APznzaaw1Loam_zSKyyk4h38S-ZFkPURSoPu9k6twkczj43qnDZDLBaKcUaCgWqnqlvkiz3NBTmNrI-JlCnn7iPno12NB5bArIA5lpAu1bOxmL_h6tk5Fgu9-dvolzHm8wTzmWaLco4HS-l-bKjDOY9TSTnTYlDLcxoS2fpiiFAn3MFjzPJpWA1n3ds4bH3SHQwcDbHUCiM13nwUy8yjIR

CHƯƠNG II
BIẾN CỐ VÀ XÁC SUẤT CỦA BIẾN CỐ
Phạm Nguyễn Hoàng Thịnh

Bộ môn Khoa học Cơ bản, trường Đại học Ngoại Thương Cơ sở II
Tháng 03 năm 2024
Phạm Nguyễn Hoàng Thịnh Bộ môn Khoa

CHƯƠNG
học Cơ
II bản,
BIẾNtrường
CỐ VÀĐại
XÁChọcSUẤT
Ngoại CỦA
Thương
BIẾN
Tháng
Cơ CỐ
sở03
II năm 2024 1 / 72
Outline
1 Case Study: Kiểm toán thuế
2 Biến cố và quan hệ giữa các biến cố
3 Định nghĩa xác suất
4 Công thức tính xác suất
5 Giải bài toán Case Study

CHƯƠNG
học Cơ
II bản,
BIẾNtrường
CỐ VÀĐại
XÁChọcSUẤT
Ngoại CỦA
Thương
BIẾN
Tháng
Cơ CỐ
sở03
II năm 2024 2 / 72
Thông tin môn học
Lý thuyết xác suất và thống kê toán

1. Điểm môn học: 10% chuyên cần + 20% giữa kỳ + 70% cuối kỳ
2. Vắng 3 buổi (học kỳ chính thức) hoặc 2 buổi (học kỳ hè)cấm thi, vắng xin
phép qua mail hoặc thông báo cho giảng viên.
3. Tài liệu môn học: Xác suất thống kê (TS Vương Thị Thảo Bình - ThS
Phạm Nguyễn Hoàng Thịnh).
4. Tài liệu tham khảo: Statistics for Economics (Keller); Statistics for
Economics (Paul).
5. Hình thức thi: tự luận (GK + CK).

CHƯƠNG
học Cơ
II bản,
BIẾNtrường
CỐ VÀĐại
XÁChọcSUẤT
Ngoại CỦA
Thương
BIẾN
Tháng
Cơ CỐ
sở03
II năm 2024 3 / 72
2.1 Case Study: Kiểm toán thuế
Bài toán
Kiểm toán viên chính phủ thường xuyên kiểm tra tờ khai thuế nhằm xác định
sai sót trong tính toán và phát hiện lợi nhuận gian lận bởi một số phương
pháp người nộp thuế áp dụng để trốn thuế thu nhập. Trong số đó là không
khai báo các nguồn thu nhập khác nhau. Một hình thức gian lận thuế khác là
tạo ra các khoản khấu trừ không có thật. Sau khi phân tích tờ khai của hàng
nghìn người đóng thuế tư nhân, một kiểm toán viên đã xác định rằng 45% tờ
khai gian lận có hai khoản khấu trừ đáng ngờ, 28% có một khoản khấu trừ
đáng ngờ và phần còn lại không có khoản khấu trừ đáng ngờ nào. Trong số
các khoản thu nhập trung thực, tỷ lệ là 11% cho hai khoản khấu trừ, 18% cho
một khoản khấu trừ và 71% cho không khấu trừ. Kiểm toán viên tin rằng 5%
lợi nhuận của các tư nhân có chứa đựng gian lận đáng kể. Kiểm toán viên vừa
nhận được tờ khai thuế của một tư nhân có một khoản khấu trừ chi phí đáng
ngờ. Xác suất tờ khai thuế này có gian lận đáng kể là bao nhiêu?

CHƯƠNG
học Cơ
II bản,
BIẾNtrường
CỐ VÀĐại
XÁChọcSUẤT
Ngoại CỦA
Thương
BIẾN
Tháng
Cơ CỐ
sở03
II năm 2024 4 / 72
2.2 Biến cố và quan hệ giữa các biến cố
2.2.1 Một số định nghĩa

Việc thực hiện một nhóm các điều kiện cơ bản để quan sát một hiện tượng
nào đó được gọi là một phép thử.
Không gian mẫu: tập gồm tất cả các kết quả có thể xảy ra. Ký hiệu: Ω
Biến cố: là một tập con của không gian mẫu, ký hiệu bằng chữ in: A, B, C, . . ..
Ví dụ 1
Phép thử
Khảo sát thời điểm ngủ dậy buổi sáng. Ngày hôm nay mình có ngủ dậy
muộn không?
Sáng nay bước ra khỏi nhà. Xét xem bước chân trái hay chân phải ra
trước.
Quan sát thời tiết ngày hôm nay. Ngày hôm nay có mưa hay không?
Mua xổ số Vietlott. Hôm nay có trúng xổ số Vietlott không?

CHƯƠNG
học Cơ
II bản,
BIẾNtrường
CỐ VÀĐại
XÁChọcSUẤT
Ngoại CỦA
Thương
BIẾN
Tháng
Cơ CỐ
sở03
II năm 2024 5 / 72
2.2 Biến cố và quan hệ giữa các biến cố
2.2.2 Các loại biến cố

Như vậy biến cố chỉ có thể xảy ra nếu ta thực hiện phép thử.
Biến cố sơ cấp : Là biến cố không thể phân tích được nữa
Biến cố chắc chắn : Là biến cố luôn xảy ra trong phép thử, ký hiệu là Ω
Biến cố không thể : Là biến cố không bao giờ xảy ra khi thực hiện phép
thử. Ký hiệu là ∅.
Biến cố ngẫu nhiên : Là biến cố có thể xảy ra cũng có thể không xảy ra khi
thực hiện phép thử.
Phép thử ngẫu nhiên : Phép thử mà các kết quả của nó là các biến cố ngẫu
nhiên.
Ví dụ 2
Gieo một con xúc xắc, khi đó
Ω = "Gieo được mặt có số chấm ≤ 6 và ≥ 1 "là biến cố chắc chắn;
∅ = "Gieo được mặt 7 chấm"là biến cố không thể;
A = "Gieo được mặt chăn"là biến cố ngẫu nhiên.
CHƯƠNG
học Cơ
II bản,
BIẾNtrường
CỐ VÀĐại
XÁChọcSUẤT
Ngoại CỦA
Thương
BIẾN
Tháng
Cơ CỐ
sở03
II năm 2024 6 / 72
2.2.2 Các loại biến cố
Ví dụ 3
Xét một gia đình có 2 con. Gọi:
A: "gia dình có 1 trai và 1 gái"
B: "gia đình có 2 con"
C: "gia dình có 3 con"
biến cố nào là biến cố chắc chắn, biến cố không xảy ra, biến cố ngẫu nhiên?
Ví dụ 4
Hộp có 8 viên bi trong đó có 6 bi xanh và 2 bi đỏ. Lấy ngẫu nhiên ra 3 bi xem
màu. Gọi:
A: "lấy được 3 bi xanh"
B: "lấy được 3 bi màu đỏ"
C: "lấy được 3 bi"
biến cố nào là biến cố chắc chắn, biến cố không xảy ra, biến cố ngẫu nhiên?
CHƯƠNG
học Cơ
II bản,
BIẾNtrường
CỐ VÀĐại
XÁChọcSUẤT
Ngoại CỦA
Thương
BIẾN
Tháng
Cơ CỐ
sở03
II năm 2024 7 / 72
2.2.3 Quan hệ của các biến cố
Giả sử A và B là hai biến cố trong cùng một phép thử.
Quan hệ kéo theo

biến cố A được gọi là kéo theo biến cố B, ký hiệu A ⊂ B (hoặc A ⇒ B ), nếu
A xảy ra thì B xảy ra.

CHƯƠNG
học Cơ
II bản,
BIẾNtrường
CỐ VÀĐại
XÁChọcSUẤT
Ngoại CỦA
Thương
BIẾN
Tháng
Cơ CỐ
sở03
II năm 2024 8 / 72
Ví dụ 5
Sinh viên mua một tờ vé số. Gọi:
A: "sv có vé số trúng giải đặc biệt"
B : "sv có vé số trúng giải"
A ⇒ B hay B ⇒ A
dùng biểu đồ Ven để minh họa
Ví dụ 6
Tung một con xúc xắc 1 lần. Gọi:
A: "xúc xắc ra mặt có số chấm chăn"
B: "xúc xắc ra mặt có số chấm 2 hoặc 4"
C: "xúc xắc ra mặt có số chấm 2, 4, 6"
D : "xúc xắc ra mặt có số chấm nhỏ hơn 4"
A ⇒ B hay B ⇒ A
A ⇒ C hay C ⇒ A
A ⇒ D hay D ⇒ A
CHƯƠNG
học Cơ
II bản,
BIẾNtrường
CỐ VÀĐại
XÁChọcSUẤT
Ngoại CỦA
Thương
BIẾN
Tháng
Cơ CỐ
sở03
II năm 2024 9 / 72
Quan hệ tương đương

Biến cố A được gọi là tương đương với biến cố B, ký hiệu A ⇔ B (hoặc
A = B ), nếu A ⇒ B và B ⇒ A.
Ví dụ 7
Khi tung một con xúc xắc thì:
- Biến cố:”Số chấm xuất hiện bé hơn hoặc bằng 4” = Biến cố:”Số chấm xuất
hiện không quá 4”.
- Biến cố:“Xuất hiện mặt có số chấm là chẵn- Biến cố:"Xuất hiện mặt có số
chấm chia hết cho 2".

CHƯƠNG
học Cơ
II bản,
BIẾNtrường
CỐ VÀĐại
XÁChọcSUẤT
Ngoại CỦA
Thương
BIẾN
Tháng
Cơ CỐ
sở03
II năm 2024 10 / 72
Quan hệ của các biến cố
Biến cố tổng
Biến cố C được gọi là tổng của 2 biến cố A và B, ký hiệu là C = A ∪ B hay
C = A + B, nếu C xảy ra khi và chỉ khi ít nhất một trong 2 biến cố A và B
xảy ra.
Ví dụ 8
Hai người thợ săn cùng bắn một con thú. Nếu gọi A là biến cố người thứ nhất
bắn trúng con thú và B là biến cố người thứ 2 bắn trúng con thú, khi đó
C = A ∪ B là biến cố con thú bị bắn trúng.

CHƯƠNG
học Cơ
II bản,
BIẾNtrường
CỐ VÀĐại
XÁChọcSUẤT
Ngoại CỦA
Thương
BIẾN
Tháng
Cơ CỐ
sở03
II năm 2024 11 / 72
Chú ý
A1 + A2 + · · · + An là biến cố xảy ra khi có ít nhất một trong n biến cố
đó xảy ra
Mọi biến cố ngẫu nhiên đều có thể biểu diễn dưới dạng tổng của một số
biến cố sơ cấp nào đó.
biến cố chắc chắn Ω là tổng của mọi biến cố sơ cấp có thể. Do đó Ω còn
được gọi là không gian các biến cố sơ cấp.
Ví dụ 9
Tung một con xúc xắc. Ta có 6 biến cố sơ cấp Ai (i = 1, 6), trong đó Ai là biến
cố xuất hiện mặt i chấm i = 1, 2, . . . , 6.
A = "Xuất hiện mặt có số chấm chăn", ta suy ra A = A2 + A4 + A6
B = "Xuất hiện mặt có số chấm không vượt quá 3 ", ta suy ra
B = A1 + A2 + A3 . Khi đó C = A + B = A1 + A2 + A3 + A4 + A6 .

CHƯƠNG
học Cơ
II bản,
BIẾNtrường
CỐ VÀĐại
XÁChọcSUẤT
Ngoại CỦA
Thương
BIẾN
Tháng
Cơ CỐ
sở03
II năm 2024 12 / 72
Biến cố tích
Biến cố C được gọi là tích của 2 biến cố A và B, ký hiệu C = A.B (hoặc
A ∩ B ), nếu C xảy ra khi và chỉ khi cả A và B cùng xảy ra.
Tích của n biến cố A1 · A2 . . . An là biến cố xảy ra khi cả n biến cố cùng
xảy ra.

CHƯƠNG
học Cơ
II bản,
BIẾNtrường
CỐ VÀĐại
XÁChọcSUẤT
Ngoại CỦA
Thương
BIẾN
Tháng
Cơ CỐ
sở03
II năm 2024 13 / 72
Ví dụ 10
Hai người thợ săn cùng bắn một con thú. Nếu gọi A là biến cố người thứ nhất
bắn trượt con thú và B là biến cố người thứ 2 bắn trượt con thú, khi đó
C = A.B là biến cố con thú không bị bắn trúng.
Ví dụ 11
Một trung tâm đào tạo các loại ngoại ngữ sau: Anh, Đức, Pháp với nhiều
chương trình đơn ngữ hoặc đa ngữ (Anh, Pháp, Đức, Anh – Đức, Anh – Pháp,
Pháp – Đức). Một học viên học chương trình Anh – Đức có điểm chung với
học viên học chương trình Anh – Pháp là họ đều học tiếng Anh.

CHƯƠNG
học Cơ
II bản,
BIẾNtrường
CỐ VÀĐại
XÁChọcSUẤT
Ngoại CỦA
Thương
BIẾN
Tháng
Cơ CỐ
sở03
II năm 2024 14 / 72
Biến cố đối lập

biến cố đối lập với biến cố A, ký hiệu là Ā, là biến cố xảy ra khi A không xảy
ra.

CHƯƠNG
học Cơ
II bản,
BIẾNtrường
CỐ VÀĐại
XÁChọcSUẤT
Ngoại CỦA
Thương
BIẾN
Tháng
Cơ CỐ
sở03
II năm 2024 15 / 72
Ví dụ 12
Gieo một con xúc xắc một lần, khi đó
A = "Gieo được mặt chẵn"suy ra Ā = "Gieo được mặt lẻ"
A = "Gieo được mặt 1 chấm"suy ra Ā = "Gieo không được mặt 1 chấm"
Ví dụ 13
Tại một bệnh viện, việc chẩn đoán ung thư của một người sẽ có 4 kết quả:
không ung thư, ung thư giai đoạn đầu, ung thư giai đoạn giữa và ung thư giai
đoạn cuối. Biến cố:“Chẩn đoán bệnh nhân mắc bệnh ung thư giai đoạn đầu”
chính là biến cố đối của biến cố:”Chẩn đoán bệnh nhân không mắc bệnh ung
thư, ung thư giai đoạn giữa hoặc ung thư giai đoạn cuối”.

CHƯƠNG
học Cơ
II bản,
BIẾNtrường
CỐ VÀĐại
XÁChọcSUẤT
Ngoại CỦA
Thương
BIẾN
Tháng
Cơ CỐ
sở03
II năm 2024 16 / 72
Biến cố hiệu
Hiệu của 2 biến cố A và B, ký hiệu là A − B, là biến cố xảy ra khi và chỉ khi
A xảy ra nhưng B không xảy ra. Trường hợp hay sử dụng biến cố hiệu:
Ā = Ω \ A
A = Ω \ Ā
Trường hợp tổng quát: ta biến đổi thành biến cố tích như sau: A \ B = A · B̄.

CHƯƠNG
học Cơ
II bản,
BIẾNtrường
CỐ VÀĐại
XÁChọcSUẤT
Ngoại CỦA
Thương
BIẾN
Tháng
Cơ CỐ
sở03
II năm 2024 17 / 72
Ví dụ 14
Bạn An có sở thích sưu tầm các đĩa nhạc của các ca sĩ Lady Gaga, Rihanna và
Taylor Swift. Bạn Bình cũng có bộ sưu tập các đĩa nhạc của các ca sĩ Taylor
Swift, Justin Bieber, Adele. Hai bạn lựa chọn một số đĩa nhạc cho bữa họp
mặt, việc lựa chọn đĩa nhạc do Lady Gaga trình bày chính là hiệu số đĩa nhạc
giữa An và Bình.
Ví dụ 15
Gieo một con xúc xắc, khi đó
B = "Xuất hiện mặt 3 chấm".
A = "Xuất hiện mặt có số chấm là bội của 3".
A \ B = "Xuất hiện mặt 6 chấm".

CHƯƠNG
học Cơ
II bản,
BIẾNtrường
CỐ VÀĐại
XÁChọcSUẤT
Ngoại CỦA
Thương
BIẾN
Tháng
Cơ CỐ
sở03
II năm 2024 18 / 72
Hai biến cố xung khắc

Hai biến cố A và B được gọi là xung khắc với nhau nếu chúng không đồng
thời xảy ra trong một phép thử. A và B xung khắc ⇔ A · B = ∅.

CHƯƠNG
học Cơ
II bản,
BIẾNtrường
CỐ VÀĐại
XÁChọcSUẤT
Ngoại CỦA
Thương
BIẾN
Tháng
Cơ CỐ
sở03
II năm 2024 19 / 72
Ví dụ 16
Một xạ thủ bắn 1 viên đạn vào bia. Gọi A là biến cố xạ thủ đó bắn trúng vòng
8 và B là biến cố xạ thủ đó bắn trúng vòng 10 . Khi đó ta thấy ngay AB = ∅
tức là A, B là 2 biến cố xung khắc với nhau.
Ví dụ 17
Trong một giỏ hàng có hai loại sản phẩm: sản phẩm loại I và sản phẩm loại II.
Gọi A và B là các biến cố lấy ra lần lượt sản phẩm loại I và sản phẩm loại II.
Khi đó A và B là xung khắc nhau.

CHƯƠNG
học Cơ
II bản,
BIẾNtrường
CỐ VÀĐại
XÁChọcSUẤT
Ngoại CỦA
Thương
BIẾN
Tháng
Cơ CỐ
sở03
II năm 2024 20 / 72
Hai biến cố độc lập

Hai biến cố A và B được gọi là độc lập với nhau nếu việc xảy ra hay không
xảy ra của biến A không phụ thuộc vào việc biến cố B xảy ra hay không và
ngược lại.
Nhận xét
Nếu A và B độc lập thì các cặp sau cũng độc lập: A và B̄; Ā và B; Ā và B̄

CHƯƠNG
học Cơ
II bản,
BIẾNtrường
CỐ VÀĐại
XÁChọcSUẤT
Ngoại CỦA
Thương
BIẾN
Tháng
Cơ CỐ
sở03
II năm 2024 21 / 72
Ví dụ 18
Trong bình có 5 bi trắng và 3 bi đen. Lấy ngẫu nhiên lần lượt ra hai viên bi
(mỗi lần lấy một viên và hoàn lại). Gọi A là biến cố "lần 1 lấy được bi trắng",
B là biến cố "lần 2 lấy được bi trắng". Vì đây là thực hiện lấy bi có hoàn lại
nên khả năng lấy bi của hai biến cố là độc lập nhau.
Ví dụ 19
Trong bình có 5 bi trắng và 3 bi đen. Lấy ngẫu nhiên lần lượt ra hai viên bi
(mỗi lần lấy một viên và không hoàn lại). Gọi A là biến cố "lần 1 lấy được bi
trắng", B là biến cố "lần 2 lấy được bi trắng".

CHƯƠNG
học Cơ
II bản,
BIẾNtrường
CỐ VÀĐại
XÁChọcSUẤT
Ngoại CỦA
Thương
BIẾN
Tháng
Cơ CỐ
sở03
II năm 2024 22 / 72
Các tính chất

Giao hoán
A+B =B+A A·B =B·A
Kết hợp
A + B + C = (A + B) + C = A + (B + C)
A.B.C = (A · B) · C = A · (B · C)
Phân phối của phép cộng và phép nhân
A.(B + C) = A · B + A · C
Đặc biệt
A+A=A A.A = A
A+Ω=Ω A.Ω = A
A+∅=A A.∅ = ∅

CHƯƠNG
học Cơ
II bản,
BIẾNtrường
CỐ VÀĐại
XÁChọcSUẤT
Ngoại CỦA
Thương
BIẾN
Tháng
Cơ CỐ
sở03
II năm 2024 23 / 72
2.3.1 Bổ trợ giải tích tổ hợp
2.3.1a Quy tắc cộng

Một công việc có thể chia làm k trường hợp:
trường hợp thứ nhất có n1 cách giải quyết,
trường hợp thứ 2 có n2 cách giải quyết,
...
trường hợp thứ k có nk cách giải quyết.
Khi đó có n1 + n2 + . . . + nk cách giải quyết công việc trên.

CHƯƠNG
học Cơ
II bản,
BIẾNtrường
CỐ VÀĐại
XÁChọcSUẤT
Ngoại CỦA
Thương
BIẾN
Tháng
Cơ CỐ
sở03
II năm 2024 24 / 72
2.3.1a Quy tắc cộng
Ví dụ 20
Có 2 loại phương tiện để sinh viên đi học: phương tiện cá nhân hoặc phương
tiện công cộng
Phương tiện cá nhận: xe đạp, xe máy, xe hơi,
Phương tiện công công: bus, taxi, xe ôm, xích lô,
Có bao nhiêu cách sinh viên có thể đi học? (sv chỉ chọn một trong các loại
trên, không đi bộ hoặc bồ chở).
Có 3 cách đi bằng phương tiện cá nhân và 4 cách đi bằng phương tiện công
cộng. Có 3 + 4 = 7 cách.
Ví dụ 21
Có 3 loại lựa chọn mua bàn ăn trong đó: bàn gỗ có 3 kiểu, bàn sắt có 6 kiểu
hoặc bàn inox có 4 kiểu.
Có bao nhiêu cách mua 1 bàn ăn.
Có 3 + 6 + 4 = 13 cách.
CHƯƠNG
học Cơ
II bản,
BIẾNtrường
CỐ VÀĐại
XÁChọcSUẤT
Ngoại CỦA
Thương
BIẾN
Tháng
Cơ CỐ
sở03
II năm 2024 25 / 72
2.3.1b Quy tắc nhân
Quy tắc nhân

Một công việc được chia làm k giai đoạn:
giai đoạn thứ nhất có n1 cách giải quyết,
giai đoạn thứ 2 có n2 cách giải quyết,
...
giai đoạn thứ k có nk cách giải quyết.
Khi đó có n1 × n2 . . . × nk cách giải quyết công việc trên.

CHƯƠNG
học Cơ
II bản,
BIẾNtrường
CỐ VÀĐại
XÁChọcSUẤT
Ngoại CỦA
Thương
BIẾN
Tháng
Cơ CỐ
sở03
II năm 2024 26 / 72
Để đi theo cách này ta chia làm 2 bước thực hiện:
Bước 1 : HN ⇒ HK : có 2 cách chọn,
Bước 2: HK ⇒ LĐ: có 4 cách chọn,
Số cách đi là: 2.4 = 8
Ví dụ 22
Một người có 5 cái áo, 4 cái quần và 2 đôi giày. Hỏi người đó có bao nhiêu
cách mặc đồ (gồm 1 áo, 1 quần và 1 đôi giày)
Công việc chia làm 3 bước:

Bước 1: chọn 1 áo: có 5 cách,
Bước 2: chọn 1 quần: có 4 cách,
Bước 3: chọn 1 đôi giày: có 2 cách, Số cách mặc đồ: 5.4.2 = 40 cách.

CHƯƠNG
học Cơ
II bản,
BIẾNtrường
CỐ VÀĐại
XÁChọcSUẤT
Ngoại CỦA
Thương
BIẾN
Tháng
Cơ CỐ
sở03
II năm 2024 27 / 72
Ví dụ 23
Dể bay từ Hà Nội tới London phải qua trạm dừng chân tại Hong Kong. Có 2
hãng hàng không phục vụ bay từ Hà Nội tới Hong Kong (Vietnam airline,
Pacific Airline) và có 4 hãng hàng không phục vụ bay từ Hong Kong tới
London (Air Hong Kong Limited, Cathay Pacific Airways, CR Airways, Hong
Kong Airlines). Hỏi có bao nhiêu cách bay từ Hà Nội đến London qua trạm
dừng chân Hong Kong?

CHƯƠNG
học Cơ
II bản,
BIẾNtrường
CỐ VÀĐại
XÁChọcSUẤT
Ngoại CỦA
Thương
BIẾN
Tháng
Cơ CỐ
sở03
II năm 2024 28 / 72
Ví dụ 24
Một gia đình thảo luận đặt tên cho em bé mới sinh. Tên của em bé ấy có thể
mang họ cha là Trần hoặc họ mẹ là Lê (văn hoá của một số địa phương). Tên
đệm có thể là Hoàng, Đức hoặc Thanh. Tên có thể là Tùng, Minh, Đăng hoặc
Hùng. Vậy có bao nhiêu tên mà gia đình có thể đặt cho bé?
Số tên mà gia đình có thể đặt cho bé:

Có thể là họ cha hoặc họ mẹ: 2 cách.
Có 3 tên đệm.
Có 4 tên.
Vậy theo quy tắc nhân tổng số tên mà gia đình có thể đặt cho em bé là:
2.3.4 = 24 tên.

CHƯƠNG
học Cơ
II bản,
BIẾNtrường
CỐ VÀĐại
XÁChọcSUẤT
Ngoại CỦA
Thương
BIẾN
Tháng
Cơ CỐ
sở03
II năm 2024 29 / 72
Giải tích tổ hợp
Ta có một tập hợp gồm n phần tử, từ n phần tử này ta sẽ chọn ra k phần tử.
Tuỳ vào điều kiện chọn các phần tử như thế nào (có thứ tự, có lặp) thì số cách
chọn k phần tử cũng có sự khác nhau.

CHƯƠNG
học Cơ
II bản,
BIẾNtrường
CỐ VÀĐại
XÁChọcSUẤT
Ngoại CỦA
Thương
BIẾN
Tháng
Cơ CỐ
sở03
II năm 2024 30 / 72
2.3.1c Chỉnh hợp
Chỉnh hợp
Chỉnh hợp chập k của n phần tử (k ≤ n) là số cách chọn k phần tử sao cho:
Có thứ tự
Không thể lặp lại
Ký hiệu: Akn .
n!
Akn = n(n − 1) . . . (n − k + 1) =
(n − k)!
Ví dụ 25
Một buổi họp gồm 10 người tham dự, hỏi có mấy cách chọn 1 chủ toạ và 1 thư
ký?
Giải:
Chọn 2 người trong 10 người có thứ tự và không lặp lại.
Số cách chọn là A210 = 10.9 = 90 (cách).

CHƯƠNG
học Cơ
II bản,
BIẾNtrường
CỐ VÀĐại
XÁChọcSUẤT
Ngoại CỦA
Thương
BIẾN
Tháng
Cơ CỐ
sở03
II năm 2024 31 / 72
2.3.1c Chỉnh hợp
Ví dụ 26
Huấn luyện viên một đội bóng đá muốn chọn 5 cầu thủ để đá quả luân lưu
11m. Có bao nhiêu cách chọn nếu cả 11 cầu thủ có khả năng như nhau? (kể cả
thủ môn).
Giải: Chọn 3 chữ số từ 5 chũ số có thứ tự và có thể lặp lại.

Vì chọn 5 cầu thủ để đá quả luân lưu, phải bố trí người từ quả số 1 đến quả số
5. Chọn có thứ tự 5 cầu thủ trong số 11 cầu thủ có: A51 1 = 55440 cách.
Ví dụ 27
Một thầy giáo có 5 cuốn sách Toán; 6 cuốn sách văn và 7 cuốn sách Anh; đôi
một khác nhau. Thầy giáo muốn thưởng 6 cuốn sách cho 6 học sinh do các
bạn có thành tích tốt, vậy thầy có bao nhiêu cách?
Giải:
Số cách thưởng: A611 + A612 + A613 = 2233440 cách.

CHƯƠNG
học Cơ
II bản,
BIẾNtrường
CỐ VÀĐại
XÁChọcSUẤT
Ngoại CỦA
Thương
BIẾN
Tháng
Cơ CỐ
sở03
II năm 2024 32 / 72
2.3.1d Hoán vị
Hoán vị
Hoán vị của n phần tử là số cách sắp xếp n phần tử đã cho theo một thứ
tự nhất định.
Ký hiệu: Pn .
Hoán vị là một trường hợp đặc biệt của chỉnh hợp khi k = n (Pn = Ann ).
Công thức tính
Pn = n!.
Ví dụ 28
Có 6 người khách cần xếp vào 6 ghế trên một bàn tròn 6 chỗ.
a. Nếu có quan tâm đến khung cảnh xung quanh, hỏi có bao nhiêu cách sắp
xếp?
b. Nếu chỉ quan tâm đến người ngồi xung quanh là ai thì sẽ có bao nhiêu cách?
a. P6 = 6! = 720 (cách).
b. P5 = 5! = 120 (cách).
CHƯƠNG
học Cơ
II bản,
BIẾNtrường
CỐ VÀĐại
XÁChọcSUẤT
Ngoại CỦA
Thương
BIẾN
Tháng
Cơ CỐ
sở03
II năm 2024 33 / 72
2.3.1e Tổ hợp
Tổ hợp
Tổ hợp chập k của n phần tử (k ≤ n) là số cách chọn k phần tử sao cho:
Không có thứ tự
Không thể lặp lại
Ký hiệu: Cnk .
Akn n! n(n − 1) . . . (n − k + 1)
Cnk = = = .
k! k!(n − k)! k!
Chú ý
Qui ước 0! = 1;
Cnk = Cnn−k ;
k−1
Cnk = Cn−1 k
+ Cn−1 .

CHƯƠNG
học Cơ
II bản,
BIẾNtrường
CỐ VÀĐại
XÁChọcSUẤT
Ngoại CỦA
Thương
BIẾN
Tháng
Cơ CỐ
sở03
II năm 2024 34 / 72
2.3.1e Tổ hợp
Ví dụ 29
Mỗi đề thi gồm 3 câu hỏi lấy trong 25 câu hỏi cho trước. Hỏi có thể lập được
bao nhiêu đề thi có nội dung khác nhau?
Giải:
3 25.24.23
Số đề thi có thể lập nên là: C25 = = 2300.
3!
Ví dụ 30
Trong mặt phẳng có 6 đường thẳng song song với nhau và 8 đường thẳng khác
cũng song song với nhau đồng thời cắt 6 đường thẳng đã cho. Số hình bình
hành được tạo thành là bao nhiêu?
Giải:
Số hình bình hành được tạo thành là: C82 .C82 = 420 hình.

CHƯƠNG
học Cơ
II bản,
BIẾNtrường
CỐ VÀĐại
XÁChọcSUẤT
Ngoại CỦA
Thương
BIẾN
Tháng
Cơ CỐ
sở03
II năm 2024 35 / 72
2.3.1e Tổ hợp
Ví dụ 31
Một câu lạc bộ thiện nguyện có tất cả 15 người, bao gồm 6 bạn nam và 9 bạn
nữ. Câu lạc bộ dự định lập ra một nhóm 6 người đi từ thiện. Vậy số cách lập
nhóm nhiều nhất là bao nhiêu?
Giải:
6
Chọn 6 bạn trong 15 người thì có tất cả: C15 = 5005 cách.

CHƯƠNG
học Cơ
II bản,
BIẾNtrường
CỐ VÀĐại
XÁChọcSUẤT
Ngoại CỦA
Thương
BIẾN
Tháng
Cơ CỐ
sở03
II năm 2024 36 / 72
2.3 Định nghĩa xác suất
Định nghĩa
Xác suất của một biến cố là một số nằm giữa 0 và 1 , số này đo lường khả
năng xuất hiện của biến cố đó khi phép thử được thực hiện. Ký hiệu xác suất
của biến cố A là P (A).
Một số tính chất cơ bản

0 ≤ P (A) ≤ 1
P (Ω) = 1; P (∅) = 0;
P (A) + P (Ā) = 1.

CHƯƠNG
học Cơ
II bản,
BIẾNtrường
CỐ VÀĐại
XÁChọcSUẤT
Ngoại CỦA
Thương
BIẾN
Tháng
Cơ CỐ
sở03
II năm 2024 37 / 72
2.3.2 Định nghĩa xác suất theo cổ điển
Định nghĩa
Xét một phép thử có hữu hạn kết cục có thể xảy ra (có nΩ kết cục), đồng thời
các kết cục này là đồng khả năng xuất hiện; trong đó có nA kết quả thuận lợi
cho biến cố A. Khi đó:
nA Số kết cục thuận lợi cho A
P (A) = = .
nΩ Số kết cục có thể xảy ra

CHƯƠNG
học Cơ
II bản,
BIẾNtrường
CỐ VÀĐại
XÁChọcSUẤT
Ngoại CỦA
Thương
BIẾN
Tháng
Cơ CỐ
sở03
II năm 2024 38 / 72
Ví dụ 32
Một người gọi điện thoại nhưng lại quên 2 chữ số cuối của số điện thoại cần
gọi mà chỉ nhớ là 2 chữ số đó khác nhau. Tìm xác suất để người đó chọn ngẫu
nhiên 1 số để gọi thì trúng số cần gọi.
Giải
Gọi A : "Người đó chọn ngẫu nhiên 1 số gọi thì trúng số cần gọi".
nA 1
P (A) = = .
nΩ 90

CHƯƠNG
học Cơ
II bản,
BIẾNtrường
CỐ VÀĐại
XÁChọcSUẤT
Ngoại CỦA
Thương
BIẾN
Tháng
Cơ CỐ
sở03
II năm 2024 39 / 72
Ví dụ 33
Từ bộ bài túlơkhơ 52 cây đã trộn kỹ rút ngẫu nhiên ra 2 cây. Tính xác suất
xảy ra các biến cố sau:
1 A : "2 cây rút ra đều là Át";
2 B : "2 cây rút ra có 1 cây Át, 1 cây K";
3 C : "2 cây rút ra có ít nhất 1 cây Át"

CHƯƠNG
học Cơ
II bản,
BIẾNtrường
CỐ VÀĐại
XÁChọcSUẤT
Ngoại CỦA
Thương
BIẾN
Tháng
Cơ CỐ
sở03
II năm 2024 40 / 72
Giải
2
Số kết quả lấy 2 cây bài: nΩ = C52 = 1326.
2
nA C 1
1 P (A) = = 4 = .
nΩ nΩ 221
nB C 1 · C41 8
2 P (B) = = 4 = .
nΩ nΩ 663
3 Ta có C̄ = "2 cây đều không phải là Át".
2
C48 188 33
P (C) = 1 − p(C̄) = 1 − 2 =1− =
C52 221 221

CHƯƠNG
học Cơ
II bản,
BIẾNtrường
CỐ VÀĐại
XÁChọcSUẤT
Ngoại CỦA
Thương
BIẾN
Tháng
Cơ CỐ
sở03
II năm 2024 41 / 72
2.3.3 Định nghĩa xác suất theo quan điểm hình học
Định nghĩa
Giả sử tập hợp vô hạn các kết cục đồng khả năng của một phép thử có thể
biểu thị bởi một miền hình học Ω có độ đo (độ dài, diện tích, thể tích, ...) hữu
hạn khác 0 , còn tập các kết cục thuận lợi cho biến cố A là một miền A. Khi
đó xác suất của biến cố A được xác định bởi:
Độ đo của miền A |A|

P (A) = =
Độ đo của miền Ω |Ω|
Khái niệm đồng khả năng trên Ω có nghĩa là điểm gieo có thể rơi vào bất kỳ
điểm nào của Ω và xác suất để nó rơi vào một miền con nào đó của Ω tỉ lệ với
độ đo của miền ấy.

CHƯƠNG
học Cơ
II bản,
BIẾNtrường
CỐ VÀĐại
XÁChọcSUẤT
Ngoại CỦA
Thương
BIẾN
Tháng
Cơ CỐ
sở03
II năm 2024 42 / 72
2.3.3 Định nghĩa xác suất theo quan điểm hình học
Ví dụ 34
Đường dây điện thoại ngầm nối một tổng đài với một trạm dài 1 km. Tính xác
suất để dây đứt cách tổng đài không quá 100 m.
Giải
Rõ ràng nếu dây đồng chất thì khả năng bị đứt tại một điểm bất kỳ trên dây
là như nhau, nên tập hợp các kết quả có thể xảy ra có thể biểu thị bằng đoạn
thẳng nối tổng đài với trạm dài 1 km. Còn biến cố A := "Dây bị đứt cách
tổng đài không quá 100 m "được biểu thị bằng độ dài 100 m. Khi đó ta có
100
P (A) = = 0.1.
1000

CHƯƠNG
học Cơ
II bản,
BIẾNtrường
CỐ VÀĐại
XÁChọcSUẤT
Ngoại CỦA
Thương
BIẾN
Tháng
Cơ CỐ
sở03
II năm 2024 43 / 72
2.3.4 Định nghĩa xác suất theo tần suất (theo thống kê)
Do tính đồng khả năng là rất khó có được trong thực tế, nên cần có một cách
khác để xác định xác suất của một biến cố.
Định nghĩa
Giả sử một phép thử có thể thực hiện lặp lại nhiều lần trong những điều kiện
giống nhau. Nếu trong n lần thực hiện phép thử trên có m lần xuất hiện biến
m
cố A, khi đó tỉ lệ fn (A) = được gọi là tần suất xuất hiện của biến cố A
n
trong n phép thử.
Cho số phép thử tăng lên vô hạn:
m
P (A) = lim fn (A) = lim .
n→∞ n→∞ n
m
Thực tế P (A) ≈ với n đủ lớn.
n

CHƯƠNG
học Cơ
II bản,
BIẾNtrường
CỐ VÀĐại
XÁChọcSUẤT
Ngoại CỦA
Thương
BIẾN
Tháng
Cơ CỐ
sở03
II năm 2024 44 / 72
2.3.4 Định nghĩa xác suất theo tần suất (theo thống kê)
Ví dụ 35
Để xác định xác suất của một người đàn ông 25 tuổi sẽ bị chết trong vòng 1
năm sắp tới, người ta theo dõi 100000 nam thanh niên 25 tuổi và thấy rằng có
138 người chết. Vậy xác suất cần tìm xấp xỉ bằng:
138
= 0.00138
100000
Chú ý
Định nghĩa này chỉ dùng được cho các phép thử ngẫu nhiên có thể lặp lại
nhiều lần một cách độc lập trong các điều kiện giống nhau. Ngoài ra để xác
định một cách tương đối chính xác giá trị của xác suất ta phải tiến hành một
số đủ lớn các phép thử, mà việc này đôi khi không thể thực hiện được do hạn
chế về thời gian và kinh phí.

CHƯƠNG
học Cơ
II bản,
BIẾNtrường
CỐ VÀĐại
XÁChọcSUẤT
Ngoại CỦA
Thương
BIẾN
Tháng
Cơ CỐ
sở03
II năm 2024 45 / 72
2.4 Công thức tính xác suất
2.4.1 Định lý cộng xác suất

Công thức cộng xác suất: Nếu A và B là hai biến cố bất kỳ thì ta có
P (A + B) = P (A) + P (B) − P (AB).
Nếu A và B là hai biến cố xung khắc thì
P (A + B) = P (A) + P (B).

CHƯƠNG
học Cơ
II bản,
BIẾNtrường
CỐ VÀĐại
XÁChọcSUẤT
Ngoại CỦA
Thương
BIẾN
Tháng
Cơ CỐ
sở03
II năm 2024 46 / 72
Hệ quả
Các biến cố Ai , i = 1, n là nhóm biến cố đầy đủ, khi đó
P (A1 ) + P (A2 ) + · · · + P (An ) = 1
Trường hợp đặc biệt: Khi các biến cố Ai , i = 1, n xung khắc từng đôi,
tức là Ai Aj = ∅∀i ̸= j thì ta có
P (A1 + A2 + · · · + An ) = P (A1 ) + P (A2 ) + · · · + P (An ) .
P (A) = 1 − P (A)
P (AB̄) = P (A) − P (AB)

CHƯƠNG
học Cơ
II bản,
BIẾNtrường
CỐ VÀĐại
XÁChọcSUẤT
Ngoại CỦA
Thương
BIẾN
Tháng
Cơ CỐ
sở03
II năm 2024 47 / 72
Ví dụ 36
Một lô hàng gồm 10 sản phẩm, trong đó có 2 phế phẩm. Lấy ngẫu nhiên đồng
thời từ lô hàng ra 6 sản phẩm. Tìm xác suất để có không quá 1 phế phẩm
trong 6 sản phẩm được lấy ra.
Giải
A : "không có phế phẩm trong sản phẩm"
B : "có đúng 1 phế phẩm trong sản phẩm"
C : "có không quá 1 phế phẩm trong sản phẩm"
Dễ dàng thấy A và B là 2 biến cố xung khắc và C = A + B. Ngoài ra
C86 2 C21 C85 8

P (A) = 6 = ; P (B) = 6 = .
C10 15 C10 15
2 8 2
Do đó P (C) = P (A + B) = P (A) + P (B) = + =
15 15 3
CHƯƠNG
học Cơ
II bản,
BIẾNtrường
CỐ VÀĐại
XÁChọcSUẤT
Ngoại CỦA
Thương
BIẾN
Tháng
Cơ CỐ
sở03
II năm 2024 48 / 72
Ví dụ 37
Một lớp có 100 sinh viên, trong đó có:
40 sinh viên giỏi ngoại ngữ, 30 sinh viên giỏi tin học,
20 sinh viên giỏi cả ngoại ngữ lẫn tin học.
Chọn ngẫu nhiên một sinh viên trong lớp. Tìm xác suất để sinh viên đó giỏi ít
nhất 1 trong 2 môn trên.
Giải
A : "sinh viên đó giỏi ít nhất 1 trong 2 môn ngoại ngữ, tin học"
N : "sinh viên đó giỏi ngoại ngữ"
T : "sinh viên đó giỏi tin học"
Dễ thấy A = T + N , do đó
30 40 20 50
P (A) = P (T + N ) = P (T ) + P (N ) − P (T N ) = + − = = 0.5.
100 100 100 100

CHƯƠNG
học Cơ
II bản,
BIẾNtrường
CỐ VÀĐại
XÁChọcSUẤT
Ngoại CỦA
Thương
BIẾN
Tháng
Cơ CỐ
sở03
II năm 2024 49 / 72
Ví dụ 38
Một hộp đựng 4 viên bi xanh,3 viên bi đỏ và 2 viên bi vàng.Chọn ngẫu nhiên 2
viên bi. Xác suất để chọn hai thành viên có cùng màu là bao nhiêu?
Ví dụ 39
Khả năng xảy ra rủi ro khi bắt đầu tư các dự án I, II tương ứng là 9%, 7% và
rủi ro đồng thời khi bắt đầu cả 2 dự án là 4%. Nếu đầu tư cả 2 dự án, tính
năng:
1 Chỉ dự án 1 gặp rủi ro.
2 Chỉ 1 dự án gặp rủi ro.
3 Đầu tư có rủi ro.
4 Không xảy ra rủi ro.

CHƯƠNG
học Cơ
II bản,
BIẾNtrường
CỐ VÀĐại
XÁChọcSUẤT
Ngoại CỦA
Thương
BIẾN
Tháng
Cơ CỐ
sở03
II năm 2024 50 / 72
2.4.2 Xác suất có điều kiện và định lý nhân xác suất
2.4.2a xác suất có điều kiện

Xác suất xảy ra biến cố A với điều kiện biến cố B đã xảy ra được gọi là xác
suất có điều kiện B của biến cố A. Ký hiệu là P (A | B).
Ví dụ 40
Từ một bộ bài tú lơkhơ 52 cây đã trộn kỹ rút ngẫu nhiên ra một cây bài. Biết
đó là cây đen, tính xác suất đó là cây át.
Giải
Gọi A "rút được cây át"và B "rút được cây đen". Xác suất cần tính là
P (A | B).
2 nAB nAB /n P (AB)
P (A | B) = = = = .
26 nB nB /n P (B)

CHƯƠNG
học Cơ
II bản,
BIẾNtrường
CỐ VÀĐại
XÁChọcSUẤT
Ngoại CỦA
Thương
BIẾN
Tháng
Cơ CỐ
sở03
II năm 2024 51 / 72
2.4.2a xác suất có điều kiện
Ví dụ 41
Một tổ điều tra dân số vào thăm một gia đình có 2 con.
a) Tính xác suất gia đình này có hai con trai.
b) Đang tiếp khách thì có một cậu con trai ra chào cả nhà. Tính xác suất gia
đình này có 2 con trai.
Giải
Gọi A là biến cố gia đình này có 2 con trai, B là biến cố gia đình này có con
trai.
1
a) P (A) =
4
b) Cậu con trai ra chào khách, tức là biến cố B xảy ra:
3 1
P (B) = ⇒ P (A|B) = .
4 3

CHƯƠNG
học Cơ
II bản,
BIẾNtrường
CỐ VÀĐại
XÁChọcSUẤT
Ngoại CỦA
Thương
BIẾN
Tháng
Cơ CỐ
sở03
II năm 2024 52 / 72
2.4.2 Xác suất có điều kiện và định lý nhân xác suất
2.4.2b Công thức nhân xác suất

P (AB) = P (A) · P (B | A) = P (B) · P (A | B).
Nhận xét
Hai biến cố A và B độc lập nhau khi và chỉ khi

P (A) = P (A | B) = P (A | B̄)
P (B) = P (B | A) = P (B | Ā).
và
P (AB) = P (A) · P (B).
Ví dụ
Một hộp chứa 8 bi trắng, 2 bi đỏ. Lần lượt bốc từng bi. Giả sử lần đầu tiên
bốc được bi trắng. Xác định xác suất lần thứ 2 bốc được bi đỏ.
CHƯƠNG
học Cơ
II bản,
BIẾNtrường
CỐ VÀĐại
XÁChọcSUẤT
Ngoại CỦA
Thương
BIẾN
Tháng
Cơ CỐ
sở03
II năm 2024 53 / 72
Hệ quả
Cho n biến cố A1 , A2 , . . . , An . Khi đó xác suất tích được tính như sau:
P (A1 A2 . . . An ) = P (A1 )·P (A2 | A1 )·P (A3 | A1 A2 ) . . . P (An | A1 A2 . . . An−
Các biến cố A1 , A2 , . . . , An độc lập đôi một, khi đó ta có:

P (A1 · A2 . . . An ) = P (A1 ) · P (A2 ) . . . P (An )

CHƯƠNG
học Cơ
II bản,
BIẾNtrường
CỐ VÀĐại
XÁChọcSUẤT
Ngoại CỦA
Thương
BIẾN
Tháng
Cơ CỐ
sở03
II năm 2024 54 / 72
Ví dụ 42
Ba xạ thủ độc lập với nhau, mỗi người bắn một viên đạn vào bia với xác suất
bắn trúng của từng người tương ứng là 0.7; 0.8 và 0.9 . Tính xác suất:
1 Có đúng 2 người bắn trúng;
2 Có ít nhất 1 người bắn trúng.

CHƯƠNG
học Cơ
II bản,
BIẾNtrường
CỐ VÀĐại
XÁChọcSUẤT
Ngoại CỦA
Thương
BIẾN
Tháng
Cơ CỐ
sở03
II năm 2024 55 / 72
Giải
Gọi Ai : "người thứ i bắn trúng bia"với i = 1, 2, 3. Theo bài ra ta có
A1 , A2 , A3 xung khắc với nhau (từng đôi) và
P (A1 ) = 0.7; P (A2 ) = 0.8; P (A3 ) = 0.9. 1. Gọi A : "Có đúng hai người
bắn trúng", khi đó A = A1 A2 Ā3 + A1 Ā2 A3 + Ā1 A2 A3 . Dùng tính xung khắc
của ba số hạng trong tổng và tính độc lập của các biến cố A1 , A2 , A3 ta có:

P (A) = P A1 A2 Ā3 + A1 Ā2 A3 + Ā1 A2 A3

= P A1 A2 Ā3 + P A1 Ā2 A3 + P Ā1 A2 A3

= P (A1 ) P (A2 ) P Ā3 + P (A1 ) P Ā2 P (A3 )

+ P Ā1 P (A2 ) P (A3 )
= 0.7 × 0.8 × (1 − 0.9) + 0.7 × (1 − 0.8) × 0.9 + (1 − 0.7) × 0.8 × 0.9
= 0.398

CHƯƠNG
học Cơ
II bản,
BIẾNtrường
CỐ VÀĐại
XÁChọcSUẤT
Ngoại CỦA
Thương
BIẾN
Tháng
Cơ CỐ
sở03
II năm 2024 56 / 72
2. Gọi B : "Có ít nhất 1 người bắn trúng bia"suy ra B̄ : "Không có ai bắn

trúng". Ta có B̄ = Ā1 Ā2 Ā3

Suy ra P (B) = 1 − P (B̄) = 1 − P Ā1 Ā2 Ā3 = 1 − P Ā1 P Ā2 P Ā3 =
1 − 0.3 × 0.2 × 0.1 = 0.994.
Ví dụ 43
Một người thỏa thuận với vợ sắp cưới như sau: anh ta chỉ cần có con trai. Nếu
vợ anh sinh cho anh một đứa con trai thì lập tức dừng lại liền, không sinh
nữa. Giả sử một người phụ nữ sinh tối đa n lần, và xác suất sinh con trai ở
mỗi lần là 1/2 (khả năng sinh con trai ở mỗi lần sinh không ảnh hưởng tới
nhau). Hỏi khả năng anh này có con trai là bao nhiêu?

CHƯƠNG
học Cơ
II bản,
BIẾNtrường
CỐ VÀĐại
XÁChọcSUẤT
Ngoại CỦA
Thương
BIẾN
Tháng
Cơ CỐ
sở03
II năm 2024 57 / 72
Giải
Gọi Ti : "sinh con trai ở lần sinh thứ i′′ , i = 0, 1, 2, . . . , n
T : "anh này có con trai ".

P (T ) = 1 − P (T̄ ) = 1 − P T1 · T2 . . . Tn
= 1 − 0, 5n .
Ví dụ
Một người làm thí nghiệm với các thí nghiệm được tiến hành độc lập và xác
suất mỗi thí nghiệm thành công đều là 0,6. Hỏi người đó phải tiến hành bao
nhiêu thí nghiệm để với xác suất không bé hơn 0,9973 có thể kết luận rằng có
ít nhất một thí nghiệm thành công?

CHƯƠNG
học Cơ
II bản,
BIẾNtrường
CỐ VÀĐại
XÁChọcSUẤT
Ngoại CỦA
Thương
BIẾN
Tháng
Cơ CỐ
sở03
II năm 2024 58 / 72
Ví dụ
Một thiết bị có 2 bộ phận với xác suất hỏng của bộ phận thứ nhất, thứ hai là
0,1; 0,2. Xác suất để cả hai bộ phận hỏng là 0,04. Tìm xác suất để:
1 Có ít nhất một bộ phận hoạt động tốt.
2 Cả hai bộ phận hoạt động tốt.
3 Chỉ có bộ phận 1 hoạt động tốt.
4 Chỉ có 1 bộ phận hoạt động tốt.
5 Bộ phận 1 hoạt động tốt nếu bộ phận 2 bị hỏng.
6 Bộ phận 1 hoạt động tốt nếu chỉ có 1 bộ phận bị hỏng.

CHƯƠNG
học Cơ
II bản,
BIẾNtrường
CỐ VÀĐại
XÁChọcSUẤT
Ngoại CỦA
Thương
BIẾN
Tháng
Cơ CỐ
sở03
II năm 2024 59 / 72
2.4.3 Các hệ quả của định lý cộng và nhân xác suất
Đặt vấn đề
Mục tiêu: Tính xác suất xảy ra kết quả H sau công đoạn 2.
Khó khăn: Kết quả công đoạn 2 phụ thuộc vào kết quả công đoạn 1.
Các kết quả của công đoạn 1 được chia làm n tập Ai , mỗi một tập sẽ gồm một
số kết quả có ảnh hưởng giống nhau đến khả năng xảy ra H.

CHƯƠNG
học Cơ
II bản,
BIẾNtrường
CỐ VÀĐại
XÁChọcSUẤT
Ngoại CỦA
Thương
BIẾN
Tháng
Cơ CỐ
sở03
II năm 2024 60 / 72
2.4.3b Công thức xác suất đầy đủ
Công thức xác suất đầy đủ

Giả sử A1 , A2 , . . . , An là một nhóm đầy đủ các biến cố. Xét biến cố H sao cho
H chỉ xảy ra khi một trong các biến cố A1 , A2 , . . . , An xảy ra. Nói cách khác
H xảy ra thì một biến cố Ai nào đó xảy ra. Khi đó ta có công thức xác suất
đầy đủ
Xn
P (H) = P (Ai ) · P (H | Ai ) .
i=1
Ví dụ 44
Xét một lô sản phẩm có số lượng rất lớn trong đó số sản phẩm do phân xưởng
I sản xuất chiếm 20%, phân xưởng II sản xuất chiếm 30%, phân xưởng III sản
xuất chiếm 50%. Xác suất phế phẩm của phân xưởng I là 0.001 ; phân xưởng
II là 0.005 ; phân xưởng III là 0.006 . Lấy ngẫu nhiên 1 sản phẩm của lô hàng.
Tìm xác suất để sản phẩm đó là phế phẩm.

CHƯƠNG
học Cơ
II bản,
BIẾNtrường
CỐ VÀĐại
XÁChọcSUẤT
Ngoại CỦA
Thương
BIẾN
Tháng
Cơ CỐ
sở03
II năm 2024 61 / 72
Giải
Gọi H : "Sản phẩm lấy ra là phế phẩm"; Ai : "Sản phẩm đó do phân xưởng i
sản xuất"i = 1, 2, 3. Ta có {A1 , A2 , A3 } là một nhóm đầy đủ và
P (A1 ) = 0.2; P (A2 ) = 0.3; P (A3 ) = 0.5

P (H | A1 ) = 0.001; P (H | A2 ) = 0.005; P (H | A3 ) = 0.006
Áp dụng công thức xác suất đầy đủ ta có
P (H) = P (A1 ) · P (H | A1 ) + P (A2 ) · P (H | A2 ) + P (A3 ) · P (H | A3 )

= 0.2 × 0.001 + 0.3 × 0.005 + 0.5 × 0.006 = 0.0047

CHƯƠNG
học Cơ
II bản,
BIẾNtrường
CỐ VÀĐại
XÁChọcSUẤT
Ngoại CỦA
Thương
BIẾN
Tháng
Cơ CỐ
sở03
II năm 2024 62 / 72
Ví dụ 45
Có hai chuồng thỏ. Chuồng thỏ thứ nhất có 3 thỏ trắng và 3 thỏ nâu. Chuồng
thỏ thứ hai có 6 thỏ trắng và 4 thỏ nâu. Bắt ngẫu nhiên 2 con thỏ từ chuồng
thứ nhất bỏ vào chuồng thứ hai rồi sau đó bắt ngẫu nhiên 1 con thỏ từ chuồng
thứ hai ra. Tính xác suất bắt được thỏ nâu từ chuồng thứ hai.

CHƯƠNG
học Cơ
II bản,
BIẾNtrường
CỐ VÀĐại
XÁChọcSUẤT
Ngoại CỦA
Thương
BIẾN
Tháng
Cơ CỐ
sở03
II năm 2024 63 / 72
Giải
Gọi Ai : "Trong 2 con thỏ bắt từ chuồng một có i con thỏ nâu", i = 0, 1, 2. Ta
có A0 , A1 , A2 lập thành một nhóm đầy đủ. Gọi H : "Bắt được thỏ nâu từ
chuồng hai". Ta có
C32 1 C31 C31 3 C32 1

P (A0 ) = 2 = ; P (A 1 ) = 2 = ; P (A 2 ) = 2 =
C6 5 C6 5 C6 5
4 1 5 6 1
P (H | A0 ) = = ; P (H | A1 ) = ; P (H | A2 ) = = .
12 3 12 12 2
Áp dụng công thức xác suất đầy đủ:

2
X 1 1 3 5 1 1 5
P (H) = P (Ai ) P (H | Ai ) = · + · + · = .
5 3 5 12 5 2 19

CHƯƠNG
học Cơ
II bản,
BIẾNtrường
CỐ VÀĐại
XÁChọcSUẤT
Ngoại CỦA
Thương
BIẾN
Tháng
Cơ CỐ
sở03
II năm 2024 64 / 72
Ví dụ 46
Có 3 hộp giống nhau. Hộp thứ nhất đựng 10 sản phẩm, trong đó có 6 chính
phẩm, hộp thứ hai đựng 15 sản phẩm trong đó có 10 chính phẩm, hộp thứ ba
đựng 20 sản phẩm trong đó có 15 chính phẩm. Lấy ngẫu nhiên một hộp và từ
đó lấy ngẫu nhiên một sản phẩm. Tìm xác suất để lấy được chính phẩm.

CHƯƠNG
học Cơ
II bản,
BIẾNtrường
CỐ VÀĐại
XÁChọcSUẤT
Ngoại CỦA
Thương
BIẾN
Tháng
Cơ CỐ
sở03
II năm 2024 65 / 72
2.4.3c Công thức Bayes
Công thức
Trong công thức xác suất đầy đủ, H là biến cố kết quả, còn các biến cố
Ai i = 1, n là các biến cố nguyên nhân. Nếu biết nguyên nhân nào xảy ra
thì ta xác định được xác suất xảy ra H.
Bây giờ ngược lại, người ta đã biết được kết quả xảy ra H, muốn tính xác
suất để nguyên nhân thứ i xảy ra là bao nhiêu, tức là đi tính
P (Ai | H) .P (Ai ) được gọi là xác suất tiên nghiệm, còn P (Ai | H) được
gọi là xác suất hậu nghiệm.
Ta có công thức Bayes:
P (Ai ) P (H | Ai )
P (Ai | H) = Pn , i = 1, 2, . . . , n.
j=1 P (Aj ) · P (H | Aj )

CHƯƠNG
học Cơ
II bản,
BIẾNtrường
CỐ VÀĐại
XÁChọcSUẤT
Ngoại CỦA
Thương
BIẾN
Tháng
Cơ CỐ
sở03
II năm 2024 66 / 72
Chứng minh
Theo công thức xác suất có điều kiện ta có:
P (Ai H) P (Ai ) · P (H | Ai )
P (Ai | H) = = .
P (H) P (H)
n
X
Mặt khác theo công thức xác suất đầy đủ: P (H) = P (Aj ) · P (H | Aj ).
j=1
Thay vào công thức trên ta có đpcm.

CHƯƠNG
học Cơ
II bản,
BIẾNtrường
CỐ VÀĐại
XÁChọcSUẤT
Ngoại CỦA
Thương
BIẾN
Tháng
Cơ CỐ
sở03
II năm 2024 67 / 72
Công thức Bayes
Ví dụ 47
Một nhà máy sản xuất bóng đèn có tỷ lệ bóng đèn tốt là 90%. Trước khi xuất
ra thị trường, mỗi bóng đèn đều được qua kiểm tra chất lượng. Vì sự kiểm tra
không tuyệt đối hoàn toàn nên một bóng đèn tốt có xác suất 0.9 được công
nhận là tốt, còn một bóng đèn hỏng có xác suất 0.95 bị loại bỏ.
Tính tỷ lệ bóng qua được kiểm tra chất lượng.
Tính tỷ lệ bóng hỏng qua được kiểm tra chất lượng.

CHƯƠNG
học Cơ
II bản,
BIẾNtrường
CỐ VÀĐại
XÁChọcSUẤT
Ngoại CỦA
Thương
BIẾN
Tháng
Cơ CỐ
sở03
II năm 2024 68 / 72
Giải
Gọi A : "Bóng đèn thuộc loại tốt"; B : "Bóng đèn thuộc loại hỏng". Ta có
A, B là một nhóm đầy đủ và P (A) = 0.9; P (B) = 0.1. Gọi H : "Bóng qua
được kiểm tra chất lượng", ta có P (H | A) = 0.9; P (H | B) = 0.05.
1 Theo công thức xác suất đầy đủ ta có
P (H) = P (A) · P (H | A) + P (B) · P (H | B) = 0.9 × 0.9 + 0.1 × 0.05 = 0.815.
P (B) · P (H | B) 0.1 × 0.05

2 Ta có P (B | H) = = = 0.0061.
P (H) 0.815

CHƯƠNG
học Cơ
II bản,
BIẾNtrường
CỐ VÀĐại
XÁChọcSUẤT
Ngoại CỦA
Thương
BIẾN
Tháng
Cơ CỐ
sở03
II năm 2024 69 / 72
Ví dụ 48
Một hộp có 4 sản phẩm tốt trộn lẫn với 2 sản phẩm xấu. Lấy ngẫu nhiên lần
lượt từ hộp ra hai sản phẩm. Biết sản phẩm lấy ra ở lần hai là sản phẩm tốt.
Tìm xác suất để sản phẩm lấy ra ở lần thứ nhất cũng là sản phẩm tốt.
Giải
Gọi A là biến cố sản phẩm lấy ra ở lần thứ nhất là sản phẩm tốt.
B là biến cố sản phẩm lấy ra ở lần thứ hai là sản phẩm tốt.
Ta có:
4 3 2 4
P (A) = , P (B|A) = , P (Ā) = , P (B|Ā) =
6 5 6 5
Theo định lý Bayes thì xác suất cần tìm là:
43
P (A).P (B|A) 65 3
P (A|B) = = 43 23 =
P (A).P (B|A) + P (Ā).P (B|Ā) 65 + 65
5
CHƯƠNG
học Cơ
II bản,
BIẾNtrường
CỐ VÀĐại
XÁChọcSUẤT
Ngoại CỦA
Thương
BIẾN
Tháng
Cơ CỐ
sở03
II năm 2024 70 / 72
Ví dụ 49
Có 2 lô sản phẩm do một máy tự động sản xuất ra. Lô I gồm 6 chính phẩm và
4 phế phẩm. Lô 2 gồm 7 chính phẩm và 3 phế phẩm.
1 Chọn ngẫu nhiên một lô và từ lô đó lấy ngẫu nhiên một sản phẩm. Tìm
xác suất để được chính phẩm.
2 Biết rằng lấy ra được phế phẩm, tính xác suất sản phẩm đó là lô 2?

CHƯƠNG
học Cơ
II bản,
BIẾNtrường
CỐ VÀĐại
XÁChọcSUẤT
Ngoại CỦA
Thương
BIẾN
Tháng
Cơ CỐ
sở03
II năm 2024 71 / 72
2.5 Giải bài toán Case Study
Giải
Ta đặt các biến cố như sau:
F:”Biến cố tờ khai thuế gian lận”.
F :”Biến cố thuế trung thực”. Ei : ”Biến cố tờ khai thuế có i khoản khấu trừ”,
i = 0, 2
P (E1 ) = P (F E1 ) + P (F E1 ) = 0, 014 + 0, 171 = 0, 185

P (F E1 ) 0, 14
P (F |E1 ) = = = 0, 757
P (E1 ) 0, 185
Vậy xác suất để tờ khai thuế có yếu tố gian lận là 0,757.

CHƯƠNG
học Cơ
II bản,
BIẾNtrường
CỐ VÀĐại
XÁChọcSUẤT
Ngoại CỦA
Thương
BIẾN
Tháng
Cơ CỐ
sở03
II năm 2024 72 / 72

APznzaaw1Loam_zSKyyk4h38S-ZFkPURSoPu9k6twkczj43qnDZDLBaKcUaCgWqnqlvkiz3NBTmNrI-JlCnn7iPno12NB5bArIA5lpAu1bOxmL_h6tk5Fgu9-dvolzHm8wTzmWaLco4HS-l-bKjDOY9TSTnTYlDLcxoS2fpiiFAn3MFjzPJpWA1n3ds4bH3SHQwcDbHUCiM13nwUy8yjIR

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

APznzaaw1Loam_zSKyyk4h38S-ZFkPURSoPu9k6twkczj43qnDZDLBaKcUaCgWqnqlvkiz3NBTmNrI-JlCnn7iPno12NB5bArIA5lpAu1bOxmL_h6tk5Fgu9-dvolzHm8wTzmWaLco4HS-l-bKjDOY9TSTnTYlDLcxoS2fpiiFAn3MFjzPJpWA1n3ds4bH3SHQwcDbHUCiM13nwUy8yjIR

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

CHƯƠNG II

BIẾN CỐ VÀ XÁC SUẤT CỦA BIẾN CỐ

Phạm Nguyễn Hoàng Thịnh

Tháng 03 năm 2024

Phạm Nguyễn Hoàng Thịnh Bộ môn Khoa

1 Case Study: Kiểm toán thuế

2 Biến cố và quan hệ giữa các biến cố

3 Định nghĩa xác suất

4 Công thức tính xác suất

5 Giải bài toán Case Study

Phạm Nguyễn Hoàng Thịnh Bộ môn Khoa

Lý thuyết xác suất và thống kê toán

Phạm Nguyễn Hoàng Thịnh Bộ môn Khoa

Phạm Nguyễn Hoàng Thịnh Bộ môn Khoa

2.2.1 Một số định nghĩa

Phạm Nguyễn Hoàng Thịnh Bộ môn Khoa

2.2.2 Các loại biến cố

Quan hệ kéo theo

Phạm Nguyễn Hoàng Thịnh Bộ môn Khoa

Quan hệ tương đương

Phạm Nguyễn Hoàng Thịnh Bộ môn Khoa

Phạm Nguyễn Hoàng Thịnh Bộ môn Khoa

Phạm Nguyễn Hoàng Thịnh Bộ môn Khoa

Phạm Nguyễn Hoàng Thịnh Bộ môn Khoa

Phạm Nguyễn Hoàng Thịnh Bộ môn Khoa

Biến cố đối lập

Phạm Nguyễn Hoàng Thịnh Bộ môn Khoa

Phạm Nguyễn Hoàng Thịnh Bộ môn Khoa

Phạm Nguyễn Hoàng Thịnh Bộ môn Khoa

Phạm Nguyễn Hoàng Thịnh Bộ môn Khoa

Hai biến cố xung khắc

Phạm Nguyễn Hoàng Thịnh Bộ môn Khoa

Phạm Nguyễn Hoàng Thịnh Bộ môn Khoa

Hai biến cố độc lập

Phạm Nguyễn Hoàng Thịnh Bộ môn Khoa

Phạm Nguyễn Hoàng Thịnh Bộ môn Khoa

Các tính chất

Phạm Nguyễn Hoàng Thịnh Bộ môn Khoa

2.3.1a Quy tắc cộng

Phạm Nguyễn Hoàng Thịnh Bộ môn Khoa

Quy tắc nhân

Phạm Nguyễn Hoàng Thịnh Bộ môn Khoa

Công việc chia làm 3 bước:

Phạm Nguyễn Hoàng Thịnh Bộ môn Khoa

Phạm Nguyễn Hoàng Thịnh Bộ môn Khoa

Số tên mà gia đình có thể đặt cho bé:

Phạm Nguyễn Hoàng Thịnh Bộ môn Khoa

Phạm Nguyễn Hoàng Thịnh Bộ môn Khoa

Phạm Nguyễn Hoàng Thịnh Bộ môn Khoa

Giải: Chọn 3 chữ số từ 5 chũ số có thứ tự và có thể lặp lại.

Phạm Nguyễn Hoàng Thịnh Bộ môn Khoa

Phạm Nguyễn Hoàng Thịnh Bộ môn Khoa

Phạm Nguyễn Hoàng Thịnh Bộ môn Khoa

Phạm Nguyễn Hoàng Thịnh Bộ môn Khoa

Một số tính chất cơ bản

Phạm Nguyễn Hoàng Thịnh Bộ môn Khoa

Phạm Nguyễn Hoàng Thịnh Bộ môn Khoa

Phạm Nguyễn Hoàng Thịnh Bộ môn Khoa

Phạm Nguyễn Hoàng Thịnh Bộ môn Khoa

Phạm Nguyễn Hoàng Thịnh Bộ môn Khoa

Độ đo của miền A |A|

Phạm Nguyễn Hoàng Thịnh Bộ môn Khoa

Phạm Nguyễn Hoàng Thịnh Bộ môn Khoa

Phạm Nguyễn Hoàng Thịnh Bộ môn Khoa