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻳـﺪ‬
‫ﺷﺎد ﺑﺎﺷﻴﺪ )‪ (30‬در زﻧﺪﮔﻰ دﻧﻴﺎ و در آﺧﺮت دوﺳﺘﺎﻧﺘﺎن ﻣﺎﻳﻴﻢ و ﻫـﺮ ﭼـﻪ دﻟﻬﺎﻳﺘـﺎن‬
‫ﺑﺨﻮاﻫﺪ در ]ﺑﻬﺸﺖ[ ﺑﺮاى ﺷﻤﺎﺳﺖ و ﻫﺮ ﭼﻪ ﺧﻮاﺳـﺘﺎر ﺑﺎﺷـﻴﺪ در آﻧﺠـﺎ ﺧﻮاﻫﻴـﺪ‬
‫داﺷﺖ())‪ (31‬ﻓﺼﻠﺖ(‬
‫وﻗﺘﻲ ﻓﺮﺷﺘﻪ ﻫﻤﺪم او ﺷﺪ ﻫﻤﺎﻧﺎ ﻧﺎﺻـﺤﺘﺮﻳﻦ و ﻧـﺎﻓﻌﺘﺮﻳﻦ و ﻧﻴﻜـﻮ ﺗـﺮﻳﻦ ﺧﻠـﻖ‬
‫ﻫﻤﺪﻣﺶ ﺷﺪه و او را ﺗﺜﺒﻴﺖ و ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪    I A"D4E‬‬
‫‪    5'X‬‬ ‫'&    ‬ ‫‪    k:  C10‬‬ ‫‪ :‬‬
‫‪ + o49‬‬
‫‪Q4‬‬ ‫‪   Q‬‬ ‫‪*     *  Fw´R‬‬
‫`‪ +  7.‬‬ ‫‪ J  An‬‬ ‫ ‬
‫‰‪    „5$‬‬
‫'‪­   ,+   5‬‬
‫‪ 
51‬اﻧﻔﺎل ‪)  12‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ‬ ‫©‪   1‬‬
‫‬ ‫„     ‬ ‫‪    >$‬‬
‫©‪    1‬‬ ‫  ‪  +‬‬‫‬
‫ﻛﻪ ﭘﺮوردﮔﺎرت ﺑﻪ ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن وﺣﻰ ﻣﻰﻛﺮد ﻛﻪ ﻣﻦ ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﻫﺴﺘﻢ ﭘﺲ ﻛـﺴﺎﻧﻰ را ﻛـﻪ‬
‫اﻳﻤﺎن آوردهاﻧﺪ ﺛﺎﺑﺖﻗﺪم ﺑﺪارﻳﺪ ﺑﻪ زودى در دل ﻛﺎﻓﺮان وﺣﺸﺖﺧﻮاﻫﻢ اﻓﻜﻨﺪ ﭘﺲ‬
‫ﻓﺮاز ﮔﺮدﻧﻬﺎ را ﺑﺰﻧﻴﺪ و ﻫﻤﻪ ﺳﺮاﻧﮕﺸﺘﺎﻧﺸﺎن را ﻗﻠﻢ ﻛﻨﻴﺪ )‪((12‬‬
‫آن ﻓﺮﺷﺘﻪ در ﻫﻨﮕﺎم ﻣﺮگ ﺑﻪ او ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪)) :‬ﻧﺘﺮس و اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ ﻣﺒﺎش و ﺑﻪ آﻧﭽﻪ‬
‫ﺗﻮ را ﺷﺎدﻣﺎن ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد ﺗﻮ را ﻣﮋده ﻣـﻲدﻫـﻢ‪ ((.‬و او را ﺑـﺮ ﻗـﻮل ﺛﺎﺑـﺖ‪ ،‬ﺗﺜﺒﻴـﺖ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻧﻴﺎزش اﺳﺖ ﭼﻪ در دﻧﻴﺎ و ﭼﻪ در ﻫﻨﮕﺎم ﻣﺮگ و ﭼﻪ ﻫﻨﮕـﺎم‬
‫ﺳﻮال در ﻗﺒﺮ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﻫﻴﭻ ﻛﺲ از ﻫﻢ ﺻﺤﺒﺘﻲ آن ﻓﺮﺷﺘﻪ ﺑﺮاي او ﻧﺎﻓﻊ ﺗﺮ ﻧﻴـﺴﺖ و او ﻫﻤـﺮاه و‬
‫وﻟﻲ اش اﺳﺖ در ﺑﻴﺪاري و ﺧﻮاب‪ ،‬و در زﻧﺪﮔﻲ و ﻫﻨﮕﺎم ﻣﺮگ و ﻗﺒﺮ‪ ،‬در وﺣﺸﺖ‬
‫ﻣﻮ ﻧﺲ اوﺳﺖ‪ ،‬در ﺧﻠﻮت ﻫﻢ ﺻﺤﺒﺖ اش اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ دﺷﻤﻨﺶ ﺧﻮاﻫﺪ ﺟﻨﮕﻴـﺪ و از‬
‫او دﻓﺎع ﻣﻲﻛﻨﺪ و او را ﺑﻪ ﺧﻴﺮ وﻋﺪه ﻣﻲدﻫﺪ و ﺑﻪ ﺗﺼﺪﻳﻖ ﺣﻖ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻓﺮﺷﺘﻪ ﺑﻪ ﺷﺨﺺ ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺰدﻳﻚ ﮔﺮدد ﺑﺮ زﺑﺎن او ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳـﺪ و ﺳـﺨﻦ‬
‫ﺑﺠﺎ و اﺳﺘﻮار ﺑﺮ زﺑﺎﻧﺶ ﻣﻴﺮاﻧﺪ و اﮔﺮ از او دور ﺷﻮد‪ ،‬ﺷﻴﻄﺎن ﺑﻪ او ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻲﺷـﻮد‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪164‬‬

‫و ﺑﺮ زﺑﺎﻧﺶ ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ و ﺳﺨﻦ ﻧﺎ ﺑﺠﺎ و ﻓﺤﺸﺎ ﺑﺮ زﺑﺎﻧﺶ ﻣﻴﺮاﻧﺪ‪.‬‬

‫در ﺣﺪﻳﺚ اﺳﺖ ﻛﻪ‪) ١(b$
8 ’9$ ¦5 5 8
) :‬آراﻣﺶ ﺑﺮ زﺑﺎن ﻋﻤـﺮ‬
‫ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪(.‬‬
‫ﮔﺎﻫﻲ ﺷﺨﺺ ﺳﺨﻨﻲ را از ﻣﺮدي ﺻﺎﻟﺢ ﺷﻨﻴﺪه و ﮔﻔﺘﻪ‪ :‬ﻛﺴﻲ اﻳﻦ ﺳـﺨﻦ را ﺑـﺮ‬
‫زﺑﺎن ﺗﻮ ﺟﺎري ﻧﺴﺎﺧﺖ ﺟﺰ ﻓﺮﺷﺘﻪ و ﮔﺎﻫﻲ ﺷﺨﺼﻲ ﺳﺨﻦ ﻧﺎدرﺳﺘﻲ ﺷﻨﻴﺪه و ﮔﻔﺘﻪ‪:‬‬
‫ﻛﺴﻲ ﺟﺰ ﺷﻴﻄﺎن اﻳﻦ ﺳﺨﻦ را ﺑﺮ زﺑﺎﻧﺖ ﺟﺎري ﻧﺴﺎﺧﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﻣﻼﺋﻜﻪ ﺳﺨﻦ ﺣﻖ را ﺑﺮ دل ﻣﻲاﻓﻜﻨﺪ و ﺑﺮ زﺑﺎن ﺟﺎري ﻣﻲﺳـﺎزد و ﺷـﻴﻄﺎن‬
‫ﺳﺨﻦ ﺑﺎﻃﻞ را ﺑﻪ ﻗﻠﺐ ﻣﻲاﻓﻜﻨﺪ و ﺑﺮ زﺑﺎن ﺟﺎري ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺮﺷﺘﻪ ﻫﻤﺮاه ﺷﺨﺺ وﻗﺘﻲ ﺑﻪ او ﺗﻮﻫﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد از او دﻓﺎع ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻫﺮﮔﺎه ﻓﺮد‬
‫ﺑﻲ ﺧﺮدي ﺑﻪ او ﻧﺎﺳﺰا ﺑﮕﻮﻳﺪ ﺟﻮاﺑﺶ را ﻣﻲدﻫﺪ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه‪ ) :‬دو ﻣﺮد‬
‫ﻧﺰد ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ
دﻋﻮا ﻛﺮدﻧﺪ وﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮي را ﻓﻮش داد وﻟﻲ او ﺳﺎﻛﺖ ﻣﺎﻧـﺪ‪ .‬ﺳـﭙﺲ‬
‫ﺳﺨﻨﻲ ﮔﻔﺖ وﺟﻮاب ﺷﺨﺺ دﻳﮕﺮ را داد‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ
ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺷـﺨﺺ ﮔﻔـﺖ‪ :‬اي‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا
آﻳﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻦ ﺟﻮاﺑﺶ رادادم ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪي ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻓﺮﺷﺘﻪ اي‬
‫از ﺗﻮ دﻓﺎع ﻣﻲﻛـﺮد وﻗﺘـﻲ ﺟـﻮاﺑﺶ رادادي ﺷـﻴﻄﺎن آﻣـﺪ وﻣـﻦ ﺑـﺎ ﺷـﻴﻄﺎن ﻳﻜﺠـﺎ‬
‫‪2‬‬
‫ﻧﻤﻲﻧﺸﻴﻨﻢ‪(.‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺷﺨﺼﻲ ﺑﺮاي ﺑﺮادر ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺧﻮد ﭘﺸﺖ ﺳﺮ او دﻋﺎ ﻣﻲﻛﻨـﺪ ﻓﺮﺷـﺘﻪ‬
‫اي ﺑﺮاي دﻋﺎﻳﺶ آﻣﻴﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ و ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ " :‬ﺑﺮاي ﺗﻮ ﻧﻴﺰ‪ ".‬و وﻗﺘﻲ ﺳـﻮره ﻓﺎﺗﺤـﻪ‬
‫را ﺗﻤﺎم ﻛﺮد ﻣﻼﺋﻚ ﺑﺮ دﻋﺎﻳﺶ آﻣﻴﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ .‬و اﮔﺮ ﺑﻨـﺪه ي ﻣـﻮﻣﻨﻲ ﻛـﻪ ﻣﻮﺣـﺪ‬
‫ﺑﻮده وﻣﺘﺎﺑﻊ ﺳﻨﺖ رﺳﻮل ﺧﺪاﺳﺖ دﭼﺎر ﮔﻨﺎه ﺷﻮد ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﺣﺎﻣﻞ ﻋﺮش ﺧﺪاوﻧـﺪ‬
‫ﺑﺮاﻳﺶ اﺳﺘﻐﻔﺎر ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺎ وﺿﻮ ﺑﺨﻮاﺑﺪ در ﻟﺒﺎس او ﻓﺮﺷﺘﻪ اي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮﮔـﺎه‬
‫از ﺧﻮاب ﺑﻴﺪار ﺷﻮد ﺑﺮاﻳﺶ اﺳﺘﻐﻔﺎر ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﻓﺮﺷـﺘﻪ ي اﻧـﺴﺎن ﻣـﻮﻣﻦ از او دﻓـﺎع‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ و او را ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﭘﺲ ﺷﺎﻳـﺴﺘﻪ ﻧﻴـﺴﺖ ﻛـﻪ اﻧـﺴﺎن ﻫﻤـﺴﺎﻳﻪ و‬
‫ﻫﻤﺮاه ﺧﻮد را اذﻳﺖ ﻛﻨﺪ زﻳﺮا ﻓﺮﺷﺘﻪ ﻫﻤﺴﺎﻳﻪ و ﻫﻤﺮاه آدﻣﻲاﺳـﺖ و اﮔـﺮ از ﻟـﻮازم‬

‫‪ 1‬اﺣﻤﺪ ‪106/1‬‬
‫‪ 2‬اﻳﻦ ﺣﺪﻳﺚ ﺻﺤﻴﺢ اﺳﺖ‪) .‬ﻣﺤﻘﻖ(‬
‫‪165‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ /‬ﻋﻘﻮﺑﺖﻫﺎي ﮔﻨﺎه‬

‫اﻳﻤﺎن اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻫﻤﺴﺎﻳﻪ آدﻣﻲﻧﻴﻜﻲ ﻛﺮد و ﻣﻬﻤﺎن را ﮔﺮاﻣﻲداﺷـﺖ‪ ،‬ﭘـﺲ‬
‫ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﻬﻤﺎن و ﻧﻴﻜﻮﺗﺮﻳﻦ ﻫﻤﺴﺎﻳﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎﺷﺪ؟‬
‫ﺑﻌﻀﻲ از ﺻﺤﺎﺑﻪ ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﻫﻤﺮاه ﺷﻤﺎ ﻛﺴﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ را ﺗﺮك ﻧﻤﻲﻛﻨﻨـﺪ‪،‬‬
‫از آﻧﺎن ﺷﺮم ﻛﻨﻴﺪ و آﻧﺎن را ﮔﺮاﻣﻲﺑﺪارﻳﺪ‪ .‬و ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺒﺤﺎن ﻧﻴﺰ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ اﺷﺎره‬
‫ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫‬ ‫‬ ‫‪    9$‬‬ ‫ ‪+‬‬
‫&‪     '
b9‬‬
‫&‪) 12
9‬ﻗﻄﻌﺎ ﺑﺮ‬ ‫†‡‪   ')  10P‬‬
‫‪     11P.‬‬ ‫‬ ‫‪   
:‬‬
‫ﺷﻤﺎ ﻧﮕﻬﺒﺎﻧﺎﻧﻰ ]ﮔﻤﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪه[اﻧﺪ)‪](10‬ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن[ ﺑﺰرﮔﻮارى ﻛﻪ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن ]اﻋﻤﺎل‬
‫ﺷﻤﺎ[ ﻫﺴﺘﻨﺪ)‪(11‬آﻧﭽﻪ را ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ ﻣﻰداﻧﻨﺪ )‪ (12‬اﻧﻔﻄﺎر(‬
‫ﻳﻌﻨﻲ از اﻳﻦ ﻧﮕﻬﺒﺎﻧﺎن ﮔﺮاﻣﻲﺣﻴﺎ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ و ﺧﻮد را دور ﺑﺪارﻳﺪ از اﻳـﻦ ﻛـﻪ‬
‫ﭼﻴﺰي از ﺷﻤﺎ ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ ﻛﻪ دوﺳﺖ ﻧﺪارﻳﺪ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻣﺜﻞ ﺧﻮدﺗﺎن اﺳـﺖ آﻧـﺮا ﺑﺒﻴﻨـﺪ‪ .‬و‬
‫ﻣﻼﺋﻜﻪ از ﻫﻤﺎن ﭼﻴﺰي ﺑﺪﺷﺎن ﻣﻲآﻳﺪ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن از آن ﺑﺪش ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬زﻳـﺮا اﻧـﺴﺎن از‬
‫اﻳﻨﻜﻪ ﺷﺨﺼﻲ در ﻣﺤﻀﺮش ﮔﻨﺎه ﻛﻨﺪ و ﺳﺘﻢ ﻧﻤﺎﻳﺪ اذﻳﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﭘﺲ ﭼﻪ رﺳﺪ ﺑﻪ‬
‫ﮔﺮاﻣﻲﺗﺮﻳﻦ ﻛﺎﺗﺒﺎن ﻛﻪ ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ؟‬

‫ﮔﻨﺎه ﺳﺒﺐ ﻫﻼﻛﺖ در دﻧﻴﺎ و آﺧﺮت اﺳﺖ‬

‫از ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻫﺎي ﮔﻨﺎه اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻮاد ﻫﻼﻛـﺖ ﺷـﺨﺺ در دﻧﻴـﺎ و آﺧـﺮت را‬
‫ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ زﻳﺮا ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﻴﻤﺎري ﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ ﺟﺎﻳﮕﻴﺮ ﺷﻮﻧﺪ ﻛـﺸﻨﺪه‬
‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد و ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺑﺪن ﺟﺰ ﺑﺎ ﺗﻐﺬﻳﻪ اي ﻛﻪ ﻧﻴـﺮوﻳﺶ را ﺣﻔـﻆ ﻛﻨـﺪ و ﺟـﺰ ﺑـﺎ‬
‫ﺑﻴﺮون رﻳﺨﺘﻦ ﻣﻮاد ﻓﺎﺳﺪ و ﺟﺰ ﺑﺎ ﻏﻴﺮﺗﻲ ﻛﻪ از ﺧﻮردن آﻧﭽﻪ ﺑﻪ ﺿﺮرش اﺳﺖ او را‬
‫ﺑﺎزدارد‪ ،‬ﺳﺎﻟﻢ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﺣﻴﺎت ﻗﻠﺐ ﻫﻢ ﻣﻤﻜﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻣﮕﺮ ﺑﺎ ﺗﻐﺬﻳﻪ ي‬
‫اﻳﻤﺎن و ﻋﻤﻞ ﺻﺎﻟﺢ ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ ﻗﻮت و ﺑﻴﺮون رﻳﺨﺘﻦ ﻣﻮاد ﻓﺎﺳﺪ ﺑﺎ ﺗﻮﺑﻪ اي ﻧﺼﻮح‬
‫و ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻏﻴﺮﺗـﻲ ﻛـﻪ ﻣﻮﺟـﺐ ﺣﻔـﻆ ﺳـﻼﻣﺘﻲ و دوري از ﺿـﺮر ﮔـﺮدد‪ .‬و ﺗﻘـﻮا‬
‫اﺳﻤﻲاﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﺳﻪ ﻋﻤﻞ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮده ﻣﻲﺷﻮد و ﻫـﺮ ﻛـﺪام از اﻳـﻦ اﻋﻤـﺎل‬
‫ﺗﺮك ﺷﻮد ﺑﻪ ﻫﻤﺎن اﻧﺪازه ﺗﻘﻮا از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬و ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ روﺷﻦ ﺷـﺪ ﮔﻨـﺎه ﺿـﺪ‬
‫اﻳﻦ ﺳﻪ ﻋﻤﻞ اﺳﺖ و ﻣﻮﺟﺐ ﺟﻠﺐ ﻣﻮاد ﻣﻀﺮ ﻣﻲﮔﺮدد و ﻧﻴﺰ ﻣﻮﺟﺐ اﺳﺒﺎب ﺿـﺪ‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪166‬‬

‫ﻏﻴﺮت و ﻣﺎﻧﻊ ﺑﻴﺮون رﻳﺨﺘﻦ ﻣﻮاد ﻓﺎﺳﺪ ﺑﺎ ﺗﻮﺑﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﻪ ﺑﺪن ﺑﻴﻤﺎري ﺑﻨﮕﺮ ﻛـﻪ‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻮاد ﺑﻴﻤـﺎري ﺑـﺎ آن ﺗﺮﻛﻴـﺐ ﺷـﺪه و او آﻧـﺮا ﺑﻴـﺮون ﻧﻤـﻲرﻳـﺰد و ﻏﻴـﺮت‬
‫ﻧﻤﻲورزد‪ .‬ﭘﺲ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺳﺎﻟﻢ ﺧﻮاﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪ ؟ ﻫﺮ ﻛﻪ ﻧﻴﺮوي ﭘﺎﻳﺒﻨﺪي ﺑـﻪ اﻣـﺮ ﺧـﺪا و‬
‫ﻛﺎرﺑﺮدن ﻏﻴﺮت ﺑﺎ دوري از ﮔﻨﺎه و ﺑﻴﺮون رﻳﺨﺘﻦ ﻣﻮاد ﻓﺎﺳﺪ ﺑﺎ ﺗﻮﺑﻪ را ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﻴـﺮد‬
‫ﺧﻴﺮي را از دﺳﺖ ﻧﺨﻮاﻫﺪ داد و ﻫﻤﻴﺸﻪ ﭘﻨﺎﻫﻲ ﺑﺮاي دوري از ﺷﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬

‫ﮔﻨﺎه ﺳﺒﺐ اﺟﺮاي ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻫﺎي ﺷﺮﻋﻲ ﺑﺮ ﺷﺨﺺ ﻣﻲﺷﻮد‬

‫ﭘﺲ اﮔﺮ اﻳﻦ ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻫﺎ ﺷﻤﺎ را از ﮔﻨﺎه ﻛﺮدن ﺑـﺎز ﻧﻤـﻲدارد و آﺛـﺎر آﻧﻬـﺎ را در‬
‫ﻗﻠﺐ اﺣﺴﺎس ﻧﻤﻲﻛﻨﻲ ﭘﺲ ﺑﻪ ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻫﺎي ﺷﺮﻋﻲ ﻛﻪ ﺧﺪا و رﺳﻮﻟﺶ ﺑـﺮ ﺟـﺮاﺋﻢ‬
‫ﻗﺮار داده اﻧﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻦ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ دزدﻳﺪن ﺳﻪ درﻫﻢ دﺳﺖ ﻗﻄﻊ ﻣﻲﺷـﻮد و‬
‫در ﻣﻘﺎﺑﻞ راﻫﺰﻧﻲ ﺑﺮ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ي ﺑﻲ ﮔﻨﺎه و دزدﻳﺪن اﻣﻮال و ﻛﺸﺘﻦ آﻧﺎن‪ ،‬دﺳﺖ و ﭘـﺎ‬
‫ﻗﻄﻊ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬و در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗﻬﻤﺖ زﻧﺎ زدن ﺑﻪ زﻧﻲ ﭘﺎﻛﺪاﻣﻦ و ﺑـﻪ ﺧـﺎﻃﺮ ﻓـﺮو ﺑـﺮدن‬
‫ﻗﻄﺮه اي ﺷﺮاب در ﮔﻠﻮ‪ ،‬ﺷﻜﺎﻓﺘﻦ ﭘﻮﺳﺖ ﺑﺎ ﺷﻼق ﻣﻘﺮر ﮔﺸﺘﻪ و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮﻫﻤﺒﺴﺘﺮي‬
‫ﺣﺮام )زﻧﺎ(‪ ،‬ﻛﺸﺘﻦ ﺑﺎ ﺳﻨﮓ ﻛﻪ وﺣﺸﺘﻨﺎك ﺗﺮﻳﻦ ﻗﺘﻞ اﺳـﺖ ﻗـﺮار داده ﺷـﺪه و اﮔـﺮ‬
‫ﺷﺨﺺ ﻣﺠﺮد ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﺻﺪ ﺿﺮﺑﻪ ﺷﻼق ﺗﺨﻔﻴﻒ داده ﺷﺪه اﺳﺖ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ اﺧﺮاج از‬
‫دﻳﺎر و ﻛﺎﺷﺎﻧﻪ اش ﺑﻪ دﻳﺎر ﻏﺮﺑﺖ ﺑﻪ ﻣﺪت ﻳﻚ ﺳﺎل‪ .‬و ﺟﺪا ﺷﺪن ﺳﺮ از ﺑﺪن ﺑـﺮاي‬
‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﺤﺎرم زﻧﺎ ﻛﻨﺪ ﻳﺎ ﻧﻤﺎزي ﻓﺮض را ﺗﺮك ﮔﻮﻳﺪ ﻳﺎ ﻛﻠﻤﻪ اي ﻛﻔﺮ ﺑـﻪ زﺑـﺎن‬
‫ﺑﻴﺎورد‪ .‬و ﺑﻪ ﻛﺸﺘﻦ دو ﻧﻔﺮ ﻛﻪ ﻋﻤﻞ ﻟﻮاط اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ اﻣﺮ ﺷﺪه و ﻧﻴﺰ اﻣـﺮ ﺷـﺪه ﻛـﻪ‬
‫ﻛﺴﻲ ﺑﺎ ﺣﻴﻮاﻧﻲ ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﻛﻨﺪ ﻫـﻢ ﺧـﻮد و ﻫـﻢ ﺣﻴـﻮان ﺑـﺎ او ﻛـﺸﺘﻪ ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬و ﺑـﻪ‬
‫ﺳﻮزاﻧﺪن ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻧﻤﻲروﻧﺪ اﻣﺮ ﺷﺪه و ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻫـﺎي‬
‫دﻳﮕﺮي ﻛﻪ ﺑﺮاي ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻗﺮار داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن از روي ﻓﻄﺮت ﻣﻴﻠﻲ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم آﻧﻬﺎ ﻧـﺪارد ﻓﻘـﻂ ﺗﺤـﺮﻳﻢ‬
‫ﺷﺪه و ﺑﺎ ﻗﺮار دادن ﺗﻌﺰﻳﺮ ﺑﺮ آﻧﻬﺎ اﻛﺘﻔﺎ ﺷﺪه اﺳﺖ و دﻳﮕﺮ ﺣﺪي ﺷـﺮﻋﻲ ﺑـﺮاي آن‬
‫ﻗﺮار داده ﻧﺸﺪه اﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﻮردن ﺳﺮﮔﻴﻦ وﺧﻮن و ﺧﻮردن ﻣﺮدار‪ .‬و ﮔﻨـﺎﻫﻲ ﻛـﻪ‬
‫اﻧﺴﺎن ﺑﻪ اﻧﺠﺎم آﻧﻬﺎ ﺗﻤﺎﻳﻞ دارد ﺑﻪ اﻧﺪازه ي ﻣﻔـﺴﺪه اي ﻛـﻪ اﻳﺠـﺎد ﻣـﻲﻛﻨـﺪ و ﺑـﻪ‬
‫‪167‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ /‬ﻋﻘﻮﺑﺖﻫﺎي ﮔﻨﺎه‬

‫اﻧﺪازهي ﻛﺸﺸﻲ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﺳﻮي آن دارد ﺑﺮاي آن ﻋﻘﻮﺑﺖ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬و‬
‫ﭼﻮن ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ زﻧﺎ از ﻗﻮي ﺗﺮﻳﻦ ﺗﻤﺎﻳﻼت اﺳﺖ ﻋﻘﻮﺑﺖ آن از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻋﻘﻮﺑﺎت و‬
‫ﺳﺨﺘﺮﻳﻦ ﻛﺸﺘﻦ ﻫﺎﺳﺖ و ﻋﻘﻮﺑﺖ ﺳﺎده ي آن ﺷﻼق ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺗﺒﻌﻴﺪ ﺑﻪ دﻳﺎر ﻏﺮﺑـﺖ‬
‫ﺑﻪ ﻣﺪت ﻳﻜﺴﺎل اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺟﺮﻳﻤﻪ ﻟﻮاط دو ﺣﺎﻟﺖ دارد ﻛﻪ ﻫﺮ دو ﺣﺎﻟﺖ ﻗﺘﻞ و ﻛﺸﺘﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻮن ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ دزدي ﻗﻮي اﺳﺖ و ﻣﻔﺴﺪه ي آن ﻧﻴﺰ ﻗﻮي اﺳﺖ ﻗﻄﻊ دﺳﺖ ﺑـﺮ‬
‫آن ﻗﺮار داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﺣﻜﻤﺖ ﺗﺄﻣﻞ ﻛﻦ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻋﻀﻮي ﻛﻪ ﺟﻨﺎﻳـﺖ را اﻧﺠـﺎم داده از ﺑـﻴﻦ‬
‫ﻣﻲرود ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ دﺳﺖ و ﭘﺎي راﻫﺰن ﻛﻪ آﻟﺖ ﺟـﺮم او ﻫـﺴﺘﻨﺪ ﻗﻄـﻊ ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬اﻣـﺎ‬
‫ﺷﺨﺼﻲ ﻛﻪ ﺗﻬﻤﺖ ﻣﻲزﻧﺪ زﺑﺎﻧﺶ ﻗﻄﻊ ﻧﻤﻲﺷﻮد زﻳﺮا ﻗﻄﻊ زﺑﺎن او از ﻣﻴﺰان ﺟﺮﻣﺶ‬
‫اﻓﺰوﻧﺘﺮ اﺳﺖ ﻟﺬا ﺑﻪ رﺳﺎﻧﻴﺪن درد ﺑﻪ ﺗﻤﺎم ﺑﺪﻧﺶ ﺑﺎ ﺷﻼق اﻛﺘﻔﺎ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد ﻛﻪ آﻳﺎ آﻟﺖ ﺷﺨﺺ ﻛﻪ ﺑﺎ آن زﻧـﺎ ﻛـﺮده اﺳـﺖ ﻗﻄـﻊ ﻣـﻲﺷـﻮد؟‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ :‬ﺧﻴﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﭼﻨﺪ دﻟﻴﻞ‪ :‬ﻳﻜﻲ اﻳﻨﻜﻪ اﻳﻦ ﻣﺠﺎزات از ﻣﻴﺰان ﮔﻨـﺎه او ﺑﻴـﺸﺘﺮ‬
‫اﺳﺖ و در آن ﻗﻄﻊ ﻧﺴﻞ وﺟﻮد دارد و در ﺿﻤﻦ اﺣﺘﻤﺎل ﻛﺸﺘﻦ او ﻧﻴﺰ ﻣﻲرود‪.‬‬
‫دوم اﻳﻨﻜﻪ ﻋﻮرت اﻧﺴﺎن ﻋﻀﻮي ﻣﺴﺘﻮر و ﭘﻮﺷﻴﺪه اﺳﺖ و ﺑـﺎ ﻗﻄـﻊ آن‪ ،‬ﻫـﺪف‬
‫ﺣﺪ ﻛﻪ ﻋﺒﺮت ﺟﻨﺎﻳﺘﮕﺮان دﻳﮕﺮ اﺳﺖ ﺑﺮآورده ﻧﻤﻲﺷﻮد در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ در ﻗﻄﻊ دﺳﺖ‬
‫اﻳﻨﻄﻮر ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺳﻮم اﻳﻨﻜﻪ اﮔﺮ دﺳﺖ ﺷﺨﺼﻲ ﻗﻄﻊ ﺷﻮد دﺳﺖ دﻳﮕﺮي ﺑﺮاي او ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ اﻣﺎ‬
‫ﻋﻮرت ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻬﺎرم اﻳﻨﻜﻪ ﻟﺬت زﻧﺎ ﺗﻤﺎم ﺑﺪن را ﻓﺮا ﻣﻲﮔﻴﺮد ﭘﺲ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﻋﻘـﻮﺑﺘﻲ داﺷـﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺗﻤﺎم ﺑﺪن را ﻓﺮا ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻫﺎ و ﺟﺮاﺋﻢ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﮔﻨﺎه ﺑﺎ ﻛﺎﻣﻞ ﺗﺮﻳﻦ ﺻﻮرت و ﻣﻮاﻓﻘﺘﺮﻳﻦ ﺣﺎﻟـﺖ‬
‫ﺑﺎ ﻋﻘﻞ و و ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻪ ﻣﺼﻠﺤﺖ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﻛﻞ ﻣﻘﺼﻮد اﻳـﻦ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻫﺎي ﺷﺮﻋﻲ ﻳﺎ ﻗﺪري ﻳﺎ ﻫﺮ دو وﺟﻮد دارد و ﻣﻤﻜﻦ‬
‫اﺳﺖ ﺑﺎ ﺗﻮﺑﻪ و ﻋﻤﻞ ﻧﻴﻚ ﻣﺤﻮ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪168‬‬
‫‪169‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ /‬ﻋﻘﻮﺑﺖﻫﺎي ﺷﺮﻋﻲ و ﻗﺪري ﮔﻨﺎﻫﺎن‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻫﺎي ﺷﺮﻋﻲ و ﻗﺪري ﮔﻨﺎﻫﺎن‬

‫ﻋﻘﻮﺑﺖ ﮔﻨﺎﻫﺎن ﺑﻪ دو ﺻﻮرت اﺳﺖ‪ :‬ﺷﺮﻋﻲ و ﻗﺪري‪ .‬و اﮔﺮ ﻋﻘﻮﺑﺖ ﺷﺮﻋﻲ ﺑـﺮ‬
‫ﺷﺨﺺ اﺟﺮا ﺷﻮد ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻗﺪري رﻓﻊ ﻣﻲﺷﻮد و ﻳﺎ در آن ﺗﺨﻔﻴـﻒ داده ﻣـﻲﺷـﻮد‪.‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ دو ﻋﻘﻮﺑﺖ را ﺑﺮ ﺷﺨﺺ ﺟﻤﻊ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﻳﻜﻲ از آﻧﻬﺎ ﺑـﻪ ﺗﻨﻬـﺎﻳﻲ‬
‫ﺑﺮاي رﻓﻊ ﮔﻨﺎه و اﺛﺮ آن ﻛﺎﻓﻲ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬و اﮔـﺮ ﻋﻘﻮﺑـﺖ ﻫـﺎي ﺷـﺮﻋﻲ ﺗﻌﻄﻴـﻞ ﺷـﻮد‬
‫ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻫﺎي ﻗﺪري اﺟﺮا ﻣﻲﺷﻮد و ﭼﻪ ﺑﺴﺎ از ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻫﺎي ﺷﺮﻋﻲ ﻣﺸﻜﻞ ﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫و ﺷﺎﻳﺪ ﻫﻢ ﻛﻤﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .١‬اﻣﺎ ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻗﺪري ﻋﻤﻮﻣﻴﺖ دارد وﻟﻲ ﻋﻘﻮﺑﺖ ﺷﺮﻋﻲ ﻓﻘﻂ‬
‫ﻣﺨﺘﺺ ﮔﻨﺎﻫﻜﺎران اﺳﺖ و ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺒﺤﺎن ﺷﺮﻋﺎ ﻛﺴﻲ را ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻧﻤـﻲﻛﻨـﺪ ﻣﮕـﺮ‬
‫ﻛﺴﻲ را ﻛﻪ ﺑﻪ ﮔﻨﺎه دﺳﺖ زده و ﺳﺒﺐ آن ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻗﺪري ﻫﻢ ﺑﺮﺧﻮد ﺷﺨﺺ ﻧﺎزل ﻣﻲﺷﻮد و ﻫﻢ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺮ ﻋﺎﻣـﻪ‬
‫ﻣﺮدم ﻧﺎزل ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﮔﻨﺎه در ﺧﻔﺎ اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد ﻓﻘﻂ ﺑﺮ ﺻﺎﺣﺒﺶ ﺿﺮر ﻣـﻲرﺳـﺎﻧﺪ و‬
‫اﮔﺮ ﻋﻠﻨﻲ و آﺷﻜﺎر ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد ﺑﻪ ﺧـﻮد ﺷـﺨﺺ و دﻳﮕـﺮان ﻧﻴـﺰ ﺿـﺮر ﺧﻮاﻫـﺪ‬
‫رﺳﺎﻧﺪ و اﮔﺮ ﻣﺮدم ﻣﻨﻜﺮي را ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ و از آن ﻧﻬﻲ ﻧﻜﻨﻨﺪ اﺣﺘﻤـﺎل دارد ﻛـﻪ ﺧﺪاوﻧـﺪ‬
‫ﻫﻤﻪ ي آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﻋﻘﺎب آن ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻗﺒﻼ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﻣﻴﺰان ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻫﺎي ﺷﺮﻋﻲ ﺑﻪ اﻧﺪازه ي ﻣﻔﺴﺪه ﺷـﺨﺺ و‬
‫ﻛﺸﺶ او ﺑﻪ ﺳﻮي آن ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد و ﺧﺪاوﻧﺪ آﻧﺮا ﺳﻪ ﻧﻮع ﻗﺮار داده اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ - 3‬ﺷﻼق‬ ‫‪ – 2‬ﻗﻄﻊ‬ ‫‪ -1‬ﻗﺘﻞ‬

‫‪ .1‬ﻣﺎﻧﻨﺪ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﺎ در آن ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮﻳﻢ و ﭼﻮن در اﻳﻦ زﻣﺎن ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻋﺪم اﺟﺮاي اﺣﻜﺎم اﻟﻬـﻲ ﻋﻘﻮﺑﺘﻬـﺎي ﺷـﺮﻋﻲ‬
‫ﺻﻮرت ﻧﻤﻲﮔﻴﺮد ﻟﺬا ﻋﻘﻮﺑﺘﻬﺎي ﻗﺪري را ﻣﻲﺗﻮان ﻓﺮاوان ﺑﻪ ﭼﺸﻢ دﻳﺪ و ﺑﺮاﺳﺘﻲ ﻻزم اﺳـﺖ ﻫﺮﭼـﻪ ﺑﻴـﺸﺘﺮ از ﮔﻨﺎﻫـﺎن‬
‫دوري ﺟﺴﺖ و ﺑﻪ ﺳﻮي ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎز ﮔﺸﺖ ﻛﻪ او ﺗﻮﺑﻪ ﭘﺬﻳﺮ و ﻣﻬﺮﺑﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪170‬‬

‫ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻗﺘﻞ ﺑﺮاي ﻛﻔﺮ و ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ آن ﻧﺰدﻳﻚ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻗﺮار داده ﺷﺪه اﺳﺖ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ زﻧﺎ و ﻟﻮاط‪ ،‬زﻳﺮا ﭼﻨﻴﻦ ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﻲ دﻳﻦ اﻧﺴﺎن و ﻧﺴﻞ و اﻧﺴﺎﻧﻴﺖ او را ﻓﺎﺳﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎم اﺣﻤﺪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻫﻴﭻ ﮔﻨﺎﻫﻲ را ﺑﻌﺪ از ﻗﺘﻞ ﻣﺎﻧﻨﺪ زﻧﺎ ﺑـﺰرگ ﻧﻤـﻲﺑﻴـﻨﻢ و ﺑـﻪ‬
‫ﺣﺪﻳﺚ ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮد اﺳﺘﺪﻻل ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪) :‬ﻗﺎل ﻳﺎ رﺳﻮل اﷲ أي اﻟـﺬﻧﺐ‬
‫أﻋﻈﻢ ﻗﺎل أن ﺗﺠﻌﻞ ﷲ ﻧﺪا وﻫﻮ ﺧﻠﻘﻚ ﻗﺎل ﻗﻠﺖ ﺛﻢ أي ﻗﺎل أن ﺗﻘﺘﻞ وﻟـﺪك ﻣﺨﺎﻓﺔ‬
‫أن ﻳﻄﻌﻢ ﻣﻌﻚ ﻗﺎل ﻗﻠﺖ ﺛﻢ أي ﻗﺎل أن ﺗﺰﻧﻲ ﺑﺤﻠﻴﻠﺔ ﺟﺎرك(‪ )١‬اي رﺳـﻮل ﺧـﺪا
‬
‫ﻛﺪام ﮔﻨﺎه ﺑﺰرﮔﺘﺮ اﺳﺖ ؟ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺮاي ﺧﺪاﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﻮ را ﺧﻠـﻖ ﻛـﺮده ﺷـﺮﻳﻚ‬
‫ﻗﺎﺋﻞ ﺷﻮي‪ .‬ﮔﻔﺖ و ﺑﻌﺪ از آن ؟ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﻮد را ﺑﻜﺸﻲ از ﺗﺮس اﻳﻨﻜﻪ ﺑـﺎ ﺗـﻮ‬
‫ﻏﺬا ﺑﺨﻮرد‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﮔﻔﺘﻢ ﺑﻌﺪ از آن ؟ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﺎ زن ﻫﻤﺴﺎﻳﻪ ات زﻧﺎ ﻛﻨﻲ‪(.‬‬
‫‪ Q‬‬ ‫‬
‫ﭘﺲ ﺧﺪاوﻧﺪ در ﺗﺼﺪﻳﻖ آن آﻳﻪ ي ‪ 68‬ﺳﻮره ﻓﺮﻗﺎن را ﻧﺎزل ﻛـﺮد‪ 4+   .‬‬
‫'    ‬ ‫‪*   :+  T cn‬‬
‫‪  ¦†1‬‬ ‫‬ ‫‪  GX‬‬ ‫'“ ‪)  T‬‬
‫&‪,‬‬ ‫    ‬
‫€
 ‬ ‫‪ +  A7+ ›5‬‬ ‫     ‬
‫"‪  +
97‬‬ ‫‪  :‬‬ ‫<‪ 
$‬‬
‫  ‬
‫]' ‪)68‬ﻛﺴﺎﻧﻰاﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺧﺪا ﻣﻌﺒﻮدى دﻳﮕﺮ ﻧﻤﻰﺧﻮاﻧﻨﺪ و ﻛﺴﻰ را ﻛﻪ‬ ‫‪)   ¦9‬‬ ‫ ‬
‫‪   C‬‬
‫ﺧﺪا ]ﺧﻮﻧﺶ را[ ﺣﺮام ﻛﺮده اﺳﺖ ﺟﺰ ﺑﻪ ﺣﻖ ﻧﻤﻰﻛﺸﻨﺪ و زﻧﺎ ﻧﻤﻰﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﻫﺮ ﻛﺲ‬
‫اﻳﻨﻬﺎ را اﻧﺠﺎم دﻫﺪ ﺳﺰاﻳﺶ را درﻳﺎﻓﺖﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪(.‬‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا
از ﻫﺮ ﻧﻮع از ﮔﻨﺎﻫﺎن ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ آﻧﻬﺎ را ذﻛﺮ ﻓﺮﻣﻮده ﺗﺎ ﺑـﺎ ﺳـﻮال‬
‫او ﻛﻪ از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﮔﻨﺎﻫﺎن ﺳﻮال ﻧﻤﻮده ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬زﻳﺮا ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ اﻧـﻮاع‬
‫ﺷﺮك اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺧﺪا ﺷﺮﻳﻚ ﻗﺎﺋﻞ ﺷﻮي‪ .‬و ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻧﻮع ﻗﺘـﻞ آن اﺳـﺖ‬
‫ﻛﻪ ﻓﺮزﻧﺪ ﺧـﻮد را ﺑﻜـﺸﻲ ﻣﺒـﺎدا در ﺧـﻮردن و ﻧﻮﺷـﻴﺪن ﺑـﺎ ﺗـﻮ ﺷـﺮﻳﻚ ﺷـﻮد‪ .‬و‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻧﻮع زﻧﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ زن ﻫﻤﺴﺎﻳﻪ ات زﻧﺎ ﻛﻨﻲ زﻳﺮا ﻣﻔﺴﺪه ي اﻳﻦ ﻧﻮع‬
‫زﻧﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺿﺎﻳﻊ ﻛﺮدن ﺣﻘﻮق ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ ،‬ﺑﺰرﮔﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬زﻳﺮا زﻧﺎ ﺑـﺎ زﻧـﻲ ﻛـﻪ ﻫﻤـﺴﺮ‬
‫دارد از زﻧﺎ ﺑﺎ زﻧﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﺴﺮ ﻧﺪارد ﮔﻨﺎﻫﺶ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻮن در ﺣﺎﻟﺖ اول ﻫﺘـﻚ‬
‫ﺣﺮﻣﺖ ﺷﻮﻫﺮ و ﭘﺎﺷﻴﺪن زﻧﺪﮔﻲ او و ﻧﺴﺒﺖ دادن ﻧﺴﺒﻲ ﻛﻪ از او ﻧﻴﺴﺖ ﻧﻴﺰ وﺟـﻮد‬
‫دارد ﻟﺬا ﮔﻨﺎه و ﺟﺮم آن از زﻧﺎ ﺑﺎ زﻧﺎن ﺑﺪون ﺷﻮﻫﺮ ﺑﺰرﮔﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺎل اﮔﺮ ﺷﻮﻫﺮ او‬

‫‪ 1‬ﺑﺨﺎري ‪ 4207‬و ﻣﺴﻠﻢ ‪86‬‬

‫‪171‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ /‬ﻋﻘﻮﺑﺖﻫﺎي ﺷﺮﻋﻲ و ﻗﺪري ﮔﻨﺎﻫﺎن‬

‫ﻫﻤﺴﺎﻳﻪ ﺷﺨﺺ ﺑﺎﺷﺪ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﮔﻨﺎه زﻧﺎ‪ ،‬ﮔﻨﺎه آزار ﻫﻤﺴﺎﻳﻪ ﻛـﻪ از ﺑﺰرﮔﺘـﺮﻳﻦ ﻧـﻮع‬
‫آزار اﺳﺖ ﻧﻴﺰ ﺑﺮ آن اﻓﺰوده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬و از رﺳﻮل ﺧﺪا
رواﻳﺖ ﺷﺪه ﻛـﻪ ﻓﺮﻣـﻮد‪:‬‬
‫)ﻻ ﻳﺪﺧﻞ اﻟﺠﻨﺔ ﻣﻦ ﻻ ﻳﺄﻣﻦ ﺟﺎره ﺑﻮاﺋﻘﻪ(‪) ١‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﺴﺎﻳﻪ اش از آزار و اذﻳـﺖ‬
‫او در اﻣﺎن ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺖ وارد ﻧﻤﻲﮔﺮدد‪(.‬‬
‫ﻫﻴﭻ اذﻳﺖ و آزاري از زﻧﺎ ﺑﺎ زن ﻫﻤﺴﺎﻳﻪ ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﻧﻴـﺴﺖ‪ .‬ﭘـﺲ اﮔـﺮ ﻫﻤـﺴﺎﻳﻪ‪،‬‬
‫ﺑﺮادر ﻳﺎ ﻳﻜﻲ از ﻧﺰدﻳﻜﺎن ﺷﺨﺺ ﺑﺎﺷﺪ ﭼﻮن ﻗﻄﻊ رﺣﻢ را ﻧﻴﺰ در ﭘﻲ دارد ﺑـﺎز ﻫـﻢ‬
‫ﺑﺮ ﻣﻴﺰان ﮔﻨﺎه و ﭘﻠﻴﺪي آن اﻓﺰوده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻫﻤﺴﺎﻳﻪ ﺷﺨﺺ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻧﺠﺎم ﻃﺎﻋﺖ ﺧﺪا از ﺧﺎﻧﻪ ﺑﻴﺮون رﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﻧﻤﺎز و ﻃﻠﺐ ﻋﻠﻢ و ﺟﻬﺎد‪ ،‬ﺑﺎز ﻫﻢ ﺑﻪ ﺑﺰرﮔﻲ ﮔﻨﺎه اﻓﺰوده ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻛﺴﻲ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺎ زن ﻛﺴﻲ ﻛﻪ در راه ﺧﺪا ﺟﻬﺎد ﻛﺮده زﻧﺎ ﻛﻨﺪ روز ﻗﻴﺎﻣﺖ او را ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‬
‫و ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﻫﺮﭼﻪ از ﺣﺴﻨﺎت او ﻣﻲﺧﻮاﻫﻲ ﺑﺮاي ﺧﻮد ﺑﺮدار‪ .‬و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ
ﻓﺮﻣـﻮد‪:‬‬
‫ﭼﻪ ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ؟ ﻳﻌﻨﻲ آﻳﺎ ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ ﭼﻴﺰي از ﺣﺴﻨﺎت ﺑﺮاي او ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﮔـﺬارد‬
‫در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺣﻖ دارد ﻫﻤﻪ ي آﻧﺮا از او ﺑﮕﻴﺮد؟ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑـﻪ ﺷـﺪت ﻧﻴـﺎز ﺑـﻪ ﻳـﻚ‬
‫ﺣﺴﻨﻪ در ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي ﻛﻪ ﭘﺪر ﺑﺮ ﭘـﺴﺮ و ﻫﻤـﺴﺮ ﺑـﺮ ﻫﻤـﺴﺮ و دوﺳـﺖ ﺑـﺮ‬
‫دوﺳﺖ ﺣﻘﻲ را ﻛﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ رﻫﺎ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ؟ ﭘﺲ اﮔﺮ زن از ﻣﺤﺎرم ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ‬
‫ﻗﻄﻊ ﺻﻠﻪ رﺣﻢ ﺑﻪ ﺑﺰرﮔﻲ ﮔﻨﺎه اﻓﺰوده ﻣﻲﺷﻮد و اﮔﺮ زﻧﺎ ﻛﺎر ﻣﺘﺄﻫﻞ ﺑﺎﺷـﺪ ﺑـﺎز ﻫـﻢ‬
‫ﮔﻨﺎه ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﻣﻲﺷﻮد و اﮔﺮ ﭘﻴﺮﻣﺮد ﺑﺎﺷﺪ ﮔﻨﺎه ﺑﺰرﮔﺘﺮ اﺳـﺖ و او از ﺟﻤﻠـﻪ ﻛـﺴﺎﻧﻲ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ در روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺑﺎ او ﺻﺤﺒﺖ ﻧﻤـﻲﻛﻨـﺪ و ﭘـﺎﻛﺶ ﻧﻤـﻲﮔﺮداﻧـﺪ و‬
‫ﻋﺬاﺑﻲ دردﻧﺎك را ﺑﻪ او ﺧﻮاﻫﺪ رﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ اﻳﻦ ﮔﻨﺎه در ﻣﺎﻫﻲ ﺣﺮام ﻳﺎ در ﺷﻬﺮي ﺣﺮام ﻳﺎ در اوﻗﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﻧﺰد ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑـﺎ‬
‫ارزش ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ وﻗﺖ ﻧﻤﺎز و ﻳﺎ وﻗﺖ اﺟﺎﺑﺖ دﻋﺎ ﺻﻮرت ﮔﻴـﺮد ﺑـﺮ ﺑﺰرﮔـﻲ و‬
‫ﭘﻠﻴﺪي ﮔﻨﺎه اﻓﺰوده ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﺮ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻨـﻮال ﻣﻔﺎﺳـﺪ ﮔﻨﺎﻫـﺎن را ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ ﻛـﻦ و‬
‫درﺟﺎت آن را در ﻣﻴﺰان ﮔﻨﺎه و ﻋﻘﻮﺑﺖ آن ﺑﺴﻨﺞ‪.‬‬

‫‪ 1‬ﻣﺴﻠﻢ ‪46‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪172‬‬

‫دزدي ﺳﺒﺐ ﺗﺒﺎه ﺷﺪن اﻣﻮال ﻣﻲﮔﺮدد‬

‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺒﺤﺎن در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗﺒﺎه ﻛﺮدن اﻣﻮال‪ ،‬ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻗﻄﻊ دﺳﺖ را ﻗﺮار داده زﻳﺮا‬
‫دوري ﮔﺮﻓﺘﻦ از دزد ﻣﻤﻜﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﭼﻮن در ﭘﻨﻬﺎﻧﻲ اﻣﻮال را ﻣـﻲدزدد و ﺑـﻪ دﻧﺒـﺎل‬
‫روزﻧﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ورود ﺧﻮد اﺳﺖ و از در وارد ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬او ﭼـﻮن ﻣـﺎر ﻣـﻲﻣﺎﻧـﺪ‬
‫زﻳﺮا ﻣﻌﻠﻮم ﻧﻴﺴﺖ از ﻛﺪام ﻃﺮف ﺑﺮ ﺗﻮ وارد ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﮔﻨﺎه او ﺑﻪ اﻧـﺪازه اي ﻧﻴـﺴﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺟﺰاﻳﺶ ﻗﺘﻞ ﺑﺎﺷﺪ و آﻧﻘﺪر ﻫﻢ ﻛﻢ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﻼق اﻛﺘﻔﺎ ﺷﻮد ﭘـﺲ ﺑﻬﺘـﺮﻳﻦ‬
‫راه ﺑﺮاي دﻓﻊ ﻣﻔﺴﺪه ي وي از ﺑﻴﻦ ﺑﺮدن ﻋﻀﻮي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ آن دﺳﺖ ﺑـﻪ ﺟﻨﺎﻳـﺖ‬
‫زده اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻼق را در ﺑﺮاﺑﺮ ﻓﺎﺳﺪ ﻛﺮدن ﻋﻘﻞ )ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻧﻮﺷﻴﺪن ﺷـﺮاب( و ﺧﺪﺷـﻪ‬
‫زدن ﺑﻪ آﺑﺮو ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺗﻬﻤﺖ زﻧﺎ ﺑﻪ زن ﺑﻲ ﮔﻨﺎه ﻗﺮار داده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻗﺮار داده ﺷﺎﻣﻞ اﻳﻦ ﺳـﻪ ﻧـﻮع ﺑـﻮد‪) :‬ﻗﺘـﻞ ‪ -‬ﻗﻄـﻊ ‪-‬‬
‫ﺷﻼق( ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻛﻔﺎرﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻗﺮار داده ﺷﺪه ﺳﻪ ﻧﻮع اﺳـﺖ‪ :‬آزاد ﻛـﺮدن‬
‫ﺑﻨﺪه ﻛﻪ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻧﻮع اﺳﺖ و اﻃﻌﺎم و روزه‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﻴﺰ ﮔﻨﺎﻫﺎن را ﻧﻴﺰ ﺳﻪ دﺳﺘﻪ ﻗﺮارداده اﺳﺖ‪:‬‬
‫اول‪ :‬ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ ﺣﺪ ﻗﺮار داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫دوم‪ :‬ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ ﻛﻔـﺎرت در ﻧﻈـﺮ ﮔﺮﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬
‫ﺟﻤﺎع در روز ﻣﺎه ﻣﺒﺎرك رﻣﻀﺎن و ﻳﺎ در اﺣﺮام و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻇﻬﺎر و ﻗﺘﻞ ﻏﻴﺮ ﻋﻤﺪ و‬
‫ﺷﻜﺴﺘﻦ ﻗﺴﻢ و‪...‬‬
‫ﺳﻮم‪ :‬ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ ﻧﻪ ﺣﺪ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه و ﻧﻪ ﻛﻔﺎره‪ .‬و اﻳﻦ دﺳـﺘﻪ‬
‫ﺧﻮد دو ﺣﺎﻟﺖ دارد‪.‬‬
‫اول‪ :‬ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﻃﻮر ﻃﺒﻴﻌﻲ از آﻧﻬﺎ دوري ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻣﻴﻠﻲ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم آن‬
‫ﻧﺪارد ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﻮردن ﻧﺠﺎﺳﺎت و ﻛﺜﺎﻓﺎت و ﻧﻮﺷﻴﺪن ادرار و ﺧﻮن‪.‬‬
‫دوم‪ :‬ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺟﺮم آﻧﻬﺎ از ﻣﻴﺰاﻧﻲ ﻛﻤﺘﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑـﺮاي آﻧﻬـﺎ ﺣـﺪ ﻗـﺮار داده‬
‫ﺷﻮد ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﮕﺎه ﺑﻪ ﻧﺎ ﻣﺤﺮم ﻳﺎ ﺑﻮﺳﻪ ﻳﺎ ﻟﻤﺲ ﻳﺎ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ و ﻳﺎ دزدﻳﺪن ﻳﻚ ﻓﻠﺲ‬
‫و ﻏﻴﺮه‪.‬‬
‫‪173‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ /‬ﻋﻘﻮﺑﺖﻫﺎي ﺷﺮﻋﻲ و ﻗﺪري ﮔﻨﺎﻫﺎن‬

‫ﻛﻔﺎرات ﺑﺮاي ﺳﻪ ﻧﻮع از ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻗﺮار داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬

‫اول‪ :‬آﻧﭽﻪ در اﺻﻞ ﻣﺒﺎح اﺳﺖ وﻟﻲ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﺗﺤﺮﻳﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬
‫ﺟﻤﺎع در ﺣﺎﻟﺖ اﺣﺮام و روزه و اﻣﺜﺎل آن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣـﻴﺾ و ﻧﻔـﺎس‪ .‬اﻣـﺎ ﻧﺰدﻳﻜـﻲ از‬
‫ﻋﻘﺐ در ﻫﻴﭻ ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﻣﺒﺎح ﻧﻴﺴﺖ و در ﻫﻴﭻ ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﺟـﺎﻳﺰ ﻧﻤـﻲﺑﺎﺷـﺪ و اﻳﻨﻜـﻪ‬
‫ﺑﻌﻀﻲ از ﻋﻠﻤﺎ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﻤﺎع ﻛﺮدن در ﺣﺎﻟﺖ ﺣﻴﺾ اﺳﺖ اﺷﺘﺒﺎه اﺳﺖ و در‬
‫ﻫﻴﭻ ﺣﺎﻟﺘﻲ ﻣﺒﺎح ﻧﻴﺴﺖ و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻟﻮاط و ﻧﻮﺷﻴﺪن ﺷﺮاب اﺳﺖ‪.‬‬
‫دوم‪ :‬آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺧﺪا ﻧﺬر ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ در ﻣﻮرد آن ﻗﺴﻢ ﺧﻮرده ﺷﺪه ﺑﺎﺷـﺪ‬
‫و ﻳﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﺪا ﺣﺮام ﺷﺪه ﺑﺎﺷـﺪ و ﺳـﭙﺲ ﺑﺨﻮاﻫـﺪ آﻧـﺮا ﺣـﻼل ﮔﺮداﻧـﺪ ﭘـﺲ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺣﻼل ﮔﺮداﻧﺪن آن را ﺑﺮ ﺷﺨﺺ ﻣﻨﻮط ﺑﻪ دادن ﻛﻔﺎره ﻧﻤﻮده و آﻧـﺮا ﺗﺤﻠّـﻪ‬
‫ﻧﺎﻣﻴﺪه اﺳﺖ وﻟﻲ ﻛﻔﺎره ﻫﺘﻚ ﺣﺮﻣﺖ ﺷﻜﺴﺘﻦ ﻧﺬر و ﻗﺴﻢ را ﭘﺎك ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ ﭼﻨﺎﻧﻜـﻪ‬
‫ﺑﻌﻀﻲ از ﻓﻘﻬﺎ ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭼـﻮن ﻗـﺴﻢ ﺑﻌـﻀﻲ ﻣﻮاﻗـﻊ واﺟـﺐ و ﺑﻌـﻀﻲ ﻣﻮاﻗـﻊ‬
‫ﻣﺴﺘﺤﺐ و ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻮاﻗﻊ ﻣﺒﺎح اﺳﺖ ﻟﻜﻦ ﻛﻔﺎره ﻋﻘﺪي را ﻛﻪ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪه ﺣﻼل ﻣﻲﮔﺮداﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻮم‪ :‬ﻛﻔﺎره اي ﻛﻪ ﺧﻄﺎي ﮔﺬﺷﺘﻪ را ﺟﺒﺮان ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﻔﺎره ﻗﺘﻞ ﻏﻴـﺮ ﻋﻤـﺪ‬
‫ﻫﺮ ﭼﻨﺪ در اﻳﻨﺠﺎ ﮔﻨﺎﻫﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﻔﺎره ﺷـﻜﺎر ﻛـﺮدن در ﺣـﺮم ﻣﻜـﻪ‪،‬‬
‫اﻳﻨﻬﺎ ﻛﻔﺎره ﻫﺎي ﺟﺒﺮان ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺴﺘﻨﺪ اﻣﺎ ﻧﻮع اول ﺗﻨﺒﻴﻬﻲ اﺳـﺖ و ﻧـﻮع دوم ﺣـﻼل‬
‫ﻛﺮدن ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻘﺪ ﻣﻨﻊ ﺷﺪه ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺣﺪ و ﻛﻔﺎره در ﻳﻚ ﮔﻨﺎه ﺟﻤﻊ ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ ﺑﻠﻜﻪ اﮔﺮ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﮔﻨـﺎه ﺣـﺪ ﺗﻌﻴـﻴﻦ‬
‫ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ دﻳﮕﺮ ﻛﻔﺎره ﻧﺪارد و اﮔﺮ ﻛﻔﺎره ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﺣﺪ وﺟﻮد ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ ‪.‬‬
‫اﻳﻨﻜﻪ آﻳﺎ ﺗﻌﺰﻳﺮ و ﻛﻔﺎره ﺑﺮاي ﮔﻨﺎﻫﻲ ﻛﻪ ﺣﺪ ﺑﺮاﻳﺶ ﺗﻌﻴﻦ ﻧﺸﺪه ﺑـﺎ ﻫـﻢ ﺟﻤـﻊ‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ؟ دو ﺣﺎﻟﺖ دارد‪ :‬ﻳﻚ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﻤﺎع در اﺣـﺮام ﻳـﺎ در ﺣـﺎل روزه ﻳـﺎ‬
‫ﺟﻤﺎع ﺑﺎ ﺣﺎﺋﺾ‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﺎ ﻛﻔﺎره را واﺟﺐ ﻛﻨﻴﻢ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه ﺗﻌﺰﻳﺮ ﻧﻴـﺰ واﺟـﺐ اﺳـﺖ‬
‫ﭼﻮن ﺣﺮاﻣﻲﻧﻴﺰ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﮔﻔﺘـﻪ اﻧـﺪ‪ :‬ﺗﻌﺰﻳـﺮ ﻻزم ﻧﻴـﺴﺖ و‬
‫ﻛﻔﺎره ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ زﻳﺮا ﮔﻨﺎه را ﺟﺒﺮان و ﻣﺤﻮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪174‬‬

‫ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻫﺎي ﻗﺪري‪ :‬ﻗﻠﺒﻲ و ﺑﺪﻧﻲ‬

‫ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻫﺎي ﻗﺪري دو ﻧﻮع ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ :‬ﻳﻚ ﻧﻮع ﺑﺮ ﻗﻠﺐ و ﻧﻔﺲ ﻣﺆﺛﺮﻧـﺪ و ﻧـﻮﻋﻲ‬
‫دﻳﮕﺮ ﺑﺮ ﺑﺪن وﻣﺎل‪.‬‬
‫آﻧﭽﻪ ﺑﺮ ﻗﻠﺐ ﻣﻲرﺳﺪ دو ﻧﻮع اﺳﺖ‪ :‬ﻳﻜﻲ دردﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻗﻠﺐ ﻧﺎزل ﻣـﻲﺷـﻮد‪.‬‬
‫دوم‪ :‬ﻗﻄﻊ ﻣﻮادي ﻛﻪ ﺣﻴﺎت و ﺻـﻼح ﻗﻠـﺐ در ﮔـﺮو آن اﺳـﺖ‪ .‬و ﻋﻘﻮﺑـﺖ ﻗﻠـﺐ‬
‫ﺷﺪﻳﺪﺗﺮﻳﻦ ﻧﻮع آن اﺳﺖ و آﻧﻘﺪر ﻗﻮي و ﻣﺸﻜﻞ ﻣﻲﮔﺮدد ﻛﻪ ﺑﺮ ﺑـﺪن ﻧﻴـﺰ ﺳـﺮاﻳﺖ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ درد ﺑﺪن ﻧﻴﺰ ﺑﺮ ﻗﻠﺐ ﺳﺮاﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬و ﻫﺮ ﮔﺎه ﺟﺎن )ﻧﻔﺲ( از ﺑـﺪن‬
‫ﺟﺪا ﺷﺪ ﺣﻜﻢ ﺧﺪا ﺑﻪ آن ﺗﻌﻠﻖ ﻣﻲﮔﻴﺮد و آن ﻣﻮﻗﻊ ﻣﺠﺎزات ﻗﻠﺐ ﻧﻤﺎﻳـﺎن و ﻋﻠﻨـﻲ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد و آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﺬاب ﻗﺒﺮ ﻧﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻧﺴﺒﺖ آن ﺑﻪ ﻋﺎﻟﻢ ﺑﺮزخ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﺴﺒﺖ‬
‫ﻋﺬاب ﺟﺴﻤﻲﺑﻪ اﻳﻦ دﻧﻴﺎﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻫﺎي ﺑﺪﻧﻲ‪ :‬دﻧﻴﻮي و اﺧﺮوي‬

‫]ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪ ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻫﺎ دو ﻧﻮع اﻧﺪ‪ :‬ﻗﻠﺒﻲ و ﺑﺪﻧﻲ[ ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻫﺎي ﺑﺪﻧﻲ‬
‫ﺧﻮد دو ﻧﻮع ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ :‬ﻧﻮﻋﻲ دﻧﻴﻮي و ﻧﻮﻋﻲ دﻳﮕﺮ اﺧﺮوي ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺪت و دوام آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﻣﻔﺴﺪه اي ﻛﻪ ﺑﺮ آن ﻣﺘﺮﺗﺐ ﻣﻲﺷـﻮد ﺑـﺴﺘﮕﻲ دارد‪،‬‬
‫اﮔﺮ ﻣﻔﺴﺪه ي آن زﻳﺎد ﺑﺎﺷﺪ ﺷﺪت ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻧﻴﺰ زﻳﺎد اﺳﺖ و اﮔﺮ ﻛﻢ ﺑﺎﺷـﺪ آن ﻫـﻢ‬
‫ﻛﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در دﻧﻴﺎ و آﺧﺮت ﺟﺰ ﮔﻨﺎه و ﻋﻘﻮﺑﺖ آن ﺷﺮي وﺟﻮد ﻧﺪارد و ﺷﺮ ﺷﺎﻣﻞ اﻳﻦ ﻫﺮ‬
‫دو ﻣﻮرد اﺳﺖ‪ .‬واﺻﻞ آن ﺷﺮ ﻧﻔﺲ و ﺳﻴﺌﺎت ﻋﻤـﻞ اﺳـﺖ ﻛـﻪ اﻳـﻦ دو ﻫﻤـﺎن دو‬
‫اﺻﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا
در ﺧﻄﺒﻪ اش از آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺧﺪا ﭘﻨﺎه ﺑﺮده اﺳﺖ‪) :‬وﻧﻌﻮذ‬
‫ﺑﺎﷲ ﻣﻦ ﺷﺮور أﻧﻔﺴﻨﺎ وﻣﻦ ﺳﻴﺌﺎت أﻋﻤﺎﻟﻨﺎ(‪ ) ١‬از ﺷﺮ ﻧﻔﺲ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺧﺪا ﭘﻨﺎه ﻣﻲﺑﺮﻳﻢ‬
‫و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ از ﺳﻴﺌﺎت و ﺑﺪي ﻫﺎي اﻋﻤﺎل ﺧﻮد‪ (.‬و ﺳﻴﺌﺎت ﻋﻤﻞ ﻧﺎﺷﻲ از ﺷﺮ ﻧﻔـﺲ‬
‫اﺳﺖ و ﻣﻨﺸﺎ ﺗﻤﺎم ﺷﺮ ﻫﺎ‪ ،‬ﺷﺮ ﻧﻔﺲ اﺳـﺖ و در ﻣﻌﻨـﺎي ﺳـﻴﺌﺎت اﻋﻤـﺎل اﺧـﺘﻼف‬
‫وﺟﻮد دارد ﻛﻪ آﻳﺎ ﻣﻨﻈﻮر اﻋﻤﺎل ﺳﻮء اﺳﺖ ﻳﺎ آﺛﺎر ﺳﻮء ﻧﺎﺷﻲ از اﻋﻤﺎل‪.‬‬

‫‪ 1‬اﺣﻤﺪ ‪ 432/1‬و اﺑﻮداوود ‪2118‬‬

‫‪175‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ /‬ﻋﻘﻮﺑﺖﻫﺎي ﺷﺮﻋﻲ و ﻗﺪري ﮔﻨﺎﻫﺎن‬

‫و اﻳﻦ ﻗﻮل ﺗﺮﺟﻴﺢ داده ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ‪ :‬در اﻳﻨﺠﺎ ﻣﻨﻈﻮر ﭘﻨﺎه ﺑﺮدن از ﺗﻤﺎم ﺷﺮﻫﺎﺳﺖ‬
‫و ﺷﺮ ﻧﻔﺲ ﺧﻮد ﺷﺎﻣﻞ اﻋﻤﺎل ﺳﻮء اﺳﺖ ﻛﻪ اﻋﻤﺎل ﺳﻮء آﺛﺎر ﺳـﻮء در ﭘـﻲ دارد‪ .‬و‬
‫از دﻋﺎﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻼﺋﻜﻪ در ﺣﻖ ﻣﺆﻣﻨﻴﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪:‬‬
‫‪  W4‬‬ ‫‪    47#0‬‬‫'[‪    Q‬‬
‫[‪­  r‬‬ ‫‬ ‫'  ‬ ‫‬ ‫ ‬
‫&‡‪  4‬‬‫‪     4m‬‬
‫‪  C4‬‬ ‫"<    ‬ ‫‪    * 8‬‬
‫¦ ‪+‬‬ ‫‪  r[ * 8‬‬
‫  ‪+‬‬
‫)ﻏﺎﻓﺮ‪) (9‬آﻧﺎن را از ﺑﺪﻳﻬﺎ ﻧﮕﺎه دار و ﻫﺮ ﻛﻪ را در آن روز از ﺑﺪﻳﻬﺎ ﺣﻔﻆ ﻛﻨﻰ اﻟﺒﺘﻪ‬
‫رﺣﻤﺘﺶ ﻛﺮدهاى و اﻳﻦ ﻫﻤﺎن ﻛﺎﻣﻴﺎﺑﻰ ﺑﺰرگ اﺳﺖ‪(.‬‬
‫اﻳﻦ درﺧﻮاﺳﺖ دوري آﻧﺎن از ﺳﻴﺌﺎت اﻋﻤﺎﻟـﺸﺎن و آﺛـﺎر ﺳـﻮﺋﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﺷﺨﺺ ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ و ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷﺨﺺ را از ﻋﻤﻞ ﺳﻮء ﻣﺤﻔﻮظ داﺷﺖ از‬
‫ﺟﺰاي ﺳﻮء ﻧﻴﺰ ﻣﺤﻔﻮظ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ دور داﺷﺘﻦ از ﺳﻴﺌﺎت ﺑﻪ دو ﺻﻮرت اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻳﻚ ﺣﺎﻟﺖ دور داﺷﺘﻦ ﺷﺨﺺ از اﻧﺠﺎم ﺳﻴﺌﺎت ﺑﺪﻳﻦ ﺻﻮرت ﻛﻪ آن ﻋﻤﻞ ﺳﻮء‬
‫را اﻧﺠﺎم ﻧﻤﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺎﻟﺖ دوم‪ :‬دور داﺷﺘﻦ از ﻋﻘﻮﺑﺖ ﺑﺮ اﺛﺮ ﮔﻨﺎه‪ ،‬ﺑﺪﻳﻦ ﺻﻮرت ﻛﻪ ﭘـﺲ از اﻧﺠـﺎم‬
‫آن ﺷﺨﺺ ﻣﻮرد ﻣﻐﻔﺮت ﻗﺮار ﮔﻴﺮد و ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻧﺸﻮد‪.‬‬
‫آﻳﻪ ﺑﺎﻻ ﺷﺎﻣﻞ ﻫﺮ دو ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻲﺷﻮد و ﻛﻠﻤﻪ ﻇﺮف ] ﻳﻮﻣﺌﺬ[ ﺟﻤﻠﻪ ي ﺷﺮﻃﻲ را‬
‫ﻣﻘﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻧﻪ ﺟﻤﻠﻪ ي ﺧﺒﺮي را‪ .‬ﻣﻨﻈﻮر اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻘﻮﺑـﺖ ﮔﻨﺎﻫـﺎن ﻣﺨﺘﻠـﻒ‬
‫اﺳﺖ ﺑﻌﻀﻲ ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻫﺎي ﺷﺮﻋﻲ اﺳﺖ و ﺑﺮﺧﻲ دﻳﮕﺮ ﻗﺪري‪ .‬و ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻗـﺪري ﻳـﺎ‬
‫ﻗﻠﺒﻲ اﺳﺖ ﻳﺎ ﺑﺪﻧﻲ و ﻳﺎ ﻫﺮ دو‪ .‬و ﺑﻌﻀﻲ ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻫﺎ ﻣﺨﺼﻮص ﺑﻌﺪ از ﻣﺮگ و ﻋﺎﻟﻢ‬
‫ﺑﺮزخ اﺳﺖ و ﺑﺮﺧﻲ ﻣﺨﺼﻮص روز ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﻪ ﺷﺪن اﺟﺴﺎد ﻣﺮدﮔﺎن‪.‬‬
‫ﮔﻨﺎه ﺧﺎﻟﻲ از ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻧﻴﺴﺖ اﻣﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻧﺎداﻧﻲ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻨﺪه ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻫﺎ را‬
‫اﺣﺴﺎس ﻧﻜﻨﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺴﺖ و ﺧﻤﺎري ﻛﻪ درد را اﺣﺴﺎس ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ و ﻫﻨﮕﺎم ﺑﻴـﺪاري‬
‫و ﺳﻼﻣﺖ درد را ﺣﺲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬و ﻣﺘﺮﺗﺐ ﺷﺪن ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻫﺎ ﺑﺮ ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺘﺮﺗـﺐ‬
‫ﺷﺪن ﺳﻮﺧﺘﮕﻲ ﺑﺮ آﺗﺶ و ﺷﻜﺴﺘﻪ ﺷﺪن ﺑﺮ ﺷﻜﺴﺘﻦ و ﻏﺮق ﻛـﺮدن ﺑـﺮ آب اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﻲ وﻗﺖ ﻫﺎ ﻋﻘﻮﺑﺖ ﺑﺎ ﮔﻨﺎه ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ و ﮔﺎﻫﻲ وﻗﺖ ﻫﺎ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬
‫ﺗﺎﺧﻴﺮ ﺑﻴﻤﺎري از ﻋﻠﺘﺶ ﻣﺪﺗﻲ ﺗﺎﺧﻴﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬و اﻛﺜـﺮا اﻧـﺴﺎﻧﻬﺎ در اﻳـﻦ ﻫﻨﮕـﺎم‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪176‬‬

‫دﭼﺎر اﺷﺘﺒﺎه ﺷﺪه و ﮔﻨﺎه ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﺑﻪ دﻧﺒﺎل آن اﺛﺮي ﻧﻤﻲﺑﻴﻨﻨﺪ و ﻧﻤﻲداﻧﻨـﺪ اﺛـﺮ آن‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺛﺮ ﺳﻢ در ﺑﺪن ﺗﺪرﻳﺠﻲ اﺳﺖ ﭘﺲ اﮔﺮ آﻧﺮا از ﺧﻮد دﻓـﻊ ﻛـﺮد ﻛـﻪ ﺧـﻮب و‬
‫ﮔﺮﻧﻪ او را ﻫﻼك ﻣﻲﻛﻨﺪ و اﻳﻦ ﺑﺮاي ﮔﻨﺎﻫﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﺛﺮ آن از ﺑﻴﻦ ﻧﺮود و واي ﺑـﻪ‬
‫ﺣﺎل ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻫﺮ روز و ﻫﺮ ﻟﺤﻈﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻫﻢ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ!‬

‫ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻣﻲآﻳﻨﺪ‬

‫ﺣﺎل ﺑﻪ ﺑﻌﻀﻲ از ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺒﺤﺎن ﺑﺮ ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻗـﺮار داده ﺗﻮﺟـﻪ‬
‫ﻛﻨﻴﺪ و آﻧﺮا ﺳﺒﺐ دوري ﻧﻔﺲ از ﮔﻨﺎه و ﺗﺮك آن ﻗﺮار دﻫﻴﺪ‪:‬‬
‫‪ -1‬از ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻮارد زﻳﺮ ﻣﻲﺗﻮان اﺷﺎره ﻛﺮد‪ :‬ﻣﻬﺮ ﻧﻬﺎدن ﺑﺮ ﻗﻠﺐ و ﮔﻮش‪،‬‬
‫ﻗﺮار دادن ﭘﺮده ﺑﺮ ﭼﺸﻢ‪ ،‬ﻗﻔﻞ زدن ﻗﻠﺐ و ﻗﺮار دادن ﭘﺮده ﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮ آن و ﻣﻬﺮ ﺷـﺪن‬
‫آن‪ ،‬دﮔﺮ ﮔﻮن ﺷﺪن ﭼﺸﻢ ودل‪ ،‬ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻴﻦ اﻧﺴﺎن وﻗﻠﺒﺶ‪ ،‬ﻏﺎﻓﻞ ﺷﺪن ﻗﻠﺐ از ذﻛﺮ‬
‫ﺧﺪا‪ ،‬ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﺮدن ﺧﻮد‪ ،‬ﺗﻨﮓ ﺷﺪن ﺳﻴﻨﻪ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻛﻪ ﺷﺨﺺ اﺣﺴﺎس ﻣﻲﻛﻨﺪ از‬
‫آﺳﻤﺎن ﺑﺎﻻ ﻣﻲرود‪ ،‬ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪن ﻗﻠﺐ از ﺣﻖ‪ ،‬اﻓﺰوده ﺷﺪن ﺑﻴﻤﺎري ﺑﺮ ﺑﻴﻤﺎرﻳﻬﺎي آن‪،‬‬
‫و زﻣﻴﻦ ﮔﻴﺮ ﺷﺪن و واروﻧﻪ ﺷﺪن آن‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي ﻛﻪ واروﻧﻪ ﺑﺎﻗﻲ ﺑﻤﺎﻧﺪ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ‬
‫)اﻣﺎم اﺣﻤﺪ( از ﺣﺬﻳﻔﻪ ﺑﻦ ﻳﻤﺎن رواﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻗﻠﺒﻬﺎ ﭼﻬﺎر ﮔﻮﻧﻪ اﻧﺪ ﻳﻜﻲ‬
‫ﻗﻠﺐ ﭘﺎك اﺳﺖ ﻛﻪ در آن ﭼﺮاﻏﻲ ﻓﺮوزان روﺷﻦ اﺳﺖ و آن ﻗﻠﺐ ﻣـﻮﻣﻦ اﺳـﺖ و‬
‫ﻗﻠﺒﻲ ﭘﻮﺷﻴﺪه‪ ،‬ﻛﻪ ﻗﻠﺐ ﻛﺎﻓﺮ اﺳﺖ و ﻗﻠﺒﻲ واروﻧﻪ ﻛﻪ ﻗﻠﺐ ﻣﻨﺎﻓﻖ اﺳﺖ و ﻗﻠﺒـﻲ ﻛـﻪ‬
‫دو ﺗﺎ ﻧﻴﺮو او را ﺑﻪ دو ﻃﺮف ﻣﻲﻛﺸﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻜﻲ ﻧﻴﺮوي اﻳﻤﺎن و دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺮوي ﻧﻔﺎق؛ و‬
‫ﻫﺮ ﻛﺪام از آن دو ﺑﺮ او ﭼﻴﺮه ﺷﺪ ﺑﺮاي آن ﻧﻴﺮو اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -2‬ﺳﺴﺖ ﺷﺪن در ﻋﺒﺎدت و ﺑﻲ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻮدن ﺑﻪ آن‪.‬‬
‫‪ -3‬ﻛﺮ ﺷﺪن ﻗﻠﺐ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي ﻛﻪ ﺣﻖ را ﻧﺸﻨﻮد‪ ،‬ﻻل ﻣﻲﺷﻮد و ﺣﻖ را ﺑﻪ زﺑـﺎن‬
‫ﻧﻤﻲآورد‪ ،‬ﻛﻮر اﺳﺖ و آﻧﺮا ﻧﻤﻲﺑﻴﻨﺪ‪ .‬و راﺑﻄﻪ ي ﻗﻠﺐ ﺑﺎ ﺣﻖ ﻣﺎﻧﻨﺪ راﺑﻄﻪ ي ﮔـﻮش‬
‫ﻛﺮ ﺑﺎ ﺻﺪا‪ ،‬ﭼﺸﻢ ﻛﻮر ﺑﺎ رﻧﮓ‪ ،‬و زﺑﺎن ﻻل و ﺳﺨﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫از اﻳﻨﺠﺎ داﻧﺴﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻛﻮري و ﻛﺮي و ﻻﻟﻲ ﺑﺎﻟﺤﻘﻴﻘـﻪ ﺑـﺮ ﻗﻠـﺐ ﻣـﺴﺘﻮﻟﻲ‬
‫ﻣﻲﮔﺮدد و ﺑﺎﻟﻌﺮض ﺑﺮ اﻋﻀﺎء‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪177‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ /‬ﻋﻘﻮﺑﺖﻫﺎي ﺷﺮﻋﻲ و ﻗﺪري ﮔﻨﺎﻫﺎن‬

‫"‪  J I A47 + o 9‬‬

‫‪)0<p4‬ﺣـﺞ ‪) (46‬در‬ ‫&‪   ab‬‬ ‫‰‪  0p1‬‬
‫   ‬‫&‪      ab‬‬ ‫ ‪+‬‬
‫@‚    ‬
‫ﺣﻘﻴﻘﺖ ﭼﺸﻤﻬﺎ ﻛﻮر ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ ﺑﻠﻜﻪ دﻟﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ در ﺳﻴﻨﻪﻫﺎﺳﺖ ﻛﻮر ﻣﻲﺷﻮد‪(.‬‬
‫و ﻣﻨﻈﻮر اﻧﻜﺎر ﻛﻮري ﺣﺴﻲ ﭼﺸﻢ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﻮري ﻛﻠﻲ‬
‫در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻛﻮري ﻗﻠﺐ اﺳﺖ و ﮔﻨﺎه ﻗﻠﺐ را ﻛﺮ و ﻛﻮر و ﻻل ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -4‬ﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮ ﻓﺮو رﻓﺘﻦ ﻗﻠﺐ اﺳﺖ ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻜـﻪ در ﺟـﺎﻳﻲ و زﻣﻴﻨـﻲ ﻓـﺮورﻓﺘﻦ‬
‫اﻳﺠﺎد ﻣﻲﺷﻮد ﻗﻠﺐ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮﻳﻦ ﻧﻘﻄـﻪ ﻓـﺮو ﻣـﻲرود و از ﻫـﺮ ﭘـﺴﺘﻲ ﭘـﺴﺘﺘﺮ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺻﺎﺣﺒﺶ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻧﻴـﺴﺖ‪ .‬ﻋﻼﻣـﺖ ﻓـﺮورﻓﺘﻦ اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﻫﻤﻴﺸﻪ دﻧﺒﺎل ﻛﺎرﻫﺎي ﭘﺴﺖ و ﺑﻲ ارزش و ﻛﺜﺎﻓﺖ ﻛﺎري اﺳﺖ ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻜﻪ ﻗﻠﺒﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﺧﺪا آﻧﺮا ﺑﻪ ﺳﻮي ﺧﻮد ﺑﻠﻨﺪ ﮔﺮداﻧﻴﺪه ﻫﻤﻮاره در اﻃﺮاف ﻋﺮش ] و اﻧﺠﺎم ﻛﺎرﻫـﺎي‬
‫ﻧﻴﻚ [ ﮔﺮدش ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -5‬دوري از ﻧﻴﻜﻲ و ﺧﻴﺮ و اﻋﻤﺎل و اﻗـﻮال و اﺧـﻼق ﺑـﺎ ارزش‪ .‬و ﺑﻌـﻀﻲ از‬
‫ﺳﻠﻒ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬ﻗﻠﺐ ﻫﺎ در ﺟﻮﻻن ﻫـﺴﺘﻨﺪ ﭘـﺲ ﺑﻌـﻀﻲ از آﻧﻬـﺎ ﺑـﻪ دور ﻋـﺮش‬
‫ﻣﻲﭼﺮﺧﻨﺪ و ﺑﻌﻀﻲ ﺑﻪ دور ﭘﻠﻴﺪي ﻫﺎ و ﻓﺎﺿﻼب‪.‬‬
‫‪ -6‬از ﺟﻤﻠﻪ ي اﻳﻦ ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻫﺎ ﻣﺴﺦ ﻗﻠﺐ اﺳﺖ ‪ ،‬ﻗﻠﺐ ﻣﺴﺦ ﻣﻲﺷﻮد ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻜﻪ‬
‫ﺻﻮرت ﻣﺴﺦ ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻗﻠﺐ ﺣﻴﻮاﻧﻲ در ﻣﻲآﻳﺪ ﻛﻪ در اﺧﻼق و اﻋﻤﺎل‬
‫ﺷﺒﻴﻪ آن ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﻌﻀﻲ از ﻗﻠﻮب ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﺧﻮك در ﻣﻲآﻳـﺪ و ﺑﺮﺧـﻲ ﺑـﻪ‬
‫ﺷﻜﻞ ﺳﮓ ﻳﺎ اﻻغ ﻳﺎ ﻣﺎر ﻳﺎ ﻋﻘﺮب و ﻳﺎ ﻏﻴﺮه ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺷﺒﺎﻫﺖ ﺻﺎﺣﺒﺸﺎن ﺑﻪ آﻧﻬﺎ‪.‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ اﻫﻞ ﺟﻬﻞ را ﻳﻚ ﺑﺎر ﺑﻪ اﻻغ ﺗﺸﺒﻴﻪ ﻛﺮده و ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﺳـﮓ و ﭼﻬـﺎر‬
‫ﭘﺎﻳﺎن‪ .‬و اﻳﻦ ﻣﺸﺎﺑﻬﺖ ﺑﺎﻃﻨﻲ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻣﻲﺷﻮد ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ در ﺻﻮرت ﻇﺎﻫﺮي اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺑـﻪ‬
‫ﺻﻮرت ﺧﻔﻴﻒ آﺷﻜﺎر ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬و اﻧﺴﺎﻧﻬﺎي زﻳﺮك آﻧﺮا ﻣﻲﺑﻴﻨﻨﺪ و اداﻣﻪ ﻣﻲﻳﺎﺑـﺪ ﺗـﺎ‬
‫ﺻﻮرت را زﺷﺖ ﻣﻲﮔﺮداﻧﺪ و ﺑﻪ إذن ﺧﺪا ﺻﻮرﺗﺶ ﻣﻨﻘﻠﺐ ﻣﻲﺷﻮد و اﻳـﻦ ﻫﻤـﺎن‬
‫ﻣﺴﺦ ﺗﺎم و ﻛﻠﻲ اﺳﺖ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻳﻬﻮد و اﻣﺜﺎﻟﺸﺎن ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺪﻧﺪ و ﻗﻮﻣﻲاز اﻳﻦ اﻣﺖ ﻧﻴﺰ‬
‫ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻴﻤﻮن و ﺧﻮك ﻣﺴﺦ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺒﺤﺎن اﷲ! ﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻗﻠﺐ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ واروﻧﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺻﺎﺣﺒﺶ از آن ﺑـﻲ ﺧﺒـﺮ‬
‫اﺳﺖ و ﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻗﻠﺒﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﺴﺦ ﺷﺪه اﻧـﺪ و ﺻـﺎﺣﺒﺶ درك ﻧﻤـﻲﻛﻨـﺪ! و ﭼـﻪ‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪178‬‬

‫ﺑﺴﻴﺎر ﻗﻠﺒﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻓﺮو رﻓﺘﻪ اﻧﺪ و ﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺳـﺘﺎﻳﺶ ﻣـﺮدم ﺑـﺮ‬
‫آﻧﻬﺎ در ﺑﻼ ﻫﺴﺘﻨﺪ! ﻳﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﺴﺘﻮر ﻣﺎﻧﺪن ﮔﻨﺎﻫﺎﻧـﺸﺎن ﺗﻮﺳـﻂ ﺧﺪاوﻧـﺪ ﻣﻐـﺮور‬
‫ﺷﺪهاﻧﺪ و ﻳﺎ ﺑﺎ ﻧﻌﻤﺖ ﺧﺪا در اﺳﺘﺪراج ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ و زﻣﺎم ﺑﺮاﻳﺸﺎن رﻫﺎ ﺷﺪه ﺗـﺎ‬
‫ﻫﺮﭼﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻜﻨﻨﺪ! و اﻳﻨﻬﺎ ﻫﻤﻪ ﻋﻘﻮﺑﺖ و اﻫﺎﻧﺖ اﺳـﺖ و اﻧـﺴﺎن ﻧـﺎدان آﻧـﺮا‬
‫ﻛﺮاﻣﺖ ﻣﻲﭘﻨﺪارد!‬
‫‪ -7‬از ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻫﺎي ﮔﻨﺎه ﻣﻜﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎ ﻧﻴﺮﻧﮓ ﺑﺎز و ﺣﻴﻠﻪ اش ﺑﺎ ﺣﻴﻠـﻪ ﮔـﺮ و‬
‫ﻣﺴﺨﺮه ﻛﺮدﻧﺶ ﺑﻪ ﻣﺴﺨﺮه ﮔﺮ و ﻣﻨﺤﺮف ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻗﻠﺐ ﻣﻨﺤﺮف از ﺣﻖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ واروﻧﻪ ﻛﺮدن ﻗﻠﺐ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺑﺎﻃﻞ را ﺣﻖ ﻣﻲﭘﻨﺪارد و ﺣـﻖ را ﺑﺎﻃـﻞ‪،‬‬
‫ﻣﻌﺮوف را ﻣﻨﻜﺮ ﻣﻲﭘﻨﺪارد و ﻣﻨﻜﺮ را ﻣﻌﺮوف‪ .‬ﻓﺴﺎد ﻛﺮده و ﮔﻤﺎن ﻣﻲﺑـﺮد اﺻـﻼح‬
‫ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ دﻳﻦ ﺧﺪا ﻣﻲاﻳﺴﺘﺪ و ﮔﻤﺎن ﻣـﻲﺑـﺮد ﺑـﻪ ﺳـﻮي آن دﻋـﻮت‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﮔﻤﺮاﻫﻲ را ﺑﻪ ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲﺧﺮد و ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻫﺪاﻳﺖ ﺷـﺪه اﺳـﺖ و دﻧﺒـﺎل‬
‫ﻫﻮي و ﻫﻮس ﻣﻲرود و ﮔﻤﺎن ﻣﻲﺑﺮد ﻣﻄﻴﻊ ﻣﻮﻻي ﺧﻮد اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﺣﺠﺎب ﺑـﻮدن ﻗﻠـﺐ از ﺧﺪاوﻧـﺪ در دﻧﻴـﺎ‪ ،‬و ﺣﺠـﺎب ﺑﺰرﮔﺘـﺮ در‬
‫آﺧﺮت‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺒﺤﺎن ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫ ­‬ ‫‪     4‬‬
‫'[‪Q4‬‬
‫‪    4Z0‬‬ ‫‪ +  i4+  14
.84‬‬
‫‪ * + 4$  4‚:‬‬ ‫‪  4'+ Z49‬‬
‫‪   U$‬‬ ‫  ‪  i+‬‬
‫‪ 
 0 ,1‬‬
‫^‪)15
16‬ﻣﻄﻔﻔﻴﻦ ‪14‬و‪)(15‬ﻧﻪ ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ ﺑﻠﻜﻪ آﻧﭽﻪ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﻣﻰﺷﺪﻧﺪ‬ ‫‪    R+‬‬
‫زﻧﮕــﺎر ﺑــﺮ دﻟﻬﺎﻳــﺸﺎن ﺑــﺴﺘﻪ اﺳــﺖ )‪ (14‬زﻫــﻰ ﭘﻨــﺪار ﻛــﻪ آﻧــﺎن در آن روز از‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎرﺷﺎن ﺳﺨﺖ ﻣﺤﺠﻮﺑﻨﺪ )‪((15‬‬
‫ﮔﻨﺎه ﺑﻴﻦ آﻧﻬﺎ و ﻗﻠﺒﺸﺎن و ﺑﻴﻦ آﻧﻬﺎ و ﺑﻴﻦ ﺧﺎﻟﻖ و ﭘﺮوردﮔﺎرﺷﺎن ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﻲاﻧﺪازد‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ زﻧﺪﮔﻲ ﺗﻨﮓ و ﻣﺸﻜﻞ در دﻧﻴﺎ و ﺑﺮزخ‪ ،‬ﻧﻴﺰ ﻋﺬاب در آﺧﺮت ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫ ‬ ‫‪ 4
@4‬‬ ‫‬
‫‪   F4'  " c4‬‬
‫‪a4b$‬‬ ‫‪      54f‬‬
‫^‪   de4‬‬ ‫'&  )‬
‫‪)  Fg4‬‬ ‫'    ‬
‫‪  +   B   $ h$‬‬ ‫  ‬
‫)ﻃﻪ‪)(124‬ﻫﺮ ﻛﺲ از ﻳﺎد ﻣﻦ دل ﺑﮕﺮداﻧـﺪ در ﺣﻘﻴﻘـﺖ زﻧـﺪﮔﻰ ﺗﻨـﮓ ]و ﺳـﺨﺘﻰ[‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ و روز رﺳﺘﺎﺧﻴﺰ او را ﻧﺎﺑﻴﻨﺎ ﻣﺤﺸﻮر ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‪(.‬‬
‫زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ ﺗﻨﮓ را ﻋﺬاب ﻗﺒﺮ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻛﺮده اﻧﺪ و ﺷـﻜﻲ ﻧﻴـﺴﺖ ﻛـﻪ آن زﻧـﺪﮔﺎﻧﻲ‬
‫‪179‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ /‬ﻋﻘﻮﺑﺖﻫﺎي ﺷﺮﻋﻲ و ﻗﺪري ﮔﻨﺎﻫﺎن‬

‫ﺗﻨﮕﻲ اﺳﺖ اﻣﺎ آﻳﻪ ﻋﻤﻮﻣﻴﺖ دارد و ﺧﺪاوﻧﺪ زﻧـﺪﮔﺎﻧﻲ ﺗﻨـﮓ را ﻻزﻣـﻪ اﻋـﺮاض از‬
‫ﻳــﺎدش ﻗــﺮار داده اﺳــﺖ‪ .‬و ﻛــﺴﻲ ﻛــﻪ از ﻳــﺎد ﺧــﺪا روﻳﮕــﺮدان اﺳــﺖ ﺑــﻪ اﻧــﺪازه‬
‫روﻳﮕﺮداﻧﻴﺶ در ﺗﻨﮕﻲ و ﺳﺨﺘﻲ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮد‪ .‬و اﮔﺮ ﻫﻢ در دﻧﻴﺎ ﻫﻤﻪ ﻧﻌﻤﺘﻬﺎ را در‬
‫اﺧﺘﻴﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎز ﻫﻢ ﺑﺮ ﻗﻠﺒﺶ وﺣﺸﺖ و ذﻟﺖ و ﺣـﺴﺮت ﻣـﺴﺘﻮﻟﻲ اﺳـﺖ و‬
‫آﻧﭽﻪ آﻧﺮا از او ﭘﻨﻬﺎن داﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻲ ﺷﻬﻮت و ﻋﺸﻖ‪ ،‬و ﺣﺐ دﻧﻴـﺎ و رﻳﺎﺳـﺖ اﺳـﺖ‬
‫اﮔﺮ ﭼﻪ ﺑﻪ آن‪ ،‬ﻣﺴﺘﻲ ﺷﺮاب را ﻫﻢ اﺿﺎﻓﻪ ﻧﻜﺮده ﺑﺎﺷﺪ زﻳﺮا ﻛﻪ ﻣﺴﺘﻲ اﻳﻨﻬﺎ از ﻣﺴﺘﻲ‬
‫ﺷﺮاب ﻫﻢ ﺑﺎﻻﺗﺮ اﺳﺖ زﻳﺮا ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻣﺴﺘﻲ ﺷﺮاب ﺑﻴﺪاري ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﺷﻮد و اﺛﺮ آن‬
‫از ﺑﻴﻦ ﻣﻲرود وﻟﻲ از ﻣﺴﺘﻲ ﻫﻮي و ﻫﻮس و دﻧﻴـﺎ‪ ،‬ﺑﻴـﺪاري ﻣﻤﻜـﻦ ﻧﻴـﺴﺖ‪ .‬ﭘـﺲ‬
‫زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ ﺗﻨﮓ ﻻزﻣﻪ روﻳﮕﺮداﻧﻲ از ﻛﺘﺎب ﺧﺪا در دﻧﻴﺎ و ﺑﺮزخ و آﺧﺮت اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻟﺬا ﭼﺸﻢ روﺷﻦ ﻧﻤﻲﺷﻮد و ﻗﻠﺐ آرام ﻧﻤﻲﮔﻴﺮد و درون ﺟﺰ ﺑﺎ ﻳﺎد ﺧﺪاوﻧﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﺣﻖ اﺳﺖ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﭘﻴﺪا ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ زﻳﺮا ﻫﺮﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺪا ﭼـﺸﻤﺶ روﺷـﻦ ﮔـﺸﺖ ﺗﻤـﺎم‬
‫ﭼﺸﻤﻬﺎ ﺑﻪ دﻳﺪن او روﺷﻦ ﻣﻲﺷﻮد و ﻫﺮ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻳﺎد ﺧﺪا ﭼﺸﻤﺶ روﺷـﻦ ﻧﮕـﺸﺖ‬
‫اﻓﺴﻮس دﻧﻴﺎ ﻧﻔﺴﺶ را ﭘﺎره ﭘﺎره ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺧﺪاوﻧﺪ زﻧـﺪﮔﺎﻧﻲ ﭘـﺎك را درﻧﻴـﺎ ﺑـﺮاي‬
‫ﻛﺴﻲ ﻗﺮارداده اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ او اﻳﻤﺎن ﺑﻴﺎورد و ﻋﻤﻞ ﺻﺎﻟﺢ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪.‬‬
‫‬ ‫)‬
‫‪    ­   '* †L‬‬ ‫'   ‬
‫‪ +       F4.‬‬
‫‪ 5€465‬‬ ‫‪)  *  =4‬‬ ‫‪ +   ^59‬‬
‫‪)  n 45‬‬ ‫'‪    '-4‬‬
‫‪(   4m‬‬
‫`‪   a‬‬ ‫‪ ,b$‬‬ ‫ ‬
‫&‪) 
9b‬ﻧﺤﻞ ‪)(97‬ﻫﺮ ﻛﺲ از ﻣﺮد ﻳـﺎ زن‪ ،‬ﻛـﺎر ﺷﺎﻳـﺴﺘﻪ‬ ‫?‪     m‬‬
‫‪        ' 8nD1‬‬ ‫   ‬
‫ﻛﻨﺪ و ﻣﺆﻣﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﻗﻄﻌﺎ او را ﺑﺎ زﻧﺪﮔﻰ ﭘﺎﻛﻴﺰهاى ﺣﻴﺎت ]ﺣﻘﻴﻘﻰ[ ﺑﺨﺸﻴﻢ و ﻣـﺴﻠﻤﺎ‬
‫ﺑﻪ آﻧﺎن ﺑﻬﺘﺮ از آﻧﭽﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻰدادﻧﺪ ﭘﺎداش ﺧﻮاﻫﻴﻢ داد‪(.‬‬
‫ﻟﺬا ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮاي اﻫﻞ اﻳﻤﺎن و ﻋﻤﻞ ﺻﺎﻟﺢ‪ ،‬زﻧـﺪﮔﻲ ﭘـﺎك در دﻧﻴـﺎ و ﻧﻴﻜـﻲ در‬
‫آﺧﺮت را ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻧﻤﻮده و ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ زﻧﺪﮔﻲ را در ﻫﺮدو ﺟﻬـﺎن ﻧـﺼﻴﺐ آﻧﻬـﺎ ﻛـﺮده‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺒﺤﺎن ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‬ ‫‬ ‫‪  0 <4‬‬ ‫‪  I  584n‬‬ ‫‬
‫‪    Q9‬‬
‫‪ +  0 3  &54‬‬
‫‪P4"7R‬‬ ‫‪   _4G‬‬
‫‪(   =4GM‬‬
‫‬ ‫‪    F584n‬‬
‫‪(     <4‬‬
‫‪ J dQ4m‬‬ ‫‬ ‫*‪ +‬‬
‫)ﻧﺤﻞ‪) (30‬ﺑﺮاى ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ در اﻳﻦ دﻧﻴﺎ ﻧﻴﻜﻰ ﻛﺮدﻧﺪ ]ﭘﺎداش[ ﻧﻴﻜﻮﻳﻰ اﺳﺖ و ﻗﻄﻌﺎ‬
‫ﺳﺮاى آﺧﺮت ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ و ﭼﻪ ﻧﻴﻜﻮﺳﺖﺳﺮاى ﭘﺮﻫﻴﺰﮔﺎران‪(.‬‬
‫ﻧﻴﻜﻮ ﻛﺎران ﻣﺘﻘﻲ ﺑﺎ ﻧﻌﻤﺖ در دﻧﻴﺎ و آﺧﺮت‪ ،‬رﺳﺘﮕﺎر ﺷﺪه اﻧﺪ و ﺑﺮ ﺣﻴﺎﺗﻲ ﭘـﺎك‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪180‬‬

‫در ﻫﺮ دو دﻧﻴﺎ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﺎ ﭘﺎﻛﻲ درون و ﺷﺎدي ﻗﻠﺐ و ﻟـﺬت و ﺷـﻮر و‬
‫آراﻣﺶ و اﻧﺸﺮاح و ﻧﻮر و ﻓﺮاﺧﻲ و ﺳـﺎﻟﻢ ﺑـﻮدن از ﺷـﻬﻮت ﻫـﺎي ﺣـﺮام‪ ،‬ﻧﻌﻤـﺖ‬
‫واﻗﻌﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻧﻌﻤﺖ ﻫﺎي ﺑﺪﻧﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻟﺬت را درك ﻛﺮده اﻧﺪ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬اﮔﺮ ﭘﺎدﺷﺎﻫﺎن و ﺷـﺎﻫﺰادﮔﺎن از‬
‫آﻧﭽﻪ ﻣﺎ در آن ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮﻳﻢ ﺑﺎ ﺧﺒﺮ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﺮاي ﻛﺴﺐ آن ﺑﺎ ﺷﻤـﺸﻴﺮ ﺑـﺎ ﻣـﺎ ﻧﺒـﺮد‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫دﻳﮕﺮي ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻫﻤﺎﻧﺎ ﻟﺤﻈﺎﺗﻲ ﺑﺮ ﻗﻠﺒﻢ ﻣﻲﮔﺬرد ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻢ‪ :‬اﮔﺮ اﻫﻞ ﺑﻬﺸﺖ‬
‫در ﭼﻨﻴﻦ ﻟﺤﻈﺎﺗﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﺮاﺳﺘﻲ ﻛﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮش و ﺧﺮﻣﻲدارﻧﺪ‪.‬‬
‫دﻳﮕﺮي ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻫﻤﺎﻧﺎ در دﻧﻴﺎ ﺑﻬﺸﺘﻲ وﺟـﻮد دارد ﻛـﻪ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺑﻬـﺸﺖ آﺧـﺮت‬
‫اﺳﺖ و ﻫﺮ ﻛﻪ وارد آن ﮔﺮدد در ﺑﻬﺸﺖ آﺧﺮت ﻧﻴﺰ داﺧﻞ ﻣﻲﺷﻮد و ﻫـﺮ ﻛـﻪ وارد‬
‫اﻳﻦ ﺑﻬﺸﺖ ﻧﺸﻮد وارد ﺑﻬﺸﺖ آﺧﺮت ﻫﻢ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا
در اﻳﻦ ﺣﺪﻳﺚ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﻬﺸﺖ اﺷﺎره ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻣـﻲﻓﺮﻣﺎﻳـﺪ‪) :‬إذا‬
‫ﻣﺮرﺗﻢ ﺑﺮﻳﺎض اﻟﺠﻨﺔ ﻓﺎرﺗﻌﻮا‪ ،‬ﻗﺎﻟﻮا وﻣﺎ رﻳﺎض اﻟﺠﻨﺔ؟ ﻗﺎل ﺣﻠـﻖ اﻟـﺬﻛﺮ(‪ ) ١‬اﮔـﺮ از‬
‫ﻛﻨﺎر ﺑﺎﻏﻬﺎي ﺑﻬﺸﺖ ﻋﺒﻮر ﻛﺮدﻳﺪ از آن ﺑﻬﺮه ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻨﺪ ﺑﺎﻏﻬـﺎي ﺑﻬـﺸﺖ ﻛـﺪام‬
‫اﺳﺖ ؟ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺣﻠﻘﻪ ﻫﺎي ذﻛﺮ و ﻳﺎد ﺧﺪا‪(.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪) :‬ﻣﺎ ﺑﻴﻦ ﺑﻴﺘﻲ وﻣﻨﺒﺮي روﺿﺔ ﻣﻦ رﻳـﺎض اﻟﺠﻨـﺔ(‪) ٢‬ﺑـﻴﻦ‬
‫ﺧﺎﻧﻪ و ﻣﻨﺒﺮ ﻣﻦ ﺑﺎﻏﻲ از ﺑﺎﻏﻬﺎي ﺑﻬﺸﺖ اﺳﺖ‪(.‬‬
‫ﮔﻤﺎن ﻣﺒﺮ اﻳﻦ آﻳﻪ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪ A  06 
:‬‬ ‫ ‬
‫?^ ­ ‪) 14‬ﻗﻄﻌﺎ ﻧﻴﻜﺎن ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺖ‬‫‬ ‫‪   
:‬‬
‫‰‪ + +   13 ­ & A 0 1‬‬ ‫ ‪+‬‬
‫اﻧﺪرﻧﺪ )‪ (13‬و ﺑﻰﺷﻚ ﺑﺪﻛﺎران در دوزﺧﻨﺪ )‪((14‬‬
‫ﻓﻘﻂ ﻣﺨﺼﻮص روز ﻗﻴﺎﻣﺖ اﺳﺖ ﺑﻠﻜﻪ اﻳﻦ ﮔﺮوه در ﻫﺮ ﺳـﻪ دوره‪ 3‬زﻧـﺪﮔﻲ در‬
‫ﻧﻌﻤﺖ اﻧﺪ و آن ﮔﺮوه در ﻫﺮ ﺳﻪ دوره زﻧﺪﮔﻲ در ﺟﻬﻨﻢ و ﻋﺬاب‪.‬‬

‫‪ 1‬ﺣﺴﻦ ﻟﻐﻴﺮه‬
‫‪ 2‬ﺑﺨﺎري ‪ 1137‬و ﻣﺴﻠﻢ ‪1390‬‬
‫‪ 3‬ﻣﻨﻈﻮر ﺣﻴﺎت دﻧﻴﺎ و ﺑﺮزخ و آﺧﺮت اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪181‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ /‬ﻋﻘﻮﺑﺖﻫﺎي ﺷﺮﻋﻲ و ﻗﺪري ﮔﻨﺎﻫﺎن‬

‫ﻛﺪام ﻟﺬت و ﻧﻌﻤﺖ در دﻧﻴﺎ ﮔﻮارا ﺗﺮ از ﻧﻴﻜﻮﻳﻲ ﻗﻠﺐ و ﺳﻼﻣﺖ ﺳﻴﻨﻪ و ﺷﻨﺎﺧﺖ‬
‫و ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺧﺪاي ﻣﺘﻌﺎل و ﻣﺤﺒﺖ و ﻋﻤﻞ ﺑﻪ رﺿﺎي اوﺳﺖ ؟‬
‫آﻳﺎ ﺣﻘﻴﻘﺘﺎ زﻧﺪﮔﻲ اي ﻏﻴﺮ از زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺎ ﻗﻠﺒﻲ ﺳﺎﻟﻢ وﺟـﻮد دارد ؟ ﺣـﺎل آن ﻛـﻪ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺒﺤﺎن از ﺧﻠﻴﻞ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺧـﺎﻃﺮ ﺳـﺎﻟﻢ ﺑـﻮدن ﻗﻠـﺒﺶ ﺳـﺘﺎﻳﺶ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ و‬
‫ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪ 84 ­ 9E >9"1‬ﺻﺎﻓﺎت‬
‫‪­    10‬‬ ‫™‪  83  m 1‬‬
‫‪ +  t? :‬‬
‫  ‪   +‬‬
‫‪    7& '
:‬‬‫‬
‫)ﺑﻰﮔﻤﺎن اﺑﺮاﻫﻴﻢ از ﭘﻴﺮوان اوﺳﺖ )ﻧﻮح اﺳﺖ( )‪ (83‬آﻧﮕﺎه ﻛﻪ ﺑﺎ دﻟﻰ ﭘـﺎك ﺑـﻪ‬
‫]ﭘﻴﺸﮕﺎه[ ﭘﺮوردﮔﺎرش آﻣﺪ )‪((84‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از او ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪ 89 ­ 9E >9"1‬ﺷـﻌﺮا )روزى‬
‫'  ‪­    T a‬‬
‫  ‪  :+  88
51‬‬
‫'‪  K‬‬ ‫‪    c‬‬
‫‪(  “5‬‬ ‫  ‬
‫ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻣﺎل و ﻓﺮزﻧﺪى ﺳﻮد ﻧﻤﻰدﻫﺪ )‪ (88‬ﻣﮕﺮ ﻛﺴﻰ ﻛﻪ دﻟﻰ ﭘﺎك ﺑﻪ ﺳﻮى ﺧـﺪا‬
‫ﺑﻴﺎورد )‪((89‬‬
‫ﻗﻠﺐ ﺳﺎﻟﻢ‪ ،‬ﻗﻠﺒﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﺷﺮك و ﺧﻴﺎﻧﺖ و ﻛﻴﻨﻪ و ﺣﺴﺪ و ﻛﺒﺮ و ﺣﺐ دﻧﻴﺎ‬
‫و رﻳﺎﺳﺖ در اﻣﺎن ﺑﺎﺷﺪ و از ﻫﺮ آﻓﺘﻲ ﻛﻪ او را از ﺧﺪاوﻧﺪ دور ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻤﺎﻧـﺪ‬
‫و از ﻫﺮ ﺷﺒﻬﻪ اي در اﻳﻤﺎن و ﻫﺮ ﺷﻬﻮﺗﻲ در اﻣﻮرش و از ﻫـﺮ ﺧﻮاﺳـﺘﻪ اي ﻛـﻪ ﺑـﺎ‬
‫ﻫﺪف اﺻﻠﻲ اش در ﺗﻀﺎد ﺑﺎﺷﺪ ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﻗﻠﺐ ﺳﺎﻟﻤﻲدر ﺑﻬﺸﺖ دﻧﻴﺎ و در‬
‫ﺑﻬﺸﺖ ﺑﺮزخ و در ﺑﻬﺸﺖ آﺧﺮت ﺳﺎﻛﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺳﻼﻣﺖ ﻗﻠﺐ ﻛﺎﻣﻞ ﻧﻤﻲﺷﻮد ﻣﮕﺮ ﺑﺎ ﺳﺎﻟﻢ ﻣﺎﻧـﺪن از ﭘـﻨﺞ ﭼﻴـﺰ‪ :‬از ﺷـﺮﻛﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﺗﻮﺣﻴﺪ را ﻧﻘﺾ ﻛﻨﺪ و ﺑﺪﻋﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺳﻨﺖ ﺑﺎﺷﺪ و ﺷﻬﻮﺗﻲ ﻛﻪ ﻧﺎ ﻓﺮﻣﺎﻧﻲ ﻛﻨﺪ و‬
‫ﻏﻔﻠﺘﻲ ﻛﻪ ﻳﺎد ﺧﺪا را ﻓﺮاﻣﻮش ﺳﺎزد و ﻫﻮي و ﻫﻮﺳﻲ ﻛﻪ اﺧﻼص را ﺑﻪ ﺑﺎد دﻫﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﭘﻨﺞ ﭼﻴﺰ ﭘﺮده ﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن را از دﻳﺪن ﺧﺪا ﻣﺤﺮوم ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻫﺮ‬
‫ﻛﺪام ﺷﺎﻣﻞ اﻧﻮاع دﻳﮕﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻤﻲﺗﻮان ﻫﻤﻪ آﻧﻬﺎ را ﺑﺮ ﺷﻤﺮد‪.‬‬
‫ﻟﺬا ﺑﺮ ﺷﺨﺺ ﻻزم اﺳﺖ از ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﻛـﻪ او را ﺑـﻪ راه راﺳـﺖ ﻫـﺪاﻳﺖ‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ و اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰ ﺑﻪ اﻧﺪازه ي اﻳﻦ دﻋﺎ ﻣﺤﺘﺎج ﻧﻴـﺴﺖ و ﻫـﻴﭻ ﭼﻴـﺰ ﺑـﻪ‬
‫اﻧﺪازه ي آن ﺑﺮاﻳﺶ ﺳﻮدﻣﻨﺪ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪182‬‬

‫ﭘﺲ ﺟﺰﺋﻴﺎت و ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺻﺮاط ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ را ﮔﺎﻫﻲ ﺷﺨﺺ ﻣﻲداﻧـﺪ و ﮔـﺎﻫﻲ‬

‫ﻧﻤﻲداﻧﺪ‪ .‬و ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻮاﻗﻊ آﻧﭽﻪ را ﻧﻤﻲداﻧﺪ از آﻧﭽﻪ ﻣﻲداﻧﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬و آﻧﭽـﻪ را‬
‫ﻫﻢ ﻛﻪ ﻣﻲداﻧﺪ ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻮاﻗﻊ ﺑﺮ آن ﻗﺎدر اﺳﺖ و ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻮاﻗﻊ ﺑﺮ آن ﻗـﺪرت ﻧـﺪارد‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ اﮔﺮ ﻫﻢ ﺑـﺮ آن ﻧـﺎﺗﻮان ﺑﺎﺷـﺪ ﺑـﺎز ﻫـﻢ‪ ،‬آن راه راﺳـﺖ اﺳـﺖ‪ .‬و ﺑـﺮ‬
‫ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ از آن‪ ،‬ﻛﻪ ﻗﺎدر اﺳﺖ ﺑﻌﻀﻲ از آﻧﺮا ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ و ﺑﻌﻀﻲ دﻳﮕـﺮ را از روي‬
‫ﺳﺴﺘﻲ و ﺗﻨﺒﻠﻲ و ﻳﺎ وﺟﻮد ﻣﺎﻧﻊ و‪ ...‬ﻧﻤﻲﺧﻮاﻫﺪ و آﻧﭽـﻪ را ﻣـﻲﺧﻮاﻫـﺪ ﺑﻌـﻀﻲ را‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ و ﺑﻌﻀﻲ را اﻧﺠﺎم ﻧﻤﻲدﻫﺪ و آﻧﭽﻪ را اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ ﺑﻌﻀﻲ را ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ‬
‫اﺧﻼص اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ و ﺑﻌﻀﻲ را ﻧﻪ‪ .‬و آﻧﭽﻪ را ﺑﺎ اﺧﻼص اﻧﺠﺎم داده‪ ،‬در ﺑﻌـﻀﻲ‬
‫از آن ﻛﺎﻣﻼ ﻣﻄﺎﺑﻖ و ﭘﻴﺮو ﺷﺮع ﺑﻮده و در ﺑﻌﻀﻲ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪ .‬و آﻧﭽـﻪ را ﺑـﺎ‬
‫ﭘﻴﺮوي و ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ ﺷﺮع اﻧﺠﺎم داده ﺑﺮ ﺑﻌﻀﻲ از آن ﺛﺎﺑﺖ ﻗﺪم ﻣﻲﮔـﺮدد و ﻗﻠـﺒﺶ از‬
‫ﺑﻌﻀﻲ دﻳﮕﺮ ﻣﻨﺼﺮف ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬
‫اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ ﺟﺎري ﺑﺮ ﺧﻠﻖ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻌﻀﺎً ﻛﻢ و ﺑﻌﻀﺎً زﻳﺎد‪.‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺒﺤﺎن در ﻗﻀﺎ و ﻗﺪر و در اﻣﺮ و ﻧﻬﻴﺶ ﺑﺮ ﺻﺮاط ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ اﺳـﺖ‪ .‬ﻫـﺮ‬
‫ﻛﻪ را ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﺑﺎ ﻓﻀﻞ و رﺣﻤﺖ ﺧﻮد ﺑﻪ راه راﺳﺖ ﻫـﺪاﻳﺖ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ و ﻫﺮﻛـﻪ را‬
‫ﺑﺨﻮاﻫﺪ از راه راﺳﺖ ﻣﻨﺤﺮف ﻣﻲﮔﺮداﻧﺪ ‪ -‬ﺑﺎ ﻋﺪل و ﺣﻜﻤﺖ ﺧﻮﻳﺶ – زﻳـﺮا ﻛـﻪ‬
‫ﺻﻼﺣﻴﺖ ﻫﺪاﻳﺖ را ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ از روي اﻣﺮ و دﺳﺘﻮر ﺧﻮد ﺻﺮاط ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﻲرا ﻗﺮار داده ﻛـﻪ ﺑﻨـﺪﮔﺎن را‬
‫ﺑﺮ آن ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ و ﻫﺮ ﻛﻪ را ﺑﺨﻮاﻫﺪ از ﺳﺮ ﻓﻀﻞ و رﺣﻤﺖ ﺑﺪان ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬و‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻗﻴﺎﻣﺖ ﻓﺮا رﺳﻴﺪ ﺻﺮاط ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﻲﺑﻪ ﺳﻮي ﺑﻬﺸﺖ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ آﻧﻬـﺎ‬
‫را ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺖ ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬و ﻫﺮ ﻛـﻪ را از راه ﻣـﺴﺘﻘﻴﻢ در دﻧﻴـﺎ ﺑـﺎز داﺷـﺘﻪ از آن ﺑـﺎز‬
‫ﻣﻲدارد و ﻫﺮ ﻛﻪ را در دﻧﻴﺎ ﺑﺮ راه ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺛﺎﺑﺖ ﮔﺮداﻧﺪه ﺑﺮ آن ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻲدارد‪ .‬و ﻧﻮر‬
‫اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﺧﺪا و رﺳﻮل و آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﻓﺮﺳﺘﺎده اﺳﺖ را ﻛـﻪ در دﻧﻴـﺎ در ﻗﻠـﺐ ﻣﺆﻣﻨـﺎن‬
‫ﺟﺎي داﺷﺖ را در آﺧـﺮت آﺷـﻜﺎر ﻧﻤـﻮده و از روﺑـﺮو و از ﺳـﻤﺖ راﺳﺘـﺸﺎن در‬
‫ﺗﺎرﻳﻜﻲ ﻣﺤﺸﺮ ﻧﻤﺎﻳﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬و ﻧﻮر ﻣﻨﺎﻓﻘﻴﻦ را در ﺳﺨﺖ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﻜﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ آن‬
‫ﻣﺤﺘﺎﺟﻨﺪ ﺧﺎﻣﻮش ﻣﻲﮔﺮداﻧﺪ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ دﻟﻬﺎﻳﺸﺎن را در دﻧﻴـﺎ از ﻧـﻮر اﻳﻤـﺎن ﺧـﺎﻣﻮش‬
‫‪183‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ /‬ﻋﻘﻮﺑﺖﻫﺎي ﺷﺮﻋﻲ و ﻗﺪري ﮔﻨﺎﻫﺎن‬

‫ﮔﺮداﻧﺪه ﺑﻮد‪.‬‬
‫در دو ﻃﺮف اﻳﻦ راه ﻗﻼﺑﻬﺎﻳﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻫﻤـﺎن ﻣﻌـﺼﻴﺘﻬﺎي ﺷـﺨﺺ اﺳـﺖ و‬
‫ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ اﻧﺴﺎن را در دﻧﻴﺎ از راه راﺳﺖ رﺑﻮده ﺑﻮد‪ ،‬او را ﻫﻨﮕﺎم ﻋﺒﻮر ﻣﻲرﺑﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺮﻋﺖ و ﺗﻮان ﻋﺒﻮر آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ و ﺗﻮان ﻋﺒﻮر ﺷﺨﺺ دردﻧﻴﺎ ﻣﺮﺑﻮط اﺳـﺖ‪.‬‬
‫و ﺑﺮاي ﻣﺆﻣﻨﺎن ﺣﻮﺿﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻧﺪازه اي ﻛﻪ در دﻧﻴﺎ از ﺷﺮع ﺧﺪا ﻧﻮﺷﻴﺪه اﻧـﺪ‪،‬‬
‫از آن ﻣﻲﻧﻮﺷﻨﺪ‪ .‬و ﻫﺮ ﻛﻪ از ﺷﺮع ﺧﺪا ﺑﻬﺮه اي ﻧﺒﺮده‪ ،‬ﻧﻮﺷﻴﺪن از آن ﺑﺮ او ﺣﺮام ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﭼﻨﺎن ﺑﻪ آﺧﺮت ﺑﻨﮕﺮ ﻛﻪ اﻧﮕﺎر آﻧﺮا ﻣﻲﺑﻴﻨﻲ و در ﺣﻜﻤﺖ ﺧﺪاوﻧـﺪ در ﻫـﺮ‬
‫دو ﺳﺮا ﺗﺎﻣﻞ ﻛﻦ‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﺑﺎ ﻋﻠﻢ و ﻳﻘﻴﻦ ﺑﺪان ﻛﻪ‪ :‬دﻧﻴﺎ ﻣﺰرﻋﻪ آﺧﺮت اﺳﺖ‪ ،‬و ﻧﻤﻮﻧـﻪ‬
‫اي و اﻟﮕﻮﻳﻲ از آﺧﺮت اﺳـﺖ‪ .‬و ﺟﺎﻳﮕـﺎه ﻣـﺮدم در آﺧـﺮت از ﻟﺤـﺎظ ﺳـﻌﺎدت و‬
‫ﺷﻘﺎوت ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﺟﺎﻳﮕﺎﻫﺸﺎن در دﻧﻴﺎ از ﻟﺤﺎظ اﻳﻤﺎن و ﻋﻤﻞ ﺻﺎﻟﺢ و ﻳـﺎ ﻏﻴـﺮ آن‬
‫اﺳﺖ و ﺗﻮﻓﻴﻖ ﺑﺎ ﺧﺪاﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﺎ از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻋﻘﻮﺑﺖ ﮔﻨﺎﻫﺎن ﺧﺎرج ﺷﺪن ﺷـﺨﺺ از ﺻـﺮاط ﻣـﺴﺘﻘﻴﻢ در‬
‫دﻧﻴﺎ و آﺧﺮت اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﻔﺎوت ﻋﻘﻮﺑﺘﻬﺎي ﮔﻨﺎﻫﺎن ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺗﻔﺎوت ﮔﻨﺎﻫﺎن‬

‫ﭼﻮن ﮔﻨﺎﻫﺎن درﺟﺎت ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ دارﻧﺪ ﻋﻘﻮﺑﺘﻬﺎي آﻧﻬﺎ در دﻧﻴﺎ و آﺧﺮت ﺑﺮ ﺣﺴﺐ‬
‫ﻫﻤﺎن ﺗﻔﺎوت ﮔﻨﺎﻫﺎن‪ ،‬ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ و ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﺨﺘﺼﺮ و ﺟﺎﻣﻌﻲ‬
‫را اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ ﻛﻪ‪ :‬اﺻﻞ ﮔﻨﺎه دو ﻧﻮع اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﺗﺮك ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﺑﻪ آن اﻣﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -2‬اﻧﺠﺎم ﭼﻴﺰي ﻛﻪ از آن ﻧﻬﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻫﻤﺎن دو اﺻﻞ ﮔﻨﺎه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ واﻟﺪﻳﻦ ﺟﻦ و اﻧﺲ را ﺑﻪ آن آزﻣﻮد و‬
‫ﻫﺮدو ﮔﻨﺎه ﺑﻪ اﻋﺘﺒﺎر ﻣﺤﻞ ﺑﻪ دو ﻗﺴﻤﺖ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮد‪ -1 :‬ﺑﺮ اﻋﻀﺎي ﺑـﺪن ﻇـﺎﻫﺮ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ -2 .‬ﺑﺎﻃﻨﻲ اﺳﺖ و در ﻗﻠﺐ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫و ﺑﻪ اﻋﺘﺒﺎر ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﻮدن دوﮔﻮﻧﻪ اﻧﺪ‪ :‬ﺣﻖ اﻟﻨﺎس و ﺣﻖ اﷲ‪.‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪184‬‬

‫ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻫﺮ ﺣﻖ اﻟﻨﺎﺳﻲ ﺣﻖ اﷲ ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺖ ﻟﻜﻦ ﭼﻮن ﺑﺎ درﺧﻮاﺳـﺖ ﺻـﺎﺣﺐ‬

‫ﺣﻖ واﺟﺐ ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ او‪ ،‬ﺑﺨﺸﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد آﻧﺮا ﺣﻖ اﻟﻨﺎس ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺮﻛﺪام از اﻳﻦ ﮔﻨﺎﻫﺎن ﺑﻪ ﭼﻬﺎر ﻗﺴﻤﺖ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ :‬ﻣﻠﻜـﻲ – ﺷـﻴﻄﺎﻧﻲ –‬
‫ﺳﺒﻌﻲ)درﻧﺪﮔﻲ( – ﺑﻬﻤﻲ)ﺣﻴﻮاﻧﻲ(‪ ،‬و از اﻳﻦ ﭼﻬﺎر ﺣﺎﻟﺖ ﺧﺎرج ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻣﻠﻜﻲ‪ :‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ادﻋﺎي ﻧﺎ ﺣﻖ ﻋﻈﻤﺖ و ﻛﺒﺮﻳﺎﻳﻲ و ﺟﺒﺮوت و ﺗﺴﻠﻂ و ﺑﻠﻨﺪ‬
‫ﻣﺮﺗﺒﮕﻲ و ﺑﻨﺪه ﻛﺮدن ﻣﺮدم و اﻣﺜﺎل آن‪.‬‬
‫ﺷﺮك ورزﻳﺪن ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ در اﻳﻦ دﺳﺘﻪ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد ﻛﻪ ﺧﻮد ﺷﺮك دو ﻧﻮع اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻳﻜﻲ ﺷﺮك در اﺳﻤﺎء و ﺻﻔﺎت و ﻗﺮار دادن ﻣﻌﺒﻮد ﻫﺎي دﻳﮕﺮي ﻫﻤﺮاه او‪.‬‬
‫دوم ﺷﺮك در رﻓﺘﺎر‪.‬‬
‫اﻳﻦ دوﻣﻲﮔﺎﻫﻲ ﻣﺴﺘﻮﺟﺐ داﺧﻞ ﺷﺪن در ﺟﻬﻨﻢ ﻧﻤﻲﺷﻮد وﻟﻲ ﻋﻤﻠﻲ را ﻛﻪ در‬
‫آن ﻏﻴﺮ ﺧﺪا ﺷﺮﻳﻚ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه را ﺑﺎﻃﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻗﺴﻢ از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻧﻮع ﮔﻨـﺎه اﺳـﺖ و ﺳـﺨﻦ ﮔﻔـﺘﻦ درﻣـﻮرد ﺧﻠـﻖ و اﻣـﺮ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺪون ﻋﻠﻢ در اﻳﻦ زﻣﺮه ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد و ﻫﺮﻛﻪ اﻫﻞ ﭼﻨﻴﻦ ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﻲ ﺑﺎﺷـﺪ در‬
‫رﺑﻮﺑﻴﺖ و ﻣﻠﻚ ﺧﺪا ﻣﻨﺎزﻋﻪ ﻛﺮده و ﺑﺮاي ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷﺮﻳﻚ ﻗﺮار داده اﺳـﺖ؛ و اﻳـﻦ‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻧﺰد ﺧﺪاﺳﺖ و ﻫﻴﭻ ﻋﻤﻠﻲ ﺑﺎ آن ﺳﻮد ﻧﻤﻲرﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫ﮔﻨﺎﻫﺎن ﺷﻴﻄﺎﻧﻲ‬
‫ﮔﻨﺎﻫﺎن ﺷﻴﻄﺎﻧﻲ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ﺷﻴﻄﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﺷﺪن در ﺣﺴﺪ و ﺳﺮﻛﺸﻲ و ﺧﻴﺎﻧـﺖ و‬
‫ﻏﻞ و ﻧﻴﺮﻧﮓ و ﻣﻜﺮ و اﻣﺮ ﻧﻤﻮدن ﺑﻪ ﻣﻌﺼﻴﺖ ﺧﺪا و ﻧﻴﻜﻮ ﺟﻠﻮه دادن آن و ﻧﻬـﻲ از‬
‫اﻃﺎﻋﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ و زﺷﺖ ﺟﻠﻮه دادن آن و اﻳﺠﺎد ﺑﺪﻋﺖ در دﻳﻦ و دﻋﻮت ﺑﻪ ﺳـﻮي‬
‫آن‪ .‬ﮔﻤﺮاﻫﻲ و زﻳﺎن و ﺿﺮر اﻳﻦ ﻧﻮع از ﮔﻨﺎه ﻳﻚ درﺟﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮ از ﮔﻨﺎه ﻧﻮع اول اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﮔﻨﺎﻫﺎن ﺳﺒﻌﻲ)درﻧﺪﮔﻲ(‬
‫ﮔﻨﺎﻫﺎن ﺳﺒﻌﻲ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬دﺷﻤﻨﻲ و ﻏﺼﺐ ﻛﺮدن اﻣﻮال دﻳﮕﺮان و رﻳﺨﺘﻦ ﺧﻮن‬
‫و زورﮔﻮﻳﻲ ﺑﻪ ﺿﻌﻔﺎ و ﻧﺎﺗﻮاﻧﺎن و ﺗﻤﺎم ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ اذﻳﺖ اﻧـﺴﺎﻧﻬﺎي دﻳﮕـﺮ‬
‫‪185‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ /‬ﻋﻘﻮﺑﺖﻫﺎي ﺷﺮﻋﻲ و ﻗﺪري ﮔﻨﺎﻫﺎن‬

‫ﻣﻲﺷﻮد و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻗﺪام ﺑﻪ ﻇﻠﻢ و دﺷﻤﻨﻲ‪.‬‬

‫ﮔﻨﺎﻫﺎن ﺑﻬﻤﻲ)ﺣﻴﻮاﻧﻲ( ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﻃﻤﻊ ورزي و ﺣـﺮص ﺑـﺮ ارﺿـﺎي ﺷـﻬﻮت‬
‫ﺷﻜﻢ و زﻳﺮ ﺷﻜﻢ‪ ،‬و از آﻧﻬﺎ زﻧﺎ و دزدي و ﺧﻮردن ﻣﺎل ﻳﺘﻴﻢ و ﺑﺨﺎﻟـﺖ وﺧﺴﻴـﺴﻲ‬
‫وﺗﺮس و اﻧﺪوه وﻏﻴﺮه اﻳﺠﺎد ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻣﺮدم از اﻳﻦ ﻧﻮع ﺣﻴﻮاﻧﻲ اﺳﺖ ﭼﻮن از اﻧﺠﺎم ﮔﻨﺎﻫﺎن درﻧـﺪﮔﻲ و‬
‫ﺟﺎه ﻃﻠﺒﻲ ﻧﺎﺗﻮاﻧﻨﺪ و ﺷﺨﺺ از ﮔﻨﺎﻫﺎن ﺑﻬﻤﻲﺷﺮوع ﻧﻤـﻮده و ﺑـﻪ ﺳـﺒﻌﻲ و ﺳـﭙﺲ‬
‫ﺷﻴﻄﺎﻧﻲ ﻛﺸﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد و ﺳﭙﺲ در رﺑﻮﺑﻴﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻨﺎزﻋﻪ ﻧﻤﻮده و در وﺣﺪاﻧﻴﺖ‬
‫او ﺑﻪ ورﻃﻪ ﺷﺮك ﺧﻮاﻫﺪ اﻓﺘﺎد؛ وﻫﺮ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻣـﻮرد ﺗﺎﻣـﻞ ﻛﻨـﺪ ﺑـﺮاﻳﺶ روﺷـﻦ‬
‫ﻣﻲﮔﺮدد ﻛﻪ ﮔﻨﺎﻫﺎن دروازه ﺷﺮك و ﻛﻔﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻛﺒﻴﺮه و ﺻﻐﻴﺮه‬

‫ﻗﺮآن و ﺳﻨﺖ و اﺟﻤﺎع ﺻﺤﺎﺑﻪ و ﺗﺎﺑﻌﻴﻦ و اﻣﺎﻣﺎن دﻳﻦ ﺑﺮ اﻳـﻦ دﻻﻟـﺖ دارد ﻛـﻪ‬
‫ﮔﻨﺎﻫﺎن ﺑﺮ ﺻﻐﻴﺮه و ﻛﺒﻴﺮه ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬
‫'‪)   iG<4‬‬
‫‪S4‬‬ ‫[       ‬
‫‪)   J 9G<4‬‬ ‫‪   * E  5$‬‬ ‫‪ *   5$‬‬
‫  ‬ ‫‪  
5‬‬
‫‬ ‫‬
‫ ‪   
:‬‬
‫‪    .57l‬‬
‫‪     ' w‹.‬‬
‫)ﻧﺴﺎء‪)(31‬اﮔﺮ از ﮔﻨﺎﻫﺎن ﺑﺰرﮔﻰ ﻛﻪ از آن]ﻫﺎ[ ﻧﻬﻰ ﺷﺪهاﻳﺪ دورى ﮔﺰﻳﻨﻴـﺪ ﺑـﺪﻳﻬﺎى‬
‫ﺷﻤﺎ را از ﺷﻤﺎ ﻣﻰ زداﻳﻴﻢ و ﺷﻤﺎ را در ﺟﺎﻳﮕﺎﻫﻰ ارﺟﻤﻨﺪ درﻣﻰآورﻳﻢ‪(.‬‬
‫‪   4m‬‬ ‫‪    “E  C10‬‬ ‫‪+   b9‬‬ ‫  ‬ ‫ˆ‪   w  . 
.57‬‬
‫‪      Q‬‬‫‬
‫‪ 49$‬‬ ‫‪  =NR‬‬
‫‬ ‫‪   + 
:‬‬ ‫‪ + :+  %n‬‬ ‫™]     ‬ ‫‪ +‬‬
‫‪4m‬‬ ‫‪    4 J €  i4‬‬
‫‪   84‬‬ ‫‪   + 
1‬‬
‫'   ‬ ‫?‪   I F5‬‬
‫‪( +    7‬‬
‫‪  :‬‬
‫‰‪   h0‬‬‫'    ‬ ‫‪ *  Dg‬‬‫‪   :‬‬
‫‪   1‬‬
‫ ‬
‫‪ + b1‬‬
‫"‪) a‬ﻧﺠﻢ ‪ )(32‬ﻫﻤﺎن ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ از ﮔﻨﺎﻫﺎن ﺑﺰرگ و ﺑﺪﻛﺎرﻳﻬﺎ ﻛﻨﺎرهﮔﻴﺮي ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و‬ ‫‬
‫‪    9$‬‬
‫اﮔﺮ ﮔﻨﺎﻫﻲ از آﻧﺎن ﺳﺮ زﻧﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﺻﻐﻴﺮه اﺳﺖ ﭼﺮا ﻛﻪ ﭘﺮوردﮔﺎر ﺗﻮ داراي آﻣـﺮزش ﮔـﺴﺘﺮده و ﻓـﺮاخ‬
‫اﺳﺖ ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ از ﻫﻤﺎن زﻣﺎن ﻛﻪ ﺷﻤﺎ را از زﻣﻴﻦ آﻓﺮﻳﺪه اﺳﺖ ‪ ،‬و از آن روز ﻛـﻪ ﺷـﻤﺎ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت‬
‫ﺟﻨﻴﻨﻬﺎي ﻧﺎﭼﻴﺰي در درون ﺷﻜﻤﻬﺎي ﻣﺎدراﻧﺘﺎن ﺑﻮدهاﻳﺪ ‪ ،‬از ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ آﮔﺎه ﺑﻮده اﺳﺖ و ﻫـﺴﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از ﭘﺎك ﺑﻮدن ﺧﻮد ﺳﺨﻦ ﻣﮕﻮﺋﻴﺪ ‪ ،‬زﻳﺮا ﻛﻪ او ﭘﺮﻫﻴﺰﮔﺎران را ) از ﻫﻤﻪ ( ﺑﻬﺘﺮ ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﺪ(‬
‫در ﺻﺤﻴﺢ )ﻣﺴﻠﻢ( از رﺳﻮل ﺧﺪا
رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮﻣـﻮد‪) :‬اﻟـﺼﻠﻮات‬
‫اﻟﺨﻤﺲ واﻟﺠﻤﻌﺔ إﻟﻰ اﻟﺠﻤﻌﺔ ورﻣﻀﺎن إﻟﻲ رﻣﻀﺎن ﻣﻜﻔﺮات ﻟﻤﺎ ﺑﻴﻨﻬﻦ إذا اﺟﺘﻨﺒـﺖ‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪186‬‬

‫اﻟﻜﺒﺎﺋﺮ(‪ ) ١‬ﻧﻤﺎزﻫﺎي ﭘﻨﺠﮕﺎﻧﻪ و ﻫﺮ ﺟﻤﻌﻪ ﺗﺎ ﺟﻤﻌﻪ ي ﺑﻌﺪ از آن و ﻫﺮ رﻣـﻀﺎن ﺗـﺎ‬

‫رﻣﻀﺎن ﭘﺲ از آن‪ ،‬ﻛﻔﺎره ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻣﺎﺑﻴﻦ ﺧﻮد ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﻪ ﺷﺮﻃﻲ ﻛﻪ از ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻛﺒﻴﺮه‬
‫دوري ﺷﻮد‪(.‬‬
‫اﻋﻤﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻛﻔﺎره ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺳﻪ درﺟﻪ دارﻧﺪ‪:‬‬
‫درﺟﻪ اوﻟﻲ‪ :‬ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﮔﻨﺎﻫﺎن ﺻﻐﻴﺮه را ﭘﺎك ﻛﻨـﺪ ﺑـﻪ ﺧـﺎﻃﺮ ﺿـﻌﻒ ﻋﻤـﻞ و‬
‫ﺿﻌﻒ اﺧﻼص در آن‪ .‬و ﻣﺎﻧﻨﺪ دواﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ درد را ﺷﻔﺎ ﻧﻤﻲدﻫﺪ وﻟﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ‬
‫از ﺷﺪت و ﻣﻘﺎوﻣﺖ درد ﻛﻢ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫دوﻣﻲ‪ :‬ﮔﻨﺎﻫﺎن ﺻﻐﻴﺮه را از ﺑﻴﻦ ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ وﻟﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﻛﻔـﺎره ﮔﻨﺎﻫـﺎن ﻛﺒﻴـﺮه‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻮﻣﻲ‪ :‬ﮔﻨﺎﻫﺎن ﺻﻐﻴﺮه را ﻣﺤﻮ ﻛـﺮده و ﺑﻌـﻀﻲ از ﮔﻨﺎﻫـﺎن ﻛﺒﻴـﺮه را ﻧﻴـﺰ ﻣﺤـﻮ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﺻﺤﻴﺤﻴﻦ از اﺑﻮﻫﺮﻳﺮه رواﻳﺖ ﺷﺪه ﻛﻪ رﺳﻮل ﺧـﺪا
ﻓﺮﻣـﻮد‪[4.  ) :‬‬
‫‪=34  <4  „4"$ T41 ˜ ¯™ K4" T K4E0 4 U41 59 w. q D1‬‬
‫€‪) ٢(0‬آﻳﺎ ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ اﻛﺒﺮ ﻛﺒﺎﺋﺮ )ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﮔﻨﺎه ﻛﺒﻴﺮه( آﮔﺎه ﻧﻜﻨﻢ ؟ ﮔﻔﺘﻴﻢ‪ :‬ﺑﻠﻪ اي‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا‪ .‬ﭘﺲ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺷﺮك ﺑﻪ ﺧﺪا و ﺑﺪ رﻓﺘﺎري ﺑﺎ واﻟﺪﻳﻦ و ﺷﻬﺎدت ﻧﺎﺣﻖ‪(.‬‬
‫در ﺻﺤﻴﺤﻴﻦ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ رﺳـﻮل ﺧـﺪا
ﻓﺮﻣـﻮد‪“.84 4.57? ) :‬‬
‫‪c4n A47 ›5 ,7 ^8  T1 ˜ ¯™ K T KE0  m ' ,  r"1R‬‬
‫‪r5p4^R –Q4 §4n€ c4 k47  41 ,  7  K' ,  ¦†1  T‬‬
‫‪ ) ٣(r5'-R riN‬از ﻫﻔﺖ ﻫﻼك ﻛﻨﻨﺪه ﭘﺮﻫﻴﺰ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ آﻧﻬـﺎ ﭼﻴـﺴﺘﻨﺪ؟‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺷﺮك ﺑﺴﺘﻦ ﺑﻪ ﺧﺪا‪ ،‬ﺳﺤﺮ‪ ،‬ﻛﺸﺘﻦ ﻧﻔﺴﻲ ﻛﻪ ﺧﺪا ﺣﺮام ﻛﺮده اﺳـﺖ ﻣﮕـﺮ از‬
‫روي ﺣﻖ‪ ،‬ﺧﻮردن ﻣﺎل ﻳﺘﻴﻢ‪ ،‬رﺑﺎ‪ ،‬ﻓﺮار در روز روﻳﺎروﻳﻲ ﺑﺎ دﺷـﻤﻦ و ﺗﻬﻤـﺖ زﻧـﺎ‬

‫‪ 1‬ﻣﺴﻠﻢ ‪233‬‬
‫‪ 2‬ﺑﺨﺎري ‪ 5631‬و ﻣﺴﻠﻢ ‪87‬‬
‫‪ 3‬ﺑﺨﺎري ‪ 6465‬و ﻣﺴﻠﻢ ‪89‬‬
‫‪187‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ /‬ﻋﻘﻮﺑﺖﻫﺎي ﺷﺮﻋﻲ و ﻗﺪري ﮔﻨﺎﻫﺎن‬

‫زدن ﺑﻪ زﻧﺎن ﻣﺆﻣﻦ ﺑﻲ ﺧﺒﺮ ﭘﺎك داﻣﻦ‪( .‬‬

‫در ﺻﺤﻴﺤﻴﻦ‪ ١‬آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ از رﺳﻮل ﺧﺪا
ﺳﻮال ﺷﺪ ﻛﺪام ﮔﻨﺎه ﻧـﺰد ﺧـﺪا‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮ اﺳﺖ؟ ) ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﻳﻦ ﻛﻪ ﻏﻴﺮ ﺧﺪا را ﺑﺨـﻮاﻧﻲ در ﺣـﺎﻟﻲ ﻛـﻪ او ﺗـﻮ را ﺧﻠـﻖ‬
‫ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ و ﺑﻌﺪ از آن ؟ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﻳﻦ ﻛﻪ ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﻮد را ﺑﻜﺸﻲ از ﺗـﺮس‬
‫اﻳﻨﻜﻪ ﻫﻤﺮاه ﺗﻮ ﺑﺨﻮرد‪ .‬ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ و ﺑﻌﺪ از آن ؟ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﺎ زن ﻫﻤﺴﺎﻳﻪ ي ﺧﻮد زﻧﺎ ﻛﻨﻲ‪(.‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ آﻳﻪ ‪ 68‬ﺳﻮره ﻓﺮﻗﺎن را در ﺗﺼﺪﻳﻖ ﻓﺮﻣﻮده وي ﻧﺎزل ﻛﺮد‪.‬‬
‫‪*   :+  T c4n‬‬
‫‪  ¦†41‬‬ ‫‬ ‫‪  GX‬‬ ‫'“ ‪)  T‬‬ ‫‪     Q‬‬ ‫‬
‫‬ ‫‪ +  A7+ ›5‬‬ ‫     ‬
‫"‪  +
97‬‬ ‫‪  :‬‬ ‫<‪ 
$‬‬ ‫  ‪ +‬‬
‫]' ‪) 68‬و ﻛﺴﺎﻧﻰاﻧﺪ ﻛـﻪ ﺑـﺎ ﺧـﺪا ﻣﻌﺒـﻮدى دﻳﮕـﺮ‬ ‫&‪   ,‬‬
‫‪)   ¦ 9  C‬‬ ‫'    ‬ ‫ ‬
‫€
 ‬
‫ﻧﻤﻰﺧﻮاﻧﻨﺪ و ﻛﺴﻰ را ﻛﻪ ﺧﺪا ]ﺧﻮﻧﺶ را[ ﺣﺮام ﻛﺮده اﺳﺖ ﺟﺰ ﺑﻪ ﺣﻖ ﻧﻤﻰﻛﺸﻨﺪ‬
‫و زﻧﺎ ﻧﻤﻰﻛﻨﻨﺪ و ﻫﺮ ﻛﺲ اﻳﻨﻬﺎ را اﻧﺠﺎم دﻫﺪ ﺳﺰاﻳﺶ را درﻳﺎﻓﺖﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪(.‬‬

‫‪ 1‬ﺑﺨﺎري ‪ 4207‬و ﻣﺴﻠﻢ ‪86‬‬

‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪188‬‬
‫‪189‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ /‬ﮔﻨﺎه ﺷﺮك‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬ﮔﻨﺎه ﺷﺮك‬

‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت را ﺑﺮاي ﺑﺮﻗﺮاري ﺗﻮﺣﻴﺪ آﻓﺮﻳﺪه اﺳﺖ‬

‫ﺟﻬﺖ روﺷﻦ ﺷﺪن ﻣﺴﺌﻠﻪ ورﻓﻊ اﺑﻬﺎم ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ‪:‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﺰ و ﺟﻞ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان را ﻓﺮﺳﺘﺎده و ﻛﺘﺎﺑﻬﺎ را ﻧﺎزل ﻛﺮده و آﺳﻤﺎن و زﻣـﻴﻦ‬
‫را ﺧﻠﻖ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ ﺗﺎ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮد و ﭘﺮﺳﺘﺶ ﮔﺮدد و ﺑـﻪ ﻳﮕـﺎﻧﮕﻲ ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺷـﻮد؛‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮداري ﻛﺎﻣﻞ ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي او و اﻃﺎﻋـﺖ ﻛﺎﻣـﻞ از از آن او ﺑﺎﺷـﺪ و دﻋﻮﺗﻬـﺎ ﺑـﻪ‬
‫ﺳﻮي او ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫™›  ‪      :+‬‬
‫&‪) 
<.‬ذارﻳﺎت ‪) (56‬ﺟﻦ و اﻧﺲ را ﻧﻴﺎﻓﺮﻳـﺪم‬ ‫‪+  Y"9G‬‬
‫‪    O‬‬ ‫'    ‬
‫ ‬
‫ﺟﺰ ﺑﺮاى آﻧﻜﻪ ﻣﺮا ﺑﭙﺮﺳﺘﻨﺪ‪(.‬‬
‫‪(  M F$84‬‬
‫‪    F4‬‬
‫‪x4L‬‬ ‫‪+   ¦†41‬‬
‫‪  +
:‬‬ ‫‪*   +: S54‬‬
‫' ‪    1‬‬ ‫‪    r‬‬
‫‰‪  h0‬‬
‫‪ S8 5"9G‬‬
‫'     ‪  +‬‬
‫ ‬
‫‪) , bO‬ﺣﺠﺮ ‪) (85‬ﻣﺎ آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ و زﻣﻴﻦ و آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﻣﻴـﺎن آن دو اﺳـﺖ‬ ‫‪  xp‬‬
‫‪  +‬‬
‫ﺟﺰ ﺑﻪ ﺣﻖ ﻧﻴﺎﻓﺮﻳﺪهاﻳﻢ و ﻳﻘﻴﻨﺎ ﻗﻴﺎﻣﺖ ﻓﺮا ﺧﻮاﻫﺪ رﺳﻴﺪ ﭘﺲ از ﺗﻘـﺼﻴﺮ دﻳﮕـﺮان ﺑـﻪ‬
‫ﮔﻮﻧﻪ ﭘﺴﻨﺪﻳﺪه اي ﭼﺸﻢ ﭘﻮﺷﻲ ﻛﻦ‪(.‬‬
‫‰' ‪ 54 1‬‬ ‫'    ‬‫­ ‬ ‫ ‪ + +T‬‬
‫‪+  4b9&7‬‬
‫
‬ ‫‪+        K€57‬‬
‫    ‬ ‫'`‪ +    9‬‬
‫‰‪+    h0‬‬ ‫‪   r SE‬‬ ‫‪   “.E‬‬ ‫‪   BQ‬‬
‫‪   ¦9G‬‬
‫‪ ­  ,1‬‬ ‫<   ‬ ‫<   ‪+‬‬‫‪ ­  ,*  U$‬‬
‫‪) S49$‬ﻃـﻼق ‪) (12‬ﺧـﺪا ﻫﻤـﺎن‬ ‫«‪)  t‬‬ ‫‪ *   œn‬‬ ‫
‪  T‬‬ ‫«‪(  t‬‬ ‫‬ ‫‪  T‬‬
‫ﻛﺴﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻔﺖ آﺳﻤﺎن و ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ آﻧﻬﺎ ﻫﻔﺖ زﻣﻴﻦ آﻓﺮﻳﺪ ﻓﺮﻣﺎن ]ﺧﺪا[ در ﻣﻴﺎن‬
‫آﻧﻬﺎ ﻓﺮود ﻣﻰآﻳﺪ ﺗﺎ ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﺧﺪا ﺑﺮ ﻫﺮ ﭼﻴﺰى ﺗﻮاﻧﺎﺳﺖ و ﺑـﻪ راﺳـﺘﻰ داﻧـﺶ وى‬
‫ﻫﺮ ﭼﻴﺰى را در ﺑﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪(.‬‬
‫"‪   <4wi‬‬
‫‪C4‬‬ ‫<‪      B‬‬ ‫‪  g‬‬
‫† ‪    c‬‬ ‫† ‪ + * ')   c‬‬
‫‪  +  Š59‬‬ ‫‪  Y‬‬
‫&‪  .  F.‬‬
‫?&‪     T ,‬‬
‫ ‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪190‬‬
‫«‪ t‬‬
‫­‬ ‫
‪*   T‬‬ ‫&‪ S8 I ' 9‬‬
‫‪   I '  r‬‬
‫‰‪+   h0‬‬ ‫‪+   b9&7‬‬‫‬
‫‪   ,1‬‬
‫‪)  ( 49$‬ﻣﺎﺋـﺪه‬ ‫‪ +‬‬ ‫
‪     T‬‬ ‫‬
‫‪)(97‬ﺧﺪاوﻧﺪ ]زﻳﺎرت[ ﻛﻌﺒﻪ ﺑﻴﺖ اﻟﺤﺮام را وﺳﻴﻠﻪ ﺑﻪ ﭘﺎ داﺷﺘﻦ ]ﻣﺼﺎﻟﺢ[ ﻣﺮدم ﻗـﺮار‬
‫داده و ﻣﺎه ﺣﺮام و ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﻬﺎى ﺑﻰﻧﺸﺎن و ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﻬﺎى ﻧﺸﺎﻧﺪار را ]ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻫﻤـﻴﻦ ﻣﻨﻈـﻮر‬
‫ﻣﻘﺮر ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ[ اﻳﻦ ﺑﺮاى آن اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﻛـﻪ ﺧـﺪا آﻧﭽـﻪ را در آﺳـﻤﺎﻧﻬﺎ و‬
‫آﻧﭽﻪ را در زﻣﻴﻦ اﺳﺖ ﻣﻰداﻧﺪ و ﺧﺪاﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻫﺮ ﭼﻴﺰى داﻧﺎﺳﺖ‪(.‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ )در اﻳﻦ آﻳﺎت( ﺧﺒﺮ ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﻘﺼﻮد از ﺧﻠﻖ و اﻣﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑـﻪ‬
‫اﺳﻤﺎء و ﺻﻔﺎﺗﺶ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮد و ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ و ﺑﺪون ﺷﺮﻳﻚ ﻋﺒﺎدت ﮔـﺮدد و ﻣـﺮدم‬
‫ﻋﺪاﻟﺖ را ﺑﺮ ﭘﺎ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫‪    Š45+ c" 
 €  R  o7‬‬ ‫‬ ‫‪  .1‬‬
‫‪     r5‬‬ ‫"<     ‬
‫‪¤84"1‬‬
‫‬ ‫‬ ‫ ‬ ‫'&     ‬ ‫€‪   5‬‬ ‫‪*    59E0‬‬
‫‪    59E0‬‬ ‫  ‬
‫‪+  >4‬‬
‫‪
:‬‬ ‫‪   9E‬‬
‫‪  N1‬‬ ‫‪   0 du5‬‬
‫&‪    ' T  9‬‬‫‪    Š59‬‬
‫'‪ +  “5‬‬‫‬ ‫‪(   ŠD1‬‬
‫<<    ‬
‫€‪     5‬‬
‫†<<     (‬ ‫   ‬
‫‪) €€$‬ﺣﺪﻳﺪ ‪)(25‬ﺑﻪ راﺳﺘﻰ ]ﻣﺎ[ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ﺧﻮد را ﺑﺎ دﻻﻳﻞ آﺷـﻜﺎر رواﻧـﻪ‬ ‫‪(   B‬‬‫‪|   T‬‬
‫ﻛﺮدﻳﻢ و ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﻛﺘﺎب و ﺗﺮازو را ﻓﺮود آوردﻳﻢ ﺗﺎ ﻣﺮدم ﺑﻪ اﺟﺮاي ﻋﺪاﻟﺖ ﺑﺮﺧﻴﺰﻧـﺪ‬
‫و آﻫﻦ را ﻛﻪ در آن ﺑﺮاى ﻣﺮدم ﺧﻄﺮى ﺳﺨﺖ و ﺳﻮدﻫﺎﻳﻰ اﺳﺖ ﭘﺪﻳﺪ آوردﻳـﻢ ﺗـﺎ‬
‫ﺧﺪا ﻣﻌﻠﻮم ﺑﺪارد ﭼﻪ ﻛﺴﻰ در ﻧﻬﺎن او و ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮاﻧﺶ را ﻳـﺎرى ﻣـﻰﻛﻨـﺪ آرى ﺧـﺪا‬
‫ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ ﺷﻜﺴﺖ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪(.‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ رﺳﻮﻻﻧﺶ را ﻓﺮﺳﺘﺎده و ﻛﺘﺎﺑﻬﺎ را ﻧﺎزل ﻓﺮﻣﻮده ﺗﺎ ﻣﺮدم ﻋـﺪل را ﺑـﻪ ﭘـﺎ‬
‫دارﻧﺪ و ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻋﺪاﻟﺖ‪ ،‬ﺗﻮﺣﻴﺪ اﺳـﺖ و ﺗﻮﺣﻴـﺪ اﺳـﺎس و ﺑﺮﭘﺎدارﻧـﺪه ﻋـﺪل و‬
‫ﺷﺮك ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻇﻠﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‬ ‫‪   ˜e4‬‬ ‫‪+  T41 ˜e4‬‬
‫‪     A45‬‬ ‫‬ ‫"‪  
S‬‬ ‫ ‬
‫‪ ( 4‡$‬‬‫‡‪ ( 49‬‬ ‫‪  *
:‬‬ ‫‪   m‬‬
‫&‡ ‪+  1 4‬‬ ‫‪   51‬‬ ‫‪  :‬‬
‫‪     K‬‬
‫)ﻟﻘﻤﺎن ‪])(13‬ﻳﺎد ﻛﻦ[ ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ را ﻛﻪ ﻟﻘﻤﺎن ﺑﻪ ﭘﺴﺮ ﺧﻮﻳﺶ در ﺣـﺎﻟﻰ ﻛـﻪ وى او را‬
‫اﻧﺪرز ﻣﻰداد ﮔﻔﺖ اى ﭘﺴﺮ ﻛﻮﭼﻮﻟﻮﻳﻢ ﺑﻪ ﺧﺪا ﺷﺮك ﻣﻴﺎور ﻛـﻪ ﺑـﻪ راﺳـﺘﻰ ﺷـﺮك‬
‫ﺳﺘﻤﻰ ﺑﺰرگ اﺳﺖ‪(.‬‬
‫ﭘﺲ ﺷﺮك ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻇﻠﻢ اﺳﺖ و ﺗﻮﺣﻴﺪ ﻋﺎدﻻﻧﻪ ﺗﺮﻳﻦ ﻋﺪل اﺳﺖ‪.‬‬
‫از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺷﺮك ذاﺗﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﻘـﺼﻮد ﻣﻨﺎﻓـﺎت دارد ﻟـﺬا ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﻣﻄﻠـﻖ از‬
‫‪191‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ /‬ﮔﻨﺎه ﺷﺮك‬

‫ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻛﺒﻴﺮه )اﻛﺒﺮ ﻛﺒﺎﺋﺮ( ﺷﻤﺮده ﻣـﻲﺷـﻮد ‪ ،‬و ﺧﺪاوﻧـﺪ ﺑﻬـﺸﺖ را ﺑـﺮ‬
‫ﻣﺸﺮﻛﺎن ﺣﺮام ﻛﺮده و ﺧﻮن و ﻣﺎل اﻫﻞ ﺷـﺮك ﺑـﺮاي اﻫـﻞ ﺗﻮﺣﻴـﺪ ﻣﺒـﺎح اﺳـﺖ و‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ آﻧﺎن را ﺑﻪ ﺑﻨﺪﮔﻲ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ ﭼﺮا ﻛﻪ ﺑﻨﺪﮔﻲ ﺧﺪاوﻧﺪ را رﻫﺎ ﻛﺮده اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﻴﭻ ﻋﻤﻠﻲ را از ﻣﺸﺮك ﻗﺒﻮل ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ و ﺷﻔﺎﻋﺘﻲ را ﺑﺮاﻳﺶ ﻧﻤﻲﭘـﺬﻳﺮد‬
‫زﻳﺮا ﻣﺸﺮك ﻧـﺎداﻧﺘﺮﻳﻦ ﻧﺎداﻧـﺎن ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﺷـﻨﺎﺧﺖ ﺧﺪاﺳـﺖ‪ .‬ﭼـﺮا ﻛـﻪ از ﻣﻴـﺎن‬
‫ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت ﺑﺮاي ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷﺮﻳﻚ ﻗﺎﺋﻞ ﺷﺪه و اﻳﻦ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻧﺎداﻧﻲ و ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﻧﻬﺎﻳـﺖ‬
‫ﻇﻠﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻣﺸﺮك ﺑﻪ ﭘﺮوردﮔﺎر ﻇﻠﻢ ﻧﻜﺮده ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ ﻇﻠﻢ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻗﺮار دادن واﺳﻄﻪ و ﻣﻴﺎﻧﺠﻲ ﺳﺒﺐ ﻏﻀﺐ ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﻲﺷﻮد‬

‫اﻳﻨﺠﺎ ﺳﻮاﻟﻲ ﭘﻴﺶ ﻣﻲآﻳﺪ و آن اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺸﺮك ﻗﺼﺪ ﺗﻌﻈﻴﻢ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﺒﺎرك‬
‫و ﺗﻌﺎﻟﻲ را دارد و ﻣﻲﭘﻨﺪارد ﻛﻪ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﭘﺎدﺷﺎﻫﺎن ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﻴﺰ ﺑـﻪ ﺳـﺒﺐ ﻋﻈﻤـﺘﺶ‪،‬‬
‫ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ )ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎ( از او درﺧﻮاﺳﺖ ﺷﻮد ﻣﮕﺮ ﺑﺎ واﺳﻄﻪ و ﺷﻔﻴﻊ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺷﺨﺺ ﻣﺸﺮك ﻗﺼﺪ اﻫﺎﻧﺖ ﺑﻪ ﭘﺮوردﮔﺎر را ﻧﺪارد و ﺑﻠﻜﻪ ﻗﺼﺪش ﺗﻌﻈـﻴﻢ‬
‫او ﺳﺖ! و ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻣﻦ اﻳﻦ واﺳﻄﻪ ﻫﺎ را ﻋﺒﺎدت ﻣﻲﻛﻨﻢ ﺗﺎ آﻧﻬﺎ ﻣﺮا ﺑﻪ ﺧﺪا ﻧﺰدﻳـﻚ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ و ﻣﻘﺼﻮد اﺻﻠﻲ ﺧﺪاﺳﺖ و اﻳﻨﻬﺎ ﻓﻘﻂ وﺳﻴﻠﻪ و ﺷﻔﻴﻊ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﭼﺮا اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﻣﻮﺟﺐ ﻏﻀﺐ ﺧﺪا و دﺧﻮل اﺑﺪي در ﺟﻬﻨﻢ و ﺳﺒﺐ رﻳﺨﺘﻦ‬
‫ﺧﻮن و ﻣﺒﺎح ﺷﺪن اﻣﻮاﻟﺶ ﻣﻲﮔﺮدد ؟ و ﺑﻪ دﻧﺒﺎل اﻳﻦ ﺳﻮال‪ ،‬ﺳﻮال دﻳﮕﺮي ﻣﻄـﺮح‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد و آن اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ آﻳﺎ رواﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮاي ﺗﻘﺮب ﺟـﺴﺘﻦ ﺑﻨـﺪﮔﺎﻧﺶ‬
‫ﺑﻪ ﺧﻮد ﺷﻔﻴﻌﺎن و واﺳﻄﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﺑﮕﻤﺎرد و ﺳﭙﺲ ﺗﺤﺮﻳﻢ اﻳﻦ ﻋﻤـﻞ از ﺷـﺮع ﮔﺮﻓﺘـﻪ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ؟ ﻳﺎ اﻳﻨﻜﻪ اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﻧﺰد ﻓﻄﺮت و ﻋﻘﻞ ﻧﻴﺰ زﺷﺖ ﺑﻮده و ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺎﻧﻊ ﺷﺪه‬
‫در ﺷﺮﻳﻌﺖ ﻧﻴﺰ ﺟﺎﻳﺰ ﻧﺒﺎﺷﺪ ؟ زﻳﺮا ﺷﺮاﻳﻊ ﭼﻴﺰي ﺑﺎ ﺧﻮد دارد ﻛﻪ ﺑﺎ ﻓﻄﺮت و ﻋﻘﻞ‬
‫آدﻣﻲﺳﺎزﮔﺎر اﺳﺖ‪ .‬و ) ﻋﻘﻞ و ﻓﻄﺮت (آﻧﺮا ) ﻳﻌﻨﻲ ﺷﺮك را( زﺷﺖ ﺗـﺮﻳﻦ زﺷـﺘﻬﺎ‬
‫ﻣﻲداﻧﺪ‪ ،‬و ﭼﻪ رازي اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻣﻴﺎن ﺗﻤﺎم ﮔﻨﺎﻫﺎن‪ ،‬ﮔﻨﺎه ﺷﺮك ﺑﺨﺸﻮده ﻧﻤﻲﺷﻮد؟‬
‫ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪   T41 ˜e4‬‬ ‫‪   R C‬‬
‫‪  
3‬‬ ‫‬ ‫‪  
 N‬‬
‫‬ ‫ ‪+‬‬
‫"‪<4‬‬ ‫'‪    4‬‬
‫‪  tg4‬‬ ‫‪    1 ˜e‬‬
‫‪  ' N‬‬ ‫‪      T
:‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪192‬‬

‫‪) S) ‡$ S]:‬ﻧﺴﺎء‪)(48‬ﻣﺴﻠﻤﺎ ﺧـﺪا اﻳـﻦ را ﻛـﻪ ﺑـﻪ او ﺷـﺮك ورزﻳـﺪه ﺷـﻮد‬
‫•}   )‬
‫‬
‫ﻧﻤﻰﺑﺨﺸﺎﻳﺪ و ﻏﻴﺮ از آن را ﺑﺮاى ﻫﺮ ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﻣﻰﺑﺨﺸﺎﻳﺪ و ﻫـﺮ ﻛـﺲ ﺑـﻪ ﺧـﺪا‬
‫ﺷﺮك ورزد ﺑﻪ ﻳﻘﻴﻦ ﮔﻨﺎﻫﻰ ﺑﺰرگ ﺑﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪(.‬‬
‫ﭘﺲ در اﻳﻦ ﺳﻮال ﺗﺎﻣﻞ ﻛﻦ و ﺳﺮاﭘﺎ ﻗﻠﺐ و ذﻫﻨﺖ را ﺑﺮاي ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺟﻮاب ﺟﻤـﻊ‬
‫ﻛﻦ‪ .‬زﻳﺮا ﺑﺎ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺟﻮاب ﻓﺮق ﺑﻴﻦ ﻣـﺸﺮك و ﻣﻮﺣـﺪ‪ ،‬ﺧـﺪا ﺷـﻨﺎس و ﺧـﺪا‬
‫ﻧﺸﻨﺎس و ﺑﻬﺸﺘﻲ و ﺟﻬﻨﻤﻲﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺑﺎ اﺳﺘﻤﺪاد از ﺧﺪاوﻧﺪ و درﺧﻮاﺳﺖ ﻛﻤﻚ و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از او – زﻳﺮا ﻫﺮ ﻛـﻪ‬
‫را ﺧﺪا ﻫﺪاﻳﺖ ﻛﻨﺪ ﮔﻤﺮاﻫﻲ ﻧﺪارد و ﻫﺮ ﻛﻪ را ﮔﻤﺮاه ﮔﺮداﻧﺪ ﻫﺪاﻳﺘﻲ ﺑﺮاﻳﺶ ﻧﻴﺴﺖ‬
‫و ﻣﺎﻧﻌﻲ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻋﻄﺎ ﻛﺮدﻧﺶ و ﻋﻄﺎﻳﻲ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻨﻌﺶ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ -‬ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ‪:‬‬
‫ﺷﺮك دو ﻧﻮع اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ -‬ﻳﻚ ﻧﻮع ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﺷﺮك در ذات ﺧﺪا و اﺳﻤﺎء و ﺻﻔﺎت و اﻓﻌﺎل او‪.‬‬
‫‪ -‬دوم ﺷﺮك در ﻋﺒﺎدت و اﻋﻤﺎل‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺷﺨﺺ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﺎﺷـﺪ ﺧﺪاوﻧـﺪ ﻫـﻴﭻ‬
‫ﺷﺮﻳﻜﻲ ﻧﺪارد ﻧﻪ در ذات و ﻧﻪ در ﺻﻔﺎت و ﻧﻪ در اﻓﻌﺎل او‪.‬‬
‫ﺷﺮك اول ﺧﻮد دو ﻧﻮع اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻳﻜﻲ ﺷﺮك ﺗﻌﻄﻴﻞ‪ :‬و آن زﺷﺖ ﺗﺮﻳﻦ ﻧﻮع ﺷﺮك اﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﺮك ﻓﺮﻋﻮن ﻛـﻪ‬
‫‬ ‫‪     K4‬‬
‫‪    o0‬‬
‫&‪) PR4‬ﺷـﻌﺮاء‪ (23‬ﻓﺮﻋـﻮن ﮔﻔـﺖ و ﭘﺮوردﮔـﺎر‬ ‫'‪J  4‬‬
‫‪ 
4$‬‬ ‫ﮔﻔﺖ‪   :‬‬
‫ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن ﻛﻴﺴﺖ ؟‬
‫ﻧﻴﺰ ﺧﺪاوﻧﺪ از زﺑﺎن ﻓﺮﻋﻮن ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ وزﻳﺮش ﻫﺎﻣﺎن ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫‰‪ S84 o.E z¼»jo.E‬‬ ‫‪     K‬‬
‫‪r‬‬ ‫‪ +‬‬ ‫  ‬ ‫‪     ®91‬‬
‫&‪    £‬‬
‫¿‪*  + n‬‬ ‫‪ 
'm‬‬
‫‪)    1‬‬ ‫‪   
$‬‬ ‫  ‬
‫‪  t4E
4$‬‬ ‫‪   CQ‬‬ ‫‬ ‫‪ J    :‬‬ ‫‬ ‫‬
‫‪  <4L‬‬
‫‪4$‬‬ ‫‪+   49b$‬‬
‫‪        W‬‬ ‫‪ *     1‬‬ ‫‰š‪)  5‬‬
‫‬ ‫'‪*   aE‬‬ ‫ ‪ +‬‬
‫‪  :  k:  “9D‬‬
‫‪ 37 o.‬ﻏﺎﻓﺮ )ﻓﺮﻋﻮن ﮔﻔﺖ اى ﻫﺎﻣﺎن ﺑـﺮاى ﻣـﻦ‬ ‫'   <     ‬
‫‪­   I :+ 
$‬‬ ‫‪  , .8‬‬
‫‪+‬‬
‫ﻛﺎﺧﻰ ﺑﻠﻨﺪ ﺑﺴﺎز ﺷﺎﻳﺪ ﻣﻦ ﺑﻪ آن راﻫﻬﺎ ﺑﺮﺳﻢ )‪ (36‬راﻫﻬﺎى ]دﺳﺘﻴﺎﺑﻰ ﺑﻪ[ آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ ﺗﺎ‬
‫از ﺧﺪاى ﻣﻮﺳﻰ اﻃﻼع ﺣﺎﺻﻞ ﻛﻨﻢ و ﻣﻦ او را ﺳﺨﺖ دروﻏﭙﺮداز ﻣـﻰﭘﻨـﺪارم و آن‬
‫ﭼﻨﺎن ﺑﺮاى ﻓﺮﻋﻮن زﺷﺘﻰ ﻛـﺎرش آراﺳـﺘﻪ ﺷـﺪ و از راه ]راﺳـﺖ[ ﺑﺎزﻣﺎﻧـﺪه ﺷـﺪ و‬
‫‪193‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ /‬ﮔﻨﺎه ﺷﺮك‬

‫ﻧﻴﺮﻧﮓ ﻓﺮﻋﻮن ﺟﺰ ﺑﻪ ﺗﺒﺎﻫﻰ ﻧﻴﻨﺠﺎﻣﻴﺪ )‪((37‬‬

‫اﻟﺒﺘﻪ ﺷﺮك و ﺗﻌﻄﻴﻞ ﻣﺘﻼزم ﻳﻜﺪﻳﮕﺮﻧـﺪ و ﻫـﺮ ﻣـﺸﺮﻛﻲ ﻣﻌﻄـﻞ و ﻫـﺮ ﻣﻌﻄﻠـﻲ‬
‫ﻣﺸﺮك اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺷﺮك ﻣﺴﺘﻠﺰم اﺻﻞ ﺗﻌﻄﻴﻞ ﻧﻴـﺴﺖ‪ .‬ﺑﻠﻜـﻪ ﮔـﺎﻫﻲ اوﻗـﺎت‬
‫ﻣﺸﺮك ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ و ﺻﻔﺎﺗﺶ اﻗﺮار دارد وﻟﻲ ﺣﻖ ﺗﻮﺣﻴﺪ را ﺗﻌﻄﻴﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫رﻳﺸﻪ ي ﺷﺮك و اﺳﺎﺳﻲ ﻛﻪ ﺷﺮك ﺑﺮ آن ﺑﻨﺎ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ ،‬ﺗﻌﻄﻴـﻞ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺳـﻪ‬
‫ﺣﺎﻟﺖ دارد‪:‬‬
‫‪ -1‬ﺗﻌﻄﻴﻞ)ﺟﺪاﻳﻲ( ﻣﺨﻠﻮق از ﺧﺎﻟﻘﺶ‬
‫‪ -2‬ﺗﻌﻄﻴﻞ ﺧﺎﻟﻖ ﺑﺎ ﺗﻌﻄﻴﻞ اﺳﻤﺎء و ﺻﻔﺎت او‪‬‬
‫‪ -3‬ﺗﻌﻄﻴﻞ ﻋﻤﻞ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ از ﺣﻘﺎﻳﻖ ﺗﻮﺣﻴﺪ ﺑﺮ ﺑﻨﺪه واﺟﺐ ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﺮك وﺣﺪت اﻟﻮﺟﻮد از ﻧﻮع اول اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣـﻲﮔﻮﻳﻨـﺪ ﺧـﺎﻟﻖ و ﻣﺨﻠـﻮﻗﻲ وﺟـﻮد‬
‫ﻧﺪارد ﺑﻠﻜﻪ ﺧﺎﻟﻖ و ﻣﺨﻠﻮق ﻫﺮدو ﻳﻜﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺧﺎﻟﻖ ﻣﻨﺰه ﻫﻤﺎن ﻣﺨﻠﻮق اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺷﺮك ﻣﻠﺤﺪاﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻗﺪﻳﻤﻴﺖ و اﺑﺪﻳﺖ ﻋﺎﻟﻢ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ‪ ١‬و اﻳﻨﻜﻪ ﻋـﺎﻟﻢ‬
‫ﻫﻴﭻ وﻗﺖ در ﻋﺪم ﻧﺒﻮده و ﻫﻤﻮاره ﺑﻮده و وﺟﻮد داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬و ﺣـﻮادث ﺗﻤﺎﻣـﺎ و‬
‫ﺑﺪون اﺳﺘﺜﻨﺎء ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺳﺒﺒﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ آﻧﺮا اﻳﺠﺎد ﻛﺮده اﺳﺖ و آﻧﺮا ﻋﻘـﻞ و ﻧﻔـﺲ‬
‫ﻣﻲﻧﺎﻣﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺮك ﺟﻬﻤﻴﻪ‪ ٢‬و ﻗﺮﻣﻄﻲ‪ ٣‬ﻫﺎ ﻧﻴﺰ از اﻳﻦ ﻧﻮع)دوم( اﺳـﺖ ﻛـﻪ اﺳـﻤﺎء و ﺻـﻔﺎت‬
‫ﺧﺪا را ﺗﻌﻄﻴﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و اﺳﻢ و ﺻﻔﺘﻲ را ﺑﺮاﻳﺶ ﺛﺎﺑﺖ ﻧﻜﺮده‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ) ﺑﺎ ﺗﻌﻄﻴﻞ اﺳﻢ‬
‫و ﺻﻔﺖ در واﻗﻊ( ﻣﺨﻠﻮق را از او ﻛﺎﻣﻠﺘﺮ ﻣﻲداﻧﻨﺪ ﭼﻮن ﻛﻤﺎل ذات ﻫـﺮ ﭼﻴـﺰ ﺑـﻪ‬
‫ﻛﻤﺎل اﺳﻤﺎء و ﺻﻔﺎت اوﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ .1‬اﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪ ردي اﺳﺖ ﺑﺮ ﺑﻌﻀﻲ از ﮔﻤﺮاﻫﺎن ﻣﻌﺎﺻﺮ ﻛﻪ ﺷﻴﺦ اﺑﻦ ﺗﻴﻤﻴﻪ و ﺷﺎﮔﺮدش– اﺑﻦ ﻗـﻴﻢ – را ﺑـﻪ اﻋﺘﻘـﺎد ﺑـﻪ‬
‫ﻗﺪﻳﻤﻴﺖ ﻋﺎﻟﻢ ﻣﺘﻬﻢ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪) .‬ﻣﺤﻘﻖ(‬
‫‪ .2‬ﭘﻴﺮوان ﺟﻬﻢ ﺑﻦ ﺻﻔﻮان ﻛﻪ او از ﺟﺒﺮﻳﻬﺎﺳﺖ و ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻪ ﻣﺨﺘﺎر ﺑﻮدن اﻧﺴﺎن ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﺪﻋﺖ او در ﺗﺮﻣﺬ ﻇﻬﻮر ﻛـﺮد و‬
‫ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻦ اﺣﻮذ ﻣﺎرﻧﻲ در ﻣﺮو او را ﻛﺸﺖ در آﺧﺮﻳﻦ ﻋﻬﺪ ﭘﺎدﺷﺎﻫﺎن ﺑﻨﻲ اﻣﻴﻪ و در ﻧﻔﻲ ﺻﻔﺎت ازﻟﻲ ﺑﺎ ﻣﻌﺘﺰﻟﻲ ﻫـﺎ ﻫـﻢ‬
‫ﻧﻈﺮ اﺳﺖ و از آﻧﺎن ﻫﻢ ﻓﺮا ﺗﺮ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪) .‬ﻧﮕـﺎه اﻟﻤﻠـﻞ و اﻟﻨﺤـﻞ( ﺷﻬﺮﺳـﺘﺎﻧﻲ ج ‪ 109/1‬و ﺳـﻨﻦ اﺑـﻮ داوود اﺣﺎدﻳـﺚ‬
‫ﺷﻤﺎره ‪ 4721‬ﺗﺎ ‪ 4728‬و ‪ 4732‬ﺗﺎ ‪4733‬‬
‫‪ .3‬ﻳﻚ ﻓﺮﻗﻪ ﺑﺎﻃﻨﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺰرگ آﻧﺎن ﻗﺮﻣﻂ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻮزﺳـﺘﺎﻧﻲ اﻻﺻـﻞ اﺳـﺖ و در ﺳـﺎل ‪ 293‬ﺗﻮﺳـﻂ ﻋﺎﻣـﻞ‬
‫رﺣﺒﻪ ﺑﺎزداﺷﺖ ﺷﺪ و ﻣﻜﺘﻔﻲ ﺑﺎﷲ ﻋﺒﺎﺳﻲ او را ﻛﺸﺖ‪.‬‬
 ‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪194‬‬

‫ﺷﺮك ﻧﺼﺎري ﻛﻪ ﺧﺪا را ﺧﺪاي ﺳﻮم ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻮع دوم‪ :‬ﺷﺮك ﻛﺴﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻛﺴﻲ را اﻟﻪ ﻣـﻲﮔﻴﺮﻧـﺪ و اﺳـﻤﺎء و‬
‫ﺻﻔﺎت و رﺑﻮﺑﻴﺖ ﺧﺪا را ﻧﻴﺰ ﺗﻌﻄﻴﻞ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷـﺮك ﻣـﺴﻴﺤﻴﺎن ﻛـﻪ ﺧـﺪا را‬
‫ﺳﻮﻣﻴﻦ ﺳﻪ ﺧﺪا ﻣﻲداﻧﻨﺪ و ﻋﻴﺴﻲ »ﻋﻠﻴﻪ اﻟـﺴﻼم« و ﻣـﺎدرش را ﺧـﺪاي اول و دوم‬
‫ﻣﻲﭘﻨﺪارﻧﺪ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺷﺮك ﻣﺠﻮﺳﻴﺎن ﻛﻪ ﺣﻮادث ﺧﻴﺮ را از ﻧﻮر و ﺣﻮادث ﺷﺮ را‬
‫از ﺗﺎرﻳﻜﻲ ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻗﺪري ﻫﺎ ﻛﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻣﻮﺟﻮد زﻧﺪه ﺧﻮد ﺧﺎﻟﻖ اﻓﻌـﺎل ﺧـﻮد اﺳـﺖ و‬
‫ﻣﺸﻴﺖ و اراده ﺧﺪا در آن دﺧﺎﻟﺖ ﻧﺪارد ﻛﻪ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﺑﻪ ﻣﺠﻮﺳﻲ ﻫﺎ ﺷﺒﺎﻫﺖ دارﻧﺪ‪١.‬‬
‫ﻧﻴﺰ ﺷﺮك ﺷﺨﺼﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ اﺑﺮاﻫﻴﻢ»ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم« ﻣﺠﺎدﻟﻪ ﻧﻤﻮد از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﺷﺮك اﺳﺖ‪:‬‬
‫¸ ‪A‬‬ ‫‬ ‫‪  K‬‬ ‫‪  C9R‬‬
‫‪   T dX‬‬ ‫‪  I m 1: ‹n BQ‬‬
‫‪  10‬‬ ‫  ‪ + k:   v‬‬
‫‪  BQ+ /0‬‬ ‫‪    :‬‬
‫‪ *   m 1:‬‬ ‫
 ‬ ‫*‬ ‫ ‪  +‬‬ ‫ ‬
‫‬ ‫‪     ' ›bg1‬‬ ‫‪+    m 1:‬‬ ‫‪  A n   K‬‬ ‫‬
‫‪ Z  rD  „eR‬‬
‫'‬ ‫‪   +  ²D‬‬ ‫@
‪   T‬‬ ‫‪   K  Y‬‬
‫' ‬ ‫ ‬ ‫‪  Y‬‬ ‫‪ b‬‬ ‫‬
‫‬ ‫‬ ‫‪    oNR‬‬
‫‡‪) PR‬ﺑﻘﺮه ‪)(258‬آﻳـﺎ از )ﺣـﺎل( آن‬ ‫"‪ + c‬‬ ‫  ‪    B<\   T‬‬ ‫‪   BQ+ Y.‬‬ ‫    ‬
‫ﻛﺲ ﻛﻪ ﭼﻮن ﺧﺪا ﺑﻪ او ﭘﺎدﺷﺎﻫﻰ داده ﺑﻮد )و ﺑﺪان ﻣﻰﻧﺎزﻳﺪ‪ ،‬و( در ﺑﺎره ﭘﺮوردﮔﺎر‬
‫ﺧﻮد ﺑﺎ اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﻣﺤﺎﺟ‪‬ﻪ )ﻣﻰ(ﻛﺮد‪ ،‬ﺧﺒﺮ ﻧﻴﺎﻓﺘﻰ؟ آﻧﻜﺎه ﻛﻪ اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﮔﻔـﺖ‪) :‬ﭘﺮوردﮔـﺎر‬
‫ﻣﻦ ﻫﻤﺎن ﻛﺴﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ زﻧﺪه ﻣﻰﻛﻨﺪ و ﻣﻰﻣﻴﺮاﻧﺪ‪ (.‬ﮔﻔﺖ‪) :‬ﻣﻦ )ﻫﻢ( زﻧﺪه ﻣﻰﻛـﻨﻢ‬
‫و )ﻫﻢ( ﻣﻰﻣﻴﺮاﻧﻢ‪ (.‬اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﮔﻔﺖ‪) :‬ﺧﺪا)ى ﻣﻦ( ﺧﻮرﺷـﻴﺪ را از ﺧـﺎور ﺑﺮﻣـﻰآورد‪،‬‬
‫ﺗﻮ آن را از ﺑﺎﺧﺘﺮ ﺑﺮآور‪ (.‬ﭘﺲ آن ﻛﺲ ﻛﻪ ﻛﻔﺮ ورزﻳﺪه ﺑﻮد ﻣﺒﻬﻮت ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬و ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﻗﻮم ﺳﺘﻤﻜﺎر را ﻫﺪاﻳﺖ ﻧﻤﻰﻛﻨﺪ‪(.‬‬
‫اﻳﻦ ﺷﺨﺺ ﺧﻮد را ﺷﺮﻳﻚ ﺧﺪاوﻧـﺪ ﻗـﺮار داده اﺳـﺖ ﺑـﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨـﺎ ﻛـﻪ او ﻧﻴـﺰ‬
‫ﻣﻲﻣﻴﺮاﻧﺪ و زﻧﺪه ﻣﻲﻛﻨﺪ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻣﻴﺮاﻧﺪ و زﻧﺪه ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ اﺑـﺮاﻫﻴﻢ او‬
‫را اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﭘﺎﺳﺦ داد‪ :‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮاﻧﻲ ﺧﻮرﺷﻴﺪ را از ﻣﻐﺮب ﺑﺮ ﺧﻼف ﺟﻬﺘـﻲ ﻛـﻪ ﺧـﺪا‬
‫آﻧﺮا ﺑﻴﺮون ﻣﻲآورد ﻃﻠﻮع دﻫﻲ‪ .‬اﻳﻦ اﺳﺘﺪﻻل اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﺮ ﺧﻼف آﻧﭽﻪ ﺑﻌﻀﻲ‬
‫از اﻫﻞ ﺟﺪل و ﻣﻨﺎﻇﺮه ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﺑﻠﻜﻪ اﻟﺰام ﺑﺮ ورود دﻟﻴﻞ اﺳﺖ اﮔﺮ ﺧﻮد را ﺣﻖ ﻣﻲﭘﻨﺪارد‪.‬‬

‫‪ .1‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا
ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪) :‬اﻟﻘﺪرﻳﻪ ﻣﺠﻮس ﻫﺬه اﻻﻣﻪ( " ﻗﺪرﻳﻪ‪ ،‬ﻣﺠﻮﺳﻲ ﻫـﺎي اﻳـﻦ اﻣـﺖ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ " .‬ﻧﮕـﺎ‬
‫ﺗﺨﺮﻳﺞ اﻟﻄﺤﺎوﻳﻪ ‪328‬و‪ 329‬ﺷﻴﺦ آﻟﺒﺎﻧﻲ‪) .‬ﻣﺤﻘﻖ(‬
‫‪195‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ /‬ﮔﻨﺎه ﺷﺮك‬

‫ﻧﻴﺰ از اﻳﻦ دﺳﺘﻪ اﺳﺖ ﺷﺮك ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺳـﺘﺎرﮔﺎن را ﺷـﺮﻳﻚ ﺧـﺪا ﻣـﻲداﻧﻨـﺪ و‬
‫آﻧﺎﻧﺮا ﻣﺪﺑﺮ اﻣﻮر ﻋﺎﻟﻢ ﻣﻲﺧﻮاﻧﻨﺪ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺻﺎﺑﺌﻲ ﻫﺎ‪ ١‬ﭼﻨﻴﻦ ﻋﻘﻴﺪه دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺷﺮك آﻓﺘﺎب ﭘﺮﺳﺘﺎن و آﺗﺶ ﭘﺮﺳﺘﺎن‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﻲ دﻳﮕﺮ ﻣﻲﭘﻨﺪارﻧﺪ ﻛـﻪ ﻣﻌﺒـﻮد ﭘـﺎﻳﻴﻨﻲ آﻧﻬـﺎ را ﺑـﻪ ﻣﻌﺒـﻮد ﺑـﺎﻻﻳﻲ ﻧﺰدﻳـﻚ‬
‫ﻣﻲﮔﺮداﻧﺪ و)ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻨﻮال( ﺑﺎﻻﻳﻲ ﺑﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﺧﻮد ﻧﺰدﻳﻚ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﺗـﺎ اﻳﻨﻜـﻪ اﻳـﻦ‬
‫ﺧﺪاﻳﺎن او را ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﺰدﻳﻚ ﮔﺮداﻧﻨﺪ وﮔﺎﻫﻲ واﺳﻄﻪ ﻫﺎ را ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﮔـﺎه‬
‫از آن ﻣﻲﻛﺎﻫﻨﺪ‪!!.‬‬

‫ﺷﺮك در ﻋﺒﺎدت‬
‫اﻣﺎ ﺷﺮك در ﻋﺒﺎدت‪ ،‬ﻛﻪ از ﺷﺮك ﻗﺒﻠﻲ آﺳﺎﻧﺘﺮ و ﺧﻔﻴـﻒ ﺗـﺮ اﺳـﺖ و از ﻛـﺴﻲ‬
‫روي ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑـﻪ ﻻ اﻟـﻪ اﻻاﷲ اﺳـﺖ و ﻣـﻲداﻧـﺪ ﻛـﻪ ﻛـﺴﻲ ﺟـﺰ ﺧـﺪا‬
‫ﺿﺮررﺳﺎﻧﻨﺪه و ﺳﻮددﻫﻨﺪه ﻧﻴﺴﺖ و ﻛﺴﻲ ﺟﺰ او ﺑﺨﺸﻨﺪه و ﻣﻨﻊ ﻛﻨﻨﺪه ﻧﻴـﺴﺖ‪ .‬اﻣـﺎ‬
‫در ﻋﻤﻞ و ﻋﺒﺎدت ﺧﺪاوﻧﺪ را ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﻧﻤﻲدﻫﺪ و ﮔـﺎﻫﻲ ﺑـﻪ ﺧـﺎﻃﺮ‬
‫ﻧﻔﺲ و ﮔﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻃﻠﺐ دﻧﻴﺎ و ﻣﻘﺎم و ﻣﻨﺰﻟﺖ دﻧﻴﺎﻳﻲ و ﻳﺎ ﻛﺴﺐ ﺟﺎه و ﻣﻨﺰﻟﺖ‬
‫ﺑﻴﻦ ﻣﺮدم اﻋﻤﺎﻟﻲ را ﻣﺮﺗﻜﺐ ﻣﻲﺷﻮد و در ﻋﻤﻞ‪ ،‬ﻫﻢ ﺑﺮاي ﺧﺪا و ﻫـﻢ ﺑـﺮاي ﻧﻔـﺲ‬
‫ﺧﻮد ﻧﺼﻴﺐ ﻗﺎﺋﻞ ﻣﻲﺷﻮد و ﻫﻢ ﺳﻬﻢ ﺷﻴﻄﺎن را ﻣﻲدﻫﺪ و ﻫﻢ ﺳﻬﻢ ﻣﺮدم را‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺣﺎل و وﺿﻊ اﻛﺜﺮ ﻣﺮدم اﺳﺖ و اﻳﻦ ﺷﺮﻛﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ
در ﻣـﻮرد آن‬
‫ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪) :٢‬اﻟﺸﺮك ﻓﻰ ﻫﺬه اﻷﻣﺔ أﺧﻔﻰ ﻣﻦ دﺑﻴﺐ اﻟﻨﻤﻞ ﻗﺎﻟﻮا وﻛﻴﻒ ﻧﻨﺠﻮا ﻣﻨﻪ‬
‫ﻳﺎ رﺳﻮل اﷲ ﻗﺎل اﻟﻠﻬﻢ إﻧﻲ أﻋﻮذ ﺑﻚ أن أﺷﺮك ﺑﻚ وأﻧﺎ أﻋﻠـﻢ وأﺳـﺘﻐﻔﺮك ﻟﻤـﺎ ﻻ‬
‫أﻋﻠﻢ( ) ﺷﺮك در اﻳﻦ اﻣﺖ از ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻮرﭼﻪ‪ ،‬ﺧﻔﻲ ﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬اي رﺳﻮل ﺧﺪا‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻧﺠﺎت ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﻢ ؟ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ ﺧﺪاﻳﺎ ﺑﻪ ﺗﻮ ﭘﻨﺎه ﻣﻲﺑﺮم از اﻳﻨﻜـﻪ ﺑﺮاﻳـﺖ‬
‫ﺷﺮﻳﻚ ﻗﺎﺋﻞ ﺷﻮم در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﻴـﺪاﻧﻢ و از ﺗـﻮ آﻣـﺮزش ﻣـﻲﻃﻠـﺒﻢ در آﻧﭽـﻪ ﻛـﻪ‬
‫ﻧﻤﻲداﻧﻢ‪(.‬‬

‫‪ .1‬آﻧﺎن ﻛﻪ از راه ﺣﻖ ﺑﻴﺮون رﻓﺘﻨﺪ و راه اﻧﺒﻴﺎ را ﮔﻢ ﻛﺮدﻧﺪ و ﻣﺤﻮر ﺑﺎورﺷﺎن ﺑﺮ ﺗﻌﺼﺐ ﺑﺮاي روﺣﺎﻧﻲ ﻫﺎ ﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .2‬اﺑﻦ ﺣﺒﺎن در اﻟﻤﺠﺮوﺣﻴﻦ ‪ . 130/3‬اﻣﺎ رواﻳﺖ اﺣﻤﺪ ‪ 403/4‬و ﻃﺒﺮاﻧﻲ در اﻻوﺳﻂ ‪ 4940‬ﺷﺎﻫﺪ اﻳﻦ ﺣﺪﻳﺚ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪196‬‬

‫رﻳﺎ ﻛﻼ ﺷﺮك اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬

‫"‪ t4‬‬‫‬ ‫‪(   :‬‬ ‫‬ ‫‪ +  ,‬‬
‫?‪*   4‬‬
‫‪410‬‬ ‫‪  4b  <n‬‬
‫‪  
4‬‬ ‫‪(    :‬‬
‫‪   S‬‬
‫‪ + +  : an‬‬ ‫‪   * e1‬‬
‫'`‪   9‬‬ ‫‪(    S:‬‬‫  ‬
‫‪ =3.&1‬‬
‫‪)   10‬‬ ‫     ‬ ‫)‬
‫‪)  <n‬ﻛﻬﻒ ‪) (110‬ﺑﮕـﻮ ﻣـﻦ ﻫـﻢ ﻣﺜـﻞ‬ ‫‪*     ˜e‬‬ ‫‪   †L‬‬ ‫‪ ib$‬‬ ‫&‪)   ,b‬‬
‫‪    9‬‬
‫‬
‫ﺷﻤﺎ ﺑﺸﺮى ﻫﺴﺘﻢ و]ﻟﻰ[ ﺑﻪ ﻣﻦ وﺣﻰ ﻣﻰﺷﻮد ﻛﻪ ﺧﺪاى ﺷﻤﺎ ﺧﺪاﻳﻰ ﻳﮕﺎﻧـﻪ اﺳـﺖ‬
‫ﭘﺲ ﻫﺮ ﻛﺲ ﺑﻪ ﻟﻘﺎى ﭘﺮوردﮔﺎر ﺧﻮد اﻣﻴﺪ دارد ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ )ﻋﻤﻞ ﺻﺎﻟﺢ ﻳﺎ(ﻛﺎر ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ‬
‫ﺑﭙﺮدازد و ﻫﻴﭻ ﻛﺲ را در ﭘﺮﺳﺘﺶ ﭘﺮوردﮔﺎرش ﺷﺮﻳﻚ ﻧﺴﺎزد‪(.‬‬
‫زﻳﺮا ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻳﻜﺘﺎﺳﺖ و ﺧـﺪاﻳﻲ ﺟـﺰ او ﻧﻴـﺴﺖ‪ ،‬ﻫﻤـﺎﻧﻄﻮر ﻫـﻢ ﺑﺎﻳـﺪ‬
‫ﻋﺒﺎدت ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي او ﺑﺎﺷﺪ و ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ در اﻟﻮﻫﻴﺖ ﺑـﻪ ﻳﮕـﺎﻧﮕﻲ ﮔﺮﻓﺘـﻪ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﻫﻢ ﻋﺒﺎدت ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺮاد از ﻋﻤﻞ ﺻﺎﻟﺢ ﻋﻤﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ از رﻳﺎ ﺧﺎﻟﻲ ﺑﻮده و ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺳﻨﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫از دﻋﺎي ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎب اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛـﻪ‪ :‬ﺧـﺪاﻳﺎ ﻋﻤﻠـﻢ را ﺑـﺮاي ﺧـﻮد ﺛﺎﺑـﺖ‬
‫ﮔﺮدان و آﻧﺮا ﺧﺎﻟﺼﺎﻧﻪ ﺑﺮاي ﺧﻮد ﻗﺮار ده و ﭼﻴﺰي از آﻧﺮا ﺑﻪ ﻛﺴﻲ واﻣﮕﺬار‪.1‬‬
‫ﺷﺮك در ﻋﺒﺎدت ﺛﻮاب ﻋﻤﻞ را ﺑﺎﻃﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ و اﮔﺮ ﻋﻤﻞ واﺟﺐ ﺑﺎﺷﺪ ﻋﻘﻮﺑـﺖ‬
‫ﻫﻢ دارد و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻋﻤﻠﻲ اﻧﺠﺎم ﻧـﺪاده و ﺑـﻪ ﺧـﺎﻃﺮ ﺗـﺮك ﻋﻤـﻞ‬
‫ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬زﻳﺮا ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﺒﺎدت ﺧﺎﻟﺼﺎﻧﻪ ﺑﺮاي ﺧـﻮد اﻣـﺮ ﻧﻤـﻮده ﭼﻨﺎﻧﻜـﻪ‬
‫ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪ t5n‬‬
‫" ‪  + b‬‬ ‫&‪    T <.‬‬
‫'  '   ‪     :+‬‬
‫‪=4‬‬
‫‪  €+ 4-‬‬
‫‪    =ip‬‬ ‫‪ *   Pp9Á‬‬
‫<     ‬ ‫‬ ‫ ‬
‫" ‬ ‫  ‬
‫‪) F4b‬ﺑﻴﻨﻪ ‪)(5‬ﺑﻪ ﭼﻴﺰي ﻓﺮﻣﺎن ﻧﺸﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﺟﺰ اﻳﻨﻜﻪ ﺧﺪا را ﺑﭙﺮﺳﺘﻨﺪ‬ ‫‪ *   3‬‬
‫‪ C‬‬ ‫‬
‫و در ﺣﺎﻟﻰ ﻛﻪ ﺧﺎﻟﺼﺎﻧﻪ و ﺑﺪون رﻳﺎ او را ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮداري ﻛﻨﻨﺪ و از ﺑﺎﻃـﻞ روﻳﮕـﺮدان‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﻪ ﺳﻮي ﺣﻖ ﺑﮕﺮوﻧﺪ و ﻧﻤﺎز ﺑﺮﭘﺎ دارﻧﺪ و زﻛـﺎت ﺑﺪﻫﻨـﺪ و دﻳـﻦ ]ﺛﺎﺑـﺖ و[‬
‫ﭘﺎﻳﺪار ﻫﻤﺎن اﺳﺖ‪(.‬‬
‫ﭘﺲ ﻫﺮﻛﻪ در ﻋﺒﺎدت ﻣﺨﻠﺺ ﻧﺒﺎﺷﺪ آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﺑﺪان اﻣﺮ ﺷﺪه اﻧﺠﺎم ﻧﺪاده اﺳﺖ‬
‫و ﭼﻴﺰي ﻛﻪ آورده‪ ،‬آن ﭼﻴﺰي ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ آوردﻧﺶ اﻣﺮ ﺷﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﭘـﺲ ﻋﻤﻠـﺶ‬

‫‪ 1‬رواﻳﺖ از اﻣﺎم اﺣﻤﺪ در ﻛﺘﺎب زﻫﺪ ص ‪118‬‬

‫‪197‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ /‬ﮔﻨﺎه ﺷﺮك‬

‫ﺻﺤﻴﺢ ﻧﻴﺴﺖ و ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﻧﻤﻲﺷﻮد و ﺧﺪاوﻧﺪ )در ﺣﺪﻳﺚ ﻗﺪﺳﻲ( ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳـﺪ‪) :‬أﻧـﺎ‬
‫أﻏﻨﻲ اﻟﺸﺮﻛﺎء ﻋﻦ اﻟﺸﺮك ﻓﻤﻦ ﻋﻤﻞ ﻋﻤﻼ أﺷﺮك ﻣﻌﻰ ﻓﻴﻪ ﻏﻴﺮي ﻓﻬﻮ ﻟﻠﺬى أﺷﺮك‬
‫ﺑﻪ وأﻧﺎ ﻣﻨﻪ ﺑﺮئ(‪ ) ١‬ﻣﻦ ﺑﻲ ﻧﻴﺎزﺗﺮﻳﻦ ﺷﺮﻳﻜﻬﺎ از ﺷﺮك ﻫﺴﺘﻢ و ﻫﺮﻛﻪ ﻋﻤﻠﻲ اﻧﺠـﺎم‬
‫دﻫﺪ و در آن دﻳﮕﺮي را ﺑﺎ ﻣﻦ ﺷﺮﻳﻚ ﮔﺮداﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺲ آن ﻋﻤﻞ ازآن ﻛﺴﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﺑﺎ ﻣﻦ ﺷﺮﻳﻚ ﻗﺮارداده ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻣﻦ از آن ﻋﻤﻞ ﺑﻴﺰارم‪(.‬‬
‫اﻳﻦ ﻧﻮع ﺷﺮك ﺑﻪ ﺷﺮك اﻛﺒﺮ و اﺻﻐﺮ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺷﺮك اﻛﺒـﺮ ﺧـﻮد ﺑـﻪ‬
‫ﺑﺰرگ و ﺑﺰرﮔﺘﺮ )ﻛﺒﻴﺮ و اﻛﺒﺮ( ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮد و ﻫﻴﭽﻜﺪام ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺨﺸﺶ ﻧﻴـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬و‬
‫ﺷﺮﻳﻚ ﻗﺎﺋﻞ ﺷﺪن ﺑﺮاي ﺧﺪاوﻧﺪ در ﻣﺤﺒﺖ و ﺗﻌﻈﻴﻢ از اﻳـﻦ دﺳـﺘﻪ اﺳـﺖ ﺑـﻪ اﻳـﻦ‬
‫ﺻﻮرت ﻛﻪ ﻣﺨﻠﻮﻗﻲ را دوﺳﺖ ﺑﺪارد ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﺧﺪا را دوﺳـﺖ ﻣـﻲدارد و اﻳـﻦ‬
‫ﻫﻤﺎن ﺷﺮﻛﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺒﺤﺎن در ﻣﻮرد آن ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‬ ‫‬ ‫‪  ' Qy7‬‬ ‫‪  +  ' Š5‬‬ ‫‬
‫‪{  <J    5'X‬‬
‫‪.n‬‬ ‫^> ‪ +  T‬‬
‫‪  Q‬‬ ‫‪  T
3‬‬
‫< ‪ J  ) 3‬‬
‫¸‪*    ‚.‬‬ ‫' ‪ +‬‬
‫ ‬
‫‪o‬‬ ‫&‪ Q4‬‬
‫‪   <<4‬‬‫
‪   T‬‬ ‫"= ‪) ƒ T‬‬
‫&   ‪+‬‬ ‫&‪+  o Q‬‬
‫
  ‪ +‬‬ ‫
  ‬ ‫š‪   b9‬‬
‫‪    :‬‬ ‫‬
‫‪   Q‬‬
‫  } ‪ +‬‬
‫‪   T‬‬
‫)ﺑﻘﺮه ‪ )(165‬ﺑﺮﺧﻰ از ﻣﺮدم در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﺪا ﻫﻤﺎﻧﻨﺪﻫﺎﻳﻰ ]ﺑﺮاى او[ ﺑﺮﻣﻰﮔﺰﻳﻨﻨﺪ و آﻧﻬﺎ‬
‫را ﭼﻮن دوﺳﺘﻰ ﺧﺪا دوﺳﺖ ﻣﻰدارﻧﺪ وﻟﻰ ﻛـﺴﺎﻧﻰ ﻛـﻪ اﻳﻤـﺎن آوردهاﻧـﺪ ﺑـﻪ ﺧـﺪا‬
‫ﻣﺤﺒﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮى دارﻧﺪ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ]ﺑﺎ ﺑﺮﮔﺰﻳﺪن ﺑﺘﻬﺎ ﺑﻪ ﺧـﻮد[ ﺳـﺘﻢ ﻧﻤـﻮدهاﻧـﺪ اﮔـﺮ‬
‫ﻣﻰداﻧﺴﺘﻨﺪ ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﻋﺬاب را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻨﺪ ﺗﻤﺎم ﻧﻴﺮو]ﻫﺎ[ از آن ﺧﺪاﺳﺖ و ﺧﺪا‬
‫ﺳﺨﺖ ﺷﻜﻨﺠﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪(.‬‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ دﭼﺎر اﻳﻦ ﻧﻮع ﺷﺮك ﺷﺪه اﻧﺪ ﺑﻪ اﻟﻪ ﻫﺎي ﺧﻮد ﻣﻲﮔﻮﻳﻨـﺪ )در ﺣـﺎﻟﻲ‬
‫ﻛﻪ ﻫﻤﮕﻲ در ﺟﻬﻨﻢ ﺟﻤﻊ ﮔﺸﺘﻪ اﻧﺪ(‪:‬‬
‫‬ ‫‪­   A  5+ 
: T‬‬
‫‪­  J Kif‬‬
‫'‪P.‬ﺷﻌﺮاء‪  97‬‬
‫&‪98PR‬‬ ‫‪*   8‬‬
‫‪    o1‬‬ ‫‪ *   :‬‬
‫)ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﺪا ﻛﻪ ﻣﺎ در ﮔﻤﺮاﻫﻰ آﺷﻜﺎرى ﺑﻮدﻳﻢ )‪ (97‬آﻧﮕـﺎه ﻛـﻪ ﺷـﻤﺎ را ﺑـﺎ‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎر ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻰﻛﺮدﻳﻢ )‪((98‬‬
‫ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺸﺮﻛﺎن اﻳﻨﺎن را در ﺧﻠﻘﺖ و رزق دادن و ﻣﻴﺮاﻧﺪن وزﻧﺪه ﻛﺮدن‬

‫‪ 1‬ﻣﺴﻠﻢ ‪2985‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪198‬‬

‫و ﻣﻠﻚ و ﻗﺪرت‪ ،‬ﺷﺮﻳﻚ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﻜﺮده اﻧﺪ ﺑﻠﻜﻪ در ﺣﺐ و ﺧﻀﻮع و ﺗﺬﻟﻞ آﻧﺎﻧﺮا‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﺪا ﻗﺮار داده اﻧﺪ و اﻳﻦ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻧﺎداﻧﻲ و ﺳﺘﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﺧﺎك را ﺑﺎ ﭘﺮوردﮔﺎر ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﺮار داد ؟ و ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮان‬
‫ﺑﻨﺪه را ﺑﺎ ﻣﺎﻟﻚ ﻣﺴﺎوي ﮔﺮﻓﺖ ؟ و ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﻓﻘﻴﺮ و ﺿﻌﻴﻒ و ﻧﺎﺗﻮان و ﭘﻮچ‬
‫را ﺑﺎ ﺧﺪاي ﻏﻨﻲ ﻗﺎدر ﻣﺎﻟﻚ ﻳﻜﻲ ﮔﺮﻓﺖ ؟‬
‫ﭼﻪ ﻇﻠﻤﻲاز اﻳﻦ ﻇﻠﻢ زﺷﺖ ﺗﺮ اﺳﺖ؟ و ﻛﺪام داوري از اﻳﻦ داوري ﺳـﺘﻤﻜﺎراﻧﻪ‬
‫ﺗﺮ اﺳﺖ؟ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻛﺴﻲ ﻫﻤﺘﺎ و ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﺮار دﻫـﻲ ﻛـﻪ در ﻣﻴـﺎن ﻣﺨﻠﻮﻗـﺎت ﺑـﺮاﻳﺶ‬
‫ﻫﻤﺘﺎ و ﺑﺮاﺑﺮي ﻧﻴﺴﺖ! ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺧﻮد ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‬ ‫?&‪  J ,‬‬ ‫‪ S8 ¦9G‬‬
‫‪    r‬‬ ‫‬ ‫   ‬
‫‪ 4‬‬ ‫‪ + + ] 05‬‬
‫‪   Q‬‬ ‫‡‪ J  rS9‬‬
‫‬ ‫‰‪    h0‬‬ ‫†‪  +    BQ+ T <b‬‬
‫&<
 )اﻧﻌـﺎم ‪) (1‬ﺳـﺘﺎﻳﺶ ﺧـﺪاﻳﻰ را ﻛـﻪ آﺳـﻤﺎﻧﻬﺎ و زﻣـﻴﻦ را آﻓﺮﻳـﺪ و‬ ‫‪     Z1‬‬
‫ *‬
‫ﺗﺎرﻳﻜﻴﻬﺎ و روﺷﻨﺎﻳﻰ را ﭘﺪﻳﺪ آورد ﺑﺎ اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻛﻔﺮ ورزﻳـﺪهاﻧـﺪ ]ﻏﻴـﺮ او‬
‫را[ ﺑﺎ ﭘﺮوردﮔﺎر ﺧﻮد ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪(.‬‬

‫ﺷﺮك در اﻗﻮال و اﻓﻌﺎل و اراده و ﻧﻴﺖ‬

‫ﻧﻮع دﻳﮕﺮي از ﺷﺮك‪ ،‬ﺷﺮك در اﻓﻌﺎل و اﻗﻮال و ﻗﺼﺪ و ﻧﻴﺖ اﺳـﺖ‪ .‬ﺷـﺮك در‬
‫اﻓﻌﺎل ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺠﺪه ﺑﺮاي ﻏﻴﺮ ﺧﺪا ‪ ،‬ﻃﻮاف ﺑﺮ ﻏﻴﺮ ﺧﺎﻧﻪ ﺧﺪا ‪ ،‬ﺗﺮاﺷﻴﺪن ﺳﺮ ﺑﻪ ﻧﻴـﺖ‬
‫ﻋﺒﺎدت و ﺧﻀﻮع ﺑﺮاي ﻏﻴﺮ او ‪ ،‬ﺑﻮﺳﻴﺪن ﻗﺒﺮ و دﺳـﺖ ﻛـﺸﻴﺪن روي آن و ﺳـﺠﺪه‬
‫ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ‪.‬‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا
ﻛﺴﺎﻧﻲ را ﻛﻪ ﻗﺒﺮ اﻧﺒﻴﺎ و ﺻﺎﻟﺤﻴﻦ را ﻣﺴﺠﺪ ﻗﺮارداده اﻧﺪ و در آن‬
‫ﺑﺮاي ﺧﺪا ﻧﻤﺎز ﻣﻲﺧﻮاﻧﻨﺪ را ﻟﻌﻨﺖ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ ﭼﻪ رﺳﺪ ﺑﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﻗﺒـﺮ ﻫـﺎ را‬
‫ﺑﺖ ﻧﻤﻮده و آﻧﺮا ﻣﻲﭘﺮﺳﺘﻨﺪ ؟‬
‫در ﺻﺤﻴﺤﻴﻦ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ
ﻓﺮﻣﻮد‪) :‬ﻟﻌﻦ اﷲ اﻟﻴﻬﻮد واﻟﻨﺼﺎرى أﺗﺨﺬوا‬
‫ﻗﺒﻮر أﻧﺒﻴﺎﺋﻬﻢ ﻣﺴﺎﺟﺪ(‪ ) ١‬ﺧﺪاوﻧـﺪ ﻳﻬﻮدﻳـﺎن و ﻣـﺴﻴﺤﻴﺎن را ﻧﻔـﺮﻳﻦ ﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ ﻗﺒـﺮ‬

‫‪ 1‬ﺑﺨﺎري ‪ 1265‬وﻣﺴﻠﻢ ‪529‬‬

‫‪199‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ /‬ﮔﻨﺎه ﺷﺮك‬

‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮاﻧﺸﺎن را ﻣﺴﺠﺪ ﻛﺮدﻧﺪ‪( .‬‬

‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﺻﺤﻴﺢ آﻣﺪه اﺳﺖ‪) :‬أن ﻣﻦ ﺷﺮار اﻟﻨﺎس ﻣﻦ ﺗﺪرﻛﻬﻢ اﻟـﺴﺎﻋﺔ وﻫـﻢ‬
‫أﺣﻴﺎء واﻟﺬﻳﻦ ﻳﺘﺨﺬون اﻟﻘﺒﻮر ﻣﺴﺎﺟﺪ(‪) ١‬از ﺑـﺪﺗﺮﻳﻦ ﻣﺮدﻣـﺎن ﻛـﺴﺎﻧﻲ ﻫـﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﻫﻨﮕﺎم ﻓﺮا رﺳﻴﺪن ﻗﻴﺎﻣﺖ زﻧﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ آﻧﺎﻧﻜﻪ ﻗﺒﺮﻫﺎ را ﻣﺴﺠﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪( .‬‬
‫در ﺻﺤﻴﺢ )ﻣﺴﻠﻢ( آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ
ﻓﺮﻣﻮد‪) :‬إن ﻣﻦ ﻛـﺎن ﻗـﺒﻠﻜﻢ ﻛـﺎﻧﻮا‬
‫‪٢‬‬
‫ﻳﺘﺨﺬون اﻟﻘﺒﻮر ﻣﺴﺎﺟﺪ أﻻ ﻓﻼ ﺗﺘﺨﺬوا اﻟﻘﺒﻮر ﻣـﺴﺎﺟﺪ ﻓـﺄﻧﻰ أﻧﻬـﺎﻛﻢ ﻋـﻦ ذﻟـﻚ(‬
‫)ﻫﻤﺎﻧﺎ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﭘﻴﺶ از ﺷﻤﺎ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻗﺒﺮﻫﺎ ﻣﺴﺠﺪ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬آﮔﺎه ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﻗﺒـﺮ را‬
‫ﻣﺴﺠﺪ ﻗﺮار ﻧﺪﻫﻴﺪ و ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺷﻤﺎ را از آن ﻧﻬﻲ ﻣﻲﻛﻨﻢ‪( .‬‬
‫‪٣‬‬
‫و ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪) :‬اﺷﺘﺪ ﻏﻀﺐ اﷲ ﻋﻠﻲ ﻗـﻮم اﺗﺨـﺬوا ﻗﺒـﻮر أﻧﺒﻴـﺎﺋﻬﻢ ﻣـﺴﺎﺟﺪ(‬
‫)ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻗﺒﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮاﻧﺸﺎن را ﻣﺴﺠﺪ ﻗﺮار دادﻧﺪ ﺑﻪ ﺷﺪت ﻏﻀﺐ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪(.‬‬
‫ﺑﺎز رﺳﻮل ﺧﺪا
ﻓﺮﻣﻮده اﻧﺪ‪) :‬إن ﻣﻦ ﻛﺎن ﻗﺒﻠﻜﻢ إذا ﻣﺎت ﻓﻴﻬﻢ اﻟﺮﺟﻞ اﻟـﺼﺎﻟﺢ‬
‫ﺑﻨﻮا ﻋﻠﻰ ﻗﺒﺮه ﻣﺴﺠﺪا وﺻﻮروا ﻓﻴﻪ ﺗﻠﻚ اﻟﺼﻮرة أوﻟﺌﻚ ﺷﺮار اﻟﺨﻠﻖ ﻋﻨـﺪ اﷲ ﻳـﻮم‬
‫اﻟﻘﻴﺎﻣﺔ(‪ ) ٤‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﭘﻴﺶ از ﺷﻤﺎ ﺑﻮده اﻧﺪ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﺮدي ﺻﺎﻟﺢ در ﻣﻴﺎﻧﺸﺎن ﻓﻮت‬
‫ﻣﻲﻛﺮد ﺑﺮ روي ﻗﺒﺮش ﻣﺴﺠﺪ ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ و آن ﺷﻜﻠﻬﺎ را در آن ﻣﻲﻛـﺸﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬آﻧﻬـﺎ‬
‫ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﺧﻠﻖ در روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ﻧﺰد ﭘﺮوردﮔﺎرﻧﺪ‪(.‬‬
‫اﻳﻦ ﺣﺎل و روز ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻣﺴﺠﺪي ﻛﻪ ﺑﺮ ﻗﺒﺮي ﻗﺮار دارد ﺑـﺮاي ﺧـﺪا‬
‫‪٥‬‬
‫ﺳﺠﺪه ﺑﺒﺮد‪ ،‬واي ﺑﻪ ﺣﺎل ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺧﻮد ﻗﺒﺮ ﺳﺠﺪه ﻛﻨﺪ!!!‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ
ﻣﻲﻓﺮﻣﻮد‪) :‬اﻟﻠﻬﻢ ﻻ ﺗﺠﻌﻞ ﻗﺒﺮي وﺛﻨﺎ ﻳﻌﺒﺪ(‪ ) ٦‬ﺧﺪاﻳﺎ ﻗﺒﺮم را ﺑﺘﻲ ﻗﺮار‬
‫ﻧﺪه ﻛﻪ ﭘﺮﺳﺘﻴﺪه ﺷﻮد‪(.‬‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا
ﺑﻪ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ و ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ روﺷﻬﺎ از ﺗﻮﺣﻴﺪ دﻓﺎع ﻣﻲﻧﻤﻮد و ﺣﺘﻲ از‬

‫‪ 1‬اﺣﻤﺪ ‪ 435/1‬و اﺑﻦ ﺣﺒﺎن ‪340‬‬

‫‪ 2‬ﻣﺴﻠﻢ ‪532‬‬
‫‪ 3‬ﻋﺒﺪاﻟﺮزاق ‪ 1587‬و اﺑﻦ اﺑﻲ ﺷﻴﺒﻪ ‪345/3‬‬
‫‪ 4‬ﺑﺨﺎري ‪ 523/1‬و ﻣﺴﻠﻢ ‪375/1‬‬
‫‪ 5‬ﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎرﻧﺪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ در زﻣﺎن ﻣﺎ ﻣﺮﺗﻜﺐ اﻳﻦ ﺷﺮك ﭘﻠﻴﺪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و دﻳﮕﺮان را ﻧﻴﺰ ﺑﺪان ﻣـﻲﺧﻮاﻧﻨـﺪ‪ .‬از ﺷـﺮك و‬
‫ﺧﺮاﻓﺎت ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﭘﻨﺎه ﻣﻲﺑﺮﻳﻢ‪.‬‬
‫‪ 6‬ﺑﺨﺎري ‪ 1265‬وﻣﺴﻠﻢ ‪529‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪200‬‬

‫ﻧﻤﺎز ﺳﻨﺖ در ﻫﻨﮕﺎم ﻃﻠﻮع ﺧﻮرﺷﻴﺪ و ﻏﺮوب آن‪ ،‬ﻣﻨﻊ ﻣﻲﻓﺮﻣﻮد ﺗﺎ ﻣﺎﻧﻊ ﻣـﺸﺎﺑﻬﺖ‬
‫ﺑﺎ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ در اﻳﻦ دو وﻗﺖ ﺑﺮاي ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﺳﺠﺪه ﻣـﻲﺑﺮﻧـﺪ‪ .‬و ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ از‬
‫ﻧﻤﺎز ﺳﻨﺖ ﺑﻌﺪ از ﻧﻤﺎز ﻋﺼﺮ و ﺻﺒﺢ ﻣﻨﻊ ﻓﺮﻣﻮده اﻧﺪ زﻳﺮا اﻳﻦ دو وﻗﺖ ﺑﻪ دو وﻗﺘﻲ‬
‫ﻛﻪ ﻣﺸﺮﻛﺎن ﺑﺮاي ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﺳﺠﺪه ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ ﻣﺘﺼﻞ اﺳﺖ‪.‬‬
‫و در ﻣﻮرد ﺳﺠﺪه ﺑﺮاي ﻏﻴﺮ ﺧﺪا ﻓﺮﻣﻮده ﻛﻪ‪<4n‰ <684
 <4n‰ A4N.5) :‬‬
‫‪ ) ١(T:‬ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﻧﻴﺴﺖ ﻫﻴﭽﻜﺲ ﺑﺮاي ﻛﺴﻲ ﻏﻴﺮ از ﺧﺪا ﺳﺠﺪه ﻛﻨﺪ‪(.‬‬
‫ﻛﻠﻤﻪ "ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﻧﻴﺴﺖ" در ﻛﻼم ﺧﺪا و رﺳﻮﻟﺶ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺷﺪﻳﺪﺗﺮﻳﻦ ﻧﻬﻲ ﻫﺎﺳـﺖ‬
‫ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫<  ﻣﺮﻳﻢ‪)92‬ﺑﺮاي ]ﺧـﺪاى[ رﺣﻤـﺎن ﺷﺎﻳـﺴﺘﻪ‬ ‫‪  + 
 #9‬‬
‫‪)   Qy7‬‬ ‫‪   +  AN.5‬‬
‫' ‬
‫  ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻓﺮزﻧﺪى ﺑﺮاي ﺧﻮد اﺗﺨﺎذ ﻛﻨﺪ‪(.‬‬
‫'‪ P.‬ﻳﺲ‪69‬‬ ‫‪(    (   :+  m‬‬
‫‪(  J
X‬‬ ‫‪ 
:‬‬
‫‪ ' &g‬‬
‫‪    AN.5‬‬ ‫'  ‪   +‬‬
‫‪      * d5b9$‬‬ ‫ ‬
‫)]ﻣﺎ[ ﺑﻪ او ﺷﻌﺮ ﻧﻴﺎﻣﻮﺧﺘﻴﻢ و در ﺧﻮر وى ﻧﻴـﺴﺖ اﻳـﻦ ]ﺳـﺨﻦ[ ﺟـﺰ اﻧـﺪرز و‬
‫ﻗﺮآﻧﻰ روﺷﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪(.‬‬
‫‪  t4  4' C43‬‬
‫‬ ‫
‬
‫‪   + +
 5  AN.5‬‬ ‫ ‬
‫'‪ 74&7‬‬
‫‪   + + 4‬‬‫‪      ' Qy7‬‬ ‫     ‬
‫‪    ' C^.E‬‬
‫‪ 01‬ﻓﺮﻗﺎن‪)18‬ﻣﻰﮔﻮﻳﻨـﺪ ﭘـﺎﻛﻲ و ﻣﻨﺰﻫـﻰ‬ ‫‪)        Q* 8‬‬
‫'  )‬ ‫‪  a7n‬‬
‫‪+   mt1X‬‬
‫  ‬
‫ﺑﺮاي ﺗﻮ‪ ،‬ﻣﺎ را ﻧﺴﺰد ﻛﻪ ﺟﺰ ﺗﻮ دوﺳﺘﻰ ﺑﺮاى ﺧﻮد ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ وﻟﻰ ﺗﻮ آﻧﺎن و ﭘﺪراﻧـﺸﺎن‬
‫را از ﻧﻌﻤﺖ ﺑﺮﺧﻮردار ﻛﺮدى ﺗﺎ ]آﻧﺠﺎ ﻛﻪ[ ﻳﺎد ]ﺗﻮ[ را ﻓﺮاﻣـﻮش ﻛﺮدﻧـﺪ و ﮔﺮوﻫـﻰ‬
‫ﻫﻼك ﺷﺪﻧﺪ‪(.‬‬
‫‪‬‬
‫ﺷﺮك در ﻟﻔﻆ‬
‫ﺷﺮك ﻗﺎﺋﻞ ﺷﺪن ﺑﺮاي ﺧﺪاوﻧﺪ در ﻟﻔﻆ ﻧﻴﺰ ﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮ از اﻧﻮاع ﺷﺮك ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﺴﻢ ﺧﻮردن ﺑﻪ ﻏﻴﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ اﻣﺎم اﺣﻤﺪ و اﺑﻮداوود رواﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا
ﻓﺮﻣـﻮد‪4') :‬‬

‫‪ 1‬ﺗﺮﻣﺬي ‪ 1159‬و اﺑﻦ ﺣﺒﺎن ‪4162‬‬

‫‪201‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ /‬ﮔﻨﺎه ﺷﺮك‬

‫‪ ) ١(˜¯ <" T _N1 §9n‬ﻫﺮ ﻛﺴﻲ ﺑﻪ ﻏﻴﺮ ﺧﺪا ﻗﺴﻢ ﺑﺨـﻮرد ﺑـﻲ ﮔﻤـﺎن دﭼـﺎر‬
‫ﺷﺮك ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ( .‬و ﺣﺎﻛﻢ و اﺑﻦ ﺣﺒﺎن ﻧﻴﺰ آﻧﺮا ﺻﺤﻴﺢ داﻧﺴﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬
‫از اﻳﻦ ﻧﻮع)ﺷﺮك در ﻟﻔﻆ( ﺳﺨﻦ ﻛﺴﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺨﻠﻮﻗﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬آﻧﭽـﻪ‬
‫ﺧﺪا ﺑﺨﻮاﻫﺪ و ﺗﻮ ﺑﺨﻮاﻫﻲ )ﻣﺎ ﺷﺎء اﷲ و ﺷﺌﺖ(‪ .‬زﻳﺮا رواﻳﺖ ﺷﺪه ﻛﻪ‪) :‬أﻧﻪ ﻗﺎل ﻟـﻪ‬
‫رﺟﻞ ﻣﺎ ﺷﺎء اﷲ وﺷﺌﺖ ﻗﺎل أﺟﻌﻠﺘﻨﻲ ﷲ ﻧﺪا ﻗﻞ ﻣﺎ ﺷـﺎء اﷲ وﺣـﺪه(‪ ) ٢‬ﻣـﺮدي ﺑـﻪ‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا
ﮔﻔﺖ‪ " :‬ﻫﺮ آﻧﭽﻪ ﺧﺪا ﺑﺨﻮاﻫﺪ و ﺗـﻮ ﺑﺨـﻮاﻫﻲ " رﺳـﻮل ﺧـﺪا
‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪ " :‬آﻳﺎ ﻣﺮا ﺷﺮﻳﻚ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻲ ؟ ﺑﮕﻮ‪ :‬ﻫﺮ آﻧﭽﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑـﻪ ﺗﻨﻬـﺎﻳﻲ‬
‫ﺑﺨﻮاﻫﺪ‪(" .‬‬
‫اﻳﻦ در ﺣﺎﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ اراده و ﺧﻮاﺳﺖ را ﺑﺮاي ﺑـﺸﺮ ﻧﻴـﺰ ﺗﺎﻳﻴـﺪ ﻛـﺮده‬
‫'‪ 
 5‬‬‫‬ ‫‬
‫‪)  "78‬ﺗﻜﻮﻳﺮ‪)(28‬ﺑﺮاى ﻫﺮ ﻳﻚ از ﺷﻤﺎ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪    t  R :‬‬
‫ﻛﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻪ راه راﺳﺖ رود )‪ ((28‬‬
‫اﮔﺮ اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﻧﺰد رﺳﻮل ﺧﺪا
ﭼﻨﺎن ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ آﻧـﺮا در ﻣﺮﺗﺒـﻪ ﺷـﺮك‬
‫ﻣﻲداﻧﺪ ﭘﺲ ﺳﺨﻦ ﻛﺴﺎﻧﻲ دﻳﮕﺮ در ﻧﻈﺮ او ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﻣﻦ ﺑﺮ ﺧـﺪا‬
‫و ﺗﻮ ﺗﻮﻛﻞ ﻣﻲﻛﻨﻢ‪ ،‬ﺧﺪا و ﺗﻮ ﺑﺮاي ﻣﻦ ﻛﻔﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﺟﺰ ﺧﺪا و ﺗـﻮ ﭼﻴـﺰي‬
‫ﻧﺪارم‪ ،‬اﻳﻦ از ﻃﺮف ﺧﺪا و ﺗﻮﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ از ﺑﺮﻛﺘﻬﺎي ﺧﺪا و ﺗﻮﺳﺖ‪ ،‬در آﺳﻤﺎن ﺧـﺪا‬
‫را دارم و در زﻣﻴﻦ ﺗﻮ را‪ .‬و ﻳﺎ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﺑﻪ ﺧﺪا ﻗﺴﻢ و ﺑﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﻓﻼن ﺷﺨﺺ‪ .‬ﻳـﺎ‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻧﺬر اﺳﺖ ﺑﺮاي ﺧﺪا و ﻓﻼن ﺷﺨﺺ‪ .‬ﻳﺎ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﻦ ﺗﻮﺑﻪ ﻛﻨﻨﺪه ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫و ﻓﻼن ﺷﺨﺺ ﻫﺴﺘﻢ ﻳﺎ ﺑﻪ ﺧﺪا و ﻓﻼن ﺷﺨﺺ اﻣﻴﺪ دارم و اﻣﺜﺎل آن‪!!٣.‬‬
‫ﭘﺲ ﺑﻴﺎ و اﻳﻦ اﻟﻔﺎظ و ﺳﺨﻨﺎن را ﺑﺎ ﺳﺨﻦ آن ﺷﺨﺺ ﻛﻪ ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ
ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻫﺮ‬
‫آﻧﭽﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ و ﺗﻮ ﺑﺨﻮاﻫﻲ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻦ و ﺑﺒﻴﻦ ﻛﺪام ﻳﻚ ﺑﻲ ادﺑﺎﻧـﻪ ﺗـﺮ و‬
‫ﺗﻮﻫﻴﻦ آﻣﻴﺰ ﺗﺮ اﺳﺖ ؟ ﭘﺲ ﺑﺮاﻳﺖ روﺷﻦ ﻣﻲﺷـﻮد ﮔﻮﻳﻨـﺪه ﺳـﺨﻨﺎن دﻳﮕـﺮ ﺑـﺴﻴﺎر‬

‫‪ 1‬ﺣﺎﻛﻢ ‪ 18/1‬و ‪ 297/4‬و اﺑﻦ ﺣﺒﺎن ‪1177‬‬

‫‪ 2‬ﺑﺨﺎري در ادب اﻟﻤﻔﺮد ‪783‬‬
‫‪ 3‬ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺮدم اﻳﻦ ﺟﻤﻼت و ﺗﻌﺎرﻓﺎت را در زﻧﺪﮔﻲ روزﻣﺮه ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ ﺑـﺪون آﻧﻜـﻪ ﺑـﻪ ﻣﻌﻨـﺎي آن‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬و اﻳﻦ در ﺣﺎﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ داﻧﺴﺘﻪ و ﻧﺪاﻧﺴﺘﻪ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺷﺮك ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻲ ﺷﺮﻳﻚ ﺷﺪه اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪202‬‬

‫ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﺗﺮ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺟﻮاﺑﻲ ﻛﻪ ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ
در ﭘﺎﺳـﺦ ﮔﻮﻳﻨـﺪه اﻳـﻦ ﺳـﺨﻦ]ﺷـﺨﺺ‬

‫ﻣﺬﻛﻮر در ﺣﺪﻳﺚ [ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫و اﮔﺮ آن ﺷﺨﺺ رﺳﻮل ﺧﺪا
را ﺑﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷـﺮﻳﻚ ﮔﺮﻓﺘـﻪ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧـﺎ دﻳﮕـﺮان‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ را ﻛﻪ در ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰ ﺑﺎ رﺳﻮل ﺧﺪا
ﺑﺮاﺑﺮي ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ و ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ‬
‫از دﺷﻤﻨﺎن ﺧﺪاوﻧﺪ و رﺳﻮﻟﺶ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷﺮﻳﻚ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺳﺠﺪه و ﻋﺒﺎدت و ﺗﻮﻛﻞ و اﻧﺎﺑـﺖ و رﺟـﻮع و ﺗﻘـﻮي و ﺧـﺸﻴﺖ و‬
‫ﻛﻔﺎﻳﺖ و ﺗﻮﺑﻪ و ﻧﺬر و ﻗﺴﻢ و ﺗﺴﺒﻴﺢ و ﺗﻜﺒﻴـﺮ ﮔﻔـﺘﻦ و ﺗﻬﻠﻴـﻞ و ﺣﻤـﺪ ﮔـﻮﻳﻲ و‬
‫ﻃﻠﺐ ﻣﻐﻔﺮت و ﺣﺘﻲ ﺗﺮاﺷﻴﺪن ﺳﺮ از روي ﻋﺒﺎدت و ﻧﻴﺰ ﺧﻀﻮع و ﻃﻮاف و دﻋـﺎ‪،‬‬
‫ﻫﻤﻪ و ﻫﻤﻪ ﻓﻘﻂ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﺧﺪاﺳﺖ و ﺣﻖ اوﺳﺖ و ﺑﺮاي ﻏﻴﺮ او ﺟﺎﻳﺰ ﻧﻴﺴﺖ ﭼﻪ آن‬
‫ﻏﻴﺮ ﻓﺮﺷﺘﻪ ﻣﻘﺮب ﺑﺎﺷﺪ و ﭼﻪ اﻧﺒﻴﺎء و رﺳﻮﻻن‪.‬‬
‫در ﻣﺴﻨﺪ اﻣﺎم اﺣﻤﺪ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ‪) :‬أن رﺟﻼ أﺗﻰ ﺑﻪ إﻟﻰ اﻟﻨﺒﻲ ﻗـﺪ أذﻧـﺐ ذﻧﺒـﺎ‬
‫ﻓﻠﻤﺎ وﻗﻒ ﺑﻴﻦ ﻳﺪﻳﻪ ﻗﺎل اﻟﻠﻬﻢ إﻧﻲ أﺗﻮب إﻟﻴﻚ وﻻ أﺗﻮب إﻟﻰ ﻣﺤﻤﺪ ﻓﻘﺎل ﻗﺪ ﻋﺮف‬
‫اﻟﺤﻖ ﻷﻫﻠﻪ(‪ ) ١‬ﻣﺮدي ﻧﺰد رﺳﻮل ﺧﺪا
آورده ﺷﺪ ﻛﻪ ﮔﻨﺎﻫﻲ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺷﺪه ﺑﻮد و‬
‫ﻗﺘﻲ ﺟﻠﻮ رﺳﻮل ﺧﺪا
رﺳﻴﺪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﺪاﻳﺎ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺳﻮي ﺗـﻮ ﺗﻮﺑـﻪ ﻣـﻲﻛـﻨﻢ و ﺑـﻪ‬
‫ﺳﻮي ﻣﺤﻤﺪ ﺗﻮﺑﻪ ﻧﻤﻲﻛﻨﻢ‪ .‬رﺳﻮل ﺧﺪا
ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺣﻖ را ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺑﺮاي ﻛـﺴﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻲ اش را دارد‪( .‬‬

‫ﺷﺮك در ﻗﺼﺪ و ﻧﻴﺖ‬

‫اﻣﺎ ﺷﺮك در ﻗﺼﺪ و ﻧﻴﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ درﻳﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﺎﺣﻞ ﻧﺪارد و ﺑـﺴﻴﺎر ﻛـﻢاﻧـﺪ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ از آن ﻧﺠﺎت ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﻫﺮﻛﻪ ﺑﺎ ﻋﻤﻠﺶ ﻏﻴﺮ ﺧﺪا را اراده ﻛﻨﺪ و ﻳـﺎ ﻧﻴﺘـﻲ‬
‫ﻏﻴﺮ از ﺗﻘﺮب ﺑﻪ ﺳﻮي او را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﭘﺎداﺷﻲ را از ﻏﻴﺮ او ﺑﺨﻮاﻫﺪ در ﻧﻴـﺖ و‬
‫ﻗﺼﺪش ﺷﺮك ورزﻳﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺧﻼص ﻳﻌﻨﻲ اﻳﻨﻜﻪ ﺷﺨﺺ در اﻗﻮال و اﻓﻌﺎل و ﻗـﺼﺪ و ﻧﻴـﺖ‪ ،‬ﺧـﻮد را ﺑـﺮاي‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺧﺎﻟﺺ ﮔﺮداﻧﺪ و اﻳﻦ ﻫﻤﺎن ﺣﻨﻴﻔﻴﺖ ﻣﻠﺖ اﺑﺮاﻫﻴﻢ »ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم« اﺳﺖ ﻛـﻪ‬

‫‪ 1‬اﺣﻤﺪ ‪435/3‬‬
‫‪203‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ /‬ﮔﻨﺎه ﺷﺮك‬

‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﻤﻪ ﺑﻨﺪﮔﺎن را ﺑﻪ آن اﻣﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻏﻴﺮ آن را از ﻛﺴﻲ ﻧﻤﻲﭘـﺬﻳﺮد و ﻫﻤـﺎن‬

‫ﺣﻘﻴﻘﺖ اﺳﻼم اﺳﺖ‪.‬‬
‫‬ ‫'‪   I 4m 5‬‬ ‫‪   9‬‬ ‫™‪)  ciE‬‬
‫'‪   4‬‬
‫‪)  —4‬آل‬ ‫‪ =4GM‬‬
‫‬ ‫‪    53‬‬
‫"‪     ,.‬‬ ‫‪    _s‬‬
‫‪   ®7.‬‬
‫'    ‬
‫ ‬
‫ﻋﻤﺮان ‪ ) (85‬ﻫﺮ ﻛﻪ ﺟﺰ اﺳﻼم دﻳﻨﻰ ]دﻳﮕﺮ[ ﺟﻮﻳﺪ ﻫﺮﮔﺰ از وى ﭘﺬﻳﺮﻓﺘـﻪ ﻧـﺸﻮد و‬
‫وى در آﺧﺮت از زﻳﺎﻧﻜﺎران اﺳﺖ‪(.‬‬
‫اﻳﻦ ﻫﻤﺎن ﻣﻠﺖ اﺑﺮاﻫﻴﻢ »ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم« اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫـﺮ ﻛـﻪ از آن روي ﺑﮕﺮداﻧـﺪ از‬
‫ﻧﺎداﻧﺘﺮﻳﻦ ﻧﺎداﻧﺎن ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪.‬‬

‫ﺣﻘﻴﻘﺖ و ﻣﺎﻫﻴﺖ ﺷﺮك‬

‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻘﺪﻣﻪ را داﻧﺴﺘﻲ راه ﺑﺮاي ﺟﻮاب ﺳـﺆال ﻣـﺬﻛﻮر ﺑﺮاﻳـﺖ ﺑـﺎز‬
‫ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﻟﺬا از ﺧﺪاوﻧﺪ ﻳﻜﺘﺎ ﺟﻮاب درﺳﺖ و ﺻﺤﻴﺢ را در ﺧﻮاﺳـﺖ ﻣـﻲﻛﻨـﻴﻢ و‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ‪ :‬ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺷﺮك ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﺗﺸﺒﻴﻪ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﺮاي ﺧﺎﻟﻖ و ﺗﺸﺒﻴﻪ ﻛـﺮدن‬
‫ﻣﺨﻠﻮق ﺑﻪ او‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎي ﺣﻘﻴﻘﻲ ﺗﺸﺒﻴﻪ اﺳﺖ ﻧﻪ ﺛﺎﺑﺖ داﻧﺴﺘﻦ ﺻﻔﺘﻬﺎي ﻛﻤﺎل ﺑﺮاي ﺧﺪاوﻧﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺒﺤﺎن ﺧﻮد را ﺑﺪان وﺻﻒ ﻧﻤﻮده و رﺳﻮل ﺧﺪا
ﻧﻴﺰ او را ﺑﺪان وﺻﻒ‬
‫ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﻫﺮ ﻛﺲ ﻛﻪ ﻗﻠﺒﺶ واژﮔﻮن ﮔﺸﺘﻪ و ﭼﺸﻤﺶ ﻧﺎﺑﻴﻨﺎﺳﺖ‪ ،‬واﻗﻌﻴﺖ را ﺑﺎﻟﻌﻜﺲ‬
‫ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ و ﺗﻮﺣﻴﺪ را ﺗﺸﺒﻴﻪ ﻣﻲداﻧـﺪ و ﺗـﺸﺒﻴﻪ را ﺑﺰرﮔﺪاﺷـﺖ ﺧـﺪا و اﻃﺎﻋـﺖ از او‬
‫ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﻣﺸﺮك ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺨﻠﻮق را در ﺧﺼﻮﺻﻴﺘﻬﺎي اﻟﻬﻲ ﺑـﻪ ﺧـﺎﻟﻖ ﺗـﺸﺒﻴﻪ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ و از ﺧﺼﻮﺻﻴﺘﻬﺎي اﻟﻬﻲ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﺑﺮ ﺿﺮر و ﻧﻔﻊ و ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﻋﻄـﺎ ﻛـﺮدن و‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻦ اﺳﺖ و اﻳﻦ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻌﻠﻖ دﻋﺎ و ﺧﻮف و اﻣﻴﺪ و ﺗﻮﻛﻞ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺧـﺪا‬
‫ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬و ﻫﺮ ﻛﺲ اﻳﻨﻬﺎ را ﺑﻪ ﻣﺨﻠﻮﻗﻲ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﺪاﻧﺪ آن ﻣﺨﻠﻮق را ﺑﻪ ﺧـﺪا ﺗـﺸﺒﻴﻪ‬
‫ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬و ﻛﺴﻲ را ﻛﻪ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﺿﺮر و ﻧﻔﻊ و زﻧﺪﮔﻲ و ﻣﺮگ و ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﻦ ﺧﻮد‬
‫را ﻧﺪارد – ﭼﻪ رﺳﺪ ﺑﻪ دﻳﮕﺮان – ﺑﻪ ﻛﺴﻲ ﺗﺸﺒﻴﻪ ﻛـﺮده اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻫﻤـﻪ اﻣـﻮر در‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪204‬‬

‫اﺧﺘﻴﺎر اوﺳﺖ و ﻫﻤﻪ ﻛﺎر ﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﻮي او ﺑﺎز ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬و ﻫﺮﭼﻪ ﺧﻮاﺳﺘﻪ‪ ،‬ﺷﺪه اﺳﺖ‬
‫و ﻫﺮ ﭼﻪ ﻧﺨﻮاﻫﺪ‪ ،‬ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻛﺴﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻋﻄﺎﻛﺮدﻧﺶ ﻣﺎﻧﻊ ﺷـﻮد و‬
‫ﻋﻄﺎ ﻛﻨﻨﺪه اي در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻨﻌﺶ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ اﮔﺮ در رﺣﻤﺖ را ﺑﻪ ﺳـﻮي ﺑﻨـﺪه‬
‫اي ﺑﮕﺸﺎﻳﺪ ﻛﺴﻲ ﻳﺎراي ﺑﺴﺘﻦ آﻧﺮا ﻧـﺪارد و اﮔـﺮ ﺑﺒﻨـﺪد ﻛـﺴﻲ را ﻳـﺎراي ﮔـﺸﻮدن‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﭘﺲ از زﺷﺖ ﺗﺮﻳﻦ ﺗﺸﺒﻴﻪ ﻫﺎ اﻳﻦ ﻧﻮع ﺗـﺸﺒﻴﻪ اﺳـﺖ‪ :‬ﻳﻌﻨـﻲ ﺗـﺸﺒﻴﻪ ﮔـﺮﻓﺘﻦ‬
‫ﻧﺎﺗﻮان ﺑﻲ ﭼﻴﺰ ﺑﻪ ذات ﺗﻮاﻧﺎي ﺑﻲ ﻧﻴﺎز‪.‬‬
‫از ﺧﺼﻮﺻﻴﺘﻬﺎي اﻟﻬﻲ ﻛﻤﺎل ﻣﻄﻠﻖ در ﻫﻤﻪ ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎﺳﺖ و اﻳﻨﻜﻪ او ﻛﺴﻲ اﺳـﺖ‬
‫ﻛﻪ در ﻫﻴﭻ ﺟﻨﺒﻪ اي داراي ﻧﻘﺺ و ﻋﻴﺐ ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬و اﻳﻦ ﺳﺒﺐ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻋﺒﺎدت‬
‫ﻓﻘﻂ ﻣﺨﺘﺺ او ﺑﺎﺷﺪ و ﺗﻌﻈﻴﻢ و ﺑﺰرﮔﺪاﺷﺖ و ﺧـﺸﻴﺖ و دﻋـﺎ و اﻣﻴـﺪ و ﺗﻮﺑـﻪ و‬
‫ﺑﺎزﮔﺸﺖ و ﺗﻮﻛﻞ و درﺧﻮاﺳﺖ ﻣﺪد و ﻳﺎري و ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺧﻀﻮع ﻫﻤﺮاه ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺣـﺐ‪،‬‬
‫ﻫﻤﻪ و ﻫﻤﻪ ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻘﻼ و ﺷﺮﻋﺎ و ﻓﻄﺮﺗﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي او اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد‪ .‬و ﻋﻘـﻞ‬
‫و ﺷﺮع و ﻓﻄﺮت آﻧﺮا از ﻏﻴﺮ او ﻣﻨﻊ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﻫﺮﻛﻪ ﭼﻴﺰي از آﻧﺮا ﺑﺮاي ﻏﻴﺮ ﺧﺪا ﻗﺮار داد ﻫﻤﺎﻧﺎ آن ﻏﻴﺮ را ﺑﻪ ﺧﺪا ﺗـﺸﺒﻴﻪ‬
‫ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺷﺒﻴﻪ و ﻣﺎﻧﻨﺪي ﻧﺪارد‪ .‬و اﻳﻦ زﺷﺖ ﺗﺮﻳﻦ و ﺑﺎﻃﻠﺘﺮﻳﻦ ﺗﺸﺒﻴﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺷﺪت زﺷﺘﻲ آن و ﺷﺎﻣﻞ ﺑﻮدن ﻇﻠﻢ ﻓﺮاوان ﺧﺪاوﻧﺪ ﺧﺒﺮ داده ﻛﻪ‬
‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ دﭼﺎر آن ﺷﻮد را ﻧﻤﻲﺑﺨﺸﺪ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻛﻪ رﺣﻤﺖ را ﺑﺮ ﺧﻮد واﺟﺐ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫از ﺧﺼﻮﺻﻴﺘﻬﺎي اﻟﻬﻲ‪ ،‬ﻋﺒﻮدﻳﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ دو ﭘﺎﻳﻪ اﺳﺘﻮار اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺪون آﻧﻬﺎ‬
‫ﭘﺎﻳﺪار ﻧﻤﻲﻣﺎﻧﺪ‪ :‬ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺣﺐ او ﻫﻤﺮاه ﺑـﺎ ﻧﻬﺎﻳـﺖ ذﻟـﺖ و ﺧـﻀﻮع در ﺣـﻀﻮرش‪.‬‬
‫ارزش و ﺟﺎﻳﮕﺎه ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت ﺑﻪ اﻧﺪازه ﺗﻔﺎوﺗﺸﺎن در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﺮ ﻛﺴﻲ ﺣﺐ و ذﻟﺖ و ﺧﻀﻮع راﺑﺮاي ﻏﻴﺮ او ﻗﺮار دﻫـﺪ آن ﻛـﺲ را در ﺣـﻖ‬
‫ﺧﺎﻟﺺ ﺧﺪا ﺑﻪ او ﺗﺸﺒﻴﻪ ﻛﺮده اﺳﺖ؛ و ﻣﺤﺎل اﺳﺖ ﺷﺮﻳﻌﺘﻲ از ﺷﺮاﻳﻊ آﻧﺮا ﺗﺎﻳﻴﺪ ﻛﻨﺪ‬
‫و زﺷﺘﻲ و ﻧﺎدرﺳﺘﻲ آن در ﻓﻄﺮت و ﻋﻘﻞ ﻣﺴﺘﻘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻟﻜﻦ ﺷﻴﺎﻃﻴﻦ ﻓﻄﺮت و ﻋﻘﻞ‬
‫ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺮدم را ﺗﻐﻴﻴﺮ داده و ﻓﺎﺳﺪ ﻛﺮده اﻧﺪ‪.‬‬
‫از ﺧﺼﻮﺻﻴﺘﻬﺎ و ﺣﻘﻬﺎي اﻟﻬﻲ‪ ،‬ﺳﺠﺪه اﺳﺖ‪ .‬و ﻫﺮﻛﻪ ﺑﺮاي ﻏﻴﺮ ﺧﺪا ﺳﺠﺪه ﺑﺮد‬
‫ﻣﺨﻠﻮق را ﺑﻪ او ﺗﺸﺒﻴﻪ ﻛﺮده اﺳﺖ و از آن اﺳﺖ ﺗﻮﻛﻞ‪ ،‬ﻫﺮﻛﻪ ﺑﻪ ﻏﻴـﺮ ﺧـﺪا ﺗﻮﻛـﻞ‬
‫‪205‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ /‬ﮔﻨﺎه ﺷﺮك‬

‫ﻛﻨﺪ آن ﻛﺲ را ﺑﻪ ﺧﺪا ﺗﺸﺒﻴﻪ ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫و از آن اﺳﺖ ﺗﻮﺑﻪ‪ ،‬ﻫﺮﻛﻪ ﺑﺮاي ﻏﻴﺮ ﺧﺪا ﺗﻮﺑﻪ ﻛﻨﺪ آن ﻛـﺲ را ﺑـﻪ ﺧـﺪا ﺗـﺸﺒﻴﻪ‬
‫ﻛﺮده اﺳﺖ؛ و از آن اﺳﺖ ﻗﺴﻢ ﺧﻮردن از روي ﺗﻌﻈﻴﻢ و ﺑﺰرﮔﺪاﺷﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ از ﻟﺤﺎظ ﺗﺸﺒﻴﻪ ﻗﺮاردادن‪ ،‬و اﻣﺎ از ﻟﺤﺎظ ﺗﺸﺒﻴﻪ ﺷﺪن ﺑﻪ او‪:‬‬
‫ﻫﺮ ﻛﺴﻲ اﺣﺴﺎس ﺑﺰرﮔﻲ و ﻋﻈﻤﺖ ﻛﻨﺪ و ﻣﺮدم را ﺑﻪ ﻣﺪح و ﺗﻌﻈﻴﻢ و ﺧـﻀﻮع‬
‫و اﻣﻴﺪ و ﺗﻌﻠﻖ ﻗﻠﺐ ﺑﻪ او از روي ﺧﻮف و رﺟﺎ و ﭘﻨﺎه و ﻛﻤﻚ‪ ،‬دﻋﻮت ﻛﻨـﺪ ﺧـﻮد‬
‫را ﺑﻪ ﺧﺪا ﺗﺸﺒﻴﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ و در رﺑﻮﺑﻴﺖ و اﻟﻮﻫﻴﺖ ﺑﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳـﺒﺤﺎن ﻣﻨﺎزﻋـﻪ ﻛـﺮده‬
‫اﺳﺖ‪ .‬و ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻲ آﻧﺮا دارد ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ او را ﺑﻪ ﺳﺨﺘﻲ ﺧﻮار ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﺻﺤﻴﺢ ﻣﺴﻠﻢ آﻣـﺪه اﺳـﺖ ﻛـﻪ رﺳـﻮل ﺧـﺪا
ﻓﺮﻣـﻮد‪) :‬اﻟﻌﻈﻤـﺔ ازاري و‬
‫اﻟﻜﺒﺮﻳﺎء رداﺋﻲ‪ ،‬ﻓﻤﻦ ﻧﺎزﻋﻨﻲ واﺣﺪا ﻣﻨﻬﻤﺎ ﻋﺬﺑﺘﻪ(‪ ) ١‬ﻋﻈﻤﺖ و ﺑﺰرﮔـﻲ ازار )ﻟﺒـﺎس‬
‫ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﻨﻪ( ﻣﻦ اﺳﺖ و ﻛﺒﺮﻳﺎء و ﺑﺰرﮔﻲ ذاﺗـﻲ رداي )ﻟﺒـﺎس ﺑـﺎﻻ ﺗﻨـﻪ( ﻣـﻦ اﺳـﺖ‬
‫ﻫﺮﻛﺲ در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﺑﺎ ﻣﻦ ﻧﺰاع ﻛﻨﺪ او را ﺷﻜﻨﺠﻪ ﺧﻮاﻫﻢ داد‪( .‬‬
‫اﮔﺮ ﻣﺼﻮران ]ﻧﻘﺎﺷﺎن ﻣﻮﺟﻮد زﻧﺪه[ از ﺟﻤﻠﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ در روز ﻗﻴﺎﻣـﺖ‬
‫ﺳﺨﺖ ﺗﺮﻳﻦ ﻋﺬاﺑﻬﺎ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻲرﺳﺪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﻳﻨﻜﻪ ﻓﻘﻂ در ﺻﻔﺖ ﺻﻨﻊ‪ ،‬ﺧﻮد را ﺑـﻪ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﺸﺒﻴﻪ ﻛﺮده اﻧﺪ ﭘﺲ ﺣﺎل ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ در ﺧﺼﻮﺻﻴﺘﻬﺎي رﺑﻮﺑﻴـﺖ و اﻟﻮﻫﻴـﺖ‬
‫ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﺸﺒﻴﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ؟‬
‫ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا
ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪) :‬أﺷﺪ اﻟﻨﺎس ﻋـﺬاﺑﺎ ﻳـﻮم اﻟﻘﻴﺎﻣـﺔ اﻟﻤـﺼﻮرون‬
‫ﻳﻘﺎل ﻟﻬﻢ أﺣﻴﻮا ﻣﺎ ﺧﻠﻘﺘﻢ(‪) ٢‬ﮔﺮﻓﺘﺎرﺗﺮﻳﻦ ﻣﺮدم در ﻋﺬاب روز ﻗﻴﺎﻣـﺖ ﺻﻮرﺗﻜـﺸﺎن‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬و ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد آﻧﭽﻪ را ﺧﻠﻖ ﻛﺮده اﻳﺪ زﻧﺪه ﻛﻨﻴﺪ‪( .‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﺻﺤﻴﺤﻴﻦ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا
ﻓﺮﻣﻮد‪) :‬ﻗﺎل اﷲ ﻋﺰوﺟـﻞ‪:‬‬
‫وﻣﻦ اﻇﻠﻢ ﻣﻤﻦ ذﻫﺐ ﻳﺨﻠـﻖ ﺧﻠﻘـﺎ ﻛﺨﻠﻘـﻲ‪ ،‬ﻓﻠﻴﺨﻠﻘـﻮا ذرة‪ ،‬او ﻟﻴﺨﻠﻘـﻮا ﺣﺒـﺔ‪ ،‬او‬
‫ﻟﻴﺨﻠﻘﻮا ﺷﻌﻴﺮة(‪ ) ٣‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﺰ و ﺟﻞ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﭼﻪ ﻛـﺴﻲ ﺳـﺘﻤﻜﺎر ﺗـﺮ اﺳـﺖ از‬

‫‪ 1‬ﻣﺴﻠﻢ ‪2620‬‬
‫‪ 2‬ﺑﺨﺎري ‪ 5607‬و ﻣﺴﻠﻢ ‪2108‬‬
‫‪ 3‬ﺑﺨﺎري ‪ 7120‬و ﻣﺴﻠﻢ ‪2111‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪206‬‬

‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻣﻲآﻳﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻦ ﻣﻲآﻓﺮﻳﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺲ )اﮔﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ( ﻣﻮرﭼﻪ اي ﺑﻴﺎﻓﺮﻳﻨﻨـﺪ ﻳـﺎ‬
‫داﻧﻪ اي ﺑﻴﺎﻓﺮﻳﻨﻨﺪ ﻳﺎ داﻧﻪ ﺟﻮي ﺑﻴﺎﻓﺮﻳﻨﻨﺪ‪( .‬‬
‫ﭘﺲ اﻳﻦ ﺣﺎل ﻛﺴﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻮد را در ﺻﻔﺘﻲ ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﺸﺎﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ اﻧـﺪ‬
‫ﭼﻪ رﺳﺪ ﺑﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ در اﺳﻤﻬﺎي ﺧﺎص رﺑﻮﺑﻴﺖ و اﻟﻮﻫﻴﺖ ﺧﻮد را ﺑـﻪ ﺧﺪاوﻧـﺪ‬
‫ﻣﺘﺸﺎﺑﻪ ﺳﺎزﻧﺪ؟ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﺳﻤﻬﺎﻳﻲ را ﺑﺮ ﻣﻲﮔﺰﻳﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﻣﺨﺼﻮص‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ﻣﻠﻚ اﻻﻣﻼك و ﻳﺎ ﺣﺎﻛﻢ اﻟﺤﻜﺎم و اﻣﺜﺎل آن‪.‬‬
‫در ﺻﺤﻴﺤﻴﻦ رواﻳﺖ ﺷﺪه ﻛﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا
ﻓﺮﻣﻮد‪) :‬أن أﺧﻨﻊ اﻻﺳﻤﺎء ﻋﻨـﺪ اﷲ‬
‫رﺟﻞ ﻳﺴﻤﻰ ﺑﺸﺎﻫﺎن ﺷﺎه » ﻣﻠﻚ اﻟﻤﻠـﻮك « وﻻ ﻣﻠـﻚ اﻻ اﷲ(‪ ) ١‬ﻫﻤﺎﻧـﺎ از زﺷـﺖ‬
‫ﺗﺮﻳﻦ اﺳﻤﻬﺎ ﻧﺰد ﺧﺪاوﻧﺪ ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻮد را "ﺷﺎﻫﻨﺸﺎه" ﻳـﺎ ﭘﺎدﺷـﺎه ﭘﺎدﺷـﺎﻫﺎن‬
‫ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﭘﺎدﺷﺎﻫﻲ ﺟﺰ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺒﺤﺎن وﺟﻮد ﻧﺪارد‪( .‬‬
‫در ﻟﻔﻆ دﻳﮕﺮي آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ‪) :‬أﻏـﻴﻆ رﺟـﻞ ﻋﻠـﻲ اﷲ رﺟـﻞ ﻳـﺴﻤﻰ ﺑﻤﻠـﻚ‬
‫اﻻﻣﻼك(‪ ) ٢‬ﻣﺒﻐﻮض ﺗﺮﻳﻦ ﻣﺮد ﻧﺰد ﺧﺪاوﻧﺪ ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻮد را ﻣﻠﻚ اﻟﻤﻠـﻮك‬
‫ﻳﺎ ﺷﺎﻫﻨﺸﺎه ﻧﺎﻣﻴﺪه اﺳﺖ‪(.‬‬
‫اﻳﻦ ﺧﺸﻢ ﺧﺪاﺳﺖ ﺑﺮﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺧﻮد را در اﺳﻤﻲﺑﻪ ﺧﺪاوﻧـﺪ ﺷـﺒﻴﻪ ﺳـﺎﺧﺘﻪ ﻛـﻪ‬
‫ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ي ﻏﻴﺮ ﺧﺪا ﻧﻴﺴﺖ زﻳﺮا او ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﭘﺎدﺷـﺎه ﭘﺎدﺷـﺎﻫﺎن اﺳـﺖ و او ﺣـﺎﻛﻢ‬
‫ﺗﻤﺎم ﺣﻜﺎم اﺳﺖ و اوﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺗﻤﺎم ﺣﻜﺎم ﺣﻜﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻧﻪ ﻏﻴﺮ او‪.‬‬

‫ﺳﻮء ﻇﻦ داﺷﺘﻦ ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد‬

‫در اﻳﻨﺠﺎ ﺑﻪ اﺻﻞ ﻣﻬﻤﻲاﺷﺎره ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺣﻞ ﻣﺴﺌﻠﻪ را در ﭘـﻲ دارد‪ .‬و آن اﻳـﻦ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﮔﻨﺎه ﻧﺰد ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺳﻮء ﻇﻦ ﺑﻪ اوﺳﺖ‪ .‬زﻳﺮا ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﺳﻮءﻇﻦ دارد اﻏﻠﺐ ﺧﻼف ﻛﻤﺎل ﺧﺪاوﻧـﺪ را ﮔﻤـﺎن ﻣـﻲﺑـﺮد‪ .‬و ﭼﻴـﺰي را ﮔﻤـﺎن‬
‫ﻣﻲﺑﺮد ﻛﻪ ﻧﻘﺾ ﻛﻨﻨﺪه ي اﺳﻤﺎء و ﺻﻔﺎت ﭘﺎك ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ‪ .‬و ﺑـﻪ ﻫﻤـﻴﻦ ﺳـﺒﺐ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻛﺴﺎﻧﻲ را ﻛﻪ ﺑﻪ او ﺳﻮء ﻇﻦ دارﻧﺪ را ﺑﻪ ﻋﻮاﻗﺒﻲ وﻋﺪه ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺑـﻪ ﻏﻴـﺮ‬

‫‪ 1‬ﺑﺨﺎري ‪ 5253‬و ﻣﺴﻠﻢ ‪2143‬‬

‫‪ 2‬ﻣﺴﻠﻢ ‪2143‬‬
‫‪207‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ /‬ﮔﻨﺎه ﺷﺮك‬

‫آﻧﺎن وﻋﺪه داده ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪   4R  P eR‬‬ ‫‪      P"5R‬‬
‫‬
‫‪ * + r  e‬‬
‫‡‪P4‬‬ ‫‪      r"5R‬‬ ‫&‪    oQ‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ *    :‬‬
‫&‪+     54‬‬ ‫‪  t84‬‬
‫‬ ‫‪  4w 3    9$‬‬ ‫‬
‫‪+    4 <4$‬‬
‫?‪ 54‬‬ ‫‪        49$‬‬
‫‪  T >Œ4s‬‬‫‬ ‫= ‪  +‬‬ ‫‪  t8‬‬ ‫‪+  T1‬‬
‫š ‪ +‬‬
‫‪ rtE‬‬
‫'‪) _p4‬ﻓﺘﺢ ‪])(6‬ﺗﺎ[ ﻣﺮدان و زﻧﺎن ﻧﻔﺎقﭘﻴﺸﻪ و ﻣﺮدان و زﻧـﺎن ﻣـﺸﺮك را‬
‫)‬ ‫   ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺪا ﮔﻤﺎن ﺑﺪ ﺑﺮدهاﻧﺪ ﻋﺬاب ﻛﻨﺪ ﺑﺪ زﻣﺎﻧﻪ ﺑﺮ آﻧﺎن ﺑﺎد و ﺧﺪا ﺑﺮ اﻳﺸﺎن ﺧـﺸﻢ‬
‫ﻧﻤﻮده و ﻟﻌﻨﺘﺸﺎن ﻛﺮده و ﺟﻬﻨﻢ را ﺑﺮاى آﻧﺎن آﻣﺎده ﮔﺮداﻧﻴﺪه و ]ﭼﻪ[ ﺑﺪ ﺳـﺮاﻧﺠﺎﻣﻰ‬
‫اﺳﺖ )‪((6‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ در ﺟﻮاب ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺻـﻔﺖ از ﺻـﻔﺎت او را اﻧﻜـﺎر ﻧﻤـﻮده اﺳـﺖ‬
‫‬ ‫‪       4  30‬‬ ‫š‪ + 5‬‬ ‫ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪    :‬‬
‫'‪   4‬‬
‫‪ —4‬‬ ‫‪ * 7^.4LD‬‬ ‫‪    141‬‬
‫š‪ *   755‬‬
‫‪   BQ‬‬ ‫   ‪  J‬‬
‫)ﻓﺼﻠﺖ ‪) (23‬ﻫﻤﻴﻦ ﺑﻮد ﮔﻤﺎﻧﺘﺎن ﻛﻪ در ﺑﺎره ﭘﺮوردﮔﺎرﺗﺎن ﺑﺮدﻳﺪ ﺷﻤﺎ را ﻫﻼك ﻛﺮد‬
‫و از زﻳﺎﻧﻜﺎران ﺷﺪﻳﺪ )‪((23‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ از زﺑﺎن ﺧﻠﻴﻠﺶ اﺑﺮاﻫﻴﻢ »ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم« در ﺳﻮره ﺻﺎﻓﺎت ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪ J  S4‬‬
‫š‪54‬‬ ‫‪    T
3‬‬
‫<
‪  z»j‬‬ ‫‪)   w‬‬
‫‪  FX‬‬ ‫&‪)    zÂÃj
<.‬‬ ‫‰‪    1‬‬
‫'  ‬
‫'     ‬ ‫‪   :‬‬
‫‪   K‬‬ ‫‬
‫‬
‫&‪) (87)PR‬ﭼﻮن ﺑﻪ ﭘﺪر]ﺧﻮاﻧﺪه[ و ﻗﻮم ﺧﻮد ﮔﻔﺖ ﭼﻪ ﻣﻰﭘﺮﺳﺘﻴﺪ )‪ (85‬آﻳـﺎ‬ ‫ *‬
‫‪    o1‬‬
‫ﻏﻴﺮ از ﺧﺪا ﺑﻪ دروغ ﺧﺪاﻳﺎﻧﻰ ]دﻳﮕﺮ[ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﺪ )‪ (86‬ﭘـﺲ ﮔﻤﺎﻧﺘـﺎن ﺑـﻪ ﭘﺮوردﮔـﺎر‬
‫ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن ﭼﻴﺴﺖ )‪((87‬‬
‫ﻳﻌﻨﻲ ﭼﻪ ﮔﻤﺎن ﻣﻲﺑﺮﻳﺪ آﻧﮕﺎه ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷﻤﺎ را ﻣﺠﺎزات ﻛﻨﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻏﻴﺮ‬
‫او را ﻋﺒﺎدت ﻛﺮده اﻳﺪ ؟ و ﭼﻪ ﮔﻤﺎن ﻣﻲﺑﺮﻳﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻏﻴـﺮ او را ﺑـﺎ او ﻋﺒـﺎدت‬
‫ﻛﺮده اﻳﺪ ؟‬
‫ﻛﺎش ﭼﻴﺰي را ﮔﻤﺎن ﻣﻲﻛﺮدﻳﺪ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ او ﺑﻮد از ﺟﻤﻠﻪ اﻳﻨﻜـﻪ‪ :‬او ﺑـﺮ ﻫﻤـﻪ‬
‫ﭼﻴﺰ داﻧﺎﺳﺖ و ﺑﺮ ﻫﺮ ﭼﻴﺰي ﺗﻮاﻧﺎﺳﺖ‪ .‬و از ﻏﻴﺮ ﺧﻮد ﺑﻲ ﻧﻴﺎز اﺳﺖ و ﻏﻴـﺮ او ﺑـﺪو‬
‫ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪﻧﺪ‪ ،‬و او ﺑـﺮ ﭘﺎدارﻧـﺪه ي ﻋـﺪاﻟﺖ ﻣﻴـﺎن ﻣﺨﻠﻮﻗـﺎت اﺳـﺖ و او ﺗﻨﻬـﺎ ﻣـﺪﺑﺮ‬
‫ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت اﺳﺖ ﺑﺪون ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ او را ﻣـﺸﺎرﻛﺖ ﻛﻨـﺪ‪ .‬او ﺟﺰﺋﻴـﺎت اﻣـﻮر را‬
‫ﻣﻲداﻧﺪ و ﭼﻴﺰي از او ﻣﺨﻔﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬و او ﻫﺮ ﭼﻴﺰي را ﻛﺎﻓﻲ و ﺑﺲ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻛﻤﻚ‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪208‬‬

‫ﻛﻨﻨﺪه و ﻳﺎري ﮔﺮي ﻧﻴﺎز ﻧﺪارد و در ذات ﺧﻮد رﺣﻤﺎن اﺳﺖ و در رﺣﻤﺖ ﺧﻮد ﺑـﻪ‬
‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ او را ﺑﻪ ﻋﻄﻮﻓﺖ آورد‪ ،‬ﻧﻴﺎزي ﻧﺪارد ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺣﺎل ﭘﺎدﺷﺎﻫﺎن و رؤﺳﺎ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫اﺳﺖ زﻳﺮا آﻧﺎن ﺑﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻣﺤﺘﺎﺟﻨﺪ ﻛﻪ ﺣﺎل رﻋﺎﻳﺎ و ﻣﺮدم را ﺑﻪ آﻧﺎن ﺑﺎزﮔﻮ ﻛﻨﻨـﺪ و‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ آﻧﺎن را در رﻓﻊ اﺣﺘﻴﺎﺟﺎت ﻛﻤﻚ ﻛﻨﻨﺪ و ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را ﺑﺎ ﺷﻔﺎﻋﺖ ﺑـﻪ‬
‫ﻋﻄﻮﻓﺖ وادارﻧﺪ و ﻟﺬا واﺳﻄﻪ ﻫـﺎﻳﻲ را در اﻃـﺮاف دارﻧـﺪ ﻛـﻪ ﻧـﺸﺎﻧﮕﺮ ﺿـﻌﻔﻬﺎ و‬
‫ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ ﻫﺎ و ﻛﺎﺳﺘﻲ ﻫﺎﻳﺸﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻗﺎدر ﺑﺮ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ وﺑﻲ ﻧﻴـﺎز از ﻫـﺮﻛﺲ وﻋـﺎﻟﻢ ﺑـﺮ ﺗﻤـﺎم اﻣـﻮر‪ ،‬و‬
‫رﺣﻤﺎن و رﺣﻴﻤﻲﻛﻪ رﺣﻤﺘﺶ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰو ﻫﻤﻪ ﻛﺲ راﻓﺮاﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬واﺳـﻄﻪ ﻗـﺮار دادن‬
‫ﻣﻴﺎن اﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﭘﺮوردﮔﺎري وﻣﻴﺎن ﻣﺨﻠﻮﻗـﺎﺗﺶ در رﺑﻮﺑﻴـﺖ واﻟﻮﻫﻴـﺖ وﺗﻮﺣﻴـﺪش‬
‫ﺗﻮﻫﻴﻦ و ﻧﺎداﻧﻲ‪ ،‬وﺳﻮ ﻇﻦ ﺑﻪ او اﺳﺖ و ﻣﺤﺎل اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻮد ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰي را ﺑﺮاي‬
‫ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ ﺗﺸﺮﻳﻊ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻟﺬا روﺷﻦ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻋﺎﺑﺪ ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧـﺪ را ﺑـﺰرگ ﺷـﻤﺮده و او را‬
‫ﻳﮕﺎﻧﻪ اﻟﻪ ﺑﺪاﻧﺪ ودر درﮔﺎﻫﺶ ﺧﺎﺿﻊ وذﻟﻴﻞ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬زﻳـﺮا ﻓﻘـﻂ ﺧﺪاوﻧـﺪ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﻣﺴﺘﺤﻖ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺗﻌﻈﻴﻢ وﺟﻼل اﺳﺖ‪ ،‬واﻳﻦ ﺣﻖ ﺧﺎﻟﺼﺎﻧﻪ ﺑﺮاي اوﺳﺖ‪ .‬وازﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ‬
‫ﻇﻠﻤﻬﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﻘﺶ را ﺑﺮاي ﻏﻴﺮ او ادا ﻛﻨﻲ‪ .‬وﺑﺮاي او ﺷﺮﻳﻚ ﻗﺎﺋـﻞ ﺷـﻮي‪.‬‬
‫ﻣﺨﺼﻮﺻﺎ اﮔﺮ ﻛﺴﻲ را ﺑﺎ او ﺷﺮﻳﻚ ﮔﺮداﻧﻲ ﻛﻪ آن ﻛﺲ ﺧﻮد ﺑﻨﺪه و ﺗﺤـﺖ ﻓﺮﻣـﺎن‬
‫‪4‬‬ ‫'    ‬
‫‪ + ,4m  8‬‬ ‫  ) ‬
‫'`‪ i‬‬ ‫©‪+   o‬‬
‫ﺧﺪا ﻗﺮار دارد‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪    :‬‬
‫‪   y‬‬
‫‪ 74‬‬
‫¨‪  ‚4‬‬
‫‪      t 4E‬‬
‫‪      5W0‬‬
‫‪  4   7D‬‬ ‫¯  ‪     ' I t‬‬ ‫'‪     Y9‬‬
‫‪  '* S‬‬ ‫*' ‪    '+‬‬
‫&"‪) 
49‬روم ‪])(28‬ﺧﺪاوﻧـﺪ[ ﺑـﺮاى ﺷـﻤﺎ از‬ ‫"‪     c‬‬
‫‪­    rM‬‬
‫‪  ,p‬‬
‫‪  *   CQ‬‬‫‪     8‬‬
‫   ‬
‫ﺧﻮدﺗﺎن ﻣﺜﻠﻰ زده اﺳﺖ آﻳﺎ در آﻧﭽﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ روزى دادهاﻳﻢ ﺷـﺮﻳﻜﺎﻧﻰ از ﺑﺮدﮔﺎﻧﺘـﺎن‬
‫دارﻳﺪ ﻛﻪ در آن ]ﻣﺎل ﺑﺎ ﻫﻢ[ ﻣﺴﺎوى ﺑﺎﺷﻴﺪ و ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ ﺷـﻤﺎ از ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ ﺑـﻴﻢ‬
‫دارﻳﺪ از آﻧﻬﺎ ﺑﻴﻢ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ آﻳﺎت ﺧﻮد را ﺑﺮاى ﻣﺮدﻣﻰ ﻛﻪ ﻣﻰاﻧﺪﻳـﺸﻨﺪ‬
‫ﺑﻪ ﺗﻔﺼﻴﻞ ﺑﻴﺎن ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ )‪((28‬‬
‫ﻳﻌﻨﻲ اﮔﺮ ﺧﻮد ﺷﻤﺎ دوﺳﺖ ﻧﺪارﻳﺪ ﻛـﻪ ﺑﻨـﺪه ﻫﺎﻳﺘـﺎن را در رزق واﻣـﻮال ﺧـﻮد‬
‫ﺷﺮﻳﻚ ﻛﻨﻴﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺟﺎﻳﺰ ﻣﻲداﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﻨﺪﮔﺎن ﻣﺮا در ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﻛﻪ ﻫﻤـﺎن اﻟﻮﻫﻴـﺖ‬
‫‪209‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ /‬ﮔﻨﺎه ﺷﺮك‬

‫اﺳﺖ وﻓﻘﻂ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﻣﻦ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻣﻦ ﺷـﺮﻳﻚ ﮔﺮداﻧﻴـﺪ درﺣـﺎﻟﻲ ﻛـﻪ ﻛـﺴﻲ دﻳﮕـﺮ‬
‫ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻲ آن را ﻧﺪارد وﺑﺮاي ﻏﻴﺮ ﻣﻦ ﺟﺎﻳﺰ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﻫﺮﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﭙﻨﺪارد آﻧﭽﻨﺎن‬
‫ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﻗﺪر ﻣﺮا ﻧﺪاﻧﺴﺘﻪ وﻋﻈﻤﺖ ﻣﺮا ﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻪ وﻣﺮا ﺑـﻪ ﻳﮕـﺎﻧﮕﻲ ﻧﮕﺮﻓﺘـﻪ‬
‫‪ +  4 &b7E‬‬ ‫‬ ‫‬
‫‪ +
:‬‬
‫‪Q4‬‬ ‫‬ ‫'`‪    ,‬‬ ‫©‪(   o‬‬ ‫‪   Š5‬‬
‫\ ‪ +‬‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ J  :‬‬
‫‪+ [)  4  o1Q4‬‬
‫‪  J  .984‬‬
‫‪    
:‬‬ ‫‪  4‬‬
‫?‪  4&b7‬‬ ‫‪   411‬‬
‫‪    4‬‬ ‫ž‪)   "9‬‬ ‫<‪  '
$‬‬
‫‪     T
3‬‬ ‫  ‬
‫‬ ‫  ‬
‫‪)o9R‬ﺣﺞ‪ (73‬ﻣ‪‬ﺎ َﻗﺪ‪‬ر‪‬وا اﻟﻠﱠـﻪ‪ ‬ﺣ‪‬ـﻖﱠ ﻗَـﺪ‪‬رِهِ إِنﱠ اﻟﻠﱠـﻪ‪‬‬ ‫>     ‬
‫‪ + §&f‬‬ ‫'‪   5‬‬
‫‪  dQ"578‬‬
‫‬ ‫ ‬
‫َﻟ َﻘﻮِي‪ ‬ﻋﺰِﻳﺰٌ)ﺣﺞ‪) (74‬اى ﻣﺮدم ﻣﺜﻠﻰ زده ﺷﺪ ﭘﺲ ﺑﺪان ﮔﻮش ﻓﺮا دﻫﻴﺪ ﻛﺴﺎﻧﻰ را‬
‫ﻛﻪ ﺟﺰ ﺧﺪا ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﺪ ﻫﺮﮔﺰ ]ﺣﺘﻰ[ ﻣﮕﺴﻰ ﻧﻤﻰآﻓﺮﻳﻨﻨﺪ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺑﺮاى ]آﻓﺮﻳﺪن[ آن‬
‫اﺟﺘﻤﺎع ﻛﻨﻨﺪ و اﮔﺮ آن ﻣﮕﺲ ﭼﻴﺰى از آﻧﺎن ﺑﺮﺑﺎﻳﺪ ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ آن را ﺑـﺎزﭘﺲ ﮔﻴﺮﻧـﺪ‬
‫ﻃﺎﻟﺐ و ﻣﻄﻠـﻮب ﻫـﺮ دو ﻧﺎﺗﻮاﻧﻨـﺪ )‪ (73‬ﻗـﺪر ﺧـﺪا را ﭼﻨﺎﻧﻜـﻪ در ﺧـﻮر اوﺳـﺖ‬
‫ﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻨﺪ در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺧﺪاﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ ﺷﻜﺴﺖﻧﺎﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ )‪((74‬‬
‫ﭘﺲ آﻧﭽﻨﺎﻧﻜﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﻗﺪر ﺧﺪاوﻧﺪ را ﻧﺪاﻧﺴﺘﻪ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺧﺪاوﻧـﺪ‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ را ﺷﺮﻳﻚ ﻣﻲﮔﻴﺮد ﻛﻪ ﺿﻌﻴﻒ ﺗﺮﻳﻦ ﺣﺸﺮه را ﻛﻪ ﻣﮕﺲ اﺳـﺖ ﻧﻤـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ‬
‫ﺧﻠﻖ ﻛﻨﻨﺪ واﮔﺮ ﻣﮕﺴﻲ ﭼﻴﺰي را ازآﻧﺎن ﺑﺮﺑﺎﻳـﺪ از ﮔـﺮﻓﺘﻦ آن ﭼﻴـﺰ از او ﻧﺎﺗﻮاﻧﻨـﺪ‪.‬‬
‫‪     d0<4‬‬
‫‬
‫‪c4‬‬
‫‪   7Œ4.‬‬ ‫‪     ¦4n‬‬
‫‰‪     4&) ƒ h0‬‬ ‫'   ‬
‫<‪+  T 0‬‬ ‫ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪   :‬‬
‫'‪   (   r S8  F‬‬
‫ ‬
‫
)زﻣـﺮ‪)(67‬و ﺧـﺪا را‬ ‫‪   S$‬‬
‫‪  e‬‬ ‫&‪+  k‬‬ ‫'‪     5 b 1 r‬‬
‫‪    ^.E‬‬ ‫ ‪+‬‬ ‫"    ‪ +‬‬
‫آﻧﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺑﺰرﮔﻰ ﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻪاﻧﺪ و ﺣﺎل آﻧﻜـﻪ روز ﻗﻴﺎﻣـﺖ زﻣـﻴﻦ ﻳﻜـﺴﺮه در‬
‫ﻗﺒﻀﻪ ]ﻗﺪرت[ اوﺳﺖ و آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ ﺑﻬﻢ ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺑﻪ دﺳﺖ اوﺳﺖ او ﻣﻨﺰه اﺳﺖ و ﺑﺮﺗـﺮ‬
‫اﺳﺖ از آﻧﭽﻪ ]ﺑﺎ وى[ ﺷﺮﻳﻚ ﻣﻰﮔﺮداﻧﻨﺪ )‪((67‬‬
‫ﭘﺲ ﺑﺮاﺳﺘﻲ ﻗﺪر ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻮاﻧﺎي ﻣﻘﺘﺪر را ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﻧﺪاﻧﺴﺘﻪ اﻧﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻣﻮﺟﻮدات ﺿﻌﻴﻒ وﻧﺎﺗﻮان وﻋﺎﺟﺰ را ﺑﺎ او ﺷﺮﻳﻚ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬وﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﻢ‬
‫ﻛﻪ ﻣﻲﭘﻨﺪارﻧﺪ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮي را ﻧﻔﺮﺳﺘﺎده و ﻛﺘﺎﺑﻲ ﻧﺎزل ﻧﻔﺮﻣﻮده‪ ،‬ﻗﺪر ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫راآﻧﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﻧﻤﻲداﻧﻨﺪ‪ .‬زﻳﺮا ﭼﻴـﺰي را ﺑـﻪ او ﻧـﺴﺒﺖ ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ او ﻧﻴﺴﺖ و او را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت ﺧﻮد ﺑﻲ ﺗﻔﺎوت ﻣﻲداﻧﻨﺪ و ﻫـﺪف از‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪210‬‬

‫ﺧﻠﻖ اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﻣﺨﻠﻮق را ﺑﺎﻃﻞ و ﻋﺒﺚ ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻗﺪر ﺧﺪاوﻧﺪ را آﻧﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ اوﺳـﺖ ﻧﺪاﻧـﺴﺘﻪ اﻧـﺪ ﻛـﺴﺎﻧﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﺣﻘﺎﻳﻖ اﺳﻤﺎء و ﺻﻔﺎت او را ﻧﻔﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﺳﻤﻊ و ﺑﺼﺮ و اراده و اﺧﺘﻴﺎر و ﻋﻠﻮ او‬
‫ﺑﺮﻣﺨﻠﻮﻗﺎﺗﺶ و ﻛﻼم و ﺗﻜﻠﻢ او ﺑﺎ ﻫﺮﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ را ﻧﻔﻲ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ و ﻳـﺎ ﻣـﺸﻴﺖ و‬
‫اراده ﺑﻨﺪﮔﺎن را ﺗﺤﺖ ﻣﺸﻴﺖ و اراده او ﻧﻤﻲداﻧﻨﺪ‪ .‬و ﺧﺪاوﻧﺪ از آﻧﭽـﻪ ﺷـﺒﻴﻬﺎن ﺑـﻪ‬
‫ﻣﺠﻮس ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﺑﺎﻻﺗﺮ و واﻻﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻗﺪر ﺧﺪاوﻧﺪ را ﻧﺪاﻧﺴﺘﻪ اﻧﺪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ اﻧـﺴﺎن راﺑـﻪ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ ﭼﻴﺰي ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻣﻲدﻫﺪ ﻛـﻪ اﻧـﺴﺎن را ﺑـﻪ آن ﻣﺠﺒـﻮر ﻛـﺮده اﺳـﺖ وﻗـﺪرت‬
‫وﺗﺎﺛﻴﺮي ﺑﺮاي اﻧﺴﺎن ﻗﺮار ﻧﺪاده اﺳﺖ‪ !!.‬وﻫﻤﻪ ﻛﺎرﻫﺎ و اﻓﻌﺎل از ﺧﺪا ﺻﺎدر ﻣﻲﺷـﻮد‬
‫و ﺑﻨﺪﮔﺎن را ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﺑﻪ آن وادارﺷﺎن ﻛﺮده ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ‬
‫در ﻋﻘﻞ و ﻓﻄﺮت ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ ﻛﻪ اﮔﺮآﻗﺎ و ﺳﺮوري ﺑﻨﺪه اش را ﺑﻪ ﻛـﺎري وادارد‬
‫وﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻧﺠﺎم آن ﻛﺎر او را ﺳﺮزﻧﺶ ﻛﻨﺪ و ﻋﻘﻮﺑﺖ دﻫـﺪ ﻛـﺎري زﺷـﺖ و‬
‫ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ ﻣﺘﻜﺐ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻋﺎدﻟﺘﺮﻳﻦ ﻋـﺎدل ﻫـﺎ و اﺣﻜـﻢ اﻟﺤـﺎﻛﻤﻴﻦ و‬
‫ارﺣﻢ اﻟﺮاﺣﻤﻴﻦ ﺑﻨﺪه اش را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﭼﻴﺰي ﻛـﻪ ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲ و دﺧـﺎﻟﺘﻲ در اﻧﺠـﺎم آن‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻣﻲدﻫﺪ آن ﻫﻢ ﺗﺎ اﺑﺪ !؟‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻﺗﺮ و واﻻﺗﺮ اﺳﺖ از اﻳﻦ ﭘﻨﺪار‪ ،‬وﺳﺨﻦ اﻳﻨـﺎن از دﻳﮕـﺮي ﻧﻴـﺰ‬
‫ﺷﺮوراﻧﻪ ﺗﺮ و ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ ﺗﺮ اﺳﺖ و ﺑﻪ راﺳﺘﻲ ﻫـﺮ دو ﺧﺪاوﻧـﺪ را آﻧﭽﻨﺎﻧﻜـﻪ ﺷﺎﻳـﺴﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ ﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺧﺪا را ﭼﻨﺎن ﻛﻪ ﺷﺎﻳـﺴﺘﻪ اوﺳـﺖ ﻧﻤـﻲﺷﻨﺎﺳـﻨﺪ ﻛـﺴﺎﻧﻲ ﻛـﻪ او را از‬
‫ﻛﺜﺎﻓﺎت و ﭘﻠﻴﺪي ﻫﺎ دور ﻧﻤﻲدارﻧﺪ و او را در ﻫﺮ ﺟﺎﻳﻲ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻨﺪ و ﺑﻠﻜﻪ او را‬
‫از ﻋﺮﺷﺶ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮآن اﺳﺘﻮاء ﻳﺎﺑﺪ ﻣﺼﻮن ﻣﻲدارﻧﺪ‪.‬‬
‫‬
‫‪xp4‬‬ ‫‪     >4‬‬ ‫‪+  9‬‬ ‫&€= ƒ )&  ‪      :‬‬
‫‪  <&p‬‬ ‫‪ +   99‬‬
‫&€=   ‪ +‬‬
‫<   ‪ +‬‬
‫
  ‬
‫&‪ + ,4b‬‬ ‫ * ‬ ‫ '  ‬
‫‪44m‬‬ ‫'‪     44‬‬
‫[‪  C44‬‬ ‫‪(   o( Q44$‬‬
‫‪    <<44‬‬ ‫[‪   44 r‬‬ ‫‪  844
44b‬‬
‫‪* +‬‬ ‫‪     Q44‬‬
‫‬
‫&‪ +  44‬‬
‫    ‬
‫‪)0.‬ﻓﺎﻃﺮ‪)(10‬ﻫﺮ ﻛﺲ ﺳﺮﺑﻠﻨﺪى ﻣﻰﺧﻮاﻫـﺪ ﺳـﺮﺑﻠﻨﺪى ﻳﻜـﺴﺮه از آن ﺧﺪاﺳـﺖ‬
‫ ‬
‫ﺳﺨﻨﺎن ﭘﺎﻛﻴﺰه ﺑﻪ ﺳﻮى او ﺑﺎﻻ ﻣﻰرود و ﻛﺎر ﺷﺎﻳـﺴﺘﻪ ﺑـﻪ آن رﻓﻌـﺖ ﻣـﻰﺑﺨـﺸﺪ و‬
‫‪211‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ /‬ﮔﻨﺎه ﺷﺮك‬

‫ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺣﻴﻠﻪ و ﻣﻜﺮ ﻛﺎرﻫﺎى ﺑﺪ ﻣﻰﻛﻨﻨـﺪ ﻋـﺬاﺑﻰ ﺳـﺨﺖ ﺧﻮاﻫﻨـﺪ داﺷـﺖ و‬

‫ﻧﻴﺮﻧﮕﺸﺎن ﺧﻮد ﺗﺒﺎه ﻣﻰﮔﺮدد )‪((10‬‬
‫درﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻓﺮﺷﺘﻪ ﻫﺎوﺟﺒﺮﺋﻴﻞ ﺑﻪ ﺳﻮﻳﺶ ﺑﺎﻻ ﻣﻲروﻧﺪ واز ﻧﺰدش ﻧﺰول ﻛـﺮده و‬
‫‪   d0‬‬
‫§‬ ‫
  ‬
‫'"<  ‬ ‫&  ‪­   I   :‬‬
‫‪  c‬‬ ‫‪    k:  tS8‬‬
‫‰‪    + ] h0‬‬ ‫' ‪ +‬‬
‫ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻲآﻳﻨﺪ‪   1< :‬‬
‫‰' ‬
‫ *  ‬
‫&<
)ﺳﺠﺪه‪)(5‬ﻛﺎر ]ﺟﻬﺎن[ را از آﺳﻤﺎن ﺑﻪ زﻣـﻴﻦ اداره ﻣـﻰﻛﻨـﺪ آﻧﮕـﺎه‬ ‫­‬
‫‪ J   + * F5E‬‬‫‬
‫]ﻧﺘﻴﺠــﻪ و ﮔــﺰارش آن[ در روزى ﻛــﻪ ﻣﻘــﺪارش آن ﭼﻨــﺎن ﻛــﻪ ﺷــﻤﺎ ]آدﻣﻴــﺎن[‬
‫ﺑﺮﻣﻰﺷﻤﺎرﻳﺪ ﻫﺰار ﺳﺎل اﺳﺖ ﺑﻪ ﺳﻮى او ﺑﺎﻻ ﻣﻰرود )‪((5‬‬
‫ﺳﭙﺲ اورا از ﺗﺨﺖ ﭘﺎدﺷﺎﻫﻲ اش دور ﻣـﻲﺧﻮاﻧﻨـﺪ و او را در ﻣﻜﺎﻧﻬـﺎﻳﻲ ﻗـﺮار‬
‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن وﺣﺘﻲ ﺣﻴﻮاﻧﺎت از ﻗﺮارﮔﺮﻓﺘﻦ در آن ﻣﻜﺎن ﻫﺎ دوري ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫وﺧﺪاوﻧﺪ را ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻪ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي او زن و ﻓﺮزﻧﺪ ﻗـﺮار‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ ﻳﺎ ﻣﻲﭘﻨﺪارد ﻛﻪ در ﻣﺨﻠﻮﻗﺎﺗﺶ ﺣﻠﻮل ﻛﺮده اﺳﺖ؛ و ﻗﺪر ﺧﺪا را ﭼﻨﺎن ﻛـﻪ‬
‫ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ اوﺳﺖ ﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻪ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ اوﻟﻴـﺎﻳﺶ را ﻛـﻪ‬
‫ﺣﺘﻲ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮﻳﻦ ﮔﻨﺎﻫﻲ ﻧﻜﺮده اﻧﺪ ﻋﺬاب دﻫﺪ و وارد ﺟﻬﻨﻢ ﮔﺮداﻧﺪ و ﻳﺎ دﺷﻤﻨﺎﻧﺶ‬
‫را ﻛﻪ ﺣﺘﻲ ﺑﻪ او اﻳﻤﺎن ﻧﻴﺎورده اﻧﺪ ﭘﺎداش داده و وارد ﺑﻬﺸﺖ ﮔﺮداﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ در ﻛﺘﺎﺑﺶ اﻳﻦ اﻣﺮ را ﻣﺮدود داﻧﺴﺘﻪ و اﻧﻜﺎر ﻓﺮﻣﻮده اﺳـﺖ‬
‫و آﻧﺮا ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ داوري ﻫـﺎ در ﻣـﻮرد ﺧـﻮد ﻣﻌﺮﻓـﻲ ﻛـﺮده اﺳـﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﻜـﻪ ﻓﺮﻣـﻮده‬
‫‬ ‫‪  C‬‬ ‫‰‪ )  S5 1 ' h0‬‬
‫‪ + * ,‬‬
‫‪Q49‬‬ ‫    (‬
‫‪   Q‬‬ ‫‪J   i1‬‬
‫š ‪ +‬‬ ‫‪            tS8‬‬ ‫'    ‬
‫‪ + 5"9G‬‬ ‫اﺳﺖ‪  :‬‬
‫‪     r†p4‬‬
‫‪I <84R‬‬ ‫ ‬ ‫‪    45'X‬‬ ‫ ‬ ‫' ‪ +‬‬ ‫ ‬
‫‬ ‫‪+ 49b$‬‬ ‫‪ + ,4&6‬‬
‫‪  Q4‬‬ ‫‪   c  zÅÆÄj045‬‬ ‫ ‬ ‫‬
‫‪ +    P"7R‬‬ ‫‰‪   c h0‬‬
‫‪)06‬ص‪)(28‬آﺳﻤﺎن و زﻣﻴﻦ و آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﻣﻴﺎن اﻳـﻦ‬ ‫‪ +  ,&6‬‬‫     ‬
‫دو اﺳﺖ ﺑﻪ ﺑﺎﻃﻞ ﻧﻴﺎﻓﺮﻳﺪﻳﻢ اﻳﻦ ﮔﻤﺎن ﻛﺴﺎﻧﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛـﺎﻓﺮ ﺷـﺪه ]و ﺣـﻖﭘﻮﺷـﻰ‬
‫ﻛﺮده[اﻧﺪ ﭘﺲ واى از آﺗﺶ ﺑﺮ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻛﺎﻓﺮ ﺷﺪهاﻧﺪ )‪ (27‬ﻳﺎ ]ﻣﮕﺮ[ ﻛﺴﺎﻧﻰ را ﻛـﻪ‬
‫اﻳﻤﺎن آورده و ﻛﺎرﻫﺎى ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﭼﻮن ﻣﻔـﺴﺪان در زﻣـﻴﻦ ﻣـﻰﮔـﺮداﻧﻴﻢ ﻳـﺎ‬
‫ﭘﺮﻫﻴﺰﮔﺎران را ﭼﻮن ﭘﻠﻴﺪﻛﺎران ﻗﺮار ﻣﻰدﻫﻴﻢ )‪((28‬‬
‫‬ ‫‬ ‫‬ ‫‬
‫‪45'X‬‬
‫‪  Q4‬‬ ‫‪    +
· r[ * 84‬‬
‫‪ +   49&6‬‬ ‫?•‪+ 4n‬‬ ‫‪ + >8n‬‬
‫‪    Q‬‬ ‫ﻧﻴﺰ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪  c :‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪212‬‬

‫¸‪    zź4 ]?j
4b‬‬

‫‪T ¦49G‬‬ ‫‪     4' t4E  V4‬‬ ‫ ‬ ‫  ‬
‫‪     m4‬‬
‫¡ ‬‫‪ + t E‬‬
‫‪  r†p‬‬ ‫‪+ 9b$‬‬
‫‪       44m‬‬
‫‡‪
44b9‬‬ ‫‪  Y.‬‬
‫‪  844‬‬ ‫‪  ›44‬‬
‫‪  S441‬‬ ‫‪­   ,44‬‬ ‫‪     ¦†441‬‬
‫‪J  }€4467‬‬ ‫‪     r‬‬
‫‰‪*   h0‬‬ ‫‪ S844‬‬
‫‪ +‬‬
‫)ﺟﺎﺛﻴﻪ‪)(22‬آﻳﺎ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﻛﺎرﻫﺎى ﺑﺪ ﺷﺪهاﻧﺪ ﭘﻨﺪاﺷﺘﻪاﻧﺪ ﻛﻪ آﻧـﺎن را ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻗﺮار ﻣﻰدﻫﻴﻢ ﻛﻪ اﻳﻤﺎن آورده و ﻛﺎرﻫﺎى ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﻛﺮدهاﻧﺪ ]ﺑـﻪ ﻃـﻮرى ﻛـﻪ[‬
‫زﻧﺪﮔﻰ آﻧﻬﺎ و ﻣﺮﮔﺸﺎن ﻳﻜﺴﺎن ﺑﺎﺷﺪ ﭼﻪ ﺑﺪ داورى ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ )‪ (21‬و ﺧﺪا آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ و‬
‫زﻣﻴﻦ را ﺑﻪ ﺣﻖ آﻓﺮﻳﺪه اﺳﺖ و ﺗﺎ ﻫﺮ ﻛﺴﻰ ﺑـﻪ ]ﻣﻮﺟـﺐ[ آﻧﭽـﻪ ﺑـﻪ دﺳـﺖ آورده‬
‫ﭘﺎداش ﻳﺎﺑﺪ و آﻧﺎن ﻣﻮرد ﺳﺘﻢ ﻗﺮار ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﮔﺮﻓﺖ )‪((22‬‬
‫‬ ‫‬
‫‪    44‬‬
‫‪§44‬‬ ‫‪     Pb9844R‬‬
‫‪  44' z¼Ã 449jP'6R44‬‬ ‫‪   ,44&65‬‬
‫و ﻣــﻲﻓﺮﻣﺎﻳــﺪ‪       :‬‬
‫‪)
b³‬ﻗﻠﻢ‪) (36‬ﭘﺲ آﻳﺎ ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮداران را ﭼﻮن ﺑﺪﻛﺎران ﻗـﺮار ﺧـﻮاﻫﻴﻢ داد )‪(35‬‬ ‫   ‬
‫ﺷﻤﺎ را ﭼﻪ ﺷﺪه ؟ ﭼﮕﻮﻧﻪ داورى ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ؟ )‪ ((36‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻗـﺪر ﺧﺪاوﻧـﺪ را ﻧﺪاﻧـﺴﺘﻪ آﻧﻜـﻪ ﻣـﻲﭘﻨـﺪارد ﺧﺪاوﻧـﺪ ﻣـﺮده را زﻧـﺪه‬
‫ﻧﻤﻲﮔﺮداﻧﺪ و ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ در ﻗﺒﺮﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ را زﻧﺪه ﻧﻤﻲﮔﺮداﻧﺪ و ﻣـﺮدم را در روزي‬
‫ﻛﻪ ﻧﻴﻜﻮﻛﺎر را ﺟﺰاي ﻧﻴﻚ و ﮔﻨﺎﻫﻜﺎر را ﺟﺰاي ﺑﺪ دﻫﺪ ﺟﻤﻊ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺣﻖ ﻇـﺎﻟﻢ‬
‫را از ﻣﻈﻠﻮم ﺑﮕﻴﺮد و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻗﺪر ﺧﺪاوﻧﺪ را ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ اوﺳﺖ ﻧﺪاﻧﺴﺘﻪ اﻧـﺪ‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻣﺮش را ﺑﺠﺎ ﻧﻤﻲآورﻧﺪ و ﻧﻬﻴﺶ را ﻣﺮﺗﻜﺐ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﺣﻘﺶ را ﺿﺎﻳﻊ‬
‫ﻣﻲﮔﺮداﻧﻨﺪ و ﻳﺎدش ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻗﻠﺒﺸﺎن از ﻳﺎد او ﻏﺎﻓـﻞ اﺳـﺖ‪ .‬و ﻃﺎﻋـﺖ ﻣﺨﻠـﻮق‬
‫ﺑﺮاﻳﺸﺎن از ﻃﺎﻋﺖ ﺧﺎﻟﻖ ﻣﻬﻤﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﻴﻨﻄﻮر ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻧﮕﺮﻳﺴﺘﻦ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮ ﺧﻮدﺷﺎن و اﻃﻼع وي از اﺣﻮاﻟﺸﺎن را‬
‫ﻛﻮﭼﻚ ﻣﻲﭘﻨﺪارﻧﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ در ﻗﺒﻀﻪ ﻗـﺪرت او ﻗـﺮار دارﻧـﺪ و ﭘﻴﺸﺎﻧﻴـﺸﺎن در‬
‫دﺳﺖ اوﺳﺖ و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﻧﮕﺮﻳﺴﺘﻦ ﻣﺨﻠﻮق و اﻃﻼع ﻣﺨﻠﻮق از ﺧﻮد را ﺑﺰرگ‬
‫داﻧﺴﺘﻪ و از آن ﺷﺮم و ﺣﻴﺎ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و از ﻣﺮدم ﻣﻲﺗﺮﺳﻨﺪ و از ﺧﺪا ﺗﺮﺳﻲ ﻧﺪارﻧـﺪ و‬
‫ﺑﺎ ﻣﺮدم ﺑﺎ ﺗﻮاﻧﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺗﻮان ﺧﻮد ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺮﺧﻮرد ﺑـﺎ ﺧﺪاوﻧـﺪ‬
‫ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ و ﺳﺴﺘﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و اﮔﺮ ﻛﺎري را ﺑﺮاي ﻣﺨﻠﻮﻗﻲ اﻧﺠﺎم دﻫﻨـﺪ ﺑـﺎ ﺟـﺪﻳﺖ و‬
‫ﺗﻼش ﺑﻪ آن ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ و آﻧﺮا ﺑﺮ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺧﻮد ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲدﻫﻨﺪ و وﻗﺘﻲ ﺣﻖ ﺧـﺪا‬
‫‪213‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ /‬ﮔﻨﺎه ﺷﺮك‬

‫را ادا ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻃﻮري ادا ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ ﺑﺮاي ﻣﺨﻠﻮﻗﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﻮدش ﻫﻢ ﺑـﻮد از او‬
‫راﺿﻲ ﻧﻤﻲﺷﺪ‪.‬‬
‫آﻳﺎ ﻗﺪر ﺧﺪاوﻧﺪ را ﭼﻨﺎن ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ اوﺳﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ‪ ،‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﻦ او و دﺷﻤﻨﺶ‬
‫در ﺣﻖ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﻣﺨﺘﺺ ﺧﺪاﺳﺖ ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﻗﺎﺋﻞ ﻣﻲﺷـﻮد ﻫﻤﺎﻧﻨـﺪ ﺗﻌﻈـﻴﻢ و‬
‫اﻃﺎﻋﺖ و ﺧﻀﻮع و ﺑﻴﻢ و اﻣﻴﺪ ؟‬
‫و اﮔﺮ ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮﻳﻦ ﻣﺨﻠﻮق ﻧﺰد ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﻢ ﺑﻪ او ﺷﺮﻳﻚ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد ﺑـﺎز ﺗـﻮﻫﻴﻦ‬
‫ﺑﻪ ﺧﺪا و ﺷﺮك ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد ﭼﻪ رﺳﺪ ﺑـﻪ اﻳﻨﻜـﻪ ﻣﺒﻐـﻮض ﺗـﺮﻳﻦ ﺷـﺨﺺ و‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ دﺷﻤﻨﺶ‪ ،‬ﺑﺮاﻳﺶ ﺷﺮﻳﻚ ﻗﺮار داده ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺮاﺳﺘﻲ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻏﻴﺮ ﺧﺪا را ﻋﺒﺎدت ﻛﻨﺪ در واﻗﻊ ﻛﺴﻲ ﺟﺰ ﺷـﻴﻄﺎن را ﻋﺒـﺎدت‬
‫‪    +
 c3X‬‬ ‫‬
‫&‪<4.‬‬ ‫‪  A451 4    4:  <4‬‬ ‫ﻧﻜﺮده اﺳﺖ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪   v  :‬‬
‫‪  $‬‬
‫ﺴ َﺘﻘِﻴﻢ‪)‬ﻳﺲ‪)(61‬اى‬ ‫ﺻﺮَاطٌ ‪‬ﻣ ‪‬‬ ‫'‪)P.‬ﻳﺲ‪ (60‬و‪‬أَنْ ا ‪‬ﻋ ‪‬ﺒﺪ‪‬وﻧِﻲ ‪‬ﻫﺬَا ِ‬ ‫‪(  J <$‬‬
‫    |‬ ‫
 ‪ +‬‬
‫‪  :‬‬ ‫‪   g‬‬
‫‪+‬‬
‫ﻓﺮزﻧﺪان آدم ﻣﮕﺮ ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﻋﻬﺪ ﻧﻜﺮده ﺑﻮدم ﻛﻪ ﺷﻴﻄﺎن را ﻣﭙﺮﺳﺘﻴﺪ زﻳـﺮا وى دﺷـﻤﻦ‬
‫آﺷﻜﺎر ﺷﻤﺎﺳﺖ )‪ (60‬و اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺮا ﺑﭙﺮﺳﺘﻴﺪ اﻳﻦ اﺳﺖ راه راﺳﺖ )‪((61‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﺸﺮﻛﻴﻦ ﻣﻲﭘﻨﺪاﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻓﺮﺷـﺘﮕﺎن را ﻋﺒـﺎدت ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬در واﻗـﻊ‬
‫‬
‫¸‪+ 4] 4&) ƒ  me4‬‬
‫‪     c4‬‬
‫ﻋﺒﺎدﺗﺸﺎن ﺑﺮاي ﺷﻴﻄﺎن ﺑﻮد‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪     :‬‬
‫‪4' 45 J  Y4‬‬
‫‪  C^.4E‬‬
‫     ‬ ‫‪         :+  t-m‬‬
‫&‪)
<.‬ﺳﺒﺎ‪  (40‬‬ ‫"‪      K‬‬
‫‪    Fwib9‬‬‫  ‬
‫`‪   J Z m‬‬
‫'‪)َ
5'-‬ﺳﺒﺎ‪]) (41‬ﻳﺎد ﻛﻦ[ روزى را ﻛـﻪ‬ ‫&‪+ 
<.‬‬
‫‪     O‬‬ ‫ ‬
‫‪  ‚3‬‬
‫‪       ,1‬‬
‫ﻫﻤﻪ آﻧﺎن را ﻣﺤﺸﻮر ﻣﻰﻛﻨﺪ آﻧﮕﺎه ﺑﻪ ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ آﻳﺎ اﻳﻨﻬﺎ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺷـﻤﺎ را‬
‫ﻣﻰﭘﺮﺳﺘﻴﺪﻧﺪ )‪ (40‬ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ ﻣﻨﺰﻫﻰ ﺗﻮ ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ ﻣﺎ ﺗﻮﻳﻰ ﻧﻪ آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ ﺟﻨﻴـﺎن را‬
‫ﻣﻰﭘﺮﺳﺘﻴﺪﻧﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮﺷﺎن ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﻋﺘﻘﺎد داﺷﺘﻨﺪ )‪((41‬‬
‫ﭘﺲ ﺷﻴﻄﺎن ﻣﺸﺮك را ﺑﻪ ﻋﺒﺎدﺗﺶ دﻋﻮت ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺑﻪ او ﭼﻨﺎن ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳﺎﻧـﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﻓﺮﺷﺘﻪ را ﻋﺒﺎدت ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﻛـﺴﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﺧﻮرﺷـﻴﺪ و ﻣـﺎه و ﺳـﺘﺎرﮔﺎن را‬
‫ﻋﺒﺎدت ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﮔﻤﺎن ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ ﻛﻪ روﺣﺎﻧﻴﺖ اﻳﻦ ﺳﺘﺎرﮔﺎن را ﻋﺒﺎدت ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و آﻧﻬـﺎ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺸﺮﻛﺎن را ﻣﺨﺎﻃﺐ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻨﺪ و ﻧﻴﺎزﺷﺎن را ﺑﺮﻃﺮف ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬و ﺑـﻪ‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪214‬‬

‫ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ و ﻗﺘﻲ ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﻃﻠﻮع ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺷﻴﻄﺎن ﺟﻠﻮ آن ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴـﺮد و ﻛـﺎﻓﺮان‬
‫ﺑﺮ ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﺳﺠﺪه ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و در واﻗﻊ ﺳﺠﺪه ﺷﺎن ﺑﺮاي ﺷﻴﻄﺎن ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد و‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﻫﻨﮕﺎم ﻏﺮوب و ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﻛـﺴﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﻣـﺴﻴﺢ و ﻣـﺎدرش را ﻋﺒـﺎدت‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ در واﻗﻊ آن دو را ﻋﺒﺎدت ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ و ﺷﻴﻄﺎن را ﻋﺒﺎدت ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻫﻤﻪ اﻳﻨﻬﺎ‬
‫‪    +
 c3X‬‬ ‫‬ ‫ﺗﺤﺖ اﻳﻦ آﻳﻪ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد ﻛﻪ‪     v   :‬‬
‫
 ‪ +‬‬
‫‪4:‬‬ ‫‪   g‬‬
‫&‪+ <.‬‬ ‫‪  A51     :  <$‬‬
‫‬ ‫‪  <.$‬‬
‫¿ (œ ‪ J‬‬
‫'‪)  ( "784‬ﻳـﺲ‪) (61‬اى ﻓﺮزﻧـﺪان‬ ‫‪ Qm‬‬‫
    ‬
‫'‪   z»Ç›jP.‬‬
‫‪(  J <$‬‬ ‫ ‬
‫    |‬
‫آدم ﻣﮕﺮ ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﻋﻬﺪ ﻧﻜﺮده ﺑﻮدم ﻛﻪ ﺷﻴﻄﺎن را ﻣﭙﺮﺳـﺘﻴﺪ زﻳـﺮا وى دﺷـﻤﻦ آﺷـﻜﺎر‬
‫ﺷﻤﺎﺳﺖ )‪ (60‬و اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺮا ﺑﭙﺮﺳﺘﻴﺪ اﻳﻦ اﺳﺖ راه راﺳﺖ )‪((61‬‬
‫ﻫﻴﭻ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻏﻴﺮ ﺧﺪا را ﻋﺒﺎدت ﻧﻤﻲﻛﻨـﺪ ﻣﮕـﺮ اﻳﻨﻜـﻪ ﻋﺒـﺎدﺗﺶ ﺑـﺮاي ﺷـﻴﻄﺎن‬
‫'&‪  4O e4‬‬ ‫‬
‫‪<4‬‬ ‫*‬ ‫‪     c4‬‬
‫¸‪    4 4&) ƒ  me4‬‬ ‫ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳـﺪ‪     :‬‬
‫‪    5N91‬‬ ‫™›   ‬
‫?‪59‬‬ ‫‪­    5Œ&1‬‬
‫‪     !&.1‬‬ ‫‪    “7b7E‬‬
‫‪     510‬‬ ‫'  ‬
‫™›  ‪ +‬‬ ‫‪     K‬‬
‫‹‪ * m2‬‬ ‫'   ‬ ‫    ‬
‫‪ * `7E‬‬
‫‬ ‫‪+  T t4  4' +: 4   <4G‬‬
‫'`‪    4‬‬ ‫‪  +  BQ‬‬
‫?‪  45  Y9‬‬ ‫‬
‫‪( 4n C410‬‬ ‫‪ + 
:‬‬ ‫‪    045‬‬ ‫‪ + K4‬‬ ‫‪ +‬‬
‫‪) ( 9$‬اﻧﻌـﺎم‪]) (128‬ﻳﺎد ﻛﻦ[ روزى را ﻛﻪ ﻫﻤﻪ آﻧﺎن را ﮔﺮد ﻣﻰآورد ]و ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳـﺪ[‬
‫اى ﮔﺮوه ﺟﻨﻴﺎن از آدﻣﻴﺎن ]ﻳﻌﻨﻲ در اﻏﻮا ﻛﺮدن و ﮔﻤﺮاه ﻧﻤﻮدﻧﺸﺎن‪ [ .‬ﻓﺮاوان ﻳﺎﻓﺘﻴـﺪ‬
‫و ﻫﻮاﺧﻮاﻫﺎن آﻧﻬﺎ از ]ﻧﻮع[ اﻧﺴﺎن ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ ﭘﺮوردﮔﺎرا ﺑﺮﺧﻰ از ﻣﺎ از ﺑﺮﺧﻰ دﻳﮕـﺮ‬
‫ﺑﻬﺮه ﺑﺮدارى ﻛﺮد و ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺑﺮاى ﻣﺎ ﻣﻌﻴﻦ ﻛﺮدى رﺳـﻴﺪﻳﻢ ]ﺧـﺪا[ ﻣـﻰﻓﺮﻣﺎﻳـﺪ‬
‫ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺷﻤﺎ آﺗﺶ اﺳﺖ در آن ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺑﻮد ﻣﮕﺮ آﻧﭽﻪ را ﺧﺪا ﺑﺨﻮاﻫﺪ ]ﻛـﻪ‬
‫ﺧﻮد ﺗﺨﻔﻴﻒ دﻫﺪ[ آرى ﭘﺮوردﮔﺎر ﺗﻮ ﺣﻜﻴﻢ داﻧﺎﺳﺖ )‪((128‬‬
‫اﻳﻦ اﺷﺎره اي ﻇﺮﻳﻒ ﺑﻮد ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﭼﺮا ﺷﺮك ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﮔﻨﺎه ﻛﺒﻴـﺮه اﺳـﺖ ؟ و‬
‫ﭼﺮا ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺪون ﺗﻮﺟﻪ آﻧﺮا ﻧﻤﻲﺑﺨﺸﺪ و آﻧﺮا ﻣﻮﺟﺐ ورود اﺑﺪي در آﺗـﺶ ﻗـﺮار‬
‫داده اﺳﺖ ؟ و ﻣﺤﺎل اﺳﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﺒﺎدت ﻏﻴﺮ ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ ﺗﺸﺮﻳﻊ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺷﺮك و ﻛﺒﺮ ﺑﺎ ﻋﺒﺎدت ﺧﺪوﻧﺪ ﻣﻨﺎﻓﺎت دارﻧﺪ‬

‫ﭘﺲ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺷﺮك ﺑﺰرﮔﺘـﺮﻳﻦ ﮔﻨـﺎﻫﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺎ ﻫـﺪﻓﻲ ﻛـﻪ ﺧﺪاوﻧـﺪ‬
‫ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت را ﺑﺮاي آن ﺧﻠﻖ ﻛﺮده اﺳﺖ ﻣﻨﺎﻓﺎت دارد ﭘﺲ ﻧﺰد ﺧﺪا ﺑﺰرﮔﺘـﺮﻳﻦ ﮔﻨـﺎه‬
‫‪215‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ /‬ﮔﻨﺎه ﺷﺮك‬

‫ﻛﺒﻴﺮه اﺳﺖ‪ .‬و ﻛﺒﺮ و دﻧﺒﺎﻟﻪ ﻫﺎي آن ﻧﻴﺰ ﭼﻨﻴﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺧﺪاوﻧـﺪ ﻣﺨﻠﻮﻗـﺎت را‬
‫ﺧﻠﻖ ﻛﺮده اﺳﺖ و ﻛﺘﺎﺑﻬﺎ را ﻧﺎزل ﻓﺮﻣﻮده ﻛﻪ ﻋﺒﺎدت ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي او ﺑﺎﺷـﺪ و اﻃﺎﻋـﺖ‬
‫از او ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد و ﺷﺮك و ﻛﺒﺮ ﺑـﺎ اﻳـﻦ ﻫـﺪف در ﺗـﻀﺎدﻧﺪ و ﺑـﻪ ﻫﻤـﻴﻦ دﻟﻴـﻞ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻬﺸﺖ را ﺑﺮ اﻫﻞ ﺷﺮك و ﻛﺒﺮ ﺣﺮام ﻓﺮﻣﻮده و ﻛﺴﻲ را ﻛﻪ ذره اي ﻛﺒـﺮ در‬
‫ﻗﻠﺒﺶ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ وارد ﺑﻬﺸﺖ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ از ﺟﺎﻧﺐ ﺧﺪا ﺑﺪون داﺷﺘﻦ ﻋﻠﻢ در ﻣﻮرد اﺳﻤﺎء و ﺻﻔﺎت و اﻓﻌﺎل او‬
‫ﮔﻔﺘﻦ ﭼﻴﺰي از ﺟﺎﻧﺐ ﺧﺪا ﺑﺪون ﻋﻠﻢ در اﺳﻤﺎء و ﺻﻔﺎﺗﺶ و وﺻـﻒ ﻛـﺮدن او‬
‫ﺑﺮ ﺧﻼف آﻧﭽﻪ ﺧﻮد را ﺑﺪان وﺻﻒ ﻧﻤﻮده و رﺳـﻮﻟﺶ او را وﺻـﻒ ﻛـﺮده اﺳـﺖ‬
‫ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺣﻜﻤﺖ ﺧﺪاوﻧﺪي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻠﻖ و اﻣﺮ را در اﺧﺘﻴﺎر دارد و ﺟـﺴﺎرت در‬
‫رﺑﻮﺑﻴﺖ و ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ و اﮔﺮ آﮔﺎﻫﺎﻧﻪ و از روي ﻋﻠﻢ از ﺳﻮي ﻛـﺴﻲ‬
‫ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد ﻋﻨﺎدي اﺳﺖ ﻛﻪ از ﺷﺮك ﺑﺰرﮔﺘﺮ و ﺑﺪﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫زﻳﺮا ﻣﺸﺮﻛﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻔﺎت ﺧﺪاوﻧﺪ اﻗﺮار ﻣﻲﻛﻨﺪ از ﻛﺴﻲ ﻛـﻪ راه ﺗﻌﻄﻴـﻞ را در‬
‫ﭘﻴﺶ ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺻﻔﺎت ﻛﻤﺎل ﺧﺪاوﻧﺪ را اﻧﻜﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬زﻳﺮا ﻛﺴﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﭘﺎدﺷﺎﻫﻲ ﭘﺎدﺷﺎﻫﻲ اﻗﺮار ﻣﻲﻛﻨﺪ وﻟﻲ در ﺑﻌﻀﻲ اﻣﻮر ﻛﺴﻲ را ﺑﺎ او ﺷﺮﻳﻚ ﻣﻲﮔﻴـﺮد‬
‫از ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺻﻔﺖ ﭘﺎدﺷﺎﻫﻲ ﭘﺎدﺷﺎه را ﺗﻤﺎﻣﺎ اﻧﻜﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺗﻌﻄﻴﻞ ﻛﺮدن ﺻﻔﺎت‪ ،‬دردي اﺳﺖ ﻛﻪ درﻣﺎﻧﻲ ﺑﺮاي آن وﺟﻮد ﻧﺪارد و ﻟـﺬا از‬
‫اﻣﺎم و رﻫﺒﺮ ﺗﻌﻄﻴﻞ ﮔﺮان ﻛﻪ ﻓﺮﻋﻮن اﺳﺖ ﻧﻘﻞ ﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﻪ اﻧﻜﺎر اﻳﻦ ﺳـﺨﻦ ﻣﻮﺳـﻲ‬
‫»ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم« ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﻦ ﺑﺮ آﺳـﻤﺎﻧﻬﺎ ﻗـﺮار دارد‪ .‬او ﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫‰‪ S8 o.E z¼»sjo.E‬‬ ‫‪     K‬‬
‫‪r‬‬ ‫   ‪ +‬‬ ‫‪     ®91‬‬
‫&‪    £‬‬
‫¿‪*  + n‬‬
‫‪)    1‬‬ ‫‪ 
'm‬‬‫‪   
$‬‬ ‫  ‬
‫‪  t4E
4$‬‬ ‫‪   CQ‬‬ ‫‬ ‫‪ J    :‬‬ ‫‬ ‫‬
‫‪  <4L‬‬
‫‪4$‬‬ ‫‪+   49b$‬‬
‫‪        W‬‬‫‪ *     1‬‬ ‫‰š‪)  5‬‬
‫‬ ‫'‪*   aE‬‬ ‫ ‪ +‬‬
‫‪  :  k:  “9D‬‬
‫‪) o.‬ﻏﺎﻓﺮ‪)(37‬ﻓﺮﻋﻮن ﮔﻔﺖ اى ﻫﺎﻣـﺎن ﺑـﺮاى ﻣـﻦ‬ ‫'   <     ‬
‫‪­   I :+ 
$‬‬ ‫‪  , .8‬‬‫‪+‬‬
‫ﻛﻮﺷﻜﻰ ﺑﻠﻨﺪ ﺑﺴﺎز ﺷﺎﻳﺪ ﻣﻦ ﺑﻪ آن راﻫﻬﺎ ﺑﺮﺳﻢ )‪ (36‬راﻫﻬﺎى ]دﺳﺘﻴﺎﺑﻰ ﺑﻪ[ آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ‬
‫ﺗﺎ از ﺧﺪاى ﻣﻮﺳﻰ اﻃﻼع ﺣﺎﺻﻞ ﻛﻨﻢ و ﻣﻦ او را ﺳﺨﺖ دروﻏﭙـﺮداز ﻣـﻰﭘﻨـﺪارم و‬
‫اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺑﺮاى ﻓﺮﻋﻮن زﺷﺘﻰ ﻛﺎرش آراﺳﺘﻪ ﺷﺪ و از راه ]راﺳﺖ[ ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪ و ﻧﻴﺮﻧﮓ‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪216‬‬

‫ﻓﺮﻋﻮن ﺟﺰ ﺑﻪ ﺗﺒﺎﻫﻰ ﻧﻴﻨﺠﺎﻣﻴﺪ )‪((37‬‬

‫ﺷﻴﺦ اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ اﺷﻌﺮي در ﻛﺘﺎﺑﻬﺎﻳﺶ در رد ﺗﻌﻄﻴﻞ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ اﻳﻦ آﻳـﻪ اﺷـﺎره‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ از ﺟﺎﻧﺐ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺪون ﻋﻠﻢ ﺑـﺎ ﺷـﺮك ﻫﻤـﺮاه و ﻣـﺘﻼزم‬
‫اﺳﺖ و ﭼﻮن ﺑﺪﻋﺖ‪ ،‬ﺟﻬﻞ ﺑﻪ ﺻﻔﺎت ﺧﺪاوﻧﺪ و ﺗﻜﺬﻳﺐ ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧـﺪ‬
‫ﺧﻮد از آن ﺧﺒﺮ داده اﺳﺖ‪ ،‬ﻟﺬا از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﮔﻨﺎﻫﺎن ﺷﻤﺮده ﻣﻲﺷﻮد و ﻧـﺰد ﺷـﻴﻄﺎن‬
‫از ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻛﺒﻴﺮه ﻧﻴﺰ دوﺳﺖ داﺷﺘﻨﻲ ﺗﺮ اﺳﺖ ﭼﻨﺎﻧﻜـﻪ ﺑﻌـﻀﻲ از ﺳـﻠﻒ ﮔﻔﺘـﻪ اﻧـﺪ‪:‬‬
‫»ﺑﺪﻋﺖ ﻧﺰد ﺷﻴﻄﺎن از ﮔﻨﺎه دوﺳﺖ داﺷﺘﻨﻲ ﺗﺮ اﺳـﺖ زﻳـﺮا از ﮔﻨـﺎه ﺗﻮﺑـﻪ ﺻـﻮرت‬
‫ﻣﻲﮔﻴﺮد وﻟﻲ از ﺑﺪﻋﺖ ﺗﻮﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﻤﻲﮔﻴﺮد‪« .‬‬
‫اﺑﻠﻴﺲ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪) :‬اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ را ﺑﺎ ﮔﻨﺎه ﺑﻪ ﻫﻼﻛﺖ اﻧﺪاﺧﺘﻢ و آﻧﻬﺎ ﻣـﺮا ﺑـﺎ ﺗﻮﺑـﻪ و‬
‫ﻻاﻟﻪ اﻻاﷲ ﺑﻪ ﻫﻼﻛﺖ اﻧﺪاﺧﺘﻨـﺪ‪ ،‬وﻗﺘـﻲ ﭼﻨـﻴﻦ دﻳـﺪم ﻫـﻮي و ﻫـﻮس را ﻣﻴﺎﻧـﺸﺎن‬
‫ﮔﺴﺘﺮش دادم ﭘﺲ ﮔﻨﺎه ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و ﺗﻮﺑﻪ ﻧﻤﻲﻧﻤﻮدﻧﺪ ﭼﻮن ﮔﻤﺎن ﻣـﻲﻛﺮدﻧـﺪ ﻋﻤـﻞ‬
‫ﻧﻴﻜﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪(.‬‬
‫ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻨﺎﻫﻜﺎر ﺑﻪ ﺧﻮد ﺿﺮر ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ و ﻟﻲ ﻣﺒﺘﺪع ﺑﻪ ﺧﻮد و دﻳﮕﺮان‬
‫و ﻓﺘﻨﻪ و ﺑﻼي ﻣﺒﺘﺪع ﻣﺘﻮﺟﻪ اﺻﻞ دﻳﻦ اﺳﺖ وﻟﻲ ﻓﺘﻨﻪ ﮔﻨﺎﻫﻜﺎر ﻣﺘﻮﺟـﻪ ﺷـﻬﻮت و‬
‫اﻣﻴﺎل اوﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺒﺘﺪع ﺑﺮ ﺻﺮاط ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻧﺸﺴﺘﻪ و دﻳﮕﺮان را از آن ﺑﺎز ﻣـﻲدارد وﻟـﻲ ﮔﻨﺎﻫﻜـﺎر‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻴﺴﺖ و ﻣﺒﺘﺪع ﺑﻪ ﺻﻔﺎت و ﻛﻤﺎل ﺧﺪاوﻧﺪ دﺳﺖ درازي ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﮔﻨـﻪ ﻛـﺎر‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺒﺘﺪع در ﻣﻘﺎﺑﻞ آﻧﭽﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ آورده ﻣﻲاﻳﺴﺘﺪ و ﺧﻼﻓﺶ را ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ‬
‫ﮔﻨﺎﻫﻜﺎر ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻴﺴﺖ و ﻣﺒﺘﺪع راه آﺧﺮت را ﺑﺮ ﻣﺮدم ﻣﻲ ﺑﻨﺪد وﻟـﻲ ﮔﻨـﺎه ﻛـﺎر ﺑـﻪ‬
‫ﺳﺒﺐ ﮔﻨﺎه ﺣﺮﻛﺘﺶ]ﺑﻪ ﺳﻮي آﺧﺮت[ ﻛﻨﺪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪217‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ‪ /‬ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻛﺒﻴﺮه ﺑﻌﺪ از ﺷﺮك‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ‪ :‬ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻛﺒﻴﺮه ﺑﻌﺪ از ﺷﺮك‬

‫ﻇﻠﻢ ﻧﺰد ﺧﺪاوﻧﺪ از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻛﺒﻴﺮه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻇﻠﻢ و ﺳﺘﻤﮕﺮي ﺑﺎ ﻋﺪﻟﻲ ﻛﻪ آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ و زﻣﻴﻦ ﺑﺪان ﺑﺮ ﭘﺎ ﺷﺪه اﻧـﺪ‬
‫در ﺗﻀﺎد اﺳﺖ ‪ -‬در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ‪ -‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮاﻧﺶ – درود و ﺳﻼم ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮ آﻧﻬـﺎ‬
‫ﺑﺎد – را ﻓﺮﺳﺘﺎده و ﻛﺘﺎﺑﻬﺎﻳﺶ را ﻧﺎزل ﻓﺮﻣﻮده ﺗﺎ ﻣﺮدم ﻋﺪاﻟﺖ را ﺑﻪ ﭘﺎ دارﻧـﺪ‪ ،‬ﭘـﺲ‬
‫ﻇﻠﻢ از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻛﺒﻴﺮه ﻧﺰد ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود و درﺟﻪ و اﻧـﺪازه اش‬
‫در ﺑﺰرﮔﻲ ﺑﻪ اﻧﺪازه ي ﻓﺴﺎدش ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ و اﻳﻨﻜـﻪ اﻧـﺴﺎن ﻓﺮزﻧـﺪي را ﻛـﻪ ﻃﻔﻠـﻲ‬
‫ﻛﻮﭼﻚ و ﺑﻲ ﮔﻨﺎه اﺳﺖ ﺑﻪ ﻗﺘﻞ رﺳﺎﻧﺪ – در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺒﺤﺎن ﻗﻠﺒﻬـﺎ را ﺑـﺮ‬
‫ﻣﺤﺒﺖ و رﺣﻤﺖ و ﻋﻄﻮﻓﺖ ﺑﺮ او ﺧﻠﻖ ﻛﺮده اﺳﺖ و ﺑﺎﻻﺧﺺ ﭘـﺪر و ﻣـﺎدر را در‬
‫اﻳﻦ ﻣﻮرد ﺑﺮﺗﺮي آﺷﻜﺎر داده اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ اﻳﻨﻜﻪ او را ﺑﻜﺸﺪ از ﺗﺮس اﻳﻨﻜﻪ در ﻃﻌـﺎم‬
‫و ﻧﻮﺷﻴﺪﻧﻲ و ﻣﺎﻟﺶ ﺑﺎ او ﺷﺮﻳﻚ ﺷـﻮد – از زﺷـﺖ ﺗـﺮﻳﻦ و ﺳـﺨﺖ ﺗـﺮﻳﻦ ﻇﻠـﻢ‬
‫ﻫﺎﺳﺖ‪ .‬و ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﻗﺘـﻞ واﻟـﺪﻳﻨﻲ ﻛـﻪ ﺳـﺒﺐ وﺟـﻮد ﺷـﺨﺺ ﺷـﺪه اﻧـﺪ و ﻗﺘـﻞ‬
‫ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪاﻧﺶ ﻧﻴﺰ ﭼﻨـﻴﻦ اﺳـﺖ‪ .‬و درﺟـﻪ ﻫـﺎي ﻗﺘـﻞ ﺑـﺮ ﺣـﺴﺐ زﺷـﺘﻲ ﻗﺘـﻞ و‬
‫ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻲ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ او ﺑﻪ ﻗﺘﻞ رﺳﺎﻧﺪه اﺳﺖ در زﻧﺪه ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻦ]ﻣﻘﺘﻮل‪ ،‬و ﻧﻪ ﻛﺸﺘﻦ‬
‫او[ ﺗﻔﺎوت دارد و ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﻣﻌﺬب ﺗﺮﻳﻦ ﻣﺮدم در روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮي را ﻛﺸﺘﻪ و ﻳﺎ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮي او را ﻛﺸﺘﻪ اﺳﺖ و ﺑﻌﺪ از او ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﺎم ﻳـﺎ‬
‫ﻋﺎﻟﻤﻲرا ﻛﻪ ﻣﺮدم را ﺑﻪ ﻋﺪاﻟﺖ اﻣﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺑﻪ ﺳﻮي ﺧﺪا دﻋﻮت ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳـﺪ و در‬
‫دﻳﻨﺸﺎن آﻧﻬﺎ را ﻧﺼﻴﺤﺖ ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﻛﺸﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻋﻤﺪا اﻧﺴﺎن ﻣﻮﻣﻨﻲ را ﻣﻲﻛﺸﺪ آﺗﺶ اﺑـﺪي ﻫﻤـﺮاه ﺑـﺎ‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪218‬‬

‫ﻏﻀﺐ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺟﺒﺎر و ﻟﻌﻨﺖ او و آﻣﺎده ﺷﺪن ﻋﺬاﺑﻲ ﺑﺰرگ ﺑﺮاﻳﺶ ﻗﺮار داده اﺳﺖ‪.‬‬
‫و اﻳﻦ ﺑﺎﻋﺚ ﻛﺸﺘﻦ ﻋﻤﺪي اﻧﺴﺎن ﻣﻮﻣﻦ ]ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻗﺼﺎص[ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﺎﻧﻌﻲ‬
‫در ﺑﺮاﺑﺮش ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ ﻧﻜﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺧﻼﻓﻲ در اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ اﺳﻼم آوردن از روي اﺧﺘﻴﺎر ﺑﻌﺪ از ﻗﺘـﻞ‪ ،‬از ﺗﻨﻔﻴـﺬ و‬
‫اﺟﺮاي ﻗﺘﻞ ﻣﺎﻧﻊ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ آﻳﺎ ﺗﻮﺑﻪ ي اﻧـﺴﺎن ﻣـﺴﻠﻤﺎن ﺑﻌـﺪ از ارﺗﻜـﺎب ﻗﺘـﻞ از‬
‫ﻋﻘﻮﺑﺘﺶ ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ؟‬
‫از ﺳﻠﻒ و ﺧﻠﻒ دو ﻗﻮل در اﻳﻦ ﻣﻮرد وارد اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ دو ﻗﻮل از اﻣﺎم اﺣﻤﺪ‬
‫رواﻳﺖ ﺷﺪه اﻧﺪ‪ .‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﺗﻮﺑﻪ از اﺟﺮاي ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻣﺎﻧﻊ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ‬
‫آﻧﻬﺎ ﺣﻘﻲ ﺑﺮاي ﺷﺨﺺ – ﻣﻘﺘﻮل – وﺟﻮد دارد ﻛﻪ در دﻧﻴﺎ ﺑﻪ او ادا ﻧﻤﻲﺷـﻮد و او‬
‫ﺑﺎ ﻣﻈﻠﻮﻣﻴﺖ و ﺑﻲ ﻋﺪاﻟﺘﻲ از دﻧﻴﺎ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﭘﺲ ﺑﺎﻳﺪ در آﺧﺮت ﺣﻘﺶ ادا ﺑﺸﻮد‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬و آﻧﭽﻪ ﻛﻪ وارث درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻓﻘـﻂ ﺑـﻪ ﺧـﺎﻃﺮ ﺣﻘـﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ او را در ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻳﺎ ﮔﺬﺷﺖ از آن ﻣﺨﻴ‪‬ﺮ ﻧﻤﻮده اﺳـﺖ‪ ،‬اﻣـﺎ ﻣﻘﺘـﻮل از آﻧﭽـﻪ‬
‫وارﺛﺶ درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﭼﻪ ﺳﻮدي ﻣﻲﺑﺮد؟ و ﺑﺎ درﻳﺎﻓﺖ وارﺛﺶ ﻛﺪام ﺑﻲ ﻋﺪاﻟﺘﻲ و‬
‫ﺳﺘﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ او رﺳﻴﺪه اﺳﺖ ﺑﺮاﻳﺶ ﺣﺎﺻﻞ ﺟﺒﺮان ﻣﻲﺷﻮد ؟‬
‫اﻳﻦ درﺳﺖ ﺗﺮﻳﻦ دو ﻗﻮل در اﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ اﺳﺖ‪ :‬ﻛﻪ ﺣﻖ ﻣﻘﺘﻮل ﺑﺎ درﻳﺎﻓـﺖ وارث‬
‫ﺳﺎﻗﻂ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬و اﻳﻦ دو ﻗﻮل از ﭘﻴﺮوان اﻣﺎم اﺣﻤﺪ و اﻣﺎم ﺷﺎﻓﻌﻲ و ﻏﻴﺮ آﻧﻬﺎ آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮔﺮوﻫﻲ دﻳﮕﺮ ﻧﻈﺮ دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺑﻪ و درﻳﺎﻓـﺖ ﺣـﻖ از ﺟﺎﻧـﺐ وارث ﻋﻘﻮﺑـﺖ‬
‫ﺳﺎﻗﻂ ﻣﻲﺷﻮد زﻳﺮا ﺗﻮﺑﻪ ﻣﺎ ﻗﺒﻞ ﺧﻮد را ﻧﺎﺑﻮد ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﮔﻨﺎﻫﻲ ﻛﻪ ]ﻗﺎﺗـﻞ[ ﻣﺮﺗﻜـﺐ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺪش ﺑﺮ او اﻗﺎﻣﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬اﮔﺮ ﺗﻮﺑـﻪ اﺛـﺮ ﻛﻔـﺮ و ﺳـﺤﺮ را‬
‫ﻧﺎﺑﻮد ﻣﻲﻛﻨﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﮔﻨﺎﻫﺸﺎن از ﻗﺘﻞ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧـﺪ اﺛـﺮ‬
‫ﻗﺘﻞ را ﻧﺎﺑﻮد ﻛﻨﺪ؟ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻮﺑﻪ ي ﻛﺎﻓﺮاﻧﻲ را ﻛﻪ اوﻟﻴﺎي ﺧﺪا را ﺑﻪ ﻗﺘﻞ‬
‫رﺳﺎﻧﺪه اﻧﺪ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ و آﻧﻬﺎ را از ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ ﻗﺮار داده اﺳﺖ و ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ‬
‫اوﻟﻴﺎ ﻳﺶ را ﺑﻪ آﺗﺶ ﻛﺸﻴﺪه اﻧﺪ و در دﻳﻨﺸﺎن دﭼﺎر ﻓﺘﻨﻪ ﻧﻤـﻮده اﻧـﺪ ﺑـﻪ ﺗﻮﺑـﻪ ﻓـﺮا‬
‫‪    U4$‬‬
‫‪  84‬‬ ‫—‪  4‬‬ ‫‬
‫‪    Q4‬‬ ‫ﺧﻮاﻧﺪه اﺳﺖ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪     :‬‬
‫‪ + B34.$‬‬
‫‪   ,‬‬
‫&)زﻣﺮ ‪) (53‬ﺑﮕﻮ‪ :‬اي ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﻢ! اي آﻧـﺎن‬‫‪) ƒ oQ‬‬ ‫‬
‫‪  J N‬‬
‫‪   T
:‬‬
‫"‪ ' 5‬‬
‫‪+  T F#0‬‬
‫‪ +‬‬ ‫ ‬
‫‪219‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ‪ /‬ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻛﺒﻴﺮه ﺑﻌﺪ از ﺷﺮك‬

‫ﻛﻪ در ﻣﻌﺎﺻﻲ زﻳﺎدهروي ﻫﻢ ﻛﺮدهاﻳﺪ! از ﻟﻄﻒ و ﻣﺮﺣﻤﺖ ﺧـﺪا ﻣـﺄﻳﻮس و ﻧﺎاﻣﻴـﺪ‬

‫ﻧﮕﺮدﻳﺪ‪ .‬ﻗﻄﻌﺎً ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﻤﻪ ﮔﻨﺎﻫﺎن را ﻣﻲآﻣﺮزد‪(.‬‬
‫ﭘﺲ اﻳﻦ در ﻣﻮرد ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮﺑﻪ ﻛﻨﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﻛﻔﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‬
‫ﭘﺲ ﺣﺎل ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﮔﻨﺎه ﻛﻤﺘﺮي ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺷﺪه اﺳﺖ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺳﺖ ؟‬
‫ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬و ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻨﺪه از ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﺶ ﺗﻮﺑﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺑﻌﺪ از ﺗﻮﺑﻪ ﺑـﺮ آن ﮔﻨﺎﻫـﺎن‬
‫ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻣﻲﺷﻮد ؟ ﭘﺲ اﺑﻄﺎل اﻳﻦ اﻣﺮ در ﺷﺮﻳﻌﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ واﺿﺢ و آﺷﻜﺎر اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻴﺰ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬ﻛﻪ ﺗﻮﺑﻪ ي اﻳﻦ ﮔﻨﺎﻫﻜﺎر ﺑﺪﻳﻦ ﺻﻮرت اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺧـﻮد را ﺗـﺴﻠﻴﻢ‬
‫ﻧﻤﻮده اﺳﺖ و ﭼﻮن ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺷﺪﻧﺶ ﺑﺮاي ﻣﻘﺘﻮل ﻣﻤﻜﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﭘﺲ ﺷﺎرع وﻟﻲ او را‬
‫ﺑﻪ ﺟﺎي او ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ و ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺷﺪن او ﺑﺮاي وارث و ﺑﺮاي ﻣﻘﺘـﻮل را در ﺗـﺴﻠﻴﻢ‬
‫ﻛﺮدن و اداي ﻣﺎﻟﻲ ﻗﺮار داده اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ وارث ﭘﺮداﺧﺖ ﺷﻮد و اﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي‬
‫ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺷﺪن در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﻮروث اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﺗﺤﻘﻴﻖ در اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ‪ :‬درﻗﺘﻞ ﺳﻪ ﺣـﻖ وﺟـﻮددارد‪ :‬ﺣﻘـﻲ ﺑـﺮاي ﺧﺪاوﻧـﺪ و‬
‫ﺣﻘﻲ ﺑﺮاي ﻣﻘﺘﻮل و ﺣﻘﻲ ﺑﺮاي وﻟﻲ ﻣﻘﺘﻮل‪ .‬اﮔﺮﻗﺎﺗﻞ ازروي اﺧﺘﻴﺎرﺧﻮد را ﺑﻪ وﻟـﻲ‬
‫ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻛﻨﺪ درﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ازآﻧﭽﻪ ﻛﻪ اﻧﺠﺎم داده ﭘﺸﻴﻤﺎن اﺳﺖ وﺗـﺮس ﺧـﺪا را در دل‬
‫دارد و ﺗﻮﺑﻪ ي ﻛﺎﻣﻞ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﻖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎ ﺗﻮﺑﻪ وﺣﻖ وﻟﻲ ﺑﺎ ﭘﺮداﺧﺖ ]دﻳﻪ[‬
‫ﻳﺎ ﺗﻮاﻓﻖ و ﻳﺎ ﮔﺬﺷﺖ ﺳﺎﻗﻂ ﻣﻲﺷﻮد و ﺣﻖ ﻣﻘﺘﻮل ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ آن ﺣﻖ‬
‫را در روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ازﻃﺮف ﺑﻨﺪه ﺗﻮﺑﻪ ﻛﺎر ﻧﻴﻜﻮﻛﺎر ادا ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻣﻴﺎﻧﺸﺎن ﺻﻠﺢ ﺑﺮﻗﺮار‬
‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ و ﻧﻪ ﺣﻖ ]ﻣﻘﺘﻮل[را ﺿﺎﻳﻊ ﻣﻲﻛﻨﺪ وﻧﻪ ﺗﻮﺑﻪ ]ﻗﺎﺗﻞ[ را‪.‬‬

‫ﺗﻮﺑﻪ ﻛﺮدن درﻣﻮرد ﺣﻖ ﻣﺎﻟﻲ‬

‫اﻣﺎ در ﻣﺴﺎﻟﻪ ﻣﺎل اﺧﺘﻼف وارد اﺳﺖ‪ ،‬ﻋﺪه اي ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ ﻛﻪ‪ :‬اﮔﺮﺣﻘـﻲ را ﻛـﻪ در‬
‫ﻣﺎل ﺑﺮ او وارد اﺳﺖ ﺑﻪ وارث ]ﺻﺎﺣﺐ ﺣﻖ[ ادا ﻛﻨﺪ درآﺧﺮت ﮔﻨﺎﻫﻲ ﺑﺮ او ﻧﻴﺴﺖ‬
‫ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ در دﻧﻴﺎ از آن ﻣﺒﺮا ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋﺪه اي ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪] :‬ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻴﺴﺖ[ ﺑﻠﻜﻪ ﺣﻖ ﻛـﺴﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ اوﻇﻠـﻢ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‬
‫ﺗﺎروزﻗﻴﺎﻣﺖ ﺑـﺮدوش اوﺳـﺖ وﺻـﺎﺣﺐ ﺣـﻖ ﺑﺎدرﻳﺎﻓـﺖ ﺣـﻖ ﺗﻮﺳـﻂ وارﺛـﺎﻧﺶ‪،‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪220‬‬

‫ﺳﺘﻤﻲﺑﺮ او وارد ﺷﺪه‪ ،‬ﺟﺒﺮان ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ ،‬زﻳﺮا ﺷﺨﺺ ﻇﺎﻟﻢ ازﺳﻮد ﺑﺮدن ﺷـﺨﺺ‬
‫ﻣﻈﻠﻮم ازآن ﻣﺎل درﻃﻮل زﻧﺪﮔﻴﺶ ﻣﺎﻧﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ وآن ﺷﺨﺺ ﻣﺮده وﻧﻔﻌﻲ ازﻣـﺎل‬
‫ﺧﻮد ﻧﺒﺮده اﺳﺖ واﻳﻦ ﻇﻠﻤﻲاﺳﺖ ﻛﻪ ]ﺷﺨﺺ ﻣﻈﻠﻮم[ درآن ﺑﻪ ﺣﻖ ﺧﻮد ﻧﺮﺳـﻴﺪه‬
‫اﺳﺖ وﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ازﻣﺎل اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻏﻴﺮ ازﺧﻮد او ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ وﺑﻨﺎ را ﺑـﺮاﻳﻦ ﻗـﺮار‬
‫داده اﻧﺪ ﻛﻪ اﮔﺮﻣﺎل ازﻛﺴﻲ ﺑﻪ ﻛﺴﻲ دﻳﮕﺮاﻧﺘﻘﺎل داده ﺷﻮد ووارﺛﺎن ﻣﺘﻌﺪد ﺷﺪﻧﺪ ﺣﻖ‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ﻫﻤﮕﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻮن اﻳﻦ ﺣﻘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاو واﺟﺐ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺗﻤﺎم آﻧﻬﺎ ادا ﻛﻨﺪ‬
‫درﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ وارث ﺑﺎﺷﻨﺪ واﻳﻦ ﻗﻮل ﺟﻤﺎﻋﺘﻲ ازﭘﻴﺮوان ﻣﺎﻟﻚ واﺣﻤﺪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻴﺦ ﻣﺎرﺣﻤﻪ اﷲ ‪ -‬ﺑﻴﻦ اﻳﻦ دودﺳﺘﻪ داوري ﻧﻤـﻮده اﺳـﺖ وﮔﻔﺘـﻪ اﺳـﺖ‪ :‬اﮔـﺮ‬
‫ﺷﺨﺺ ﻣﻮروث ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ درﻳﺎﻓﺖ ﻣﺎﻟﺶ راداﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ اﻣﺎآﻧﺮا درﻳﺎﻓﺖ ﻧﻜﻨﺪ ﺗﺎ اﻳﻨﻜـﻪ‬
‫ﺑﻤﻴﺮد آﻧﮕﺎه ﻃﻠﺐ ﺣﻖ درآﺧﺮت ﺑﺮاي وارث ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﭼﻨﺎﻧﻜـﻪ در دﻧﻴـﺎ ﻧﻴـﺰ ﭼﻨـﻴﻦ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ اﮔﺮﻣﻮروث ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻇﻠـﻢ وﺳـﺘﻢ ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲ درﺧﻮاﺳـﺖ وﻃﻠـﺐ ﻣـﺎﻟﺶ را‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﭘﺲ ﻃﻠﺐ ﺣﻖ درآﺧﺮت ﺑﺮاي اوﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺲ اﮔﺮﻣﻮروث ﻣﺎﻟﻲ راﺑﻪ ﻇﻠﻢ ازدﺳﺖ داده ﺑﺎﺷﺪ و ﻧﺘﻮاﻧﺪآﻧﺮا ﭘﺲ ﺑﮕﻴﺮد ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬
‫اﻳﻨﻜﻪ ﻛﺴﻲ ﺑﻨـﺪه اوراﻛـﺸﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪﻳﺎ ﺧﺎﻧـﻪ اش را آﺗـﺶ زده ﺑﺎﺷـﺪ و ﻳـﺎ ﻃﻌـﺎم و‬
‫ﻧﻮﺷﻴﺪﻧﻲ اش را ﺧﻮرده ﺑﺎﺷﺪ و‪ ....‬ﭘﺲ اﻣﺜﺎل اﻳﻨﻬﺎ ازﻣﻮروث ﺗﻠﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻧﻪ از‬
‫وارث‪ .‬و ﺣﻖ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ آن ﺑﺮاي ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ازﻣﻠﻚ او ﺗﻠﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ]ﻳﻌﻨﻲ ﻣﻮروث[‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ :‬اﮔﺮﻣﺎل زﻣﻴﻦ ﻳﺎ ﻣﺴﻜﻨﻲ ﺑﺎﺷﺪﻛﻪ ﺑﻌﺪ از ﻣﺮگ ﺑﺎﻗﻲ ﺑﻤﺎﻧﺪ ﭘﺲ‬
‫ﻣﻠﻚ وارث اﺳﺖ وواﺟﺐ اﺳﺖ ﺷﺨﺺ ﻏﺼﺐ ﻛﻨﻨﺪه در ﻫـﺮ زﻣـﺎن آﻧﺮاﺑـﻪ وارث‬
‫ﺑﺪﻫﺪ و اﮔﺮﻋﻴﻦ ﻣﺎل راﺑﻪ او ﻧﺪﻫﺪ ﺣﻖ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ آن را ﻧـﺰد ﺧﺪاوﻧـﺪ ﺧﻮاﻫـﺪ داﺷـﺖ‬
‫ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺣﻖ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ آﻧﺮادردﻧﻴﺎ دارد‪.‬‬
‫ﺧﻼﺻﻲ ازاﻳﻦ ﺳﻮال ﻣﻤﻜﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻣﮕﺮاﻳﻨﻜﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد ﻛﻪ‪ :‬ﻫﺮ دو ]ﻫـﻢ وارث‬
‫وﻫﻢ ﻣﻮروث[ ﺣﻖ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ رادارﻧﺪ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ اﮔﺮﻣﺎل ﻣـﺎل ﻣـﺸﺘﺮﻛﻲ ﻣﺘﻌﻠـﻖ ﺑـﻪ ﭼﻨـﺪ‬
‫ﻧﻔﺮﻏﺼﺐ ﺷﻮد ﻫﺮﻛﺪام ازآﻧﻬﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺣﻖ ﺧﻮد را ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫‪221‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ‪ /‬ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻛﺒﻴﺮه ﺑﻌﺪ از ﺷﺮك‬

‫ﻣﻔﺴﺪه ﻗﺘﻞ وﮔﻨﺎه ﻗﺎﺗﻞ‬

‫'‪4‬‬ ‫‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻗﺘﻞ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻔﺴﺪه اي دارد ﺧﺪاوﻧﺪ در ﻣﻮرد آن ﻣـﻲﻓﺮﻣﺎﻳـﺪ‪ :‬‬
‫›   ­‬
‫‪    I 38‬‬ ‫‪    8‬‬ ‫‪  A51 U$‬‬ ‫?‪   ,‬‬
‫‰‪ +   h0‬‬
‫‪SD‬‬ ‫‪  ­   _N1‬‬ ‫‪)   ,7‬‬ ‫‪ +  , w —:‬‬
‫ '   ‬ ‫‬ ‫‪   5.7‬‬
‫‪    C‬‬ ‫  ‬
‫‪) ƒ Š5‬‬
‫& )ﻣﺎﺋﺪه‪) (32‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ ﺑﺮ‬ ‫‪ +  n‬‬ ‫‬
‫‪  SD‬‬
‫‪ +   m‬‬ ‫'  ‬
‫‪  n‬‬ ‫‪) ƒ Š5‬‬
‫&   ‬ ‫‬
‫‪ + ,7‬‬
‫ﺑﻨﻲاﺳﺮاﺋﻴﻞ ﻣﻘﺮّر داﺷﺘﻴﻢ ﻛﻪ )ﻣﺘﺠﺎوز ﻛﺸﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﭼﺮا ﻛﻪ( ﻫﺮﻛﺲ اﻧﺴﺎﻧﻲ را ﺑـﺪون‬
‫ارﺗﻜﺎب ﻗﺘﻞ‪ ،‬ﻳﺎ ﻓﺴﺎد در زﻣﻴﻦ ﺑﻜﺸﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻮﺋﻲ ﻫﻤﻪ اﻧـﺴﺎﻧﻬﺎ را ﻛـﺸﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬و ﻫﺮﻛﺲ اﻧﺴﺎﻧﻲ را از ﻣﺮگ رﻫﺎﺋﻲ ﺑﺨﺸﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻮﺋﻲ ﻫﻤﻪ ﻣـﺮدم‬
‫را زﻧﺪه ﻛﺮده اﺳﺖ(‬
‫ﺑﺴﻴﺎري ازﻣﺮدم درﻓﻬﻢ اﻳﻦ آﻳﻪ دﭼﺎرﻣﺸﻜﻞ ﺷﺪه اﻧﺪ وﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﮔﻨﺎه ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺻﺪ ﻧﻔﺮ راﻛﺸﺘﻪ اﺳﺖ ازﮔﻨﺎه ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ را ﻛﺸﺘﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳـﺖ‪،‬‬
‫و اﻳﻦ ﺑﺪﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮاﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻤﺎن ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ ﺗﺸﺒﻴﻪ دراﻳﻦ آﻳﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﮔﻨـﺎه و‬
‫ﻋﻘﻮﺑﺖ آن اﺳﺖ ودرﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻟﻔﻆ آﻳﻪ ﺑﺮ اﻳﻦ دﻻﻟﺖ ﻧﺪارد وﺗﺸﺒﻴﻪ ﻛﺮدن ﭼﻴﺰي ﺑﻪ‬
‫ﭼﻴﺰي دﻳﮕﺮ]ﺷﺒﺎﻫﺖ[ درﺗﻤﺎم ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت واﺣﻜﺎم آن رادرﺑﺮ ﻧﻤﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫‬
‫‪     F) + g4$ :+  4`.9‬‬
‫‪m^4f‬‬ ‫‚‪     v 4‬‬
‫‪     c4‬‬ ‫ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪+    :‬‬
‫‪    ‚D4‬‬
‫)ﻧﺎزﻋﺎت ‪)(46‬روزي ﻛﻪ آﻧﺎن ﺑﺮﭘﺎﺋﻲ رﺳﺘﺎﺧﻴﺰ را ﻣﻲﺑﻴﻨﻨﺪ)ﭼﻨﻴﻦ اﺣﺴﺎس ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‬
‫ﻛﻪ در ﺟﻬﺎن( ﮔﻮﺋﻲ ﺟﺰ ﺷﺎﻣﮕﺎﻫﻲ ﻳﺎ ﭼﺎﺷﺘﮕﺎﻫﻲ از آن درﻧـﮓ ﻧﻜـﺮدهاﻧـﺪ و ﺑـﺴﺮ‬
‫ﻧﺒﺮدهاﻧﺪ‪(.‬‬
‫‪)  4E :+  44`.9‬‬
‫‪44'* F$4‬‬ ‫‪     v
<4‬‬
‫‪  4$‬‬
‫‪  44'
4‬‬
‫‪   4 c4‬‬ ‫اﻳــﻀﺎ ﻣــﻲﻓﺮﻣﺎﻳــﺪ‪+  4   :‬‬
‫‪  4  ‚D4‬‬
‫‪­ +‬‬
‫‚‪)0‬اﺣﻘﺎف‪) (35‬روزي ﻛﻪ اﻳﺸﺎن ﭼﻴﺰي را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛـﻪ ﺑﺪﻳـﺸﺎن وﻋـﺪه‬
‫داده ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬اﻧﮕﺎر ﻛﻪ آﻧﺎن ﻣﺪ‪‬ﺗﻲ از ﻳﻚ روز در دﻧﻴﺎ ﻣﺎﻧﺪهاﻧﺪ‪(.‬‬
‫اﻳﻦ آﻳﺎت ﻧﻤﻲرﺳﺎﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺎﻧﺪن آﻧﻬﺎ در دﻧﻴﺎ ﻓﻘﻂ اﻳﻦ ﻣﻘﺪارﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا
ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪) :‬ﻣﻦ ﺻﻠﻰ اﻟﻌﺸﺎء ﻓﻰ ﺟﻤﺎﻋﺔ ﻓﻜﺄﻧﻤﺎ ﻗﺎم ﻧـﺼﻒ اﻟﻠﻴـﻞ‬
‫وﻣﻦ ﺻﻠﻰ اﻟﻔﺠﺮ ﻓﻰ ﺟﻤﺎﻋﺔ ﻓﻜﺄﻧﻤﺎ ﻗـﺎم اﻟﻠﻴـﻞ ﻛﻠـﻪ(‪) ١‬ﻫـﺮﻛﺲ ﻧﻤـﺎز ﻋـﺸﺎ را ﺑـﺎ‬

‫‪ 1‬ﻣﺴﻠﻢ ‪656‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪222‬‬

‫ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺑﺨﻮاﻧﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺼﻔﻲ ازﺷﺐ راﺑﻪ ﻧﻤﺎز اﻳﺴﺘﺎده ﺑﺎﺷﺪ وﻫـﺮﻛﺲ‬
‫ﻧﻤﺎزﺻﺒﺢ راﺑﻪ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺑﺨﻮاﻧﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻤﺎم ﺷـﺐ راﺑـﻪ ﻧﻤـﺎز اﻳـﺴﺘﺎده‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ (.‬ﻳﻌﻨﻲ اﮔﺮ ﻧﻤﺎزﺻﺒﺢ وﻋﺸﺎ را ﺑﺎ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﻜـﻪ ﺑـﺎ ﻟﻔـﻆ دﻳﮕـﺮي‬
‫آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫واﺿﺢ ﺗﺮ از اﻳﻦ ﻧﻴﺰ اﻳﻦ ﻗﻮل رﺳﻮل ﺧﺪاﺳـﺖ
ﻛـﻪ ﻣـﻲﻓﺮﻣﺎﻳـﺪ‪) :‬ﻣـﻦ ﺻـﺎم‬
‫رﻣﻀﺎن وأﺗﺒﻌﻪ ﺳﺘﺎ ﻣﻦ ﺷﻮال ﻓﻜﺄﻧﻤﺎ ﺻﺎم اﻟﺪﻫﺮ(‪) ١‬ﻫﺮﻛﺲ رﻣـﻀﺎن راروزه ﺑﮕﻴـﺮد‬
‫وﺷﺶ روز ازﻣﺎه ﺷﻮال را ﻧﻴﺰﺑﻪ دﻧﺒﺎل آن روزه ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻤﺎم ﺳـﺎل‬
‫راروزه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ (.‬و ﻧﻴﺰ اﻳﻦ ﻗﻮل ﻛﻪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪):‬ﻣﻦ ﻗﺮأ ﻗﻞ ﻫﻮ اﷲ أﺣـﺪ ﻓﻜﺄﻧﻤـﺎ‬
‫ﻗﺮأ ﺛﻠﺚ اﻟﻘﺮآن(‪) ٢‬ﻫﺮﻛﺲ ﺳﻮره » ﻗﻞ ﻫﻮاﷲ اﺣﺪ«را ﺑﺨﻮاﻧﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﻳﻚ ﺳﻮم ﻗﺮآن راﺧﻮاﻧﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪(.‬‬
‫ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ ﻛﻪ ﺛﻮاب ﻛﺴﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻋﻤﺎل را اﻧﺠﺎم دﻫـﺪ ﺑـﺎ ﺛـﻮاب ﻛـﺴﻲ ﻛـﻪ‬
‫اﻋﻤﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺷﺒﻴﻪ ﺷﺪه را اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ ﺑﺮاﺑﺮي ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ و اﮔﺮ ﻣﻴـﺰان ﺛـﻮاب‬
‫آﻧﻬﺎ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻮد ﺑﺮاي ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻧﻤﺎزﻋﺸﺎ وﺻﺒﺢ را ﺑـﻪ ﺟﻤﺎﻋـﺖ ﺑﺨﻮاﻧـﺪ درﻧﻤﺎزﺷـﺐ‬
‫ﻏﻴﺮازﺧﺴﺘﮕﻲ ﻧﻔﻌﻲ ﻧﻤﻲﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪ از اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻛﺲ ﭼﻴﺰي ﺑﺎﻓﻀﻴﻠﺖ ﺗﺮ ازﻓﻬﻢ ﻛﻼم ﺧﺪا و رﺳـﻮﻟﺶ داده‬
‫ﻧﺸﺪه اﺳﺖ واﻳﻦ ﻓﻀﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﻫﺮﻛﺲ ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﻋﻄﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد وﺟﻪ ﺗﺸﺒﻴﻪ ﻗﺎﺗﻞ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﺑﺎﻗﺎﺗﻞ ﺗﻤﺎم ﻣﺮدم]در آﻳﻪ[ در ﭼﻴﺴﺖ ؟‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد درﭼﻨﺪ ﭼﻴﺰ‪:‬‬
‫ﻳﻜﻲ اﻳﻨﻜﻪ‪ :‬ﻫﺮدوي آﻧﻬﺎ ﻧﺎﻓﺮﻣﺎن ﺧﺪا و رﺳﻮﻟﺶ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ وﺑـﺎ اﻣـﺮ او ﻣﺨﺎﻟﻔـﺖ‬
‫ﻛﺮده اﻧﺪ ودرﻣﻌﺮض ﻋﻘﻮﺑﺖ او ﻗﺮار دارﻧﺪ وﺧﺸﻢ او را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه دارﻧـﺪ وﺷﺎﻳـﺴﺘﻪ‬
‫ﻣﺎﻧﺪﮔﺎري اﺑﺪي درﺟﻬﻨﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ وﻋﺬاب دردﻧﺎﻛﻲ ﺑﺮاﻳﺸﺎن آﻣﺎده ﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬واﻣـﺎ‬
‫ﺗﻔﺎوت آﻧﻬﺎ در درﻛﺎت ﻋﺬاب اﺳﺖ وﮔﻨﺎه ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻳﺎاﻣﺎم ﻋﺎدل ﻳـﺎ ﻋـﺎﻟﻤﻲرا‬
‫ﻛﻪ ﻣﺮدم را ﺑﻪ ﻋﺪاﻟﺖ اﻣﺮﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﻪ ﻗﺘﻞ ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﻨﺎه ﻛﺴﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻛـﺴﻲ‬

‫‪ 1‬ﻣﺴﻠﻢ ‪204‬‬
‫‪ 2‬ﺗﺮﻣﺬي ‪2898‬‬
‫‪223‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ‪ /‬ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻛﺒﻴﺮه ﺑﻌﺪ از ﺷﺮك‬

‫را ﺑﻪ ﻗﺘﻞ ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ ﻛﻪ ﻛﺴﻲ ازﻣﺮدم اورا ﻧﻴﻚ ﻧﻤﻲداﻧﻨﺪ‪.‬‬

‫دوم اﻳﻨﻜﻪ‪ :‬ﻫﺮدو ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻲ دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺧﻮﻧﺸﺎن رﻳﺨﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻮم اﻳﻨﻜﻪ‪:‬ﻫﺮدو در ﺟﺮات ﺑﻪ اﻗﺪام در رﻳﺨﺘﻦ ﺧﻮن ﺣﺮام ﺑﺮاﺑﺮﻧﺪ وﻛـﺴﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﻳﻚ ﻧﻔﺮرا ﺑﻪ ﻧﺎﺣﻖ وﺑﺮاي ﻓﺴﺎد در زﻣﻴﻦ وﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﺎﻟﺶ ﺑﻜﺸﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺸﺘﻦ ﻫﺮﺗﻌـﺪاد‬
‫ﻛﻪ اﻣﻜﺎﻧﺶ راداﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻧﻴﺰ ﺟﺮات ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫از اﻳﻦ روﺳﺖ ﻛﻪ اوﺑﺎ ﻛﺸﺘﻦ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﻗﺎﺗﻞ وﻓﺎﺳـﻖ وﻇـﺎﻟﻢ وﻋـﺼﻴﺎﻧﮕﺮ ﻧﺎﻣﻴـﺪه‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﺑﺎ ﻛﺸﺘﻦ ﺗﻤﺎم ﻣﺮدم ﻫﻢ ﻫﻤﺎن ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬و از اﻳﻦ روﺳﺖ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﻗﺮار داده اﺳﺖ ﻛﻪ‪) :‬ﻣﻮﻣﻨﺎن در ﻣﺤﺒـﺖ و ﺗـﺮﺣﻢ و راﺑﻄـﻪ ﺷـﺎن ﺑـﺎ‬
‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ ﺟﺴﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻋﻀﻮي از آن ﺑﻪ درد آﻳﺪ ﺑﻘﻴﻪ ي اﻋﻀﺎ ﻧﻴﺰ‬
‫ﺑﺎ ﺗﺐ و ﺷﺐ ﺑﻴﺪاري ﺑﺎ او ﻫﻤﺪردي ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪١(.‬و اﮔﺮ ﻗﺎﺗﻞ ﻋﻀﻮي از اﻳﻦ ﺟﺴﻢ را‬
‫از ﺑﻴﻦ ﺑﺒﺮد ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻤﺎم ﺟﺴﻢ را از ﺑﻴﻦ ﺑﺮده ﺑﺎﺷﺪ و ﺗﻤﺎم اﻋﻀﺎ ﺑﻪ درد‬
‫ﻣﻲآﻳﻨﺪ و ﻫﺮ ﻛﻪ ﻣﻮﻣﻨﻲ را اذﻳﺖ ﻛﻨﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻤﺎم ﻣﻮﻣﻨﺎن را اذﻳﺖ ﻛﺮده‬
‫ﺑﺎﺷﺪ و اذﻳﺖ ﻫﻤﻪ ي ﻣﻮﻣﻨﻴﻦ اذﻳﺖ ﺗﻤﺎم ﻣﺮدم را ﺑﻪ دﻧﺒـﺎل دارد زﻳـﺮا ﺧﺪاوﻧـﺪ ﺑـﻪ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻮﻣﻨﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻴﺎن ﻣﺮدم ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻋﺬاب را از آﻧﻬﺎ دﻓﻊ ﻣﻴﻜﻨﺪ و اذﻳﺖ ﭘﻨﺎه دﻫﻨﺪه‬
‫اذﻳﺖ ﭘﻨﺎه ﺷﻮﻧﺪه را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل دارد‪.‬‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا
ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ ﻛﻪ‪):‬ﻻﺗﻘﺘﻞ اﻟﻨﻔﺲ ﻇﻠﻤﺎ ﺑﻐﻴﺮ ﺣﻖ اﻻ ﻛﺎن ﻋﻠﻰ اﺑﻦ‬
‫آدم اﻷول ﻛﻔﻞ ﻣﻨﻬﺎ ﻷﻧﻪ أول ﻣﻦ ﺳﻦ اﻟﻘﺘـﻞ(‪) ٢‬ﻫـﻴﭻ ﻧﻔـﺴﻲ از روي ﻇﻠـﻢ ﻛـﺸﺘﻪ‬
‫ﻧﻤﻲﺷﻮد ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﻧﺼﻴﺒﻲ از ﺧﻮن او ﺑﺮ ﮔﺮدن اوﻟﻴﻦ ﻓﺮزﻧﺪ آدم ]ﻗﺎﺑﻴﻞ[ اﺳﺖ زﻳﺮا‬
‫اوﻟﻴﻦ ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ راه و رﺳﻢ ﻛﺸﺘﻦ را ﭘﺪﻳﺪ آورده اﺳﺖ‪(.‬‬
‫اﻳﻦ وﻋﻴﺪ ﺑﺮاي اوﻟﻴﻦ ﺷﺨﺺ زﻧﺎﻛﺎر و دزد و ﺷﺮاﺑﺨﻮر ﻧﻴﺎﻣﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻫـﺮ ﭼﻨـﺪ‬
‫اوﻟﻴﻦ ﻣﺸﺮك از اوﻟﻴﻦ ﻗﺎﺗﻞ ﺑﻪ اﻳﻦ وﻋﻴﺪ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﺗﺮ اﺳﺖ زﻳﺮا اوﻟﻴﻦ ﻛـﺴﻲ اﺳـﺖ‬
‫ﻛﻪ رﺳﻢ ﺷﺮك را آورده اﺳﺖ و ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ رﺳـﻮل ﺧـﺪا
ﻋﻤـﺮو اﺑـﻦ ﻟﺤـﻲ‬
‫ﺧﺰاﻋﻲ را در ﺣﺎﻟﻲ دﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻋﺬاب ﺟﻬﻨﻢ‪ ،‬ﺷﻜﻨﺠﻪ ﻣﻲﺷﺪ زﻳـﺮا اوﻟـﻴﻦ‬

‫‪ 1‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ در ﺑﺨﺎري ‪ 6009‬و ﻣﺴﻠﻢ ‪ 2586‬رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ 2‬ﺑﺨﺎري ‪ 3335‬و ﻣﺴﻠﻢ ‪1677‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪224‬‬
‫‪١‬‬
‫ﻛﺴﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ دﻳﻦ اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﻧﺒﻲ را ﺗﻐﻴﻴﺮ داد‪.‬‬
‫  ‪) 1‬ﺑﻘﺮه‪)(41‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻛﺎﻓﺮان ﺑﻪ آن ﻧﺒﺎﺷﻴﺪ(‬
‫‪­   K‬‬
‫   ‪ +‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪    :‬‬
‫ﻳﻌﻨﻲ‪ :‬ﺗﺎ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از ﺷﻤﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ اﻗﺘﺪا ﻧﻜﻨﻨﺪ وﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﺎر ﮔﻨﺎه ﻛﻔـﺮ‬
‫آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﺮﺳﺪ و ﺣﻜﻢ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ روﺷﻲ ﻧﺎﭘـﺴﻨﺪ را ﺑﻮﺟـﻮد آورد و ﻣﺘﺎﺑﻌـﺖ‬
‫ﺷﻮد ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺟــﺎﻣﻊ ﺗﺮﻣــﺬي از اﺑــﻦ ﻋﺒــﺎس رواﻳــﺖ ﺷــﺪه اﺳــﺖ ﻛــﻪ رﺳــﻮل ﺧــﺪا
‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪):‬ﻳﺠﻰء اﻟﻤﻘﺘﻮل ﺑﺎﻟﻘﺎﺗﻞ ﻳﻮم اﻟﻘﻴﺎﻣﺔ ﻧﺎﺻﻴﺘﻪ ورأﺳﻪ ﺑﻴﺪه واوداﺟﻪ ﺗﺸﺨﺐ دﻣـﺎ‬
‫ﻳﻘﻮل ﻳﺎ رب ﺳﻞ ﻫﺬا ﻓﻴﻢ ﻗﺘﻠﻨﻰ(‪) ٢‬در روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ﻣﻘﺘﻮل ﻫﻤﺮاه ﻗﺎﺗـﻞ ﻣـﻲآﻳـﺪ در‬
‫ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﭘﻴﺸﺎﻧﻲ و ﺳﺮ او را ﺑﺪﺳﺖ دارد و از رﮔﻬﺎﻳﺶ ﺧﻮن ﻣـﻲرﻳـﺰد‪ .‬ﻣﻴﮕﻮﻳـﺪ‪:‬‬
‫ﺧﺪاﻳﺎ از اﻳﻦ ﺑﭙﺮس ﭼﺮا ﻣﺮا ﻛﺸﺖ؟ ﭘﺲ ﺗﻮﺑﻪ را ﺑﺮاي اﺑﻦ ﻋﺒﺎس ﻳﺎدآوري ﻛﺮدﻧـﺪ‪.‬‬
‫?‪) <44G  +544‬‬ ‫'‪  ) <44b&7‬‬
‫‪   46‬‬
‫‪  d2X€4‬‬ ‫‪*   J 4‬‬
‫‪  ,4‬‬
‫'‪) 45'-‬‬‫"‪  47‬‬
‫'‪   44‬‬
‫و اﻳــﻦ آﻳــﻪ را ﺗــﻼوت ﻛــﺮد‪   :‬‬
‫ )ﻧﺴﺎء‪) (93‬و ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻣﺆﻣﻨﻲ را از روي ﻋﻤﺪ ﺑﻜﺸﺪ ﻛﻴﻔـﺮ او دوزخ اﺳـﺖ و‬
‫ﺟﺎوداﻧﻪ در آﻧﺠﺎ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ(‬
‫ﺳﭙﺲ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻳﻦ آﻳﻪ ﻧﺴﺦ و ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﻮﺑﻪ ﺑﺮاي او ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ؟‬
‫ﺗﺮﻣﺬي اﻳﻦ ﺣﺪﻳﺚ را ﺣﺴﻦ داﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻀﺎ در آن از ﻧﺎﻓﻊ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬روزي ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﻋﻤﺮ ﺑﻪ ﻛﻌﺒـﻪ‬
‫ﻧﮕﺎه ﻛﺮد و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﻘﺪر ﺑﺰرﮔﻲ و ﭼﻘﺪر ﺣﺮﻣﺖ ﺗﻮ ﺑﺰرگ اﺳﺖ و ﻫﻤﺎﻧـﺎ ﺣﺮﻣـﺖ‬
‫ﻣﻮﻣﻦ ﻧﺰد ﺧﺪا از ﺣﺮﻣﺖ ﺗﻮ ﻫﻢ ﺑﺰرﮔﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺻﺤﻴﺢ ﺑﺨﺎري از اﺑﻦ ﻋﻤﺮ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﮔﻔـﺖ رﺳـﻮل ﺧـﺪا
‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪):‬ﻻ ﻳﺰال اﻟﻤﺆﻣﻦ ﻓﻰ ﻓﺴﺤﺔ ﻣﻦ دﻳﻨﻪ ﻣﺎ ﻟﻢ ﻳﺼﺐ دﻣﺎ ﺣﺮاﻣﺎ(‪) ٣‬ﻣﻮﻣﻦ ﻣﺪام در‬
‫ﮔﺸﺎﻳﺶ در دﻳﻨﺶ اﺳﺖ ﻣﺎداﻣﻴﻜﻪ ﺧﻮﻧﻲ را ﺑﻪ ﺣﺮام ﻧﺮﻳﺰد‪(.‬‬
‫اﻳﻀﺎ ﺑﺨﺎري از اﺑﻦ ﻋﻤﺮ رواﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪) :‬از ﮔﺮﻓﺘﺎري ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺧـﺎرج‬

‫‪ 1‬ﺑﺨﺎري ‪ 4623‬و ﻣﺴﻠﻢ ‪2856‬‬

‫‪ 2‬ﺗﺮﻣﺬي ‪3029‬‬
‫‪ 3‬ﺑﺨﺎري ‪6469‬‬
‫‪225‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ‪ /‬ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻛﺒﻴﺮه ﺑﻌﺪ از ﺷﺮك‬

‫ﺷﺪن از آن ﺑﺮاي ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺧﻮد را در آن ﺑﻴﻨﺪازد ﻣﻤﻜﻦ ﻧﻴﺴﺖ رﻳﺨﺘﻦ ﺧﻮن ﺣﺮام اﺳﺖ‪(.‬‬
‫در ﺻﺤﻴﺤﻴﻦ از اﺑﻮﻫﺮﻳﺮه ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺮﻓﻮع رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪):‬ﺳﺒﺎب اﻟﻤـﺆﻣﻦ‬
‫ﻓﺴﻮق وﻗﺘﺎﻟﻪ ﻛﻔﺮ(‪)١‬ﻓﻮش دادن ﺑﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻓﺴﻖ اﺳـﺖ و ﻛـﺸﺘﻨﺶ ﻛﻔـﺮ اﺳـﺖ(و‬
‫اﻳﻀﺎ در آن دو از اﺑﻮﻫﺮﻳﺮه آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا
ﻓﺮﻣﻮد‪):‬ﻻﺗﺮﺟﻌـﻮا ﺑﻌـﺪي‬
‫ﻛﻔﺎرا ﻳﻀﺮب ﺑﻌﻀﻜﻢ رﻗﺎب ﺑﻌﺾ(‪) ٢‬ﺑﻌﺪ از ﻣﻦ ﻛﺎﻓﺮ ﻧﺸﻮﻳﺪ ﺑﺪﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻲ‬
‫از ﺷﻤﺎ ﮔﺮدن ﺑﻌﻀﻲ دﻳﮕﺮ را ﺑﺰﻧﺪ‪(.‬‬
‫در ﺻﺤﻴﺢ ﺑﺨﺎري آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا
ﻓﺮﻣﻮد‪):‬ﻣﻦ ﻗﺘﻞ ﻣﻌﺎﻫﺪا ﻟﻢ ﻳﺮح‬
‫راﺋﺤﺔ اﻟﺠﻨﺔ وإن رﻳﺤﻬﺎ ﻳﻮﺟﺪ ﻣﺴﻴﺮة أرﺑﻌﻴﻦ ﻋﺎﻣﺎ(‪) ٣‬ﻫﺮ ﻛﺲ ﻛـﺎﻓﺮي را ﻛـﻪ ﺑـﺎ او‬
‫ﭘﻴﻤﺎن ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﻜﺸﺪ ﺑﻮي ﺑﻬﺸﺖ ﺑﻪ ﻣﺸﺎﻣﺶ ﻧﻤﻲرﺳﺪ و ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺑﻮي ﺑﻬﺸﺖ‬
‫از ﻓﺎﺻﻠﻪ اي ﺑﻪ اﻧﺪازه ي ﭼﻬﻞ ﺳﺎل ﺷﻨﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪(.‬‬
‫اﻳﻦ ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ دﺷﻤﻦ ﺧﺪا را ﻛﻪ در ﻋﻬﺪ و اﻣﺎن ﺧﺪاﺳـﺖ ﺑﻜـﺸﺪ‬
‫ﭘﺲ ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻛﺴﻲ را ﻛﻪ ﺑﻨﺪ ه ي ﻣﻮﻣﻨﺶ را ﺑﻜﺸﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺳﺖ؟‬
‫ﭘﺲ اﮔﺮ زﻧﻲ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﮔﺮﺑﻪ اي را ﺣـﺒﺲ ﻛـﺮده ﺑـﻮد ﺗـﺎ از ﮔﺮﺳـﻨﮕﻲ و‬
‫ﺗﺸﻨﮕﻲ ﻣﺮده ﺑﻮد وارد آﺗﺶ ﺷﺪ و رﺳﻮل ﺧﺪا
او را در آﺗﺶ دﻳﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛـﻪ‬
‫آن ﮔﺮﺑﻪ ﺻﻮرت و ﺳﻴﻨﻪ اش را ﻣﻲﺧﺮاﺷﻴﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﻋﻘﻮﺑـﺖ ﻛـﺴﻲ ﻛـﻪ ﺑـﺪون ﮔﻨـﺎه‬
‫ﻣﻮﻣﻨﻲ را ﺣﺒﺲ ﻣﻴﻜﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻤﻴﺮد ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺳﺖ ؟‬
‫در ﺑﻌﻀﻲ از ﺳﻨﻦ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا
ﻓﺮﻣﻮد‪):‬ﻟﺰوال اﻟﺪﻧﻴﺎ أﻫﻮن ﻋﻠـﻲ‬
‫اﷲ ﻣﻦ ﻗﺘﻞ ﻣﺆﻣﻦ ﺑﻐﻴﺮ ﺣﻖ(‪) ٤‬از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻦ دﻧﻴﺎ ﻧﺰد ﺧﺪاوﻧﺪ از ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪن ﻣـﻮﻣﻨﻲ‬
‫ﺑﻪ ﻧﺎﺣﻖ‪ ،‬ﺳﺒﻚ ﺗﺮ و ﻛﻤﺘﺮ اﺳﺖ‪(.‬‬

‫ﻣﻔﺴﺪه ي زﻧﺎ از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﻔﺎﺳﺪ اﺳﺖ‬

‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻴﻜﻪ ﻣﻔﺴﺪه ي زﻧﺎ از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﻔﺎﺳﺪ اﺳﺖ – ﻛﻪ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻋﺎﻟﻢ‬

‫‪ 1‬ﺑﺨﺎري ‪ 5697‬و ﻣﺴﻠﻢ ‪64‬‬

‫‪ 2‬ﺑﺨﺎري ‪ 6666‬و ﻣﺴﻠﻢ ‪65‬‬
‫‪ 3‬ﺑﺨﺎري ‪6516‬‬
‫‪ 4‬ﺗﺮﻣﺬي ‪1345‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪226‬‬

‫در ﺣﻔﻆ ﻧﺴﻞ اﺳﺖ و ﺑﺎ ﺣﻔﻆ آﺑﺮو و ﻣﺤﺮﻣﺎت و دوري ازﭼﻴﺰ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ‬
‫دﺷﻤﻨﻲ را ﺑﻴﻦ ﻣﺮدم ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲآورد ﻣﺨﺎﻟﻒ اﺳﺖ – ﻟﺬا ﺑﻌﺪ از ﻣﻔـﺴﺪه ي ﻗﺘـﻞ از‬
‫ﺟﻤﻠﻪ ي ﻛﺒﺎﺋﺮ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد و ﺧﺪاوﻧﺪ در ﻛﺘﺎﺑﺶ و رﺳﻮل ﺧﺪا
در ﺳﻨﺘﺶ آﻧﻬـﺎ‬
‫را ﻫﻤﺮاه ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ آورده اﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎم اﺣﻤﺪﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﻌﺪ از ﻗﺘﻞ ﻧﻔﺲ ﮔﻨﺎﻫﻲ را ﺑﺰرﮔﺘﺮ از زﻧﺎ ﻧﻤﻲداﻧﻢ‪.‬‬
‫'“ ‪)   T‬‬ ‫‪     Q‬‬ ‫‬
‫‪:‬‬ ‫<‪ 
$‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﺤﺮﻳﻢ آﻧﺮا ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻧﻤﻮده و ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪ +   :‬‬
‫‪)   ¦49‬‬
‫]'‪4‬‬ ‫&‪   ,‬‬
‫‪   C4‬‬ ‫'    ‬ ‫    ‬
‫€
 ‬ ‫‪*   :+  T cn‬‬
‫‪  ¦†1‬‬ ‫‬
‫‪ +  A7+ ›5‬‬ ‫‪  GX‬‬
‫     ‬
‫"‪  +
97‬‬ ‫ ‬
‫‪'X‬‬
‫‪   o‬‬‫' )‪  ' :+  (69‬‬‫ž‪)     <9‬‬ ‫" ‬
‫'‪     F‬‬ ‫‬
‫‪   c‬‬ ‫&‪   o Q‬‬ ‫Œ‪     §$‬‬
‫‪    z»Â
j‬‬
‫‪ ) 0s‬‬ ‫ ­‬ ‫‪)   ib$‬‬
‫‪      †L‬‬ ‫  ‬
‫‪ (70) S) 4n0‬‬ ‫
‪+   T‬‬ ‫‪   r58n‬‬ ‫‪   V [ * E T K<.‬‬ ‫‪ *   C[D‬‬ ‫‪)   ,b$‬‬
‫)و ﻛﺴﺎﻧﻴﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ اﷲ‪ ،‬ﻣﻌﺒﻮد دﻳﮕﺮي را ﺑﻪ ﻓﺮﻳﺎد ﻧﻤﻲﺧﻮاﻧﻨﺪ و ﭘﺮﺳﺘﺶ ﻧﻤﻲﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪،‬‬
‫و اﻧﺴﺎﻧﻲ را ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺧﻮﻧﺶ را ﺣﺮام ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﺘﻞ ﻧﻤﻲرﺳـﺎﻧﻨﺪ ﻣﮕـﺮ ﺑـﻪ‬
‫ﺣﻖ‪ ،‬و زﻧﺎ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭼﺮا ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺲ )ﻳﻜﻲ از( اﻳﻦ )ﻛﺎرﻫﺎي ﻧﺎﺷﺎﻳـﺴﺖ ﺷـﺮك و‬
‫ﻗﺘﻞ و زﻧﺎ(را اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ ،‬ﻛﻴﻔﺮ آن را ﻣﻲﺑﻴﻨـﺪ)‪ (68‬ﻋـﺬاب او در ﻗﻴﺎﻣـﺖ ﻣـﻀﺎﻋﻒ‬
‫ﻣﻲﮔﺮدد‪ ،‬و ﺧﻮار و ذﻟﻴﻞ‪ ،‬ﺟﺎوداﻧﻪ در ﻋﺬاب ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ (69).‬ﻣﮕﺮ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺑﻪ ﻛﻨﺪو‬
‫اﻳﻤﺎن آورد و ﻋﻤـﻞ ﺻـﺎﻟﺢ اﻧﺠـﺎم دﻫـﺪ‪ ،‬ﻛـﻪ ﺧﺪاوﻧـﺪ)ﮔﻨﺎﻫـﺎن ﭼﻨـﻴﻦ ﻛـﺴﺎﻧﻲ را‬
‫ﻣﻲ ﺑﺨﺸﺪو( ﺑﺪﻳﻬﺎ و ﮔﻨﺎﻫﺎن)ﮔﺬﺷﺘﻪ( اﻳﺸﺎن را ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻴﻬﺎ و ﻧﻴﻜﻴﻬﺎ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪،‬‬
‫وﺧﺪاوﻧﺪ آﻣﺮزﻧﺪه وﻣﻬﺮﺑﺎن اﺳﺖ)‪(70‬‬
‫ﭘﺲ زﻧﺎ را ﺑﺎ ﺷﺮك و ﻗﺘﻞ ﻧﻔﺲ ﻫﻤﺮاه ﻧﻤﻮده اﺳﺖ و ﺟﺰاي آﻧﺮا ﺗﺎ اﺑﺪ ﻣﺎﻧﺪن در‬
‫ﻋﺬاب ﻣﻀﺎﻋﻒ ﻗﺮار داده اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﺷﺨﺺ ﺑﺎ ﺗﻮﺑﻪ و اﻳﻤﺎن و ﻋﻤﻞ ﺻـﺎﻟﺢ‬
‫‪t4E‬‬ ‫
   )‬
‫‪  Fgn‬‬ ‫€‪ +  a‬‬
‫‪  :‬‬ ‫ﺧﻮد را از آن ﺑﺮﻫﺎﻧﺪ و ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪      :‬‬
‫"‪ *  1‬‬
‫‪) .E‬‬
‫‪) i‬اﺳﺮا ‪) (32‬وﺑﻪ زﻧﺎ ﻧﺰدﻳﻚ ﻧﺸﻮﻳﺪ ﻛﻪ زﻧﺎ ﮔﻨﺎه ﺑﺴﻴﺎر زﺷﺖ و ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ راه و‬
‫ﺷﻴﻮه اﺳﺖ‪(.‬‬
‫ﭘﺲ ﺧﺪاوﻧﺪ از ﻓﺤﺸﺎي زﻧﺎ در ذات آن ﺧﺒﺮ داده اﺳﺖ ﻛﻪ زﺷـﺘﻲ آن ﺑـﻪ آﺧـﺮ‬
‫رﺳﻴﺪه اﺳﺖ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي ﻛﻪ زﺷﺘﻲ آن در ﻋﻘﻠﻬﺎ ﺟﺎي ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺣﺘﻲ ﻧﺰد ﺑﺴﻴﺎري از‬
‫‪227‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ‪ /‬ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻛﺒﻴﺮه ﺑﻌﺪ از ﺷﺮك‬

‫ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﻧﻴﺰ زﺷﺖ و ﻗﺒﻴﺢ اﺳﺖ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺑﺨﺎري در ﺻﺤﻴﺤﺶ‪ ١‬از اﺑـﻦ ﻋﻤـﺮ ﺑـﻦ‬
‫ﻣﻴﻤﻮن اﻻودي رواﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬در زﻣﺎن ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ ﻣﻴﻤﻮن ﻧﺮي را دﻳﺪم ﻛـﻪ‬
‫ﺑﺎ ﻣﻴﻤﻮﻧﻲ ﻣﺎده زﻧﺎ ﻛﺮد‪ .‬ﭘﺲ ﻣﻴﻤﻮﻧﻬﺎ ﺑﺮ آن دو اﺟﺘﻤـﺎع ﻧﻤـﻮده و ﻫـﺮ دو را رﺟـﻢ‬
‫‪٢‬‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺧﺒﺮ داده ﻛﻪ زﻧـﺎ راه و رﺳـﻤﻲزﺷـﺖ اﺳـﺖ زﻳـﺮا راه ﻫﻼﻛـﺖ و‬
‫ﻧﺎﺑﻮدي و ﺑﻲ ﭼﻴﺰي در دﻧﻴﺎﺳﺖ و راه ﻋﺬاب و ﺧﻮاري در آﺧﺮت اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻮن ﺑﻪ ﻧﻜﺎح درآوردن ﻫﻤﺴﺮان ﭘﺪران از زﺷﺖ ﺗﺮﻳﻦ ﺻﻮرت ﻫـﺎي آن اﺳـﺖ‬
‫ﺑﺎﺳﺮزﻧﺶ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﻪ ﻃﻮرﺧﺎص ذﻛﺮﺷﺪه اﺳﺖ ﭘـﺲ ﺧﺪاوﻧـﺪ ﻣـﻲﻓﺮﻣﺎﻳـﺪ‪  :‬‬
‫‪) .E tE‬‬
‫‪i‬‬ ‫'"‪  7‬‬ ‫
   )‬
‫‪)    Fgn‬‬ ‫‪ +  §9E‬‬
‫‪  :‬‬ ‫‪  ' +: t85‬‬
‫<   ‬ ‫' * ‬
‫‪ *  21X‬‬
‫‬
‫‪   '  ^5‬‬
‫‪  x‬‬ ‫ ‬
‫)ﻧﺴﺎء ‪) (22‬و ﺑﺎ زﻧﺎﻧﻲ ازدواج ﻧﻜﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﭘﺪران ﺷﻤﺎ ﺑﺎ آﻧﺎن ازدواج ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﭼﺮا ﻛﻪ‬
‫اﻳﻦ ﻛﺎر‪ ،‬ﻋﻤﻞ ﺑﺴﻴﺎر زﺷﺘﻲ اﺳﺖ و ﻣﺒﻐﻮض ﺑﻮده و روش ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺎدرﺳـﺘﻲ اﺳـﺖ‪،‬‬
‫ﻣﮕﺮ آﻧﭽﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪( .‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ رﺳﺘﮕﺎري اﻧﺴﺎن رادرﺣﻔﻆ ﻋﻮرت از زﻧﺎ ﻗﺮار داده اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺪون آن‬
‫‬ ‫‪    R x49‬‬
‫‪ + (1)
45'-‬‬
‫‪Q4‬‬ ‫<    ‬
‫رﺳﺘﮕﺎري ﻣﻤﻜﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪  :‬‬
‫‪  €9‬‬ ‫‪+   4m Q4‬‬
‫‬ ‫‪     4N9‬‬ ‫‪  + $‬‬ ‫‪   m Q‬‬ ‫‬ ‫‪   G  ViL‬‬
‫‪   I  m‬‬
‫‪=4‬‬ ‫'&‪ +  (3)
4f‬‬ ‫&
)‪ +  (2‬‬
‫'‪     Y49‬‬
‫‪ 4‚S‬‬ ‫‪  W‬‬
‫?   '‪    4‬‬ ‫‪   U$‬‬ ‫?     ‬
‫‪  :+  (5)
‡n‬‬ ‫‪      m Q‬‬‫‬ ‫  ‬
‫‪ +  (4)
9$‬‬
‫&‪)(7)
3‬ﻣﻮﻣﻨﻮن ‪(1-7‬‬ ‫‪      C‬‬
‫‪     m C[D‬‬ ‫‪   t 0‬‬ ‫'‪   j (6) P'9‬‬
‫‪   b‬‬
‫‪  aN71‬‬
‫‬
‫‪   _s‬‬ ‫@ ‪    ‚+‬‬
‫)ﻣﺴﻠّﻤﺎً ﻣﺆﻣﻨﺎن ﭘﻴﺮوز و رﺳﺘﮕﺎرﻧﺪ‪ (1) .‬ﻛﺴﺎﻧﻴﻨﺪ ﻛﻪ در ﻧﻤﺎزﺷﺎن ﺧﺸﻮع و ﺧﻀﻮع‬

‫‪ 1‬ﺑﺨﺎري ‪3849‬‬
‫‪ 2‬ﻻزم ﺑﻪ ﺗﺬﻛﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ اوﻻ اﻳﻦ رواﻳﺖ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ در ﺻﺤﻴﺢ ﺑﺨﺎري ﻫﻢ رواﻳـﺖ ﺷـﺪه ﺑﺎﺷـﺪ ﻟﻜـﻦ ﺣـﺪﻳﺚ ﻣﺤـﺴﻮب‬
‫ﻧﻤﻲﺷﻮد زﻳﺮا ﻓﺮﻣﻮده رﺳﻮل ﺧﺪا
ﻧﻴﺴﺖ و ﺛﺎﻧﻴﺎ ﺣﺎﻓﻆ اﺑﻦ ﺣﺠﺮ رﺣﻤﻪ اﷲ در ﻛﺘﺎب ﻓﺘﺢ اﻟﺒﺎري ﺷﺮﺣﻲ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺑـﺮ‬
‫اﻳﻦ ﺣﺪﻳﺚ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ و از اﺧﺘﻼف ﻋﻠﻤﺎ در ﻗﺒﻮل و رد اﻳﻦ رواﻳﺖ و ﻧﻴﺰ اﺧﺘﻼف در ﻓﻬﻢ آن ﺧﺒﺮ داده اﺳﺖ‪.‬ﭼﻨﺎﻧﻜـﻪ‬
‫ﻋﺪه اي اﻳﻦ رواﻳﺖ را ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﻴﻤﻮﻧﻬﺎﻳﻲ ﻣﻲداﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﻗﺒﻼ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﻮده اﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺴﺦ ﺷﺪه اﻧﺪ و اﻳﻦ ﮔﻮﻧـﻪ اﺣﻜـﺎم‬
‫در ﺑﻴﻦ آﻧﻬﺎ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ و ﻋﺪه اي دﻳﮕﺮ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ اﺗﻔﺎق ﺗﻮﺳﻂ ﺟﻨﻴﺎن ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‬
‫ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ ﻣﻴﻤﻮن ﻇﺎﻫﺮ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ و اﺑﻦ ﻋﺒﺪاﻟﺒﺮ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬در اﻳﻦ ﺣﺪﻳﺚ ﻧﺴﺒﺖ زﻧﺎ ﺑﻪ ﻏﻴـﺮ ﻣﻜﻠﻔـﻴﻦ و ﻧﻴـﺰ اﻗﺎﻣـﻪ‬
‫ﺣﺪ ﺑﺮ ﺣﻴﻮاﻧﺎت وﺟﻮد دارد ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﺰد ﻋﻠﻤﺎ ﻣﻨﻜﺮ اﺳﺖ‪.‬ﺑﺮاي اﻃﻼع ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﺷﺮح آن در ﻓﺘﺢ اﻟﺒﺎري رﺟﻮع ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪228‬‬

‫دارﻧﺪ‪ (2) .‬و ﻛﺴﺎﻧﻴﻨﺪ ﻛﻪ از )ﻛﺮدار( ﺑﻴﻬﻮده و )ﮔﻔﺘـﺎر( ﻳـﺎوه روﻳﮕﺮداﻧﻨـﺪ‪ (3) .‬و‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻴﻨﺪ ﻛﻪ زﻛﺎت ﻣﺎل ﺑﺪر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ (4) .‬و ﻋﻮرت ﺧﻮد را ﺣﻔـﻆ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪(5) .‬‬
‫ﻣﮕﺮ از ﻫﻤﺴﺮان ﻳﺎ ﻛﻨﻴﺰان ﺧﻮد‪ ،‬ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺟﺎي ﻣﻼﻣﺖ اﻳﺸﺎن ﻧﻴﺴﺖ‪(6) .‬‬
‫اﺷﺨﺎﺻﻲ ﻛﻪ ﻏﻴﺮ از اﻳﻦ )دو راه زﻧﺎﺷﻮﺋﻲ( را دﻧﺒﺎل ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺘﺠﺎوز ﺑﺸﻤﺎر ﻣﻲآﻳﻨﺪ‪((7) .‬‬
‫اﻳﻦ آﻳﺎت ﺷﺎﻣﻞ ﺳﻪ ﭼﻴﺰاﺳﺖ‪ :‬ﻫﺮﻛﺲ ﻛـﻪ ﻋـﻮرﺗﺶ راازﺣـﺮام ﺣﻔـﻆ ﻧﻜﻨـﺪ از‬
‫رﺳﺘﮕﺎران ﻧﻴﺴﺖ وازﺳﺮزﻧﺶ ﺷﺪﮔﺎن وﻣﺘﻌﺪﻳﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ رﺳـﺘﮕﺎري را ازدﺳـﺖ‬
‫داده وﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﺑﺪﺧﻮاﻫﻲ ودﺷﻤﻨﻲ ﻣﺴﺘﺤﻖ ﺳـﺮزﻧﺶ اﺳـﺖ‪ ،‬ﻟـﺬا ﻧﺒـﺮد ﺑـﺎ ﺑﻴﻤـﺎري‬
‫ﺷﻬﻮت از ﺑﺴﻴﺎري از اﻳﻨﻬﺎ آﺳﺎن ﺗﺮاﺳﺖ‪ .‬و ﻧﻈﻴﺮ آن ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﻨﻜﻪ ﺧﺪاوﻧـﺪ اﻧـﺴﺎن را‬
‫ﺳﺮزﻧﺶ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﻧﺎ آرام ﺧﻠﻖ ﺷﺪه اﺳﺖ وﺑﺮﺧﻮﺷـﻲ وﻧﺎﺧﻮﺷـﻲ‪ ،‬ﺻـﺒﺮ ﻧـﺪارد‬
‫ﺑﻠﻜﻪ اﮔﺮﺧﻴﺮي ﺑﻪ اوﺑﺮﺳﺪ ﻣﻨﻊ ﻣﻲﻛﻨﺪ وﺑﺨﺎﻟـﺖ ﻣـﻲورزد واﮔﺮﺷـﺮي ﺑـﻪ اوﺑﺮﺳـﺪ‬
‫ﺑﻲﺗﺎﺑﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﮕﺮﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ اورادر ﺟﻤﻠﻪ ﻧﺠﺎت ﻳﺎﻓﺘﮕـﺎن ﻣـﺴﺘﺜﻨﻲ ﻛـﺮده‬
‫‪  W‬‬
‫?‪ 4‬‬ ‫‪   U4$‬‬ ‫?     ‬
‫‪  :+  zŽj
‡n‬‬ ‫‪      m Q‬‬
‫‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ +  :‬‬
‫‪      C4‬‬
‫‪ 4m C4[D‬‬ ‫‪   t 0‬‬
‫‪  a4N71‬‬ ‫‬
‫‪  _4s ‚@4‬‬
‫'‪     Y9‬‬
‫‪     +    4‚S‬‬
‫'‪   (30) P'49‬‬
‫‪   4b‬‬ ‫  '    ‬
‫&‪) (31)
344‬ﻣﻌــﺎرج‪)(29- 31‬آن ﻛــﺴﺎﻧﻲ ﻛــﻪ ﻋــﻮرت ﺧــﻮد را ﻣﺤﺎﻓﻈــﺖ‬ ‫  ‬
‫ﻣﻲدارﻧﺪ‪ (29).‬ﻣﮕﺮ از زﻧﺎن و ﻛﻨﻴﺰان ﺧﻮد‪ ،‬ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺻـﻮرت ﻟﻮﻣـﻪ و ﺳﺮزﻧـﺸﻲ‬
‫ﺑــﺮ اﻳــﺸﺎن ﻧﻴــﺴﺖ‪ (30) .‬آﻧــﺎن ﻛــﻪ ﻓﺮاﺗــﺮ از اﻳــﻦ را ﺑﻄﻠﺒﻨــﺪ‪ ،‬ﻣﺘﻌـﺪ‪‬ي و ﻣﺘﺠــﺎوز‬
‫ﺑﺸﻤﺎرﻧﺪ)‪((31‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮش را اﻣﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪﻛﻪ ﻣﻮﻣﻨـﺎن راﺑـﻪ ﭘﻮﺷـﺎﻧﺪن ﭼﺸﻤـﺸﺎن و ﺣﻔـﻆ‬
‫ﻋﻮرﺗﺸﺎن از ﮔﻨﺎه ﻓﺮﻣﺎن دﻫﺪ وﺑﻪ آﻧﺎن ﺗﻌﻠﻴﻢ دﻫﺪ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ اﻋﻤﺎل آﻧﻬﺎرا ﻣﻲﺑﻴﻨـﺪ‬
‫‬ ‫&‪     9‬‬
‫‪     F5wG‬‬
‫'  ¨‪  J A‬‬
‫‪) 0<p‬ﻏﺎﻓﺮ ‪)(19‬ﺧﺪاوﻧـﺪ از‬ ‫‰‪  P$‬‬ ‫وﺑﺮآﻧﻬﺎ اﻃﻼع دارد‪   :‬‬
‫دزداﻧﻪ ﻧﮕﺎه ﻛﺮدن ﭼﺸﻤﻬﺎ و از رازي ﻛﻪ ﺳﻴﻨﻪﻫﺎ در ﺧـﻮد ﭘﻨﻬـﺎن ﻣـﻲدارﻧـﺪ‪ ،‬آﮔـﺎه‬
‫اﺳﺖ( وﭼﻮن اﺑﺘﺪاي زﻧﺎ از ﻧﺎﺣﻴﻪ ﭼﺸﻢ اﺳﺖ اﻣﺮﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﭘﻮﺷـﻲ‪ ،‬ﻗﺒـﻞ از اﻣـﺮ ﺑـﻪ‬
‫ﺣﻔﻆ ﻋﻮرت آﻣﺪه اﺳﺖ وﻣﺒﺪا اﻳﻦ ﮔﻨﺎه ﻧﮕﺎه اﺳﺖ ﭼﻨﺎﻧﻜـﻪ آﺗـﺶ ﻫـﺎي ﺑـﺰرگ از‬
‫ﺷﺮاره ﻫﺎي آﺗﺸﻴﻦ ﻛﻮﭼـﻚ ﭘﺪﻳـﺪ ﻣـﻲآﻳﻨـﺪ‪ ،‬ﭘـﺲ ﻧﻈـﺮي ﻛﻮﭼـﻚ اﺳـﺖ ﺳـﭙﺲ‬
‫‪229‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ‪ /‬ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻛﺒﻴﺮه ﺑﻌﺪ از ﺷﺮك‬

‫ﻓﻜﺮﻛﺮدن درآن و ﺳﭙﺲ اﻗﺪام ﺑﻪ آن وﺑﻌﺪ ﺧﻄﺎ وﮔﻨﺎه‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻫﺮﻛﺲ اﻳـﻦ ﭼﻬـﺎرﭼﻴﺰرا ﻣﺤﺎﻓﻈـﺖ ﻛﻨـﺪ دﻳـﻦ‬
‫ﺧﻮدراﺣﻔﻆ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ :‬ﻧﮕﺮﻳﺴﺘﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آوردن و ﻓﻜﺮﻛﺮدن‪ ،‬ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ‪ ،‬اﻗﺪام ﻛﺮدن‪.‬‬
‫ﻟﺬاﺷﺎﻳﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺨﺺ درﺑﺎن ﻧﻔﺲ ﺧﻮد ﺑﺎﺷﺪ وﺑﺮاﻳﻦ ﭼﻬﺎرروزﻧﻪ ﻣﺮاﻗﺒـﺖ‬
‫ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ازآﻧﻬﺎ دﺷﻤﻦ ﺑﺮاو وارد ﻣﻲﺷﻮد وﺧﺎﻧﻪ اش را ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻣﻲﻛﻨﺪ وﺑﻪ ﻫـﺮ ﭼـﻪ‬
‫ﺑﺮﺳﺪ ﻧﺎﺑﻮدش ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﮔﻨﺎه ﺑﺮﺷﺨﺺ راه ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ؟‬

‫ﮔﻨﺎه ﺑﻴﺸﺘﺮاز ﭼﻬﺎردر ﺑﺮاﻧﺴﺎن وارد ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻫﺮﻛﺪام از اﻳﻦ درﻫﺎ را در ﻓﺼﻠﻲ‬
‫ذﻛﺮﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﺎ ﻧﮕﺮﻳﺴﺘﻦ ‪ ،‬ﻛﻪ ﭘﻴﺸﻮا وﻓﺮﺳﺘﺎده ﺷـﻬﻮت اﺳـﺖ وﺣﻔـﻆ آن اﺳـﺎس ﺣﻔـﻆ‬
‫ﻋﻮرت اﺳﺖ وﻫﺮﻛﻪ ﭼﺸﻤﺶ را رﻫﺎ ﻛﻨﺪ ﺧﻮد را در ﻫﻼﻛﺖ اﻓﻜﻨﺪه اﺳﺖ ﭼﻨﺎﻧﻜـﻪ‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا
ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪):‬ﻻﺗﺘﺒﻊ اﻟﻨﻈـﺮة اﻟﻨﻈـﺮة ﻓﺈﻧﻤـﺎ ﻟـﻚ اﻷوﻟـﻰ وﻟﻴـﺴﺖ ﻟـﻚ‬
‫اﻻﺧﺮي(‪) ١‬ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻳﻚ ﻧﮕﺎه‪ ،‬ﻧﮕﺎﻫﻲ دﻳﮕﺮ ﻧﻴﻨﺪاز زﻳﺮا ﻧﮕﺎه اول)ﻛـﻪ ﺑـﺪون ﻗـﺼﺪ‬
‫اﺳﺖ( از آن ﺗﻮﺳﺖ وﻧﮕﺎه دﻳﮕﺮ)ﻛـﻪ از ﺳـﺮ اﺧﺘﻴـﺎر اﺳـﺖ( از آن ﺗﻮﻧﻴـﺴﺖ)و ﺑـﻪ‬
‫زﻳﺎﻧﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد(‪(.‬‬
‫و ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪):‬ﻏﻀﻮا أﺑﺼﺎرﻛﻢ واﺣﻔﻈﻮا ﻓـﺮوﺟﻜﻢ(‪) ٢‬ﭼـﺸﻤﺎن ﺧـﻮد را از ﮔﻨـﺎه‬
‫ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﻴﺪ وﻋﻮرﺗﺘﺎن رااز ﮔﻨﺎه ﺣﻔﻆ ﻛﻨﻴﺪ‪(.‬‬
‫ ‪584È T K4E0 4 4 r U$ Š9O‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:) :‬‬
‫'‪!4s K "n '  "n ¦ $D P9$ <1  75
@ K 5' <1 5‬‬
‫‪) ٣(ci8 30 }‰ §  u.‬ازﻧﺸﺴﺘﻦ ﺑﺮﺳـﺮ راﻫﻬـﺎ دوري ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻨـﺪ‪ :‬اي‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا! آﻧﺠﺎ ﺟﺎي ﻧﺸﺴﺘﻦ ﻣﺎﺳﺖ وﭼﺎره اي ﺟﺰ اﻳـﻦ ﻧـﺪارﻳﻢ‪ .‬ﻓﺮﻣـﻮد‪ :‬اﮔﺮﺑـﻪ‬

‫‪ 1‬اﺑﻮداوود ‪ 2149‬و ﺗﺮﻣﺬي ‪2777‬‬

‫‪ 2‬اﺣﻤﺪ ‪ 323/5‬و ﺣﺎﻛﻢ ‪358/4‬‬
‫‪ 3‬ﺑﺨﺎري ‪ 6229‬و ﻣﺴﻠﻢ ‪2121‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪230‬‬

‫اﻧﺠﺎم آن ﻧﺎﭼﺎرﻳـﺪ ﭘـﺲ ﺣـﻖ راه را ادا ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻨـﺪ‪ :‬ﺣﻘـﺶ ﭼﻴـﺴﺖ ؟ ﻓﺮﻣـﻮد‪:‬‬
‫ﭘﻮﺷﺎﻧﺪن ﭼﺸﻢ از ﮔﻨﺎه و دﺳﺖ ﺑﺮداﺷﺘﻦ از اذﻳﺖ وﺟﻮاب دادن ﺳﻼم‪(.‬‬
‫رﻳﺸﻪ ﺑﺴﻴﺎري از ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻧﺴﺎن ﻣﻲرﺳﺪ ﻧﮕﺎه اﺳﺖ‪ .‬زﻳﺮا ﻧﮕﺎه ﺧﺎﻃﺮه ﺑـﻪ‬
‫دﻧﺒﺎل دارد و آن ﻫﻢ ﻓﻜﺮ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل دارد وﻓﻜﺮ ﺷﻬﻮت ﺑﻪ دﻧﺒـﺎل دارد وﺷـﻬﻮت اراده‬
‫ﺑﻪ دﻧﺒﺎل دارد ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻋﺰﻣﻲﻣﺤﻜـﻢ ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﻣـﻲﺷـﻮد وﮔﻨـﺎه ﺻـﻮرت ﻣـﻲﮔﻴـﺮد‪،‬‬
‫اﮔﺮﻣﺎﻧﻌﻲ از آن ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ ﻧﻜﻨﺪ وﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ :‬ﺻﺒﺮ ﺑـﺮ ﭘﻮﺷـﺎﻧﺪن‬
‫ﭼﺸﻢ از ﺻﺒﺮ ﻛﺮدن ﺑﺮدرد ﺑﻌﺪ از آن آﺳﺎﻧﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ از آﻓﺘﻬﺎي ﻧﮕﺮﻳﺴﺘﻦ اﻳﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺣـﺴﺮت وآه ﺑـﻪ دﻧﺒـﺎل دارد ﻛـﻪ‬
‫ﺷﺨﺺ ﺑﺮ آن ﻗﺪرت وﺻﺒﺮ ﻧﺪارد واﻳﻦ از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ دردﻫﺎﺳﺖ ﻛﻪ‪ :‬ﭼﻴﺰي را ﺑﺒﻴﻨﻲ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺮ دوري آن ﺻﺒﺮ ﻧﺪاري ودر ﺑﺪﺳﺖ آوردﻧﺶ ﻫﻢ ﻗﺪرﺗﻲ ﻧﺪاري‪.‬‬

‫از ورودي ﻫﺎي ﮔﻨﺎه ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آوردن وﻓﻜﺮﻛﺮدن اﺳﺖ‬

‫اﻣﺎ ﺧﻄﻮرات ﻛﻪ اﻣﺮ آن دﺷﻮارﺗﺮ اﺳﺖ و ﻣﺒﺪا ﺧﻴﺮ وﺷﺮاﺳﺖ و اراده و ﻋـﺰم از‬
‫آن ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﺷﻮد و ﻫﺮﻛﺲ ﺑﺮ ﺧﻄﻮرات ﺧﻮﻳﺶ ﻧﻈﺎرت داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺎﻟﻚ زﻣـﺎم‬
‫ﻧﻔﺲ ﺧﻮد ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد وﻫﺮ ﻛﻪ ﺧﻄﻮراﺗﺶ ﺑﺮاو ﻏﻠﺒﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻧﻔﺴﺶ ﺑﺮاو ﻏﻠﺒﻪ ﻳﺎﻓﺘـﻪ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺧﻄﻮرات ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺪاوم ﺑﺮﻗﻠﺐ وارد ﻣﻲﺷﻮد ﺗـﺎ اﻳﻨﻜـﻪ ﺑـﻪ آرزوﻳـﻲ ﺑﺎﻃـﻞ‬
‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪­  ­ ¢   :‬‬
‫?‪     v dt‬‬
‫ˆ<‪    [)  4  d‬‬
‫?‪<4‬‬ ‫‪  a7n‬‬
‫‪  :‬‬ ‫‡‪+  t'
‹b‬‬ ‫‪     F& "1 o‬‬
‫¸‪  + .8‬‬ ‫‬
‫—“   ‬
‫†‪)o8‬ﻧﻮر ‪) (39‬ﺑﻪ ﺳﺮاﺑﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ ﻛﻪ در ﺑﻴﺎﺑﺎن‬ ‫‪   T  18n‬‬
‫‪ +  d<5$‬‬
‫‪   d‬‬
‫‬
‫‪    +T‬‬
‫ﺑﻲآب و ﻋﻠﻔﻲ ﺷﺨﺺ ﺗﺸﻨﻪاي آن را آب ﭘﻨﺪارد‪ .‬اﻣ‪‬ﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳـﺮاغ آن رود‪،‬‬
‫اﺻﻼً ﭼﻴﺰي ﻧﻴﺎﺑﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ ﺧﺪا را ﻛﻪ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب او ﺑﺮﺳﺪ و ﺳﺰاي )ﻋﻤـﻞ( وي را ﺑـﻪ‬
‫ﺗﻤﺎم و ﻛﻤﺎل ﺑﺪﻫﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ در ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﺳﺮﻳﻊ اﺳﺖ(‬
‫ﺑﻲ اراده ﺗﺮﻳﻦ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺟﺎي ﺣﻘﺎﻳﻖ ﺑﻪ آرزوﻫﺎي دروﻏﻴﻦ راﺿـﻲ‬
‫ﺷﺪه وآﻧﺮا ﺑﺮاي ﺧﻮد اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺮده وزﻳﻨﺖ ﺧﻮﻳﺶ ﮔﺮداﻧﺪه اﺳﺖ وﻗﺴﻢ ﺑـﻪ ﺧـﺪا‬
‫ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﺎ ارزش ﺗﺮﻳﻦ ﻛﺎﻻي ﺗﻬﻴﺪﺳﺘﺎن و ﻣـﻀﺮﺗﺮﻳﻦ ﭼﻴـﺰ ﺑـﺮاي اﻧـﺴﺎن اﺳـﺖ و‬
‫‪231‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ‪ /‬ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻛﺒﻴﺮه ﺑﻌﺪ از ﺷﺮك‬

‫ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ و ﺗﻨﺒﻠﻲ و ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ و ﭘﺸﻴﻤﺎﻧﻲ از آن ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬و ﺷﺨﺺ ﺧﻴـﺎﻟﭙﺮداز‬

‫ﺑﻪ ﻣﺤﺾ اﻳﻨﻜﻪ ﺣﻘﻴﻘﺘﻲ ﺣﺴﻲ را از دﺳﺖ ﺑﺪﻫﺪ ﺻﻮرﺗﻲ از آﻧﺮا در ﻗﻠﺒﺶ ﻣﺠـﺴﻢ‬
‫ﻧﻤﻮده و ﺑﻪ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ آن در وﻫﻢ و ﺧﻴﺎﻟﻲ ﻛﻪ در ﻓﻜﺮ ﺧﻮد ﺗﺼﻮر ﻧﻤـﻮده ﻗﻨﺎﻋـﺖ‬
‫ﻣﻲورزد‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺑﻪ درد او ﻧﻤﻲﺧﻮرد وﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﺮﺳﻨﻪ وﺗﺸﻨﻪ اي اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺧﻴﺎل ﺧﻮد ﻏـﺬا‬
‫و آﺑﻲ را ﺗﺼﻮر ﻛﻨﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻧﻤﻲﺧﻮرد وﻧﻤﻲﻧﻮﺷـﺪ‪ .‬و ﻣﺎﻧـﺪن دراﻳـﻦ ﺣﺎﻟـﺖ‬
‫ﻧﺸﺎﻧﻪ ﭘﺴﺘﻲ وﻓﺮوﻣﺎﻳﮕﻲ ﻧﻔﺲ اﺳﺖ و ﺑﺰرﮔـﻲ ﻧﻔـﺲ و رﺷـﺪ و ﭘـﺎﻛﻲ آن در اﻳـﻦ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮﺧﻴﺎﻟﻲ را ﻛﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻧﺪارد از ﺧﻮد دور ﻛﻨﺪ و اﺟﺎزه ﻧﺪﻫﺪ ﺑـﻪ ذﻫـﻨﺶ‬
‫ﺧﻄﻮر ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺧﻄﻮرات اﻗﺴﺎﻣﻲدارد ﻛﻪ درﭼﻬﺎر اﺻﻞ ﻣﺤﺪود ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫ﺧﻄﻮراﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ آن ﻣﻨﺎﻓﻊ دﻧﻴﻮي ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺧﻄﻮراﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ آن ﺿﺮرﻫﺎي دﻧﻴﻮي دﻓﻊ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺧﻄﻮراﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ آن ﻣﻨﺎﻓﻊ وﻣﺼﺎﻟﺢ اﺧﺮوي ﻛﺴﺐ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺧﻄﻮراﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ آن ﺿﺮرﻫﺎي اﺧﺮوي دﻓﻊ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﺨﺺ ﺧﻄﻮرات واﻓﻜﺎر ﺧﻮدرا دراﻳﻦ ﭼﻬﺎر ﻗﺴﻢ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﻛﻨﺪ واﮔـﺮ‬
‫ﺟﻤﻊ ﺷﺪن ﭼﻨﺪ ﻣﻮرد از آﻧﻬﺎ ﺑﺮاﻳﺶ ﻣﻤﻜﻦ ﺑﻮد آﻧﻬﺎ را رﻫﺎ ﻧﻜﻨﺪ واﮔﺮ ﻣﻤﻜﻦ ﻧﺒـﻮد‬
‫ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ را ﻛﻪ ﺗﺮس ازدﺳﺖ دادﻧـﺶ را دارد ﮔﺮﻓﺘـﻪ‪ ،‬ودﻳﮕـﺮي راﻛـﻪ از اﻫﻤﻴـﺖ‬
‫ﻛﻤﺘﺮي ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ ﺑﻪ ﺗﺎﺧﻴﺮ اﻧﺪازد‪.‬‬
‫دو ﻗﺴﻢ دﻳﮕﺮﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪:‬‬
‫ﻳﻜﻲ‪ :‬ﻣﻬﻢ اﺳﺖ وﻟﻲ ازﺑﻴﻦ ﻧﻤﻲرود‪ .‬دوم‪ :‬ﻣﻬﻢ ﻧﻴﺴﺖ اﻣﺎ از دﺳﺖ ﻣﻲرود‪.‬‬
‫در ﻫﺮﻛﺪام دﻟﻴﻠﻲ ﺑﺮاي ﺟﻠﻮ اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ واﻳﻦ ﺑﺎﻋﺚ ﺣﻴﺮت وﺗﺮدﻳـﺪ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد اﮔﺮﻣﻬﻢ ﺑﻪ ﺟﻠﻮ اﻓﺘﺪ ﺗﺮس ازدﺳﺖ دادن ﻏﻴﺮ ﻣﻬﻢ ﻣﻲرود واﮔﺮ ﻏﻴﺮ ﻣﻬﻢ ﺑﻪ‬
‫ﺟﻠﻮ اﻓﺘﺪ ﺗﺮس آن ﻣﻲرود ﻛﻪ ﻣﺸﻐﻮل ﺷﺪن ﺑﻪ ﻏﻴﺮ ﻣﻬﻢ اﻧﺴﺎن را از ﻣﻬﻢ ﺑـﺎز دارد‬
‫واﻳﻦ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ آن اﺳﺖ ﻛﻪ دو ﭼﻴﺰ ﻛـﻪ اﻣﻜـﺎن ﺟﻤـﻊ ﺷـﺪن آﻧﻬـﺎ وﺟـﻮد ﻧـﺪارد و‬
‫ﻫﻴﭽﻜﺪام ﺟﺰ ﺑﺎ از دﺳﺖ دادن دﻳﮕﺮي ﻣﻤﻜﻦ ﻧﻤﻲﺷﻮد در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻫﻢ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪232‬‬

‫ودر واﻗﻊ اﻳﻨﺠﺎ ﻣﻜﺎن ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﻴﺮي ﻋﻘـﻞ وﻓﻬـﻢ وﺷـﻨﺎﺧﺖ اﺳـﺖ واز اﻳﻨﺠـﺎ ﺑﻠﻨـﺪ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﻫﺮ ﻛﺲ ﻛﻪ ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪ وﭘﻴﺮوز ﻣﻲﺷﻮد آﻧﻜـﻪ ﭘﻴـﺮوز ﺷـﺪ وﻧـﺎﺑﻮد ﻣـﻲﺷـﻮد‬
‫ﻫﺮآﻧﻜﻪ ﻧﺎﺑﻮد ﮔﺸﺖ‪ .‬وﺑﻴﺸﺘﺮ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻋﻘﻞ وﻣﻌﺮﻓﺖ ﺑﺮآﻧﻬﺎ دﺷﻮار اﺳﺖ راﺧﻮاﻫﻲ‬
‫دﻳﺪ ﻛﻪ ﻏﻴﺮ ﻣﻬﻤﻲرا ﻛﻪ ازدﺳﺖ ﻧﻤﻲرود ﺑﻪ ﻣﻬﻤﻲﻛﻪ ازدﺳﺖ رﻓﺘﻨﻲ اﺳـﺖ ﺗـﺮﺟﻴﺢ‬
‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ وﻛﺴﻲ را ﻧﻤﻲﺑﻴﻨﻲ ﻛﻪ از اﻳﻦ اﻣﺮ ﺳﺎﻟﻢ ﺑﺎﺷﺪ وﻟﻲ ﻛﻢ وزﻳﺎد دارد‪.‬‬
‫ﺣﻜﻢ دراﻳﻦ ﺑﺎب ﺑﺮاﺳﺎس ﻗﺎﻋﺪه ﺑﺰرﮔﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺪار ﺷﺮع وﻗﺪر ﺑﺮ آن اﺳﺘﻮار‬
‫اﺳﺖ وﺧﻠﻖ و اﻣﺮ ﺑﻪ آن ﺑﺮﻣﻲﮔﺮدد وآن ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺑﺰرﮔﺘﺮ اﺳﺖ ﻫﺮﭼﻨﺪﻛـﻪ‬
‫ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮاز دﺳﺖ رود و اﻓﺘﺎدن درﻣﻔـﺴﺪه ﻛـﻮﭼﻜﺘﺮ اﺳـﺖ ﺑـﺮاي اﻳﻨﻜـﻪ‬
‫ﻣﻔﺴﺪه ﺑﺰرﮔﺘﺮ دﻓﻊ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺧﻄﻮرات واﻓﻜﺎر اﻧﺴﺎن ﻋﺎﻗﻞ از اﻳﻦ ﺗﺠﺎوز ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ وﺷﺮاﻳﻊ ﺑﺮاﺳﺎس آن آﻣـﺪه‬
‫و ﻣﺼﺎﻟﺢ دﻧﻴﺎ وآﺧﺮت ﺟﺰ ﺑﺮﭘﺎﻳﻪ آن اﺳﺘﻮار ﻧﻤﻲﻣﺎﻧﺪ و ﺑﺰرﮔﺘـﺮﻳﻦ وﺳـﻮدﻣﻨﺪﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﻓﻜﺮآن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺧﺪا و روز آﺧﺮت ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﭘـﺲ آﻧﭽـﻪ ﻛـﻪ ﺑـﺮاي ﺧﺪاﺳـﺖ‬
‫ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬
‫ﻳﻜﻲ‪ :‬ﺗﻔﻜﺮ در آﻳﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﺎزل ﻓﺮﻣﻮده وﻓﻬﻢ ﻣﻨﻈﻮرآن‪ ،‬و ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺧﺪاوﻧـﺪ‬
‫آن آﻳﺎت راﺑﺮاي ﺗﻔﻜﺮ ﻧﺎزل ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ ﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي ﺗﻼوت ﻛﺮدن وﺑﻠﻜﻪ ﺗﻼوت‬
‫وﺳﻴﻠﻪ اي ﺑﺮاي ﺗﻔﻜﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﻲ از ﺳﻠﻒ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻗﺮآن را ﻧﺎزل ﻓﺮﻣﻮده ﺗـﺎ ﺑـﻪ آن ﻋﻤـﻞ ﺷـﻮد‬
‫وﺗﻼوت ﻗﺮآن را ﻫﻢ ﻋﻤﻞ ﻣﺤﺴﻮب ﻧﻤﻮده اﻧﺪ‪.‬‬
‫دوم‪ :‬ﺗﻔﻜﺮدرآﻳﺎت ﻣﺸﻬﻮد ]در اﻃﺮاف وآﻓﺎق واﻧﻔﺲ[ وﻋﺒﺮت ﮔﺮﻓﺘﻦ از آﻧﻬـﺎ و‬
‫اﺳﺘﺪﻻل ﺑـﺪاﻧﻬﺎ ﺑﺮاﺳـﻤﺎء و ﺻـﻔﺎت وﺣﻜﻤـﺖ و اﺣـﺴﺎن و ﻧﻴﻜﻮﻛـﺎري و وﺟـﻮد‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ را ﺑﺮﺗﻔﻜﺮ درآﻳﺎت وﺗﺪﺑﺮ در آﻧﻬﺎ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻧﻤﻮده و‬
‫ﻏﺎﻓﻼن را ﺳﺮزﻧﺶ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﻮم‪ :‬ﺗﻔﻜﺮ در ﻧﻌﻤﺖ ﻫﺎ واﺣﺴﺎن ﺧﺪاوﻧﺪ واﻧﻮاع ﻧﻌﻤﺘﻬﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﺑـﺮ ﻣﺨﻠﻮﻗـﺎت‬
‫ارزاﻧﻲ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ وﻧﻴﺰ در وﺳﻌﺖ رﺣﻤﺖ وﻣﻐﻔﺮت و ﺑﺮدﺑﺎري ﺧﺪاوﻧﺪ‪.‬‬
‫واﻳﻦ ﺳﻪ ﻣﻮرد ﻣﻌﺮﻓﺖ و ﻣﺤﺒﺖ وﺑﻴﻢ واﻣﻴﺪ ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ درﻗﻠﺐ را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل دارد‬
‫‪233‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ‪ /‬ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻛﺒﻴﺮه ﺑﻌﺪ از ﺷﺮك‬

‫وﻣﺪاوﻣﺖ ﺑﺮ ﺗﻔﻜﺮ در آﻧﻬﺎ ﻫﻤﺮاه ذﻛﺮ‪ ،‬ﻗﻠﺐ را ﺑﺎ ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﻣﺤﺒﺖ ﻛﺎﻣﻼ رﻧﮓ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻬﺎرم‪ :‬ﺗﻔﻜﺮدر ﻋﻴﺐ ﻧﻔﺲ وﻧﻘﺺ ﻋﻤﻞ‪ ،‬واﻳﻦ ﺗﻔﻜﺮ ﺑﺴﻴﺎر ﺳﻮدﻣﻨﺪﺗﺮ اﺳـﺖ و‬
‫در ﺷﻜﺴﺘﻦ ﻧﻔﺲ اﻣﺎره ﻣﻮﺛﺮ اﺳﺖ واﮔﺮ ﻧﻔﺲ اﻣﺎره ﺷﻜـﺴﺘﻪ ﺷـﻮد ﻧﻔـﺲ ﻣﻄﻤﺌﻨـﻪ‬
‫زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ وﺣﻜﻢ درون از آن او ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد وﻗﻠﺐ زﻧﺪه ﺷﺪه وﻧﻔﺲ ﻣﻄﻤﺌﻨـﻪ‬
‫اﻣﻴﺮان وﺳﺮﺑﺎزاﻧﺶ را در ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺧﻮد ﭘﺨﺶ ﺧﻮاﻫﺪ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﺗﻔﻜﺮ در وﻗﺖ و اﻫﺘﻤﺎم ﺑﻪ آن‪ .‬زﻳﺮا اﻧﺴﺎن ﻋﺎرف ﺑﺮ وﻗﺘﺶ ﻣﻼزﻣﺖ دارد‬
‫و اﮔﺮ آﻧﺮا ﺿﺎﻳﻊ ﻛﻨﺪ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺧﻮد را ﺿﺎﻳﻊ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ و ﻫﻤﻪ ي ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻫـﺎ از‬
‫وﻗﺖ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻣﻲﮔﻴﺮد و اﮔﺮ آﻧﺮا ﺿﺎﻳﻊ ﮔﺮداﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﺼﻠﺤﺖ دﺳﺖ ﻧﻤﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎم ﺷﺎﻓﻌﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﺎ ﺻﻮﻓﻴﺎن ﻫﻤﻨﺸﻴﻦ ﺷﺪم و ﺟﺰ دو ﺳﺨﻦ از آﻧﺎن ﺑﻬﺮه اي‬
‫ﻧﺒﺮدم‪ :‬ﻳﻜﻲ اﻳﻦ ﻗﻮل ﺑﻮد ﻛﻪ‪ :‬زﻣﺎن ﭼﻮن ﺷﻤﺸﻴﺮ اﺳﺖ اﮔﺮ ﻗﻄﻌﺶ ﻧﻜﻨﻲ ﺗﻮ را ﻗﻄﻊ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ .‬و دﻳﮕﺮي‪ :‬اﮔﺮ ﻧﻔﺲ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺣﻖ ﻣـﺸﻐﻮل ﻧﻜﻨـﻲ ﺗـﻮ را ﺑـﻪ ﺑﺎﻃـﻞ‬
‫ﻣﺸﻐﻮل ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪.‬‬
‫وﻗﺖ اﻧﺴﺎن در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻋﻤﺮ اوﺳﺖ و ﻣﺎده ي زﻧﺪﮔﻲ اﺑﺪي در ﻧﻌﻤﺖ ﻣﺎﻧـﺪﮔﺎر‬
‫و ﻳﺎ زﻧﺪﮔﻲ ﺗﻨﮓ در ﻋﺬاب دردﻧﺎك اﺳﺖ‪ .‬وﻗﺖ از ﺣﺮﻛﺖ اﺑﺮﻫﺎ ﺳﺮﻳﻌﺘﺮ ﻣﻲﮔﺬرد‪.‬‬
‫ﭘﺲ آﻧﭽﻪ از وﻗﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺧﺪا و ﺑﺎ ﺧﺪا ﺑﺎﺷﺪ ﻫﻤﺎﻧﺎ زﻧﺪﮔﻲ و ﻋﻤﺮ اﻧﺴﺎن اﺳﺖ و‬
‫ﻏﻴﺮآن زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺤﺴﻮب ﻧﻤﻲﺷﻮد و ﻣﺎﻧﻨﺪ زﻧﺪﮔﻲ ﺣﻴﻮاﻧﺎت اﺳﺖ واﮔﺮاﻧﺴﺎن وﻗـﺖ‬
‫ﺧﻮد راﺑﺎ ﻏﻔﻠﺖ و ﺷﻬﻮت و آرزوﻫﺎي ﺑﺎﻃﻞ از ﺑﻴﻦ ﺑﺒـﺮد و ﺑﻬﺘـﺮﻳﻦ زﻣـﺎﻧﻲ را ﻛـﻪ‬
‫ﺻﺮف ﻛﺮده‪ ،‬ﺻﺮف ﺧﻮاب و ﺑﻄﺎﻟﺖ ﺑﺎﺷﺪ ﭘﺲ ﻣﺮگ ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺨﺼﻲ از زﻧـﺪﮔﻲ او‬
‫ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬و اﮔﺮ ﻧﺼﻴﺒﻲ از ﻧﻤﺎز ﺷـﺨﺺ ﺟـﺰ آﻧﻜـﻪ در آن ﺗﻌﻘـﻞ ﻧﻤـﻮده ﺑـﺮاﻳﺶ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪،‬ﭘﺲ ازﻋﻤﺮ ﻫﻢ ﻏﻴﺮ از آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺧﺪا و ﺑﺮاي ﺧﺪا ﺑﻮده‪ ،‬ﻧﺼﻴﺒﻲ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﻏﻴﺮاز اﻳﻦ اﻗﺴﺎم ﺑﻘﻴﻪ ﺧﻄﻮرات واﻓﻜﺎر ﻳﺎ از ﺟﻤﻠﻪ وﺳﻮﺳﻪ ﻫﺎي ﺷﻴﻄﺎﻧﻲ اﺳـﺖ‬
‫و ﻳﺎ آرزوﻫﺎي ﺑﺎﻃﻞ و ﻧﻴﺮﻧﮓ ﻫﺎي دروﻏﻴﻦ‪.‬‬
‫ﺑﺪان ﻛﻪ ﮔﺬر ﺧﻄﻮرات ﺑﺮ ذﻫﻦ ﺿﺮري ﻧﻤﻲرﺳـﺎﻧﺪ و آﻧﭽـﻪ ﺿـﺮر ﻣـﻲرﺳـﺎﻧﺪ‬
‫ﻃﻠﺐ آن و ﮔﻔﺘﮕﻮ ﺑﺎ آن اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﻓﻜﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻋﺎﺑﺮي اﺳﺖ در راﻫﻲ‪ ،‬ﻛﻪ اﮔـﺮ او را‬
‫ﺗﺮك ﻛﻨﻲ ﻣﻲﮔﺬرد و از ﺗﻮ ﻣﻨﺼﺮف ﻣﻲﺷﻮد واﮔﺮ اورا ﻃﻠﺐ ﻛﻨﻲ ﺑـﺎ ﺳـﺨﻦ ﺗـﻮ را‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪234‬‬

‫ﺳﺤﺮ ﻧﻤﻮده و ﻓﺮﻳﺐ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺧﺪاوﻧﺪ دوﻧﻔﺲ رادراﻧﺴﺎن ﻗﺮارداده اﺳﺖ‪ :‬ﻳﻜﻲ ﻧﻔـﺲ اﻣـﺎره و دﻳﮕـﺮي ﻧﻔـﺲ‬
‫ﻣﻄﻤﺌﻨﻪ‪ .‬ﻛﻪ اﻳﻦ دو ﺑﺎ ﻫﻢ در ﺗﻀﺎدﻧﺪ وﻫﺮﭼﻪ ﺑﺮﻳﻜـﻲ از اﻳـﻦ دو ﺳـﺒﻚ ﺑﻴﺎﻳـﺪ ﺑـﺮ‬
‫دﻳﮕﺮي ﺳﻨﮕﻴﻦ اﺳﺖ و ﻫﺮ ﻛﺪام ازﭼﻴﺰي ﻟﺬت ﺑﺒﺮد دﻳﮕﺮي از آن درد ﻣﻲﻛـﺸﺪ و‬
‫ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰﺑﺮ ﻧﻔﺲ اﻣﺎره دردﻧﺎﻛﺘﺮاز ﻋﻤﻞ ﺑﺮاي ﺧﺪاوﺗﺮﺟﻴﺢ رﺿﺎي اوﺑﺮﻫﻮي وﻫﻮس‬
‫ﻧﻴﺴﺖ وﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰ ﺑﺮﻧﻔﺲ ﻣﻄﻤﺌﻨﻪ از ﻋﻤﻞ ﺑﺮاي ﺧﺪا واﺟﺎﺑﺖ ﻫﻮي وﻫﻮس ﺳﺨﺖﺗﺮﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻓﺮﺷﺘﻪ ﻫﻤﺮاه ﻧﻔﺲ ﻣﻄﻤﺌﻨﻪ‪ ،‬در ﺳﻤﺖ راﺳﺖ ﻗﻠﺐ اﺳﺖ وﺷﻴﻄﺎن ﺑﺎ ﻧﻔﺲ اﻣـﺎره‬
‫در ﻃﺮف ﭼﭗ‪ ،‬و ﺟﻨﮓ اداﻣﻪ دارد ﺗﺎ اﺟﻞ ﺷﺨﺺ ﻓﺮارﺳﺪ‪ .‬وﻫﻤﺎﻧﺎ ﺑﺎﻃﻞ ﻣـﺸﺨﺺ‬
‫و ﻫﻤﺮاه ﺷﻴﻄﺎن وﻧﻔﺲ اﻣﺎره اﺳﺖ وﺣﻖ ﻧﻴﺰ ﻣﺸﺨﺺ وﻫﻤﺮاه ﻧﻔﺲ ﻣﻄﻤﺌﻨﻪ اﺳﺖ و‬
‫ﭘﻴﺮوزي ﺑﺎ ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺻﺒﺮﻛﻨﺪ و ﻫﺮ ﻛﺪام ﻛـﻪ ﺻـﺒﺮ ﻛﻨـﺪ و ﻣـﺼﺎﺑﺮه ﻧﻤﺎﻳـﺪ و‬
‫ﻧﮕﻬﺒﺎﻧﻲ دﻫﺪ وت ﻗﻮاي ﺧﺪارا رﻋﺎﻳﺖ ﻛﻨﺪ ﻋﺎﻗﺒﺖ دﻧﻴﺎ وآﺧﺮت از آن اوﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺣﻜﻤﻲﻧﻤﻮده اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺎاﺑﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻴـﺴﺖ‪ :‬ﻛـﻪ ﻋﺎﻗﺒـﺖ ازآن‬
‫ﺗﻘﻮا و ﻣﺘﻘﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬وﻗﻠﺐ ﺻﻔﺤﻪ ﺑﻲ ﻧﻘﺸﻲ اﺳﺖ وﺧﻄﻮرات ﻧﻘـﺸﻬﺎﻳﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﺑﺮآن زده ﻣﻲﺷﻮد وﻛﺪام ﻋﺎﻗﻞ دوﺳﺖ دارد ﻛﻪ ﻧﻘﺶ ﺻـﻔﺤﻪ ﻗﻠـﺒﺶ دروغ وﻏـﺮور‬
‫وﻧﻴﺮﻧﮓ وآرزوي ﺑﺎﻃﻞ وﺳﺮاب واﻫﻲ ﺑﺎﺷﺪ؟ وﭼﻪ ﺣﻜﻤﺖ وﻋﻠﻢ وﻫﺪاﻳﺘﻲ ﺑـﺎ اﻳـﻦ‬
‫ﻧﻘﻮش ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ ؟‬
‫ﺑﺴﻴﺎري ازﺻﺎﺣﺒﺎن ﺳﻠﻮك‪ ،‬ﺳﻠﻮك ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺮ دوري از ﺧﻄﻮرات و اﻓﻜﺎر ﺑﻨﺎ‬
‫ﻧﻬﺎده اﻧﺪ وﺳﻌﻲ ﻛﺮده اﻧﺪ ﻛﻪ اﺟﺎزه ﻧﺪﻫﻨﺪ ﭼﻴﺰي ﺑﻪ ﻗﻠﺒﺸﺎن ﺧﻄـﻮر ﻛﻨـﺪ ﺗـﺎ ﻗﻠـﺐ‬
‫راﺣﺖ ﺑﻮده وﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﻛﺸﻒ ﺣﻘﺎﻳﻖ راداﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻨﺎن ﭼﻴﺰي را ﺣﻔﻆ ﻧﻤﻮده اﻧﺪ وﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮي را ﻧﺎدﻳﺪه ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﻗﻠﺐ را‬
‫از ﺧﻄﻮرات ﺧﺎﻟﻲ ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ اﻧﺪ وﭼﻮن ﺷﻴﻄﺎن آﻧﺮا ﺧﺎﻟﻲ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﺑـﺬر ﺑﻄﺎﻟـﺖ‬
‫را در ﻗﺎﻟﺒﻬﺎﻳﻲ ﻛﺎﺷﺘﻪ اﺳﺖ وﺑﺮآﻧﻬﺎ ﺗﻮﻫﻢ ﻧﻤﻮده ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ وﺑـﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﭼﻴـﺰ‬
‫اﺳﺖ وآﻧﺮا ﺑﺎ ﻓﻜﺮي ﻛﻪ اﺳﺎس ﻋﻠﻢ وﻫﺪاﻳﺖ اﺳﺖ ﺗﻌﻮﻳﺾ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ .‬واﮔﺮﻗﻠﺐ‬
‫ازاﻳﻦ ﺧﻄﻮرات ]ﻋﻠﻢ وﻫﺪاﻳﺖ[ ﺧﺎﻟﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺷﻴﻄﺎن ﻣﺤﻞ را ﺧـﺎﻟﻲ ﻣـﻲﻳﺎﺑـﺪ وآﻧـﺮا‬
‫ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎﺣﺎل ﺻﺎﺣﺒﺶ ﻣﺸﻐﻮل ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ واﮔﺮ ﻧﺘﻮاﻧﺪ اورا ﺑﻪ اﻓﻜﺎر ﭘﺴﺖ ﻣـﺸﻐﻮل‬
‫‪235‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ‪ /‬ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻛﺒﻴﺮه ﺑﻌﺪ از ﺷﺮك‬

‫ﻧﻤﺎﻳﺪ اورا ﺑﻪ ﺗﺠﺮد وﻓﺮاﻏـﺖ و دوري از اراده اي ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﺻـﻼح ﺷـﺨﺺ اﺳـﺖ‬
‫ﻣﺸﻐﻮل ﻣﻲﻛﻨﺪ واراده اي ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻼح ﺷﺨﺺ اﺳﺖ اراده ﻛﺮدن دﻳﻦ ﺧﺪاوﻧـﺪ در‬
‫آﻧﭽﻪ دوﺳﺖ دارد وﺑﺪان رﺿﺎﻳﺖ دارد‪ ،‬اﺳﺖ و اﺷﺘﻐﺎل ﺑﻪ ﺷﻨﺎﺧﺖ آن ﺑﻪ ﺗﻔﺼﻴﻞ و‬
‫ﺑﺮﭘﺎداﺷﺘﻦ و اﺟﺮاي آن در ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺷﻴﻄﺎن آﻧﻬﺎرا ﮔﻤﺮاه ﻧﻤﻮده ﺑﺪﻳﻦ ﺻﻮرت ﻛـﻪ آﻧﻬـﺎرا ﺑـﻪ ﺗـﺮك اﻳـﻦ اﻣـﻮر‬
‫وﺗﻌﻄﻴﻞ آن ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪ زﻫﺪ در ﺗﻔﻜﺮ دردﻧﻴﺎواﺳﺒﺎب آن دﻋﻮت ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ .‬و ﺑﻪ آﻧﻬـﺎ‬
‫ﺗﻠﻘﻴﻦ ﻧﻤﻮده ﻛﻪ ﻛﻤﺎﻟﺸﺎن درآن اﺳﺖ وﻟﻜﻦ ﻫﻴﻬﺎت ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ ﻛﻤـﺎل در‬
‫ﭘﺮ ﻧﻤﻮدن ﻗﻠﺐ از ﺧﻄﻮرات واﻓﻜﺎر ﺑﺪﺳﺖ آوردن رﺿﺎﻳﺖ ﺧﺪاي ﻣﺘﻌﺎل از ﺷﺨﺺ‬
‫و ﻣﺮدم اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﻛﺎﻣﻠﺘﺮﻳﻦ ﻣﺮدم ﻛﺴﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑﻴـﺸﺘﺮدر ﻓﻜﺮﺟﻠـﺐ رﺿـﺎﻳﺖ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻧﺎﻗﺼﺘﺮﻳﻦ آﻧﺎن ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻓﻜﺮ ﻫﻮي وﻫﻮس ﺧﻮد ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻤﺮاﺑﻦ ﺧﻄﺎب رادر ﺣﺎﻟﻲ ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻓﻜﺮ ﻛﺴﺐ رﺿﺎﻳﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﭼﻨﺎن ﺑﻪ‬
‫او ﻓﺸﺎر آورده ﻛﻪ آﻧﺮا در ﻧﻤﺎز ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮد وﺳﭙﺎﻫﺶ رادر ﻧﻤﺎز ﺗﺠﻬﻴﺰ وآﻣﺎده‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ وﺟﻬﺎد وﻧﻤﺎز راﺑﺎ ﻫﻢ ﺟﻤﻊ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ١‬واﻳﻦ ﺑﺎﺑﻲ اﺳـﺖ دروارد ﻧﻤـﻮدن ﭼﻨـﺪ‬
‫ﻋﺒﺎدت در ﻳﻚ ﻋﺒﺎدت؛ ﻛﻪ ﺑﺎﺑﻲ ﺑﺰرگ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﺰ ﻗﻠﺒﻲ زﻳﺮك و ﺗﻮاﻧﺎ در ﻋﻠـﻢ و‬
‫ﺑﺎ اراده اي ﺑﻠﻨﺪ‪ ،‬ﻛﺴﻲ وارد آن ﻧﻤﻲﺷﻮد ﺑﮕﻮﻧﻪ اي ﻛﻪ ﺑﺎ ﻳﻚ ﻋﺒﺎدت ﺑـﻪ ﻋﺒﺎدﺗﻬـﺎي‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﻧﺎﺋﻞ ﻣﻲﺷﻮد واﻳﻦ ﻓﻀﻞ ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﺮﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﻋﻄﺎ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫از ورودﻳﻬﺎي ﮔﻨﺎه ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ وﺑﻪ زﺑﺎن آوردن اﺳﺖ‬

‫اﻣﺎ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ‪ ،‬ﭘﺲ ﺣﻔﻆ آن ﺑﺪﻳﻦ ﺻﻮرت اﺳﺖ ﻛﻪ ﻟﻔﻈـﻲ ﺑﻴﻬـﻮده از دﻫـﺎن‬
‫ﺧﺎرج ﻧﺸﻮد ﺑﺪﻳﻦ ﺻﻮرت ﻛﻪ ﺳﺨﻨﻲ ﻧﮕﻮﻳﺪ ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﺳﻮد وﻓﺎﻳﺪه اي در دﻳـﻨﺶ‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ واﮔﺮ ﺧﻮاﺳﺖ ﺳﺨﻦ ﺑﮕﻮﻳﺪ ﺑﻨﮕﺮد ﻛﻪ آﻳﺎ ﺳﻮد وﻓﺎﻳﺪه اي دارد ﻳﺎ ﻧـﻪ ؟‬

‫‪ .1‬اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﺑﻪ ﻣﺎﺟﺮاﻳﻲ اﺷﺎره دارد ﺑﺪﻳﻦ ﺷﺮح ﻛﻪ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻋﺪه اي از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن در زﻣﺎن ﻋﻤـﺮ اﺑـﻦ ﺧﻄـﺎب در‬
‫ﺣﺎل ﺟﻬﺎد ﺑﻮدﻧﺪ و اﻣﺎم ﻋﻤﺮ در ﻣﺪﻳﻨـﻪ ﺧﻄﺒـﻪ ﺟﻤﻌـﻪ اﻳـﺮاد ﻣـﻲﻧﻤـﻮد ﻧﺎﮔﻬـﺎن در ﻣﻴـﺎن ﺧﻄﺒـﻪ ﮔﻔـﺖ‪ :‬ﻳـﺎ ﺳـﺎرﻳﻪ‪،‬‬
‫اﻟﺠﺒﻞ‪،‬اﻟﺠﺒﻞ! ﺣﺎﺿﺮان در ﻧﻤﺎز از ﺷﻨﻴﺪن اﻳﻦ ﻛﻠﻤﻪ ﺗﻌﺠﺐ ﻧﻤﻮدﻧﺪ اﻣﺎ ﻣﺪﺗﻲ ﺑﻌﺪ ﻗﺎﺻﺪي از ﻃﺮف ﻣﺠﺎﻫﺪان ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨـﻪ‬
‫آﻣﺪو ﮔﻔﺖ ﻛﻪ در ﻫﻤﺎن روز و ﻫﻤﺎن ﺳﺎﻋﺖ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﻤﻜﻦ ﺑﻮد از ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻛـﻮﻫﻲ ﻣـﻮرد ﻫﺠـﻮم دﺷـﻤﻦ‬
‫ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ ﺻﺪاﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺻﺪاي اﻣﺎم ﻋﻤﺮ را ﺷﻨﻴﺪه اﻧﺪ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را از ﻗﺼﺪ دﺷﻤﻦ آﮔﺎه ﻛﺮده اﺳـﺖ و ﺑـﺎ ﻋﻜـﺲ اﻟﻌﻤـﻞ‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮ دﺷﻤﻦ ﭘﻴﺮوز ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪236‬‬

‫اﮔﺮﺳﻮدي در آن ﻧﻴﺴﺖ از ﮔﻔﺘﻦ آن ﺧﻮدداري ﻛﻨﺪ واﮔـﺮ در ﮔﻔـﺘﻦ آن ﺳـﻮد ﺑـﻮد‬

‫ﺑﻨﮕﺮد آﻳﺎ ﺳﺨﻦ دﻳﮕﺮي ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ازاﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﺳﻮدﻣﻨﺪﺗﺮﺑﺎﺷﺪ ؟ ﻛﻪ آﻧﺮا ﺑﻪ وﺳـﻴﻠﻪ‬
‫اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﺿﺎﻳﻊ ﻧﻜﻨﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮﺧﻮاﺳﺘﻲ ازدرون ﻗﻠﺐ ﻛﺴﻲ آﮔﺎه ﺷﻮي از ﺣﺮﻛﺖ زﺑﺎﻧﺶ راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﺑﮕﻴﺮ ﻛﻪ‬
‫ﺗﻮرا ﺑﺮ ﻗﻠﺒﺶ آﮔﺎه ﻣﻲﻛﻨﺪ ﭼﻪ ﺻﺎﺣﺒﺶ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﭼﻪ ﻧﺨﻮاﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻳﺤﻴﻲ اﺑﻦ ﻣﻌﺎذﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬دﻟﻬﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ دﻳﮕﻬﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ ﺑـﺎ آﻧﭽـﻪ در آن اﺳـﺖ‬
‫ﻣﻲﺟﻮﺷﻨﺪ و زﺑﺎن ﻫﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻼﻗﻪ ﻫﺎي آن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﻪ ﺷﺨﺺ ﻧﮕﺎه ﻛـﻦ آﻧﮕـﺎه‬
‫ﻛﻪ ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ زﻳﺮا زﺑﺎﻧﺶ از آﻧﭽﻪ ﻛﻪ در ﻗﻠﺐ دارد ﻣﻼﻗﻪ اي ﺑﺮاﻳﺖ ﺑﺮﻣﻲدارد‬
‫ﺷﻴﺮﻳﻦ ﻳﺎ ﺗﺮش‪ ،‬و ﮔﻮارا ﻳﺎ ﺷﻮر وﻏﻴﺮه‪ ،‬وﻃﻌﻢ ﻗﻠﺒﺶ راﺑﺮاﻳﺖ روﺷﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ‬
‫ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺑﺎزﺑﺎن ﻃﻌﻢ ﻏﺬاﻳﻲ را ﻛﻪ درﻳﻚ دﻳﮓ اﺳﺖ ﻣﺰه ﻣﻲﻛﻨـﻲ ﻫﻤـﺎﻧﻄﻮر از‬
‫زﺑﺎﻧﺶ آﻧﭽﻪ راﻛﻪ درﻗﻠﺐ دارد ﻣﺰه ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻲ‪.‬‬
‫از رﺳﻮل ﺧﺪا
از ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻣﺮدم رادرآﺗﺶ اﻧﺪاﺧﺘـﻪ اﺳـﺖ ﺳـﻮال‬
‫‪١‬‬
‫ﺷﺪ؟ ﻓﺮﻣﻮد‪) :‬دﻫﺎن وﻋﻮرت(‬
‫ﻣﻌﺎذ از رﺳﻮل ﺧﺪا
در ﻣﻮرد ﻋﻤﻠﻲ ﻛﻪ اورا وارد ﺑﻬﺸﺖ ﻛﻨﺪ واز ﺟﻬـﻨﻢ دور‬
‫ﮔﺮداﻧﺪ ﺳﻮال ﻧﻤﻮد‪ ،‬ﭘﺲ رﺳﻮل ﺧﺪا
اوراﺑﻪ راس وﺳﺘﻮن ﺑﻠﻨﺪاي ﻛﻮﻫـﺎن ]رﻛـﻦ‬
‫اﺳﺎﺳﻲ[ آن ﺧﺒﺮداد وﺳﭙﺲ ﻓﺮﻣﻮد‪):‬اﻻ أﺧﺒﺮﻛﻢ ﺑﻤﻼك ذﻟﻚ ﻛﻠﻪ ﻗﺎل ﺑﻠﻰ ﻳﺎ رﺳـﻮل‬
‫اﷲ ﻓﺄﺧﺬ ﺑﻠﺴﺎن ﻧﻔﺴﻪ ﺛﻢ ﻗﺎل ﻛﻒ ﻋﻠﻴﻚ ﻫﺬا ﻓﻘﺎل وإﻧﺎ ﻟﻤﻮاﺧﺬون ﺑﻤﺎ ﻧـﺘﻜﻠﻢ ﺑـﻪ؟‬
‫ﻓﻘﺎل ﺛﻜﻠﺘﻚ أﻣﻚ ﻳﺎ ﻣﻌﺎذ وﻫـﻞ ﻳﻜـﺐ اﻟﻨـﺎس ﻓـﻰ اﻟﻨـﺎر ﻋﻠـﻰ وﺟـﻮﻫﻢ أو ﻋﻠـﻰ‬
‫ﻣﻨﺎﺧﺮﻫﻢ اﻻ ﺣﺼﺎﺋﺪ أﻟﺴﻨﺘﻬﻢ؟(‪) ٢‬آﻳﺎ ﺗﻮراﺑﻪ ﻣﻼك ﻫﻤﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﺧﺒﺮ ﻧﺪﻫﻢ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻠﻪ‬
‫اي رﺳﻮل ﺧﺪا‪ .‬ﭘﺲ رﺳﻮل ﺧﺪا
زﺑﺎن ﺧﻮدش را ﮔﺮﻓﺖ وﺳﭙﺲ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﻳـﻦ را‬
‫ﺣﻔﻆ ﻛﻦ‪] .‬ﻣﻌﺎذ[ﮔﻔﺖ‪ :‬آﻳﺎ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ ﻣﻮاﺧـﺬه ﻣـﻲﺷـﻮﻳﻢ ؟ ﭘـﺲ ﻓﺮﻣـﻮد‪:‬‬
‫ﻣﺎدرت ﺑﻪ ﻋﺬاﻳﺖ ﺑﻨﺸﻴﻨﺪ اي ﻣﻌﺎذ‪ ،‬ﻣﮕﺮﭼﻴﺰي ﺟﺰﻣﺤﺼﻮل زﺑﺎن‪ ،‬ﻣﺮدم را ﺑﻪ رو ﻳـﺎ‬
‫ﺑﻪ ﭘﺸﺖ ﺑﻪ ﺟﻬﻨﻢ اﻧﺪاﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪(.‬‬

‫‪ 1‬ﺗﺮﻣﺬي ‪2004‬‬
‫‪ 2‬ﺗﺮﻣﺬي ‪2616‬‬
‫‪237‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ‪ /‬ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻛﺒﻴﺮه ﺑﻌﺪ از ﺷﺮك‬

‫ﻋﺠﻴﺐ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻧﺴﺎن دوري از ﺧﻮردن ﺣﺮام وﻇﻠﻢ و زﻧﺎ و دزدي و‬
‫ﺷﺮاﺑﺨﻮري و ﻧﮕﺎه ﺑﻪ ﻧﺎﻣﺤﺮم راﺣﺖ اﺳﺖ اﻣﺎ ﺣﻔﻆ زﺑﺎﻧﺶ ﺑﺮاﻳﺶ ﻣﺸﻜﻞ اﺳﺖ ﺑﻪ‬
‫ﻃﻮري ﻛﻪ ﻛﺴﻲ را ﻣﻲﺑﻴﻨﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ دﻳﻦ وزﻫﺪ وﻋﺒﺎدت ﻣﺸﻬﻮراﺳﺖ وﻟﻲ ﻛﻠﻤـﺎﺗﻲ را‬
‫ﺑﻪ زﺑﺎن ﻣﻲآورد ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻏﻀﺐ ﭘﺮوردﮔﺎراﺳﺖ واﻫﻤﻴﺘﻲ ﻧﻤﻲدﻫﺪ درﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ‬
‫ﮔﻔﺘﻦ ﻳﻚ ﻛﻠﻤﻪ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻴﻦ ﻣﻐﺮب وﻣﺸﺮق ﻧﺰد ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻨﺰل ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﺴﺎﻧﻲ را ﻣﻲﺑﻴﻨﻲ ﻛﻪ از ﻓﻮاﺣﺶ وﻇﻠﻢ دوري ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ اﻣـﺎ زﺑﺎﻧـﺸﺎن‬
‫ﺑﺮآﺑﺮوي زﻧﺪه وﻣﺮده دروغ ﻣﻲﺑﻨﺪد وﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﭼﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ!‬
‫ﻣﺴﻠﻢ درﺻﺤﻴﺤﺶ ﺣﺪﻳﺜﻲ رااز ﺟﻨﺪب ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﷲ رواﻳﺖ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ ﮔﻔـﺖ‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا
ﻓﺮﻣﻮد‪):‬ﻗﺎل رﺟﻞ واﷲ ﻻ ﻳﻐﻔﺮ اﷲ ﻟﻔﻼن ﻓﻘـﺎل اﷲ ﻋﺰوﺟـﻞ ﻣـﻦ ذا‬
‫اﻟﺬي ﻳﺘﺎﻟﻰ ﻋﻠﻰ إﻧﻲ ﻻ أﻏﻔﺮ ﻟﻔﻼن ﻗﺪ ﻏﻔﺮت ﻟﻪ وأﺣﺒﻄﺖ ﻋﻤﻠﻚ(‪) ١‬ﻣﺮدي ﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧﺪاﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻓﻼن ﺷﺨﺺ راﻧﻤﻲﺑﺨﺸﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺧـﺪاي ﻋﺰوﺟـﻞ ﻓﺮﻣـﻮد‪:‬‬
‫ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﺑﺮﻣﻦ ﺳﺒﻘﺖ ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﻛـﻪ ﻣـﻦ ﻓـﻼن ﺷـﺨﺺ راﻧﻤـﻲﺑﺨـﺸﻢ ؟ ﻣـﻦ او را‬
‫ﺑﺨﺸﻴﺪم و ﺗﻤﺎم ﻋﻤﻞ ﺗﻮ را ﺑﺎﻃﻞ ﻛﺮدم‪(.‬‬
‫ﭘﺲ اﻳﻦ ﺣﺎل ﻋﺒﺪي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪا را ﺑﺴﻴﺎر ﻋﺒﺎدت ﻛﺮده اﺳﺖ و اﻳﻦ ﻳﻚ ﻛﻠﻤﻪ‬
‫ﺗﻤﺎم ﻋﻤﻠﺶ را ﺑﺎﻃﻞ ﻧﻤﻮده اﺳـﺖ‪ .‬و در ﺻـﺤﻴﺤﻴﻦ در ﺣـﺪﻳﺜﻲ ازاﺑـﻮﻫﺮﻳﺮه آﻣـﺪه‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ رﺳﻮل ﺧﺪا
ﻓﺮﻣﻮد‪):‬أن اﻟﻌﺒﺪ ﻟﻴﺘﻜﻠﻢ ﺑﺎﻟﻜﻠﻤـﺔ ﻣـﻦ رﺿـﻮان اﷲ ﻻ‬
‫ﻳﻠﻘﻰ ﻟﻬﺎ ﺑﺎﻻ ﻳﺮﻓﻌﻪ اﷲ ﺑﻬﺎ درﺟﺎت وأن اﻟﻌﺒﺪ ﻟﻴﺘﻜﻠﻢ ﺑﺎﻟﻜﻠﻤﺔ ﻣﻦ ﺳﺨﻂ اﷲ ﻻ ﻳﻠﻘﻰ‬
‫ﻟﻬﺎ ﺑﺎﻻ ﻳﻬﻮي ﺑﻬﺎ ﻓﻰ ﻧﺎر ﺟﻬﻨﻢ( )ﻫﻤﺎﻧـﺎ ﺑﻨـﺪه ﻛﻠﻤـﻪ اي ﻣـﻲﮔﻮﻳـﺪ ازﻛﻠﻤـﺎﺗﻲ ﻛـﻪ‬
‫رﺿﺎﻳﺖ ﺧﺪا در آن اﺳﺖ وﺧﻮدﺑﻪ آن اﻫﻤﻴﺖ ﻧﻤﻲدﻫﺪ اﻣﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎآن ﻛﻠﻤـﻪ او را‬
‫درﺟﺎت زﻳﺎدي ﺗﺮﻓﻴﻊ ﻣﻲدﻫﺪ وﻫﻤﺎﻧﺎ ﺑﻨﺪه ﻛﻠﻤﻪ اي ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ازﻛﻠﻤـﺎﺗﻲ ﻛـﻪ ﺧـﺸﻢ‬
‫ﺧﺪا را در ﺑﺮ دارد و ﺑﻪ آن اﻫﻤﻴﺖ ﻧﻤﻲدﻫﺪ اﻣﺎ او را درآﺗﺶ ﺟﻬﻨﻢ ﻣﻲاﻧﺪازد‪(.‬‬
‫ﺗﺮﻣﺬي ﺣﺪﻳﺜﻲ را از ﺑﻼل اﺑﻦ ﺣﺎرث ﻣﺰﻧﻲ رواﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ رﺳـﻮل ﺧـﺪا
‬
‫ ‪T >47  YN91 ' ®9.
 ‡' T
f0 ' Fb91 97‬‬ ‫ﻓﺮﻣﻮد‪<n
):‬‬

‫‪ 1‬ﻣﺴﻠﻢ ‪2621‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪238‬‬

‫ ‪®49.
 ‡' T ¤yE ' Fb91 97‬‬ ‫ ‪<n
: d"9 c k:  f0 Z‬‬
‫'‪) ١(d4"9 c4 k: y4E 4Z  T >7  YN91‬ﻫﻤﺎﻧـﺎ ﻳﻜـﻲ ازﺷـﻤﺎ ﻛﻠﻤـﻪ اي‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ از ﻛﻠﻤﺎﺗﻲ ﻛﻪ رﺿﺎﻳﺖ ﺧﺪا درآن اﺳﺖ وﮔﻤﺎن ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ او را ﺑـﻪ آن ﻣﻘـﺎم‬
‫ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ] ﻛﻪ ﺑﺎﮔﻔﺘﻦ آن ﺳﺨﻦ ﺑﻪ آن ﻣﻘﺎم ﻣﻲرﺳﺪ[ﭘﺲ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آن ﺗـﺎ روز‬
‫ﻗﻴﺎﻣﺖ رﺿﺎﻳﺘﺶ راﺷﺎﻣﻞ او ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬و ﻫﻤﺎﻧﺎ ﻳﻜـﻲ ازﺷـﻤﺎ ﻛﻠﻤـﻪ اي ﻣـﻲﮔﻮﻳـﺪ از‬
‫ﻛﻠﻤﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺧﺸﻢ ﺧﺪارا درﺑﺮدارد و ﮔﻤﺎن ﻧﻤـﻲﺑـﺮد ﻛـﻪ اوراﺑـﻪ آن ﻣﻘـﺎم ]ﭘـﺴﺖ[‬
‫ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ ﭘﺲ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮآن ﺧﺸﻢ ﺧﻮدرا ﺗﺎ روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺷﺎﻣﻞ اوﻣﻲﻛﻨﺪ‪(.‬‬
‫ﻋﻠﻘﻤﻪ‪ ١‬ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎرﺳﺨﻨﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺣﺪﻳﺚ ﺑﻼل ﺑﻦ ﺣﺎرث ﻣﺮا از ﮔﻔﺘﻦ آن‬
‫ﻣﻨﻊ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫درﺟﺎﻣﻊ ﺗﺮﻣﺬي درﺣﺪﻳﺜﻲ ازاﻧﺲ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪:‬ﻣﺮدي ازا ﺻﺤﺎب وﻓـﺎت‬
‫ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﻣﺮدي ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺗﻮراﻣﮋده ﺑﺎد ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺖ‪ ،‬ﭘﺲ رﺳﻮل ﺧﺪا
ﻓﺮﻣـﻮد‪):‬و ﻣـﺎ‬
‫ﻳﺪرﻳﻚ؟ ﻓﻠﻌﻠﻪ ﺗﻜﻠﻢ ﻓﻴﻤﺎ ﻻﻳﻌﻨﻴـﻪ أو ﺑﺨـﻞ ﺑﻤـﺎﻻ ﻳﻨﻘـﺼﻪ(‪) ٢‬ﺗـﻮ ﭼـﻪ ﻣـﻲداﻧـﻲ؟‬
‫ﺷﺎﻳﺪﭼﻴﺰي ﮔﻔﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ اورﺑﻄﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ وﻳﺎ در ﭼﻴـﺰي ﺑﺨﺎﻟـﺖ ورزﻳـﺪه‬
‫ﺑﺎﺷﺪﻛﻪ ﭼﻴﺰي از او ﻧﻤﻲﻛﺎﻫﺪ‪(.‬‬
‫درﻟﻔﻈﻲ دﻳﮕﺮآﻣﺪه اﺳﺖ‪) :‬روزاﺣﺪ ﭘﺴﺮي ﺷﻬﻴﺪ ﺷـﺪﻛﻪ ﺳـﻨﮕﻲ روي ﺷـﻜﻤﺶ‬
‫ﻳﺎﻓﺖ ﺷﺪﻛﻪ ازﮔﺮﺳﻨﮕﻲ ﺑﺮآن ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺎدرش ﺧﺎك را از ﺻﻮرﺗﺶ ﻣﺎﻟﻴﺪ وﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﭘﺴﺮﻛﻢ ﺑﻬﺸﺖ ﮔﻮاراي ﺗﻮﺑﺎد‪ .‬رﺳﻮل ﺧﺪا
ﻓﺮﻣﻮد‪):‬وﻣﺎ ﻳﺪرﻳﻚ؟ ﻟﻌﻠﻪ ﻛﺎن ﻳـﺘﻜﻠﻢ‬
‫ﻓﻴﻤﺎ ﻻﻳﻌﻨﻴﻪ وﻳﻤﻨﻊ ﻣﺎﻻ ﻳﻀﺮوه( )ﺗﻮ ﭼﻪ ﻣﻲداﻧﻲ ؟ ﺷﺎﻳﺪﺳﺨﻨﻲ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ درﭼﻴﺰي‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ اورﺑﻂ ﻧﺪارد وﻳﺎ از ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﺑﻪ اوﺿﺮر ﻧﻤﻲرﺳﺎﻧﺪﻣﺎﻧﻊ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪(.‬‬
‫درﺻﺤﻴﺤﻴﻦ ازاﺑﻮﻫﺮﻳﺮه ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺮﻓﻮع رواﻳﺖ ﺷـﺪه اﺳـﺖ ﻛـﻪ‪) :‬ﻣـﻦ ﻛـﺎن‬
‫ﻳﺆﻣﻦ ﺑﺎﷲ واﻟﻴﻮم اﻵﺧﺮ ﻓﻠﻴﻘﻞ ﺧﻴﺮا أو ﻟﻴﺼﻤﺖ(‪) ٣‬ﻫـﺮﻛﺲ ﺑـﻪ ﺧـﺪاوروز آﺧـﺮت‬

‫‪ 1‬ﺗﺮﻣﺬي ‪2319‬‬
‫‪ .1‬ﻋﻠﻘﻤﻪ اﺑﻦ وﻗﺎص ﻛﻪ راوي ﺣﺪﻳﺚ ﻗﺒﻞ از ﺑﻼل اﺑﻦ ﺣﺎرث ﻣﺰﻧﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪).‬ﻣﺤﻘﻖ(‬
‫‪ 2‬ﺗﺮﻣﺬي ‪2316‬‬
‫‪ 3‬ﺑﺨﺎري ‪ 5673‬و ﻣﺴﻠﻢ ‪48‬‬
‫‪239‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ‪ /‬ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻛﺒﻴﺮه ﺑﻌﺪ از ﺷﺮك‬

‫اﻳﻤﺎن دارد ﺳﺨﻦ ﺧﻴﺮ ﺑﮕﻮﻳﺪ وﻳﺎ ﺳﺎﻛﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪(.‬‬

‫ﺗﺮﻣﺬي ﺑﺎ ﺳﻨﺪ ﺻﺤﻴﺢ ازرﺳﻮل ﺧﺪا
رواﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻓﺮﻣـﻮد‪):‬ﻣـﻦ ﺣـﺴﻦ‬
‫إﺳﻼم اﻟﻤﺮأ ﺗﺮﻛﻪ ﻣﺎ ﻻ ﻳﻌﻨﻴﻪ(‪) ١‬ازﻧﻴﻜﻮﻳﻲ اﺳﻼم ﺷﺨﺺ آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﻴـﺰي راﻛـﻪ‬
‫ﺑﻪ اورﺑﻂ ﻧﺪارد رﻫﺎ ﻛﻨﺪ‪ (.‬و از ﺳﻔﻴﺎن ﺑﻦ ﻋﺒـﺪاﷲ ﺛﻘﻔـﻲ رواﻳـﺖ ﺷـﺪه اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﮔﻔﺖ‪):‬ﻗﻠﺖ ﻳﺎ رﺳﻮل اﷲ ﻗﻞ ﻟﻰ ﻓﻰ اﻹﺳﻼم ﻗﻮﻻ ﻻ أﺳﺄل ﻋﻨﻪ أﺣﺪا ﺑﻌﺪك ﻗﺎل ﻗـﻞ‬
‫آﻣﻨﺖ ﺑﺎﷲ ﺛﻢ اﺳﺘﻘﻢ ﻗﺎل ﻗﻠﺖ ﻳﺎ رﺳﻮل اﷲ ﻣﺎ أﺧﻮف ﻣﺎ ﺗﺨﺎف ﻋﻠﻲ ﻓﺄﺧـﺬ ﺑﻠـﺴﺎن‬
‫ﻧﻔﺴﻪ ﺛﻢ ﻗﺎل ﻫﺬا(‪) ٢‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬اي رﺳﻮل ﺧﺪا از اﺳﻼم ﺳﺨﻨﻲ ﺑﺮاﻳﻢ ﺑﮕﻮ ﻛﻪ ﺑﻌﺪاز ﺗـﻮ‬
‫از ﻛﺴﻲ دﻳﮕﺮﻧﭙﺮﺳﻢ‪ .‬ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﮕﻮﺑﻪ ﺧﺪا اﻳﻤـﺎن آوردم و ﺳـﭙﺲ ﺑـﺮآن ﭘﺎﻳـﺪارﺑﺎش‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬اي رﺳﻮل ﺧﺪا از ﭼﻪ ﭼﻴﺰ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮ ﻣﻦ ﻣﻲﺗﺮﺳﻲ ؟ ﭘﺲ زﺑﺎن ﺧﻮد را ﮔﺮﻓﺖ‬
‫و ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﻳﻦ‪(.‬‬
‫ﺑﺰرﮔﻲ ازاﻫﻞ ﻋﻠﻢ درﺧﻮاب دﻳﺪه ﺷﺪ؛ از ﺣﺎل و وﺿﻊ اوﭘﺮﺳﻴﺪه ﺷﺪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ‬
‫ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮﻛﻠﻤﻪ اي ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮدم ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺷﺪه ام‪ .‬ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮدم‪ :‬ﻣﺮدم ﭼﻪ ﺑـﺴﻴﺎرﻣﺤﺘﺎج‬
‫ﺑﺎراﻧﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪ :‬ﺗﻮﭼﻪ ﻣﻲداﻧﻲ؟ﻣﻦ ﺑﻪ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﻢ آﮔﺎﻫﺘﺮم‪.‬‬
‫ﺳﺎده ﺗﺮﻳﻦ وراﺣﺖ ﺗﺮﻳﻦ ﺣﺮﻛﺎت اﻋﻀﺎ‪ ،‬ﺣﺮﻛـﺖ زﺑـﺎن اﺳـﺖ وﻫﻤﺎﻧـﺎ ازﻫﻤـﻪ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﺿﺮرﺷﺨﺺ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﻠﻒ وﺧﻠﻒ دراﻳﻨﻜﻪ آﻳﺎ ﺗﻤﺎم آﻧﭽﻪ ﺷﺨﺺ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﺛﺒﺖ ﻣـﻲﺷـﻮد ﻳـﺎ ﻓﻘـﻂ‬
‫آﻧﭽﻪ از ﺧﻴﺮ و ﺷﺮ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬اﺧﺘﻼف دارﻧﺪ وﺑﺮ دو ﻗﻮل ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ اوﻟﻲ روﺷﻦﺗـﺮ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ ازﺳﻠﻒ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﺗﻤﺎم ﺳﺨﻨﺎن ﺑﻨﻲ آدم ﺑﻪ ﺿﺮر اوﺳﺖ ﻣﮕﺮآﻧﭽﻪ ﻛـﻪ‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ذﻛﺮ ﺧﺪا و آﻧﭽﻪ ﺧﺪا دوﺳﺖ دارد‪ ،‬ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻮﺑﻜﺮﺻﺪﻳﻖ زﺑﺎﻧﺶ راﻣﻲﮔﺮﻓﺖ وﻣﻲﮔﻔﺖ‪ :‬اﻳﻦ ﻣﺮاﺑﻪ ورودي ﻫﻼﻛﺖ وارد ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺳﺨﻦ اﺳﻴﺮ ﺗﻮﺳﺖ اﻣﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ازدﻫﺎﻧﺖ ﺧﺎرج ﺷﺪ ﺗﻮ اﺳﻴﺮ او ﺧﻮاﻫﻲ‬
‫‪( 7$ >4‬‬
‫‪<4‬‬ ‫‪    :+  K‬‬
‫<‪( 0 4‬‬
‫‬
‫‪­   ' ª9‬‬
‫ﺷﺪ‪ .‬وﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﺰدزﺑﺎن ﻫﺮﮔﻮﻳﻨﺪه اﺳﺖ‪    '  :‬‬
‫)ق ‪) (18‬اﻧﺴﺎن ﻫﻴﭻ ﺳﺨﻨﻲ را ﺑﺮ زﺑﺎن ﻧﻤﻲراﻧﺪ ﻣﮕﺮ اﻳﻦ ﻛﻪ ﻓﺮﺷـﺘﻪاي‪ ،‬ﻣﺮاﻗـﺐ و‬

‫‪ 1‬ﺗﺮﻣﺬي ‪2317‬‬
‫‪ 2‬ﻣﺴﻠﻢ ‪38‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪240‬‬

‫آﻣﺎده )ﺑﺮاي ﺛﺒﺖ(آن ﺳﺨﻦ اﺳﺖ‪(.‬‬

‫در زﺑﺎن دو آﻓﺖ ﺑﺰرگ وﺟـﻮد دارد ﻛـﻪ اﮔـﺮ ازﻳﻜـﻲ ازآن دو رﻫـﺎﻳﻲ ﻳـﺎﺑﻲ از‬
‫دﻳﮕﺮي رﻫﺎ ﻧﻤﻲﺷﻮي‪ ،‬آﻓﺖ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ وآﻓﺖ ﺳﻜﻮت ﻛﺮدن‪ .‬و ﻫﺮ ﻛـﺪام زﻣـﺎﻧﻲ‬
‫از دﻳﮕﺮي ﮔﻨﺎﻫﺶ ﺑﺰرﮔﺘﺮاﺳﺖ‪ .‬ﻛﺴﻲ از ﮔﻔﺘﻦ ﺣﻖ ﺳﻜﻮت ﻛﻨﺪﺷﻴﻄﺎﻧﻲ ﻻل اﺳـﺖ‬
‫وﻋﺼﻴﺎﻧﮕﺮ ﻓﺮﻣﺎن ﺧﺪاﺳﺖ وﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻃﻞ ﺑﻪ زﺑﺎن ﻣﻲآورد ﺷـﻴﻄﺎﻧﻲ ﻧـﺎﻃﻖ اﺳـﺖ‬
‫وﻋﺼﻴﺎﻧﮕﺮ اﻣﺮ ﺧﺪاﺳﺖ‪ .‬وﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت درﻛﻼم وﺳﻜﻮت ﻣﻨﺤـﺮف ﺑـﻮده وﺑـﻴﻦ‬
‫اﻳﻦ دو ﺳﺮﮔﺮداﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻫﻞ ﻣﻴﺎﻧﻪ ﻛﻪ اﻫﻞ ﺻﺮاط ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ زﺑﺎﻧﺸﺎن را ازﺑﺎﻃﻞ ﺑﺎز ﻣﻲدارﻧـﺪ وآﻧـﺮا‬
‫در ﭼﻴﺰي ﺑﺎز ﻣﻲﮔﺬارﻧﺪ ﻛﻪ ﻧﻔﻊ آﺧﺮت راﺑﺮاﻳﺸﺎن ﺑﻪ ﻫﻤـﺮاه آورد وﻛـﺴﻲ از آﻧـﺎن‬
‫راﻧﻤﻲﺑﻴﻨﻲ ﻛﻪ ﺳﺨﻨﻲ ﺑﻴﻬﻮده ﺑﮕﻮﻳـﺪ ﭼـﻪ رﺳـﺪ ﺑـﻪ اﻳﻨﻜـﻪ درآﺧـﺮت ﺿـﺮري ﺑـﻪ‬
‫اوﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ .‬و ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺑﻨﺪه درروز ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺑﺎ ﻧﻴﻜﻲ ﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪ اﻧـﺪازه ﻛـﻮه ﻫـﺎﻣﻲآﻳـﺪ اﻣـﺎ‬
‫زﺑﺎﻧﺶ ﺗﻤﺎم آﻧﺮا وﻳﺮان ﻣﻲﻛﻨﺪ وﻳﺎ ﺑﺎ ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﻲ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻛﻮه ﻫﺎﻣﻲآﻳﺪ ﻛﻪ زﺑـﺎﻧﺶ ﺑـﺎ‬
‫ﻓﺮاواﻧﻲ ذﻛﺮ ﺧﺪا آﻧﻬﺎ را ﻧﺎﺑﻮد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫از ورودﻳﻬﺎي ﮔﻨﺎه اﻗﺪام ﻛﺮدن و ﻗﺪم ﻧﻬﺎدن در راه ﮔﻨﺎه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺣﻔﻆ اﻗﺪام ﻛﺮدن ﻫﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻮرت اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺪﻣﻲﺑﺮﻧﺪارد ﻣﮕـﺮ در آﻧﭽـﻪ‬
‫اﻣﻴﺪ ﺛﻮاﺑﺶ را دارد و اﮔﺮ در ﻗﺪم ﻧﻬﺎدن در آن ﺛﻮاﺑﻲ وﺟﻮد ﻧـﺪارد ﻫﻤﺎﻧـﺎ ﻧﺸـﺴﺘﻦ‬
‫ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ و ﻫﺮ ﻣﺒﺎﺣﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ آن اﻗﺪام ﻣﻲﻛﻨﺪ اﻣﻜﺎن دارد ﻛﻪ او را ﺑﻪ ﺧﺪا ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮ ﮔﺮداﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻮن ﻟﻐﺰش دو ﮔﻮﻧـﻪ اﺳـﺖ‪ :‬ﻟﻐـﺰش ﭘـﺎ و ﻟﻐـﺰش زﺑـﺎن‪ .‬در اﻳـﻦ ﻓﺮﻣـﻮده ي‬
‫ ‬ ‫‬
‫‪
g4b‬‬ ‫‪ + #‬‬
‫‪    Q4‬‬ ‫‪  + 3.$‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻫﺮ ﻛﺪام از اﻳﻦ دو ﻗﺮﻳﻦ دﻳﮕﺮي آﻣﺪه اﻧﺪ‪    :‬‬
‫   )‬
‫‪j'iE‬ﻓﺮﻗﺎن‪ )(63‬و ﺑﻨﺪﮔﺎن رﺣﻤﺎن‬ ‫‪    .G‬‬
‫‪ 
 9mO‬‬ ‫‪   m‬‬
‫‪    :‬‬ ‫‪    U$‬‬
‫‰‪)   h0‬‬ ‫‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻴﻨﺪ ﻛﻪ آرام )و ﺑﺪون ﻏﺮور و ﺗﻜﺒ‪‬ﺮ( روي زﻣﻴﻦ راه ﻣﻲروﻧـﺪ‪ ،‬و ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﻧﺎداﻧﺎن اﻳﺸﺎن را ﻣﺨﺎﻃﺐ )دﺷﻨﺎﻣﻬﺎ و ﺑﺪ و ﺑﻴﺮاﻫﻬﺎي ﺧﻮد( ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻨـﺪ‪ ،‬از آﻧـﺎن‬
‫روي ﻣﻲﮔﺮداﻧﻨﺪ و ﺗﺮك اﻳﺸﺎن ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪( .‬‬
‫ﭘﺲ ﺧﺪاوﻧﺪ اﻧﻬﺎ را ﺑﻪ اﺳﺘﻘﺎﻣﺖ در ﺳﺨﻦ و ﻗﺪم ﻧﻬـﺎدن وﺻـﻒ ﻧﻤـﻮده اﺳـﺖ‬
‫‪241‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ‪ /‬ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻛﺒﻴﺮه ﺑﻌﺪ از ﺷﺮك‬

‫ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺑﻴﻦ ﻧﮕﺮﻳﺴﺘﻦ و ﻓﻜﺮ ﻧﻤﻮدن ﺟﻤﻊ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ي  ‬
‫‪ 9$‬‬
‫‬ ‫ ‬
‫‪     F5wG‬‬
‫'  ¨‪  J A‬‬
‫‪) 0<p‬ﻏﺎﻓﺮ‪) (19‬ﺧﺪاوﻧﺪ از دزداﻧﻪ ﻧﮕﺎه ﻛﺮدن ﭼﺸﻤﻬﺎ و‬ ‫‰‪  P$‬‬
‫از رازي ﻛﻪ ﺳﻴﻨﻪﻫﺎ در ﺧﻮد ﭘﻨﻬﺎن ﻣﻲدارﻧﺪ‪ ،‬آﮔﺎه اﺳﺖ‪(.‬‬

‫ﺗﺤﺮﻳﻢ زﻧﺎ و واﺟﺐ ﺑﻮدن ﺣﻔﻆ ﻋﻮرت‬

‫ﺗﻤﺎم آﻧﭽﻪ ﮔﻔﺘﻴﻢ ﻣﻘﺪﻣﻪ اي ﺑـﻮد ﺑـﺮ ﺗﺤـﺮﻳﻢ ﻓـﻮاﺣﺶ و واﺟـﺐ ﺑـﻮدن ﺣﻔـﻆ‬
‫‪١‬‬
‫ﻋﻮرت‪ ،‬رﺳﻮل ﺧﺪا
ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪):‬أﻛﺜﺮ ﻣﺎ ﻳﺪﺧﻞ اﻟﻨـﺎس اﻟﻨـﺎر اﻟﻔـﻢ واﻟﻔـﺮج(‬
‫)ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﻣﺮدم را در آﺗﺶ اﻧﺪاﺧﺘﻪ اﺳﺖ دﻫﺎن و ﻋﻮرت اﺳﺖ‪(.‬‬
‫در ﺻﺤﻴﺤﻴﻦ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا
ﻓﺮﻣﻮد‪):‬ﻻ ﻳﺤﻞ دم اﻣـﺮء ﻣـﺴﻠﻢ إﻻ‬
‫‪٢‬‬
‫ﺑﺈﺣﺪى ﺛﻼث‪ :‬اﻟﺜﻴﺐ اﻟﺰاﻧﻲ واﻟﻨﻔﺲ ﺑـﺎﻟﻨﻔﺲ واﻟﺘـﺎرك ﻟﺪﻳﻨـﻪ اﻟﻤﻔـﺎرق ﻟﻠﺠﻤﺎﻋـﺔ(‬
‫)رﻳﺨﺘﻦ ﺧﻮن ﻫﻴﭻ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻲ ﺟﺎﻳﺰ ﻧﻴﺴﺖ ﻣﮕﺮ ﺑﺎ ﻳﻜﻲ از اﻳﻦ ﺳﻪ دﻟﻴﻞ‪ :‬زﻧﺎﻛﺎري ﻛﻪ‬
‫ازدواج ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ و ﻛﺸﺘﻦ ﻛﺴﻲ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻛﺸﺘﻦ ﺷﺨﺼﻲ دﻳﮕﺮ و آﻧﻜﻪ دﻳـﻨﺶ را‬
‫ﺗﺮك ﻧﻤﻮده و ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ را رﻫﺎ ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪(.‬‬
‫اﻳﻦ ﺣﺪﻳﺚ در ﻫﻤﺮاه ﻧﻤﻮدن زﻧﺎ ﺑﺎ ﻛﻔﺮو ﻗﺘﻞ ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻳـﻪ اي اﺳـﺖ در ﺳـﻮره ي‬
‫ﻓﺮﻗﺎن‪ ٣‬و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﺪﻳﺚ اﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮد اﺳﺖ‪ .‬و رﺳﻮل ﺧﺪا
ﺣﺪﻳﺚ را ﺑﺎ ﮔﻨﺎﻫﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ واﻗﻊ ﻣﻲﺷﻮد ﺷﺮوع ﻧﻤﻮده اﺳﺖ ﭘﺲ زﻧﺎ از ﻗﺘﻞ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺻـﻮرت ﻣـﻲﮔﻴـﺮد و‬
‫ﻗﺘﻞ از رده ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ ،‬و ﻧﻴﺰ ﮔﻨﺎﻫﺎن را ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﺰرﮔﻲ ﮔﻨﺎه در ﻛﺒﻴﺮه ﺑﻮدن ذﻛﺮ ﻧﻤﻮده‬
‫اﺳﺖ‪ .‬و ﻣﻔﺴﺪه ي زﻧﺎ ﺑﺎ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻋﺎﻟﻢ در ﺗﻀﺎد اﺳﺖ زﻳﺮا اﮔﺮ زﻧﻲ زﻧﺎ ﻛﻨﺪ ﻧﻨﮓ ﺑﺮ‬
‫ﺧﺎﻧﻮاده و ﻫﻤﺴﺮو ﻧﺰدﻳﻜﺎﻧﺶ وارد ﻣﻲﺷﻮد و اﮔﺮ ﺣﺎﻣﻠﻪ ﺷﻮد ﺳﺮ آﻧﻬﺎ را ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻧﮕﻪ‬
‫ﻣﻲدارد‪ .‬اﮔﺮ ﻓﺮزﻧﺪش را ﺑﻜﺸﺪ زﻧﺎ و ﻗﺘﻞ را ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺟﻤﻊ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ و اﮔﺮ آﻧـﺮا‬

‫‪ 1‬ﺗﺮﻣﺬي ‪2004‬‬
‫‪ 2‬ﺑﺨﺎري ‪ 6484‬و ﻣﺴﻠﻢ ‪1676‬‬
‫ﺣﺮﱠمَ اﻟ ﱠﻠﻪُ إِﻟﱠﺎ ﺑِﺎ ْﻟﺤَﻖﱢ وَﻟَﺎ َﻳﺰْﻧُـﻮنَ وَﻣَـﻦ َﻳ ْﻔﻌَـﻞْ ذَﻟِـﻚَ َﻳﻠْـﻖَ‬ ‫‪  3‬وَا ﱠﻟﺬِﻳﻦَ ﻟَﺎ َﻳﺪْﻋُﻮنَ َﻣﻊَ اﻟ ﱠﻠﻪِ إِﻟَﻬﺎً آ َ‬
‫ﺧﺮَ وَﻟَﺎ َﻳ ْﻘ ُﺘﻠُﻮنَ اﻟ ﱠﻨ ْﻔﺲَ ا ﱠﻟﺘِﻲ َ‬
‫أَﺛَﺎﻣﺎً )ﻛﺴﺎﻧﻴﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ اﷲ‪ ،‬ﻣﻌﺒﻮد دﻳﮕﺮي را ﺑﻪ ﻓﺮﻳﺎد ﻧﻤﻲﺧﻮاﻧﻨـﺪ و ﭘﺮﺳـﺘﺶ ﻧﻤـﻲﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪ ،‬و اﻧـﺴﺎﻧﻲ را ﻛـﻪ ﺧﺪاوﻧـﺪ‬
‫ﺧﻮﻧﺶ را ﺣﺮام ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﺘﻞ ﻧﻤﻲرﺳﺎﻧﻨﺪ ﻣﮕﺮ ﺑﻪ ﺣﻖ‪ ،‬و زﻧﺎ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭼﺮا ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺲ )ﻳﻜﻲ از( اﻳـﻦ )ﻛﺎرﻫـﺎي‬
‫ﻧﺎﺷﺎﻳﺴﺖ ﺷﺮك و ﻗﺘﻞ و زﻧﺎ( را اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ ،‬ﻛﻴﻔﺮ آن را ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ‪( .‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪242‬‬

‫ﺑﻪ ﺷﻮﻫﺮش ﻧﺴﺒﺖ دﻫﺪ ﻏﺮﻳﺒﻪ اي را ﺑﻪ ﺧﻮد و ﺷﻮﻫﺮش ﻧﺴﺒﺖ داده اﺳـﺖ ﻛـﻪ از‬
‫آﻧﻬﺎ ارث ﻣﻲﺑﺮد وﻟﻲ از آﻧﺎن ﻧﻴﺴﺖ و ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﺴﺒﺖ داده ﻣـﻲﺷـﻮد وﻟـﻲ از آﻧـﺎن‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬و اﻣﺎ زﻧﺎي ﻣﺮد ﻛﻪ آن ﻫﻢ ﺑﺎﻋﺚ ﻗﺎﻃﻲ ﺷﺪن ﻧﺴﻞ اﺳﺖ و ﺳﺒﺐ ﻓﺎﺳﺪ ﺷﺪن‬
‫زن ﭘﺎك داﻣﻦ ﻣﻲﺷﻮد و او را در ﻣﻌﺮض ﻫﻼﻛﺖ و ﻓﺴﺎد ﻗﺮار ﻣـﻲدﻫـﺪ و ﺧﺮاﺑـﻲ‬
‫دﻳﻦ و دﻧﻴﺎ در اﻳﻦ ﻣﻔﺴﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫از ﺧﺼﻮﺻﻴﺖ ﻫﺎي زﻧﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻓﻘﺮ و ﻛﻮﺗـﺎﻫﻲ ﻋﻤـﺮ ﻣـﻲﺷـﻮد و‬
‫ﺻﺎﺣﺒﺶ را روﺳﻴﺎه ﻣﻲﮔﺮداﻧﺪ و ﺧﺸﻢ ﻣﺮدم را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل دارد‪.‬‬
‫اﻳﻀﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻗﻠﺐ ﭘﺮﻳﺸﺎن ﮔﺮدد و آﻧﺮا اﮔﺮ ﻧﻜﺸﺪ ﻣﺮﻳﺾ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ و‬
‫اﻧﺪوه و ﻧﺎراﺣﺘﻲ و ﺗﺮس ﻣﻲآورد و ﻓﺮﺷﺘﻪ را از ﮔﻨﺎه ﻛﺎر دور ﻣﻲﻛﻨـﺪ و ﺷـﻴﻄﺎن را‬
‫ﺑﻪ او ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻲﮔﺮداﻧﺪ و ﺑﻌﺪ از ﮔﻨﺎه ﻗﺘﻞ‪ ،‬ﮔﻨﺎﻫﻲ از آن ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﻧﻴﺴﺖ و ﺑﻪ ﻫﻤـﻴﻦ‬
‫دﻟﻴﻞ ﺑﺮاي ﺣﺪ آن‪ ،‬ﻛﺸﺘﻦ ﺑﻪ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﺻﻮرت ﻗﺮار داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬و اﮔﺮ ﺑﻪ ﻛـﺴﻲ‬
‫ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ زن ﻳﺎ ﻧﺎﻣﻮﺳﺶ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﺮاﻳﺶ راﺣﺖ ﺗﺮ اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ زﻧﺎ ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﻌﺪﺑﻦ ﻋﺒﺎده ﮔﻔﺖ ﻛﻪ‪ :‬اﮔﺮ ﻣﺮدي را ﻫﻤﺮاه زﻧﻢ ﺑﺒﻴﻨﻢ ﺑﺎ ﺿﺮﺑﻪ ي ﺷﻤـﺸﻴﺮ او را‬
‫ﻣﻲﻛﺸﻢ‪ .‬رﺳﻮل ﺧﺪا
ﺑﺎ ﺧﺒﺮ ﺷﺪ و ﻓﺮﻣﻮد‪) :‬اﺗﻌﺠﺒﻮن ﻣﻦ ﻏﻴـﺮة ﺳـﻌﺪ واﷲ ﻷﻧـﺎ‬
‫‪١‬‬
‫أﻏﻴﺮ ﻣﻨﻪ واﷲ أﻏﻴﺮ ﻣﻨﻲ وﻣﻦ أﺟﻞ ﻏﻴﺮة اﷲ ﺣﺮم اﻟﻔﻮاﺣﺶ ﻣﺎ ﻇﻬﺮ ﻣﻨﻬﺎ وﻣﺎ ﺑﻄـﻦ(‬
‫)آﻳﺎ از ﻏﻴﺮت ﺳﻌﺪ ﺗﻌﺠﺐ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ ؟ ﻗـﺴﻢ ﺑـﻪ ﺧـﺪا ﻣـﻦ از او ﺑـﺎ ﻏﻴـﺮت ﺗـﺮم و‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ از ﻣﻦ ﺑﺎ ﻏﻴﺮت ﺗﺮ اﺳﺖ و ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﻓﻮاﺣﺶ آﺷﻜﺎر و ﭘﻨﻬﺎن را ﺣﺮام‬
‫ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ (.‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﻴﻪ‬
‫اﻳﻀﺎ در ﺻﺤﻴﺤﻴﻦ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛـﻪ رﺳـﻮل ﺧـﺪا
ﻓﺮﻣـﻮد‪) :‬إن اﷲ ﻳﻐـﺎر وإن‬
‫اﻟﻤﺆﻣﻦ ﻳﻐﺎر وﻏﻴﺮة اﷲ أن ﻳﺄﺗﻲ اﻟﻌﺒﺪ ﻣﺎ ﺣﺮم ﻋﻠﻴﻪ(‪) ٢‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻏﻴﺮﺗـﻲ ﻣـﻲﺷـﻮد و‬
‫اﻧﺴﺎن ﻣﻮﻣﻦ ﻏﻴﺮﺗﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬و ﻏﻴﺮت ﺧﺪا زﻣﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻨﺪه ﻋﻤﻠﻲ اﻧﺠـﺎم دﻫـﺪ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺮ او ﺣﺮام اﺳﺖ‪(.‬‬
‫دوﺑﺎره در ﺻﺤﻴﺤﻴﻦ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا
ﻓﺮﻣﻮد‪T 4' _s <n ) :‬‬

‫‪ 1‬ﺑﺨﺎري ‪ 6454‬و ﻣﺴﻠﻢ ‪2760‬‬

‫‪ 2‬ﺑﺨﺎري ‪ 4925‬و ﻣﺴﻠﻢ ‪2761‬‬
‫‪243‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ‪ /‬ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻛﺒﻴﺮه ﺑﻌﺪ از ﺷﺮك‬

‫' ?‪T 4' 0Q4&  : >n <n  1 ' 5' š ' %n  cn C ,‬‬
‫' ?‪4' T 4' Ÿ<4R 4 : >n <n  0Q5' e.' ,E ,E0 C ,‬‬
‫?‪) ١(8 U$ A5] C ,‬ﻛﺴﻲ از ﺧﺪاوﻧﺪ ﻏﻴﻮر ﺗﺮ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﻓﺎﺣﺸﻪ‬
‫ﻫﺎي آﺷﻜﺎر و ﭘﻨﻬﺎن را ﺣﺮام ﻧﻤﻮده اﺳﺖ و ﻛﺴﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﺬر را دوﺳﺖ‬
‫ﻧﺪارد ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان را ﻣﮋده دﻫﻨﺪه و ﺑﻴﻢ دﻫﻨﺪه ﻓﺮﺳـﺘﺎده اﺳـﺖ و ﻛـﺴﻲ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺪح را دوﺳﺖ ﻧﺪارد ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺧﻮد را ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪(.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﺻﺤﻴﺤﻴﻦ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا
در ﺧﻄﺒﻪ ي ﻧﻤﺎز ﻛـﺴﻮف‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪<b¡ F'  7' €  d<.$ a€
 T ' _s <n  : T  <b¡ F' ) :‬‬
‫`_ ] ‪,4m 49 K4" < “0‬‬ ‫ ‪7 . i 9 7^Œ 9$ '
b9&  T‬‬
‫‪) ٢(YN91‬اي اﻣﺖ ﻣﺤﻤﺪ ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧﺪا ﻛﺴﻲ از ﺧﺪاوﻧﺪ ﻏﻴﺮﺗﻲ ﺗﺮ ﻧﻤﻲﺷﻮد ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻨﺪه ﻳﺎ ﻛﻨﻴﺰش زﻧﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اي اﻣﺖ ﻣﺤﻤـﺪ ﻗـﺴﻢ ﺑـﻪ ﺧـﺪا اﮔـﺮ آﻧﭽـﻪ را ﻣـﻦ‬
‫ﻣﻲداﻧﻢ‪،‬ﻣﻲداﻧﺴﺘﻴﺪ ﻛﻢ ﻣﻲﺧﻨﺪﻳﺪﻳﺪ و ﺑﺴﻴﺎر ﮔﺮﻳﻪ ﻣﻲﻛﺮدﻳـﺪ ﺳـﭙﺲ دو دﺳـﺘﺶ را‬
‫ﺑﺎﻻ ﺑﺮد و ﻓﺮﻣﻮد‪):‬ﺧﺪاﻳﺎ آﻳﺎ اﺑﻼغ ﻧﻤﻮدم ؟(‬
‫در ذﻛﺮ اﻳﻦ ﮔﻨﺎه ﻛﺒﻴﺮه ﻣﺨﺼﻮﺻﺎ ﺑﻌﺪ از ﻧﻤﺎز ﻛﺴﻮف‪ ،‬رازي وﺟـﻮد دارد ﺑـﺮاي‬
‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺗﺎﻣﻞ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻇﺎﻫﺮ ﺷﺪن زﻧﺎ از ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﻧﺎﺑﻮدي ﺟﻬﺎن اﺳﺖ و زﻧﺎ از ﻧﺸﺎﻧﻪ‬
‫ﻫﺎي ﻗﻴﺎﻣﺖ اﺳﺖ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ در ﺻﺤﻴﺤﻴﻦ از اﻧﺲ ﺑﻦ ﻣﺎﻟﻚ رواﻳﺖ ﺷـﺪه اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺣﺪﻳﺜﻲ را ﺑﺮاﻳﺘﺎن ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از ﻣﻦ ﻛﺴﻲ آﻧﺮا ﺑﺮاﻳﺘﺎن ﻧﻘﻞ ﻧﻤـﻲﻛﻨـﺪ‬
‫ﻛﻪ آﻧﺮا از رﺳﻮل ﺧﺪا
ﺷﻨﻴﺪم‪ .‬ﺷﻨﻴﺪم ﻛﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا
ﻣﻲﮔﻮﻳـﺪ‪œ ¯ 4') :‬‬
‫‪4` K4? ,4" € ‡ b o¯ ,O ‡ 9& “
 F$8‬‬
‫ ‪) ٣(<n‬از ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﻗﻴﺎﻣﺖ آن اﺳﺖ ﻛـﻪ‬ ‫‪" =': P8b
 a7n t85‬‬
‫ﻋﻠﻢ ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد و ﻧﺎداﻧﻲ و ﺷﺮاﺑﺨﻮاري ﻇﻬﻮر ﻣﻲﻛﻨﺪ و زﻧﺎ ﻇﻬﻮر ﻣـﻲﻛﻨـﺪ و‬

‫‪ 1‬ﺑﺨﺎري ‪ 4358‬وﻣﺴﻠﻢ ‪2760‬‬

‫‪ 2‬ﺑﺨﺎري ‪ 997‬و ﻣﺴﻠﻢ ‪901‬‬
‫‪ 3‬ﺑﺨﺎري ‪ 81‬و ﻣﺴﻠﻢ ‪2671‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪244‬‬

‫ﻓﺮاوان ﻣﻲﺷﻮد و ﻣﺮدان ﻛﻢ و زﻧﺎن زﻳﺎد ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ ﭘﻨﺠﺎه زن ﻳﻚ ﻗﻴﻢ دارﻧﺪ‪(.‬‬
‫ﭘﺲ ﺳﻨﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ زﻧﺎ ﻇﻬﻮر ﻳﺎﺑﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺧﺸﻢ ﻣﻲﮔﻴـﺮد و‬
‫ﻧﺎﭼﺎر ﺧﺸﻤﺶ در زﻣﻴﻦ ﻋﻘﻮﺑﺘﻲ را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺧﻮاﻫﺪ داﺷـﺖ‪ .‬ﻋﺒـﺪ اﷲ ﺑـﻦ ﻣـﺴﻌﻮد‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻫﻴﭻ ﮔﺎه رﺑﺎ و زﻧﺎ در ﺟﺎﻳﻲ ﻇﻬﻮر ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ ﻣﮕـﺮ اﻳﻨﻜـﻪ ﺧﺪاوﻧـﺪ اﺟـﺎزه ي‬
‫ﻫﻼﻛﺖ آﻧﻬﺎ را داده اﺳﺖ‪ .‬و ﺧﺪاوﻧﺪ ﺣﺪ زﻧﺎ را ﺑﺎ ﺳﻪ ﺧﺼﻮﺻﻴﺖ از ﺳﺎﻳﺮ ﺣﺪ ﻫـﺎ‬
‫ﺟﺪا ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻳﻜﻲ اﻳﻨﻜﻪ ﻗﺘﻞ در آن ﺑﻪ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﺻﻮرت اﺳـﺖ و ﺣﺎﻟـﺖ ﺧﻔﻴـﻒ آن ﻋﺒـﺎرت‬
‫اﺳﺖ از ﺟﻤﻊ ﺑﻴﻦ ﻋﻘﻮﺑﺖ ﺷﻼق ﺑﺮ ﺑﺪن و دﻳﮕﺮ ﺗﺒﻌﻴﺪ از وﻃﻦ ﻛﻪ ﻋﻘﻮﺑﺘﻲ اﺳﺖ ﺑﺮ ﻗﻠﺐ‪.‬‬
‫دوم اﻳﻨﻜﻪ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ را ﻧﻬﻲ ﻓﺮﻣﻮده ﻛﻪ در ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ زﻧﺎ ﻛـﺎر در دﻳـﻦ‬
‫ﻧﺮﻣﺶ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪ ﻃﻮري ﻛﻪ ﻣﺎﻧﻊ اﻗﺎﻣﻪ ي ﺣﺪ ﺷﻮد و ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺧﺪاوﻧـﺪ ﺑـﺎ رﺣﻤـﺖ‬
‫ﺧﻮد اﻳﻦ ﻋﻘﻮﺑﺖ را ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ و او از ﺷﻤﺎ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻬﺮﺑـﺎن ﺗـﺮ‬
‫اﺳﺖ و رﺣﻤﺘﺶ از اﻣﺮ ﻛﺮدن ﺑﻪ اﻳﻦ ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻣﺎﻧﻊ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﺗﺮﺣﻤﻲﻛـﻪ در‬
‫دﻟﺘﺎن اﺳﺖ ﻣﺎﻧﻊ اﻗﺎﻣﻪ ي ﻓﺮﻣﺎن ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﺸﻮد‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺗﻮﺻﻴﻪ – اﮔﺮ ﭼﻪ ﺑﺮاي اﺟﺮاي ﺳﺎﻳﺮ ﺣﺪود ﻫﻢ ﻋﻤﻮﻣﻴﺖ دارد‪ -‬اﻣﺎ در ﺣـﺪ‬
‫زﻧﺎ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻧﻴﺎز ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺧﺎص ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ زﻳﺮا ﻣﺮدم ﺳﺨﺘﻲ و ﺷﺪﺗﻲ‬
‫را ﻛﻪ در دل ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دزد و ﺗﻬﻤﺖ زﻧﻨﺪه و ﺷـﺮاﺑﺨﻮار دارﻧـﺪ ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ زﻧﺎﻛـﺎر‬
‫ﻧﺪارﻧﺪ و دﻟﻬﺎﻳﺸﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ زﻧﺎﻛﺎر ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﮔﻨﺎﻫﻜـﺎران دﻳﮕـﺮ ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﺑـﻪ رﺣـﻢ‬
‫ﻣﻲآﻳﺪ و واﻗﻌﻴﺖ ﻫﻢ ﺷﺎﻫﺪ ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ ﻟﺬا ﻧﻬﻲ ﺷﺪه اﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﺮﺣﻢ‪ ،‬آﻧﻬﺎ را ﺑﮕﻴـﺮد‬
‫و آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺗﻌﻄﻴﻞ ﻛﺮدن ﺣﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ وادار ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫دﻟﻴﻞ اﻳﻦ ﺗﺮﺣﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﮔﻨﺎه از اﻧﺴﺎﻧﻬﺎي ﺷﺮاﻓﺘﻤﻨﺪ و ﻣﺘﻮﺳﻂ و ﭘﺴﺖ‬
‫ﻧﻴﺰ ﺳﺮ ﻣﻲزﻧﺪ و ﻧﻔـﺲ ﺑﺰرﮔﺘـﺮﻳﻦ ﺗﻤﺎﻳـﻞ را ﺑـﻪ ﺳـﻮي آن دارد و ﺑـﺴﻴﺎري در آن‬
‫ﺷﺮﻳﻜﻨﺪ و ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺳﺒﺐ آن ﻋﺸﻖ اﺳﺖ و دﻟﻬﺎ ﺑﺮ ﺗﺮﺣﻢ ﺑﺮ ﻋﺎﺷﻖ ﺧﻠﻖ ﺷﺪه اﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻀﺎ اﻳﻦ ﮔﻨﺎﻫﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻏﺎﻟﺒﺎ ﺑﺎ رﺿﺎﻳﺖ دو ﻃـﺮف اﻧﺠـﺎم ﻣـﻲﺷـﻮد و در آن‬
‫دﺷﻤﻨﻲ و ﻇﻠﻢ ﻛﻪ ﻧﻔﺲ از آن ﺑﻴﺰار اﺳـﺖ وﺟـﻮد ﻧـﺪارد و در آن ﺷـﻬﻮﺗﻲ ﻏﺎﻟـﺐ‬
‫وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﺗﺼﻮر ﻣﻲرود ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺮﺣﻤﻲﺷﻮد ﻛﻪ از اﻗﺎﻣﻪ ي ﺣﺪ ﻣﺎﻧﻊ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬و‬
‫‪245‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ‪ /‬ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻛﺒﻴﺮه ﺑﻌﺪ از ﺷﺮك‬

‫اﻳﻨﻬﺎ ﻫﻤﻪ از ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن اﺳﺖ و ﻛﻤﺎل اﻳﻤﺎن در اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻴﺮوﻳﻲ ﺑﺮ ﭘﺎ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻓﺮﻣﺎن ﺧﺪا را ﺑﺎ آن اﻗﺎﻣﻪ ﻛﻨﺪ و رﺣﻤﺘﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺣﺪ ﺷﻮﻧﺪه ﺗﺮﺣﻢ ﻧﻤﺎﻳـﺪ‬
‫ﻛﻪ در ﻓﺮﻣﺎن و رﺣﻤﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎ ﭘﺮوردﮔﺎرش ﻣﻮاﻓﻘﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻮم اﻳﻨﻜﻪ‪ :‬ﺣﺪ آﻧﻬﺎ در ﺣﻀﻮر ﺟﻤﻌﻲ از اﻫﻞ اﻳﻤﺎن ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد و در ﺧﻠﻮت‬
‫ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻛﺴﻲ آﻧﺎن را ﻧﺒﻴﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺪ زﻧﺎﻛﺎري ﻛﻪ ازدواج ﻧﻤﻮده ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ ازﻋﻘﻮﺑﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑـﺮاي ﻗـﻮم‬
‫ﻟﻮط ﻗﺮار داد ﻛﻪ رﺟﻢ ﺑﺎ ﺳﻨﮓ اﺳﺖ واﻳﻦ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻣﺸﺘﺮك ﺑﻮدن زﻧﺎﻛﺎر واﻫﻞ ﻟﻮاط‬
‫در ﻓﺤﺸﺎ ﺑﻮدن ﻋﻤﻠﺸﺎن اﺳﺖ ودرﻫﺮدو ﻋﻤﻞ‪ ،‬ﻓﺴﺎدي وﺟـﻮد دارد ﻛـﻪ ﺑﺎﺣﻜﻤـﺖ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ درﺧﻠﻖ واﻣﺮش درﺗﻀﺎد اﺳﺖ‪ ،‬وﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ او ﻟﻮاط ﺷﺪه اﮔﺮ ﻛﺸﺘﻪ ﺷـﻮد‬
‫ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ زﻳﺮا ﻓﺴﺎدي راﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ اﺻﻼح ﻧﺪارد وﺧﻴﺮ او ﺗﻤﺎﻣـﺎ از ﺑـﻴﻦ‬
‫رﻓﺘﻪ اﺳﺖ وزﻣﻴﻦ آب ﺣﻴـﺎ را از ﺻـﻮرﺗﺶ ﻣﻜﻴـﺪه اﺳـﺖ و ﺑﻌـﺪ از اﻳـﻦ از ﺧـﺪا‬
‫وﻣﺨﻠﻮﻗﺎﺗﺶ ﺷﺮﻣﻲﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﻣﺮدم دراﻳﻨﻜﻪ آﻳﺎ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺎاو ﻟـﻮاط ﺻـﻮرت ﮔﺮﻓﺘـﻪ وارد ﺑﻬـﺸﺖ ﻣـﻲﺷـﻮد؟‬
‫اﺧﺘﻼف دارﻧﺪ و ﺑﺮدو ﻗﻮل اﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺷﻨﻴﺪم ﺷﻴﺦ اﻻﺳﻼم آن دورا ﺣﻜﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ وارد ﺑﻬﺸﺖ ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ ﺑﻪ دﻻﻳﻞ زﻳﺮ اﺣﺘﺠﺎج ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪:‬‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا
ﻓﺮﻣﻮد‪) :‬ﻻ ﻳﺪﺧﻞ اﻟﺠﻨﺔ وﻟﺪ زﻧﺎ(‪) ١‬ﻓﺮزﻧﺪي ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ زﻧﺎ ﻣﺘﻮﻟﺪ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ وارد ﺑﻬﺸﺖ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ (.‬واﮔﺮ اﻳﻦ وﺿﻊ وﻟﺪاﻟﺰﻧﺎ ﺑﺎﺷﺪ درﺣﺎﻟﻲ ﻛـﻪ درآن‬
‫ﮔﻨﺎﻫﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﻓﻘﻂ ﻣﻈﻨﻪ ﺷﺮو ﻧﺎﭘﺎﻛﻲ اﺳـﺖ وﺷﺎﻳـﺴﺘﻪ اﺳـﺖ ﻛـﻪ از او‬
‫ﺧﻴﺮي ﺻﻮرت ﻧﮕﻴﺮد زﻳﺮا از ﻧﻄﻔﻪ اي ﺧﺒﻴﺚ ﺧﻠـﻖ ﺷـﺪه اﺳـﺖ واﮔـﺮ ﺑـﺪﻧﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﺑﺮﺣﺮام ﭘﺮورش ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ آﺗﺶ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺪﻧﻲ ﻛﻪ از ﻧﻄﻔﻪ ﺣﺮام ﺑـﻪ وﺟـﻮد آﻣـﺪه‬
‫وﺿﻌﺶ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺳﺖ؟‬
‫ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬وآﻧﻜﻪ ﺑﺎ اوﻟﻮاط ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ از وﻟﺪاﻟﺰﻧﺎ ﺑﺪﺗﺮ و ﺧﺒﻴـﺚ ﺗـﺮ و‬
‫ﭘﺴﺖ ﺗﺮاﺳﺖ وﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﺗﺮاﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻴﺮ ﺗﻮﻓﻴﻖ ﻧﻴﺎﺑﺪ و اﻛﺜﺮ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ درﻛـﻮدﻛﻲ‬
‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﻋﻤﻞ دﺳﺖ زده اﻧﺪ درﺑﺰرﮔﻲ ﺑﺪﺗﺮ ﺑﻮده اﻧﺪ وﺑﻪ ﻋﻠﻢ ﺳﻮدﻣﻨﺪ وﻋﻤﻞ ﺻـﺎﻟﺢ‬

‫‪ 1‬دارﻣﻲ ‪ 112/2‬و اﺣﻤﺪ ‪203/2‬‬

‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪246‬‬

‫وﺗﻮﺑﻪ ﺗﻮﻓﻴﻖ ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺤﻘﻴﻖ دراﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد‪ :‬اﮔﺮﻛﺴﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑـﻼ دﭼـﺎر ﺷـﺪه‬
‫ﺑﺎزﮔﺮدد وﺗﻮﺑﻪ ﻧﺼﻮح ﻧﻤﺎﻳﺪ وﻋﻤﻞ ﺻﺎﻟﺢ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ و از ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺧﻮد ﺑﻬﺘﺮ ﮔﺮدد و‬
‫ﺑﺪﻳﻬﺎ راﺑﻪ ﻧﻴﻜﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﻨﺪ وﺑﺎ ﻋﺒﺎدت ﻧﻨﮓ را ﺑﺸﻮﻳﺪ وﭼﺸﻢ را از ﮔﻨﺎه ﭘﻮﺷـﻴﺪه و‬
‫ﻋﻮرت را از ﮔﻨﺎه ﺣﻔﻆ ﻛﻨﺪ ودر ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺧﺪاوﻧـﺪ ﺻـﺎدق ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﭘـﺲ ﺑﺨـﺸﻴﺪه‬
‫ﻣﻲﺷﻮد واز اﻫﻞ ﺑﻬﺸﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد وﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﻤﻪ ﮔﻨﺎﻫﺎن را ﻣﻲآﻣﺮزد زﻳـﺮا ﺗﻮﺑـﻪ‬
‫ﻫﻤﻪ ﮔﻨﺎﻫﺎن را ﻧﺎﺑﻮدﻣﻲﻛﻨﺪ ﺣﺘﻲ ﺷﺮك ﺑﻪ ﺧﺪا وﻛﺸﺘﻦ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮاﻧﺶ و ﺳـﺤﺮ و ﻛﻔـﺮ‬
‫را‪ .‬ﭘﺲ ازﻧﺎﺑﻮدي اﻳﻦ ﮔﻨﺎه ﻧﻴﺰ ﻧﺎﺗﻮان ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺣﻜﻤﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ از روي ﻋﺪل وﻓﻀﻞ ﺑﺮاﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ از ﮔﻨﺎﻫﺎن ﺗﻮﺑـﻪ‬
‫ﻛﻨﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻨﺎﻫﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ وﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻧﻤﻮده ﻛﻪ ﻛﺴﻲ ﻛـﻪ‬
‫از ﺷﺮك وﻗﺘﻞ و زﻧﺎ ﺗﻮﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺑـﺪﻳﻬﺎﻳﺶ را ﺑـﻪ ﻧﻴﻜـﻲ ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﻛﻨـﺪ واﻳـﻦ ﺣﻜـﻢ‬
‫ﻋﺎﻣﻲاﺳﺖ ﺑﺮاي ﻫﺮﺗﻮﺑﻪ ﻛﻨﻨﺪه اي و ازﻫﺮﮔﻨﺎﻫﻲ‪.‬‬
‫‪    U$‬‬
‫‪      8‬‬
‫"‪45‬‬ ‫—  ‬ ‫‬
‫‪    Q‬‬
‫‪ + B3.$‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪     :‬‬
‫‪   ,‬‬
‫‬ ‫‪) ƒ oQ‬‬ ‫‬ ‫' ‬
‫‪)   n4‬زﻣـﺮ ‪) (53‬ﺑﮕـﻮ‪ :‬اي‬ ‫‪    m‬‬
‫‪+ 0N‬‬ ‫&  ‪ +‬‬
‫‪  :‬‬ ‫‪  J N‬‬ ‫‪+  T F#0‬‬
‫‪   T
:‬‬ ‫‪ +‬‬
‫ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﻢ! اي آﻧﺎن ﻛﻪ در ﻣﻌﺎﺻﻲ زﻳﺎدهروي ﻫﻢ ﻛﺮدهاﻳﺪ! از ﻟﻄﻒ و ﻣﺮﺣﻤـﺖ ﺧـﺪا‬
‫ﻣﺄﻳﻮس و ﻧﺎاﻣﻴﺪ ﻧﮕﺮدﻳﺪ‪ .‬ﻗﻄﻌﺎً ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﻤﻪ ﮔﻨﺎﻫﺎن را ﻣﻲآﻣﺮزد‪ .‬ﭼﺮا ﻛﻪ او ﺑـﺴﻴﺎر‬
‫آﻣﺮزﮔﺎر و ﺑﺲ ﻣﻬﺮﺑﺎن اﺳﺖ(‬
‫ﻫﻴﭻ ﮔﻨﺎﻫﻲ ازاﻳﻦ ﺧﺎرج ﻧﻴﺴﺖ واﻳﻦ ﺣﻖ ﻣﺨﺼﻮص ﺗﻮﺑﻪ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن اﺳـﺖ‪ .‬اﻣـﺎ‬
‫آﻧﻜﻪ ﺑﺎ او ﻟﻮاط ﻣﻲﺷﻮد اﮔﺮ در ﺑﺰرﮔﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺪﺗﺮ ﺷﻮد ﺑﻪ ﺗﻮﺑﻪ ﻧﺼﻮح وﻋﻤﻞ ﺻـﺎﻟﺢ‬
‫ﺗﻮﻓﻴﻖ ﻧﻤﻲﻳﺎﺑﺪ وآﻧﭽﻪ ازدﺳﺖ داده راﺑـﺎز ﻧﻤـﻲﻳﺎﺑـﺪ وﺑـﺪﻳﻬﺎﻳﺶ ﺑـﻪ ﻧﻴﻜـﻲ ﻣﺒـﺪل‬
‫ﻧﻤﻲﺷﻮد و ﺑﻌﻴﺪاﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺨﺼﻲ ﺣﺴﻦ ﺧﺎﺗﻤﻪ داﺷﺘﻪ و وارد ﺑﻬﺸﺖ ﺷﻮد و‬
‫اﻳﻦ ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻋﻤﻠﺶ اﺳﺖ وﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﺮﮔﻨﺎﻫﻲ راﺑﺎﮔﻨﺎه دﻳﮕﺮﻋﻘﻮﺑﺖ ﻣﻲدﻫﺪ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ‬
‫ﻧﻴﻜﻲ را ﺑﺎ ﻧﻴﻜﻲ اﺟﺮﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺑﻪ ﺣﺎل ﺑﺴﻴﺎري ازﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ درﺣﺎل ﻣـﺮگ ﻫـﺴﺘﻨﺪ ﺑﻨﮕـﺮي ﻣـﻲﺑﻴﻨـﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﻋﻘﻮﺑﺖ ﺑﺮ اﻋﻤﺎل ﺳﻮءﺷﺎن‪،‬ازﺣﺴﻦ ﺧﺎﺗﻤﻪ ﻣﺎﻧﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪247‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ‪ /‬ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻛﺒﻴﺮه ﺑﻌﺪ از ﺷﺮك‬

‫ﺣﺎﻓﻆ اﺑﻮﻣﺤﻤﺪﻋﺒـﺪاﻟﺤﻖ اﺑـﻦ ﻋﺒـﺪاﻟﺮﺣﻤﻦ اﺷـﺒﻴﻠﻲ‪-‬ﺧـﺪاﻳﺶ رﺣﻤـﺖ ﻛﻨـﺪ‪-‬‬

‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﺑﺪان ﺑﺮاي ﺳﻮء ﺧﺎﺗﻤﻪ‪ -‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺎرا ازآن ﭘﻨﺎه دﻫﺪ ‪ -‬دﻻﻳﻠﻲ اﺳـﺖ و‬
‫راﻫﻬﺎﻳﻲ دارد ﻛﻪ ازﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ آﻧﻬﺎ اﻓﺘﺎدن دردﻧﻴﺎ ودوري ازآﺧـﺮت وﻧﻴـﺰ اﻗـﺪام ﺑـﻪ‬
‫ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﻲ ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ‪ .‬وﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﻧﻮﻋﻲ از ﮔﻨﺎه وﻟﻐﺰش وﺳﺮﭘﻴﭽﻲ ﺑﺮاﻧـﺴﺎن ﭼﻴـﺮه‬
‫ﺷﻮد وﻗﻠﺐ ازﻧﻮﻋﻲ ﺟﺮات دراﻗﺪام ﺑﻪ ﮔﻨﺎه ﺑﻬﺮه ﻣﻨﺪ وﻋﻘﻠﺶ زاﻳﻞ ﺷـﻮد و ﻧـﻮرش‬
‫ﺧﺎﻣﻮش ﮔﺮدد وﺣﺠﺎب ﺑﺮآن ﭘﻮﺷﺎﻧﻴﺪه ﺷﺪه وﭘﻨﺪ ﺑﻪ او ﺳﻮدي ﻧﺮﺳـﺎﻧﺪ وﭼـﻪ ﺑـﺴﺎ‬
‫ﻣﺮگ ﺑﺮاو وارد ﺷﻮد و اﮔﺮﭼﻪ ﻧﺪاﻳﻲ را از دور ﺑﺸﻨﻮد اﻣﺎﻣﻔﻬﻮم آﻧﺮا درﻧﻴﺎﺑﺪ وﻧﺪاﻧـﺪ‬
‫ﭼﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻧﺪادﻫﻨﺪه ﺳﺨﻨﺶ را ﻧﻴﺰ ﺗﻜﺮار ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺒﺪاﻟﺤﻖ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﻪ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ اوراﻣﻲﺷﻨﺎﺳﻢ]ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ درﺣـﺎل ﻣـﺮگ ﺑـﻮد[‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﺑﮕﻮ‪ :‬ﻻاﻟﻪ اﻻ اﷲ ﭘﺲ ﻣﻲﮔﻔﺖ‪ :‬درﺧﺎﻧﻪ ﻓﻼﻧﻲ ﻓﻼن ﭼﻴﺰراﺑﺴﺎزﻳﺪ ودرﺑـﺎغ‬
‫ﻓﻼﻧﻲ ﻓﻼن ﻛﺎر رااﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ‪.‬‬
‫اوﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ازآﻧﭽﻪ اﺑﻮﻃﺎﻫﺮ ﺳﻠﻔﻲ اﺟﺎزه دادﻛﻪ ازاوﻧﻘﻞ ﻛﻨﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣـﺮگ‬
‫ﺑﺮﺷﺨﺼﻲ وارد ﺷﺪ ﺑﻪ اوﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪ :‬ﺑﮕﻮ ﻻاﻟﻪ اﻻ اﷲ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﻪ ﻓﺎرﺳﻲ ﻣﻲﮔﻔﺖ‪ :‬ده ﻳﺎزده‪.‬‬
‫ﺑﻪ دﻳﮕﺮي ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﮕﻮﻻاﻟﻪ اﻻ اﷲ ﭘﺲ ﻣﻲﮔﻔﺖ‪ :‬راه ﺣﻤﺎم ﻣﻨﺠﺎب ازﻛـﺪام‬
‫ﻃﺮف اﺳﺖ ؟‬
‫ﻋﺒﺪاﻟﺤﻖ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬واﻳﻦ ﺳﺨﻦ داﺳﺘﺎﻧﻲ دارد وداﺳﺘﺎن اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﻣـﺮدي دم‬
‫درﺧﺎﻧﻪ ﺧﻮدﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد ودرﺧﺎﻧﻪ اوﺑﻪ درﺣﻤﺎم ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺲ دﺧﺘﺮي زﻳﺒـﺎ ازآﻧﺠـﺎ‬
‫ﮔﺬﺷﺖ وﮔﻔﺖ راه ﺣﻤﺎم ﻣﻨﺠﺎب ازﻛﺪام ﻃﺮف اﺳﺖ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻳـﻦ ﺣﻤـﺎم ﻣﻨﺠـﺎب‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ دﺧﺘﺮ وارد ﺧﺎﻧﻪ ﺷﺪ واو ﻧﻴﺰ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل او وراد ﺷﺪ ﭘﺲ وﻗﺘﻲ دﺧﺘﺮﺧـﻮد‬
‫را در ﺧﺎﻧﻪ اودﻳﺪ وداﻧﺴﺖ ﻛﻪ اوراﻓﺮﻳﺐ داده اﺳﺖ درﻇﺎﻫﺮازﺑﻮدن ﺑﺎ او ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻲ‬
‫وﺳﺮور ﻧﺸﺎن داد وﺑﻪ اوﮔﻔﺖ‪ :‬ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﻴﺰي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻛﻪ ﺑـﺎ آن ﺧـﻮش‬
‫ﺑﺎﺷﻴﻢ وﭼﺸﻤﻤﺎن روﺷﻦ ﮔﺮدد‪ .‬ﻣﺮد ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻫﻤﻴﻦ اﻻن ﻫﺮﭼﻪ ﺑﺨﻮاﻫﻲ واﺷﺘﻬﺎ ﻛﻨـﻲ‬
‫ﺑﺮاﻳﺖ ﻣﻲآورم وﺑﻴﺮون رﻓﺖ واو را در ﺧﺎﻧﻪ رﻫﺎ ﻛﺮد ودر را ﻗﻔﻞ ﻧﻨﻤﻮد‪ .‬ﭘﺲ آﻧﭽﻪ‬
‫ﺧﻮاﺳﺖ آورد و ﺑﺮﮔﺸﺖ‪،‬درﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ او رﻓﺘﻪ ﺑﻮد وﭼﻴﺰي را ﻫﻢ ازﺧﺎﻧﻪ ﻧﺒﺮده ﺑـﻮد‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﻣﺮد ﻋﺎﺷﻖ اوﺷﺪ وﺑﺴﻴﺎر از او ﻣﻲﮔﻔﺖ ودر ﻛﻮﭼﻪ راه ﻣﻲرﻓﺖ و ﻣﻲﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪248‬‬

‫‪o65' c# : ¦ § ~~~Y.& < ' F9w o0‬‬

‫اي ﻛﺎش ﮔﻮﻳﻨﺪه اي روزي ﻣﻲﮔﻔﺖ درﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺧﺴﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد ﻛـﻪ راه ﺣﻤـﺎم‬
‫ﻣﻨﺠﺎب ازﻛﺪام ﻃﺮف اﺳﺖ ؟‬
‫ﻫﻤﻴﻨﻄﻮرﻛﻪ روزي اﻳﻦ راﻣﻲﮔﻔﺖ دﺧﺘﺮي از ﭘﻨﺠﺮه اي ﺟﻮاﺑﺶ داد ﻛﻪ‪ :‬اي دﻳﻮث!‬
‫‪o. U$i 0 < U$ Wn ~~~Z rš: &— Y9&? ,m‬‬
‫ﭼﺮاوﻗﺘﻲ ﺑﻪ اودﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻲ ﻓﻮرا ﻧﮕﻬﺒﺎﻧﻲ ﺑﺮﺧﺎﻧﻪ ﻧﮕﺬاﺷـﺘﻲ ﻳـﺎﻗﻔﻠﻲ ﺑـﺮدر ﻗـﺮار‬
‫ﻧﺪادي ؟‬
‫ﭘﺲ ﺳﺮﮔﺸﺘﮕﻲ وﻫﻴﺠﺎن اواﻓﺰوده ﺗﺮﺷﺪ وﻣﺪام ﺑﺮآن ﺣﺎل ﺑﻮد ﺗﺎاﻳﻨﻜﻪ اﻳﻦ ﺑﻴﺖ‬
‫آﺧﺮﻳﻦ ﺳﺨﻨﻲ ﺷﺪﻛﻪ ﻫﻨﮕﺎم رﻓﺘﻦ ازدﻧﻴﺎ ﮔﻔﺖ!!‬
‫ﺳﻔﻴﺎن ﺛﻮري ﺷﺒﻲ ﺗﺎﺻﺒﺢ ﮔﺮﻳﻪ ﻣﻲﻧﻤﻮد‪،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺻﺒﺢ ﻛﺮدﺑﻪ او ﮔﻔﺘـﻪ ﺷـﺪ‪:‬‬
‫آﻳﺎﻫﻤﻪ اﻳﻨﻬﺎ ازﺗﺮس ﮔﻨﺎه ﺑﻮد ؟ﭘﺲ ﻛﺎﻫﻲ رااز زﻣﻴﻦ ﺑﺮداﺷـﺖ وﮔﻔـﺖ ﮔﻨـﺎه ازاﻳـﻦ‬
‫ﺳﺒﻜﺘﺮ اﺳﺖ وﻣﻦ از ﺳﻮء ﺧﺎﺗﻤﻪ ﻣﻲﺗﺮﺳﻢ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻓﻬﻢ ﺑﺰرﮔﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺨﺺ ازاﻳﻨﻜﻪ ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﺶ اوراﻫﻨﮕﺎم ﻣـﺮگ ﺧﻮارﻛﻨـﺪ‬
‫وﻣﻴﺎن او وﺣﺴﻦ ﺧﺎﺗﻤﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻴﻨﺪازد در ﺧﻮف ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬واﻣﺎم اﺣﻤﺪ ذﻛﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ اﺑﻮدرداء درﺣﺎل اﺣﺘﻀﺎرﺑﻮد ﺑﻴﻬﻮش ﺷﺪ وﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻫﻮش آﻣﺪ واﻳﻦ آﻳﻪ‬
‫‪   N‬‬
‫‪ ‚4‬‬ ‫‪  I  m0Q4‬‬ ‫‪­ K‬‬ ‫‪    v S  m0p1‬‬
‫‪+   +  1  5'-‬‬
‫'=     ‬ ‫[<‪           V‬‬
‫راﺧﻮاﻧﺪ‪  *    :‬‬
‫"‪    >9‬‬
‫ ‬
‫&‪)
b‬اﻧﻌﺎم ‪) (110‬ﻣﺎ دﻟﻬﺎ و ﭼﺸﻤﻬﺎي آﻧﺎن را واژﮔﻮﻧﻪ و ﺣﻴﺮان ﻣـﻲﮔـﺮداﻧﻴﻢ‬
‫ ‬
‫)و ﺑﻌﺪ از ﻧﺰول ﻣﻌﺠﺰات( ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ در آﻏﺎز ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و اﻳـﺸﺎن را‬
‫ﺑﻪ ﺧﻮد وا ﻣﻲﮔﺬارﻳﻢ ﺗﺎ در ﻃﻐﻴﺎن و ﺳﺮﻛﺸﻲ ﺧﻮد ﺳﺮﮔﺮدان و وﻳﻼن ﺷﻮﻧﺪ‪(.‬‬
‫ﺳﻠﻒ اﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻲﺗﺮﺳﻴﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﮔﻨﺎﻫﺎن ﺑﻴﻦ آﻧﻬﺎ وﺣﺴﻦ ﺧﺎﺗﻤﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻴﻨﺪازد‪.‬‬
‫ﻋﺒﺪاﻟﺤﻖ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﺑﺪان ﻛﻪ ﺳﻮءﺧﺎﺗﻤﻪ ‪-‬ﺧﺪاوﻧﺪﻣﺎراازآن ﭘﻨـﺎه دﻫـﺪ‪ -‬ﺷـﺎﻣﻞ‬
‫ﻛﺴﻲ ﻧﻤﻲﺷﻮدﻛﻪ درﻇﺎﻫﺮ اﺳﺘﻘﺎﻣﺖ ورزد وﺑﺎﻃﻨﺶ ﺻﺎﻟﺢ ﺑﺎﺷﺪ وﻛﺴﻲ آﻧﺮا ﻧـﺸﻨﻴﺪه‬
‫اﺳﺖ وﺳﭙﺎس ﺑﺮاي ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺳﻮء ﺧﺎﺗﻤﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻛﺴﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻋﻘﻴـﺪه اش‬
‫ﻓﺎﺳﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﺑﺮﻛﺒﺎﻳﺮ اﺻﺮار ورزد وﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﻗﺒﻞ ازﺗﻮﺑﻪ ﻣﺮگ ﺑﺮاو وارد ﺷﻮد وﻗﺒـﻞ‬
‫‪249‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ‪ /‬ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻛﺒﻴﺮه ﺑﻌﺪ از ﺷﺮك‬

‫از اﺻﻼح درون او را ﺑﮕﻴﺮد وﻗﺒﻞ ازﺗﻮﺑﻪ ﺟﺎﻧﺶ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد وﺷﻴﻄﺎن ﺑـﺮ او ﭘﻴـﺮوز‬
‫ﺷﻮد ودر آن ﻫﻨﮕﺎم ﺗﺮس وﺳﺨﺘﻲ اوراﺑﺮﺑﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺒﺪ اﻟﺤﻖ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺣﻜﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ در ﻣﺼﺮ ﻣﺮدي ﺑﻮد ﻛﻪ ﻫﻨﮕـﺎم اذان و‬
‫اﻗﺎﻣﻪ و ﻧﻤﺎز ﻣﻼزم ﻣﺴﺠﺪ ﺑﻮد و ﻧﻮر ﻋﺒﺎدت و ﻃﺎﻋﺖ ﺑﺮ وي آﺷﻜﺎر ﺑﻮد‪ ،‬روزي از‬
‫روي ﻋﺎدت ﺑﻪ ﺑﺎﻻي ﻣﻨﺎره ﻣﺴﺠﺪ رﻓﺖ ﺗﺎ اذان ﺑﮕﻮﻳﺪ و در ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻨﺎره ﺧﺎﻧﻪ ﻣﺮدي‬
‫ﻣﺴﻴﺤﻲ ﻗﺮار داﺷﺖ ﭘﺲ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﻧﮕﺎه ﻛﺮد و ﻣﺠﺬوب دﺧﺘﺮ ﺻـﺎﺣﺐ ﺧﺎﻧـﻪ ﺷـﺪ‪،‬‬
‫ﺳﭙﺲ اذان را رﻫﺎ ﻛﺮد و ﺑﻪ ﺳﻮي او ﭘﺎﻳﻴﻦ آﻣـﺪ و وارد ﺧﺎﻧـﻪ ﺷـﺪ‪ .‬دﺧﺘـﺮ ﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫ﻛﻴﺴﺘﻲ و ﭼﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻲ؟ ﮔﻔﺖ ﺗﻮ را ﻣﻲﺧﻮاﻫﻢ‪ .‬ﮔﻔﺖ ﭼﺮا؟ ﻣﺮد ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﺮا ﺷﻴﻔﺘﻪ‬
‫ﺧﻮد ﻛﺮده اي و ﺗﻤﺎم ﻗﻠﺒﻢ را ﮔﺮﻓﺘﻪ اي‪ .‬دﺧﺘـﺮ ﮔﻔـﺖ‪ :‬ﺑـﺪون ﺷـﻚ ﺗـﻮ را ﭘﺎﺳـﺦ‬
‫ﻧﻤﻲﮔﻮﻳﻢ‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﮕﺮ ازدواج ﻛﺮده اي؟ دﺧﺘـﺮ ﮔﻔـﺖ‪:‬ﺗـﻮ ﻣـﺴﻠﻤﺎن ﻫـﺴﺘﻲ و ﻣـﻦ‬
‫ﻣﺴﻴﺤﻲ ﻫﺴﺘﻢ و ﭘﺪرم ﻣﺮا ﺑﻪ ازدواج ﺗﻮ در ﻧﻤﻲآورد‪ .‬ﮔﻔـﺖ‪ :‬آﻳـﺎ ﻣـﺴﻴﺤﻲ ﺷـﻮم؟‬
‫دﺧﺘﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﻛﺎر را ﺑﻜﻨﻲ ﺑﺎ ﺗﻮ ازدواج ﻣﻲﻛﻨﻢ‪ .‬ﭘﺲ ﻣﺮد ﻣﺴﻴﺤﻲ ﺷﺪ ﺗﺎ ﺑـﺎ‬
‫او ازدواج ﻛﻨﺪ و در ﻫﻤﺎن ﺧﺎﻧﻪ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬در ﻫﻤﺎن روز درﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ازﺟﺎﻳﻲ ﺑﻠﻨﺪ در آن‬
‫ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺎﻻ ﻣﻲرﻓﺖ ﺳﻘﻮط ﻛﺮد و ﻣﺮد‪ .‬ﭘﺲ ﺑﻪ دﺧﺘﺮ دﺳﺖ ﻧﻴﺎﻓﺖ و دﻳﻨﺶ را ﻫـﻢ از‬
‫دﺳﺖ داد‪.‬‬
‫او ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﺮدي ﻋﺎﺷﻖ ﻛﺴﻲ ﺷﺪ و ﻋـﺸﻘﺶ ﺷـﺪت ﻳﺎﻓـﺖ و ﻣﺤﺒـﺖ او در‬
‫ﻗﻠﺒﺶ ﺟﺎي ﮔﺮﻓﺖ ﺑﻪ ﺣﺪي ﻛﻪ ﻣﺮﻳﺾ ﺷﺪ و ﺑـﻪ ﺳـﺒﺐ آن ﺑـﺴﺘﺮي ﮔـﺸﺖ و آن‬
‫ﺷﺨﺺ ﺧﻮد را از او ﻣﻨﻊ ﻣﻲﻧﻤـﻮد‪ .‬ﻣـﺪام واﺳـﻄﻪ ﻫـﺎ ﻣﻴـﺎن آن دو رﻓـﺖ و آﻣـﺪ‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ وﻋﺪه داد او را ﻋﻴﺎدت ﻛﻨﺪ‪ .‬آن ﺑﻴﭽﺎره ﺧﺒﺮدار ﺷﺪ و ﺧﻮﺷـﺤﺎل‬
‫ﮔﺸﺖ و ﻣﻨﺘﻈﺮ وﻋﺪه اي ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﻴﺎن آﻧﻬﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﻛﻪ واﺳﻄﻪ ﻣﻴـﺎن آﻧﻬـﺎ‬
‫آﻣﺪ و ﮔﻔﺖ ﻛﻪ آن ﺷﺨﺺ ﺗﺎ ﻣﻴﺎﻧﻪ راه آﻣﺪ و ﺑﺮﮔﺸﺖ و ﻣﻦ ﺑﺎ او ﺻـﺤﺒﺖ ﻛـﺮدم‪.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻛﻪ او ﻣﺮا ﻳﺎد ﻛﺮده و از آﻣﺪﻧﻢ ﺧﻮﺷﺤﺎل اﺳﺖ و ﻣـﻦ ﺧـﻮدم را در ﻣﻌـﺮض‬
‫ﺗﻬﻤﺖ ﻗﺮار ﻧﻤﻲدﻫﻢ‪ .‬ﭘﺲ از او ﺧﻮاﺳﺘﻢ ﺑﺮﮔﺮدد اﻣﺎ ﻣﻨﺼﺮف ﺷﺪ و اﻣﺘﻨﺎع ﻛﺮد‪ .‬ﭘﺲ‬
‫آن ﺑﻴﭽﺎره ﺧﻮد را از دﺳﺖ داد و از ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻫﻢ ﺑﺪ ﺗﺮ ﺷﺪ و ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﺮگ ﺑﺮ او‬
‫آﺷﻜﺎر ﮔﺸﺖ و در آن ﺣﺎل ﻣﻲﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪250‬‬

‫‪, ^5 §<R t  ~~~, 9& Fn 0 9E‬‬

‫‪, 9O ¦ F#0 ' ~~~}3 - : a  ˜f0‬‬
‫اي ﺳﻠﻢ ]ﻧﺎم درﺧﺘﻲ ﻛﻪ ﻧﻤﺎد ﺑﻠﻨﺪي و زﻳﺒﺎﻳﻲ اﺳﺖ[اي ﺑﺎﻋﺚ آراﻣﺶ ﻣﺮﻳﺾ و‬
‫اي ﺷﻔﺎي ﺑﻴﻤﺎري ﻛﻪ از ﺑﻴﻤﺎري ﻻﻏﺮ و ﺿﻌﻴﻒ ﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﺎ ﻗﻠﺒﻢ ﺑﻪ رﺿﺎﻳﺖ ﺗﻮ ﺑﻴﺸﺘﺮ از رﺣﻤﺖ ﺧﺎﻟﻖ ﺑﺰرگ ﺗﻤﺎﻳﻞ دارد‪.‬‬
‫ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻢ اي ﻓﻼﻧﻲ! از ﺧﺪا ﺑﺘﺮس‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬از ﭘﻴﺶ او ﺑﺮﺧﺎﺳـﺘﻢ و‬
‫ﻫﻨﻮز از در ﺧﺎﻧﻪ ﺑﻴﺮون ﻧﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدم ﻛﻪ ﺷﻴﻮن ﻣﺮﮔﺶ را ﺷﻨﻴﺪم‪.‬‬
‫ﭘﻨﺎه ﺑﺮ ﺧﺪا از ﺳﻮء ﺧﺎﺗﻤﻪ و ﺑﺪي ﻋﺎﻗﺒﺖ‪.‬‬

‫ﻟﻮاط ازﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﻔﺴﺪه ﻫﺎﺳﺖ‬

‫ﭼﻮن ﻣﻔﺴﺪه ﻟﻮاط ازﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﻔﺴﺪه ﻫﺎﺳﺖ ﻋﻘﻮﺑﺘﺶ ﻧﻴﺰ دردﻧﻴـﺎ وآﺧـﺮت از‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻫﺎﺳﺖ وﻣﺮدم دراﻳﻦ اﺧﺘﻼف دارﻧﺪ ﻛـﻪ آﻳـﺎ ﻋﻘﻮﺑـﺖ آن از زﻧـﺎ‬
‫ﺷﺪﻳﺪﺗﺮ اﺳﺖ ﻳﺎ ﻋﻘﻮﺑﺖ زﻧﺎ ﺷﺪﻳﺪ ﺗﺮاﺳﺖ وﻳﺎ ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻫﺮ دو ﺑﺮاﺑﺮاﺳﺖ ؟‬
‫ﭘﺲ ﺑﺮﺳﻪ ﻗﻮل ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ :‬اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺻﺪﻳﻖ وﻋﻠﻲ اﺑـﻦ اﺑﻮﻃﺎﻟـﺐ وﺧﺎﻟـﺪاﺑﻦ وﻟﻴـﺪ و‬
‫ﻋﺒﺪاﷲ اﺑﻦ زﺑﻴﺮ و ﻋﺒﺪاﷲ اﺑﻦ ﻋﺒﺎس وﺟﺎﺑﺮاﺑﻦ زﻳﺪ وﻋﺒﺪاﷲ اﺑﻦ ﻣﻌﻤـﺮ و زﻫـﺮي و‬
‫رﺑﻴﻌﻪ اﺑﻦ اﺑﻮﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﻦ وﻣﺎﻟﻚ واﺳﺤﺎق اﺑﻦ راﻫﻮﻳﻪ واﻣﺎم اﺣﻤﺪ‪ -‬درﺻـﺤﻴﺤﺘﺮﻳﻦ‬
‫رواﻳﺖ از او‪ -‬وﺷﺎﻓﻌﻲ درﻳﻜﻲ از دوﻗﻮﻟﺶ ﺑﺮاﻳﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻋﻘﻮﺑﺘﺶ ازﻋﻘﻮﺑﺖ زﻧﺎ‬
‫ﺷﺪﻳﺪﺗﺮ اﺳﺖ ودرﻫﺮ ﺣﺎل ﻋﻘﻮﺑﺘﺶ ﻗﺘﻞ اﺳﺖ ﭼﻪ ازدواج ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ ﭼﻪ ﺧﻴﺮ‪.‬‬
‫ﻋﻄﺎ اﺑﻦ اﺑﻮرﺑﺎح وﺣﺴﻦ ﺑﺼﺮي وﺳﻌﻴﺪاﺑﻦ ﻣـﺼﻴﺐ واﺑـﺮاﻫﻴﻢ ﻧﺨﻌـﻲ وﻗﺘـﺎده و‬
‫اوزاﻋﻲ وﺷﺎﻓﻌﻲ در ﻇﺎﻫﺮﻣﺬﻫﺒﺶ واﻣﺎم اﺣﻤﺪ‪-‬دررواﻳـﺖ دوم ازاو‪ -‬اﺑﻮﻳﻮﺳـﻒ و‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺮآن ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻋﻘﻮﺑﺘﺶ ﺑﺎ ﻋﻘﻮﺑﺖ زﻧﺎ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫و ﺣﻜﻢ و اﺑﻮﺣﻨﻴﻔﻪ ﺑﺮآﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﻋﻘﻮﺑﺘﺶ از زﻧﺎ ﻛﻤﺘﺮ اﺳﺖ وﺗﻌﺰﻳﺮ دارد‪ .‬وﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‬
‫ﻛﻪ‪ :‬ﻟﻮاط ﮔﻨﺎﻫﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪا و رﺳﻮﻟﺶ ﺑﺮاي آن ﺣﺪي ﻗﺮار ﻧﺪاده اﻧﺪ ﭘـﺲ درآن‬
‫ﺗﻌﺰﻳﺮ اﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﻮردن ﮔﻮﺷﺖ ﻣﺮدار وﺧﻮن وﮔﻮﺷﺖ ﺧﻮك‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬زﻳﺮا اﻳﻦ ﺟﻤﺎﻋﻲ اﺳﺖ درﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺳﻠﻴﻢ ﺑـﻪ آن ﻣﻴﻠـﻲ ﻧـﺪارد‬
‫‪251‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ‪ /‬ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻛﺒﻴﺮه ﺑﻌﺪ از ﺷﺮك‬

‫ﺑﻠﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺣﺘﻲ ﺣﻴﻮاﻧﺎت راﺑﺮﺗﻨﻔﺮازآن ﺧﻠـﻖ ﻧﻤـﻮده اﺳـﺖ‪ .‬ﭘـﺲ ﺣـﺪي درآن‬
‫ﻧﻴﺴﺖ و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﻤﺎع ﺑﺎ اﻻغ و ﻏﻴﺮه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ ‪ :‬درﻟﻐﺖ و ﺷﺮع و ﻋﺮف ﺷﺨﺺ زﻧﺎﻛﺎرﻧﺎﻣﻴﺪه ﻧﻤﻲﺷﻮد ﭘﺲ ﻧـﺼﻮص‬
‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺷﺨﺺ زﻧﺎﻛﺎر ﺷﺎﻣﻞ اوﻧﻤﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬و ﻣﺎ در ﻗﻮاﻋﺪ ﺷﺮﻋﻲ ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ ﻛﻪ اﮔﺮ ﺑﺎزدارﻧﺪه اي در ﻃﺒﻴﻌﺖ آدﻣﻲاز‬
‫ﮔﻨﺎه ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﺪ دﻳﮕﺮ ﺣﺪﻻزم ﻧﻴﺴﺖ واﮔﺮ ﻃﺒﻴﻌﺖ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ آن ﮔﻨـﺎه ﻣﻴـﻞ ﻛﻨـﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻣﻴﻞ آن ﺑﻪ ﮔﻨﺎه ﺣﺪ ﻗﺮار داده ﺷﺪه اﺳﺖ وﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ درزﻧـﺎ وﺳـﺮﻗﺖ‬
‫وﺷﺮاﺑﺨﻮاري ﺣﺪ ﻗﺮار داده ﺷـﺪه اﺳـﺖ وﺑـﺮاي ﺧـﻮردن ﮔﻮﺷـﺖ ﻣـﺮدار وﺧـﻮن‬
‫وﮔﻮﺷﺖ ﺧﻮك ﺣﺪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬ﭼﻮن ﺣﺪي ﺑﺮاي ﺟﻤﺎع ﺑﺎ ﺣﻴﻮاﻧﺎت وﻣﺮده ﻗـﺮار داده ﻧـﺸﺪه اﺳـﺖ و‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﻔﺮت را در ﻃﺒﻴﻌﺖ آدﻣﻲﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﻗﺮار داده اﺳﺖ ﻫﻤﺎﻧﺎ ﻧﻔـﺮت‬
‫از ﺟﻤﺎع ﻣﺮد ﺑﺎ ﻣﺮد ازاﻳﻦ ﻫﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ وﻃﺒﻴﻌﺖ ﻫﺮ دو ﻃﺮف در ﻟﻮاط ﺑﺮﻧﻔـﺮت‬
‫از اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﺧﻠﻖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻼف زﻧﺎ ﻛـﻪ ﻃﺒﻴﻌـﺖ ﻫﺮدوﻃـﺮف ﺑـﻪ ﺳـﻮي آن‬
‫ﺗﻤﺎﻳﻞ دارد‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ ﻛﻪ‪ :‬ﺑﺮاﻳﻦ دو‪ ،‬ﺣﺪ واﺟﺐ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ اﮔﺮ دو زن ﺑﺎ ﻫﻢ ﻋـﺸﻖ‬
‫ﺑﺎزي ﻛﻨﻨﺪ ﺣﺪي ﺑﺮآﻧﺎن ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺻﺎﺣﺒﺎن ﻗﻮل اول –ﻛﻪ ﺟﻤﻬﻮراﻣﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ -‬وﻧﻴﺰ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻳﻚ ﻧﻔﺮ‪ ،‬اﻳﻦ‬
‫ﻗﻮل را اﺟﻤﺎع اﺻﺤﺎب داﻧﺴﺘﻪ اﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ ﻛـﻪ‪ :‬در ﺑـﻴﻦ ﮔﻨﺎﻫـﺎن ﮔﻨـﺎﻫﻲ ازاﻳـﻦ‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮوﺟﻮد ﻧﺪارد واﻳﻦ ﮔﻨﺎه از ﻟﺤﺎظ ﺑﺰرﮔﻲ ﺑﻌﺪاز ﻛﻔﺮ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد وﭼﻪ ﺑـﺴﺎاز‬
‫ﻗﺘﻞ ﺑﺰرﮔﺘﺮ اﺳﺖ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ آﻧﺮا روﺷﻦ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻗﺒﻞ از ﻗﻮم ﻟﻮط ﻛﺴﻲ راﺑﻪ اﻳﻦ ﮔﻨﺎه ﻛﺒﻴﺮه ﻣﺒﺘﻼ ﻧﻜﺮد وآﻧﺎن را‬
‫ﻋﻘﻮﺑﺘﻲ ﻧﻤﻮد ﻛﻪ اﻣﺖ ﻫﺎي دﻳﮕﺮرا ﭼﻨﺎن ﻋﻘﻮﺑﺘﻲ ﻧﺪاد و اﻧـﻮاع ﻋﻘﻮﺑـﺖ ﻫﺎراﺑﺮآﻧﻬـﺎ‬
‫ﺟﻤﻊ ﻧﻤﻮد وﺳﺮزﻣﻴﻨﺸﺎن رادﮔﺮﮔﻮن ﻛﺮد وآﻧﻬﺎ رادر زﻣﻴﻦ ﻓﺮوﺑﺮد وازآﺳﻤﺎن ﺑﺮآﻧﻬـﺎ‬
‫ﺳﻨﮓ ﺑﺎراﻧﺪ‪،‬ﭘﺲ آﻧﺎﻧﺮا ﻋﺬاﺑﻲ داد ﻛﻪ ﻏﻴﺮ آﻧﺎن را ﭼﻨﺎن ﻋﺬاب ﻧﺪاده ﺑـﻮد واﻳـﻦ ﺑـﻪ‬
‫ﻋﻠﺖ ﺑﺰرﮔﻲ اﻳﻦ ﮔﻨﺎه ﺑﻮد ﻛﻪ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻮدﻛﻪ زﻣﻴﻦ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ آن ازاﻃﺮاف ﻣﺎﻳﻞ ﮔﺮدد‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪252‬‬

‫و ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ازاﻃﺮاف آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ وزﻣﻴﻦ ﻓﺮار ﻧﻤﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺒﺎدا اﻳﻦ ﻋﺬاب ﺷﺎﻣﻞ آﻧﺎن ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﻛﺸﺘﻦ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ او ﻟﻮاط ﺷﺪه ﺑﺮاﻳﺶ ﺑﻬﺘﺮاﺳﺖ ﺗﺎ اﻳﻨﻜـﻪ زﻧـﺪه ﺑﻤﺎﻧـﺪ و اﻳـﻦ‬
‫ﻋﻤﻞ ﺑﺎ او ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد زﻳﺮا اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺸﺘﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﻴﺪ ﺣﻴﺎت ﻧﺪارد اﻣﺎ‬
‫در ﺻﻮرت ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪن او ﻣﻈﻠﻮﻣﻲﺷﻬﻴﺪ اﺳﺖ و ﭼﻪ ﺑﺴﺎ در آﺧﺮت ﺑﻪ او ﻧﻔﻊ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬دﻟﻴﻞ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪﺣﺪ ﻗﺎﺗﻞ رادراﺧﺘﻴﺎر وﻟﻲ ﻗـﺮار داده اﺳـﺖ‬
‫اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﻣـﻲﻛـﺸﺪ و اﮔﺮﺑﺨﻮاﻫـﺪ ﮔﺬﺷـﺖ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬اﻣـﺎ ﻛـﺸﺘﻦ اﻫـﻞ ﻟـﻮاط‬
‫ﺣﺘﻤﻲاﺳﺖ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ اﺟﻤﺎع اﺻﺤﺎب وﺳﻨﺖ رﺳﻮل ﺧﺪا
ﺑـﺮآن اﺳـﺖ وﻣﺨـﺎﻟﻔﻲ‬
‫ﻧﺪارد وﺑﻠﻜﻪ ﻋﻤﻞ اﺻﺤﺎب وﺧﻠﻔﺎي راﺷﺪﻳﻦ ﺑﺮآن ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺎﻟﺪ اﺑﻦ وﻟﻴﺪ درﺑﻌﻀﻲ ﻧﻮاﺣﻲ ﻋﺮب ﻣﺮدي راﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ زن‬
‫ﻧﻜﺎح ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﻪ اﺑﻮﺑﻜﺮﺻﺪﻳﻖ ﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﺷﺖ و اﺑﻮﺑﻜﺮ ﻫـﻢ ﺑﺎاﺻـﺤﺎب ﻣـﺸﻮرت‬
‫ﻧﻤﻮد وﻋﻠﻲ اﺑﻦ اﺑﻮﻃﺎﻟﺐ ﻛﻪ ﻧﻈﺮ ﺷﺪﻳﺪﺗﺮي داﺷﺖ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺟﺰﻳﻚ اﻣﺖ ازﺑﻴﻦ اﻣﺘﻬﺎ‪،‬‬
‫اﻣﺖ دﻳﮕﺮي اﻳﻦ ﻋﻤﻞ رااﻧﺠﺎم ﻧﺪاده اﺳﺖ وﺷﻤﺎ ﻣﻲداﻧﻴﺪ ﻛـﻪ ﺧﺪاوﻧـﺪ ﺑﺎآﻧﻬـﺎ ﭼـﻪ‬
‫ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻈﺮﻣﻦ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ آﺗﺶ ﺳﻮزاﻧﺪه ﺷﻮد‪ .‬ﭘﺲ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺑﻪ ﺧﺎﻟـﺪ ﻧﺎﻣـﻪ‬
‫ﻧﻮﺷﺖ و او را ﺳﻮزاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺒﺪاﷲ اﺑﻦ ﻋﺒﺎس ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻟﻮاط ﮔﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺑﻠﻨﺪﺗﺮﻳﻦ ﻣﻜﺎن ﻫﺮ ﺷﻬﺮ ﺑﺮده ﺷـﻮد‬
‫و از آﻧﺠﺎ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﺷﻮد وﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﺳﻨﮓ رﺟﻢ ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﺑﻦ ﻋﺒﺎس اﻳﻦ ﺣﺪ را از ﻋﻘﻮﺑﺘﻲ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﻗﻮم ﻟﻮط رﺳـﺎﻧﺪ و‬
‫اﺑﻦ ﻋﺒﺎس ﻫﻤﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ از رﺳـﻮل ﺧـﺪا
رواﻳـﺖ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ ﻓﺮﻣـﻮد‪) :‬ﻣـﻦ‬
‫وﺟﺪﺗﻤﻮه ﻳﻌﻤﻞ ﻋﻤﻞ ﻗﻮم ﻟﻮط ﻓﺎﻗﺘﻠﻮا اﻟﻔﺎﻋﻞ واﻟﻤﻔﻌﻮل ﺑﻪ(‪) ١‬ﻫﺮﻛﺲ راﻳﺎﻓﺘﻴﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﻋﻤﻞ ﻗﻮم ﻟﻮط را اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ ]ﻫﺮ دو را[ ﺑﻜﺸﻴﺪ ﻫﻢ ﻓﺎﻋﻞ وﻫﻢ ﻣﻔﻌﻮل را‪(.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا
ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪) :‬ﻟﻌﻦ اﷲ ﻣـﻦ ﻋﻤـﻞ‬
‫‪٢‬‬
‫ﻋﻤﻞ ﻗﻮم ﻟﻮط ﻟﻌﻦ اﷲ ﻣﻦ ﻋﻤﻞ ﻋﻤﻞ ﻗﻮم ﻟﻮط ﻟﻌﻦ اﷲ ﻣﻦ ﻋﻤﻞ ﻋﻤﻞ ﻗﻮم ﻟﻮط(‬
‫)ﺧﺪاوﻧﺪ ﻟﻌﻨﺖ ﻛﻨﺪ ﻛﺴﻲ را ﻛﻪ ﻋﻤﻞ ﻗﻮم ﻟﻮط رااﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻟﻌﻨﺖ ﻛﻨﺪ‬

‫‪ 1‬اﺑﻮداوود ‪ 4462‬و ﺗﺮﻣﺬي ‪1456‬‬

‫‪ 2‬اﺣﻤﺪ ‪ 309/1‬و اﺑﻦ ﺣﺒﺎن ‪4417‬‬
‫‪253‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ‪ /‬ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻛﺒﻴﺮه ﺑﻌﺪ از ﺷﺮك‬

‫ﻛﺴﻲ را ﻛﻪ ﻋﻤﻞ ﻗﻮم ﻟﻮط رااﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻟﻌﻨﺖ ﻛﻨﺪ ﻛﺴﻲ را ﻛـﻪ ﻋﻤـﻞ‬
‫ﻗﻮم ﻟﻮط رااﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ‪(.‬‬
‫ﻟﻌﻨﺖ ﻛﺮدن ﺑﺮ زﻧﺎﻛﺎر ﺳﻪ ﺑﺎر درﻳﻚ ﺣﺪﻳﺚ ﻧﻴﺎﻣﺪه اﺳﺖ وﻫﻤﺎﻧﺎ ﺑﻌـﻀﻲ ازاﻫـﻞ‬
‫ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻛﺒﻴﺮه ﻟﻌﻨﺖ ﺷﺪه اﻧﺪ اﻣﺎ ﻟﻌﻨﺖ ﻫﻴﭻ ﻛﺪام از ﻳﻚ ﺑﺎر ﺗﺠﺎوز ﻧﻜﺮده اﺳﺖ اﻣـﺎ‬
‫ﻟﻌﻨﺖ درﻣﻮرد اﻫﻞ ﻟﻮاط ﺗﻜﺮار ﺷﺪه وﺳﻪ ﺑﺎر ﺗﺎﻛﻴﺪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺻﺤﺎب رﺳﻮل ﺧﺪا
ﺑﻪ ﻛﺸﺘﻨﺶ اﺗﻔﺎق ﻧﻤﻮده اﻧﺪ و ﻫﻴﭻ دو ﻧﻔـﺮي در اﻳـﻦ‬
‫اﺧﺘﻼف ﻧﺪارﻧﺪ ﺑﻠﻜﻪ اﺧﺘﻼف در ﻧﺤﻮه ي ﻛﺸﺘﻦ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﻌﻀﻲ ﺗﺼﻮر ﻛـﺮده اﻧـﺪ‬
‫ﻛﻪ در ﻛﺸﺘﻦ اﺧﺘﻼف ﺑﻮده اﺳﺖ و آﻧﺮا دﻟﻴﻞ ﻧﺰاع اﺻﺤﺎب داﻧﺴﺘﻪ اﻧﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﺑﺮ ﻛﺸﺘﻦ اﺟﻤﺎع وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫€‪ +  a4‬‬
‫‪4:‬‬ ‫و ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬ﻫﺮ ﻛﺴﻲ در اﻳﻦ ﻗﻮل ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﺎﻣﻞ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ‪      :‬‬
‫"‪ *  1‬‬
‫‪)  i‬اﺳﺮاء‪) (32‬و ﺑﻪ زﻧﺎ ﻧﺰدﻳﻚ ﻧﺸﻮﻳﺪ ﻛﻪ زﻧـﺎ ﮔﻨـﺎه ﺑـﺴﻴﺎر‬ ‫‪) .E tE‬‬ ‫
   )‬
‫‪  Fgn‬‬ ‫ ‬
‫زﺷﺖ و ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ راه و ﺷﻴﻮه اﺳـﺖ‪ (.‬و ﻧﻴـﺰ اﻳـﻦ ﻗـﻮل در ﻣـﻮرد ﻟـﻮاط‪     :‬‬
‫‪
D4‬‬
‫‬ ‫‪­  ' Z ".E‬‬ ‫   ‬
‫&‪)PR‬اﻋﺮاف‪) (80‬آﻳـﺎ ﻛـﺎر ﺑـﺴﻴﺎر زﺷـﺖ و‬‫‪    '* <n‬‬
‫‪       ' Fgn‬‬
‫ﭘﻠﺸﺘﻲ را اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻴﺪ ﻛﻪ ﻛـﺴﻲ از ﺟﻬﺎﻧﻴـﺎن ﭘـﻴﺶ از ﺷـﻤﺎ ﻣﺮﺗﻜـﺐ آن ﻧـﺸﺪه‬
‫اﺳﺖ؟( ﻓﺮق اﻳﻦ دو ﺑﺮاﻳﺶ روﺷﻦ ﻣﻲﺷـﻮد زﻳـﺮا ﺧﺪاوﻧـﺪ ﻓﺎﺣـﺸﻪ ي زﻧـﺎ را ﺑـﻪ‬
‫ﺻﻮرت ﻧﻜﺮه آورده اﺳﺖ ﻳﻌﻨﻲ ﻓﺎﺣﺸﻪ اي از ﺑﻴﻦ ﻓـﻮاﺣﺶ دﻳﮕـﺮ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻴﻜـﻪ در‬
‫ﻣﻮرد ﻟﻮاط آﻧﺮا ﻣﻌﺮﻓﻪ آورده اﺳﺖ و آﻧﺮا اﺳﻤﻲﺟﺎﻣﻊ ﺑﺮاي ﻓﺎﺣﺸﻪ ﻗﺮار داده اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﻳﻌﻨﻲ آﻳﺎ ﻓﺎﺣﺸﻪ اي را ﻣﺮﺗﻜﺐ ﻣﻲﺷﻮﻳﺪ ﻛﻪ زﺷﺘﻲ آن ﺑﺮ ﻫﻤﻪ ﻛﺲ آﺷﻜﺎر اﺳـﺖ و‬
‫&‪    A7 + C79‬‬
‫&‪) Y9‬ﺷـﻌﺮا‬ ‫&‪     Y9‬‬
‫اﻳﻦ ﻗﻮل ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺨﻦ ﻓﺮﻋﻮن ﺑﻪ ﻣﻮﺳﻲ اﺳﺖ‪      :‬‬
‫‪) (19‬و آن ﻛﺎري را ﻛﺮدهاي ﻛﻪ ﻛﺮدهاي( ﻳﻌﻨﻲ ﻫﻤﺎن ﻛﺎر زﺷﺘﻲ ﻛـﻪ زﺷـﺘﻲ آن ﺑـﺮ‬
‫ﻫﻤﻪ ﻛﺲ آﺷﻜﺎر و ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻓﺎﺣﺸﻪ ﺑﻮدن آﻧﺮا ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﻛﺴﻲ ﻗﺒﻞ از ﻗﻮم ﻟـﻮط‬
‫‪­ 4n 44' 44Z ".4‬‬
‫‪44'* <4‬‬ ‫ ‬ ‫آﻧــﺮا ﻣﺮﺗﻜــﺐ ﻧــﺸﺪه اﺳــﺖ ﭘــﺲ ﻣــﻲﻓﺮﻣﺎﻳــﺪ‪    4E 44'  :‬‬
‫&‪)PR‬اﻋﺮاف‪) (80‬ﻛﺴﻲ از ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن ﭘﻴﺶ از ﺷﻤﺎ ﻣﺮﺗﻜـﺐ آن ﻧـﺸﺪه اﺳـﺖ؟( و‬ ‫   َ‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪254‬‬

‫ﺳﭙﺲ ﺗﺎﻛﻴﺪ را ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻛﻪ ﺗﺼﺮﻳﺢ ﻣﻲﻛﻨﺪ دﻟﻬﺎ از اﻳﻦ ﻋﻤـﻞ‬
‫ﻧﻔﺮت دارد و ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺑﺸﺮ از آن ﻣﺘﻨﻔﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺮدي ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ زﻧﻲ را ﻧﻜﺎح ﻣﻲﻛﻨﺪ‬
‫‪      4:‬‬
‫‪  *
D47‬‬
‫?‪) K4‬اﻋـﺮاف‪(81‬‬ ‫ﻣﺮد دﻳﮕﺮي را ﻧﻜﺎح ﻛﻨﺪ ﺳﭙﺲ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳـﺪ‪ +  :‬‬
‫)ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﺟﺎي زﻧﺎن ﺑﻪ ﻣﺮدان دل ﻣﻲﺑﺎزﻳﺪ( ﺳﭙﺲ ﺑﻲ ﻧﻴﺎز ﺑﻮدن آﻧﻬﺎ از اﻳﻦ ﻋﻤـﻞ را‬
‫اﻋﻼم ﻧﻤﻮده و آﻧﭽﻪ را ﺳﺒﺐ ﻣﻴﻞ ﺑﻪ اﻳﻦ ﮔﻨﺎه اﺳﺖ ﺷﻬﻮت ﻣﻲداﻧﺪ ﻧﻪ ﻧﻴﺎزي ﻛﻪ ﺑﻪ‬
‫دﻟﻴﻞ آن ﺟﻨﺲ ﻧﺮ و ﻣﺎده ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﻴﻞ دارﻧﺪ از ﻗﺒﻴﻞ ﻟﺬت ﺟﻤﺎع و ﺑﺮﻗﺮاري ﻣﻮدت و‬
‫رﺣﻤﺖ ﻛﻪ ﺳﺒﺐ ﻣﻲﺷﻮد زن‪ ،‬ﭘﺪر و ﻣﺎدرش را ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﻨﺪ و ﺑـﻪ ﻳـﺎد ﻫﻤـﺴﺮش‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﺑﺮﻗﺮاري ﻧﺴﻞ ﻛﻪ ﺳﺒﺐ ﺣﻔﻆ اﻳﻦ ﻧﻮع از ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت‪ ،‬ﻛﻪ اﺷﺮف ﻣﺨﻠﻮﻗـﺎت‬
‫اﺳﺖ ﻣﻲﺷﻮد و ﻧﻴﺰ ﺑﺮﻗﺮاري ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪي و ﻧﻴﺰ ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪن ﻣﺤﺒﻮب ﺗـﺮﻳﻦ‬
‫ﺧﻠﻖ ﺧﺪا از ﺟﻤﺎع زن و ﻣﺮد ﻛﻪ اﻧﺒﻴﺎ ء و اوﻟﻴﺎ و اﻳﻤﺎن داران ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻧﻴﺰ ﻣـﺴﺎﺋﻞ‬
‫دﻳﮕﺮي ﻛﻪ ﻣﻔﺴﺪه ي ﻟﻮاط در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻫﻤﻪ ي اﻳﻨﻬﺎ ﻣﺎﻧﻊ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻟﻮاط ﮔﺮ ﺳﺮﺷﺘﻲ را ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮ آن ﻣﺮدان را ﺳﺮﺷـﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ ﻋﻜﺲ ﻧﻤﻮده ‪-‬ﻛﻪ ﻣﻴﻞ ﺑﻪ زﻧﺎن اﺳﺖ ﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﺮدان‪ -‬ﭘﺲ ﻛﺎر را دﮔﺮﮔﻮن ﻧﻤﻮده‬
‫و ﻓﻄﺮت و ﺳﺮﺷﺖ را ﻣﻌﻜﻮس ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺑﻪ ﺟﺎي زﻧﺎن ﺑﻪ ﻣﺮدان ﻣﻴﻞ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﺑـﻪ‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺒﺐ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺮزﻣﻴﻨﺸﺎن را واژﮔﻮن ﻣﻲﻛﻨﺪ و آﻧﺮا زﻳﺮ و رو ﻣﻲﻛﻨـﺪ و ﻧﻴـﺰ‬
‫دﻟﻬﺎﻳﺸﺎن را واژﮔﻮن ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺳﭙﺲ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎز ﻫﻢ ﺑﻪ زﺷﺘﻲ ﻛﺎرﺷﺎن ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨـﺪ‬
‫ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ آﻧﺎن اﻫﻞ اﺳﺮاﻓﻨﺪ ﻳﻌﻨﻲ از ﺣﺪ ﺗﺠﺎوز ﻧﻤﻮده اﻧﺪ ف ﭘﺲ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳـﺪ‪   :‬‬
‫‪,41‬‬
‫‪    J c‬‬
‫'‪)
¢‬اﻋﺮاف ‪) (81‬اﺻﻼً ﺷﻤﺎ ﻣﺮدﻣﺎن ﺗﺠﺎوزﭘﻴﺸﻪاﻳﺪ( ﺳﭙﺲ ﺗﺎﻣﻞ ﻛﻦ‬ ‫ ‬
‫‪(    7‬‬
‫ﻛﻪ آﻳﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﻦ ﻫﺎ ﺑﺮاي زﻧﺎ وارد ﺷﺪه اﺳﺖ ؟‬
‫"‪Y4  A47 + F4‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻓﺮﻣﻮده ﺑﻪ آﻧﺎن ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ‪   ' d5 6 :‬‬
‫‪    +‬‬
‫‪)w.‬اﻧﺒﻴﺎ‪) (74‬و او]ﻟﻮط[ را از ﺷﻬﺮ و دﻳﺎري ﻛﻪ )ﻣﺮدﻣﺎن آن( ﻛﺎرﻫـﺎي‬ ‫&‪    ,b‬‬
‫‪ +‬‬
‫زﺷﺖ و ﭘﻠﻴﺪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدادﻧﺪ رﻫﺎﺋﻲ ﺑﺨﺸﻴﺪﻳﻢ‪(.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﺳﺮزﻧﺶ ﺑـﻪ دو ﺻـﻔﺖ ﺑـﻲ ﻧﻬﺎﻳـﺖ زﺷـﺖ آﻧﻬـﺎ ﺗﺎﻛﻴـﺪ ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳـﺪ و‬
‫‪   t4E‬‬
‫­‬
‫‪)P"4E‬اﻧﺒﻴـﺎ‪) (74‬آﻧـﺎن ﻣﺮدﻣـﺎن ﺑـﺪي ﺑﻮدﻧـﺪ‬
‫‬ ‫ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪      ‚:+  :‬‬
‫‪  c‬‬
‫‪255‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ‪ /‬ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻛﺒﻴﺮه ﺑﻌﺪ از ﺷﺮك‬

‫وﺳﺮﻛﺸﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪(.‬‬
‫‪    U4$‬‬
‫"‪c4‬‬ ‫‪  o0‬‬
‫‪  u4‬‬ ‫و آﻧﻬﺎ را از زﺑﺎن ﭘﻴﺎﻣﺒﺮﺷﺎن‪ ،‬ﻣﻔـﺴﺪ ﻣـﻲﻧﺎﻣـﺪ‪   :‬‬
‫‪*  K4‬‬
‫‬
‫‪) <8R‬ﻋﻨﻜﺒﻮت‪) (30‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﺮوردﮔﺎرا! ﻣﺮا ﺑﺮ ﻗﻮم ﺗﺒﺎه ﭘﻴﺸﻪ ﭘﻴﺮوز ﮔـﺮدان( و‬ ‫   ‬
‫‬
‫از زﺑﺎن ﻓﺮﺷﺘﮕﺎﻧﺶ ﻛﻪ ﺑﺎ اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻧـﺪ آﻧﻬـﺎ را ﻇـﺎﻟﻢ ﻣـﻲﻧﺎﻣـﺪ‪4:+ :‬‬
‫‬ ‫‪   dQm‬‬
‫‪  ,m‬‬ ‫  ‬
‫‪   
:‬‬
‫‪    9m‬‬
‫š‪)PR‬ﻋﻨﻜﺒﻮت‪) (31‬ﻛﻪ ﻣﺎ اﻫﻞ اﻳﻦ ﺷﻬﺮ را‬ ‫"‪+  F‬‬
‫‬ ‫'‪    9‬‬
‫ﻫﻼك ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد‪ ،‬ﭼﺮا ﻛﻪ اﻫﻞ آن ﺳﺘﻤﮕﺮﻧﺪ‪ (.‬ﺳﭙﺲ ﺑﻨﮕﺮ ﻛﻪ ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﺑـﺎ اﻳـﻦ‬
‫ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻫﺎ ﻋﻘﻮﺑﺖ ﺷﺪه و ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺮزﻧﺶ ﺷـﺪه اﺳـﺖ و ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ اﺑـﺮاﻫﻴﻢ ﺑـﺎ‬
‫ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﻣﺠﺎدﻟﻪ ﻣﻲﻧﻤﻮد در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ از ﻋﺬاب آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﺧﺒﺮ ﺷـﺪه ﺑـﻮد ﺑـﻪ اوﮔﻔﺘـﻪ‬
‫‪    4X  4‚:‬‬
‫‪   o( Q4$‬‬
‫‪_4s‬‬ ‫‪ +   C410‬‬ ‫< ?‪   t4‬‬
‫'‪ *  4‬‬ ‫‪ +  Qm‬‬
‫‪  :‬‬ ‫‪  $‬‬ ‫‪     m 1:‬‬
‫‪  h$‬‬ ‫ﺷﺪ‪     :‬‬
‫'‪) ٍ33‬ﻫﻮد‪) (76‬اي اﺑﺮاﻫﻴﻢ از اﻳﻦ )ﺟﺪال( دﺳـﺖ ﺑﻜـﺶ‪ .‬ﻓﺮﻣـﺎن ﭘﺮوردﮔـﺎرت‬
‫ ‬
‫)درﺑﺎره ﻫﻼك اﻳﺸﺎن( ﺷﺮف ﺻﺪور ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ و ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻗﻄـﻊ ﻋـﺬاب ﺑﺪﻳـﺸﺎن‬
‫ﻣﻲرﺳﺪ و ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻧﺪارد‪(.‬‬
‫ودر ﺧﺒﺎﺛﺖ ﻟﻮاط ﮔﺮ و ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﻲ او از ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺎﻣﻞ ﻛﻦ آﻧﮕﺎه ﻛﻪ ﻧﺰد ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ او‬
‫ﻟﻮط رﻓﺘﻨﺪ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺷﻨﻴﺪﻧﺪ ﻣﻬﻤﺎن دارد و ﻣﻬﻤﺎﻧﺎﻧﺶ زﻳﺒﺎﺗﺮﻳﻦ ﺻﻮرﺗﻬﺎي ﺑﺸﺮي‬
‫را دارا ﻫﺴﺘﻨﺪ ﭘﺲ ﺷﺘﺎﺑﺎن ﺑﻪ ﺳﻮي او آﻣﺪﻧﺪ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻟﻮط آﻧﻬﺎ را دﻳﺪ ﺑـﻪ آﻧـﺎن‬
‫‪j  4‬ﻫـﻮد‪)(78‬ﮔﻔـﺖ‪ :‬اي ﻗـﻮم ﻣـﻦ! اﻳﻨﻬـﺎ‬ ‫‪    m‬‬
‫‪  4‬‬ ‫‪   t-m‬‬
‫‪+  ²51‬‬ ‫ﮔﻔﺖ‪    :‬‬
‫‪  c‬‬
‫دﺧﺘﺮان ﻣﻨﻨﺪ و ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ )از آﻣﻴﺰش ﺑﺎ ذﻛﻮر( ﭘﺎﻛﻴﺰهﺗﺮﻧﺪ )ﻣﻦ ﺣﺎﺿﺮم آﻧـﺎن را ﺑـﻪ‬
‫ﻋﻘﺪ ﺷﻤﺎ درآورم((‬
‫ﭘﺲ ﺧﻮاﺳﺖ ﺑﺎ ﺑﻪ ازدواج در آوردن دﺧﺘﺮ اﻧﺶ ﺑﺎ آﻧﻬـﺎ‪ ،‬آﻧـﺎن را از ﻣﻬﻤﺎﻧـﺎﻧﺶ‬
‫ﻣﻨﺼﺮف ﻛﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﺮﺳﻲ ﻛﻪ از ﻧﻨﮓ ﺷﺪﻳﺪي ﻛﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ اوو ﻣﻬﻤﺎﻧﺎﻧﺶ ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺲ‬
‫¨‪›  4  A  4f I
€4‬‬
‫"  ‪     T‬‬ ‫  ‬
‫   ‪ +‬‬ ‫‪   t-m‬‬
‫‪    + m ²51‬‬ ‫ﮔﻔﺖ‪  :‬‬
‫‪    K‬‬
‫‪  c‬‬
‫‪)<(  0+ ,?0‬ﻫﻮد‪) (78‬ﮔﻔﺖ‪ :‬اي ﻗﻮم ﻣﻦ! )ﺷـﺮﻣﺘﺎن ﺑـﺎد! ﺑـﺮ ﻣﻬﻤﺎﻧـﺎن ﻣـﻦ‬ ‫ ‬
‫'‪(    5‬‬
‫ﺑﺒﺨﺸﺎﺋﻴﺪ و( اﻳﻨﻬﺎ دﺧﺘﺮان ﻣﻨﻨﺪ و ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ )از آﻣﻴﺰش ﺑﺎ ذﻛﻮر( ﭘﺎﻛﻴﺰهﺗﺮﻧـﺪ )ﻣـﻦ‬
‫ﺣﺎﺿﺮم آﻧﺎن را ﺑﻪ ﻋﻘﺪ ﺷﻤﺎ درآورم( ﭘﺲ از ﺧﺪا ﺑﺘﺮﺳﻴﺪ و در ﻣﻮرد ﻣﻬﻤﺎﻧﺎﻧﻢ ﻣـﺮا‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪256‬‬

‫ﺧﻮار و رﺳﻮا ﻣﻜﻨﻴﺪ آﻳﺎ در ﻣﻴﺎن ﺷﻤﺎ ﻣﺮد راﻫﻴﺎب و راﻫﻨﻤﺎﺋﻲ‪ ،‬ﻳﺎﻓﺘـﻪ ﻧﻤـﻲﺷـﻮد؟(‬
‫"‪    <4‬‬
‫‪I 45  4' Y4b9$‬‬ ‫‪    4‬‬
‫ﭘﺲ ﺑﺎ ﺳﺮﻛﺸﻲ و ﺳﺘﻢ ﮔﺮي ﺳﺨﻨﺶ را رد ﻛﺮدﻧﺪ‪   :‬‬
‫‪   '  9&7‬‬
‫< )ﻫﻮد‪) (79‬ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺗـﻮ ﻛـﻪ ﻣـﻲداﻧـﻲ ﻣـﺎ را ﺑـﻪ‬ ‫‪ +   ¦n‬‬
‫‪    C:‬‬ ‫'  ¾‬‫   ‬
‫‪ C51‬‬ ‫‬
‫دﺧﺘﺮان ﺗﻮ ﻧﻴﺎزي ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬و ﻣﻲداﻧﻲ ﻛﻪ ﭼﻪ ﭼﻴﺰ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﻢ‪( .‬‬
‫ﭘﺲ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا ﺑﺎ ﺳﻴﻨﻪ ي درد ﻣﻨﺪ ﻧﻔـﺴﻲ ﻛـﺸﻴﺪ ﻛـﻪ از ﻗﻠﺒـﻲ اﻧـﺪوﻫﮕﻴﻦ ﺑـﺮ‬
‫‪­   ­  0 k:  BX‬‬
‫‪) <<4‬ﻫـﻮد‪ )(80‬ﻟـﻮط‬ ‫=   ‬ ‫‪+    K‬‬
‫
  ‬
‫‪) +   1‬‬ ‫ﻣﻲآﻣﺪ و ﮔﻔﺖ‪   :‬‬
‫‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻛﺎش! ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﺗﻮاﻧﺎﺋﻲ ﻣﻲداﺷﺘﻢ )ﺗﺎ ﺑﺎ ﻗﺪرت و ﻗﻮ‪‬ت ﻫﺮﭼﻪ ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﺑـﺎ ﺷـﻤﺎ‬
‫ﻣﻲﺟﻨﮕﻴﺪم و از ﻣﻬﻤﺎﻧﺎن ﺧﻮد دﻓﺎع ﻣﻲﻧﻤﻮدم( ﻳﺎ اﻳﻦ ﻛﻪ ﺗﻜﻴﻪﮔﺎه ﻣﺤﻜﻤـﻲ )ﭼـﻮن‬
‫ﻗﻮم و ﻋﺸﻴﺮه و ﭘﻴﺮوان ﻓﺮاوان و ﻫﻢﭘﻴﻤﺎﻧﺎن ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ( ﻣﻲداﺷـﺘﻢ و ﺑـﺪان )از دﺳـﺖ‬
‫ﺷﻤﺎ( ﭘﻨﺎه ﻣﻲﺑﺮدم )و ﺑﻪ دﻓﻊ اذﻳ‪‬ﺖ و آزارﺗﺎن از ﻣﻬﻤﺎﻧﺎﻧﻢ ﻣﻲﭘﺮداﺧﺘﻢ و ﺷـﻤﺎ اﻓـﺮاد‬
‫ﺧﻴﺮهﺳﺮ و ﺑﻲﺷﺮم را ﺳﺮﻛﻮب ﻣﻲﻛﺮدم((‬
‫ﺳﭙﺲ ﻓﺮﺳﺘﺎدﮔﺎن ﺧﺪاوﻧﺪ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﺎﺟﺮا را ﺑﺮاﻳﺶ ﺑﺎزﮔﻮ ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑـﻪ او ﺧﺒـﺮ‬
‫دادﻧﺪ ﻛﻪ دﺳﺘﺸﺎن ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﻤﻲرﺳﺪ ﭘﺲ ازآﻧﺎن ﻣﺘﺮس و ﺑﺮ ﺧﻮدت ﺳـﺨﺖ ﻣﮕﻴـﺮ‪،‬‬
‫‪)C‬ﻫﻮد‪) (81‬ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬اي ﻟﻮط!‬ ‫‪    C10‬‬
‫‪  :   9p‬‬ ‫œ  ‪  :+‬‬
‫‪ *  , E0‬‬ ‫    ‬
‫ﭘﺲ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪   :‬‬
‫ﻣﺎ ﻓﺮﺳﺘﺎدﮔﺎن ﭘﺮوردﮔﺎرت ﻫﺴﺘﻴﻢ‪) ،‬اﻳﻦ زﺷﺘﻜﺎران( دﺳﺘﺸﺎن ﺑﻪ ﺗﻮ ﻧﻤﻲرﺳـﺪ‪ (.‬واو‬
‫راﺑﻪ وﻋﺪه ﻧﺠﺎت ﺑﺮاي ﺧﻮدش و وﻋﻴﺪ ﻋﺬاب ﺑﺮاي ﻗﻮﻣﺶ ﻣﮋده دادﻧـﺪ و ﮔﻔﺘﻨـﺪ‪:‬‬
‫'‪ +  C‬‬ ‫‪  Y‬‬ ‫‪    , 9+ ' “"1‬‬
‫‪     —D‬‬
‫‪    ' .  p' :‬‬
‫‪ ZL‬‬ ‫‪      +: <n‬‬
‫'‪(    5‬‬ ‫‪ 79‬‬ ‫‪    * ­   C9mD1‬‬ ‫   ‬
‫‪ +‬‬
‫‪)>4"1‬ﻫﻮد‪) (81‬اﻫﻞ و ﻋﻴﺎل ﺧﻮد را در ﭘﺎﺳـﻲ‬ ‫‪  J ›    x.p‬‬
‫‪­    x.p‬‬ ‫'‪  J  m<$‬‬
‫‪   
:‬‬
‫از ﺷﺐ ﺑﻜﻮﭼﺎن‪ ،‬و ﻛﺴﻲ از ﺷﻤﺎ ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﺧﻮد را ﻧﻨﮕﺮد ﻣﮕـﺮ ﻫﻤـﺴﺮ ﺗـﻮ ﻛـﻪ او‬
‫ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ و ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﺑﻼﺋﻲ ﻛﻪ آﻧﺎن ﺑﺪان ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ ﮔﺮﻓﺘـﺎر ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬ﻣﻮﻋـﺪ‬
‫)ﻫﻼك( اﻳﺸﺎن ﺻﺒﺢ اﺳﺖ‪ .‬آﻳﺎ ﺻﺒﺢ ﻧﺰدﻳﻚ ﻧﻴﺴﺖ ؟(‬
‫ﭘﺲ رﺳﻮل ﺧﺪا وﻋﺪه ﻫﻼﻛﺸﺎن را ﺑﺎ ﺗﺎﺧﻴﺮ ﻣـﻲداﻧـﺴﺖ وﮔﻔـﺖ‪ :‬ﻣـﻲﺧـﻮاﻫﻢ‬
‫زودﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﭘﺲ ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﮔﻔﺘﻨﺪ‪  J ›  4   :‬‬
‫‪­    x.p4‬‬
‫‪)>4"1‬ﻫـﻮد‪) (81‬آﻳـﺎ ﺻـﺒﺢ‬
‫ﻧﺰدﻳﻚ ﻧﻴﺴﺖ ؟(‬
‫‪257‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ‪ /‬ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻛﺒﻴﺮه ﺑﻌﺪ از ﺷﺮك‬

‫و ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧﺪا ﺑﻴﻦ ﻫﻼﻛﺖ دﺷﻤﻨﺎن ﺧﺪا و ﻧﺠﺎت ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ واوﻟﻴـﺎﻳﺶ ﻓﺎﺻـﻠﻪ اي‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺳﺤﺮ ﺗﺎ ﻃﻠﻮع ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﻧﺒـﻮد‪ ،‬ﻛـﻪ ﻧﺎﮔﻬـﺎن ﺳﺮزﻣﻴﻨـﺸﺎن از رﻳـﺸﻪ‬
‫ﺑﺮﻛﻨﺪه ﺷﺪه و ﭼﻨﺎن ﺑﻪ آﺳﻤﺎن ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪه ﺑﻮد ﻛﻪ ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن آﺳـﻤﺎن ﺻـﺪاي ﺳـﮓ و‬
‫اﻻﻏﻬﺎﻳﺸﺎن را ﻣﻲﺷﻨﻴﺪﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﻓﺮﻣﺎن ﺑﻲ ﭼﻮن وﭼـﺮاي ﭘﺮوردﮔـﺎر ﺑﺮﻓﺮﺳـﺘﺎده اش‬
‫ﺟﺒﺮﺋﻴﻞ ﻧﺎزل ﺷﺪ ﻛﻪ آﻧﺮا ﺑﺮ ﺳﺮﺷﺎن دﮔﺮﮔﻮن ﺳﺎزد ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ درﻗﺮآن ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪+    :‬‬
‫‪S9‬‬
‫‬ ‫‪)      9$‬‬ ‫‬
‫‪      9E‬‬ ‫'   ‬
‫'‪) ٍ3Œ5‬ﻫـﻮد‪(82‬‬ ‫‪ + ,­ 6E‬‬
‫‪* '* =06n‬‬ ‫'  ‬ ‫?‪      t‬‬
‫?&‪     $ 59‬‬
‫)ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﺎن ﻣﺎ )ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ ﻫﻼك ﻗﻮم ﻟﻮط( ﻓﺮا رﺳـﻴﺪ‪ ،‬آن )ﺷـﻬﺮ و دﻳـﺎر( را‬
‫زﻳﺮ و رو ﻧﻤﻮدﻳﻢ و آﻧﺠﺎ را ﺑﺎ ﮔِﻠﻬﺎي ﻣﺘﺤﺠ‪‬ﺮ و ﭘﻴﺎﭘﻲ ﺳـﻨﮕﺒﺎران ﻛـﺮدﻳﻢ‪ (.‬وآﻧـﺎﻧﺮا‬
‫ﻧﺸﺎﻧﻪ وﭘﻨﺪي ﺑﺮاي ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن ﻗﺮار داد وﻋﺒﺮﺗﻲ ﺑﺮاي ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ از اﻋﻤﺎﻟـﺸﺎن ﭘﻴـﺮوي‬
‫‪­ 4M C4‬‬ ‫‬
‫‪r4‬‬ ‫‪  4 I
:‬‬ ‫ﻣــﻲﻛﻨﻨــﺪ وﺳﺮزﻣﻴﻨــﺸﺎن رادر ﺳــﺮ راه ﻣــﺴﺎﻓﺮان ﻗــﺮار داد‪+   :‬‬
‫‪  4b9 * F4‬‬ ‫‪ 4 I
:‬‬
‫‪+  zÆ»j ­ 4 "'J ,­ .84‬‬ ‫‬
‫‪(77) P5'-4‬‬
‫‬ ‫‪ ) 4M‬‬ ‫‪ C4‬‬ ‫‪+   zÆÃj P‬‬
‫‪ 4. 44‚:‬‬ ‫*   *‬
‫‪ b44E7b9‬‬
‫)ﺣﺠﺮ‪) (75-77‬ﺑﻲﮔﻤﺎن در اﻳﻦ )ﺑﻼﺋﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻗﻮم ﻟﻮط آﻣﺪ( ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎﺋﻲ ﺑـﺮاي‬
‫اﻓﺮاد ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ)‪ (75‬اﻳﻦ آﺛﺎر ﺑﺮ ﺳﺮ راه )ﻛﺎرواﻧﻴﺎن و ﻣﺴﺎﻓﺮان اﺳﺖ و‬
‫ﺧﺮاﺑﻪﻫﺎي آن( ﺑﺮﺟﺎ اﺳﺖ)‪ (76‬ﺑﻲﮔﻤﺎن در اﻳﻦ )ﺑﻘﺎﻳﺎي ﻣﺎﻧﺪه ﺑﺮ راﺳﺘﺎي راه( ﻧﺸﺎﻧﻪ‬
‫ﺑﺰرﮔﻲ ﺑﺮاي ﻣﺆﻣﻨﺎن اﺳﺖ)‪((77‬‬
‫ﻋﺬاب آﻧﺎﻧﺮا درﻏﻔﻠﺖ ﻓﺮاﮔﺮﻓﺖ درﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺧﻮاب ﺑﻮدﻧﺪ ‪ ،‬و آﻧﻬﺎ را ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺖ‬
‫در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ازﺳﺴﺘﻲ ﺑﻲ ﺧﻮدﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ وآﻧﭽﻪ اﻧﺪوﺧﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻪ دادﺷﺎن ﻧﺮﺳﻴﺪ و‬
‫ﻫﻤﻪ ﻟﺬﺗﻬﺎﻳﺸﺎن ﺑﻪ درد ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪ و ﺑﺪان ﻋﺬاب داده ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺧﻮﺷﻴﻬﺎ ﻫﻤﻪ رﻓﺘﻨﺪ وﺣـﺴﺮت ﺑـﺮ ﺟـﺎي ﻣﺎﻧـﺪ وﺷـﻬﻮﺗﻬﺎ ﮔﺬﺷـﺖ و ﺑـﺪﺑﺨﺘﻲ‬
‫ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ آن ﺷﺪ‪ ،‬اﻧﺪﻛﻲ ﺑﻬﺮه ﺑﺮدﻧﺪ وﺑﺴﻴﺎر ﺷﻜﻨﺠﻪ ﺷﺪﻧﺪ و ﻋـﺬاب دردﻧـﺎﻛﻲ ﺑـﻪ‬
‫دﻧﺒﺎﻟﺸﺎن آﻣﺪ‪ ،‬ﺷﺮاب آن ﺷﻬﻮت‪ ،‬آﻧـﺎﻧﺮا ﻣـﺴﺖ ﻧﻤـﻮد و ﺑـﻪ ﻫـﻮش ﻧﻴﺎﻣﺪﻧـﺪ ﻣﮕـﺮ‬
‫درﺳﺮزﻣﻴﻦ ﺷﻜﻨﺠﻪ ﺷﻮﻧﺪﮔﺎن‪ .‬آن ﻏﻔﻠﺖ آﻧﺎﻧﺮا ﺑﻪ ﺧﻮاب ﺑﺮد وﺑﻴـﺪار ﻧـﺸﺪﻧﺪ ﻣﮕـﺮ‬
‫درﺳﺮزﻣﻴﻦ ﻧﺎﺑﻮد ﺷﻮﻧﺪﮔﺎن‪ .‬وﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧﺪا ﺑـﻲ ﻧﻬﺎﻳـﺖ ﭘـﺸﻴﻤﺎن ﺷـﺪﻧﺪ آﻧﮕـﺎه ﻛـﻪ‬
‫ﭘﺸﻴﻤﺎﻧﻲ ﺳﻮدي ﻧﻤﻲرﺳﺎﻧﺪ وﺑﺮﮔﺬﺷﺘﻪ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻪ ﺟﺎي اﺷﻚ‪ ،‬ﺧﻮن ﮔﺮﻳﺴﺘﻨﺪ؛ﻛﺎش‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪258‬‬

‫ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﻳﻴﻦ اﻳﻦ ﮔﺮوه راﻣﻲدﻳﺪي ﻛﻪ آﺗﺶ از روزﻧﻪ ﻫﺎي ﺻﻮرﺗﻬﺎ و ﺟﺴﻤﺸﺎن ﻓﺮو‬
‫ﻣﻲرود و ﺑﺮﺳﻔﺮه ﺟﻬﻨﻢ ﻗﺮار دارﻧﺪ و ﺑﻪ ﺟﺎي ﻧﻮﺷﻴﺪﻧﻲ آب داغ ﻣﻲﻧﻮﺷـﻨﺪ وآﻧﮕـﺎه‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ روي‪ ،‬در آﺗﺶ اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد از آﻧﭽﻪ اﻧﺪوﺧﺘـﻪ اﻳـﺪ‬
‫‪    m9L‬‬
‫‪      75  '
€l‬‬
‫&‪
9b‬‬ ‫‪ +     9$‬‬
‫‪     S:‬‬ ‫‪  t E‬‬ ‫‪      qL‬‬
‫‪  qp‬‬ ‫‬ ‫ﺑﺨﻮرﻳﺪ‪     :‬‬
‫)ﻃﻮر‪ )(16‬ﺑﻪ آﺗﺶ وارد ﺷﻮﻳﺪ و ﺑﺪان ﺑﺴﻮزﻳﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﺷﻜﻴﺒﺎﺋﻲ ﻫﻢ ﻛﻨﻴﺪ و ﭼﻪ ﺑﻴﺘﺎﺑﻲ‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﺣﺎل ﺷﻤﺎ ﺗﻔﺎوﺗﻲ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﭼﺮا ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاﺑﺮ ﻛﺎرﻫﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﺧﻮدﺗﺎن ﻛﺮدهاﻳﺪ ﻛﻴﻔـﺮ‬
‫داده ﻣﻲﺷﻮﻳﺪ‪ (.‬و ﺧﺪاوﻧﺪ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻋﺬاب ﺑﻴﻦ اﻳﻦ اﻣﺖ وآﻧﺎﻧﺮا ﻛـﻪ ازاﻳـﺸﺎن ﭘﻴـﺮوي‬
‫'‪4‬‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻧﺰدﻳﻚ ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﺑﺎﺗﺮﺳﺎﻧﺪن ازواﻗﻊ ﺷﺪن ﻋﺬاب ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻣـﻲﻓﺮﻣﺎﻳـﺪ‪   :‬‬
‫‪) <­ &.1‬ﻫﻮد ‪) (83‬اﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﻨﮕﻬﺎﺋﻲ از ﺳﺘﻤﻜﺎران )دﻳﮕﺮ ﻫﻢ( ﺑﻪ‬‫‡‪  PR‬‬
‫‬
‫' ‪  +‬‬
‫ ‬
‫‪ Am‬‬‫‬
‫دور ﻧﻴﺴﺖ‪(.‬‬

‫ردي ﺑﺮﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻟﻮاط را ﻛﻤﺘﺮاز ﻋﻘﻮﺑﺖ زﻧﺎ ﻣﻲداﻧﻨﺪ‬

‫درﺟﻮاب ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ دﻟﻴﻞ ﻣﻲآورﻧﺪ ﻛﻪ ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻟﻮاط ﻛﻤﺘﺮاز زﻧﺎﺳﺖ ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ‪:‬‬
‫اﻣﺎاﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪ آﻧﻬﺎ ﻛﻪ‪ :‬ﻟﻮاط ﮔﻨﺎﻫﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺣـﺪ ﻣﻌﻴﻨـﻲ ﺑـﺮاي آن ﻗـﺮار‬
‫ﻧﺪاده اﺳﺖ‪.‬ﺟﻮاب آن ﭼﻨﺪ ﺣﺎﻟﺖ دارد‪:‬‬
‫ﻳﻜﻲ اﻳﻨﻜﻪ‪ :‬ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺧﺪاي ﺑﺮاي ﺻﺎﺣﺐ اﻳﻦ ﮔﻨﺎه ﻗﺘﻞ ﺣﺘﻤـﻲﻗـﺮار داده اﺳـﺖ‬
‫وآﻧﭽﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا
ﺗﺸﺮﻳﻊ ﻣﻲﻛﻨـﺪ ﺧﺪاوﻧـﺪآﻧﺮا ﺗـﺸﺮﻳﻊ ﻛـﺮده اﺳـﺖ‪ .‬ﻛـﻪ اﮔـﺮ‬
‫ﻣﻨﻈﻮرﺗﺎن اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﺪ آﻧﺮا ﺷـﺮع ﻣـﺸﺨﺺ ﻧﻨﻤـﻮده ﻛـﻪ ﺑﺎﻃـﻞ اﺳـﺖ و اﮔـﺮ‬
‫ﻣﻨﻈﻮرﺗﺎن اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻧﺺ ﻗﺮآن ﻣﺸﺨﺺ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ آن ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ ﭼـﻮن‬
‫ﺑﺎ ﺳﻨﺖ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫دوم اﻳﻨﻜﻪ‪ :‬اﻳﻦ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ رﺟﻢ‪ ،‬ﻧﺎﻗﺾ ﺳﺨﻦ ﺷﻤﺎﺳـﺖ زﻳـﺮا رﺟـﻢ ﺑﺎﺳـﻨﺖ ﺛﺎﺑـﺖ‬
‫اﺳﺖ]ﻧﻪ ﺑﺎﻛﺘﺎب[‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ ﺑﻠﻜﻪ درﻗﺮآن ﺑﻮده اﺳﺖ وﻟﻔﻈﺶ ﻧﺴﺦ ﺷﺪه وﺣﻜﻤـﺶ ﺑـﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ‪ :‬ﭘﺲ ﺣﺪﺷﺮاب ﺧﻮار ﻧﺎﻗﺾ ﺳﺨﻦ ﺷﻤﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﻮم اﻳﻨﻜﻪ‪ :‬ﻧﻔﻲ ﻳﻚ دﻟﻴﻞ ﻣﻌﻴﻦ ﻣﺴﺘﻠﺰم ﻧﻔﻲ ﺗﻤﺎم دﻟﻴﻞ ﻳﺎ ﻣﺪﻟﻮل ﻧﻴﺴﺖ‪،‬ﺣﺎل‬
‫‪259‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ‪ /‬ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻛﺒﻴﺮه ﺑﻌﺪ از ﺷﺮك‬

‫آﻧﻜﻪ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﮔﺬﺷﺖ دﻟﻴﻠﻲ را ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻧﻔﻲ ﻛﺮده اﻳﺪ ﻧﻴﺰ ﻧﻔﻲ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻣﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﺪ‪ :‬اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﺟﻤﺎع ﺑﺎ ﻣﺤﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺑﻪ آن ﻣﻴﻠﻲ ﻧﺪارد‬
‫و ﺧﺪاوﻧﺪ ﻃﺒﻴﻌﺖ آدﻣﻲرا ﺑﺮ ﺗﻨﻔﺮ از آن ﺧﻠﻖ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﻤﺎع ﺑـﺎ ﻣـﺮده ﻳـﺎ‬
‫ﺣﻴﻮان‪ .‬ﺟﻮاﺑﺶ ﭼﻨﺪ وﺟﻪ دارد‪:‬‬
‫ﻳﻜﻲ اﻳﻨﻜﻪ‪ :‬اﻳﻦ ﻗﻴﺎس ﺑﺎﻃﻠﻲ اﺳﺖ و ﺑﺎ ﺳﻨﺖ رﺳﻮل ﺧﺪا
و اﺟﻤـﺎع ﺻـﺤﺎﺑﻪ‬
‫ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﮔﺬﺷﺖ ﻣﺨﺎﻟﻒ اﺳﺖ‪.‬‬
‫دوم اﻳﻨﻜﻪ‪ :‬ﻗﻴﺎس ﺟﻤﺎع ﺑﺎ ﺟﻮان ﺑﻲ ﻣﻮي زﻳﺒﺎ ﻛﻪ ﻓﺘﻨﻪ ﮔﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ﺟﻤﺎع ﺑﺎ ﻗﺎﻃﺮ‬
‫ﻳﺎ زن ﻣﺮده‪ ،‬از ﺑﺎﻃﻞ ﺗﺮﻳﻦ ﻗﻴﺎس ﻫﺎﺳﺖ و آﻳﺎ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺣﺎل ﻛﺴﻲ ﻋﺎﺷﻖ ﻗﺎﻃﺮ ﻳـﺎ ﮔـﺎو‬
‫ﻣﺮده اي ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﺸﻖ‪ ،‬ﻫﻮش از ﺳﺮش ﺑﺮده ﺑﺎﺷﺪ و ﻗﻠﺒﺶ را اﺳﻴﺮ ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ ؟‬
‫ﺳﻮم اﻳﻨﻜﻪ‪ :‬اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﺑﺎ ﺣﻜﻢ ﺟﻤﺎع ﺑﺎ ﻣﺎدر و دﺧﺘﺮ و ﺧﻮاﻫﺮ ﻣﺘﻨـﺎﻗﺾ اﺳـﺖ‬
‫زﻳﺮا در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺘﻬﺎ ﻧﻔﺮت ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻧﻴﺰ وﺟـﻮد دارد در ﺣـﺎﻟﻲ ﻛـﻪ ﺣـﺪ آن از ﺷـﺪﻳﺪ‬
‫ﺗﺮﻳﻦ ﺣﺪﻫﺎﺳﺖ ‪-‬در ﻳﻜﻲ از دو ﻗﻮل‪ -‬و ﻛﺸﺘﻦ در ﻫﻤـﻪ ي ﺣﺎﻟـﺖ ﻫﺎﺳـﺖ ﭼـﻪ‬
‫ازدواج ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪو ﭼﻪ ازدواج ﻧﻜﺮده ﺑﺎﺷﺪ و اﻳﻦ ﻳﻜﻲ از رواﻳﺖ ﻫﺎي اﻣﺎم اﺣﻤـﺪ‬
‫اﺳﺖ و ﻧﻴﺰ ﺳﺨﻦ اﺳﺤﺎق ﺑﻦ راﻫﻮﻳﻪ و ﺟﻤﺎﻋﺘﻲ از اﻫﻞ ﺣﺪﻳﺚ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺑﻮ داوود و ﺗﺮﻣﺬي در ﺣﺪﻳﺜﻲ از ﺑﺮاء ﺑﻦ ﻋﺎزب رواﻳـﺖ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ ﻛـﻪ ﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫ﻋﻤﻮﻳﻢ را دﻳﺪم ﻛﻪ ﭘﺮﭼﻢ ﺟﻨﮓ ﺑﻪ دﺳﺖ داﺷﺖ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ ﺑﻪ ﻛﺠـﺎ ﻣـﻲروي ؟ ﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا
ﻣﺮا ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺑﻪ ﺳﻮي ﻣﺮدي ﻛﻪ ﻫﻤﺴﺮ ﭘﺪرش را ﺑﻌﺪ از او ﺑﻪ ﻧﻜـﺎح‬
‫‪١‬‬
‫ﺧﻮد در آورده اﺳﺖ ﺗﺎ ﮔﺮدﻧﺶ را ﺑﺰﻧﻢ و اﻣﻮاﻟﺶ را ﺑﮕﻴﺮم‪.‬‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﺘﻔﻖ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﻫﺮ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﺤﺎرم زﻧﺎ ﻛﻨﺪ ﺣﺪ ﺑﺮ او واﺟﺐ اﺳﺖ‬
‫اﻣﺎ در ﻧﺤﻮه ي ﺣﺪ اﺧﺘﻼف دارﻧﺪ ﻛﻪ آﻳﺎ در ﻫﺮ ﺣﺎل ﺣﺪ آن ﻗﺘﻞ اﺳﺖ ﻳـﺎ ﺣـﺪ آن‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﺪ زﻧﺎﺳﺖ ؟‬
‫و ﺑﺮ دو ﻗﻮل ﻫﺴﺘﻨﺪ‪:‬‬
‫اﻣﺎم ﻣﺎﻟﻚ و ﺷﺎﻓﻌﻲ و اﺣﻤﺪ ‪-‬در ﻳﻜﻲ از دو ﻗﻮﻟﺶ‪ -‬ﺣﺪ آﻧﺮا ﺣﺪ زﻧﺎ ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫و اﻣﺎم اﺣﻤﺪ و اﺳﺤﺎق و ﺟﻤﺎﻋﺘﻲ از اﻫﻞ ﺣﺪﻳﺚ در ﻫﺮ ﺣـﺎل ﺣـﺪ آﻧـﺮا ﻗﺘـﻞ‬

‫‪ 1‬اﺑﻮداوود ‪ 4291‬و ﺗﺮﻣﺬي ‪1373‬‬

‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪260‬‬

‫ﻣﻲداﻧﻨﺪ و ﻫﻤﻪ اﺗﻔﺎق دارﻧﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ ﺷﺨﺼﻲ اﻳﻦ ﻋﻤﻞ را ﺑﻪ اﺳﻢ ﻧﻜﺎح اﻧﺠﺎم دﻫﺪ و‬
‫ﺑﻪ ﺣﺮام ﺑﻮدﻧﺶ ﻋﺎﻟﻢ ﺑﺎﺷﺪ ﺣﺪ ﺑﺮ او واﺟﺐ اﺳﺖ ﻣﮕﺮ اﻣﺎم اﺑـﻮ ﺣﻨﻴﻔـﻪ ﻛـﻪ در آن‬
‫ﺷﺒﻬﻪ ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ و ﺣﺪ را ﺳﺎﻗﻂ ﻣﻲداﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻨﺶ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬اﮔﺮ ﺑﻪ اﺳﻢ ﻧﻜﺎح اﻳﻦ ﻋﻤﻞ را اﻧﺠﺎم دﻫﺪ ﻫﻤﺎﻧـﺎ ﮔﻨـﺎﻫﺶ‬
‫ﺷﺪﻳﺪ ﺗﺮ اﺳﺖ زﻳﺮا دو ﮔﻨﺎه ﺑﺰرگ را ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ :‬ﻳﻜﻲ ﮔﻨﺎه ﻋﻘﺪ و دﻳﮕﺮي‬
‫ﮔﻨﺎه ﺟﻤﺎع‪ .‬ﭘﺲ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻋﻘﻮﺑﺘﺶ ﺑﺎ اﻓﺰودن ﮔﻨﺎه ﻋﻘﺪ ﺑﺮ زﻧﺎ ﺗﺨﻔﻴﻒ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ ؟‬
‫اﻣﺎ ﺟﻤﺎع ﺑﺎ ﻣﺮده دو ﻗﻮل دارد‪ :‬ﻳﻜﻲ اﻳﻨﻜﻪ ﺣﺪ ﺑﺮ او واﺟﺐ اﺳﺖ و اﻳـﻦ ﻗـﻮل‬
‫اوزاﻋﻲ اﺳﺖ زﻳﺮا اﻳﻦ ﮔﻨﺎه ﻋﻤﻞ ﺑﺰرﮔﺘﺮ اﺳﺖ زﻳﺮا ﻋﻼوه ﺑﺮﻓﺎﺣـﺸﻪ ﻣﺮﺗﻜـﺐ ﺑـﻲ‬
‫ﺣﺮﻣﺘﻲ ﺑﻪ ﻣﺮده ﻧﻴﺰ ﺷﺪه اﺳﺖ ]و ﻗﻮل دوم ﻋﺪم واﺟﺐ ﺑﻮدن ﺣﺪ اﺳﺖ[‬

‫ﺣﻜﻢ ﺷﺮﻋﻲ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﺟﻤﺎع ﻛﻨﺪ‬

‫ﻓﻘﻬﺎ ﺑﺮاي ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﺟﻤﺎع ﻛﻨﺪ ﺳﻪ ﻗﻮل دارﻧﺪ‪:‬‬
‫ﻳﻜﻲ اﻳﻨﻜﻪ او ﺗﺎدﻳﺐ ﻣﻲﺷﻮد و ﺣـﺪ ﻧـﺪارد و اﻳـﻦ ﻗـﻮل ﻣﺎﻟـﻚ و اﺑﻮﺣﻨﻴﻔـﻪ و‬
‫ﺷﺎﻓﻌﻲ در ﻳﻜﻲ از دو ﻗﻮﻟﺶ و ﻧﻴﺰ ﻗﻮل اﺳﺤﺎق اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻗﻮل دوم اﻳﻨﻜﻪ‪ :‬ﺣﻜﻢ آن ﺣﻜﻢ زﻧﺎﺳـﺖ اﮔـﺮ ازدواج ﻧﻜـﺮده ﺑﺎﺷـﺪ ﺷـﻼق زده‬
‫ﻣﻲﺷﻮد و اﮔﺮ ازدواج ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ رﺟﻢ ﻣﻲﺷﻮد و اﻳﻦ ﻗﻮل ﺣﺴﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻗﻮل ﺳﻮم اﻳﻨﻜﻪ ﺣﻜﻢ آن ﺣﻜﻢ ﻟﻮاط ﮔﺮ اﺳﺖ و اﺣﻤﺪ ﺑﺮ اﻳﻦ ﻗﻮل اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ در‬
‫ﻳﻜﻲ از دو رواﻳﺖ از اﻳﻦ ﺧﺎرج ﻣﻴﺸﻮد ﻛﻪ آﻳﺎ ﺣﻜﻢ آن ﻗﺘﻞ ﺣﺘﻤﻲاﺳﺖ ﻳﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ زﻧﺎﺳﺖ؟‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﺣﺪ آن ﻗﺘﻞ اﺳﺖ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ اﺑﻮ داوود از اﺑﻦ ﻋﺒﺎس رواﻳـﺖ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ اﺳﺘﺪﻻل ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا
ﻓﺮﻣﻮد‪) :‬ﻣﻦ أﺗﻰ ﺑﻬﻴﻤﺔ ﻓﺎﻗﺘﻠﻮه واﻗﺘﻠﻮﻫـﺎ‬
‫ﻣﻌﻪ(‪) ١‬ﻫﺮ ﻛﺴﻲ ﺑﺎ ﺣﻴﻮاﻧﻲ آﻣﻴﺰش ﻧﻤﻮد او را ﺑﻜـﺸﻴﺪ و ﺣﻴـﻮان را ﻫـﻢ ﻫﻤـﺮاه او‬
‫ﺑﻜﺸﻴﺪ‪(.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬و اﻳﻦ ﺟﻤﺎﻋﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻫﺮ ﺣﺎل ﻣﺒﺎح ﻧﻴﺴﺖ و ﺣﺪ آن ﻗﺘﻞ اﺳـﺖ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﺪ ﻟﻮاط ﮔﺮ‪.‬‬

‫‪ 1‬اﺑﻮداوود ‪4464‬‬
‫‪261‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ‪ /‬ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻛﺒﻴﺮه ﺑﻌﺪ از ﺷﺮك‬

‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺣﺪ را در آن ﻧﻤﻲﺑﻴﻨﻨﺪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﺣـﺪﻳﺚ ﺻـﺤﻴﺤﻲ در اﻳـﻦ ﻣـﻮرد‬

‫وﺟﻮد ﻧﺪارد و اﮔﺮ ﺑﻮد ﻣﺎ ﻫﻢ ﻗﺒﻮل ﻣﻲﻛﺮدﻳﻢ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻧﻤﻲﻧﻤﻮدﻳﻢ‪.‬‬
‫اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﺑﻦ ﺳﻌﻴﺪ ﺷﺎﻟﻨﺠﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬از اﺣﻤﺪ در ﻣﻮرد ﻛﺴﻲ ﻛـﻪ ﺑـﺎ ﺣﻴﻮاﻧـﺎت‬
‫آﻣﻴﺰش ﻛﻨﺪ ﭘﺮﺳﻴﺪم‪ :‬ﭘﺲ ﺑﺮ آن ﺗﻮﻗﻒ ﻧﻤﻮد و ﺣﺪﻳﺚ ﻋﻤﺮ اﺑﻦ اﺑﻲ ﻋﻤﺮ را در اﻳﻦ‬
‫ﻣﻮرد ﺣﺠﺖ ﻧﺪاﻧﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻃﺤﺎوي ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺣﺪﻳﺚ ﺿﻌﻴﻒ اﺳﺖ و اﻳﻀﺎ راوي آن اﺑﻦ ﻋﺒﺎس اﺳﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﺧﻮد ﻓﺘﻮا داده ﻛﻪ ﺣﺪ ﻧﺪارد و اﺑﻮ داوود ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ اﻳﻦ ﺣﺪﻳﺚ را ﺿﻌﻴﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺗﻨﻔﺮ ﻃﺒﻴﻌﺖ آدﻣﻲاز ﺟﻤﺎع ﺑﺎ ﺣﻴﻮان از ﺗﻨﻔﺮ از ﻟـﻮاط ﻗـﻮي ﺗـﺮ‬
‫اﺳﺖ و ﻗﻴﺎس ﻛﺮدن اﻳﻦ دو ﺑﺎ ﻫﻢ از ﺑﺎﻃﻞ ﺗﺮﻳﻦ ﻗﻴﺎس ﻫﺎﺳﺖ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﮔﺬﺷﺖ‪.‬‬

‫درﻣﺎن ﻟﻮاط‬
‫اﮔﺮ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺎ وﺟﻮد ﻫﻤﻪ ي اﻳﻨﻬﺎ آﻳﺎ ﺑﺮاي اﻳﻦ درد ﻋﻼج ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ درﻣـﺎﻧﻲ‬
‫وﺟﻮد دارد؟ و رﻗﻴﻪ اي ﺑﺮاي اﻳﻦ ﺳﺤﺮ ﻛﺸﻨﺪه ﻣﻮﺟﻮد اﺳـﺖ؟ ﭼـﺎره ي اﻳـﻦ درد‬
‫ﻧﺎﺑﻮدﮔﺮ ﭼﻴﺴﺖ؟ و راه ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺑﺮ آن ﻛﺪام اﺳﺖ؟ و آﻳﺎ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ از ﻫـﻮاي ﻧﻔـﺲ‬
‫ﻣﺴﺖ اﺳﺖ اﻓﺎﻗﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ؟ و آﻳﺎ اﻳﻦ ﻋﺎﺷﻖ ﻣﺎﻟﻚ ﻗﻠﺒﺶ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ در ﺣﺎﻟﻲ‬
‫ﻛﻪ ﻋﺸﻖ او را ﺑﻪ ﻣﺎﻟﻴﺨﻮﻟﻴﺎ ﻛﺸﺎﻧﺪه اﺳﺖ؟‬

‫درﻣﺎن آن از دو ﻃﺮﻳﻖ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‬

‫ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ :‬ﺑﻠﻪ‪ ،‬ﺟﻮاب اﻳﻦ اﺻﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ‪) :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﻴﭻ دردي را ﻗﺮار ﻧﺪاده‬
‫اﺳﺖ ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ درﻣﺎن آﻧﺮا ﻧﻴﺰ ﻗﺮار داده اﺳﺖ ﭘﺲ ﻫـﺮ ﻛـﺲ آﻧـﺮا ﺷـﻨﺎﺧﺖ آﻧـﺮا‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ و ﻫﺮ ﻛﺲ آﻧﺮا ﻧﺪاﻧﺴﺖ آﻧﺮا ﻧﺪاﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪(.‬‬
‫ﺑﺤﺚ در درﻣﺎن اﻳﻦ درد از دو ﺟﻬﺖ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻳﻜﻲ‪ :‬ﺑﺮﻳﺪن اﺻﻞ آن ﻗﺒﻞ از اﻳﺠﺎد درد‬
‫دوم‪ :‬از ﻣﻴﺎن ﺑﺮدن آن ﺑﻌﺪ از واﻗﻊ ﺷﺪن درد‬
‫ﻫﺮ دو راه آﺳﺎن اﺳﺖ ﺑﺮاي ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮاﻳﺶ آﺳـﺎن ﮔﺮداﻧـﺪ و ﻣـﺸﻜﻞ‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪262‬‬

‫اﺳﺖ ﺑﺮاي ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻛﻤﻜﺶ ﻧﻜﻨﺪ ﭼﺮا ﻛﻪ زﻣﺎم اﻣﻮر در دﺳﺖ اوﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻣﺎ راه ﻣﺎﻧﻊ ﺷﺪن از اﻳﺠﺎد اﻳﻦ درد دو ﮔﻮﻧﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ -‬ﻳﻜﻲ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪن ﭼﺸﻢ از ﻣﺤﺮﻣﺎت‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﮔﺬﺷﺖ زﻳﺮا ﻧﮕﺎه ﺗﻴﺮ ﻣـﺴﻤﻮﻣﻲ از‬
‫ﺗﻴﺮﻫﺎي ﺷﻴﻄﺎن اﺳﺖ وﻫﺮﻛﺲ ﭼﺸﻤﺶ رارﻫﺎ ﻛﻨﺪ ﺣﺴﺮت ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺸﻴﺪ‪ .‬و ﻫﻤﺎﻧـﺎ‬
‫در ﭘﻮﺷﺎﻧﺪن ﭼﺸﻢ ازﻣﺤﺮﻣﺎت ﻧﻔﻊ ﻫﺎي زﻳﺎدي وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻲ ازآﻧﻬﺎ ﻋﺒﺎرت‬
‫اﺳﺖ از‪:‬‬
‫ﻳﻜﻲ‪ :‬ﭘﺎﻳﺒﻨﺪي ﺑﻪ اﻣﺮﺧﺪاوﻧﺪ ﻛﻪ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺳﻌﺎدت ﺷﺨﺺ درزﻧﺪﮔﻲ وآﺧﺮﺗﺶ در‬
‫آن اﺳﺖ وﺑﺮاي ﺷﺨﺺ ﭼﻴـﺰي دردﻧﻴـﺎوآﺧﺮت ﺳـﻮدﻣﻨﺪﺗﺮ از ﭘﺎﻳﺒﻨـﺪي ﺑـﻪ اواﻣـﺮ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ و اﺟﺮاي آن وﺟﻮد ﻧﺪارد و ﻫﻴﭽﻜﺲ در دﻧﻴﺎ و آﺧـﺮت ﺳـﻌﺎدﺗﻤﻨﺪ ﻧـﺸﺪه‬
‫اﺳﺖ ﻣﮕﺮ ﺑﺎ اﺟﺮاي اواﻣﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ و ﻫﻴﭽﻜﺲ در دﻧﻴﺎ و آﺧﺮت ﺑـﺪﺑﺨﺖ ﻧﮕﺮدﻳـﺪه‬
‫اﺳﺖ ﻣﮕﺮ ﺑﺎ ﺿﺎﻳﻊ ﻧﻤﻮدن اواﻣﺮ او‪.‬‬
‫دوم‪ :‬اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ازرﺳﻴﺪن ﺗﻴﺮﻣﺴﻤﻮم ﺑﻪ ﻗﻠﺒﺶ ‪-‬ﻛﻪ ﭼﻪ ﺑﺴﺎﺑﺎﻋﺚ ﻫﻼﻛﺘﺶ ﺷﻮد‪-‬‬
‫ﻣﺎﻧﻊ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺳﻮم‪ :‬اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﺳﺒﺐ اﻧﺲ ﻗﻠـﺐ ﺑـﻪ ﺧـﺪا وآراﻣـﺶ آن ﺧﻮاﻫـﺪ ﺷـﺪ ﭼﻨﺎﻧﻜـﻪ‬
‫رﻫﺎﻛﺮدن ﭼﺸﻢ ﺳﺒﺐ ﭘﺮﻳﺸﺎﻧﻲ ﻗﻠﺐ ﻣﻲﮔﺮدد وﻗﻠـﺐ را از ﺧﺪاوﻧـﺪ دورﻣـﻲﺳـﺎزد‬
‫وﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ رﻫﺎﻛﺮدن ﭼﺸﻢ ﺑﻪ ﻗﻠﺐ ﺿﺮر ﻧﻤﻲرﺳﺎﻧﺪ زﻳﺮاﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد وﺣﺸﺖ‬
‫ﺑﻴﻦ ﺷﺨﺺ و ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﭼﻬﺎرم‪ :‬اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﺳـﺒﺐ ﻗـﻮي ﺷـﺪن ﻗﻠـﺐ وﺷـﺎدﻣﺎﻧﻲ آن ﻣـﻲﮔـﺮدد ﭼﻨﺎﻧﻜـﻪ‬
‫رﻫﺎﻛﺮدن ﭼﺸﻢ ﺳﺒﺐ ﺗﻀﻌﻴﻒ ﻗﻠﺐ واﻧﺪوه آن ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد ﻧﻮر درﻗﻠﺐ اﺳﺖ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ رﻫﺎﻛﺮدن ﭼﺸﻢ ﻇﻠﻤـﺖ‬
‫وﺗﺎرﻳﻜﻲ ﻗﻠﺐ را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل دارد وﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺧﺪاوﻧﺪ آﻳﻪ ﻧﻮر را ﺑﻌﺪ از آﻳﻪ اﻣﺮ ﺑﻪ‬
‫ ‬ ‫‪ J  P5'-b9‬‬
‫‬
‫'‪   4‬‬
‫‪ m0p41‬‬ ‫‪ Œ4N‬‬ ‫ﭘﻮﺷﺎﻧﺪن ﭼﺸﻢ آورده اﺳﺖ و ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪     * , :‬‬
‫  ‬
‫¸‡    ‬
‫?  )ﻧﻮر‪) (30‬ﺑﻪ ﻣﺮدان ﻣﺆﻣﻦ ﺑﮕﻮ‪) :‬آﻧﺎن ﻣﻮﻇّﻔﻨـﺪ ﻛـﻪ از ﻧﮕـﺎه ﺑـﻪ‬
‫ﻋﻮرت و ﻣﺤﻞّ زﻳﻨﺖ ﻧﺎﻣﺤﺮﻣﺎن( ﭼﺸﻤﺎن ﺧﻮد را ﻓﺮو ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬و ﻋﻮرﺗﻬﺎي ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ‬
‫را )ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪن و دوري از ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻧﺎﻣﺸﺮوع( ﻣﺼﻮن دارﻧﺪ‪(.‬‬
‫‪263‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ‪ /‬ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻛﺒﻴﺮه ﺑﻌﺪ از ﺷﺮك‬

‫‪4  =g4b‬‬
‫‪­     d04‬‬
‫'`‪   ,4‬‬
‫‰‪   h0‬‬ ‫ﺑﻌﺪ از آن ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪ S8 0 +T :‬‬
‫‪     r‬‬ ‫ ‪ +‬‬
‫'‪) Ÿ.p‬ﻧﻮر‪) (35‬ﺧﺪا روﺷﻨﮕﺮ آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ و زﻣﻴﻦ اﺳﺖ ﻧﻮر ﺧـﺪا‪ ،‬ﺑـﻪ ﭼﻠﭽﺮاﻏـﻲ‬ ‫‬
‫  (‬
‫ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ ﻛﻪ در آن ﭼﺮاﻏﻲ ﺑﺎﺷﺪ( ﻳﻌﻨﻲ ﻣﺜﺎل ﻧﻮرش درﻗﻠـﺐ ﻣـﻮﻣﻨﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ اواﻣـﺮ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﭘﺎﻳﺒﻨﺪ اﺳﺖ و از ﻧﻬﻲ او دوري ﻣﻲﻛﻨﺪ ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮﻗﻠﺐ روﺷﻦ ﮔﺮدد ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﻫﺎي ﺧﻴﺮ از ﻫﺮ ﺳﻮ ﺑﺮآن وارد ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ ﭼﻨﺎﻧﻜـﻪ‬
‫اﮔﺮ ﺗﺎرﻳﻚ ﺷﻮد اﺑﺮﻫﺎي ﺑﻼ از ﻫﺮﺳﻮ ﺑﺮآن وارد ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﭘـﺲ ﻫﺮﭼـﻪ ﺑـﺪﻋﺖ و‬
‫ﮔﻤﺮاﻫﻲ وﺗﺒﻌﻴﺖ ازﻫﻮي وﻫﻮس و دوري از ﻫﺪاﻳﺖ و ﺳﺮﭘﻴﭽﻲ ازاﺳﺒﺎب ﺳـﻌﺎدت‬
‫و ﻣﺸﻐﻮل ﺷﺪن ﺑﻪ اﺳﺒﺎب ﺷﻘﺎوت وﺟﻮد دارد ﻧـﻮري ﻛـﻪ درﻗﻠـﺐ اﺳـﺖ آﻧﻬـﺎ را‬
‫آﺷﻜﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ و اﮔﺮ اﻳﻦ ﻧﻮر از دﺳﺖ ﺑﺮود ﺻﺎﺣﺒﺶ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻛـﻮري اﺳـﺖ ﻛـﻪ در‬
‫ﺗﺎرﻳﻜﻲ ﺷﺐ ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺸﻢ‪ :‬اﻳﻦ ﻋﻤﻞ زﻳﺮﻛﻲ وﻫﻮﺷﻴﺎري ﺻـﺎدﻗﺎﻧﻪ اي را ﺳـﺒﺐ ﻣـﻲﺷـﻮد ﻛـﻪ ﺑـﺎآن‬
‫ﻣﻲﺗﻮان ﺣﻖ وﺑﺎﻃﻞ‪ ،‬راﺳﺘﮕﻮ ودروﻏﮕﻮ را ازﻫﻢ ﺗﺸﺨﻴﺺ داد‪.‬‬
‫اﺑﻦ ﺷﺠﺎع ﻛﺮﻣﺎﻧﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻫﺮﻛﺲ ﻇﺎﻫﺮﺧﻮدراﺑﺎ ﺗﺒﻌﻴﺖ ازﺳـﻨﺖ و ﺑـﺎﻃﻨﺶ را‬
‫ﺑﺎ دوام ﻣﺮاﻗﺒﺖ و ﻣﻮاﻇﺒﺖ ﺑﺮآن آﺑﺎد ﻛﻨﺪ وﭼﺸﻤﺶ را از ﻣﺤﺮﻣﺎت ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﺪ و ﺧﻮد‬
‫را از ﺷﺒﻬﺎت دور ﺑﺪارد واز ﺣﻼل ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻛﻨﺪ ﻫﻮﺷﻴﺎرﻳﺶ ﺧﻄﺎ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺟﺰاي ﻋﻤﻞ ﺑﻨﺪه اش را از ﻧﻮع ﻋﻤﻠﺶ ﻣﻲدﻫﺪ و ﻫﺮﻛﻪ ﭼﻴـﺰي را ﺑـﻪ‬
‫ﺧﺎﻃﺮﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﺮك ﮔﻮﻳﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ در ﻋﻮض ﭼﻴﺰي ﺑﻬﺘﺮ از آن را ﺑﻪ اوﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﭘﺲ‬
‫اﮔﺮ ﺷﺨﺺ ﭼﺸﻤﺶ رااز ﻣﺤﺮﻣـﺎت ﺑﭙﻮﺷـﺎﻧﺪ ﺧﺪاوﻧـﺪ درﻋـﻮض ﻧـﻮر ﺑـﺼﻴﺮﺗﺶ‬
‫راﺑﺎزﻣﻲﻛﻨﺪ زﻳﺮا ﭼﺸﻤﺶ را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﺪا ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮد ودر ﻋﻠﻢ و اﻳﻤﺎن و ﻣﻌﺮﻓـﺖ و‬
‫ﻫﻮﺷﻴﺎري ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ را ﻛﻪ از ﺑﺼﻴﺮت ﻗﻠﺐ ﻧﺼﻴﺒﺶ ﻣﻲﺷﻮد را ﺑﺮاﻳﺶ ﺑﺎز ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬و‬
‫ﺿﺪ اﻳﻦ‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﺳﺮﮔﺸﺘﮕﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺿﺪ ﺑﺼﻴﺮت اﺳﺖ و ﺧﺪاوﻧـﺪ اﻫـﻞ ﻟـﻮاط را‬
‫&‪
b‬‬ ‫&‪    A   ‚:+  ˜b‬‬
‫‪      VE‬‬ ‫ﺑﺪان وﺻﻒ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ و ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ ﻛﻪ‪      :‬‬
‫)ﺣﺠﺮ‪) (72‬ﺑﻪ ﺟﺎن ﺗﻮ ﺳﻮﮔﻨﺪ! آﻧﺎن در ﻣﺴﺘﻲ ﺧﻮد ﺳﺮﮔﺮدان ﺑﻮدﻧﺪ‪(.‬‬
‫ﭘﺲ آﻧﺎﻧﺮا ﺑﻪ ﻣﺴﺘﻲ ﻛﻪ ﻓﺴﺎد ﻋﻘﻞ وﺳﺮﮔﺸﺘﮕﻲ ﻛﻪ ﻓﺴﺎد ﺑﺼﻴﺮت اﺳـﺖ وﺻـﻒ‬
‫ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﻋﺸﻖ ﺑﻪ ﻋﻜﺲ ﻫﺎ وﺷـﻤﺎﻳﻞ ﻣﻮﺟـﺐ ﻓـﺴﺎد ﻋﻘـﻞ وﺳﺮﮔـﺸﺘﮕﻲ‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪264‬‬

‫ﺑﺼﻴﺮت و ﻣﺴﺘﻲ ﻗﻠﺐ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﻣﻮﺟﺐ ﺛﺒﺎت وﺷﺠﺎﻋﺖ وﻧﻴﺮوي ﻗﻠﺐ اﺳﺖ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ دراﺛﺮ آﻣﺪه‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ‪) :‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻫﻮي وﻫﻮس ﺧﻮد ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻛﻨﺪ ﺷﻴﻄﺎن از ﺳﺎﻳﻪ اش ﻫـﻢ ﺑـﻪ‬
‫وﺣﺸﺖ ﻣﻲاﻓﺘﺪ‪(.‬‬
‫و ﺿﺪ اﻳﻦ را درﻛﺴﻲ ﻣﻲﺑﻴﻨﻲ ﻛﻪ ﺗﺎﺑﻊ ﻫﻮي وﻫﻮس اﺳﺖ – از ﻗﺒﻴﻞ ذﻟﻴﻞ ﺑﻮدن‬
‫ﻧﻔﺲ وﭘﺴﺘﻲ وﺣﻘﺎرت آن‪ -‬ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧـﺪﺑﺮاي ﻋﺎﺻـﻴﺎن ﻓﺮﻣـﺎﻧﺶ ﻗـﺮار داده اﺳـﺖ‪،‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺣﺴﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬آﻧﺎن اﮔﺮﭼﻪ ﺻﺪاي ﺳﻢ ﻗﺎﻃﺮاﻧﺸﺎن ﺑﻠﻨﺪ ﻣﻲﺷﻮد وﺑﺎ اﺳـﺒﺎن‬
‫ﺗﺎﺗﺎري ﻳﻮرﺗﻤﻪ ﻣﻲروﻧﺪ اﻣﺎ ذﻟﺖ ﮔﻨﺎه ﺑﺮﮔﺮدﻧﺸﺎن اﺳﺖ وﺧﺪاوﻧﺪ ﻛﺮاﻫﺖ دارد ﻣﮕﺮ‬
‫اﻳﻨﻜﻪ ﻫﺮﻛﻪ راﻛﻪ ﻋﺼﻴﺎﻧﺶ ﻛﻨﺪ ﺧﻮار ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﺰت راﻫﻤﺮاه ﻃﺎﻋﺘﺶ وذﻟـﺖ راﻫﻤـﺮاه ﻧﺎﻓﺮﻣـﺎﻧﻲ اش ﻗـﺮار داده‬
‫‬ ‫ ‬ ‫اﺳﺖ وﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪  +   T :‬‬
‫‪     E‬‬
‫‪) P5'-4b9‬ﻣﻨـﺎﻓﻘﻮن‪) (8‬ﻋـﺰّت از آن‬ ‫&€=   ‬ ‫‬
‫ﺧﺪا و ﻓﺮﺳﺘﺎده او و ﻣﺆﻣﻨﺎن اﺳﺖ(‬
‫‪745‬‬ ‫‪      74‬‬
‫‰‪ 
:
49$‬‬ ‫‪   4€³‬‬ ‫و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ ﻛـﻪ‪     :‬‬
‫‪     45V‬‬
‫'‪) P5'-‬آل ﻋﻤﺮان‪) (139‬و ﺳﺴﺖ و زﺑﻮن ﻧﺸﻮﻳﺪ و ﻏﻤﮕﻴﻦ و اﻓﺴﺮده ﻧﮕﺮدﻳﺪ‪ ،‬و‬ ‫‬
‫‪ J‬‬
‫ﺷﻤﺎ ﺑﺮﺗﺮ ﻫﺴﺘﻴﺪ )و ﭘﻴﺮوزي و ﺑﻬﺮوزي از آن ﺷﻤﺎ اﺳﺖ( اﮔﺮ ﻛﻪ ﺑﻪ راﺳﺘﻲ ﻣﺆﻣﻦ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪(.‬‬
‫<   ‪ +‬‬
‫&‪=€4‬‬ ‫
  ‬
‫اﻳﻤﺎن ﻗﻮل وﻋﻤﻞ اﺳﺖ درﻇﺎﻫﺮوﺑﺎﻃﻦ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪  ' :‬‬
‫‬ ‫>     ‬ ‫‪+  9‬‬ ‫&  ‪      :‬‬
‫‪  <&p‬‬ ‫&€= ƒ )‬
‫‪ +   99‬‬
‫ ‪ +‬‬
‫‪     xp‬‬
‫& )ﻓﺎﻃﺮ‪) (10‬ﻫﺮ ﻛﺲ‬ ‫&‪ + ,b‬‬ ‫ * ‬
‫ﻋﺰّت و ﻗﺪرت ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ‪) ،‬آن را از ﺧﺪا ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﭼﺮا ﻛﻪ( ﻫﺮ ﭼﻪ ﻋﺰّت و ﻗﺪرت‬
‫اﺳﺖ در دﺳﺖ ﺧﺪا اﺳﺖ ﮔﻔﺘﺎر ﭘﺎﻛﻴﺰه ﺑﻪ ﺳﻮي ﺧﺪا اوج ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ ،‬و ﺧـﺪا ﻛـﺮدار‬
‫ﭘﺴﻨﺪﻳﺪه را ﺑﺎﻻ ﻣﻲﺑﺮد(‬
‫ﻳﻌﻨﻲ ﻫﺮﻛﺲ ﻃﺎﻟﺐ ﻋﺰت اﺳﺖ آﻧﺮاﺑﺎﻃﺎﻋﺖ ﺧﺪا و ذﻛﺮ و ﻳﺎد او و ﻋﻤﻞ ﺻﺎﻟﺢ‬
‫ﻃﻠﺐ ﻛﻨﺪ‪ .‬ودر دﻋﺎي ﻗﻨﻮت آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ‪) :‬اﻧﻪ ﻻ ﻳﺬل ﻣـﻦ واﻟﻴـﺖ وﻻ ﻳﻌـﺰ ﻣـﻦ‬
‫ﻋﺎدﻳﺖ(‪) ١‬ﻫﻤﺎﻧﺎﻛﺴﻲ را ﻛﻪ ﺗﻮ دوﺳﺖ ﺑﺪاري ﺧـﻮار ﻧﺨﻮاﻫـﺪ ﺷـﺪ وﻛـﺴﻲ را ﻛـﻪ‬

‫‪ 1‬اﺑﻮداوود ‪1425‬‬
‫‪265‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ‪ /‬ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻛﺒﻴﺮه ﺑﻌﺪ از ﺷﺮك‬

‫دﺷﻤﻦ ﺑﺪاري ﻋﺰت ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪ (.‬وﻫﺮ ﻛﺲ ﺧﺪا را اﻃﺎﻋﺖ ﻛﻨـﺪ ﺧﺪاوﻧـﺪ او را‬
‫در آﻧﭽﻪ اﻃﺎﻋﺖ ﻛﺮده اﺳـﺖ دوﺳـﺖ ﻣـﻲدارد و ﺑﺮﺣـﺴﺐ ﻃـﺎﻋﺘﺶ ﺑـﻪ او ﻋـﺰت‬
‫ﻣﻲﺑﺨﺸﺪ وﻫﺮ ﻛﻪ ﺧﺪا را ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﻲ ﻛﻨﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ درآﻧﭽﻪ اورا ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﻲ ﻛﺮده اورا ﺑـﻪ‬
‫دﺷﻤﻦ ﻣﻲﮔﻴﺮد و ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻣﻌﺼﻴﺘﺶ ﺑﻪ اوﺧﻮاري ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺸﺘﻢ‪ :‬اﻳﻦ ﻋﻤﻞ راه ورود ﺑﻪ ﻗﻠﺐ راﺑﺮﺷﻴﻄﺎن ﻣﻲﺑﻨﺪد زﻳﺮا ﺷـﻴﻄﺎن ﺑـﺎ ﻧﻈـﺮ ﺑـﻪ‬
‫ﻗﻠﺐ وارد ﻣﻲﺷﻮد وﺻﻮرت آﻧﭽﻪ راﻛﻪ ﻧﮕﺎه ﺷﺪه در ﻧﻈﺮش ﻣـﻲآراﻳـﺪ وآﻧﺮاﭼـﻮن‬
‫ﺑﺘﻲ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻗﻠﺐ را ﺑﺎ آن ﺳﺮﮔﺮم ﻣﻲﻛﻨﺪ واو را وﻋﺪه ﻣـﻲدﻫـﺪ ودر آرزو‬
‫ﻣﻲاﻓﻜﻨﺪ و آﺗﺶ ﺷﻬﻮت رادر ﻗﻠﺐ ﻣﻲاﻓﺮوزد وﻫﻴﺰم ﮔﻨﺎه رادرآن ﻣﻲاﻧﺪازد و ﻗﻠﺐ‬
‫در آﺗﺶ زﺑﺎﻧﻪ ﻛﺶ ﻓﺮوﻣﻲرود ﻛﻪ دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ اش ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺪون آن ﻧﮕﺎه ﻣﻤﻜﻦ ﻧﺒﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ اﻳﻦ ﺷﻌﻠﻪ ورﺷﺪن ﻫﺎ و ﺳﻮﺧﺘﻨﻬﺎ‪ ،‬آﺗﺶ ﻗﻠـﺐ را از ﻫﻤـﻪ ﺳـﻮﻓﺮا‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ وﻗﻠﺐ در وﺳﻂ آن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺮه اي درﺗﻨﻮرﻣﻲﺳﻮزد وﻋﻘﻮﺑﺖ ﺷﻬﻮﺗﮕﺮاﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ‬
‫دﻧﺒﺎل ﺗﺼﺎوﻳﺮﺣﺮام ﻫـﺴﺘﻨﺪ ﭼﻨـﻴﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ در ﺑـﺮزخ در ﺗﻨـﻮري ازآﺗـﺶ ﻗـﺮار‬
‫ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ و ارواﺣﺸﺎن ﺗﺎ روز ﻣﺤﺸﺮ درآن ﺑـﺎﻗﻲ ﻣـﻲﻣﺎﻧـﺪ ﭼﻨﺎﻧﻜـﻪ ﺧﺪاوﻧﺪآﻧﺮاﺑـﻪ‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮش درﺧﻮاب ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ درﺣﺪﻳﺜﻲ ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﻴﻪ آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻬﻢ‪ :‬اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﻮدﻛﻪ ﻗﻠﺐ ﺑﺮاي ﺗﻔﻜﺮ درﻣﺼﺎﻟﺢ ﺧﻮد ﻓﺮاﻏﺖ ﻳﺎﺑﺪ در‬
‫ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ رﻫﺎﻛﺮدن ﭼﺸﻢ ﻣﺼﺎﻟﺤﺶ را از ﻳﺎدش ﻣﻲﺑﺮد و او را درﭘﻴﺮوي ازﻫـﻮي و‬
‫'     ‬
‫‪59s‬‬ ‫ﻫﻮس وﻏﻔﻠﺖ ازﻳﺎد ﺧﺪاﻣﻲاﻧﺪازد‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪  :‬‬
‫“  ‬
‫  ‬
‫‬
‫)ﻛﻬﻒ ‪) (28‬و از ﻛﺴﻲ ﻓﺮﻣـﺎن ﻣﺒـﺮ ﻛـﻪ‬ ‫
   ‬
‫'‪)   d‬‬ ‫‪   d m‬‬
‫‪  “.‬‬ ‫‪    $ .9‬‬
‫  ‪  +‬‬ ‫‬
‫)ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ دﻧﻴﺎ دوﺳﺘﻲ و آرزو ﭘﺮﺳﺘﻲ( دل او را از ﻳﺎد ﺧﻮد ﻏﺎﻓﻞ ﺳـﺎﺧﺘﻪاﻳـﻢ‪ ،‬و او‬
‫ﺑﻪ دﻧﺒﺎل آرزوي ﺧﻮد روان ﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ و ﻛﺎر و ﺑﺎرش اﻓﺮاط و ﺗﻔﺮﻳﻂ ﺑﻮده اﺳﺖ‪(.‬‬
‫دﻫﻢ اﻳﻨﻜﻪ‪ :‬ﺑﻴﻦ ﭼﺸﻢ وﻗﻠﺐ روزﻧﻪ وراﻫﻲ وﺟﻮد دارد ﻛـﻪ ﻣﻮﺟـﺐ ارﺗﺒـﺎط آن‬
‫دوﺷﺪه اﺳﺖ وﻫﺮﻛﺪام ﺑﺎ اﺻﻼح دﻳﮕﺮي اﺻﻼح‪ ،‬و ﺑـﺎ ﻓﺎﺳﺪﺷـﺪن دﻳﮕـﺮي ﻓﺎﺳـﺪ‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺲ اﮔﺮﻗﻠﺐ ﻓﺎﺳﺪ ﺷﻮد ﻧﮕﺎه ﻓﺎﺳﺪ ﻣﻲﺷﻮد واﮔﺮ ﻧﮕﺎه ﻓﺎﺳﺪ ﺷـﻮد ﻗﻠـﺐ‬
‫ﻓﺎﺳﺪ ﻣﻲﮔﺮدد واﺻﻼح ﻫﺮﻛﺪام ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ اﺷﺎره اي ﺑﻮد ﺑﻪ ﺑﻌﻀﻲ ازﻓﻮاﻳﺪ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪن ﭼـﺸﻢ از ﻣﺤﺮﻣـﺎت ﻛـﻪ ﺗـﻮ را از‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪266‬‬

‫ﻏﻴﺮآﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ آﮔﺎه ﻣﻲﺳﺎزد‪.‬‬

‫‪ -‬راه دوم ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ از ﺗﻌﻠﻖ ﻗﻠﺐ اﺳﺖ‪ :‬واﻳﻦ ﺑﺎﻣﺸﻐﻮل ﻧﻤﻮدن ﻗﻠﺐ ﺑﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ‬
‫ﻛﻪ ﻗﻠﺐ را از آن دور ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺑﻴﻦ ﻗﻠﺐ و واﻗﻊ ﺷﺪن در آن ﻣﺎﻧﻊ ﻣﻲﺷﻮد واﻳﻦ ﺑـﺎ‬
‫ﺗﺮﺳﻲ ﭘﺮﻳﺸﺎن ﻛﻨﻨﺪه ﻳﺎ ﻣﺤﺒﺘﻲ ﻧﺎ آرام ﻛﻨﻨﺪه ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‪ .‬وﻫﺮ ﮔﺎه ﻗﻠﺐ ﺑﺎازدﺳـﺖ‬
‫دادن ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﺿﺮرش از دﺳﺖ ﻳﺎﺑﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺤﺒﻮب ﺑﺮاﻳﺶ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳـﺖ‪ ،‬ﺗﺮﺳـﻲ‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻳﺎ ﺗﺮس ازدﺳﺖ دادن ﻣﺤﺒـﺖ ﻛـﺴﻲ راﻛـﻪ ﻧﻔﻌـﺶ ازﻣﺤﺒـﺖ اﻳـﻦ‬
‫ﻣﺤﺒﻮب ﺑﺮاﻳﺶ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ را ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻧﺎﭼﺎرﺑﻪ ﻋﺸﻖ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﺮوﻳﺎن روي ﻣﻲآورد‪.‬‬
‫ﺷﺮح آن ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻮرت اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﻣﺤﺒﻮﺑﻲ را رﻫﺎ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ ﻣﮕﺮ ﺑﻪ ﺧـﺎﻃﺮ‬
‫ﻣﺤﺒﻮﺑﻲ ﺑﺎﻻﺗﺮ از او‪ ،‬و ﻳﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗـﺮس از ﻣـﺼﻴﺒﺘﻲ ﻛـﻪ واﻗـﻊ ﺷـﺪﻧﺶ ازاﻳﻨﻜـﻪ‬
‫ﻣﺤﺒﻮﺑﺶ را از دﺳﺖ ﺑﺪﻫﺪ ﺑﺮاﻳﺶ ﺿﺮرآﻓﺮﻳﻦ ﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺻﺎﺣﺒﺶ ﺑﻪ‬
‫دو ﭼﻴﺰ ﻧﻴﺎز دارد ﻛﻪ اﮔﺮآن دو و ﻳﺎ ﻳﻜﻲ ازآن دو را ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ ﻧﻔﻌـﻲ ﻧﺨﻮاﻫـﺪ‬
‫ﺑﺮد‪ :‬ﻳﻜﻲ ازآن دو‪ :‬ﺑﺼﻴﺮﺗﻲ ﺻﺤﻴﺢ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮق ﺑﻴﻦ درﺟﺎت ﻣﺤﺒﻮب وﻣﻜﺮوﻫﺶ‬
‫را درك ﻛﻨﺪ و ﻣﺤﺒﻮب ﺑﺎﻻﺗﺮ را ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻴﻨﻲ ﺗﺮﺟﻴﺢ دﻫﺪ وﺑﺎ ﻣﻜﺮوه ﺳﺒﻜﺘﺮ از ﻣﻜـﺮوه‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻧﺠﺎت ﻳﺎﺑﺪ واﻳﻦ ﻛﺎر ﻋﻘﻞ اﺳﺖ وﻫﺮﻛﺲ ﻏﻴﺮ اﻳﻦ ﻛﺎر را اﻧﺠـﺎم دﻫـﺪ ﻋﺎﻗـﻞ‬
‫ﺷﻤﺮده ﻧﻤﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫دوم‪ :‬ﻧﻴﺮوي اراده وﺻﺒﺮ اﺳﺖ ﺗﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻛﺎرﺗﻤﻜﻴﻦ ﻳﺎﺑـﺪ و ﺑـﺴﻴﺎرﻧﺪ ﻛـﺴﺎﻧﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﺗﻔﺎوﺗﻬﺎ را درك ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ اﻣﺎ ﺿﻌﻒ ﻧﻔﺲ و اراده ﺷﺎن از ﺑﺮﮔﺰﻳﺪن ﺳﻮدﻣﻨﺪﺗﺮﻳﻦ ﻫـﺎ‬
‫ﻣﺎﻧﻊ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫اﻣﺜﺎل اﻳﻦ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻧﻔﻌﻲ ﻧﻤﻲرﺳﺎﻧﻨﺪ و دﻳﮕﺮان ﻧﻴﺰ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﻪ آﻧﻬـﺎ ﺳـﻮدي‬
‫ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ وﻫﻤﺎﻧﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ اﻣﺎﻣﺖ دردﻳﻦ را ﺟﺰ ﺑﺮاي ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛـﻪ اﻫـﻞ ﺻـﺒﺮ و ﻳﻘـﻴﻦ‬
‫\‪
<4‬‬ ‫'‪) +    54‬‬
‫‪    F4bw‬‬ ‫ ‬
‫?&‪  59‬‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ از دﻳﮕﺮان ﻣﻨﻊ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪    :‬‬
‫‪ 5‹1‬‬
‫‬ ‫  ‬
‫
)ﺳﺠﺪه‪) (24‬و از ﻣﻴﺎن ﺑﻨﻲاﺳﺮاﺋﻴﻞ ﭘﻴﺸﻮاﻳﺎﻧﻲ‬ ‫‪       qL‬‬
‫‪ 5‬‬ ‫‪   R+ 'D1‬‬
‫را ﭘﺪﻳﺪار ﻛﺮدﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎن ﻣﺎ راﻫﻨﻤﺎﺋﻲ ﻣﻲﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑـﺪان ﮔـﺎه ﻛـﻪ ﺑﻨـﻲاﺳـﺮاﺋﻴﻞ‬
‫ﺷﻜﻴﺒﺎﺋﻲ ورزﻳﺪﻧﺪ و ﺑﻪ آﻳﺎت ﻣﺎ ﻳﻘـﻴﻦ ﭘﻴـﺪا ﻛﺮدﻧـﺪ‪ ( .‬وﭼﻨـﻴﻦ ﻛـﺴﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬
‫ازﻋﻠﻤﺶ ﺳﻮدﻣﻲﺑﺮد وﺑﻪ ﻣﺮدم ﺳﻮدﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ وﮔﺮوﻫﻲ ازﻣﺮدم ﺧﻮد از ﻋﻠـﻢ ﺧـﻮد‬
‫‪267‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ‪ /‬ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻛﺒﻴﺮه ﺑﻌﺪ از ﺷﺮك‬

‫ﺳﻮد ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ وﺑﻪ ﻏﻴﺮﺧﻮد ﺳﻮدي ﻧﻤﻲرﺳﺎﻧﻨﺪ و اﻳﻨﺎن ﺑﺎ ﻧﻮر ﺧﻮد راه ﻣـﻲروﻧـﺪ‪ ،‬و‬
‫ﮔﺮوﻫﻲ ﻫﻢ از ﻋﻠﻢ ﺧﻮد ﺳﻮد ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ وﻫﻢ ﺑﻪ ﻏﻴﺮﺧﻮد ﺳﻮد ﻣﻲرﺳﺎﻧﻨﺪ ﭘﺲ در ﻧﻮر‬
‫ﺧﻮد راه ﻣﻲروﻧﺪ وﻣﺮدم ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻧﻮر آﻧﻬﺎ راه ﻣﻲروﻧﺪ‪ ،‬وﮔﺮوﻫﻲ ﻧﻪ ازﻋﻠﻢ ﺧـﻮد ﺳـﻮد‬
‫ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ و ﻧﻪ ﺑﻪ ﻏﻴﺮ ﺧﻮد ﺳﻮد ﻣﻲرﺳﺎﻧﻨﺪ ﭘﺲ درﺗﺎرﻳﻜﻲ راه ﻣﻲروﻧﺪ و ﻫـﺮ ﻛـﻪ از‬
‫آﻧﺎن ﺗﺒﻌﻴﺖ ﻛﻨﺪ ﻫﻢ درﺗﺎرﻳﻜﻲ آﻧﻬﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪268‬‬
‫‪269‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻧﻬﻢ‪ /‬ﻣﺤﺒﺖ‬

‫ﻓﺼﻞ ﻧﻬﻢ‪ :‬ﻣﺤﺒﺖ‬

‫ﻣﺤﺒﺖ ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻳﮕﺎﻧﮕﻲ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﺤﺒﻮب اﻋﻼ را اﻗﺘﻀﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ‬

‫ﺣﺎل ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻘﺪﻣﻪ راداﻧﺴﺘﻲ ﺑﺪان ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﺤﺒـﺖ ﻣﺤﺒـﻮب واﻻ و‬
‫ﻋﺸﻖ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﺮوﻳﺎن درﻳﻚ ﻗﻠﺐ ﺟﻤﻊ ﺷﻮد ﺑﻠﻜﻪ اﻳﻦ دو ﺿﺪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮﻧـﺪ و ﺑـﺎ ﻫـﻢ‬
‫ﺟﻤﻊ ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ وﺑﺎﻳﺪ ﻳﻜﻲ ازآﻧﻬﺎ دﻳﮕﺮي را از ﻗﻠﺐ ﺧﺎرج ﻛﻨﺪ‪.‬ﭘﺲ ﻫﺮﻛﺪام ﺗﻤـﺎم‬
‫ﻣﺤﺒﺘﺶ ﺑﺮاي ﻣﺤﺒﻮب اﻋﻼﻳﺶ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﺤﺒﺖ ﻏﻴﺮاو ﺑﺎﻃـﻞ اﺳـﺖ و ﺑﻠﻜـﻪ ﺑـﺮاي‬
‫ﺻﺎﺣﺒﺶ ﻋﺬاب ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺤﺒﺘﻲ او را از ﻣﺤﺒﺖ ﻏﻴﺮ او ﺑﺎزﻣﻲدارد‬
‫و اﮔﺮ ﻫﻢ ﻛﺴﻲ رادوﺳﺖ ﺑﺪاردآﻧﺮاﺟﺰﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﺤﺒﻮﺑﺶ ﻳﺎﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ رﺳـﻴﺪن ﺑـﻪ او‬
‫دوﺳﺖ ﻧﺪارد‪ .‬وﻣﺤﺒﺖ ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ ﻳﮕﺎﻧﻪ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﺤﺒﻮب را اﻗﺘﻀﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ وﻧﺒﺎﻳـﺪ ﺑـﻴﻦ‬
‫او و ﻏﻴﺮ او درﻣﺤﺒﺖ ﺷﺮﻳﻚ ﻗﺎﺋﻞ ﺷﻮد و اﻳﻦ ﻋﻤﻞ اورا دور ﻧﻤﻮده و در ادﻋـﺎﻳﺶ‬
‫دروﻏﮕﻮ ﻣﻲﺷﻤﺎرد و اﮔﺮ ﻣﺤﺒﻮﺑﻲ ازﺑـﻴﻦ ﻣﺨﻠﻮﻗـﺎت ﻗﺒـﻮل ﻧﺨﻮاﻫـﺪﻛﺮد وﻏﻴـﺮت‬
‫ﻣﻲورزد از اﻳﻨﻜﻪ ﻏﻴﺮاورا درﻣﺤﺒﺖ ﺑﺎاوﺷﺮﻳﻚ ﻛﻨﻨﺪ ‪ -‬ﺑﺎوﺟﻮد اﻳﻨﻜﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻲ اﻳﻦ‬
‫را ﻧﺪارد ﻛﻪ ﺗﻤﺎم ﻣﺤﺒﺖ راﺻﺮف اوﻛﻨﻲ‪ -‬ﭘـﺲ ﺣﺒﻴـﺐ واﻻﻣﻘـﺎم ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﺧﻮاﻫـﺪ‬
‫ﺑﻮدﻛﻪ ﻣﺤﺒﺖ ﺟﺰاو را ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﻧﻴﺴﺖ وﻫﺮ ﻣﺤﺒﺘﻲ ﺑﺮاي ﻏﻴﺮاو ﻋـﺬاﺑﻲ اﺳـﺖ ﺑـﺮاي‬
‫ﺻﺎﺣﺒﺶ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷﺮك دراﻳﻦ ﻣﺤﺒﺖ راﻧﻤﻲﺑﺨﺸﺪ وﻏﻴﺮآﻧﺮا ﺑـﺮاي ﻫﺮﻛـﻪ‬
‫ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﺧﻮاﻫﺪﺑﺨﺸﻴﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﻣﺤﺒﺖ ﺗﺼﺎوﻳﺮ‪ ،‬ﻣﺤﺒﺖ ﻛﺴﻲ راﻛـﻪ ﺑـﺮاي اوﺳـﻮدﻣﻨﺪﺗﺮ‬
‫اﺳﺖ ازاوﻣﻲﮔﻴﺮد و ﺑﻠﻜﻪ ﻣﺤﺒﺖ ﻛﺴﻲ را ﻣﻲﮔﻴﺮد ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻣﺼﻠﺤﺖ وﻧﻌﻤﺘﻲ وﻫﻴﭻ‬
‫زﻧﺪﮔﻲ ﺳﻮدﻣﻨﺪي ﺟﺰ ﺑﺎ ﻣﺤﺒﺖ اووﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﻟﺬا ﺑﺎﻳـﺪ ﺷـﺨﺺ ﻳﻜـﻲ ازاﻳـﻦ دو‬
‫ﻣﺤﺒﺖ را ﺑﺮﮔﺰﻳﻨﺪ زﻳﺮا اﻳﻦ دوﺑﺎﻫﻢ درﻳﻚ ﻗﻠﺐ ﺟﻤﻊ ﻧﻤﻲﺷـﻮﻧﺪ ﺑﻠﻜـﻪ ﻫـﺮﻛﺲ از‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪270‬‬

‫ﻣﺤﺒﺖ ﺧﺪا وﻳﺎد او و ﺷﻮق ﻟﻘﺎي اواﻋﺮاض ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﺤﺒﺖ ﻏﻴﺮ او دﭼﺎر ﻣﻲﺷـﻮد‬
‫و دردﻧﻴﺎ و ﺑﺮزخ و آﺧﺮت ﺑﺎ آن ﻋﺬاب ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺮﻛﺲ ﻣﺎﻟﻚ وﻣﻮﻻي واﻗﻌﻴﺶ‪ ،‬اﻟﻪ او ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﻫﻮا وﻫﻮﺳﺶ اﻟﻪ او ﺧﻮاﻫﻨـﺪ ﺷـﺪ‬
‫‪  U4$‬‬
‫‪   ­ 49$‬‬
‫‪ 74G‬‬ ‫‪ +    d m‬‬
‫‪  T 9f‬‬ ‫¨‪  Q‬‬
‫‪   :‬‬ ‫' ‪  +‬‬ ‫ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪  :‬أ     ‬
‫‪  Y‬‬
‫\<‪ 4' 4‬‬
‫‪   T <4&1‬‬
‫‪  i4‬‬ ‫‪  4b =gs‬‬‫‪   U$‬‬ ‫‪    &bE‬‬
‫‬
‫
‬
‫‪  + Q4‬‬ ‫‬ ‫‪   )   du1‬‬ ‫?&‪    ,‬‬
‫‪    .9‬‬ ‫‬
‫‪   U$‬‬
‫)ﺟﺎﺛﻴﻪ ‪) (23‬ﻫﻴﭻ دﻳﺪهاي ﻛﺴﻲ را ﻛﻪ ﻫﻮا و ﻫﻮس ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺧﺪاﺋﻲ ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺘـﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﺎ وﺟﻮد آﮔﺎﻫﻲ‪ ،‬ﺧﺪا او را ﮔﻤﺮاه ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﺮ ﮔﻮش و دل او ﻣﻬـﺮ‬
‫ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ و ﺑﺮ ﭼﺸﻤﺶ ﭘﺮدهاي اﻧﺪاﺧﺘـﻪ اﺳـﺖ؟! ﭘـﺲ ﭼـﻪ ﻛـﺴﻲ ﺟـﺰ ﺧـﺪا‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ او را راﻫﻨﻤﺎﺋﻲ ﻛﻨﺪ؟ آﻳﺎ ﭘﻨﺪ ﻧﻤﻲﮔﻴﺮﻳﺪ و ﺑﻴﺪار ﻧﻤﻲﺷﻮﻳﺪ؟(‬

‫ﻋﺒﺎدت ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﻣﺤﺒﺘﻲ ﻫﻤﺮاه ﺧﻀﻮع وذﻟﺖ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﺤﺒﻮب‬

‫ﻋﺒﺎدت‪ ،‬ﻣﺤﺒﺖ ﻫﻤﺮاه ﺧﻀﻮع وذﻟﺖ درﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﺤﺒﻮب اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﺮ ﻛﺲ ﭼﻴﺰي را‬
‫دوﺳﺖ ﺑﺪارد ودر ﻣﻘﺎﺑﻠﺶ ﺧﻀﻮع داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻗﻠﺒﺶ اورا ﻋﺒﺎدت ﻣـﻲﻛﻨـﺪ وﺑﻠﻜـﻪ‬
‫ﻋﺒﺎدت آﺧﺮﻳﻦ ﻣﺮاﺗﺐ ﻣﺤﺒﺖ اﺳﺖ وﺑﻪ آن ﺗﺘﻴﻢ ﻳـﺎ ﻣﺤﺒـﺖ ﺗـﺎ ﺣـﺪ ﭘﺮﺳـﺘﺶ ﻫـﻢ‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ .‬اوﻟﻴﻦ ﻣﺮاﺗﺐ ﻣﺤﺒﺖ ﻋﻼﻗﻪ اﺳﺖ وﺑـﻪ اﻳـﻦ دﻟﻴـﻞ ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﻧـﺎم ﺧﻮاﻧـﺪه‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﭼﻮن ﻗﻠﺐ ﺑﻪ ﻣﺤﺒﻮب ﺗﻌﻠﻖ ﻣﻲﮔﻴﺮد ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺑﻌﺪ ﺻﺒﺎﺑﻪ ﻳـﺎ ﻣﺤﺒـﺖ ﺑﭽﮕﺎﻧـﻪ‬
‫اﺳﺖ وﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺎم ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲﺷﻮد ﭼﻮن ﻗﻠﺐ ﺳﺮﮔﺮم ﻣﺤﺒﻮب اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺳﻮم ﻏﺮام ﻳﺎ ﻣﺤﺒﺖ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ ازﻫﻤﺮاﻫﻲ و ﻣﺪاوﻣﺖ‬
‫ﻗﻠﺐ ﺑﺮﻣﺤﺒﺖ ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ از آن ﺟﺪا ﻧﺸﻮد و وام ﻧﻴﺰ در ]ﻋﺮﺑـﻲ[ ﻏـﺮﻳﻢ ﺧﻮاﻧـﺪه‬
‫‪
4‬‬
‫‪  Z  Q4$‬‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد ﭼﻮن ﻫﻤﺮاه ﺻﺎﺣﺒﺶ اﺳﺖ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣـﻲﻓﺮﻣﺎﻳـﺪ‪+  :‬‬
‫‪ 
:‬‬
‫‪) s‬‬
‫')ﻓﺮﻗﺎن‪) (65‬ﭼﺮا ﻛﻪ ﻋﺬاب آن )ﮔﺮﻳﺒـﺎﻧﮕﻴﺮ ﻫـﺮ ﻛـﺲ ﻛـﻪ ﺷـﺪ از او( ﺟـﺪا‬ ‫‬
‫ﻧﻤﻲﮔﺮدد )و ﺗﺎ اﺑﺪ ﻣﻼزم وي ﻣﻲﺷﻮد((‬
‫ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺑﻌﺪ ﻋﺸﻖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از زﻳـﺎده روي در ﻣﺤﺒـﺖ و ﺑـﻪ ﻫﻤـﻴﻦ‬
‫‪271‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻧﻬﻢ‪ /‬ﻣﺤﺒﺖ‬

‫‪١‬‬
‫دﻟﻴﻞ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺒﺤﺎن ﺑﺎ آن ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻧﻤﻲﺷﻮد و در ﺣﻖ او ﺑﻪ ﻛﺎر ﻧﻤﻲرود‪.‬‬
‫ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺑﻌﺪ ﺷﻮق اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ ازﺳﻔﺮ ﻗﻠﺐ ﺑﻪ ﺳﻮي ﻣﺤﺒﻮب‪ ،‬ﻛـﻪ اﻳـﻦ‬
‫ﻛﻠﻤﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻛﺎرﻣﻲرود ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ در ﻣﺴﻨﺪ اﻣﺎم اﺣﻤﺪ درﺣـﺪﻳﺜﻲ از‬
‫ﻋﻤﺎر اﺑﻦ ﻳﺎﺳﺮ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ او ﻧﻤﺎزي ﺧﻮاﻧﺪ و آﻧﺮا ﻛﻮﺗﺎه ادا ﻛﺮد‪ ،‬در ﻣﻮرد آن از‬
‫او ﺳﻮال ﺷﺪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ درآن دﻋﺎﻫﺎﻳﻲ ﻧﻤـﻮدم ﻛـﻪ رﺳـﻮل ﺧـﺪا
ﺑـﺎ آﻧﻬـﺎ دﻋـﺎ‬
‫ﻣﻲﻧﻤﻮد‪= † Y  A5 n ¦9 U$ C0< > N Cb9&1 C9[E : 9 j :‬‬
‫‪=3g  > N I C7 gG C9[E : 9 k _G = Y : a5 k _G‬‬
‫‪C9[4E a45N  4" I <p" C9[E >ŒN  tf I ¦† Fb9 C9[E‬‬
‫& ‪=Q4 ,[4E r4R <&1 % & 31 C9[E “"5  P$ = C9[E <5  S‬‬
‫‪F9Œ' F57  =H' t © _s I Cw" k „g C9[E  C? k ‡5‬‬
‫‪) ١(<7' = <m 59&? 
S F5€1 5W 9‬ﺧﺪاﻳﺎ ﻣﻦ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ ﺗـﻮ ﺑﺮﻏﻴـﺐ و ﺑـﻪ‬
‫ﻗﺪرﺗﺖ ﺑﺮﻣﺨﻠﻮﻗﺎت ازﺗﻮ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻢ ﻛﻪ ﻣﺮا زﻧﺪه ﻧﮕﻪ داري اﮔﺮزﻧـﺪه ﻣﺎﻧـﺪن ﺑـﺮاﻳﻢ‬
‫ﻧﻴﻚ اﺳﺖ وﻣﺮا ﺑﻤﻴﺮاﻧﻲ اﮔﺮﻣﺮدن ﺑﺮاﻳﻢ ﻧﻴﻚ اﺳﺖ‪ .‬ﺧـﺪاﻳﺎ ﻣـﻦ ﺗـﺮس را درﭘﻨﻬـﺎن‬
‫وآﺷﻜﺎر‪ ،‬ازﺗﻮ ﻣﺴﺌﻠﺖ دارم وﺳﺨﻦ ﺣﻖ رادرﺣﺎل ﻋـﺼﺒﺎﻧﻴﺖ ورﺿـﺎﻳﺖ ازﺗﻮﻃﻠـﺐ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻢ و ﻣﻴﺎﻧﻪ روي در ﻓﻘﺮ و ﺑﻲ ﻧﻴﺎزي را ازﺗﻮ ﺧﻮاﺳﺘﺎرم واز ﺗﻮ ﻧﻌﻤﺘﻲ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻢ‬
‫ﻛﻪ ﻧﺎﺑﻮد ﻧﺸﻮد وﭼﺸﻢ روﺷﻨﻲ راﻛﻪ ﻗﻄـﻊ ﻧﮕـﺮدد‪ .‬و از ﺗـﻮ آﺳـﺎﻳﺶ زﻧـﺪﮔﻲ ﺑﻌـﺪ‬
‫ازﻣﺮگ راﻣﻲﺧﻮاﻫﻢ و از ﺗﻮ ﻟﺬت ﻧﮕﺎه ﻛﺮدن ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﺖ را ﻃﻠﺐ ﻣﻲﻛـﻨﻢ وﺷـﻮق‬
‫دﻳﺪار ﺗﻮرا ﻣﺴﺌﻠﺖ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻢ ﺑﺪون ﺿﺮري ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺿﺮر ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ و ﻳﺎﻓﺘﻨـﻪ اي ﻛـﻪ‬
‫ﮔﻤﺮاﻫﻢ ﮔﺮداﻧﺪ‪ .‬ﭘﺮوردﮔـﺎرا ﻣـﺎ را ﺑـﻪ زﻳﻨـﺖ اﻳﻤـﺎن ﻣـﺰﻳﻦ ﻓﺮﻣـﺎ وﻣـﺎ را ﻫـﺪاﻳﺖ‬
‫دﻫﻨﺪﮔﺎﻧﻲ ﻫﺪاﻳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻗﺮارده‪(.‬‬
‫?‪4‬‬
‫‪  
4‬‬
‫ﺑﺮﺧﻲ ازاﻫﻞ ﺑﺼﻴﺮت درﻣﻮرد اﻳﻦ ﻓﺮﻣﻮده ﺧﺪاوﻧﺪ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪  4'  :‬‬

‫‪ .1‬اﻳﻦ ﺗﺬﻛﺮ ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻲ از ادﻳﺒﺎن و اﻫﻞ ﺗﺼﻮف ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﻠﻤﻪ را ﺑﺴﻴﺎر در ﺣﻖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑـﻪ ﻛـﺎر ﻣـﻲﺑﺮﻧـﺪ‪.‬‬
‫]ﻣﺤﻘﻖ[‬
‫‪ 1‬اﺣﻤﺪ ‪ 18351‬و ﻧﺴﺎﺋﻲ ‪54/3‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪272‬‬

‫&‪j  9‬ﻋﻨﻜﺒﻮت ‪) (5‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻣﻼﻗﺎت ﺧﺪا‬ ‫‬

‫‪  “ b8‬‬
‫­‬ ‫@
  ‬
‫?‪   rM T ,‬‬
‫‪+ m‬‬ ‫‬
‫"‪+   T t‬‬
‫را ﭼﺸﻢ ﻣﻲدارد زﻣﺎﻧﻲ را ﻛﻪ ﺧﺪا ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﺮده اﺳﺖ )دﻳﺮ ﻳﺎ زود( ﻓﺮا ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬و او‬
‫ﺷﻨﻮا و آﮔﺎه اﺳﺖ‪ (.‬ﭼﻮن ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷﺪت ﺷﻮق اوﻟﻴﺎﻳﺶ راﺑﻪ دﻳﺪار ﺧﻮد ﻣﻲداﻧﺪ‪ ،‬و‬
‫ﻧﻴﺰ ﻣﻲداﻧﺪ ﻛﻪ دﻟﻬﺎﻳﺸﺎن ﺟﺰ ﺑﺎ دﻳﺪار او آرام ﻧﻤﻲﮔﻴﺮد ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ زﻣـﺎن و ﻣﻮﻋـﺪي‬
‫ﺑﺮاي دﻳﺪارش ﻗﺮار داده اﺳﺖ ﺗﺎ دﻟﻬﺎﻳﺸﺎن را ﺑﺎ آن آرام ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺎﻛﺘﺮﻳﻦ و ﻟﺬﻳﺬﺗﺮﻳﻦ زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬زﻧﺪﮔﻲ دوﺳﺘﺪاران ﻣﺸﺘﺎق آراﻣﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﺑﺮاﺳﺘﻲ زﻧﺪﮔﻲ آﻧﺎن زﻧﺪﮔﻲ ﭘﺎك ﺣﻘﻴﻘﻲ اﺳﺖ وﺣﻴﺎﺗﻲ ﺑﺮاي ﻗﻠﺐ ﭘـﺎﻛﺘﺮ وآراﻣـﺶ‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺗﺮ از آن وﺟﻮد ﻧﺪارد واﻳﻦ ﻫﻤﺎن ﺣﻴﺎت ﭘﺎﻛﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧـﺪ درﻣـﻮرد آن‬
‫‬ ‫‪    4‬‬ ‫‪)   ,b$‬‬
‫'   ‬
‫‪)  *  =4‬‬
‫‪F4.‬‬ ‫‪ +   ^59‬‬
‫‪)  n 45‬‬ ‫'‪    '-4‬‬
‫‪(   4m‬‬
‫`‪   a4‬‬ ‫‪­   4'* †L‬‬ ‫ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪  :‬‬
‫)ﻧﺤﻞ‪) (97‬ﻫﺮﻛﺲ ﭼﻪ زن و ﭼﻪ ﻣﺮد ﻛﺎر ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ و ﻣﺆﻣﻦ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﺑـﺪو‬
‫)در اﻳﻦ دﻧﻴﺎ( زﻧﺪﮔﻲ ﭘﺎﻛﻴﺰه و ﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪي ﻣﻲﺑﺨﺸﻴﻢ(‬
‫ﻣﻨﻈﻮر از اﻳﻦ زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﺣﻴﺎت ﻣﺸﺘﺮﻛﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ درآن ﻣﻮﻣﻦ و ﻛﺎﻓﺮ و ﻧﻴﻜﻮﻛـﺎر‬
‫و ﺑﺪﻛﺎر از ﻟﺤﺎظ ﺧﻮردن و ﭘﻮﺷﻴﺪن وﻧﻮﺷﻴﺪن و ﻧﻜﺎح ﺑﺎ ﻫـﻢ ﺑﺮاﺑﺮﻧـﺪ وﭼـﻪ ﺑـﺴﺎ‬
‫دﺷﻤﻨﺎن ﺧﺪا از اوﻟﻴﺎﻳﺶ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻬﺮه ﺑﺮده اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮاي ﻫﺮﻛﺲ ﻛﻪ ﻋﻤﻞ ﺻﺎﻟﺢ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ زﻧﺪﮔﻲ ﭘـﺎﻛﻲ راﺗـﻀﻤﻴﻦ‬
‫ﻧﻤﻮده اﺳﺖ وﺧﺪاوﻧﺪ در وﻋﺪه ﺧﻮد ﺻﺎدق اﺳﺖ وﺧﻼف وﻋﺪه ﻧﻤﻲﻛﻨـﺪ وﻛـﺪام‬
‫زﻧﺪﮔﻲ زﻳﺒﺎﺗﺮاﺳﺖ اززﻧﺪﮔﻲ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺗﻤﺎم ﺗﻮاﻧﺶ را درﻛـﺴﺐ رﺿـﺎﻳﺖ ﺧﺪاوﻧـﺪ‬
‫ﺻﺮف ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻗﻠﺒﺶ را ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻧﻨﻤﻮده وﺗﻤﺎﻣـﺎ رو ﺑـﻪ ﺧـﺪاﻛﺮده اﺳـﺖ و ﻓﻜـﺮ و‬
‫ارادهاش را ﺑﺮ او ﺟﻤﻊ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ وﻳﺎد ﻣﺤﺒﻮب واﻻﻳﺶ وﺣﺐ و ﺷﻮق دﻳـﺪار او‬
‫و آراﻣﺶ ﻧﺰد او‪ ،‬ﺑﺮ وﺟﻮدش ﻣﺴﺘﻮﻟﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺗﻤﺎم ﻫﻤـﺖ و اراده و ﻧﻴـﺖ و‬
‫اﻓﻜﺎرش ﮔﺮد او ﻣﻲﮔﺮدد واﮔﺮﺳﺎﻛﺖ ﺷﻮد ﺑﻪ ﻳﺎد او ﺳﺎﻛﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ واﮔﺮﺳـﺨﻦ‬
‫ﺑﮕﻮﻳﺪ ﺑﻪ ﻳﺎد او ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ اﮔﺮ ﺑﺸﻨﻮد از او ﻣﻲﺷﻨﻮد و اﮔﺮ ﺑﺒﻴﻨﺪ از او ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ دﺳﺘﺶ‬
‫ﺑﻪ او ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺑﺎ او راه ﻣﻲرود و ﺑﻪ ﻳﺎد او ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﻨـﺪ و ﻣـﻲاﻳـﺴﺘﺪ و‬
‫زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ وﻣﻲﻣﻴﺮد و زﻧﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ درﺻـﺤﻴﺢ ﺑﺨـﺎري آﻣـﺪه اﺳـﺖ‬
‫درآﻧﭽﻪ ﻛﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا
از ﺧﺪاوﻧﺪ رواﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻓﺮﻣﻮد‪) :‬ﻣﺎ ﺗﻘـﺮب‬
‫‪273‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻧﻬﻢ‪ /‬ﻣﺤﺒﺖ‬

‫اﻟﻰ ﻋﺒﺪى ﺑﻤﺜﻞ أداء ﻣﺎ اﻓﺘﺮﺿﺖ ﻋﻠﻴﻪ وﻻ ﻳﺰال ﻋﺒﺪي ﻳﺘﻘـﺮب اﻟـﻲ ﺑﺎﻟﻨﻮاﻓـﻞ ﺣﺘـﻲ‬
‫أﺣﺒﻪ ﻓﺎذا أﺣﺒﺒﺘﻪ ﻛﻨﺖ ﺳﻤﻌﻪ اﻟﺬي ﻳﺴﻤﻊ ﺑﻪ وﺑﺼﺮه اﻟﺬي ﻳﺒﺼﺮ ﺑﻪ وﻳﺪه اﻟﺘﻲ ﻳﺒﻄﺶ‬
‫ﺑﻬﺎ ورﺟﻠﻪ اﻟﺘﻲ ﻳﻤﺸﻰ ﺑﻬﺎ )ﻓﺒﻲ ﻳﺴﻤﻊ وﺑﻲ ﻳﺒﺼﺮو ﺑﻲ ﻳﺒﻄﺶ وﺑﻲ ﻳﻤـﺸﻰ(‪ ١‬وﻟـﺌﻦ‬
‫ﺳﺌﻠﻨﻲ ﻻﻋﻄﻴﻨﻪ وﻟﺌﻦ اﺳﺘﻌﺎذ ﺑﻲ ﻻﻋﻴﺬﻧﻪ وﻣﺎ ﺗﺮددت ﻓﻰ ﺷﻲء أﻧﺎ ﻓﺎﻋﻠﻪ ﺗﺮددي ﻋـﻦ‬
‫ﻗﺒﻀﻰ روح ﻋﺒﺪي اﻟﻤﺆﻣﻦ ﻳﻜﺮه اﻟﻤﻮت وأﻛﺮه ﻣﺴﺎءﺗﻪ وﻻ ﺑﺪ ﻟﻪ ﻣﻨﻪ(‪) ١‬ﻫـﻴﭻ ﺑﻨـﺪه‬
‫اي ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﭼﻴﺰي ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﺰدﻳﻚ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ ﺑﻪ آن اﻧﺪازه ﻛﻪ ﺑﺎ اداي ﻓـﺮاﻳﺾ ﺑـﻪ‬
‫ﻣﻦ ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻲﺷﻮد و ﻣﺪام ﺑﻨﺪه ام ﺑﺎﺳﻨﺖ ﻫﺎﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﺰدﻳﻚ ﻣـﻲﺷـﻮدﺗﺎ اﻳﻨﻜـﻪ او را‬
‫دوﺳﺖ ﺑﺪارم ﭘﺲ اﮔﺮاورادوﺳﺖ ﺑﺪارم ﮔﻮش او ﻣﻲﺷﻮم ﻛـﻪ ﺑـﻪ آن ﻣـﻲﺷـﻨﻮد و‬
‫ﭼﺸﻤﺶ ﻣﻲﺷﻮم ﻛﻪ ﺑﻪ آن ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ و دﺳﺘﺶ ﻣﻲﺷﻮم ﻛﻪ آﻧﺮا ﺑﻪ ﺣﺮﻛﺖ در ﻣﻲآورد‬
‫و ﭘﺎﻳﺶ ﻣﻲﺷﻮم ﻛﻪ ﺑﺎ آن راه ﻣﻲرود )ﭘﺲ ﺑﺎ ﻣﻦ ﻣـﻲﺷـﻨﻮد و ﺑـﺎ ﻣـﻦ ﻣـﻲﺑﻴﻨـﺪ و‬
‫دﺳﺘﺶ را ﺑﺎ ﻣﻦ ﺗﻜﺎن ﻣﻲدﻫﺪ و ﺑﺎ ﻣﻦ راه ﻣـﻲرود( و اﮔـﺮ از ﻣـﻦ ﺑﺨﻮاﻫـﺪ ﺑـﻪ او‬
‫ﻋﻄﺎﻣﻲﻛﻨﻢ واﮔﺮﺑﻪ ﻣﻦ ﭘﻨﺎه ﺑﺒﺮد ﭘﻨﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﻢ و درﻫـﻴﭻ ﻛـﺎري ﻛـﻪ اﻧﺠـﺎم دﻫـﻢ‬
‫ﺗﺮدﻳﺪي ﻧﻨﻤﻮده ام ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺮدﻳﺪم درﮔﺮﻓﺘﻦ ﺟﺎن ﺑﻨﺪه ﻣﻮﻣﻨﻢ ﻛﻪ ازﻣﺮدن ﻛﺮاﻫﺖ دارد‬
‫و ﻧﺎراﺣﺘﻲ اش را دوﺳﺖ ﻧﺪارم اﻣﺎ از ﻣﺮگ ﭼﺎره اي ﺑﺮاﻳﺶ ﻧﻴﺴﺖ‪(.‬‬
‫ﭘﺲ اﻳﻦ ﺣﺪﻳﺚ ﺷﺮﻳﻒ اﻟﻬﻲ اﺳﺒﺎب ﻣﺤﺒﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ را در دو ﭼﻴﺰ ﺣﺼﺮ ﻧﻤﻮده‬
‫اﺳﺖ‪ :‬اﻧﺠﺎم ﻓﺮاﻳﺾ وﻧﺰدﻳﻜﻲ ﺑﻪ ﺧﺪا ﺑﺎ اﻧﺠﺎم ﺳﻨﺖ ﻫﺎ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺧﺒﺮداده اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮاﻳﺾ ﻣﺤﺒﻮﺑﺘﺮﻳﻦ ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛـﺴﺎﻧﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﺪا ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﻮﻧﺪ را ﺑﻪ او ﻧﺰدﻳﻚ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ و ﺑﻌـﺪ ازآن ﺳـﻨﺖ ﻫـﺎ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺷﺨﺺ ﻣﺪام ﺳﻨﺖ ﻫﺎرا اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ ﺗﺎ ﻣﺤﺒـﻮب ﺧـﺪا ﻣـﻲﺷـﻮد واﮔـﺮ‬
‫ﻣﺤﺒﻮب ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷﺪ ﻣﺤﺒﺖ دﻳﮕﺮي ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻣﺤﺒـﺖ اوﻟـﻲ ازﺟﺎﻧـﺐ ﺧـﺪا ﺑـﺮ او‬
‫واﺟﺐ ﻣﻲﺷﻮد و اﻳﻦ ﻣﺤﺒﺖ او را از اﺷﺘﻐﺎل وﻓﻜﺮ ﺑﻪ ﻏﻴﺮﺧﺪا ﺑﺎز ﻣـﻲدارد وﺗﻤـﺎم‬
‫روﺣﺶ را در ﺑﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬و ﺷﻜﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺷﺨﺺ اﮔﺮ ﺑـﺸﻨﻮد از ﻣﺤﺒـﻮﺑﺶ‬
‫ﻣﻲﺷﻨﻮد و اﮔﺮ ﺑﺒﻴﻨﺪ ازاو ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ واﮔﺮ دﺳﺘﻲ ﺣﺮﻛﺖ دﻫﺪ از اوﺣﺮﻛﺖ ﻣـﻲدﻫـﺪ و‬

‫‪ .1‬اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﻛﻪ داﺧﻞ ﭘﺮاﻧﺘﺰ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ در ﺻﺤﻴﺢ ﺑﺨﺎري وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬
‫‪ 1‬ﺑﺨﺎري ‪6502‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪274‬‬

‫اﮔﺮ راه رود ﺑﻪ ﺳﻮي اوﻣﻲرود و او در ﻗﻠﺒﺶ اﺳﺖ و ﻫﻤﺮاه او و اﻧﻴﺲ و دوﺳـﺖ‬
‫اوﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺣﺪﻳﺚ ﮔﻮش وﭼﺸﻢ ودﺳﺖ و ﭘﺎ ذﻛﺮﺷﺪه اﺳﺖ ﭼﺮا ﻛﻪ اﻳﻦ اﻋﻀﺎ‪ ،‬اﻋﻀﺎي‬
‫درك وﻓﻌﻞ اﻧﺴﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬ﻫﻤﺎﻧﺎ ﮔﻮش وﭼﺸﻢ ﻣﻴﻞ وﻧﻔﺮت راﺑﺮﻗﻠﺐ وارد ﻣﻲﻛﻨـﺪ و‬
‫ﺣﺐ و ﺑﻐﺾ راﻛﺴﺐ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ودﺳﺖ وﭘﺎرا ﺑﻪ ﻋﻤﻞ واﻣﻲدارﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ اﮔﺮﮔـﻮش‬
‫و ﭼﺸﻢ ﺷﺨﺺ ﺑﻪ ﺳﻮي ﺧﺪاﺑﺎﺷﺪ ﭘﺲ اﻋﻀﺎي ادراﻛﻲ اش دراﻣﺎن اﺳﺖ ودرﺣﺐ‬
‫و ﺑﻐﺾ ﻣﺤﻔﻮظ اﺳﺖ ﭘﺲ درﺣﺮﻛﺖ وراه رﻓﺘﻦ ﻫﻢ ﻣﺤﻔﻮظ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﮕﺮﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻪ ذﻛﺮﮔﻮش وﭼﺸﻢ ودﺳﺖ وﭘﺎ اﻛﺘﻔﺎ ﺷﺪه و زﺑـﺎن ذﻛـﺮ ﻧـﺸﺪه‬
‫اﺳﺖ زﻳﺮا ﮔﻮش ﮔﺎﻫﻲ ﺑﻪ اﺧﺘﻴﺎراﻧﺴﺎن ﻣﻲﺷﻨﻮد و ﮔﺎﻫﻲ ﺑﺪون اﺧﺘﻴﺎر او وﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‬
‫ﭼﺸﻢ ﮔﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﻏﻴﺮ اﺧﺘﻴﺎر اﻧﺴﺎن ﻣـﻲﺑﻴﻨـﺪ و ﭼﻨـﻴﻦ اﺳـﺖ ﺣﺮﻛـﺖ دﺳـﺖ وﭘـﺎي‬
‫ﺷﺨﺺ‪ .‬ﭘﺲ ﭼﮕﻮﻧﻪ زﺑﺎن ذﻛﺮﺷﻮد درﺣﺎﻟﻲ ﻛـﻪ ﺟﺰﺑـﺎ ﻗـﺼﺪ و اﺧﺘﻴـﺎر اﻧـﺴﺎن ﺑـﻪ‬
‫ﺣﺮﻛﺖ درﻧﻤﻲآﻳﺪ و ﻫﺮﭼﻪ اﻧﺴﺎن اﻣﺮﻛﻨﺪ آﻧﺮا اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬واﻳـﻀﺎ واﻛـﻨﺶ زﺑـﺎن‬
‫ﺑﺎ ﻗﻠﺐ ازﺳﺎﻳﺮ اﻋﻀﺎ ﻛﺎﻣﻠﺘﺮاﺳﺖ ودر واﻗﻊ زﺑﺎن ﺗﺮﺟﻤـﻪ و ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪه ﻗﻠـﺐ اﺳـﺖ و‬
‫ﺑﻨﮕﺮﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻮدن ﺑﻨﺪه اش ﺑﺎ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﮔﻮش و ﭼﺸﻢ و دﺳﺖ و ﭘﺎ در‬
‫ﺣﺪﻳﺚ‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﻮدن ﺧﻮد ﺑﺎ او ﻣﺤﻘﻖ ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﮕﺮ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ در ﺗﻤﺎم ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺎي ﺣﺪﻳﺚ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ »ﺑﺎ ﻣﻦ « و ﻧﻔﺮﻣﻮده‬
‫»ﺑﺮاي ﻣﻦ«‪.‬‬
‫در ﺗﻤﺎم ﺣﺪﻳﺚ از ﻟﻔﻆ»ﺑﺎ« اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ و اﻳﻦ ﻧـﻪ ﻓﻘـﻂ ﺑـﺮاي اﺳـﺘﻌﺎﻧﺖ‬
‫اﺳﺖ ﭼﺮا ﻛﻪ ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺗﻤﺎم ﺣﺮﻛﺎت ﻧﻴﻜﻮ ﻛﺎر و ﺑﺪ ﻛﺎر ﺑﺎ ﻛﻤﻚ ﺧﺪا اﻧﺠﺎم ﻣـﻲﺷـﻮد‪،‬‬
‫ﺑﻠﻜﻪ »ﺑﺎ« در اﻳﻨﺠﺎ ﺑﺮاي ﻫﻤﺮاﻫﻲ اﺳﺖ ﻳﻌﻨﻲ ﺷﺨﺺ ﻣﻲﺷﻨﻮد و ﻣﻲﺑﻴﻨـﺪ و دﺳـﺖ‬
‫ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲدﻫﺪ و راه ﻣﻲرود و ﻣﻦ ﻫﻤﺮاه او و ﺑـﺎ او ﻫـﺴﺘﻢ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﻜـﻪ در ﺣـﺪﻳﺚ‬
‫دﻳﮕﺮي ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪) :‬ﻣﻦ ﻫﻤﺮاه ﺑﻨﺪه ام ﻫﺴﺘﻢ ﻫﺮ ﮔﺎه ﻛﻪ ﻳـﺎدم ﻛﻨـﺪ و ﻟﺒﻬـﺎﻳﺶ را ﺑـﻪ‬
‫ﻳﺎدم ﺗﻜﺎن دﻫﺪ‪ (.‬و اﻳﻦ ﻫﻤﺮاﻫﻲ ﻫﻤﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻓﺮﻣﻮده ي ﺧﺪاوﻧﺪ آﻣﺪه اﺳـﺖ‬
‫'&‪) 5‬ﺗﻮﺑﻪ‪) (40‬ﻏﻢ ﻣﺨﻮر ﻛﻪ ﺧﺪا ﺑﺎ ﻣﺎ اﺳﺖ( و ﻫﻤﺎن اﺳـﺖ‬ ‫‪+ 
€³‬‬
‫‪   T
:‬‬ ‫ﻛﻪ‪     :‬‬
‫‪275‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻧﻬﻢ‪ /‬ﻣﺤﺒﺖ‬

‫ﻛﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا
ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪) :‬ﻣﺎ ﻇﻨﻚ ﺑـﺎﺛﻨﻴﻦ اﷲ ﺛﺎﻟﺜﻬﻤـﺎ(‪» ١‬ﮔﻤﺎﻧـﺖ ﭼﻴـﺴﺖ در‬
‫ﻣﻮرد دو ﻧﻔﺮي ﻛﻪ ﺳﻮﻣﻴﻨﺸﺎن ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ‪ «.‬و ﻧﻴﺰ اﻳﻦ ﻓﺮﻣﻮده ﺧﺪاوﻧـﺪ ﻛـﻪ‪+   :‬‬
‫‪
:‬‬
‫'‪“4‬‬ ‫‪)P58^R‬ﻋﻨﻜﺒﻮت‪) (69‬ﻗﻄﻌﺎً ﺧﺪا ﺑﺎ ﻧﻴﻜﻮﻛﺎران اﺳﺖ( وﻧﻴـﺰ‪+   :‬‬ ‫‪   “R T‬‬
‫‪  T
:‬‬ ‫‬ ‫ ‬
‫¡‪)
58‬ﻧﺤﻞ‪) (128‬ﺑﻲﮔﻤﺎن ﺧﺪا ﻫﻤﺮاه ﻛﺴﺎﻧﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫‪    J m Q‬‬
‫‬
‫"  ‪ + +‬‬
‫‬
‫‪ +‬‬
‫‪ + Q‬‬
‫'‪“4‬‬
‫‪  T
:‬‬ ‫‪+   q4L‬‬
‫ﺗﻘﻮا ﭘﻴﺸﻪ ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺎ ﻛﺴﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﻧﻴﻜﻮﻛـﺎر ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ (.‬و‪    :‬‬
‫‪+  i4+  K4‬‬
‫‪
:‬‬ ‫‪)1p‬اﻧﻔﺎل‪) (46‬ﺷﻜﻴﺒﺎﺋﻲ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺧﺪا ﺑﺎ ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﺎن اﺳﺖ( و‪   :‬‬ ‫‪  +‬‬
‫< )ﺷﻌﺮاء‪)) (62‬ﻣﻮﺳﻲ( ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﻦ ﺑﺎ ﻣـﻦ‬ ‫‪    E /0‬‬ ‫'&‪*  A‬‬
‫ ‬
‫‬
‫اﺳﺖ رﻫﻨﻤﻮدم ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ ( .‬وﻧﻴﺰ ﻓﺮﻣﻮده ي ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﻮﺳﻲ و ﻫـﺎرون‪ +  :‬‬
‫‪A45:‬‬
‫‪   “bE‬‬
‫‪)}0‬ﻃﻪ‪) (46‬ﻣﻦ ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﻫﺴﺘﻢ و ﻣﻲﺷﻨﻮم و ﻣﻲﺑﻴﻨﻢ(‬ ‫'&‪    S‬‬
‫  ‬
‫ﭘﺲ »ﺑﺎ«ي ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮده ﺷﺪه اﻳﻦ ﻣﻌﻴﺖ را ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ »ﻻم« ﺑـﻪ ﻛـﺎر ﺑـﺮده‬
‫ﻣﻲﺷﺪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ را ﻧﺪاﺷـﺖ و اﺧـﻼص و ﺻـﺒﺮ و ﺗﻮﻛـﻞ در رﺳـﻴﺪن ﺑـﻪ ﻣﻨـﺎزل‬
‫ﻋﺒﻮدﻳﺖ ﺑﺮاي ﺷﺨﺺ ﻣﻤﻜﻦ ﻧﻤﻲﺷﻮد و ﻣﮕﺮ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻫﻤﺮاﻫﻲ و ﻣﻌﻴﺖ‪.‬‬
‫ﻫﺮﮔﺎه ﺑﻨﺪه ﺑﺎ ﺧﺪا ﺑﺎﺷﺪ ﺳﺨﺘﻲ ﻫﺎ ﺑﺮ او ﺳﺒﻚ ﻣﻲﺷﻮد و ﺗﺮﺳـﻬﺎ ﺑـﺮ او اﻣﻨﻴـﺖ‬
‫ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﺑﺎ ﺧﺪاﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻤﺎم ﺳﺨﺘﻲ ﻫﺎ ﺳﺒﻚ ﺷﺪه و ﻣﺸﻜﻼت آﺳﺎن ﻣـﻲﮔـﺮدد و‬
‫دورﻫﺎ ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﺎ ﺧﺪا ﻧﺎراﺣﺘﻲ و اﻧﺪوه و ﻏﻢ ﻫﺎ از ﻣﻴﺎن ﻣـﻲرود و ﻗﻠـﺐ‬
‫ﺷﺨﺺ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺎﻫﻲ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ اﮔﺮ آب را ﺗﺮك ﻛﻨﺪ ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻲﭘﺮد ﺗﺎ ﺑﻪ درون‬
‫آن ﺑﺮﮔﺮدد‪.‬‬
‫اﮔﺮ اﻳﻦ ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﺷﺨﺺ ﺑﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ در آﻧﭽـﻪ ﺧـﺪا دوﺳـﺖ دارد ﻓـﺮاﻫﻢ ﺷـﻮد‬
‫ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ در ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻫﺎ و ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﺷﺨﺺ ﺑﺎ او ﻓـﺮاﻫﻢ ﻣـﻲﮔـﺮدد ﭼﺎﻧﻜـﻪ‬
‫ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪) :‬اﮔﺮ از ﻣﻦ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﻋﻄﺎ ﻣﻲﻛﻨﻢ و اﮔﺮ ﺑﻪ ﻣﻦ ﭘﻨﺎه ﺑﺒﺮد ﭘﻨﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫـﻢ‪(.‬‬
‫ﻳﻌﻨﻲ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺑﺎ اﻧﺠﺎم اواﻣﺮ ﻣﻦ و ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﺑﻪ ﻣﻦ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﻦ ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﻧﻤﻮده‪ ،‬ﻣﻦ ﻧﻴـﺰ در‬
‫ﻣﻴﻞ و ﺑﻲ ﻣﻴﻠﻲ اش ﺑﺎ او ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﻣﻲﻛﻨﻢ در آﻧﭽﻪ ﻛﻪ از ﻣﻦ ﻣﻲﺧﻮاﻫـﺪ ﻛـﻪ اﻧﺠـﺎم‬
‫دﻫﻢ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻣﻦ ﭘﻨﺎه ﻣﻲﺑﺮد‪.‬‬

‫‪ 1‬ﺑﺨﺎري ‪ 3453‬و ﻣﺴﻠﻢ ‪2381‬‬

‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪276‬‬

‫اﻳﻦ ﻣﻮاﻓﻘﺖ و ﻫﻤﺮاﻫﻲ آﻧﭽﻨﺎن از دو ﻃـﺮف ﻗـﻮي ﻣـﻲﺷـﻮد ﻛـﻪ ﺧﺪاوﻧـﺪ در‬
‫ﻣﻴﺮاﻧﺪن ﺑﻨﺪه اي ﻛﻪ ﻣﺮگ را دوﺳﺖ ﻧﻤﻲدارد ﺑﻪ ﺗﺮدﻳﺪ ﻣﻲاﻓﺘـﺪ و ﻫﻤﺎﻧـﺎ ﺧﺪاوﻧـﺪ‬
‫دوﺳﺖ ﻧﻤﻲدارد آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﺑﻨﺪه اش آﻧﺮا دوﺳـﺖ ﻧـﺪارد و از اﻳـﻦ ﻟﺤـﺎظ اﻗﺘـﻀﺎ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ او را ﻧﻤﻴﺮاﻧﺪ اﻣﺎ ﻣﺼﻠﺤﺘﺶ در ﻣﺮدﻧﺶ اﺳﺖ زﻳﺮا او را ﻧﻤﻲﻣﻴﺮاﻧﺪ ﻣﮕـﺮ‬
‫ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ زﻧﺪه اش ﮔﺮداﻧﺪ و ﻣﺮﻳﻀﺶ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ ﻣﮕﺮ ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ ﺳﺎﻟﻤﺶ ﮔﺮداﻧﺪ و‬
‫ﻓﻘﻴﺮش ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ ﻣﮕﺮ ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪش ﻛﻨﺪ و از او ﻧﻤﻲﮔﻴﺮد ﻣﮕـﺮ ﺑـﻪ ﺧـﺎﻃﺮ‬
‫اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ او ﺑﺒﺨﺸﺪ و او را در ﭘﺸﺖ ﭘﺪرش از ﺑﻬﺸﺖ ﺧﺎرج ﻧﻜـﺮده ﺑـﻮد ﻣﮕـﺮ ﺑـﻪ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ اﻳﻨﻜﻪ او را ﺑﻪ آﻧﺠﺎ ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪ و اﻳﻦ دوﺳﺖ دار واﻗﻌﻲ اﺳﺖ ﻧﻪ ﻏﻴﺮ او‪.‬‬

‫آﺧﺮﻳﻦ ﻣﺮﺗﺒﻪ ي ﻣﺤﺒﺖ‪ ،‬ﺗﺘﻴﻢ ﻳﺎ ﻣﺤﺒﺖ ﺗﺎ ﺣﺪ ﭘﺮﺳﺘﺶ‬

‫اﻣﺎ ﺗﺘﻴﻢ آﺧﺮﻳﻦ ﻣﺮﺗﺒﻪ ي ﻣﺤﺒﺖ اﺳﺖ و ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﺑﻨﺪﮔﻲ ﺷـﺨﺺ ﺑـﺮاي‬
‫ﻣﺤﺒﻮﺑﺶ‪ .‬و ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﻨﺪﮔﻲ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ذﻟﺖ و ﺧﻀﻮع در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﺤﺒﻮب‪.‬‬
‫ﻟﺬا ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﻣﻘﺎم ﺷﺨﺺ ﻣﻘﺎم ﺑﻨﺪﮔﻲ اﺳﺖ و ﻫﻴﭻ ﻣﻨﺰﻟﺘﻲ ﺑـﺮاﻳﺶ از آن ﺑـﺎﻻﺗﺮ‬
‫وﺟﻮد ﻧﺪارد‬
‫ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷﺮﻳﻒ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﺨﻠﻮ ﻗﺎﺗﺶ و ﻣﺤﺒـﻮب ﺗـﺮﻳﻦ آﻧﻬـﺎ را ﻛـﻪ رﺳـﻮل‬
‫ﺧﺪا
اﺳﺖ در ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﻣﻘﺎم ﻛﻪ ﻣﻘﺎم دﻋﻮت ﺑﻪ ﺳﻮي ﺧﺪا و ﺗﺤﺪي در ﻧﺒﻮت و‬
‫‪T <4.$‬‬
‫‪   c4‬‬ ‫ﻣﻘﺎم اﺳﺮا اﺳﺖ ﺑﺎ ﺑﻨﺪﮔﻲ وﺻﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﻣـﻲﻓﺮﻣﺎﻳـﺪ‪ +    :‬‬
‫‪  4R+ 4‬‬
‫‪)  ) <.    9$‬ﺟﻦ‪) (19‬ﭼﻮن ﺑﻨﺪه ﺧﺪا )ﻣﺤﻤ‪‬ﺪ( ﺑﺮ ﭘﺎي اﻳـﺴﺘﺎد‬
‫
 ‬
‫‪    3‬‬
‫<‪  d$‬‬
‫  ‬
‫)و ﺷﺮوع ﺑﻪ ﻧﻤﺎز و ﺧﻮاﻧﺪن ﻗﺮآن در آن ﻛﺮد( و ﺑـﻪ ﭘﺮﺳـﺘﺶ ﺧﺪاوﻧـﺪ ﭘﺮداﺧـﺖ‪،‬‬
‫‪­   I  745‬‬
‫‪>40‬‬ ‫ﻛﺎﻓﺮان ﭘﻴﺮاﻣﻮن او ﺗﻨﮓِ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ازدﺣﺎم ﻛﺮدﻧﺪ‪ (.‬و ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪   :‬‬
‫‪ 
:‬‬
‫‪   ' =081‬‬
‫­‬ ‫‪    U$‬‬
‫‪   <.$‬‬
‫'`‪)49‬ﺑﻘﺮه‪) (23‬اﮔﺮ درﺑﺎره آﻧﭽﻪ ﺑـﺮ ﺑﻨـﺪه ﺧـﻮد‬‫‪* *     D‬‬ ‫€‪  5‬‬
‫* ‪  +  +‬‬
‫ﻧﺎزل ﻛﺮدهاﻳﻢ‪ ،‬دﭼﺎر ﺷﻚ‪ ‬و دودﻟـﻲ ﻫـﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬ﺳـﻮرهاي ﻫﻤﺎﻧﻨـﺪ آن را ﺑـﺴﺎزﻳﺪ‪ (.‬و‬
‫‪   k:  c 4† <684R‬‬
‫‪   ' i‬‬ ‫‪   }— BQ‬‬
‫‪ +
^.E‬‬
‫‪   <684R‬‬
‫‰‪É4‬‬ ‫‬ ‫‬ ‫‪  * )   d<.&1‬‬
‫‬ ‫‬ ‫ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪    :‬‬
‫‬
‫‪)n‬اﺳﺮا‪) (1‬ﺗﺴﺒﻴﺢ و ﺗﻘﺪﻳﺲ ﺧﺪاﺋﻲ را ﺳﺰا اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺑﻨـﺪه ﺧـﻮد‬ ‫‪    5  01‬‬
‫‪  BQ+‬‬
‫‪277‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻧﻬﻢ‪ /‬ﻣﺤﺒﺖ‬

‫)ﻣﺤﻤ‪‬ﺪ( را در ﺷﺒﻲ از ﻣﺴﺠﺪاﻟﺤﺮام )ﻣﻜّﻪ( ﺑﻪ ﻣﺴﺠﺪاﻻﻗﺼﻲ )ﺑﻴﺖاﻟﻤﻘـﺪ‪‬س( ﺑـﺮد‪،‬‬

‫آﻧﺠﺎ ﻛﻪ د‪‬ور و ﺑﺮ آن را ﭘﺮﺑﺮﻛﺖ ﺳﺎﺧﺘﻪاﻳﻢ(‬
‫در ﺣﺪﻳﺚ ﺷﻔﺎﻋﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ‪) :‬ﺑﻪ ﺳﻮي ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺮوﻳـﺪ او ﺑﻨـﺪه اي اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﮔﻨﺎه ﻗﺪﻳﻢ و ﺟﺪﻳﺪش را ﺑﺨﺸﻴﺪه اﺳﺖ(‪ ١‬ﭘﺲ رﺳـﻮل ﺧـﺪا
ﺑـﺎ ﻛﺎﻣـﻞ‬
‫ﻧﻤﻮدن ﺑﻨﺪﮔﻲ اش ﺑﻪ ﻣﻘﺎم ﺷﻔﺎﻋﺖ و ﻣﻐﻔﺮت ﺧﺪاوﻧﺪ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت را ﺑﺮاي ﻋﺒﺎدت ﻧﻤﻮدﻧﺶ ﺑـﻪ ﺗﻨﻬـﺎﻳﻲ و ﺑـﺪون ﺷـﺮﻳﻚ‪،‬‬
‫ﺧﻠﻖ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ و اﻳﻦ ﺑﻨﺪﮔﻲ ﻫﻤﺎن ﻛﺎﻣـﻞ ﻧﻤـﻮدن اﻧـﻮاع ﻣﺤﺒـﺖ‪ ،‬ﻫﻤـﺮاه ﻛﺎﻣـﻞ‬
‫ﻧﻤﻮدن ﺧﻀﻮع و ذﻟﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ اوﺳﺖ و اﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ اﺳﻼم اﺳﺖ و ﺣﻘﻴﻘـﺖ دﺑـﻦ‬
‫اﺑﺮاﻫﻴﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛـﻪ از آن روي ﺑﮕﺮداﻧـﺪ ﺧـﻮد را ﺑـﻪ دﻳـﻮاﻧﮕﻲ زده اﺳـﺖ و‬
‫‪I d5‬‬ ‫‪   8  E‬‬
‫‬ ‫'‪  F9‬‬ ‫‬
‫"<   ‬
‫‪   L‬‬ ‫‪     ' +:  m 1:‬‬ ‫‪  + * $ >s‬‬
‫'    ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪   :‬‬
‫‪    K4‬‬ ‫‪  410  K  :‬‬
‫‪  (130) P†p‬‬ ‫‬ ‫‪   I :‬‬
‫‪o4‬‬
‫‪*  Yb94E‬‬ ‫‪     94E‬‬ ‫ ‪  J‬‬ ‫‬ ‫‪+ R‬‬ ‫‪  =GM‬‬
‫‬ ‫<    ‪ +‬‬
‫‪J‬‬
‫‬
‫‪+  A51‬‬ ‫&‪    Z Ê (131) PR‬‬ ‫‬
‫<  ‬
‫‪i4‬‬ ‫  * ‬ ‫‪  aL‬‬ ‫‪   T
:‬‬ ‫‪      51  m 1:‬‬
‫&"‪+   o‬‬ ‫  ‪  +‬‬ ‫  ‬
‫‪  5. K‬‬ ‫‪  rR‬‬
‫&"‪   o‬‬ ‫'‪    75  c  zº¼Åj
b98‬‬
‫< ‪  t‬‬ ‫‪    J 7‬‬
‫‪   +: Ë‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪   :‬‬ ‫‪ H‬‬ ‫‪  n :‬‬ ‫  ‪+‬‬
‫‪)   „^4E:‬‬
‫‪     , $S4E:‬‬‫‬ ‫‪  C4w1X‬‬ ‫‪   C:‬‬ ‫&‪ '
<.‬‬
‫‪4:‬‬ ‫‪     m 41:‬‬
‫‪    :‬‬ ‫&‪     <.‬‬ ‫‪  B<&1‬‬
‫     ‬ ‫‬ ‫'     ‬
‫^       ‬
‫'‪)(133)
b984‬ﺑﻘـﺮه‪) (133-130‬ﭼـﻪ ﻛـﺴﻲ از آﺋـﻴﻦ اﺑـﺮاﻫﻴﻢ‬ ‫‬
‫ ‪    ) <n‬‬
‫روﻳﮕﺮدان ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﻣﮕﺮ آن )ﻧﺎداﻧﻲ( ﻛﻪ ﺧﻮد را ﺧﻮار و ﻛﻮﭼﻚ ﺑﺪارد و ﻣـﺎ او‬
‫را در اﻳﻦ ﺟﻬﺎن ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﻳﻢ )و رﻫﺒﺮ دﻳﮕﺮان ﻛﺮدﻳﻢ( و او در ﺟﻬﺎن دﻳﮕـﺮ‪ ،‬از زﻣـﺮه‬
‫ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﺎن اﺳﺖ‪ (130).‬آن ﮔﺎه ﻛﻪ ﭘﺮوردﮔﺎرش ﺑﺪو ﮔﻔﺖ‪) :‬ﺑﻪ ﻳﮕﺎﻧﮕﻲ ﺧﺪا اﻗـﺮار‬
‫ﻛﻦ و( اﺧﻼص داﺷﺘﻪ ﺑﺎش‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﺎﻟـﺼﺎﻧﻪ ﺗـﺴﻠﻴﻢ ﭘﺮوردﮔـﺎر ﺟﻬﺎﻧﻴـﺎن ﮔـﺸﺘﻢ‪.‬‬
‫)‪ (131‬و اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﻮد را ﺑﻪ اﻳﻦ آﺋﻴﻦ ﺳﻔﺎرش ﻛﺮد‪ ،‬و ﻳﻌﻘﻮب )ﻧﻮه او ﻧﻴﺰ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺮد‪ .‬ﻫﺮ ﻛﺪام ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﻮﻳﺶ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ (:‬اي ﻓﺮزﻧﺪان ﻣـﻦ! ﺧﺪاوﻧـﺪ‪ ،‬آﺋـﻴﻦ‬
‫)ﺗﻮﺣﻴﺪي اﺳﻼم( را ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ ﺑﺮﮔﺰﻳﺪه اﺳﺖ‪ .‬و ﻧﻤﻴﺮﻳـﺪ ﺟـﺰ اﻳـﻦ ﻛـﻪ ﻣـﺴﻠﻤﺎن‬
‫ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ (132) .‬آﻳﺎ )ﺷﻤﺎ ﻳﻬﻮدﻳﺎن و ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن ﻛﻪ ﻣﺤﻤ‪‬ـﺪ را ﺗﻜـﺬﻳﺐ ﻣـﻲﻧﻤﺎﺋﻴـﺪ و‬

‫‪ 1‬ﺑﺨﺎري ‪ 4206‬و ﻣﺴﻠﻢ ‪193‬‬

‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪278‬‬

‫اد‪‬ﻋﺎء دارﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ آﺋﻴﻦ ﻳﻌﻘﻮب ﻫﺴﺘﻴﺪ( ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﺮگ ﻳﻌﻘﻮب ﻓﺮا رﺳـﻴﺪ‪ ،‬ﺷـﻤﺎ‬
‫ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻮدﻳﺪ )ﺗﺎ آﺋﻴﻨﻲ را ﺑﺸﻨﺎﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ آن ﻣﺮد ؟( آن ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﻮد‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﺲ از ﻣﻦ ﭼﻪ ﭼﻴﺰ را ﻣﻲﭘﺮﺳﺘﻴﺪ؟ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺧﺪاي ﺗﻮ‪ ،‬ﺧﺪاي ﭘﺪراﻧﺖ اﺑﺮاﻫﻴﻢ‬
‫و اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ و اﺳﺤﺎق را ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻳﮕﺎﻧﻪ اﺳﺖ و ﻣﺎ ﺗﺴﻠﻴﻢ او ﻫﺴﺘﻴﻢ‪((133).‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺑﺰرﮔﺘـﺮﻳﻦ ﮔﻨـﺎه ﻧـﺰد ﺧـﺪا ﺷـﺮك اﺳـﺖ و ﺧﺪاوﻧـﺪ ﺷـﺮك را‬
‫ﻧﻤﻲﺑﺨﺸﺪ‪.‬‬
‫' ‪ +‬‬
‫‪4' Š5‬‬ ‫‬
‫اﺻﻞ ﺷﺮك ﺑﻪ ﺧﺪا‪ ،‬ﺷﺮك در ﻣﺤﺒﺖ اﺳﺖ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪   :‬‬
‫‪J    45'X‬‬ ‫‬ ‫‬ ‫‪  ' Qy7‬‬
‫‪  T
3‬‬ ‫‪ +‬‬
‫‪) ·  <4‬‬
‫‪jT 4.n‬ﺑﻘـﺮه‪(165‬‬ ‫‪ +  ·T‬‬
‫‪  Q4‬‬ ‫^> ‬ ‫< ‪ J ¸ ) 3‬‬
‫‪*    ‚.‬‬
‫)ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﺮدم ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻏﻴﺮ از ﺧﺪا‪ ،‬ﺧـﺪا ﮔﻮﻧـﻪﻫـﺎﺋﻲ ﺑﺮﻣـﻲﮔﺰﻳﻨﻨـﺪ و آﻧـﺎن را‬
‫ﻫﻤﭽﻮن ﺧﺪا دوﺳﺖ ﻣﻲدارﻧﺪ‪ ،‬و ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻤﺎن آوردهاﻧﺪ ﺧﺪا را ﺳﺨﺖ دوﺳﺖ‬
‫ﻣﻲدارﻧﺪ‪(.‬‬
‫ﭘﺲ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺧﺒﺮ داده اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻋـﺪه اي از ﻣـﺮدم ﺑـﻪ او اﻳﻨﮕﻮﻧـﻪ ﺷـﺮك‬
‫ﻣﻲورزﻧﺪ ﻛﻪ ﺷﺮﻳﻜﻲ ﻏﻴﺮ از او دوﺳﺖ ﻣﻲدارﻧﺪ‪ ،‬آﻧﭽﻨﺎﻧﻜﻪ او را دوﺳﺖ ﻣﻲدارﻧـﺪ‪،‬‬
‫و ﺧﺒﺮ داده اﺳﺖ ﻛﻪ دوﺳﺘﻲ ﻣﻮﻣﻨﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﺪا ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮ از دوﺳﺘﻲ ﻣﺸﺮﻛﺎن‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺷﺮﻳﻜﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺪا ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ‪ :‬ﻣﻌﻨﻲ آﻳﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻮﻣﻨﺎن از ﻣـﺸﺮﻛﺎن ﺑﻴـﺸﺘﺮ‬
‫ﺧﺪا را دوﺳﺖ دارﻧﺪ زﻳﺮا ﻣﺸﺮﻛﺎن اﮔﺮ ﭼﻪ ﺧﺪا را ﻧﻴـﺰ دوﺳـﺖ دارﻧـﺪ اﻣـﺎ ﭼـﻮن‬
‫ﻫﻤﺮاه ﺧﺪا ﺷﺮﻳﻜﺎﻧﻲ را ﻧﻴﺰ دوﺳﺖ دارﻧﺪ ﻣﺤﺒﺘﺸﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﺪا ﺿﻌﻴﻒ اﺳﺖ اﻣﺎ‬
‫ﻣﻮﺣﺪﻳﻦ ﭼـﻮن ﻣﺤﺒﺘـﺸﺎن ﺧﺎﻟـﺼﺎﻧﻪ ﺑـﺮاي ﺧﺪاﺳـﺖ ﻟـﺬا ﻣﺤﺒﺘـﺸﺎن از ﻣـﺸﺮﻛﺎن‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮاﺳﺖ‪.‬ﭘﺲ ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺷﺮك ﺑﻪ ﺧﺪا و ﺑﺮاﺑﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﺎ ﺧﺪا‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﺤﺒـﺖ‬
‫دﻳﮕﺮان ﺑﺎ ﻣﺤﺒﺖ اوﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻫﺪف ﺧﺪاوﻧﺪ از ﺧﻠﻖ ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت ﺧـﺎﻟﺺ ﮔﺮداﻧـﺪن ﻣﺤﺒـﺖ ﺑـﺮاي‬
‫اوﺳﺖ ﭘﺲ ﻛﺴﺎﻧﻲ را ﻛﻪ ﻏﻴﺮ او را وﻟﻲ و ﺷﻔﻴﻊ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ ﺳﺨﺖ ﻧﻬﻲ ﻧﻤﻮده اﺳـﺖ‬
‫و ﮔﺎﻫﻲ از ﻫﺮ دو ]وﻟﻲ ﮔﺮﻓﺘﻦ وﺷﻔﻴﻊ ﮔﺮﻓﺘﻦ [ ﻧﻬﻲ ﻧﻤـﻮده و ﮔـﺎﻫﻲ از ﻳﻜـﻲ ﺑـﻪ‬
‫‪ S84 ¦49G‬‬ ‫‬ ‫ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﻧﻬﻲ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪+  :‬‬
‫‪r‬‬ ‫‪  +    BQ4+ T  410‬‬
‫‪ + 
:‬‬
‫‪279‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻧﻬﻢ‪ /‬ﻣﺤﺒﺖ‬

‫‪    <4&1‬‬
‫‰' ' '   ­“ ‪ 4' +:‬‬ ‫‰‪ +  I h0‬‬
‫‪4:‬‬ ‫‬ ‫<‪    1‬‬ ‫‪    U$‬‬
‫&¬   * ‬ ‫‪  }7E‬‬ ‫‪­ +  F7E‬‬
‫‪   + ] c‬‬ ‫   ‬
‫
)ﻳﻮﻧﺲ‪) (3‬ﭘﺮوردﮔﺎر ﺷﻤﺎ ﺧﺪاوﻧـﺪي اﺳـﺖ‬ ‫‪   d<.$‬‬
‫‪  + Q  i‬‬ ‫‪      10‬‬ ‫ ‬
‫  ‪ J  T‬‬
‫ﻛﻪ آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ و زﻣﻴﻦ را در ﺷﺶ دوره ﺑﻴﺎﻓﺮﻳﺪ‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﺑﻪ اداره ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﭘﺮداﺧﺖ‪.‬‬
‫زﻣﺎم اداره ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﺑﻪ دﺳﺖ او اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺴﻲ ﻣﻴﺎﻧﺠﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺸﻮد ﻣﮕﺮ ﭘـﺲ‬
‫از اﺟﺎزه او‪ .‬اﻳﻦ ﺧﺪا اﺳﺖ ﻛﻪ ﺻﺎﺣﺐ و ﭘﺮوردﮔﺎر ﺷﻤﺎ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ او را ﭘﺮﺳـﺘﺶ‬
‫ﻛﻨﻴﺪ آﻳﺎ ﮔﻮﺷﺰد ﻧﻤﻲﺷﻮﻳﺪ )و ﭘﻨﺪ و ﻋﺒﺮت ﻧﻤﻲﮔﻴﺮﻳﺪ(؟( و ﻧﻴـﺰ ﻣـﻲﻓﺮﻣﺎﻳـﺪ‪T  :‬‬
‫‪    U$‬‬ ‫‰‪ +  I S5 1 ' h0‬‬
‫‪­ +  F7E‬‬ ‫‬ ‫‬ ‫‪+‬‬
‫&¬ '  ‬
‫ *'‬ ‫‪  }7E‬‬
‫‪   + ] c‬‬ ‫‪          r S8‬‬ ‫‪  + ¦9G‬‬ ‫‪   BQ‬‬
‫
)ﺳﺠﺪه‪) (4‬ﺧﺪا ﻛﺴﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ آﺳـﻤﺎﻧﻬﺎ و‬ ‫   ­“   ‬
‫‪  + Q7   i‬‬ ‫‪  ¾   ' 3‬‬
‫‬
‫‬
‫زﻣﻴﻦ و آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ در ﻣﻴﺎن آن دو اﺳﺖ در ﺷﺶ دوره ﺑﻴﺎﻓﺮﻳﺪ و ﺳﭙﺲ ﺑـﺮ ﺗﺨـﺖ‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﺟﻬﺎن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﺠﺰ ﺧﺪا ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ ﻫﻴﭻ ﻳﺎوري و ﻫﻴﭻ ﺷـﻔﻴﻌﻲ )ﻛـﻪ‬
‫در ﭘﻴﺶ ﺧﺪا ‪ -‬ﺟﺰ ﺑﺎ اﺟﺎزه ﺧﺪا ‪ -‬ﺑﺮاﻳﺘﺎن ﺷﻔﺎﻋﺖ ﻛﻨﺪ( وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬آﻳـﺎ ﻳـﺎدآور‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻳﺪ؟( و ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪     :‬‬
‫‪     Q‬‬
‫¸‪*  k:   e‬‬
‫‪4'* 4 ›    Z0‬‬ ‫ž

   ‬ ‫‪ + 1 0Q‬‬
‫ ‬
‫‬ ‫‬
‫‪) 
"7‬اﻧﻌﺎم‪) (51‬ﺑﺎ آن )ﭼﻴﺰﻫـﺎﺋﻲ ﻛـﻪ در ﻗـﺮآن آﻣـﺪه‬ ‫‪ +  + “(    |   3‬‬
‫&‪  +   9‬‬
‫اﺳﺖ( ﻛـﺴﺎﻧﻲ را ﺑﺘﺮﺳـﺎن ﻛـﻪ ﻣـﻲﺗﺮﺳـﻨﺪ از اﻳـﻦ ﻛـﻪ در ﭘﻴـﺸﮕﺎه ﭘﺮوردﮔﺎرﺷـﺎن‬
‫ﮔﺮدآورده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ )آﻧﺠﺎﺋﻲ ﻛﻪ در آن( ﺑﺮاي آﻧـﺎن ﺟـﺰ ﺧـﺪا ﻳـﺎور و ﻣﻴـﺎﻧﺠﻴﮕﺮي‬
‫وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﭘﺮﻫﻴﺰﮔﺎري ﭘﻴﺸﻪ ﻛﻨﻨﺪ‪ (.‬و ﻣﺜﺎل ﺑﺮاي ﺗﻨﻬﺎ آوردن ﻳﻜـﻲ از آﻧﻬـﺎ‬
‫‪      4‬‬
‫‪
49b‬‬ ‫‪    ,4‬‬
‫‪  4‬‬ ‫&‪  t‬‬ ‫¨‪  ' Q‬‬
‫‪   T
3‬‬ ‫اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪  + c   :‬‬
‫‪) ƒ F$g‬‬
‫&‪) (44)4‬زﻣﺮ‪) (43-44‬ﺑﻠﻜﻪ آﻧـﺎن ﺑـﺪون‬ ‫     ‬
‫&"‪   + T , (43)
9‬‬ ‫  )[  ‬
‫رﺿﺎﻳﺖ و اﺟﺎزه ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻴﺎﻧﺠﻴﻬﺎﺋﻲ را ﺑﺮﮔﺰﻳﺪهاﻧﺪ ﺑﮕـﻮ‪ :‬آﻳـﺎ)ﭼﻨـﻴﻦ ﭼﻴﺰﻫـﺎﺋﻲ را‬
‫ﻣﻴﺎﻧﺠﻲ و ﻣﺘﺼﺮّف در اﻣﻮر ﻣﻲداﻧﻴﺪ( ﻫﺮ ﭼﻨـﺪ ﻛـﻪ ﻛـﺎري اﺻـﻼً از دﺳـﺖ اﻳـﺸﺎن‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻧﺒﻮده و ﻓﻬﻢ و ﺷﻌﻮري ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ؟)‪ (43‬ﺑﮕﻮ‪ :‬ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﻴﺎﻧﺠﻴﮕﺮي از آن‬
‫  ‬ ‫‪  0‬‬ ‫‬
‫‪[)  4  .84‬‬
‫‪   4'+ 5$‬‬
‫‪   A5N‬‬ ‫?‪    5‬‬
‫‪+    w‬‬ ‫ﺧﺪا اﺳﺖ)‪ ((44‬و ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪  ' :‬‬
‫‪ o Q4$‬‬ ‫‪  t   T
3‬‬
‫¨‪  ' Q‬‬
‫ ' ‪  +‬‬
‫‬
‫‪) ( 4‡$‬ﺟﺎﺛﻴـﻪ‪) (10‬روﻳـﺎروي آﻧـﺎن‬‫    ( ‬
‫دوزخ اﺳﺖ‪ ،‬و آﻧﭽﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ آوردهاﻧﺪ‪ ،‬و ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺳﻮاي ﺧﺪا ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان اوﻟﻴـﺎء‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪280‬‬

‫ﺑﺮﮔﺰﻳﺪهاﻧﺪ‪ ،‬اﺻﻼً ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺸﺎن ﺳﻮدي ﻧﻤﻲرﺳﺎﻧﺪ )و از دوزخ ﻧﻤﻲرﻫﺎﻧـﺪ( و ﻋـﺬاب‬

‫ﺑﺲ ﺑﺰرﮔﻲ دارﻧﺪ‪(.‬‬
‫زﻣﺎﻧﻴﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻨﺪه اي را ﺑﻪ دوﺳﺘﻲ ﺑﮕﻴﺮد ﺷﻔﻴﻌﺎﻧﻲ را ﺑﺮاﻳﺶ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ و‬
‫ﺑﻴﻦ او ﺳﺎﻳﺮ ﺑﻨﺪﮔﺎن ﻣﻮﻣﻨﺶ دوﺳﺘﻲ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﻣﻮﻣﻨﺎن ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﺪا وﻟـﻲ و‬
‫دوﺳﺖ او ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ ]و اﻳﻦ دوﺳﺘﻲ[ ﺑﺮﺧﻼف ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺨﻠـﻮﻗﻲ ﻏﻴـﺮ از‬
‫ﺧﺪا را ﺑﻪ دوﺳﺘﻲ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬و اﻳﻦ رﻧﮕﻲ دارد و آن ﻳﻜﻲ رﻧﮕﻲ دﻳﮕﺮ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺷﻔﺎﻋﺖ ﺷﺮك آﻣﻴﺰ ﺑﺎﻃﻞ ﻫﻢ رﻧﮕﻲ دارد و ﺷﻔﺎﻋﺖ ﺣﻘﻴﻘﻲ ﻧﻴـﺰ ﻛـﻪ ﺑـﺎ‬
‫ﺗﻮﺣﻴﺪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ رﻧﮕﻲ دﻳﮕﺮ دارد و اﻳﻦ ﺟﺎﻳﮕﺎه ﻓﺮق ﻣﻴـﺎن اﻫـﻞ ﺗﻮﺣﻴـﺪ و‬
‫اﻫﻞ ﺷﺮك اﺳﺖ و ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﺮ ﻛﻪ را ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻪ راه راﺳﺖ ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻨﻈﻮر اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻋﺒﺎدت ﺑﺎ ﺷﺮﻳﻚ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﺎ ﺧﺪا در ﻣﺤﺒﺖ ﺣﺎﺻﻞ‬
‫ﻧﻤﻲﺷﻮد ﺑﺮﺧﻼف ﻣﺤﺒﺖ ]ﻛﺴﻲ[ ﺑﺮاي ﺧﺪا و در راه او ﻛﻪ از ﻟﻮازم ﻋﺒﺎدت اﺳـﺖ‬
‫زﻳﺮا اﻳﻤﺎن ﺟﺰ ﺑﺎ ﻣﺤﺒﺖ رﺳﻮل ﺧﺪا
– و ﺑﻠﻜﻪ ﺗﻘﺪﻳﻢ ﺣـﺐ او ﺑـﺮ ﺣـﺐ ﺟـﺎن‬
‫ﺧﻮد و ﺣﺐ ﭘﺪر و ﻣﺎدر– ﻛﺎﻣﻞ ﻧﻤﻲﺷﻮد زﻳﺮا ﻣﺤﺒﺖ رﺳـﻮل ﺧـﺪا
ﺑﺮﮔﺮﻓﺘـﻪ از‬
‫ﻣﺤﺒﺖ ﺧﺪاﺳﺖ و ﻫﺮ ﻣﺤﺒﺖ دﻳﮕﺮي ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺧـﺪا و در راه او ﺑﺎﺷـﺪ ﻧﻴـﺰ ﭼﻨـﻴﻦ‬
‫اﺳﺖ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ در ﺻﺤﻴﺤﻴﻦ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا
ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪) :‬ﺛﻼث ﻣﻦ‬
‫ﻛﻦ ﻓﻴﻪ وﺟﺪ ﺑﻬﻦ ﺣﻼوة اﻻﻳﻤﺎن(‪) ١‬ﺳﻪ ﭼﻴﺰ در ﻫﺮ ﻛﺲ ﺑﺎﺷﺪ ﺷﻴﺮﻳﻨﻲ اﻳﻤﺎن را ﺑـﺎ‬
‫آﻧﻬﺎ ﺧﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ(‬
‫در ﻟﻔﻈﻲ دﻳﮕﺮ در ﺻﺤﻴﺤﻴﻦ آﻣﺪه اﺳﺖ‪) :‬ﻻ ﻳﺠﺪ ﻋﺒﺪ ﻃﻌﻢ اﻻﻳﻤﺎن اﻻ ﻣﻦ ﻛـﺎن‬
‫ﻓﻲ ﻗﻠﺒﻪ ﺛﻼث ﺧﺼﺎل‪ ،‬أن ﻳﻜﻮن اﷲ ورﺳﻮﻟﻪ أﺣﺐ اﻟﻴﻪ ﻣﻤﺎ ﺳﻮاﻫﻤﺎ وان ﻳﺤﺐ اﻟﻤﺮأ‬
‫ﻻ ﻳﺤﺒﻪ اﻻ اﷲ وان ﻳﻜﺮه أن ﻳﺮﺟﻊ اﻟﻰ اﻟﻜﻔﺮ ﺑﻌـﺪ اذ أﻧﻘـﺬه اﷲ ﻣﻨـﻪ ﻛﻤـﺎ ﻳﻜـﺮه أن‬
‫ﻳﻘﺬف ﻓﻲ اﻟﻨﺎر(‪) ٢‬ﻛﺴﻲ ﺷﻴﺮﻳﻨﻲ اﻳﻤﺎن را درك ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﺳﻪ ﺧﺼﻠﺖ در‬
‫او ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﺪ‪ :‬اﻳﻨﻜﻪ ﺧﺪا و رﺳﻮﻟﺶ ﻧﺰد او از ﻏﻴﺮ آﻧﻬﺎ ﻣﺤﺒﻮب ﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ و اﻳﻨﻜـﻪ‬
‫اﮔﺮ ﻛﺴﻲ را دوﺳﺖ ﺑﺪارد ﻛﻪ ﺟﺰ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﺪا او را دوﺳﺖ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ و ﺑﻌـﺪ‬

‫‪ 1‬ﺑﺨﺎري ‪ 16‬و ﻣﺴﻠﻢ ‪43‬‬

‫‪ 2‬ﺑﺨﺎري ‪ 6041‬و ﻣﺴﻠﻢ ‪43‬‬
‫‪281‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻧﻬﻢ‪ /‬ﻣﺤﺒﺖ‬

‫از آﻧﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ او را از ﻛﻔﺮ ﻧﺠﺎت داده اﺳﺖ ﻣﺘﻨﻔـﺮ ﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻛﻔـﺮ ﺑﺮﮔـﺮدد‬
‫آﻧﭽﻨﺎﻧﻜﻪ ﻣﺘﻨﻔﺮ اﺳﺖ وارد آﺗﺶ ﺷﻮد‪(.‬‬
‫در ﺣﺪﻳﺜﻲ در ﺳﻨﻦ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ‪) :‬ﻣﻦ أﺣﺐ ﷲ وأﺑﻐﺾ ﷲ وأﻋﻄﻰ ﷲ وﻣﻨﻊ ﷲ‬
‫ﻓﻘﺪ اﺳﺘﻜﻤﻞ اﻻﻳﻤﺎن(‪) ١‬ﻫﺮ ﻛﺲ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﺪا دوﺳـﺖ ﺑـﺪارد و ﺑـﻪ ﺧـﺎﻃﺮ ﺧـﺪا‬
‫دﺷﻤﻦ ﺑﺪارد و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ او ﺑﺒﺨﺸﺪ و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ او ﻣﻨﻊ ﻛﻨـﺪ ﻫﻤﺎﻧـﺎ اﻳﻤـﺎن را ﻛﺎﻣـﻞ‬
‫ﻧﻤﻮده اﺳﺖ(‬
‫در ﺣﺪﻳﺚ دﻳﮕﺮي آﻣﺪه اﺳﺖ‪) :‬ﻣـﺎ ﺗﺤـﺎب رﺟـﻼن ﻓـﻲ اﷲ اﻻ ﻛـﺎن أﻓـﻀﻠﻬﻤﺎ‬
‫أﺷﺪﻫﻤﺎ ﺣﺒﺎ ﻟﺼﺎﺣﺒﻪ(‪) ٢‬ﻫـﻴﭻ دو ﻧﻔـﺮي ﺑـﻪ ﺧـﺎﻃﺮ ﺧﺪاوﻧـﺪ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ را دوﺳـﺖ‬
‫ﻧﻤﻲدارﻧﺪ ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺮﺗﺮﻳﻦ و ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ آن دو)ﻛﺴﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ( دﻳﮕـﺮي را ﺑﻴـﺸﺘﺮ‬
‫دوﺳﺖ دارد‪(.‬‬
‫اﻳﻦ ﻧﻮع ﻣﺤﺒﺖ از ﻻزﻣﻪ ﻫﺎي ﻣﺤﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﺪاﺳﺖ و ﻫﺮ ﭼﻪ اﻳﻦ ﻣﺤﺒﺖ ﻗﻮي ﺗﺮ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ رﻳﺸﻪ ي آن ﻧﻴﺰ ﻗﻮي ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫اﻧﻮاع ﭼﻬﺎر ﮔﺎﻧﻪ ي ﻣﺤﺒﺖ‬

‫ﭼﻬﺎر ﻧﻮع ﻣﺤﺒﺖ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻻزم اﺳﺖ ﺑﻴﻦ آﻧﻬﺎ ﻓﺮق ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﻮد‪:‬‬
‫ﻳﻜﻲ‪ :‬ﻣﺤﺒﺖ ﺧﺪاﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﻣﻮﺟﺐ ﻧﺠـﺎت از ﻋـﺬاب ﻧﻤـﻲﺷـﻮد زﻳـﺮا‬
‫ﻣﺸﺮﻛﺎن و ﺻﻠﻴﺐ ﭘﺮﺳﺘﺎن و ﻳﻬﻮدﻳﺎن و ﻏﻴﺮ آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﺧﺪا را دوﺳﺖ ﻣﻲدارﻧﺪ‪.‬‬
‫دوم‪ :‬ﻣﺤﺒﺖ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺧﺪا آﻧﺮا دوﺳـﺖ دارد و اﻳـﻦ ﻫﻤـﺎن ﻣﺤﺒﺘـﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﺷﺨﺺ را وارد اﺳﻼم ﻣﻲﻛﻨﺪ و از ﻛﻔﺮ ﺧﺎرج ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬و دوﺳـﺖ دار ﺗـﺮﻳﻦ ﺧـﺪا‬
‫ﺑﻴﻦ ﻣﺮدم ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺤﺒﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﭘﺎي ﺑﻨﺪ ﺑﻮده و در آن ﻛﻮﺷﺎ ﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻮم‪ :‬ﻣﺤﺒﺖ ﺑﺮاي ﺧﺪا و در راه ﺧﺪا ﻛﻪ از ﻻزﻣﻪ ﻫﺎي ﻣﺤﺒﺖ ﻛﺴﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬
‫دوﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد زﻳﺮا ﻣﺤﺒﺖ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ دوﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﺎﻣﻞ ﻧﻤﻲﺷـﻮد‬
‫ﻣﮕﺮ ﺑﺎ دوﺳﺖ داﺷﺘﻦ دﻳﮕﺮان در راه او و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ او‪.‬‬

‫‪ 1‬اﺑﻮداوود ‪4681‬‬
‫‪ 2‬ﺑﺨﺎري در ادب اﻟﻤﻔﺮد ‪544‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪282‬‬

‫ﭼﻬﺎرم‪ :‬ﻣﺤﺒﺖ ]ﻛﺴﻲ[ ﺑﺎ ﺧﺪا‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﺤﺒﺘﻲ ﺷﺮك آﻣﻴﺰ اﺳﺖ و ﻫﺮ ﻛﻪ ﭼﻴـﺰي را‬
‫ﺑﺎ ﺧﺪا و ﻧﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ او و در راه او‪ ،‬دوﺳﺖ ﺑﺪارد آﻧﺮا ﺷﺮﻳﻚ ﺧﺪا ﻗﺮار داده اﺳﺖ‬
‫و اﻳﻦ ﻣﺤﺒﺖ ﻣﺸﺮﻛﻴﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻮع ﭘﻨﺠﻤﻲﻧﻴﺰ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ ﻛﻪ از ﺑﺤﺚ ﻣﺎ ﺧـﺎرج اﺳـﺖ و آن ﻣﺤﺒـﺖ ﻃﺒﻴﻌـﻲ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﻣﺎﻳﻞ ﺑﻮدن اﻧـﺴﺎن ﺑـﻪ ﭼﻴـﺰ ﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﺳﺮﺷـﺘﺶ را آرام‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺤﺒﺖ ﺗﺸﻨﻪ ﺑﻪ آب و ﮔﺮﺳﻨﻪ ﺑﻪ ﻏـﺬا و ﻣﺤﺒـﺖ ﺧـﻮاب و ﻫﻤـﺴﺮ و‬
‫ﻓﺮزﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﺤﺒﺖ ﻫﺎ ﺳﺮزﻧﺶ ﻧﻤﻲﺷﻮد ﻣﮕﺮ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺷﺨﺺ را از ﻳﺎد ﺧـﺪا ﻏﺎﻓـﻞ‬
‫‪ 45'X‬‬ ‫‬ ‫‬
‫\ ‪ +‬‬
‫‪  Q4‬‬ ‫ﮔﺮداﻧﺪ و از ﻣﺤﺒﺖ او ﺑﺎز دارد‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ J  :‬‬
‫‪) T 4‬ﻣﻨـﺎﻓﻘﻮن‪) (9‬اي ﻣﺆﻣﻨـﺎن! اﻣﻮاﻟﺘـﺎن و‬ ‫‪   4$  4  3‬‬
‫       ‬ ‫‪    9‬‬
‫'  ‬ ‫ ‬
‫‪(      49‬‬
‫‪  =04l‬‬
‫‬ ‫اوﻻدﺗﺎن ﺷﻤﺎ را از ﻳﺎد ﺧﺪا ﻏﺎﻓﻞ ﻧﻜﻨﺪ( و ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪(    :‬‬
‫‪   + K4?0‬‬

‫‪)T    $ “(  1‬ﻧﻮر‪) (37‬ﻣﺮداﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ و ﻣﻌﺎﻣﻠـﻪاي‪ ،‬آﻧـﺎن را از ﻳـﺎد ﺧـﺪا‬

‫ﻏﺎﻓﻞ ﻧﻤﻲﺳﺎزد‪(.‬‬

‫ﺧﻠﻴﻞ ﺷﺪن‪ ،‬ﻛﻪ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﻛﻤﺎل ﻣﺤﺒﺖ‬

‫اﻣﺎ ﺧﻠﻪ ﻳﺎ دوﺳﺘﻲ ﺻﻤﻴﻤﻲ و ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻛﻪ ﻋﺒـﺎرت اﺳـﺖ از ﻛﻤـﺎل و ﻧﻬﺎﻳـﺖ‬
‫ﻣﺤﺒﺖ‪ ،‬ﻃﻮري ﻛﻪ در ﻗﻠﺐ دوﺳﺖ دارﻧﺪه ﻣـﺸﻐﻮﻟﻴﺘﻲ ﺑـﺮاي ﻏﻴـﺮ ﻣﺤﺒـﻮﺑﺶ ﺑـﺎﻗﻲ‬
‫ﻧﻤﻲﻣﺎﻧﺪ و اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻣﻲاﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺨﺼﻮص دو ﺧﻠﻴﻞ اﺳﺖ‪ :‬اﺑﺮاﻫﻴﻢ و ﻣﺤﻤـﺪ )درود‬
‫و ﺳﻼم ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮ ﻫﺮ دوي آﻧﻬﺎ ﺑﺎد( ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ رﺳﻮل ﺧـﺪا
ﻣـﻲﻓﺮﻣﺎﻳـﺪ‪) :‬إن اﷲ‬
‫إﺗﺤﺬﻧﻲ ﺧﻠﻴﻼ ﻛﻤﺎ اﺗﺤﺬ اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﺧﻠﻴﻼ(‪) ١‬ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ اﺑﺮاﻫﻴﻢ را ﺧﻠﻴـﻞ‬
‫ﺧﻮدﮔﺮﻓﺖ ﻣـﺮا ﻧﻴـﺰ ﺧﻠﻴـﻞ ﺧـﻮد ﮔﺮﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ( و در ﺣـﺪﻳﺚ ﺻـﺤﻴﺢ دﻳﮕـﺮي‬
‫ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪) :‬ﻟﻮ ﻛﻨﺖ ﻣﺘﺨﺬا ﻣﻦ أﻫﻞ اﻻرض ﺧﻠﻴﻼ ﻻاﺗﺨﺬت أﺑﺎ ﺑﻜﺮ ﺧﻠـﻴﻼ وﻟﻜـﻦ‬
‫ﺻﺎﺣﺒﻜﻢ ﺧﻠﻴﻞ اﷲ(‪) ٢‬اﮔﺮ از اﻫﻞ زﻣﻴﻦ ﻛﺴﻲ را ﺧﻠﻴﻞ ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻢ ﻫﻤﺎﻧـﺎ اﺑـﻮﺑﻜﺮ را‬

‫‪ 1‬ﻣﺴﻠﻢ ‪532‬‬
‫‪ 2‬ﺑﺨﺎري ‪ 3456‬و ﻣﺴﻠﻢ ‪2383‬‬
‫‪283‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻧﻬﻢ‪ /‬ﻣﺤﺒﺖ‬

‫ﺧﻠﻴﻞ ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻢ اﻣﺎ دوﺳﺖ ﺷﻤﺎ ﺧﻠﻴﻞ ﺧﺪاﺳﺖ‪(.‬‬

‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﻋﻠﻴﻪ ﺳﻼم از ﺧﺪاوﻧﺪ ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﻮاﺳﺖ و ﺑـﻪ او ﻋﻄـﺎ ﺷـﺪ و‬
‫ﻣﺤﺒﺖ ﻗﻠﺒﺶ ﺑﻪ او ﺗﻌﻠﻖ ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﺨﺸﻲ از ﻗﻠﺒﺶ را ﻓﺮاﮔﺮﻓﺖ ﺧﺪاوﻧـﺪ از اﻳﻨﻜـﻪ‬
‫ﻗﻠﺐ ﺧﻠﻴﻠﺶ ﺟﺎي ﻛﺴﻲ دﻳﮕﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﻏﻴﺮت آﻣﺪ و اﻣﺮ ﻛﺮد ﻛﻪ او را ذﺑﺢ ﻛﻨـﺪ و‬
‫اﻳﻦ اﻣﺮ در ﺧﻮاب ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ ﺗﺎ ﺑﻼ و اﻣﺘﺤﺎﻧﻲ ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬و ﻫﻤﺎﻧـﺎ ﻣﻨﻈـﻮر‬
‫ذﺑﺢ ﻓﺮزﻧﺪ ﻧﺒﻮد ﺑﻠﻜﻪ ﻫﺪف ذﺑﺢ او در ﻗﻠﺐ اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﺑﻮد ﺗﺎ ﻗﻠﺐ ﺑﺮاي ﺧﺪا ﺧﺎﻟﺺ‬
‫ﮔﺮدد و ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺧﻠﻴﻞ ﺧﺪا ﺑﻪ ﺗﻨﻔﻴﺬ اﻣﺮ ﺧﺪا اﻗﺪام ﻧﻤﻮد و ﻣﺤﺒـﺖ ﺧـﺪا را ﺑـﺮ‬
‫ﻣﺤﺒﺖ ﻓﺮزﻧﺪ ﺟﻠﻮ اﻧﺪاﺧﺖ و ﻫﺪف ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪ‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎن ذﺑﺢ ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﺪ و ذﺑﺤـﻲ‬
‫ﺑﺰرگ ﻓﺪﻳﻪ ي ﻓﺮزﻧﺪ ﮔﺸﺖ و ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﭼﻴﺰي اﻣﺮ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ و ﺳـﭙﺲ آﻧـﺮا‬
‫از رﻳﺸﻪ ﺑﺎﻃﻞ ﮔﺮداﻧﺪ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺴﻤﺘﻲ از آن ﻳﺎ ﻋﻮﺿﻲ از آن ﺑﺎﻗﻲ ﺑﻤﺎﻧـﺪ ﭼﻨﺎﻧﻜـﻪ‬
‫ﻓﺪﻳﻪ را در ﺷﺮﻳﻌﺖ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻗﻲ ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ و ﭼﻨﺎﻧﻜـﻪ ﺻـﺪﻗﻪ را ﻗﺒـﻞ از ﻣﻨﺎﺟـﺎت‬
‫ﻣﺴﺘﺤﺐ ﻗﺮار داده اﺳﺖ و ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﭘﻨﺞ ﻧﻤﺎز را ﺑﻌﺪاز ﺑﺮداﺷـﺘﻦ ﭘﻨﺠـﺎه ﻧﻤـﺎز ﺑـﺎﻗﻲ‬
‫ﮔﺬاﺷﺖ و ﺛﻮاب ﭘﻨﺠﺎه ﻧﻤﺎز را ﻫﻤﺮاه آن ﺑﺎﻗﻲ ﮔﺬاﺷﺖ و ﻓﺮﻣـﻮد‪) :‬ﻻ ﻳﺒـﺪل اﻟﻘـﻮل‬
‫ﻟﺪى‪ ،‬ﺧﻤﺲ ﻓﻲ اﻟﻔﻌﻞ وﺧﻤﺴﻮن ﻓﻲ اﻻﺟﺮ(‪) ١‬ﻧﺰد ﻣﻦ اﻣﺮ و ﻓﺮﻣﺎن ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻤﻲﻛﻨـﺪ‬
‫و ﻫﻤﺎﻧﺎ ]ﻧﻤﺎز[ در ﻋﻤﻞ ﭘﻨﺞ اﺳﺖ و در ﭘﺎداش ﭘﻨﺠﺎه ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪(.‬‬

‫ﻣﺤﺒﺖ ﻋﺎم اﺳﺖ و ﺧﻠﻴﻞ ﺑﻮدن ﺧﺎص اﺳﺖ‬

‫اﻣﺎ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻲ اﺷﺘﺒﺎه ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﻲﭘﻨﺪارﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺤﺒﺖ از ﺧﻠﻪ ﻛﺎﻣﻞ ﺗﺮ اﺳـﺖ‬
‫و ﻫﻤﺎﻧﺎ اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﺧﻠﻴﻞ ﺧﺪا و ﻣﺤﻤﺪ ﺣﺒﻴـﺐ ﺧﺪاﺳـﺖ‪ ،‬از ﻧـﺎداﻧﻲ آﻧـﺎن ﺳﺮﭼـﺸﻤﻪ‬
‫ﻣﻲﮔﻴﺮد زﻳﺮا ﻣﺤﺒﺖ ﻋﺎم اﺳﺖ و ﺧﻠﻪ ﺧﺎص اﺳﺖ و ﺧﻠﻪ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﻧﻬﺎﻳـﺖ‬
‫ﻣﺤﺒﺖ‪ ،‬و رﺳﻮل ﺧﺪا
ﺧﺒﺮ داده اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ او را ﺧﻠﻴﻞ ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳـﺖ‬
‫ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ اﺑﺮاﻫﻴﻢ را ﺧﻠﻴﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ و ﻫﺮ ﺧﻠﻴﻞ دﻳﮕﺮي را ﻏﻴﺮ از ﺧﺪا ﺑﺮاي ﺧـﻮد‬
‫رد ﻧﻤﻮده اﺳﺖ ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻨﻜﻪ از ﻣﺤﺒﺖ ﺧﻮد ﺑﺮاي ﻋﺎﺋـﺸﻪ و ﭘـﺪرش و ﻋﻤـﺮ ﺑـﻦ‬
‫ﺧﻄﺎب و ﻏﻴﺮ آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﺧﺒﺮ داده اﺳﺖ و اﻳﻀﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﻴﺰ ﻓﺮﻣـﻮده اﺳـﺖ‪+  :‬‬
‫‪
:‬‬

‫‪ 1‬ﺑﺨﺎري ‪ 7517‬و ﻣﺴﻠﻢ ‪162‬‬

‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪284‬‬
‫‬ ‫‬
‫¸>    *  ‬
‫‪)7R‬ﺑﻘﺮه‪) (222‬ﺑﻲﮔﻤﺎن ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻮﺑﻪﻛﺎران و ﭘﺎﻛـﺎن‬ ‫‪  7‬‬
‫‪J   P1‬‬ ‫¸> ‪+ +‬‬
‫‪J  T‬‬
‫‬
‫‪   + >4‬‬
‫‪)1p4‬آل ﻋﻤــﺮان‪(146‬‬ ‫را دوﺳـﺖ ﻣـﻲدارد‪ (.‬و ﻓﺮﻣــﻮده اﺳـﺖ‪J 4¸ T  :‬‬
‫¸>   ‬
‫‪)P584^R‬آل‬ ‫‬
‫‬ ‫)ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﺎن را دوﺳﺖ ﻣﻲدارد( و ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪ J  T  :‬‬
‫ﻋﻤﺮان‪) (148‬و ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﻴﻜﻮﻛﺎران را دوﺳﺖ ﻣﻲدارد‪(.‬‬
‫¸>    ‬
‫‪)P8"R‬ﻣﺎﺋﺪه‪) (42‬ﺑﻴﮕﻤﺎن ﺧﺪاوﻧﺪ دادﮔﺮان را‬ ‫‬ ‫و ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪+  :‬‬
‫‬ ‫‪J  T
:‬‬
‫دوﺳﺖ ﻣﻲدارد‪ (.‬و ﻫﻤﺎﻧـﺎ ﺟـﻮان ﺗﻮﺑـﻪ ﮔـﺮ ﺣﺒﻴـﺐ ﺧﺪاﺳـﺖ اﻣـﺎ ﺧﻠـﻪ ي ﺧـﺪا‬
‫ﻣﺨﺼﻮص دو ﺧﻠﻴﻞ اوﺳﺖ و اﻳﻦ اﺷﺘﺒﺎه از ﻛـﻢ ﻋﻠﻤـﻲو ﻛـﻢ درﻛـﻲ ﺻـﺎﺣﺐ آن‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﺪا و رﺳﻮل اوﺳﺖ‪.‬‬

‫اﻧﺴﺎن آﻧﭽﻪ رادوﺳﺖ دارد ﺗﺮك ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮﻛﺴﻲ ﻛﻪ اورا دوﺳﺖ دارد‬
‫ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﮔﺬﺷﺖ اﻧﺴﺎن ﭼﻴﺰي راﻛﻪ دوﺳﺖ دارد ﺗﺮك ﻧﻤﻲﻛﻨـﺪ ﻣﮕـﺮ ﺑـﻪ ﺧـﺎﻃﺮ‬
‫ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮي ﻛﻪ دوﺳﺖ دارد ﻟﻜـﻦ ﺿـﻌﻴﻔﺘﺮ آن دو را ﺑـﻪ ﺧـﺎﻃﺮ ﺑﺰرﮔﺘـﺮش ﺗـﺮك‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﭼﻴﺰي راﻛﻪ دوﺳﺖ ﻧﻤـﻲدارد اﻧﺠـﺎم ﻣـﻲدﻫـﺪ ﺑـﻪ ﺧﺎﻃﺮﻣﺤﺒـﺖ‬
‫ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﻧﺰد اواز ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪه ﺑﺮاﻳﺶ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺑﺎﻻﺗﺮ اﺳﺖ و ﻳﺎﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻳﻨﻜﻪ‬
‫از ﭼﻴﺰي ﻛﻪ دوﺳﺖ ﻧﻤـﻲدارد وﻧـﺎراﺣﺘﻲ اش ازآن ﺑﻴـﺸﺘﺮاﺳﺖ ﺧـﻼص ﺷـﻮد‪ .‬و‬
‫ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﮔﺬﺷﺖ ﺧﺎﺻﻴﺖ ﻋﻘﻞ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺤﺒﻮب ﺑﺎﻻﺗﺮ را ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻴﻨﻲ ﺑﺮﻣﻲﮔﺰﻳﻨﺪ‬
‫و ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﻛﻤﺘﺮ را ﺑﺮ ﺑﺰرﮔﺘﺮ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲﻛﻨﺪ و اﻳﻦ از ﻛﻤﺎل ﻣﺤﺒﺖ و ﺑﻐﺾ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺮاﻳﺶ اﻣﻜﺎن ﭘﺬﻳﺮ ﻧﻴﺴﺖ ﻣﮕﺮ ﺑﺎ دو ﭼﻴﺰ‪ :‬ﻧﻴﺮوي ادراك و ﺷﺠﺎﻋﺖ ﻗﻠﺐ‪.‬‬
‫زﻳﺮا ﺳﺮﭘﻴﭽﻲ ازاﻳـﻦ ﻋﻤـﻞ ﻳﺎﺑـﻪ ﺧﺎﻃﺮﺿـﻌﻒ ادراك اﺳـﺖ ﻃﻮرﻳﻜـﻪ ﻣﺮاﺗـﺐ‬
‫ﻣﺤﺒﻮب وﻣﻜﺮوه را آﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻫﺴﺖ درك ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ و ﻳﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺿـﻌﻒ ﻧﻔـﺲ و‬
‫ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ ﻗﻠﺐ اﺳﺖ ﻃﻮري ﻛﻪ دراﻧﺘﺨـﺎب و ﮔـﺰﻳﻨﺶ اﺻـﻠﺢ‪ ،‬ﻧﻔـﺴﺶ ازاو اﻃﺎﻋـﺖ‬
‫ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ واﮔﺮ ادراﻛﺶ ﺳﺎﻟﻢ ﺑﺎﺷﺪ وﻧﻔﺴﺶ ﻗﻮي وﻗﻠﺒﺶ ﺑﺮﮔﺰﻳﻨﺶ ﻣﺤﺒـﻮب ﺑـﺎﻻﺗﺮ‬
‫ﺑﺮ ﻣﻜﺮوه ﭘﺴﺖ ﺷﺠﺎع ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ اﺳﺒﺎب ﺳﻌﺎدت ﻣﻮﻓﻖ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫درﺑﺮﺧﻲ از ﻣﺮدم ﻗﺪرت ﺷﻬﻮت ازﻗﺪرت اﻳﻤﺎن وﻋﻘﻞ ﻗﻮي ﺗﺮاﺳﺖ و ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ‬
‫‪285‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻧﻬﻢ‪ /‬ﻣﺤﺒﺖ‬

‫دﻟﻴﻞ ﻗﻮي ﺑﺮﺿﻌﻴﻒ ﺗﺴﻠﻂ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬و در ﺑﺮﺧـﻲ دﻳﮕـﺮ ﻗـﺪرت اﻳﻤـﺎن و ﻋﻘـﻞ از‬
‫ﻗﺪرت ﺷﻬﻮت ﻗﻮي ﺗﺮاﺳﺖ‪.‬ﺣﺎل آﻧﻜﻪ ﺑﺴﻴﺎري از ﺑﻴﻤـﺎراﻧﻲ ﻛـﻪ ﭘﺰﺷـﻚ آﻧﻬـﺎرا از‬
‫ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﺿﺮر دارد ﻣﻨﻊ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ اﻣﺎ ﻧﻔﺲ وﺷﻬﻮﺗﺸﺎن از آﻧﻬﺎ ﺳـﺮﭘﻴﭽﻲ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ و آﻧﺮا ﻣﻴﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﺷﻬﻮت ﺑﺮ ﻋﻘـﻞ ﭘﻴـﺸﻲ ﻣـﻲﮔﻴـﺮد‪ .‬و ﺑﻴـﺸﺘﺮآﻧﺎن ﻛـﻪ‬
‫ﻗﻠﺒﺸﺎن ﻣﺮﻳﺾ اﺳﺖ آﻧﭽﻪ را ﻛـﻪ ﻣﺮﺿـﺸﺎن را زﻳـﺎد ﻣـﻲﻛﻨـﺪ اﻧﺘﺨـﺎب ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪،‬‬
‫زﻳﺮاﺷﻬﻮﺗﺸﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ آن ﻣﻴﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬و رﻳـﺸﻪ ﺷـﺮ در ﺿـﻌﻒ ادراك و ﺿـﻌﻒ‬
‫ﻧﻔﺲ و ﭘﺴﺘﻲ آن اﺳﺖ ورﻳﺸﻪ ﺧﻴـﺮ در ﻛﻤـﺎل ادراك و ﻗـﺪرت ﻧﻔـﺲ وﺑﺰرﮔـﻲ و‬
‫ﺷﺠﺎﻋﺖ آن اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﺣﺐ و اراده اﺻﻞ ﻫـﺮ ﭼﻴـﺰ وﻣﺒـﺪا آن ﻫـﺴﺘﻨﺪ وﻧﻔـﺮت و‬
‫ﻛﺮاﻫﺖ ﺑﺎﻋﺚ اﺻﻠﻲ ﺗﺮك ﻫﺮ ﭼﻴﺰ وﻣﺒﺪا آن ﻫﺴﺘﻨﺪ و اﻳﻦ دوﻧﻴـﺮودر ﻗﻠـﺐ ﺳـﺒﺐ‬
‫اﺻﻠﻲ ﺳﻌﺎدت وﺷﻘﺎوت اﻧﺴﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬وﺟﻮد ﻳﻚ ﻋﻤـﻞ اﺧﺘﻴـﺎري ﻣﻤﻜـﻦ ﻧﻴـﺴﺖ‬
‫ﻣﮕﺮ ﺑﺎ وﺟﻮد ﺳﺒﺐ آن ﻛﻪ ﻣﺤﺒﺖ و اراده اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﻋﺪم وﺟﻮدآن ﻣﻤﻜﻦ اﺳـﺖ ﺑـﻪ‬
‫ﻋﻠﺖ ﻋﺪم وﺟﻮد ﺳﺒﺐ آن وﻳﺎ ﺑـﻪ ﻋﻠـﺖ وﺟـﻮد ﻣـﺎﻧﻌﻲ ﻛـﻪ ﺑﺎﻋـﺚ ﻛﺮاﻫـﺖ ازآن‬
‫ﻣﻲﮔﺮدد ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺪﻳﻨﮕﻮﻧﻪ اﺷﺘﺒﺎه در ﻓﻬﻢ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺗﺮك ﻧﻴﺰ از ﺑﻴﻦ ﻣـﻲرود ﻛـﻪ آﻳـﺎ ﺗـﺮك ﭼﻴـﺰي‬
‫وﺟﻮدي اﺳﺖ ﻳﺎ ﻋﺪﻣﻲ؟‬
‫ﺣﻘﻴﻘﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺮك دوﮔﻮﻧﻪ اﺳﺖ‪ :‬ﺗﺮك ﺑـﻪ ﺧـﺎﻃﺮ ﻋـﺪم وﺟـﻮد ﺳـﺒﺐ‬
‫اﻗﺘﻀﺎ ﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬ﺗﺮك ﻋﺪﻣﻲاﺳﺖ و ﺗﺮك ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ وﺟﻮد ﻣﺎﻧﻊ در ﺑﺮاﺑـﺮ اﻧﺠـﺎم ﻓﻌـﻞ‪،‬‬
‫ﺗﺮك وﺟﻮدي اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﻧﺘﺨﺎب ﺳﻮدﻣﻨﺪﺗﺮ‬
‫ﻫﺮﻛﺪام ازاﻧﺘﺨﺎب ﻳﺎﺗﺮك اﺧﺘﻴﺎري ﭼﻴﺰي ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻮﺟﻮدزﻧﺪه ﺻﻮرت ﻣـﻲﮔﻴـﺮد‬
‫ﺑﻪ دﻟﻴﻞ دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻧﻔﻌﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ آن ﻟﺬت ﻣﻲﺑﺮد و ﻳﺎ ﻛﻨﺎر زدن دردي ﻛﻪ‬
‫ﺑﺎ از ﻣﻴﺎن رﻓﺘﻨﺶ ﺷﻔﺎ ﺑﺮاﻳﺶ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﺷﻮد وﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﮔﻔﺘﻪ ﻣـﻲﺷـﻮد ﺳـﻴﻨﻪ‬
‫اش ﺷﻔﺎ ﻳﺎﻓﺖ ﻳﺎ ﻗﻠﺒﺶ ﺷﻔﺎﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻫﺪﻓﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮﻋﺎﻗﻠﻲ وﺣﺘﻲ ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﭼﻬﺎرﭘـﺎ ﻧﻴـﺰ آﻧـﺮا ﺑﺮﻣـﻲﮔﺰﻳﻨﻨـﺪ‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪286‬‬

‫اﻣﺎﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺮدم درآن ﺑﻪ ﻏﻠﻂ زﺷﺘﻲ ﻣﻲاﻓﺘﻨﺪ و ﻟﺬﺗﻲ را دﻧﺒﺎل ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ ﻛـﻪ درد‬
‫ﺑﺰرﮔﻲ راﺑﻪ دﻧﺒﺎل دارد و ﻗﻠﺐ را ﺑﺎ ﭼﻴﺰي درﻣﺎن ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻣـﺮض ﺑﺰرﮔﺘـﺮي ﺑـﻪ‬
‫دﻧﺒﺎل ﻣﻲآورد‪ .‬واﻳﻦ ﺣﺎل ﻛﺴﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼـﺸﻢ ﺑـﻪ ﻋﺎﺟـﻞ دﻧﻴـﺎ دوﺧﺘـﻪ وآﺟـﻞ‬
‫آﺧﺮت را ﻧﻤﻲﻧﮕﺮﻧﺪ اﻣﺎ ﺧﺼﻮﺻﻴﺖ ﻋﻘﻞ ﻧﮕﺮﻳﺴﺘﻦ ﺑﻪ ﻋﻮاﻗﺐ ﻛﺎراﺳﺖ و ﻋﺎﻗﻠﺘﺮﻳﻦ‬
‫ﻣﺮدم ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻟﺬت وآﺳﺎﻳﺶ آﺟﻞ و داﺋﻤﻲرا ﺑﺮ ﻟـﺬت ﭘﺎﻳـﺎن ﭘـﺬﻳﺮ ﻋﺎﺟـﻞ‬
‫ﺗﺮﺟﻴﺢ دﻫﺪ وﻧﺎداﻧﺘﺮﻳﻦ ﻣﺮدم ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻌﻤﺖ اﺑﺪي و زﻧﺪﮔﻲ ﭘـﺎك داﺋﻤـﻲ و‬
‫ﻟﺬت ﺑﺰرﮔﻲ را ﻛﻪ ﻧﻘﺺ ﻧﺪارد ﺑﻪ ﻟﺬﺗﻲ ﭘﺎﻳﺎن ﭘﺬﻳﺮ و ﻗـﺎﻃﻲ ﺷـﺪه ﺑـﺎ اﻧـﻮاع درد و‬
‫ﺗﺮس ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﻲ داﻧﺸﻤﻨﺪان ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ ﻛﻪ‪ :‬دراﻳﻦ ﻓﻜﺮﻧﻤﻮدم ﻛﻪ ﻋﺎﻗﻼن درﭼﻪ راﻫﻲ ﺗـﻼش‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ وﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪم ﻛﻪ ﺳﻌﻲ ﻫﻤﻪ آﻧﻬﺎ دردﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻳـﻚ ﻫـﺪف اﺳـﺖ‬
‫اﮔﺮ ﭼﻪ راه ﻫﺎي ﺑﺪﺳﺖ آوردﻧﺸﺎن ﻓﺮق ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬دﻳﺪم ﻛﻪ ﻫﻤﻪ آﻧﻬﺎﺑﺮاي دﻓﻊ اﻧﺪوه‬
‫و ﻏﻢ از دروﻧﺸﺎن ﺗﻼش ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻳﻜﻲ ﺑﺎ ﺧﻮردن و ﻧﻮﺷﻴﺪن‪ ،‬دﻳﮕﺮي ﺑﺎ ﺗﺠـﺎرت و‬
‫ﻛﺴﺐ وﻛﺎر ودﻳﮕﺮي ﺑﺎازدواج‪ ،‬آن دﻳﮕـﺮي ﺑﺎﺷـﻨﻴﺪن ﻣﻮﺳـﻴﻘﻲ و ﻧﻮاﻫـﺎي ﺷـﺎدي‬
‫ﺑﺨﺶ ودﻳﮕﺮي ﺑﺎ ﻟﻬﻮ ﻟﻌﺐ‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻢ اﻳﻦ ﻫﺪف ﻋﺎﻗﻼن اﺳﺖ اﻣﺎ ﺗﻤﺎم راه ﻫﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ اﻧﺴﺎن را ﺑﻪ آن ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ و‬
‫ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺴﻴﺎري ازاﻳﻦ راه ﻫﺎ اﻧﺴﺎن را ﺑﻪ ﺿﺪ آن ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ و در ﺑﻴﻦ اﻳﻦ راه ﻫﺎ راﻫﻲ‬
‫را ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ آن ﻫﺪف ﻧﺪﻳﺪم ﻣﮕﺮ ﺑﺎ روي آوري ﺑﻪ ﺧﺪا وﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺑﺎ او و ﺑـﻪ‬
‫ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﺑﺮﮔﺰﻳﺪن رﺿﺎﻳﺖ او ﺑﺮﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﺎ راﻫﺮو اﻳﻦ راه اﮔﺮ ﻧﺼﻴﺒﻲ ازدﻧﻴﺎ را ﻧﻴﺰ ازدﺳﺖ ﺑﺪﻫﺪ ﺑﻪ ﻧﺼﻴﺒﻲ از آﺧـﺮت‬
‫دﺳﺖ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ ازدﺳﺖ رﻓﺘﻨﻲ ﻧﻴﺴﺖ واﮔﺮآن ﺑﺮاي آدﻣﻲدﺳﺖ دﻫـﺪ ﻫﻤـﻪ ﭼﻴـﺰ‬
‫ﺑﺮاﻳﺶ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ واﮔﺮآﻧﺮا از دﺳﺖ دﻫﺪ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ را از دﺳﺖ داده اﺳﺖ و‬
‫اﮔﺮﻫﻢ ﺑﻪ ﻧﺼﻴﺒﻲ از دﻧﻴﺎ دﺳﺖ ﻳﺎﺑﺪ ﺑﻪ ﮔﻮاراﺗﺮﻳﻦ ﺻﻮرت ﺑﻪ آن دﺳـﺖ ﻣـﻲﻳﺎﺑـﺪ و‬
‫ﻫﻴﭻ راﻫﻲ از اﻳﻦ راه ﺑﺮاي اﻧﺴﺎن ﺳﻮدﻣﻨﺪﺗﺮ ﻧﻴﺴﺖ وﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻬﺘﺮ از اﻳﻦ او را ﺑـﻪ‬
‫ﻟﺬت وﺳﻌﺎدت وﺳﺮوري ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫‪287‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻧﻬﻢ‪ /‬ﻣﺤﺒﺖ‬

‫ﻣﺤﺒﻮب دوﮔﻮﻧﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺤﺒﻮب ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﻮدش و ﻣﺤﺒﻮب ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻏﻴﺮ ﺧﻮدش‬
‫ﻣﺤﺒﻮب دوﮔﻮﻧﻪ اﺳـﺖ‪ :‬ﻣﺤﺒـﻮب ﺑـﻪ ﺧـﺎﻃﺮﺧﻮدش وﻣﺤﺒـﻮب ﺑـﻪ ﺧـﺎﻃﺮﻏﻴﺮ‬
‫ﺧﻮدش‪ .‬وﻫﺮﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻏﻴﺮﺧﻮدش دوﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﺑﻪ ﻧﺎﭼﺎرﻣﺤﺒﺘﺶ‬
‫ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ آن ﻛﺲ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﻮدش دوﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد زﻳﺮا دراﻳﻦ‬
‫ﺣﺎﻟﺖ ﺗﺴﻠﺴﻞ ﻣﺤﺎل اﺳﺖ وﻫﺮﻛﺴﻲ ﻏﻴﺮازﻣﺤﺒﻮب ﺣﻘﻴﻘﻲ ﺑـﻪ ﺧـﺎﻃﺮﻏﻴﺮ ﺧـﻮدش‬
‫ﻣﺤﺒﻮب اﺳﺖ و دوﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬وﻛﺴﻲ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺧـﻮدش دوﺳـﺖ داﺷـﺘﻪ‬
‫ﻧﻤﻲﺷﻮد ﻣﮕﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ و ﻫﺮ آﻧﭽﻪ ﻏﻴﺮ ﺧﺪا ﻛﻪ دوﺳﺖ داﺷـﺘﻪ ﻣـﻲﺷـﻮد ﻣﺤﺒـﺘﺶ‬
‫دﻧﺒﺎﻟﻪ ﻣﺤﺒﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺤﺒﺖ ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان و اوﻟﻴﺎ‪ ،‬زﻳـﺮا ﻣﺤﺒـﺖ‬
‫ﻫﻤﻪ ي اﻳﻨﻬﺎ دﻧﺒﺎﻟﻪ ي ﻣﺤﺒـﺖ ﺧـﺪا و از ﻟـﻮازم ﻣﺤﺒـﺖ اوﺳـﺖ و ﻫﻤﺎﻧـﺎ دوﺳـﺘﻲ‬
‫ﻣﺤﺒﻮب‪ ،‬دوﺳﺘﻲ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ او دوﺳﺖ دارد را ﻻزم ﻣﻲﮔﺮداﻧﺪ و اﻳﻦ ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ آن ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻮد و ﺗﻔﺎوت ﻣﻴﺎن ﻣﺤﺒﺖ ﻏﻴﺮ اوﻛﻪ ﺳﻮدﻣﻨﺪ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻣﺤﺒﺘﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﺳﻮد ﻧﻤﻲرﺳﺎﻧﺪ و ﺑﻠﻜﻪ ﺿﺮر ﻫﻢ ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ در ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺪان ﻛﻪ ﻛﺴﻲ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﻮدش دوﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﻧﻤﻲﺷﻮد ﻣﮕﺮ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻛﻤـﺎﻟﺶ‬
‫از ﻟﻮازم وﺟﻮدش اﺳﺖ و اﻟﻮﻫﻴﺖ و رﺑﻮﺑﻴﺘﺶ ﻻزﻣﻪ ي ذات اوﺳـﺖ و ﻏﻴـﺮ او ﺑـﻪ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻨﺎﻓﺎت ﺑﺎ ﺣﺐ او ﺑﻪ دﺷﻤﻨﻲ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣـﻲﺷـﻮد و دﺷـﻤﻨﻲ اش ﺑـﻪ اﻧـﺪازه ي‬
‫ﻣﻨﺎﻓﺎﺗﺶ ﺑﺎ ﺣﺐ اوﺳﺖ و ﻫﺮ ﭼﻴﺰ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻣﻨﺎﻓﺎت را ﺑﺎ ﺣﺐ او دارد ﺑﻴـﺸﺘﺮﻳﻦ‬
‫ﺗﻨﻔﺮ را در ﻋﻴﻦ و وﺻﻒ و ﻓﻌﻞ و ﻗﺼﺪ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ و اﻳﻦ ﻣﻴﺰاﻧﻲ ﻣﺘﻌﺎدل اﺳـﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺎ آن ﻣﻮاﻓﻘﺖ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ و دﺷﻤﻨﻲ ﺑﺎ ﺧﺪا را ﻣﻴﺘﻮان اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻛﺮد‪ .‬ﭘﺲ اﮔﺮ‬
‫ﻛﺴﻲ را دﻳﺪﻳﻢ ﻛﻪ آﻧﭽﻪ را ﺧﺪا دوﺳﺖ ﻧﺪارد دوﺳﺖ ﻣﻴﺪارد و ﻫـﺮ آﻧﭽـﻪ را ﺧـﺪا‬
‫دوﺳﺖ ﻣﻴﺪارد دوﺳﺖ ﻧﻤﻲدارد ﺑﻪ ﻫﻤـﺎن اﻧـﺪازه از دﺷـﻤﻨﻲ او ﺑـﺎ ﺧـﺪا ﺑـﺎ ﺧﺒـﺮ‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻳﻢ و اﮔﺮ ﻛﺴﻲ را دﻳﺪﻳﻢ ﻛﻪ آﻧﭽﻪ را ﺧـﺪا دوﺳـﺖ دارد دوﺳـﺖ ﻣـﻲدارد و‬
‫آﻧﭽﻪ را ﺧﺪا دوﺳﺖ ﻧﺪارد دوﺳﺖ ﻧﻤﻲدارد ﺑﻪ ﻫﻤﺎن اﻧﺪازه از دوﺳﺘﻲ و ﻣﻮاﻻت او‬
‫ﺑﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻄﻠﻊ ﻣﻲﺷﻮﻳﻢ‪.‬‬
‫ﭘﺲ در ﺧﻮد و دﻳﮕﺮان ﺑﺮ اﻳﻦ اﺻﻞ ﻣﺘﻤﺴﻚ ﺷﻮ ﻛﻪ دوﺳﺘﻲ و وﻻﻳـﺖ ﻋﺒـﺎرت‬
‫اﺳﺖ از ﻣﻮاﻓﻘﺖ و ﻫﻤﺮاﻫﻲ ﺑﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ در آﻧﭽﻪ او دوﺳﺖ دارد و در آﻧﭽﻪ دوﺳﺖ‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪288‬‬

‫ﻧﻤﻲدارد و ﺑﻪ ﻓﺮاواﻧﻲ روزه و ﻧﻤﺎز و رﻳﺎﺿﺖ ﻛﺸﻴﺪن ﺑﺴﺘﮕﻲ ﻧﺪارد‪.‬‬

‫آﻧﭽﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻏﻴﺮ ﺧﻮدش دوﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد دو ﮔﻮﻧﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻳﻜﻲ از آن دو ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ دﺳﺖ ﻳﺎﺑﻲ ﺑﻪ آن ﻟﺬت ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫دوم‪ :‬آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺑﺎ دﺳﺖ ﻳﺎﺑﻲ ﺑﻪ آن درد ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﺷـﻮد اﻣـﺎ ﺑـﺮاي رﺳـﻴﺪن ﺑـﻪ‬
‫‪>47‬‬ ‫‬
‫ﻣﺤﺒﻮب ﺗﺤﻤﻞ ﻣﻲﺷﻮد ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ﻧﻮﺷﻴﺪن دواي ﺑﺪ ﻣﺰه‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳـﺪ‪   :‬‬
‫‬ ‫‪       9$‬‬
‫‪J 
 a84$‬‬
‫‪ 4.³‬‬ ‫‪ + _G‬‬
‫‪    4‬‬ ‫‪   
 a8$‬‬
‫‪   [)    m‬‬
‫‪(   m‬‬ ‫    ‬‫‪ + d‬‬
‫‪(   m‬‬
‫"‪   K7‬‬ ‫‬
‫&‪) 
b9‬ﺑﻘﺮه‪) (216‬ﺟﻨﮓ ﺑـﺮ ﺷـﻤﺎ واﺟـﺐ‬ ‫&‪    9‬‬
‫‪       7‬‬ ‫   ‪   T‬‬‫¯‪ +‬‬
‫‪|  m‬‬‫  )[   ‬
‫ﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺣﺎل آن ﻛﻪ )ﺑﻨﺎﺑﻪ ﺳﺮﺷﺖ اﻧﺴﺎﻧﻲ( از آن ﺑﻴﺰارﻳـﺪ‪ ،‬ﻟـﻴﻜﻦ ﭼـﻪ ﺑـﺴﺎ‬
‫ﭼﻴﺰي را دوﺳﺖ ﻧﻤﻲدارﻳﺪ و آن ﭼﻴﺰ ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ ﻧﻴﻚ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﭼﻪ ﺑـﺴﺎ ﭼﻴـﺰي را‬
‫دوﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ و آن ﭼﻴـﺰ ﺑـﺮاي ﺷـﻤﺎ ﺑـﺪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬و ﺧـﺪا ﻣـﻲداﻧـﺪ و ﺷـﻤﺎ‬
‫ﻧﻤﻲداﻧﻴﺪ‪(.‬‬
‫ﭘﺲ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﺟﻨﮓ ﻧﻔﺮت اﻧﮕﻴﺰ اﺳـﺖ اﻣـﺎ ﺑـﺎ وﺟـﻮد اﻳـﻦ ﺑـﺮاي‬
‫رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ و ﺳﻮدﻣﻨﺪ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﺤﺒـﻮب ﻧﻴﻜﻮﺳـﺖ‪ ،‬و ﻫﻤﺎﻧـﺎ ﻧﻔـﺲ اﻧـﺴﺎن‬
‫راﺣﺘﻲ و رﻓﺎه را دوﺳﺖ دارد اﻣﺎ اﻳﻦ ﺑﺮاي او ﺑﺪ اﺳﺖ زﻳﺮا ﺳﺒﺐ ﻣﻲﺷﻮد ﻣﺤﺒﻮﺑﺶ‬
‫را از دﺳﺖ ﺑﺪﻫﺪ‪ .‬و اﻧﺴﺎن ﻋﺎﻗﻞ ﻟﺬت ﺑﻮدن ﺑﺎ ﻣﺤﺒﻮﺑﻲ ﻋﺎﺟـﻞ را ﺑﺮﻧﻤـﻲﮔﺰﻳﻨـﺪ و‬
‫درد ﻣﻜﺮوﻫﻲ ﻋﺎﺟﻞ ﺳﺒﺐ ﻧﻤﻲﺷﻮد از آن دوري ﻛﻨﺪ زﻳﺮا در ﺑﻌـﻀﻲ ﻣـﻮارد اﻳـﻦ‬
‫ﺑﺮاي او ﺷﺮ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻟﺬت ﻫﺎ را از او ﻣﻲﮔﻴﺮد ﺑﻠﻜـﻪ ﻋـﺎﻗﻼن‬
‫ﺳﺨﺘﻲ رﻧﺞ ﻫﺎ را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻟﺬت ﻫﺎي ﺑﻌﺪ از آن ﺗﺤﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ در ﻛﻞ‪ ،‬اﻣﻮر ﭼﻬﺎر ﺣﺎﻟﺖ دارد‪:‬‬
‫ﻣﻜﺮوﻫﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻣﻜﺮوﻫﻲ دﻳﮕﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻜﺮوﻫﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻣﺤﺒﻮب ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺤﺒﻮﺑﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻣﺤﺒﻮب ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺤﺒﻮﺑﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻣﻜﺮوه ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﻣﺤﺒﻮﺑﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻣﺤﺒﻮب ﻣﻲﺷﻮد ﺑﻪ دو ﺻﻮرت ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﻋﻤﻞ‬
‫دﻋﻮت ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻣﻜﺮوﻫﻲ ﻛﻪ ﺳﺒﺐ رﺳﻴﺪن ﻣﻜﺮوﻫﻲ دﻳﮕﺮ ﻣﻲﺷﻮد ﺑﻪ دو ﺻـﻮرت‬
‫‪289‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻧﻬﻢ‪ /‬ﻣﺤﺒﺖ‬

‫ﺑﻪ ﺗﺮك آن ﻋﻤﻞ دﻋﻮت ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ دو ﻗﺴﻢ دﻳﮕﺮ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧـﺪ ﻛـﻪ از دوﻃـﺮف‬
‫ازآن دﻋﻮت ﻣﻲﺷﻮد ‪-‬وﻣﺤﻞ آزﻣﺎﻳﺶ واﻣﺘﺤﺎن اﺳﺖ‪ -‬ﭘﺲ ﻧﻔﺲ ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮﻳﻦ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺧــﻮد را ﺑﺮﻣــﻲﮔﺰﻳﻨــﺪ وآن ﻋﺎﺟــﻞ آن دوﺗﺎﺳــﺖ وﻋﻘــﻞ واﻳﻤــﺎن وﺳــﻮدﻣﻨﺪﺗﺮﻳﻦ‬
‫وﻣﺎﻧﺪﮔﺎرﺗﺮﻳﻦ راﺑﺮﻣﻲﮔﺰﻳﻨﺪ‪ ،‬وﻗﻠﺐ ﺑﻴﻦ اﻳﻦ دو دﻋﻮت ﻛﻨﻨﺪه ﺳﺮﮔﺮدان اﺳﺖ وﮔـﺎه‬
‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻴﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ وﮔﺎه ﺑﻪ آن‪.‬‬

‫ﻣﺤﺒﺖ رﻳﺸﻪ ﺗﻤﺎم اﻋﻤﺎل ﺣﻖ وﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ‬

‫ﭘﺲ زﻣﺎﻧﻴﻜﻪ ﻣﺤﺒﺖ رﻳﺸﻪ ﺗﻤﺎم اﻋﻤﺎل ﺣﻖ وﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ ﭘﺲ رﻳﺸﻪ اﻋﻤﺎل دﻳﻨﻲ‬
‫ﻣﺤﺒﺖ ﺧﺪا ورﺳﻮل اوﺳﺖ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ اﺻﻞ اﻗﻮال دﻳﻨﻲ ﺗﺼﺪﻳﻖ ﺧﺪا و رﺳﻮل اوﺳﺖ‬
‫و ﻫﺮ ﻧﻴﺘﻲ ﻛﻪ ازﻛﺎﻣﻞ ﻧﻤﻮدن ﻣﺤﺒﺖ ﺑﺮاي ﺧـﺪا ورﺳـﻮﻟﺶ ﻣﻤﺎﻧﻌـﺖ ﻛﻨـﺪ و ﺑـﺎ آن‬
‫ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺑﺎرﻳﺸﻪ اﻳﻤﺎن درﺗﻀﺎد ﺑﻮده وﺿﻌﻴﻒ ﻛﻨﻨـﺪه آن اﺳـﺖ‪ ،‬واﮔﺮآﻧﭽﻨـﺎن‬
‫ﻗﻮي ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺎرﻳﺸﻪ ﻣﺤﺒﺖ وﺗﺼﺪﻳﻖ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺑـﻪ ﻛﻔﺮوﺷـﺮك اﻛﺒـﺮ ﻣﻨﺠـﺮ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد و اﮔﺮ ﻫﻢ ﺑﻪ آن درﺟﻪ ﻧﺮﺳـﺪ ودر آن ﺿـﻌﻒ اﻳﺠـﺎد ﻧﻤـﻮده و در اراده و‬
‫ﺧﻮاﺳﺖ اﻧﺴﺎن ﺳﺴﺘﻲ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬و ﻫﻤﺎﻧﺎ ﻣـﻮاﻻت ﺻـﺤﻴﺢ ﻧﻴـﺴﺖ ﻣﮕﺮﻫﻤـﺮاه‬
‫‪ 745‬‬ ‫‪      K4‬‬
‫‪  4'+ 74‬‬ ‫ﻣﻌﺎدات‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ازﻗﻮل اﻣﺎم ﻣﻮﺣﺪﻳﻦ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪   :‬‬
‫‬ ‫‪        21X‬‬ ‫&‪  zÆÃj
<.‬‬
‫&‪(77) PR4‬‬ ‫‪+  :+  * <4$‬‬
‫‪    o0‬‬ ‫‰<'
‪+   zÆ»j‬‬
‫‪|    ‚@4‬‬ ‫‪    7‬‬ ‫  ‬
‫)ﺷﻌﺮاء‪) (75-77‬آﻳﺎ ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﭼﻪ ﭼﻴﺰ را ﻣﻲﭘﺮﺳﺘﻴﺪ؟)‪ (75‬ﻫﻢ ﺷﻤﺎ و ﻫﻢ ﭘﺪران‬
‫ﭘﻴﺸﻴﻦ ﺷﻤﺎ)‪ (76‬ﻫﻤﻪ آﻧﻬﺎ دﺷﻤﻦ ﻣﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﺠﺰ ﭘﺮوردﮔﺎر ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن‪((77).‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﻮاﻻت ﺑﺮاي ﺧﻠﻴﻞ ﺧﺪا ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﻧﻤﻲرﺳﺪ ﻣﮕﺮ ﻫﻤﺮاه اﻳـﻦ ﻧـﻮع ﻣﻌـﺎدات‪،‬‬
‫زﻳﺮا ﻫﻴﭻ دوﺳﺘﻲ وﺟﻮ د ﻧﺪارد ﻣﮕﺮﺑﺮاي ﺧﺪا‪ ،‬و دوﺳﺘﻲ ﺑﺮاي ﺧﺪا ﻧﻴﺴﺖ ﻣﮕـﺮ ﺑـﺎ‬
‫‪(     4‬‬
‫‪=4E‬‬ ‫‪  Y‬‬ ‫دﺷﻤﻨﻲ ﺑﺎ ﻫﺮ ﻣﻌﺒﻮدي ﻏﻴﺮاز او‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪   :‬‬
‫<   ‬
‫&‪  4'
<4.‬‬
‫‪T
3‬‬ ‫'‪+    5‬‬
‫     ‬ ‫"'   ‪  t 1  :+‬‬
‫     ‬ ‫&  ‬
‫‪  :‬‬ ‫‬
‫‪ +   m 1:‬‬
‫‪  ' Q‬‬
‫‪  I F58n‬‬
‫  ( ‬
‫‪    a447n‬‬
‫‪T441 445'-‬‬ ‫‪+  ) <441  tŒ44N.‬‬
‫=     ‬ ‫‪    544‬‬
‫&‪  <44‬‬ ‫‪   1‬‬‫‪  4455   1 <441‬‬ ‫‪  44‬‬
‫‪    441‬‬ ‫‬
‫‪)d<n‬ﻣﻤﺘﺤﻨﻪ‪) (4‬اﺑﺮاﻫﻴﻢ و ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺪو ﮔﺮوﻳﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﻟﮕـﻮي ﺧـﻮﺑﻲ ﺑـﺮاي‬
‫  ‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪290‬‬

‫ﺷﻤﺎ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺪاﻧﮕﺎه ﻛﻪ ﺑﻪ ﻗﻮم ﺧﻮد ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﻣﺎ از ﺷﻤﺎ و از ﭼﻴﺰﻫﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﺑﻐﻴﺮ از ﺧﺪا‬
‫ﻣﻲﭘﺮﺳﺘﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺰار و ﮔﺮﻳﺰاﻧﻴﻢ‪ ،‬و ﺷﻤﺎ را ﻗﺒﻮل ﻧﺪارﻳﻢ و در ﺣﻖ ﺷﻤﺎ ﺑـﻲاﻋﺘﻨـﺎﺋﻴﻢ‪ ،‬و‬
‫دﺷﻤﻨﺎﻧﮕﻲ و ﻛﻴﻨﻪﺗﻮزي ﻫﻤﻴﺸﮕﻲ ﻣﻴﺎن ﻣﺎ و ﺷﻤﺎ ﭘﺪﻳﺪار آﻣﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺎ زﻣـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺧﺪاي ﻳﮕﺎﻧﻪ اﻳﻤﺎن ﻣﻲآورﻳﺪ و او را ﺑﻪ ﻳﮕﺎﻧﮕﻲ ﻣﻲﭘﺮﺳﺘﻴﺪ‪ (.‬وﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪    :‬‬
‫‪:‬‬
‫@ ‪    E‬‬
‫< )‪(27‬‬ ‫&‪ + :+  z26)
<.‬‬
‫‪    BQ‬‬
‫   ‪ +‬‬
‫'  ‪ +‬‬
‫‪     + * t 1  A5:‬‬ ‫‰‪    1‬‬‫‪   K‬‬
‫‪    m 1:‬‬
‫  ‬
‫ ‬ ‫‪) 4 1 F4‬‬ ‫‬
‫‪) (28)
4‬زﺧــﺮف‪) (26-28‬ﺑــﺮاي‬ ‫&‪     4 9‬‬
‫?&‪ 4‬‬ ‫‪ +   44."$ I F4‬‬ ‫‪) 4b9‬‬ ‫  ‬
‫?&‪  449‬‬
‫ﺗﻜﺬﻳﺐﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺑﻴﺎن ﻛﻦ ﮔﻮﺷﻪاي از داﺳﺘﺎن اﺑﺮاﻫﻴﻢ را‪ .‬وﻗﺘـﻲ اﺑـﺮاﻫﻴﻢ ﺑـﻪ‬
‫ﭘﺪر و ﻗﻮم ﺧﻮد ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ از ﻣﻌﺒﻮدﻫﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﭘﺮﺳﺘﻴﺪ ﺑﻴﺰارم)‪ (26‬ﺑﺠﺰ آن ﻣﻌﺒﻮدي‬
‫ﻛﻪ ﻣﺮا آﻓﺮﻳﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭼﺮا ﻛﻪ او ﻣﺮا رﻫﻨﻤﻮد ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد)‪ (27‬اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﺗﻮﺣﻴﺪ را ﺑـﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﺷﻌﺎر ﻳﻜﺘﺎﭘﺮﺳﺘﻲ در ﻣﻴـﺎن ﻗـﻮم ﺧـﻮد ﺑـﺎﻗﻲ ﮔﺬاﺷـﺖ‪ ،‬ﺗـﺎ اﻳـﻦ ﻛـﻪ اﻳـﺸﺎن‬
‫ﺑﺮﮔﺮدﻧــﺪ‪ ((28).‬ﻳﻌﻨــﻲ ﺧﺪاوﻧــﺪ اﻳــﻦ ﻣــﻮاﻻت ﺑــﺮاي ﺧــﺪا‪ ،‬و دﺷــﻤﻨﻲ وﺑﻴــﺰاري‬
‫ازﻫﺮﻣﻌﺒﻮدي ﻏﻴﺮاو را ﻛﻠﻤﻪ اي ﺟﺎوداﻧﻪ ﺑﺮاي ﭘﻴﺮوان او ﻗﺮار داده اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان‬
‫دﻳﮕﺮ و ﭘﻴﺮوان آﻧﻬﺎ‪ ،‬آﻧﺮا از ﻳﻜﺪﻳﮕﺮﺑﻪ ارث ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ وآن ﻛﻠﻤﻪ ﻻاﻟﻪ اﻻ اﷲ اﺳﺖ و‬
‫اﻳﻦ ﻫﻤﺎن ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﺎم ﻣﻮﺣـﺪﻳﻦ ﺗـﺎروز ﻗﻴﺎﻣـﺖ ﺑـﺮاي ﭘﻴـﺮواﻧﺶ ﺑـﻪ ارث‬
‫ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻻاﻟﻪ اﻻ اﷲ‪ ،‬ﻛﻠﻤﻪ اي اﺳﺖ ﻛﻪ آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ و زﻣﻴﻦ ﺑﺮآن ﺑﺮﭘﺎﺷﺪه و ﻫﻤﻪ ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت‬
‫ﺑﺮ آن ﺧﻠﻘﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ ودﻳﻦ ﺑﺮآن ﺗﺎﺳﻴﺲ ﺷـﺪه وﻗﺒﻠـﻪ ﺑـﺮ آن ﻧـﺼﺐ ﮔـﺸﺘﻪ اﺳـﺖ و‬
‫ﺷﻤﺸﻴﺮﻫﺎي ﺟﻬﺎد ﺑﺮاﻳﺶ ﻛﺸﻴﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺣـﻖ ﻣﺤـﺾ ﺧـﺪا ﺑﺮﺗﻤـﺎم ﺑﻨـﺪﮔﺎن‬
‫اﺳﺖ؛ ﻛﻠﻤﻪ اي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻮن وﻣﺎل و ﻓﺮزﻧﺪ را دراﻳﻦ دﻧﻴﺎ ﻣﻌﺼﻮم ﻣﻲدارد وﺳﺒﺐ‬
‫ﻧﺠﺎت ازﻋﺬاب ﻗﺒﺮ و ﻋﺬاب ﺟﻬﻨﻢ درآﺧﺮت اﺳـﺖ وﺟﺰﺑـﻪ آن ﻛـﺴﻲ ﺑـﻪ ﺑﻬـﺸﺖ‬
‫داﺧﻞ ﻧﻤﻲﺷﻮد وﻃﻨﺎﺑﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﺰﺑﺎ دﺳﺘﺎوﻳﺰي ﺑﺮآن ﻛﺴﻲ ﺑـﻪ ﺧـﺪا ﻧﻤـﻲرﺳـﺪ‪.‬‬
‫ﻻﻟﻪ اﻻ اﷲ ﻛﻠﻤﻪ اﺳﻼم وﻛﻠﻴﺪ ﺑﻬﺸﺖ اﺳﺖ وﻣﺮدم ﺑﺮآن ﺑﻪ دوﮔـﺮوه اﻫـﻞ ﺳـﻌﺎدت‬
‫واﻫﻞ ﺷﻘﺎوت ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ وﺑﻮﺳـﻴﻠﻪ آن ﺳـﺮزﻣﻴﻦ ﻛﻔـﺮ واﻳﻤـﺎن از ﻫـﻢ ﺟـﺪا‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ وﺳﺮاي ﻧﻌﻤﺖ وﻧﻘﻤﺖ ازﻫﻢ ﺗﻤﻴﺰ داده ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ وﺳـﺘﻮن ﺣﻤـﻞ ﻛﻨﻨـﺪه‬
‫‪291‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻧﻬﻢ‪ /‬ﻣﺤﺒﺖ‬

‫‪١‬‬
‫ﻓﺮض وﺳﻨﺖ ﻫﺎﺳﺖ و)ﻫﺮﻛﺲ آﺧﺮﻳﻦ ﻛﻼﻣﺶ ﻻاﻟﻪ اﻻ اﷲ ﺑﺎﺷﺪ وارد ﺑﻬﺸﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪(.‬‬
‫روح وﺳﺮاﻳﻦ ﻛﻠﻤﻪ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪ :‬ﺑﻪ ﻳﮕﺎﻧﮕﻲ ﮔـﺮﻓﺘﻦ ﺧﺪاوﻧـﺪ در ﻣﺤﺒـﺖ و‬
‫ﺑﺰرﮔﻲ وﺗﻌﻈﻴﻢ وﺑﻴﻢ واﻣﻴﺪ وﺗﻮاﺑﻊ آﻧﻬﺎ ﻧﻈﻴﺮﺗﻮﻛﻞ واﻧﺎﺑﺖ و رﻏﺒﺖ و رﻫﺒﺖ‪ .‬و ﻫـﺮ‬
‫ﭼﻪ ﻏﻴﺮ ﺧﺪا ﻛﻪ دوﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷـﻮد ﺑـﻪ ﺗﺒﻌﻴـﺖ از ﻣﺤﺒـﺖ او دوﺳـﺖ داﺷـﺘﻪ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﻮدن آن ﭼﻴﺰ ﻓﻘﻂ وﺳﻴﻠﻪ اي ﺑـﺮاي ازدﻳـﺎد ﻣﺤﺒـﺖ اوﺳـﺖ واز ﻏﻴـﺮ او‬
‫ﺗﺮس ﺻﻮرت ﻧﻤﻲﮔﻴﺮد وﺑﻪ ﻏﻴﺮ او اﻣﻴﺪ داﺷﺘﻪ ﻧﻤﻲﺷﻮد وﺑﺮﻏﻴﺮ اوﺗﻮﻛﻞ ﻧﻤﻲﺷﻮد و‬
‫ﺑﻪ ﻏﻴﺮ او ﻣﻴﻞ و رﻏﺒﺘﻲ و از ﻏﻴﺮ او ﺗﺮﺳﻲ ﺻﻮرت ﻧﻤﻲﮔﻴﺮد وﺟﺰﺑﻪ اﺳـﻢ او ﻗـﺴﻢ‬
‫ﺧﻮرده ﻧﻤﻲﺷﻮد وﻧﺬري ﺟﺰﺑﺮاي اوﺗﻘﺪﻳﻢ ﻧﻤﻲﺷـﻮد و ﺗﻮﺑـﻪ ﺟـﺰ ﻧـﺰد او ﺻـﻮرت‬
‫ﻧﻤﻲﮔﻴﺮد وﺟﺰ ازﻓﺮﻣﺎن او اﻃﺎﻋﺖ ﻧﻤﻲﺷﻮد و ﺟﺰ او ﻛﻔﺎﻳﺖ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ و در ﺳﺨﺘﻲﻫﺎ‬
‫از ﻏﻴﺮ او ﻛﻤﻚ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﻤﻲﺷﻮد و ﺑﻪ ﻏﻴﺮ او ﭘﻨﺎه ﺑﺮده ﻧﻤﻲﺷﻮد وﺟﺰ ﺑﺮاي اوﺳﺠﺪه‬
‫ﺑﺮده ﻧﻤﻲﺷﻮد و ﺟﺰ ﺑﺮاي او وﺟﺰ ﺑﺎ ﻧﺎم او ذﺑﺢ ﻧﻤﻲﺷﻮد وﻫﻤﻪ اﻳﻨﻬﺎ درﻳـﻚ ﻛﻠﻤـﻪ‬
‫ﺟﻤﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ وآن ﺟﻤﻠﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ‪ :‬ﻛﺴﻲ ﻏﻴﺮ از او ‪-‬در ﺗﻤﺎم وﺟﻮه ﻋﺒﺎدت‪-‬‬
‫ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻋﺒﺎدت ﺷﻮد و اﻳﻦ ﻣﺤﻘﻖ ﺷﺪن ﻻاﻟﻪ اﻻ اﷲ اﺳﺖ و ﺑـﻪ ﻫﻤـﻴﻦ دﻟﻴـﻞ ﺑـﺮ ﻫـﺮ‬
‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺣﻘﻴﻘﺘﺎ ﺑﻪ ﻻاﻟﻪ اﻻ اﷲ ﺷﻬﺎدت دﻫﺪ آﺗﺶ را ﺣﺮام ﻧﻤـﻮده اﺳـﺖ و ﻣﺤـﺎل‬
‫اﺳﺖ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺷﻬﺎدت را ﺑﻪ ﺗﺤﻘﻴﻖ رﺳﺎﻧﺪ و آﻧﺮا ﺑﻪ ﭘـﺎ دارد وارد آﺗـﺶ ﻛﻨـﺪ‬
‫‪     V 3g41‬‬
‫‪j
bw4‬ﻣﻌـﺎرج‪) (33‬و ﻛـﺴﺎﻧﻲ ﻛـﻪ‬ ‫‬
‫‪    m Q‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ +   :‬‬
‫ﮔﻮاﻫﻴﻬﺎﺋﻲ را ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ اداء ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ( ﭘﺲ اﻳﻦ ﺷﺨﺺ در ﻇﺎﻫﺮ‬
‫و ﺑﺎﻃﻦ و ﻗﻠﺐ و ﺑﺪن ﺑﺮ ﺷﻬﺎدﺗﺶ اﺳﺘﻮار و ﺑﻴﺪار اﺳﺖ و ﻫﻤﺎﻧﺎ ﻋﺪه اي از ﻣـﺮدم‪،‬‬
‫ﺷﻬﺎدﺗﺸﺎن ﻣﺮده اﺳﺖ و ﺷﻬﺎدت ﻋﺪه اي در ﺧﻮاب اﺳﺖ و ﻋﺪه اي ﻟﻤﻴﺪه و ﻋـﺪه‬
‫اي ﺑﻪ اﻳﺴﺘﺎدن ﻧﺰدﻳﻚ اﺳﺖ و ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺷﻬﺎدت در ﻗﻠﺐ ﻣﺎﻧﻨﺪ روح در ﺑـﺪن اﺳـﺖ و‬
‫ﻫﻤﺎﻧﺎ روﺣﻲ ﻣﺮده اﺳﺖ و روﺣﻲ ﻣﺮﻳﺾ و روﺣﻲ در ﺣﺎل ﻣﺮگ اﺳـﺖ و روﺣـﻲ‬
‫ﺑﻪ ﺣﻴﺎت ﻧﺰدﻳﻚ اﺳﺖ و روﺣﻲ ﺳﺎﻟﻢ و ﭘﺎﺑﺮﺟﺎ در ﺻﻼح ﺑﺪن ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﺣﺪﻳﺚ ﺻﺤﻴﺢ آﻣﺪه اﺳﺖ رﺳﻮل ﺧﺪا
ﻓﺮﻣﻮد‪) :‬إﻧﻲ ﻷﻋﻠﻢ ﻛﻠﻤﺔ ﻻ ﻳﻘﻮﻟﻬـﺎ‬

‫‪ 1‬اﺣﻤﺪ ‪233/5‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪292‬‬

‫ﻋﺒﺪ ﻋﻨﺪ اﻟﻤﻮت اﻻ وﺟﺪت روﺣﻪ ﻟﻬﺎ روﺣﺎ(‪) ١‬ﻫﻤﺎﻧﺎ ﻣﻦ ﻛﻠﻤﻪ اي ﻣﻲداﻧﻢ ﻛـﻪ ﻫـﻴﭻ‬
‫ﺑﻨﺪه اي در ﻫﻨﮕﺎم ﻣﺮگ آﻧﺮا ﻧﻤﻲﮔﻮﻳﺪ ﻣﮕـﺮ اﻳﻨﻜـﻪ روﺣـﺶ ﺑـﻪ آن روح]وﺟـﺎن[‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪(.‬‬
‫ﭘﺲ ﺣﻴﺎت روح ﺑﻪ ﺣﻴﺎت اﻳﻦ ﻛﻠﻤﻪ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺣﻴﺎت ﺑـﺪن‪ ،‬ﺑﻮﺟـﻮد‬
‫روح در آن ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد و ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻫﺮ ﻛﻪ ﺑﺮ اﻳﻦ ﻛﻠﻤﻪ ﺑﻤﻴﺮد در ﺑﻬﺸﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‬
‫و ﻫﺮ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻣﺤﻘﻖ ﺳﺎﺧﺘﻦ آن زﻧﺪﮔﻲ ﮔﻨﺪ و آﻧﺮا ﺑﻪ ﭘﺎ دارد روﺣـﺶ در ﺑﻬـﺸﺖ‬
‫ﺑﺮﻳﻦ ﺳﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ و زﻧﺪﮔﻲ اش ﭘﺎك ﺗـﺮﻳﻦ زﻧـﺪﮔﻲ ﻫـﺎ ﺧﻮاﻫـﺪ ﺑـﻮد و ﺧﺪاوﻧـﺪ‬
‫‪  + 
@4‬‬ ‫'"‪ c‬‬
‫‪A4m‬‬
‫‪ F45O‬‬ ‫‪+   zÌÇj }4‬‬ ‫‪  ›5‬‬
‫‪  $‬‬ ‫‚‪  + a‬‬ ‫‪*     –G‬‬
‫‪   10‬‬ ‫'  ‬ ‫ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪+    :‬‬
‫'  ‬
‫‪) (41) }DR‬ﻧﺎزﻋﺎت‪) (40-41‬و اﻣ‪‬ﺎ آن ﻛﺲ ﻛﻪ از ﺟﺎه و ﻣﻘـﺎم ﭘﺮوردﮔـﺎر ﺧـﻮد‬ ‫  ‬
‫ﺗﺮﺳﻴﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﻧﻔﺲ را از ﻫﻮا و ﻫﻮس ﺑﺎزداﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ (40).‬ﻗﻄﻌﺎً ﺑﻬﺸﺖ ﺟﺎﻳﮕـﺎه‬
‫)او( اﺳﺖ‪ (41).‬ﭘﺲ در روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺑﻬﺸﺖ ﺟﺎﻳﮕﺎه او ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺟﺎﻳﮕﺎه روح او در اﻳﻦ دﻧﻴﺎ ﺑﻬﺸﺖ ﻣﻌﺮﻓﺖ و ﻣﺤﺒﺖ و اﻧﺲ او ﺑﺎ ﺧـﺪا و‬
‫ﺷﻮق ﻟﻘﺎء او و ﺳﺮور و رﺿﺎﻳﺖ ﺑﻪ ﺧﺪا و رﺿـﺎﻳﺖ از اوﺳـﺖ‪ .‬و ﻫـﺮ ﻛـﻪ ﭼﻨـﻴﻦ‬
‫ﺑﻬﺸﺘﻲ ﺟﺎﻳﮕﺎﻫﺶ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻬﺸﺖ ﺑﺮﻳﻦ ﻧﻴﺰ در ﻗﻴﺎﻣﺖ ﻣﺎواﻳﺶ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و ﻫﺮ ﻛﻪ از‬
‫اﻳﻦ ﺑﻬﺸﺖ ﻣﺤﺮوم ﮔﺮدد از آن ﺑﻬﺸﺖ ﺷﺪﻳﺪﺗﺮ ﻣﺤﺮوم ﻣﻲﺷﻮد و ﻫﻤﺎﻧﺎ ﻧﻴﻜﻮﻛﺎران‬
‫در ﻧﻌﻤﺖ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد اﮔﺮ ﭼﻪ زﻧﺪﮔﻲ دﻧﻴﺎ ﺑﺮ آﻧﺎن ﺳﺨﺖ ﺑﮕﺬرد و ﮔﻨﺎﻫﻜـﺎران در‬
‫آﺗﺶ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد اﮔﺮ ﭼﻪ دﻧﻴﺎ ﺑﺮ آﻧﺎن ﮔﺸﺎﻳﺶ داده ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪)F.)  *  =)  n 5 +   ^59‬ﻧﺤﻞ‪) (97‬ﻫﺮﻛﺲ‬ ‫‬ ‫‪)   ,b$‬‬
‫‪    ­   '* †L‬‬ ‫'   ‬
‫'‪    '-‬‬
‫‪(   m‬‬
‫`‪   a‬‬ ‫ ‬
‫ﭼﻪ زن و ﭼﻪ ﻣﺮد ﻛﺎر ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ و ﻣﺆﻣﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺪو )در اﻳﻦ دﻧﻴﺎ( زﻧﺪﮔﻲ‬
‫ﭘﺎﻛﻴﺰه و ﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪي ﻣـﻲﺑﺨـﺸﻴﻢ( و ﭘـﺎﻛﻲ زﻧـﺪﮔﻲ‪ ،‬ﺑﻬـﺸﺖ دﻧﻴﺎﺳـﺖ و ﺧﺪاوﻧـﺪ‬
‫‬ ‫‪     d0<L‬‬ ‫‬ ‫‬
‫ˆ&‪,4‬‬ ‫‪ + 
 34‬‬
‫‪    9Œ4‬‬ ‫'‪   4‬‬
‫‪  ci4EÍ‬‬ ‫‪   
 T 3  b‬‬
‫\<    ‬
‫‪    Ÿe‬‬ ‫ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪   :‬‬
‫"   )‬
‫‪) ?n‬اﻧﻌﺎم‪) (125‬آن ﻛﺲ را ﻛﻪ ﺧﺪا ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﻫﺪاﻳﺖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺳﻴﻨﻪاش‬ ‫‪) * f d0<L‬‬
‫  ‬
‫را ﮔﺸﺎده ﺑﺮاي )ﭘﺬﻳﺮش( اﺳﻼم ﻣﻲﺳﺎزد‪ ،‬و آن ﻛﺲ را ﻛﻪ ﺧﺪا ﺑﺨﻮاﻫـﺪ ﮔﻤـﺮاه و‬

‫‪ 1‬اﺣﻤﺪ ‪ 63/1‬و ﺣﺎﻛﻢ ‪72/1‬‬

‫‪293‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻧﻬﻢ‪ /‬ﻣﺤﺒﺖ‬

‫ﺳﺮﮔﺸﺘﻪ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺳﻴﻨﻪاش را ﺗﻨﮓ ﻣﻲﺳﺎزد(‬

‫ﭘﺲ ﻛﺪام ﻧﻌﻤﺖ از ﮔﺸﺎﻳﺶ ﺳﻴﻨﻪ ﺧﻮش ﺗﺮ وﮔﻮاراﺗﺮ اﺳﺖ ؟ ﻛـﺪام ﻋـﺬاب از‬
‫ﺗﻨﮕﻲ ﺳﻴﻨﻪ ﺗﻠﺦ ﺗﺮ اﺳﺖ ؟‬
‫‪      4m     49$‬‬
‫¸€‪(62)
4‬‬ ‫‪(    T t  
:‬‬
‫‪  –4G‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪+    :‬‬
‫‪     =4GM‬‬
‫‪,<4.‬‬ ‫‪  I‬‬
‫‬ ‫‪   <4‬‬
‫‪ J =4‬‬‫‪ † I }e4.‬‬
‫‪     4 (63)
"7‬‬ ‫‪  +       5'X‬‬ ‫‪ +‬‬
‫‪  Q‬‬‫‬

‫&‡  )‪) (64‬ﻳﻮﻧﺲ‪) (62-64‬ﻫـﺎن! ﺑﻴﮕﻤـﺎن دوﺳـﺘﺎن‬ ‫‪  W‬‬

‫‪    m‬‬
‫‪  C‬‬ ‫‪   T rS9‬‬
‫  ‬
‫‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﺮﺳﻲ ﺑﺮ ﻧﻴﺴﺖ و ﻏﻤﮕﻴﻦ ﻧﻤﻲﮔﺮدﻧﺪ)‪ (62‬ﻛﺴﺎﻧﻴﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻤـﺎن آوردهاﻧـﺪ و‬
‫ﺗﻘﻮا ﭘﻴﺸﻪ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ (63).‬ﺑﺮاي آﻧﺎن در دﻧﻴﺎ و در آﺧﺮت ﺑﺸﺎرت اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺨﻨﺎن ﺧﺪا‪،‬‬
‫ﺗﺨﻠّﻒﻧﺎﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ آرزو و رﺳﺘﮕﺎري ﺑﺰرﮔﻲ اﺳﺖ‪((64) .‬‬
‫ﻟﺬا ﻣﻮﻣﻦ ﻣﺨﻠﺺ ﮔﻮاراﺗﺮﻳﻦ زﻧﺪﮔﻲ را در ﺑـﻴﻦ ﻣـﺮدم داراﺳـﺖ و ﻓﻜـﺮش ﭘـﺮ‬
‫ﻧﻌﻤﺖ و ﺳﻴﻨﻪ اش ﮔﺸﺎﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺗﺮﻳﻦ و ﻗﻠﺒﺶ ﻣـﺴﺮورﺗﺮﻳﻦ اﺳـﺖ و اﻳـﻦ ﻫﻤـﺎن‬
‫ﺑﻬﺸﺖ ﻋﺎﺟﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺒﻞ از ﺑﻬﺸﺖ آﺟﻞ ﻧﺼﻴﺐ اﻧﺴﺎن ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا
ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪h40 4' : 4 &04 F5O h1 0' :) :‬‬
‫‪) ( Q ¦9n :K ?F5O‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ از ﻛﻨﺎر ﺑﺎﻏﻬﺎي ﺑﻬـﺸﺖ ﮔﺬﺷـﺘﻴﺪ از آن ﺑﻬـﺮه‬
‫ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺑﺎﻏﻬﺎي ﺑﻬﺸﺖ ﻛﺪام اﺳﺖ؟ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺣﻠﻘﻪ ﻫﺎي ﻳﺎد ﺧﺪا‪(.‬‬
‫و اﻳﻦ ﻓﺮﻣﻮده رﺳﻮل ﺧﺪا
ﻧﻴﺰ از ﻫﻤﻴﻦ ﻧﻮع اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪A47 1 P1 ') :‬‬
‫'‪) (F5O h0 ' Ff0 Bq5‬ﺑﻴﻦ ﺧﺎﻧﻪ و ﻣﻨﺒﺮ ﻣﻦ ﺑﺎﻏﻲ اﺳﺖ از ﺑﺎﻏﻬﺎي ﺑﻬﺸﺖ‪(.‬‬
‫از اﻳﻦ ﻧﻮع اﺳﺖ اﻳﻦ ﻓﺮﻣﻮده ي او – ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ در ﻣـﻮرد وﺻـﺎل روزه از او‬
‫‪١‬‬
‫ﺳﻮال ﻛﺮدﻧﺪ– ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪):‬اﻧﻲ ﻟﺴﺖ ﻛﻬﻴﺌﺘﻜﻢ اﻧﻰ أﻇﻞ ﻋﻨﺪ رﺑﻲ ﻳﻄﻌﻤﻨﻲ وﻳﺴﻘﻴﻨﻲ(‬
‫)ﻣﻦ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺴﺘﻢ ﻣﻦ از ﺟﺎﻧﺐ ﺧﺪا ﻏـﺬا و آب داده ﻣـﻲﺷـﻮم‪ (.‬ﭘـﺲ رﺳـﻮل‬
‫ﺧﺪا
ﺧﺒﺮ داده اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻐﺬﻳﻪ اي از ﺟﺎﻧﺐ ﺧﺪا ﺑﺮاﻳﺶ ﺣﺎﺻـﻞ ﻣـﻲﺷـﻮد ﻛـﻪ‬
‫ﺟﺎي ﻃﻌﺎم و ﺷﺮاب ﺣﺴﻲ را ﻣﻲﮔﻴﺮد و اﻳﻦ اﻣﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺨـﺼﻮص اوﺳـﺖ و‬
‫ﻛﺴﻲ دﻳﮕﺮ در آن ﺷﺮﻳﻚ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫‪ 1‬ﺑﺨﺎري ‪ 1863‬و ﻣﺴﻠﻢ ‪1105‬‬

‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪294‬‬

‫ﻫﺮ اﻧﺪازه وﺟﻮد ﭼﻴﺰي ﺑﺮاي ﺷﺨﺺ ﺳﻮدﻣﻨﺪ ﺑﺎﺷـﺪ و ﺷـﺨﺺ ﺑـﺪان ﻧﻴﺎزﻣﻨـﺪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن اﻧﺪازه در ﻓﺮاق آن دردش ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ و ﻫﺮ اﻧﺪازه ﻧﺒﻮد ﭼﻴﺰي ﺑـﺮاي‬
‫اﻧﺴﺎن ﺳﻮدﻣﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن اﻧﺪازه ﺑﻮدﻧﺶ ﺑﺮاي او دردﻧﺎك اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠـﻲ‬
‫ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰي ﺑﻪ اﻧﺪازه ي روي آوردن ﺑﻪ ﺧﺪا و ﻣﺸﻐﻮل ﺷﺪن ﺑﻪ ﻳﺎد و ﻣﺤﺒـﺖ او و‬
‫ﺗﺮﺟﻴﺢ رﺿﺎﻳﺖ او ﺑﺮاي ﺷﺨﺺ ﺳﻮدﻣﻨﺪ ﻧﻴﺴﺖ و ﺑﻠﻜﻪ زﻧﺪﮔﻲ و ﻧﻌﻤﺖ و ﺷـﺎدي‬
‫و ﺳﺮوري‪ ،‬ﺟﺰ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ي آن وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﻧﺒﻮدن اﻳﻨﻬﺎ دردﻧﺎك ﺗﺮﻳﻦ ﻋﺬاب ﺑﺮاي‬
‫ﺷﺨﺺ اﺳﺖ و ﻣﺸﻐﻮل ﺷﺪن روح ﺑﻪ ﻏﻴﺮ اﻳﻨﻬﺎ و ﻏﺮق ﺷﺪن در ﻏﻴـﺮ آن‪ ،‬روح را‬
‫از دﻳﺪن اﻳﻦ ﻋﺬاﺑﻬﺎ ﻛﻮر ﻣﻲﻛﻨـﺪ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻣـﺴﺘﻲ ﻛـﻪ ﺧﺎﻧـﻪ و اﻣـﻮال و ﺧـﺎﻧﻮاده و‬
‫اوﻻدش ﺳﻮﺧﺘﻪ و از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ اﻣﺎ ﭼﻨﺎن در ﻣﺴﺘﻲ ﺧﻮد ﻏﺮق اﺳﺖ ﻛﻪ درد و‬
‫ﺣﺴﺮﺗﻲ در از دﺳﺖ دادن آﻧﻬﺎ ﺣﺲ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺳﻼﻣﺖ ﻳﺎﺑﺪ و ﭘـﺮده ي‬
‫ﻣﺴﺘﻲ ﻛﻨﺎر رود و آن زﻣﺎن ﺑﻬﺘﺮ ﺣﺎل ﺧﻮد را در ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺎ ﺣﺎﻟﺖ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﭘﺮده از ﭼﺸﻤﺶ ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﻮد و ﺑﺮ آﺧﺮت ﻣﻄﻠـﻊ‬
‫ﺷﻮد و از دﻧﻴﺎ ﻛﻨﺪه ﺷﺪه و ﺑﻪ ﺳﻮي ﺧﺪا اﻧﺘﻘـﺎل ﻳﺎﺑـﺪ ﺑﺮاﺑـﺮ اﺳـﺖ و ﺑﻠﻜـﻪ درد و‬
‫ﻋﺬاب و ﺣﺴﺮت آن ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ زﻳﺮا ﻛﺴﻲ ﻛﻪ در دﻧﻴﺎ دﭼﺎر ﻣﺼﻴﺒﺖ ﺷﻮد ﺑﻪ دﻧﺒﺎل‬
‫ﺟﺒﺮان آن ﻣﻲﮔﺮدد و ﻣﻲداﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﭼﻴﺰي ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﺪه ﻛﻪ دوام ﻧـﺪارد و ﺑـﻪ ﭘﺎﻳـﺎن‬
‫ﻣﻲرﺳﺪ اﻣﺎ وﺿﻊ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺼﻴﺒﺘﻲ ﮔﺮﻓﺘﺎر آﻳﺪ ﻛﻪ ﺟﺒﺮان ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ و ﭘﺎﻳﺎن ﻧﺎﭘـﺬﻳﺮ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ و اﺻﻼ ﺑﺎ دﻧﻴﺎ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺳﺖ ؟‬
‫ﺣﺎل ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﺤﺒﻮب ﺧﻮد در دﻧﻴﺎ را ﻛﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺪون او ﺑﺮاﻳﺖ ﮔﻮارا ﻧﺒﺎﺷﺪ‬
‫در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮ‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺧﻮد را ﺑﺒﻴﻨﻲ ﻛﻪ او از ﺗﻮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳـﺖ در ﺣـﺎﻟﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﺑﻴﺶ از ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﻪ او ﻧﻴﺎز داري ﭘﺲ ﺣﺎل ﺗﻮ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد؟ و اﻳـﻦ در ﺣـﺎﻟﻲ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ آﻧﭽـﻪ ﻛـﻪ از دﺳـﺖ داده اي ]ﻫﺮﭼﻴـﺰي ﻫـﻢ ﺑﺎﺷـﺪ[ ﺑـﺮاﻳﺶ ﻋـﻮض و‬
‫ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ اﮔﺮ ﻛـﺴﻲ را از دﺳـﺖ ﺑـﺪﻫﻲ ﻛـﻪ ﺟﺎﻧـﺸﻴﻨﻲ ﺑـﺮاﻳﺶ‬
‫ﻧﻤﻲﻳﺎﺑﻲ ﺣﺎﻟﺖ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ؟‬
‫ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫' ‪h$ 7& f
 T ' ' ~~~h$ 7& f  t« ,‬‬
‫‪295‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻧﻬﻢ‪ /‬ﻣﺤﺒﺖ‬

‫ﻫﺮ ﭼﻴﺰي را ﺗﺒﺎه و ﺿﺎﻳﻊ ﻛﻨﻲ ﺑﺮاﻳﺶ ﺟﺎﻧﺸﻴﻨﻲ ﺧﻮاﻫﻲ داﺷﺖ اﻣﺎ اﮔﺮ ﺧـﺪا را‬
‫از دﺳﺖ دادي ﺟﺎﻧﺸﻴﻨﻲ و ﺑﺪﻟﻲ ﺑﺮاﻳﺶ ﻧﺨﻮاﻫﻲ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺤﺒﺖ اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ دارد‬

‫ﻣﺤﺒﺖ در اﻧﺪازه و وﺻﻒ اﻧﻮاع ﮔﻮﻧـﺎﮔﻮﻧﻲ دارد ﻛـﻪ اﻗـﺴﺎﻣﻲ از آن‪ ،‬ﻛـﻪ ﻻﻳـﻖ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎﺷﺪ در ﺣﻖ او ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲرود و ﺑﺮﺧـﻲ از اﻧـﻮاع آن ﺟـﺰ ﺑـﺮاي ﺧﺪاوﻧـﺪ‬
‫ﺻﺤﻴﺢ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﺮاي ﻛﺴﺎن دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻛﺎر رود ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻋﺒﺎدت و اﻧﺎﺑﺖ و اﻣﺜﺎل آﻧﻬﺎ‪.‬‬
‫ﮔﺎﻫﻲ ﻣﺤﺒﺖ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻄﻠﻖ ذﻛﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳـﻦ ﻓﺮﻣـﻮده ي ﺧﺪاوﻧـﺪ‪:‬‬
‫‬ ‫‪ ­   T ²D‬‬
‫‪   –8‬‬
‫   ‬
‫¸‪  J    .‬‬
‫¸‪).‬ﻣﺎﺋﺪه‪) (54‬ﺧﺪاوﻧـﺪ ﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺘـﻲ را )ﺑـﻪ ﺟـﺎي‬ ‫‪ J  c"1‬‬
‫‬
‫اﻳﺸﺎن ﺑﺮ روي زﻣﻴﻦ( ﺧﻮاﻫﺪ آورد ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ دوﺳﺘﺸﺎن ﻣﻲدارد و آﻧﺎن ﻫـﻢ ﺧـﺪا‬
‫‪  4' Q4y7‬‬
‫‪  T
3‬‬
‫‪) 3 <4‬‬ ‫‪  +  ' Š5‬‬
‫' ‪ +‬‬‫‬
‫را دوﺳﺖ ﻣﻲدارﻧﺪ‪ (.‬و ﻧﻴﺰ اﻳﻦ ﻓﺮﻣﻮده‪   :‬‬
‫‪) ·  <J    5'X‬‬ ‫‬ ‫‬
‫‪) T .n‬ﺑﻘﺮه‪) (165‬ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﺮدم ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ‬ ‫^> ‪ +  T‬‬
‫‪  Q‬‬ ‫¸‪*    ‚.‬‬
‫ ‪ J‬‬
‫ﻏﻴﺮ از ﺧﺪا‪ ،‬ﺧﺪا ﮔﻮﻧﻪﻫﺎﺋﻲ ﺑﺮﻣﻲﮔﺰﻳﻨﻨﺪ و آﻧﺎن را ﻫﻤﭽﻮن ﺧﺪا دوﺳﺖ ﻣﻲدارﻧﺪ‪ ،‬و‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻤﺎن آوردهاﻧﺪ ﺧﺪا را ﺳﺨﺖ دوﺳﺖ ﻣﻲدارﻧﺪ‪(.‬‬
‫اﻣﺎ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﺤﺒﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﺬﻣﻮم اﺳﺖ‪ :‬ﻣﺤﺒﺖ ﻫﻤﺮاه ﻣﺤﺒﺖ ﺧﺪاﺳﺖ ﻛـﻪ در آن‬
‫ﺷﺨﺺ ﺑﻴﻦ ﻣﺤﺒﺖ ﺧﺪا و ﻣﺤﺒﺖ ﺷﺮﻳﻜﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ او ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﺑﺮاﺑﺮي ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﺤﺒﺘﻲ ﻛﻪ درﺳـﺖ و ﻗﺎﺑـﻞ ﺳـﺘﺎﻳﺶ اﺳـﺖ ﻣﺤﺒـﺖ ﺧـﺪا و ﻣﺤﺒـﺖ‬
‫ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ او دوﺳﺖ دارد و اﻳﻦ ﻣﺤﺒـﺖ رﻳـﺸﻪ ي ﺳـﻌﺎدت و اﺳـﺎس آن‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺴﻲ ﺑﺪون آن از ﻋﺬاب ﻧﺠﺎت ﻧﻤﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺤﺒﺖ ﺷﺮﻛﻲ‪ ،‬رﻳﺸﻪ و اﺳﺎس ﺷﻘﺎوت و ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺠﺰ اﻫﻞ اﻳﻦ ﻣﺤﺒﺖ‬
‫ﻛﺴﻲ در ﻋﺬاب ﺑﺎﻗﻲ ﻧﻤﻲﻣﺎﻧﺪ زﻳﺮا اﻫﻞ ﻣﺤﺒﺘﻲ ﻛﻪ ﺧﺪا را دوﺳﺖ دارﻧﺪ و ﻋﺒـﺎدت‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ وارد ﺟﻬﻨﻢ ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ و اﮔﺮ ﻫﻢ ﺑـﻪ ﺳـﺒﺐ ﮔﻨﺎﻫﺎﻧـﺸﺎن وارد ﺟﻬـﻨﻢ ﺷـﻮﻧﺪ‬
‫ﻛﺴﻲ از آﻧﺎن ﺗﺎ اﺑﺪ در آن ﺑﺎﻗﻲ ﻧﻤﻲﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﺎ ﻣﺪار ﻗﺮآن ﺑﺮ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﺤﺒﺖ ﻧﻮع اول و ﻻزﻣﻪ ﻫـﺎي آن و ﻧﻬـﻲ از ﻣﺤﺒـﺖ‬
‫ﻧﻮع دوم و ﻟﻮازم آن اﺳﺖ ‪ ،‬و ﻧﻴﺰ ﺑﺮ ﻣﺜﺎل آوردن ﺑﺮاي ﻫﺮ دو و ﻗﺼﻪ ﻫﺎ و ﺗﻔﺎﺻﻴﻞ‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪296‬‬

‫اﻋﻤﺎل و اوﻟﻴﺎ و ﻣﻌﺒـﻮدان ﻫـﺮ دو و ﺑﺤـﺚ در ﺣـﺎل اﻳـﻦ دو در ﻫـﺮ ﺳـﻪ دوره ي‬
‫زﻧﺪﮔﻲ‪ :‬دﻧﻴﺎ و ﺑﺮزخ و آﺧﺮت‪ .‬و اﺳﺎس دﻋﻮت ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان از اوﻟﻴﻨﺸﺎن ﺗﺎ آﺧﺮﻳﻨـﺸﺎن‬
‫ﻋﺒﺎرت ﺑﻮده اﺳﺖ‪ :‬از ﻋﺒﺎدت ﺧﺪا ﺑﻪ ﺗﻨﻬـﺎﻳﻲ و ﺑـﺪون ﺷـﺮﻳﻚ‪ ،‬ﻛـﻪ ﺷـﺎﻣﻞ ﻛﻤـﺎل‬
‫ﻣﺤﺒﺖ و ﺧﻀﻮع ﺑﺮاي او و ﺑﺰرﮔﺪاﺷﺖ و ﺗﻌﻈﻴﻢ اوﺳﺖ و ﻧﻴﺰ ﺷﺎﻣﻞ ﻟـﻮازم آن ﻛـﻪ‬
‫ﻃﺎﻋﺖ و ﺗﻘﻮاﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺣﺪﻳﺚ اﻧﺲ در ﺻﺤﻴﺤﻴﻦ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ رﺳـﻮل ﺧـﺪا
ﻓﺮﻣـﻮد‪) :‬واﻟـﺬي‬
‫ﻧﻔﺴﻲ ﺑﻴﺪه ﻻ ﻳﺆﻣﻦ أﺣـﺪﻛﻢ ﺣﺘـﻰ أﻛـﻮن أﺣـﺐ اﻟﻴـﻪ ﻣـﻦ وﻟـﺪه وواﻟـﺪه واﻟﻨـﺎس‬
‫أﺟﻤﻌﻴﻦ(‪) ١‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺟﺎﻧﻢ در دﺳﺖ اوﺳﺖ ﻛﺴﻲ از ﺷﻤﺎ اﻳﻤﺎن ﻧـﺪارد ﺗـﺎ‬
‫اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻦ ﻧﺰد او‪ ،‬از ﻓﺮزﻧﺪ و ﭘﺪر و ﻣﺎدرش و ﺗﻤﺎم ﻣﺮدم ﻣﺤﺒﻮب ﺗﺮ ﺑﺎﺷﻢ‪(.‬‬
‫در ﺻﺤﻴﺢ ﺑﺨﺎري آﻣﺪه اﻳﺖ ﻛﻪ ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎب ﮔﻔﺖ‪) :‬ﻳﺎ رﺳـﻮل اﷲ واﷲ‬
‫ﻻﻧﺖ أﺣﺐ اﻟﻲ ﻣﻦ ﻛﻞ ﺷﻲء إﻻ ﻣﻦ ﻧﻔﺴﻲ ﻓﻘﺎل ﻻ ﻳﺎ ﻋﻤﺮ ﺣﺘﻰ أﻛﻮن أﺣﺐ اﻟﻴـﻚ‬
‫‪٢‬‬
‫ﻣﻦ ﻧﻔﺴﻚ ﻓﻘﺎل واﻟﺬي ﺑﻌﺜﻚ ﺑﺎﻟﺤﻖ ﻻﻧﺖ أﺣﺐ اﻟﻲ ﻣﻦ ﻧﻔﺴﻲ ﻓﻘﺎل اﻵن ﻳﺎ ﻋﻤﺮ(‬
‫)اي رﺳﻮل ﺧﺪا‪ ،‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧﺪا ﻛﻪ ﺗﻮ ﻧﺰد ﻣﻦ از ﻫﻤﻪ ﭼﻴـﺰ ﻏﻴـﺮ از ﺧـﻮدم ﻣﺤﺒـﻮب‬
‫ﺗﺮي‪ .‬ﭘﺲ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻧﻪ اي ﻋﻤﺮ‪] ،‬اﻳﻤﺎن ﻧﺪاري[ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻣـﻦ ﻧـﺰدت از ﺧـﻮدت ﻫـﻢ‬
‫ﻣﺤﺒﻮب ﺗﺮ ﺑﺎﺷﻢ‪ .‬ﻋﻤﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺗﻮ را ﺑﺮ ﺣﻖ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺖ ﺗﻮ ﻧﺰد ﻣـﻦ‬
‫از ﺧﻮدم ﻫﻢ ﻣﺤﺒﻮب ﺗﺮي‪ .‬ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﻻن اي ﻋﻤﺮ ]اﻳﻤﺎﻧﺖ ﻛﺎﻣﻞ ﺷﺪ[(‬
‫اﮔﺮ اﻳﻦ ﺟﺎﻳﮕﺎه ﻣﺤﺒﺖ ﺑﻨﺪه و ﻓﺮﺳﺘﺎده ي اوﺳﺖ و واﺟﺐ اﺳﺖ ﻣﺤﺒـﺖ او ﺑـﺮ‬
‫ﺧﻮد اﻧﺴﺎن و ﻓﺮزﻧﺪان و ﭘـﺪر و ﻣـﺎدرش و ﺗﻤـﺎم ﻣـﺮدم ﺗـﺮﺟﻴﺢ داده ﺷـﻮد‪ ،‬ﭘـﺲ‬
‫ﮔﻤﺎﻧﺖ در ﻣﻮرد ﻣﺤﺒﺖ ﻓﺮﺳﺘﻨﺪه ي او ﻛﻪ ﺧﺪاي ﺳـﺒﺤﺎن اﺳـﺖ و واﺟـﺐ ﺑـﻮدن‬
‫ﺗﻘﺪﻳﻢ ﻣﺤﺒﺖ او ﺑﺮ دﻳﮕﺮان ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺳﺖ؟‬
‫ﻫﻤﺎﻧﺎ ﻣﺤﺒﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ در اﻧﺪازه و وﺻﻒ و ﺑﻪ ﻳﮕﺎﻧﮕﻲ ﮔﺮﻓﺘﻦ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺤﺒﺖ ﻏﻴﺮ او‬
‫ﻓﺮق دارد و واﺟﺐ اﺳﺖ او ﻧـﺰد ﺷـﺨﺺ از ﻓﺮزﻧـﺪ و ﭘـﺪر و ﻣـﺎدرش و ﺑﻠﻜـﻪ از‬
‫ﮔﻮش و ﭼﺸﻢ و ﺟﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﻦ دو ﭘﻬﻠﻮي او ﻗﺮار دارد ﻣﺤﺒﻮب ﺗﺮ ﺑﺎﺷـﺪ ﺗـﺎ اﻟـﻪ و‬

‫‪ 1‬ﺑﺨﺎري ‪14‬و‪ 15‬و ﻣﺴﻠﻢ ‪44‬‬

‫‪ 2‬ﺑﺨﺎري ‪6257‬‬
‫‪297‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻧﻬﻢ‪ /‬ﻣﺤﺒﺖ‬

‫ﻣﻌﺒﻮد ﺣﻘﻴﻘﻲ اش ﻧﺰد او از ﺗﻤﺎم آﻧﻬﺎ ﻣﺤﺒـﻮب ﺗـﺮ ﺑﺎﺷـﺪ و ﻏﻴـﺮ او در ﺑﻌـﻀﻲ از‬
‫ﺟﻨﺒﻪﻫﺎ دوﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و در ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﺧﻴﺮ‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﻛﺴﻲ ﺟﺰ ﺧﺪاوﻧﺪ از ﻫﻤﻪ ﻟﺤﺎظ دوﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﻧﻤﻲﺷﻮد و اﻟﻮﻫﻴﺖ ﺟﺰ ﺑﺮاي‬
‫‪(   S‬‬
‫‪     T :+  FX‬‬
‫‪j<8‬اﻧﺒﻴﺎء‪) (22‬اﮔﺮ در آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ و زﻣﻴﻦ‪ ،‬ﻏﻴﺮ‬ ‫او ﻧﻴﺴﺖ‪      :‬‬
‫
 ‬
‫از ﻳﺰدان‪ ،‬ﻣﻌﺒﻮدﻫﺎ و ﺧﺪاﻳﺎﻧﻲ ﻣﻲﺑﻮدﻧﺪ ﻗﻄﻌﺎً آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ و زﻣﻴﻦ ﺗﺒﺎه ﻣﻲﮔﺮدﻳﺪ‪(.‬‬

‫اﺳﺎس ﺗﻤﺎم ﺣﺮﻛﺎت زﻣﻴﻨﻲ و آﺳﻤﺎﻧﻲ ﻣﺤﺒﺖ اﺳﺖ‬

‫ﻫﺮ ﻧﻮع ﺣﺮﻛﺘﻲ در آﺳﻤﺎن و زﻣﻴﻦ‪ ،‬رﻳﺸﻪ و ﻋﻠﺖ ﻓﺎﻋﻠﻲ اش ﻣﺤﺒﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺣﺮﻛﺎت ﺳﻪ ﻧﻮع دارﻧﺪ‪ :‬ﺣﺮﻛﺖ ارادي و اﺧﺘﻴﺎري‪ ،‬ﺣﺮﻛﺖ ﻃﺒﻴﻌﻲ‪ ،‬و ﺣﺮﻛﺖ اﺟﺒﺎري‪.‬‬
‫اﺳﺎس ﺣﺮﻛﺖ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺳﻜﻮن اﺳﺖ و اﮔﺮ ﺟﺴﻢ از ﻣﻜﺎن و ﻣﺮﻛـﺰ ﻃﺒﻴﻌـﻲ اش‬
‫ﺧﺎرج ﺷﻮد ﺑـﻪ ﺳـﻮي ﺑﺎزﮔـﺸﺖ ﺑـﻪ آن ﺣﺮﻛـﺖ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ و ﺧـﺮوج او از ﻣﻜـﺎن‬
‫ﻃﺒﻴﻌﻲاش ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻣﺤﺮﻛﻲ اﺟﺒﺎري اﺳﺖ‪ ،‬ﻟﺬا ﺟﺴﻢ ﺣﺮﻛﺘﻲ اﺟﺒـﺎري دارد ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻣﺤﺮﻛﺶ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺣﺮﻛﺘﻲ ﻃﺒﻴﻌﻲ دارد ﻛﻪ ﺳﻌﻲ در ﺑﺎزﮔـﺸﺖ ﺑـﻪ‬
‫ﻣﻜﺎن اوﻟﻴﻪ دارد‪ ،‬ﻛﻪ ﻫﺮ دو ﺣﺮﻛﺖ ﺗﺎﺑﻊ ﺣﺮﻛﺖ اﺟﺒﺎري ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺣﺮﻛﺖ اﺟﺒـﺎري‬
‫اﺳﺎس دو ﺣﺮﻛﺖ ﻃﺒﻴﻌﻲ و اﺧﺘﻴﺎري اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﺣﺮﻛﺖ ارادي و اﺧﺘﺒﺎري اﺳﺎس ﻫﺮ ﺳﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻮده و ﺗﺎﺑﻊ اراده و ﻣﺤﺒـﺖ‬
‫اﺳﺖ ﻟﺬا ﻫﺮ ﺳﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﺗﺎﺑﻊ اراده و ﻣﺤﺒﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ و دﻟﻴﻞ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﻧﻤﻮدن ﺣﺮﻛﺎت‬
‫در اﻳﻦ ﺳﻪ دﺳﺘﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻣﺘﺤﺮك ﺣﺮﻛـﺖ را اﺣـﺴﺎس ﻛﻨـﺪ ﭘـﺲ ارادي‬
‫اﺳﺖ و اﮔﺮ آﻧﺮا ﺣﺲ ﻧﻜﻨﺪ ]دو ﺣﺎﻟﺖ دارد[ ﻳﺎ ﺑﺮ وﻓﻖ ﻃﺒﻴﻌﺖ اوﺳﺖ و ﻳـﺎ ﺧﻴـﺮ‪،‬‬
‫ﻛﻪ اوﻟﻲ ﺣﺮﻛﺖ ﻃﺒﻴﻌﻲ اﺳﺖ و دوﻣﻲاﺟﺒﺎري‪.‬‬
‫ﺣﺎل ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻠﻮم ﮔﺸﺖ در آﺳﻤﺎن ﻫﺎ و زﻣﻴﻦ و ﺑﻴﻦ آن دو‪ ،‬ﻫﺮ ﺣﺮﻛﺘﻲ اﻋـﻢ‬
‫از ﺣﺮﻛﺖ اﻓﻼك و ﺧﻮرﺷﻴﺪ و ﻣﺎه و ﺳـﺘﺎرﮔﺎن و ﺑـﺎد و اﺑـﺮ و ﺑـﺎران و ﻧﺒﺎﺗـﺎت و‬
‫ﺣﺮﻛﺎت ﺟﻨﻴﻦ در ﺷﻜﻢ ﻣﺎدراﻧﺸﺎن ﻫﻤﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ي ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﺗﺪﺑﻴﺮﮔﺮ و ﺗﻘﺴﻴﻢ ﮔـﺮ‬
‫ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻧﺼﻮص ﻗﺮآن و ﺳﻨﺖ ﺑﺮ آن دﻻﻟﺖ دارد و اﻳﻤﺎن ﺑﻪ آن از‬
‫ﻛﻤﺎل اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن اﺳﺖ ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻓﺮﺷﺘﻪ اي را ﻣﻮﻛـﻞ رﺣـﻢ ﻗـﺮار داده‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪298‬‬

‫اﺳﺖ و ﻓﺮﺷﺘﻪ اي را ﺑﺮ ﻗﻄﺮه ي ﺑﺎران ﻣﻮﻛﻞ ﻗﺮار داده و ﻓﺮﺷﺘﻪ اي را ﺑﺮ ﻧﺒﺎﺗـﺎت و‬

‫ﻓﺮﺷﺘﻪ اي را ﺑﺮ ﺑﺎد‪ ،‬و ﻧﻴﺰ ﺑﺮ اﻓﻼك و ﺧﻮرﺷﻴﺪ و ﻣﺎه و ﺳـﺘﺎرﮔﺎن ﻓﺮﺷـﺘﻪ ﮔﻤﺎﺷـﺘﻪ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺑﺮ ﻫﺮ ﺷﺨﺺ ﭼﻬﺎر ﻓﺮﺷﺘﻪ ﮔﻤﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ دو ﻛﺎﺗـﺐ در ﭼـﭗ و‬
‫راﺳﺖ او و دو ﻣﺤﺎﻓﻆ در ﺟﻠﻮ و ﭘﺸﺖ او‪ .‬و ﻧﻴـﺰ ﻓﺮﺷـﺘﻪ اي ﺑـﻪ ﻗـﺒﺾ روﺣـﺶ‬
‫ﮔﻤﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻓﺮﺷﺘﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮ ﺳﻮال و ﺟـﻮاب ﻗﺒـﺮ و ﻋـﺬاب و ﻧﻌﻤـﺖ در‬
‫آﻧﺠﺎ‪ ،‬و ﻓﺮﺷﺘﮕﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻦ از ﻗﺒﺮ او را ﺑـﻪ ﺳـﻤﺖ ﻣﺤـﺸﺮ ﻣـﻲﺑﺮﻧـﺪ و‬
‫ﻓﺮﺷﺘﮕﺎﻧﻲ ﻛﻪ او را در آﺗﺶ ﻋﺬاب ﻣﻲدﻫﻨﺪ و ﻳﺎ در ﺑﻬﺸﺖ ﻧﻌﻤﺖ ﻣﻲدﻫﻨـﺪ و ﺑـﺮ‬
‫ﻛﻮﻫﻬﺎ ﻓﺮﺷﺘﮕﺎﻧﻲ ﮔﻤﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺑﺮ اﺑﺮﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﻓﺮﺷﺘﮕﺎﻧﻲ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﻫﺮ ﻛﺠﺎ‬
‫ﻛﻪ اﻣﺮ ﺷﻮد ﺳﻮق ﻣﻲدﻫﻨﺪ و ﺑﺮ ﻗﻄﺮات ﺑﺎران ﻓﺮﺷﺘﮕﺎﻧﻲ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ اﻣﺮ ﺧـﺪا ﺑـﻪ‬
‫اﻧﺪازه ي ﻣﺸﺨﺼﻲ ﻛﻪ ﺧﺪا ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﻓﺮو ﻣﻲﻓﺮﺳـﺘﻨﺪ و ﻓﺮﺷـﺘﮕﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﺑـﺮ ﻛﺎﺷـﺘﻦ‬
‫ﺑﻬﺸﺖ و ﻓﺮش ﻛﺮدن و ﺑﺮﭘﺎ ﻛﺮدن آن ﮔﻤﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﻧﺪ و ﻫﻤﻴﻨﻄـﻮر ﺑـﺮ آﺗـﺶ ﻧﻴـﺰ‬
‫ﻓﺮﺷﺘﮕﺎﻧﻲ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺳﺮﺑﺎزان ﺧﺪا ﻓﺮﺷـﺘﮕﺎن او ﻫـﺴﺘﻨﺪ و ﭼﻨﺎﻧﻜـﻪ از ﻟﻔـﻆ ﻣﻠـﻚ ﺣـﺲ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻓﺮﺳﺘﺎدﮔﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ اﻣﺮ ﻏﻴﺮ ﺧﻮد را اﺟـﺮا ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ و ﺧـﻮد‬
‫اﻣﺮي ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ ﺑﻠﻜﻪ اﻣﺮ ﻫﻤﻪ از ﺟﺎﻧﺐ ﺧﺪاﺳﺖ و آﻧﻬﺎ اﻣﻮر را ﺗﺪﺑﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﺑـﻪ‬
‫اﻣﺮ و اذن ﺧﺪا ﺗﻘﺴﻴﻢ و ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ از ﻗﻮل آﻧـﺎن ﻣـﻲﻓﺮﻣﺎﻳـﺪ‪:‬‬
‫‪  C10‬‬ ‫‪   P1‬‬ ‫'    ‬ ‫‪    P1‬‬ ‫‪    :+  K€57‬‬
‫'    ‪ +‬‬
‫‪) · 84‬‬ ‫
 ‪ J‬‬
‫'  ‬
‫‪  C‬‬ ‫'   ‬
‫‪  59G‬‬ ‫<‪  5‬‬ ‫‪   '   C10‬‬
‫‪ *  'D1‬‬ ‫ ‬
‫)ﻣﺮﻳﻢ‪) (64‬ﻣﺎ )ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن( ﺟﺰ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎن ﭘﺮوردﮔﺎرت ﻓﺮود ﻧﻤﻲآﺋﻴﻢ‪ .‬از آن او اﺳـﺖ‬
‫آﻧﭽﻪ ﭘﻴﺶ روي ﻣﺎ و آﻧﭽﻪ ﭘﺸﺖ ﺳﺮِ ﻣﺎ و آﻧﭽﻪ ﻣﻴﺎن اﻳﻦ دو اﺳﺖ و ﭘﺮوردﮔـﺎرت‬
‫'‪ S84 I C49‬‬
‫‪ r‬‬ ‫ﻓﺮاﻣﻮﺷﻜﺎر ﻧﺒﻮده )و ﻧﻴﺴﺖ(‪ (.‬و ﻧﻴﺰ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪­  4' 4   :‬‬
‫‪ +‬‬ ‫* ‪+‬‬ ‫‬
‫‬ ‫‪ ' :+  [)  7$‬‬
‫‪   
 <&1‬‬ ‫‬
‫‪   R T
D‬‬
‫‪    tg‬‬
‫” )ﻧﺠﻢ‪) (26‬ﭼـﻪﺑـﺴﻴﺎر‬ ‫‬ ‫‪       A5N‬‬
‫ﻓﺮﺷﺘﮕﺎﻧﻲ ﻛﻪ در آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺷﻔﺎﻋﺖ اﻳـﺸﺎن ﺳـﻮدي ﻧﻤـﻲﺑﺨـﺸﺪ و ﻛـﺎري‬
‫ﻧﻤﻲﺳﺎزد‪ ،‬ﻣﮕﺮ ﺑﻌﺪ از آﻧﻜﻪ ﺧﺪا ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻪ ﻛﺴﻲ اﺟﺎزه دﻫﺪ‪ ،‬و راﺿﻲ و ﺧﻮﺷﻨﻮد‬
‫ﮔﺮدد‪ (.‬و ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﮔﺮوﻫﻲ از ﻓﺮﺷـﺘﮕﺎن ﻛـﻪ ﻓﺮﻣـﺎﻧﺶ را در ﺑـﻴﻦ ﺧﻼﻳـﻖ اﺟـﺮا‬
‫‪299‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻧﻬﻢ‪ /‬ﻣﺤﺒﺖ‬

‫‪ ? €4‬‬ ‫‪ +‬‬

‫‪) ·  rp4‬‬
‫‪r‬‬ ‫‪ +  (1) 4L‬‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻗﺴﻢ ﻣﻲﺧﻮرد ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻣـﻲﻓﺮﻣﺎﻳـﺪ‪+   :‬‬
‫‪)(3) )    r‬ﺻـﺎﻓﺎت‪) (1-3‬ﻗـﺴﻢ ﺑـﻪ آﻧـﺎن ﻛـﻪ ﻣﺤﻜـﻢ ﺻـﻒ‬ ‫‪ 7‬‬
‫‪ +  (2)) ?W‬‬‫ ‬
‫ﻛﺸﻴﺪهاﻧﺪ)‪ (1‬و ﻗﺴﻢ ﺑﻪ آﻧﺎن ﻛﻪ ﺳﺨﺖ ﺑﺎز ﻣﻲدارﻧﺪ! )‪ (2‬و ﻗﺴﻢ ﺑﻪ آﻧﺎن ﻛﻪ ﭘﻴـﺎﭘﻲ‬
‫‬
‫‪  ri4 4ER‬‬
‫‪(1) 4) 4$‬‬ ‫)آﻳـﺎت ﺧــﺪا را( ﺗـﻼوت ﻣــﻲﻛﻨﻨـﺪ! )‪ ((3‬وﻣــﻲﻓﺮﻣﺎﻳـﺪ‪    :‬‬
‫‪) 4   r4‬‬
‫‪ "9R‬‬
‫‬
‫ )‪    (4‬‬
‫‪      (3) ) e‬‬
‫‪)   r0‬‬ ‫‪ ¯5‬‬
‫‪r‬‬ ‫‬ ‫    ‬
‫&‪)   rL‬‬
‫‪ +  (2) p$‬‬ ‫‬
‫‪)(6) ) 0Q    ) 0Q$‬ﻣﺮﺳﻼت‪) (1-6‬ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ ﻓﺮﺳـﺘﺎدﮔﺎن ﭘـﻰدرﭘـﻰ )‪ (1‬ﻛـﻪ‬ ‫)‪  (5‬‬
‫ﺳﺨﺖ ﺗﻮﻓﻨﺪهاﻧﺪ )‪ (2‬و ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ اﻓﺸﺎﻧﻨﺪﮔﺎن اﻓﺸﺎﻧﮕﺮ )‪ (3‬ﻛﻪ ]ﻣﻴﺎن ﺣﻖ و ﺑﺎﻃـﻞ[‬
‫ﺟﺪاﮔﺮﻧﺪ )‪ (4‬و اﻟﻘﺎﻛﻨﻨﺪه وﺣﻰاﻧﺪ )‪ (5‬ﺧـﻮاه ﻋـﺬرى ﺑﺎﺷـﺪ ﻳـﺎ ﻫـﺸﺪارى )‪ ((6‬و‬
‫ ‬
‫‪)   r^184‬‬
‫‪(3) ^.4E‬‬ ‫‪   5+  (1) s‬‬
‫‪)   r‬‬ ‫ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪  +   :‬‬
‫‪)   r$W5‬‬
‫‪ +  (2)g‬‬ ‫‬ ‫‬ ‫‬
‫‪ 1<R‬‬
‫‪) (5j ) '  r‬ﻧﺎزﻋﺎت‪) (1-5‬ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎﺋﻲ‬ ‫ ‬
‫‪ *    (4) ".E‬‬
‫‪)   r"18‬‬
‫ ‪+‬‬
‫ﻛﻪ ﻛﺎﻣﻼً ﺑﺮﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﺑﻴﺮون ﻣﻲﻛﺸﻨﺪ! )‪ (1‬و ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﭼﺎﺑﻜﺎﻧﻪ‬
‫و اﺳﺘﺎداﻧﻪ ﺑﻴﺮون ﻣﻲﻛﺸﻨﺪ! )‪ (2‬و ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎﺋﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﮔﻮﻧـﻪ ﺳـﺎده و‬
‫آﺳﺎن اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ! )‪ (3‬و ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﻛﺎﻣﻼً ﺳﺒﻘﺖ ﻣـﻲﮔﻴﺮﻧـﺪ!‬
‫)‪ (4‬و ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ اداره اﻣﻮر ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ! )‪((5‬‬
‫در ﻛﺘﺎب اﻗﺴﺎم اﻟﻘﺮآن ﻣﻌﻨﺎ و ﺳﺮ ﻗﺴﻢ ﺧﻮردن ﺑﻪ آن را ﺑﻴﺎن ﻛﺮده اﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺣﺎل ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع را داﻧﺴﺘﻲ ﭘﺲ ﺗﻤﺎم اﻳﻦ ﻣﺤﺒﺖ ﻫﺎ و ﺣﺮﻛﺎت و ارادات و‬
‫اﻓﻌﺎل ﻫﻤﻪ ﻋﺒﺎدت آﻧﻬﺎ ﺑﺮاي ﭘﺮوردﮔﺎر زﻣﻴﻦ و آﺳﻤﺎﻧﻬﺎﺳﺖ و ﺗﻤﺎم ﺣﺮﻛﺎت ﻃﺒﻴﻌﻲ‬
‫و اﺟﺒﺎري ﺗﺎﺑﻊ آﻧﻬﺎﺳﺖ و اﮔﺮ ﻣﺤﺒﺖ ﻧﺒﻮد ﮔﺮدون ﻧﻤﻲﭼﺮﺧﻴﺪ و ﺳﺘﺎرﮔﺎن روﺷـﻦ‬
‫ﺑﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﻧﻤﻲاﻓﺘﺎدﻧﺪ و ﺑﺎدﻫﺎي ﻣﺴﺨﺮ ﻧﻤﻲوزﻳﺪﻧﺪ و اﺑﺮﻫﺎي ﺣﺎﻣﻞ ﺑـﺎران ﺑـﻪ راه‬
‫ﻧﻤﻲاﻓﺘﺎدﻧﺪ و ﺟﻨﻴﻦ ﻫﺎ در ﺷﻜﻢ ﻣﺎدراﻧﺸﺎن ﺣﺮﻛﺖ ﻧﻤﻲﻛﺮدﻧﺪ و اﻧـﻮاع ﻧﺒﺎﺗـﺎت از‬
‫داﻧﻪ ﺷﻜﺎﻓﺘﻪ ﻧﻤﻲﺷﺪﻧﺪ و اﻣﻮاج درﻳﺎﻫﺎ ﺑﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﻧﻤﻲاﻓﺘﺎد و ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﺗﺪﺑﻴﺮ ﮔـﺮ و‬
‫ﺗﻮزﻳﻊ ﮔﺮ ﺣﺮﻛﺖ ﻧﻤﻲﻧﻤﻮدﻧﺪ و زﻣﻴﻦ ﻫﺎ و آﺳـﻤﺎﻧﻬﺎ و ﻫـﺮ آﻧﭽـﻪ در آﻧﻬﺎﺳـﺖ در‬
‫‪  x.84‬‬
‫‪4‬‬ ‫ﺣﻤﺪ ﺧﺪا ﺑﻪ ﺗﺴﺒﻴﺢ ﻧﻤﻲاﻓﺘﺎدﻧﺪ ﭘﺲ ﭘـﺎك و ﻣﻨـﺰه اﺳـﺖ ﻛـﺴﻲ ﻛـﻪ‪ *    :‬‬
‫‪  d<b^1‬‬
‫‬ ‫‪­  '
:‬‬ ‫‬ ‫‪    “.8‬‬
‫ ‪     +‬‬
‫"‪
4‬‬ ‫«‪ *   +: t‬‬
‫‪     x.8‬‬ ‫‬ ‫'   ‪+‬‬
‫   *‬ ‫‰‪  h0‬‬ ‫‪  + r S8‬‬
‫‪ +‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪300‬‬

‫
‪  S) 9n‬‬

‫‪) ) 0s‬اﺳﺮا‪) (44‬آﺳﻤﺎﻧﻬﺎي ﻫﻔﺘﮕﺎﻧﻪ و زﻣﻴﻦ و ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛـﻪ‬ ‫^   ‪ +‬‬
‫‪  :‬‬ ‫‪  .8‬‬
‫‬
‫در آﻧﻬﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻫﻤﮕﻲ‪ ،‬ﺗﺴﺒﻴﺢ ﺧﺪا ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ و ﺑﻠﻜﻪ ﻫﻴﭻ ﻣﻮﺟـﻮدي ﻧﻴـﺴﺖ ﻣﮕـﺮ‬
‫اﻳﻦ ﻛﻪ ﺣﻤﺪ و ﺛﻨﺎي وي ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺷﻤﺎ ﺗﺴﺒﻴﺢ آﻧﻬﺎ را ﻧﻤـﻲﻓﻬﻤﻴـﺪ ﺑـﻲﮔﻤـﺎن‬
‫ﻳﺰدان ﺑﺲ ﺷﻜﻴﺒﺎ و ﺑﺨﺸﻨﺪه اﺳﺖ‪(.‬‬

‫ﻫﺮ ﻣﻮﺟﻮد زﻧﺪه اي داراي اراده و ﻣﺤﺒﺖ اﺳﺖ‬

‫ﺣﺎل ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع داﻧﺴﺘﻪ ﺷـﺪ ﭘـﺲ ﺗﻤـﺎم ﻣﻮﺟـﻮدات زﻧـﺪه داراي اراده و‬
‫ﻣﺤﺒﺖ و ﻋﻤﻞ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﺧﻮد ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻫﺮ ﻣﺘﺤﺮﻛﻲ‪ ،‬اﺳـﺎس ﺣـﺮﻛﺘﺶ ﻣﺤﺒـﺖ و‬
‫اراده اﺳﺖ و ﺻﻼح ﻣﻮﺟﻮدات در اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻤﺎم ﺣﺮﻛـﺎت و ﻣﺤﺒﺘـﺸﺎن ﺑـﺮاي‬
‫ﺧﺎﻟﻘﺸﺎن ﺑﺎﺷﺪ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ اﮔﺮ او آﻧﺎن را ﺧﻠﻖ ﻧﻤﻲﻛﺮد وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪(   S‬‬
‫‪     T :+  FX‬‬
‫‪) <84‬اﻧﺒﻴـﺎء‪(22‬‬ ‫ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪       :‬‬
‫
 ‬
‫)اﮔﺮ در آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ و زﻣﻴﻦ‪ ،‬ﻏﻴﺮ از ﻳﺰدان‪ ،‬ﻣﻌﺒﻮدﻫﺎ و ﺧﺪاﻳﺎﻧﻲ ﻣﻲﺑﻮدﻧﺪ ﻗﻄﻌﺎً آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ‬
‫و زﻣﻴﻦ ﺗﺒﺎه ﻣﻲﮔﺮدﻳﺪ‪ (.‬و ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﻔﺮﻣﻮده اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻧﻤﻲآﻣﺪﻧﺪ و ﻧﻔﺮﻣﻮده‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ‪ :‬از ﺑﻴﻦ ﻣﻲرﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬زﻳﺮا ﺧﺪاوﻧﺪ ﻗﺎدر اﺳﺖ آﻧﺮا ﺑﺎ ﻓﺴﺎد ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻗﻲ ﺑﮕﺬارد اﻣﺎ‬
‫ﻣﻤﻜﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ درﺳﺖ و ﭘﺎ ﺑﺮﺟﺎ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻣﮕﺮ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑـﻪ ﺗﻨﻬـﺎﻳﻲ ﻣﻌﺒـﻮد‬
‫آﻧﻬﺎ و آﻧﭽﻪ در آﻧﻬﺎﺳﺖ ﺑﺎﺷﺪ و اﮔﺮ در ﺟﻬﺎن دو ﺧﺪا ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻮد ﻧﻈـﺎﻣﺶ ﻛـﺎﻣﻼ‬
‫ﻓﺎﺳﺪ ﻣﻲﺷﺪ زﻳﺮا ﻫﺮ ﺧﺪاﻳﻲ در ﺟﺴﺘﺠﻮي ﻏﻠﺒﻪ ﺑﺮ ﺧﺪاي دﻳﮕﺮي ﺑﻮد ﺗـﺎ ﺧـﻮد را‬
‫ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﺧﺪا ﻛﻨﺪ زﻳﺮا ﺷﺮﻳﻚ داﺷﺘﻦ ﺑﺎ ﻛﻤﺎل اﻟﻮﻫﻴﺖ در ﺗﻨـﺎﻗﺾ اﺳـﺖ و ﺧـﺪا‬
‫راﺿﻲ ﻧﻤﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺧﺪاﻳﻲ ﻧﺎﻗﺺ ﺑﺎﺷﺪ و اﮔﺮ ﻳﻜﻲ ﺑـﺮ دﻳﮕـﺮي ﻏﻠﺒـﻪ ﻛﻨـﺪ او ﺑـﻪ‬
‫ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﺧﺪا ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و دﻳﮕﺮي ﺧﺪا ﻧﻴﺴﺖ و اﮔﺮ ﻫﻴﭻ ﻛـﺪام ﺑـﺮ دﻳﮕـﺮي ﻏﻠﺒـﻪ‬
‫ﻧﻜﻨﻨﺪ ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ و ﻧﻘﺺ در ﻫﺮ دو ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﭘﺲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎﻻﺗﺮ از آﻧﻬﺎ ﺧﺪاﻳﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺮ ﻫﺮ دوي آﻧﻬﺎ ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺎﺷﺪ؛ و ﮔﺮ ﻧﻪ ﻫﺮ ﻛﺲ ﺑﻪ ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت ﺧﻮد ﻣﻲ ﭘﺮدازد و ﻫـﺮ‬
‫ﻛﺲ در ﺟﺴﺘﺠﻮي ﺑﺮﺗﺮي ﺑﺮ دﻳﮕﺮي اﺳﺖ و اﻳﻦ ﻛـﺎر ﺗﺒـﺎﻫﻲ و ﻓـﺴﺎد آﺳـﻤﺎﻧﻬﺎ و‬
‫زﻣﻴﻦ و آﻧﭽﻪ در آﻧﻬﺎﺳﺖ را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل دارد ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺳﺮزﻣﻴﻨﻲ ﻛـﻪ دو ﭘﺎدﺷـﺎه داﺷـﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺒﺎه ﻣﻲﺷﻮد و ﻧﻴﺰ زﻧﻲ ﻛﻪ دو ﺷﻮﻫﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻫﻤﻴﻦ ﮔﻮﻧﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪301‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻧﻬﻢ‪ /‬ﻣﺤﺒﺖ‬

‫رﻳﺸﻪ ي ﻓﺴﺎد ﺟﻬﺎن از اﺧﺘﻼﻓـﺎت ﭘﺎدﺷـﺎﻫﺎن و ﺧﻠﻔﺎﺳـﺖ و ﺑـﻪ ﻫﻤـﻴﻦ دﻟﻴـﻞ‬

‫دﺷﻤﻨﺎن اﺳﻼم در ﻫﻴﭻ زﻣﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺳﺮزﻣﻴﻦ اﺳﻼم ﻃﻤﻊ ﻧﻜﺮده اﻧﺪ ﻣﮕﺮ در زﻣﺎﻧﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﭘﺎدﺷﺎه ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻣﺘﻌﺪد ﺑﻮده و اﺧﺘﻼف داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻫﺮ ﻛـﺪام در ﺳـﺮزﻣﻴﻦ ﺧـﻮد‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻮده و در ﺟﺴﺘﺠﻮي ﺑﺮﺗﺮي ﺑﺮ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ درﺳﺘﻲ و ﭘﺎﺑﺮﺟﺎﻳﻲ آﺳﻤﺎن ﻫﺎ و زﻣﻴﻦ و ﻧﻈﻢ ﻛﺎر ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت ﻛـﻪ ﺑـﺮ ﻛﺎﻣـﻞ‬
‫ﺗﺮﻳﻦ ﻧﻈﻢ ﻗﺮار دارد از آﺷﻜﺎر ﺗﺮﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﻫﺎﺳﺖ ﺑـﺮ اﻳﻨﻜـﻪ ﻫـﻴﭻ ﺧـﺪاﻳﻲ ﺟـﺰ اﷲ‬
‫وﺟﻮد ﻧﺪارد و ﺷﺮﻳﻜﻲ ﺑﺮاي او ﻧﻴﺴﺖ و ﻣﺎﻟﻜﻴـﺖ و ﺳـﺘﺎﻳﺶ از آن اوﺳـﺖ‪ ،‬زﻧـﺪه‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻣﻲﻣﻴﺮاﻧﺪ و او ﺑﺮ ﻫﺮ ﻛﺎري ﺗﻮاﻧﺎﺳﺖ‪ .‬و از ﻋﺮﺷﺶ ﺗﺎ زﻣﻴﻨﺶ ﻫﺮ ﻣﻌﺒﻮدي‬
‫
'& '   ­‬
‫‪) : :‬‬ ‫¨‪­  ' T Q‬‬
‫ﻏﻴﺮ او ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ و ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪  + '  :‬‬
‫'      ‬
‫<  ‬ ‫‬
‫‪    S4$‬‬
‫‪v 4$ (91)
p4‬‬ ‫‪+  T
^.4E‬‬
‫‪    !&1‬‬ ‫‪­   U$‬‬
‫‪   Œ&1‬‬ ‫‪    ¦9G‬‬
‫&‪    i‬‬
‫‪­   ,J  >mQ +‬‬
‫‪   S1  :‬‬ ‫ ‬
‫‪   S$‬‬ ‫> ‪ +‬‬
‫
)‪) (92‬ﻣﻮﻣﻨﻮن‪) (91-92‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧـﻪ ﻓﺮزﻧـﺪي‬ ‫‪  e‬‬ ‫‪+  k&7‬‬ ‫‪     N‬‬
‫‪    =3g‬‬ ‫‬
‫ﺑﺮاي ﺧﻮد ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ و ﻧﻪ ﺧﺪاﺋﻲ ﺑﺎ او )ﺷـﺮﻳﻚ( ﺑـﻮده اﺳـﺖ‪ ،‬ﭼـﺮا ﻛـﻪ اﮔـﺮ‬
‫ﺧﺪاﺋﻲ ﺑﺎ او ﻣﻲﺑﻮد‪ ،‬ﻫﺮ ﺧﺪاﺋﻲ ﺑﻪ آﻓﺮﻳﺪﮔﺎن ﺧﻮد ﻣﻲﭘﺮداﺧﺖ و ﻫﺮ ﻳﻚ از ﺧﺪاﻳﺎن‬
‫ﺑﺮ دﻳﮕﺮي ﺑﺮﺗﺮي و ﭼﻴﺮﮔﻲ ﻣﻲﺟﺴﺖ )و ﻧﻈﺎم ﻋـﺎﻟﻢ از ﻫـﻢ ﮔـﺴﻴﺨﺘﻪ ﻣـﻲﺷـﺪ و‬
‫ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﺑﻪ ﺗﺒﺎﻫﻲ ﻣﻲﻛﺸﻴﺪ( ﺧﺪا واﻻﺗﺮ و ﺑﺎﻻﺗﺮ از آن ﭼﻴﺰﻫﺎ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳـﺸﺎن‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ (91).‬ﺧـﺪا از ﭘﻨﻬـﺎن و آﺷـﻜﺎر آﮔـﺎه اﺳـﺖ ﻟـﺬا او ﭘـﺎك و دور از آن‬
‫ﭼﻴﺰﻫﺎﺋﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﺸﺎن ﺷﺮﻳﻚ )ﺧﺪاوﻧﺪ ﺟﻬﺎن( ﻣﻲﮔﺮداﻧﻨﺪ‪((92) .‬‬
‫‪(   S‬‬
‫‪:+  F4X‬‬ ‫‪      zźj
e5‬‬
‫
 ‬ ‫‰‪     m h0‬‬
‫'    ‬ ‫¨‪)   Q‬‬
‫‪ * FX‬‬ ‫و ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪   :‬‬
‫‪  + c‬‬
‫‪      m‬‬
‫‪
D8‬‬ ‫‪    S$‬‬
‫&‪  ,‬‬ ‫‪+  KD8‬‬ ‫‪    S$‬‬
‫‪     zÅÅj
p‬‬ ‫‪    o0‬‬
‫&¬  ‪+‬‬ ‫‪     T‬‬
‫‪     <8‬‬
‫‪*  T
^.8‬‬
‫‪) zżj‬اﻧﺒﻴﺎ‪) (21-23‬آﻳﺎ ﺧﺪاﻳﺎﻧﻲ از )ﺳﻨﮓ و ﭼﻮب و ﻓﻠﺰ و دﻳﮕﺮ اﺷﻴﺎء( زﻣـﻴﻦ‬
‫را ﺑﻪ ﺧﺪاﺋﻲ ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ ﻛﻪ زﻧﺪﮔﻲ دوﺑﺎره ﺑﺨﺸﻨﺪ؟ )‪ (21‬اﮔـﺮ در آﺳـﻤﺎﻧﻬﺎ و زﻣـﻴﻦ‪،‬‬
‫ﻏﻴﺮ از ﻳﺰدان‪ ،‬ﻣﻌﺒﻮدﻫﺎ و ﺧﺪاﻳﺎﻧﻲ ﻣﻲﺑﻮدﻧﺪ ﻗﻄﻌﺎً آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ و زﻣﻴﻦ ﺗﺒﺎه ﻣـﻲﮔﺮدﻳـﺪ‪.‬‬
‫ﻟﺬا ﻳﺰدان ﺻﺎﺣﺐ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺟﻬﺎن‪ ،‬ﺑﺴﻲ ﺑﺮﺗﺮ از آن ﭼﻴﺰﻫﺎﺋﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ اﻳـﺸﺎن ﺑـﺮ‬
‫زﺑﺎن ﻣﻲراﻧﻨﺪ‪ (22) .‬ﺧﺪاوﻧﺪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻛﺎرﻫﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻮرد ﺑﺎزﺧﻮاﺳﺖ ﻗـﺮار‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪302‬‬

‫ﻧﻤﻲﮔﻴﺮد وﻟﻲ دﻳﮕﺮان ﻣـﻮرد ﺑﺎزﺧﻮاﺳـﺖ و ﭘﺮﺳـﺶ ﻗـﺮار ﻣـﻲﮔﻴﺮﻧـﺪ‪ ((23) .‬و‬
‫‪i‬‬ ‫‪    B k:   4N71‬‬
‫&‪) .4E ¬4‬‬ ‫"‪    + ) :
4‬‬ ‫'&‪(   4‬‬
‫‪    S4  F4X‬‬ ‫‪  
4‬‬ ‫ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ + ,  :‬‬
‫‪  4‬‬
‫)اﺳﺮا‪) (42‬ﺑﮕﻮ‪ :‬اﮔﺮ ﺑﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ )ﺟﻬﺎن( آن ﭼﻨﺎن ﻛﻪ ﻣﻲﭘﻨﺪارﻳﺪ‪ ،‬ﺧﺪاﻳﺎﻧﻲ ﺑﻮدﻧـﺪ‪،‬‬
‫در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻗﻄﻌﺎً درﺻﺪد ﺑﺮﻣﻲآﻣﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ )ﻳـﺰدان ﺳـﺒﺤﺎن( ﺻـﺎﺣﺐ ﺗﺨـﺖ‬
‫)ﺟﻬﺎن( ﭼﻴﺮه ﺷﻮﻧﺪ‪( .‬‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻌﻨﻲ آن اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ راﻫﻲ را ﺑﺮاي ﻏﻠﺒـﻪ و ﻗـﺪرت ﺑـﺮ او‬
‫ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﭼﻨﺎن ﻛﻪ ﭘﺎدﺷﺎﻫﺎن ﺑﺮ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﭼﻨﺎن ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺮ اﻳﻦ دﻟﻴﻠـﻲ در‬
‫‪­   U4$‬‬
‫‪) !4&1‬ﻣﻮﻣﻨـﻮن‪) (91‬ﻫـﺮ ﻳـﻚ از‬ ‫‪   Œ4&1‬‬ ‫آﻳﻪ اي دﻳﮕﺮ وﺟﻮد دارد‪   :‬‬
‫&‪    i‬‬
‫ﺧﺪاﻳﺎن ﺑﺮ دﻳﮕﺮي ﺑﺮﺗﺮي و ﭼﻴﺮﮔﻲ ﻣﻲﺟﺴﺖ‪(.‬‬
‫اﻣﺎ ﺷﻴﺦ ﻣﺎ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﻌﻨﺎي ﺻﺤﻴﺢ اﻳﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ راﻫـﻲ را ﺑـﺮاي ﻧﺰدﻳﻜـﻲ و‬
‫ﻃﺎﻋﺖ او ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ :‬ﭘﺲ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺷﻤﺎ آﻧﻬﺎ را ﻋﺒﺎدت ﻣﻴﻜﻨﻴﺪ؟ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ‬
‫اﮔﺮ آﻧﻬﺎ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ اﻟﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮد ﺑﻨﺪه ي ﺧﺪا ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬دﻻﻳﻠﻲ ﭼﻨﺪ ﺑﺮاي آن وﺟﻮد دارد‪ :‬ﻳﻜﻲ از آﻧﻬﺎ اﻳﻦ ﻓﺮﻣﻮده ي ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫‪  Z0 k: 
N7.‬‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ‪     :‬‬
‫‪47#0‬‬
‫?‪    
4‬‬ ‫\     ‬
‫‪     o‬‬ ‫‪   E‬‬
‫‪ J F9‬‬ ‫<‪  *      
$‬‬ ‫[‪ + C‬‬
‫‪    Q‬‬
‫‪) 1  Q$‬اﺳﺮا‪) (57‬آن ﻛﺴﺎﻧﻲ را ﻛﻪ ﺑﻪ ﻓﺮﻳﺎد ﻣﻲﺧﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬آﻧـﺎن ﻛـﻪ از ﻫﻤـﻪ‬ ‫ž
 ‬
‫   ‬
‫ﻣﻘﺮّﺑﺘﺮﻧﺪ ﺑﺮاي ﺗﻘﺮّب ﺑﻪ ﭘﺮوردﮔﺎرﺷﺎن وﺳﻴﻠﻪ ﻣﻲﺟﻮﻳﻨﺪ و ﺑﻪ رﺣﻤﺖ ﺧﺪا اﻣﻴـﺪوار‬
‫و از ﻋﺬاب او ﻫﺮاﺳﻨﺎﻛﻨﺪ‪(.‬‬
‫ﻳﻌﻨﻲ ﻛﺴﺎﻧﻲ را ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻋﺒﺎدت ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ ﺑﻨﺪه ي ﻣﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﻨﺪه ي‬
‫ﻣﻦ ﻫﺴﺘﻴﺪ و ﺑﻪ رﺣﻤﺘﻢ اﻣﻴـﺪ دارﻳـﺪ و از ﻋـﺬاﺑﻢ ﻣـﻲﺗﺮﺳـﻴﺪ‪ ،‬ﭘـﺲ ﭼـﺮا آﻧـﺎن را‬
‫ﻣﻲﭘﺮﺳﺘﻴﺪ؟‬
‫‪ ( £4$  N71‬ﻳﻌﻨـﻲ در ﺟـﺴﺘﺠﻮي راﻫـﻲ‬ ‫دوم اﻳﻨﻜﻪ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﻔﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪    + ) :‬‬
‫‪i‬‬ ‫‪    B k:   4N71‬‬
‫&‪) .4E ¬4‬‬ ‫ﺑﺮاي ﻏﻠﺒﻪ ﺑـﺮ او ﻫـﺴﺘﻨﺪ ﺑﻠﻜـﻪ ﻓﺮﻣـﻮده اﺳـﺖ‪    +  :‬‬
‫)اﺳﺮا‪(42‬‬
‫"‪T  4‬‬
‫اﻳﻦ ﻟﻔﻆ ﺑﺮاي ﻧﺰدﻳﻜﻲ اﻋﻤﺎل ﻣﻲﺷﻮد ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﻦ ﻓﺮﻣﻮده ي ﺧﺪاوﻧـﺪ‪ +  :‬‬
‫‪303‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻧﻬﻢ‪ /‬ﻣﺤﺒﺖ‬

‫‪) F9‬ﻣﺎﺋﺪه‪) (35‬از ﺧﺪا ﺑﺘﺮﺳﻴﺪ و ﺑـﺮاي ﺗﻘـﺮّب ﺑـﻪ ﺧـﺪا وﺳـﻴﻠﻪ‬ ‫‪   :   N71‬‬
‫‪  E‬‬ ‫   ‬
‫‬
‫ﺑﺠﻮﺋﻴﺪ‪).‬ﻛﻪ ﻋﺒﺎرت از ﻃﺎﻋﺖ و ﻋﺒﺎدت و اﻋﻤﺎل ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ و ﺑﺎﻳﺴﺘﻪ اﺳﺖ((اﻣـﺎ اﮔـﺮ‬
‫ﺑﺮاي ﻏﻠﺒﻪ ﺑﻮد »ﻋﻠﻲ« ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲرﻓﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﻦ آﻳﻪ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣـﻲﻓﺮﻣﺎﻳـﺪ‪   :‬‬
‫‪
@4‬‬
‫‪) i‬ﻧﺴﺎء‪) (34‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ را اﻃﺎﻋﺖ ﻛﺮدﻧﺪ ]دﻳﮕـﺮ[ ﺑـﺮ‬ ‫‪+   9$‬‬
‫ ‪) .E‬‬ ‫‪   N.‬‬ ‫   ‬
‫&‪   5‬‬
‫‪   i‬‬
‫آﻧﻬﺎ ﻫﻴﭻ راﻫﻰ ]ﺑﺮاى ﺳﺮزﻧﺶ[ ﻣﺠﻮﻳﻴﺪ(‬
‫ﺳﻮم اﻳﻨﻜﻪ‪ :‬آﻧﺎن ﻧﮕﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬ﻛﻪ اﻟﻪ ﻫﺎي آﻧﺎن ﺑـﺮ ﺧـﺪا ﻏﻠﺒـﻪ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ و ﺑﺮﺗـﺮي‬
‫"
)اﺳﺮا‪) (42‬ﺑﮕـﻮ‪:‬‬ ‫'&   (‬
‫‪    S  FX‬‬ ‫ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ و ﺧﺪاوﻧﺪ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪   + ,  :‬‬
‫
  ‬
‫اﮔﺮ ﺑﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ آن ﭼﻨﺎن ﻛﻪ ﻣﻲﭘﻨﺪارﻳﺪ‪ ،‬ﺧﺪاﻳﺎﻧﻲ ﺑﻮدﻧﺪ( و ﺑﻠﻜﻪ آﻧﺎن ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ ﻛﻪ اﻟﻪ‬
‫ﻫﺎي آﻧﺎن در ﺟﺴﺘﺠﻮي ﻧﺰدﻳﻜﻲ و ﺗﻘﺮب ﺧﺪا ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻓﺮﻣـﻮده اﺳـﺖ‬
‫ﻛﻪ‪ :‬اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﺪ ﭘﺲ آن ﻣﻌﺒﻮدان ﺷﻤﺎ ﺑﻨﺪه ي ﺧـﺪا ﻫـﺴﺘﻨﺪ ﭘـﺲ‬
‫ﭼﺮا ﺑﻪ ﺟﺎي او ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ را ﻣﻲﭘﺮﺳﺘﻴﺪ؟!‬

‫آﺛﺎر‪ ،‬ﺗﻮاﺑﻊ‪ ،‬ﺿﺮورﻳﺎت و اﺣﻜﺎم ﻣﺤﺒﺖ‬

‫ﻣﺤﺒﺖ داراي آﺛﺎر‪ ،‬ﺗﻮاﺑﻊ‪ ،‬ﺿﺮورﻳﺎت و اﺣﻜﺎﻣﻲاﺳﺖ ﭼﻪ ﺧﻮب و ﭼﻪ ﺑﺪ‪ ،‬ﭼـﻪ‬
‫ﺳﻮدﻣﻨﺪ و ﭼﻪ ﻣﻀﺮ از ﻗﺒﻴﻞ‪ :‬ﺷﻮر و ﺷﻴﺮﻳﻨﻲ و ﺷﻮق و اﻧﺲ و رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻣﺤﺒـﻮب‬
‫و ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﺑﻪ او و ﺑﺮﻳﺪن و دوري از او و روﻳﮕﺮداﻧﻲ و ﻫﺠﺮان و ﺷﺎدي و ﺳﺮور و‬
‫ﮔﺮﻳﻪ و اﻧﺪوه و ﻏﻴﺮه از دﻳﮕﺮ اﺣﻜﺎم و ﺿﺮورﻳﺎت آن‪.‬‬
‫ﻣﺤﺒﺖ ﺳﺘﺎﻳﺶ ﺷﺪه و ﺧﻮب ﻣﺤﺒﺘﻲ ﺳﻮدﻣﻨﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻔـﻊ دﻧﻴـﺎ و آﺧـﺮت را‬
‫ﺑﺮاي ﺻﺎﺣﺒﺶ ﻛﺴﺐ ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ ﻛﻪ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﺳﻌﺎدت‪ ،‬و ﺿﺪ آن ﻛﻪ ﺿﺮر دﻧﻴـﺎ‬
‫و آﺧﺮت را ﺑﺮاي ﺻﺎﺣﺒﺶ ﻛﺴﺐ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺷﻘﺎوت اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﻮد زﻧﺪه ﻋﺎﻗﻞ‪ ،‬ﭼﻴﺰي را ﻛـﻪ ﺿـﺮر و ﺑـﺪﺑﺨﺘﻲ اش در آن‬
‫اﺳﺖ اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ و اﻧﺘﺨﺎب ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰي از روي ﺟﻬـﻞ و ﻇﻠـﻢ اﺳـﺖ زﻳـﺮا‬
‫ﻧﻔﺲ ﮔﺎﻫﻲ ﭼﻴﺰي را ﻛﻪ ﺑﺮاﻳﺶ ﺿﺮر دارد و ﺳﻮدي ﻧﺪارد آرزو ﻣﻲﻛﻨﺪ و اﻳﻦ ﻇﻠﻢ‬
‫اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﺧﻮدش اﺳﺖ ﺣﺎل ﻳﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﻛﻪ از وﺿﻊ ﻣﺤﺒﻮب ﺑﻲ ﺧﺒـﺮ اﺳـﺖ و‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪304‬‬

‫ﭼﻴﺰي را دوﺳﺖ ﻣﻲدارد ﻛﻪ از ﺿﺮري ﻛﻪ ﻣﺤﺒﺖ آن ﭼﻴﺰ ﺑـﺮاﻳﺶ ﺑـﻪ دﻧﺒـﺎل دارد‬
‫ﻧﺎآﮔﺎه اﺳﺖ و اﻳﻦ ﺣﺎل ﻛﺴﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﺑﺪون ﻋﻠﻢ از ﻫﻮا و ﻫﻮس ﭘﻴﺮوي ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ و‬
‫ﻳﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﺿﺮر آن ﺑﺎ ﺧﺒﺮ اﺳﺖ اﻣﺎ ﻫﻮي و ﻫﻮﺳﺶ آﻧﺮا ﺑﺮ ﻋﻠﻤﺶ‬
‫ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲدﻫﺪ و ﮔﺎﻫﻲ ﻫﻢ ﻣﺤﺒﺘﺶ از دو ﭼﻴﺰ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ :‬اﻋﺘﻘﺎدي ﻓﺎﺳـﺪ‬
‫و ﻫﻮا و ﻫﻮﺳﻲ ﻧﺎ ﭘﺴﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺣﺎل ﻛﺴﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﮔﻤﺎن و آرزوي ﻧﻔﺲ ﭘﻴـﺮوي ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ و ﻣﺤﺒـﺖ‬
‫ﻓﺎﺳﺪ ﺑﻮﺟﻮد ﻧﻤﻲآﻳﺪ ﻣﮕﺮ از روي ﻧﺎداﻧﻲ و اﻋﺘﻘﺎدي ﻓﺎﺳﺪ ﻳﺎ ﻫﻮي و ﻫﻮﺳﻲ ﻏﻠﺒـﻪ‬
‫ﮔﺮ ﻳﺎ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ از آﻧﻬﺎ‪ .‬ﭘﺲ ﺷﺒﻬﻪ و ﺷﻬﻮت را رواج ﻣﻲدﻫﺪ ﺷﺒﻬﻪ اي ﻛﻪ ﺑﺎ آن ﺣـﻖ‬
‫ﺑﺮ ﺑﺎﻃﻞ ﻣﺸﺘﺒﻪ ﺷﻮد و ﻣﺤﺒـﻮب در ﻧﻈـﺮش ﻣـﺰﻳﻦ ﺷـﻮد و ﺷـﻬﻮﺗﻲ ﻛـﻪ او را ﺑـﻪ‬
‫دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ آن دﻋﻮت ﻛﻨﺪ ﭘﺲ ﺳﭙﺎه ﺷﺒﻬﻪ وﺷﻬﻮت ﺑﺮ ﺳﭙﺎه ﻋﻘﻞ و اﻳﻤـﺎن ﺗﻘﻮﻳـﺖ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد وﻏﻠﺒﻪ و ﭘﻴﺮوزي از آن ﻗﻮي ﺗﺮﻳﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮ اﻳﻦ داﻧﺴﺘﻪ ﺷﺪ ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺗﻮاﺑﻊ ﻫﺮ ﻧﻮع ﻣﺤﺒﺘﻲ ﺣﻜﻢ ﻣﺘﺒﻮع ﺧـﻮد را دارد ﭘـﺲ‬
‫ﻣﺤﺒﺖ ﭘﺴﻨﺪﻳﺪه ﻛﻪ ﺳﻌﺎدت ﺷﺨﺺ را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل دارد ﺗﻮاﺑﻌﺶ ﻧﻴﺰ ﺳﻮدﻣﻨﺪ اﺳـﺖ و‬
‫ﺣﻜﻢ ﻣﺘﺒﻮ ﻋﺶ را دارد‪ ،‬اﮔﺮ ﮔﺮﻳﻪ ﻛﻨﺪ ﺑﻪ او ﻧﻔﻊ ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬اﮔﺮ اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ ﺷﻮد ﺑـﻪ‬
‫او ﻧﻔﻊ ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ و اﮔﺮ ﺧﻮﺷﺤﺎل ﺷﻮد ﺑﻪ او ﻧﻔﻊ ﻣـﻲرﺳـﺎﻧﺪ و در ﻫـﺮ ﺣـﺎل او در‬
‫ﺟﺎﻳﮕﺎﻫﻬﺎي ﻣﺤﺒﺖ ﺟﺎﺑﺠﺎ ﻣﻲﺷﻮد و در ازدﻳﺎد و ﺳﻮد و ﻧﺰدﻳﻜﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺤﺒﺖ ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻮاﺑﻊ و آﺛﺎرش ﻫﻢ ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ و ﺿﺮر آﻓـﺮﻳﻦ اﺳـﺖ و از ﺧﺪاوﻧـﺪ‬
‫دور ﻣﻲﮔﺮداﻧﺪ و ﻫﺮ ﭼﻪ در آﺛﺎر و ﺟﺎﻳﮕﺎﻫﻬﺎي آن ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻛﻨـﺪ در ﻧـﺎﺑﻮدي و‬
‫دوري ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺣﺎل ﻫﺮ ﻋﻤﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻃﺎﻋﺖ و ﻣﻌﺼﻴﺖ ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲآﻳﺪ ﭘﺲ ﻫﺮ ﭼﻪ از‬
‫ﻃﺎﻋﺖ ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲآﻳﺪ ﻣﻮﺟـﺐ ازدﻳـﺎد و ﻧﺰدﻳﻜـﻲ ﺻـﺎﺣﺒﺶ اﺳـﺖ و ﻫـﺮ ﭼـﻪ از‬
‫ﻣﻌﺼﻴﺖ ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲآﻳﺪ ﺳـﺒﺐ ﻧـﺎﺑﻮدي و دوري ﺻـﺎﺣﺒﺶ ﺧﻮاﻫـﺪ ﺑـﻮد‪ .‬ﺧﺪاوﻧـﺪ‬
‫‪     T , .E I F( pbÁ‬‬ ‫‪  ‚D1  C‬‬
‫‪(    .  p‬‬ ‫‬
‫‪
-‬‬ ‫‪     >p‬‬
‫š‪(    Db‬‬ ‫ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪   +    :‬‬
‫‪ T
:‬‬ ‫‬
‫‪+  x4L‬‬ ‫‪  4 >47  +: i‬‬ ‫‪     0‬‬ ‫ ) ‬
‫‪(  ,4b$‬‬ ‫‪(   41‬‬ ‫‬ ‫‪)  + <$‬‬
‫'   ¾‬
‫‪
5‬‬ ‫'[ ‪   +   ª N‬‬‫‬
‫"&
  )‬
‫‪+: 3‬‬ ‫"‪)    F‬‬
‫‪    =_NL‬‬
‫‪      =) _.‬‬ ‫‪     zºÅÇj P58^R‬‬
‫‪)   
"5‬‬ ‫‬
‫Œ “ ?   ‬
‫    ‬
‫‬
‫‪305‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻧﻬﻢ‪ /‬ﻣﺤﺒﺖ‬

‫‬ ‫‬
‫‪    T  \€6‬‬
‫‪        ' 8n‬‬
‫&‪) zºÅºj
9b‬ﺗﻮﺑﻪ‪) (120-121‬ﭼـﺮا ﻛـﻪ‬ ‫>        ‬
‫‪ 7‬‬
‫ﻫﻴﭻ ﺗﺸﻨﮕﻲ و ﺧﺴﺘﮕﻲ و ﮔﺮﺳﻨﮕﻲ در راه ﺧﺪا ﺑﻪ آﻧﺎن ﻧﻤﻲرﺳﺪ‪ ،‬و ﮔﺎﻣﻲ ﺑﻪ ﺟﻠـﻮ‬
‫ﺑﺮﻧﻤﻲدارﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺧﺸﻢ ﻛﺎﻓﺮان ﺷﻮد‪ ،‬و ﺑﻪ دﺷﻤﻨﺎن دﺳﺘﺒﺮدي ﻧﻤﻲزﻧﻨـﺪ ﻣﮕـﺮ‬
‫اﻳﻦ ﻛﻪ ﺑﻪ واﺳﻄﻪ آن‪ ،‬ﻛﺎر ﻧﻴﻜﻮﺋﻲ ﺑﺮاي آﻧﺎن ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻴﮕﻤﺎن ﺧﺪاوﻧﺪ ﭘﺎداش‬
‫ﻧﻴﻜﻮﻛﺎران را ﻫﺪر ﻧﻤﻲدﻫﺪ‪ (120).‬و ﻫﻴﭻ ﺧﺮﺟﻲ ﺧﻮاه ﻛﻢ ﺧﻮاه زﻳﺎد ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و‬
‫ﻫﻴﭻ ﺳﺮزﻣﻴﻨﻲ را )در رﻓﺖ و ﺑﺮﮔﺸﺖ از ﺟﻬﺎد( ﻧﻤﻲﺳﭙﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ اﻳﻦ ﻛـﻪ )ﭘـﺎداش‬
‫آن( ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺗﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﭘﺎداﺷﻲ ﻧﻴﻜﻮﺗﺮ از ﻛﺎري ﻛﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺑﺪﻳﺸﺎن‬
‫دﻫﺪ‪((121) .‬‬
‫ﭘﺲ ﺧﺪاوﻧﺪ در آﻳﻪ ي اول ﺧﺒﺮ داده اﺳﺖ ﻛﻪ آﻧﭽـﻪ از ﻃﺎﻋـﺖ و اﻋﻤـﺎل آﻧﻬـﺎ‬
‫ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲآﻳﺪ ﻋﻤﻞ ﺻﺎﻟﺢ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد و در آﻳﻪ ي دوم ﺧﺒﺮ داده اﺳﺖ ﺧﻮد‬
‫اﻋﻤﺎل ﺻﺎﻟﺤﻲ ﻧﻴﺰ ﻛﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﺑﺮاي آﻧﺎن ﺛﺒﺖ ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﻓﺮق اﻳﻦ دو آن اﺳﺖ ﻛﻪ اوﻟﻲ ﺧﻮد ﻋﻤﻞ آﻧﺎن ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﻜﻪ از آن ﺑﻮﺟﻮد آﻣـﺪه‬
‫اﺳﺖ و ﻋﻤﻞ ﺻﺎﻟﺢ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد وﻟﻲ دوﻣﻲﺧﻮد اﻋﻤﺎل ﺻﺎﻟﺢ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑـﺮاي‬
‫آﻧﻬﺎ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﭘﺲ ﻫﺮ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻣﺤﺒﺖ در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﺗﺎﻣﻞ ﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺪاﻧﺪ ﻛﻪ ﭼـﻪ‬
‫ﭼﻴﺰ ﺑﻪ ﺳﻮد اوﺳﺖ و ﭼﻪ ﭼﻴﺰ ﺑﻪ ﺿﺮر او‪.‬‬

‫اﺻﻞ ﺗﻤﺎم دﻳﻨﻬﺎ ﻣﺤﺒﺖ و اراده اﺳﺖ‬

‫ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻣﺤﺒﺖ و اراده اﺻﻞ ﻫﺮ ﻛﺎري اﺳﺖ ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر اﺻﻞ ﺗﻤﺎم دﻳﻨﻬﺎي ﺣﻖ و‬
‫ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ و دﻳﻦ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از اﻋﻤﺎل ﻇﺎﻫﺮي و ﺑﺎﻃﻨﻲ‪ ،‬و ﻣﺤﺒﺖ و اراده اﺳﺎس‬
‫ﻫﻤﻪ ي اﻳﻨﻬﺎﺳﺖ و دﻳﻦ ﻃﺎﻋﺖ و ﻋﺒﺎدت و اﺧﻼق اﺳﺖ‪ .‬دﻳﻦ ﻃﺎﻋﺘﻲ ﻣﺪاوم اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ اﺧﻼق و ﻋﺎدت ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ اﺧﻼق ﺑﻪ دﻳﻦ ﺗﻔـﺴﻴﺮ ﺷـﺪه‬
‫‪ ¦49G‬‬
‫‪) ­ 4‡$‬ﻗﻠـﻢ‪) (4‬ﺗـﻮ‬‫&‪ ­   U4‬‬ ‫اﺳﺖ در اﻳﻦ آﻳﻪ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ +    :‬‬
‫‪  C:‬‬
‫داراي اﺧﻼﻗﻲ ﺳﺘﺮگ ﻫﺴﺘﻲ‪(.‬‬
‫اﻣﺎم اﺣﻤﺪ از اﺑﻦ ﻋﻴﻨﻴﻪ ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﺑﻦ ﻋﺒﺎس]در ﺗﻔﺴﻴﺮ آن[ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺮ دﻳـﻦ‬
‫ﺑﺰرﮔﻲ ﻫﺴﺘﻲ‪.‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪306‬‬

‫از ﻋﺎﻳﺸﻪ در ﻣﻮرد اﺧﻼق رﺳﻮل ﺧﺪا
ﺳﻮال ﺷـﺪ‪ ،‬ﮔﻔـﺖ‪ :‬اﺧـﻼق او ﻗـﺮآن‬
‫ﺑﻮد‪ .١‬در دﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎي ﺑﻪ ذﻟﺖ ﮔﺮﻓﺘﻦ وﻏﻠﺒﻪ ﻛﺮدن و ﻧﻴﺰ ﻣﻌﻨـﺎي ذﻟـﺖ و ﺧـﻀﻮع و‬
‫ﻃﺎﻋﺖ وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫دﻳﻦ ﺑﺎﻃﻨﻲ داراي ﻣﺤﺒﺖ و ﺧﻀﻮع اﺳﺖ و ﺑﺎ ﻋﺒﺎدت ﻳﻜﻲ اﺳﺖ ﺑﺮ ﺧﻼف دﻳﻦ‬
‫ﻇﺎﻫﺮي ﻛﻪ ﻣﺴﺘﻠﺰم ﻣﺤﺒﺖ ﻧﻴﺴﺖ ﻫﺮ ﭼﻨـﺪ در ﻇﺎﻫﺮاﻧﻘﻴـﺎد و ذﻟـﺖ در آن ﻣـﺸﻬﻮد‬
‫ﺑﺎﺷﺪ و ﺧﺪاوﻧﺪ روز ﻗﻴﺎﻣﺖ را ﻳﻮم اﻟﺪﻳﻦ ﻧﺎﻣﻴﺪه اﺳﺖ زﻳﺮا در آن روز ﻣـﺮدم ﻃﺒـﻖ‬
‫اﻋﻤﺎﻟﺸﺎن ﺟﺰا داده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ اﮔﺮ ﻋﻤﻞ ﻧﻴﻚ اﻧﺠﺎم داده ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺟﺰاي ﻧﻴـﻚ دارﻧـﺪ و‬
‫اﮔﺮ ﻋﻤﻞ ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ اﻧﺠﺎم داده ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺟﺰاي آﻧﺮا ﺧﻮاﻫﻨﺪ دﻳﺪ و اﻳﻦ در ﺑـﺮ ﮔﻴﺮﻧـﺪه ي‬
‫ﺟﺰا و ﺣﺴﺎب اﺳﺖ و ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺑﻪ روز ﺟﺰا و ﺣﺴﺎب ﺗﻌﺒﻴﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‬ ‫‪  _s 75 
: 9‬‬
‫‪P3L‬‬
‫‬ ‫'<‪      z»jP5‬‬
‫?&‚ ‪  75 
:‬‬ ‫‬ ‫  ‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪     :‬‬
‫)‪) (87‬واﻗﻌﻪ‪) (86-87‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﻣﻄﻴﻊ ﻓﺮﻣﺎن )ﻳﺰدان( ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﻴﺪ‪ (86) .‬اﮔﺮ راﺳـﺖ‬
‫ﻣﻲﮔﻮﺋﻴﺪ روح را ﺑﺎزﮔﺮداﻧﻴﺪ‪ ((87) .‬ﻳﻌﻨـﻲ ﭼـﺮا روح را ﺑـﻪ ﻣﻜـﺎﻧﺶ]ﻛـﻪ ﺟـﺴﻢ‬
‫ﺷﺨﺺ ﻣﺮده اﺳﺖ [ ﺑﺮ ﻧﻤﻲﮔﺮداﻧﻴﺪ اﮔﺮ ﺧﺪاﻳﻲ ﻧﺪارﻳﺪ و ﻣﻐﻠـﻮب ﻧﻴـﺴﺘﻴﺪ و ﺟـﺰا‬
‫داده ﻧﻤﻲﺷﻮﻳﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ آﻳﻪ ﺑﻪ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻧﻴﺎز دارد زﻳﺮا اﻳﻦ آﻳﻪ در رد اﻧﻜﺎر زﻧﺪه ﺷـﺪن و ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ در‬
‫ﻗﻴﺎﻣﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ و ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان دﻟﻴﻠﻲ ﺑﺮ ﻣﺪﻟﻮل ﺧﻮد ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬و ﻋﻠﺖ اﺳﺘﺪﻻل اﻳﻦ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ آﻧﺎن ﻫﻨﮕﺎﻣﻴﻜﻪ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﻪ ﺷﺪن و ﺟﺰا داده ﺷﺪن در ﻗﻴﺎﻣﺖ را اﻧﻜﺎر ﻛﺮدﻧﺪ‬
‫ﺑﻪ ﭘﺮوردﮔﺎرﺷﺎن ﻛﺎﻓﺮ ﺷﺪﻧﺪ و ﻗﺪرت و رﺑﻮﺑﻴﺖ و ﺣﻜﻤﺘﺶ را اﻧﻜﺎر ﻛﺮدﻧـﺪ‪ ،‬ﭘـﺲ‬
‫ﻳﺎ اﻗﺮار ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﭘﺮوردﮔﺎري ﻗﺎﻫﺮ دارﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ در اﻣـﻮر ﺗـﺼﺮف‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﺪ آﻧﻬﺎ را ﻣﻲﻣﻴﺮاﻧﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﺪ زﻧﺪه ﺷﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ و آﻧﻬﺎ را اﻣـﺮ‬
‫و ﻧﻬﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻴﻜﻮﻛﺎرﺷﺎن را ﺛﻮاب ﻣﻲدﻫﺪ و ﺑﺪ ﻛﺎرﺷﺎن را ﻋﻘﺎب ﻣﻲدﻫـﺪ‪ ،‬و ﻳـﺎ‬
‫اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﭘﺮوردﮔﺎري اﻗﺮار ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﻪ او اﻳﻤﺎن آوردﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﻦ‬
‫و زﻧﺪه ﻧﻤﻮدن ﻧﻴﺰ اﻳﻤﺎن آورده اﻧﺪ و اﮔﺮ اﻧﻜﺎر ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ او ﻛﺎﻓﺮ ﺷـﺪﻧﺪ و ﮔﻤـﺎن‬
‫ﺑﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺧﺪاﻳﻲ ﻧﺪارﻧﺪ و ﺣﻜﻤﻲﺑـﺮ آﻧـﺎن ﭼﻴـﺮه ﻧﻴـﺴﺖ و ﭘﺮوردﮔـﺎري ﭼﻨﺎﻧﻜـﻪ‬

‫‪ 1‬ﻣﺴﻠﻢ ‪746‬‬
‫‪307‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻧﻬﻢ‪ /‬ﻣﺤﺒﺖ‬

‫ﺑﺨﻮاﻫﺪ در اﻣﻮرﺷﺎن ﺗﺼﺮف ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﭼﺮا ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ ﻣـﺮگ ﺑـﺮ آﻧـﺎن وارد‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ آﻧﺮا از ﺧﻮد دﻓﻊ ﻛﻨﻨﺪ و ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ روح ﺑـﻪ ﮔﻠﻮﻳـﺸﺎن رﺳـﻴﺪه‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ آﻧﺮا ﺑﻪ ﺑﺪن ﺑﺎز ﮔﺮداﻧﻨﺪ؟‬
‫اﻳﻦ ﺧﻄﺎب ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺗﻤﺎم ﺣﺎﺿﺮﻳﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻃﺮاف ﺷﺨﺺ در ﺣﺎل ﻣﺮگ ﻗﺮار‬
‫دارﻧﺪ و ﻣﺮﮔﺶ را ﻣﻲﻧﮕﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ‪ :‬ﭼﺮا روﺣﺶ را ﺑﻪ ﺟﺴﻤﺶ ﺑﺎز ﻧﻤﻲﮔﺮداﻧﻴﺪ اﮔﺮ‬
‫ﻗﺪرت و ﺗﺼﺮﻓﻲ دارﻳﺪ و ﺧﺪا و ﻗﺎﻫﺮ و ﻗﺎدري ﻧﺪارﻳﺪ ﻛﻪ ﺣﻜﻤﺶ ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﺟـﺎري‬
‫ﺑﺎﺷﺪ و اﻣﺮش در ﺷﻤﺎ ﺗﻨﻔﻴﺬ ﺷﻮد و اﻳﻦ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻧﺎﺗﻮان ﻛﺮدن آﻧﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ‬
‫ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ آﻧﺎن ﺑﺮاﻳﺸﺎن روﺷﻦ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺟﺎن ﻳـﻚ ﻧﻔـﺮ را از ﺟـﺎﻳﻲ ﺑـﻪ‬
‫ﺟﺎي دﻳﮕﺮ ﺑﺮ ﮔﺮداﻧﻨﺪ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻛﻪ ﺟﻦ و اﻧﺲ ﺑﺮ آن ﺟﻤﻊ ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫دﻳﻦ دو ﮔﻮﻧﻪ اﺳﺖ دﻳﻨﻲ ﺷﺮﻳﻌﺘﻲ و آﻣﺮاﻧﻪ و دﻳﻨﻲ ﺣﺴﺎﺑﻲ و ﺟﺰاﻳﻲ‪ ،‬و ﻫﺮ دو‬
‫ﺑﺮاي ﺧﺪاﺳﺖ و ﻣﺤﺒﺖ اﺻﻞ اﻳﻦ ﻫﺮ دو دﻳﻦ اﺳﺖ ﭘﺲ ﻫﺮ ﭼﻪ را ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﺸﺮﻳﻊ‬
‫ﻧﻤﻮده اﺳﺖ و ﺑﺪان اﻣﺮ ﻛﺮده اﺳﺖ آﻧﺮا دوﺳﺖ دارد و ﺑﺪان رﺿﺎﻳﺖ دارد و از ﻫـﺮ‬
‫ﭼﻪ ﻧﻬﻲ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ آﻧﺮا ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ ﻣﻲدارد زﻳﺮا ﺑﺎ ﺣﺐ و رﺿﺎﻳﺘﺶ ﻣﻨﺎﻓﺎت دارد‪ ،‬ﭘﺲ‬
‫دﻳﻦ ﺷﺮﻳﻌﺘﻲ او ﻛﺎﻣﻼ ﺑﻪ ﻣﺤﺒﺖ و رﺿﺎﻳﺘﺶ ﺑﺮ ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬
‫زﻣﺎﻧﻲ دﻳﻦ ﺑﻨﺪه از ﺟﺎﻧﺐ ﺧﺪا ﻣﻘﺒﻮل ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﺤﺒـﺖ و رﺿـﺎﻳﺖ ﻫﻤـﺮاه‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا
ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪) :‬ذاق ﻃﻌـﻢ اﻻﻳﻤـﺎن ﻣـﻦ رﺿـﻲ ﺑـﺎﷲ رﺑـﺎ‬
‫وﺑﺎﻻﺳﻼم دﻳﻨﺎ وﺑﻤﺤﻤﺪ رﺳﻮﻻ(‪) ١‬ﻃﻌﻢ اﻳﻤﺎن را ﭼﺸﻴﺪه اﺳﺖ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺪا ﺑـﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﭘﺮوردﮔﺎر و ﺑﻪ اﺳﻼم ﺑﻪ ﻋﻨﻮان دﻳﻦ وﺑﻪ ﻣﺤﻤـﺪ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان رﺳـﻮل ﺧـﺪا
‬
‫راﺿﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪(.‬‬
‫ﭘﺲ اﻳﻦ دﻳﻨﻲ اﺳﺖ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺤﺒﺖ‪ ،‬و اﺻﻼ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ آن ﺗﺸﺮﻳﻊ ﺷﺪه و ﺑﺮ آن‬
‫اﻳﺠﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻧﻴﺰ ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ دﻳﻦ ﺟﺰاﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﻀﻤﻴﻦ ﮔﺮ ﻣﺠﺎزات ﻧﻴﻜـﻮ ﻛـﺎر‬
‫ﺑﻪ ﻧﻴﻜﻲ و ﻣﺠﺎزات ﮔﻨﺎﻫﻜﺎر ﺑﻪ ﻋﺬاب اﺳﺖ و ﺗﻤﺎم اﻳﻦ دو اﻣﺮ ﻧﺰد ﺧـﺪا ﻣﺤﺒـﻮب‬
‫اﺳﺖ زﻳﺮا اﻳﻦ ﻋﺪل و ﻓﻀﻞ ﺧﺪاﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ دو از ﺻﻔﺎت ﻛﻤﺎل ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳـﺖ و‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﻤﺎء و ﺻﻔﺎﺗﺶ را دوﺳﺖ دارد و ﻧﻴـﺰ ﻛـﺴﻲ را ﻛـﻪ اﺳـﻤﺎء و ﺻـﻔﺎﺗﺶ‬

‫‪ 1‬ﻣﺴﻠﻢ ‪34‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪308‬‬

‫رادوﺳﺖ دارد دوﺳﺖ ﻣﻲدارد‪.‬‬

‫ﻫﺮ دوي اﻳﻦ دﻳﻦ ﻫﺎ ﺻﺮاط ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺧﺪاﺳﺖ و ﻫﻤﺎﻧـﺎ ﺧـﺪا در اﻣـﺮ و ﻧﻬـﻲ و‬
‫ﺛﻮاب و ﻋﻘﺎب ﺑﺮ راه راﺳﺖ ﻗﺮار دارد ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ از ﻗﻮل ﻫـﻮد ﻧﻘـﻞ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬
‫‪   3‬‬
‫‪<4‬‬ ‫
‪  ' zÃÌj‬‬
‫‬ ‫<   *   (‬
‫‪   + * tB1‬‬
‫‪  e‬‬ ‫ﻗﻮﻣﺶ ﮔﻔﺖ‪    :*   :‬‬
‫< ‪    T‬‬
‫‪(  4m‬‬
‫‪Q4GX‬‬ ‫‪­ 4' 4' 10‬‬
‫‪  +: F41X3‬‬
‫ ‪+‬‬ ‫‪+  *   /0‬‬
‫‪*  T U$‬‬ ‫& ] ‪     +‬‬
‫‪  +   :*  zÃÃj
‡5‬‬
‫‪  Y9‬‬ ‫ƒ )‬
‫‬ ‫‪­  U4$‬‬ ‫‪+  7   L51‬‬
‫ ‬
‫'‪) (56) ­ "784‬ﻫـﻮد ‪) (54 – 56‬ﻣـﻦ ﺧـﺪا را ﮔـﻮاه‬ ‫¿œ ‪ J‬‬ ‫‪   /0‬‬ ‫‪* 
:‬‬
‫ﻣﻲﮔﻴﺮم و ﺷﻤﺎ ﻫﻢ ﮔﻮاﻫﻲ دﻫﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﻦ از ﭼﻴﺰﻫﺎﺋﻲ ﻛﻪ )ﺑﺠـﺰ ﺧـﺪا( ﻣـﻲﭘﺮﺳـﺘﻴﺪ‬
‫ﺑﻴﺰار و ﺑﺮﻛﻨﺎرم‪ (54).‬ﺑﺠﺰ ﺧﺪا ﻫﻤﮕﻲ ﺑﻪ ﻧﻴﺮﻧﮓ و ﭼﺎره ﺟﻮﺋﻴﻢ ﺑﭙﺮدازﻳﺪ و ﻣﻬﻠﺘﻢ‬
‫ﻣﺪﻫﻴﺪ‪ (55) .‬ﻣﻦ ﺑﺮ ﺧﺪا ﺗﻜﻴﻪ ﻛﺮدهام ﻛﻪ ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﻦ و ﭘﺮوردﮔﺎر ﺷـﻤﺎ اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻴﭻ ﺟﻨﺒﻨﺪهاي ﻧﻴﺴﺖ ﻣﮕﺮ اﻳﻦ ﻛﻪ ﺧﺪا ﺑﺮ او ﺗﺴﻠّﻂ دارد‪ ،‬ﺑﻴﮕﻤﺎن ﺧـﺪاي ﻣـﻦ ﺑـﺮ‬
‫ﺻﺮاط ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻗﺮار دارد)‪((56‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا‪ ،‬ﻫﻮد داﻧﺴﺖ ﻛﻪ ﭘﺮوردﮔﺎرش در ﺧﻠﻖ و اﻣـﺮ و ﻧﻬـﻲ و‬
‫ﺛﻮاب و ﻋﻘﺎب و ﻗﻀﺎ و ﻗﺪر و ﻣﻨﻊ و ﻋﻄﺎ و ﺳﻼﻣﺖ ﻧﻤﻮدن و ﺑـﻼ ﻧـﺎزل ﻛـﺮدن و‬
‫ﻣﻮﻓﻖ ﻛﺮدن و ﺳـﺮاﻓﻜﻨﺪه ﻛـﺮدن‪ ،‬ﺑـﺮ راه راﺳـﺖ ﻗـﺮار دارد و در آﻧﭽـﻪ اﺳـﻤﺎء و‬
‫ﺻﻔﺎﺗﺶ اﻗﺘﻀﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ از آن ﺧﺎرج ﻧﻤﻲﺷﻮد از ﻗﺒﻴﻞ ﻋﺪل و ﺣﻜﻤـﺖ و اﺣـﺴﺎن و‬
‫ﻓﻀﻞ و ﻗﺮار دادن ﺛـﻮاب و ﻋﻘـﺎب در ﺟﺎﻳﮕـﺎه ﻻﻳﻘـﺸﺎن و ﻗـﺮار دادن ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ و‬
‫ﺷﻜﺴﺖ و ﻋﻄﺎ و ﻣﻨﻊ و ﻫﺪاﻳﺖ و ﮔﻤﺮاﻫﻲ در ﻣﺤﻞ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺧﻮدﺷﺎن‪ ،‬ﺑـﻪ ﮔﻮﻧـﻪ‬
‫اي ﻛﻪ ﺑﺮ ﻫﻤﻪ ي اﻳﻨﻬﺎ ﻣﺴﺘﺤﻖ ﺣﻤﺪ و ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻛﺎﻣﻞ اﺳﺖ‪ ،‬آﻧﮕﺎه اﻳﻦ ﻋﻠﻢ و اﻳﻤﺎن‬
‫ﺑﺮ او اﻳﺠﺎب ﻛﺮد‪ ،‬آن ﻫﻨﮕﺎم ﻛﻪ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻗﻮم ﺧﻮد ﺑﺎ ﻗﻠﺒـﻲ ﺛﺎﺑـﺖ و ﺑـﺪون ﺗـﺮس و‬
‫
‪' zÃÌj‬‬ ‫<   *   (‬
‫‪   + * tB1‬‬
‫‪  e‬‬ ‫ﺧﺎﻟﺺ ﺑﺮاي ﺧﺪا ﻧﺪا زد ﻛﻪ‪    :*   :‬‬
‫< ‪    T‬‬
‫‪­ ' ' 10‬‬
‫‪+: F1X3‬‬ ‫& ] ‪     +‬‬
‫‪  +   :*  zÃÃj
‡5‬‬
‫‪  Y9‬‬ ‫< ƒ )‬ ‫‪   3‬‬
‫‬
‫ ‪+‬‬ ‫‪+  *   /0‬‬
‫‪*  T U$‬‬ ‫‬
‫œ ‬ ‫‪­  U$‬‬ ‫‪+  7   L51‬‬
‫‪   QGX‬‬
‫‪(  m‬‬
‫'‪) zûj ­ "78‬ﻫﻮد ‪) (54 – 56‬ﻣـﻦ ﺧـﺪا را‬ ‫¿ ‪ J‬‬ ‫‪   /0‬‬ ‫‪* 
:‬‬ ‫ ‬
‫ﮔﻮاه ﻣﻲﮔﻴﺮم و ﺷﻤﺎ ﻫﻢ ﮔﻮاﻫﻲ دﻫﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﻦ از ﭼﻴﺰﻫﺎﺋﻲ ﻛﻪ )ﺑﺠﺰ ﺧﺪا( ﻣﻲﭘﺮﺳﺘﻴﺪ‬
‫ﺑﻴﺰار و ﺑﺮﻛﻨﺎرم‪ (54).‬ﺑﺠﺰ ﺧﺪا ﻫﻤﮕﻲ ﺑﻪ ﻧﻴﺮﻧﮓ و ﭼﺎره ﺟﻮﺋﻴﻢ ﺑﭙﺮدازﻳﺪ و ﻣﻬﻠﺘﻢ‬
‫‪309‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻧﻬﻢ‪ /‬ﻣﺤﺒﺖ‬

‫ﻣﺪﻫﻴﺪ‪ (55) .‬ﻣﻦ ﺑﺮ ﺧﺪا ﺗﻜﻴﻪ ﻛﺮدهام ﻛﻪ ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﻦ و ﭘﺮوردﮔﺎر ﺷـﻤﺎ اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻴﭻ ﺟﻨﺒﻨﺪهاي ﻧﻴﺴﺖ ﻣﮕﺮ اﻳﻦ ﻛﻪ ﺧﺪا ﺑﺮ او ﺗﺴﻠّﻂ دارد‪ ،‬ﺑﻴﮕﻤﺎن ﺧـﺪاي ﻣـﻦ ﺑـﺮ‬
‫ﺻﺮاط ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻗﺮار دارد)‪((56‬‬
‫ﺳﭙﺲ از ﻓﺮاﮔﻴﺮي ﻗﺪرت و ﻏﻠﺒﻪ ي ﺧﺪا ﺑﺮ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ و ﺧﻮاري ﻫﻤـﻪ ﭼﻴـﺰ در‬
‫‪­ ¿ U$‬‬ ‫‪+  7   L51‬‬
‫‪   QGX‬‬
‫‪(  m‬‬ ‫ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﺰرﮔﻴﺶ ﺧﺒﺮ داد وﮔﻔﺖ‪­ ' ' :‬‬
‫œ‬ ‫‪   /0‬‬ ‫‪* 
:‬‬ ‫‪  +: F1X3‬‬
‫ ‪+‬‬ ‫‪+‬‬
‫'‪) ­ "78‬ﻫﻮد‪) (56‬ﻫﻴﭻ ﺟﻨﺒﻨﺪهاي ﻧﻴﺴﺖ ﻣﮕﺮ اﻳـﻦ ﻛـﻪ ﺧـﺪا ﺑـﺮ او ﺗـﺴﻠّﻂ دارد‪،‬‬ ‫‬
‫‪ J‬‬
‫ﺑﻴﮕﻤﺎن ﺧﺪاي ﻣﻦ ﺑﺮ ﺻﺮاط ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻗﺮار دارد‪(.‬‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ از ﻛﺴﻲ ﻣﻲﺗﺮﺳﻢ ﻛﻪ ﭘﻴﺸﺎﻧﻲ اش در دﺳـﺖ ﻏﻴـﺮ ﺧـﻮدش اﺳـﺖ و در‬
‫ﻗﺒﻀﻪ ي ﻗﺪرت او و ﺗﺤﺖ ﻏﻠﺒﻪ و ﺳﻠﻄﺎن ﻏﻴﺮ ﺧﻮد اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﺧﺒﺮ داده اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ در آﻧﭽﻪ ﺗﻘﺪﻳﺮ ﻛﻨﺪ ﺑﺮ راه راﺳﺖ ﻗﺮار دارد و‬
‫ﺑﻨﺪه از ﻇﻠﻢ و ﺳﺘﻢ او ﺗﺮﺳﻲ ﻧﺪارد و ﻣﻦ از ﻏﻴﺮ او ﻧﻤﻲﺗﺮﺳﻢ زﻳﺮا ﭘﻴﺸﺎﻧﻲ ﻫﻤـﻪ در‬
‫دﺳﺖ اوﺳﺖ و ﻣﻦ از ﻇﻠﻢ و ﺳﺘﻢ او ﺗﺮﺳـﻲ ﻧـﺪارم ﻛـﻪ او ر راه راﺳـﺖ اﺳـﺖ و‬
‫ﺣﻜﻤﺶ ﺑﺮ ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ ﺟـﺎري اﺳـﺖ وﻗـﻀﺎوﺗﺶ درﺣـﻖ اوﻋـﺪل اﺳـﺖ‪ ،‬ﻣﺎﻟﻜﻴـﺖ‬
‫وﺳﺘﺎﻳﺶ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ اوﺳﺖ وﺗﻤـﺎم ﺗـﺼﺮﻓﺎﺗﺶ در ﺑﻨـﺪﮔﺎﻧﺶ ازﻋـﺪل وﻓـﻀﻞ ﺧـﺎرج‬
‫ﻧﻤﻲﺷﻮد ﻛﻪ اﮔﺮﺑﺒﺨﺸﺪ واﻛﺮام ﻛﻨﺪ و ﻫﺪاﻳﺖ و ﺗﻮﻓﻴـﻖ دﻫـﺪ از ﻓـﻀﻞ و رﺣﻤـﺖ‬
‫اوﺳﺖ واﮔﺮﻣﻨﻊ ﻛﻨﺪ وﺗﻮﻫﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﺪ وﮔﻤﺮاه وﺳﺮاﻓﻜﻨﺪه و ﺑﺪﺑﺨﺖ ﺳﺎزد از ﺳﺮ ﻋﺪل‬
‫وﺣﻜﻤﺘﺶ اﺳﺖ و او در ﻫﺮ دوي اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺮ راه راﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺣﺪﻳﺚ ﺻﺤﻴﺢ آﻣﺪه اﺳﺖ‪: 49 K4"
€4n  m ¤ <.$ oL ') :‬‬
‫‪C9[4E ˜2Œ4 I K<4$ Cbn I h' ˜< 1 A7 L C7' 1 ˜<.$ 1 ˜<.$‬‬
‫‪C"9G ' <n 7b9$  C17 I 7€  C8 1 Y bE C m E ,1 9‬‬
‫ ‪B0<4L 04 A.9 “ 10 ‡&
X" ,&l
 ˜<5$ > N 9$ I 1 r]D7E‬‬
‫?‪4  ? ' <1 bs Ž T >m : Abs AŽ om €n ti‬‬
‫‪) ١(b9&7
&bE R ’N.5 ,’91 K ?b9&7  T KE0‬ﺑﺮﻫﻴﭻ ﺑﻨـﺪه اي‬

‫‪ 1‬اﺣﻤﺪ ‪ 391/1‬و ‪ 452‬و اﺑﻦ ﺣﺒﺎن ‪ 972‬و ﺣﺎﻛﻢ ‪509/1‬‬

‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪310‬‬

‫ﻏﻢ واﻧﺪوه ﻧﺮﺳﻴﺪه اﺳﺖ و او ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ :‬ﺧﺪاﻳﺎ ﻣﻦ ﺑﻨﺪه ﺗﻮ و ﻓﺮزﻧـﺪ ﺑﻨـﺪه وﻛﻨﻴـﺰ ﺗـﻮ‬
‫ﻫﺴﺘﻢ ﭘﻴﺸﺎﻧﻲ ﻣﻦ دردﺳﺖ ﺗﻮﺳﺖ‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎن ﺗﻮدرﺣـﻖ ﻣـﻦ ﻧﺎﻓـﺬ اﺳـﺖ‪ ،‬ﻓﻴـﺼﻠﻪ ات‬
‫درﺣﻖ ﻣﻦ ﻋﻴﻦ ﻋﺪاﻟﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﺪاﻳﺎ ﻣﻦ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻫﺮاﺳﻤﻲﻛﻪ ﺧـﻮد را ﺑـﺎ آن ﻧـﺎم‬
‫ﻧﻬﺎده اي ﻳﺎ درﻛﺘﺎﺑﺖ ﻧـﺎزل ﻛـﺮده اي وﻳـﺎ ﺑـﻪ ﻳﻜـﻲ از ﻣﺨﻠﻮﻗﺎﺗـﺖ ﺗﻌﻠـﻴﻢ داده اي‬
‫وﻳﺎﺗﺮﺟﻴﺢ داده اي ﻛﻪ ﻧﺰد ﺗﻮدرﻋﻠﻢ ﻏﻴﺐ ﺑﺎﻗﻲ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪،‬از ﺗﻮ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻢ ﻛـﻪ ﻗـﺮآن را‬
‫ﺑﻬﺎر دل وﻧﻮر ﺳﻴﻨﻪ و ﺑﺮﻃﺮف ﻛﻨﻨﺪه ﻏﻢ واﻧﺪوه ﻣﻦ ﻗﺮار دﻫﻲ‪ ،‬ﻣﮕﺮاﻳﻨﻜـﻪ ﺧﺪاوﻧـﺪ‬
‫ﻏﻢ و اﻧﺪوﻫﺶ را ﺑﺮﻣﻲدارد وﺑﻪ ﺟﺎي آن ﮔﺸﺎﻳﺶ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ ﮔﻔﺘﻨـﺪ‪ :‬اي رﺳـﻮل‬
‫ﺧﺪا
آﻳﺎ آن را ﺑﻪ ]دﻳﮕﺮان[ ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻧﺪﻫﻴﻢ؟ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﻠﻪ ﺷﺎﻳـﺴﺘﻪ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻫﺮﻛـﻪ‬
‫آﻧﺮاﺷﻨﻴﺪ ﺑﻪ دﻳﮕﺮان ﺗﻌﻠﻴﻢ دﻫﺪ‪(.‬‬
‫اﻳﻦ ﺷﺎﻣﻞ ﺣﻜـﻢ ﻛـﻮﻧﻲ وﺷـﺮﻳﻌﺘﻲ ﭘﺮوردﮔـﺎرﻣﻲﮔـﺮدد وﻧﻴـﺰ ﺷـﺎﻣﻞ ﻗـﻀﺎوت‬
‫ﭘﺮوردﮔـﺎر درآﻧﭽــﻪ ﻛــﻪ ﺷـﺨﺺ درآن ﻣﺨﺘــﺎر و ﻳــﺎ ﻣﺠﺒـﻮر اﺳــﺖ و ﻫــﺮدوﺣﻜﻢ‬
‫ﺑﺮﺷﺨﺺ روان اﺳﺖ وﻫﺮدو ﻗﻀﺎوت درﺣﻖ او ﻋﺪل اﺳﺖ واﻳـﻦ ﺣـﺪﻳﺚ درﺣـﻖ‬
‫اﻳﻦ آﻳﻪ ﻣﺸﺘﻖ ﺷﺪه اﺳﺖ وﺑﻴﻦ آﻧﻬﺎ راﺑﻄﻪ ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪311‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دﻫﻢ‪ /‬ﻋﺸﻖ‬

‫ﻓﺼﻞ دﻫﻢ‪ :‬ﻋﺸﻖ‬

‫ﻣﻔﺴﺪه ﻫﺎي ﻋﺸﻖ دردﻧﻴﺎ وآﺧﺮت‬

‫ﺟﻮاب را ﺑﺎ ﻓﺼﻠﻲ درﻣﻮرد ﻋﺸﻖ‪ ١‬وﻣﻔﺎﺳﺪ دﻧﻴﺎ و آﺧﺮت آن ﺧﺎﺗﻤـﻪ ﻣـﻲدﻫـﻴﻢ‬
‫اﮔﺮ ﭼﻪ ﺳﺨﻦ ﺑﺮاي ﺑﻴﺎن ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ وﻫﻤﺎﻧﺎ ﻋﺸﻖ ﻗﻠﺐ را ﻓﺎﺳﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ واﮔﺮ‬
‫ﻗﻠﺐ ﻓﺎﺳﺪﮔﺮدد اراده وﻗﻮل وﻋﻤﻞ ﻓﺎﺳﺪ ﻣﻲﺷﻮد وﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﮔﺬﺷﺖ ﺗﻮﺣﻴﺪ ﻧﻴﺰ ﻓﺎﺳﺪ‬
‫ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬وﻫﻤﺎﻧﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎري را از دو ﮔﺮوه ﻣﺮدم ﺣﻜﺎﻳﺖ ﻛﺮده اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از اﻫﻞ ﻟﻮاط و زﻧﺎن‪ .‬ﭘﺲ ازﻋﺸﻖ زن ﻋﺰﻳﺰ ﻣـﺼﺮﺑﻪ ﻳﻮﺳـﻒ و از ﻓﺮﻳـﺐ و‬
‫ﺣﻴﻠﻪ ﻫﺎﻳﺶ ﺑﻪ او ﺧﺒﺮداده اﺳﺖ واز ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻳﻮﺳﻒ ﺑﺎ ﺻﺒﺮ و ﭘﺎﻛﺪاﻣﻨﻲ و ﺗﻘﻮا‬
‫وارد ﺷﺪ ﺧﺒﺮ داد‪ ،‬ﺑﺎ وﺟﻮد آﻧﻜﻪ آﻧﭽﻪ ﻳﻮﺳﻒ ﺑﺪان ﻣﺒﺘﻠﻲ ﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﺴﻲ ﺑـﺮ آن‬
‫ﺻﺒﺮ ﻧﺪارد‪ ،‬ﻣﮕﺮ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ او ﺻﺒﻮري دﻫﺪ و ﻫﻤﺎﻧـﺎ ارﺗﻜـﺎب ﻋﻤـﻞ ﺑـﻪ‬
‫ﻧﻴﺮوي ﺟﺬب ﻛﻨﻨﺪه وﻧﺒﻮدن ﻣﺎﻧﻊ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد وﻧﻴﺮوي ﺟﺬب ﻛﻨﻨﺪه دراﻳـﻦ ﻣـﺎﺟﺮا‬
‫در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻗﺪرت اﺳﺖ واﻳﻦ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ وﺟﻮه ﻣﺘﻌﺪدي اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻳﻜﻲ‪ :‬آن ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪدر ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻣﺮد ﻗـﺮارداده اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻋﺒـﺎرت‬
‫اﺳﺖ از ﻣﻴﻞ ﺑﻪ ﺳﻮي زن‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺗﺸﻨﻪ ﺑﻪ آب ﻣﺎﻳﻞ اﺳـﺖ وﮔﺮﺳـﻨﻪ ﺑـﻪ ﻏـﺬا‪ ،‬ﺑـﻪ‬
‫ﮔﻮﻧﻪاي ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎري ازﻣﺮدم ﺑﺮﻏﺬا وآب ﺻﺒﺮ و ﺗﺤﻤﻞ دارﻧﺪ اﻣﺎﺑﺮزن ﺻﺒﺮ ﻧﺪارﻧﺪ و‬
‫اﻳﻦ اﮔﺮ ﺑﻪ ﺣﻼﻟﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ ﻧﻴﺴﺖ وﺑﻠﻜﻪ ﭘﺴﻨﺪﻳﺪه اﺳﺖ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ اﻣﺎم اﺣﻤﺪ در‬
‫ﺣﺪﻳﺜﻲ ازﻳﻮﺳﻒ اﺑﻦ ﻋﻄﻴﻪ ﺻﻔﺎر واواز ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻨﺎﻧﻲ واوﻧﻴﺰ ازاﻧﺲ رواﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ‬

‫‪ .1‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ در اداﻣﻪ ﻧﻴﺰ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﺷﻮد ﻣﻨﻈﻮراز ﻋﺸﻖ در اﻳﻦ ﻣﺒﺤﺚ‪ ،‬ﻋﺸﻖ ﻫﺎي ﺣـﺮام و رواﺑـﻂ ﻧﺎﻣـﺸﺮوع اﺳـﺖ و‬
‫ﮔﺮﻧﻪ ﻋﺸﻖ‪ ،‬ذاﺗﺎ ﻣﺬﻣﻮم ﻧﻴﺴﺖ و ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﻣﻮﻟﻒ در ﻓﺼﻠﻬﺎي ﺑﻌﺪي ﺑﻪ آن اﺷﺎره ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد ﻋﺸﻖ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﻫﻤـﺴﺮ‬
‫ﺧﻮد ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﻻزﻣﻪ ي اداﻣﻪ زﻧﺪﮔﻲ و ﺑﻮﺟﻮد آورﻧﺪه ﻣﻮدت و رﺣﻤﺖ ﻣﻴﺎن آﻧﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪312‬‬

‫ ‪c4& 4$ q4L t845  >4‬‬ ‫'‪4 3 4‬‬ ‫رﺳﻮل ﺧﺪا
ﻓﺮﻣﻮد‪>4.n) :‬‬
‫ ‪) ١z5$ qL  o e‬از دﻧﻴﺎي ﺷﻤﺎ ﻧﺰد ﻣﻦ زﻧﺎن وﺑـﻮي ﺧـﻮش ﺧﻮﺷـﺎﻳﻨﺪ‬
‫وﻣﺤﺒﻮب ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﺮﻏـﺬا و ﻧﻮﺷـﻴﺪﻧﻲ ﺻـﺒﻮري ﻣـﻲﻛـﻨﻢ و ﺑـﺮ زﻧـﺎن ﺻـﺒﻮري‬
‫‪٢‬‬
‫ﻧﻤﻲﻛﻨﻢ(‪.‬‬
‫دوم‪ :‬ﻳﻮﺳﻒ ﺟﻮان ﺑﻮد وﺷﻬﻮت ﺟﻮان ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪاﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﻮم‪ :‬ﻳﻮﺳﻒ ﻣﺠﺮدﺑﻮد وﻫﻤﺴﺮ وﻛﻨﻴﺰي ﻧﺪاﺷﺖ ﺗﺎ ﺷﻮرش ﺷﻬﻮت را ﺑﺸﻜﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻬﺎرم‪ :‬او درﺳﺮزﻣﻴﻦ ﻏﺮﺑﺖ ﺑﻮد وﺑﺮآورده ﺷﺪن ﻧﻴـﺎزﺑﺮاي ﺷـﺨﺺ ﻏﺮﻳـﺐ از‬
‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ در وﻃﻦ ﺧﻮد وﻫﻤﺮاه ﺧﺎﻧﻮاده وآﺷﻨﺎﻳﺎن ﺧﻮد اﺳﺖ راﺣﺖ ﺗﺮ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬زن داراي ﻣﻘﺎم وﻣﻨﺼﺐ وزﻳﺒﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮﻛﺪام از اﻳﻨﻬﺎ ﺑﻪ روﻳـﺎروﻳﻲ‬
‫ﺑﺎ او ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺸﻢ‪ :‬زن ﺑﻲ ﻣﻴﻞ واﻣﺘﻨﺎع ﮔﺮ ﻧﻴﺴﺖ زﻳﺮا اﻣﺘﻨﺎع وﺳﺮﭘﻴﭽﻲ زن رﻏﺒـﺖ ﺑـﺴﻴﺎري‬
‫از ﻣﺮدم را ازﻣﻴﺎن ﻣﻲﺑﺮد زﻳﺮا دراﻳﻦ درﺧﻮاﺳﺖ اﺣﺴﺎس ذﻟﺖ وﺧﻀﻮع ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و‬
‫در ﺑﺴﻴﺎري ﻧﻴﺰاﻣﺘﻨﺎع اراده وﻣﺤﺒﺖ را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ وﻃﺒﻴﻌـﺖ آدﻣﻴـﺎن ﻣﺨﺘﻠـﻒ‬
‫اﺳﺖ ﺑﻌﻀﻲ ازآﻧﻬﺎ ﻫﻨﮕﺎم ﻣﻴﻞ زن ﻣﺤﺒﺘﺸﺎن اﻓﺰوده ﻣﻲﺷﻮد وﻫﻨﮕـﺎم اﻣﺘﻨـﺎع ازﺑـﻴﻦ‬
‫ﻣﻴﺮود‪ .‬و ﺑﻌﻀﻲ ازﺑﺮآورﻧﺪﮔﺎن ﻣﻴﻞ ﺟﻨﺴﻲ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪﻛﻪ ﺑﻌﻀﻲ از آﻧﻬﺎ ﻫﻨﮕـﺎم‬
‫اﻣﺘﻨﺎع زن ﻳﺎ ﻛﻨﻴﺰ ﺷﻬﻮﺗﺸﺎن ﻓﺮوﻣﻲﻧﺸﻴﻨﺪ وﺑﻌﻀﻲ ﻧﻴﺰ ﺣﺐ و ﻣﻴﻠﺸﺎن ﺑﺎ ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ زن‬
‫اﻓﺰوده ﻣﻲﺷﻮد وﻫﺮﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻣﻨﻊ ﺷﻮﻧﺪ ﺷﻮﻗﺸﺎن اﻓﺰون ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﻫﻔﺘﻢ‪] :‬دراﻳﻦ ﻣﺎﺟﺮا[ اﻳﻦ زن ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﻪ درﺧﻮاﺳﺖ ﻧﻤـﻮده واﻗـﺪام ﻛـﺮده و‬
‫ﻓﺮﻳﺐ ﻛﺎري وﺗﻼش ﻛﺮده اﺳﺖ واوﺳﺖ ﻛـﻪ درﺧﻮاﺳـﺖ وذﻟـﺖ ﻣﻴـﻞ ﺑـﻪ ﺳـﻮي‬
‫ﻳﻮﺳﻒ راﻛﺎرﮔﺰاري ﻣﻲﻛﻨﺪ واو ﻣﺎﻳﻞ ذﻟﻴﻞ اﺳـﺖ وﻳﻮﺳـﻒ ﺳـﺮاﻓﺮازي ﻛـﻪ ﺑـﻪ او‬
‫رﻏﺒﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ 1‬اﺣﻤﺪ ‪128/3‬و‪ 199‬و ‪ 285‬و ﻧﺴﺎﺋﻲ ‪ 3939‬و ﺣﺎﻛﻢ ‪ 160/2‬و اﺑﻮ ﻳﻌﻠﻲ ‪ 3482‬و ‪ 3530‬و ﺑﻴﻬﻘﻲ ‪78/7‬‬
‫‪ 2‬اﻳﻦ ﺣﺪﻳﺚ ﺑﺪون زﻳﺎده ي ) و ﺑﺮﻏﺬا و ﻧﻮﺷﻴﺪﻧﻲ ﺻﺒﻮري ﻣﻲﻛﻨﻢ و ﺑﺮ زﻧﺎن ﺻﺒﻮري ﻧﻤﻲﻛﻨﻢ‪ (.‬ﺻـﺤﻴﺢ اﺳـﺖ و آﻧـﺮا‬
‫اﺣﻤﺪ و ﻧﺴﺎﺋﻲ و ﺣﺎﻛﻢ و اﺑﻮ ﻳﻌﻠﻲ و ﺑﻴﻬﻘﻲ در ﻃﺮق دﻳﮕﺮي از اﻧﺲ رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ اﻣﺎ اﻳﻦ زﻳﺎده را ﻓﻘﻂ اﻣﺎم اﺣﻤـﺪ از‬
‫ﻳﻮﺳﻒ اﺑﻦ ﻋﻄﻴﻪ ﺻﻔﺎر رواﻳﺖ ﻛﺮده اﺳﺖ ﻛﻪ او ﻧﻴﺰ ﻣﺘﺮوك اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪313‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دﻫﻢ‪ /‬ﻋﺸﻖ‬

‫ﻫﺸﺘﻢ‪ :‬ﻳﻮﺳﻒ درﺧﺎﻧﻪ آن زن وﺗﺤﺖ ﺳﻠﻄﻪ وﺧﺸﻢ اوﺳﺖ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي ﻛﻪ اﮔـﺮ‬

‫از او اﻃﺎﻋﺖ ﻧﻜﻨﺪ از اذﻳﺖ او ﺑﻴﻢ دارد ﻟﺬا ﻣﻴﻞ و ﺗﺮس او را ﺑﻪ ﮔﻨﺎه دﻋﻮت ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻬﻢ‪ :‬ﻳﻮﺳﻒ از اﻳﻨﻜﻪ زن ﻳﺎ ﻛـﺴﻲ از ﺟﺎﻧـﺐ او ﻣـﺎﺟﺮا را ﻓـﺎش ﺳـﺎزد ﺗﺮﺳـﻲ‬
‫ﻧﺪاﺷﺖ زﻳﺮا زن ﺧﻮد ﻃﺎﻟﺐ وﻣﺎﻳﻞ ﺑﻮد و درﻫﺎ را ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫دﻫﻢ‪ :‬ﻳﻮﺳﻒ درﻇﺎﻫﺮ در آن ﺧﺎﻧﻪ ﺗﺤﺖ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ زن ﺑﻮد ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي ﻛـﻪ ﺑـﺎ او‬
‫وارد ﻣﻲﺷﺪ وﺑﺎاوﺧﺎرج ﻣﻲﺷﺪ وﺑﺎ اوﺣﻀﻮر ﻣﻲﻳﺎﻓﺖ وﻛﺴﻲ ﻣـﻨﻌﺶ ﻧﻤـﻲﻧﻤـﻮد و‬
‫ﻗﺒﻞ از درﺧﻮاﺳﺖ او اﻧﺲ و ﻫﻤﺮاﻫﻲ ﻣﻴﺎن آﻧﺎن ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻮد ﻛﻪ ﺧـﻮد از ﺑﺰرﮔﺘـﺮﻳﻦ‬
‫ﻣﺤﺮك ﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﻮي ﮔﻨﺎه اﺳﺖ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺑﻪ زن ﺑﺰرﮔﻲ ازاﺷﺮاف ﻋﺮب ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﭼـﻪ‬
‫ﭼﻴﺰ ﺗﻮ را ﺑﻪ زﻧﺎ واداﺷﺖ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﺰدﻳﻚ ﺑـﻮدن ﺑـﺎﻟﺶ وﻃـﻮﻻﻧﻲ ﺑـﻮدن ﺗـﺎرﻳﻜﻲ‪.‬‬
‫ﻣﻨﻈﻮرش اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺎﻟﺶ ﻣﺮد ﺑﻪ ﺑﺎﻟﺸﻢ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻮد وﺗﺎرﻳﻜﻲ ﺑﻴﻦ ﻣﺎ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻳﺎزدﻫﻢ‪ :‬زن از اﻣﺎﻣﺎن ﻧﻴﺮﻧﮓ وﺣﻴﻠﻪ ﺑﺮ اوﻛﻤﻚ ﮔﺮﻓـﺖ واو را ﺑـﻪ زﻧـﺎن دﻳﮕـﺮ‬
‫ﻧﺸﺎن داد وازاﺣﻮال ﺧﻮد ﻧﺰد آﻧﻬﺎ ﮔﻠﻪ ﻛﺮد ﺗﺎ از آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﻋﻠﻴﻪ او ﻛﻤﻚ ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ﭘـﺲ‬
‫  ‬
‫  ‪4‬‬ ‫‪+   :  >L‬‬
‫<‪   m‬‬
‫‪+     A5$‬‬ ‫ﻳﻮﺳﻒ ازﺧﺪاﻛﻤﻚ ﺧﻮاﺳﺖ وﮔﻔﺖ‪   :‬‬
‫‪    +:‬‬
‫‪*  –u‬‬
‫‪) P9mO‬ﻳﻮﺳﻒ‪) (33‬و اﮔـﺮ ﻧﻴﺮﻧـﮓ اﻳـﺸﺎن را از ﻣـﻦ ﺑـﺎز ﻧـﺪاري‪ ،‬ﺑـﺪاﻧﺎن‬‫'   ‬
‫‬ ‫* ‬
‫ﻣﻲﮔﺮاﻳﻢ و از زﻣﺮه ﻧﺎدان ﻣﻲﮔﺮدم‪(.‬‬
‫دوازدﻫﻢ‪ :‬زن او را ﺑﻪ زﻧﺪان وﺧﻮاري وﻋﺪه داد واﻳﻦ ﻧﻮﻋﻲ اﻛـﺮاه اﺳـﺖ زﻳـﺮا‬
‫ﺗﻬﺪﻳﺪي اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻤﺎن ﻣﻲرود اﻧﺠﺎم ﺷﻮد ﭘﺲ ﻣﻴﻞ ﺑﻪ ﺷﻬﻮت وﻣﻴﻞ ﺑﻪ ﺳﻼﻣﺘﻲ از‬
‫زﻧﺪان و ﺧﻮاري آن‪ ،‬ﺑﺎ ﻫﻢ ﺑﻪ ﮔﻨﺎه دﻋﻮت ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻴﺰدﻫﻢ‪ :‬ﻫﻤﺴﺮ زن ﻏﻴﺮﺗﻲ ازﺧﻮد ﻧﺸﺎن ﻧﻤﻲدﻫﺪ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را از ﻫـﻢ ﺟـﺪا ﻧﮕـﺎه‬
‫دارد واز ﻫﻢ دورﻛﻨﺪ ﺑﻠﻜﻪ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻋﻜﺲ اﻟﻌﻤﻠﻲ ﻛﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﻳﻮﺳﻒ ﻣﻲﮔﻮﻳـﺪ‪ :‬ﻳ‪‬ﻮﺳ‪‬ـﻒ‪ ‬أَﻋ‪‬ـﺮِض‪ ‬ﻋ‪‬ـﻦْ ﻫ‪‬ـﺬَا )ﻳﻮﺳـﻒ‪) (29‬اي ﻳﻮﺳـﻒ! از اﻳـﻦ‬
‫ ‬ ‫‬ ‫‪    BN7E‬‬
‫)ﻣﻮﺿﻮع( ﭼﺸﻢ ﭘﻮﺷﻲ ﻛﻦ( و ﺑﻪ زن ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪      :‬‬
‫‪ Y45  C4+ : C.Q4‬‬
‫'‪4‬‬
‫[‪)P‬ﻳﻮﺳﻒ‪) (29‬از ﮔﻨﺎﻫﺖ اﺳﺘﻐﻔﺎر ﻛﻦ‪ ،‬ﺑﻲﮔﻤﺎن ﺗﻮ از ﺑﺰﻫﻜﺎران ﺑـﻮدهاي‪(.‬‬ ‫  ‬
‫‬
‫و ﺷﺪت ﻏﻴﺮت ﻣﺮد ازﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﻮاﻧﻊ زﻧﺎﺳﺖ واو از ﺧﻮد ﻏﻴﺮﺗﻲ ﻧﺸﺎن ﻧﻤﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪314‬‬

‫ﺑﺎ وﺟﻮد ﻫﻤﻪ ي اﻳﻦ ﻣﻮارد ﻛﻪ ﺑﻪ ﮔﻨﺎه دﻋﻮت ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻳﻮﺳﻒ رﺿﺎﻳﺖ و ﺗـﺮس‬
‫از ﺧﺪا را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻣﺤﺒﺖ ﺧﺪا‪ ،‬او را ﺑﺮ اﻧﺘﺨﺎب زﻧﺪان ﺑﺮ زﻧـﺎ واﻣـﻲدارد‪:‬‬
‫<‪)   :  A5$‬ﻳﻮﺳﻒ‪) (33‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﺮوردﮔﺎرا! زﻧﺪان‬
‫‪   +   : >n 68 o0 K‬‬
‫   * *    ‪  + J‬‬
‫ﺑﺮاي ﻣﻦ ﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪﺗﺮ از آن ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺮا ﺑﺪان ﻓﺮا ﻣﻲﺧﻮاﻧﻨﺪ( و ﻣﻲداﻧﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﺧﻮد ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ اﻳﻦ ﺑﻼ را از ﺧﻮد دﻓﻊ ﻛﻨﺪ و اﮔﺮ ﭘﺮوردﮔﺎرش او را ﻣﻌﺼﻮم ﻧـﺪارد‬
‫و ﻣﻜﺮ آﻧﺎن را از او ﺑﺎزﻧﮕﺮداﻧﺪ از روي ﻃﺒﻊ ﺑﻪ آﻧـﺎن ﻣﺎﻳـﻞ ﻣـﻲﺷـﻮد و از ﻧﺎداﻧـﺎن‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و اﻳﻦ از ﻛﻤﺎل ﻣﻌﺮﻓﺖ ﻳﻮﺳﻒ ﺑﻪ ﭘﺮوردﮔﺎرش و ﻋﻠﻢ ﺑﻪ ﻧﻔﺲ ﺧﻮدش اﺳﺖ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ داﺳﺘﺎن ﺑﻴﺶ از ﻫﺰار ﭘﻨﺪ و ﻓﺎﻳﺪه و ﺣﻜﻤﺖ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﻴﺪ اﺳﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺎ‬
‫را ﺗﻮﻓﻴﻖ دﻫﺪ ﻛﻪ در ﻛﺘﺎﺑﻲ ﺟﺪا آﻧﺮا ﺑﻴﺎن ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬

‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﺸﻖ را از آﻧﺎن ﻧﻘﻞ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‬

‫ﻃﺎﻳﻔﻪ ي دوﻣﻲﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﺸﻖ را از آﻧﺎن ﺣﻜﺎﻳـﺖ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﻃﺎﻳﻔـﻪ ي ﻟـﻮاط‬
‫‪+  K4‬‬
‫‪
:‬‬ ‫‪  z»Æj
e4.78‬‬‫‪       F45<R‬‬
‫‪    ,4m‬‬
‫?‪   t4‬‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪   :‬‬
‫‪  C45‬‬
‫‪4$‬‬ ‫‪   4‬‬
‫‪     v‬‬ ‫¨€
‪  z»½j‬‬ ‫" ‪     T‬‬ ‫Œ^
‪ +  z»Âj‬‬ ‫‪  A  f t-m‬‬
‫‪     i‬‬ ‫ ‬
‫‪    A4   4‚:‬‬
‫‪ V4E‬‬ ‫&‪ +  ˜4b‬‬
‫‪     zƺj P9$4‬‬
‫‬
‫‪   745‬‬ ‫‪   t-m‬‬
‫‪  
: ²51‬‬ ‫&‪  zÆÇj PR‬‬
‫‪  K‬‬ ‫‬
‫  ‬
‫&‪) zÆÅj
b‬ﺣﺠﺮ‪) (67-72‬اﻫﻞ ﺷﻬﺮ )ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣـﺮدان ﺑـﺴﻴﺎر‬
‫ ‬
‫زﻳﺒﺎﺋﻲ دﻳﺪﻧﺪ و ﺑﺪﻳﺸﺎن ﭼﺸﻢ ﻃﻤﻊ دوﺧﺘﻨﺪ و( ﺷﺎدﻳﻬﺎ ﻛﺮدﻧﺪ‪) (67) .‬ﻟﻮط( ﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫اﻳﻨﺎن ﻣﻬﻤﺎﻧﺎن ﻣﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺮا رﺳﻮا ﻣﺴﺎزﻳﺪ‪ (68) .‬و از ﺧﺪا ﺑﺘﺮﺳﻴﺪ و ﻣـﺮا ﺧـﻮار‬
‫ﻣﻜﻨﻴﺪ‪ (69) .‬ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﻣﮕﺮ ﻣـﺎ ﺗـﻮ را از ﻣﺮدﻣـﺎن ﻧﻬـﻲ ﻧﻜـﺮدﻳﻢ )‪ (70‬ﮔﻔـﺖ‪ :‬اﻳﻨﻬـﺎ‬
‫)دﺧﺘﺮان ﺷﻬﺮ‪ ،‬ﻫﻤﻪ آﻣﺎده ازدواج ﺑﺎ ﻣﺮداﻧﻨﺪ و ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪ( دﺧﺘﺮان ﻣـﻦ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﮔـﺮ‬
‫ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﺪ ﻛﺎري ﻛﻨﻴﺪ‪) (71) .‬اي ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ!( ﺑﻪ ﺟﺎن ﺗﻮ ﺳﻮﮔﻨﺪ! آﻧﺎن در ﻣﺴﺘﻲ ﺧﻮد‬
‫ﺳﺮﮔﺮدان ﺑﻮدﻧﺪ‪ ((72) .‬ﭘﺲ اﻳﻦ ﻃﺎﻳﻔﻪ ﻋﺸﻖ ورزﻳﺪﻧﺪ و ﺧﺪاوﻧـﺪ ﻋـﺸﻖ را از دو‬
‫ﻃﺎﻳﻔﻪ ﻧﻘﻞ ﻛﺮده اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﺑﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻋﺸﻖ ورزﻳﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ آﻧﺎن ﺣـﺮام ﺷـﺪه‬
‫ﺑﻮد و ﺑﻪ ﺿﺮري ﻛﻪ ﻋﺸﻘﺸﺎن ﺑﻪ دﻧﺒﺎل داﺷﺖ اﻫﻤﻴﺖ ﻧﻤﻲدادﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎرﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ دواﻳﺶ ﭘﺰﺷﻜﺎن را ﻣﺘﺤﻴﺮ ﻛﺮده اﺳﺖ و ﺷﻔﺎﻳﺶ ﺑـﺮ آﻧـﺎن‬
‫‪315‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دﻫﻢ‪ /‬ﻋﺸﻖ‬

‫ﮔﺮان آﻣﺪه اﺳﺖ و ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧﺪا ﻛﻪ دردي ﺳﺨﺖ و ﺳﻤﻲﻛﺸﻨﺪه اﺳـﺖ و ﺑـﺮ ﻫـﻴﭻ‬
‫ﻗﻠﺒﻲ آوﻳﺰان ﻧﮕﺸﺘﻪ ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﻧﺠﺎت دادﻧﺶ از اﺳﺎرت ﻣﺸﻜﻞ ﺑﻮده و آﺗـﺸﺶ ﺑـﺮ‬
‫ﺟﺎن ﻛﺴﻲ ﺷﻌﻠﻪ ور ﻧﺸﺪه ﻣﮕـﺮ اﻳﻨﻜـﻪ ﻧﺠـﺎت دادن از آن ﺑـﺮ ﻣﺨﻠﻮﻗـﺎت دﺷـﻮار‬
‫ﻣﻲآﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺸﻖ اﻧﻮاﻋﻲ دارد‪:‬‬
‫ﮔﺎﻫﻲ ﻛﻔﺮ اﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻣﻌﺸﻮق ﺧﻮد را ﺷﺮﻳﻚ ﺧﺪا ﻣـﻲﮔﻴـﺮد و او را‬
‫ﭼﻮن ﺧﺪا دوﺳﺖ ﻣﻲدارد و ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑـﻮد اﮔـﺮ ﺣـﺐ او از ﺣـﺐ ﺧـﺪا در‬
‫ﻗﻠﺒﺶ ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ؟ و اﻳﻦ ﻋﺸﻘﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺻـﺎﺣﺒﺶ ﺑﺨـﺸﻴﺪه ﻧﻤـﻲﺷـﻮد و از‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ اﻧﻮاع ﺷﺮك اﺳﺖ و ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷﺮك را ﻧﻤﻲﺑﺨﺸﺪ اﻣﺎ ﻏﻴـﺮ آن را ﺑـﺎ ﺗﻮﺑـﻪ‬
‫ﻣﻲﺑﺨﺸﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻼﻣﺖ ﻋﺸﻖ ﺷﺮك آﻟﻮد اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ‪ :‬ﻋﺎﺷﻖ رﺿﺎﻳﺖ ﻣﺤﺒﻮﺑﺶ را ﺑﻪ رﺿـﺎﻳﺖ‬
‫ﺧﺪا ﻣﻘﺪم ﻣﻲدارد و اﮔﺮ ﺣﻖ ﺧﺪاوﻧﺪ و ﺣﻖ ﻣﻌﺸﻮﻗﺶ در ﺗﻌﺎرض ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ ﺣﻖ‬
‫ﻣﻌﺸﻮﻗﺶ را ﻣﻘﺪم ﻣﻲدارد و رﺿﺎﻳﺖ او را ﺑﺮ رﺿﺎﻳﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ اﻧﺘﺨﺎب ﻣـﻲﻛﻨـﺪ و‬
‫ﻧﻔﻴﺲ ﺗﺮﻳﻦ ﻫﺎ را در ﺣﻖ ﻣﻌﺸﻮﻗﺶ ﺑﺨﺸﺶ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻛـﻢ ارزش ﺗـﺮﻳﻦ ﻫـﺎ را در‬
‫ﺣﻖ ﺧﺪا – ﺗﺎزه اﮔﺮ ﻫﻢ ﺑﺒﺨﺸﺪ‪ -‬ﻣﻲﺑﺨﺸﺪ و ﺗﻮاﻧﺶ را در رﺿـﺎﻳﺖ و اﻃﺎﻋـﺖ و‬
‫ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﺑﻪ ﻣﺤﺒﻮﺑﺶ ﺻﺮف ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه ي زﻣﺎﻧﻲ را ﻛﻪ از ﻣﻌﺸﻮﻗﺶ ﺑﺎﻗﻲ‬
‫ﺑﻤﺎﻧﺪ – ﺗﺎزه اﮔﺮ ﺧﺪا را اﻃﺎﻋﺖ ﻛﻨﺪ– ﺻﺮف ﺧﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ در ﺣﺎل ﺑﺴﻴﺎري از ﻋﺎﺷﻘﺎن ﺗﺎﻣﻞ ﻛﻦ ﻫﻤﺎﻧـﺎ آﻧـﺎن را ﻣﻄـﺎﺑﻖ اﻳـﻦ ﺧـﻮاﻫﻲ‬
‫ﻳﺎﻓﺖ و ﺳﭙﺲ اﻳﻦ وﺿﻊ آﻧﺎن را در ﻛﻔﻪ ي ﺗﺮازو و اﻳﻤﺎﻧﺸﺎن را در ﻛﻔـﻪ ي دﻳﮕـﺮ‬
‫ﺑﮕﺬار و ﺑﺎ ﻣﻴﺰاﻧﻲ ﻛﻪ ﺧﺪا و رﺳﻮﻟﺶ ﺑﻪ آن رﺿﺎﻳﺖ دارﻧﺪ و ﺑﺎ ﻋﺪاﻟﺖ ﻣﻄﺎﺑﻖ اﺳﺖ‬
‫آﻧﻬﺎ را وزن ﻛﻦ‪.‬‬
‫ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﺷﺨﺺ ﻋﺎﺷﻖ ﺑﻪ ﺻﺮاﺣﺖ ﺑﮕﻮﻳﺪ ﻛﻪ رﺳﻴﺪن ﺑـﻪ ﻣﻌـﺸﻮﻗﺶ از ﺗﻮﺣﻴـﺪ‬
‫ﺧﺪا ﻧﺰد او ﻣﺤﺒﻮﺑﺘﺮاﺳﺖ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻋﺎﺷﻖ ﺧﺒﻴﺜﻲ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻳﺘﺮﺷﻔﻦ ﻣﻦ ﻓﻤﻲ رﺷﻔﺎت‪ ...‬ﻫﻦ أﺣﻠﻰ ﻓﻴﻪ ﻣﻦ اﻟﺘﻮﺣﻴﺪ‬
‫از دﻫﺎﻧﻢ آب دﻫﺎﻧﻲ ﻣﻲﭼﻜﺪ ﻛﻪ ﻧﺰد ﻣﻦ ازﺗﻮﺣﻴﺪ ﺷﻴﺮﻳﻨﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪316‬‬

‫ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺧﺒﻴﺚ دﻳﮕﺮي ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ وﺻﻞ ﻣﻌﺸﻮﻗﺶ ﺑـﻴﺶ از رﺣﻤـﺖ ﺧـﺪا‬

‫ﻣﺎﻳﻞ اﺳﺖ – ازاﻳﻦ ﭘﺴﺘﻲ ﺑﻪ ﺧﺪا ﭘﻨﺎه ﻣﻲﺑﺮﻳﻢ‪ -‬و ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪, 9O ¦ F#0 ' ~~~B3 - k: a  C9L‬‬
‫وﺻﻞ ﺗﻮ ﻧﺰد دﻟﻢ از رﺣﻤﺖ ﺧﺎﻟﻖ ﺑﺰرگ ﻫﻢ ﺧﻮﺷﺘﺮ و ﻣﺤﺒﻮﺑﺘﺮاﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻋﺸﻖ ازﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺷﺮك ﻫﺎﺳﺖ واﻟﺒﺘﻪ ﺑﺴﻴﺎري از ﻋﺎﺷـﻘﺎن‬
‫ﺗﺼﺮﻳﺢ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ درﻗﻠﺒﺸﺎن ﺟﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﻏﻴﺮ ﻣﻌﺸﻮق ﺑﺎﻗﻲ ﻧﻤﺎﻧﺪه اﺳﺖ وﻣﻌـﺸﻮق‬
‫ﻣﺎﻟﻚ ﻗﻠﺒﺶ ﺷﺪه اﺳﺖ واو درﻫﺮ ﺟﻨﺒﻪ اي ﺑﻨﺪه ي ﻣﺤﺾ ﻣﻌـﺸﻮﻗﺶ اﺳـﺖ‪ ،‬ﭘـﺲ‬
‫اﻳﻦ ﺷﺨﺺ ﺑﻪ ﻋﺒﺎدت ﺑﺮاي ﻣﻌﺸﻮﻗﺶ ﺑﻪ ﺟﺎي ﻋﺒـﺎدت ﺑـﺮاي ﺧـﺪا رﺿـﺎﻳﺖ داده‬
‫اﺳﺖ زﻳﺮا ﻋﺒﺎدت ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻣﺤﺒﺖ وﺧﻀﻮع اﺳﺖ واﻳﻦ ﺷﺨﺺ ﺗﻤﺎم ﺗﻮان و ﻣﺤﺒـﺖ‬
‫و ﺧﻀﻮﻋﺶ راﺑﺮاي ﻣﻌﺸﻮﻗﺶ ﻗﺮار داده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻔﺴﺪه اﻳﻦ ﮔﻨﺎه ﺑﺎ ﻣﻔﺴﺪه زﻧﺎ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﻴﺴﺖ زﻳﺮا زﻧﺎ ﮔﻨﺎﻫﻲ ﻛﺒﻴﺮه اﺳـﺖ و‬
‫ﮔﻨﺎه اﻳﻦ ﻧﻮع ﻋﺸﻖ‪ ،‬ﮔﻨﺎه ﺷﺮك اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﻲ از ﻋﺎرﻓﻴﻦ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪﻛﻪ‪ :‬اﮔﺮﺑﻪ زﻧﺎ دﭼﺎرﺷﻮم ﺑﺮاﻳﻢ ﺑﻬﺘﺮاﺳـﺖ از اﻳﻨﻜـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﻋﺸﻘﻲ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﻮم ﻛﻪ ﻗﻠﺒﻢ راﺑﻪ ﻋﺒﺎدت ﺧﻮد ﺑﮕﻴﺮد و آن را از ﻣـﺸﻐﻮل ﺷـﺪن ﺑـﻪ‬
‫ﺧﺪا ﺑﺎزدارد‪.‬‬

‫درﻣﺎن درد ﻛﺸﻨﺪه ﻋﺸﻖ‬

‫درﻣﺎن اﻳﻦ دردﻛﺸﻨﺪه ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺣﻴﺪ ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎراﺳﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑـﻪ آن‬
‫ﻣﺒﺘﻼ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﺪاﻧﺪ ﻛﻪ اﺑﺘﻼﻳﺶ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻏﻔﻠﺖ ﻗﻠﺒﺶ ازﺧﺪاﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﻻزم اﺳﺖ‬
‫ﺗﻮﺣﻴﺪ وﺳﻨﻦ وآﻳﺎت ﺧﺪاوﻧﺪ را ﺑﺸﻨﺎﺳﺪ وﺑﻪ ﻋﺒﺎدات ﻇﺎﻫﺮي وﺑﺎﻃﻨﻲ روي آورد ﺗﺎ‬
‫ﻗﻠﺒﺶ ﺑﺮ آﻧﻬﺎ ﻣﺪاوﻣﺖ ﻛﻨﺪ وﺑـﻪ ﺧﺪاوﻧـﺪ ﭘﻨـﺎه وﺗـﻀﺮع ﺑـﺮد ﺗـﺎ اﻳـﻦ درد را از او‬
‫ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪ وﺑﺮاﺳﺘﻲ دواﻳﻲ ﺳﻮدﻣﻨﺪﺗﺮازاﺧﻼص ﺑﺮاي او وﺟﻮد ﻧـﺪارد واﻳـﻦ ﻫﻤـﺎن‬
‫‪     CQ4‬‬
‫‪–u45‬‬ ‫دواﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ درﻛﺘﺎﺑﺶ آﻧﺮا ذﻛﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪     :‬‬
‫‬ ‫'    ‬‫^‪ +  tg‬‬
‫‪)Pp9yR‬ﻳﻮﺳﻒ‪) (24‬ﻣﺎ اﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺮدﻳﻢ ﺗـﺎ‬ ‫‪    3.$‬‬ ‫‪ :‬‬
‫‬ ‫‪     t8‬‬
‫‪ J 5$‬‬
‫ ‬
‫ﺑﻼ و زﻧﺎ را از او دور ﺳﺎزﻳﻢ‪ .‬ﭼﺮا ﻛﻪ او از ﺑﻨﺪﮔﺎن ﭘﺎﻛﻴﺰه و ﻣﺨﻠﺺ ﻣﺎ ﺑﻮد‪(.‬‬
‫‪317‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دﻫﻢ‪ /‬ﻋﺸﻖ‬

‫ﭘﺲ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺧﺒﺮﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻳﻮﺳﻒ راﺑﻪ ﺧـﺎﻃﺮ اﺧﻼﺻـﺶ از ﻋـﺸﻖ و ﻓﺤـﺸﺎ‬

‫ﻧﺠﺎت داد زﻳﺮا اﮔﺮ ﻗﻠﺐ ﺧﺎﻟﺺ ﺷﻮد و ﻋﻤﻠﺶ را ﺑﺮاي ﺧﺪا ﺧﺎﻟﺺ ﮔﺮداﻧﺪ ﻋـﺸﻖ‬
‫ﺑﺮآن ﺗﻤﻜﻴﻦ ﻧﻤﻲﻳﺎﺑﺪ زﻳﺮا ﻋﺸﻖ ﺑﺮ ﻗﻠﺐ آﺳﻮده و ﺑﻲ ﺧﻴﺎل ﻣﺴﻠﻂ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫اﻧﺴﺎن ﻋﺎﻗﻞ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪاﻧﺪ ﻛﻪ ﻋﻘﻞ وﺷﺮع ﻣﺴﺘﻠﺰم ﻛﺴﺐ ﻣﺼﻠﺤﺖ و ﻛﺎﻣﻞ ﻧﻤـﻮدن‬
‫آن وازﻣﻴﺎن ﺑﺮدن ﻣﻔﺎﺳﺪ وﻛﺎﻫﺶ آن ﻫﺴﺘﻨﺪ ﭘﺲ اﮔﺮﻛﺎري ﺑﻪ اﻧﺴﺎن روي آورد ﻛـﻪ‬
‫در آن ﻣﺼﻠﺤﺖ و ﻣﻔﺴﺪه اي ﺑﻮد دو ﭼﻴﺰ ﺑﺮ او واﺟﺐ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻛﺎري ﻋﻠﻤﻲوﻛﺎري ﻋﻤﻠﻲ‪ .‬ﻛﺎرﻋﻠﻤﻲآن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮﺗﺮﻳﻦ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻳﺎ ﻣﻔـﺴﺪه را‬
‫ﺑﺸﻨﺎﺳﺪ و اﮔﺮ ﺑﺮﺗﺮﻳﻦ راﺷﻨﺎﺧﺖ اﻧﺘﺨﺎب اﺻﻠﺢ آن دو ﺑﺮ او واﺟﺐ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ ﻛﻪ درﻋﺸﻖ ﻣﺼﻠﺤﺘﻲ دﻳﻨﻲ ﻳﺎدﻧﻴﺎﻳﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد و ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻔﺴﺪه آن‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻣﻮﺟﻮد در آن اﺳﺖ و اﻳﻦ ﺑﻪ ﭼﻨﺪ دﻟﻴﻞ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻳﻜﻲ‪ :‬ﻣﺸﻐﻮل ﺷﺪن ﺑﻪ ﻣﺤﺒﺖ ﻣﺨﻠﻮق وﻳﺎد او ﺑﻪ ﺟﺎي ﻣﺤﺒﺖ وﻳﺎد ﺧﺪاوﻧـﺪ‪ ،‬و‬
‫در ﻫﻴﭻ ﻗﻠﺒﻲ اﻳﻦ دوﺟﻤﻊ ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ ﻣﮕﺮاﻳﻨﻜﻪ ﻳﻜﻲ ﺑﺮ دﻳﮕﺮي ﻏﻠﺒﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ وﺳﻠﻄﻪ‬
‫و ﻏﻠﺒﻪ ازآن اوﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫دوم‪ :‬ﻗﻠﺒﺶ ﺑﺎ ﻳﺎد ﻣﻌﺸﻮق ﻋﺬاب ورﻧﺞ ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ زﻳﺮا ﻫﺮ ﻛﺲ ﻏﻴﺮﺧﺪا را ﻣﺤﺒﻮب‬
‫ﺑﮕﻴﺮد ﻧﺎﭼﺎر ﺑﻪ آن ﻋﺬاب داده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬واز ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻋﺬاﺑﻬﺎي ﻗﻠﺐ ﻋﺸﻖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﻮم‪ :‬ﻗﻠﺐ ﻋﺎﺷﻖ درﺗﺴﻠﻂ ﻣﻌﺸﻮﻗﺶ اﺳﺖ وﺑﻪ او ﺳﺒﻜﻲ وﭘﺴﺘﻲ ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ اﻣـﺎ‬
‫ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻣﺴﺘﻲ ﻋﺸﻖ ازآﻧﭽﻪ ﺑﻪ آن ﮔﺮﻓﺘﺎرﺷـﺪه ﺑـﻲ ﺧﺒـﺮ اﺳـﺖ و زﻧـﺪﮔﻲ ﻋﺎﺷـﻖ‬
‫زﻧﺪﮔﻲ اﺳﻴﺮي درﺑﻨﺪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻬﺎرم‪ :‬ﻋﺸﻖ اورا از اﺷﺘﻐﺎل ﺑﻪ ﻣﺼﺎﻟﺢ دﻳـﻦ و دﻧﻴـﺎ ﺑـﺎزﻣﻲدارد و ﻫـﻴﭻ ﭼﻴـﺰ‬
‫ﻣﺼﻠﺤﺖ دﻳﻦ و دﻧﻴﺎ را ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻋﺸﻖ ﺗﺒﺎه ﻧﻤﻲﺳﺎزد‪ .‬وﻣﺼﻠﺤﺖ دﻳﻦ ﻣﻨﻮط اﺳـﺖ ﺑـﻪ‬
‫اﺻﻼح ﭘﺮﻳﺸﺎﻧﻲ ﻗﻠﺐ و روي آوردن ﺑﻪ ﺧﺪا‪ ،‬وﻋﺸﻖ ﺑﺰرﮔﺘـﺮﻳﻦ ﭘﺮﻳـﺸﺎن ﻛﻨﻨـﺪه و‬
‫ﻣﺘﻔﺮق ﻛﻨﻨﺪه ﻗﻠﺐ اﺳﺖ‪ .‬و ﻣﺼﺎﻟﺢ دﻧﻴﺎ ﻧﻴﺰ ﺗﺎﺑﻊ ﻣﺼﻠﺤﺖ دﻳﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻫﺮ ﻛـﻪ در‬
‫ﻣﺼﺎﻟﺢ دﻳﻨﻲ ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﻛﺮد و ﻣﺼﺎﻟﺢ دﻳﻨﻲ ﺑﺮاو ﺗﺒﺎه ﮔﺸﺖ ﭘﺲ ﻣـﺼﺎﻟﺢ دﻧﻴـﻮي اش‬
‫ﺗﺒﺎه ﺗﺮ وﺿﺎﻳﻊ ﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬آﻓﺘﻬﺎي دﻧﻴﺎ وآﺧﺮت ﺳﺮﻳﻌﺘﺮ از وارد ﺷﺪن آﺗـﺶ ﺑـﺮ ﻫﻴـﺰم ﺧـﺸﻚ ﺑـﺮ‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪318‬‬

‫ﻋﺎﺷﻖ وارد ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬وﺳﺒﺒﺶ آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮﭼﻪ ﻗﻠـﺐ ﺑـﻪ ﻋـﺸﻖ ﻧﺰدﻳﻜﺘـﺮ ﺷـﻮد‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮاز ﺧﺪاوﻧﺪ دور ﻣﻲﺷﻮد و دورﺗﺮﻳﻦ ﻗﻠﺐ ﻫﺎ از ﺧﺪا ﻗﻠﺐ ﻋﺎﺷﻘﺎن اﺳﺖ و اﮔﺮ‬
‫ﻗﻠﺒﻲ ازﺧﺪا دور ﺷﻮد آﻓﺎت ﺑﻪ او روي ﻣﻲآورد وﺷﻴﻄﺎن ازﻫﺮﺳﻮ اورا ﺑـﻪ دوﺳـﺘﻲ‬
‫ﻣﻲﮔﻴﺮد و ﻫﺮ ﻛﻪ دﺷﻤﻨﺶ اورا ﺑﻪ دوﺳﺘﻲ ﺑﮕﻴﺮد وﺑﺮ او ﻣﺴﺘﻮﻟﻲ ﺷﻮد ﻫﺮآﺳـﻴﺒﻲ را‬
‫ﺑﻪ او ﻣﻲزﻧﺪ وﻫﻴﭻ اذﻳﺘﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ آﻧﺮاﺑﻪ ﺷﺨﺺ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ او را ﺑﺎ‬
‫آن اذﻳﺖ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﭼﻪ ﮔﻤﺎن ﻣﻲرود در ﻣﻮرد ﻗﻠﺒﻲ ﻛـﻪ دﺷـﻤﻦ ﺑـﺮ او ﺗـﺴﻠﻂ‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪ وﺣﺮﻳﺺ ﺗﺮﻳﻦ ﻛﺲ ﺑﺮ ﻧﺎﺑﻮدي اش‪ ،‬ﺑﺮ او ﭼﻴﺮه ﺷـﺪه اﺳـﺖ و وﻟـﻲاش‪ ،‬ﻛـﻪ‬
‫ﺳﻌﺎدت و رﺳﺘﮕﺎري و ﺷﺎدﻣﺎﻧﻲ ﺟﺰ ﺑﺎ ﻧﺰدﻳﻜﻲ اوﻣﻤﻜﻦ ﻧﻴﺴﺖ از او دور ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﺸﻢ‪ :‬اﮔﺮ ﻋﺸﻖ ﺑﺮﻗﻠﺐ ﺗﺴﻠﻂ ﻳﺎﺑﺪ وﻣـﺴﺘﺤﻜﻢ ﺷـﻮد ذﻫـﻦ راﺗﺒـﺎه ﻣـﻲﻛﻨـﺪ و‬
‫وﺳﻮاس اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ وﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﺻﺎﺣﺒﺶ را ﺑﻪ زﻣﺮه دﻳﻮاﻧﮕﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﻋﻘﻠـﺸﺎن ﺗﺒـﺎه‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﻜﺸﺎﻧﺪ‪ .‬واﺧﺒﺎر ﻋﺎﺷﻘﺎن در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ وﺑﻠﻜﻪ ﺑﻌـﻀﻲ ازآن‬
‫ﻫﻢ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه اﺳـﺖ وﺷـﺮﻳﻔﺘﺮﻳﻦ ﭼﻴﺰدراﻧـﺴﺎن ﻋﻘﻠـﺶ اﺳـﺖ وﺑـﺎ آن ازﺳـﺎﻳﺮ‬
‫ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﺟﺪا ﻣﻲﺷﻮد واﮔﺮ ﻋﻘﻠﺶ زاﻳﻞ ﺷﻮد وﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ ﺣﻴﻮاﻧـﺎت ﻣﻠﺤـﻖ ﺧﻮاﻫـﺪ‬
‫ﺷﺪ و ﺑﻠﻜﻪ وﺿﻊ ﺣﻴﻮان ازاو ﺑﻬﺘﺮﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و آﻳﺎ ﭼﻴﺰي ﺟﺰ ﻋﺸﻖ ﻋﻘﻞ ﻣﺠﻨﻮن و‬
‫اﻣﺜﺎل او را از ﻣﻴﺎن ﺑﺮده اﺳﺖ؟‬
‫ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﻋﺸﻖ ﺑﻪ ﻓﺎﺳﺪ ﻛﺮدن ﺣﻮاﺳﺶ ﻣﻨﺠﺮ ﺷﻮد‪ ،‬ﭼـﻪ ﻓـﺴﺎد ﻣﻌﻨـﻮي و‬
‫ﭼﻪ ﻇﺎﻫﺮي‪ .‬واﻣﺎ ﻓﺴﺎد ﻣﻌﻨﻮي ﺗﺎﺑﻊ ﻓﺴﺎد ﻗﻠﺐ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ اﮔﺮ ﻗﻠﺐ ﻓﺎﺳﺪ ﺷﺪ ﭼﺸﻢ‬
‫و ﮔﻮش و زﺑﺎن ﻓﺎﺳﺪ ﻣﻲﮔﺮدد و زﺷﺖ را زﻳﺒﺎ ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ‪ .‬وﭼﺸﻢ را از دﻳﺪن ﺑﺪﻳﻬﺎي‬
‫ﻣﺤﺒﻮب ﻛﻮرﻣﻲﻛﻨﺪ و ﮔﻮش را از ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑـﻪ ﺷـﻨﻴﺪن وﺳـﺮزﻧﺶ واﻧﺘﻘـﺎد از او ﻛـﺮ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻫﻤﺎﻧﺎ ﻋﻼﻳﻖ‪ ،‬ﻋﻴﺒﻬﺎ را ﻣﻲﭘﻮﺷﺎﻧﺪ و ﺷﺨﺺ ﻋﻼﻗﻪ ﻣﻨﺪ ﺑﻪ ﭼﻴﺰي‪ ،‬ﻋﻴﺒﻬـﺎي‬
‫آن را ﻧﻤﻲﺑﻴﻨﺪ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻴﻠﺶ ﭘﺎﻳﺎن ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ و ﻋﻴﻮﺑﺶ را ﻣﻲﺑﻴﻨـﺪ‪ .‬ﭘـﺲ ﺷـﺪت‬
‫ﻋﻼﻗﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﺮده اي ﺑﺮﭼﺸﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ از دﻳﺪن ﻫﺮﭼﻴﺰي آن ﻃﻮرﻛﻪ ﻫﺴﺖ ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ داﺧﻞ ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻋﻴﺒﻬﺎﻳﺶ را ﻧﻤﻲﺑﻴﻨﺪ و ﻧﻴﺰ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺧﺎرج ﭼﻴـﺰي‬
‫اﺳﺖ ﻋﻴﺒﻬﺎﻳﺶ راﻧﻤﻲﺑﻴﻨﺪ‪ ،‬وﻛﺴﻲ ﻋﻴﺐ ﭼﻴﺰي را ﻧﻤﻲﺑﻴﻨﺪ ﻣﮕﺮاﻳﻨﻜﻪ داﺧﻞ آن ﺷﺪه‬
‫و ﺳﭙﺲ از آن ﺧﺎرج ﺷﻮد و ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ اﺻﺤﺎﺑﻲ ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از ﻛﻔﺮ‪ ،‬اﺳﻼم آوردﻧـﺪ‬
‫‪319‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دﻫﻢ‪ /‬ﻋﺸﻖ‬

‫از ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ در اﺳﻼم ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪﻧﺪ ﺑﻬﺘﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻋﻤﺮ اﺑﻦ ﺧﻄﺎب ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻫﻤﺎﻧﺎ ﮔﺮه ﻫﺎي اﺳﻼم ﻳﻜﻲ ﻳﻜﻲ ﺑـﺎز ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ دراﺳﻼم ﻣﺘﻮﻟﺪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ را ﻧﻤﻲﺷﻨﺎﺳﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﻓﺎﺳﺪﺷﺪن ﺣﻮاس ﻇﺎﻫﺮي ﻛﻪ ﺑﺪن را ﻣﺮﻳﺾ ﻣﻲﻛﻨﺪ وﭼﻪ ﺑـﺴﺎ او را ﺗﻠـﻒ‬
‫ﻛﻨﺪ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ اﺧﺒﺎر ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻋﺸﻖ آﻧﺎن راﻛﺸﺘﻪ اﺳﺖ ﻣﺸﻬﻮر اﺳﺖ‪ .‬ﺟﻮاﻧﻲ راﭘﻴﺶ‬
‫اﺑﻦ ﻋﺒﺎس آوردﻧﺪ درﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ او در ﻋﺮﻓﻪ ﺑﻮد و آن ﺟﻮان آن ﻗﺪر ازﻣﺮﻳﻀﻲ ﻻﻏـﺮ‬
‫ﺷﺪه ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﻮﺳﺘﻲ ﺑﺮ اﺳﺘﺨﻮان ﺑﻮد ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻳﻦ راﭼـﻪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ؟ ﮔﻔﺘﻨـﺪ‪:‬‬
‫ﻋﺎﺷﻖ اﺳﺖ‪ .‬اﺑﻦ ﻋﺒﺎس ﺗﻤﺎم آن روز‪ ،‬از ﻋﺸﻖ ﺑﻪ ﺧﺪا ﭘﻨﺎه ﻣﻲﺑﺮد‪.‬‬
‫ﻫﺸﺘﻢ‪ :‬ﻋﺸﻖ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﮔﺬﺷـﺖ زﻳـﺎده روي درﻣﺤﺒـﺖ اﺳـﺖ ﺑـﻪ ﮔﻮﻧـﻪ اي ﻛـﻪ‬
‫ﻣﻌﺸﻮق ﺑﺮﻗﻠﺐ ﻋﺎﺷﻖ ﻣﺴﺘﻮﻟﻲ ﻣـﻲﺷـﻮد و در ﻓﻜـﺮ و ﺧﻴـﺎل و ﻳـﺎدش او را رﻫـﺎ‬
‫ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي ﻛﻪ ازﻓﻜﺮ و ذﻫﻨﺶ ﻏﺎﻳﺐ ﻧﻤﻲﺷﻮد و اﻧﺴﺎن از ﻣـﺸﻐﻮل ﺷـﺪن‬
‫ﺑﻪ ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﺣﻴﻮاﻧﻲ و ﻧﻔﺴﻲ ﺧﻮد ﺑﺎزﻣﻲﻣﺎﻧﺪ وﻫﻤﻪ اﻳﻦ ﻧﻴﺮوﻫﺎﻳﺶ ﺗﻌﻄﻴﻞ ﻣﻲﺷـﻮد‬
‫و ﺑﺎ ﺗﻌﻄﻴﻞ ﺷﺪن آﻧﻬﺎ اﻧﻮاع ﺑﻼﻫﺎ ﺑﺮ ﺑﺪن و روﺣﺶ وارد ﻣـﻲﺷـﻮد ﻛـﻪ درﻣـﺎن آن‬
‫ﻣﺸﻜﻞ و ﻏﻴﺮﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ وﻛﺎرﻫﺎ و ﺻﻔﺎت و اﻫﺪاﻓﺶ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻫﻤﻪ ﻣﺨﺘـﻞ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد واﻧﺴﺎن از اﺻﻼﺣﺶ ﻧﺎﺗﻮان ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬و اواﻳﻞ ﻋﺸﻖ آﺳﺎن وﺷﻴﺮﻳﻦ اﺳﺖ و‬
‫اواﺳﻄﺶ ﻏﻢ ودرد واﺷﺘﻐﺎل ﻗﻠﺐ اﺳـﺖ و اواﺧـﺮ آن ﻫﻼﻛـﺖ و ﻗﺘـﻞ اﺳـﺖ اﮔـﺮ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ او ﻳﺎري ﻧﺮﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺮاﺗﺐ ﻋﺸﻖ ﺳﻪ ﺗﺎﺳﺖ‬

‫ﺑﺮاي ﻋﺎﺷﻖ ﺳﻪ ﻣﺮﺗﺒﻪ وﺟﻮد دارد‪ :‬ﻣﺮﺣﻠﻪ اﺑﺘﺪا‪ ،‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ وﻣﺮﺣﻠﻪ اﻧﺘﻬﺎء‪.‬‬
‫درﻣﺮﺣﻠﻪ اﺑﺘﺪا آﻧﭽﻪ ﺑﺮاو واﺟﺐ اﺳﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ از رﺳﻴﺪن ﺑـﻪ ﻣﻌـﺸﻮق‬
‫ﺗﻘﺪﻳﺮا ﻳﺎ ﺷﺮﻋﺎ ﻧﺎﺗﻮان اﺳﺖ ﻋﺸﻖ را ازﺧﻮد دﻓﻊ ﻣﻲﻛﻨﺪ و اﮔـﺮ ﻧﺘﻮاﻧـﺴﺖ وﻗﻠـﺒﺶ‬
‫ﺟﺰﺑﻪ ﺳﻔﺮﺑﻪ ﺳﻮي ﻣﺤﺒﻮﺑﺶ رﺿﺎﻳﺖ ﻧﺪاد –ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠـﻪ ﻣﺘﻮﺳـﻂ واﻧﺘﻬﺎﺳـﺖ–‬
‫ﺳﭙﺲ ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ آﻧﺮا ﻛﺘﻤﺎن ﻛﻨﺪ و آﻧﺮا ﻧﺰد ﻣﺮدم ﺑﻴﺎن ﻧﻜﻨـﺪ و ﺑـﺮاي ﻣﺤﺒـﻮﺑﺶ‬
‫آﺗﺶ ﻧﻴﻔﺮوزد واو را ﺑﻴﻦ ﻣﺮدم ﻟﻜﻪ دارﻧﻜﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﺎر ﺷـﺮك وﻇﻠـﻢ را ﺑـﺎ ﻫـﻢ‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪320‬‬

‫ﺟﻤﻊ ﻛﻨﺪ و ﻫﻤﺎﻧﺎ ﻇﻠﻢ دراﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ اﻧﻮاع ﻇﻠﻢ اﺳـﺖ واز ﻇﻠـﻢ ﻣـﺎﻟﻲ‬
‫ﺿﺮر ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﻪ ﻣﻌﺸﻮق وﺧﺎﻧﻮاده او ﻣﻲزﻧﺪ زﻳﺮا ﻣﻌﺸﻮق را ـ ﺑﺎ ﻟﻜﻪ دارﻧﻤﻮدن ﺑـﺎ‬
‫ﻋﺸﻖ‪ -‬درﻣﻌﺮض ﺣﺮف وﺣﺪﻳﺚ دﻳﮕﺮان ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ وﻋﺪه اي ﺗﺼﺪﻳﻖ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‬
‫وﻋﺪه اي ﺗﻜﺬﻳﺐ‪ ،‬وﺑﻴﺸﺘﺮﻣﺮدم ﭼﻴﺰي را ﺑـﺎ ﻛـﻮﭼﻜﺘﺮﻳﻦ ﺷـﺒﻬﻪ اي در اﻳـﻦ زﻣﻴﻨـﻪ‬
‫ﺑﺸﻨﻮﻧﺪ ﺑﺎور و ﺗﺼﺪﻳﻖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ واﮔﺮﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد ﻓﻼﻧﻲ ﺑﺎ ﻓﻼن ﻣﺮد ﻳﺎ ﻓﻼن زن ﻓـﻼن‬
‫ﻛﺎر را ﻛﺮد ﺗﺎ ﻳﻚ ﻧﻔﺮآﻧﺮا رد ﻛﻨﺪ ﻧﻬﺼﺪ و ﻧﻮد و ﻧﻪ ﻧﻔﺮ آﻧﺮا ﺑﺎور ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺨﻦ ﻋﺎﺷﻘﻲ ﻛﻪ ﻗﺼﺪ ﻟﻜﻪ دارﻛﺮدن ﻣﻌـﺸﻮق رادارد دراﻳـﻦ زﻣﻴﻨـﻪ ﻧـﺰد ﻣـﺮدم‬
‫ﺣﻜﻢ ﺧﺒﺮي ﻗﻄﻌﻲ و درﺳﺖ را دارد وآﻧﺮا ﺑﺎور ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬و ﺣﺘﻲ اﮔﺮﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑـﺎ او‬
‫ﻟﻮاط ﺷﺪه ﺑﻪ دروغ وﺗﻬﻤﺖ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻛﺴﻲ ﻧﺴﺒﺖ دﻫﺪ ﻣﺮدم ﺑﺎ ﻳﻘـﻴﻦ ﺳـﺨﻨﺶ را‬
‫ﻣﻲﭘﺬﻳﺮﻧﺪ واﮔﺮ ﺑﻪ ﺻﻮرت اﺗﻔﺎﻗﻲ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ در ﺟﺎﻳﻲ ﺟﻤﻊ ﺷﻮﻧﺪ ﻣﺮدم ﻣﻲﮔﻮﻳﻨـﺪ‬
‫ﻛﻪ ﻗﻄﻌﺎ از روي ﻗﺮار ﻣﻼﻗﺎت ﺑﺎ ﻫﻢ ﺟﻤﻊ ﺷﺪه اﻧﺪ وﻳﻘﻴﻨﺸﺎن در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﺑﺮﺧﻴـﺎل‬
‫و ﮔﻤﺎن و ﺷﺒﻬﻪ و وﻫﻢ و اﺧﺒﺎر و دروغ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻘﻴﻨﺸﺎن ﺑﺮ ﺣﺲ ﻣـﺸﺎﻫﺪه ]ﻗﻄﻌـﻲ[‬
‫اﺳﺖ‪ .‬واﻫﻞ اﻓﻚ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ آن ﺑﻪ ﻋﺎﻳﺸﻪ ﭘﺎك‪ ،‬ﻣﺤﺒﻮب رﺳﻮل ﺧﺪا
ﺗﻬﻤﺖ زدﻧﺪ‪،‬‬
‫او ﻛﻪ ازﺑﺎﻻي ﻫﻔﺖ آﺳﻤﺎن ﺗﺒﺮﺋﻪ ﺷﺪ‪ .‬وﺗﻬﻤﺖ ﺑﺎ ﺷﺒﻬﻪ ي ﺗﻨﻬﺎ آﻣـﺪن ﺻـﻔﻮان اﺑـﻦ‬
‫ﻣﻌﻄﻞ ﺑﻌﺪ از ﻟﺸﻜﺮﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺗﺎ ﻫﻼك ﮔﺸﺖ ﻫﺮ آﻧﻜﻪ در آن ﻫﻼك ﮔﺸﺖ و‬
‫ﺑﺮاﺳﺘﻲ اﮔﺮ وﻻﻳﺖ ﭘﺮوردﮔﺎر وﺗﺒﺮﺋﻪ ﻛﺮدن و دﻓﺎع از ﺟﺎﻧﺐ او و ﺗﻜـﺬﻳﺐ ﺗﻬﻤﺘﮕـﺮ‬
‫ﺗﻮﺳﻂ او ﻧﺒﻮد ﺟﺮﻳﺎن ﻃﻮري دﻳﮕﺮ ﭘﺎﻳﺎن ﻣﻲﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻨﻈﻮر اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در اﺑﺮاز ﻋﺸﻖ ﺑﻪ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻋﺸﻖ او ﺑﺮاﻳﺶ ﺣﻼل ﻧﻴـﺴﺖ و‬
‫ﺳﺘﻢ واذﻳﺖ و دﺷﻤﻨﻲ ﺑﻪ او و ﺧﺎﻧﻮاده او را ﺳﺒﺐ ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﻮد ﻛـﻪ در‬
‫ﻣﻌﺮض آن ﻗﺮار ﮔﻴﺮد ﻛﻪ ﻣﺮدم ﮔﻤﺎﻧﻬﺎﻳﺸﺎن رادر ﻣﻮرد او ﺑﺎور و ﺗﺼﺪﻳﻖ ﻛﻨﻨﺪ و اﮔﺮ‬
‫از ﻛﺴﻲ ﻛﻤﻚ ﺑﮕﻴﺮد ﺗﺎ ﻣﻌﺸﻮق را ﺑﻪ او ﻣﺎﻳﻞ ﺳﺎزد ﭼﻪ ﺑﺎ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻳﺎ ﺑﺎ ﺗﺮس و ﺑﻴﻢ‪،‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﺎ ﻇﻠﻢ را ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ وآن واﺳﻄﻪ ﻧﻴﺰ دﻳﻮث ﺳﺘﻤﮕﺮي اﺳﺖ واﮔﺮ رﺳﻮل‬
‫ﺧﺪا
و اﺳﻄﻪ ﺑﻴﻦ رﺷﻮه ﮔﻴﺮ و رﺷﻮه دﻫﻨﺪه را ﻟﻌﻨﺖ‪ ١‬ﻧﻤﻮده اﺳﺖ ﭘﺲ درﻣـﻮرد‬

‫‪ .1‬ﺣﺪﻳﺚ ﻟﻌﻦ واﺳﻄﻪ ﺑﻴﻦ رﺷﻮه دﻫﻨﺪه و رﺷﻮه ﮔﻴﺮﻧﺪه ﺿﻌﻴﻒ اﺳـﺖ‪ ،‬ﮔﺮﭼـﻪ ﭼﻨـﻴﻦ ﺷﺨـﺼﻲ ﮔﻨﺎﻫﻜـﺎر و ﻋـﺼﻴﺎﻧﮕﺮ‬
‫اﺳﺖ‪].‬ﻣﺤﻘﻖ[‬
‫‪321‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دﻫﻢ‪ /‬ﻋﺸﻖ‬

‫دﻳﻮﺛﻲ ﻛﻪ واﺳﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﻋﺎﺷﻖ و ﻣﻌﺸﻮق در وﺻـﻠﺘﻲ ﺣـﺮام اﺳـﺖ ﮔﻤﺎﻧـﺖ ﭼﮕﻮﻧـﻪ‬
‫اﺳﺖ؟ ﭘﺲ ﻋﺎﺷﻖ و ﺷﺨﺺ واﺳﻄﻪ درﻇﻠﻢ ﺑﻪ ﻣﻌﺸﻮق وﻇﻠـﻢ ﺑـﻪ ﻏﻴـﺮ او از ﻗﺒﻴـﻞ‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻫﺪﻓﺸﺎن ﺑﺎ ﻇﻠﻢ ﺑﻪ ﺟﺎن وﻣﺎل و ﻧﺎﻣﻮس آﻧﻬﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳـﺖ ﺑـﺎ‬
‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻫﻤﻜﺎري ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ وﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻫﺪﻓﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻨـﻮط ﺑـﻪ ﻗﺘـﻞ‬
‫ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ وﺟﻮدش از رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻫﺪف ﻣﺎﻧﻊ ﻣﻲﺷﻮد و ﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻘﺘﻮﻻﻧﻲ از‬
‫ﻗﺒﻴﻞ ﻫﻤﺴﺮ و ﻧﺰدﻳﻜﺎن‪ ،‬ﻛﻪ ﺧﻮﻧﺸﺎن ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ رﻳﺨﺘﻪ ﺷﺪه وﺑﺪون ﻗﺼﺎص ﻫـﺪر‬
‫رﻓﺘﻪ اﺳﺖ و ﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎر زﻧﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﺷـﻮﻫﺮان و ﻛﻨﻴﺰاﻧـﻲ ﻛـﻪ ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ‬
‫ﺳﺮوراﻧﺸﺎن ﺑﺎ ﺧﺪﻋﻪ وﻧﻴﺮﻧﮓ ﻓﺎﺳﺪ وﺗﺒﺎه ﺷﺪه اﻧﺪ‪ .‬و ﻫﻤﺎﻧﺎ رﺳﻮل ﺧﺪا
ﻛﺴﻲ را‬
‫ﻛﻪ اﻳﻦ ﻋﻤﻞ را اﻧﺠﺎم دﻫﺪ ﻟﻌﻨﺖ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ ١‬واز او اﻋﻼم ﺑﻴﺰاري ﻛـﺮده اﺳـﺖ و‬
‫اﻳﻦ ازﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﮔﻨﺎﻫﺎن اﺳﺖ‪ .‬واﮔـﺮ رﺳـﻮل ﺧـﺪا
از ﺧﻮاﺳـﺘﮕﺎري ﻣـﺮدي ﺑـﺮ‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﮕﺎري ﺑﺮادرش ﻧﻬﻲ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪ ٢‬و از ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺑﺮ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺑﺮادرش ﻧﻬﻲ ﻧﻤﻮده‬
‫اﺳﺖ‪ ٣‬ﭘﺲ ﺣﺎل ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﻦ ﻣﺮد و زﻧﺶ‪ ٤‬ﻳﺎ ﻛﻨﻴﺰش ﻣﻔﺎرﻗﻪ ﻣﻲاﻧﺪازد ﺗﺎ ﺧﻮد ﺑـﺎ‬
‫آﻧﻬﺎ وﺻﻠﺖ ﻛﻨﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد؟‬
‫اﻣﺎ ﻓﺮد ﻋﺎﺷﻖ و ﺷﺨﺺ واﺳﻄﻪ دﻳﻮث او ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰي را ﮔﻨـﺎه ﻧﻤـﻲداﻧﻨـﺪ اﻣـﺎ‬
‫ﺑﺮاﺳﺘﻲ دراﻳﻦ درﺧﻮاﺳﺖ ﻋﺎﺷﻖ ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻣﻌﺸﻮﻗﺶ و ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﻫﻤـﺴﺮ او‪،‬‬
‫ﻇﻠﻤﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻨﺎه آن اﮔﺮاز ﮔﻨﺎه زﻧﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻛﻤﺘﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺣﻖ دﻳﮕﺮان ﺑﺎﺗﻮﺑﻪ ﻛﺮدن از زﻧﺎ ﺳﺎﻗﻂ ﻧﻤﻲﺷﻮد زﻳﺮا اﮔﺮ ﭼﻪ ﺗﻮﺑﻪ ﺣﻖ ﺧﺪاوﻧـﺪ‬
‫را ﺳﺎﻗﻂ ﻣﻲﻛﻨﺪ اﻣﺎ ﺣﻖ ﺑﻨﺪﮔﺎن درﻗﻴﺎﻣﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد زﻳﺮا ﻇﻠـﻢ اﺳـﺖ‬
‫ﺑﻪ ﭘﺪر و ﻣﺎدرﺑﺎ ﺗﺒﺎه ﻛﺮدن ﻓﺮزﻧﺪ و ﭘﺎره ﺟﮕﺮﺷﺎن‪ ،‬ﻛﻪ او را از ﺧﻮد ﺑﻴـﺸﺘﺮ دوﺳـﺖ‬
‫ﻣﻲدارﻧﺪ‪ ،‬وﻇﻠﻢ ﺑﻪ ﻫﻤﺴﺮ ﺑﺎ ﺗﺒﺎه ﻛﺮدن ﻣﺤﺒﻮﺑﺶ وﺧﻴﺎﻧﺖ ﺑﻪ ﺑﺴﺘﺮ وي‪ ،‬ﻛﻪ از اﻳﻨﻜﻪ‬

‫‪ 1‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ اﺣﻤﺪ ‪ 397/2‬و اﺑﻮداوود ‪ 5170‬و اﺑﻦ ﺣﺒﺎن ‪ 568‬رواﻳﺖ ﻛﺮده اﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ 2‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻣﺴﻠﻢ ‪ 1408‬و ‪ 38‬رواﻳﺖ ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ 3‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻣﺴﻠﻢ ‪ 1515‬رواﻳﺖ ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ 4‬ﺑﺮاﺳﺘﻲ اﻳﻦ از ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺼﻮﺻﺎ در اﻳﻦ ﺑﺮﻫﻪ از زﻣﺎن ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﺳـﺘﻔﺎده از وﺳـﺎﻳﻞ ارﺗﺒـﺎﻃﻲ و اﻳﺠـﺎد‬
‫رواﺑﻂ ﻧﺎﻣﺸﺮوع ﺑﻪ ﺑﺤﺚ و آﺳﻴﺐ ﺷﻨﺎﺳﻲ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﺗﺒﻴﻴﻦ دﻳﻨﻲ ﻓﺮاواﻧـﻲ ﻧﻴـﺎز دارد و ﺟـﺎ دارد ﺑـﺪان ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﺗﻮﺟـﻪ‬
‫ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪322‬‬

‫ﺗﻤﺎم ﻣﺎﻟﺶ را از او ﺑﮕﻴﺮي ﻇﻠﻢ ﺑﺰرﮔﺘﺮي اﺳﺖ و ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ اﻳﻦ ﻛﺎر از ﮔـﺮﻓﺘﻦ‬
‫ﺗﻤﺎم دارﺋﻴﺶ ﻫﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮ او را اذﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻇﻠﻤﻲﺟﺰ رﻳﺨﺘﻦ ﺧﻮﻧﺶ ﺑﺎ آن ﺑﺮاﺑﺮي‬
‫ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ .‬وﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻇﻠﻢ ﻫﺎي دﻳﮕﺮي در آن ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ ﻛـﻪ ﮔﻨﺎﻫـﺸﺎن ازﺧـﻮد‬
‫ﮔﻨﺎه زﻧﺎ ﺑﺰرﮔﺘﺮاﺳﺖ‪ ،‬و اﮔﺮ ﻣﺠﺎﻫﺪي ﻛﻪ در راه ﺧﺪا ﺟﻬﺎد ﻧﻤﻮده ﺣـﻖ دارد ﻛـﺴﻲ‬
‫ﻛﻪ در ﻏﻴﺎب او ﺑﻪ ﻫﻤﺴﺮش ﺧﻴﺎﻧﺖ ﻧﻤﻮده‪ ،‬در روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺑﺮاﻳﺶ ﻣﺘﻮﻗـﻒ ﺷـﻮد و‬
‫ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪) :‬ﻫﺮآﻧﭽﻪ ازﻧﻴﻜﻴﻬﺎﻳﺶ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻲ ﺑﺮدار‪ (.‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا
‬
‫از آن ﺧﺒﺮ داده اﺳﺖ و ﺳﭙﺲ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪):‬ﭼﻪ ﮔﻤﺎن ﻣﻲﺑﺮﻳﺪ؟( ﻳﻌﻨﻲ آﻳـﺎ ﮔﻤـﺎن‬
‫ﻣﻲﺑﺮﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي اوﻧﻴﻜﻲ وﺣﺴﻨﻪ اي ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧـﺪ؟ واﮔـﺮ ﻋـﻼوه ﺑﺮاﻳﻨﻬـﺎ ﻣﻈﻠـﻮم‬
‫ﻫﻤﺴﺎﻳﻪ اوﺑﺎﺷﺪ و ﻳﺎ ﻳﻜﻲ از ﻓﺎﻣﻴﻼن و ﻧﺰدﻳﻜﺎن او ﺑﺎﺷﺪ ﻇﻠﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ زﻳﺮا ﻗﻄﻊ رﺣﻢ و اذﻳﺖ ﻫﻤﺴﺎﻳﻪ را ﻧﻴﺰ ﺑﺎﺧﻮد داﺷﺘﻪ اﺳﺖ و)ﻛـﺴﻲ ﻛـﻪ ﻗﻄـﻊ‬
‫راﺑﻄﻪ ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪي ﻛﻨﺪ وارد ﺑﻬﺸﺖ ﻧﻤﻲﺷﻮد(‪ ١‬و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ )ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﺴﺎﻳﻪ اش‬
‫‪٢‬‬
‫از آزار او دراﻣﺎن ﻧﺒﺎﺷﺪ‪(.‬‬
‫اﮔﺮ ﻓﺮد ﻋﺎﺷﻖ ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻣﻌﺸﻮﻗﺶ ازﺷﻴﺎﻃﻴﻦ ﺟﻦ ﻛﻤﻚ ﺑﮕﻴﺮد ‪-‬ﺑﺎ ﺳﺤﺮ‬
‫ﻳﺎ ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي اﺟﻨﻪ واﻣﺜﺎل اﻳﻨﻬﺎ‪ -‬ﻋﻼوه ﺑﺮﻇﻠﻢ و ﺷﺮك‪ ،‬ﻋﻤﻞ ﻛﻔﺮ ﺳﺤﺮ ﻧﻴﺰ ﺑـﻪ آن‬
‫اﻓﺰوده ﻣﻲﺷﻮد واﮔﺮﻫﻢ آﻧﺮا اﻧﺠﺎم ﻧﺪﻫﺪ اﻣـﺎ ﺑـﻪ آن راﺿـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ ﻫﻤﺎﻧـﺎ ﺑـﻪ ﻛﻔـﺮ‬
‫رﺿﺎﻳﺖ داده اﺳﺖ و اﻳﻦ ﺧﻮد از ﻛﻔﺮ دورﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻨﻈﻮراﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻜﺎري دراﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ درواﻗـﻊ ﻫﻤﻜـﺎري درﮔﻨـﺎه و ﺗﺠـﺎوز‬
‫اﺳﺖ وآﻧﭽﻪ ازﻇﻠﻤﻬﺎي ﻓﺮاﮔﻴﺮ ﺑﺮاي ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪن ﻫﺪف ﻋﺎﺷﻖ ﺻـﻮرت ﻣـﻲﮔﻴـﺮد‬
‫اﻣﺮي آﺷﻜﺎراﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﺎ او اﮔﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺸﻮق دﺳﺘﺮﺳﻲ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﻌﺸﻮﻗﺶ ﻧﻴـﺰ‬
‫اﻫﺪاﻓﻲ وﺟﻮد داردﻛﻪ ازﻋﺎﺷﻖ ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ او رادرآن ﻛﻤﻚ ﻛﻨـﺪ و اوﻧﻴـﺰ ﭼـﺎره اي‬
‫ﺟﺰﻫﻤﻜﺎري ﺑﺎﻣﻌﺸﻮق ﻧـﺪارد ﭘـﺲ ﻫـﺮ دو ﺑـﻪ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ در ﻇﻠـﻢ وﺗﺠـﺎوز ﻳـﺎري‬
‫ﻣﻲرﺳﺎﻧﻨﺪ زﻳﺮا ﻣﻌﺸﻮق ﺑﻪ ﻋﺎﺷﻖ در ﻇﻠﻢ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮاده و ﻧﺰدﻳﻜﺎن وﻫﻤﺴﺮش ﻛﻤـﻚ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ وﻋﺎﺷﻖ ﻧﻴﺰﺑﻪ ﻣﻌﺸﻮق درﻇﻠﻢ ﺑﻪ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻫﺪف ﻣﻌﺸﻮق ﻣﺸﺮوط‬

‫‪ 1‬ﺑﺨﺎري ‪ 5684‬و ﻣﺴﻠﻢ ‪2556‬‬

‫‪ 2‬ﺑﺨﺎري ‪ 5670‬و ﻣﺴﻠﻢ ‪46‬‬
‫‪323‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دﻫﻢ‪ /‬ﻋﺸﻖ‬

‫ﺑﻪ ﻇﻠﻢ ﺑﻪ اوﺳﺖ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﭘﺲ ﻫﺮﻛﺪام درﭼﻴﺰي ﻛﻪ درآن ﻇﻠﻢ ﺑﻪ ﻣﺮدم وﺟﻮد‬
‫دارد ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ اﻳﻦ ازﻋﺎدﺗﻬﺎي ﺑﻴﻦ ﻋﺎﺷﻖ وﻣﻌﺸﻮق اﺳـﺖ‬
‫از ﻗﺒﻴﻞ ﻛﻤﻚ ﻋﺎﺷﻖ ﺑﻪ ﻣﻌﺸﻮﻗﺶ درﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ درآن ﻇﻠـﻢ وﺗﺠـﺎوز و ﺳﺮﻛـﺸﻲ‬
‫وﺟﻮد دارد ﺣﺘﻲ ﭼﻪ ﺑﺴﺎ او را درﻣﻘﺎﻣﻲﻗﺮاردﻫﺪ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ اوﻧﻴﺴﺖ و در ﺑﺪﺳـﺖ‬
‫آوردن ﻣﺎﻟﻲ ﺑﻪ اوﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺣﻼﻟﺶ ﻧﻴﺴﺖ واﮔﺮ ﻣﻌﺸﻮﻗﺶ ﺑﺎدﻳﮕﺮان ﺧـﺼﻮﻣﺘﻲ‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ازﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺷﻜﺎﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪ ﻓﻘﻂ ﺟﺎﻧﺐ ﻣﻌﺸﻮﻗﺶ را ﻣﻲﮔﻴﺮد ﭼﻪ ﻇـﺎﻟﻢ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﭼﻪ ﻣﻈﻠﻮم‪ .‬وﻇﻠﻢ ﻫﺎي دﻳﮕﺮي ﻛﻪ ﻋﺎﺷﻖ ﺑﺎﺣﻴﻠﻪ ‪ ،‬ﺑﺮاي ﮔﺮﻓﺘﻦ اﻣﻮال ﻣـﺮدم و‬
‫رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻣﻌﺸﻮﻗﺶ ازﻃﺮﻳﻖ دزدي وﻏـﺼﺐ وﺧﻴﺎﻧـﺖ وﻗـﺴﻢ دروغ و راﻫﺰﻧـﻲ و‬
‫اﻣﺜﺎل آﻧﻬـﺎ ﻣﺮﺗﻜـﺐ ﻣـﻲﺷـﻮد وﭼـﻪ ﺑـﺴﺎ اﻳـﻦ ﺑـﻪ ﻗﺘـﻞ ﻧﻔـﺴﻲ ﻣﻨﺠـﺮ ﺷـﻮد ﻛـﻪ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪﻛﺸﺘﻨﺶ راﺣﺮام ﻧﻤﻮده اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﺎﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﺎل او ﺑﻪ ﻣﻌﺸﻮﻗﺶ ﺑﺮﺳﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﻪ اﻳﻦ آﻓﺘﻬﺎ و ﺑﻼﻫﺎ و ﭼﻨﺪﺑﺮاﺑﺮ اﻳﻨﻬﺎ از ﻋﺸﻖ ﻧﺸﺎت ﻣﻲﮔﻴﺮد و ﺣﺘﻲ ﺑﻪ ﻛﻔـﺮ‬
‫ﻣﻨﺠﺮﻣﻲﺷﻮد وﺣﺘﻲ ﻋﺪه اي ﻛﻪ دراﺳﻼم ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺷـﺪه اﻧـﺪ ﺑـﻪ ﺳـﺒﺐ آن ﻣـﺴﻴﺤﻲ‬
‫ﺷﺪهاﻧﺪ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻳﻜﻲ ازﻣﻮذﻧﺎن وﻗﺘﻲ از روي ﺑﺎم زﻧﻲ زﻳﺒﺎ را ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ ﻋﺎﺷﻖ اوﺷـﺪه‬
‫و ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻲآﻳﺪ و از او ﺧﻮاﺳﺘﮕﺎري ﻣﻲﻛﻨﺪ واو ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﺴﻴﺤﻲ ﻫـﺴﺘﻢ واﮔـﺮ‬
‫وارد دﻳﻨﻢ ﺷﻮي ﺑﻪ ازدواج ﺗﻮ درﻣﻲآﻳﻢ ﭘﺲ او ﻣـﺴﻴﺤﻲ ﻣـﻲﺷـﻮد وﻫﻤـﺎن روز از‬
‫ﺑﻠﻨﺪي در آن ﺧﺎﻧﻪ ﺳﻘﻮط ﻛﺮده وﻣﻲﻣﻴﺮد و ﻋﺒﺪاﻟﺤﻖ اﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪ را در ﻛﺘﺎب اﻟﻌﺎﻗﺒﻪ‬
‫ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن وﻗﺘﻲ ﻗﺼﺪ دارﻧﺪ اﺳﻴﺮي راﻣـﺴﻴﺤﻲ ﻛﻨﻨـﺪ زﻧـﻲ زﻳﺒـﺎ را ﺑـﻪ او ﻧـﺸﺎن‬
‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ و ﺑﻪ زن ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ او را ﺑﻪ ﻃﻤﻊ ﺑﻴﻨﺪازد‪ .‬ﺗﺎ ﺟـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﺣـﺒﺶ درﻗﻠـﺐ‬
‫اوﺟﺎ ﺑﮕﻴﺮد واو ﺧﻮد را در اﺧﺘﻴﺎرش ﻣﻲﮔﺬارد اﮔﺮ ﻣﺴﻴﺤﻲ ﺷـﻮد ﭘـﺲ اﻳﻨﺠﺎﺳـﺖ‬
‫‪J    =4GM‬‬
‫‪T ,Œ4‬‬ ‫‪  I‬‬
‫‬ ‫‪   <4‬‬ ‫`‪ † I Y41‬‬
‫‪ J =4‬‬ ‫‬
‫‪  + K"41‬‬
‫‪      45'X‬‬ ‫‬
‫`‪ + T Y.‬‬
‫‪  Q‬‬ ‫ﻛﻪ‪ *    :‬‬
‫‬
‫‪) tg‬اﺑﺮاﻫﻴﻢ‪) (27‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻛﺴﺎﻧﻰ را ﻛﻪ اﻳﻤﺎن آوردهاﻧـﺪ در‬ ‫&‪   ' T ,‬‬ ‫‪ +‬‬
‫‡‪     PR‬‬
‫زﻧﺪﮔﻰ دﻧﻴﺎ و در آﺧﺮت ﺑﺎ ﺳﺨﻦ اﺳﺘﻮار ﺛﺎﺑﺖ ﻣـﻰﮔﺮداﻧـﺪ و ﺳـﺘﻤﮕﺮان را ﺑـﻰراه‬
‫ﻣﻰﮔﺬارد و ﺧﺪا ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ اﻧﺠﺎم ﻣﻰدﻫﺪ‪(.‬‬
‫ﺑﻠﻜﻪ ﻋﺎﺷﻖ وﻣﻌﺸﻮق ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﻋﺸﻖ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮﺳﺘﻢ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ زﻳﺮا ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ را در‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪324‬‬

‫ﮔﻨﺎه وﻇﻠﻢ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻳﺎري ﻣﻲدﻫﻨﺪ وﻫﺮ ﻛﺪام ﺑﻪ ﺧﻮد ﻇﻠﻢ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻫﻢ ﺑﻪ دﻳﮕـﺮي‬
‫و ﻧﻴﺰ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﮔﺬﺷﺖ ﺑﻪ ﻏﻴﺮ ﺧﻮد ﻧﻴﺰ ﻇﻠﻢ ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ وازاﻳـﻦ ﺑﺰرﮔﺘـﺮ‪ ،‬ﻇﻠـﻢ ﺷـﺮك‬
‫اﺳﺖ و ﻫﻤﺎﻧﺎ ﻋﺸﻖ اﻧﻮاع ﻇﻠﻢ را ﺑﺎ ﺧﻮد دارد‪.‬‬
‫ﻣﻌﺸﻮق ﻧﻴﺰ اﮔﺮ از ﺧﺪا ﻧﺘﺮﺳﺪ ﻋﺎﺷﻖ را درﻣﻌﺮض ﻫﻼﻛﺖ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫـﺪ واﻳـﻦ‬
‫ﻇﻠﻤﻲازﺟﺎﻧﺐ اوﺳﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ او را ﺑﻪ ﺧﻮد در ﻃﻤـﻊ ﻣـﻲاﻧـﺪازد وﺧـﻮد را‬
‫ﺑﺮاﻳﺶ ﺗﺰﻳﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ واز ﻫﺮ راﻫﻲ ﻣﻴﻞ او را ﺑﺨﻮد ﺟﺬب ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﻣـﺎﻟﺶ را از او‬
‫ﺑﮕﻴﺮد و ﺧﻮد را در اﺧﺘﻴﺎر او ﻧﻤﻲﮔﺬارد ﺗﺎ ﺑـﺎ دﺳـﺘﻴﺎﺑﻲ او‪ ،‬اﻫـﺪاﻓﺶ را از دﺳـﺖ‬
‫ﻧﺪﻫﺪ و اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﻪ او ﺳﺨﺖ ﺗﺮﻳﻦ دردﻫﺎ را ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ وﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﻋﺎﺷﻖ‪ ،‬ﻣﻌـﺸﻮﻗﺶ‬
‫را ﺑﻪ ﻗﺘﻞ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ ﺗﺎﺧﻮد را از دﺳﺖ او ﻧﺠﺎت دﻫﺪ ﻣﺨﺼﻮﺻﺎ اﮔـﺮ ﻣﻌـﺸﻮق ﺳـﻌﻲ‬
‫ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ وﺻﺎل ﻏﻴﺮ او درآﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺸﻖ ﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎر ازﻫﺮ دوﻃﺮف ﻛﺸﺘﻪ داده اﺳﺖ‪ ،‬وﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎرﻧﻌﻤﺖ را ازﺑﻴﻦ ﺑﺮده‬
‫و ﺑﻲ ﻧﻴﺎز را ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﻛﺮده و از درﺟﻪ ﻫﺎ ﻛﻢ ﻧﻤﻮده و ﺟﻤـﻊ ﻫـﺎ را ﭘﺮاﻛﻨـﺪه ﻧﻤـﻮده‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬و ﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻫﻤﺴﺮ را ﻧﺰد ﻣﺮد و ﻓﺮزﻧﺪ ﺗﺒﺎه ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬و اﮔﺮ زن ﺑﺒﻴﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺷﻮﻫﺮش ﻋﺎﺷﻖ ﻏﻴﺮ اوﺳﺖ او ﻧﻴﺰ ﻣﻌﺸﻮﻗﻲ ﺑﺮاي ﺧـﻮد ﻣـﻲﮔﻴـﺮد وﻣـﺮد ﻧﻴـﺰ ﺑـﻴﻦ‬
‫ﺧﺮاب ﻛﺮدن ﻣﻨﺰل ﺑﺎ ﻃﻼق زن و ﺑﻴﻦ دﻳﻮﺛﻲ‪ ،‬ﻣﺘﺮدد ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ وﻋﺪه اي اﻳﻦ ﻳﻜـﻲ را‬
‫ﺑﺮ ﻣﻲﮔﺰﻳﻨﻨﺪ وﻋﺪه اي آن ﻳﻜﻲ را‪.‬‬
‫اﻧﺴﺎن ﻋﺎﻗﻞ ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﺟﺎزه ﻧﺪﻫﺪ ﻋﺸﻖ او را ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺒﺎﻫﻲ ﻳـﺎ ﺑﻌـﻀﻲ از‬
‫آﻧﻬﺎ ﺑﻜﺸﺎﻧﺪ و ﻫﺮﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﻨﺪ درﺣﻖ ﺧﻮد ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ وﺑﻪ ﺧـﻮد ﻣﻐـﺮور‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ واﮔﺮﻫﻼك ﺷﻮد‪ ،‬ﺧﻮدش ﺧﻮد را ﻫﻼك ﻛﺮده اﺳﺖ واﮔﺮ ﺗﻜـﺮار ﻛـﺮدن‬
‫ﻧﮕﺎه ﺑﻪ ﻣﻌﺸﻮق واﻣﻴﺪ ﺑﻪ وﺻﺎﻟﺶ راﻧﺪاﺷﺖ ﻋﺸﻖ او در ﻗﻠﺒﺶ ﺟﺎي ﻧﻤﻲﮔﺮﻓـﺖ و‬
‫اوﻟﻴﻦ ﺳﺒﺐ ﻋﺸﻖ ﻧﻴﻚ ﺟﻠﻮه دادن آن اﺳﺖ ﭼﻪ از روي ﻧﮕـﺎه ﺑﺎﺷـﺪ ﭼـﻪ از روي‬
‫ﺷﻨﻴﺪن‪ ،‬واﮔﺮ ﻃﻤﻊ واﻣﻴﺪي ﻫﻤﺮاه آن ﻧﺒﺎﺷﺪ و ﺑﺎ ﻧﺎاﻣﻴﺪي ﺑﺎ آن روﺑﺮو ﺷـﻮد ﻋـﺸﻖ‬
‫ﺑﺮاﻳﺶ ﭘﻴﺶ ﻧﻤﻲآﻳﺪ واﮔﺮﻫﻢ ﻓﻜﺮ ش را از آن ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪ و ﻗﻠﺒﺶ راﺑـﻪ آن ﻣـﺸﻐﻮل‬
‫ﻧﻜﻨﺪ ﻋﺸﻖ ﺑﺮاﻳﺶ ﭘﻴﺶ ﻧﻤﻲآﻳﺪ‪ ،‬و اﮔﺮ ﺑﻪ ﻓﻜﺮ در ﻧﻴﻜﻲ ﻫﺎي ﻣﻌﺸﻮق اداﻣﻪ دﻫﺪ و‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻪ اوﻓﻜﺮ ﻛﻨﺪ اﻣﺎ ﻫﻤﺮاه آن ﺗﺮﺳﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ از ﻟﺬت وﺻﺎل ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﺑﺎﺷـﺪ –ﻳـﺎ‬
‫‪325‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دﻫﻢ‪ /‬ﻋﺸﻖ‬

‫ﺗﺮﺳﻲ دﻳﻨﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ وارد ﺷﺪن درآﺗﺶ وﺧﺸﻢ ﺧﺪاوﻧﺪ وﺟﻤﻊ ﺷﺪن ﮔﻨﺎﻫﺎن– و اﻳـﻦ‬
‫ﺗﺮس ﺑﺮاﻣﻴﺪ و ﻓﻜﺮش ﻏﻠﺒﻪ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎز ﻋﺸﻖ ﺑﺮاﻳﺶ ﭘﻴﺶ ﻧﻤﻲآﻳﺪ‪ .‬واﮔﺮاﻳﻦ ﻧﻮع ﺗﺮس‬
‫را ﻧﺪاﺷﺖ اﻣﺎ ﻫﻤﺮاه آن ﺗﺮﺳﻲ دﻧﻴﻮي ﺑﻮد ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺮس ازدﺳﺖ دادن ﺟﺎن ﻳﺎ ﻣـﺎل و‬
‫ﻣﻘﺎﻣﺶ ﻳﺎ از دﺳﺖ دادن ﻣﻨﺰﻟﺘﺶ ﻧﺰد ﻣﺮدم واﻓﺘﺎدن ازﭼﺸﻢ ﻋﺰﻳﺰان‪ ،‬واﻳﻦ ﺗﺮس ﺑـﺮ‬
‫آﻧﭽﻪ او را ﺑﻪ ﻋﺸﻖ ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ ﻏﻠﺒﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﭘﺲ ﻋﺸﻖ ﺑـﺮاﻳﺶ ﭘـﻴﺶ ﻧﻤـﻲآﻳـﺪ و آن‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ از ازدﺳﺖ دادن ﻣﺤﺒﻮﺑﻲ ﻛـﻪ ﺑﻴـﺸﺘﺮ او را دوﺳـﺖ ﻣـﻲدارد و از‬
‫ﻣﻌﺸﻮق ﺑﺮاﻳﺶ ﺳﻮدﻣﻨﺪﺗﺮاﺳﺖ ﺑﺘﺮﺳﺪ و ﻣﺤﺒﺘﺶ از ﻣﺤﺒﺖ ﻣﻌﺸﻮق اوﻟﻲ ﺗﺮ اﺳـﺖ‬
‫ﻧﻴﺰ ﻋﺸﻖ را ﭘﺲ ﻣﻲراﻧﺪ‪ .‬و اﮔﺮ ﻫﻴﭻ ﻛﺪام از اﻳﻨﻬﺎ ﻧﺒـﻮد وﻣﺤﺒـﺖ ﻣﻌـﺸﻮق ﺑﺮاﻳﻨﻬـﺎ‬
‫ﻏﻠﺒﻪ ﻛﺮد ﭘﺲ ﻗﻠﺐ ﻛﺎﻣﻼ ﺟﺬب ﻣﻲﺷﻮد و درون ﺗﻤﺎﻣﺎ ﺑﻪ آن ﻣﻴﻞ ﺧﻮاﻫﺪﻛﺮد‪.‬‬
‫اﮔﺮﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد ﻛﻪ‪ :١‬ﺷﻤﺎ آﻓﺖ ﻫﺎي ﻋﺸﻖ وﺿﺮر و ﻣﻔﺎﺳﺪآﻧﺮا ﺑﻴـﺎن ﻛﺮدﻳـﺪ ﭘـﺲ‬
‫ﭼﺮا ﻣﻨﺎﻓﻊ و ﻓﻮاﻳﺪ آﻧﺮا ذﻛﺮﻧﻤﻲﻛﻨﻴﺪ از ﺟﻤﻠﻪ‪ :‬ﻧﺮﻣﻲﺳﺮﺷﺖ و راﺣﺘﻲ درون وﺳﺒﻜﻲ‬
‫آن و ﺗﺮﺑﻴـﺖ ﻧﻔـﺲ و ﺗـﺸﻮﻳﻖ ﺑـﺮ ﻣﻜـﺎرم اﺧـﻼق از ﻗﺒﻴـﻞ ﺷـﺠﺎﻋﺖ وﻛﺮاﻣـﺖ و‬
‫ﺟﻮاﻧﻤﺮدي و ﻧﺮﻣﻲو ﻧﻴﻜﻲ ﺑﺎ ﻫﻤﺮاﻫﺎن و اﻃﺮاﻓﻴﺎن‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻳﺤﻴﻲ اﺑﻦ ﻣﻌﺎذ رازي ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﻛﻪ ﭘﺴﺮت ﻋﺎﺷﻖ ﻓﻼن زن ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﺳﭙﺎس ﺧﺪاﻳﻲ ﻛﻪ او را ﺑﺮ ﺳﺮﺷﺖ آدﻣﻴﺎن ﻗﺮار داده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﻲ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ ﻛﻪ‪ :‬ﻋﺸﻖ درد دﻟﻬﺎي ﺑﺰرﮔﻮاراﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ ﻋﺸﻖ ﺑﺮازﻧﺪه ﻧﻴﺴﺖ ﻣﮕﺮ ﺑﺮ ﻛـﺴﻲ ﻛـﻪ داراي ﺟـﻮاﻧﻤﺮدي آﺷـﻜﺎر و‬
‫اﺧﻼﻗﻲ ﭘﺎك ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ زﺑﺎﻧﻲ ﺑﺨﺸﻨﺪه واﺣـﺴﺎﻧﻲ ﻛﺎﻣـﻞ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ و ﻳـﺎ‬
‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ داراي ادﺑﻲ ﻧﻴﻜﻮ واﺣﺴﺎﺳﻲ ﺧﺎﻟﺺ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫دﻳﮕﺮي ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻋﺸﻖ درون ﻫﺎي ﺗﺮﺳﻮ را ﺷﺠﺎع ﻣﻲﻛﻨﺪ وذﻫـﻦ ﻛـﻢ ﻓﻬـﻢ را‬
‫ﺻﻔﺎ و روﺷﻨﻲ ﻣﻲدﻫﺪ و دﺳﺖ ﺑﺨﻴﻞ را ﺳﺨﺎوﺗﻤﻨﺪ ﻣﻲﻛﻨـﺪ وﻋـﺰت ﭘﺎدﺷـﺎﻫﺎن را‬
‫ﻣﻲﺷﻜﻨﺪ و اﺧﻼق ﮔﺮﻳﺰان را آرام ﻣﻲﻛﻨﺪ واﻧﺲ وﻫﻤﺮاه ﻛﺴﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ اﻧـﻴﺲ و‬
‫ﻫﻤﺮاﻫﻲ ﻧﺪارد‪.‬‬

‫‪ .1‬از اﻳﻦ ﺟﺎ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻌﺘﺮﺿﻪ اي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﻮاﻟﻲ را ﻣﻄﺮح ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻣﻮﻟﻒ رﺣﻤـﻪ اﷲ در ﺻـﻔﺤﺎت ﺑﻌـﺪ ﺟـﻮاب‬
‫آﻧﺮا ﺑﻴﺎن ﻣﻲدارد‪.‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪326‬‬

‫دﻳﮕﺮي ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻋﺸﻖ ﺳﻨﮕﻴﻨﻲ دل را از ﻣﻴﺎن ﻣﻲﺑﺮد و روح را ﻟﻄﺎﻓﺖ ﻣﻲدﻫﺪ‬

‫و ﺳﻴﺎﻫﻲ ﻗﻠﺐ را ﺻﻔﺎ و روﺷﻨﻲ ﻣﻲﺑﺨـﺸﺪ و ﻣﻮﺟـﺐ ﺧﻮﺷـﻨﻮدي و ﺷـﺎدﻣﺎﻧﻲ از‬
‫رﻓﺘﺎر ﻧﻴﻚ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﻲ ازاﻫﻞ ﺣﻜﻤﺖ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ ﻛﻪ‪ :‬ﻋﺸﻖ ﻧﻔﺲ راﺗﺮﺑﻴـﺖ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ و اﺧـﻼق را‬
‫ﺗﻬﺬﻳﺐ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪،‬آﺷﻜﺎرﻧﻤﻮدﻧﺶ ﻃﺒﻴﻌﻲ اﺳﺖ وﻣﺨﻔﻲ ﻛﺮدن آن ﻣﺸﻜﻞ اﺳﺖ‪.‬‬
‫دﻳﮕﺮي ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ‪ :‬ﻫﺮﻛـﻪ ﻧﻔـﺲ ﺧـﻮد را ﺑـﺎ ﺻـﺪاﻳﻲ ﻧﮕـﺮان و ﻣـﺸﺘﺎق و‬
‫ﺻﻮرﺗﻲ ﺗﺎﺑﺎن ﺷﺎدﻣﺎن ﻧﻜﻨﺪ ﻃﺒﻴﻌﺘﺶ ﻓﺎﺳﺪ اﺳﺖ وﺑﻪ درﻣﺎن ﻧﻴـﺎز دارد و درﺑـﺎره آن‬
‫ﺳﺮوده اﺳﺖ‪:‬‬
‫إذا أﻧﺖ ﻟﻢ ﺗﻌﺸﻖ وﻟﻢ ﺗﺪر ﻣﺎ اﻟﻬﻮى‪ ...‬ﻓﻤﺎ ﻟﻚ ﻓﻲ ﻃﻴﺐ اﻟﺤﻴﺎة ﻧﺼﻴﺐ‬
‫اﮔﺮﻋﺸﻖ ﻧﻤﻲورزي وﻧﻤﻲداﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻴﻞ وآرزو ﭼﻴـﺴﺖ ﭘـﺲ ازﭘـﺎﻛﻲ وﺧﻮﺷـﻲ‬
‫زﻧﺪﮔﻲ ﺑﻬﺮه اي ﻧﺒﺮده اي‪.‬‬
‫دﻳﮕﺮي ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫إذا أﻧﺖ ﻟﻢ ﺗﻌﺸﻖ وﻟﻢ ﺗﺪر ﻣﺎ اﻟﻬﻮى‪ ...‬ﻓﻘﻢ واﻋﺘﻠﻒ ﺗﺒﻨﺎ ﻓﺄﻧﺖ ﺣﻤﺎر‬
‫اﮔﺮ ﻋﺸﻖ ﻧﻤﻲورزي و ﻧﻤﻲداﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻴﻞ آرزو ﭼﻴﺴﺖ ﭘﺲ ﺑﻠﻨﺪ ﺷﻮ وﻛﺎه ﺑﺨﻮر‬
‫ﻛﻪ ﺗﻮ اﻻغ ﻫﺴﺘﻲ‪ .‬و ﺑﻌﻀﻲ ازﻋﺎﺷﻘﺎن ﻛﻪ اﻫﻞ ﻋﻔﺖ و ﭘﺮﻫﻴﺰ ﺑﻮده اﻧﺪ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ ﻛـﻪ‪:‬‬
‫ﻋﻔﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﺑﺰرﮔﻮارﻣﻲﺷﻮﻳﺪ وﻋﺸﻖ ﺑﻮرزﻳﺪ ﻟﻄﻴﻒ وﺧﻮش ذوق ﻣﻲﺷﻮﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺑﻌﻀﻲ ازﻋﺎﺷﻘﺎن ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه ﻛﻪ اﮔﺮ ﺑﻪ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ آرزوﻳﺶ را داري ﺑﺮﺳﻲ ﭼـﻪ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻲ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﺸﻤﺎﻧﻢ را از دﻳﺪن ﺻﻮرﺗﺶ ﺑﻬﺮه ﻣﻨﺪ ﻣﻲﻛﻨﻢ و ﻗﻠﺒﻢ راﺑـﺎ ﻳـﺎدش‬
‫ﺷﺎد ﻣﻲﻛﻨﻢ وآﻧﭽﻪ رادوﺳﺖ ﻧﺪارد آﺷﻜﺎر ﺷﻮد ازاو ﭘﻨﻬﺎن ﻣﻲﻛﻨﻢ وﻣﺮﺗﻜـﺐ ﻋﻤـﻞ‬
‫زﺷﺘﻲ ﻧﻤﻲﺷﻮم ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺎن ﺑﺎ او را ﻣﻌﻴﻮب ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫دﻳﮕﺮي ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻋﺸﻖ ﺑﺮاي روح ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻏﺬاﺑﺮاي ﺑﺪن اﺳﺖ اﮔﺮآﻧﺮاﺗﺮك ﺑﮕﻮﻳﻲ‬
‫ﺑﻪ ﺗﻮﺿﺮرﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ واﮔﺮدرآن زﻳﺎده روي ﻛﻨﻲ ﺗﻮراﺑﻪ ﻫﻼﻛﺖ ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎ ﻣﻨﻜﺮ ﻓﺴﺎد ﻋﺸﻘﻲ ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ زﻧﺎ ﺑﺎ ﻣﻌﺸﻮق ﺷﻮد ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ اﻣـﺎ ﺳـﺨﻦ ﻣـﺎ در‬
‫ﻣﻮرد ﻋﺸﻖ ﻫﻤﺮاه ﻋﻔﺖ اﺳﺖ از ﺷﺨﺼﻲ ﻟﻄﻴﻒ ﻛﻪ دﻳﻦ و ﻋﻔﺖ و ﺟﻮاﻧﻤﺮدي اش‬
‫از اﻳﻨﻜﻪ راﺑﻄﻪ اش ﺑﺎ ﺧﺪا و ﻣﻌﺸﻮﻗﺶ را ﺑﻪ ﺣﺮام ﺑﻜﺸﺎﻧﺪ روي ﮔﺮدان اﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫‪327‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دﻫﻢ‪ /‬ﻋﺸﻖ‬

‫ﻋﺸﻖ ﺳﻠﻒ ﺑﺰرﮔﻮار و اﻣﺎﻣﺎن ﺑﺰرگ‪.١‬‬

‫اﮔﺮ ﭼﻪ درﻣﻮرد رﺧﺼﺖ درﻋﺸﻖ وﻋﺪم ﺳﺨﺖ ﮔﻴﺮي درآن ﺑﺠـﺰ ﺣـﺪﻳﺜﻲ وارد‬
‫ﻧﻴﺴﺖ وآن ﺣﺪﻳﺚ ﺳﻮﻳﺪ اﺑﻦ ﺳﻌﻴﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ ازﻋﻠﻲ اﺑﻦ ﻣﺴﻬﺮ و او از اﺑـﻲ ﻳﺤﻴـﻲ‬
‫ﻗﺘﺎت و او ﻧﻴﺰ از ﻣﺠﺎﻫﺪ و او ﻧﻴﺰ از اﺑﻦ ﻋﺒﺎس ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺮﻓﻮع رواﻳـﺖ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‬
‫ﻛﻪ‪) :‬ﻣﻦ ﻋﺸﻖ وﻋﻒ وﻛﺘﻢ ﻓﻤﺎت ﻓﻬﻮ ﺷﻬﻴﺪ(‪) ١‬ﻫﺮﻛﺲ ﻋﺎﺷﻖ ﺷﻮد وﻋﻔـﺖ ﭘﻴـﺸﻪ‬
‫ﻛﻨﺪ وآﻧﺮا ﭘﻨﻬﺎن ﻛﻨﺪ ﺗﺎﺑﻤﻴﺮد ﭘﺲ اوﺷﻬﻴﺪ اﺳﺖ‪ (.‬و اﻳﻀﺎ ﺳﻮﻳﺪ از اﺑﻦ ﻣﺴﻬﺮ و او از‬
‫ﻫﺸﺎم اﺑﻦ ﻋﺮوه و او از ﭘﺪرش و او از ﻋﺎﻳﺸﻪ ﺑﻪ ﺻـﻮرت ﻣﺮﻓـﻮع اﻳـﻦ ﺣـﺪﻳﺚ را‬
‫رواﻳﺖ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬و ﻧﻴﺰ ﺧﻄﻴﺐ از زﻫﺮي از ﻣﻌﺎﻓﻲ اﺑﻦ ذﻛﺮﻳﺎ از ﻗﻄﺒﻪ از اﺑﻦ ﻓﻀﻞ‬
‫از اﺣﻤﺪ اﺑﻦ ﻣﺴﺮوق از اﺑﻦ ﻋﺒﺎس آﻧﺮا رواﻳﺖ ﻛﺮده اﺳـﺖ‪ .‬و ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ زﺑﻴـﺮ اﺑـﻦ‬
‫ﺑﻜﺎر از ﻋﺒﺪاﻟﻌﺰﻳﺰ ﻣﺎﺟﺸﻮن از ﻋﺒﺪاﻟﻌﺰﻳﺰ اﺑﻦ اﺑﻮﺣﺎزم از اﺑﻦ اﺑﻮ ﻧﺠﻴﺢ از ﻣﺠﺎﻫﺪ از‬
‫اﺑﻦ ﻋﺒﺎس آﻧﺮا رواﻳﺖ ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﺎ رﺳﻮل ﺧﺪا
ﻛﻪ ﺳـﺮور ﮔﺬﺷـﺘﮕﺎن و آﻳﻨـﺪﮔﺎن اﺳـﺖ ﺑـﻪ زﻳﻨـﺐ ﺑﻨـﺖ‬
‫‪٢‬‬
‫ﺟﺤﺶ ﻧﮕﺎه ﻛﺮد و ﻓﺮﻣﻮد‪) :‬ﭘﺎك وﻣﻨﺰه اﺳﺖ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ دﻟﻬﺎ رادﮔﺮﮔـﻮن ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪(.‬‬
‫درﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ زﻳﻨﺐ زن زﻳﺪ اﺑﻦ ﺣﺎرﺛﻪ ﻣﻮﻻي رﺳﻮل ﺧﺪا
ﺑﻮد‪ ،‬اﻣـﺎ ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ‬
‫زﻳﺪ ﻗﺼﺪ ﻃﻼق او را داﺷﺖ ﺑﻪ او ﻓﺮﻣـﻮد‪) :‬از ﺧـﺪاﺑﺘﺮس وﻫﻤـﺴﺮت راﻧﮕـﻪ دار‪(.‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ زﻳﺪ او را ﻃﻼق داد ﺧﺪاوﻧﺪ از ﺑـﺎﻻي ﻫﻔـﺖ آﺳـﻤﺎن او را ﺑـﻪ ازدواج‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا
در آورد و ﺧﺪاوﻧﺪ وﻟﻲ زﻳﻨﺐ و وﻟﻲ ازدواج او ﺑﺎ رﺳـﻮل ﺧـﺪا
‬
‫ﺷﺪ و ﻋﻘﺪ او ﺑﺮ ﻋﺮش ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪ و ﺧﺪاوﻧﺪ آﻳﻪ اي ﺑﺮ رﺳﻮل ﺧﺪا
ﻧـﺎزل ﻓﺮﻣـﻮد‬
‫?‪ +  C4‬‬
‫‪T ¦4‬‬ ‫‪  W‬‬ ‫‪    4‬‬
‫'‪  C84‬‬
‫‪  9$‬‬
‫‪  C4‬‬
‫‪ 9$‬‬ ‫‪        9$‬‬
‫&‪   Yb‬‬ ‫&  ‪  T‬‬ ‫‪     :‬‬
‫"‪   BQ9+ K‬‬ ‫ﻛﻪ‪   :‬‬
‫‪  T ' C8‬‬
‫‬ ‫‬
‫‪   
 ¦n‬‬
‫¨‪) dg‬اﺣﺰاب‪) (37‬زﻣﺎﻧﻲ‬ ‫‪J   T  Š5‬‬ ‫'‪    <.‬‬
‫¨‪ + ag‬‬ ‫‬ ‫¨‪    I A‬‬ ‫‬

‫‪ .1‬ﻣﻮﻟﻒ رﺣﻤﻪ اﷲ در ﻗﺎﻟﺐ اﻳﻦ ﺳﻮال و در اداﻣﻪ آن اﺧﺒﺎر و داﺳﺘﺎﻧﻬﺎﻳﻲ را از ﮔﺬﺷﺘﮕﺎن و ﺳﻠﻒ ﺑﺰرﮔﻮار ﻧﻘـﻞ ﻧﻤـﻮده‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ درﺳﺘﻲ و ﻧﺎدرﺳﺘﻲ آن ﻧﺎﻣﺸﺨﺺ ﺑﻮده و ﺑﺴﻴﺎري از آﻧﻬﺎ ﻫﻢ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ اﻳﻦ ﺑﺰرﮔﺎن ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ ﻟﺬا از آوردن آﻧﻬـﺎ‬
‫ﺧﻮدداري ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ 1‬در اداﻣﻪ در ﻣﻮرد اﻳﻦ ﺣﺪﻳﺚ ﺑﺤﺚ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ 2‬اﺑﻦ ﺳﻌﺪ در اﻟﻄﺒﻘﺎت ‪ 101/8‬و‪ 102‬و ﺣﺎﻛﻢ ‪ ، 23/4‬ﻫﺮ دو اﻳﻦ رواﻳﺖ را از ﻃﺮﻳﻖ واﻗـﺪي ﻧﻘـﻞ ﻛـﺮده اﻧـﺪ ﻛـﻪ وي‬
‫ﻣﺘﺮوك و ﺣﺘﻲ ﻧﺰد ﺑﻌﻀﻲ ﺗﻜﺬﻳﺐ ﺷﺪه اﺳﺖ )ﻣﺤﻘﻖ(‪ .‬اﻳﻦ رواﻳﺖ ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻨﻜﻪ ﺿﻌﻴﻒ اﺳﺖ اﻣﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ اﻳﻨﻜـﻪ‬
‫در ﻓﺼﻮل آﺧﺮ ﺑﻪ آن اﺷﺎره ﺷﺪه آورده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪328‬‬

‫را ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﺴﻲ )زﻳﺪﺑﻦﺣﺎرﺛﻪ( ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ )ﺑـﺎ ﻫـﺪاﻳﺖ دادن وي ﺑـﻪ اﺳـﻼم( ﺑـﺪو‬
‫ﻧﻌﻤﺖ داده ﺑﻮد‪ ،‬و ﺗﻮ ﻧﻴﺰ )ﺑﺎ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻛـﺮدن و آزاد ﻧﻤـﻮدن وي( ﺑـﺪو ﻟﻄـﻒ ﻛـﺮده‬
‫ﺑﻮدي‪ ،‬ﻣﻲﮔﻔﺘﻲ‪ :‬ﻫﻤﺴﺮت را ﻧﮕﺎﻫﺪار و از ﺧﺪا ﺑﺘﺮس‪) .‬اي ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ!( ﺗﻮ ﭼﻴـﺰي را‬
‫در دل ﭘﻨﻬﺎن ﻣﻲداﺷﺘﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ آن را آﺷﻜﺎر ﻣﻲﺳﺎزد‪ ،‬و از ﻣﺮدم ﻣﻲﺗﺮﺳـﻴﺪي‪،‬‬
‫در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺰاوارﺗﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ از او ﺑﺘﺮﺳﻲ‪(.‬‬
‫ﺟﻮاب اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ‪:‬‬
‫ﺑﺤﺚ دراﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﺑﻪ ﻗﺎﻳﻞ ﺷﺪن ﻓﺮق ﺑﻴﻦ ﺟﺎﻳﺰ وﺣﺮام وﻣﻔﻴﺪ و ﻣﻀﺮ ﻧﻴﺎزدارد و‬
‫ﺑﺮ ذم واﻧﻜﺎر ﻳﺎ ﻣﺪح و ﻗﺒﻮل ازروي ﻋﺒﺎرت ﺣﻜﻢ ﻧﻤﻲﺷﻮد ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎذﻛﺮ ﻣﺘﻌﻠﻘﺎت آن‬
‫ﺣﻜﻤﺶ روﺷﻦ ﻣﻲﮔﺮدد وﮔﺮﻧﻪ ﻋﺸﻖ از ﻟﺤﺎظ ﻋﺸﻖ ﺑﻮدن ﻧﻪ ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻣﻲﺷﻮد وﻧـﻪ‬
‫ﺳﺮزﻧﺶ ﻣﻲﮔﺮدد‪ ،‬و ﻣﺎ ﻣﻔﻴﺪ و ﻣﻀﺮ وﺟﺎﻳﺰ وﺣﺮام ﻣﺤﺒﺖ راﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺑﺪان ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮرﻛﻠﻲ ﺳﻮدﻣﻨﺪﺗﺮﻳﻦ ﻣﺤﺒﺖ وﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ آن ﻣﺤﺒﺖ ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛـﻪ‬
‫دﻟﻬﺎ ﺑﺮﻣﺤﺒﺖ اوﺧﻠﻖ ﺷﺪه اﺳﺖ وﻣﺨﻠﻮﻗﺎت ﺑﺮﺑﻨﺪﮔﻲ اوآﻓﺮﻳﺪه ﺷﺪه اﻧﺪ وآﺳﻤﺎﻧﻬﺎ و‬
‫زﻣﻴﻦ ﺑﺮاواﺳﺘﻮارﻧﺪ واﻳﻦ ﻣﺤﺒﺖ ﺳﺮ ﻻاﻟﻪ اﻻ اﷲ اﺳﺖ واﻟﻪ ﻫﻤﺎن ﻛـﺴﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬
‫دﻟﻬﺎ ﺑﺎ ﻣﺤﺒﺖ و ﺗﻌﻈﻴﻢ و ﺧﻀﻮع او را ﺑﻨﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻋﺒﺎدت ﺟﺰ ﺑﺮاي او ﺟـﺎﻳﺰ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ و ﻋﺒﺎدت ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻣﺤﺒﺖ و ﻛﻤﺎل ﺧﻀﻮع‪ ،‬وﻫﻤﺎﻧﺎ ﺷـﺮك در‬
‫اﻳﻦ ﻋﺒﻮدت ازﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻇﻠﻢ ﻫﺎﻳﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺧﺪاوﻧـﺪ آﻧـﺮا ﻧﻤـﻲﺑﺨـﺸﺪ وﻫﻤﺎﻧـﺎ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﻮدش ازﻫﻤﻪ ﻟﺤﺎظ دوﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد و ﻣﺤﺒـﻮب اﺳـﺖ و‬
‫دﻳﮕﺮان ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ او دوﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻤﺎم ﻛﺘﺎﺑﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻧﺎزل ﻓﺮﻣﻮده وﻧﻴﺰ دﻋﻮت ﺗﻤﺎم ﭘﻴﺎﻣﺒﺮاﻧﺶ وﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻓﻄﺮﺗﻲ ﻛﻪ‬
‫اﻧﺴﺎن راﺑﺮ آن ﺧﻠﻖ ﻛﺮده اﺳﺖ وﻋﻘﻠﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﻗﺮار داده اﺳﺖ وﻫﺮﭼﻪ ازﻧﻌﻤﺘﻬﺎ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺮﺳﺮﺷﺎن رﻳﺨﺘﻪ اﺳﺖ ﺑﺮ واﺟﺐ ﺑﻮدن ﻣﺤﺒﺘﺶ دﻻﻟﺖ دارد‪ .‬زﻳﺮا دﻟﻬﺎ ﺑﺮ ﻓﻄﺮﺗﻲ‬
‫ﺧﻠﻖ ﺷﺪه اﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺤﺒﺖ ﻛﺴﻲ رادر دل دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﻌﻤﺖ ﺑﺨﺸﻴﺪه وﺑﻪ آﻧﻬـﺎ‬
‫ﻧﻴﻜﻲ ﻛﺮده اﺳﺖ و ﻣﺨﺼﻮﺻﺎ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﻧﻴﻜﻲ ﻫﺎ از اوﺳـﺖ و ﻫـﺮ ﻧﻌﻤﺘـﻲ ﺑـﺮ‬
‫ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت ﺑﺨﺸﻴﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ ﻫﻤـﻪ از اوﺳـﺖ وﺑﺰرﮔـﻲ ﻫﻤـﻪ از اوﺳـﺖ ﭼﻨﺎﻧﻜـﻪ‬
‫@ ‬
‫‪     4‬‬ ‫‪ ­ * ' 1‬‬
‫‪
0D4l‬‬ ‫‪    H4‬‬ ‫‪  + ] T b‬‬
‫‪ +  :‬‬
‫'‪J J  8‬‬ ‫'   *  ‬
‫&‪  Fb‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪   :‬‬
‫‪329‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دﻫﻢ‪ /‬ﻋﺸﻖ‬

‫)ﻧﺤﻞ‪) (53‬آﻧﭽﻪ از ﻧﻌﻤﺘﻬـﺎ دارﻳـﺪ ﻫﻤـﻪ از ﺳـﻮي ﺧـﺪا اﺳـﺖ و ﮔﺬﺷـﺘﻪ از آن‪،‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ زﻳﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ رﺳﻴﺪ او را ﺑﺎ ﻧﺎﻟﻪ و زاري ﺑﻪ ﻓﺮﻳﺎد ﻣﻲﺧﻮاﻧﻴﺪ(‬
‫ﻣﺤﺒﺖ دوﺳـﺒﺐ دارد ﻳﻜـﻲ زﻳﺒـﺎﻳﻲ و ﺟﻤـﺎل و دﻳﮕـﺮي ﺑﺰرﮔـﻲ و ﺟـﻼل‪ ،‬و‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻛﻤﺎل ﻣﻄﻠﻖ ﻫﺮ دو را دارد زﻳﺮا او زﻳﺒﺎﺳـﺖ و زﻳﺒـﺎﻳﻲ را دوﺳـﺖ دارد و‬
‫ﺑﻠﻜﻪ ﻫﻤﻪ زﻳﺒﺎﻳﻲ ﻫﺎ از اوﺳﺖ وﺑﺰرﮔﻲ ﻫﻤﻪ از اوﺳـﺖ وﻛـﺴﻲ ﺟـﺰ او ﺷﺎﻳـﺴﺘﮕﻲ‬
‫‪ J    75 
: ,‬‬
‫‪
4.³‬‬ ‫دوﺳﺖ داﺷﺘﻦ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﻮدش را ﻧﺪارد‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪   :‬‬
‫¸‪)T  ..‬آل ﻋﻤﺮان‪) (31‬ﺑﮕﻮ‪ :‬اﮔﺮ ﺧﺪا را دوﺳﺖ ﻣﻲدارﻳـﺪ‪ ،‬از ﻣـﻦ‬ ‫‪   +  T‬‬
‫‪     &.‬‬
‫ﭘﻴﺮوي ﻛﻨﻴﺪ ﺗﺎ ﺧﺪا ﺷﻤﺎ را دوﺳﺖ ﺑﺪارد‪(.‬‬
‫‪   –84‬‬ ‫'‪   $ 5‬‬ ‫‪ +  '  5'X‬‬ ‫‬ ‫‬
‫‪T ²D4‬‬ ‫‪    53‬‬ ‫<   ‬ ‫‪     Q‬‬ ‫\ ‪ +‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ J   :‬‬
‫‪     4‬‬
‫ˆ‪ T , .4E I
<4m‬‬ ‫‬
‫‪    U4$‬‬
‫‪­ +   P5'-R‬‬
‫‪  =€$‬‬ ‫‬
‫‪   U$‬‬
‫¸‪­ +   .‬‬
‫‪  F‬‬ ‫‬
‫¸‪  J    .‬‬
‫ ­ ‬
‫‪ J  c"1‬‬
‫‬
‫‪ S:+  zÃÌj 9$ “E  T  tg‬‬
‫‪T   J 4‬‬ ‫ ‬ ‫‪   ­ wM‬‬
‫‪   C‬‬ ‫'‪ F‬‬
‫ž
   ‬
‫  ‬
‫ ‬ ‫Œ‪(  (      '  -  T ,‬‬
‫'‪4‬‬ ‫‪   0  m‬‬
‫&‪  zÃÃj
4‬‬ ‫‪  =  €+
-‬‬ ‫‪  +
b‬‬
‫‪     =ip‬‬ ‫"  ‬‫‪ Q‬‬ ‫‪  Q‬‬
‫‪  +  5'X‬‬
‫‬
‫‪  +  E0‬‬ ‫   ‬
‫‪) zûj
.N‬ﻣﺎﺋﺪه‪) (54-56‬اي‬ ‫‪      m T o€n‬‬ ‫‪ +    5'X‬‬
‫@
 ‬
‫‬
‫‪ +  E0‬‬
‫‪  Q‬‬ ‫‪     T K7‬‬ ‫‪+‬‬
‫ﻣﺆﻣﻨﺎن! ﻫﺮﻛﺲ از ﺷﻤﺎ از آﺋﻴﻦ ﺧﻮد ﺑﺎزﮔﺮدد ﺧﺪاوﻧﺪ ﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺘﻲ را )ﺑﻪ ﺟﺎي اﻳـﺸﺎن‬
‫ﺑﺮ روي زﻣﻴﻦ( ﺧﻮاﻫﺪ آورد ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ دوﺳﺘـﺸﺎن ﻣـﻲدارد و آﻧـﺎن ﻫـﻢ ﺧـﺪا را‬
‫دوﺳﺖ ﻣﻲدارﻧﺪ‪ .‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺆﻣﻨﺎن ﻧﺮم و ﻓﺮوﺗﻦ ﺑﻮده و در ﺑﺮاﺑﺮ ﻛـﺎﻓﺮان ﺳـﺨﺖ و‬
‫ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪﻧﺪ‪ .‬در راه ﺧﺪا ﺟﻬﺎد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﺑﻪ ﺗـﻼش ﻣـﻲاﻳـﺴﺘﻨﺪ و از ﺳـﺮزﻧﺶ ﻫـﻴﭻ‬
‫ﺳﺮزﻧﺶﻛﻨﻨﺪهاي ﻫﺮاﺳﻲ ﺑﻪ ﺧﻮد راه ﻧﻤﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻫﻢ ﻓﻀﻞ ﺧﺪا اﺳـﺖ؛ ﺧﺪاوﻧـﺪ‬
‫آن را ﺑﻪ ﻫﺮﻛﺲ ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﻋﻄﺎء ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬و ﺧﺪاوﻧﺪ داراي ﻓـﻀﻞ ﻓـﺮاوان و آﮔـﺎه‬
‫اﺳﺖ‪(54).‬ﺗﻨﻬﺎ ﺧﺪا و ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ او و ﻣﺆﻣﻨﺎﻧﻲ ﻳﺎور و دوﺳﺖ ﺷﻤﺎﻳﻨﺪ ﻛـﻪ ﺧﺎﺷـﻌﺎﻧﻪ و‬
‫ﺧﺎﺿﻌﺎﻧﻪ ﻧﻤﺎز را ﺑﻪ ﺟﺎي ﻣﻲآورﻧﺪ و زﻛﺎت ﻣﺎل ﺑﻪ در ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ (55) .‬و ﻫـﺮﻛﺲ‬
‫ﻛﻪ ﺧﺪا و ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ او و ﻣﺆﻣﻨﺎن را ﺑﻪ دوﺳﺘﻲ و ﻳﺎري ﺑﭙﺬﻳﺮد )از زﻣﺮه ﺣﺰباﷲ اﺳﺖ‬
‫و( ﺑﻲﺗﺮدﻳﺪ ﺣﺰباﷲ ﭘﻴﺮوز اﺳﺖ‪((56) .‬‬
‫اﺻﻞ وﻻﻳﺖ‪ ،‬ﻣﺤﺒﺖ اﺳﺖ و وﻻﻳﺘﻲ ﺑﺠﺰ ﺑﺎ ﻣﺤﺒﺖ وﺟﻮد ﻧﺪارد ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ اﺻـﻞ‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪330‬‬

‫ﻋﺪاوت‪ ،‬ﺧﺸﻢ و ﻧﻔﺮت اﺳﺖ و ﺧﺪاوﻧﺪ وﻟﻲ اﻳﻤﺎﻧﺪاران اﺳﺖ واﻳﻤﺎﻧـﺪاران اوﻟﻴـﺎي‬
‫او ﻫﺴﺘﻨﺪ وآﻧﻬﺎ او را ﺑﺎ ﻣﺤﺒﺖ ﺑﻪ دوﺳﺘﻲ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ واوآﻧﻬﺎراﺑـﺎ ﻣﺤﺒـﺖ ﻛـﺮدن ﺑـﻪ‬
‫دوﺳﺘﻲ ﻣﻲﮔﻴﺮد وﻫﻤﺎﻧﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻣﺤﺒﺘﺶ ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ را دوﺳﺖ ﻣﻲدارد‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺒﺐ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﻤﻞ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻏﻴﺮ او را ﺑﻪ دوﺳﺘﻲ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ رد ﻛـﺮده‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮ ﺧﻼف ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ اوﻟﻴﺎﻳﺶ را ﺑﻪ دوﺳﺘﻲ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬زﻳﺮا آﻧﺎن ﻏﻴﺮ او را ﺑـﻪ‬
‫دوﺳﺘﻲ ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ ﺑﻠﻜﻪ دوﺳﺘﻲ اوﻟﻴﺎي ﺧﺪا ﻛﺎﻣﻞ ﻛﻨﻨـﺪه ي دوﺳـﺘﻲ ﺧﺪاﺳـﺖ‪ .‬و‬
‫ﻋﻤﻞ ﻛﺴﻲ را ﻛﻪ ﺑﻴﻦ ﺧﺪا و ﻏﻴﺮ ﺧﺪا ﻣﺤﺒﺘﻲ ﻳﻜﺴﺎن ﻗﺎﺋﻞ اﺳﺖ رد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﺧﺒﺮ‬
‫داده اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺲ اﻳﻦ ﻋﻤﻞ را اﻧﺠﺎم دﻫﺪ ﻏﻴﺮ ﺧﺪا را ﺷﺮﻳﻚ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﻛـﻪ‬
‫' ‪ +‬‬
‫‪Š45‬‬ ‫‬
‫آﻧﻬﺎ را دوﺳﺖ دارد آن ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺧﺪا را دوﺳﺖ دارد و ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪   :‬‬
‫‪) ·  <J    5'X‬‬ ‫‬ ‫‬ ‫‪  ' Qy7‬‬
‫‪  T
3‬‬ ‫'  ‪  +‬‬
‫‪) T .n‬ﺑﻘـﺮه‪(165‬‬ ‫^> ‪ Q+  T‬‬
‫  ‬ ‫< ‪ J ¸ ) 3‬‬
‫‪*    ‚.‬‬
‫)ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﺮدم ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻏﻴﺮ از ﺧﺪا‪ ،‬ﺧـﺪا ﮔﻮﻧـﻪﻫـﺎﺋﻲ ﺑﺮﻣـﻲﮔﺰﻳﻨﻨـﺪ و آﻧـﺎن را‬
‫ﻫﻤﭽﻮن ﺧﺪا دوﺳﺖ ﻣﻲدارﻧﺪ‪ ،‬و ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻤﺎن آوردهاﻧﺪ ﺧﺪا را ﺳﺨﺖ دوﺳﺖ‬
‫ﻣﻲدارﻧﺪ(‬
‫از ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺧﺒﺮ داده اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪا و ﺷـﺮﻳﻜﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﺑـﺎ ﺧـﺪا ﮔﺮﻓﺘـﻪ اﻧـﺪ را‪ ،‬در‬
‫ﻣﺤﺒﺖ ﻳﻜﺴﺎن ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ و در ﺟﻬﻨﻢ ﺑﻪ ﻣﻌﺒﻮدان ﺧﻮد ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪A4  5+ 
: T :‬‬
‫‬ ‫  ­‬
‫‪­  J Kif‬‬
‫'‪  z½Æj P.‬‬
‫&‪) z½Âj PR4‬ﺷـﻌﺮاء ‪) (97-98‬ﺑـﻪ ﺧـﺪا‬ ‫‪*   84‬‬
‫‪    o41‬‬ ‫‪ *   :‬‬
‫ﺳﻮﮔﻨﺪ ﻣﺎ در ﮔﻤﺮاﻫﻲ آﺷﻜﺎري ﺑﻮدهاﻳـﻢ‪ (97) .‬آن زﻣـﺎن ﻛـﻪ ﻣـﺎ ﺷـﻤﺎ )ﻣﻌﺒـﻮدان‬
‫دروﻏﻴﻦ( را ﺑﺎ ﭘﺮوردﮔﺎر ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن )در ﻋﺒﺎدت و ﻃﺎﻋﺖ( ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻴﻢ‪((98) .‬‬
‫و ﺑﺮاﺳﺎس اﻳﻦ ﻧﻮع ﺗﻮﺣﻴﺪ در ﻣﺤﺒﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻤﺎم ﭘﻴﺎﻣﺒﺮاﻧﺶ را ﻓﺮﺳﺘﺎده اﺳﺖ‬
‫و ﻫﻤﻪ ي ﻛﺘﺎﺑﻬﺎﻳﺶ را ﻧﺎزل ﻛﺮده اﺳﺖ و دﻋﻮت ﺗﻤﺎم ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان از اول ﺗﺎ آﺧـﺮ ﺑـﺮ‬
‫آن ﻣﻄﺎﺑﻖ اﺳﺖ و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آن آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ و زﻣﻴﻦ و ﺑﻬﺸﺖ و ﺟﻬﻨﻢ ﺧﻠﻖ ﺷﺪه اﺳـﺖ‬
‫و ﺑﻬﺸﺖ ﺑﺮاي اﻫﻞ ﺑﻬﺸﺖ و ﺟﻬﻨﻢ ﺑﺮاي ﻣﺸﺮﻛﻴﻦ ﻗﺮار داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا
ﻗﺴﻢ ﺧﻮرده اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﺑﻨﺪه اي اﻳﻤﺎن ﻧﺪارد ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ رﺳﻮل‬
‫ﺧﺪا
ﻧﺰد او از ﻓﺮزﻧﺪ و ﭘﺪر و ﻣﺎدرش ﻣﺤﺒﻮب ﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺣﺎل ﻣﺤﺒﺖ ﭘﺮوردﮔـﺎر‬
‫‪331‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دﻫﻢ‪ /‬ﻋﺸﻖ‬

‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد؟‬

‫ﺑﻪ ﻋﻤﺮاﺑﻦ ﺧﻄﺎب ﻓﺮﻣﻮد‪) :‬ﻧﻪ اي ﻋﻤﺮ ]اﻳﻤﺎن ﻧﺪاري[ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻦ ﻧﺰد ﺗﻮ از‬
‫ﺧﻮدت ﻫﻢ ﻣﺤﺒﻮب ﺗﺮ ﺑﺎﺷﻢ‪ (.‬ﻳﻌﻨﻲ اﻳﻤﺎن ﻧﺪاري ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻴﻜﻪ ﻣﺤﺒﺘﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ اﻧﺪازه ﺑﺮﺳﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ رﺳﻮل ﺧﺪا
از ﻣﺎ ﺑﻪ ﺧﻮدﻣﺎن در ﺣـﺐ و دوﺳـﺘﻲ اوﻟـﻲ ﺗـﺮ اﺳـﺖ آﻳـﺎ‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎري ﻛﻪ ﺧﺪاﻳﻲ ﺟﺰ او ﻧﻴﺴﺖ از ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ ﺑﺮ ﺧﻮدﺷﺎن در ﺣـﺐ و دوﺳـﺘﻲ‬
‫اوﻟﻮﻳﺖ ﻧﺪارد؟‬
‫ﻫﺮ آﻧﭽﻪ از ﺧﺪا ﺑﻪ ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ ﻣﻲرﺳﺪ اﻧﺴﺎن را ﺑﻪ ﻣﺤﺒﺖ و دوﺳـﺘﻲ او دﻋـﻮت‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﭼﻪ آن ﭼﻴﺰي ﻛﻪ اﻧﺴﺎن دوﺳﺖ دارد و ﭼﻪ آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ دوﺳﺖ ﻧﺪارد اﻋـﻢ از‬
‫ﺑﺨﺸﺶ و ﻣﻨﻊ او و ﺳﻼﻣﺘﻲ و ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻛﺮدن و ﺗﻨﮓ ﻛﺮدن و ﮔﺸﺎﻳﺶ دادن و ﻋـﺪل‬
‫و ﻓﻀﻞ او و ﻣﻴﺮاﻧﺪن و زﻧـﺪه ﻛـﺮدن و ﻟﻄـﻒ و ﻧﻴﻜـﻲ و رﺣﻤـﺖ و اﺣـﺴﺎن او و‬
‫ﭘﻮﺷﺎﻧﺪن ﮔﻨﺎه و ﻋﻔﻮ او و ﺑﺮدﺑﺎري و ﺻـﺒﺮ او و اﺟﺎﺑـﺖ ﻧﻤـﻮدن دﻋـﺎ و ﺑﺮداﺷـﺘﻦ‬
‫ﻣﺼﻴﺒﺖ و ﮔﺸﺎﻳﺶ در ﻣﺼﻴﺒﺖ و ﻫﻤﻪ ي اﻳﻨﻬـﺎ اﻧـﺴﺎن را ﺑـﻪ ﺑﻨـﺪﮔﻲ و ﻣﺤﺒـﺖ او‬
‫دﻋﻮت ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬و ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ ﺑﻨﺪه اﻣﻜﺎن ﮔﻨﺎه ﻣﻲدﻫﺪ و او را ﺑﻪ اﻧﺠﺎم آن ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‬
‫و ﺑﻌﺪ از اﻧﺠﺎم آن ﮔﻨـﺎﻫﺶ را ﻣـﻲﭘﻮﺷـﺪ و ﺑـﺎ ﻧﻌﻤـﺖ دادن او را ﻛﻤـﻚ و ﻳـﺎري‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻨﻜﻪ ﮔﻨﺎه ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬و ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺧﻴﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮ اﻧﺴﺎن ﻓﺮود ﻣﻲآﻳﺪ‬
‫و ﺷﺮ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﺳﻮي ﺧﺪا ﺑﺎﻻ ﻣﻲرود او ﺑﺎ دادن ﻧﻌﻤﺖ ﺑﻪ اﻧﺴﺎن ﻣﺤﺒﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ در‬
‫ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ از اﻧﺴﺎن ﺑﻲ ﻧﻴﺎز اﺳﺖ و ﺑﻨﺪه ﺑﺎ ﮔﻨﺎه او را ﺑﻪ ﺧﺸﻢ ﻣﻲآورد در ﺣﺎﻟﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﺑﻪ او ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ ﻧﻴﻜﻲ و اﺣﺴﺎن و ﻧﻌﻤﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ از اﻳﻦ ﻣﺎﻧﻊ ﻣـﻲﺷـﻮد ﻛـﻪ‬
‫اﻧﺴﺎن ﮔﻨﺎه ﻧﻜﻨﺪ و ﻧﻪ ﮔﻨﺎه و ﻣﻌﺼﻴﺖ ﺑﻨﺪه ﺳﺒﺐ ﻣﻲﺷﻮد ﺧﺪاوﻧﺪ اﺣﺴﺎﻧﺶ را از او‬
‫ﻗﻄﻊ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺳﺮﭘﻴﭽﻲ ﻗﻠﺐ از ﻣﺤﺒﺖ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺷﺎن او ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﭘﺴﺘﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﻤﺎم ﻛﺴﺎﻧﻲ از ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت ﻛﻪ ﺗـﻮ را دوﺳـﺖ دارﻧـﺪ ﺗـﻮ را ﺑـﻪ ﺧـﺎﻃﺮ‬
‫ﺧﻮدﺷﺎن ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻫﺪﻓﻲ ﻛﻪ از ﺗـﻮ دارﻧـﺪ اﻣـﺎ ﺧﺪاوﻧـﺪ ﺗـﻮرا ﺑـﺮاي‬
‫ﺧﻮدت ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻀﺎ ﻫﺮ ﻣﺨﻠﻮﻗﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻮ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ اﮔﺮ ﺑﻪ او ﺳﻮدي ﻧﺮﺳﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﺗﻮ ﻣﻌﺎﻣﻠـﻪ‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪332‬‬

‫ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ اﻣﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎ ﺗﻮ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺗﻮ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺳﻮد را ﺑﺒﺮي و درﻫﻤـﻲرا‬

‫ﺑﺎ ده درﻫﻢ ﺗﺎ ﻫﻔﺘﺼﺪ ﺑﺮاﺑﺮ و ﺣﺘﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺟـﺰا ﻣـﻲدﻫـﺪ و ﻳـﻚ ﮔﻨـﺎه را ﺑـﺎ ﻳﻜـﻲ‬
‫ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻮرا ﺑﺮاي ﺧﻮدش ﺧﻠـﻖ ﻛـﺮده اﺳـﺖ و آﻧﭽـﻪ را در دﻧﻴـﺎ و‬
‫آﺧﺮت اﺳﺖ ﺑﺮاي ﺗﻮ ﺧﻠﻖ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ ﭘﺲ ﭼﻪ ﻛﺴﻲ اوﻟﻲ ﺗﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺤﺒـﺖ او‬
‫را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺮاي ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن رﺿﺎﻳﺘﺶ ﺗﻼش ﻛﻨﺪ؟‬
‫اﻳﻀﺎ ﺗﻤﺎم ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻫﺎي ﺗﻮ – و ﺑﻠﻜﻪ ﺗﻤﺎم ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻫـﺎي ﻫﻤـﻪ ي ﻣﺨﻠﻮﻗـﺎت–‬
‫ﻧﺰد اوﺳﺖ و ﺳﺨﺎوﺗﻤﻨﺪ ﺗﺮﻳﻦ و ﺑﺰرﮔﻮارﺗﺮﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺑﻨﺪه اش ﻣﻲﺑﺨﺸﺪ ﻗﺒـﻞ از‬
‫آﻧﻜﻪ در ﺧﻮاﺳﺖ ﻛﻨﺪ و ﺑﻴﺸﺘﺮ از آﻧﭽﻪ آرزو ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻋﻤﺎل ﻛﻢ را ﭘـﺎداش ﻣـﻲدﻫـﺪ و‬
‫رﺷﺪ ﻣﻲدﻫﺪ و ﮔﻨﺎه ﺑﺰرگ را ﻣﻲﺑﺨﺸﺪ و از ﺑﻴﻦ ﻣﻲﺑﺮد‪ ،‬ﻫـﺮ آﻧﭽـﻪ در آﺳـﻤﺎﻧﻬﺎ و‬
‫زﻣﻴﻦ اﺳﺖ از او ﻧﻴﺎزﺷﺎن را درﺧﻮاﺳﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و او ﻫﺮ روز ﻣﺸﻐﻮل ﺗـﺪﺑﻴﺮ اﻣـﻮر‬
‫اﺳﺖ و ﺷﻨﻴﺪن ﻛﺴﻲ او را از ﺷﻨﻴﺪن دﻳﮕﺮي ﺑﺎز ﻧﻤﻲدارد و ﻓﺮاواﻧﻲ درﺧﻮاﺳـﺖ او‬
‫را ﺑﻪ اﺷﺘﺒﺎه ﻧﻤﻲاﻧﺪازد و از اﺻﺮار اﺻﺮار ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ ﺳﺘﻮه ﻧﻤﻲآﻳﺪ و ﺑﻠﻜﻪ ﻛـﺴﺎﻧﻲ‬
‫را ﻛﻪ در دﻋﺎ اﺻﺮار ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ دوﺳﺖ دارد‪ ،‬و دوﺳﺖ دارد ﻛﻪ از او درﺧﻮاﺳﺖ ﺷﻮد‬
‫و اﮔﺮ از او درﺧﻮاﺳﺖ ﻧﺸﻮد ﺧﺸﻢ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ ،‬ﺟﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﺑﻨـﺪه از او ﺷـﺮم ﻧـﺪارد از‬
‫ﺑﻨﺪهاش ﺷﺮم دارد و ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺧﻮد را ﻧﻤﻲﭘﻮﺷﺪ او را ﻣﻲﭘﻮﺷﺎﻧﺪ و ﺟـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﺧﻮد رﺣﻢ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ ﺑﻪ او رﺣﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬او را ﺑﺎ ﻧﻌﻤﺖ و اﺣﺴﺎن ﺑﻪ ﺳﻮي ﻛﺮاﻣـﺖ و‬
‫رﺿﺎﻳﺘﺶ دﻋﻮت ﻣﻲﻛﻨﺪ اﻣﺎ اﻧﺴﺎن اﻣﺘﻨﺎع ﻣﻲﻛﻨﺪ ﭘﺲ ﻓﺮﺳـﺘﺎدﮔﺎﻧﺶ را ﺑـﻪ دﻧﺒـﺎﻟﺶ‬
‫ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﺪ‪ .‬و ﺧﻮد ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻲآﻳﺪ و ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪) :‬ﻛﻴﺴﺖ ﻛﻪ از ﻣﻦ ﺑﺨﻮاﻫـﺪ ﺗـﺎ ﺑـﻪ او‬
‫‪١‬‬
‫ﺑﺒﺨــﺸﻢ؟ ﻛﻴــﺴﺖ ﻛــﻪ از ﻣــﻦ آﻣــﺮزش ﻣــﻲﺧﻮاﻫــﺪ ﺗــﺎ او را ﺑﺒﺨــﺸﻢ؟(‬
‫ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ :‬ﺗﻮ را ﺑﻪ وﺻﻞ ﻣﻲﺧﻮاﻧﻢ اﻣﺘﻨﺎع ﻣﻲﻛﻨﻲ‪ ،‬ﻓﺮﺳـﺘﺎده ام را در‬
‫ﻃﻠﺒﺖ ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﻢ‪ ،‬ﺧﻮد ﺑﻪ ﺳﻮﻳﺖ ﻣﻲآﻳﻢ و ﺗﻮ را ﺧﻮاﺑﻴﺪه ﻣﻲﺑﻴﻨﻢ‪.‬‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻗﻠﺐ ﻫﺎ دوﺳﺖ ﻧﻤﻲدارﻧﺪ ﻛﺴﻲ را ﻛﻪ ﻧﻴﻜﻲ ﻫﺎ را‪ ،‬ﺟـﺰ او ﻧﻤـﻲآورد و‬
‫ﺑﺪﻳﻬﺎ را ﺟﺰ او از ﻣﻴﺎن ﻧﻤﻲﺑﺮد و دﻋﺎﻫﺎ را ﺟﺰ او اﺟﺎﺑﺖ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ و ﻟﻐﺰﺷﻬﺎ را ﺟـﺰ‬

‫‪ 1‬ﺑﺨﺎري ‪ 5962‬و ﻣﺴﻠﻢ ‪758‬‬

‫‪333‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دﻫﻢ‪ /‬ﻋﺸﻖ‬

‫او ﻛﻢ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ وﺧﻄﺎﻫﺎ را ﺟﺰ او ﻧﻤﻲﺑﺨﺸﺪ وﻋﻮرﺗﻬﺎ را ﺟﺰ او ﻧﻤﻲﭘﻮﺷـﺪ و ﺑﻼﻫـﺎ‬

‫را ﺟﺰ او دﻓﻊ ﻧﻤﻲﻛﻨـﺪ و ﺣـﺴﺮت ﻫـﺎ را ﺟـﺰ او ﻓﺮﻳـﺎدرس ﻧﻴـﺴﺖ وﺟـﺰ او ﺑـﻪ‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎ ﻧﻤﻲرﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﺗﺮﻳﻦ ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺎم ﺑﺮده ﺷﺪه و ﻳﺎد ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﺗـﺮﻳﻦ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ از او ﺗﺸﻜﺮ ﺷﻮد و ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﺗﺮﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻨﺪﮔﻲ ﺷـﻮد وﺷﺎﻳـﺴﺘﻪ ﺗـﺮﻳﻦ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﺘﺎﻳﺶ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻴﻨﺎﺗﺮﻳﻦ ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻃﻠﺐ ﺷﻮد وﻣﻬﺮﺑﺎﻧﺘﺮﻳﻦ ﻣﺎﻟﻚ اﺳﺖ‬
‫و ﺑﺨﺸﻨﺪه ﺗﺮﻳﻦ ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ازاو درﺧﻮاﺳﺖ ﺷﻮد و ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﺘﺮﻳﻦ ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛـﻪ‬
‫از او ﻃﻠﺐ ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﻲ ورﺣﻤﺖ ﺷﻮد وﺑﺰرﮔﻮارﺗﺮﻳﻦ ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ او روي آورده‬
‫ﺷﻮد و ﻋﺰﻳﺰﺗﺮﻳﻦ ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ اوﭘﻨﺎه ﺑﺮده ﺷﻮد وﻛﺎﻓﻲ ﺗﺮﻳﻦ ﻛﺴﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﺑﻨﺪه ﺑﺮ او ﺗﻮﻛﻞ ﻛﻨﺪ‪ ،‬از رﺣﻢ ﭘﺪروﻣﺎدر ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪ ﺑﺮﺑﻨﺪه اش ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﺘﺮ اﺳﺖ وازﺗﻮﺑﻪ‬
‫ﺑﻨﺪه اش ﺧﻮﺷﺤﺎل ﺗﺮاﺳﺖ از ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻣﺮﻛﺒﺶ را ﺑﺎ ﻏﺬا و آﺑﻲ ﻛﻪ ﺑـﺮآن ﺑـﻮده در‬
‫‪١‬‬
‫ﺑﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﻣﻬﻠﻚ ﮔﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ وﺑﻌﺪ از ﻣﺎﻳﻮس ﺷﺪن از زﻧﺪﮔﻲ دوﺑﺎره آﻧﺮا ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫او ﻣﺎﻟﻜﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺮﻳﻜﻲ ﻧﺪارد وﻳﻜﺘﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪي ﻧﺪارد و ﻫﺮ ﭼﻴـﺰي‬
‫ﻏﻴﺮ او ﻧﺎﺑﻮد ﺷﻮﻧﺪه اﺳﺖ وﺟﺰ ﺑﻪ اذن او از ﻛﺴﻲ اﻃﺎﻋـﺖ ﻧﻤـﻲﺷـﻮد‪ ،‬و ﻧﺎﻓﺮﻣـﺎﻧﻲ‬
‫ﻧﻤﻲﺷﻮد ﻣﮕﺮاﻳﻨﻜﻪ از آن آﮔﺎه اﺳﺖ‪ .‬اﻃﺎﻋﺖ ﻣﻲﺷﻮد و ﺟـﺰا ﻣـﻲدﻫـﺪ و ﻧﺎﻓﺮﻣـﺎﻧﻲ‬
‫ﻣﻲﺷـﻮد و ﻣـﻲﺑﺨـﺸﺪ‪ ،‬ﺣﻘـﺶ ﺿـﺎﻳﻊ ﻣـﻲﺷـﻮد و ﻋﻔـﻮﻣﻲﻛﻨـﺪ ‪ ،‬او ﻧﺰدﻳﻜﺘـﺮﻳﻦ‬
‫ﺷﻬﺎدﺗﮕﺮاﺳﺖ وﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻧﮕﻬﺒﺎن اﺳـﺖ و وﻓـﺎدارﺗﺮﻳﻦ ﺑـﻪ ﻋﻬـﺪ و ﭘﻴﻤـﺎن اﺳـﺖ‬
‫ﻋﺎدﻟﺘﺮﻳﻦ ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﺪاﻟﺖ راﺑﺮ ﭘﺎداﺷﺘﻪ اﺳﺖ ودر ﻣﻴﺎن ﺟﺎﻧﻬﺎ ﻧﻔﻮذ ﻛﺮده اﺳﺖ‬
‫و ﭘﻴﺸﺎﻧﻲ ﻫﺎ را ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ودﻟﻬﺎﺑﻪ ﺳﻮي اوروان اﺳـﺖ و رازﻫـﺎ ﻧـﺰدش آﺷـﻜﺎر‬
‫اﺳﺖ و ﻏﻴﺐ ﻫﺎ ﻧﺰدش ﻋﻴﺎن اﺳﺖ و ﻫﺮﻛﺴﻲ ﺑﻪ ﺳﻮﻳﺶ ﻣﺸﺘﺎق اﺳـﺖ و روي ﻫـﺎ‬
‫ﺑﻪ ﺳﻮي او ﺗﻮﺟﻪ دارد وﻋﻘﻞ ﻫﺎ از اداراك ﻣﺎﻫﻴﺘﺶ ﻧﺎﺗﻮاﻧﻨﺪ و ﺗﻤﺎم دﻻﻟﺖ ﻫﺎ ﺑﺮ ﺑﻲ‬
‫ﻣﺜﻞ و ﻣﺎﻧﻨﺪي اش دﻻﻟﺖ دارد‪ ،‬ﺗﺎرﻳﻜﻲ ﻫﺎ ازﻧـﻮر روي اوروﺷـﻦ ﮔـﺸﺘﻪ اﺳـﺖ و‬
‫آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ و زﻣﻴﻦ از او ﻧﻮر ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ وﻫﻤﻪ ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت ﺑﺮاواﺳﺘﻮارﻧﺪ‪:‬‬
‫)ﻧﻤﻲﺧﻮاﺑﺪ و ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﻧﻴﺴﺖ ﻛـﻪ ﺑﺨﻮاﺑـﺪ‪] ،‬ﺗـﺮازوي[ ﻋـﺪاﻟﺖ راﭘـﺎﻳﻴﻦ و ﺑـﺎﻻ‬

‫‪ 1‬اﺷﺎره ﺑﻪ ﺣﺪﻳﺜﻲ ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻀﻤﻮن در ﻣﺴﻠﻢ ‪ 2747‬و ﺑﺨﺎري ‪6309‬‬

‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪334‬‬

‫ﻣﻲﺑﺮد‪ ،‬ﻋﻤﻞ ﺷﺐ ﻗﺒﻞ ازﻋﻤﻞ روز ﺑﻪ ﺳﻮي اوﺑﺎﻻ ﻣﻲرود وﻋﻤﻞ روز ﻗﺒـﻞ ازﻋﻤـﻞ‬
‫ﺷﺐ ﺑﻪ ﺳﻮﻳﺶ ﺑﺎﻻ ﻣﻲرود‪ ،‬ﺣﺠﺎﺑﺶ ﻧﻮراﺳﺖ واﮔﺮآﻧﺮا آﺷﻜﺎرﻛﻨﺪ اﻧﻮار ﺳـﻴﻤﺎﻳﺶ‬
‫‪١‬‬
‫ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻴﻜﻪ دﻳﺪش ﺑﻪ آن ﻣﻲرﺳﺪ ازﻣﺨﻠﻮﻗﺎت را ﻣﻲﺳﻮزاﻧﺪ‪(.‬‬

‫ﻛﻤﺎل ﻟﺬت و ﺳﺮورﺗﺎﺑﻊ دوﭼﻴﺰ اﺳﺖ‬

‫در اﻳﻨﺠﺎ ﻧﻜﺘﻪ ﻣﻬﻤﻲوﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻻزم اﺳﺖ ﻫﺮ ﻋﺎﻗﻠﻲ ﺑﻪ آن ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨـﺪ و آن‬
‫ﻧﻜﺘﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﻤﺎل ﻟﺬت و ﺳﺮور و ﺷﺎدي وﻧﻌﻤﺖ ﻗﻠﺐ و ﺷـﺎدﻣﺎﻧﻲ روح دو‬
‫ﭼﻴﺰ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻳﻜﻲ‪ :‬ﻛﻤﺎل ﺧﻮد ﻣﺤﺒﻮب وﻛﻤﺎل زﻳﺒﺎﻳﻲ او واﻳﻨﻜﻪ اوﺑﺮﻏﻴﺮﺧـﻮد ﺑـﺮاي ﻣﺤﺒـﺖ‬
‫اوﻟﻲ ﺗﺮﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫دوم‪ :‬ﻛﻤﺎل ﻣﺤﺒﺖ ﺑﺮاي او وﺻﺮف ﺗﻤﺎم ﺗﻮان در دوﺳـﺖ داﺷـﺘﻨﺶ و ﺗـﺮﺟﻴﺢ‬
‫دادن ﻧﺰدﻳﻜﻲ ورﺳﻴﺪن ﺑﻪ او ﺑﺮﻫﺮﭼﻴﺰدﻳﮕﺮي‪.‬‬
‫ﻫﺮﻋﺎﻗﻠﻲ ﻣﻲداﻧﺪ ﻛﻪ ﻟﺬت دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻣﺤﺒﻮب ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﻣﺤﺒﺖ ﺷﺨﺺ ﺑـﺴﺘﮕﻲ‬
‫دارد‪ ،‬ﻫﺮ اﻧﺪازه ﻛﻪ ﻣﺤﺒﺖ ﺷﺨﺺ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺤﺒﻮب ﺑﻴﺸﺘﺮﺑﺎﺷﺪ ﻟﺬت ﻣﺤﺒـﺖ ﻧﻴـﺰ‬
‫ﻛﺎﻣﻠﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺲ ﻟﺬت ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺗﺸﻨﮕﻲ ﺑﻪ او ﻓﺸﺎر آورده ﺑﺎرﺳـﻴﺪن ﺑـﻪ آب‬
‫زﻻل وﻟﺬت ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﮔﺮﺳﻨﮕﻲ ﺑﻪ اوﻓﺸﺎر آورده ﺑﺎﺧﻮردن ﻏﺬاﻳﻲ ﻟﺬﻳـﺬ ﺑـﻪ ﻣﻴـﺰان‬
‫ﺷﻮق و ﻋﻼﻗﻪ و ﻣﺤﺒﺖ ﺷﺨﺺ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪.‬‬
‫ﺣﺎل ﻛﻪ اﻳﻦ داﻧﺴﺘﻪ ﺷﺪ ﻫﻤﺎﻧﺎ ﻟـﺬت وﺷـﺎدﻣﺎﻧﻲ وﺳـﺮور در ذات ﺧـﻮد اﻣـﺮي‬
‫ﻣﻄﻠﻮب اﺳﺖ وﺑﻠﻜﻪ ﻫﺪف ﻫﺮزﻧﺪه وﻋﺎﻗﻠﻲ اﺳﺖ اﻣﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ دردي‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮراﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺑﻴﺎورد وﻳﺎ ﻟﺬﺗﻲ ﺑﺰرﮔﺘﺮ و ﻧﻴﻜﻮﺗﺮ را ﻣﺎﻧﻊ ﺷـﻮد‪ ،‬ﻣﺨـﺼﻮﺻﺎ اﮔـﺮ‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺣﺴﺮﺗﻬﺎ را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺑﻴـﺎورد وﺑﺰرﮔﺘـﺮﻳﻦ ﻟـﺬﺗﻬﺎرا ﺗﺒـﺎه ﺳـﺎزد‪ ،‬و زﻣـﺎﻧﻲ‬
‫ﭘﺴﻨﺪﻳﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻟﺬﺗﻲ ﺑﺰرگ وداﺋﻤﻲوﭘﺎﻳﺪار ﻛﻪ ﺗﻴﺮﮔﻲ درآن ﻧﺒﺎﺷـﺪ‬
‫ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ و آن ﻟﺬت آﺧﺮت و ﻧﻌﻤﺖ وﮔﻮاراﻳﻲ زﻧﺪﮔﻲ آن اﺳﺖ‬
‫‪    _G‬‬
‫‪zºÆj a4"1‬‬ ‫<  ‪     zº»j‬‬
‫‪(   =GM‬‬ ‫‪     ,1‬‬
‫‪ J =  †
]-‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪   :‬‬

‫‪ 1‬ﻣﺴﻠﻢ ‪179‬‬
‫‪335‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دﻫﻢ‪ /‬ﻋﺸﻖ‬

‫)اﻋﻠﻲ‪) (16-17‬ﺑﻠﻜﻪ زﻧﺪﮔﻲ دﻧﻴﺎ را ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲدﻫﻴﺪ و ﺑﺮﻣﻲﮔﺰﻳﻨﻴﺪ‪ (16).‬در ﺣﺎﻟﻲ‬

‫ﻛﻪ آﺧﺮت )از دﻧﻴﺎ( ﺑﻬﺘﺮ و ﭘﺎﻳﻨﺪهﺗﺮ اﺳﺖ‪ ((17) .‬وﺳـﺎﺣﺮان ﻓﺮﻋـﻮن ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ‬
‫   ‬ ‫‪    BQ‬‬‫‪ +  r5‬‬
‫‬ ‫ ‬ ‫  ‪    J‬‬
‫‪!4‬‬ ‫'  ‪  * .‬‬‫?‪ t‬‬ ‫‪  ˜]-‬‬
‫‪ ' U$‬‬ ‫اﻳﻤﺎن آوردﻧﺪ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪   :‬‬
‫‪    5'X‬‬ ‫"‪  ±‬‬ ‫‪   S:+  h‬‬ ‫'  ‬
‫‪   45  4N‬‬
‫‪  4 G‬‬
‫'‪4‬‬ ‫<  ‪*  +  :+  zÆÅj‬‬
‫‪    4511‬‬ ‫‪ J =  † dQm‬‬ ‫‬ ‫‪ ­  Y‬‬
‫‪    _G‬‬ ‫' *  ‬ ‫ ‬ ‫     ‬
‫‪) zƼj a"1‬ﻃـﻪ‪)) (72-73‬ﺟـﺎدوﮔﺮان ﭘﺎﺳـﺦ‬ ‫‪(   T  ^8‬‬ ‫‪  9 $ 57m‬‬
‫دادﻧﺪ و( ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﻣﺎ ﻫﺮﮔﺰ ﺗﻮ را ﺑﺮ دﻻﺋﻞ و ﺑﺮاﻫﻴﻦ روﺷﻨﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاﻳﻤﺎن آﻣﺪه اﺳﺖ‪ ،‬و‬
‫ﺑﺮ ﭘﺮوردﮔﺎري ﻛﻪ ﻣﺎ را آﻓﺮﻳﺪه اﺳﺖ ﺑﺮ ﻧﻤﻲﮔﺰﻳﻨﻴﻢ و ﻣﻘﺪ‪‬م ﻧﻤـﻲدارﻳـﻢ‪ ،‬ﭘـﺲ ﻫـﺮ‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻲ ﺻﺎدر ﻛﻨﻲ‪ ،‬ﺻﺎدر ﻛﻦ ﺗﻮ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻲ در زﻧﺪﮔﻲ اﻳﻦ ﺟﻬﺎن‬
‫ﻓﺮﻣﺎن ﺑﺪﻫﻲ )‪ (72‬ﻣﺎ ﺑﻪ ﭘﺮوردﮔﺎرﻣﺎن اﻳﻤﺎن آوردهاﻳﻢ ﺗﺎ ﺑﺒﺨﺸﺎﻳﺪ ﮔﻨﺎﻫـﺎن ﻣـﺎ را و‬
‫ﺟﺎدوﮔﺮﻳﻬﺎﺋﻲ را ﻛﻪ ﺑﺪان وادارﻣﺎن ﻣﻲﻛﺮدي‪ .‬ﺧﺪا ﺑﻬﺘﺮ و ﭘﺎﻳﺪارﺗﺮ اﺳﺖ‪((73).‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت راﺧﻠﻖ ﻛﺮده اﺳﺖ ﺗﺎ اﻳﻦ ﻧﻌﻤﺖ داﺋﻤﻲرا در دﻧﻴﺎﻳﻲ ﺟﺎوداﻧـﻪ‬
‫ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺪﻫﺪ زﻳﺮا اﻳﻦ دﻧﻴﺎ ﻣﻨﻘﻄﻊ اﺳﺖ وﻟﺬاﺗﺶ ﺑﺎ ﻟﺬات آﺧﺮت ﻗﺎﺑﻞ وﺻﻒ ﻧﻴﺴﺖ‬
‫و دوام ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﺮﺧﻼف ﻟﺬات آﺧﺮت ﻛﻪ داﺋﻤﻲاﺳﺖ وﻧﻌﻤﺖ ﻫﺎﻳﺶ ازﻫﺮ ﺗﻴﺮﮔـﻲ و‬
‫دردي ﭘﺎك اﺳﺖ و درآن ﻫﺮآﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﻧﻔﺴﻬﺎ اﺷﺘﻬﺎ ﻛﻨﻨﺪ وﭼﺸﻤﻬﺎ ازآن ﻟـﺬت ﺑﺒﺮﻧـﺪ‬
‫ﺑﺮاي اﺑﺪ وﺟﻮد دارد وﻫﻴﭻ ﻛﺲ ﻧﻤﻲداﻧﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﭼﻪ ﭼﺸﻢ روﺷﻨﻲ ﻫﺎﻳﻲ را ﺑـﺮاي‬
‫ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ در آﻧﺠـﺎ ﻣﺨﻔـﻲ ﻧﮕـﻪ داﺷـﺘﻪ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑﻠﻜـﻪ در آن ﭼﻴﺰﻫـﺎﻳﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﭼﺸﻤﻲآﻧﺮا ﻧﺪﻳﺪه اﺳﺖ و ﮔﻮﺷﻲ ﻧﺸﻨﻴﺪه اﺳﺖ و ﺑﻪ ﻗﻠﺐ ﻛـﺴﻲ از آدﻣﻴـﺎن ﺧﻄـﻮر‬
‫ﻧﻜﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻫﻤﺎن ﻣﻌﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺎﺻﺢ]ﻗﻮم ﻓﺮﻋﻮن[‪ ،‬ﻗﻮﻣﺶ را ﺑﺪان ﭘﻨﺪ ﻣـﻲداد آﻧﮕـﺎه‬
‫‪  S:+  c‬‬ ‫‬ ‫‪ 
&.‬‬
‫'‪;7‬‬ ‫‪ J =  † dQm‬‬
‫<    (‬ ‫‪    + c‬‬
‫‪      z¼Âj 3  + , .E   <m‬‬ ‫ﻣﻲﮔﻔﺖ‪     :‬‬
‫" ‪)z¼½j 0‬ﻏﺎﻓﺮ‪)(38 -39‬اي ﻗﻮم ﻣﻦ! از ﻣﻦ ﭘﻴﺮوي ﻛﻨﻴﺪ ﺗـﺎ‬ ‫‪   
:‬‬
‫‪+‬‬
‫‪   0 3 Am‬‬
‫‪ =GM‬‬‫‬
‫ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ راه ﺻﺤﻴﺢ ﻫﺪاﻳﺖ ﻛﻨﻢ‪ (38).‬اي ﻗﻮم ﻣـﻦ! اﻳـﻦ ﺣﻴـﺎت دﻧﻴـﻮي ﻛـﺎﻻي‬
‫ﻧﺎﭼﻴﺰي اﺳﺖ‪ ،‬و آﺧﺮت ﺳﺮاي ﻣﺎﻧﺪﮔﺎري و اﺳﺘﻘﺮار اﺳﺖ‪((39).‬‬
‫ﭘﺲ ﺑﻪ آﻧﻬﺎﺧﺒﺮ داد ﻛﻪ دﻧﻴﺎ ﻓﻘﻂ ﻛﺎﻻﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻟـﺬﺗﻬﺎي دﻧﻴـﺎ و ﻧﻌﻤﺘﻬـﺎي آن‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪336‬‬

‫وﺳﻴﻠﻪ اي ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻟﺬت آﺧﺮت اﺳﺖ واﺻﻼ دﻧﻴﺎ و ﻟﺬﺗﻬﺎي آن ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ‬
‫ﺧﻠﻖ ﺷﺪه اﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﻫﺮﻟﺬت دﻧﻴﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ رﺳـﻴﺪن ﺑـﻪ ﻟـﺬت اﺧـﺮوي ﻛﻤـﻚ ﻛﻨـﺪ‬
‫ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ ﻧﻴﺴﺖ وﺑﻠﻜﻪ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻛﻤﻚ ﺑﻪ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻟﺬت اﺧﺮوي ﭘﺴﻨﺪﻳﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻧﻌﻤﺖ و ﻟﺬت آﺧﺮت ﻧﮕﺎه ﻛﺮدن ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺧﺪاوﻧـﺪ اﺳـﺖ و‬
‫ﺷﻨﻴﺪن ﻛﻼم او و ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﺑﻪ اوﺳﺖ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ در ﺻﺤﻴﺢ ]ﻣﺴﻠﻢ[ در ﺣﺪﻳﺚ روﻳـﺖ‬
‫[ ‪) ١z  ‡5 '   >n‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧﺪا ﭼﻴـﺰي‬ ‫آﻣﺪه اﺳﺖ‪m$ ' T j:‬‬
‫ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺨﺸﻴﺪه ﻧﺸﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺰد آﻧﻬﺎ از ﻧﮕﺎه ﻛﺮدن ﺑﻪ او ﺑﺮاﻳﺸﺎن دوﺳﺖ داﺷﺘﻨﻲ‬
‫ﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪(.‬‬
‫در ﻣﺴﻨﺪ اﻣﺎم اﺣﻤﺪ و ﻧﺴﺎﺋﻲ در ﺣﺪﻳﺚ ﻋﻤﺎر اﺑﻦ ﻳﺎﺳﺮ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛـﻪ رﺳـﻮل‬
‫ﺧﺪا
در دﻋﺎﻳﺶ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪4 C4? k 4‡5 =Q4 49 C9[4E j :‬‬
‫ ‪) zCw" k „g‬و از ﺗﻮ ﻟﺬت ﻧﮕﺎه ﻛﺮدن ﺑﻪ ﺻـﻮرت ﺑﺰرﮔـﻮارت و ﻣﻴـﻞ ﺑـﻪ‬
‫دﻳﺪارت را ﻣﺴﺌﻠﺖ دارم‪(.‬‬
‫ﻟﺬا ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ اﺳﺒﺎﺑﻲ ﻛﻪ در دﻧﻴﺎ اﻧـﺴﺎن را ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﻟـﺬﺗﻬﺎ ﻣـﻲرﺳـﺎﻧﺪ در واﻗـﻊ‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻟﺬﺗﻬﺎي دﻧﻴﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﺎن ﻟﺬت ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺧﺪا و ﻟﺬت ﻣﺤﺒـﺖ اوﺳـﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ راﺳﺘﻲ ﺑﻬﺸﺖ دﻧﻴﺎ و ﻧﻌﻤﺖ ﺑﺰرگ آن اﺳﺖ و ﻧﺴﺒﺖ ﻟﺬت ﻫﺎي ﻓﺎﻧﻲ دﻧﻴﺎ ﺑـﻪ‬
‫آن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﻔﻲ در درﻳﺎﺳﺖ و ﻫﻤﺎﻧﺎ روح و ﻗﻠﺐ و ﺑﺪن ﺑﺮاي آن ﺧﻠﻖ ﺷﺪه اﺳﺖ و‬
‫ﭘﺎﻛﺘﺮﻳﻦ و ﺧﻮﺷﺒﻮﺗﺮﻳﻦ ﭼﻴﺰ در دﻧﻴﺎ ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﻣﺤﺒﺖ ﺧﺪاﺳﺖ و ﻟﺬﻳﺬ ﺗﺮﻳﻦ ﭼﻴـﺰ‬
‫در ﺑﻬﺸﺖ دﻳﺪن و ﻣﺸﺎﻫﺪه ي اوﺳﺖ ﻫﻤﺎﻧﺎ ﻣﺤﺒـﺖ و دﻳـﺪار او روﺷـﻨﻲ ﭼـﺸﻢ و‬
‫ﻟﺬت روح و ﺳﺮور ﻗﻠﺐ و ﻧﻌﻤﺖ دﻧﻴﺎ اﺳﺖ وﺑﻠﻜﻪ ﻫﺮ ﻟـﺬت دﻧﻴـﻮي ﻛـﻪ ﻣـﺎﻧﻊ آن‬
‫ﺑﺎﺷﺪ درد و ﻋﺬاب اﺳﺖ وﺻﺎﺣﺒﺶ را در زﻧﺪﮔﻲ ﺗﻨﮓ ﺑﺎﻗﻲ ﻣـﻲﮔـﺬارد وﺑﺮاﺳـﺘﻲ‬
‫زﻧﺪﮔﻲ ﭘﺎﻛﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد ﻣﮕﺮدر ﻫﻤﺮاﻫﻲ ﺑﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮ ﺑﻌﻀﻲ از دوﺳﺘﺪاران ﺧﺪاوﻧﺪ اوﻗﺎﺗﻲ ﻣﻲﮔﺬﺷـﺖ ﻛـﻪ ﻣـﻲﮔﻔﺘﻨـﺪ‪ :‬اﮔـﺮ اﻫـﻞ‬
‫ﺑﻬﺸﺖ در ﭼﻨﻴﻦ ﺣﺎﻟﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﻪ راﺳﺘﻲ ﻛﻪ در زﻧﺪﮔﻲ ﭘﺎك و ﮔﻮاراﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ 1‬ﻣﺴﻠﻢ ‪181‬‬
‫‪337‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دﻫﻢ‪ /‬ﻋﺸﻖ‬

‫ﻛﺴﻲ دﻳﮕﺮ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﮔﺮ ﺷﺎﻫﺎن و ﺷﺎﻫﺰادﮔﺎن از آﻧﭽﻪ در آن ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮﻳﻢ ﺑـﺎ‬

‫ﺧﺒﺮ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﺮ ﺳﺮ آن ﺑﺎ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺑﺎ ﻣﺎ ﻧﺒﺮد ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺻﺎﺣﺒﺎن ﻣﺤﺒﺖ ﻫﺎي ﺑﺎﻃﻠﻲ ﻛﻪ ﻣﺤﺒﺘﺸﺎن در واﻗﻊ ﻋﺬاﺑﻲ ﺑﺮاي ﻗﻠﺒﺸﺎن اﺳﺖ‬
‫در ﻣﻮرد ﺣﺎل ﺧﻮد ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪:‬‬
‫وﻣﺎ اﻟﻨﺎس إﻻ اﻟﻌﺎﺷﻘﻮن ذوو اﻟﻬﻮي‪ ...‬ﻓﻼ ﺧﻴﺮ ﻓﻴﻤﻦ ﻻ ﻳﺤﺐ وﻳﻌﺸﻖ‬
‫ﻣﺮدم ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﺟﺰ ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﻲ آرزو ﻣﻨﺪ‪ ،‬و در ﻛﺴﻲ ﻛـﻪ دوﺳـﺖ ﻧـﺪارد و ﻋـﺸﻖ‬
‫ﻧﻮرزد ﺧﻴﺮي ﻧﻴﺴﺖ و ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫أف ﻟﻠﺪﻧﻴﺎ ﻣﺘﻰ ﻣﺎ ﻟﻢ ﻳﻜﻦ‪ ...‬ﺻﺎﺣﺐ اﻟﺪﻧﻴﺎ ﻣﺤﺐ أو ﺣﺒﻴﺐ‬
‫اوف ﺑﺮ دﻧﻴﺎ اﮔﺮ ﺻﺎﺣﺒﺶ ﻳﺎ دوﺳﺘﺪار ﻳﺎ ﻣﺤﺒﻮب ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻣﺤﺒﺘﻲ ﻛﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﻗﻠﺐ و ﻏﺬاي روح اﺳﺖ و ﺟﺰ ﺑﺎ آن‬
‫ﻟﺬت و ﻧﻌﻤﺖ و رﺳﺘﮕﺎري و ﺣﻴﺎﺗﻲ ﺑﺮاي ﻗﻠﺐ وﺟﻮد ﻧـﺪارد و اﮔـﺮ ﻗﻠـﺐ آﻧـﺮا از‬
‫دﺳﺖ ﺑﺪﻫﺪ دردش از ﭼﺸﻢ وﻗﺘـﻲ ﻧـﻮرش را از دﺳـﺖ ﺑﺪﻫـﺪ ﺑﻴـﺸﺘﺮ اﺳـﺖ و از‬
‫ﮔﻮش وﻗﺘﻲ ﺷﻨﻮاﻳﻴﺶ را از دﺳﺖ ﺑﺪﻫﺪ و از ﺑﻴﻨﻲ وﻗﺘـﻲ ﺑﻮﻳـﺎﻳﻲ اش را از دﺳـﺖ‬
‫ﺑﺪﻫﺪ و از زﺑﺎن وﻗﺘﻲ ﮔﻮﻳﺎﻳﻲ اش را از دﺳﺖ ﺑﺪﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻠﻜﻪ ﺗﺒﺎﻫﻲ ﻗﻠﺐ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ از ﻣﺤﺒﺖ ﺧﺎﻟﻘﺶ و اﻟﻪ واﻗﻌﻴﺶ ﺧﺎﻟﻲ ﺷﻮد از ﺗﺒﺎﻫﻲ‬
‫ﺑﺪن وﻗﺘﻲ از روح ﺧﺎﻟﻲ ﺷﻮد ﺑﺰرﮔﺘﺮ اﺳﺖ و اﻳﻦ را ﺟﺰ ﻛـﺴﻲ ﻛـﻪ داراي زﻧـﺪﮔﻲ‬
‫اﺳﺖ ﺗﺼﺪﻳﻖ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ و ﻫﻤﺎﻧﺎ زﺧﻢ ﺑﻪ ﻣﺮده دردي ﻧﻤﻲرﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻨﻈﻮر اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻟﺬﺗﻬﺎي دﻧﻴﺎ ﺳﺒﺐ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻟـﺬﺗﻬﺎي‬
‫آﺧﺮت ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻟﺬﺗﻬﺎي دﻧﻴﺎ ﺳﻪ ﻧﻮع ﻫﺴﺘﻨﺪ‪:‬‬
‫ﭘﺲ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ و ﻛﺎﻣﻠﺘﺮﻳﻦ آن ﭼﻴـﺰي اﺳـﺖ ﻛـﻪ اﻧـﺴﺎن را ﺑـﻪ ﻟـﺬت آﺧـﺮت‬
‫ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ و اﻧﺴﺎن در ﻣﻘﺎﺑﻠﺶ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﭘﺎداش را ﻣﻲﮔﻴﺮد و ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ اﻧـﺴﺎن‬
‫ﻣﻮﻣﻦ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ در ﺧﻮردن و ﻧﻮﺷﻴﺪن و ﭘﻮﺷـﻴﺪن و ازدواﺟـﺶ ﻗـﺼﺪ رﺿـﺎﻳﺖ‬
‫ﺧﺪا را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ از ﺛﻮاب ﺑﻬﺮه ﻣﻨﺪ ﻣﻲﺷﻮد و ﭼﻪ ﻟﺬت ﺑﺨﺶ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻟـﺬت‬
‫اﻳﻤﺎن و ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺧﺪا و ﻣﺤﺒﺖ او و ﻣﻴـﻞ ﺑـﻪ دﻳـﺪارش و آرزوي دﻳـﺪن ﺻـﻮرت‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪338‬‬

‫ﺑﺰرﮔﻮارش در ﺑﻬﺸﺖ ﭘﺮ ﻧﻌﻤﺖ‪.‬‬

‫ﻧﻮع دوم‪ :‬ﻟﺬﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎﻧﻊ ﻟﺬت آﺧﺮت اﺳﺖ و درد و ﻋـﺬاﺑﻬﺎي ﺑﺰرﮔـﻲ‬
‫را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل دارد ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻟﺬت ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺘﻬﺎﻳﻲ را ﺑﻪ ﺧـﺪاﻳﻲ ﻣـﻲﮔﻴﺮﻧـﺪ ﻛـﻪ ﺳـﺒﺐ‬
‫دوﺳﺘﻲ آﻧﺎن در زﻧﺪﮔﻲ دﻧﻴﺎﺳﺖ و ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺧﺪا را دوﺳﺖ ﻣﻲدارﻧﺪ آن ﺑﺘﻬـﺎ را ﻧﻴـﺰ‬
‫دوﺳﺖ ﻣﻲدارﻧﺪ و ﺑﻌﻀﻲ از ﺑﻌﻀﻲ دﻳﮕﺮ ﺑﻬﺮه ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ در آﺧﺮت ﻫﻨﮕـﺎم‬
‫‪    5N91‬‬
‫‪  +  BQ‬‬ ‫‪­    5Œ&1‬‬
‫?‪Y49‬‬ ‫?‪ + 59‬‬
‫‪      !&.1‬‬ ‫‪    “7b7E‬‬
‫‪     510‬‬
‫ﻣﻼﻗﺎت ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ +   :‬‬
‫‪     zºÅÂj ( 9$ ( n C10‬‬
‫‪CQ‬‬ ‫‪+  T t  ' +:    <G‬‬
‫‪ + 
:‬‬ ‫'`    ‬
‫‪    05‬‬
‫‪ + K‬‬‫ ‪  5‬‬
‫‪) (129)
.8‬اﻧﻌـﺎم‪) (128-129‬ﭘﺮوردﮔـﺎرا!‬ ‫‪        S1  Œ&1‬‬ ‫‬
‫‪ + !&1‬‬
‫‡‪)   PR‬‬ ‫  *   ‬
‫ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﺎ از ﺑﺮﺧﻲ دﻳﮕﺮ ﺳﻮد ﺑﺮدﻳﻢ‪ .‬و ﺑﻪ ﻣﺮﮔﻲ ﮔﺮﻓﺘﺎر آﻣﺪﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻣﺎ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ‬
‫و ﻣﻘﺪ‪‬ر ﻓﺮﻣﻮده ﺑﻮدي‪ .‬ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬آﺗﺶ )دوزخ( ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺷﻤﺎ اﺳﺖ و ﻫﻤﻴﺸﻪ در آن‬
‫ﻣﺎﻧﺪﮔﺎرﻳﺪ ﻣﮕﺮ ﻣﺪ‪‬ت زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺧﺪا ﺑﺨﻮاﻫﺪ‪ .‬ﺑﻴﮕﻤﺎن ﭘﺮوردﮔﺎر ﺗﻮ ﺣﻜـﻴﻢ و آﮔـﺎه‬
‫اﺳــﺖ‪ (128) .‬و ﻫﻤــﺎن ﮔﻮﻧــﻪ ﺑﺮﺧــﻲ از ﺳــﺘﻤﮕﺮان را ﻫﻤﻨــﺸﻴﻦ ﺑﺮﺧــﻲ دﻳﮕــﺮ‬
‫ﻣﻲﮔﺮداﻧﻴﻢ‪ ،‬و اﻳﻦ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻋﻤﺎﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ )در ﺟﻬﺎن ﮔﺬران( اﻧﺠﺎم ﻣـﻲدادهاﻧـﺪ‪.‬‬
‫)‪ ((129‬و ﻧﻴﺰ ﻟﺬت ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ دﭼﺎر ﻇﻠﻢ و ﺗﺠـﺎوز در زﻣـﻴﻦ و ﺑﺰرﮔـﻲ در آن ﺑـﻪ‬
‫ﻧﺎﺣﻖ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ از اﻳﻦ دﺳﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻟﺬﺗﻬﺎ در واﻗﻊ اﺳﺘﺪراﺟﻲ از ﺟﺎﻧﺐ ﺧﺪاﺳـﺖ ﺗـﺎ ﺑﻮﺳـﻴﻠﻪ ي آن ﺑﺰرﮔﺘـﺮﻳﻦ‬
‫دردﻫﺎ را ﺑﻪ آﻧﺎن ﺑﭽﺸﺎﻧﺪ و از ﻛﺎﻣﻠﺘﺮﻳﻦ ﻟﺬﺗﻬﺎ ﻣﺤﺮوﻣﺸﺎن ﻛﻨﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻏﺬاي‬
‫ﻟﺬﻳﺬ ﻣﺴﻤﻮﻣﻲرا ﺑﻪ دﻳﮕﺮي ﺑﺪﻫـﺪ ﺗـﺎ ﻛـﻢ ﻛـﻢ ﺳـﺒﺐ ﻫﻼﻛـﺖ او ﺷـﻮد ﺧﺪاوﻧـﺪ‬
‫‬ ‫‬ ‫&‪  zºÂÅj
b9‬‬
‫'‪P47‬‬ ‫'‪+   4 £‬‬
‫‪(  B<4 
:‬‬ ‫ ‬ ‫      ‬
‫' ‪  n‬‬ ‫ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪         :‬‬
‫‪ * ?0<785E‬‬
‫)‪) (183‬اﻋــﺮاف‪) (182-183‬ﻛــﻢﻛــﻢ ﮔﺮﻓﺘــﺎر و )ﺑــﻪ ﻋــﺬاب ﺧــﻮد( دﭼﺎرﺷــﺎن‬
‫ﻣﻲﺳﺎزﻳﻢ‪ ،‬از راﻫﻲ و ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﻛﻪ ﻧﻤﻲداﻧﻨﺪ‪ (182) .‬و ﺑﻪ آﻧﺎن ﻣﻬﻠـﺖ ﻣـﻲدﻫـﻢ‪.‬‬
‫ﺑﻴﮕﻤﺎن ﻃﺮح و ﻧﻘﺸﻪ ﻣﻦ ﺳﺨﺖ اﺳﺘﻮار اﺳﺖ‪((183) .‬‬
‫ﺑﻌﻀﻲ از ﺳﻠﻒ در ﺗﻔﺴﻴﺮ آن ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ ﻛﻪ‪ :‬ﻫﺮﮔﺎه آﻧﺎن ﮔﻨﺎﻫﻲ ﺟﺪﻳـﺪ ﻣﺮﺗﻜـﺐ‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻧﻌﻤﺘﻲ ﺑﻪ آﻧﺎن ﻋﻄﺎ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫‪339‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دﻫﻢ‪ /‬ﻋﺸﻖ‬

‫‬ ‫@ ‪    J m‬‬

‫"‪c4‬‬ ‫"“ ‪  3‬‬
‫‪    41‬‬ ‫'‪   zÌÌj
89.‬‬ ‫‪   F7N1‬‬ ‫      ‬
‫‪)    mQG‬‬ ‫‪  S1   n‬‬ ‫‪  a7n‬‬
‫‪   :‬‬ ‫ ‪+‬‬
‫‬ ‫‬
‫&‪) zÌÃj PR‬اﻧﻌﺎم‪) (44-44‬ﺗﺎ آن ﮔـﺎه ﻛـﻪ )ﻧﻌﻤـﺖ‬ ‫‪    o0‬‬ ‫†‪*  T <b‬‬ ‫š‪     b9‬‬
‫   ‬
‫‪ Q+‬‬
‫ﻏﻮﻃﻪور ﺷﺪﻧﺪ و( ﺑﺪاﻧﭽﻪ ﺑﺪﻳﺸﺎن داده ﺷﺪ‪ ،‬ﺷﺎد و ﻣﺴﺮور ﮔﺸﺘﻨﺪ ﻣﺎ ﺑﻪ ﻧﺎﮔﺎه اﻳﺸﺎن‬
‫را ﺑﮕﺮﻓﺘﻴﻢ )و ﺑﻪ ﻋﺬاب ﻣﺒﺘﻼ ﻛﺮدﻳﻢ( و آﻧﺎن ﻣﺄﻳﻮس و ﻣﺘﺤﻴ‪‬ﺮ ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ‪) (44).‬ﺑـﺪﻳﻦ‬
‫ﺗﺮﺗﻴﺐ( ﻧﺴﻞ ﺳﺘﻤﻜﺎران رﻳﺸﻪﻛﻦ ﺷﺪ‪ ،‬و ﺳﺘﺎﻳﺶ ﺗﻨﻬﺎ ﭘﺮوردﮔـﺎر ﺟﻬﺎﻧﻴـﺎن را ﺳـﺰا‬
‫اﺳﺖ‪((45) .‬‬
‫‪­ ' 1  m<b‬‬
‫'‪K‬‬ ‫¸‪ + 
.8‬‬
‫‪ J  S‬‬ ‫‬
‫‪+‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ در ﻣﻮرد ﺻﺎﺣﺒﺎن اﻳﻦ ﻟﺬت ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪       :‬‬
‫‪ _4  I  ;08‬‬ ‫‬
‫‪     + ,41 r‬‬
‫‪) (56j
&g4‬ﻣﻮﻣﻨـﻮن‪) (55-56‬آﻳـﺎ‬ ‫‬ ‫‪     zÃÃj P51‬‬
‫ ‬
‫)ﻛﺎﻓﺮان( ﮔﻤﺎن ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ اﻣﻮال و ﻓﺮزﻧﺪاﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ آن ﻳﺎرﻳﺸﺎن ﻣﻲﻧﻤﺎﺋﻴﻢ‪) (55) .‬ﺑﺮاي‬
‫اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ( ﺷﺘﺎﺑﺎن )درﻫﺎي ﺧﻮﺑﻴﻬﺎ و ﻧﻌﻤﺘﻬﺎ را ﺑﻪ روﻳﺸﺎن ﻣﻲﮔﺸﺎﺋﻴﻢ و( ﺧﻴﺮات‬
‫و ﺑﺮﻛﺎت را ﻧﺼﻴﺒﺸﺎن ﻣﻲﻧﻤﺎﺋﻴﻢ؟ )ﻧﻪ! اﺷﺘﺒﺎه ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ( ﺑﻠﻜﻪ ﻧﻤﻲﻓﻬﻤﻨﺪ‪((56) .‬‬
‫‬ ‫‪     i‬‬
‫&‪Z  ZQ‬‬ ‫‪   S:‬‬
‫< ‪  *    T‬‬ ‫'       ‬
‫‪ +   m3‬‬ ‫&‪   C.6‬‬ ‫در ﺣﻘﺸﺎن ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪   :‬‬
‫
‪) zÃÃ1j‬ﻓﺰوﻧﻲ اﻣﻮال و اوﻻد )ﻳﻌﻨﻲ‬ ‫‪     m‬‬ ‫€‪    ¦m‬‬
‫‪   8‬‬ ‫‪ J =  † I‬‬
‫<      ‬
‫ﻧﻴﺮوي اﻗﺘﺼﺎدي و اﻧﺴﺎﻧﻲ( اﻳﺸﺎن‪ ،‬ﺗـﻮ را ﺑـﻪ ﺷـﮕﻔﺘﻲ ﻧﻴﻨـﺪازد‪ .‬ﭼـﺮا ﻛـﻪ ﺧﺪاوﻧـﺪ‬
‫ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ آﻧﺎن را در زﻧﺪﮔﻲ دﻧﻴﺎ ﺑﺪﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ ﻣﻌﺬّب ﻛﻨـﺪ و در ﺣـﺎل ﻛﻔـﺮ ﺟـﺎن‬
‫دﻫﻨﺪ و ﻗﺎﻟﺐ ﺗﻬﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪(.‬‬
‫ﻧﻮع ﺳﻮم‪ :‬ﻟﺬﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻪ ﻟﺬت آﺧﺮت و ﻋﺬاب آﻧﺮا ﺑﻪ دﻧﺒﺎل دارد و ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻊ‬
‫ﻟﺬت آﺧﺮت ﻧﻴﺴﺖ اﮔﺮ ﭼﻪ ﻣﺎﻧﻊ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻛﻤﺎل آن اﺳـﺖ‪ ،‬و اﻳـﻦ ﻟـﺬت ﻣﺒـﺎﺣﻲ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻟﺬت آﺧﺮت ﻛﻤﻚ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ و زﻣﺎﻧﺶ ﻛﻢ اﺳﺖ و ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‬
‫ﺑﻪ ﻟﺬﺗﻲ ﺳﻮدﻣﻨﺪ ﺗﺮ و ﺑﻬﺘﺮ از آن ﭘﺮداﺧﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻧﻮع ﻫﻤﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا ﺑﺎ اﻳﻦ ﻓﺮﻣﻮده ﺑﻪ آن اﺷﺎره ﻣﻲﻛﻨﺪ‪) :‬ﻛﻞ ﻟﻬـﻮ‬
‫ﻳﻠﻬﻮ ﺑﻪ اﻟﺮﺟﻞ ﻓﻬﻮ ﺑﺎﻃﻞ اﻻ رﻣﻴﻪ ﺑﻘﻮﺳﻪ وﺗﺄدﻳﺒﻪ ﻓﺮﺳﻪ وﻣﻼﻋﺒﺘـﻪ اﻣﺮأﺗـﻪ ﻓـﺎﻧﻬﻦ ﻣـﻦ‬
‫اﻟﺤﻖ( )ﺗﻤﺎم ﺳﺮﮔﺮﻣﻲﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ آن ﻣﺸﻐﻮل اﺳـﺖ ﺑﺎﻃـﻞ اﺳـﺖ ﻣﮕـﺮ ﺗﻴـﺮ‬
‫اﻧﺪازي ﺑﺎ ﻛﻤﺎﻧﺶ و ﺗﺮﺑﻴﺖ اﺳﺒﺶ و ﺑﺎزي ﻛﺮدن ﺑﺎ ﻫﻤﺴﺮش‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﺎ اﻳﻨﻬﺎ ﺣﻖ اﺳﺖ‪(.‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪340‬‬

‫ﭘﺲ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﻪ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻫﺪف اﺻﻠﻲ ﻛﻤـﻚ ﻛﻨـﺪ ﺣـﻖ اﺳـﺖ و ﻫـﺮ ﭼـﻪ ﺑـﻪ‬
‫رﺳﻴﺪن ﺑﻪ آن ﻛﻤﻚ ﻧﻜﻨﺪ ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺤﺒﺘﻲ ﻛﻪ ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﭘﺲ اﻳﻦ ﻧﻮع ﻣﺤﺒﺖ ]ﻣﺤﺒﺖ ﺧﺪا و آﻧﭽـﻪ او دوﺳـﺖ دارد[ ﻧﺎﭘـﺴﻨﺪ ﻧﻴـﺴﺖ و‬
‫ﺑﻠﻜﻪ ﭘﺴﻨﺪﻳﺪه ﺗﺮﻳﻦ ﻣﺤﺒﺖ ﻫﺎﺳﺖ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﺤﺒﺖ رﺳـﻮل ﺧـﺪا
ﻧﻴـﺰ ﭼﻨـﻴﻦ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻨﻈﻮر ﻣﺤﺒﺖ ﺧﺎﺻﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﻠﺐ و ﻓﻜﺮ و ﻳـﺎد را ﺑـﻪ ﻣﺤﺒـﻮب ﻣـﺸﻐﻮل‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ وﮔﺮ ﻧﻪ در ﻗﻠﺐ ﻫﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻲ ﻣﺤﺒﺖ ﺧﺪا و رﺳﻮﻟﺶ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﺟﺰ ﺑـﺎ‬
‫ﺑﻮدن آن داﺧﻞ اﺳﻼم ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ و ﻣﺮدم در اﻳﻦ ﻣﺤﺒﺖ درﺟﺎت ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ دارﻧﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﺟﺰ ﺧﺪا ﻛﺴﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ آﻧﺮا اﻧﺪازه ﺑﮕﻴﺮد و ﺑﻴﻦ ﻣﺤﺒﺖ دو ﺧﻠﻴـﻞ ﺧـﺪا و ﻣﺤﺒـﺖ‬
‫ﻏﻴﺮ آﻧﻬﺎ ﺗﻔﺎوت ﺑﺴﻴﺎر اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﺎ اﻳﻦ ﻧﻮع ﻣﺤﺒﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن را ﻟﻄﻴﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺳﻨﮕﻴﻨﻲ ﺳﺨﺘﻲ ﻫـﺎ را‬
‫ﺳﺒﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺑﺨﻴﻞ را ﺳﺨﺎوﺗﻤﻨﺪ و ﺗﺮﺳﻮ را ﺷﺠﺎع و ذﻫﻦ را ﭘـﺎك و روﺷـﻦ و‬
‫ﻧﻔﺲ را ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ و زﻧﺪﮔﻲ را ﭘﺎك ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻧﻪ ﻋـﺸﻖ ﺑـﻪ ﺻـﻮرﺗﻬﺎي ﺣـﺮام‪ .‬و‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ اﺳﺮار و ﭘﻨﻬﺎﻧﻲ ﻫﺎ در ﻗﻴﺎﻣﺖ آﺷﻜﺎر ﺷﻮد اﺳﺮار ﺻﺎﺣﺐ اﻳﻦ ﻣﺤﺒـﺖ از‬
‫ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ اﺳﺮار ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻧﻮع ﻣﺤﺒﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺻﻮرت را ﻧﻮراﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺳﻴﻨﻪ را ﮔﺸﺎﻳﺶ ﻣﻲدﻫـﺪ‬
‫و ﻗﻠﺐ را زﻧﺪه ﻧﮕﻪ ﻣﻲدارد و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﺤﺒـﺖ ﻛـﻼم ﺧـﺪا ﻛـﻪ ﻧـﺸﺎﻧﻪ ي ﻣﺤﺒـﺖ‬
‫ﺧﺪاﺳﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻲ ﺑﺪاﻧﻲ ﺧﻮدت ﻳﺎ دﻳﮕﺮان ﭼﻪ اﻧﺪازه ﻣﺤﺒﺖ ﺧﺪا را در دل دارﻳـﺪ‬
‫ﭘﺲ ﺑﻪ ﻣﺤﺒﺖ ﻗﺮآن در دﻟﺖ ﺑﻨﮕﺮ و ﺑﻪ ﻟﺬت ﺑﺮدن از ﺷﻨﻴﺪن آن ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻦ ﻛﻪ آﻳﺎ از‬
‫ﻟﺬت ﺻﺎﺣﺒﺎن ﻟﻬﻮ و ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ؟ و ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺴﻲ ﻣﺤﺒـﻮﺑﻲ را‬
‫دوﺳﺖ ﺑﺪارد ﻛﻼم و ﮔﻔﺘﺎرش ﻧﻴﺰ ﻧﺰد او ﻣﺤﺒﻮب ﺗﺮﻳﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋﺜﻤﺎن ﺑﻦ ﻋﻔﺎن ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﮔﺮ دﻟﻬﺎي ﻣﺎ ﭘـﺎك ﻣـﻲﺑـﻮد از ﻛـﻼم ﺧـﺪا ﺳـﻴﺮ‬
‫ﻧﻤﻲﺷﺪ و ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻣﺤﺒﻮﺑﻲ را دوﺳﺖ دارد از ﻛﻼم ﻣﺤﺒﻮﺑﺶ ﺳﻴﺮ ﻣﻲﺷﻮد‬
‫‪341‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دﻫﻢ‪ /‬ﻋﺸﻖ‬

‫در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﻘﺼﻮد ﻧﻬﺎﻳﻲ اش اوﺳﺖ‪.‬‬

‫روزي رﺳﻮل ﺧﺪا
ﺑﻪ ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮد ﮔﻔﺖ‪C4 9$ 4 K4" £4$ :j :‬‬
‫‪: a7n t85 =0E " x77E B_s ' &bE
 >n : K" ?K€ C 9$‬‬
‫‪z̺t8j <  t-m U$ C1 5[? < g1 F' , ' 5[?  §   ®91‬‬
‫‪) ١(t. '
0Q T KE0 5 $  E0 “
M C.8n K‬ﺑـﺮ ﻣـﻦ ﻗـﺮآن‬
‫ﺑﺨﻮان‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬آﻳﺎ ﺑﺮ ﺗﻮ ﻗﺮآن ﺑﺨﻮاﻧﻢ در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻗﺮآن ﺑﺮﺗﻮ ﻧـﺎزل ﺷـﺪه اﺳـﺖ؟‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﻦ دوﺳﺖ دارم آﻧﺮا از ﻏﻴﺮﺧﻮدم ﺑﺸﻨﻮم‪ .‬ﭘﺲ آﻧﺮا ﮔﺸﻮد وﺳﻮره ي ﻧﺴﺎء را‬
‫ﺑﺮ او ﺧﻮاﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ آﻳﻪ رﺳﻴﺪ‪) ):‬اي ﻣﺤﻤ‪‬ﺪ!( ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﺑﺪان ﮔﺎه ﻛـﻪ از‬
‫ﻫﺮ ﻣﻠّﺘﻲ ﮔﻮاﻫﻲ )از ﭘﻴﻐﻤﺒﺮان ﺑﺮاي ﺷﻬﺎدت ﺑﺮ ﻗﻮم ﺧﻮد( ﺑﻴﺎورﻳﻢ و ﺗﻮ را ﺷـﺎﻫﺪي‬
‫ﺑﺮ )ﻗﻮم ﺧﻮد‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ( اﻳﻨﺎن ﺑﻴﺎورﻳﻢ ؟( ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮد ﺳـﺮش را‬
‫ﺑﻠﻨﺪ ﻛﺮد ]دﻳﺪ[ ﻛﻪ از ﭼﺸﻤﺎن رﺳﻮل ﺧﺪا ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﮔﺮﻳﻪ اﺷﻚ ﺟﺎري اﺳﺖ‪(.‬‬
‫اﺻﺤﺎب ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺟﻤﻊ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ و در ﻣﻴﺎﻧـﺸﺎن اﺑـﻮ ﻣﻮﺳـﻲ وﺟـﻮد داﺷـﺖ‬
‫ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬اي اﺑﻮ ﻣﻮﺳﻲ ﭘﺮوردﮔﺎرﻣﺎن را ﺑﻪ ﻳﺎدﻣﺎن ﺑﻴﺎور‪ ،‬ﭘﺲ ﻗﺮآن ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ و آﻧﻬﺎ‬
‫ﻫﻢ ﮔﻮش ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺑﺮاي دوﺳﺘﺪار ﻗﺮآن وﺟﺪ و ذوق و ﻟﺬت و ﺷﻴﺮﻳﻨﻲ و ﺳﺮوري ﭼﻨﺪ ﺑﺮاﺑـﺮ‬
‫ﺳﺮور دوﺳﺘﺪار آوازﻫﺎي ﺷﻴﻄﺎﻧﻲ وﺟﻮد دارد و اﮔﺮ ﻛﺴﻲ را دﻳﺪي ﻛﻪ ذوق و وﺟﺪ‬
‫و ﺷﺎدﻣﺎﻧﻲ و ﻣﻴﻞ او ﺑﻪ ﺷﻨﻴﺪن اﺷﻌﺎر و آوازﻫﺎﺳﺖ و ﺑﻪ ﺷﻨﻴﺪن ﻗﺮآن ﻣﻴﻠـﻲ ﻧـﺪارد‬
‫ﭘﺲ اﻳﻦ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ دﻟﻴﻞ اﺳﺖ ﺑﺮ ﺧﺎﻟﻲ ﺑﻮدن ﻗﻠﺒﺶ از ﻣﺤﺒﺖ ﺧﺪا و ﻣﺤﺒﺖ ﻛـﻼم‬
‫ﺧﺪا‪ ،‬و دﻟﻴﻞ اﺳﺖ ﺑﺮ ﺗﻌﻠﻖ ﻗﻠﺒﺶ ﺑﻪ ﺷﻨﻴﺪن آواز ﺷﻴﻄﺎن‪.‬‬
‫ﭘﺲ در ﻣﺤﺒﺖ ﺧﺪا و در ﻣﺤﺒﺖ ﻛﻼم و رﺳﻮل او ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻨﻔﻌﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮي‬
‫وﺟﻮد دارد از ﻣﻨﺎﻓﻊ و ﻓﻮاﻳﺪ ﻋﺸﻖ ﻛﻪ ﺳﻮال ﻛﻨﻨﺪه آﻧﺮا ﺑﻴﺎن ﻛـﺮد‪ ،‬و ﺑﻠﻜـﻪ ﻣﺤﺒﺘـﻲ‬
‫ﺳﻮد ﻣﻨﺪ ﺗﺮ از آن وﺟﻮد ﻧﺪارد و ﻫﺮ ﻣﺤﺒﺘﻲ ﻏﻴﺮ آن ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ اﮔﺮ در رﺳﻴﺪن ﺑـﻪ‬
‫آن ﻛﻤﻚ و ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻧﻜﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ 1‬ﺑﺨﺎري ‪ 5055‬و ﻣﺴﻠﻢ ‪800‬‬

‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪342‬‬

‫ﻋﺸﻖ ﻫﻤﺴﺮان‬
‫اﻣﺎ ﻣﺤﺒﺖ ﻫﻤﺴﺮان‪ ،‬ﺳﺮزﻧﺸﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﺮ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﺴﺮش را دوﺳﺖ ﺑـﺪارد و‬
‫ﺑﻠﻜﻪ از ﻛﻤﺎل اوﺳﺖ و ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎ آن ﺑﺮ ﺑﻨـﺪﮔﺎﻧﺶ اﻧﻌـﺎم ﻧﻤـﻮده اﺳـﺖ و ﻓﺮﻣـﻮده‬
‫'‪=3‬‬ ‫‪      :  587‬‬
‫?&‪   1 ,‬‬
‫‪) +  + 5‬‬ ‫? *    ‬
‫‪)  W‬‬ ‫'    ‬
‫‪   8‬‬ ‫‪  ¦9G‬‬
‫ * ‬ ‫
  ‬ ‫'  ‬
‫‪  X‬‬ ‫‬
‫اﺳﺖ‪    :‬‬
‫‪­  C‬‬
‫‬
‫"‪  +    c‬‬
‫‪) 
7‬روم‪) (21‬و ﻳﻜﻲ از ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي ﺧـﺪا اﻳـﻦ‬ ‫‪   I
:‬‬
‫‪­   * rM‬‬ ‫‪+  F#0‬‬
‫  )‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ از ﺟﻨﺲ ﺧﻮدﺗﺎن ﻫﻤﺴﺮاﻧﻲ را ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ آﻓﺮﻳﺪ ﺗﺎ در ﻛﻨﺎر آﻧﺎن ﺑﻴﺎراﻣﻴـﺪ‪،‬‬
‫و در ﻣﻴﺎن ﺷﻤﺎ و اﻳﺸﺎن ﻣﻬﺮ و ﻣﺤﺒ‪‬ﺖ اﻧﺪاﺧﺖ‪ .‬ﻣﺴﻠّﻤﺎً در اﻳﻦ ﻧـﺸﺎﻧﻪﻫـﺎ و دﻻﺋﻠـﻲ‬
‫اﺳﺖ ﺑﺮاي اﻓﺮادي ﻛﻪ ﻣﻲاﻧﺪﻳﺸﻨﺪ‪(.‬‬
‫ﭘﺲ زن را ﻣﻮﺟﺐ آراﻣﺶ ﻣﺮد ﻗﺮار داد ﺗﺎ ﻗﻠﺒﺶ ﺑﺎ او آرام ﻣﻲﮔﻴﺮد و ﺑـﻴﻦ آﻧﻬـﺎ‬
‫ﻣﺤﺒﺘﻲ ﺧﺎﻟﺼﺎﻧﻪ ﻗﺮار داد ﻛﻪ ﻫﻤﺎن راﻓﺖ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﻲ اﺳﺖ و ﻫﻤﺎﻧـﺎ ﺧﺪاوﻧـﺪ‬
‫ﺑﻌﺪ از ﺑﻴﺎن آﻧﭽﻪ از زﻧﺎن ﻛﻪ ﺑﺮاﻳﻤﺎن ﺣﻼل ﻳﺎ ﺣﺮام اﺳـﺖ ﻣـﻲﻓﺮﻣﺎﻳـﺪ‪    :‬‬
‫‪T <4‬‬
‫‪T  zÅ»j ( n ( 9$ T     9$‬‬ ‫‪  o7‬‬ ‫‪    ' Q‬‬
‫‪     9.‬‬
‫\<  ‬
‫‪ + 5E‬‬
‫‬
‫         ‬ ‫‪  P.‬‬ ‫‬
‫* ‬
‫‪   zÅÆj S) ‡$ i‬‬
‫‪<4‬‬ ‫‪)  '  9  Ë
 r‬‬ ‫‪ g‬‬ ‫‪   +  Q‬‬
‫‪  +
&.7‬‬
‫  ‬
‫< ‪ +‬‬ ‫< 
  ‬
‫‪  o7‬‬
‫‪     9$‬‬ ‫ ‬
‫™‪ 
844‬‬
‫‪) &44f‬‬
‫ ‪) zÅÂj‬ﻧــﺴﺎء‪) (26-28‬ﺧﺪاوﻧــﺪ‬ ‫‪     544$‬‬
‫‪   ¦449G‬‬ ‫‪ *  
 T‬‬
‫ž‪  §44‬‬
‫ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ )ﻗﻮاﻧﻴﻦ دﻳﻦ را( ﺑﺮاﻳﺘﺎن روﺷﻦ ﻛﻨﺪ و ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ راه ﻛﺴﺎﻧﻲ رﻫﻨﻤﻮد ﻛﻨﺪ‬
‫ﻛﻪ ﭘﻴﺶ از ﺷﻤﺎ ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ ،‬و ﺗﻮﺑﻪ ﺷﻤﺎ را ﺑﭙﺬﻳﺮد‪ ،‬و ﺧﺪاوﻧﺪ آﮔـﺎه و ﺣﻜـﻴﻢ اﺳـﺖ‪.‬‬
‫)‪ (26‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ ﺗﻮﺑﻪ ﺷﻤﺎ را ﺑﭙﺬﻳﺮد و ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ دﻧﺒـﺎل ﺷـﻬﻮات راه‬
‫ﻣﻲاﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﻴﻠﻲ ﻣﻨﺤﺮف ﮔﺮدﻳﺪ )ﺗـﺎ ﻫﻤﭽـﻮن اﻳـﺸﺎن ﺷـﻮﻳﺪ( )‪(27‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ )ﺑﺎ وﺿﻊ اﺣﻜﺎم ﺳﻬﻞ و ﺳﺎده( ﻛـﺎر را ﺑـﺮ ﺷـﻤﺎ آﺳـﺎن ﻛﻨـﺪ و‬
‫اﻧﺴﺎن ﺿﻌﻴﻒ آﻓﺮﻳـﺪه ﺷـﺪه اﺳـﺖ )و در اﻣـﺮ ﮔـﺮاﻳﺶ ﺑـﻪ زﻧـﺎن ﺗـﺎب ﻣﻘﺎوﻣـﺖ‬
‫ﻧﺪارد()‪((28‬‬
‫در ﺣﺪﻳﺜﻲ در ﺻﺤﻴﺢ ]ﻣﺴﻠﻢ[ ﺟﺎﺑﺮ از رﺳﻮل ﺧﺪا
رواﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪}0 j :‬‬
‫‪I 1<4
 4 =04L I ,4." =4R
K 5' 7?n Ï" >5W aD =':‬‬
‫‪343‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دﻫﻢ‪ /‬ﻋﺸﻖ‬

‫‪١‬‬
‫'= ‪z8 I ' 3 C
 9m rD 9 7.6$‬‬ ‫‪<n }0 
 g =0L‬‬
‫)ﻛﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا
زﻧﻲ را دﻳﺪ و ﻧﺰد زﻳﻨﺐ آﻣﺪ و ﻧﻴﺎز ﺧﻮد را از او ﺑﺮ ﻃﺮف ﻛـﺮد‬
‫و ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻫﻤﺎﻧﺎ زن درﺻﻮرت ﺷﻴﻄﺎن روي ﻣﻲآورد و در ﺻـﻮرت ﺷـﻴﻄﺎن ﭘـﺸﺖ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﮔﺎه ﻛﺴﻲ از ﺷﻤﺎ زﻧﻲ را دﻳﺪ ﻛﻪ او را در ﺷـﮕﻔﺖ اﻧـﺪاﺧﺖ ﭘـﺲ ﻧـﺰد‬
‫ﻫﻤﺴﺮ ﺧﻮد ﺑﻴﺎﻳﺪ زﻳﺮا اﻳﻦ ﻛﺎر‪ ،‬آﻧﭽﻪ در دروﻧﺶ اﺳﺖ را ﭘﺲ ﻣﻲراﻧﺪ‪(.‬‬
‫در اﻳﻦ ﺣﺪﻳﺚ ﭼﻨﺪ ﻓﺎﻳﺪه وﺟﻮد دارد‪:‬‬
‫ﻳﻜﻲ راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﺷﺨﺺ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮي از ﻫﻤﺎن ﻧﻮع ﺳﺮﮔﺮم و‬
‫ﺧﺮﺳﻨﺪ ﻛﻨﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﻨﻜﻪ از ﻏﺬاﻳﻲ ﺑﻪ ﺟﺎي ﻏﺬاي دﻳﮕﺮ ﻳﺎ از ﻟﺒﺎﺳﻲ ﺑﻪ ﺟـﺎي ﻟﺒـﺎس‬
‫دﻳﮕﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫دﻳﮕﺮي‪ :‬اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﺪاواي ﺷﮕﻔﺖ ﺷﺪن ﺑﻪ زن‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﻮد ﻣﻨﺪ ﺗﺮﻳﻦ داروﻫـﺎ‪ ،‬ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﺟﺎي آوردن ﺷﻬﻮت ﻧﺰد ﻫﻤﺴﺮ ﺧﻮدش اﺳﺖ و اﻳﻦ ﻣﻴﻞ ﺑﻪ ﺳﻮي زن ﺑﻴﮕﺎﻧـﻪ را از‬
‫ﺑﻴﻦ ﻣﻲﺑﺮد‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﻜـﻪ دو ﻧﻔـﺮ ﻛـﻪ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ را دوﺳـﺖ دارﻧـﺪ ﺑـﻪ ﻧﻜـﺎح و ازدواج‬
‫راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﺷﺪه اﻧﺪ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ در ﺳﻨﻦ اﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺮﻓﻮع رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫)ﻟﻢ ﻳﺮ ﻟﻠﻤﺘﺤﺎﺑﻴﻦ ﻣﺜﻞ اﻟﻨﻜﺎح(‪) ٢‬ﺑﺮاي دو ﻧﻔﺮ ﻛﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ را دوﺳـﺖ دارﻧـﺪ ﭼﻴـﺰي‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻜﺎح ﭘﺴﻨﺪ ﻳﺪه ﻧﻴﺴﺖ‪(.‬‬
‫ﭘﺲ ازدواج ﺑﺎ ﻣﻌﺸﻮق درﻣﺎن ﻋﺸﻖ اﺳﺖ و ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷﺮﻋﺎ و ﻗﺪرا آﻧﺮا درﻣﺎﻧﺶ‬
‫ﻗﺮار داده اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻣﺎ در داﺳﺘﺎن زﻳﻨﺐ ﺑﻨﺖ ﺟﺤﺶ‪ ،‬زﻳﺪ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻗﻄﻌﻲ ﺑﺮ ﻃـﻼق دادن او داﺷـﺖ‬
‫اﻣﺎ او ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﻧﻤﻲﻛﺮد و زﻳﺪ ﺑﺎ رﺳﻮل ﺧﺪا
در ﻣﻮرد ﻃﻼق او ﻣﺸﻮرت ﻛـﺮد و‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا
او را ﺑﻪ ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻨﺶ اﻣﺮ ﻓﺮﻣﻮد‪ .‬او ﮔﻔﺖ ﭼﺎره اي ﺟـﺰ ﺟـﺪاﻳﻲ از‬
‫زﻳﻨﺐ ﻧﺪارد و رﺳﻮل ﺧﺪا
اﻳﻦ اﻣﺮ‪ ،‬ﻛﻪ اﮔﺮ زﻳﺪ او را ﻃﻼق دﻫـﺪ ﺑـﺎ او ازدواج‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ را درون ﺧﻮد ﻣﺨﻔﻲ ﻧﮕﻪ داﺷﺖ و از اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﻣﺮدم ﺗﺮﺳـﻴﺪ ﻛـﻪ ﺑﮕﻮﻳﻨـﺪ‪:‬‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا
ﺑﺎ زن ﭘﺴﺮش ازدواج ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬زﻳﺮا رﺳﻮل ﺧﺪا
ﻗﺒﻞ از ﻧﺒﻮت‬

‫‪ 1‬ﻣﺴﻠﻢ ‪1403‬‬
‫‪ 2‬اﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ ‪ 1847‬و ﺣﺎﻛﻢ ‪160/2‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪344‬‬

‫زﻳﺪ را ﺑﻪ ﭘﺴﺮ ﺧﻮاﻧﺪﮔﻲ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد و از ﻃﺮﻓﻲ ﺧﺪا ﻣﻲﺧﻮاﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻗـﺎﻧﻮﻧﻲ ﻋـﺎم‬
‫ﺗﺸﺮﻳﻊ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ در آن ﺑﺎﺷﺪ ﻟﺬا ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ زﻳﺪ او را ﻃﻼق داد‬
‫و ﻋﺪه ي او ﺳﭙﺮي ﺷﺪ زﻳﺪ را ﺑﻪ ﺳﻮي زﻳﻨﺐ ﻓﺮﺳﺘﺎد ﺗﺎ از او ﺑﺮاﻳﺶ ﺧﻮاﺳـﺘﮕﺎري‬
‫ﻛﻨﺪ ﭘﺲ زﻳﺪ آﻣﺪ و ﺑﻪ در ﭘﺸﺖ ﻛﺮد در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ آﻧﭽﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا
ﻓﺮﻣﻮده ﺑﻮد ﺑﺮ‬
‫ﺳﻴﻨﻪ اش ﺳﻨﮕﻴﻨﻲ ﻣﻲﻛﺮد و او را از ﭘﺸﺖ در ﺻﺪا زد‪ :‬اي زﻳﻨﺐ! رﺳﻮل ﺧﺪا از ﺗﻮ‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﮕﺎري ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬زﻳﻨﺐ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ ﻛﺎري ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻢ ﺗﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺮا ﺑﻪ ﭼﻴﺰي اﻣـﺮ‬
‫ﻛﻨﺪ و ﺑﻪ ﻣﺤﺮاﺑﺶ رﻓﺖ و ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬و ﺧﺪاوﻧﺪ ﺧﻮد وﻟﻲ ﻧﻜﺎح او ﺑﺮاي رﺳـﻮل‬
‫ﺧﺪا
ﺷﺪ و ﻋﻘﺪ ﻧﻜﺎﺣﺶ را ﺑﺮ روي ﻋﺮش ﺑﺴﺖ و وﺣﻲ آﻣﺪ‪َ :‬ﻓ َﻠﻤ‪‬ﺎ َﻗﻀَﻰ ز‪‬ﻳ‪‬ـﺪ‪‬‬
‫ﺟﻨَﺎ َﻛﻬ‪‬ﺎ )اﺣﺰاب ‪) (37‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ زﻳﺪ ﻧﻴﺎز ﺧﻮد را ﺑﺪو ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﺑﺮد ﻣﺎ‬
‫‪‬ﻣ ْﻨﻬ‪‬ﺎ و‪‬ﻃَﺮاً ز‪‬و‪ ‬‬
‫او را ﺑﻪ ﻫﻤﺴﺮي ﺗﻮ درآوردﻳﻢ(‬
‫زﻳﻨﺐ ﺑـﺎ آن ﺑـﺮ دﻳﮕـﺮ زﻧـﺎن ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ ﻣﺒﺎﻫـﺎت ﻣـﻲﻛـﺮد و ﻣـﻲﮔﻔـﺖ‪ :‬ﺷـﻤﺎ را‬
‫ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎﻳﺘﺎن ﺑﻪ ازدواج در آورده اﺳﺖ و ﻣﺮا ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮ ﺑﺎﻻي ﻫﻔـﺖ آﺳـﻤﺎن ﺑـﻪ‬
‫‪١‬‬
‫ازدواج رﺳﻮل ﺧﺪا
در آورد‪.‬‬
‫اﻳﻦ داﺳﺘﺎن رﺳﻮل ﺧﺪا
و زﻳﻨﺐ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺷﻜﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا
زﻧﺎن را دوﺳﺖ ﻣﻲداﺷﺖ ﭼﻨﺎﻧﻜـﻪ در ﺣـﺪﻳﺚ‬
‫ﺻﺤﻴﺢ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺲ ﮔﻔﺖ رﺳﻮل ﺧﺪا
ﻓﺮﻣﻮد‪) :‬ﺣﺒﺐ اﻟﻲ ﻣﻦ دﻧﻴﺎﻛﻢ اﻟﻨﺴﺎء‬
‫واﻟﻄﻴﺐ وﺟﻌﻠﺖ ﻗﺮة ﻋﻴﻨﻲ ﻓﻲ اﻟﺼﻼة( )از دﻧﻴﺎي ﺷﻤﺎ ﻧﺰد ﻣﻦ زﻧـﺎن و ﺑـﻮي ﺧـﻮش‬
‫ﻣﺤﺒﻮﺑﻨﺪ و روﺷﻨﻲ ﭼﺸﻢ ﻣﻦ در ﻧﻤﺎز اﺳﺖ‪(.‬‬
‫اﻳﻦ ﻟﻔﻆ ﺣﺪﻳﺚ اﺳﺖ ﻧﻪ آﻧﭽﻪ ﺑﻌﻀﻲ رواﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ‪) :‬ﺣﺒﺐ اﻟﻲ ﻣﻦ دﻧﻴـﺎﻛﻢ‬
‫ﺛﻼث( )ﺳﻪ ﭼﻴﺰ از دﻧﻴﺎي ﺷﻤﺎ ﻧﺰد ﻣﻦ ﻣﺤﺒﻮب اﺳﺖ‪(...‬‬
‫ﻳﻬﻮدﻳﺎن دﺷﻤﻦ ﺧﺪا در اﻳﻦ ﺑﺎره ﺑﻪ او ﺣﺴﺪ ورزﻳﺪﻧـﺪ و ﮔﻔﺘﻨـﺪ‪ :‬اﻧـﺪوﻫﻲ ﺟـﺰ‬
‫ازدواج ﻧﺪارد‪ .‬و ﺧﺪاوﻧﺪ اﻳـﻦ ﺗﻬﻤـﺖ را از او دور ﻧﻤـﻮد و ﻓﺮﻣـﻮد‪     c   :‬‬
‫¸‪
<84‬‬
‫‪)  J m5‬‬
‫'‪9‬‬ ‫‪   X‬‬ ‫‪     o7‬‬
‫†‪  Fb‬‬ ‫‬ ‫"< ‪  KX 5 X‬‬
‫‪    m 1:‬‬
‫‬
‫‪    ' T mX ' U$‬‬
‫Œ‪    9‬‬ ‫ ‬ ‫‪   Š5‬‬
‫‪ +‬‬

‫‪ 1‬ﺑﺨﺎري ‪ 4787‬و ﻣﺴﻠﻢ ‪1428‬‬

‫‪345‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دﻫﻢ‪ /‬ﻋﺸﻖ‬

‫‪)  S) ‡$‬ﻧﺴﺎ ‪) (54‬آﻳﺎ آﻧﺎن ﺑﺮ ﭼﻴﺰي ﺣﺴﺪ ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧـﺪ از روي ﻓـﻀﻞ و‬
‫رﺣﻤﺖ ﺧﻮد )ﺑﺎ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﻦ ﻣﺤﻤ‪‬ﺪ( ﺑﻪ ﻣﺮدم داده اﺳﺖ؟ ﻣﺎ ﻛﻪ ﺑﻪ آل اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﻛﺘـﺎب‬
‫و ﭘﻴﻐﻤﺒﺮي و ﭘﺎدﺷﺎﻫﻲ ﻋﻈﻴﻤﻲ دادﻳﻢ‪(.‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺧﻠﻴﻞ ﺧﺪا اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﻛﻪ اﻣﺎم ﻣﻮﺣﺪﻳﻦ اﺳﺖ ﺳﺎره را ﻛﻪ زﻳﺒﺎ ﺗﺮﻳﻦ زن ﺟﻬﺎن‬
‫ﺑﻮد ﺑﻪ ﻫﻤﺴﺮي داﺷﺖ و ﻫﺎﺟﺮ را دوﺳﺖ داﺷﺖ و او را ﺑـﻪ ﻫﻤـﺴﺮي ﺑﺮﮔﺰﻳـﺪ‪ .‬و‬
‫ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺳﻠﻴﻤﺎن ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ در ﻳﻚ ﺷﺐ ﻧﺰد ﻧﻮد ﻧﻔﺮ از زﻧﺎن ﺧﻮد ﻣﻲرﻓﺖ‪.‬‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا
در ﻣﻮرد ﺧﺪﻳﺠﻪ ﻣﻲﮔﻔﺖ‪) :‬إﻧﻲ رزﻗـﺖ ﺣﺒﻬـﺎ(‪) ١‬ﻣـﻦ دوﺳـﺘﻲ‬
‫ﺧﺪﻳﺠﻪ را روزي داده ﻣﻲﺷﺪم‪(.‬‬
‫ﻣﺤﺒﺖ زﻧﺎن از ﻛﻤﺎل اﻧﺴﺎن اﺳﺖ‪ ،‬اﺑﻦ ﻋﺒﺎس ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪) :‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ اﻳﻦ اﻣﺖ ﻛـﺴﻲ‬
‫‪٢‬‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ زن را دارد‪(.‬‬
‫اﻣﺎم اﺣﻤﺪ از ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﻋﻤﺮ ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ در روز ﺟﻠﻮﻻء ﻛﻨﻴﺰي ﺳﻬﻢ او ﺷﺪ‬
‫ﻛﻪ ﮔﺮدﻧﺶ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻇﺮﻓﻲ ﻧﻘﺮه اي ﺑﻮد‪ .‬ﻋﺒﺪاﷲ ﻣـﻲﮔﻮﻳـﺪ‪) :‬ﺗﺤﻤـﻞ ﻧﻨﻤـﻮدم ﺗـﺎ او را‬
‫ﺑﻮﺳﻴﺪم و ﻣﺮدم ﻧﮕﺎه ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪(.‬‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا
ﻋﺎﺷﻘﻲ را ﺷﻔﺎﻋﺖ ﻧﻤﻮد ﺗﺎ او را ﺑﻪ ﻣﻌـﺸﻮﻗﺶ ﺑﺮﺳـﺎﻧﺪ و ﺑـﺎ او‬
‫ازدواج ﻛﻨﺪ اﻣﺎ او رد ﻧﻤﻮد و آن داﺳﺘﺎن ﻣﻐﻴﺚ و ﺑﺮﻳﺮه ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از دوري او ﺑـﻪ‬
‫دﻧﺒﺎﻟﺶ ﻣﻲرﻓﺖ و اﺷﻚ ﺑﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎﻳﺶ روان ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬رﺳﻮل ﺧﺪا
ﺑﻪ زن ﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫ﻧﺰد او ﺑﺮ ﻧﻤﻲﮔﺮدي؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬آﻳﺎ ﻣﺮا اﻣﺮ ﻣﻲﻛﻨﻲ اي رﺳـﻮل ﺧـﺪا؟ ﻓﺮﻣـﻮد‪ :‬ﻧـﻪ ﻣـﻦ‬
‫ﺷﻔﺎﻋﺖ او را ﻣﻲﻛﻨﻢ‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﺮا ﺑﻪ او ﻧﻴﺎزي ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﻪ ﻋﻤﻮﻳﺶ ﻋﺒﺎس ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫اي ﻋﺒﺎس آﻳﺎ از ﻋﺸﻖ ﻣﻐﻴﺚ ﺑﻪ ﺑﺮﻳﺮه و ﻧﻔﺮت ﺑﺮﻳﺮه از ﻣﻐﻴﺚ ﺗﻌﺠﺐ ﻧﻤﻲﻛﻨﻲ؟‪ ٣‬و‬
‫ﺑﻪ ﻣﻐﻴﺚ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻣﺤﺒﺘﺶ اﻧﺘﻘﺎد ﻧﻜﺮد ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻛﻪ از او ﺟـﺪا ﺷـﺪه ﺑـﻮد زﻳـﺮا اﻳـﻦ‬
‫ﻣﺤﺒﺖ ﭼﻴﺰي ﺑﻮد ﻛﻪ ﺗﺤﺖ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ او ﻧﺒﻮد‪.‬‬

‫‪ 1‬ﺑﺨﺎري ‪ 3816‬و ﻣﺴﻠﻢ ‪2435‬‬

‫‪ 2‬اﻟﺒﺘﻪ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻗﺎﺿﻲ ﻋﻴﺎض در اﻟﺸﻔﺎ ‪ 190/1‬ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ ﻣﻨﻈﻮر اﺑﻦ ﻋﺒﺎس اﺷﺎره ﻛﺮدن ﺑـﻪ ﺷـﺨﺺ رﺳـﻮل ﺧـﺪا
‬
‫ﺑﻮد‪) .‬ﻣﺤﻘﻖ(‬
‫‪ 3‬ﺑﺨﺎري ‪5280‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪346‬‬

‫‪  74Ln‬‬ ‫‪   t845‬‬

‫‪    4‬‬ ‫‪ * P41‬‬ ‫‪   
  & 784‬‬
‫&‪    <4‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣـﻲﻓﺮﻣﺎﻳـﺪ‪   :‬‬
‫‪   4‬‬
‫)ﻧﺴﺎ‪) (129‬ﺷﻤﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ )از ﻧﻈﺮ ﻣﺤﺒ‪‬ﺖ ﻗﻠﺒﻲ( ﻣﻴﺎن زﻧﺎن دادﮔﺮي ﺑﺮﻗﺮار ﻛﻨﻴـﺪ‪،‬‬
‫ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻫﻢ ﻫﻤﻪ ﻛﻮﺷﺶ و ﺗﻮان ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮﻳﺪ‪ (.‬ﻳﻌﻨﻲ در دوﺳﺖ داﺷﺘﻦ و ﺟﻤﺎع‪.‬‬
‫ﻋﺸﻖ ﻣﺮدم ﺳﻪ ﮔﻮﻧﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﻋﺸﻘﻲ ﻛﻪ ﻧﺰدﻳﻜﻲ و ﻃﺎﻋﺖ ﺧﺪاﺳﺖ و آن ﻋﺸﻖ ﻣﺮد ﺑﻪ ﻫﻤـﺴﺮ و ﻛﻨﻴـﺰش‬
‫اﺳﺖ و اﻳﻦ ﻋﺸﻘﻲ ﺳﻮدﻣﻨﺪ اﺳﺖ و ﺑﻪ ﺳﻮي اﻫﺪاﻓﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﻜﺎح را ﺑـﺮاي آن‬
‫ﺗﺸﺮﻳﻊ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ ﻓﺮا ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ و ﺑﺎزدارﻧﺪه ي ﭼﺸﻢ و ﻗﻠﺐ از ﭼـﺸﻢ دوزي ﺑـﻪ‬
‫ﻏﻴﺮ ﻫﻤﺴﺮ ﺷﺨﺺ اﺳﺖ و ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ اﻳﻦ ﻋﺎﺷـﻖ ﻧـﺰد ﺧـﺪا و ﻣـﺮدم ﺳـﺘﺎﻳﺶ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -2‬ﻋﺸﻘﻲ ﻛﻪ ﻏﻀﺐ ﺧﺪا و دوري از رﺣﻤﺖ اوﺳﺖ و ﻣﻀﺮ ﺗﺮﻳﻦ ﭼﻴـﺰ ﺑـﺮاي‬
‫دﻳﻦ و دﻧﻴﺎي ﺷﺨﺺ اﺳﺖ و آن ﻋﺸﻖ ﺑﻪ ﻣﺮدان ﺑﻲ ﻣﻮﺳﺖ و ﻛـﺴﻲ ﺑـﻪ آن ﻣﺒـﺘﻼ‬
‫ﻧﻤﻲﺷﻮد ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ از ﭼﺸﻢ ﺧﺪا ﻣﻲاﻓﺘﺪ و از در رﺣﻤﺖ او ﻃﺮد ﻣﻲﺷﻮد و ﻗﻠﺒﺶ‬
‫از او دور ﻣﻲﮔﺮدد و از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﭘﺮده ﻫﺎي ﺑﺮﻳﺪن از ﺧﺪاﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻫﻤﺎن ﻣﺤﺒﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﺒﺐ ﻗﻮم ﻟﻮط ﺷﺪ ﻫـﺮ آﻧﭽـﻪ را ﻛـﻪ ﺳـﺒﺐ ﺷـﺪ و‬
‫ﭼﻴﺰي ﺑﻪ آﻧـﺎن ﻧﺮﺳـﻴﺪ ﻣﮕـﺮ اﻳـﻦ ﻛـﻪ از ﺟﺎﻧـﺐ اﻳـﻦ ﻧـﻮع ﻋـﺸﻖ ﺑـﻮد‪ ،‬ﺧﺪاوﻧـﺪ‬
‫&‪j
b‬ﺣﺠﺮ ‪)) (72‬اي ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ!( ﺑﻪ ﺟـﺎن‬ ‫&‪    A   ‚:+  ˜b‬‬
‫‪      VE‬‬ ‫ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪     :‬‬
‫ﺗﻮ ﺳﻮﮔﻨﺪ! آﻧﺎن در ﻣﺴﺘﻲ ﺧﻮد ﺳﺮﮔﺮدان ﺑﻮدﻧﺪ‪(.‬‬
‫دواي اﻳﻦ درد ‪ ،‬ﻃﻠﺐ ﻓﺮﻳﺎدرﺳﻲ ازدﮔﺮﮔﻮن ﻛﻨﻨﺪه دﻟﻬﺎﺳﺖ وﭘﻨﺎه ﺑﺮدن ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ‬
‫ﺑﻪ او و ﻣﺸﻐﻮل ﺷﺪن ﺑﻪ ﻳﺎد او وﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻛﺮدن آن ﺑﺎ ﻣﺤﺒﺖ و ﻧﺰدﻳﻜـﻲ او و ﻧﻴـﺰ‬
‫ﺗﻔﻜﺮ در دردي ﻛﻪ اﻳﻦ ﻋﺸﻖ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺧﻮد ﻣﻲآورد و ﻟﺬﺗﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ازﺑﻴﻦ ﻣـﻲﺑـﺮد و‬
‫از دﺳﺖ دادن ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﺤﺒﻮب را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻣﻲآورد و ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻧﺎﭘـﺴﻨﺪي ﻫـﺎ را‬
‫ﺑﻪ دﻧﺒﺎل دارد‪ ،‬واﮔﺮ ﻛﺴﻲ ﺑﺎ وﺟﻮد ﻫﻤﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴـﺰي را اﻧﺘﺨـﺎب ﻛـﺮد ﭘـﺲ‬
‫ﺗﻜﺒﻴﺮ ﺟﻨﺎزه را ﺑﺮ او ﺑﺨﻮان وب دان ﻛﻪ ﺑﻼ او را اﺣﺎﻃﻪ ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪-3‬ﻧﻮع ﺳﻮم ازﻋﺸﻖ‪ ،‬ﻋﺸﻘﻲ ﻣﺒﺎح اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺤﺖ اراده ﺷـﺨﺺ ﻧﻴـﺴﺖ ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬
‫ﻋﺸﻖ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ زﻧﻲ زﻳﺒﺎ ﺑﺮاﻳﺶ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﻮد و ﻳـﺎ اﺗﻔـﺎﻗﻲ و ﺑـﺪون ﻣﻨﻈـﻮر او را‬
‫‪347‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دﻫﻢ‪ /‬ﻋﺸﻖ‬

‫ﺑﺒﻴﻨﺪ و ﻗﻠﺒﺶ ﺑﻪ اوﮔﺮاﻳﺶ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻋﺸﻘﻲ را در او ﭘﺪﻳﺪ ﻣﻲآورد ﻛﻪ ﺑـﺮاي او‬
‫ﮔﻨﺎه ﻣﺤﺴﻮب ﻧﻴﺴﺖ زﻳﺮا ﺗﺤﺖ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ او ﻧﻴﺴﺖ و ﺑﺮآن ﻣﻌﺎﻗﺒﻪ ﻧﻤﺐ ﺷﻮد و ﺑﻬﺘﺮ‬
‫آن اﺳﺖ ﻛﻪ آن را دﻓﻊ ﻛﻨﺪ وﺑﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ از آن ﺳﻮدﻣﻨﺪﺗﺮ اﺳﺖ ﻣﺸﻐﻮل ﺷـﻮد‪،‬‬
‫واﺟﺐ اﺳﺖ ﻛﻪ آﻧﺮاﻛﺘﻤﺎن ﻛﻨﺪ وﻋﻔﺖ و ﺻﺒﺮ ﭘﻴﺸﻪ ﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ او را ﺑﺮ آن اﺟﺮ‬
‫دﻫﺪ و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺻﺒﺮ و ﻋﻔﺘﺶ و ﺗﺮك اﻃﺎﻋﺖ از ﻫﻮا و ﻫﻮس و اﻧﺘﺨﺎب رﺿـﺎﻳﺖ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬او را ﭘﺎداش دﻫﺪ‪.‬‬

‫ﻋﺎﺷﻘﺎن ﺳﻪ ﮔﻮﻧﻪ اﻧﺪ‬

‫ﺑﻌﻀﻲ ﻋﺎﺷﻖ زﻳﺒﺎﻳﻲ ﻣﻄﻠﻖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﻲ ﻋﺎﺷﻖ زﻳﺒﺎﻳﻲ ﻣﻘﻴﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﭼـﻪ آرزوي وﺻـﺎل ﻫـﻢ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ ﭼـﻪ‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫وﺑﻌﻀﻲ ﻋﺸﻖ ﻧﻤﻲورزﻧﺪ ﻣﮕﺮ ﺑﻪ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ آرزوي وﺻﺎﻟﺶ را دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﻋﺎﺷﻖ زﻳﺒﺎﻳﻲ ﻣﻄﻠﻖ ﻗﻠﺒﺶ درﻫﺮ وادي ﺳﺮﮔﺮدان اﺳﺖ و ﺑـﻪ ﻫـﺮ ﺻـﻮرت‬
‫زﻳﺒﺎﻳﻲ ﻧﻈﺮ دارد‪ ،‬ﭘﺲ ﻋﺸﻖ اﻳﻦ ﺷﺨﺺ ﮔﺴﺘﺮده اﺳﺖ اﻣﺎ ﻏﻴﺮﺛﺎﺑـﺖ و ﺑـﺴﻴﺎرﺟﺎﺑﻪ‬
‫ﺟﺎ ﺷﻮﻧﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋﺎﺷﻖ زﻳﺒﺎﻳﻲ ﻣﻘﻴﺪ ﺑﺮ ﻋﺸﻖ ﺑﻪ ﻣﻌﺸﻮﻗﺶ ﺛﺎﺑﺖ ﺗﺮاﺳﺖ و ﻣﺤﺒﺘﺶ ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ او‬
‫ﺑﺎ دوام ﺗﺮ اﺳﺖ و ﻣﺤﺒﺖ او از اوﻟﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ زﻳﺮا ﻣﺤﺒﺘﺶ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﺟﻤـﻊ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ اﻣﺎ در ﻫﺮ دو ﻋﺪم اﻣﻴﺪ ﺑﻪ وﺻﺎل ﻣﻌﺸﻮق‪ ،‬ﻋﺸﻘﺸﺎن راﺗﻀﻌﻴﻒ ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪،‬‬
‫اﻣﺎ ﻋﺎﺷﻘﻲ ﻛﻪ آرزوﻣﻨﺪ وﺻﺎل ﻣﻌﺸﻮق اﺳـﺖ ﻋـﺎﻗﻠﺘﺮﻳﻦ ﻋﺎﺷـﻖ اﺳـﺖ و ﻣﺤﺒـﺘﺶ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ زﻳﺮا اﻣﻴﺪ ﻋﺸﻘﺶ را ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺤﺜﻲ درﻣﻮرد ﺣﺪﻳﺚ »ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻋﺎﺷﻖ ﺷﻮد و ﻋﻔﺖ ﭘﻴﺸﻪ ﻛﻨﺪ«‬

‫اﻣﺎ ﺣﺪﻳﺚ »ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻋﺎﺷﻖ ﺷﻮدوﻋﻔﺖ ﭘﻴﺸﻪ ﻛﻨﺪ«‪ ،١‬اﻳﻦ ﺣﺪﻳﺚ را ﺳـﻮﻳﺪ اﺑـﻦ‬

‫‪ .1‬ﺗﻤﺎم ﺣﺪﻳﺚ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻮرت اﺳﺖ‪) :‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻋﺎﺷﻖ ﺷﻮد و ﻋﻔﺖ ﭘﻴﺸﻪ ﻛﻨﺪ و آﻧﺮا ﭘﻨﻬﺎن ﻧﮕﻪ دارد ﺗﺎ ﻣﻲﻣﻴﺮد‪ ،‬ﭘـﺲ‬
‫او ﺷﻬﻴﺪ اﺳﺖ‪(.‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪348‬‬

‫ﺳﻌﻴﺪ رواﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ و اﻫﻞ ﺣﺪﻳﺚ آﻧﺮا ﻣﻨﻜﺮ داﻧﺴﺘﻪ اﻧﺪ‪:‬‬

‫اﺑﻦ ﻋﺪي در ﻛﺘﺎب »ﻛﺎﻣﻞ« ﺧﻮد ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﻳﻦ ﻳﻜـﻲ از اﺣـﺎدﻳﺜﻲ ﻣﻨﻜـﺮ ﺳـﻮﻳﺪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻴﻬﻘﻲ واﺑـﻦ ﻃـﺎﻫﺮ در »اﻟـﺬﺧﻴﺮه« و »اﻟﺘـﺬﻛﺮه« و اﺑـﻮاﻟﻔﺮج اﺑـﻦ‬
‫ﺟﻮزي – ﻛﻪ آﻧﺮا از ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت‪ ١‬ﺷﻤﺮده اﺳﺖ‪ -‬اﻳﻦ ﻧﻈﺮ را دارﻧﺪ‪ .‬وﺣﺎﻛﻢ ﺑﺎ وﺟﻮد‬
‫ﻣﺘﺴﺎﻫﻞ ﺑﻮدن آﻧﺮا ﻣﻨﻜﺮ داﻧﺴﺘﻪ وﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬از آن ﺗﻌﺠﺐ ﻣﻲﻛﻨﻢ‪.‬‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ‪ :‬ﻛﻪ درﺳﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺣـﺪﻳﺚ از ﻛـﻼم اﺑـﻦ ﻋﺒـﺎس اﺳـﺖ و‬
‫ﺳﻮﻳﺪ در ﻣﺮﻓﻮع ﻛﺮدن آن ﺑﻪ اﺷﺘﺒﺎه اﻓﺘﺎده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ اﺑﻦ ﺧﻠﻒ اﺑﻦ ﻣﺮزﺑﺎن ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﺑﻮﺑﻜﺮ ارزق اﻳـﻦ ﺣـﺪﻳﺚ را ازﺳـﻮﻳﺪ‬
‫ﻧﻘﻞ ﻛﺮد‪ ،‬ﺳﭙﺲ او را ﺑﺮآن ﺳﺮزﻧﺶ ﻧﻤﻮد و ﻧﺎم ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ را از ﺣﺪﻳﺚ ﺳـﺎﻗﻂ ﻧﻤـﻮد و‬
‫ﺑﻌﺪ از آن اﮔﺮ از او ﭘﺮﺳﻴﺪه ﻣﻲﺷﺪ آﻧﺮا ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺮﻓﻮع رواﻳﺖ ﻧﻤﻲﻛﺮد‪.‬‬
‫و اﻳﻦ ﻛﻼم ﺑﻪ ﻛﻼم ﭘﻴﺎﻣﺒﺮﺷﺒﺎﻫﺖ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫اﻣﺎ رواﻳﺖ ﺧﻄﻴﺐ از ازﻫﺮي ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻣﻌﺎﻓﻲ اﺑﻦ زﻛﺮﻳﺎ ﺑﺮاﻳﻤﺎن ﻧﻘﻞ ﻛﺮد ﻛـﻪ‬
‫ﻗﻄﺒﻪ اﺑﻦ ﻓﻀﻞ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ اﺣﻤﺪ اﺑﻦ ﻣﺤﻤﺪ اﺑﻦ ﻣـﺴﺮوق ﮔﻔـﺖ ﺳـﻮﻳﺪ اﺑـﻦ ﻣـﺴﻬﺮ‬
‫ﺑﺮاﻳﻤﺎن از ﻫﺸﺎم اﺑﻦ ﻋﺮوه و او ﻫﻢ از ﭘﺪرش و او ﻧﻴﺰ از ﻋﺎﻳﺸﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺮﻓـﻮع‬
‫ﺑﺮاﻳﻢ ﻧﻘﻞ ﻧﻤﻮد‪ ،‬اﻳﻦ از روﺷﻦ ﺗﺮﻳﻦ ﺧﻄﺎﻫﺎﺳﺖ وﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﺑﻮﻳﻲ ازﺣﺪﻳﺚ‬
‫ﺑﺮده ﺑﺎﺷﺪ ﭼﻨﻴﻦ رواﻳﺘﻲ را ازﻫﺸﺎم ﻛﻪ اوﻫﻢ از ﭘـﺪرش و اوﻧﻴـﺰ ازﻋﺎﻳـﺸﻪ رواﻳـﺖ‬
‫ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ ﻗﺒﻮل ﻧﺨﻮاﻫﺪﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻣﺎ ﺧﺪا را ﺷﺎﻫﺪ ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﻢ ﻛﻪ ﻋﺎﻳﺸﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰي را ازرﺳﻮل ﺧـﺪا
رواﻳـﺖ‬
‫ﻧﻜﺮده اﺳﺖ وﻧﻪ ﻋﺮوه از ﻋﺎﻳﺸﻪ رواﻳﺖ ﻛﺮده اﺳﺖ وﻧﻪ ﻫﺸﺎم آﻧﺮا از ﻋﺮوه رواﻳـﺖ‬
‫ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ .‬واﻣﺎ ﺣﺪﻳﺚ اﺑﻦ ﻣﺠﺸﻮن ازﻋﺒﺪا ﻟﻌﺰﻳﺰ اﺑﻦ اﺑﻮﺣﺎزم از اﺑﻦ اﺑـﻮﻧﺠﻴﺢ از‬
‫ﻣﺠﺎﻫﺪ و او ﻫﻢ از اﺑﻦ ﻋﺒﺎس ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺮﻓﻮع رواﻳـﺖ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ ،‬دروﻏـﻲ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاﺑﻦ ﻣﺎﺟﺸﻮن ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ واوﭼﻨﻴﻦ ﺣﺪﻳﺜﻲ رواﻳﺖ ﻧﻜـﺮده اﺳـﺖ و‬
‫زﺑﻴﺮ اﺑﻦ ﺑﻜﺎر ﻫﻢ از او رواﻳﺖ ﻧﻜﺮده اﺳﺖ واﻳﻦ از ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻫـﺎي وﺿـﻊ ﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن‬
‫ﺣﺪﻳﺚ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ 1‬در واﻫﻴﺎت ‪285/2‬‬

‫‪349‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دﻫﻢ‪ /‬ﻋﺸﻖ‬

‫ﺳﺒﺤﺎن اﷲ! ﭼﮕﻮﻧﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﻨﺪي‪ ،‬اﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺘﻨﻲ راﺣﻤـﻞ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ؟ ﺧﺪاوﻧـﺪ‬
‫وﺿﻊ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن را از ﺧﻴﺮ و ﻧﻴﻜﻲ دورﮔﺮداﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻌﻴﺎر در اﻧﻜﺎر اﻳﻦ ﺣﺪﻳﺚ ﺳﺨﻦ ﺣﺎﻓﻈﺎن ﺣﺪﻳﺚ )ﻳﻌﻨﻲ ﻣﺤﺪﺛﻴﻦ( اﺳـﺖ و در‬
‫اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﻪ آﻧﻬﺎ رﺟﻮع ﻣﻲﺷﻮد وﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺘﻮان درﻋﻠﻢ ﺣﺪﻳﺚ ﺑﻪ او اﻋﺘﻤـﺎد ﻧﻤـﻮد‬
‫اﻳﻦ ﺣﺪﻳﺚ را ﺻﺤﻴﺢ ﻳﺎ ﺣﺴﻦ ﻧﺪاﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ و ﺣﺘﻲ ﻛـﺴﺎﻧﻲ ﻛـﻪ اﻫـﻞ ﺗـﺴﺎﻫﻞ و‬
‫ﺗﺴﺎﻣﺢ ﻫﺴﺘﻨﺪ آﻧﺮا ﺻﺤﻴﺢ ﻳﺎ ﺣﺴﻦ ﻧﺪاﻧﺴﺘﻪ اﻧﺪ و ﺣﺘﻲ اﺑﻦ ﻃـﺎﻫﺮ ﻛـﻪ در رواﻳـﺖ‬
‫اﺣﺎدﻳﺚ ﺗﺼﻮف ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺘﺴﺎﻫﻞ اﺳﺖ و ﺻﺤﻴﺢ و ﺿﻌﻴﻒ و ﺑـﻲ ارزش را رواﻳـﺖ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ آﻧﺮا ﻣﻨﻜﺮ و ﺑﺎﻃﻞ داﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮔﺮﭼﻪ از اﺑﻦ ﻋﺒﺎس ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺨﻨﻲ ﺑﻌﻴﺪ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫اﺑﻮﻣﺤﻤﺪ اﺑﻦ ﺣﺰم از اﺑﻦ ﻋﺒﺎس ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ :‬ﻛﻪ از او در ﻣـﻮرد ﻣـﺮگ ﺑـﺮ اﺛـﺮ‬
‫ﻋﺸﻖ ﺳﻮال ﺷﺪ‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻛﺸﺘﻪ ﻫﻮا وﻫﻮس اﺳﺖ ﻧﻪ دﻳﻪ دارد و ﻧﻪ ﻗﺼﺎص‪.‬‬
‫در ﻋﺮﻓﺎت ﺟﻮاﻧﻲ را ﻧﺰد او آوردﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﻮﺟﻪ اي ]ﻻﻏﺮ[ ﺷﺪه ﺑﻮد ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﻣﺸﻜﻠﺶ ﭼﻴﺴﺖ؟ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﻋﺸﻖ‪ ،‬ﭘﺲ ﺗﻤﺎم آن روز از ﻋﺸﻖ ﺑﻪ ﺧﺪا ﭘﻨﺎه ﻣﻲﺑﺮد‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻫﻤﺎن ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪) :‬ﻫﺮﻛﺲ ﻋﺎﺷﻖ ﺷﻮد وﻋﻔﺖ ﭘﻴﺸﻪ ﻛﻨﺪ وآﻧﺮا‬
‫ﭘﻨﻬﺎن ﻛﻨﺪ ﺗﺎﻣﻲﻣﻴﺮد ﭘﺲ اوﺷﻬﻴﺪ اﺳﺖ‪(.‬‬
‫از ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ آﻧﺮا روﺷﻦ ﻣﻲﺳﺎزد اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ رﺳـﻮل ﺧـﺪا
ﺷـﻬﻴﺪان را‬
‫درﺣﺪﻳﺚ ﺻﺤﻴﺢ ﺑﺮﺷﻤﺮده اﻧﺪ و ﻛﺴﻲ را ﻛﻪ درﺟﻬﺎد ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ وﻛﺴﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﺑﺎ ﺷﻜﻢ درد و ﻳﺎ ﺳﻮﺧﺘﻦ ﻣﺮده اﺳﺖ و زﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاﺛﺮ وﺿـﻊ ﺣﻤـﻞ ﻣـﺮده اﺳـﺖ و‬
‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻏﺮق ﺷﺪن ﻣﺮده اﺳﺖ و ﻧﻴﺰ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﻲ ﻣﺮﻳﻀﻲ اﺳﺖ ﻛـﻪ‬
‫دﻣﻠﻬﺎ و آﺑﻠﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪﻫﺎﻳﻲ را در ﭘﻬﻠﻮﻳﺶ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬را ذﻛﺮ ﻛﺮده اﺳﺖ وﻛـﺴﻲ را‬
‫ﻛﻪ ﻋﺸﻖ او را ﻛﺸﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ذﻛﺮ ﻧﻨﻤﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ اﻳﻦ اﺛﺮ اﺑﻦ ﻋﺒﺎس درﺣﻖ ﻣﻘﺘﻮل ﻋﺸﻖ ﺻﺤﻴﺢ ﺑﺎﺷﺪ ﻻزم اﺳـﺖ ﺑـﻪ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ ﺧﺪا ﺻﺒﺮ و ﻋﻔﺖ ﭘﻴﺸﻪ ﻛﻨﺪ و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﺪا ﻋـﺸﻘﺶ را ﭘﻨﻬـﺎن ﻧﮕـﻪ دارد و‬
‫اﻳﻦ درﺣﺎﻟﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻣﻌﺸﻮﻗﺶ ﺗﻮان داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﺤﺒﺖ و ﺗـﺮس از ﺧـﺪا و‬
‫رﺿﺎﻳﺖ او را ﺑﺮ آن ﺗﺮﺟﻴﺢ دﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن و درﻣﺎن آن‬ ‫‪350‬‬

‫اﻳﻦ از ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﺗﺮﻳﻦ ﻛﺴﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷـﺎﻣﻞ اﻳـﻦ ﻓﺮﻣـﻮده ﺧﺪاوﻧـﺪ ﺷـﻮد ﻛـﻪ‬
‫‪  + 
@4‬‬ ‫'"‪ c‬‬
‫‪A4m‬‬
‫‪ F45O‬‬ ‫‪+   zÌÇj }4‬‬ ‫‪  ›5‬‬
‫‪  $‬‬ ‫‚‪  + a‬‬ ‫‪*     –G‬‬
‫‪   10‬‬ ‫'  ‬ ‫ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪+    :‬‬
‫'  ‬
‫‪) (41) }DR‬ﻧﺎزﻋﺎت‪) (40-41‬و اﻣ‪‬ﺎ آن ﻛﺲ ﻛﻪ از ﺟﺎه و ﻣﻘـﺎم ﭘﺮوردﮔـﺎر ﺧـﻮد‬ ‫  ‬
‫ﺗﺮﺳﻴﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﻧﻔﺲ را از ﻫﻮا و ﻫﻮس ﺑﺎزداﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ (40) .‬ﻗﻄﻌﺎً ﺑﻬﺸﺖ ﺟﺎﻳﮕﺎه‬
‫ﺧــﺎف‪ ‬ﻣ َﻘــﺎم‪ ‬ر‪ ‬ﺑ ـﻪِ‬
‫)او( اﺳــﺖ‪ ((41) .‬و ﻧﻴــﺰ اﻳــﻦ آﻳــﻪ ﻛــﻪ ﻣــﻲﻓﺮﻣﺎﻳــﺪ‪ :‬و‪ِ ‬ﻟ ‪‬ﻤ ـﻦْ َ‬
‫ﺟ ﱠﻨﺘَﺎنِ)رﺣﻤﺎن ‪) (46‬ﻫﺮ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ از ﻣﻘـﺎم ﭘﺮوردﮔـﺎر ﺧـﻮد ﺑﺘﺮﺳـﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻏﻬـﺎﺋﻲ )در‬
‫‪‬‬
‫ﺑﻬﺸﺖ( دارد‪(.‬‬
‫ﻟﺬا از ﭘﺮوردﮔﺎر ﻋﻈﻴﻢ ﻛﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﻋﺮش ﺑﺰرﮔﻮار اﺳﺖ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﺎ را از‬
‫ﺟﻤﻠﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻗﺮار دﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﺤﺒﺘﺶ را ﺑﺮﻫـﻮاي ﻧﻔـﺲ ﺗـﺮﺟﻴﺢ ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ و ﺑـﺎ آن‬
‫ﻧﺰدﻳﻜﻲ و رﺿﺎﻳﺖ او را ﻣﻲﺟﻮﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﻣﺒﺎرك ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن رﺳﻴﺪ ‪ ،‬ﺳﭙﺎس در اول و آﺧﺮ‪ ،‬و در آﺷـﻜﺎر و ﭘﻨﻬـﺎن‬
‫ﺧﺪا را ﺳﺰاﺳﺖ ‪ ،‬ﺳﭙﺎﺳﻲ ﻛﻪ ﺣﻖ ﻧﻌﻤﺘﻬﺎﻳﺶ را ﺑﻪ ﺗﻤﺎم و ﻛﻤﺎل ادا ﻛﻨـﺪ و ﻣﻌـﺎدل‬
‫ﻧﻌﻤﺘﻬﺎي ﺑﺴﻴﺎرش ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻪ ﺣﻤﺪ و ﻳﺎوري ﭘﺮوردﮔﺎر ﻓﺘﻮاي ﺷﺮﻳﻒ ﭘﺎﻳﺎن ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬

‫*****‬
‫‪351‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دﻫﻢ‪ /‬ﻋﺸﻖ‬

‫در اﻳﻨﺠﺎ اﻣﺮ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻛﺘﺎب اﻟﺪاء و اﻟﺪواء ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن رﺳﻴﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻣﻴﺪ اﻳﻨﻜـﻪ ﺧﺪاوﻧـﺪ‬
‫آﻧــﺮا ﺑﭙــﺬﻳﺮد و ﺑــﺪان ﺑــﻪ ﻣــﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺳــﻮد ﺑﺮﺳــﺎﻧﺪ و ﺑﺮاﺳــﺘﻲ ﻋﺎﻗﺒــﺖ ﻧﻴــﻚ ازآن‬
‫‪  U$‬‬
‫‪P9‬‬
‫‪ ER‬‬ ‫ﺼﻔُﻮنَ ‪(    180‬‬
‫‪    ciE‬‬ ‫ﭘﺮﻫﻴﺰﻛﺎران اﺳﺖ‪ .‬ﺳ ‪‬ﺒﺤ‪‬ﺎنَ ر‪ ‬ﺑﻚ‪ ‬ر‪‬ب‪ ‬ا ْﻟ ِﻌﺰﱠةِ ‪‬ﻋﻤ‪‬ﺎ ‪‬ﻳ ِ‬
‫‬
‫&‪) ѺÂÅÐ PR‬ﺳﻮره ﺻﺎﻓﺎت(‬ ‫‪    o0‬‬ ‫‪    ѺºÐ‬‬
‫†‪*  T <b‬‬

‫*****‬