Physical Pharmacy

‫مقدمه‬
‫اتوم و ساختمان آن (آیون و آیونایزیشن)(انیون و کتیون)‬ ‫•‬
‫وزن اتومی‬ ‫•‬
‫وزن مالیکولی‬ ‫•‬
‫نمبر اکسیدیشن‬ ‫•‬
‫والنس‬ ‫•‬
‫تعامل کیمیاوی‬ ‫•‬
‫برد و باخت الکترون‬ ‫•‬
 ‫ادامه‪....‬‬
‫• آزموس و فشار آسموتیک‬
‫• ‪ph‬‬
‫•‬
 ‫قاعده فاز‬
‫• قسمتی از سیستم که دارای ترکیب‪ ،‬خواص فزیکی و کیمیاوی‬
‫یکسان بوده و از قسمت های دیگر توسط سرحدات مرئی (قابل‬
‫دید) جدا شده باشد بنام فاز یاد می شود‪.‬‬
‫• مثال ‪:‬‬
 ‫‪Component‬‬
‫• اجزای تشکیل دهنده یک سیستم بنام کمپوننت یا اجزای سیستم یاد‬
‫میگردد‪.‬‬
‫• مثال ‪ :‬در یک محلول گلوکوز در آب ‪:‬‬
‫گلوکوز و آب اجزا یا کمپوننت های این‬
‫سیستم اند‪.‬‬
 ‫تعادالت آیونی‬
‫• نظریه برون ستید و لوری ‪:‬‬
‫• نظریه برون ستید و لوری اظهار میدارد که اسید ها (تیزاب) ها‬
‫مرکبات اند که خاصیت پروتون (‪ )H‬دهنده دارند‪.‬‬
‫• برخالف قلویات مرکبات اند که خاصیت پروتون گیرنده دارند‪.‬‬
‫• البته قابل ذکر است که ضعف و قوت اسید و قلوی نیز نظر به‬
‫خاصیت پروتون دهنده یا پروتون گیرنده آن تعین میشود‪.‬‬
 ‫محلل های مختلف نظر به قوت اخذ پروتون‬
‫• ‪ : Protophilic‬محلل های اند که میتوانند از ماده منحله خود‬
‫پروتون بگیرند‪.‬‬
‫• ‪ : Protogenic‬مرکبات اند که خاصیت پروتون دهنده دارند‪.‬‬
‫مانند ‪ :‬فارمیک اسید‪ ،‬سلفوریک اسید و غیره‪....‬‬
‫• ‪ : Ampiprotic‬مرکبات اند که قادر به دادن و گرفتن پروتون‬
‫اند‪ .‬مانند الکول و آب‬
‫• ‪ : Aprotic‬محلل های اند که نه پروتون میگیرند و نه پروتون‬
‫میدهند مانند هایدروکاربن ها‬
 ‫ادامه‪....‬‬
‫‪،HSO -‬‬
‫‪4‬‬ ‫• تیزاب و قلوی ممکن است بشکل انیون باشد مانند‬
‫‪ HCOO-‬بشکل کتیون مانند ‪ NH4+‬و غیره و یا هم بشکل خنثی‬
‫مانند ‪ HCL‬یا )‪ Na(OH‬باشد‪.‬‬
 ‫تعادل اسید و قلوی‬
‫• توازن یا یکسان بودن دو قوه را تعادل گویند‪.‬‬
‫• هرگاه سرعت یک تعامل مساوی به سرعت معکوس آن باشد‬
‫بنام تعادل آیونی یاد میگردد‪.‬‬
‫• مثالً هرگاه دو مالیکول با تعامل جمی‬
‫کرده یک مالیکول بزرگ را میسازند‬
‫• هر گاه مالیکول بزرگ ساخته شده نیز‬
‫به عین سرعت ساخت دوباره تجزی‬
‫گردد تعادل است‪.‬‬
 ‫محلول های الکترولیت و غیر الکترولیت‬
‫• محلول ‪ :‬عبارت از مخلوط متجانس است‪.‬‬
‫یا به عباره دیگر عبارت از مخلوط است که خصوصیات فزیکی‬
‫و کیمیاوی در تمام نقاط آن مساوی باشد‪.‬‬
‫محلول= ماده منحله ‪ +‬محلل‬
‫ماده منحله ‪ :‬عبارت از قسمت از محلول است که ذرات آن در بین‬
‫محلل بشکل متجانس پراگنده است‪.‬‬
‫محلل ‪ :‬قسمتی از محلول است که ماده منحله را احاطه کرده است‪.‬‬
 ‫ادامه‪....‬‬
‫• حل شدن ‪ :‬عبارت از انشار ماده منحله در بین مالیکول های‬
‫محلل میباشد‪.‬‬
‫• به اساس نظریه مندلیف حل شدن یک عمل کیمیاوی است که‬
‫ابتدا ماده منحله در بین محلل خود پارچه شده بعدا ً توسط مالیکول‬
‫های محلل با تشکیل روابط جدید پوشانیده میشوند‪.‬‬
‫• مثالً سودیم کلوراید‬
 ‫ادامه‪....‬‬
‫• محلول های که از دو قسمت ساخته شده اند بنام محلول های‬
‫دوگانه (‪ )Binary Solution‬یاد میگردند‪.‬‬
‫• اکثرا ً مقدار محلل نسبت به ماده حل شونده بیشتر است‪.‬‬
‫• ماده منحله و محلل به سیستم های اطالق میگردد که ماده منحله‬
‫آن جامد و محلل آن مایع باشد مثالً محلول پودر آیودین در آب‪.‬‬
‫(بدون در نظرداشت مقدار های آن)‬
 ‫ادامه‪....‬‬
‫• هر گاه هردو کمپوننت محلول مایع باشد بنام های محلل و ماده‬
‫منحله یاد نمیگردند‬
‫• مثالً محلول الکول در آب را نمیتوان بنام ماده منحله و محلل‬
‫نامید‪.‬‬
 ‫محلول های الکترولیت‬
‫• مواد الکترولیت موادی هستند که به طور کامل یا به مقدار کم در‬
‫آب آیونایز شده و محلول آن ها ( محلول الکترولیت) هادی جریان‬
‫برق می باشد‪.‬‬
‫• نکته‪ :‬اغلب محلول هایی که از حل کردن مرکبات آیونی یا‬
‫ترکیب های کوواالنسی‬
‫قطبی در آب به دست می‬
‫آیند‪ ،‬الکترولیت هستند‪.‬‬
 ‫الکترولیت های از لحاظ هدایت برق دو نوع اند‬
‫‪ .i‬الکترولیت های قوی‬
‫موادی که به طور کامل هنگام انحالل در آب آیونایز می‬
‫شوند الکترولیت قوی هستند‪ .‬محلول این مواد در صورت داشتن‬
‫غلظت کافی هادی خوبی برای جریان برق می باشند‪.‬‬
‫اسیدهای قوی‪ ،‬قلوی های قوی و اکثر نمک ها الکترولیت های‬
‫قوی هستند‪.‬‬
 ‫ادامه‪....‬‬
‫‪ .ii‬الکترولیت های ضعیف‬
‫الکترولیت های ضعیف موادی هستند که هنگام انحالل در آب به‬
‫طور عمده به صورت مولکولی حل شده و تعداد کمی از مولکول‬
‫های حل شونده آن هاآیونایز می شود‪.‬‬
‫اسیدها و قلوی های ضعیف‪ ،‬الکترولیت‬
‫های ضعیفی به شمار می آیند که هادی‬
‫ضعیف جریان برق می باشند‪.‬‬
 ‫‪Electrolysis‬‬
‫• هرگاه عبور جریان برق از الکترولیت سبب انجام تعامل گردد‬
‫این عمل را بنام الکترولیز گویند‬
‫• نکات اساسی نظریه ارهینوس‬
‫• تیزاب‪ ،‬قلوی و نمک در اثر انحاللیت در آب به آیون های تشکیل‬
‫دهنده آن پارچه میگردند‪.‬‬
‫‪NaCl‬‬ ‫‪Na+ +Cl-‬‬
 ‫ادامه‪....‬‬
‫• آیون های تشکیل شده در اثر تجزیه تیزاب یا قلوی در محلول‬
‫بشکل آزاد در حرکت اند‪.‬‬
‫• آیون های متذکره تعادل و توازن چارچ ها را تشکیل میدهد‪.‬‬
‫• در اثر عبور جریان برق از محلول آیون های مثبت به طرف‬
‫کتود و آیون های منفی بطرف انود حرکت میکند‪.‬‬
‫• تعداد آیون های موجوده قدرت انتقال برق توسط محلول را تعین‬
‫میکند‪.‬‬
 ‫ادامه‪....‬‬
‫• درجه آیونایزیشن یا تفکیک مربوط طبعیت الکترولیت غلظت و‬
‫درجه حرارت است‪.‬‬
‫• خواص محلول های الکترولیت به تعداد آیون ها در محلول‬
‫ارتباط دارد‪.‬‬
‫• خاصیت تیزابی تیزاب ها مربوط آیون های ‪ ، H‬خاصیت قلویت‬
‫‪+‬‬

‫قلوی ها مربوط آیون های ‪ OH‬آن است‪.‬‬

‫‪-‬‬
 ‫قوانین الکترولیز‬
‫• قانون اول فارادی ‪:‬‬
‫• وزن کاسته شده یا اضافه شده ماده در جریان الکترولیز مستقیما ً‬
‫متناسب به مقدار برق عبور داده شده است‪.‬‬
‫‪w=z*q*t‬‬
‫‪ w‬مقدار وزن کاسته شده یا اضافه شده‬
‫‪ q‬مقدار برق‬
‫‪ t‬زمان عبور جریان برق و ‪ z‬معادل الکتروکیمیاوی شی‬
 ‫بطری یا ‪Cell‬‬
‫• میکانیزم های جریان برق‬
‫• در بطری های گلوانیک‪ ،‬ولتانیک و دانیل تعامالت ریدوکس‬
‫(اکسیدیشن ریدکشن) باعث جریان برق میگردد‪.‬‬
‫• در بطری های برقی جریان برق باعث انجام تعامالت کیمیاوی‬
‫میگردد‪.‬‬
‫‪NaCl‬‬ ‫‪Na+ +Cl-‬‬
 ‫ادامه‪....‬‬
‫تعامالت در کتود ‪:‬‬ ‫•‬
‫در کتود تعامل ارجاع صورت میگیرد‪.‬‬ ‫•‬
‫تعامالت در انود ‪:‬‬ ‫•‬
‫در انود عملیه اکسیدیشن صورت میگیرد‪.‬‬ ‫•‬

‫‪2Cl‬‬ ‫‪Cl2 + 2e-‬‬

 ‫الکترولیز سودیم کلوراید مایع‬
‫• اگر ‪ NaCl‬مایع در باتری برقی جابجا گردد و جریان برق از آن‬
‫عبور نماید فلز سودیم در کتود و گاز کلورین در انود جمع‬
‫میگردد‪.‬‬
‫• تعامالت ‪ :‬در اثر ذوب شدن ‪ NaCl‬به آیون های‪Na+ +Cl-‬‬
‫تجزیه میگردد‪.‬‬
‫‪2NaCl‬‬ ‫‪+‬‬
‫‪2Na + 2Cl‬‬ ‫‪-‬‬
 ‫ادامه‪....‬‬
‫• در کتود عملیه ارجاع صورت میگیرد‪:‬‬
‫‪2Na + 2e‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪2Na‬‬
‫• در انود عملیه تحمض (اکسیدیشن صورت میگیرد)‬

‫‪2Cl‬‬‫‪-‬‬ ‫‪Cl2 +‬‬ ‫‪2e‬‬ ‫‪-‬‬

‫محلول های آیدیال و حقیقی(‪)Ideal and real solutions‬‬
‫‪ .1‬محلول های آیدیال‬
‫• محلول های آیدیال محلول های اند که اجزای آنها در صورت‬
‫یکجا شدن تغیر نمی نماید یعنی‬
‫• خواص کمپوننت ها تغیر نه نموده‬
‫• حجم آن کم یا زیاد نمیگردد‬
‫• در اثر یکجا شدن حرارت آزاد یا‬
‫• جذب نمیگردد صرف با یکجا نمودن‬
‫رقیق میگردد‬
 ‫مثال‬
‫• هرگاه ‪ 100‬ملی لیتر میتانول با ‪ 100‬ملی لیتر ایتانول یکجا‬
‫گردد ‪ 200‬ملی لیتر محلول بدست آمده چون در اثر این عمل نه‬
‫حرارت جذب نه آزاد میگردد بنا ً یک محلول آیدیال است‪.‬‬
 ‫‪ .2‬محلول های حقیقی‬
‫• محلول های اند که خالف محلول های ایدیال در صورت یکجا‬
‫کردن حجم تغیر کرده و حرارت جذب یا آزاد میگردد‪.‬‬
‫مثال ‪ :‬هرگاه ‪ 100‬ملی لیتر تیزاب گوگرد با ‪ 100‬ملی لیتر آب‬
‫یکجا گردد ‪ 180‬ملی لیتر محلول بوجود می آید در حالیکه اگر‬
‫محلول آیدیال میبود حجم مجموعی آن ‪ 200‬ملی لیتر میشد‪.‬‬
 ‫تمایل به فرار(‪)Escaping Tendency‬‬
‫• هرگاه دو جسم با داشتن حرارت های متفاوت پهلوی هم قرار‬
‫بگیرند‪ ،‬حرارت از جسم گرم به جسم سرد تا زمانی انتقال میکند‬
‫تا تعادل حرارتی میان هردو جسم برقرار گردد‪.‬‬
‫• قابل ذکر است که حرارت در جسم گرم‬
‫نسبت به جسم سرد تمایل بیشتر به فرار‬
‫دارد‪.‬‬
 ‫ادامه‪....‬‬
‫• در ‪ 0‬درجه سانتی گرید تعادل حرارتی میان آب و یخ برقرار‬
‫میگردد‪.‬‬
‫• در حالت تعادل میالن حرارت‬
‫به فرار در هردو فاز( جامد و‬
‫مایع) یکسان میگردد‪.‬‬
 ‫محلول های بفر(‪)Buffer solutions‬‬
‫• در اثر حل نمودن اسید ضعیف در نمک مربوطه ان و یا قلوی‬
‫ضعیف در نمک مربوطه آن بفر بوجود می آید‪.‬‬
‫• این محلوالت سبب بوجود آمدن ثباتت ‪ PH‬میگردد‪.‬‬
‫• اخذ غدا های مختلف میتواند سبب تغیر پی اچ عضویت گردد که‬
‫این تغیر خطرناک و کشنده است اما سیستم بفر عضویت انسان‬
‫این مشکل را رفع کرده تعادل را برقرار میسازد‪.‬‬
‫• قابل ذکر است که کلیه و شش ها نیز با اطراح میتابولیت ها ‪PH‬‬
‫عضویت را تنظیم میکند‪.‬‬
 ‫مثال های محلوالت بفر‬
‫(بفر استیت) ‪• CH3COOH + CH3COONa‬‬
‫(بفر امونیا) ‪•NH4OH+NH4Cl‬‬
‫‪•H2CO3+ NaHCO3‬‬
‫• محلوالت بفر پی اچ محیط تعامالت را ثابت نگهمیدارند‪.‬‬
 ‫خنثی سازی (‪)Neutralization‬‬
‫• هرگاه مقدار های معادل اسید و قلوی با هم مخلوط گردند در‬
‫نتیجه تعامل آنها تیزاب و قلوی یکدیگر خود را خنثی میسازند که‬
‫این عملیه را خنثی سازی گویند‪.‬‬
‫• مثال ‪:‬‬
‫‪• Na(OH) + HCl‬‬ ‫‪NaCl + H2O‬‬
 ‫فشار آسموتیک محلول ها‬
‫• فشار آسموتیک عبارت از فشاریست که سبب عبور محلل از‬
‫پرده نیمه قابل نفوذ میگردد‪.‬‬
‫• محلول های دوایی با فشار آسموتیک پالزمای خون مقایسه‬
‫میگردد که برین اساس فشار آسموتیک محلول ها به سه نوع‬
‫است‪.‬‬
‫‪ -1‬محلول هایپوتونیک ‪ -2‬محلول هایپرتونیک ‪ -3‬محلول‬
‫ایزونتونیک‬
‫‪ ‬محلوالت زرقی و محلوالت که در مخاط تطبیق چشم میشوند باید‬
‫دارای عین فشار آسموتیک مایعات عضویت و انساج که باالی آن‬
‫دوا تطبیق میشود باشد‪.‬‬
‫‪ ‬هر گاه فشار آسموتیک آن‬
‫با فشار آسموتیک مایعات‬
‫عضویت مساوی نباشد سبب‬
‫تخریب حجرات عضویت‬
‫میگردد‪.‬‬
 ‫ادامه‪....‬‬
‫• هرگاه فشار آسموتیک محلول نسبت به فشار آسموتیک محلول‬
‫ستندرد بیشتر باشد بنام محلول هایپرتونیک یاد میگردد‪.‬‬
‫• هرگاه فشار آسموتیک محلول نسبت به فشار آسموتیک محلول‬
‫ستندرد کم باشد بنام محلول هایپوتونیک یاد میگردد‪.‬‬
‫• هرگاه فشار آسموتیک محلول با فشار آسموتیک محلول ستندرد‬
‫مساوی باشد این محلول ها بنام ایزوتونیک یاد میگردد‪.‬‬
 ‫ادامه‪....‬‬
‫• هرگاه حجره میان محلول هایپرتونیک قرار بگیرد سبب منقبض‬
‫شدن و مرگ حجره میگردد که این حادثه را ‪Plasmolysis‬‬
‫گویند‪.‬‬
‫• هرگاه حجره میان میان محلول هایپوتونیک قرار بگیرد حجره‬
‫منبسط شده منبسط شده از بین میرود که این حادثه را هیموالیزس‬
‫گویند‪.‬‬
 ‫کلویید ها‬
‫• دانستن سیستم های کلویید برای ساختن اشکال دوایی‬
‫‪ Emulsion, Suspension, Ointment, Powder,‬و اشکال‬
‫متراکم دوایی (‪ )Compressed Dosage forms‬ضروری‬
‫پنداشته میشود‪.‬‬
 ‫ادامه‪...‬‬
‫• برای دانستن بهتر سیستم های منتشر(‪(Dispersed system‬‬
‫باید خصوصیات ذرات آنرا مطالعه نماییم‪.‬‬
‫سیستم های منتشره نظربه قطر و جسامت ذرات به دو نوع‬
‫اند‪:‬‬
‫‪ -1‬سیستم های تعلیق (‪ :)Coarse Dispersions‬به سیستم‬
‫های گفته میشود که قطر ذرات آن بیشتر از ‪ 100‬ملی‬
‫مایکرون باشد که این سیستم ها به دو نوع اند(امولشن‬
‫سسپنشن)‬
 ‫ادامه‪....‬‬
‫• ایمولشن به سیستم های که قطرات یک مایع در مایع دیگر‬
‫بشکل معلق قرار داشته باشد‪.‬‬

‫• سسپنشن به سیستم گفته میشود‬

‫که ذرات جامد غیر منحل در‬
‫مایع منتشر باشد‪.‬‬
 ‫‪ – 2‬سیستم های کلویید‪.‬‬
‫• به سیستم های گفته میشود که قطر ذرات آن کوچکتر از‬
‫‪ 100‬ملی مایکرون باشد(‪ 100-1‬ملی مایکرون)‪.‬‬
‫• در پالزمای موجودات حیه کلویید وجود دارد که نظر به‬
‫ضرورت از حالت ‪ Sol‬به حالت ‪ Gel‬و بر عکس آن قابل‬
‫تبدیل است‪.‬‬
‫• محصوالت صنعتی مانند شامپو‪ ،‬سرش ها و محلول های‬
‫نشایسته بشکل کلویید دیزاین میگردند‪.‬‬
 ‫ادامه‪....‬‬
‫• سیستم های منتشره نظر به جسامت ذرات فاز منتشره به سه‬
‫نوع اند‪.‬‬
‫‪ .1‬در محدوده مالیکول (هرگاه ذرات در محدوده مالیکول‬
‫باشد سیستم که بوجود می آورد متجانس بوده و محلول های‬
‫حقیقی را بوجود می آورد)‬
‫‪ .2‬در محدوده کلویید‬
‫‪ .3‬بزرگتر از محدوده کلویید‬
 ‫مثال ها‬ ‫مشخصات سیستم‬ ‫محدوده اندازه ذرات‬ ‫نوعیت ذرات‬
‫مالیکول های اکسیجن‬ ‫ذرات به الکترون‬ ‫کوچکتر از یک ملی‬ ‫ادامه‪....‬‬
‫‪Molecular dispersion‬‬
‫مایکروسکوپ نیز قابل دید‬ ‫مایکرون‬ ‫ذرات مالیکولی‬
‫نیست از فلتر و غشای نیمه‬ ‫•‬
‫قابل نفوذ عبور میکند‬

‫پولی میر های مصنوعی و‬ ‫ذرات توسط مایکروسکوپ‬ ‫‪ 5-1‬ملی مایکرون‬ ‫‪Colloidal dispersion‬‬
‫طبیعی‬ ‫عادی قابل دید نیست‪ .‬از فلتر‬ ‫ذرات کلویید‬
‫عبور کرده اما از غشای نیمه‬
‫قابل نفوذ عبور کرده نمیتواند‬

‫دانه های ریگ کرویات سرخ‬ ‫ذرات توسط مایکروسکوپ‬ ‫بزرگتر از ‪ 5‬ملی مایکرون‬ ‫‪Coarse dispersion‬‬
‫خون سسپنشن و ایمولشن‬ ‫عادی دیده میشود و از فلتر‬ ‫ذرات بزرگتر از کلویید‬
‫عبور نمیکند‬
 ‫اندازه و شکل ذرات کلویید‬
‫• به هر اندازه که جسامت ذرات کوچکتر میگردد مساحت‬
‫سطحی آن افزایش می یابد‪.‬‬
‫• مثال ‪ :‬یک مکعب که یک متر مکعب حجم دارد را به ‪10‬‬
‫حصه مساوی و ‪ 100‬حصه مساوی تقسیم نموده مساحت‬
‫مجموعی سطحی را در هردو صورت محاسبه نموده مقایسه‬
‫می نماییم‪.‬‬
 ‫ادامه‪....‬‬
‫• اندازه مساحت سطحی را توسط اصطالح ( ‪Specific‬‬
‫‪ ) surface‬نشان میدهند‪.‬‬
‫• کتلست پالتین زمانی یک کتلست موثر بوده میتواند که که‬
‫بشکل کلویید باشد بخاطریکه شکل کلویید دارای ذرات‬
‫کوچک و مساحت سطحی بیشتر بوده و کتلست مقدار زیاد‬
‫مواد را روی خود جذب نموده و زمینه بیشتر تعامل را‬
‫مساعد میسازد‪.‬‬
 ‫ادامه‪....‬‬
‫• اندازه ذرات در یک سیستم رنگ سیستم را نیز تعین میکند‪.‬‬
‫• ذرات کلویید را از مالیکولی میتوان به اساس اندازه جسامت‬
‫ذرات تجرید نمود‪.‬‬
‫• که ازین تخنیک ها برای بدست آوردن ذرات کلویید استفاده‬
‫میشود‪.‬‬
‫• این تخنیک های تجرید بنام ‪ Dialysis‬یاد میگردد ‪.‬‬
 ‫‪Electrodialysis‬‬
‫• برای تصفیه نمودن مواد از ‪ Dialysis‬و فلتریشن عالی‬
‫استفاده میگردد‪.‬‬
‫• هرگاه هدف برطرف نمودن آلوده کننده گان آیونی باشد و‬
‫در امتداد غشا برای افزایش سرعت تصفیه نمودن از برق‬
‫استفاده گردد بنام الکترودیالیز یاد میگردد‪.‬‬
 ‫انواع سیستم های کلویید‬
‫‪ .I‬سیستم های لیوفیلیک (‪)Lyophilic‬‬
‫هرگاه فاز داخلی و خارجی سیستم میان همدیگر تمایل‬
‫داشته باشند این سیستم را سیستم لیوفیلیک یا محلل دوست‬
‫گویند‪.‬‬
‫مثال ‪ :‬صمغ عربی و یا جالتین در آب یک سیستم لیوفیلیک‬
‫را میسازند‬
 ‫ادامه‪....‬‬
‫• به یک سیستم تنها زمانی لیوفیلیک گفته میتوانیم که فاز‬
‫منتشره تنها به یک فاز خاص ممتده تمایل داشته باشد‪.‬‬
‫• مثال ‪ :‬یک ماده در آب یک سیستم کلویید لیوفیلیک را‬
‫میسازد چون به آب تمایل دارد اما هرگاه فاز ممتده تغیر داده‬
‫شود کلویید لیوفیلیک را نمیسازد‪.‬‬
 ‫ادامه‪....‬‬
‫‪ .II‬کلویید های لیوفوبیک ‪ :‬کلویید های اند که به محلل یا به‬
‫فاز نشر کننده تمایل نداشته و از آن فرار میکنند‪.‬‬
‫فاز منتشره در کلویید های لیوفوبیک مواد غیر عضوی اند‬
‫مانند ‪ :‬طال‪ ،‬نقره و آیوداید های نقره‪.‬‬
 ‫کلویید های امفی فیلیک‬
‫• کلویید های اند که به محلل های قطبی و غیر قطبی تمایل‬
‫داشته باشد‪.‬‬
‫• بر عالوه اینکه این کلویید ها به هردو نوع محلل تمایل‬
‫دارند اما ممکن تمایل این کلویید ها به یکی از محلل های‬
‫متذکره بیشتر باشد که هرگاه تمایل آن به آب بیشتر باشد بنام‬
‫هایدروفیلیک و هرگاه تمایل آن به محلل تیلی بیشتر باشد بنام‬
‫لیپوفیلیک یاد میشود‪ .‬هرگاه تمایل آن به هردو محلل مساوی‬
‫باشد این حالت را تعادل گویند‪.‬‬
 ‫ادامه‪....‬‬
‫• مواد امفی فیلیک را بحیث مواد فعال سطحی استعمال می‬
‫نمایند چون به هردو نوع محلل تمایل داشته بنا ً میتواند با هر‬
‫دو محلل وصل شده سبب ارتباط هردو محلل گردد‪.‬‬
‫• هرگاه مقدار ماده امفی فیلیک کم باشد ممکن سبب آزاد‬
‫ماندن بعضی مالیکول های دوایی گردد و هرگاه مقدار آن از‬
‫حد زیاد شود سبب تشکل مایسل های بزرگ و تجمع‬
‫‪ )Aggregation‬مالیکول های دوایی میگردد‪.‬‬
 ‫مقایسه خواص لیوفیلیک‪ ،‬لیوفوبیک و امفی فیلیک‬
‫• خواص لیوفیلیک ‪ :‬درین نوع کلویید فاز منتشره را‬
‫مالیکلول های بزرگ عضوی تشکیل داده و یک سیستم‬
‫لزوج را تشکیل میدهد‪.‬‬
‫• خواص لیوفوبیک ‪ :‬فاز منتشر را مواد غیر عضوی مانند‬
‫طالو نقره تشکیل داده و یک سیستم لزوج را تشکیل نمیدهد‪.‬‬
‫• یاد داشت ‪ :‬عمل متقابل میان ماده و محلل بنام ‪salvation‬‬
‫یاد میگردد هرگاه محلل آب باشد این عمل بنام ‪Hydration‬‬
‫یاد میگردد‪.‬‬
 ‫پدیده های بین السطحی‬
‫• سرحد میان دو فاز را فصل مشترک یا ‪ Interface‬گویند‬
‫که خواص مالیکول های دو فاز خواص مالیکول های فصل‬
‫مشترک متفاوت است‪.‬‬
 ‫ادامه‪....‬‬
‫• کشش سطحی عبارت از قوه موجود در فصل مشترک میان‬
‫دو مایع غیر منحل است که سبب جداشدن دو فاز میگردد‪.‬‬
‫• فصل مشترک ‪ :‬سرحد میان دو مایع غیر منحل بنام فصل‬
‫مشترک یاد میگردد‪.‬‬
‫• نوت ‪ :‬چون گاز های در یکدیگر تداخل می نمایند بنا ً‬
‫مخلوط گازات فصل مشترک ندارد‪.‬‬
 ‫قوه های چسپناک و چسپنده(‪)Cohesive and Adhesive forces‬‬
‫• قوه ‪ Cohesive‬قوه است که که مالیکول های عین فاز را با‬
‫هم چسپانده و از فاز دیگر جدا می سازد‬
‫• قوه ‪ Adhesive‬قوه است‬
‫که مالیکول های دو فاز را‬
‫با هم چسپانده و از تجرید آن‬
‫جلوگیری میکند‬
 ‫ادامه‪....‬‬
‫• چون با افزایش درجه حرارت انرژی کنتیک مالیکول ها‬
‫افزایش یافته بنا ً سبب کاهش کشش سطحی میگردد‪.‬‬
 ‫اندازه نمودن کشش سطحی‬
‫• میتود صعود در تیوب شعریه ‪ :‬هرگاه یک تیوب شعریه‬
‫داخل یک مایع فروبرده شود مایع یک اندازه داخل تیوب‬
‫صعود میکند ( بلند میرود) که این حادثه از سبب موجودیت‬
‫قوه ‪ adhesive‬میان مالیکول های آب و تیوب شعریه است‪.‬‬
‫• که قوه ‪ adhesive‬موجود میان مالیکول های آب و تیوب‬
‫شعریه نسبت به قوه ‪ Cohesive‬موجود میان مالیکول های‬
‫آب بیشتر است‪.‬‬
 ‫ادامه‪....‬‬
‫• که ارتفاع آب بلند رفته میان تیوب نشان دهنده مقدار قوه‬
‫‪ Adhesive‬است‪.‬‬
‫•‬
 ‫عاملین فعال سطحی یا ‪Surfactants‬‬
‫• این مالیکول ها روی سطوح دو فاز مختلف وصل گردیده و‬
‫کشش موجوده سطحی میان دو فاز را از بین میبرد‪.‬‬
‫• سرفکتانت ها که از زنجیر های طویل کاربنی ساخته شده‬
‫اند به هردو فاز ( فاز آبی و فاز تیلی) تمایل داشته سبب‬
‫پراگنده نمودن دو فاز گردیده از جدا شدن آنها جلوگیری‬
‫میکند‪.‬‬
 ‫ادامه‪....‬‬
‫• چون سورفکتانت ها از به‬
‫هردو محلل (قطبی و غیر‬
‫قطبی) تمایل دارند بنا ًء بنام‬
‫‪ Amphiphile‬ها یاد میگردند‪.‬‬
 ‫تصنیف سورفکتانت ها‬
‫• سورفکتانت ها به اساس آیونایزیشن به گروپ های ذیل‬
‫تقسیم میگردند‪.‬‬
‫‪ .i‬سورفکتانت های انیونیک‬
‫‪ .ii‬سورفکتانت های کتیونیک‬
‫‪ .iii‬سورفکتانت های ننیونیک‬
‫‪ .iv‬سورفکتانت های امفوتر‬
 ‫سورفکتانت های انیونیک‬
‫‪ ‬درین نوع سورفکتانت ها قسمتی از مالیکول که دارای فعالیت‬
‫سطحی میباشد عبارت از یک انیون است(دارای چارچ منفی‬
‫است)‪.‬‬
‫‪ ‬مثال ‪ :‬صابون ها نمک های سودیم و پوتاشیم و ترای ایتانول‬
‫امین‪ .‬این نوع سورفکتانت ها دارای قدرت پاک کننده گی خوب‬
‫بوده اما چون توسط جلد تحمل نمیشوند سورفکتانت های مناسب‬
‫نمیباشند‪.‬‬
 ‫سورفکتانت های کتیونیک‬
‫‪ ‬درین نوع سورفکتانت ها قسمتی از مالیکول که دارای فعالیت‬
‫سطحی میباشد عبارت از یک کتیون است(دارای چارچ مثبت‬
‫است)‪.‬‬
‫‪ ‬این امولشن کننده ها دارای قدرت ضعیف پاک کننده گی و کف‬
‫کننده است اما امولشن کننده های خوبی است‪.‬‬
‫‪ ‬برعالوه این نوع سورفکتانت ها دارای خواص ضد مکروبی‬
‫بوده همچنان با داشتن چارچ مثبت به کریاتین جلد که چارچ منفی‬
‫دارد تمایل داشته و باالی جلد بهتر هموار میگردد‪.‬‬
 ‫ادامه‪.....‬‬
‫‪ ‬چون ‪ PH‬سورفکتانت های کتیونی میان ‪ 6-4‬است بنا ً توافق‬
‫خوبی با جلد دارد‪.‬‬
‫‪ ‬اکثر سورفکتانت های کتیونی با انیونی توافق نداشته و قیمت آن‬
‫نیز بلند میباشد‪ .‬که تنها یک تعداد این سورفکتانت ها که شامل‬
‫امالح امونیم چهارمی میباشد به صفت امولشن کننده استفاده‬
‫میشود‪.‬‬
 ‫سورفکتانت های ننیونیک‬
‫‪ ‬این نوع سورفکتانت ها پرمصرف ترین نوع سورفکتانت ها را‬
‫تشکیل میدهد که به سبب نداشتن چارچ روی سطوح چارچ دار‬
‫جذب نمیشود‪.‬‬
‫‪ ‬این سورفکتانت ها با تمام انواع سورفکتانت های ( انیونیک‬
‫کتیونیک و امفوتر) توافق دارد‪.‬‬
‫‪ ‬قابل ذکر است که دارای قرت کف کننده ضعیف است‪.‬‬
‫‪ ‬مثال ‪ :‬گلیسرول ایستر‬
 ‫سورفکتانت های امفوتر‬
‫‪ ‬این نوع سورفکتانت ها نظربه شرایط محیط مثالً ‪ PH‬خواص‬
‫خود را تغیر میدهد‪.‬‬
‫‪ ‬در ‪ PH‬های بلندتر خواص انیونی داشته در محیط اسیدی‬
‫خواص کتیونی دارند‪.‬‬
‫‪ ‬این سورفکتانت با سایر سورفکتانت ها توافق داشته اما قیمت آن‬
‫بلند تر است‪.‬‬
 ‫‪Hydrophilic- Lipophilic Balance‬‬
‫• چون قبالً نیز ذکر گردید که سورفکتانت ها دارای قسمت‬
‫های آبدوست و شحم دوست اند اما تمایل این مواد به یکی از‬
‫قطب ها نسبت به قطب دیگر بیشتر است که نظر به اندازه‬
‫این تمایل‬
‫شانرا توزان‬
‫هایدروفیلیک‬
‫لیپوفیلیک گویند‪.‬‬
 ‫‪Rheology‬‬
‫• مطالع ٔه جریان مواد در مایعات‪ ،‬جامدات نرم و جامدات در‬
‫حالت موم میپردازد‪.‬ویژگی رئولوژیکی به وسیله حرارت و‬
‫رطوبت کنترول می شود‪.‬‬
‫• ویا به عباره دیگر علمیست که از‬
‫تغیر شکل(‪ )Deformation‬مایعات‬
‫وجامدات توسط فشار بحث میکند‪.‬‬
 ‫ادامه‪....‬‬
‫• ‪ Deformation‬یا تغیر شکل به دو نوع است‪.‬‬
‫‪ -1‬تغیر شکل االستیکی (‪)Elastic Deformation‬‬
‫این نوع تغیر شکل رجعی و خود‬
‫بخودی است‪.‬‬
 ‫ادامه‪....‬‬
‫‪ Plastic Rheology -2‬یا تغیر شکل پالستیکی ‪ :‬این نوع‬
‫تغیر شکل دایمی و غیر رجعی است این نوع تغیر شکل در‬
‫مواد لزجی دیده میشود‬
 ‫سیالیت های نیوتنی و غیر نیوتنی‬
‫• نظر به قانون نیوتن مایعات که به اثر فشار لزوجیت آن‬
‫تغیر نمینماید سیال های نیوتنی اند‪.‬‬
‫• مایعات که به اثر فشار لزوجیت آن تغیر می نماید سیال‬
‫های غیر نیوتنی اند‪.‬‬
 ‫رابطه درجه حرارت با لزوجیت‬
‫• با افزایش درجه حرارت لزوجیت مایعات کاهش می یابد‪.‬‬
‫• انرژی تبخیر یک مایع عبارت از مقدار از انرژی است که‬
‫برای جدا نمودن یک مالیکول ضرورت است‪.‬‬
‫•‬
 ‫سیستم های غیر نیوتنی‬
‫• به سیستم های گفته میشود که فشار باعث تغیر لزوجیت آن‬
‫نمیگردد‪.‬‬
‫• سسپنشن ها مرهم ها‪ ،‬ایمولشن ها و کلویید که بیشتر در‬
‫ریولوژی آن در فارمسی اهمیت دارد قانون نیوتن پیروی‬
‫نمیکنند‪.‬‬
‫‪ Viscometer‬یا لزوجیت سنج‬
‫• توسط این دستگاه لزوجیت‬
‫اشکال دوایی تعین میگردد‪.‬‬
 ‫‪Psyco Rheology‬‬
‫• بر عالوه اینکه خصوصیات فارمکولوژیکی و‬
‫فارمسیوتیکی ادویه قابل بحث اند بعضی خصوصیات دوا‬
‫مانند ( رنگ‪ ،‬بو و سرعت انتشار یا پراگنده شدن اشکال‬
‫دوایی روی جلد باالی روان مریض تاثیر دارد‪.‬‬
 ‫فصل نهم‬
‫سسپنشن ها‬

‫• سسپنش به اشکال دوایی اطالق میگردد‬

‫که ذرات جامد میان مایع پراگنده شده باشد‪.‬‬
‫• سسپنشن ها به سه نوع اند ‪:‬‬
‫‪ -1‬فمی‬
‫‪ -2‬سسپنش های موضعی یا لوشن ها‬
‫‪ -3‬سسپنشن های زرقی‬
 ‫ادامه‪....‬‬
‫خصوصیات یک سسپنشن خوب‬ ‫•‬
‫سرعت کم ترسب داشته باشد‬ ‫•‬
‫رسوب تشکیل شده به آسانی پراگنده گردد‬ ‫•‬
‫رسوب آن بشکل کیک نباشد‬ ‫•‬
‫لزوجیت به اندازه باشد که سبب بندش سوزن سرنج نگردد‬ ‫•‬
‫لزوجیت آن مانع خروج سسپنشن از ظرف نگردد‪.‬‬ ‫•‬
‫•‬
 ‫ادامه‪....‬‬
‫• سسپنشن های موضعی یا لوشن ها باید داردای جریان‬
‫مناسب باشد که در زمان تطبیق به سادگی نشر شده و از‬
‫ساحه تطبیق حرکت نکند‪.‬‬
‫• پراگنده نگهداشتن و جلوگیری از‬
‫رسوب سسپنش کار مشکل است‬
‫اما رسوب تشکیل شده باید به راحتی‬
‫پراگنده گردد‪.‬‬
 ‫خواص بین السطحی ذرات سسپنشن‬
‫• هرگاه ذرات فاز داخلی را به ذرات کوچک تبدیل نماییم این‬
‫عمل باعث افزایش سطح مخصوص و افزایش سطح‬
‫مخصوص باعث افزایش کشش سطحی‬
‫میگردد‪ .‬بنا ً ذرات تمایل دارند تا با هم‬
‫وصل شده انرژی کشش سطحی را کم‬
‫کنند که این عمل ذرات سبب بی ثباتی‬
‫سسپنش میشود بخاطریکه ذرات با هم‬
‫جمع شده و یک کتله بزرگ را میسازد‪.‬‬
 ‫ادامه‪....‬‬
‫• هرگاه کتله تشکیل شده توسط قوای ضعیف مانند واندروال‬
‫تشکیل گردد پراگنده نمودن دوباره آن آسان بوده که کتله‬
‫متذکره را درین حالت ‪ flocculated‬گویند‪.‬‬
‫•‬
 ‫ادامه‪....‬‬
‫• هرگاه کتله تشکیل شده توسط روابط محکمتر تشکیل شود‬
‫پراگنده نمودن آن مشکل بوده که بنام ‪ Cake‬یاد میگردد‪.‬‬
‫• که برای افزایش ثبات‬
‫سسپنشن و کاهش قوه جذب‬
‫میان مالیکول های فاز‬
‫داخلی از مواد کاهش دهنده‬
‫کشش سطحی استفاده‬
‫میگردد‪.‬‬
 ‫ادامه‪....‬‬
‫• مقدار قوه های موجوده روی سطح ذرات سرعت و نوعیت‬
‫رسوب تشکیل شده را تعین میکند‪.‬‬
‫• هرگاه قوه های دفع بیشتر باشد از اتصال ذرات جلوگیری‬
‫کرده سیستم ‪ Deflocculated‬را بوجود می آورد‪.‬‬
 ‫ادامه‪....‬‬
‫• در صورت ترسب ذرات و در فاصله های موجود میان‬
‫ذرات نیز ذرات کوچکتر جابجا گردد این حالت را سیستم‬
‫‪ Flocculated‬گویند‪.‬‬
‫• درین حالت ذرات تحتانی رسوب تحت تاثیر وزن ذرات‬
‫فوقانی قرار گرفته قوه جذب بر قوه دفع ذرات غالب شده از‬
‫پراگنده شدن ذرات جلوگیری میکند و رسوب تشکیل شده‬
‫شکل سخت را به خود گرفته که بنام کیک یاد میگردد‪.‬‬
 ‫ادامه‪....‬‬
‫• پراگنده نمودن این نوع رسوب زمانی ممکن است که قوه‬
‫های دفع کننده بیشترنسبت به قوه های جاذبه بیشتر باشد که‬
‫این عمل توسط تکان دادن امکان ندارد‪.‬‬
‫• بنا ًء رسوب یا ‪ Cake‬تشکیل شده توسط تکان دادن پراگنده‬
‫نمیگردد‪.‬‬
 ‫سیستم ‪ Flocculate‬و ‪Deflocculate‬‬
‫• در سیستم فلوکولیت سرعت ترسب زیاد بوده اما رسوب‬
‫تشکیل شده به آسانی با تکان دادن شکل دوایی پراگنده‬
‫میگردد و کتله تشکیل شده بنام ‪ Floc‬یاد میگردد‪.‬‬
‫• در سیستم دی فلوکولیت سرعت ترسب کم بوده رسوب‬
‫تکیل شده با تکان دادن پراگنده نمی گردد و کتله تشکیل شده‬
‫بنام ‪ Cake‬یاد میگردد‪.‬‬
‫• استفاده مواد از بین برنده کشش سطحی نیز برای جلوگیری‬
‫از تشکیل کیک و سیستم دی فلوکولیت استفاده میگردد‪.‬‬
 ‫ترسب در سسپنشن ها‪.‬‬
‫• جلوگیری از رسوب در سسپنشن ها ناممکن به نظر میرسد‬
‫اما کاهش سرعت ترسب و ساخت سسپنشن که رسوب‬
‫تشکیل شده به راحتی‬
‫• پراگنده گردد ممکن‬
‫• است‪.‬‬
 ‫تیوری رسوب‬
‫• قانون ستاک ‪:‬‬
‫• درین قانون‬
‫•‪ v‬سرعت ترسب‬
‫•‪ D‬قطر ذرات‬
‫•‪ G‬قوه جاذبه‬
‫• ‪P0‬و‪Pf‬‬
‫•‪µ‬‬
 ‫ادامه‪....‬‬
‫• عوامل دخیل در سرعت ترسب ‪:‬‬
‫قطر ذرات‬ ‫•‬
‫کثافت فاز داخلی‬ ‫•‬
‫کثافت فاز خارجی‬ ‫•‬
‫لزوجیت فاز خارجی‬ ‫•‬
‫قوه های جاذبه‬ ‫•‬
‫شکل ذرات‬ ‫•‬
 ‫ادامه‪....‬‬
‫• البته در سسپنشن های رقیق این عوامل تنها عوامل موثر‬
‫روی رسوب اند بخاطریکه در سسپنشن های رقیق ذرات در‬
‫زمان ترسب باالی یکدیگر کدام قوه وارد نمیکنند‪.‬‬
‫• یعنی در سرعت ترسب یکدیگر مداخله نمیکنند در حالیکه‬
‫مداخله ذرات با یکدیگر در سسپنشن های غلیظ در زمان‬
‫ترسب عاری از اهمیت نیست‪.‬‬
 ‫رسوب ذرات بشکل فلوکوله‬
‫• کتله های معلق موجود میان سسپنشن تمایل دارند تا با هم‬
‫اتصال یابند که این پدیده سبب ترسب میگردد‪.‬‬
‫• مایع قسمت فوقانی رسوب شفاف است بخاطریکه ذرات‬
‫کوچک سبب تشکل فلوک میگردد‪.‬‬
‫• قابل ذکر است که ذرات بزرگ نسبت به ذرات کوچک‬
‫سریعتر رسوب میکند‪.‬‬
 ‫مرطوب نمودن ذرات )‪(Wetting of Particles‬‬
‫• در قسمت ساختن سسپنشن ها بعضی اوقات در سرحد میان‬
‫ذرات فاز داخلی و محلل مالیکول های هوا قرار گرفته که‬
‫سبب ایجاد فاصله میان ذرات و محلل شده و از مرطوب‬
‫شدن ذرات توسط محلل جلوگیری میکند‪( .‬ذرات توسط محلل‬
‫مرطوب نمیگردد‪ ).‬که برای پراگنده نمودن ذرات فاز داخلی‬
‫در محلل باید ذرات ابتدا مرطوب گردند‪.‬‬
‫• قدرت مرطوب شدن (‪ )Wettability‬ذرات به زاویه تماس‬
‫ذرات با محلل ارتباط دارد‪.‬‬
 ‫قدرت مرطوب شدن‬
‫(‪)Wettability‬‬
‫ذرات به زاویه تماس‬
‫ذرات با محلل ارتباط‬
‫‪.‬‬‫دارد‬
 ‫ادامه‪....‬‬
‫• به هر اندازه که زاویه تماس بزرگ باشد امکان مرطوب‬
‫شدن ذرات توسط محلل کم است‪.‬‬
‫• مثال ‪ :‬سلفر و مگنیزیم ستیریت با داشتن زاویه بزرگ‬
‫تماس با محلل به مشکل مرطوب میگردند که ازینرو بنام آب‬
‫گریز یا (‪ )Hydrophobic‬یاد میگردند‪.‬‬
‫• برعکس اکساید زنک‪ ،‬تالک و مگنیزیم کاربونیت به آسانی‬
‫مرطوب میگردند که ازینرو بنام )‪ (Hydrophilic‬یاد‬
‫میگردند‪.‬‬
 ‫ادامه‪....‬‬
‫• برای کاهش زاویه تماس میان ذرات و محلل از سرفکتانت‬
‫ها استفاده مینمایند یعنی این سرفتکانت ها هوای موجوده‬
‫میان دو فاز را خارج ساخته‪ ،‬زاویه موجود سطحی میان‬
‫ذرات و محلل را کاهش داده کشش سطحی میان ذرات و‬
‫محلل را کم میسازد و اجازه میدهد که ذرات توسط محلل‬
‫مرطوب گردد‪.‬‬
 ‫ایمولشن ها‬
‫• ایمولشن عبارت از پراگنده نمودن دو مایع غیر قابل آمیزش‬
‫در یکدیگر است‪.‬‬
‫• در ایمولشن ها به سبب بیشتر بودن قوه های ‪Cohesive‬‬
‫نسبت به قوه های ‪ Adhesive‬فاز ها از همدیگر جدا‬
‫میگردند‪.‬‬
‫• بخاطریکه قوه های ‪ Cohesive‬سبب اتصال (چسپیدن)‬
‫مالیکول های همجنس به همدیگر میگردد‪ .‬در حالیکه قوه‬
‫های ‪ Adhesive‬سبب اتصال مالیکلول های مخالف میگردد‬
 ‫ادامه‪....‬‬
‫• که برای جلوگیری از حادثه فوق (جداشدن فاز ها) از‬
‫عاملین ایمولشن کننده استفاده میگردد که این مواد به اطراف‬
‫مالکول های فاز مخالف یک الیه تشکیل داده که به فاز‬
‫دیگر تمایل داشته از آن فرار نکند‪.‬‬
‫•‬
 ‫ادامه‪....‬‬
‫• مواد ایمولشن کننده بشکل عموم به سه نوع اند‬
‫‪ .I‬مواد فعال سطحی‬
‫‪ .II‬کلویید های مرتبط‬
‫‪ .III‬ذرات کوچک جامد که روی سطح مایع جذب میشوند‪.‬‬
‫• ایمولشن ها برعالوه اینکه درساخت اشکال دوایی استعمال‬
‫میگردند در ساخت مواد آرایشی‬
‫و مواد با استعمال خارجی نیز‬
‫استفاده میگردند‪.‬‬
 ‫ادامه‪....‬‬
‫• ایمولشن خوب دارای خصوصیات ذیل است‪.‬‬
‫در محیط مورد استفاده خوب پراگنده گردد‬ ‫‪.i‬‬
‫توسط آب به سهولت قابل شستشو باشد‪.‬‬ ‫‪.ii‬‬
‫برای مریض قابل قبول باشد‪.‬‬ ‫‪.iii‬‬
‫• در قسمت ساخت ایمولشن ها باید دو نکته در نظر گرفته‬
‫شود‪.‬‬
‫ثبات و پایداری محصول‬ ‫‪.i‬‬
‫نوعیت ایمولشن تهیه شده‬ ‫‪.ii‬‬
 ‫ادامه‪....‬‬
‫• هدف از ثبات و پایداری ایمولشن جلوگیری از جدا شدن و‬
‫معکوس شدن فاز ها است‪ .‬در حالیکه در سسپنشن ها ترسب‬
‫را ناپایداری می نامند‪.‬‬
‫• اهمیت نوعیت ایمولشن در انتخاب توسط مریض است مثالً‬
‫مریضان اکثرا ً ایمولشن تیل درآب را می پسندند بخاطریکه‬
‫فاز خارجی آن آب بوده و بعد از تطبیق توسط آب به سهولت‬
‫شستشو میگردد‪.‬‬
 ‫طراحی و دیزاین اشکال دوایی‬
‫• هدف دیزاین اشکال جدید و کنترول شده دوایی ‪:‬‬
‫• بهبود در تداوی و نتایج بدست آمده از تداوی‬
‫• کاهش تعداد دفعات استفاده ادویه مثالً ادویه با آزاد سازی‬
‫کنترول شده‬
‫• فواید ادویه با آزاد سازی کنترول شده‬
‫‪ ‬جلوگیری از صعود و نزول دوز در جریان‬
‫خون (بعد از کاهش غلظت اولی دوز در خون‬
‫و الی اخذ دوز بعدی غلظت دوا در خون کم میشود)‬
 ‫ادامه‪....‬‬
‫‪ ‬و برعکس بعد از گرفتن دوز دوم غلظت دوا در خون بلند‬
‫میرود‪ .‬که این مشکل در ادویه کنترول شده رفع شده‬
‫است‪ .‬که این حادثه موثریت و مصونیت تداوی را کاهش‬
‫میدهد‪.‬‬
‫‪ ‬بنا ًء با استفاده از ادویه با آزادسازی کنترول شده میتوان‬
‫غلظت ثابت را در جریان خون تامین کرد‪.‬‬
‫‪ ‬ثابت بودن غلظت ادویه در خون سبب بهبود نتایج تداوی‬
‫و کاهش عوارض میگردد‪.‬‬
 ‫ادامه‪....‬‬
‫مثال ‪ :‬برای از بین بردن یک انتان به یک غلظت ثابت ادویه‬
‫در خون ضرورت است هرگاه این غلظت در فاصله زمانی‬
‫میان هر بار تطبیق در جریان خون کاهش یابد سبب ایجاد‬
‫موقع برای رشد مکروب میگردد‪.‬‬
‫•‬
 ‫ادامه‪....‬‬
‫• کاهش عوارض (عوارض سمی و عوارض جانبی ادویه)‬
‫‪ ‬عوارض جانبی ‪ :‬عوارض‬
‫و مشکالت که به اثر دوز نارمل‬
‫و طریقه درست تطبیق نزد مریض‬
‫مشاهده میگردد‪.‬‬
 ‫ادامه‪...‬‬
‫• عوارض سمی ‪ :‬عوارض و مشکالت که به اثر دوز نادرست و‬
‫یا طریقه نا درست تطبیق نزد مریض مشاهده میگردد‪.‬‬
 ‫ادامه‪....‬‬
‫• بر عالوه دیزاین ادویه بشکل کنترول شده دیزان ادویه‬
‫بشکل موضعی نیز دارای مزایا است‪.‬‬
‫• مزایای ادویه موضعی‬
‫‪ ‬جلوگیری از تاثیرات‬
‫نامطلوب ادویه در انساج‬
‫سیستمیک‬
‫‪ ‬افزایش تمرکز هدف تداوی‬
‫‪ ‬کاهش اثرات خطرناک ادویه‬
 ‫ادویه اولیه (‪ )Prodrug‬و حامل ادویه‬
‫• ‪ :Prodrug‬ادویه ایست که بشکل فعال نبوده و به اثر ایجاد‬
‫تغیرات کیمیاوی در عضویت به ادویه فعال تبدیل میگردد‪.‬‬
‫• مثال ‪ Omperazole‬یک ادویه اولیه است که بعد از مواجه‬
‫شدن به اسید معده به شکل فعال تبدیل میگردد‪.‬‬
‫• مزیت ادویه اولیه ‪ :‬ادویه بعضی اوقات به اثر میتابولیزم در‬
‫عضویت غیر فعال و یا بی اثر میگردد که ادویه اولیه عاری‬
‫ازین نقیصه بوده و به اثر استقالت فعال میگردد بنا ًء دارای‬
‫ثبات و پایداری بیشتر است‪.‬‬
‫ادامه‪....‬‬
‫•‬
‫ادامه‪....‬‬
‫•‬
‫ادامه‪....‬‬
‫•‬
‫ادامه‪....‬‬
‫•‬
‫ادامه‪....‬‬
‫•‬
‫ادامه‪....‬‬
‫•‬
‫ادامه‪....‬‬
‫•‬