Professional Documents
Culture Documents
اساسي محدوديتونه وپيژندل شى
اساسي محدوديتونه وپيژندل شى
اساسي محدوديتونه وپيژندل شى
:۲دحدودو مشروعيت
الف:دحدودو مشروعيت قواعد:حدود هغCCه وخت د تطCCبيق وړ دى،چې مشCCروعيت ولCCري مشCCروعيت يې پCCدي مانCCا چې بايCCد
داصولو سره سم،منطقى او په يوه حقوقى قاعده او چوكاټ كې ځاى او وړاندې شوى وى،يانې حقCCوقې او تطCCبيقى اړخ ئې
بايد په يوه منظم چوكاټ كې مخكى تر مخكى جوړ او تنظيم سوى وي په الندي درېيو برخو وېشل كيږى
عقلى يا منطقي قواعد :پدې بايد پوه اوسو،چې دوينCCا خپلCCواكي اصCCل دي او محCCدوديت اسCCتثنا يى حCCالت دي،پCCدې ټوگCCه بايCCد
دواړو تر منځ
:۲دملي امنيت خالف وينا مفهوم:دملى امCCنيت خالف مسCCايلو كې پيژندنCCه تCCر ټولCو سCCتونزمنه مسCCله ده او ډيCCر پيچلى حCCالت
دى،ځينو قوانينو او مقرراتو كې په واضح او روښانه ډول مواد دملي امنيت خالف گڼل شوي او ځيCCني معيارونCCه يى ورتCCه
وضع كړي.
كله چى په يوه رسنۍ كى داسي مطلب نشر كړى ،چى له مخې يى وگړى خلگ دملى امCCنيت پCCر خالف تحريCCك كCCيږى ،يCCوى
كړنې اقدام لپاره روزنه وكړى چى دا روزنه ملى امنيت ته زيان ورسوى ،يا هم داسى كړنى او فعاليتونه وستايى او تشويق
كړى داسى يو مطلب نشر كړى چى هغه بايد پټ وساتل شي افشا كCCول يى ملى امCCنيت تCCه زيCCان وى دبيلگي پCCه ډول دهغCCو
اسنادو افشا كول چى په تولنيز ډول پټ وى يا اشدمحرم اسنادو په نامهCد يCاديږي،او دا ډول اسCنادو تCه الس رسCي دامنيCتى
ادارو له خوا منع اعالن شوي وي او په يوه رسنۍ كې نشر شي.حقوقى موازينو ته په كتو كولى شو،نوموړ ويناوو ډولونCCه
په درېيو برخووېشو.
جرمي ويناوي:
او نورى ويناوى دوينا او رسنيو خپلواكى دحدودو په خاطر د درې گونو جرايمو ته پاملرنه،چى ملي امنيت تCCه خطCCر پيښCCون
اړين دي.
الف:ترهگريز ج44رايم:د تهرگCرى جرايمCو څخCه موخCه هغCه جCرايم دى ،چى دسياسCى موخCو لپCاره سياسCي،دولCتى مشCرانو
وژل،دولCCتى او عامCCه تاسيسCCاتو ويجCCارړول ،عمCCومى ويCCرې،او تCCرحى پCCورول ،بمى چCCاودنى،سCCړى تښCCتودنه،سCCمندى
غال،دچاپيريال ټكرول،عمومى دا ډول پيښو رامنځته كولو څخه دترهگرو او ډلو موخه داده ،چى پCCه دى ټوگCCه غCCواړى پCCه
تولنه كى دويرى او ترهى په خپرولو سره خپلو سياسي موخCCو تCCه ورسCCيږى او د ډول پيښCCى او كCCړنى ډيCCر وخت دسياسCCي
مخاليفينو لخوا سرته رسيږى او د مل ىامنيت خالف جرايمو كى راځى،له دى څخه جوتCيږى،چى دا ډول كCړنى فCيزيكى او
عملى اړخ لرى،يعنى فزيكى تاوتريخوالى دى،
څرنگه چې په نړيوالو قوانينو كې هم د ترهگړى ضد مواد شتون لCCري او دا ډول كCCړنى بCCه ترهگريCCز جCCرايم گڼلى او ډيCCرى
هيوادونو په قوانينو كى يى وړاندينه شوې او له ترهگرۍ څخCه دوينCا لCه الرى ننگCه او مالتCړ هم ترهگريCز جCرايم دى او
قانونى خورد ورسره كيږى ،
دملگروملتونو سازمان امنيت شورا(/۱۴)۱۶۲۴سCCتمبر ۲۰۰۵ګڼCCه پركCCړه دا د،ل سپارښCCتنه كCCوي ترهگريCCزو فعCCاليتونو تCCه
دخلگو هڅونه ستاينه،ننگه او مالتړ او پدي برخه كې هر ډول هڅې ترهگريزو عملونو كې شميرل او دمحكومېCCدو وړدي
امنيت ادارى زړه غواړى دځينو اطالعاتو په خپرونى سره په رسCCنيو كى دا امنيCCتى داليلCCو پCCر بنسCCټ اعالن كCCړى دولCCتى
اسراى بيا ځينى له ملى امنيت سره اړيكه پيدا كوىاو ځينى ئى اړيكه نه پيدا كوى ،ټCول هغCه اطالعCات چى پCه تCوايز ډول
پټ (،سړى)ډول ډلبندى كيږى امنيت پورى اړوند كيږى او هغه اطالعات چى په پټ محرمه ډول ډليندى كيږى ،هغه دملى
امنيت سره اړيكه نه لرى،دولتى اسرار په دوو ډوله دى ،محرم او اشد محرم اشد محرم يى مهم او ملى امنيت پورى اړيكCCه
لرى .دولتى اسرار د ښي پيږندنى په باب په دي بحث كى لومړى مفهوم او بيائى پور محدود ديتونه مطالعه كوو
له هغه ډول اطالعاتو څخه عبارت دى چى د واكمنو صالحيت لرونكى د دولتى مقامCCاتو لخCCوا تشCCريفاتو پCCه منلCCو او قCCانونى
ډول ډلبندى شوى وى .هغه اطالعات چى د دولتى اسرارو په نامه ډلبندى شوي د موضوع لCCه نظCCره ځيCCنى ئى پCCه دى ډول
دى پو ځى اسرار ،اقتصادى اسرار،پوهنيز علمى او تخنيكى سياسي اسرار جاسوسي او جاسوسي ضد اطالعات هCر يCوئى
دځانگرو اطالعاتو ټولكه جوړوى دبيلكى په ډول پوځى اسرار الندى مواد لرى د هيواد امCCنيت د ټينګښCCت پCCه بCCاب طرحCCو
بوځى ستراتيژيو په باب بوځى تجهيزات وسايلو او تحسيساتو بوحى تخنيكى فنى مسلكى او تكتيكى روشCCونه او پCCوځ شCCمير
او موخو په باب اطالعات
د دا ډول اسرارو په باب ډلبندى ټول خلكو ته الس رسيى څخه بهCCر سCCاتل كCCيږى او د فشCCار كCCول ئى درنCCه سCCزا لCCرى اولCCه
همدى امله ده چى له ډلبندى څخه صرف نظر كيږى په دى برخه كى په رډيرى هيوادونو كى كوم ظوابط وجود لCCرى او
له مخې ئى ډالبندي كيږى په دى برخه كې له زيان كچې پيږندنه او معلومول دى څومره چى اطالعات زيات اهميت لCCرى
څومره ئى زيان هم زيات دى معنا داچى د دولتى اسرارو په باب ظوابط يواځى په زيان پهع كچې او اهميت تكيه لري
ج:دولتى اسرارو ډلبندى لپارو واكمن مقام:په ډيرى هيوادونكى كى پدې خاطرې چې اطالعات پCCه قCCانونى ډلبنCCدي شCCي او د
اړتيا اصل له مخى چارې تر سره شي دمشرانو(مCCديرانو)واكونCCه دحكCCومت پCCه مختلفCCو برخCCو كى توپCCير كCCوى او ډنCCډو او
واكونو د تناسب يا ددرجو له مخې ډلبندي كيږى دبيلكى په ډول په دولتى ادارو او دولتى شركتونو كى ټيټ پCCوړي مCCديران
محرم مهر او لوړى پوړه چارواكى معينان او وزيران له ډير پټ محرم مهر څخه استفاده كوى
معنى دا چى ډير پټ سړى محرم اسناداو مهرونه له لوړو پوړو چارواكو سCCره وى او دولCCتى واك ويښ هم د ډنCCدو اليحCCو او
سلسله مارتب له مخې مالى سرچينه پيدا كړى گټور دى خو په هر حال كړنى ئى د هيواد له ملى گټو سره برابرو وى
ددولتى راديو تلويزون خپرونه لپاره داسى سيستم وضح وى چى دولتى راديو تلويزون د ټولو خلكو لپاره برابر خپرونې لرى
او دملت او دولت دواړه په خدمت كى وى د دولتى سازمان په نامه ياديږى له تطCCبيقى څCCيرنو څخCCه جوتCCيږى چى پCCه ډيCCر
هيوادونو كى دا ډول سازمانونو صالحيت په درى ډول دى چى په الندي ډول دى
.۲مديره پالوى
پCCه درې واړو ډولونCCو كى دحكCCومت لCCه الس وهCCنى دا ډول جوړښCCتونه خپلCCواكى لCCه منځCCه وړې،پCCه المCCان كى د ARDاو
ZDFدسياسى ګونډونو او ايالتى حكومتونو غريتوب او يا په ايتاليا كى دسياسي گونډونو مستقيم اغيزي د دا ډول سازمانونو
خپلواكى له منځه وړي دي،
په ډى ډول خپلواكى كې په رسنيو مسئولين او كاركوونكى په رسنيز فعاليتونو كى په خپلواك ډول عمل او خپرونى تر سCCره
كوى تر هيڅ دول فشار الندى نه وى او د خپلواكى ليرى كوونكى پالوى خپلواكى په نامه هم ياديږى
دسانسور تعريف:په دى برخCCه كى دهيوادونCCو تCCر منځ شCCته پCCه ځينCCو هيوادونCCو كى د وينCCا د خپلCCواكى پCCر وړانCCدى هCCر ډول
محدوديتونه سانسور گنل كيږى ولى په ځينو هيوادونو نوكى د ځينو مسايلو په بر خه كى دسانسور او محدوديت شCCتون پCCه
باب په قوانينو كى يادونه شوى لكه د استرليا درسنيو قانون كى ځينى برخو سانسور قانونى گرځول شوى همدا ډول زموږ
دهيواد درسنيو په قانون كې دملي او دواړو ارزښتنو پر ضد څه نشرول منع گرځول شوي ولى بيا په ځينو هيوادونCCو كى د
هر څه په ليكلو او ويلو بنديز نشته او دوينا خپلواكى د وكړو شخصى خپلواكى ګڼل شCCوي او محCCدوديت پCCري نشCCته او كCCه
محدوديت پرى واضح شى سانسور گڼل كيږى سانسور كيداى شى د رسنيو مسئولين اغيز ناكو ډلCCو او شCCركتونو مسCCئولينو
لخوا وضح شى كيداى شي سياسي اقتصادي مCذهبى اخالقى او پCوځى انگCيزه ولCرى د ليكCونكى پيالوى لخCوا وضCح شCى
خبلواکي مستيقيمٌا درسنيو مديريتى او مالى خپلواكيو پورى اړوند دي ځكه مالى امكاناتو نه لرلو په صCCورت كې څيړنCCيزو
راپورونو د راپور برابرونى په برخه لوړ كيفيت لرونكى خپرونى نشى كولى بايد مالى او مديريتى خپلCCواكى ولCCرى چى د
ليكنى په برخه كى ئى هم خپلواكى را منځته شى همدا رسنيو د مسولينو لپاره به خوندى چاپيريال هم برابCCر وى ترڅCCو پCCه
بشپړ خپلواكى سره فعاليت وكړى او كه بهرنى فشار او زوړ موجCود وى رسCنى ليكCنى خپلCواكى نCه لCرى د راپورونCو پCه
برابرولو كى ځينى رسنى د ژورناليزم اخالقى اصول په پام كى نيسى چى تر ډيCر د رسCنيو پCه نCا پيلتCوب پCوره اړه لCرى
دراپورونو په برابرولو كې ځينى رسنۍ د ژورناليزم اخالقي اصول په پام كى نيسى چې تCCر ډيCCره درسCCنيو پCCه نCCا پېلتCCوب
پورې اوه لرى ز
درسنيو خپلواكۍ لپاره دا ډول اصولو رعايتول يو اړخيز او اخالقى بڼCCه لCCري ،تCCر هغي پCCورې چي پCCر رسCCنيو مسCCتقيم او نCCا
مستقيم فشارونه او اغيزې موجود دې دي درسنيو خپلواكى تر پوښتنى الندې وي،د اروپائى هيوادونو درسCCنيو پCCه قوانينCCو
كى نا پيلى توب او خپلواكى تينگار شوى خو 2005ز كال دارزيCCابى د مخى او د دولCCتى مقامCCاتو د نCCورو داغيزنCCاكو دلCCوه
مستقيم او نامستقيم فشارونه په روشانه ډول گتل سوى دى