EVROPSKI UNIVERZITET "KALLOS" TUZLA

TEHNIČKI FAKULTET: GRAĐEVINARSTVO

FIZIČKO MEHANIČKA SVOJSTVA BETONA

PREDMET:TEHNOLOGIJA BETONA

Profesor: Student:

Dr.Almir Šabović Amina Šahbazović

Tuzla, decembar 2023.godine

1
SADRŽAJ

SADRŽAJ.........................................................................................................................................2

UVOD...............................................................................................................................................3

1. Postupak dobijanja betona i njegova podjela...............................................................................4

2. Fizičko-mehanička svojstva betona..............................................................................................8

2.1 Čvrstoća betona pri pritisku....................................................................................................8

2.2 Čvrstoća betona pri zatezanju...............................................................................................10

2.3 Vodonepropustljivost betona................................................................................................12

2.4 Otpornost na dejstvo mraza..................................................................................................14

2.4.1 Ispitivanje na dejstvo mraza i soli.................................................................................15

2.5 Otpornost na habanje............................................................................................................15

2.6 Otpornost betona na hemijske agense..................................................................................16

Zaključak........................................................................................................................................17

Literatura........................................................................................................................................18

2
UVOD

Tema seminarskog rada i cilj ovog istraživanja je da saznamo šta je to beton,od čega se to on
pravi,i koja su njegova svojstva . Nakon toga ćemo govoriti o fizičko mehaničkim svojstvima
betona.Beton je građevinski materijal koji se pravi uglavnom od cementa, agregata (uglavnom
šljunka i pijesak) i vode. Beton očvršćava poslije miješanja i ugrađivanja, uslijed hemijskog
procesa koji se naziva hidratacija. Voda reaguje sa cementom, koji očvršćava i povezuje ostale
komponente u smješi, čime se na kraju dobija tvrd “kameni“ materijal. Termin „beton“ u opštem
slučaju označava širok spektar vještačkih građevinskih materijala kompozitnog tipa koji se
dobijaju aglomeracijom zrna vrlo različitih tipova agregata .Aglomeracija podrazumijeva i
primjenu određenih vezivnih supstanci. Najširu primjenu imaju betoni kod koji se kao vezivo
koristi cement, i koje bi formalno trebalo zvati cement-betonima, ali je u praksi uobičajeno da se
materijali ovog tipa nazivaju samo betonima . Beton je materijal koji se najviše koristi od svih
vještačkih materijala na svijetu . Koristi se za pravljenje puteva, zgrada, temelja, mostova,
„kamenih“ blokova ,itd. Prema podacima ic 2018. prozvodnja betona je oko 7,9 milijardi kubnih
metara godišnje, što čini jedan kubni metar po stanovniku planete .U građevinarstvu beton se
proizvodi na bazi prethodno utvrđene recepture, tj.na bazi projekta betonske mješavine koji treba
da sadrži sve usvojene količine komponentnih materijala. Receptura betona zavisi od vrste
građevine, kao i od njenih elemenata, a i od primjenjene tehnologije građenja.

3
1. Postupak dobijanja betona i njegova podjela

U savremenom građevinarstvu pravljenje betonske mješavine vrši se isključivo mašinskim

putem,pri čemu se ovaj postupak svodi na mješanje i doziranje komponentnih materijala u cilju
dobijanja homogene mase. Ova operacija se izvodi u specijalno organizovanim građevinskim
punktovima pri gradilištu ili u posebnim fabrikama betona, koje su u stanju da snabdiju i više od
jednog gradilišta betonom. Odvojeno miješanje smjese je pokazalo da mješanje cementa i vode u
pastu prije dodavanja agregata povećava čvrstoću betona na pritisak . Pasta bi trebala da se miješa
pri velikim brzinama u posebnim mikserima. Kasnije tako napravljenu pastu sjedinimo sa
agregatom i ostatkom vode, u klasičnim mikserima. Miješanjem cementa sa vodom dobija se
plastično cementno tijesto- cementna pasta , koja vremenom počinje da mijenja svoje agregatno
stanje i da prelazi u čvrstu supstancu. Uzrok ove promjene agregatnog stanja je hidratacija . Kao
vrijeme vezivanja cementa obično se definiše vremenski period od momenta miješanja cementa i
vode pa do trenutka kada cementna pasta izgubi svojstvo plastičnosti. Proces vezivanja cementa
se završava relativno brzo, dok proces očvršćavanja traje nekoliko mjeseci do nekoliko godina.
Taj proces nije ravnomijeran ,u početku je vrlo intenzivan ,a kasnije usporava i teži određenoj
graničnoj vrijednosti.
Osnovna podjela betona se najčešće vrši prema zapreminskoj masi betona u očvrslom stanju,te u
zavisnosti od toga imamo:

 Lake betone –betoni sa zapreminskim masama manjim od 1900 kg/m 3 u očvrslom stanju.
Zapreminska masa kreće u rasponima od 600-1500 kg/m3.. Laki beton ima bolja
izolacijske svojstva,međutim njegova čvrstoća i otpornost na habanje su slabiji nego kod
običnih betona.

Sl. 1. Blokovi lakog betona

4
 Obični beton- beton koji se često naziva konstruktivni beton je beton sa zapreminskom
masom između 1900 kg/m3 i 2500 kg /m3 . Obični beton se najviše koristi u građevinskoj
struci te ima veoma povoljna svojstva koja odgovaraju raznim uslovima građenja.

Sl. 2 Obični beton

 Teški beton- beton sa zapreminama većim od 2500kg/m3 u očvrslom stanju. Svoju
primjenu u praksi imaju kao protuutezina mostovima ,blokovi za gradnju lukobrana radi
zaštite od velikih morskih valova,te danas najvažnija primjena ,zaštita od radioaktivnog
zračenja.

Sl.3. Blok teškog betona

U savremenoj građevini betone svrstavamo u dvije osnovne grupe i to :

 Armirane betone
 Nearmiraane betone.
5
Sl.4. Priprema armaturnih šipki

Sl.5. Armaturne šipke

6
Sl.6. Slikoviti prikaz postupke armiranja i izlijevanje temeljne ploče kuće

7
2. Fizičko-mehanička svojstva betona
Fizičko-mehanička svojstva betona su sledeća:
čvrstoća betona pri pritisku,
čvrstoća betona pri
zatezanju,
čvrstoća betona pri čistom smicanju,
čvrstoća betona pri složenim naponskim
stanjima, čvrstoća betona pri dinamičkom
opterećenju, vodonepropustljivost betona,
otpornost prema dejstvu mraza i soli,
otpornost na habanje,
otpornost na hemijske agense,
deformacije betona pod uticajem kratkotrajnih opterećenja.

2.1 Čvrstoća betona pri pritisku

Čvrstoća na pritisak je definisana kao čvrstoća pri pritisku u Mpa,koja se zasniva na

karakterističnoj čvrstoći betona starosti od 28 dana .

Pod karakterističnom čvrstoćom pri pritisku podrazumijeva se ona vrijednost ispod koje se može
očekivati najviše 10% svih čvrstoća pri pritisku ispitivanog betona.

Čvrstoća betona pri pritisku zavisi od niza faktora od kojih su najvažniji:

 Količina vode i cementa

 Vrsta(klasa) cementa
 Granulometrijski sastav agregata i veličina maksimalnog zrna
 Kvalitet agregata(mehaničko-fizička svojstva)
 Ostvarena adhezija cementnog kamena i zrna agregata.
8
Važan parametar koji je pavezan sa čvrstoćom betona je vodocementni faktor. Pored
vodocementnog faktora , na čvrtoću betona pri pritisku utiče vrsta,tip i udio cementa u betonskoj
mješavini, kao i kvalitet i udio agregata , način ugradnje , njega betona,itd. Općenito povećanjem
vodocementnog faktora,čvrstoća betona se smanjuje. Optimalan vodocementni faktor je onaj koji
omogućava potpunu hidrataciju cementa u vrijeme očvršćavanja. Ova vrijednost vodocementnog
faktora nije adekvatna za dobru ugradljivost, pa se on mora povećavati i do 50 %,a posljedica
toga je smanjena čvrstoća betona pri pritisku.

Sl.7. Zavisnost čvrstoće betona od brzine nanošenja opterećenja

Sl. 8. Ispitivanje uzorka na pritisak

9
Sl .9. Lom uzorka prizmatičnog oblika pri ispitivanju uzorka na čvrstoću

2.2 Čvrstoća betona pri zatezanju

Čvrstoća betona pri zatezanju bitno zavisi od površine agregata od koga je taj beton izrađen.
Drugačije rečeno, ukoliko je jedan beton izrađen od drobljenog agregata ,sila adhezije između
zrna drobljenog agregata i cementnog kamena biće veća u odnosu na silu adhezije koja djeluje
između cementnog kamena i agregata glatke površine aluvijalnog porijekla (šljunak).

Treba napomenuti da se sa povećanjem količine cementa čvrstoća betona pri zatezanju povećava
u manjoj mjeri u odnosu na čvrtoću na pritisak. Nasuprot tome , pri povećanju vodocementnog
faktora, čvrstoća na zatezanje manje opada u odnosu na čvrstoću pri pritisku. Posmatran sa
aspekta faktora vremena, rast čvrstoća na zatezanje je intenzivan samo u periodu prvih 28 dana .

Čvrstoća betona pri zatezanju se određuje eksperimentalnim putem:

 Direktnim zatezanjem uzorka

 Cijepanjem cilindričnog uzorka (tzv.Brazilskim opitom)
Ova metoda podrazumijeva ispitivanje uzorka na zatezanje koji je obično cilindričnog
oblika i linijski je opterećen duž dvije izvodnice.
 Indirektno, savijenjem prizmatičnih uzoraka(čime se određuje čvrstoća pri zatezanju
savijanjem).
10
Sl. 10. Ispitivanje uzorka pri zatezanju

Sl.11. Ispitivanje uzorka pri zatezanju direktnom metodom

Sl. 12. Praktična realizacija ispitivanja čvrstoće betona pri zatezanju putem linijskog pritiska po
izvodnici cilindra (zatezanje cijepanjem)
11
2.3 Vodonepropustljivost betona

Vodonepropustljivost betona je jedno od osnovnih svojstava betona koje karakteriše kvalitet

betona,tj. njegovu otpornost na uticaj atmosfere. Sama propustljivost betona na vodu zavisi od
stepena hidratacije cementa,od kapilarne poroznosti cementnog kamena, od strukture pora u
cementnom kamenu kao i od svojstava segmenta i agregata.

U praksi nije uvijek slučaj da je vodonepropustljivost betona željena te se ona može povećati na
jedan od sljedećih načina:

 Smanjenjem vodocementnog faktora,što ima za posljedicu smanjenje kapilarne poroznosti

betona;
 Povećanjem zbijenosti betona što se postiže primjenom što efikasnijih metoda za zbijanje
betonske mase;
 Primjenom aditiva tzv. Plastifikatora kojima se postiže sniženje vodocementnog faktora
čime se sadržaj kapilarnih pora u betonskoj masi svodi na minimum.

S obzirom da vodopropustljivost betona zavisi od poroznosti betona (koja je u funkciji

vodocementnog faktora) , proizilazi da vodonepropustljivost betona zavisi od njegove starosti .

Sl.13. Postupak ispitivanja vodonepropustljivosti

12
Sl.14. Ispitivanje vodonepropustljivosti na uređaju VDP

Sl. 15. Ispitivanje vodonepropustljivosti uzorka na presi

13
2.4 Otpornost na dejstvo mraza

Otpornost prema dejstvu mraza podrazumijeva sposobnost betona da u stanju zasićenosti betona
vodom podnese naizmjenične procese smrzavanja i odmrzavanja , pri čemu su ovi procesi nosioci
destrukcije- razaranje strukture betona.

Do ove destrukcije dolazi zbog stvaranja unutrašnjih pritisaka koji nastaju uslijed smrzavanja
vode prisutne u kapilarnim porama ili prslinama nastalih u strukturi betona .

Metodologija ispitivanja betonskih epruveta izvodi se:

 Izlaganjem mrazu odnosno temperaturi od -20° C a

 Zatim otkravljivanjem u vodi temperature 20+3 ° C, i to u toku od 50 ciklusa.

Otpornost betona na djelovanje mraza može se shvatiti i kao jedan od glavnih pokazatelja
trajnosti betona, tako da određenu otpornost u tom smislu treba zahtijevati i u onim slučajevima
kada beton nije neposredno izložen ovom tipu agresije.

Sl. 16.Ispitivanje uzoraka u klima-komori

14
2.4.1 Ispitivanje na dejstvo mraza i soli

Vrlo često se nameće potreba za ispitivanje betona na dejstvo mraza izloženog istovremeno i
uticaju soli (NaCl) za odmrzavanje . Postupak se sastoji u procesu smrzavanja i odmrzavanja
uzoraka čija je gornja površina podvrgnuta djelovanju troprocentnog rastvora NaCl.

Propisani uzorci se na način definisan standardom SRPS U.M1.055 podvrgavaju djelovanju

rastvora ,pa se nakon toga izlažu tokom 25 ciklusa naizmjeničnom mržnjenju u trajanju 16-18 h
na temperaturi cca -20 °C i kravljenju na sobnoj temperaturi 6-8 h.

Na kraju ovakvog ispitivanja registruje se gubitak mase i dubina ljuštenja površine betona koja je
bila pod uticajem soli.

Stepen oštećenja Gubitak masa Dubina Vizualni opis Kriterijum za

2
(mg/𝑚𝑚 ) oštećenja ocjenu
najviše (mm)

0-bez ljuštenja 0 0 Nema promjena na Otporan

površini
1-slabo ljuštenje 0,2 1 Oštećenje finog maltera Otporan
2-srednje 0,5 4 Oštećenje Otporan
ljuštenje površine,vidljiva
pojedina zrna agregata
3-jako ljuštenje 1 10 Vidljiva zrna agregata Neotporan
po cijeloj površini

Tabela 1. Kriterijumi degradacije betona izloženog istovremeno djelovanju mraza i soli

2.5 Otpornost na habanje

Otpornost na habanje zavisi od čvrstoće i tvrdoće površinskog sloja betona. Bezbrojna ispitivanja
su dokazala da je beton utoliko otporniji na habanje ukoliko mu je veća čvrstoća na pritisak.
Problem habanja se rješava sa primjenom agregata visoke otpornosti na habanje, cemenata visoke

15
klase, odnosno izradom betona sa niskim vodocementnim faktorom i agregatom koji sadrži
minimalan sadržaj sitnih frakcija. Dodatak plastifikatora se preporučuje.Uzorak za ispitivanje
betona na habanje treba da budu kocke ivica 7,07 cm,izrezani iz nekog većeg komada betona,ili
kocke ivica 10 cm uzete iz svježeg betona.

2.6 Otpornost betona na hemijske agense

Otpornost betona na hemijske agense prvenstveno zavisi od vrste upotrebljenih cemenata.

Osnovni preduslov za proizvodnju betona otpornih na hemijske agense je njihova kompaktnost
kojom se sprječava prodor hemijskih aktivnih voda u unutrašnjost betonske mase koja ima za
posljedicu njenu destrukciju.

16
Zaključak

Beton je građevinski materijal koji se dobija mješanjem agregata,vode i nekog vezivnog

materijala kao što je cement,gips,kreč i drugi.Beton je kao građevinski materijal neizostavan kod
građenja te ne možemo zamisliti modernu gradnju bez njega. Po zapreminskoj podjeli imamo
podjelu na lake,obične i teške betone ,kao i podjelu na armirane i nearmirane betone .

Beton ima i svoja svojstva koja su nam jako bitna kod spravljenja betona . Svojstva betona imaju
određene metodologije i ispitivanje po kojima se utvrđuju osobine betona .

Za izradu betona, i spravljenje betona potrebno je prvo da se upoznamo sa svim

osobinama,karakteristikama,prednostima i nedostacima betona . Potrebno je da naučimo postupak
izrade betonske smješe i sam postupak izvođenja radova . Potrebno je da ispoštujemo svu
proceduru i redoslijeg ukoliko želimo na kraju da imamo kvalitetan i dugotrajno postojan beton .

17
Literatura

1. Brčić S. ; Betonske konstrukcije 1; Novi Pazar,2014.

2. Brzaković P. ;Priručnik za proizvodnju u primjenu građevinskih materijala nemetaličnog

porijekla-Knjiga 2;Beograd , 2000.

3. Muravljov M.; Građevinski materijali ,beograd , 1995.

18