‫ښﻨﻪ‬

‫ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ ﻛﺮﻛټﺮ ﻛښﻨﻪ‬

‫‪m‬‬

‫ﻟﻴﻜﻮال‬
‫ﻣﺤﺐ اﻟﺮﺣﻤﻦ ﻣﺤﺐ‬
‫‪070044‬‬

‫‪Ketabton.com‬‬
‫ﻛﺎل‪1393-2014 :‬‬
‫دى‪.‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫‪ /3‬ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ ﻛﺮﻛټﺮ ﻛښﻨﻪ‬ ‫‪ /4‬ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ ﻛﺮﻛټﺮ ﻛښﻨﻪ‬

‫ډاﻟـــــۍ‬ ‫ﻣﺨﻜـــﻨۍ ﺧﺒﺮې‬

‫ﻫﻐﻪ ﺗﻪ ﭼﯥ ﻣﺎﺿﻲ ﻣﯥ ورﭘﻮرې ﺗړﻟﯥ وه او ﻫﻐـﯥ ﺗـﻪ ﭼـﯥ اوس او‬ ‫ﭘﻪ ﻛﻮﻣﻪ ﻛﭽﻪ ﭼﯥ ډراﻣﻪ او ﻧﻨﺪارﻳﺰ ﻫﻨﺮ د ﻫﻨﺮي او ادﺑﻲ ژاﻧﺮوﻧـﻮ‬
‫راﺗﻠﻮﻧﻜﻰ ﻣﯥ ورﺳﺮه ﺷﺮﻳﻚ دى‪.‬‬ ‫ﻳﻮ ﻏﻮره او ﭘـﻪ زړه ﭘـﻮرې ﺻـﻨﻒ دى؛ ﭘـﻪ ﻫﻤﺎﻏـﻪ ﻛﭽـﻪ ﻳـﯥ ﭘـﻪ ﭘښـﺘﻮ‬
‫ادب ﻛـــﯥ ﺷـــﺘﻮن ﻛﻤﺮﻧګـــﻰ ﺑﺮﯦښـــﻲ‪ .‬ﺑـــﯥ ځﺎﻳـــﻪ ﺑـــﻪ ﻧـــﻪ وي‪ ،‬ﭼـــﯥ ﭘـــﻪ‬
‫ﺗﻴــﻮرﻳﻜﻲ ډول د ډراﻣــﯥ د ژاﻧــﺮ ﭘــﻪ اړه د ﭘښــﺘﻨﻮ ﻟﻴﻜﻮاﻟــﻮ ﻫڅــﯥ ﭘــﻪ‬
‫ﻧﺸﺖ او ﻳﺎ ﻫﻢ د ګﻮﺗﻮ ﭘﻪ ﺷﻤﯧﺮ وﺑﻮﻟﻮ؛ ﺧﻮ د ډراﻣـﻪ ﻟﻴﻜﻨـﯥ ﭘـﻪ ﺑﺮﺧـﻪ‬
‫ﻛﯥ ﺑﻴﺎ د ځﻴﻨﻮ ﻣﻌﺎﺻﺮو ﻟﻴﻜﻮاﻻﻧﻮ او ژﺑـﺎړوﻧﻜﻮ ﻫڅـﯥ د دې ﺟﻮګـﻪ‬
‫ﺑﻮﻟﻢ‪ ،‬ﭼﯥ ﭘښﺘﻮن ټﺒﺮ ﻳﯥ ﻟﻪ ﺷﻠﻤﯥ زﯦږدي ﭘﯧړۍ را ﭘﻪ دﯦﺨـﻮا ﺑﻴـﺎ ﺗـﺮ‬
‫ﻧﻨﻪ ﻟﻪ دې ﭘﻪ زړه ﭘﻮرې ﺻﻨﻒ ﺳﺮه اﺷﻨﺎ ﻛړى دى‪.‬‬
‫زه د ﭘښﺘﻮ ډراﻣﯥ او ﺑﻴﺎ ﻧﻨﺪارې د ﻧﻪ ﭘﺮﻣﺨﺘګ ﭘړه د ﻟﻴﻜﻮاﻻﻧـﻮ‬
‫او ادب ﭘﻮﻫﺎﻧﻮ ﺗﺮڅﻨګ د ﺧﭙﻞ وﻟﺲ ﭘﻪ ﻫﻐﻮ اﻓﻜﺎرو ور اﭼـﻮم‪ ،‬ﭼـﯥ‬
‫ﻻ ﻫﻢ ډراﻣﻪ د ﻣﺴﺨﺮو‪ ،‬ﻟﻬﻮاﻟﻌﺐ او ټﻮﻛﻮ ټﻜﺎﻟﻮ ﭘﻪ ﺗﻠﻪ ﺗﻠﻲ‪ ،‬ډراﻣـﻪ‬
‫او ﺗﻤﺜﻴﻞ ﻻ ﻫﻢ ورﺗﻪ د اوﺗـﻮ ﺑﻮﺗـﻮ ﭘـﻪ څﯧـﺮ ﺑـﯥ ارزښـﺘﻪ ښـﻜﺎري او د‬
‫ګټﻮرو ﭘﻴﻐﺎﻣﻮﻧﻮ د ﻟﯧږد د وﺳﻴﻠﯥ ﭘﻪ ﺗﻮګﻪ ﻳﯥ ﻧﻪ ﭘﯧﮋﻧﻲ‪.‬‬
‫دا او ﭘــــﻪ ﭘښــــﺘﻮ ادب ﻛــــﯥ د ډراﻣــــﯥ د ﺗﻴــــﻮرﻳﻜﻲ ﺑﺤﺜﻮﻧــــﻮ او‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬
‫‪ /5‬ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ ﻛﺮﻛټﺮ ﻛښﻨﻪ‬
‫ﭘﻨځﻮﻧﻮ ﻛﻤښﺖ دې ﺗـﻪ اړ اﻳﺴـﺘﻢ‪ ،‬ﭼـﯥ ﭘـﻪ دې ﻻره ﻛـﯥ ﺧﭙﻠـﻪ ﺧـﺪاى‬
‫وس ﻫڅﻪ ﻟﻪ ﭘښﺘﻮن ادﺑﭙﺎل وﻟـﺲ ﺳـﺮه ﺷـﺮﻳﻜﻪ ﻛـړم‪ .‬دا ﭼـﯥ ډراﻣـﻪ د‬
‫ﺧﭙﻞ اﻫﻤﻴﺖ او ﭘﻪ ادﺑﻴﺎﺗﻮ ﻛﯥ د ځﺎﻧګړي ځـﺎى ﻟـﻪ ﻣﺨـﯥ ﻳـﻮ ﻟـﻮى او‬
‫ﻣﻬﻢ ژاﻧﺮ دى‪ ،‬د ﻳﻮه ﻛﺘﺎﺑګﻮټﻲ ﭘـﻪ وړوﻛـﯥ ﻟﻤـﻦ ﻛـﯥ د دوﻣـﺮه ﻟـﻮﻳﯥ‬
‫ﻣﻮﺿﻮع ځﺎى ﭘﺮځﺎى ﻛﻮل راﺗﻪ ﺳﻢ وﻧـﻪ ﺑﺮﯦښـﯧﺪل؛ ﻧـﻮ ﻣـﯥ د ډراﻣـﯥ‬
‫ﭘﺮ ﻣﻬﻢ ﻋﻨﺼﺮ)ﻛﺮﻛټﺮ(څﯧړﻧﻪ ﭘﻴﻞ ﻛړه او ﺗﺮ ﻛﻴﺴﯥ‪ ،‬ﭘﻴﻐﺎم‪ ،‬ﭘﯧښـﯥ‪،‬‬
‫ﺗﻠﻮﺳﯥ‪ ،‬ډﻳﺎﻟﻮګ او ﻧـﻮرو ﻣـﯥ ځﻜـﻪ ﻟﻮﻣړﻳﺘـﻮب ورﻛـړ‪ ،‬ﭼـﯥ ﭘـﻪ دې‬
‫ﻟﻴﻜﻨـــﻪ ﻛـــﯥ د ﻛﺮﻛټـــﺮ ﻛښـــﻨﯥ ﻻرې ﭼـــﺎرې ﻛﯧـــﺪاى ﺷـــﻲ ﭘـــﻪ ډراﻣـــﻪ‬
‫ﻟﻴﻜﻮاﻻﻧﻮ او ډراﻣﻪ ﻣﻴﻨـﻪواﻟـﻮ ﺳـﺮﺑﯧﺮه د ﻧـﻮرو داﺳـﺘﺎﻧﻲ ژاﻧﺮوﻧـﻮ د‬
‫ﻻروﻳﺎﻧﻮ ﭘﻪ ښﻪ ورﺷﻲ او ﻛﻢ ﺗﺮ ﻛﻤﻪ ﻳﻮ دوې ﻧـﻮې ګـﻮډې ﻣـﺎﺗﯥ ﺗـﺮې‬
‫زده ﻛړي‪.‬‬
‫ﻫﻤﺪې ﺗﻨﺪې د دې ﺟﻮګﻪ ﻛړم‪ ،‬ﭼﯥ ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ د ﻛﺮﻛټـﺮ ﻛښـﻨﯥ‬
‫ﭘﻪ اړه دا ﻟﻨډهﻟﻨډﻛۍ ﻟﻴﻜﻨﻪ ﺑﺸﭙړه ﻛړم او ﭘﻪ دې اړه ﻧـﻮرو څﯧړﻧـﻮ او‬
‫ﭘﻨځﻮﻧﻮ ﺗﻪ ﻻره ﭘﺮاﻧﻴﺰم‪ .‬ﻫﻴﻠﻪ ده دا ﻫڅﯥ ﭘښـﺘﻮ ډراﻣﺎﺗﻴـﻚ ادب ﺗـﻪ‬
‫ﺳــﺎه ورﻛــړي او د ﭘښــﺘﻮ ډراﻣــﯥ ﺑــﯥ ﺳــﯧﻜﻪ او ﻛﻤــﺰورى ﺗﻴــﻮرﻳﻜﻲ‬
‫ﺑﻬﻴﺮ ګړﻧﺪى ﻛړي‪.‬‬
‫ﭘﻪ ټﻮﻟﻪ ﻣﻴﻨﻪ‬
‫ﻣﺤﺐ اﻟﺮﺣﻤﻦ ﻣﺤﺐ‬
‫‪14-8-2013‬‬
‫‪ /6‬ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ ﻛﺮﻛټﺮ ﻛښﻨﻪ‬
‫ﻟړﻟﻴﻚ‬
‫ﻣﺦ‬ ‫ﺳﺮﻟﻴﻚ‬
‫دا اﺛﺮ ‪ -‬د ﭘﻴﺮﻣﺤﻤﺪ ﻛﺎروان ﻟﻪ ﻧﻈﺮه ‪7 ....................................................‬‬
‫د ﻧﺼﻴﺮ اﺣﻤﺪ اﺣﻤﺪي څﻮ ټﻜﻲ ‪10 ............................................................‬‬
‫د ﻟﻴﻜﻮال ﺳﺮﻳﺰه ‪13 ....................................................................................‬‬
‫ډراﻣﻪ څﻪ ﺗﻪ واﻳﻲ؟ ‪15................................................................................‬‬
‫د ډراﻣﯥ ﭘﻴﺪاﻳښﺖ او ﭘﺎﻳښﺖ ‪17 ............................................................‬‬
‫د ډراﻣﯥ ﺟﻮړښﺖ ‪23 ..................................................................................‬‬
‫ﻛﺮﻛټﺮ او د ﻫﻐﻪ ډوﻟﻮﻧﻪ ‪29 ........................................................................‬‬
‫د ﻛﺮﻛټﺮ ﺑﻌﺪوﻧﻪ ‪37 ...................................................................................‬‬
‫ﻛﺮﻛټﺮ ﻛښﻨﻪ ‪43 ..........................................................................................‬‬
‫اﺧځﻠﻴﻜﻮﻧﻪ ‪65 ............................................................................................‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫‪ /7‬ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ ﻛﺮﻛټﺮ ﻛښﻨﻪ‬ ‫‪ /8‬ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ ﻛﺮﻛټﺮ ﻛښﻨﻪ‬

‫دى‪ ،‬ځﻜﻪ ﺧﻮ ﻳﯥ د ﭘﻮرﺗﻨۍ ﻣﻮﺿﻮع ) ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛـﯥ ﻛﺮﻛټـﺮ ﻛښـﻨﻪ (‬

‫ﺣﻖ ډﯦﺮ ښﻪ ادا ﻛړى دى‪ .‬ﻟﻴﻜﻮال ﭘﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺳﺮه ﭘـﻪ ځﻴﻨـﻮ ﺑﺮﺧـﻮ ﻟﻜـﻪ‪:‬‬
‫د ډراﻣــﯥ ﭘﻴﺪاﻳښــﺖ او ﭘﺎﻳښــﺖ‪ ،‬د ډراﻣــﯥ ﺟﻮړښــﺖ‪ ،‬ﻛﺮﻛټــﺮ او د‬
‫ﻫﻐﻪ ډوﻟﻮﻧﻪ‪ ،‬د ﻛﺮﻛټﺮ ﺑﻌﺪوﻧﻪ‪ ،‬ﻛﺮﻛټـﺮ ﻛښـﻨﻪ ‪ ....‬ښـﻪ ﻣـﺪﻟﻞ ﻏږﯦـﺪﻟﻰ‬
‫دى‪.‬‬
‫زه ﭘـﻪ دﻋـﻮا ﺳــﺮه واﻳـﻢ‪ ،‬ﭼـﯥ ﻛــﻪ د ادﺑﻴـﺎﺗﻮ د څـﺎﻧګﯥ ﻣﺤﺼــﻠﻴﻦ‪،‬‬
‫ﻟﻴﻜﻮاﻻن او ﻟﻪ ډراﻣـﯥ ﺳـﺮه ﻣﻴﻨـﻪ ﻟﺮوﻧﻜـﻲ دا اﺛـﺮ وﻟـﻮﻟﻲ ډﯦـﺮ څـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﺗــﺮې زده ﻛــړي‪ .‬د دې اﺛــﺮ ﺧﭙﺮﯦــﺪل ﭘــﻪ دې ﻫــﻢ ډﯦــﺮ ښــﻪ راﺗــﻪ ښــﻜﺎري‪،‬‬
‫د ﻛﺮﻛټﺮ ﻛښﻨﯥ ﭘﻪ اړه دا اﺛﺮ‬ ‫ﭼﯥ ﭘﻪ ﭘښﺘﻮ ﻛﯥ د ډراﻣﯥ ﭘﻪ اړه ډﯦﺮ ﻟږ څﻪ ﻟﻴﻜﻞ ﺷـﻮي دي‪ .‬ﻧـﻦ ﺳـﺒﺎ‬
‫ﭼـــﯥ ﭘـــﻪ ګـــﺮان وﻃـــﻦ اﻓﻐﺎﻧﺴـــﺘﺎن ﻛـــﯥ ﺑـــﯥ ﺷـــﻤﯧﺮه راډﻳﻮګـــﺎﻧﯥ او‬
‫د ډراﻣــﯥ د ﻛﺮﻛټــﺮ ﻛښــﻨﯥ ﭘــﻪ اړه ﻣــﯥ دا اﺛــﺮ وﻟﻮﺳــﺖ‪ .‬د ﺧﻮﻧــﺪ او‬ ‫ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﻮﻧــﻪ ﺟــﻮړ ﺷــﻮي‪ ،‬د ډراﻣــﯥ ﻫﻨــﺮ ډﯦــﺮ ﻗــﺪر ﭘﻴــﺪا ﻛــړى دى‪.‬‬
‫ښﻜﻼ ﺗﺮ څﻨګ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺗﻲ او ګټﻮر ﻫﻢ دى‪.‬‬ ‫زﻣﻮﻧږ د ﻟﻴﻜﻮاﻟﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ډراﻣﻪ ﭘـﻪ دې ﻫـﻢ ډﯦـﺮه ﻣﻬﻤـﻪ ده‪ ،‬ﭼـﯥ ﻣـﻮﻧږ‬
‫اﺛﺮ د ﻳﻮه ځﻮان ﺷﺎﻋﺮ او ډراﻣﻪ ﻟﻴﻜـﻮال‪ ،‬ښـﺎﻏﻠﻲ ﻣﺤـﺐ اﻟـﺮﺣﻤﻦ‬ ‫ﺧﭙـــﻞ ارزښـــﺘﻮﻧﻪ‪ ،‬ارﻣﺎﻧﻮﻧـــﻪ‪ ،‬ﻫﻨـــﺮ او ټـــﻮﻟﻨﻴﺰ ﭘﻴﺎﻣﻮﻧـــﻪ د ډراﻣـــﯥ‬
‫ﻣﺤـــﺐ د ﻛﺎﺑـــﻞ د ادﺑﻴـــﺎﺗﻮ ﭘـــﻮﻫﻨځﻲ ﻟـــﻪ ﭘښـــﺘﻮ څـــﺎﻧګﯥ د ﻓﺮاﻏـــﺖ‬ ‫ﭘﻪ ﻗﺎﻟﺐ ﻛﯥ ښﻪ را ژوﻧﺪي ﻛﻮﻟﻰ ﺷﻮ‪ .‬ﻣﻮﻧږ وﻳﻨﻮ ﭼﯥ زﻣﻮﻧږ ﭘﻪ ځﻴﻨـﻮ‬
‫ﻣﻮﻧـــــﻮګﺮاف دى‪ .‬ﻛﻠـــــﻪ ﭼـــــﯥ د ډراﻣـــــﯥ ﻋﻼﻗﻤﻨـــــﺪان او ﺑﺎذوﻗـــــﻪ‬ ‫ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﻮﻧــﻮ ﻛــﯥ د ښــﻮ ډراﻣــﻮ‪ ،‬ﺳــﯧﺮﻳﺎﻟﻮﻧﻮ او ﻓﻠﻤﻮﻧــﻮ ﺗــﺮ څﻨــګ‬
‫ﻟﻮﺳﺘﻮﻧﻜﻲ دا اﺛﺮ وﻟﻮﻟﻲ‪ ،‬زړوﻧﻪ ﺑـﻪ ﻳـﯥ اوﺑـﻪ ﭘـﺮې وڅښـﻲ‪ .‬ښـﺎﻏﻠﻲ‬ ‫ځﻴﻨــﯥ داﺳــﯥ څــﻪ ﻫــﻢ ﺧﭙﺮﯦــږي‪ ،‬ﭼــﯥ زﻣــﻮﻧږ ﻟــﻪ دﻳﻨــﻲ او ټــﻮﻟﻨﻴﺰو‬
‫ﻟﻴﻜﻮال د ﻏﻮره ﺷﻮې ﻣﻮﺿﻮع ﺣﻖ ﭘﻪ ډﯦﺮه ﻣﻴﻨﻪ ادا ﻛـړى دى‪ .‬ښـﺎﻳﻲ‬ ‫ارزښــﺘﻮﻧﻮ ﺳــﺮه ﭘــﻪ ټﻜــﺮ ﻛــﯥ دي‪ .‬د دې ﭘــﺮ ځــﺎى ﭼــﯥ ښــﻪ او ګټــﻮر‬
‫د دې ﺑﺮي ﻳﻮ راز ﻳـﯥ دا وي‪ ،‬ﭼـﯥ ګـﺮان ﻣﺤـﺐ ښـﻪ ډراﻣـﻪ ﻟﻴﻜـﻮﻧﻜﻰ‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﻮﻧﻪ او ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻫﻨﺮي ﺧﻮﻧـﺪ ﺗـﺮې واﺧﻠـﻮ‪ ،‬ﭘـﻪ ﺑـﺪۍ او ﺗـﺎوان ﻣـﻮ‬
‫دى‪ .‬څــﻮ ﻛﺎﻟــﻪ ﻳــﯥ ﻟــﻪ ﺑــﻲ ﺑــﻲ ﺳــﻲ ﻧــﻪ د ﺧﭙﺮﯦــﺪوﻧﻜﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴــﺘﺎن د‬ ‫اړوي‪ .‬ﺑﺎﻳﺪه دي ﭼﯥ زﻣﻮﻧږ ﻟﻴﻜﻮال د ډراﻣﯥ ﭘﻪ ﻫﻨﺮ ﭘﻮه ﺷﻲ‪ ،‬داﺳﯥ‬
‫ﺗﻌﻠﻴﻤﯥ ﻣﺆﺳﺴﯥ ) زوړ ښﺎر او ﻧـﻮې ﻫﯧﻠـﯥ ( ﺳﻠﺴـﻠﻪ واره ډراﻣـﻪ ﻫـﻢ‬ ‫ډراﻣــﯥ او ﺳــﯧﺮﻳﺎﻟﻮﻧﻪ وﻟﻴﻜــﻲ‪ ،‬ﭼــﯥ ﻟــﻪ ﻳــﻮې ﺧ ـﻮا زﻣــﻮﻧږ دﻳﻨــﻲ او‬
‫ﻟﻴﻜﻠﯥ او ﻫﻢ ﻳﯥ د ﻧﻮﻣﻮړې ډراﻣﯥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛړى دى‪ .‬ﺗﺮ دې ډراﻣـﯥ‬ ‫ټــﻮﻟﻨﻴﺰ ارزښــﺘﻮﻧﻪ ﭘــﻪ ﻛــﯥ ﺧﻮﻧــﺪي وي‪ ،‬ﻟــﻪ ﺑﻠــﯥ ﺧــﻮا ﻫﻨــﺮي ښــﻜﻼ‪،‬‬
‫وروﺳــﺘﻪ د ﻧــﻮي ﻛــﻮر‪ ،‬ﻧــﻮي ژوﻧــﺪ ﭘــﻪ ﻣﺸــﻬﻮره ډراﻣــﻪ ﻛــﯥ د ﭘښــﺘﻮ‬ ‫ﻣﻨﺎﺳــﺐ ﺧﻮﻧــﺪ و رﻧــګ او ﻟــﻮړ اﻧﺴــﺎﻧﻲ ﭘﻴﺎﻣﻮﻧــﻪ وﻟــﺮي‪ .‬ﻛــﻪ داﺳــﯥ‬
‫ﺑﺮﺧﯥ ﻟﻴﻜﻮال ﭘﺎﺗﯥ ﺷﻮى دى‪ .‬ﻟﻴﻜﻮال د ډراﻣﯥ ﭘﻪ ﺑﺎرﻳﻜﻴﻮ ښﻪ ﭘـﻮه‬ ‫وﺷﻲ زﻣﻮﻧږ دﺧﻠﻜﻮ ﻣﻌﻨﻮي او ﻫﻨﺮي ﺷﻌﻮر ﺑﻪ ورﺳـﺮه دﻧـګ ﺷـﻲ او‬
‫زﻣﻮﻧږ ﺧﻠﻚ ﺑﻪ د ژوﻧﺪ ﭘﻪ ﺧﻮږو ﭘﻮه ﺷﻲ‪.‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫‪ /9‬ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ ﻛﺮﻛټﺮ ﻛښﻨﻪ‬ ‫‪ /10‬ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ ﻛﺮﻛټﺮ ﻛښﻨﻪ‬

‫دا اﺛﺮ ﭘﻪ دې ﻫﻢ راﺗﻪ ګـټﻤﻦ او ښـﻜﻠﻰ ﺑﺮﯦښـﻲ‪ ،‬ﭼـﯥ د ډراﻣـﯥ ﭘـﻪ‬

‫ﺑﺮﺧــﻪ ﻛــﯥ ﺑــﻪ د ادﺑﻴــﺎﺗﻮ او ښــﻜﻠﻮ ﻫﻨﺮوﻧــﻮ د ﻣﺤﺼــﻠﻴﻨﻮ او ﻧــﻮرو زده‬
‫ﻛﻮوﻧﻜﻮ ﭘﻪ درد وﺧﻮري‪.‬‬
‫د ګﺮان ﻣﺤﺐ اﻟﺮﺣﻤﻦ ﻣﺤﺐ ﭘﻪ ګﻮﺗـﻮ او ﻗﻠـﻢ دې ﺑﺮﻛـﺖ وي‪ ،‬ﭼـﯥ‬
‫ﭘﻪ ﻛﻢ ﻋﻤﺮ ﻛﯥ ﻳﯥ داﺳﯥ ﭘﻮخ اﺛﺮ ﻛښﻠﻰ دى‪.‬‬
‫څــﻮ ټﻜﻲ‬
‫ﭘﻪ ډﯦﺮه ﻣﻴﻨﻪ‪ ،‬ﭘﻪ ډﯦﺮ ادب‬
‫ﻛﻪ ﻳﻮ څـﻮك راﺗـﻪ وواﻳـﻲ‪ ،‬ﭼـﯥ د ﻟﻨـډې ﻛﻴﺴـﯥ ﭘـﻪ اړه ﻣﺎﻟﻮﻣـﺎت‬
‫ﭘﻴﺮﻣﺤﻤﺪ ﻛﺎروان‬ ‫راﻛړه‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﭘﻪ ډﯦـﺮه اﺳـﺎﻧۍ ﺳـﺮه ﺳـﺎﻋﺘﻮﻧﻪ ﺳـﺎﻋﺘﻮﻧﻪ ﺧﺒـﺮې ورﺗـﻪ‬
‫‪ 10‬ﺣﻤﻞ ‪1393‬‬
‫وﻛړم‪ ،‬ځﻜﻪ ﭼﯥ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﻳﯥ راﻧﻪ ﻏﻮښﺘﻲ او د ﻛﻴﺴـﯥ ﭘـﻪ‬
‫ﻫﺮه ﺑﺮﺧﻪ ډﯦﺮ څﻪ وﻳﻠﻰ ﺷﻢ؛ ﺧـﻮ ﻛـﻪ ﭘﻮښـﺘﻨﻪ راﻧـﻪ وﻛـړي‪ ،‬ﭼـﯥ ﻟﻨـډې‬
‫ﻛﻴﺴﯥ ﺗﻪ ﺑﺎﻳﺪ څﻨګﻪ ﻧﻮم وټﺎﻛﻮ؟ ﻧﻮ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﺑـﻪ ﻣـﯥ ﻣﺤـﺪود وي‪،‬‬
‫ځﻜﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﺤﺪوده ده‪.‬‬
‫دا ﺧﺒــﺮه ﻣــﯥ ﺗــﺮ دې ﭘــﻮرې وﻛــړه‪ ،‬څــﻮﻣﺮه ﭼــﯥ ﻣﻮﺿــﻮع وړه وي‪،‬‬
‫ﺧﺒﺮې ﻫـﻢ ﻛﻤـﯥ ﻟـﺮي او ﻫﻤﺎﻏـﻪ ﻛﻤـﯥ ﺧﺒـﺮې ) اﻟﺒﺘـﻪ ﻟـﻪ ﻣﻮﺿـﻮع ﺳـﺮه‬
‫ﺗړﻟﯥ ﻧﻮې ﺧﺒﺮې ( ﻫﻢ ﭘﻪ ﺳﺨﺘﻪ ﻣﻮﻧﺪل ﻛﯧږي‪.‬‬
‫ﻣﺤﺐ ﺟﺎن ﻫﻢ ﺗﺮ ډﯦﺮه ﻳﻮه ﻣﻮﺿﻮع ) ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ ﻛﺮﻛټـﺮ ﻛښـﻨﻪ (‬
‫را اﺧﻴﺴــﺘﯥ ده؛ ﺧــﻮ زﺣﻤــﺖ ﻳــﯥ اﻳﺴــﺘﻠﻰ او ﭘــﻪ ﺗﻔﺼــﻴﻞ ﺳــﺮه ﻳــﯥ‬
‫ﺧﺒﺮې ورﺑﺎﻧﺪې ﻛړې دي‪ ،‬ﭼﯥ دا دوﻣﺮه اﺳﺎﻧﻪ ﻛﺎر ﻧﻪ دى‪.‬‬
‫ﭘــﺮ ﻳــﻮه ﻣﻮﺿــﻮع د دا ډول ﺗﻔﺼــﻴﻠﻲ ﺧﺒــﺮو ګټــﻪ دا ده‪ ،‬ﭼــﯥ ﻳــﻮه‬
‫ﻣﻮﺿــﻮع ﻟــﻪ ﻫــﺮ اړﺧــﻪ څﯧــړل ﻛﯧــږي‪ ،‬ﻓــﻮﻛﺲ ) ﺗﻤﺮﻛــﺰ( ﻟــﺮي او ﭘــﻪ‬
‫ﻫﻤﺪې ﻣﻮﺿﻮع ﻛـﯥ د ﻟﻮﺳـﺘﻮﻧﻜﻲ ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎً ټـﻮﻟﯥ ﭘﻮښـﺘﻨﯥ ځﻮاﺑـﻮي‪.‬‬
‫ﺑــﻞ اﻫﻤﻴــﺖ ﻳــﯥ ﭘــﻪ دې ﻛــﯥ دى‪ ،‬ﻛــﻪ ﻳــﻮ څــﻮك د ﻳــﻮې ﻣﺸﺨﺼــﯥ‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬
‫‪ /11‬ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ ﻛﺮﻛټﺮ ﻛښﻨﻪ‬
‫ﻣﻮﺿــﻮع ﭘــﻪ اړه ﻣﻌﻠﻮﻣــﺎت ﻏــﻮاړي؛ ﻧــﻮ د ډﯦــﺮې ﺳــﺮګﺮداﻧۍ ﻣﺨــﻪ‬
‫ﻧﻴﺴـــﻲ او ﭘـــﻪ اﺳـــﺎﻧۍ ﺳـــﺮه د ﻣﻮﺿــﻮع ﭘـــﻪ اړوﻧـــﺪ دا ډول ﻛﺘﺎﺑﻮﻧـــﻪ‬
‫ﭘﻴﺪاﻛﻮﻻى ﺷﻲ‪.‬‬
‫د ﻣﺤــﺐ ﺟــﺎن دا ﻟﻴﻜﻨــﯥ ﻣــﯥ وﻟﻮﺳــﺘﯥ‪ ،‬دا ﻛﺘــﺎب ﻧــﻪ ﻳــﻮاځﯥ ﭘــﻪ‬
‫ډراﻣﻪ ﻛښﻨﻪ ﻛﯥ ﻛﺮﻛټـﺮ را ﭘﯧﮋﻧـﯥ‪ ،‬ﺑﻠﻜـﯥ ﻛـﻪ څـﻮك ﻏـﻮاړې ﭼـﯥ ﭘـﻪ‬
‫ﻟﻨډو ﻛﻴﺴﻮ او ﻧـﺎوﻟﻮﻧﻮ ﻛـﯥ ﻫـﻢ د ﻛﺮﻛټـﺮ ﭘـﻪ اړه ﻣﻌﻠﻮﻣـﺎت ﺗـﺮ ﻻﺳـﻪ‬
‫ﻛــړې؛ ﻧ ـﻮ دا ﻛﺘــﺎب ﻳــﯥ ښــﻪ ﻻرښــﻮد دى‪ .‬ځﻜــﻪ ﭘــﻪ ﻟﻨــډو ﻛﻴﺴــﻮ او‬
‫ﻧﺎوﻟﻮﻧﻮ ﻛﯥ ﻫـﻢ اﺻـﻠﻲ او ﻓﺮﻋـﻲ ﻛﺮﻛټﺮوﻧـﻪ ﻣﻮﺟـﻮد وي‪ ،‬ﭼـﯥ دﻟﺘـﻪ‬
‫ﻳﯥ ﭘﻪ اړه ښﻪ او دﻗﻴﻖ ﻣﺎﻟﻮﻣﺎت ورﻛړل ﺷﻮي دي‪.‬‬
‫ﭘــﻪ دې ﻛﺘــﺎب ﻛــﯥ د ﻛﺮﻛټــﺮ د ﺟﻮړښــﺖ‪ ،‬ﺧﻮاﺻــﻮ‪ ،‬ﺑﻌــﺪوﻧﻮ‪ ،‬د‬
‫ﻛﺮﻛټـــﺮ د ﺟﺴـــﻤﺎﻧﻲ اړخ‪ ،‬ټـــﻮﻟﻨﻴﺰ اړخ‪ ،‬روان‪ ،‬دروﻧـــﻲ ﺣـــﺎﻟﺘﻮﻧﻮ او‬
‫ﻧﻮرو اړﺧﻮﻧﻮ ﭘﻪ اړه ﺑﺤﺚ ﺷﻮى‪ ،‬ﭼﯥ دا ټﻮل د ﻟﻨډې ﻛﻴﺴـﯥ او ﻧـﺎول‬
‫ﭘﻪ ﻛﺮﻛټﺮوﻧﻮ ﻛﯥ ﻫﻢ ﻣﻬﻢ دي‪ .‬د ﺑﯧﻠګﯥ ﭘﻪ ﺗﻮګﻪ د ﻛﺘﺎب ﭘﻪ ﻳﻮه ﺑﺮﺧـﻪ‬
‫ﻛﯥ د ﻛﺮﻛټﺮوﻧﻮ ﺧﻮاص ﭘﻪ دې ﺗﻮګﻪ راﭘﯧﮋﻧﻲ‪:‬‬
‫)) د ﻛﺮﻛټﺮ ﭘﻨځﻮﻧﯥ ﭘﺮوﺧﺖ ﻟﻴﻜﻮال ﺗﻪ ﺑﻮﻳﻪ‪ ،‬ﭼﯥ د ﻫﺮ ﻛﺮﻛټﺮ ﭘـﻪ‬
‫اړه دﻏﻪ ﻻﻧﺪې ﻣﺎﻟﻮﻣﺎت ﺑﺸﭙړ ﻛړي او ﻟﻪ ځﺎن ﺳﺮه ﻳﯥ وﻟﻴﻜﻲ‪:‬‬
‫
ﻋﻤﺮ؟‬
‫
د اوﺳﯧﺪو ځﺎى؟‬
‫
ﻛﺎر و ﻛﺴﺐ؟‬
‫
ﻏﻮښﺘﻨﯥ؟‬
‫
د ﻛﺮﻛټـﺮ ﻧـږدې ﻣﻠګــﺮي څـﻮك دي‪ ،‬ﻛﺮﻛټـﺮ څﻨګــﻪ ارزوي او‬
‫ﭘﻪ اړه ﻳﯥ څﻪ واﻳﻲ؟‬
‫
دښــﻤﻨﺎن ﻳــﯥ څــﻮك دي‪ ،‬ﻛﺮﻛټــﺮ څﻨګــﻪ ارزوي او ﭘــﻪ اړه ﻳــﯥ‬
‫څﻪ واﻳﻲ؟‬
‫‪ /12‬ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ ﻛﺮﻛټﺮ ﻛښﻨﻪ‬
‫
ﻛﺮﻛټﺮ ﺗﻪ ﻛﻮم ډار او ﺧﻄﺮ ﻣﺘﻮﺟﻪ دى؟‬
‫
د ﻛﺮﻛټﺮ ﻫﻴﻠﯥ او ارزوګﺎﻧﯥ ﻛﻮﻣﯥ دي؟‬
‫او داﺳﯥ ﻧﻮر‪(( ...‬‬
‫ﻣﺤﺐ ﺟـﺎن ﭘـﻪ ډراﻣـﻪ ﻛـﯥ د ﻛﺮﻛټـﺮ د ﺧﻮاﺻـﻮ ﻟﻴﻜـﻞ ﻣﻬـﻢ ﺑـﻮﻟﻲ؛‬
‫ﺧــﻮ ﻛــﻪ څــﻮك ﻟﻨــډه ﻛﻴﺴــﻪ ﻳــﺎ ﻧــﺎول ﻫــﻢ ﻟﻴﻜـﻲ؛ ﻧــﻮ ﺿــﺮور ده‪ ،‬ﭼــﯥ د‬
‫اﺻﻠﻲ او ان ﻛﻠﻪ ﻛﻠﻪ د ﻓﺮﻋﻲ ﻛﺮﻛټﺮوﻧﻮ دا ډول ﺧﻮاص وﻟﻴﻜﻲ‪.‬‬
‫ﻛﻪ د ډراﻣﯥ‪ ،‬ﻛﻴﺴـﯥ او ﻧـﺎول ﺗـﺮ ﻟﻴﻜﻠـﻮ ﻣﺨﻜـﯥ د ﻛﺮﻛټـﺮ ﭘـﻪ اړه‬
‫دا ډول ﻣﺎﻟﻮﻣﺎت راﺳﺮه وي‪ ،‬ﻧﻪ ﺑـﻪ ﭘـﻪ ډراﻣـﻪ‪ ،‬ﻟﻨـډه ﻛﻴﺴـﻪ او ﻳـﺎ ﻫـﻢ‬
‫ﻧﺎول ﻛﯥ د ﻛﺮﻛټﺮ ﻧﻮم راﻧﻪ ﻏﻠﻂ ﺷﻲ‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﻪ ﻳﯥ ﻏﻮښﺘﻨﯥ او ﻧﻪ ﺑﻪ ﻳـﯥ‬
‫ﻫﻢ ﺧﻮﻳﻮﻧﻪ او ﻋﺎدﺗﻮﻧﻪ‪ .‬ﻛﻪ د ﻛﺮﻛټﺮ ﻛﺎر و ﻛﺴـﺐ ﺑﺰګـﺮ وﻟﻴﻜـﻮ‪ ،‬ﻧـﻮ‬
‫دى ﺑﻪ د ﻛﺮﻛﻴﻠﯥ ﭘﻪ ﻛﺎروﻧﻮ ښـﻪ ﭘـﻮﻫﯧږي‪ ،‬د ﻛﻴﺴـﯥ ﺗـﺮ ﭘﺎﻳـﻪ ﺑـﻪ ﻧـﻪ )‬
‫ﻣﻌﻠﻢ ( ﺷﻲ او ﻧﻪ ﻫـﻢ)ډاﻛټـﺮ(‪ .‬ژﺑـﻪ ﺑـﻪ ﻳـﯥ ﻫـﻢ د ﻳـﻮه ﻛﻠﻴـﻮال ﺑﺰګـﺮ ﭘـﻪ‬
‫څﯧــﺮ ﻛﻠﻴﻮاﻟــﻪ وي‪ ،‬ﻫﯧڅﻜﻠــﻪ ﺑــﻪ ) د ﻛــﻮر ودان ( ﭘﺮځــﺎى ) ﻣﻨﻨــﻪ ( وﻧــﻪ‬
‫واﻳﻲ‪....‬‬
‫ﻫﺪف ﻣﯥ دا و‪ ،‬ﭼﯥ د ﻛﺮﻛټﺮ ﻛښﻨﯥ ﭘﻪ ﺑﺮﺧﻪ ﻛﯥ ﻟﻪ ډراﻣـﯥ ﭘﺮﺗـﻪ‪،‬‬
‫د دې ﻛﺘﺎب ﻟﻪ ﻣﺎﻟﻮﻣـﺎﺗﻮ څﺨـﻪ ﭘـﻪ ﻟﻨـډې ﻛﻴﺴـﯥ او ﻧـﺎول ﻟﻴﻜﻨـﻪ ﻛـﯥ‬
‫ﻫــﻢ ګټــﻪ ﭘﻮرﺗــﻪ ﻛــﻮﻻى ﺷــﻮ‪ .‬ځﻜــﻪ څــﻪ ﭼــﯥ ﭘــﻪ دې ﻛﺘــﺎب ﻛــﯥ راﻏﻠــﻲ‬
‫دي‪ ،‬د ﻟﻨــډې ﻛﻴﺴــﯥ او ﻧــﺎول ﭘــﻪ ﻟﻴﻜﻠــﻮ ﻛــﯥ ﻫــﻢ د ﻛﺮﻛټــﺮ دا ډول‬
‫ﭘﯧﮋﻧﺪﻧﻪ ﻣﻬﻤﻪ ده‪.‬‬
‫ﭘﻪ ﻫﺮﺻﻮرت‪ ،‬ﻣﺤﺐ ﺟﺎن ﺗﻪ د ﻻ ﺑﺮﻳﺎوو ﭘﻪ ﻫﻴﻠﻪ‪.‬‬
‫ﭘﻪ درﻧښﺖ‬
‫ﻧﺼﻴﺮاﺣﻤﺪ اﺣﻤﺪي‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫‪ /13‬ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ ﻛﺮﻛټﺮ ﻛښﻨﻪ‬ ‫‪ /14‬ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ ﻛﺮﻛټﺮ ﻛښﻨﻪ‬

‫ﻧﻪ ده ﭘﻪ ﻛﺎر‪ ،‬ﭼﯥ د ﻛﺮﻛټﺮ د ډوﻟﻮﻧﻮ او ﺑﻌـﺪوﻧﻮ ﭘـﻪ اړه دې ﻧﺎﻛﺎرﻧـﺪه‬

‫ﻣﺎﻟﻮﻣﺎت وﻟﺮو؛ ﺑﻠﻜﯥ د ﻛﺮﻛټﺮ د ﭘﻨځﻮﻧﯥ ﭼﺎره ﻟﻪ ﻣﻮږ ﻧﻪ د ټﯧﭙﻴﻜﻮ‬
‫او ټﻮلﻣﻨﻠﻮ ﻛﺮﻛټﺮوﻧﻮ اﻳﺠﺎد ﻏﻮاړي‪ .‬داﺳـﯥ ﻛﺮﻛټﺮوﻧـﻪ‪ ،‬ﭼـﯥ د ﻳـﻮه‬
‫ﻛﺎرﻳﻜﺎﺗﻮر ﻧﻪ؛ ﺑﻠﻜﯥ د ﻳـﻮه واﻗﻌـﻲ ﺷـﺨﺺ د ځـﺎﻧګړﻧﻮ‪ ،‬ﻛـړو وړو‪،‬‬
‫ﺣﺮﻛﺎﺗﻮ او ﺳﻜﻨﺎﺗﻮ ﺳﻤﺒﻮل وي‪ .‬ﻟﻪ ﺑﺪه ﻣﺮﻏﻪ‪ ،‬ﭼﯥ ﺗﺮ دې دﻣـﻪ ﻣـﻮږ د‬
‫ﺳﺮﻳﺰه‬ ‫داﺳﯥ ﻛﺮﻛټﺮوﻧﻮ د ﭘﻨځﻮﻧﯥ ﻧﺴﺨﯥ ﻧﻪ ﻟﺮو‪.‬‬
‫ﺗﺮ دې را وروﺳﺘﻴﻮ ﻣﻮدو ﻣـﻮ د ﻛﻴﺴـﻪ ﻟﻴﻜﻨـﯥ ﭘـﻪ ﺑﺮﺧـﻪ ﻛـﯥ ﻫـﻢ‬
‫دا ﭼﯥ ﻛﺮﻛټﺮ د ډراﻣﯥ د ﻛﻴﺴﯥ او ﭘﯧښﻮ ﭘﺮ ﻣـﺦ وړوﻧﻜـﻰ دى او‬ ‫ورﺗــﻪ ﺳــﺘﻮﻧﺰه درﻟــﻮده‪ ،‬ﭼــﯥ ﭘــﻪ دې راوروﺳــﺘﻪ ﻛﻠﻮﻧــﻮ ﻛــﯥ دا ﺗﺸــﻪ‬
‫ﺑﯧﻠـــﻪ ﻫﻐـــﻪ د ډراﻣـــﯥ ﺟﻮړښـــﺖ ﻧﺎﺷـــﻮﻧﻰ دى؛ ﻧـــﻮ ځﻜـــﻪ د ﻧـــړۍ ﻛـــﺮه‬ ‫ﻫﻮاره ﺷﻮه او د ﻧﺼﻴﺮ اﺣﻤﺪ اﺣﻤﺪي »راځـﺊ ﻟﻨـډه ﻛﻴﺴـﻪ وﻟﻴﻜـﻮ!«‪،‬‬
‫ﻛﺘﻮﻧﻜﻲ د ﻧﻘﺪ ﭘـﺮ ﻣﻬـﺎل ﭘـﻪ داﺳـﺘﺎﻧﻲ اﺛـﺎرو‪ ،‬ﭘـﻪ ځـﺎﻧګړې ﺗﻮګـﻪ ﭘـﻪ‬ ‫د اﺳﺪاﷲ ﻏﻀﻨﻔﺮ »د ﻧﺜـﺮ ﻟﻴﻜﻠـﻮ ﻫﻨـﺮ«‪ ،‬د اﺟﻤـﻞ ﭘﺴـﺮﻟﻲ »ﻛﻴﺴـﻪ څـﻪ‬
‫ډراﻣــﻪ ﻛــﯥ ﭘــﻪ ﻛﺮﻛټــﺮ ﺗــﺮ ﻧــﻮرو ډﯦــﺮ ﺗﻤﺮﻛــﺰ ﻛــﻮي او د ﻛﺮﻛټﺮوﻧــﻮ ښــﻪ‬ ‫ډول ﻟﻴﻜﻞ ﻛﯧږي؟« ژﺑﺎړه او د ﻫﻤﺪه »ﻧﺠﻴﺐ ﻣﺤﻔـﻮظ څﺮﻧګـﻪ ﻛﻴﺴـﻪ‬
‫ﭘﻨځﯧﺪﻧﻪ او اﻳﺠﺎد د ډراﻣﯥ او ﻧـﻮرو داﺳـﺘﺎﻧﻲ ژاﻧﺮوﻧـﻮ د ﺑﺮﻳـﺎ ﻟـﻮى‬ ‫ﻟﻴﻜــﻲ؟« ﭘــﻪ څﯧــﺮ ﻧــﻮرو اﺛــﺎرو وﻛــﻮﻻى ﺷــﻮاى‪ ،‬ﭼــﯥ ځــﻮان ادﺑﭙــﺎل‬
‫ﻻﻣﻞ ګڼﻲ‪.‬‬ ‫ﻛﻬﻮل ﺗﻪ د ﻛﻴﺴﻪ ﻟﻴﻜﻨـﯥ ﭘـﻪ ﺑﺮﺧـﻪ ﻛـﯥ ګټـﻮرې ﻻرې ﭼـﺎرې وړاﻧـﺪې‬
‫ﻫﻤﺪا ده‪ ،‬ﭼـﯥ ډراﻣـﻪ ﻟﻴﻜـﻮال د ﻛﺮﻛټـﺮ ﻛښـﻨﯥ ﭘـﺮ ﻣﻬـﺎل ﻟـﻪ ﺑـﯥ‬ ‫ﻛړي‪.‬‬
‫ﺷــﻤﯧﺮه ﻧﻨګﻮﻧــﻮ ﺳــﺮه ﻻس و ګﺮﯦــﻮان وي‪ .‬د ﻛﺮﻛټــﺮ ﻛښــﻨﯥ ﭘــﻪ اړه د‬ ‫د ډراﻣــﯥ او ﻛﺮﻛټــﺮ ﻛښــﻨﯥ ﭘــﻪ ﺑﺮﺧــﻪ ﻛــﯥ ﻫــﻢ ﻛــﻪ د ډاﻛټــﺮ اﻋﻈــﻢ‬
‫ﻧﻮرې ﻧړۍ د ادب ﭘﻮﻫﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﻫڅﻮ ﺳﺘﺮګﯥ ﭘټـﻮل زﻳـﺎﺗﻰ دى؛ ﺧـﻮ ﭘـﻪ‬ ‫اﻋﻈﻢ ﭘﻪ »ﭘﻪ ﭘښﺘﻮ ادب ﻛﯥ ﻛﺮدار ﻧګﺎري« د ﺑﻲ ﺑـﻲ ﺳـﻲ د ﺗﻌﻠﻴﻤـﻲ‬
‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د ﻛﺮﻛټﺮ ﻛښﻨﯥ ﺑﻴﺎ ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ د ﻛﺮﻛټـﺮ ﻛښـﻨﯥ ﭘـﻪ‬ ‫ﭘــﺮوژو د ډراﻣــﯥ ﭘــﻪ اړه ﭘــﻪ رﺳــﺎﻟﯥ او ځﻴﻨــﻮ ﻧــﻮرو وړو ﺧــﻮرو‪-‬ورو‬
‫اړه د ګﻮﺗﻮ ﭘﻪ ﺷﻤﯧﺮ ﻛﺴﺎﻧﻮ ﻟﻴﻜﻨﯥ ﻛړې دي‪ ،‬ﭼﯥ د ﻟﻮﺳﺘﻮ ﭘﺮ ﻣﻬـﺎل‬ ‫ﻟﻴﻜﻨــﻮ ﺳــﺮﺑﯧﺮه ﻫڅــﻪ وﺷــﻲ او د ډراﻣــﯥ او ﭘــﻪ ﻫﻐــﯥ ﻛــﯥ د ﻛﺮﻛټــﺮ‬
‫ﺗﺮ ډﯦﺮه ګټﻮرې راﺗﻪ ﺛﺎﺑﺘﯥ ﻧﻪ ﺷﻮې‪ ،‬ﻋﻠﺖ ﺑﻪ ﻳـﯥ ﻣﻤﻜـﻦ دا وي‪ ،‬ﭼـﯥ‬ ‫ﻛښﻨﯥ ﭘـﻪ اړه ﭘـﻪ ګټـﻮرو ﭘﻨځﻮﻧـﻮ ﻻس ﭘـﻮرې ﺷـﻲ‪ ،‬ﺑـﺎوري ﻳـﻢ‪ ،‬ﭼـﯥ‬
‫دوى د ډراﻣــﯥ د ﻻرې ﻣﻴﻨــﻪ واﻟــﻮ ﺗــﻪ ﭘــﻪ ﺗﻴــﻮرﻳﻜﻲ او ﻋﻤﻠــﻲ ډول د‬ ‫ﭘښﺘﻮن ﻟﻴﻜﻮال ﭘښﺖ ﺑﻪ ډراﻣﺎﺗﻴﻚ ﺷﻬﻜﺎروﻧﻪ وﭘﻨځﻮي‪.‬‬
‫ﻛﺮﻛټــﺮ ﭘﻨځــﻮﻧﯥ د ﻻرو ﭼــﺎرو د ښــﻮدﻟﻮ ﭘﺮځــﺎى ﻳــﻮاځﯥ د ﻛﺮﻛټــﺮ د‬
‫ارزښﺖ ﭘﻪ اړه ﺑﺤﺚ ﺗﻪ ﻣټﯥ ﺑډ وﻫﻠﯥ دي‪.‬‬ ‫ﭘﻪ ﻫﻤﺪې ﻫﻴﻠﻪ‬
‫ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ د ﻛﺮﻛټﺮ ﻛښﻨﯥ ﭘـﻪ ﺑﺮﺧـﻪ ﻛـﯥ ﻳـﻮازې ﭘـﻪ دې ﺑﺴـﻨﻪ‬ ‫ﻣﺤﺐ‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫‪ /15‬ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ ﻛﺮﻛټﺮ ﻛښﻨﻪ‬ ‫‪ /16‬ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ ﻛﺮﻛټﺮ ﻛښﻨﻪ‬

‫اﭘﻼﺗﻮن ډراﻣﻪ د اﺻﻞ ﻧﻘﻞ ګڼﻲ‪.‬‬

‫ﻣﺸﺘﺎق ﻣﺠﺮوح ﻳﻮﺳﻔﺰى ﭘـﻪ زرﻛـﺎڼﻲ ﻛﺘـﺎب ﻛـﯥ د ډراﻣـﯥ ﻟﭙـﺎره‬
‫دا ﺗﻌﺮﻳــﻒ ﻛــﺎږي‪» :‬څــﻮك واﻳــﻲ ډراﻣــﻪ د ﻓﻄــﺮت ﻧﻘــﺎﻟﻲ ده‪ ،‬څــﻮك‬
‫واﻳﻲ د ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻋﻜﺎﺳﻲ ده‪ ،‬ﻏﺮض دا ﭼـﯥ د ژوﻧـﺪ ﻳـﻮ اړخ ﭘـﻪ ﻛﻮﻟـﻮ‬
‫)‪(180 ،1‬‬
‫ﺳﺮه ښﻮدﻟﻮ ﺗﻪ ډراﻣﻪ واﻳﻲ‪«.‬‬
‫ﺳﻴﺪ ﻣﺤﻰ اﻟـﺪﻳﻦ ﻫﺎﺷـﻤﻲ د »ﻧﺜـﺮي ادب ډوﻟﻮﻧـﻪ« ﻛﺘـﺎب ﻛـﯥ دا‬
‫ﻋﺎﻣﻪ ﭘﯧﮋﻧﺪﻧـﻪ را اﺧﻴﺴـﺘﯥ ده‪» :‬ډراﻣـﻪ ﭘـﻪ اﺻـﻞ ﻛـﯥ د ﻳـﻮې ژوﻧـﺪۍ‬
‫ﻛﻴﺴــﯥ ﻧــﻮم دى‪ ،‬ﭼــﯥ اﺣﺴﺎﺳــﺎت او ﺟــﺬﺑﺎت ﭘﻜــﯥ د ﺧﻮځﯧــﺪو ﭘــﻪ‬
‫ډراﻣﻪ څﻪ ﺗﻪ واﻳﻲ؟‬ ‫وﺳــﻴﻠﻪ څﺮګﻨــﺪﯦږي او ﻫــﺮه ﭘﯧښــﻪ ﭘﻜــﯥ ﭘــﻪ ﻋﻤﻠــﻲ ډول د ﺳــﺘﺮګﻮ ﭘــﺮ‬
‫)‪(185 ،2‬‬
‫وړاﻧﺪې راځﻲ‪«.‬‬
‫ډراﻣﻪ ﻫﻐﻪ ﭘﻪ زړه ﭘﻮرې ﻫﻨﺮي ژاﻧﺮ دى‪ ،‬ﭼﯥ د ﭘښـﺘﻮ ژﺑـﯥ د ادب‬ ‫اوس ﻛــﻪ ﭘــﺎم وﺷــﻲ‪ ،‬د ډراﻣــﯥ ﭘــﻪ اړه ﭘــﻮرﺗﻨﻲ ټــﻮل ﺗﻌﺮﻳﻔﻮﻧــﻪ ﺗــﺮ‬
‫ﺑڼ ﺗﻪ ﻳﯥ د ﺷﻠﻤﯥ ﭘﯧړۍ ﭘﻪ دوﻳﻤﻪ ﻟﺴﻴﺰه ﻛﯥ ﻻره ﻣﻮﻧﺪﻟﯥ ده‪.‬‬ ‫ډﯦﺮه ﺳﺮه ﻧږدې دي‪ ،‬ﻛړﻧﻪ‪ ،‬د رښﺘﻴﻨﻲ ژوﻧﺪ ﭘﯧښﯥ او ﻋﻮاﻃﻒ ﭘﻜـﯥ‬
‫ډراﻣﻪ د ﻳﻮﻧﺎﻧﻲ ﻟﻪ )‪ (Drau‬ﻧﻪ اﺧﻴﺴﺘﻞ ﺷـﻮې ﻛﻠﻤـﻪ ده‪ ،‬ﭼـﯥ ﻣﺎﻧـﺎ‬ ‫ګـډ ﺗــﻮﻛﻲ دي؛ ﻧــﻮ ﻣـﻮږ ځﻜــﻪ ﻟــﻪ دې ﭘﻮرﺗﻨﻴـﻮ او د ډراﻣــﯥ ﭘــﻪ اړه ﻟــﻪ‬
‫ﻳﯥ ﻛړﻧﻪ‪ ،‬ﻋﻤﻞ او ښﻮدل دي‪.‬‬ ‫ﺳﻠګﻮﻧﻮ ﻧﻮرو ﺗﻌﺮﻳﻔﻮﻧﻮ ﻧﻪ دا ﻧﭽﻮړ را اﺧﻴﺴـﺘﻰ ﺷـﻮ‪ ،‬ﭼـﯥ ډراﻣـﻪ د‬
‫ﺧﻮ ﻣﺨﻜـﯥ ﻟـﻪ دې‪ ،‬ﭼـﯥ د ادب د دې ﺻـﻨﻒ ﻟﭙـﺎره ﻳـﻮ ټـﻮل ﻣﻨﻠـﻰ‬ ‫رښــﺘﻴﻨﻲ ژوﻧــﺪ ﻫﻐــﻪ ﺗﻘﻠﻴﺪﻳــﻪ ﻛړﻧــﻪ ده‪ ،‬ﭼــﯥ د ﻫﻴﺠــﺎن‪ ،‬ﻛﺸــﻤﻜﺶ‪،‬‬
‫ﺗﻌﺮﻳـــﻒ وړاﻧـــﺪې ﻛـــړو‪ ،‬راځـــﻮ د څـــﻮ ﺗﻨـــﻮ ﭘﻮﻫـــﺎﻧﻮ ﻫﻐـــﻪ ﺗﻌﺮﻳﻔﻮﻧـــﻪ‬ ‫ﭘﻴﻐــﺎم او ﺟــﺬاﺑﻴﺖ ﭘــﺮ ﻣــټ زﻣــﻮږ دروﻧــﻲ اﺣﺴﺎﺳــﺎت او ﻋﻮاﻃــﻒ‬
‫ﺳﺘﺎﺳﯥ ﻣﺨﯥ ﺗﻪ ږدو‪ ،‬ﭼﯥ د ډراﻣﯥ ﻟﭙﺎره ﻳﯥ وﺿﻊ ﻛړي دي‪:‬‬ ‫راﭘﺎروي‪ ،‬ﻳﺎ ﻫﻢ ﭘﻪ دې ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺑﺴﻨﻪ ﻛﻮو‪:‬‬
‫ﻳﻮﻧﺎﻧﻰ ﻟﻴﻜﻮال ﺳﻴﺴﺮو )‪ (Cicero‬ډراﻣﻪ د ژوﻧﺪ ﻧﻘـﻞ‪ ،‬د اﻧﺴـﺎﻧﻲ‬ ‫»ډراﻣﻪ ﻫﻐﻪ ښﻮدﻧﻪ ﻳـﺎ ﻧﻨـﺪاره ده‪ ،‬ﭼـﯥ ﭘـﻪ ﻫﻐـﯥ ﻛـﯥ ﻛﺮﻛټﺮوﻧـﻪ د‬
‫ژوﻧﺪ د دود د ﺳﺘﻮر ﻫﻨﺪاره او د ﺣﻘﻴﻘﺖ اﻧځﻮرګﺮي ﺑﻮﻟﻲ‪.‬‬ ‫ﺧﺒــﺮو‪ ،‬ژﺳــﺘﻮﻧﻮ)ﺗﻤﺜﻴــﻞ( ﺣﺮﻛــﺎﺗﻮ او ﻛړﻧــﻮ ﭘــﻪ وﺳــﻴﻠﻪ د ژوﻧــﺪ ﻳــﻮه‬
‫ﻫﻮګﻮ ﺑﻴﺎ ډراﻣﯥ ﺗﻪ د ﻫﻐﯥ ﻫﻨﺪارې ﭘـﻪ ﺳـﺘﺮګﻪ ګـﻮري‪ ،‬ﭘـﻪ ﻛﻮﻣـﻪ‬ ‫ﺑﺮﺧﻪ ﺗﻤﺜﻴﻠﻮي‪«.‬‬
‫) ‪(8 ،3‬‬

‫ﻛــﯥ ﭼــﯥ ﻓﻄــﺮت ﻣﻨﻌﻜﺴــﯧږي؛ ﺧــﻮ ﺷﻜﺴــﭙﯧﺮ دﻧﻴــﺎ ﻟــﻪ ﺳــﺘﯧﺞ ﺳــﺮه‬
‫ﺗﺸــﯧﺒﻪ ﻛــﻮي‪ ،‬ﺑﻨﻴﺎدﻣــﺎن ﻳــﯥ ﻟﻮﺑﻐــﺎړي ﺑــﻮﻟﻲ او د ﻫﻐــﻮى ﻛــړه وړه د‬
‫ډراﻣﯥ ﭘﻪ ﭘﯧښﻮ او ﻛړﻧﻮ ﻛﯥ ﺷﻤﯧﺮي‪.‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫‪ /17‬ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ ﻛﺮﻛټﺮ ﻛښﻨﻪ‬ ‫‪ /18‬ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ ﻛﺮﻛټﺮ ﻛښﻨﻪ‬

‫دودوﻧــﻪ د ډراﻣﺎﺗﻴــﻚ ﻫﻨــﺮ ﻟــﻮﻣړى زړى ﺑﻠــﻞ ﻛﯧــږي او ﻟــﻪ دې ځﺎﻳــﻪ‬

‫)‪(8 ،4‬‬
‫دي‪ ،‬ﭼﯥ ډراﻣﺎﺗﻴﻚ ﻫﻨﺮ د ﻛﻮډو ﻟﻪ ﺧﯧټﯥ څﺨﻪ را زﻳږﯦږي«‬
‫د ﭘﻮرﺗﻨﻴﻮ ﭘﻪ څﯧﺮ ډﯦﺮ ﻧﻮر رواﻳﺎت ﺷﺘﻪ‪ ،‬ﭼﯥ د ډراﻣـﯥ د زﻳږﯦـﺪو‬
‫ﻧﯧټــﻪ د اﻧﺴــﺎﻧﻲ ﭘﻴﺪاﻳښــﺖ او ﻟــﻪ ﺗﺎرﻳﺨــﻪ ﻣﺨﻜــﯥ ﭘﯧــړۍ را ﭘــﻪ ګﻮﺗــﻪ‬
‫ﻛـــﻮي؛ ﺧـــﻮ دا ﭼـــﯥ ﻳـــﺎدې ﻛړﻧـــﯥ‪ ،‬ﭘﯧښـــﯥ‪ ،‬ﻣﯧﻠـــﯥ‪ ،‬ﻧﻤـــﺎﻧځﻨﯥ او‬
‫ګــډاګﺎﻧﯥ ﺳــﻞ ﭘــﻪ ﺳــﻠﻮ ﻛــﯥ د ډراﻣــﯥ ﭘــﻪ ﺗﻠــﻪ ﺗﻠــﻞ ﻛﯧــﺪاى ﻧﺸــﻲ‪ ،‬د‬
‫ﭘﻴﺪاﻳښﺖ ﻧﯧټﻪ ﺑﻪ ﻳﯥ ﻫﻢ د ﻳـﻮې ﺑﺸـﭙړې ﻫﻨـﺮي ډراﻣـﯥ د ﭘﻴﺪاﻳښـﺖ‬
‫او زﻳږﯦﺪو ﻟﻪ ﻧﯧټﯥ ﺳﺮه ﻳﻮه وﻧﺸﻮ ﺑﻠﻼى‪.‬‬
‫د ډراﻣﯥ ﭘﻴﺪاﻳښﺖ او ﭘﺎﻳښﺖ‬ ‫اﻣﺎ دا اﻧﻜﺎر ﺑـﻪ ﺑـﯥ ځﺎﻳـﻪ وي‪ ،‬ﭼـﯥ ﻫﻤـﺪې ﺑـﯥ ﺗﺮﺗﻴﺒـﻪ‪ ،‬ﻧـﺎﻣﻨﻈﻤﻮ‬
‫ﻛړﻧـــﻮ او ښــــﻮدﻧﻮ د ﺑﺸــــﭙړې ﻫﻨــــﺮي ډراﻣــــﯥ د ﭘﻨځﯧــــﺪا ﻟﭙــــﺎره ﻻره‬
‫د ډراﻣﯥ‪ ،‬ﭘﯧښﻮ او ﺗﻘﻠﻴﺪ ﭘﻴﺪاﻳښﺖ ﻟـﻪ دوو ﺑﯧﻠـﻮ ﻧﯧټـﻮ ﺳـﺮﭼﻴﻨﻪ‬ ‫ﭘﺮاﻧﻴﺴـــﺘﯥ ده‪ .‬ﭘـــﻪ دې اړه ښـــﺎﻏﻠﻰ رﻓﯧـــﻊ د ډراﻣـــﯥ د ﭘﻴﺪاﻳښـــﺖ او‬
‫اﺧﻠﻲ‪ ،‬ﻟـﻮﻣړۍ د ﻫﻐـﻮ ﭘﯧښـﻮ‪ ،‬ﻛړﻧـﻮ‪ ،‬او ﻧﻨـﺪارو ﭘﻴﻠﯧـﺪا ده‪ ،‬ﭼـﯥ ﻟـﻪ‬ ‫ﭘﺎﻳښﺖ ﭘﻪ اړه ﭘﻪ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻛﯥ د ﻫﺎﺑﯧﻞ او ﻗﺎﺑﻞ ﭘﯧښﻪ‪ ،‬ځﺎﻧګړې ﻟـﻮﺑﯥ‪،‬‬
‫اوﺳـﻨﻲ ډراﻣﺎﺗﻴــﻚ ژاﻧــﺮ ﺳـﺮه ﺗــﻮﭘﻴﺮ ﻟــﺮي‪ ،‬د ډﯦـﺮى ﭘﻮﻫــﺎﻧﻮ ﻟﺨــﻮا د‬ ‫د ﺑﯧﻼﺑﯧﻠﻮ ارﺑﺎب اﻻﻧﻮاﻋﻮ ﭘﻴﺪاﻳښﺖ او ﭘﻪ ډراﻣﺎﺗﻴﻜﻪ ﺑڼﻪ د ﻫﻐـﻮى‬
‫ډراﻣﯥ اﻃﻼق ورﺑﺎﻧﺪې ﻧﺸـﻲ ﻛﯧـﺪاى؛ ﺧـﻮ ﻳـﻮ ﻧـﻪ ﺷـﻠﯧﺪوﻧﻜﻰ ﺗـړاو‬ ‫د ﻧﻤــﺎﻧځﻨﯥ ﻣﺮاﺳــﻤﻮ ﺗــﻪ د ډراﻣــﯥ ﭘــﻪ ﺳــﺘﺮګﻪ ګــﻮري‪ ،‬زﻳــﺎﺗﻮي ‪...»:‬د‬
‫ﺑﻪ ﺧﺎﻣﺨﺎ ورﺳﺮه ﻟﺮي‪ .‬دوﻳـﻢ د ﻫﻐـﯥ ډراﻣـﯥ او ﻧﻨـﺪارې د ﭘﻴﺪاﻳښـﺖ‬ ‫ﺑﯧﻠګــﯥ ﭘــﻪ ﺗﻮګــﻪ ﭘــﻪ ﻟﺮﻏــﻮﻧﻲ ﻳﻮﻧــﺎن ﻛــﯥ د »ﻧﺎټــﻚ ګــډا« او داﺳــﯥ‬
‫ﭘﯧړۍ ده‪ ،‬ﭼﯥ ﭘﻪ ټﻮﻟﻪ ﻣﺎﻧﺎ ډراﻣﻪ ﺑﻠﻞ ﻛﯧﺪاى ﺷﻲ او د دې ژاﻧـﺮ ټـﻮل‬ ‫ﻧــﻮرې ﭘﯧښــﯥ وې‪ ،‬ﭼــﯥ د ډراﻣﺎﺗﻴــﻚ ﻫﻨــﺮ ﭘــﻪ وده او ﭘﺮﻣﺨﺘــګ ﻛــﯥ‬
‫رﻛﻨﻮﻧﻪ ﭘﻜﯥ ﻣﻮﻧﺪل ﻛﯧﺪاى ﺷﻲ‪ .‬ﭘـﻪ ﭘﻴـﻞ ﻛـﯥ د ﻟـﻮﻣړۍ ﻫﻐـﯥ ﭘـﻪ اړه‬ ‫ﻳــﯥ وﻧــډه درﻟــﻮده؛ ﺗﺮڅــﻮ ﭼــﯥ ډراﻣــﻪ د ﻳــﻮه ځــﺎﻧګړي ﻫﻨــﺮ ﭘــﻪ ﺑڼــﻪ‬
‫ﻟﻨډ ﺑﺤﺚ ﺗﻪ اداﻣﻪ ورﻛﻮو‪.‬‬ ‫راﻣﻨځﺘﻪ ﺷﻮه‪«.‬‬
‫) ‪(9-12 ،5‬‬

‫ﺗﻜــړه ﻟﻴﻜــﻮال او څﯧړوﻧﻜــﻰ‪ ،‬ښــﺎﻏﻠﻰ ﺣﺒﻴــﺐ اﷲ رﻓﯧــﻊ ﭘــﻪ ﻳــﻮه‬ ‫د ﻳــﻮې ﺑﺸــﭙړې ﻫﻨــﺮي ډارﻣــﯥ د ﭘﻴﺪاﻳښــﺖ د ﻧﯧټــﯥ ﭘــﻪ اړه ﻛــﺮه‬
‫ﻣﻘﺎﻟـﻪ ﻛــﯥ ﻛــﺎږي‪» :‬ﻧﻨــﺪاره او ﭘﯧښــﯥ)ﺗﻘﻠﻴــﺪ(ﻟــﻮﻣړﻧﻰ ﻫﻨــﺮ دى‪ ،‬ﭼــﯥ‬ ‫ﻻﺳﻮﻧﺪوﻧﻪ ﭘﻪ ﻻس ﻛﯥ ﻧﻪ ﻟﺮو‪ ،‬ﺗﺎرﻳﺨﻲ څﯧړﻧﯥ ﻫـﻢ د ډراﻣـﯥ ﻻره ﭘـﻪ‬
‫اﻧﺴﺎن د ﺧﭙـﻞ ژوﻧـﺪ‪ ،‬ﻧﻤـﺎﻧځﻨﻮ‪ ،‬ټـﻮﻟﻨﻴﺰو او ﻓﻜـﺮي ﺧﻮښـﻴﻮ ﭘـﻪ ﺗـﺮڅ‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻔﻮ ﺳﻴﻤﻮ او ﻧﯧټﻮ ورګډوي‪ ،‬ځﻴﻨﯥ واﻳـﻲ‪ ،‬ﭼـﯥ‪» :‬څـﻮ زره ﻛﺎﻟـﻪ‬
‫ﻛﯥ ﭘﯧﮋﻧﺪﻟﻰ دى‪ ...‬ﻛﻮډې او ﺟﺎدو د ﺗﻤﺜﻴﻠﻲ ﻫﻨـﺮ د ﻣـﻮر ﺑڼـﻪ ﻟـﺮي‪ ...‬د‬ ‫ﭘﺨــﻮا ﭘــﻪ ﻟﺮﻏــﻮﻧﻲ ﻣﺼــﺮ ﻛــﯥ د اﻳﺒــﻲ ډوس )‪ (Abydos‬ﭘــﻪ ﻧﺎﻣــﻪ ﻳــﻮه‬
‫ﺑﺸﺮي ژوﻧﺪ ﭘـﻪ ﻟﻮﻣړﻳـﻮ او ﻟـﻪ ﺗـﺎرﻳﺦ څﺨـﻪ وړاﻧـﺪې ﭘړاووﻧـﻮ ﻛـﯥ دا‬
‫)‪(86 ،6‬‬
‫ډراﻣﻪ د اوﺳﻲ ډوس ﭘﺎﭼﺎ د ﻣړﻳﻨﯥ ﭘﻪ وﻳﺮﻧﻪ ﻛﯥ ښﻮدل ﺷﻮﯦﺪه‪«.‬‬
‫ډﯦﺮى څﯧړوﻧﻜﻲ ﭘﻪ ﺧﺘﻴځ ﻛﯥ ډراﻣﻪ ﺗـﺮ ﻟﻮﯦﺪﻳځـﻪ وړاﻧـﺪې ﺑـﻮﻟﻲ‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬
‫‪ /19‬ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ ﻛﺮﻛټﺮ ﻛښﻨﻪ‬
‫او د ﭘــﻮرﺗﻨۍ ډراﻣــﯥ د ښــﻮدل ﻛﯧــﺪو ﻧﯧټــﻪ ﻫــﻢ ﻟــﻪ ﻣــﯧﻼده ﻛــﺎﺑﻮ دوه‬
‫درې زره ﻛﺎﻟﻪ وړاﻧﺪې ګڼﻲ‪.‬‬
‫څﯧړﻧــﻮ ﭘــﻪ ﻟﺮﻏــﻮﻧﻲ ﻳﻮﻧــﺎن ﻛــﯥ ﻟــﻮﻣړﻧﻰ ډراﻣــﻪ ﻟﻴﻜــﻮال»ﺳــﻜﺎى‬
‫ﻟﺲ« ﺑﻠﻠﻰ دى‪ ،‬ﭼﯥ د »ده ﺳﻮﭘﻠﻲ اﻧټ‪ «the suppliant-‬ﻧـﻮﻣﻲ ډراﻣـﻪ‬
‫ﻳﯥ د ﻳﻮﻧﺎن ﭘﻪ ﻟﻮى ښﺎر‪ ،‬اﺗﻦ ﻛﯥ ﺳﺘﯧﺞ ﺷـﻮﯦﺪه او دوه ﻧـﻴﻢ زره ﻛﺎﻟـﻪ‬
‫ﭘﺨﻮا ﻟﻴﻜـﻞ ﺷـﻮﯦﺪه‪ .‬ادب ﭘﻮﻫـﺎن او څﯧړوﻧﻜـﻲ د دې ډراﻣـﯥ د ﻓﻨـﻲ‬
‫ﺧﻮاوو ﻗﻮت ﺗﻪ ﭘﻪ ﻛﺘﻮ ﺳﺮه دا ﻳﻘﻴﻨﻲ ﺑﻮﻟﻲ‪ ،‬ﭼﯥ ﻟـﻪ دې وړاﻧـﺪې دې‬
‫ډراﻣـــﯥ ډﯦـــﺮې ﭘـــﻮړۍ وﻫﻠـــﯥ وي؛ ﺧـــﻮ دا ﭼـــﯥ دا ﻻس ﺗـــﻪ راﻏﻠـــﯥ‬
‫ﻟــﻮﻣړﻧۍ ډراﻣــﻪ ده‪ ،‬ځﻜــﻪ ﺳــﻜﺎى ﻟــﺲ د ﻟــﻮﻣړﻧﻲ ډراﻣــﻪ ﻟﻴﻜــﻮال ﭘــﻪ‬
‫ﻧﺎﻣﻪ ﻳﺎدوﻻى ﺷﻮ‪.‬‬
‫ﻟﻪ ﻧﻮﻣﻮړي راوروﺳـﺘﻪ ﭘـﻪ اروﭘـﺎ ﻛـﯥ ډراﻣـﻪ ډﯦـﺮه وﻏﻮړﯦـﺪه او د‬
‫اﺗﻠﺴﻤﯥ ﭘﯧړۍ د ﺻﻨﻌﺘﻲ اﻧﻘﻼب ﭘﺮ ﻣﻬﺎل ﺧﻮ آن ﺗﺮ اوﺟﻪ ورﺳﯧﺪه‪.‬‬
‫ﺑﻴــﺎ ﻫــﻢ وﻳــﻼى ﺷــﻮ‪ ،‬ﭼــﯥ د ﻟــﻮﻣړﻧۍ ډراﻣــﯥ‪ ،‬ﻧﯧټــﯥ‪ ،‬ځــﺎى او‬
‫ﻟﻴﻜـــﻮال ﭘـــﻪ اړه د ﻛـــﺮه اﺳـــﻨﺎدو د ﻧـــﻪ ﺷـــﺘﻮن ﻟـــﻪ اﻣﻠـــﻪ د ډراﻣـــﯥ د‬
‫ﭘﻴﺪاﻳښﺖ ﻛﺮه ﻧﯧټﻪ ﻧﺸـﻮ ﭘـﻪ ګﻮﺗـﻪ ﻛـﻮﻻى؛ ﺧـﻮ دوﻣـﺮه وﻳـﻼى ﺷـﻮ‪،‬‬
‫ﭼﯥ ﻟﻪ ﻣﻴﻼد ﻧﻪ ﭘﻨځﻪ ﺳﻮه ﻛﺎﻟﻪ ﭘﺨﻮا ﭘـﻪ ﻳﻮﻧـﺎن ﻛـﯥ ډراﻣـﻪ د ﻫﻨﺮﻳـﺖ‬
‫او ﺷـــﻬﺮت ﭘﻮړﻳـــﻮ ﺗـــﻪ رﺳـــﯧﺪﻟﯥ وه‪ .‬ﭘـــﻪ ﻣﺼـــﺮ ﻛـــﯥ د ډراﻣـــﯥ ﭘـــﻪ اړه‬
‫ﻧﻈﺮﻳﺎت ښﻴﻲ‪ ،‬ﭼﯥ ﻟﻪ ﻣﻴﻼده څﻠﻮر زره ﻛﺎﻟﻪ د ﻣﺨﻪ ﻟﻴﺪل ﺷﻮې ده‪.‬‬
‫ﻋﻘﺎب ﺧټﻚ واﻳﻲ‪ ،‬ﭼﯥ ﭘﻪ ﻣﺼـﺮ ﻛـﯥ ﻧﺎټـﻚ ﻧﻨـﺪارې دوه ﻳـﺎ ﻫـﻢ‬
‫ﻛﯧﺪاى ﺷﻲ درې زره ﻛﺎﻟﻪ ﻗﺒﻞ اﻟﻤﺴﻴﺢ ﻣﻮﺟﻮدې وې‪ .‬ﺧﻮ د ﻟﺮﻏـﻮﻧﻲ‬
‫ﻳﻮﻧﺎن ﭘﻪ اړه د ﻧﻈﺮ ﺧﺎوﻧﺪان ﭘﻪ دې ﺑﺎور دي‪ ،‬ﭼﯥ دا ژاﻧﺮ ﭘﻪ ﺳﻤﻪ ﺑڼـﻪ‬
‫ﻟﻪ ﻣﯧﻼده ﭘﻨځﻪ ﭘﯧړۍ ﻣﺨﻜﯥ ﭘﻪ ﻣﻨﻈﻮﻣـﻪ ﺑڼـﻪ ﻫﻠﺘـﻪ راﻣـﻨځ ﺗـﻪ ﺷـﻮى‬
‫دى او ﺑﻴﺎ ﻳﯥ ﭘﺮاﺧﺘﻴﺎ او ﭘﺮﻣﺨﺘﻴﺎ ﻣﻮﻧﺪﻟﯥ ده‪.‬‬
‫ﭘــﻪ ﻟﺮﻏــﻮﻧﻲ ﻳﻮﻧــﺎن ﻛــﯥ د ﺳــﺘﺮ ﺗﺮاژﻳــﺪي ﻟﻴﻜــﻮﻧﻜﻲ)اﻳﺴــﻜﻠﻴﺲ‬
‫‪ /20‬ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ ﻛﺮﻛټﺮ ﻛښﻨﻪ‬
‫‪) ،(456-525‬ﺳـــﻮﻓﻮﻛﻠﻴﺰ ‪ ،(496 -456‬او ﻳـــﻮري ﭘﻴـــﺪز ﭘـــﻪ څﯧـــﺮ‬
‫ﻧﺎﻣﺘﻮ ډراﻣﻪ ﻟﻴﻜﻮﻧﻜﻲ را ﻣﻨځﺘﻪ ﺷﻮل‪ ،‬ﭼﯥ د ﻣﺤﻤﺪ ﺻـﺪﻳﻖ روﻫـﻲ‬
‫د ادﺑــﻲ څﯧړﻧــﻮ ﭘــﻪ ﺣﻮاﻟــﻪ ﺳــﻮﻓﻮﻛﻠﻴﺰ ﭘــﻪ ډراﻣــﻪ ﻟﻴﻜﻨــﻪ ﻛــﯥ ﺷــﻞ ځﻠــﻪ‬
‫ﻟــﻮﻣړۍ درﺟــﻪ ادﺑــﻲ ﺟــﺎﻳﺰه ګټﻠــﯥ ده‪ .‬ﻳــﻮري ﭘﻴــﺪز ﺑﻴ ـﺎ د دې ﻧﻮښــﺖ‬
‫ﺳــﺒﺐ ﺷــﻮ‪ ،‬ﭼ ـﯥ ﻛﺮﻛټــﺮ ﺗــﻪ ﻳــﯥ رښــﺘﻴﻨﻰ ﺟﻮړښــﺖ ورﻛــړ‪ .‬ﻫﻐــﻪ ﻳــﯥ د‬
‫ﻧـــﻮرو ﭘـــﻪ ﺧـــﻼف ﻟـــﻪ ﻣـــﺎﻓﻮق اﻻﻧﺴـــﺎﻧﻴﺖ او ﻣـــﺎﻓﻮق اﻟﻄﺒﻴﻌﺘـــﻪ را‬
‫ووﻳﺴﺖ او د رښﺘﻴﻨﻲ او ﻋﺎدي اﻧﺴﺎن ﭘﻪ ﺟﺎﻣﻪ ﻛﯥ ﻳﯥ ﻧﻨﻮﻳﺴﺖ‪.‬‬
‫دا ټــﻮل ﻻﺳــﻮﻧﺪوﻧﻪ ښــﻴﻲ‪ ،‬ﭼــﯥ ﻳــﻮې ﺑﺸــﭙړې او ﭘــﻪ ﺗــﻮل ﭘــﻮره‬
‫ډراﻣﯥ ﻟﻪ ﻟﺮﻏﻮﻧﻲ ﻳﻮﻧﺎﻧﻪ ټﻮﻟﯥ ﻧړۍ ﺗـﻪ ﻻره ﻣﻮﻧـﺪﻟﯥ‪ ،‬ان ﺗـﺮ دې ﭼـﯥ‬
‫د ﺷﻬﺴﻮار ﺳﻨګﺮوال ﻧﻴـﺎزي ﭘـﻪ وﻳﻨـﺎ د ﻧـړۍ د ﺑـﯥ ﺷـﻤﯧﺮه ﻣﺸـﻬﻮرو‬
‫ډراﻣﻪ ﻟﻴﻜﻮﻧﻜﻮ ﺗﺮ څﻨګ ﭘﻪ ﻫﻨـﺪ ﻛـﯥ د ﻛﺎﻟﻴـﺪاس ﭘـﻪ ﻧﺎﻣـﻪ ﻧﻮﻣـﻮﺗﻲ‬
‫ﻟﻴﻜــﻮال ﭘــﻪ ﺳﺎﻧﺴــګﺮﯦﺖ ژﺑــﻪ »د ﺷــﻜﺘﻼ ﻳــﺎ ﻫــﻢ ﺷﻜﻮﺷــﻼ« ﭘــﻪ ﻧﺎﻣــﻪ‬
‫داﺳـﯥ ﺗﻠﭙــﺎﺗﯥ ډراﻣــﻪ وړاﻧــﺪې ﻛــړه‪ ،‬ﭼـﯥ ﻧــړۍ ورﺗــﻪ ګﻮﺗــﻪ ﭘــﻪ ﻏــﺎښ‬
‫ﺷﻮه‪.‬‬
‫ﭘــﻪ ﻛﺎﻟﻴــﺪاس ﺳــﺮﺑﯧﺮه ﻓــﺮاﻧﺲ راﺳــﻴﻦ او ﻣــﻮﻟﻴﺮ داﺳــﯥ ډراﻣــﯥ‬
‫وﻛښــﻠﯥ‪ ،‬ﭼــﯥ ﭘــﻪ ډراﻣﺎﺗﻴــﻚ ژاﻧــﺮ ﻛــﯥ ﻳــﯥ ﻧــﻮى روح ﭘــﻪ ﺧﻮځښــﺖ‬
‫راووﺳــﺖ او دا ﻫﻨــﺮ ﻳــﯥ د ادب د ﻳــﻮه ﺳــﺮﻻري ﺻــﻨﻒ ﭘــﻪ ﻗﻄــﺎر ﻛــﯥ‬
‫ودراوه‪.‬‬
‫ﻛﻪ ﻧﻮره ﻧړۍ ګﻮښـﯥ ﺗـﻪ ﭘﺮﯦـږدو او ﭘـﻪ ﺧﭙـﻞ ﻫﯧـﻮاد ﻛـﯥ د ډراﻣـﯥ‬
‫رﯦښﯥ را وﺳﭙړو‪ ،‬ﺗﺮ ﻫﺮڅﻪ ﻣﺨﻜـﯥ ﺑـﻪ ﭘـﻪ زرګﻮﻧـﻪ ﻛﺎﻟـﻪ ﭘﺨـﻮا زﻣﺎﻧـﻪ‬
‫ﻛﯥ د ارﻳﺎﻳـﺎﻧﻮ ډراﻣـﻮ او ﻧﻨـﺪارو ﺗـﻪ ورﺗـﻪ ډﻟـﻪ ﻳﻴـﺰو ﻣﯧﻠـﻮ‪ ،‬ﻧڅـﺎوو‪،‬‬
‫ځـــﺎﻧګړو ﻣﺮاﺳـــﻤﻮ ﺳـــﺮه ﻣـــﺦ ﺷـــﻮ‪ ،‬ﭼـــﯥ ځﻴﻨـــﻮ ﻳـــﯥ ﭘـــﻪ زړه ﭘـــﻮرې‬
‫ﺗﻤﺜﻴﻠﻮﻧــﻪ‪ ،‬ﺗﻘﻠﻴﺪوﻧــﻪ او ﺣﺮﻛﺘﻮﻧــﻪ درﻟــﻮدل‪ .‬ﭘــﻪ دې ﺑﺮﺧــﻪ ﻛـﯥ وﻳــﺪي‬
‫ﺳﺮودوﻧﻪ او اوﺳﺘﺎﻳﻲ ﺳﺮودي ﻛﺎڅﻮﻧﻪ د ﻳﺎدوﻧﯥ وړ دي‪.‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬
‫‪ /21‬ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ ﻛﺮﻛټﺮ ﻛښﻨﻪ‬
‫ﺷﻬﺴﻮار ﺳﻨګﺮوال ﻧﻴﺎزى ﻟﻴﻜﻲ‪» :‬د آرﻳﺎﻳﺎﻧﻮ »ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ«ﻣﯧﻠـﻪ ﻫـﻢ‬
‫د راز راز ﻫﻨﺮوﻧﻮ ﭘﻪ ﺗﺮڅ ﻛﯥ ﺗﺮﺳﺮه ﻛﯧﺪﻟﻪ‪ .‬اﺗڼﻮﻧﻪ‪ ،‬ﻧڅـﺎوې او ﻧـﻮرې‬
‫ﺗﻤﺜﻴﻠﻲ ﺧـﻮاوې ﻳـﯥ درﻟـﻮدې‪ ،‬ﭼـﯥ ﺣﺘـﺎ ﺳـﺎﻣﺎﻧﻪ»ﺳـﻤﺎﻧﻪ« ﭘـﻪ ﭘښـﺘﻮ‬
‫)‪ ،7‬ﺳﺮﻳﺰه(‬
‫ﻛﯥ اوس ﻫﻢ د ﻧﻤﺎﻳﺶ او ښﻮدﻧﯥ ﭘﻪ ﻣﺎﻧﺎ ده‪«.‬‬
‫د ډراﻣـــﯥ د ﻫﻨـــﺮ ﭘـــﻪ اړه ﭘـــﻪ ﺳﺎﻧﺴـــګﺮﯦﺖ ﻛـــﯥ»ﺑﻬـــﺮت ﻣﻨـــﻰ« د‬
‫ډراﻣﺎﻳﻲ ادب ﺗﺮ ټﻮﻟﻮ ﻟﻮﻣړﻧﻰ ﻣﺴﺘﻨﺪ ﻛﺘﺎب ګڼﻼى ﺷﻮ‪.‬‬
‫ﺧﻮ دا ﭼﯥ ﻟﻮﻣړۍ ﭘښﺘﻮ ډراﻣﻪ ﻛﻠـﻪ وﻟﻴﻜـﻞ ﺷـﻮه‪ ،‬ﭘـﻪ دې اړه ﻫـﻢ‬
‫ﺑﯧﻼﺑﯧﻞ ﻧﻈﺮوﻧﻪ ﺷﺘﻪ‪ ،‬اﻓﻀﻞ رﺿﺎ واﻳﻲ‪ » :‬د ﺳﺮﺣﺪ ﻳـﻮه ﺳـﺘﺮ ډراﻣـﻪ‬
‫ﻧګﺎر ﻗﻤـﺮ ﺳـﺮﺣﺪي ﭘـﻪ ﻛـﺎل ‪ 1921‬ﻛـﯥ ﻋﺒـﺮت ﻧـﻮﻣﻲ ډراﻣـﻪ وﻟﻴﻜﻠـﻪ‪،‬‬
‫ﻫﻐﻪ دا ډراﻣﻪ ﭘﻪ اردو ژﺑﻪ وﻟﻴﻜﻠﻪ‪«....‬‬
‫) ‪(40 ،8‬‬
‫ﻟــﻪ دې او ﻧــﻮرو ﻻﺳــﻮﻧﺪوﻧﻮ ﻧــﻪ ﺟــﻮﺗﯧږي‪ ،‬ﭼــﯥ ﭘښــﺘﻮ ژﺑــﯥ ﺗــﻪ د‬
‫اردو ﻟـــﻪ ﻻرې ډراﻣـــﻪ را ﻟﯧږدﯦـــﺪﻟﯥ ده؛ ﺧـــﻮ دا ﭼـــﯥ ﻟـــﻮﻣړۍ ﭘښـــﺘﻮ‬
‫ډراﻣﻪ ﭼﺎ ﻟﻴﻜﻠﯥ ده‪ ،‬ﭘﻪ دې اړه ﻫﻢ د ﻧﻈﺮوﻧﻮ اﺧـﺘﻼف ﺷـﺘﻪ‪ .‬ښـﺎﻏﻠﻰ‬
‫زﻟﻤﻰ ﻫﯧﻮاد ﻣﻞ ﭘﻪ ﺧﭙـﻞ ﻛﺘـﺎب »د ﭘښـﺘﻮ ﻧﺜـﺮ اﺗـﻪ ﺳـﻮه ﻛﺎﻟـﻪ« ﻛـﯥ د‬
‫ﭘښــﺘﻮ ﻟــﻮﻣړﻧۍ ډراﻣــﻪ د »زﻣﻴﻨــﺪار« ﭘــﻪ ﻧﺎﻣــﻪ ﺣﻤــﺰه ﺷــﻴﻨﻮاري ﺗــﻪ‬
‫ﻣﻨﺴــﻮﺑﻮي؛ ﺧــﻮ ﻧــﻮر څﯧړوﻧﻜــﻲ ﺑﻴــﺎ ﺳــﺮه ﻳــﻮه ﺧﻮﻟــﻪ دي او د ﭘښــﺘﻮ‬
‫ډراﻣــﯥ ﭘﻴــﻞ د ﻋﺒــﺪاﻻﻛﺒﺮ ﺧــﺎن اﻛﺒــﺮ ﻟــﻪ درې ﻳﺘﻴﻤــﺎن ډراﻣــﯥ څﺨــﻪ‬
‫ﺑﻮﻟﻲ‪.‬‬
‫ډاﻛټﺮ ﺣﻨﻴـﻒ ﺧﻠﻴـﻞ ﭘـﻪ ﺧﭙـﻞ اﺛـﺮ ﻛـﯥ ﻛـﺎږي‪» :‬ﺗـﺮ اوﺳـﻪ ﭼـﯥ ﻛـﻮم‬
‫ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺷـﻮى دى‪ ،‬د ﻫﻐـﯥ ﻟـﻪ ﻣﺨـﯥ د ښـﺎﻏﻠﻲ ﻋﺒـﺪاﻻﻛﺒﺮ ﺧـﺎن اﻛﺒـﺮ‬
‫)درې ﻳﺘﻴﻤﺎن(د ﭘښﺘﻮ اوﻟﻨـﻰ ډراﻣـﺎﻳﻲ زﻳـﺎر ګڼﻠـﻰ ﺷـﻮ‪ .‬دا ډراﻣـﻪ د‬
‫اﺗﻤﺎﻧﺰو د آزاد ﺳﻜﻮل د ﻛﻠﻴﺰې ﭘﻪ دﺳﺘﻮره ﻛﯥ ﭘـﻪ ﻛـﺎل ‪ 1927‬ﺳـﺘﯧﺞ‬
‫ﻛړى ﺷﻮه‪«.‬‬
‫) ‪(163-164 ،9‬‬
‫ﺧــﻮ ځﻴﻨــﯥ ﺑﻴــﺎ ﭘــﻪ ﻟــﺮه ﭘښــﺘﻮﻧﺨﻮا ﻛــﯥ ﻟــﻮﻣړۍ ډراﻣــﻪ ﻫﻤــﺪې‬
‫‪ /22‬ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ ﻛﺮﻛټﺮ ﻛښﻨﻪ‬
‫ﭘـــﻮرﺗﻨﻲ ﻟﻴﻜـــﻮال ﺗـــﻪ د »ﺗﻌﻠـــﻴﻢ ﺟﺪﻳـــﺪ ﺗﻬـــﺬﻳﺐ ﺟﺪﻳـــﺪ« ﭘـــﻪ ﻧﺎﻣـــﻪ‬
‫ﻣﻨﺴﻮﺑﻮي‪ ،‬ﭼﯥ ﭘﻪ ‪ 1927‬م ﻛﺎل ﻛﯥ ﺳﺘﯧﺞ او وښـﻮدل ﺷـﻮه‪ .‬د ډاﻛټـﺮ‬
‫ﺣﻨﻴﻒ ﺧﻠﻴﻞ ﻧﻈﺮ ﻫﻢ ﭘﻪ ﻟـﺮه ﭘښـﺘﻮﻧﺨﻮا ﻛـﯥ د ﻟـﻮﻣړۍ ډراﻣـﯥ ﭘـﻪ اړه‬
‫ﭘﻪ څﻠﻮر ﻻرې ﻛﯥ ﻫﻚ ﭘﻚ وﻻړ دى‪ ،‬ﭘﻮرﺗﻨۍ ډراﻣﻪ ﻳـﯥ ﭘـﻪ اﻧـﺪ ﺗـﺮ‬
‫ډﯦﺮه ﺑﺸﭙړه او ﭘﻪ ﺗﻮل ﭘﻮره ﻧﻪ ورځﻲ‪ ،‬ﭘﻪ ﺧﭙﻞ اﺛﺮ »ﻣﻀﻤﻮن ﻧګـﺎري«‬
‫ﻛــﯥ ﻳــﯥ د ﭘــﻮرﺗﻨۍ ادﻋــﺎ د ﺛﺒــﻮت درﻳــځ ﭘــﻪ ډاګــﻪ ﻛــړى دى‪ ،‬واﻳــﻲ‪:‬‬
‫»ﻗﺎﺿﻲ رﺣﻴﻢ اﷲ ﭘـﻪ ﻛـﺎل ‪ 1928‬ﻛـﯥ د »ﻧـﻮې روﺷـﻨﻲ« ﻧـﻮﻣﻲ ډراﻣـﻪ‬
‫وﻟﻴﻜﻠﻪ‪» ...‬ﻧﻮې روﺷﻨﻲ«د ﻣﻘﺼـﺪﻳﺖ ﭘـﻪ ﻟﺤـﺎظ ﭘـﻪ ټﻮﻟـﻮ ﻛـﯥ اول او‬
‫ﻟــﻮى ﺣﻴﺜﻴــﺖ ﻟــﺮي‪ ...‬د ﻣﻘﺒﻮﻟﻴــﺖ ﻏـټ ﺛﺒــﻮت ﻳــﯥ دادى‪ ،‬ﭼــﯥ د ﻛﺎﺑــﻞ‬
‫)‪،10‬‬
‫واﻟﻲ‪ ،‬اﻣﻴﺮ اﻣﺎن اﷲ ﺧﺎن دا ﺗﺼﻨﻴﻒ ﭘﻪ ډﯦﺮ ﺗﻌـﺪاد ﻛـﯥ وﻏﻮښـﺖ‪«.‬‬
‫‪(143-144‬‬
‫ﭘﻪ ﺑﺮه ﭘښﺘﻮﻧﺨﻮا ﻛﯥ ﻟﻮﻣړۍ ډراﻣﻪ اﺳﺘﺎد ﻋﺒﺪاﻟﺤﻰ ﺣﺒﻴﺒـﻲ ﭘـﻪ‬
‫‪ 1314‬ه‪،‬ش ﻛﺎل د »ﺗﻮرﻳﺎﻟۍ ﭘښﺘﻨﻪ« ﺗﺮ ﺳﺮﻟﻴﻚ ﻻﻧـﺪې ﻟﻴﻜﻠـﯥ او د‬
‫ﻃﻠﻮع اﻓﻐﺎن د ﻫﻤﺪې ﻛﺎل ﭘﻪ ګڼﻪ ﻛﯥ ﭼﺎپ ﺷﻮﯦﺪه‪ ،‬ﭼـﯥ ورﭘﺴـﯥ ﭘـﻪ‬
‫ﻟﺮه او ﺑﺮه ﭘښﺘﻮﻧﺨﻮا ﻛﯥ د ډراﻣﯥ ﻫﻨﺮ وده وﻣﻮﻧﺪه او داﺳﯥ ډراﻣﯥ‬
‫وﭘﻨځﯧﺪې‪ ،‬ﭼﯥ د ډراﻣﺎﺗﻴـﻚ ژاﻧـﺮ ټـﻮل اﺻـﻮل او ﻣﻌﻴﺎروﻧـﻪ ﻳـﯥ ﭘـﻪ‬
‫ﺧﭙﻞ ځﺎن ﻛﯥ راﻧﻐﺎړل‪.‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫‪ /23‬ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ ﻛﺮﻛټﺮ ﻛښﻨﻪ‬ ‫‪ /24‬ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ ﻛﺮﻛټﺮ ﻛښﻨﻪ‬

‫ډﻟﻪ ﻛﯥ ﺣﺴﺎﺑﯧﺪاى ﺷﻲ؛ ﺧﻮ دﻏﻪ ﭼﺎپ ﺷﻮى ﻣﺘﻦ ﻫﻐﻪ ﻣﻬﺎل ﻧﻨـﺪاره‬
‫)‪(8-9 ،11‬‬
‫ﺑﺎﻟﻪ ﺷﻲ‪ ،‬ﭼﯥ د ښﻮدﻟﻮ او ﺗﻤﺜﻴﻠﻮﻟﻮ وړﺗﻴﺎ وﻟﺮي‪«.‬‬
‫ډراﻣﯥ ﻣﻌﻤﻮﻻً د ﺧﭙﻞ ﺟﺬاﺑﻴﺖ د ﺳـﺎﺗﻠﻮ ﭘـﻪ ﻣﻨﻈـﻮر ﻟﻨـډې ﻟﻴﻜـﻞ‬
‫ﻛﯧږي‪ ،‬ﻟﻪ ﻛﺸﻤﻜﺸﻮﻧﻮ‪ ،‬ﺗﻠﻮﺳﻮ‪ ،‬ﭘﯧښﻮ‪ ،‬ﭘﻴﻐﺎﻣﻮﻧﻮ او ﺣﺮﻛﺘﻮﻧـﻮ ﻧـﻪ‬
‫ﻣﺎﻻﻣــﺎل وي‪ .‬ﭘــﻪ ﻟﺮﻏــﻮﻧﻲ ﻳﻮﻧــﺎن ﻛــﯥ ډراﻣــﯥ ﻳــﻮ ﺑــﻞ ډول ﺟﻮړښــﺖ‬
‫درﻟــﻮد‪ .‬دې ﺟﻮړښــﺖ د ﺗﺮاژﻳــﺪۍ ﺑڼــﻪ ﺧﭙﻠــﻪ ﻛــړې وه او ﻟــﻪ ﻻﻧــﺪﻳﻨﻴﻮ‬
‫ﺑﺮﺧﻮ څﺨﻪ رﻏﯧﺪﻟﯥ وه‪-1» :‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‪ ،‬ﭼﯥ د ډراﻣﯥ او ﻧﻨﺪارې ﭘـﻪ ﭘﻴـﻞ‬
‫ﻛﯥ د ﻟﻮﻣړﻧۍ وﻳﻨﺎ ﭘﻪ ﺷﻜﻞ وړاﻧﺪې ﻛﯧـﺪه؛ ﺧـﻮ ﭘـﻪ ډراﻣﺎﺗﻴﻜـﻪ ﺑڼـﻪ‪.‬‬
‫د ډراﻣﯥ ﺟﻮړښﺖ‬ ‫‪-2‬د ډراﻣﻪ ﭼﻴﺎﻧﻮ د ﻟﻮﻣړي ګﺮوپ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﻲ اواز‪ ،‬ﭼﯥ ﻣﻴﻨـﻪ وال ﻳـﯥ‬
‫ﻧﻨــﺪارې ﺗــﻪ را ﺟــﺬﺑﻮل‪ -3 .‬درې – څﻠــﻮر ﻫﻐــﻪ ﻣﻮﺿــﻮﻋګﺎﻧﯥ‪ ،‬ﭼــﯥ‬
‫دا ﭼﯥ ډراﻣﻪ څﻮ ډوﻟﻪ ﺟﻮړښﺘﻮﻧﻪ او څﻮ ډوﻟﻮﻧﻪ ﻟﺮي‪ ،‬ﻫﻐﻪ ﺑﺤـﺚ‬ ‫اﺻﻠﻲ ﺷﺨﺼﻴﺘﻮﻧﻪ ﭘﻜﯥ ﻟﻮﺑﯧﺪل‪ -4 .‬ﻣﻘـﺎم‪ ،‬ﻳـﺎ ﻫﻐـﻪ ځـﺎى‪ ،‬ﭼـﯥ ﻛـﺮه‬
‫ﭘﻪ راﺗﻠﻮﻧﻜﯥ ﻛﯥ ﭘﻪ دې اړه ﻳﻮې ځﺎﻧګړې ﻟـﻮﻳﯥ ﻟﻴﻜﻨـﯥ ﺗـﻪ ﭘﺮﯦـږدم‪،‬‬ ‫ﻛﺘﻮﻧﻜﻮ ﺑﻪ د ﻧﻨﺪارې او ﺗﻤﺜﻴﻞ ﭘـﻪ اړه ﻧﻘـﺪ ﻛـﺎوه‪ -5 .‬ﻣﻘﻄـﻊ‪ ،‬دا ﻫﻐـﻪ‬
‫دﻟﺘﻪ ﭘﻪ ﻟﻨډو ټﻜﻮ ﻛﯥ ﻳﻮازې د ډراﻣﯥ ﭘﻪ اﺟـﺰاوو او ﻋﻨﺎﺻـﺮو ﺑﺤـﺚ‬ ‫ﺑﺮﺧــﻪ وه‪ ،‬ﭼــﯥ ډراﻣــﻪ ﭘﻜــﯥ راﻧﻐښــﺘﻞ ﻛﯧﺪﻟــﻪ او ﭘﺎﻳﻠــﻪ ﻳــﯥ وړاﻧــﺪې‬
‫را ﻧﻐﺎړم‪.‬‬ ‫ﻛﯧﺪﻟﻪ‪«.‬‬
‫)‪(98-99 ،12‬‬

‫ډراﻣﻪ ﻟﻪ ﻧﻮرو ﻧﺜﺮي ژاﻧﺮوﻧﻮ‪ ،‬ﭘﻪ ځﺎﻧګړې ﺗﻮګﻪ ﻟﻪ ﻛﻴﺴـﯥ‪ ،‬ﻧـﺎول‬
‫او روﻣﺎن ﺳﺮه ﺷﺮﻳﻜﯥ ﭘﻮﻟﯥ ﻟﺮي‪ .‬ﺗﻮﭘﻴﺮ ﻳﯥ ﻳـﻮازې ﭘـﻪ دې ﻛـﯥ دى‪،‬‬
‫ﭼﯥ ډراﻣﻪ د ښـﻮدﻟﻮ او وړاﻧـﺪې ﻛﻮﻟـﻮ ﻫﻨـﺮ دى‪ ،‬ﻛﺮﻛټﺮوﻧـﻪ ﭘﻜـﯥ ﭘـﻪ‬
‫ژوﻧــﺪۍ ﺑڼــﻪ ﻟــﻮﺑﯧږي‪ ،‬د ﻛﻴﺴــﯥ او ﻧــﺎول ﭘــﻪ څﯧــﺮ ﭘــﻪ رواﻳﺘــﻲ او ﻧــﻪ‬
‫ﺗﻤﺜﻴﻠﯧﺪوﻧﻜﯥ ژﺑﻪ ﻧﻪ ﻟﻴﻜﻞ ﻛﯧږي او ټﻮﻟﻪ ﻟﻪ ډﻳﺎﻟﻮګﻮﻧﻮ ﺟﻮړه وي‪.‬‬
‫ﺟــﻼل ﻧــﻮراﻧﻲ ﭘــﻪ »ګﻔﺘــﺎرى درﺑــﺎره ادﺑﻴــﺎت دراﻣﺎﺗﻴــﻚ« ﻛﺘــﺎب‬
‫ﻛﯥ د داﺳـﺘﺎﻧﻲ او ﻧﻤﺎﻳﺸـﻲ ادﺑﻴـﺎﺗﻮ ﺗـﻮﭘﻴﺮ داﺳـﯥ ﭘـﻪ ډاګـﻪ ﻛـﻮي‪» :‬‬
‫ﻣﻨﻈــﻮم او ﻣﻨﺜــﻮر داﺳــﺘﺎﻧﻲ ادﺑﻴــﺎت د ﻟﻮﺳــﺘﻠﻮ ﻟﭙــﺎره ﭘﻨځــﻮل ﺷــﻮي‬
‫دي‪ ،‬ﻳﻮه ﻧﻨـﺪاره ﻫـﻢ ﻟﻮﺳـﺘﻞ ﻛﯧـﺪاى ﺷـﻲ او د داﺳـﺘﺎﻧﻲ ادﺑﻴـﺎﺗﻮ ﭘـﻪ‬
‫ﻧﻮې ﻣﻮﺿﻮع د ﻧﻪ ﻣﻮﻧﺪﻟﻮ ﭘﺮ ﻣﻬﺎل زړې ﻫﻐﯥ ﺗـﻪ ﻟـﻪ ﻧـﻮې زاوﻳـﯥ ﺳـﺮ‬
‫د ډراﻣــﯥ ﻟــﻪ ﭘــﻮرﺗﻨﻲ او ﻧــﻮرو ﺟﻮړوښــﺘﻮﻧﻮ ﻧــﻪ ﺟــﻮﺗﯧږي‪ ،‬ﭼــﯥ د‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ ﭘﻪ اوږدو ﻛﯥ ﻳﯥ ډﯦﺮ ﻣـﺰل ﻛـړى دى‪ ،‬ﺑﯧﻼﺑﯧـﻞ ﺳﻜښـﺘﻮﻧﻪ ﻳـﯥ‬
‫ﺧﭙﻞ ﻛړي دي؛ ﺧﻮ ﺗﺮ ډﯦﺮه ﻳﯥ ﭘﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮو او اﺟﺰاوو ﻛﯥ ﻛﻤښـﺖ ﻧـﻪ‬
‫ﻣﺤﺴﻮﺳﯧږي‪ .‬ﻫﻤﺪا ده‪ ،‬ﭼﯥ ډراﻣﻪ د ﻧﺜﺮي ژاﻧﺮوﻧﻮ ﭘﻪ څﯧﺮ ﺗﺮ ﻫﺮ څـﻪ‬
‫ﻣﺨﻜﯥ ﻣﻮﺿﻮع ﺗﻪ اړﺗﻴﺎ ﻟﺮي‪ .‬داﺳﯥ ﻣﻮﺿﻮع ﺗﻪ‪ ،‬ﭼﯥ د ډﯦـﺮى ﺳـﻠﻨﻪ‬
‫ﻣﺨﺎﻃﺒﻴﻨﻮ ﻟﻪ ژوﻧﺪ ﺳﺮه ﻧﻪ ﺷﻠﯧﺪوﻧﻜﯥ اړﻳﻜﯥ وﻟﺮي‪.‬‬
‫ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ ﻫﺮ ډول ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ځﺎﻳﯧﺪاى ﺷﻲ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ دا ﺑـﻪ ﻳـﯥ‬
‫ﻳﻮه ﭘﻪ زړه ﭘـﻮرې ځﺎﻧګړﻧـﻪ وي؛ ﺧـﻮ ډراﻣـﻪ ﻟﻴﻜـﻮال ﺗـﻪ ﺑﻮﻳـﻪ‪ ،‬ﭼـﯥ د‬
‫ﻧﻮې ﻣﻮﺿﻮع او ﺳﻜﺎﻟﻮ ﭘﻪ ﻣﻮﻧﺪﻧﻪ ﻛﯥ زﻳـﺎر وﺑﺎﺳـﻲ او ﻳـﺎ ﺧـﻮ دې د‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬
‫‪ /25‬ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ ﻛﺮﻛټﺮ ﻛښﻨﻪ‬
‫ورښــﻜﺎره ﻛــړي‪ .‬ﻛــﻪ ﻣﻮﺿــﻮع ﭘــﻪ ﻫــﺮه اﻧــﺪازه ﺟﺎﻟﺒــﻪ او ﭘــﻪ زړه ﭘــﻮرې‬
‫وي‪ ،‬ډراﻣﯥ ﺑﻪ ﻣﻮ ﭘﻪ ﻫﻤﺎﻏﻪ اﻧﺪازه ﻣﻴﻨﻪ وال ﻣﻮﻧـﺪﻟﻲ او د ﻣﻮﺿـﻮع‬
‫ﻟــﻪ ﻻرې ﺑــﻪ ﻣــﻮ د ﻛﺮﻛټﺮوﻧــﻮ ﭘــﺮ ﻣــټ ﻣﻴﻨــﻪ واﻟــﻮ ﺗــﻪ ګټــﻮر ﭘﻴﻐﺎﻣﻮﻧــﻪ‬
‫وړاﻧﺪې ﻛړي وي‪.‬‬
‫ﻛـــﺮه ﻛﺘـــﻮﻧﻜﻲ ﻟﻴﻜﻮاﻻﻧـــﻮ ﺗـــﻪ وړاﻧـــﺪﻳﺰ ﻛـــﻮي‪ ،‬ﭼـــﯥ د ﻣﻮﺿـــﻮع‬
‫ﻣﻮﻧﺪﻧﯥ ﻟﭙﺎره د ﺧﭙﻞ ﭼﺎﭘﯧﺮﻳﺎل ﻫﺮڅﻪ ﺗﻪ ﭘﻪ ځﻴﺮ وګﻮرئ‪ ،‬د ﺧﭙﻞ ﺗﯧـﺮ‬
‫ژوﻧﺪ ﺗﺠﺮﺑﯥ ﻳﻮ ځﻞ ﺑﻴﺎ ﺳﺘﺮګﻮ ﺗﻪ ودروئ او ﻳـﺎ ﻟـﻪ ﻧـﻮرو د ﻣﻮﺿـﻮع‬
‫ﭘــﻪ ﻣﻮﻧﺪﻧـﻪ ﻛــﯥ ﻣﺮﺳــﺘﻪ وﻏــﻮاړئ؛ ﺧ ـﻮ ﭘــﻪ اړه ﻳــﯥ ﻫــﺮ اړﺧﻴــﺰه ﭘﻠټﻨــﻪ‬
‫وﻛړئ او ﻳﺎ ﻳﯥ ﻟﻪ ﻟﻴﻜﻨﯥ وړاﻧﺪې ﭘﻪ ﺧﭙـﻞ ځـﺎن د ﻋﻤﻠـﻲ ﻛﻮﻟـﻮ ﻫڅـﻪ‬
‫وﻛړئ‪.‬‬
‫ښــﺎﻏﻠﻰ اﺟﻤــﻞ ﭘﺴــﺮﻟﻰ د ﻧﺠﻴــﺐ ﻣﺤﻔــﻮظ ﻟــﻪ ﺧــﻮﻟﯥ ﻛــﺎږي‪» :‬ﻫــﺮه‬
‫زړه ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻴﺎ ﻫﻢ ﻧﻮې ﻛﯧﺪاى ﺷﻲ‪ .‬دﻏﻪ ﻧﻮښﺖ ﻫﻨﺮ راﻣﻨځﺘﻪ ﻛـﻮي‬
‫او د ﻫﻨﺮ ﭘﻪ ﺑﺮﺧﻪ ﻛﯥ دا ﻣﻬﻤﻪ ﻧـﻪ ده‪ ،‬ﭼـﯥ څـﻮﻣﺮه ﻧـﻮى دى‪ ،‬ﺑﻠﻜـﯥ دا‬
‫) ‪(23 ،13‬‬
‫ﻣﻬﻤﻪ ده‪ ،‬ﭼﯥ ګټﻪ ﻳﯥ څﻮﻣﺮه ده او ﺧﻮﻧﺪ ﻳﯥ څﻮﻣﺮه‪«.‬‬
‫ځﻴﻨﯥ ﻟﻴﻜـﻮاﻻن ﺑﻴـﺎ د ﻣﻮﺿـﻮع ﻣﻮﻧـﺪﻧﯥ ﻟﭙـﺎره ګـڼ ﺷـﻤﯧﺮ ﻛﻠﻤـﯥ‬
‫ﻟﻴﻜﻲ‪ .‬ﻫﻤﺪا ﻣﻌﻨﺎ ﻟﺮوﻧﻜﯥ ﻛﻠﻤﯥ ﻳﻮه ﭘﻪ زړه ﭘﻮرې ﻣﻮﺿـﻮع ﭘـﻪ ﻻس‬
‫ورﻛـﻮي‪ ،‬ﺣﺘــﺎ ځﻴﻨــﯥ ﺑﻴــﺎ ﻟــﻪ ﺑﯧﻼﺑﯧﻠـﻮ ﺗﺼــﻮﻳﺮوﻧﻮ ﻧــﻪ ﻫــﻢ ګټــﻪ ﭘﻮرﺗــﻪ‬
‫ﻛـــﻮي‪ .‬ﻣﻮﻧـــﺪل ﺷـــﻮې ﻣﻮﺿـــﻮع ډﯦـــﺮ ځﻠـــﻪ د ﻟﻴﻜﻨـــﯥ وړ ﻧـــﻪ وي او‬
‫اﻳﺠﺎﺑﻮي‪ ،‬ﭼﯥ ﺻﻴﻘﻞ دې ﺷﻲ‪ ،‬ودې ﺗﺮاﺷﻞ ﺷـﻲ او د ﺧﻴـﺎل ﭘـﺮ ﻣـټ‬
‫دې د ګټﻨﯥ او ﻛﺎروﻧﯥ وړ وګﺮځﻮل ﺷﻲ‪.‬‬
‫ﻛﻠﻪ ﻣﻮ ﭼﯥ ﻣﻮﺿﻮع وﻣﻮﻧﺪه‪ ،‬ﭘﻪ ﻛﺎر ده‪ ،‬ﭼـﯥ د ډراﻣـﯥ ﻟﭙـﺎره ﭘـﻪ‬
‫ﻛﻴﺴﻪ واوړي‪ .‬ﭘﻪ ﻛﻴﺴـﻪ د اړوﻟـﻮ ﻟﭙـﺎره ﻟـﻮﻣړى ﺧﺎﻛـﻪ ﻟﻴﻜـﻞ ﻛﯧـږي‪،‬‬
‫ﭼﯥ ﻣﻮﺿﻮع او ﻛﻴﺴـﻪ ﻟـﻪ ﻫﯧﺮوﻟـﻮ ﺳـﺎﺗﻲ او اړﻳﻨـﻮ ﺑـﺪﻟﻮﻧﻮﻧﻮ ﺗـﻪ ﻳـﯥ‬
‫ﺑﺮاﺑﺮوي‪ .‬د ډراﻣﯥ ﻛﻴﺴﻪ د ﻣﻜـﺎﻟﻤﻮ او ﻛﺮﻛټﺮوﻧـﻮ ﭘـﻪ وﺳـﻴﻠﻪ ﻣـﺦ ﭘـﺮ‬
‫‪ /26‬ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ ﻛﺮﻛټﺮ ﻛښﻨﻪ‬
‫وړاﻧﺪې ځﻲ؛ ﺧﻮ ﻛﻴﺴـﯥ ﺗـﻪ ﺗـﺮ ډﯦـﺮه ﭘﯧښـﯥ‪ ،‬ﻛﺸﻤﻜﺸـﻮﻧﻪ او ﻛﻠـﻒ‬
‫ﻫﻨګﺮوﻧﻪ اداﻣﻪ ورﻛﻮﻻى ﺷﻲ‪.‬‬
‫د ډراﻣﯥ ﭘﻼټ ﻫﻢ د ﻧﻮرو ﻧﺜﺮي ژاﻧﺮوﻧﻮ ﭘﻪ څﯧﺮ ﻣﻬـﻢ رﻛـﻦ ﺑﻠـﻼى‬
‫ﺷﻮ‪ ،‬ﻫﻤﺪا ﭘﻼټ د ﭘﯧښﻮ ﺧﺎﻛﻪ او ﺗﺮﺗﻴﺐ دى‪ ،‬د ﭘﯧښﻮ ﻣﻨﻄﻘﻲ ﺗـړاو‬
‫او ﺗﺴﻠﺴــﻞ ډراﻣــﻪ ﻟــﻪ ﻣﺼــﻨﻮﻋﻴﺘﻪ ﺳــﺎﺗﻲ او ﭘــﻪ دې ﻛــﺎر ﺳــﺮه ﭘــﻪ رڼــﺎ‬
‫ورځ د ﻣﻴﻨﻪ واﻟﻮ ﺳﺘﺮګﯥ ﭘﻪ ﺧﺎورو ﻟﻪ ډﻛﯧﺪو ﺳﺎﺗﻞ ﻛﯧږي‪.‬‬
‫ﺑﻠــﻪ ﻣﻮﺿــﻮع د ډراﻣــﯥ ﻣﻜــﺎﻟﻤﯥ او ﺧﺒــﺮې اﺗــﺮې‪ ،‬ﻳــﺎ ډﻳﺎﻟﻮګﻮﻧــﻪ‬
‫دي‪ .‬ډراﻣــﻪ داﺳــﯥ ژاﻧــﺮ دى‪ ،‬ﭼــﯥ د راوي ﻳــﺎ ﻧﻜــﻞ ﭼــﻲ ﻟــﻪ ﺧــﻮﻟﯥ ﻧــﻪ‬
‫وړاﻧﺪې ﻛﯧږي؛ ﺑﻠﻜﯥ د ﻛﺮﻛټﺮوﻧﻮ ﭘـﻪ ﺧﺒـﺮو اﺗـﺮو‪ ،‬ﻣﻜـﺎﻟﻤﻮ او ﻛـړو‬
‫وړو ﻛﯥ ﻧﻨـﺪارې ﺗـﻪ اﯦښـﻮدل ﻛﯧـږي‪ .‬ﭘـﻪ ﻣﻜـﺎﻟﻤﻮ او ډﻳـﺎﻟﻮګﻮﻧﻮ ﻛـﯥ‬
‫ﺑﺎﻳـﺪ ﻟﻨـډون‪ ،‬رواﻧـﻲ او ﺟـﺬاﺑﻴﺖ ﻣﻮﺟـﻮد وي‪ .‬ﻫﻤـﺪا ﺧﺒـﺮې اﺗـﺮې او‬
‫ﻛــړه وړه دي‪ ،‬ﭼــﯥ د ﻳــﻮه ﻛﺮﻛټــﺮ ﻇــﺎﻫﺮ او ﺑــﺎﻃﻦ ﺑــﺮﻣﻼ ﻛــﻮي او ﻫﻐــﻪ‬
‫ﺗـــﺮې ﭘـــﻪ ټﻮﻟـــﻪ ﻣﻌﻨـــﺎ ﭘﯧﮋﻧـــﺪل ﻛﯧـــږي‪ .‬څـــﻮﻣﺮه ﻣـــﻮ ﭼـــﯥ ﻣﻜـــﺎﻟﻤﯥ او‬
‫ډﻳﺎﻟﻮګﻮﻧﻪ د ﻛﺮﻛټﺮوﻧﻮ ﻟﻪ ځﺎﻧګړﻧﻮ او ﺧﺼﻮﺻﻴﺎﺗﻮ ﺳﺮه ﺳﻢ ﻟﻴﻜﻠـﻲ‬
‫وي‪ ،‬ﭘﻪ ﻫﻤﺎﻏـﻪ ﻛﭽـﻪ ﺑـﻪ ﻣـﻮ ﻣﻴﻨـﻪواﻟـﻮ ﺗـﻪ د ﺧﭙﻠـﻮ ﻛﺮﻛټﺮوﻧـﻮ ﭘـﻪ ښـﻪ‬
‫ورﭘﯧﮋﻧﺪﻧــﻪ او د ﻣﻮﺿــﻮع او ﭘﻴﻐــﺎم ﭘــﻪ ښــﻪ وړاﻧــﺪې ﻛﻮﻟــﻮ ﻛــﯥ ﺑﺮﻳــﺎ‬
‫ﺗﺮﻻﺳﻪ ﻛړې وي‪.‬‬
‫د ډراﻣــﯥ ﻣﻜــﺎﻟﻤﯥ د ﻋــﺎدي ژوﻧــﺪ ﻳــﺎ ﭘــﻪ اﺻــﻄﻼح د اﻧﺴــﺎﻧﺎﻧﻮ‬
‫ورځﻨــۍ ﺧﺒــﺮې اﺗــﺮې دي؛ ﺧــﻮ ﭘــﻪ دوﻣــﺮه ﺗــﻮﭘﻴﺮ‪ ،‬ﭼــﯥ ﺗﺮﺗﻴــﺐ‪ ،‬زړه‬
‫راښﻜﻮن او ﺟﺬاﺑﻴﺖ ﺑﻪ ﻣﻮ ﭘﻜﯥ ځﺎى ﭘﺮ ځﺎى ﻛړى وي‪ ،‬د ﻛﺮﻛټﺮ ﻟـﻪ‬
‫ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺳﺮه ﺑﻪ ﻣﻮ ﺑﺮاﺑﺮې ﻛـړې وي او د ﻣﺘﻠﻮﻧـﻮ‪ ،‬ﺗﻜﻴـﻪ ﻛﻼﻣﻮﻧـﻮ‬
‫او اﺻﻄﻼﺣﺎﺗﻮ ﭘﺮ ﻣټ ﺑﻪ ﻣﻮ ﭘﻪ زړه ﭘﻮرې ﻛړې وي‪.‬‬
‫د ډﻳﺎﻟﻮګﻮﻧﻮ او ﻣﻜﺎﻟﻤﻮ ﻟﻴﻜﻠﻮ ﭘﺮ ﻣﻬﺎل دې ﻻﻧـﺪې ټﻜـﻲ ﭘـﻪ ﭘـﺎم‬
‫ﻛﯥ وﻧﻴﻮل ﺷﻲ‪:‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫‪ /27‬ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ ﻛﺮﻛټﺮ ﻛښﻨﻪ‬ ‫‪ /28‬ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ ﻛﺮﻛټﺮ ﻛښﻨﻪ‬

‫‪ -1‬ډﻳﺎﻟﻮګﻮﻧﻪ دې ﻟﻨډ وي‪.‬‬ ‫‪ -4‬ﻛﺮﻛټﺮ ﻳﺎ ﺷﺨﺼﻴﺖ )‪(Character‬‬

‫‪ -2‬ﭘﺮ ﻟﻪ ﭘﺴﯥ ﺗﺴﻠﺴﻞ دې وﻟﺮي‪.‬‬ ‫‪ -5‬زﻣﺎن او ﻣﻜﺎن )‪(Time and Place‬‬
‫‪ -3‬ﺳﺎده‪ ،‬ټﻮل ﻓﻬﻤﻪ او روان دې وي‪.‬‬ ‫‪ -6‬ﻓﻀﺎ او ﺣﺎﻟﺖ )‪(Atmosphere and mood‬‬
‫‪ -4‬د ﻛﺮﻛټﺮ او ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻟﻮري ﻟﻪ ﺳﻮﻳﯥ ﺳﺮه دې ﺑﺮاﺑﺮ وي‪.‬‬ ‫‪ -7‬ډﻳﺎﻟﻮګﻮﻧﻪ او ﺧﺒﺮې اﺗﺮې )‪. (Dialogue‬‬
‫‪ -5‬ﺣﺎﻟﺘﻮﻧــﻪ‪ ،‬اﺣﺴﺎﺳــﺎت او اﯦﻔﻜټﻮﻧــﻪ دې ﭘﻜــﯥ ځــﺎى ﭘــﺮ ځــﺎى‬ ‫د ﻛﺮﻛټﺮ ﭘﻪ اړه د ﻻ ﭘﻮره ﺑﺤﺚ ﻟﭙﺎره اړﻳﻨﻪ ﺑﺮﯦښﻲ‪ ،‬ﭼﯥ ﭘﻪ ﻛﺮﻛټـﺮ‬
‫ﺷﻮي وي‪.‬‬ ‫ﻛښﻨﻪ وﻏږﯦږو؛ ﺧﻮ ﺗﺮ ﻫﻐﻪ ﻣﺨﻜﯥ د ﻛﺮﻛټﺮ ﭘﯧﮋﻧﺪﻧﻪ اړﻳﻨﻪ ده‪.‬‬
‫‪ -6‬د ﭘﻴﻐﺎم او د ځﺎن او ﻧﻮرو ﻛﺮﻛټﺮوﻧﻮ د ﭘﯧﮋﻧـﺪو ﻟﭙـﺎره دې ﺗـﺮې‬
‫ګټﻪ ﭘﻮرﺗﻪ ﺷﻮې وي‪.‬‬
‫‪ -7‬د ﺗﻜﻴﻪ ﻛﻼﻣﻮﻧﻮ‪ ،‬ﻣﺘﻠﻮﻧﻮ او د اړﺗﻴﺎ ﭘﺮ وﺧﺖ دې د ﻛﻮﻣﯧـډي‬
‫اﻟﻔﺎﻇﻮ د ﻛﺎروﻧﯥ ﻟﻪ ﻻرې د رښﺘﻴﻨﻮ ورﺗﻪ اﻧﺴﺎﻧﺎﻧﻮ ﺷﺨﺼـﻴﺖ ﭘﻜـﯥ‬
‫ﻣﻨﻌﻜﺲ ﺷﻮى وي‪.‬‬
‫‪ -8‬او ﺑــﺎﻻﺧﺮه دا ﭼــﯥ د ﻛﺮﻛټــﺮ د درﻳــﻮ واړو ﺑﻌــﺪوﻧﻮ ښــﻜﺎره او‬
‫روښﺎﻧﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ دې وړاﻧﺪې ﻛړي‪.‬‬
‫د ډراﻣﯥ ﺑﻞ ډﯦﺮ ﻣﻬﻢ ﻋﻨﺼﺮ ﻛﺮﻛټـﺮ دى‪ ،‬ﭼـﯥ ډراﻣـﻪ ﭘـﺮﻣﺦ وړي‪،‬‬
‫دروﻧﻲ او ﺑﯧﺮوﻧﻲ ﻛﺸﻤﻜﺸـﻮﻧﻪ او ټﻜﺮوﻧـﻪ اﻳﺠـﺎدوي او ﺑـﺎﻻﺧﺮه ﻟـﻪ‬
‫ﻫﻤﺪې ﻛﺸﻤﻜﺸﻮﻧﻮ او ټﻜﺮوﻧﻮ ﻧـﻪ ﭘﯧښـﯥ زﻳږﯦـږي‪ ،‬ﭼـﯥ د ډراﻣـﯥ د‬
‫دوام ﺳــــﺒﺐ ګﺮځــــﻲ‪ .‬ﭘــــﻪ ﻣﻮﺿــــﻮع‪ ،‬ﻛﻴﺴــــﻪ‪ ،‬ﭘــــﻼټ‪ ،‬ﻣﻜﺎﻟﻤــــﻪ او‬
‫ﻛﺮﻛټﺮوﻧـــﻮ ﺳـــﺮﺑﯧﺮه‪ ،‬ډراﻣـــﻪ د ﻧـــﺎول او ﻛﻴﺴـــﯥ ﭘـــﻪ څﯧـــﺮ ﺗﻠﻮﺳـــﻪ او‬
‫ﭘﯧښﻪ‪ ،‬ﻳﺎ ﭘﯧښﯥ ﻫﻢ ﻟﺮي؛ ﺧﻮ ﻋﻤﻞ او ﻛﺮﻛټﺮ ﭘﻜﯥ ﻣﻬﻢ دي‪.‬‬
‫د ﻧړۍ ډراﻣﻪ ﭘﻮﻫﺎن د ډراﻣﯥ د اوو ﻋﻨﺎﺻﺮو ﭘـﻪ اړه ﺗـﺮ ډﯦـﺮه ﺳـﺮه‬
‫ﻳﻮه ﺧﻮﻟﻪ دي‪ ،‬دﻏﻪ اووه ﻋﻨﺎﺻﺮ ﭘﻪ دې ډول دي‪:‬‬
‫‪ -1‬ﻣﻮﺿﻮع )‪(Theme‬‬
‫‪ -2‬ﭘﻴﻐﺎم )‪(Message‬‬
‫‪ -3‬ﭘﻼټ ﻳﺎ د ﻛﻴﺴﯥ ﻧﻘﺸﻪ )‪(Plot‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫‪ /29‬ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ ﻛﺮﻛټﺮ ﻛښﻨﻪ‬ ‫‪ /30‬ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ ﻛﺮﻛټﺮ ﻛښﻨﻪ‬

‫ﻛړى دى‪.‬‬
‫د ډراﻣﯥ ﻣﻨﺘﻘﺪان ﺑﻴـﺎ د ارﺳـﻄﻮ ﻟـﻪ دې درﻳـځ ﺳـﺮه ﻣﻮاﻓـﻖ ﻧـﻪ دي‬
‫او ﻛﺮﻛټﺮ ﺗﻪ د ﻧﻮرو ﺗﻮﻛﻮ ﭘﻪ ﭘﺮﺗﻠﻪ ﭘﻪ ﻟﻮړ اﻫﻤﻴـﺖ ﻗﺎﻳـﻞ دي‪ .‬اوس ﺑـﻪ‬
‫د ﻛﺮﻛټــﺮ د اﻫﻤﻴــﺖ ﭘــﻪ اړه ﻣﺨﺘﻠــﻒ درﻳځﻮﻧــﻪ ﭘــﺮ ځــﺎى ﭘﺮﯦــږدو او د‬
‫ﻛﺮﻛټــﺮ ﭘــﻪ دې ﻟﻨــډ ﺗﻌﺮﻳــﻒ ﺑــﻪ ﺑﺴــﻨﻪ وﻛــړو‪ ،‬ﭼــﯥ ﻛﺮﻛټــﺮ د ډراﻣــﯥ د‬
‫ﻛﻴﺴﯥ ﭘﺮﻣﺦ وړوﻧﻜﻰ دى او ﻳﺎ ﻫﻢ د ډراﻣﯥ ﻣﺤﺮﻛﻪ ﻗﻮه ﺑﻠﻞ ﻛﯧږي‪.‬‬
‫ﻛﺮﻛټــﺮ ﻟــﻪ ﺑﯧﻼﺑﯧﻠــﻮ ﻟﻮرﻳــﻮ‪ ،‬ﺑﯧﻼﺑﯧﻠــﯥ وﯦﺸــﻨﯥ ﻟــﺮي‪ ،‬د ډراﻣــﯥ‬
‫ډﯦﺮى ﻣﺨﻜښﺎن د »ﺷﺨﺼـﻴﺖ ﻫـﺎى دراﻣﺎﺗﻴـﻚ و اﻧـﻮاع ان« ﻣﻘـﺎﻟﯥ‬
‫ﻛﺮﻛټﺮ او د ﻫﻐﻪ ډوﻟﻮﻧﻪ‬ ‫ﻟﻪ ﻟﻴﻜﻮال‪ ،‬ﻋﻠﻰ رﺿﺎ ﻛﻼﻫﭽﻴﺎن ﺳﺮه ﭘـﻪ دې ﻻﻧـﺪﻧﻲ وﯦـﺶ ﻛـﯥ ﻳـﻮه‬
‫ﺧﻮﻟﻪ دي‪:‬‬
‫ﻫﺮه ډراﻣﻪ ﻛـﻪ ﭘﺮﻟـﻪ ﭘﺴـﯥ )ﺳـﻮپ اوﭘـﺮا( وي‪ ،‬ﻛـﻪ د ﺳـﭙﺎټ او ﻳـﺎ‬ ‫اﻟﻒ‪ -‬د ﭘﯧښﯥ زﻳږوﻧﯥ ﻟﻪ ﻣﺨﯥ د ﻛﺮﻛټﺮ ډوﻟﻮﻧﻪ‪:‬‬
‫ﻧـــﻮرو ﭼﻮﻛﺎټﻮﻧـــﻪ وﻟـــﺮي‪ ،‬د ډراﻣـــﯥ ډول او اړﺗﻴـــﺎ ﺗـــﻪ ﭘـــﻪ ﭘـــﺎم ﺳـــﺮه‬ ‫دا ﭼﯥ ډراﻣﻪ ﻟﻪ دروﻧﻴـﻮ او ﺑﯧﺮوﻧﻴـﻮ ﻛﺸﻤﻜﺸـﻮﻧﻮ او ټﻜﺮوﻧـﻮ را‬
‫ﻛﺮﻛټﺮوﻧﻮ ﺗﻪ ﭘﻜﯥ اړﺗﻴﺎ ﭘﯧښـﯧږي؛ ځﻜـﻪ ډراﻣـﻪ ﻫﻐـﻪ ژاﻧـﺮ دى‪ ،‬ﭼـﯥ‬ ‫ﭘﻨځﯧږي؛ ﻧﻮ ځﻜﻪ ﭘﯧښﻪ زﻳږوﻧـﻪ‪ ،‬ﺗﺤـﺮك‪ ،‬ﺗﺼـﺎدم‪ ،‬ﻻﻧﺠـﻪ او ټﻜـﺮ د‬
‫ﻛﺮﻛټﺮوﻧــﻪ ﭘﻜــﯥ ﻟـــﻮﺑﯧږي او ﻫﻤــﺪا ﻛﺮﻛټﺮوﻧـــﻪ ﭘﯧښــﯥ او د ډراﻣـــﯥ‬ ‫ﻛﺮﻛټﺮوﻧﻮ ﻳﻮه ښﻪ ځﺎﻧګړﻧﻪ ﺑﻠﻞ ﻛﯧږي او د ﻫﻤﺪې ځﺎﻧګړﻧﯥ ﻟﻪ ﻣﺨﯥ‬
‫ﻛﻴﺴﻪ ﭘﺮﻣﺦ ﺑﻴﺎﻳﻲ؛ ﻧﻮ را ﺑﻪ ﺷﻮ دې ﺗﻪ ﭼﯥ ﻛﺮﻛټﺮ څﻪ ﺗﻪ واﻳﻲ‪:‬‬ ‫ﻛﺮﻛټﺮوﻧﻪ ﭘﻪ دې دوو ډﻟﻮ ورګډﯦږي‪:‬‬
‫ﻛﺮﻛټــﺮ د ډراﻣــﯥ ﺗــﺮ ټﻮﻟــﻮ ﻣﻬــﻢ رﻛــﻦ او اﺳﺎﺳــﻲ ﻋﻨﺼــﺮ دى او‬
‫ﺑﺎﻻﺧﺮه ﻛﺮﻛټﺮ د ډراﻣﯥ ﻣﺤﺮﻛﻪ ﻗﻮه ده‪ .‬ﭘﻴﺮاﻧﻨﺪﻟﻠﻮ واﻳﻲ‪ :‬داﭼﯥ ﻳـﻮه‬ ‫‪ -1‬اﺗﻞ ﻳﺎ ﭘﯧښﻪ زﻳږووﻧﻜﻰ ﻛﺮﻛټﺮ )‪:(Protagonist‬‬
‫ﻛړﻧـﻪ ﻣــﻮږ ﺗــﻪ ﭘــﻪ ژوﻧــﺪۍ ﺑڼـﻪ وړاﻧــﺪې ﺷـﻲ‪ ،‬ﺑﺎﻳــﺪ ﺧﭙﻠــﻮاك اﻧﺴــﺎﻧﻲ‬ ‫دا ﻫﻐﻪ ډﻟﻪ ﻛﺮﻛټﺮوﻧﻪ دي‪ ،‬ﭼﯥ ﭘﻪ ﺳﺎﻛﻦ ﺣﺎﻟـﺖ او ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖ ﻛـﯥ‬
‫ﻫﻮﻳﺖ وﻟﺮي‪ .‬دا ﻛړﻧﻪ ﻳﻮه داﺳـﯥ څﻴـﺰ ﺗـﻪ اړﺗﻴـﺎ ﻟـﺮي‪ ،‬ﭼـﯥ د ﻫګـﻞ ﭘـﻪ‬ ‫ګډوډي‪ ،‬ﭘﯧښﻪ‪ ،‬ﻛﺸﻤﻜﺶ او ټﻜـﺮ راﻣﻨځﺘـﻪ ﻛـﻮي‪ .‬د دې ﻛﺮﻛټـﺮ ﭘـﻪ‬
‫وﻳﻨﺎ د ﻫﻐـﻪ څﻴـﺰ د ﻣﺤﺮﻛـﯥ ﻗـﻮې ﺣﻜـﻢ ورﺑﺎﻧـﺪې وﺷـﻲ‪ .‬ﻛـﻪ ﭘـﻪ ﻟﻨـډو‬ ‫ﻧﺸــﺖ ﻛــﯥ د ژوﻧــﺪ روال ﻋــﺎدي او ﺑــﯥ ﭘﯧښــﻮ ﺳــﻮړ‪-‬ﭘــﻮړ ﭘــﺮﻣﺦ ځــﻲ‪.‬‬
‫وواﻳﻮ‪ ،‬ﻛﺮﻛټﺮ ﺗﻪ اړﺗﻴﺎ ﻟﺮي‪ .‬ﺧﻮ ارﺳﻄﻮ ﺑﻴـﺎ ﻛﺮﻛټـﺮ ﺗـﻪ دوﻳﻤـﻪ درﺟـﻪ‬ ‫ﭘﯧښــﻪ زﻳږووﻧﻜــﻲ ﻛﺮﻛټﺮوﻧــﻪ ﻫﻤﯧﺸــﻪ د ﻧــﻮرو ﭘــﺮ وړاﻧــﺪې ﺳــﻨګﺮ‬
‫اﻫﻤﻴﺖ ورﻛړى دى‪ ،‬ﻫﻐﻪ ﻳـﯥ د »‪ «ethic‬ﻳـﺎ »ﺳـﻴﺮت« ﭘـﻪ ﻧـﻮم ﻧﻮﻣـﻮﻟﻰ‬ ‫ﻧﻴﺴﻲ او ﻧﻪ ﭘﺮﯦږدي‪ ،‬ﭼﯥ د ژوﻧﺪ ﭘﺎڼﻪ ﻟﻪ ﻫﺮج ﻣﺮج ﭘﺮﺗـﻪ واوړي‪ .‬د دا‬
‫او د ډراﻣﯥ ﭘـﻪ ﺟﻮړښـﺖ ﻛـﯥ ﻳـﯥ ان ﻟـﻪ ﭘﻼټـﻪ وروﺳـﺘﻪ ځـﺎى ﭘﺮځـﺎى‬ ‫ډول ﻛﺮﻛټـﺮ ﺑﯧﻠګـﻪ د ﺳــﻮﻓﻮﻛﻞ ﭘـﻪ اودﻳــﭗ ﺷـﺎه ډراﻣــﻪ ﻛـﯥ د اودﻳــﭗ‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬
‫‪ /31‬ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ ﻛﺮﻛټﺮ ﻛښﻨﻪ‬
‫ﻛﺮﻛټﺮ ﺑﻠﻼى ﺷﻮ‪ ،‬ﭼﯥ ګـﺎم ﭘـﺮ ګـﺎم ﻳـﯥ ﭘﯧښـﻮ ﺗـﻪ ﺗـﻦ ورﻛـړى‪ ،‬ان ﭘـﻪ‬
‫ﻋﺎﻣــﻪ اﺻــﻄﻼح ﻛــﺎڼﻰ ﻳــﯥ ﭘﻮرﺗــﻪ ﻏﻮرځــﻮﻟﻰ او ﺗــﺮې ﻻﻧــﺪې ﻳــﯥ ﺳــﺮ‬
‫ﻧﻴﻮﻟﻰ دى‪.‬‬
‫‪ -2‬د ﭘﯧښــــــﻪ زﻳږووﻧﻜــــــﻲ ﺿــــــﺪ ﻳــــــﺎ دوښــــــﻤﻦ ﻛﺮﻛټــــــﺮ‬
‫)‪:(Antagonist‬‬
‫دا ډﻟـــﻪ ﻛﺮﻛټﺮوﻧـــﻪ ﭘـــﻪ ﺣﻘﻴﻘـــﺖ ﻛـــﯥ د ﭘﯧښـــﻪ زﻳږووﻧﻜـــﻮ‬
‫ﻛﺮﻛټﺮوﻧﻮ ﭘﺮ وړاﻧﺪې ﺧﻨډوﻧﻪ دي‪ ،‬ﺗﻞ د ﻫﻐﻮى ﭘـﺮ ﺿـﺪ را وﻻړﯦـږي‬
‫او د ﻓــﻮﻻدي دﯦــﻮال ﭘــﻪ څﯧــﺮ د ﻫــﺪف ﭘــﺮ ﻟــﻮر د ﻫﻐــﻮى د ﻫڅــﻮ ﺧﻨــډ‬
‫ګﺮځــــﻲ‪ .‬ځﻴﻨــــﯥ وﺧــــﺖ ﻫﻤــــﺪا ﺧﺎﺻــــﻴﺘﻮﻧﻪ د دودوﻧــــﻮ‪ ،‬اداﺑــــﻮ او‬
‫ﻃﺒﻴﻌﺘﻮﻧــﻮ ﭘــﻪ ﺑڼــﻪ ځــﺎن ﻇــﺎﻫﺮوي او د ﭘﯧښــﻪ زﻳږووﻧﻜــﻲ ﭘﺮوړاﻧــﺪې‬
‫ﻣﺎﻧﻊ ګﺮځﻲ‪.‬‬
‫ﭘــﻪ ډراﻣــﻪ ﻛــﯥ ځﻴﻨــﯥ داﺳــﯥ ﻛﺮﻛټﺮوﻧــﻪ ﻫــﻢ وي‪ ،‬ﭼــﯥ د ﭘﻮرﺗﻨﻴــﻮ‬
‫دواړو ډﻟﻮ اﻃﻼق ورﺑﺎﻧﺪې ﻧﺸﻲ ﻛﯧﺪاى‪ ،‬ﻫﺴﯥ ﻳﯥ ﭘـﻪ ﻳـﻮه ډﻟـﻪ ﻛـﯥ‬
‫وﻧډه اﺧﺴـﺘﯥ وي او ﻳـﺎ ﻫـﻢ ﭘـﻪ ﻫﻐـﻮ ډراﻣـﻮ ﻛـﯥ د دا ډول ﻛﺮﻛټﺮوﻧـﻮ‬
‫ﺑﯧﻠګــﯥ ﻣﻮﻧــﺪﻻى ﺷــﻮ‪ ،‬ﭼــﯥ ﻳــﻮازې ﻳــﻮ ﻛﺮﻛټــﺮ وﻟــﺮي‪ .‬ﺧــﻮ ﻧــﻦ ورځ د‬
‫ﭘﻮرﺗﻨﻲ ډول ډراﻣﻮ ﻛﻤﯥ ﺑﯧﻠګﯥ ﺗﺮ ﺳﺘﺮګﻮ ﻛﯧږي‪ ،‬ﻟﻜﻪ د ﻋﻠـﻲ رﺿـﺎ‬
‫ﻛﻼﻫﭽﻴــﺎن ﭘــﻪ وﻳﻨــﺎ د »روﺳــﻮدي ﺳــﺎن ﺳــﻜﻮﻧﺪو« ﭘــﻪ »ﭘــﺮده ﭘﻮرﺗــﻪ‬
‫ﻛﻮﻟﻮ«ﻧﻨﺪاره ﻛﯥ‪ ،‬ﭼﯥ ښځﻪ د ﺧﭙـﻞ ﺧﺎوﻧـﺪ ﻟـﻪ اﻓﻜـﺎرو ﺳـﺮه ﭘـﻪ ټﻜـﺮ‬
‫ﻛﯥ ده‪ ،‬ﻧﻪ د ﻫﻐﻪ ﻟﻪ ﺟﺴﻢ او ﻇﺎﻫﺮ ﺳﺮه‪ .‬ﺧﻮ ﺗﺮ ﻫﺮ څـﻪ ﻣﻬﻤـﻪ ﺧﺒـﺮه دا‪،‬‬
‫ﭼــﯥ ﺑﺎﻳــﺪ د ﭘﻮرﺗﻨﻴــﻮ دواړو ﻛټ ـﻪګﻮرﻳــﻮ ﻛﺮﻛټﺮوﻧــﻮ ﭘــﻪ ﭘﻨځﻮﻧــﻪ او‬
‫وﯦﺸﻨﻪ ﻛﯥ ﺗﻨﺎﺳﺐ ﺗﻪ ﭘﺎم وﺷﻲ‪ ،‬د ﻳﻮې ﻣﺨـﺎﻟﻔﯥ ډﻟـﯥ ﻳـﺎ ﻗـﻮې ﻗـﻮت‬
‫دې ﭘـﻪ ﻫﻐــﻪ ﭘﻴﻤﺎﻧــﻪ ﻧــﻪ وي‪ ،‬ﭼــﯥ د ده د ﻣﻘــﺎﺑﻠﯥ ﭘﺮوړاﻧــﺪې د ﻣﻘﺎﺑ ـﻞ‬
‫ﻟـــﻮري ﺗـــﺎب را وړل ﻏﻴـــﺮ ﻣﻨﻄﻘـــﻲ وﺑﺮﯦښـــﻲ او ﻳـــﺎ ﻟـــﻪ ﻫﻐـــﻮ ﺳـــﺮه د‬
‫‪ /32‬ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ ﻛﺮﻛټﺮ ﻛښﻨﻪ‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻠﯧﺪو ﻛﻤﺰورى ځﻮاك ﻫﻢ وﻧﻪ ﻟﺮي‪.‬‬
‫ب‪ -‬د ډراﻣﺎﺗﻴﻚ ارزښﺖ ﻟﻪ ﭘﻠﻮه د ﻛﺮﻛټﺮ ډوﻟﻮﻧﻪ‪:‬‬
‫دا ﺑﻪ ﻧﺎﺷﻮﻧﯥ وي‪ ،‬ﭼﯥ ﭘﻪ ډراﻣـﻪ ﻛـﯥ د ټﻮﻟـﻮ ﻛﺮﻛټﺮوﻧـﻮ وﻧـډه او‬
‫اﻫﻤﻴﺖ ﻳﻮﺷﺎن ﺗﺮ ﺳﺘﺮګﻮ ﺷﻲ‪ .‬د ﭘﯧښﻪ زﻳږووﻧﻜﻮ ﻛﺮﻛټﺮوﻧﻮ ﭘﻪ څﯧـﺮ‬
‫د ځﻴﻨﻮ ارزښﺖ ﻟﻪ ﻧﻮرو ﻫﻐﻮ څﻮ ﭼﻨـﺪه دى‪ .‬د ﻛﺮﻛټـﺮ اﻫﻤﻴـﺖ ﻟـﻪ ﻫﻐـﻪ‬
‫ځﺎﻳﻪ اﻧﺪازه ﻛﯧﺪاى ﺷـﻲ‪ ،‬ﭼـﯥ ﻛﺮﻛټـﺮ ﭘـﻪ ﻛﻮﻣـﻪ اﻧـﺪازه د ډراﻣـﯥ ﭘـﻪ‬
‫ﺟﻮړښــﺖ ﻛــﯥ ﻓﻌﺎﻟــﻪ وﻧــډه اﺧﻴﺴــﺘﯥ ده‪ ،‬ﭘﯧښــﯥ ﻳــﯥ زﻳږوﻟــﯥ دي‪،‬‬
‫دروﻧﻴﻮ او ﺑﯧﺮوﻧﻴﻮ ﻛﺸﻤﻜﺸﻮﻧﻮ ﺗﻪ ﻳـﯥ ﻻس وراوږد ﻛـړى دى او ﻳـﺎ‬
‫ﻳــﯥ ﻛــﻢ ﺗــﺮ ﻛﻤــﻪ ﺧﭙــﻞ ﻫــﺪف او وﯦــﺮه ﺳــﺮه ﺟﻨګــﻮﻟﻲ دي‪ .‬ﻟــﻪ دې ﭘﻠــﻮه‬
‫ﻛﺮﻛټﺮوﻧﻪ ﭘﻪ ﻻﻧﺪﻧﻴﻮ درﻳﻮ ډﻟﻮ ﻛﯥ راځﻲ‪:‬‬
‫‪ -1‬اﺻﻠﻲ ﻛﺮﻛټﺮ )‪ Major character‬ﻳﺎ ‪:(Main character‬‬
‫دا ﻫﻐﻪ ډﻟﻪ ﻛﺮﻛټﺮوﻧﻪ دي‪ ،‬ﭼﯥ ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ ﻣﻬﻤﯥ دﻧﺪې ﻟﻮﺑﻮي‬
‫او د ډراﻣــــﯥ ﭘــــﺎﻳﻠﯥ ﻫﺮوﻣــــﺮو ورﺑﺎﻧــــﺪې اﻏﯧــــﺰ ښــــﻨﺪي‪ .‬د اﺻــــﻠﻲ‬
‫ﻛﺮﻛټﺮوﻧﻮ د دﻧﺪو اﻫﻤﻴﺖ ﺗﻪ ﭘﻪ ﻛﺘﻮ دا ادﻋﺎ ﺑﯥ ځﺎﻳﻪ ﻧﻪ ﺑﻮﻟﻢ‪ ،‬ﭼـﯥ د‬
‫اﺻﻠﻲ ﻛﺮﻛټﺮوﻧﻮ ﻧﻪ ﺷﺘﻮن د ډراﻣﯥ ﻟﻪ ﻧﻪ ﺷﺘﻮن ﺳﺮه ﻳﻮ ﺷﺎن دى‪.‬‬
‫‪ -2‬دوﻳﻤﻪ درﺟﻪ ﻳﺎ ﻓﺮﻋﻲ ﻛﺮﻛټﺮ )‪:(Secondary Character‬‬
‫ﺳــﺮه ﻟــﻪ دې ﭼــﯥ دا ﻛﺮﻛټﺮوﻧــﻪ د اﺻــﻠﻲ ﻫﻐــﻮ ﭘــﻪ څﯧــﺮ د ډراﻣــﯥ‬
‫زﯦږﻧﺪه ﻧﻪ دي؛ ﺧﻮ د ډراﻣـﯥ دوام ﺗـﻪ ﻻس ﺗـﺮ ﻏـﺎړې ﻧـﻪ دي ﻧﺎﺳـﺖ او‬
‫ﺗــﺮ اﺻــﻠﻲ ﻛﺮﻛټﺮوﻧــﻮ ﻛــﻢ رﻧګــﻪ وﻧــډه ﻟــﺮي‪ .‬دا ﻛﺮﻛټﺮوﻧــﻪ د اﺻــﻠﻲ‬
‫ﻛﺮﻛټﺮوﻧﻮ د دﻧﺪو ﺗﻜﻤﻴﻠﻮوﻧﻜﻲ دي او د اړﺗﻴـﺎ ﭘـﺮ ﻣﻬـﺎل د ﻫﻐـﻮى د‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫‪ /33‬ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ ﻛﺮﻛټﺮ ﻛښﻨﻪ‬ ‫‪ /34‬ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ ﻛﺮﻛټﺮ ﻛښﻨﻪ‬

‫ﺗﺤﺮك ﺳﺒﺐ ګﺮځﻲ‪.‬‬ ‫ﻣﻌﺎﺻﺮ ﻛﺮه ﻛﺘـﻮﻧﻜﻲ »ادوارد ﻣﻮرګـﺎن ﻓﻮرﺳـټﺮ« ﺑﻴـﺎ ﻛﺮﻛټﺮوﻧـﻪ‬
‫د ﻓــﺮدي ﺟﻮړښــﺖ ﻟــﻪ ﻣﺨــﯥ ﭘــﻪ دوو ډﻟــﻮ ﺳــﺮه ﺑﯧــﻞ ﻛــړي دي‪ ،‬ﻳــﻮ ﻳــﯥ‬
‫‪ -3‬ﻣﺮﺳﺘﻨﺪوى ﻛﺮﻛټﺮ )‪:(Minor Character‬‬ ‫ﺳـﺎده»‪ «Flat Character‬دي او ﺑــﻞ ﻳـﯥ ﭘﯧﭽﻠــﻲ »‪«Round Character‬‬
‫د دې ﻛﺮﻛټﺮوﻧــﻮ ﻟــﻪ ﻧﺎﻣــﻪ ښــﻜﺎري‪ ،‬ﭼــﯥ ﻳــﻮازې ﻛــﻮﻣﻜﻲ دﻧــﺪه‬ ‫دي‪ ،‬ﭼــﯥ د ﺑﻨﺘﻠــﻲ ﻟــﻪ ﭘــﻮرﺗﻨۍ وﯦﺸــﺘﻨﯥ ﺳــﺮه ﺳــﺮﺧﻮري او د ﭘﯧﭽﻠــﻮ‬
‫ﭘــﺮﻣﺦ وړي او د اﺻــﻠﻲ او ﻓﺮﻋــﻲ ﻛﺮﻛټﺮوﻧــﻮ ﭘــﻪ څﯧــﺮ د ډراﻣــﯥ روح‬ ‫ﻛﺮﻛټﺮوﻧﻮ ﭘﻪ درﻳﻮ واړو ﺑﻌﺪوﻧﻮ ﻛﯥ داﺳﯥ ځـﺎﻧګړﻧﯥ ﻧﻐښـﺘﯥ وي‪،‬‬
‫ﻧﺸﻰ ګﺮځﯧﺪاى‪ .‬د ﻧﻮﻣﻮړو ﻛﺮﻛټﺮوﻧﻮ ﭘﻪ ﻧﺸﺖ ﻛـﯥ ډراﻣـﻪ ﭘـﻪ ټﭙـﻪ ﻧـﻪ‬ ‫ﭼﯥ ﻛﺮﻛټﺮ ﻳﯥ د ﻧړۍ د ﻛﺮې ﭘﻪ څﯧـﺮ ﻛﺘﻮﻧﻜـﻮ ﺗـﻪ وړاﻧـﺪې ﻛـړى وي‪،‬‬
‫درﯦږي؛ ﺧﻮ ﭘﺮ ﻣټ ﻳﯥ د ډراﻣﯥ ځﻴﻨﻮ ﺑﺮﺧﻮ ﺗﻪ رﻧګﻴﻨﻲ ورﺑښـﻼى او‬ ‫ﻧﻴﻢ ﻟﻴﺪل ﻛﯧﺪاى ﺷﻲ او ﻧﻴﻤـﻪ ﻳـﺎ زﻳﺎﺗـﻪ ﻧـﻮره ﺑﺮﺧـﻪ ﻳـﯥ د ﻟﻴـﺪو وړ ﻧـﻪ‬
‫ځﻴﻨﯥ ﭘﻴﻐﺎﻣﻮﻧﻪ ورﺑﺎﻧﺪې ﻟﯧږدوﻻى ﺷﻮ‪ .‬ﻣﺮﺳﺘﻨﺪوﻳﻪ ﻛﺮﻛټﺮوﻧﻪ ﻛﻠﻪ‬ ‫وي؛ ﺧـــﻮ د ﭘﯧښـــﻮ‪ ،‬ﻛﺸﻤﻜﺸـــﻮﻧﻮ او ټﻜﺮوﻧـــﻮ ﭘﺮﻣﻬـــﺎل څـــﻪ ﻧﺎڅـــﻪ‬
‫ﻛﻠــﻪ د ډراﻣــﯥ ﺗﺨﻨﻴﻜــﻲ اړﺧﻮﻧــﻪ رﻏــﻮﻻى ﺷــﻲ‪ ،‬ﻟﻜــﻪ د ډﯦــﺮ ﺷــﻤﯧﺮ‬ ‫ﻛﺘﻮﻧﻜﻮ ﺗﻪ ﺑﺮﻣﻼ ﻛﯧـﺪاى ﺷـﻲ‪ .‬د ﻛﺮﻛټﺮوﻧـﻮ ﭘـﻪ ﺑﺮﺧـﻪ ﻛـﯥ دا وﯦﺸـﻨﻪ‬
‫ﻛﺮﻛټﺮوﻧــﻮ د اړﺗﻴــﺎ ﭘــﺮ ﻣﻬــﺎل د دوى وﻧــډه ﺗﺨﻨﻴﻜــﻲ او ﻣﺮﺳــﺘﻨﺪوى‬ ‫ﻫﻢ ﺷﻮﯦﺪه‪ ،‬ﭼﯥ ﻛﺮﻛټﺮوﻧـﻪ ﻳـﯥ ﭘـﻪ ﻛﻠﯧﺸـﻪ ﻳـﻲ او ﻧﻮښـﺘﻲ ﻛﺮﻛټﺮوﻧـﻮ‬
‫رول اﻓﺎده ﻛﻮﻻى ﺷﻲ‪ .‬د اﺻـﻠﻲ ﻛﺮﻛټﺮوﻧـﻮ ﭘـﻪ څﯧـﺮ ﻏښـﺘﻠﻲ اﻫـﺪاف‬ ‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛړي دي‪.‬‬
‫ﻧﻪ ﻟﺮي‪ ،‬ﻛﻪ ﻳﯥ ﻟﺮي ﻫﻢ د ﺧﭙـﻞ ځـﺎن ﭘـﻪ ﻧﻔـﻊ ﻳـﯥ دوﻣـﺮه ﻧـﻪ ﺗﻤـﺎﻣﯧږي‪،‬‬ ‫ډاﻛټﺮ ﻣﺤﻤﺪ اﻋﻈﻢ اﻋﻈﻢ ﺑﻴﺎ د ﻧﻘﺎداﻧﻮ ﻟﻪ ﺧﻮﻟﯥ د ﻛﺮﻛټﺮوﻧﻮ ﭘـﻪ‬
‫ﻟﻜﻪ د اﺻﻠﻲ ﻛﺮﻛټﺮوﻧﻮ ﻟﭙﺎره ﭼﯥ څﻮﻣﺮه ګټﻮر ﺗﻤﺎﻣﯧﺪاى ﺷﻲ‪.‬‬ ‫دوو ﻟﻮﻳﻮ ډﻟﻮ ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻛړى دى‪ ،‬ﭼﯥ ﻳﻮه ډﻟﻪ ﻳﯥ ﺟﺎﻣﺪ ﻳﺎ ﺳـﺎده او ﺑﻠـﻪ‬
‫ﻫﻐﻪ ﻳﯥ ﻣﺘﺤﺮك ﻳﺎ ارﺗﻘﺎ ﻣﻨﻮﻧﻜﻲ ﻛﺮﻛټﺮوﻧﻪ دي‪ .‬ﺟﺎﻣﺪ ﻛﺮﻛټﺮوﻧـﻪ د‬

‫ج‪ -‬د ﻓﺮدي ﺟﻮړښﺖ ﻟﻪ ﻣﺨﯥ د ﻛﺮﻛټﺮ ډوﻟﻮﻧﻪ‪:‬‬ ‫ډراﻣﯥ ﻳﺎ ﻛﻴﺴﯥ ﻟﻪ ﭘﻴﻠﻪ ﺗﺮﭘﺎﻳﻪ ﻛﻮم ﺑﺪﻟﻮن ﻧـﻪ ﻛـﻮي‪ ،‬ﻳـﻮ وﻻړ ﺣﺎﻟـﺖ‬
‫ﻟﺮي او ځﻴﻨﯥ وﺧـﺖ ﻳـﻮازې ﺑﺮﺳـﯧﺮن ﺗﻐﻴـﺮ ﭘﻜـﯥ راځـﻲ‪ ،‬ﭼـﯥ دا ډول‬
‫اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﻧﻘﺎد‪ ،‬اﯦﺮﻳﻚ ﺑﻨﺘﻠـﻲ»‪ «Eric Bentley‬د ډراﻣـﯥ‬
‫ﻛﺮﻛټﺮوﻧﻪ د ﻓـﺮدي ﺟﻮړښـﺖ ﻟـﻪ ﭘﻠـﻮه ﭘـﻪ دوو ﻛټـﻪګﻮرﻳـﻮ وﯦﺸـﻲ‪ .‬ﻳـﻮ‬ ‫ﻛﺮﻛټﺮوﻧــﻪ ﺗــﺮ ډﯦــﺮه ﭘــﻪ ډراﻣــﻪ ﻛــﯥ ﺗﻠﻮﺳــﯥ‪ ،‬ﭘﯧښــﯥ او ﻛﺸﻤﻜﺸــﻮﻧﻪ‬

‫ﻫﻐــﻪ ﭼــﯥ ﺳــﺎده ﻳــﺎ ﻳــﻮ ﺑﻌــﺪﻳﺰ ﺷــﺨﺺ ورﺗــﻪ وﻳــﻞ ﻛﯧــﺪاى ﺷــﻲ او ﭘــﻪ‬ ‫ﻧﺸﻲ اﻳﺠﺎدوﻻى او د ﻟﯧﺪوﻧﻜﻮ‪ ،‬ﻟﻮﺳﺘﻮﻧﻜﻮ او اورﯦـﺪوﻧﻜﻮ ﭘـﻪ زړه‬
‫اوﺑــﻪ ﻧــﻪ ﺷــﻲ څښــﻼى‪ .‬ﻣﺘﺤــﺮك ﻳــﺎ ﺧﻮځﻨــﺪه ﻛﺮﻛټﺮوﻧــﻪ ﺑﻴــﺎ ﻫﻤﯧﺸــﻪ‬
‫اﺳﺎﻧۍ د ﭘﻮﻫﯧﺪا وړ وي؛ ﺧﻮ دوﻳﻤﻪ ډﻟـﻪ ﺑﻴـﺎ ﻟـﻪ رﻣـﺰ او اﺳـﺮارو ډك‬
‫ﻛﺮﻛټﺮوﻧﻪ دي‪ ،‬ﭼﯥ د »ﻓﺮدﻳﺖ«څښﺘﻦ وي‪ ،‬د ﺑﻨﺘﻠﻲ ﭘـﻪ وﻳﻨـﺎ ﻓﺮدﻳـﺖ‬ ‫ﭘﯧښــﻮ ﺗــﻪ ﻻس اﭼ ـﻮي او د ډراﻣــﯥ ﺗــﺮ ﭘﺎﻳــﻪ ﺧــﻮرا ژور ﺑــﺪﻟﻮن ﭘﻜــﯥ‬
‫ﻣﻮﻧﺪل ﻛﯧږي‪.‬‬
‫د ﻫﻐــﻮ ځــﺎﻧګړﻧﻮ ﻣﺠﻤﻮﻋــﻪ ده‪ ،‬ﭼــﯥ ﭘــﻪ ﻳــﻮه ﻓــﺮد ﻛــﯥ د ﺑــﻞ ﭘــﻪ ﭘﺮﺗﻠــﻪ‬
‫ﺗﻮﭘﻴﺮ ﻛـﻮي او ﻟﯧـﺪوﻧﻜﻰ او اورﯦـﺪوﻧﻜﻰ ډﯦـﺮې ځﻴﺮﻛـۍ‪ ،‬ﺗﻮﺟـﻪ او‬ ‫اﺟﻤـــﻞ ﭘﺴـــﺮﻟﻰ ﭘـــﻪ ﻛﺮﻛټـــﺮ ﻛـــﯥ د ﻣﻨﻄﻘـــﻲ ﺑـــﺪﻟﻮن ﻟﭙـــﺎره دا درې‬

‫ﭘﻠټﻨﯥ ﺗﻪ راﻛﺎږي‪.‬‬ ‫ﺷﺮﻃﻮﻧﻪ ږدي‪:‬‬

‫اﻟﻒ‪ -‬د ﻛﺮﻛټﺮ ﻟﻪ وس ﺳﺮه ﭘﻮره وي‪.‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫‪ /35‬ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ ﻛﺮﻛټﺮ ﻛښﻨﻪ‬ ‫‪ /36‬ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ ﻛﺮﻛټﺮ ﻛښﻨﻪ‬

‫ب‪ -‬ﭘﯧښﻮ ﺗﻪ ﭘﻪ ﻛﺘﻠﻮ ﺳﺮه د ﻣﻨﻠﻮ وړ وي‪.‬‬ ‫دا ﭼــﯥ ﻛﺮﻛټﺮوﻧــﻪ ﭘــﻪ ﻧــﻮرو ﻛﻮﻣــﻮ ډوﻟﻮﻧــﻮ او ډﻟــﻮ ټﭙﻠــﻮ وﯦﺸــﻞ‬
‫ج‪ -‬د ﻛﺮﻛټﺮ ﻟﭙﺎره دوﻣﺮه وﺧﺖ وي‪ ،‬ﭼﯥ ځﺎن ﺑـﺪل ﻛـړي‪ ،‬ﻳـﺎﻧﯥ دا‬ ‫ﺷﻮي دي‪ ،‬د ﺑﺤﺚ اړﺗﻴﺎ ﻳﯥ ﻧـﻪ وﻳـﻨﻢ؛ ﺧـﻮ د ډراﻣـﻪ ﻟﻴﻜﻮاﻻﻧـﻮ ﻟﭙـﺎره‬
‫ﭼﯥ ﻛﺮﻛټﺮ ﭘﻪ ﻣﻨﻄﻘﻲ ډول ﺑﺪﻟﻮن وﻛړي‪.‬‬ ‫ښﻪ ﺑﻮﻟﻢ‪ ،‬ﭼﯥ ﺧﭙـﻞ اﺛـﺮ ﺗـﻪ د ﻳـﻮ ﺑـﻞ ﭘـﻪ څﯧـﺮ ﻛﺮﻛټﺮوﻧـﻪ وﻧـﻪ ټـﺎﻛﻲ‪ ،‬د‬
‫د ﻛﺮﻛټﺮوﻧﻮ ﻣﻨﻄﻘﻲ ﺑﺪﻟﻮن ﭘـﺮ ﻛﺮﻛټﺮوﻧـﻮ د ﺧﻠﻜـﻮ ﺑـﺎور زﻳـﺎﺗﻮي‬ ‫وﻻړو ﻳﺎ ﺳﺎﻛﻨﻮ ﭘﺮځﺎى ﺧﻮځﻨﺪه ﻛﺮﻛټﺮوﻧﻪ اﻳﺠﺎد ﻛړي او ﻫﺮ ﻛﺮﻛټـﺮ‬
‫او ډراﻣـــﯥ ﺗـــﻪ د واﻗﻌﻴـــﺖ ﺟﺎﻣـــﻪ وراﻏﻮﻧـــﺪي‪ .‬ښـــﺎﻏﻠﻰ ﭘﺴـــﺮﻟﻰ د‬ ‫ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ذات ﻛﯥ ﺗﺮ ټﯧﭙﻴﻚ واﻟﻲ او ﻧﻤﻮﻧﻪﺗﻮﺑﻪ ورﺳﻮي‪.‬‬
‫ﻛﺮﻛټﺮوﻧــﻮ د ﺑــﺪﻟﻮن ﭘــﻪ اړه د ﻛــﺮه ﻛﺘﻮﻧﻜــﻮ ﻟــﻪ ﺧــﻮﻟﯥ داﺳــﯥ څــﻪ ﻫــﻢ‬
‫رااﺧﻠﻲ‪» :‬ﻛﻪ ﭼﯧﺮﺗﻪ ﻟﻮﺳﺘﻮﻧﻜﻲ د ﻛﻴﺴﯥ ﺗﺮﭘﺎﻳـﻪ د اﺻـﻠﻲ ﻛﺮﻛټـﺮ ﭘـﻪ‬
‫اړه ﻫﻤﺎﻏﺴﯥ اﺣﺴـﺎس وﻛـړي‪ ،‬ﻟﻜـﻪ ﭘـﻪ ﭘﻴـﻞ ﻛـﯥ ﭼـﯥ ﻳـﯥ ﻛـﺎوه؛ ﻧـﻮ‬
‫)‪(51 ،14‬‬
‫ﻟﻴﻜﻮال ﻛﺮﻛټﺮ ﺳﻢ ﻧﻪ دى اﻳﺠﺎد ﻛړى‪«.‬‬
‫ﻛـــﺮه ﻛﺘـــﻮﻧﻜﻲ د ﻛﺮﻛټﺮوﻧـــﻮ د ډوﻟﻮﻧـــﻮ ﭘـــﻪ ﻛﺘـــﺎر ﻛـــﯥ ﻣﺜـــﺎﻟﻲ‬
‫ﻛﺮﻛټﺮوﻧﻪ ﻫﻢ راوړي‪ ،‬ﻫﻐﻪ ﻛﺮﻛټﺮوﻧﻪ ﻳﯥ ﺑﻮﻟﻲ‪ ،‬ﭼﯥ د ﺷﺮاﻓﺖ ﻳﺎ ﺑـﯥ‬
‫ﺷﺮاﻓﺘۍ‪ ،‬ﻧﯧﻜۍ ﻳﺎ ﺑـﺪۍ‪ ،‬ﺑﯧﺨـﻲ ﻟـﻮړو او ﻳـﺎ ﺑﯧﺨـﻲ ټﻴټـﻮ اوﺻـﺎﻓﻮ‬
‫درﻟﻮدوﻧﻜﻲ وي او دا ﺧﻮﻳﻮﻧﻪ ﭘﻜﯥ ان ﺗـﺮ اوﺟـﻪ رﺳـﯧﺪﻟﻲ وي‪ ،‬ﭼـﯥ‬
‫ﻧﻮﻣﻮړى ﻛﺮﻛټﺮ ﻳﯥ ﭘـﻪ ﺧﭙـﻞ ﭼﻮﻛـﺎټ ﻛـﯥ د ټﯧﭙﻴـﻚ ﻳـﺎ ﻧﻤﻮﻧـﻪ واﻟـﻲ‬
‫ﭘﻮړﻳــﻮ ﺗــﻪ رﺳــﻮﻟﻰ وي‪ .‬اﻟﺒﺘــﻪ دا ﻛﺮﻛټﺮوﻧــﻪ‪ ،‬ځﻜــﻪ د ﻟﻴﻜــﻮال ﭘــﻪ ښــﻪ‬
‫ورځﻲ‪ ،‬ﭼﯥ ﻛﺮﻛټﺮوﻧﻪ ﻟﻪ ﻛﻠﻴﺸﻪﻳﻴﺘﻮﺑـﻪ راﺑﺎﺳـﻲ او ډراﻣـﯥ ﺗـﻪ ﻧـﻮى‬
‫ﺧﻮﻧﺪ و رﻧګ ورﺑښﻲ‪ ،‬ﻟﻜﻪ ﻟﻪ ﺑﻲ ﺑﻲ ﺳﻲ راډﻳﻮ ﻧـﻪ ﭘـﻪ ﺧﭙﺮﯦـﺪوﻧﻜﯥ‬
‫ﭘﻪ ﻧﻮي ﻛﻮر‪ ،‬ﻧﻮي ژوﻧﺪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ د ﻧﺎﻇﺮ ﻛﺮﻛټﺮ‪ ،‬ﭼـﯥ ﭘـﻪ ﻛﻮﻣﯧـډي‬
‫ﭼﻮﻛــﺎټ ﻛــﯥ ﻧﻤﻮﻧــﻪ ګﺮځﯧــﺪﻟﻰ او ﻳــﺎ ﻫــﻢ رﺣﻴﻤــﺪاد د ﭼﺎﭘﻠﻮﺳــۍ او‬
‫ﻏﻮړه ﻣﺎﻟۍ ﺗﻮرزن ﺑﻠﻞ ﻛﯧږي‪.‬‬
‫اﻧګﺮﯦﺰ ﻧﻘﺎد‪ ،‬اې‪ ،‬اﯦﻢ ﻓﺎرﺳټﺮ د ﻣﺜﺎﻟﻲ ﻛﺮﻛټـﺮ ﻛښـﻨﯥ ډﯦـﺮ ﭘﻠـﻮى‬
‫دى او ټﻴﻨګــﺎر ﻛــﻮي‪ ،‬ﭼــﯥ داﺳــﺘﺎﻧﻲ ژاﻧﺮوﻧــﻪ دې د ﻣﺜــﺎﻟﻲ ﻛﺮﻛټــﺮ‬
‫ﻛښﻨﯥ ﭘﺮﻣټ ﺧﭙﻞ ﻧﻔﻮذ ﺣﺘﻤﻲ ﻛړي‪ .‬ﻣﺜﺎﻟﻲ ﻛﺮﻛټﺮوﻧﻪ ﭘﻪ ﭘﺮﻟﻪ ﭘﺴـﯥ‬
‫ډراﻣﻮ ﻛﯥ د ﺧﻮرا ﻣﻨښﺖ وړ ګﺮځﯧﺪاى ﺷﻲ‪.‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫‪ /37‬ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ ﻛﺮﻛټﺮ ﻛښﻨﻪ‬ ‫‪ /38‬ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ ﻛﺮﻛټﺮ ﻛښﻨﻪ‬

‫د اﻋﺘﻘــﺎدي او ډراﻣـﺎﺗﻴﻜﻮ ﺑﻌــﺪوﻧﻮ ﭘــﻪ اړه ﺑــﻪ ﻫــﻢ ﻟﻨــډې څﺮګﻨــﺪوﻧﯥ‬

‫ﺳﺘﺎﺳﯥ ﻣﺨﯥ ﺗﻪ ﻛﯧږدو‪:‬‬

‫‪ -1‬د ﻛﺮﻛټﺮ ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ اړخ‪:‬‬

‫ﭘــﻪ دې ﺑﻌــﺪ ﻛــﯥ د ﻛﺮﻛټــﺮ ﺟﺴــﻤﺎﻧﻲ ﺧــﻮاوې را ﻧﻐــﺎړل ﻛﯧــږي او‬
‫ټـــﻮﻟﯥ ﺟﺴـــﻤﺎﻧﻲ ځـــﺎﻧګړﻧﯥ‪ ،‬ﻟﻜـــﻪ ﺟﻨﺴـــﻴﺖ‪ ،‬وزن‪ ،‬ﻗـــﺪ‪ ،‬ﻋﻤـــﺮ‪ ،‬د‬
‫ﭘﻮﺳـــﺘﻜﻲ رﻧـــګ‪ ،‬ﻣـــﺦ‪ ،‬ﺳـــﺘﺮګﯥ‪ ،‬وروځـــﯥ‪ ...‬ﻣﻌﻠﻮﻟﻴـــﺖ او ﺑـــﺪﻧﻲ‬
‫ﻇﺎﻫﺮي ځﺎﻧګړﺗﻴﺎوې ﭘﻜﯥ راټﻮﻟﯧږي‪ ،‬ﭼﯥ د ﻏـږ ﻧﻮﻋﻴـﺖ او ﺣﺘـﺎ ﭘـﻪ‬
‫د ﻛﺮﻛټﺮ ﺑﻌﺪوﻧﻪ‬ ‫ﻻره ﺗګ ﻫﻢ ﭘﻜﯥ ﺷـﺎﻣﻠﯧږي‪ .‬ﭘـﻪ ډراﻣـﻪ ﻛـﯥ د ﻛﺮﻛټﺮوﻧـﻮ د ﺟﺴـﻤﺎﻧﻲ‬
‫ﺑﻌـــﺪ ﻧﻮښـــﺖ او ﺗـــﻮﭘﻴﺮ ﻛﺮﻛټﺮوﻧـــﻪ د ټﯧﭙﻴـــﻚ واﻟـــﻲ‪ ،‬ﺟـــﺬاﺑﻴﺖ او‬
‫)‪(DIMENSIONS OF CHARACTER‬‬
‫ﻣﺤﺒﻮﺑﻴﺖ ﭘﻮړﻳﻮ ﺗﻪ رﺳﻮي‪.‬‬
‫د ﻋﻠــــــﻲ رﺿــــــﺎ ﻛﻼﻫﭽﻴــــــﺎن ﭘــــــﻪ وﻳﻨــــــﺎ د ﻛﺮﻛټــــــﺮ دا ﺑﻌــــــﺪ د‬
‫ﻧﺎﺷﻮﻧﯥ ده‪ ،‬ﭼﯥ ﻛﺮﻛټﺮ ﻳﺎ واﻗﻌﻲ اﻧﺴﺎن دې ﻟـﻪ ﻳـﻮ ﺷـﺎن رواﻧـﻲ‪،‬‬
‫»ﻧﺎﺗﻮارﻟﯧﺴـــﺘﺎﻧﻮ« د ﺧﻮښـــﯥ وړ ﺑﻌـــﺪ دى او ﻫﻐـــﻮى د وﺟـــﻮد ﻏـــړو‪،‬‬
‫ﺟﺴﻤﻲ او ټﻮﻟﻨﻴﺰه ﺷﺨﺼﻴﺘﻪ رﻏﯧﺪﻟﻰ وي‪ .‬ﻫﻤﺪا ده‪ ،‬ﭼﯥ د ﻛﺮﻛټـﺮ د‬
‫ﺟﻨﺲ‪ ،‬ﺑڼﯥ او ﻇﺎﻫﺮي ﺟﻮړښﺖ ﺗﻪ ﺧﻮرا ﭘﺎﻣﻠﺮﻧﻪ ﻛﻮي‪ .‬ﻻري ﺑـﺮوﻛﺲ‬
‫ﭘﯧﮋﻧﺪﻧﯥ او ښـﯥ ﺗﺮﺳـﻴﻤﻮﻧﯥ ﻟﭙـﺎره د ﻫﻐـﻪ د درﻳـﻮ ﺑﻌـﺪوﻧﻮ ﻣﻮﺿـﻮع‬
‫ﺑﻴـــﺎ دا ﻟـــﻮﻣړى ﺑﻌـــﺪ ﻟـــﻪ ﺟﺴـــﻤﻲ ځـــﺎﻧګړﻧﻮ‪ ،‬ﻣﺘﻔـــﺎوﺗﻮ ﺧﻮﻳﻮﻧـــﻮ او‬
‫راﺑﺮﺳﯧﺮه ﻛﯧږي‪ .‬دا درې ﺑﻌﺪوﻧﻪ ﻳﺎ اړﺧﻮﻧﻪ ﻟﻪ»ﺟﺴـﻤﺎﻧﻲ«‪» ،‬رواﻧـﻲ«‬
‫ﻋﺎدﺗﻮﻧﻮ څﺨﻪ رﻏﯧﺪﻟﻰ ﺑﻮﻟﻲ‪.‬‬
‫او »ټﻮﻟﻨﻴﺰ ﻳﺎ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ«ﻫﻐﻪ څﺨﻪ ﻋﺒﺎرت دي‪.‬‬
‫دا ﻳـــﻮ ښـــﻜﺎره ﺣﻘﻴﻘـــﺖ دى‪ ،‬ﭼـــﯥ د ﻫﻤـــﺪې ﺑﻌـــﺪ ﻗـــﻮت د ﻧـــﻮرو‬
‫ﻛﺮه ﻛﺘﻮﻧﻜﻲ او اروا ﭘﻮﻫـﺎن د ډراﻣـﯥ د ﻛﺮﻛټـﺮ د ﺑﻌـﺪوﻧﻮ ﭘـﻪ اړه‬
‫ﺑﻌﺪوﻧﻮ ﭘﻪ ﺟﻮړښﺖ ﻛﯥ ﺑﯥ وﻧډې ﻧﻪ دى او ﻫﺮوﻣـﺮو اﻏﯧـﺰ ورﺑﺎﻧـﺪې‬
‫ﺳﺮه ﻳﻮه ﺧﻮﻟﻪ ﻧﻪ دي‪ ،‬ځﻴﻨﯥ اﻋﺘﻘﺎدي اړخ او ځﻴﻨـﯥ ﺑﻴـﺎ ډراﻣﺎﺗﻴـﻚ‬
‫ښﻨﺪي‪ .‬ﻟﻪ ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ ﭘﻠﻮه ﻛﺮﻛټﺮوﻧﻪ ﻫﻐﻪ ﻣﻬﺎل ﺑﯥ ﺧﻮﻧﺪه ﻛﯧږي‪ ،‬ﭼـﯥ‬
‫ﺑﻌﺪ ﻫﻢ ﭘﻜﯥ ورګډوي؛ ﺧـﻮ اﻧګﺮﯦـﺰ ﻟﻴﻜـﻮال‪ ،‬ﻻري ﺑـﺮوﻛﺲ» ‪Larry‬‬
‫ﻛﻠﻴﺸــﻪ ﻳــﻲ او ﺗﻜــﺮاري ﺟﻮړښــﺖ ﻣــﻮ ورﻛــړى وي او ﻟــﻪ ﻧــﻮرو ﺑﯧﻠــﯥ‬
‫‪«Brooks‬ﺑﻴﺎ ﻛﺮﻛټﺮ درې ﺑﻌﺪﻳﺰ ﺑـﻮﻟﻲ او دوه ﻫﻐـﻪ ﻧـﻮر ﻳـﯥ ﭘـﻪ ﻫﻤـﺪې‬
‫ﺟﺴــﻤﺎﻧﻲ ځــﺎﻧګړﻧﯥ ﭘﻜــﯥ وﻧــﻪ ﻣﻮﻧــﺪل ﺷــﻲ‪ .‬د ﻛﺮﻛټــﺮ د ﺟﺴــﻤﺎﻧﻲ‬
‫درﻳﻮ ﺑﻌﺪوﻧﻮ ﭘﻮرې ورﺗړي‪ .‬ﭘﻪ ﻫﺮﺣﺎل‪ ،‬ﻣﻮږ ﺑﻪ ﻟـﻪ اﺧﺘﻼﻓﻮﻧـﻮ را ﺗﯧـﺮ‬
‫ﺟﻮړښﺖ ﭘﻪ ﺑﺮﺧﻪ ﻛﯥ د ﻛﻠﻴﺸﻪﻳﻴﺘﻮب ﺳﺘﻮﻧﺰه ځﻜﻪ ﻣﻮږ ﻟـﺮو‪ ،‬ﭼـﯥ د‬
‫ﺷﻮ‪ ،‬ﭘﻪ ﭘﺮﻟﻪ ﭘﺴﯥ ﺗﻮګﻪ ﺑﻪ درې واړه ﺑﻌﺪوﻧﻪ ﺗﺸﺮﯦﺢ ﻛـړو او ﭘـﻪ ﭘـﺎى‬
‫ښــﻜﻼ او ﺑــﺪرﻧګۍ اﻧــﺪازه ﻳــﻮازې د ﺷــﻮﻧډو‪ ،‬ﺳــﺘﺮګﻮ‪ ،‬وروځــﻮ‪،‬‬
‫ﻛﯥ ﺑﻪ د ﻛﺮﻛټﺮ د ﭘﻨځﻪ ﺑﻌﺪﻳﺰې ﻧﻈﺮﻳﯥ د ﭘﻠﻮﻳﺎﻧﻮ ﻻره ﻫـﻢ وﻧﻴﺴـﻮ او‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫‪ /39‬ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ ﻛﺮﻛټﺮ ﻛښﻨﻪ‬ ‫‪ /40‬ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ ﻛﺮﻛټﺮ ﻛښﻨﻪ‬

‫ﻏﻮﻣﺒﺮو او ﭘﺰې ﻟﻪ ﻳﻮه ټﺎﻛﻠﻲ ﺟﻮړښﺖ څﺨـﻪ ﻣـﺎﻟﻮﻣﻮو‪ ،‬ﺣـﺎل دا ﭼـﯥ‬ ‫‪ -3‬د ﻛﺮﻛټﺮ رواﻧﻲ ﺑﻌﺪ‪:‬‬
‫د ښــﻜﻼ او ﺑــﺪرﻧګۍ ﻟﭙــﺎره ﻫــﺮ څــﻮك ﺑﯧــﻞ ﻣﻌﻴﺎروﻧــﻪ ﻟــﺮي‪ .‬ﭘــﺮ ځــﺎى‬ ‫د ﻛﺮﻛټــﺮ ﭘــﻪ دې اړخ ﻛــﯥ د ﻫﻐــﻪ روﺣــﻲ ځــﺎﻧګړﻧﯥ‪ ،‬اﺣﺴﺎﺳ ـﺎت‪،‬‬
‫ﺑﻮﻟﻢ‪ ،‬ﭼﯥ د ﻛﺮﻛټﺮ د ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ ﭘﻨځﻮﻧﯥ ﭘﺮ وﺧـﺖ ﭘـﻪ ﻧﻮښـﺘﻲ ﺗﺨﻠﻴـﻖ‬ ‫ﺧﻮﻳﻮﻧﻪ او ﻋﺎدﺗﻮﻧﻪ راټﻮﻟﯧږي‪ ،‬ﭼﯥ ﻟﻪ ټﻮﻟﻨﯥ ﺳـﺮه د ﻣﺨﺎﻣﺨﯧـﺪو ﭘـﺮ‬
‫ﻻس ﭘﻮرې ﺷﻲ‪ ،‬ﻧﻪ ﭘﻪ ﺗﻜﺮاري‪.‬‬ ‫وﺧـــﺖ د ځـــﺎن ﻏﻮښـــﺘﻨﯥ‪ ،‬ﻣﻬﺮﺑـــﺎﻧۍ‪ ،‬وﯦـــﺮې‪ ،‬ﺑـــﺪﺑﻴﻨۍ‪ ،‬ﻏﻮﺳـــﯥ‪،‬‬
‫ﺳﺴــﺘﯥ‪ ،‬ﭼــﺎﻻﻛۍ‪ ،‬ﺛﺎﺑــﺖ ﻗــﺪﻣۍ‪ ،‬ﻣــﺎﺟﺮاﺟﻮﻳۍ‪ ،‬ﻫﻴﺠــﺎﻧﻴﺘﻮب او‬
‫‪ -2‬د ﻛﺮﻛټﺮ ټﻮﻟﻨﻴﺰ اړخ‪:‬‬ ‫ﻧـﻮرو ﺻـﻔﺘﻮﻧﻮ ﭘــﻪ ﺑڼـﻪ راڅﺮګﻨـﺪﯦږي‪ .‬ﻟــﻪ ﺗﻌـﺎﻣﻼﺗﻮ‪ ،‬ﻛړﻧـﻮ او ﻋﻜــﺲ‬
‫ﭘــﻪ دې ﺑﻌــﺪ ﻛــﯥ د ﻛﺮﻛټــﺮ ټــﻮﻟﻨﻴﺰ ﻣﻮﻗــﻒ ځــﺎى ﭘــﺮ ځــﺎى دى‪ .‬ﻟــﻪ‬ ‫اﻟﻌﻤﻠﻮﻧــﻮ څﺨــﻪ د ﻛﺮﻛټــﺮ د دﻏــﻪ اړخ څــﺮك ﻟګﯧــﺪاى ﺷــﻲ؛ ﻧــﻮ ځﻜــﻪ‬
‫ﺧﻠﻜﻮ‪ ،‬ﻛﻮرﻧۍ او ټﻮﻟﻨﯥ ﺳﺮه د ﻛﺮﻛټﺮ ﺗﻌﺎﻣـﻞ ﭘﻜـﯥ ﻣﻬـﻢ رول ﻟـﺮي‪،‬‬ ‫اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰ ﺗﻴﺎﺗﺮ او ﺳـﻴﻨﻤﺎ ﻟﻮﺑﻐـﺎړى ﻣـﺎرك ﭘـﻪ دې ﺑـﺎور دى‪ ،‬ﭼـﯥ د‬
‫ﭼــﯥ د ﻫﻐــﻪ ﺳﻴﺎﺳــﻲ‪ ،‬ټــﻮﻟﻨﻴﺰ‪ ،‬دﻳﻨــﻲ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨګــﻲ درﻳځﻮﻧــﻪ‪ ،‬دﻧــﺪه‪،‬‬ ‫ﺗﻤﺜﻴﻞ او ﻟﻮﺑﯧﺪا ﭘﺮﻣﻬﺎل اروا ﭘﻮﻫﻨـﻪ ﭘـﻪ ﻛړﻧـﻮ اوړي‪ .‬ﻟﻮﺑﻐـﺎړى ځـﺎن‬
‫ﻣـــﺪﻧﻲ ﺣﺎﻟـــﺖ‪ ،‬ﻛـــﺎر ځـــﺎى‪ ،‬ژوﻧـــﺪ ځـــﺎى‪ ،‬ﻟﻬﺠـــﻪ او ﻧـــﻮر ﻫـــﻢ ﭘﻜـــﯥ‬ ‫ﭘﻪ واﻗﻌﻲ ﺑڼﻪ د رﻏﯧﺪﻟﻲ ﻛﺮﻛټﺮ ﭘﺮ ځﺎى ټﺎﻛﻲ او د ﻫﻐﻪ ټـﻮل ﺧﻮﻳﻮﻧـﻪ‬
‫ﺷﺎﻣﻠﯧږي‪.‬‬ ‫ﭘﻪ ﻣﻜﻤﻠﻪ ﺗﻮګﻪ ﺧﭙﻠﻮي‪.‬‬
‫دا ﺑﻌﺪ د واﻗﻌﻴـﺖ ﭘﻠـﻮو د ډﯦـﺮې ﺗﻮﺟـﻪ وړ ګﺮځـﻲ او ﺗـﻞ د ﻛﺮﻛټـﺮ‬ ‫ﺧﻮ دا ﭼﯥ ﻟﻮﺑﻐﺎړى د واﻗﻌﻲ ﻛﺮﻛټﺮ ﭘﻪ ښﻪ ﺗﻮګﻪ ټـﻮﻟﯥ ځـﺎﻧګړﻧﯥ‬
‫ﻛښﻨﯥ ﭘﺮﻣﻬﺎل د ﻫﻐﻪ ټﻮﻟﻨﻴﺰ ﺑﻌـﺪ ﻟـﻪ ﻣﺼـﻨﻮﻋﻴﺘﻪ ژﻏـﻮري‪ .‬د دې اړخ‬ ‫ﺧﭙﻠــﯥ ﻛــړاى ﺷــﻲ‪ ،‬او ﻃﺒﻴﻌــﻲ وﺑﺮﯦښــﻲ‪ ،‬ﻻﺟــﻮس اګــﺮي واﻳــﻲ‪ :‬ﻛــﻪ‬
‫اﻫﻤﻴــﺖ ﭘــﻪ دې ﻛــﯥ دى‪ ،‬ﭼــﯥ ﻛﺮﻛټــﺮ ﭘــﻪ ډراﻣــﻪ ﻛــﯥ ﻟــﻪ ځــﺎن ﺳــﺮه د‬ ‫وﻏﻮاړو د ﭼﺎ ﭘـﻪ ﻛړﻧـﻪ او ﻋﻤـﻞ ﭘـﻮه ﺷـﻮ‪ ،‬ﭘـﻪ ﻛـﺎر ده ﻫﻐـﻪ ﻋﻠﺘﻮﻧـﻪ او‬
‫ﻣﺨﺎﻣﺨﯧﺪا ﺗﺮڅﻨګ ﻟﻪ ﻧﻮرو ﻛﺮﻛټﺮوﻧﻮ ﺳـﺮه ﻣﺨـﺎﻣﺨﯧږي او اړ دى‪،‬‬ ‫وﺟﻮﻫﺎت وﭘﻠټﻮو‪ ،‬ﭼﯥ ﻧﻮﻣﻮړى ﻳﯥ ﻫﻐﻪ ﻛﺎر او ﻛړﻧﯥ ﺗﻪ اړ اﻳﺴـﺘﻠﻰ‬
‫ﻟﻪ ﻫﻐﻮى ﺳﺮه د ﺗﻌﺎﻣﻞ‪ ،‬راﺷﯥ درﺷـﻲ او ﻣﻠګﺮﺗﻴـﺎ ﻣﻌﻴﺎروﻧـﻪ وﻟـﺮي‪.‬‬ ‫دى‪ .‬ﭘـــــﻪ دا ډول ﻛﻨﺠﻜـــــﺎوۍ او ﭘﻠټﻨـــــﻪ ﻛـــــﻮﻻى ﺷـــــﻮ‪ ،‬د ﻛﺮﻛټـــــﺮ د‬
‫ﭘﻪ دې ﺳﺮﺑﯧﺮه ﻫﻤـﺪا اﺟﺘﻤـﺎﻋﻴﺘﻮب دى‪ ،‬ﭼـﯥ اﻧﺴـﺎن ﻟـﻪ څﺎروﻳﺘﻮﺑـﻪ‬ ‫ﺷﺨﺼﻴﺖ ﭘټﻮ زاوﻳﻮ او دروﻧـﻲ اﻧګﯧـﺰو ﺗـﻪ ﻻره وﻣﻮﻣـﻮ او د ﻛﺮﻛټـﺮ‬
‫راﺑﺎﺳﻲ‪ .‬ځﻴﻨﯥ د ﻛﺮﻛټﺮ ټﻮﻟﻨﻴﺰ ﺑﻌﺪ ﺗﻪ ﻟﻪ ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ او رواﻧﻲ ﻫﻐﻪ ﭘـﻪ‬ ‫ډﯦﺮ ﻧﺎ ﺑﺮﻣﻼ ﺷﻮي رارزوﻧﻪ او رﻣﺰوﻧﻪ ځﺎن ﺗﻪ روښﺎﻧﻪ ﻛړو‪.‬‬
‫ﻟﻮى ارزښـﺖ ﻗﺎﻳـﻞ دي او ﻫﻤـﺪا ﺑﻌـﺪ د ﺟﺴـﻤﺎﻧﻲ او رواﻧـﻲ ﺑﻌـﺪوﻧﻮ‬ ‫اﻳﺮاﻧــﻰ ﻟﻴﻜــﻮال‪ ،‬ﻋﻠــﻲ رﺿــﺎ ﻛﻼﻫﭽﻴــﺎن د ﻛﺮﻛټــﺮ د رواﻧــﻲ ﺑﻌــﺪ‬
‫ﻫﻨــﺪاره ﺑــﻮﻟﻲ‪ .‬اروا ﭘﻮﻫــﺎن دا ﺑﻌــﺪ ﻟــﻪ ﻛړﻧــﻮ‪ ،‬روﻳــﯥ او ﻧــړۍ ﻟﻴــﺪه‬ ‫ارزوﻧﻪ د ﻻﻧﺪﻳﻨﻴﻮ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﻮ ﭘﻪ ﺳﭙړﻧﻪ ﭘﻮرې ﺗړﻟﯥ ﺑﻮﻟﻲ‪:‬‬
‫رﻏﯧﺪﻟﻰ ګڼﻲ‪.‬‬ ‫‪ -‬د ﻛﺮﻛټﺮ د ﻋﺎﻃﻔﻲ‪ ،‬ﻋﺸﻘﻲ او ﺟﻨﺴﻲ ژوﻧﺪ څﺮﻧګﻮاﻟﻰ‪.‬‬
‫‪ -‬د ﻛﺮﻛټﺮ ﺣﺎﻟﺘﻮﻧﻪ‪ ،‬اﺧﻼق او ﺧﻮﻳﻮﻧﻪ‪.‬‬
‫‪ -‬د ﻛﺮﻛټﺮ ﭘﻪ ژوﻧﺪ ﻛﯥ راﻣﻨځﺘﻪ ﺷﻮې ﻣﻬﻤﯥ ښﯥ ﻳﺎ ﺑﺪې ﭘﯧښﯥ‪.‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫‪ /41‬ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ ﻛﺮﻛټﺮ ﻛښﻨﻪ‬ ‫‪ /42‬ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ ﻛﺮﻛټﺮ ﻛښﻨﻪ‬

‫‪ -‬د ﻛﺮﻛټﺮ د ﻛړو وړو رواﻧﻲ اﻧګﯧﺰې‪.‬‬ ‫راﻏﻠــﻮ د ﻛﺮﻛټــﺮ ډراﻣﺎﺗﻴــﻚ اړخ ﺗــﻪ‪ ،‬ﭘــﻪ دې ﻛــﯥ ﺑﻴــﺎ د ﻛﺮﻛټــﺮ‬
‫‪ -‬ﻫﻴﻠﯥ او ارزوګﺎﻧﯥ‪ ،‬ﺧﻮﺑﻮﻧﻪ‪ ،‬ﺧﻴﺎﻟﻮﻧﻪ او ﻓﻜﺮوﻧﻪ‪.‬‬ ‫اﻧګﯧﺰه‪ ،‬ﻣﻮﺧﯥ او د ﻫﻐﻮ ﭘﺮ وړاﻧـﺪې دروﻧـﻲ او ﺑﯧﺮوﻧـﻲ ﺧﻨډوﻧـﻪ‪ ،‬د‬
‫‪ -‬ﻟﻪ ﻧﻮرو ﺳﺮه اړﻳﻜﯥ‪ ،‬د ځﺎن او ﻫﻐﻮى ﭘﻪ اړه ﺗﺼﻮر او د ځـﺎن او‬ ‫ﻛﺮﻛټﺮ ﺗﺤﻮل او د ﻫﻐﻪ د ﻗﻮت او ﺿـﻌﻒ ﻧﻘﻄـﯥ ﺷـﺎﻣﻠﯥ دي‪ ،‬ﭼـﯥ ﭘـﻪ‬
‫ﻧﻮرو ﻫﻐﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ‪ ،‬ﭼﯥ ﻏﻮاړي وړاﻧﺪې ﻳﯥ ﻛړي‪.‬‬ ‫دې اړه ﻻ زﻳﺎﺗﯥ څﺮګﻨﺪوﻧﯥ ﭘﻪ راﺗﻠﻮﻧﻜﻮ ﭘﺎڼﻮ ﻛﯥ ﺳﺘﺎﺳﯥ ﻣﺨـﯥ ﺗـﻪ‬
‫د ﭘﻮرﺗﻨﻴــﻮ ځــﺎﻧګړﻧﻮ ټﺎﻛــﻞ او ﻣﻮﻧــﺪل د ﻛﺮﻛټــﺮ د رواﻧــﻲ ﺑﻌــﺪ ﻳــﻮ‬ ‫اﯦښــﻮدل ﻛﯧــږي‪ ،‬د دې ﺑﺤــﺚ ﭘــﻪ ﭘــﺎى ﻛــﯥ د اﺟﻤــﻞ ﭘﺴــﺮﻟﻲ ﻟــﻪ ﻛﺘﺎﺑــﻪ‬
‫روښﺎﻧﻪ اﻧځﻮر ﭘﻪ ﻻس راﻛﻮي او ﭘﺮ ﻣـټ ﻳـﯥ ﻛـﻮﻻى ﺷـﻮ‪ ،‬ﻟـﻪ رواﻧـﻲ‬ ‫ﺷﺎګﺮداﻧﻮ ﺗﻪ د اﻣﺮﻳﻜـﺎﻳۍ ﻛـﺮه ﻛﺘـﻮﻧﻜﯥ او ﻧـﺎول ﻟﻴﻜـﻮﻧﻜﯥ)ﺷـﻠﺒﻲ‬
‫ﭘﻠﻮه ﻳﻮ ﻧﻮى ﻛﺮﻛټﺮ وﭘﻨځﻮو‪ .‬د ﻛﺮﻛټـﺮ ﭘﻨځـﻮﻧﯥ ﭘﺮﻣﻬـﺎل دې ﺗـﻪ ﭘـﺎم‬ ‫ﻫﯧﺮون( ﻫﻐـﻪ وړاﻧـﺪﻳﺰ را اﺧﻠـﻮ‪ ،‬ﭼـﯥ واﻳـﻲ‪» :‬د ﻫﻐـﻪ ﭼـﺎ ﭘـﻪ ﺑـﺎره ﻛـﯥ‬
‫ﻻزم دى‪ ،‬ﭼـــﯥ د ﻛﺮﻛټـــﺮ د ﺳﺮﺳـــﺮي ﺑﻌـــﺪ ﭘﺮځـــﺎى ﻫﻐـــﻪ د ژور ﺑﻌـــﺪ‬ ‫)‪(46 ،15‬‬
‫وﻟﻴﻜﻪ‪ ،‬ﭼﯥ د ﻧﻮرو ﭘﻪ څﯧﺮ ﻧﻪ وي‪«.‬‬
‫درﻟﻮدوﻧﻜﻰ وﭘﻨځـﻮو‪ ،‬ﻛﻨـﻪ د ﺳﺮﺳـﺮي ﺑﻌـﺪ درﻟـﻮدوﻧﻜﻰ ﻛﺮﻛټـﺮ ﺑـﻪ‬
‫ﻣﻮ ټﻮﻟﯥ ډراﻣﯥ ﺗﻪ دا ﻟﻮى زﻳﺎن ﻫﺮوﻣﺮو را اړوي‪ ،‬ﭼﯥ ﻟﯧﺪوﻧﻜﻲ او‬
‫ﻟﻮﺳﺘﻮﻧﻜﻲ ﻣﺨﻜﯥ ﻟﻪ ﻣﺨﻜﯥ د ﻛﺮﻛټﺮ د ﺳﺮﺳﺮي ﭘﯧﮋﻧﺪﻧﯥ ﻟﻪ ﻣﺨﯥ‬
‫د ډراﻣﯥ ﻟﻪ راﺗﻠﻮﻧﻜﻮ ټﻮﻟﻮ ﺑﺮﺧﻮ او ﻳﺎ ﭘـﻪ اﺻـﻄﻼح ﭘـﺎﺗﯥ ﻛﻴﺴـﯥ او‬
‫ﭘﯧښﻮ ﻧﻪ ﭘﺮده اوﭼﺘﻪ ﻛـړي او د ﭘـﺎﺗﯥ ډراﻣـﯥ ﻟـﻪ ﺗﻌﻘﻴﺒـﻪ ﻻس ﭘـﻪ ﺳـﺮ‬
‫ﺷــﻲ‪ .‬ﺑﻠﺨــﻮا ﺑــﻪ ﻣــﻮ ﻫﻤــﺪا ﻛﺮﻛټــﺮ ﻧــﻪ وي ﺗﻮاﻧﯧــﺪﻟﻰ‪ ،‬ﭼــﯥ د ورﺗــﻪ‬
‫ﭘﯧښــﯧﺪوﻧﻜﻮ ﭘﯧښــﻮ ﭘﺮﻣﻬــﺎل د ﻣﺨــﺎﻃﺒﻴﻨﻮ زړه ﺳــﻮى‪ ،‬ﻫﻤــﺪﻟﻲ او‬
‫ﻏﻤﺸﺮﻳﻜﻲ ﻟﻪ ځﺎن ﺳﺮه وﺳﺎﺗﻲ‪.‬‬
‫ﭘﻪ ﭘﻮرﺗﻨﻴـﻮ درﻳـﻮ ﺑﻌـﺪوﻧﻮ ﺳـﺮﺑﯧﺮه د ځﻴﻨـﻮ ﺑﯧـﻞ درﻳځـﻮ ﭘـﻪ ﺑـﺎور‬
‫ﻛﺮﻛټﺮ د اﻋﺘﻘﺎدي اړخ درﻟﻮدوﻧﻜﻰ دى‪ ،‬ﭼﯥ ﻫﻐﻪ د ﻛﺮﻛټـﺮ ﻋﻘﻴـﺪه‪،‬‬
‫ګﺮوﻫﻪ او ﺑﺎور راﻧﻐﺎړي‪ .‬ﻟﻪ دې اړﺧﻪ د ﻛﺮﻛټﺮ ﭘﻪ اړه دا ﭘﺎﻳﻠﻪ ﭘـﻪ ﻻس‬
‫راځــﻲ‪ ،‬ﭼــﯥ ﻧﻮﻣــﻮړى دودوﻧــﻮ او رواﺟﻮﻧــﻮ ﺗــﻪ څــﻮﻣﺮه ﭘﺎﺑﻨــﺪ دى‪،‬‬
‫دﻳﻨـــﻲ اﺣﻜـــﺎﻣﻮ ﺗـــﻪ څـــﻮﻣﺮه اﻫﻤﻴـــﺖ ورﻛـــﻮي او ﺑـــﺎﻻﺧﺮه دا ﭼـــﯥ د‬
‫ﺧﻴﺎﻟﻮﻧﻮ‪ ،‬وﻫﻤﻮﻧﻮ‪ ،‬او ﺗﺼﻮراﺗﻮ ﭘﻪ اړه څﻪ ﻋﻘﻴﺪه ﻟـﺮي؛ ﺧـﻮ زﻣـﺎ ﭘـﻪ‬
‫اﻧـــﺪ د ﻛﺮﻛټـــﺮ اﻋﺘﻘـــﺎدي اړخ ﻛﯧـــﺪاى ﺷـــﻲ ﭘـــﻪ رواﻧـــﻲ او ټـــﻮﻟﻨﻴﺰو‬
‫اړﺧﻮﻧﻮ ﭘﻮرې وﺗړل ﺷﻲ‪.‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫‪ /43‬ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ ﻛﺮﻛټﺮ ﻛښﻨﻪ‬ ‫‪ /44‬ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ ﻛﺮﻛټﺮ ﻛښﻨﻪ‬

‫د ﻛﺮﻛټﺮ ﭘﻨځﻮﻧﯥ ﭘﺮوﺧﺖ ﻟﻴﻜﻮال ﺗـﻪ ﺑﻮﻳـﻪ‪ ،‬ﭼـﯥ د ﻫـﺮ ﻛﺮﻛټـﺮ ﭘـﻪ‬
‫اړه دﻏﻪ ﻻﻧﺪې ﻣﺎﻟﻮﻣﺎت ﺑﺸﭙړ ﻛړي او ﻟﻪ ځﺎن ﺳﺮه ﻳﯥ وﻟﻴﻜﻲ‪:‬‬
‫
ﻋﻤﺮ؟‬
‫
د اوﺳﯧﺪو ځﺎى؟‬
‫ﻛﺮﻛټﺮ ﻛښﻨﻪ‬
‫
ﻛﺎر و ﻛﺴﺐ؟‬
‫)‪(CHARACTER DEVELOPMENT‬‬ ‫
ﻏﻮښﺘﻨﯥ؟‬
‫
د ﻛﺮﻛټـﺮ ﻧـږدې ﻣﻠګــﺮي څـﻮك دي‪ ،‬ﻛﺮﻛټـﺮ څﻨګــﻪ ارزوي او‬
‫ﭘـﻪ ډراﻣـﻪ ﻛــﯥ د ﻫـﺮ ﻛﺮﻛټــﺮ د اﻳﺠـﺎد ﭘﺮﻣﻬـﺎل اړﺗﻴــﺎ ﻟﻴـﺪل ﻛﯧــږي‪،‬‬ ‫ﭘﻪ اړه ﻳﯥ څﻪ واﻳﻲ؟‬
‫ﭼﯥ د ﻫﻤﺎﻏﻪ ﻛﺮﻛټـﺮ د ځـﺎﻧګړﻧﻮ او ﺧﺼﻮﺻـﻴﺎﺗﻮ ﭘﺮﺑﻨـﺎ او ﭘـﻪ ډراﻣـﻪ‬ ‫
دښــﻤﻨﺎن ﻳــﯥ څــﻮك دي‪ ،‬ﻛﺮﻛټــﺮ څﻨګــﻪ ارزوي او ﭘــﻪ اړه ﻳــﯥ‬
‫ﻛﯥ ﻳﯥ د اړﺗﻴﺎ ﻟﻪ ﻣﺨﯥ ﭘﻪ ذﻫﻦ ﻛﯥ د ﻫﻐﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ وﺑﺎﺳﻮ او ﻳـﺎ ﻳـﯥ د‬ ‫څﻪ واﻳﻲ؟‬
‫ﻛﺎﻏﺬ ﭘﺮﻣﺦ ﺗﺮﺳﻴﻢ ﻛړو‪.‬‬ ‫
ﻛﺮﻛټﺮ ﺗﻪ ﻛﻮم ډار او ﺧﻄﺮ ﻣﺘﻮﺟﻪ دى؟‬
‫د دې ﻛــﺎر ﻟﭙــﺎره ﭘــﻪ ﻛــﺎر ده‪ ،‬ﭼــﯥ د ﻫــﺮ ﻛﺮﻛټــﺮ ﻫﻴﻠــﯥ‪ ،‬ﻣــﻴﻼن او‬ ‫
د ﻛﺮﻛټﺮ ﻫﻴﻠﯥ او ارزوګﺎﻧﯥ ﻛﻮﻣﯥ دي؟‬
‫ﻋﻼﻗــﯥ‪ ،‬ﺧﺼﻮﺻــﻴﺎﺗﻮ‪ ،‬د ﺿــﻌﻒ او ﻗــﻮت ﻧﻘﻄــﯥ‪ ،‬د ﻛــړو وړو ډول‪،‬‬ ‫د ﻳﻮه ﻛﺮﻛټﺮ ﻟﭙﺎره ﭘﻪ دې ﭘﻮرﺗﻨﻴﻮ ټﻮﻟـﻮ رﻛﻨﻮﻧـﻮ ﻛـﯥ ډار او ﻫﻴﻠـﻪ‬
‫ﻋﻘﻴﺪې‪ ،‬رواﻧﻲ ﺑﻌﺪ او ټﻮﻟﻨﻴﺰو او ﻓﺰﻳﻜﻲ اړﺧﻮﻧﻮ ﺗﻪ ﭘﻪ دﻗﺖ ﺗﻮﺟـﻪ‬ ‫ﻣﻬﻢ رﻛﻨﻮﻧﻪ ﮔڼﻼى ﺷـﻮ؛ ځﻜـﻪ ﭼـﯥ ﻫﻤـﺪا دوه رﻛﻨﻮﻧـﻪ)ډار او ﻫﻴﻠـﻪ(‬
‫وﺷﻲ‪ .‬دې ټﻮﻟﻮ ﺗﻪ د وﻟﯥ؟ ﭼﯧﺮﺗﻪ؟ ﻛﻠﻪ؟ او څﻨګﻪ؟ ﭘـﻪ وﺳـﻴﻠﻪ ځـﻮاب‬ ‫ډراﻣــﯥ ﺗــﻪ ﺧﻮﻧــﺪور اﻧﻜﺸــﺎف ورﻛــﻮﻻى ﺷــﻲ او د ﻛﺮﻛټــﺮ ژوﻧــﺪ ﻟــﻪ‬
‫وﻳﻞ ﺿﺮوري دي؛ ځﻜـﻪ ﭼـﯥ د ﻫـﺮ ﻛﺮﻛټـﺮ ﻟﭙـﺎره ﭘـﻪ ډراﻣـﻪ ﻛـﯥ د دې‬ ‫ﻟﻮړو او ژورو ﺳﺮه ﻣﺨﺎﻣﺦ ﻛﻮي‪ .‬ﻫﻐﯥ ډراﻣﯥ ﺗﻪ ﭘﻪ زړه ﭘﻮرې ډراﻣـﻪ‬
‫ﭘﻮرﺗﻨﻴﻮ څﻴﺰوﻧﻮ ټﺎﻛﻞ ﻳﻮ ﻣﻬﻢ او اړﻳـﻦ ﺗـﻮك ﺑﺮﯦښـﻲ او ﻫﻤـﺪا راز د‬ ‫وﻳﻼى ﺷﻮ‪ ،‬ﭼﯥ د ﻫﺮ ﻛﺮﻛټﺮ ډار او ﻫﻴﻠﻪ ﭘﻜﯥ ﻗـﻮي وي؛ ځﻜـﻪ د دې‬
‫ﻛﺮﻛټﺮوﻧـــﻮ ﻟﭙـــﺎره د ﭘﯧښـــﻮ )ﺣﻮداﺛـــﻮ( ﻣﻬـــﻢ ځﺎﻳﻮﻧـــﻪ‪ ،‬د ﻛﺮﻛټـــﺮ د‬ ‫دواړو ﺗﻮﻛﻮ ﭘﺮﻣټ ﺑﻪ ﺗﻮاﻧﯧﺪﻟﻲ ﻳﻮ‪ ،‬ﭼﯥ ﻛﺮﻛټﺮ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ وﺟﻮد ﻛـﯥ د‬
‫اوﺳﯧﺪو ځﺎى‪ ،‬ﻟﻪ ﻧﻮرو ﻛﺮﻛټﺮوﻧﻮ ﺳﺮه اړﻳﻜﻪ او راﺷﻪ درﺷـﻪ ټﺎﻛـﻞ‪،‬‬ ‫ډار او ﻫﻴﻠــﯥ د ټﻜــﺮ ﺷــﺎﻫﺪ وي‪ ،‬ﻫﻤﺪﻏــﻪ ټﻜــﺮ او ﻣﻘﺎﺑﻠــﻪ د ډراﻣــﯥ د‬
‫د ډراﻣــﯥ ﻟﭙــﺎره ﻟــﻮﻣړﻧﻲ ﺗــﻮﻛﻲ دي‪ .‬اﻟﺒﺘــﻪ دا ﭘــﻪ دې ﻣﺎﻧــﺎ‪ ،‬ﭼــﯥ ﻣــﻮږ‬ ‫دوام ﺳﺒﺐ ګﺮځﻲ او ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛـﯥ د ﻛﺮﻛټـﺮ ژوﻧـﺪ ﺗـﻪ د ﭘـﺎى ټﻜـﻰ ﻧـﻪ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ د ډراﻣـﯥ د ﻛﻴﺴـﯥ او ﺑـﺎﻻﺧﺮه د ﻫـﺮ ﻛﺮﻛټـﺮ ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖ وټـﺎﻛﻮ او‬ ‫ږدي؛ ﺑﻠﻜـــــﯥ ﭘـــــﻪ ﻧـــــﻮي اﻧـــــﺪاز دوام ورﻛـــــﻮي او ﻟﻮﺳـــــﺘﻮﻧﻜﻲ او‬
‫ﻛﺮﻛټﺮوﻧﻪ د ﻫﻤﺎﻏﻪ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ او ﺳﻴﻤﯥ ﻟﻪ ﻛﻠﺘﻮر او دودوﻧﻮ ﺳﺮه ﺳﻢ‬ ‫اورﯦﺪوﻧﻜﻲ ﻟﻪ ځﺎن ﺳﺮه ﺳﺎﺗﻲ‪.‬‬
‫ﻟﻪ ﭘﯧښﻮ ﺳﺮه ﻣﺦ ﻛړو‪.‬‬ ‫ﻛﺮﻛټﺮ ﭘﻪ ډراﻣـﻪ ﻛـﯥ ﻫﻤﯧﺸـﻪ د دوه ډوﻟـﻪ ﺗﻀـﺎدوﻧﻮ‪ ،‬ټﻜﺮوﻧـﻮ او‬
‫ﭘﯧښﻮ ﺳﺮه ﻻس و ګﺮﯦـﻮان وي‪ ،‬ﭼـﯥ ﻳـﻮ ﻟـﻪ ﻧـﻮرو ﻛﺮﻛټﺮوﻧـﻮ‪ ،‬ﭘﺮدﻳـﻮ‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬
‫‪ /45‬ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ ﻛﺮﻛټﺮ ﻛښﻨﻪ‬
‫ﺧﻴﺎﻟﻮﻧﻮ اﻓﻜﺎرو او ﺣﺘﺎ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺳـﺮه ټﻜـﺮ دى او ﺑـﻞ ﺧﭙﻠـﻪ د ﻛﺮﻛټـﺮ‬
‫ﭘﻪ دﻧﻨﻪ ﻛﯥ ﻛﺸﻤﻜﺶ دى‪ ،‬ﭼـﯥ ﻫﻤـﺪا ﻫﻴﻠـﻪ او ډار ﻳـﯥ زﯦـږوي او ﭘـﻪ‬
‫ﻛﺮﻛټﺮ ﻛﯥ د ﻧﻔﺴﻴﺎﺗﻲ ﺑﺪﻟﻮن ﺳﺒﺐ ګﺮځﻲ‪.‬‬
‫دﻟﺘﻪ د ﻣﻮﺿﻮع د ﻻ ښﯥ روښﺎﻧﺘﻴﺎ ﭘﻪ ﭘﺎر دوه ﻣﺜﺎﻟﻪ راوړو‪:‬‬
‫‪ -‬ﻳﻮه ﺳﺨﺖ ﻏﺮه ﺗﻪ ﺧﺘﻞ ﻫﻴﻠﻪ ده؛ ﺧﻮﻟـﻪ ﻏـﺮه څﺨـﻪ را رﻏړﯦـﺪل او‬
‫ﺑﺎﻻﺧﺮه ﻣﺮګ وﯦﺮه ده‪.‬‬
‫‪ -‬ﭘــﻪ ژورو اوﺑــﻮ ﻛــﯥ ﻻﻣﺒــﻮ وﻫــﻞ ﻳــﻮه ﻫﻴﻠــﻪ ده؛ ﺧــﻮ ﭘــﻪ اوﺑــﻮ ﻛــﯥ‬
‫ﻏﺮﻗﯧﺪل ﻳﻮه وﯦﺮه ده‪.‬‬
‫ﻟﻪ ﭘﻮرﺗﻨﻴﻮ ﻣﺜﺎﻟﻮﻧﻮ ﻧﻪ ﺟﻮﺗﻪ ﺷﻮه‪ ،‬ﭼﯥ ﻫﻴﻠﯥ ﺗﻪ د رﺳﯧﺪو ﭘﻪ ﻣـﺦ‬
‫ﻛﯥ د ځﻴﻨﻮ داﺧﻠﻲ او ﻳﺎ ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﻣﻮاﻧﻌـﻮ ﺷـﺘﻮن ډراﻣـﻪ ﭘـﻪ زړه ﭘـﻮرې‬
‫ﻛﻮي‪ ،‬ﻳﻮ ځﺎﻧګړى ﻃﺒﻴﻌـﻲ ﺧﻮﻧـﺪ ورﺑښـﻲ او ﻟـﻪ ﻳـﻮ ﻧـﻮاﺧﺘۍ ﻧـﻪ ﻳـﯥ‬
‫ﺳﺎﺗﻲ‪ .‬د ﻛﺮﻛټﺮوﻧﻮ د دروﻧـﻲ ﺣﺎﻟـﺖ د ښـﯥ څﺮګﻨـﺪوﻧﯥ ﻟﭙـﺎره ﺑﺎﻳـﺪ د‬
‫ﻫﻐﻮى ﭘﻪ ﻛړو وړو او ﺧﺼﻮﺻﻴﺎﺗﻮ ﻛﯥ ﻫﻐﻪ څﻪ راﭘﻴﺪا ﺷـﻲ‪ ،‬ﭼـﯥ ﭘـﻪ‬
‫واﺳﻄﻪ ﻳﯥ د ﻫﻐﻮى دروﻧﻲ ﺣﺎﻟﺘﻮﻧﻪ ﭘﻪ ﺳﻤﻪ او ﭘﻮره ﺗﻮګـﻪ وﭘﯧﮋﻧـﺪل‬
‫ﺷﻲ او ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛـﯥ د ﻛﺸﻤﻜﺸـﻮﻧﻮ د ډﯦﺮښـﺖ‪ ،‬د ﻛﺮﻛټـﺮ د ﭘﺎﻳښـﺖ‬
‫او د ډراﻣﯥ د ﭘﻪ زړه ﭘﻮرې ﻛﯧﺪا ﻟﭙﺎره ﺗﺮې ګټﻪ ﭘﻮرﺗﻪ ﺷﻲ‪.‬‬
‫اﺟﻤــﻞ ﭘﺴــﺮﻟﻰ د ﻛــﺮه ﻛﺘﻮﻧﻜــﻮ دا ﺳﭙﺎرښــﺘﻨﻪ ﺗــﺮ ﻣــﻮږ را رﺳــﻮي‪،‬‬
‫ﭼــﯥ د ﻛﺮﻛټــﺮ ﻛښــﻨﯥ ﭘﺮﻣﻬــﺎل ﻻﻧــﺪﻳﻨﻴﻮ درﻳــﻮ ټﻜــﻮ ﺗــﻪ ﻣــﻮ ﭘــﺎم ﻫﯧــﺮ‬
‫ﻧﺸﻲ‪:‬‬
‫ﻟﻮﻣړى‪ :‬ﻛﺮﻛټﺮوﻧﻪ دې ﭘﻪ ﺧﭙﻞ رﻓﺘﺎر او ﻛﺮدار ﻛـﯥ ﺛﺎﺑـﺖ وي‪ ،‬ﻟـﻪ‬
‫ورﺗﻪ ﭘﯧښﻮ ﺳﺮه دې دوه ګﻮﻧﻰ او څﻮ ګﻮﻧﻰ ﭼﻠﻨﺪ ﻧﻪ ﻛـﻮي؛ اﻣـﺎ ﻫﻐـﻪ‬
‫وﺧﺖ ﻳﯥ دا ﻛﺎر ﻧﺎﺳﻢ ﻧﻪ ﺑﺮﯦښﻲ‪ ،‬ﭼﯥ ﭘﯧښﯥ د ﻫﻐﻪ ﭘﻪ روﺣﻴـﺎﺗﻮ ژور‬
‫اﻏﯧﺰ ﻛړى وي او درﻳځ ﻳﯥ ورﺑﺪل ﻛړى وى‪.‬‬
‫دوﻳﻢ‪ :‬د ﻛﺮﻛټﺮ ټﻮﻟﯥ ﻣﻬﻤﯥ ﻛړﻧﯥ ﺑﺎﻳﺪ اﻧګﯧﺰه وﻟﺮي او د ﻫﻐـﻪ ﭘـﻪ‬
‫‪ /46‬ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ ﻛﺮﻛټﺮ ﻛښﻨﻪ‬
‫ﺧــــﻮى او ﻛــــړو وړو ﻛــــﯥ ﻫــــﺮ ډول ﺑــــﺪﻟﻮن ﺑﺎﻳــــﺪ د ﻣﻮﺟــــﻪ دﻟﻴــــﻞ‬
‫درﻟــــﻮدوﻧﻜﻰ وي‪ .‬ﻣﻬﻤــــﻪ ﻧــــﻪ ده‪ ،‬ﭼــــﯥ دا دﻟﻴــــﻞ ﻫﻤﺎﻏــــﻪ ﺷــــﯧﺒﻪ د‬
‫ﻣﺨﺎﻃﺒﻴﻨﻮ ﺳﺘﺮګﻮ ﺗﻪ درﯦږي او ﻛﻪ د ډراﻣﯥ ﺗﺮﭘﺎﻳﻪ‪.‬‬
‫درﯦﻴﻢ‪ :‬ﻛﺮﻛټﺮ ﺑﺎﻳﺪ د ﻣﻨﻠﻮ وړ وي‪ ،‬داﺳﯥ ﭼﯥ ﻧﻪ ﭘﺮښﺘﻪ وي او ﻧـﻪ‬
‫ﺷﻴﻄﺎن‪ ،‬ځﻜﻪ ﭼﯥ اﻧﺴﺎن د ښﻮ او ﺑﺪو ټﻮﻟګﻪ ده‪.‬‬
‫د ﻛﺮﻛټﺮ ﻛښﻨﯥ ﭘﻪ ﺑﺮﺧﻪ ﻛـﯥ ﻣﻬـﻢ ﻣﻮﺿـﻮﻋﺎت د ﻛﺮﻛټـﺮ ارﺗﻘـﺎ‪ ،‬د‬
‫ﻛﺮﻛټـــــﺮ د دروﻧﻴـــــﻮ او ﺑﯧﺮوﻧﻴـــــﻮ ﺣـــــﺎﻟﺘﻮﻧﻮ رﻏښـــــﺖ‪ ،‬د ﻛﺮﻛټـــــﺮ د‬
‫ﺟﺴـــﻤﺎﻧﻲ‪ ،‬ټـــﻮﻟﻨﻴﺰ او ډراﻣـــﺎﺗﻴﻜﻮ ﺑﻌـــﺪوﻧﻮ ﺗﺨﻠﻴـــﻖ دى‪ ،‬ﭼـــﯥ ﭘـــﻪ‬
‫راﺗﻠﻮﻧﻜﻮ ﻛﺮښﻮ ﻛﯥ د ﻛﺮﻛټﺮ ﻛښﻨﯥ ﻟﭙـﺎره اړﻳﻨـﻮ ټﻮﻟـﻮ ﻣﻮﺿـﻮﻋﺎﺗﻮ‬
‫ﺗـــﻪ ﻻس ورﻏځـــﻮو او ﭘـــﻪ اړه ﻳـــﯥ ﺧـــﺪاى وس څﺮګﻨـــﺪوﻧﯥ درﺳـــﺮه‬
‫ﺷﺮﻳﻜﻮو؛ ﺧﻮ دا اوږد ﺑﺤﺚ د ﻛﺮﻛټﺮ ﻟﻪ دروﻧﻲ ﺣﺎﻟﺘﻮﻧﻮ ﭘﻴﻠﻮو‪.‬‬
‫د ﻛﺮﻛټﺮ دروﻧﻲ ﻳﺎ دﻧﻨﻲ ﺣﺎﻟﺘﻮﻧﻪ‪:‬‬
‫دروﻧﻲ ﺣﺎﻟﺘﻮﻧـﻪ د ﺧﻠﻜـﻮ ﻓﻜﺮوﻧـﻪ او اﺣﺴﺎﺳـﺎت وړاﻧـﺪې ﻛـﻮي‪.‬‬
‫ډراﻣﻪ ﻫﻢ د اﺣﺴﺎﺳﺎﺗﻮ ټﻮﻟګـﻪ ده او د ﻛﺮﻛټـﺮ اﺣﺴـﺎس ﺑﺎﻳـﺪ ﺗﺮﻫﻐـﯥ‬
‫اﻧﺪازې ﻃﺒﻴﻌﻲ او رښﺘﻴﻨﻰ وي‪ ،‬ﭼﯥ ﭘﻪ ﻏﻮږو ﻛﺎڼـﻪ او ړاﻧـﺪه ﻛﺴـﺎن‬
‫او ﻳﺎ د ﻧـﻮرو ژﺑـﻮ وﻳـﻮﻧﻜﻲ ﻫـﻢ ورﺑﺎﻧـﺪې ﭘـﻮه ﺷـﻲ او ﻫـﻢ ﺧﻮﻧـﺪ ﺗـﺮې‬
‫واﺧﻠــﻲ‪ .‬ﻛــﻪ ﭘــﻪ ډراﻣــﻪ ﻛــﯥ ﻳ ـﻮازې د ﻛﺮﻛټــﺮ ﺑﯧﺮوﻧــﻲ ﺣﺎﻟــﺖ ﺗــﻪ ﭘــﺎم‬
‫وﺷــﻲ‪ ،‬دا ﺑــﻪ د ﻛﺮﻛټــﺮ د ټﻮﻟــﻮ ﻛــړو وړو اﺳــﺘﺎزﻳﺘﻮب وﻧــﻪ ﻛــړي او‬
‫ډراﻣﯥ ﺗﻪ ﺑﻪ د ﻣﺼﻨﻮﻋﻴﺖ رﻧګ وروﺑښﻲ؛ ﻧـﻮ ﻟـﻪ ﻫﻤـﺪې ﻛﺒﻠـﻪ ﺗﻜـړه‬
‫ډراﻣــﻪ ﻟﻴﻜــﻮﻧﻜﻲ ﻫڅــﻪ ﻛــﻮي‪ ،‬ﭼــﯥ ځﻴﻨــﯥ ﻛﻠــﻒ ﻫﻨګﺮوﻧــﻪ د دروﻧــﻲ‬
‫ﺣــﺎﻻﺗﻮ ﻟــﻪ ﻻرې وړاﻧــﺪې ﻛــړي‪ .‬ﻫﻐــﻮى ﭘــﻪ ډراﻣــﻪ ﻛــﯥ د ﻛﺮﻛټــﺮ ﻟــﻪ‬
‫دروﻧﻲ ﺣﺎﻟﺘﻮﻧﻮ ﻧﻪ ډﯦﺮه اﺳﺘﻔﺎده ﻛـﻮي او د ﻫﻐـﻮى اﺣﺴـﺎس او ﻓﻜـﺮ‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬
‫‪ /47‬ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ ﻛﺮﻛټﺮ ﻛښﻨﻪ‬
‫ﭘــﻪ رښــﺘﻴﻨﯥ او ﻃﺒﻴﻌــﻲ ﺗﻮګــﻪ ﺗــﺮ ﻟﻮﺳــﺘﻮﻧﻜﻮ او اورﯦــﺪوﻧﻜﻮ ﭘــﻮرې‬
‫ﻟﯧږدوي‪.‬‬
‫ﻟﻨـډه دا ﭼـﯥ د ﻛﺮﻛټﺮوﻧــﻮ دروﻧــﻲ ﺣﺎﻟﺘﻮﻧـﻪ د ډراﻣــﯥ د ﻛﻴﺴــﯥ ﻟــﻪ‬
‫ﻏځﯧﺪا او اﻧﻜﺸﺎف ﺳﺮه ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺗـړاو ﻟـﺮي او ﭘـﻪ ﺑﯧﺮوﻧـﻲ ﺑﻌـﺪ ﻛـﯥ‬
‫ﻗﻮي رول ادا ﻛﻮي؛ ﻧﻮ څﻮﻣﺮه ﭼﯥ د ﻳﻮه ﻛﺮﻛټﺮ ﻟـﻪ ﺑﯧﺮوﻧـﻲ ﺣﺎﻟـﺖ ﻧـﻪ‬
‫ګټﻪ ﭘﻮرﺗـﻪ ﻛﯧـږي‪ ،‬ﻟـﻪ ﻫﻐـﻪ ﻧـﻪ ﭘـﻪ زﻳﺎﺗـﻪ ﻛﭽـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ د ﻫﻐـﻪ ﻟـﻪ دروﻧـﻲ‬
‫ﺣﺎﻟﺖ ﻧﻪ ګټﻪ ﭘﻮرﺗﻪ ﺷـﻲ او ﭘـﻪ ډراﻣـﻪ ﻛـﯥ ﺗـﺮې ﻛـﺎر واﺧﻴﺴـﺘﻞ ﺷـﻲ‪.‬‬
‫ځﻜﻪ ﭼﯥ دروﻧﻲ ﺣﺎﻟﺘﻮﻧﻪ د ﻛﺮﻛټﺮ ﭘﻪ ﻇـﺎﻫﺮ ﺑﺎﻧـﺪې ﺗـﺎﺛﻴﺮ ﻛـﻮي؛ ﺧـﻮ‬
‫دا ﭘــﻪ ﻫﻐــﻪ ﺻــﻮرت ﻛــﯥ‪ ،‬ﭼــﯥ دروﻧــﻲ ﺣﺎﻟــﺖ ﻳــﯥ ﭘــﻪ رښــﺘﻴﻨﯥ ﺗﻮګــﻪ‬
‫ﺗﺮﺳﻴﻢ او وړاﻧﺪې ﺷﻲ‪.‬‬
‫ﭘﻪ دې اړه اﻧګﺮﯦﺰه ډراﻣﻪ ﻟﻴﻜﻮاﻟﻪ ﻟﻮﺳﻲ ﺣﻨﺎ ﭘـﻪ دې اﻧـﺪ ده‪ ،‬ﭼـﯥ‬
‫ﭘــﻪ ډراﻣــﻪ ﻛــﯥ ﺑﺎﻳــﺪ د ﻫــﺮ څــﻪ د وﻳﻠــﻮ ﭘــﺮ ځــﺎى ﻫﻐــﻪ د ﻟﻮﺑﻐــﺎړو ﻟﺨــﻮا‬
‫وښـــﻮدل ﺷـــﻲ او د ﻛﺮﻛټﺮوﻧـــﻮ ډﻳﺎﻟﻮګﻮﻧـ ـﻪ ﻟـــﻪ داﺳـــﯥ ﺣﺴـــﻲ ﻛﻠﻤـــﻮ‬
‫رﻏﯧﺪﻟﻲ وي‪ ،‬ﭼﯥ د ﻛﺮﻛټـﺮ د دروﻧـﻲ ځـﺎﻧګړﻧﻮ او اﺣﺴﺎﺳـﺎﺗﻮ د ښـﻪ‬
‫ﺗﺮﺳﻴﻢ ﭘﺮﻣټ ﻳـﯥ اورﯦـﺪوﻧﻜﻲ‪ ،‬ﻟﻴـﺪوﻧﻜﻲ او ﻟﻮﺳـﺘﻮﻧﻜﻲ ﻟـﻪ ﭘﻨځـﻮ‬
‫ﺣﻮاﺳﻮ ﻧﻪ ﻛﻢ ﺗﺮ ﻛﻤﻪ د ﻳﻮې ﺣﺴـﻲ ﻗـﻮې ﭘـﻪ وﺳـﻴﻠﻪ درك ﻛـړي او ﻳـﻮ‬
‫روښﺎﻧﻪ اﻧځﻮر ﺗﺮې واﺧﻠﻲ‪.‬‬
‫ﻟــﻪ ﭘــﻮرﺗﻨۍ ﻣﻮﺿــﻮع ﻧــﻪ دا اﺧﻴﺴــﺘﻨﻪ ﻫــﻢ ﻛﯧــﺪاى ﺷــﻲ‪ ،‬ﭼــﯥ د‬
‫ډراﻣــﯥ ﻣﻮﺿــﻮﻋﺎت او ﻛــړه وړه دې‪ ،‬د ﻛﺮﻛټﺮوﻧــﻮ ﻟــﻪ ﺧــﻮا ﻳــﻮاځﯥ د‬
‫وﻳﻠﻮ ﭘﺮځﺎى د ﻫﻐـﻮى ﭘـﻪ واﻗﻌـﻲ او ﻃﺒﻴﻌـﻲ ﻛړﻧـﻮ ﻛـﯥ واﻏـږل ﺷـﻲ؛‬
‫څــﻮ د ﻛﺮﻛټــﺮ رواﻧــﻲ ﺣﺎﻟــﺖ او ټــﻮﻟﯥ ځــﺎﻧګړﻧﯥ د ﻧــﻮرو ﭘﺮوړاﻧــﺪې‬
‫ﻛﯧښﻮدل ﺷﻲ او ﭘﻪ واﻗﻌﻴﺘﻮب ﻳﯥ ﺷﻜﻤﻦ ﻧﺸﻲ‪.‬‬
‫ځﻴﻨﯥ ﺗﻜړه ﻛﺮﻛټـﺮ ﭘﻨځـﻮوﻧﻜﻲ واﻗﻌﻴﺘـﻮب ﺗـﻪ د ﻛﺮﻛټـﺮ د ﻧـږدې‬
‫ﻛﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎره ﻫﻐﻪ ﻻره ﻛـﺎروي‪ ،‬ﭼـﯥ د ﺳـﭙﻴﻨﯥ ﭘـﺎڼﯥ ﻳـﻮې څﻨـډې ﺗـﻪ د‬
‫‪ /48‬ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ ﻛﺮﻛټﺮ ﻛښﻨﻪ‬
‫ﺧﭙﻠﯥ ټﻮﻟﻨﯥ ښﻪ ﺧﺎﺻﻴﺘﻮﻧﻪ او ﺧﻮﻳﻮﻧﻪ راټﻮﻟﻮي او ﭘﻪ ﺑﻠﻪ ﺧﻮا ﻛﯥ د‬
‫ﻫﻤﺪې ټﻮﻟﻨﯥ د ځﻴﻨﻮ وګړو ﻣﻨﻔﻲ ﻛړﻧـﯥ‪ ،‬ﺑـﺪ ﺧﺎﺻـﻴﺘﻮﻧﻪ او ﺧﻮﻳﻮﻧـﻪ‬
‫ﻛﺎږي‪ .‬د ﻛﺮﻛټﺮ د اﻳﺠﺎد ﭘﺮ وﺧﺖ د ښﻮ او ﺑﺪو ﺧﻮاﺻـﻮ دﻏـﻪ ﺗﻨﺎﺳـﺐ‬
‫ﭘﻪ ﭘﺎم ﻛﯥ ﻧﻴﺴﻲ‪ ،‬ﭼﯥ د اﺗﻠﻮ ﻳﺎ ﭘﯧښﻪ زﻳږووﻧﻜـﻮ ﻣﺜﺒﺘـﻮ ﻛﺮﻛټﺮوﻧـﻮ‬
‫ﻟﭙﺎره ﻧﻮي ﺳﻠﻨﻪ ښﯥ ځﺎﻧګړﻧﯥ ﺗﺮې ورﺗﻪ راټﻮﻟﻮي او ﻟﺲ ﺳﻠﻨﻪ ﺑﺪې‬
‫ځﺎﻧګړﻧﯥ؛ ﺧﻮ ﻛﻠﻪ د ﻧﻮﻣړي ﻛﺮﻛټﺮ د ښﻮ ﺗﻠـﻪ ان ﺗـﺮ ﺷـﭙﯧﺘﻮ او د ﺑـﺪو‬
‫ﺗﺮ څﻠﻮﯦښﺘﻮ رﺳﯧﺪاى ﺷﻲ‪ ،‬ﭼﯥ ﭘﻪ دې ډول ﻛﺮﻛټـﺮ ﻟـﻪ ﻳـﻮ ډول واﻟـﻲ‬
‫څﺨﻪ ژﻏﻮرل ﻛﯧږي‪.‬‬
‫ﺑﻠﺨﻮا د ﻣﺜﺒﺘﻮ ﻛﺮﻛټﺮوﻧﻮ ﭘﺮ وړاﻧﺪې دوښـﻤﻦ ﻳـﺎ ﺿـﺪ ﻛﺮﻛټـﺮ ﻟـﻪ‬
‫داﺳﯥ ﺧﻮاﺻﻮ څﺨﻪ رﻏﻮي‪ ،‬ﭼﯥ ﻟﺲ ﺳﻠﻨﻪ ﭘﻜﯥ ﻣﺜﺒﺖ او ﻧﻮي ﺳـﻠﻨﻪ‬
‫ﻣﻨﻔﻲ ﺧﻮﻳﻮﻧﻪ راټﻮل ﺷﻮي وي‪ ،‬ﭼﯥ د ﻳﻮه ﻣﻨﻄﻘﻲ ﺑـﺪﻟﻮن او ﻛﻤښـﺖ‬
‫ﺷﻮﻧﺘﻴﺎ ﭘﻜﯥ ﻫﻢ ﻟﻴﺪل ﻛﯧـږي‪ .‬ﭘـﻪ ﻫﻤـﺪې ﺟﻮړښـﺖ ﻛـﯥ ﻫڅـﻪ ﻛﯧـږي‪،‬‬
‫ﭼﯥ ﻛﺮﻛټﺮوﻧﻪ د ﻳﻮ ﺑﻞ ﻛﺎﭘﻲ ﻧﻪ وي او څﺮګﻨﺪ ﺗﻮﭘﻴﺮ ﺳﺮه وﻟﺮي‪.‬‬
‫دا ﻃﺒﻴﻌﻲ ده‪ ،‬ﭼﯥ د ﻫﺮ ﻛﺮﻛټـﺮ ﻓﻜـﺮ‪ ،‬ﻫـﺪف او ﻏﻮښـﺘﻨﯥ ﻟـﻪ ﻫﻐـﻪ‬
‫ﺑﻞ ﻧـﻪ ﺗـﻮﭘﻴﺮ ﻟـﺮي؛ ﻧـﻮ ﻛﻠـﻪ ﭼـﯥ د دوو ﻣﺨﺘﻠﻔـﻮ ﻓﻜﺮوﻧـﻮ او ﻫـﺪﻓﻮﻧﻮ‬
‫ﻟﺮوﻧﻜــﻲ ﻛﺮﻛټﺮوﻧــﻪ ﻳﻮﻟــﻪ ﺑــﻞ ﺳــﺮه ﻣﺨــﺎﻣﺨﯧږي‪ ،‬ﺧﺎﻣﺨــﺎ ﻛﺸــﻤﻜﺶ‬
‫اوﺗﻀﺎد ﻣﻨځ ﺗﻪ راځﻲ‪ ،‬ﭼﯥ د ډراﻣﯥ ﻣﺨﻜښﺎن ورﺗـﻪ اووه ﭘﻮښـﺘﻨﯥ‬
‫ﺗﺮاﺷــﻲ‪ ،‬ﻫﻤــﺪا ﭘﻮښــﺘﻨﯥ د ﻛﺮﻛټﺮوﻧــﻮ د ﻓﻜــﺮ و اﺣﺴــﺎس او ﻟﻨــډه دا‬
‫ﭼﯥ د دروﻧﻲ ﺑﻌﺪ ﺳﻢ او رﻳښﺘﻴﻨﻰ ﺗﺼﻮﻳﺮ وړاﻧﺪې ﻛﻮي‪.‬‬
‫ﻫﻐﻪ ﭘﻮښﺘﻨﯥ ﭘﻪ دې ډول دي‪:‬‬
‫‪ -١‬ﻫﺮ ﻛﺮﻛټـﺮ د ﺧﭙـﻞ ژوﻧـﺪ د ﺑـﺪﻟﻮن او ښـﻪواﻟـﻲ ﻟﭙـﺎره ﻳـﻮه ﻟﻮﻳـﻪ‬
‫ﻫﻴﻠﻪ ﻟﺮي‪ ،‬دا ﻫﻴﻠﻪ ﺑﻪ ﻛﻮﻣﻪ وي؟‬
‫‪ -٢‬ﻛﺮﻛټــﺮ ﭘــﻪ ﺧﭙــﻞ وﺟــﻮد ﻛــﯥ ﻟــﻪ ﻛﻮﻣــﻮ څﻴﺰوﻧــﻮ ﺳــﺮه ﻣﺨــﺎﻣﺦ‬
‫ﻛﯧـــږي‪ ،‬ﻟﻜـــﻪ‪ :‬ډار‪ ،‬ﺑـــﯥ زړه ﺗـــﻮب‪ ،‬ﺑـــﺪرﻧګﻲ‪ ،‬ﻛـــﻢ ﻋﻘﻠـــﻲ‪)...‬دروﻧـــﻲ‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫‪ /49‬ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ ﻛﺮﻛټﺮ ﻛښﻨﻪ‬ ‫‪ /50‬ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ ﻛﺮﻛټﺮ ﻛښﻨﻪ‬

‫ﻣﻮاﻧﻊ(‬ ‫ﭘﻪ ﻛﺸﻤﻜﺶ ﻛﯥ د ﻛﺮﻛټﺮ د ﻏﻮښﺘﻨﻮ او اړﺗﻴﺎوو رول‪:‬‬

‫‪ -٣‬ﻫﻴﻠ ـﯥ ﺗــﻪ د رﺳ ـﯧﺪو ﭘــﻪ ﻻره ﻛــﯥ ﻛﺮﻛټــﺮ ﻛــﻮم ﺑﯧﺮوﻧــﻲ ﻣﻮاﻧــﻊ‬ ‫اړﺗﻴﺎ ﭘﻪ ﻛړو وړو ﭘـﻮرې ﺗړﻟـﯥ ده‪ .‬ﻛـﻪ وﻏـﻮاړو ﭼـﯥ د ﻳـﻮه ﻛﺮﻛټـﺮ‬
‫ﻟﺮي؟‬ ‫ﺿﺮورﺗﻮﻧﻪ ﻏښﺘﻠﻲ ﻛړو؛ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﻼً ﻳﯥ وښﺎﻳﻮ‪ ،‬ﭼﯥ دې څﻴﺰوﻧﻮ ﺗﻪ‬
‫‪ -‬ﻛﺮﻛټﺮ د ﻛـﻮم ﺷـﻲ د ﻻﺳـﺘﻪ راوړﻟـﻮ ﻫﻴﻠـﻪ ﻟـﺮي؛ ﺧـﻮ د ﻻس ﺗـﻪ‬ ‫ﻇﺎﻫﺮاً او ﺑﺎﻃﻨﺎً اړﺗﻴﺎ ﻟﺮي‪ .‬ﻳﺎﻧﯥ د ﻫﻐﻪ ﭘﻪ ﻋﻤﻞ ﻛﯥ ﺑﺎﻳﺪ دا ﻏﻮښﺘﻨﯥ‬
‫راوړﻧﯥ ﻟﭙﺎره ﻳﯥ ﻫڅﻪ ﻧﻪ ﻛﻮي؟‬ ‫ﭘﺮﺗـــﯥ وي‪ .‬ﻣـــﺜﻼً ﭘـــﻪ ﭘـــﻮډرو روږدى ﻛـــﺲ دې د ﭘـــﻮډرو د ﻻس ﺗـــﻪ‬
‫‪ -‬څﻪ ﺷﻰ ﻳﯥ ﺧﻮښﯧږي او ﻫﻐﻪ ﺗﻪ د ﺳﺘﺎﻳﻨﯥ وړ دي؟‬ ‫راوړﻟﻮ ﻟﭙﺎره ﻗﻮي ﻫڅﯥ ﺗﺮﺳﺮه ﻛړي؛ ﻛﻨﻪ ﺧﻤﺎر ورﺑﺎﻧﺪې ﻏﻠﺒﻪ ﻛـﻮي‬
‫‪ -‬د وﺟــﻮد دروﻧـﻲ ﺧﺎﺻـﻴﺘﻮﻧﻮ اوﻋــﺎدﺗﻮﻧﻮ ﻳــﯥ ﻟــﻪ ﻛــﻮم ځــﺎى ﻧــﻪ‬ ‫او ژوﻧﺪ ﺗﺮې اﺧﻠﻲ‪.‬‬
‫ﺳﺮﭼﻴﻨﻪ اﺧﻴﺴﺘﯥ او ﭘﻪ ﻛﺮﻛټﺮ ﻛﯥ ﻳﯥ څﻪ ﺑﺪﻟﻮن راوﺳﺘﻰ دى؟‬ ‫اروا ﭘﻮﻫﺎن د ﻛﺮﻛټﺮوﻧﻮ ﺣﺎﻟﺘﻮﻧﻪ د اﺣﺴﺎﺳﺎﺗﻮ زﯦږﻧﺪه ﺑﻮﻟﻲ‪ .‬ﻛﻠـﻪ‬
‫‪ -٧‬د ﻛﺮﻛټﺮ ﻏﻮښﺘﻨﯥ او اړﺗﻴﺎوې ﻛﻮﻣﯥ دي؟‬ ‫ﭼـ ـﯥ د ﻳـــﻮه ﻛﺮﻛټـــﺮ دروﻧـــﻲ او ﺑﯧﺮوﻧـــﻲ ﺣﺎﻟﺘﻮﻧـــﻪ ﺑﻴـــﺎﻧﻮو؛ ﻧـــﻮ ﻟـــﻪ‬
‫دﻟﺘﻪ د ښﻪ وﺿﺎﺣﺖ ﻟﭙﺎره د ﻫﻤﺪې ﭘﻮښﺘﻨﻮ‬ ‫اﺣﺴﺎﺳﺎﺗﻮ څﺨﻪ ﺑﻪ ﻳﯥ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻮو‪ .‬ﺣﺘﺎ ﭘﻪ ﺟګـړه ﻛـﯥ ﻫـﻢ ﺧﻠـﻚ د‬
‫ﭘﻪ رڼﺎ ﻛﯥ ﻳﻮ ﻛﺮﻛټﺮ اﻳﺠﺎدوو‪:‬‬ ‫ﻟــﻮړو او ګﺮﻣــﻮ اﺣﺴﺎﺳــﺎﺗﻮ ﭘﺮﻣــټ ﻟــﻮﺑﯧږي او ﻣﻴــﺪان ګټــﻲ‪ .‬ﻟﻜــﻪ د‬
‫
ﺑﺮﻳـــﺎﻟﻰ ﻏـــﻮاړي د ټﻠﻮﯦﺰﻳـــﻮن ﺗﻜـــړه‬ ‫ﻣﻴﻮﻧﺪ ﭘﻪ ﺟﻨګ ﻛﯥ‪ ،‬ﭼﯥ د ﻣﻼﻟﯥ ﭘﯧﻐﻠﯥ دې دوه ټﭙﻮ‪:‬‬
‫وﻳﺎﻧﺪ ﺷﻲ‪.‬‬ ‫»ﺧﺎل ﺑﻪ دﻳﺎر ﻟﻪ وﻳﻨﻮ ﻛﯧږدم‬
‫
د ﺳﻴﺎﺳﻲ ګﺮدﻳﻮ ﻣﯧﺰوﻧﻮ ﭘـﺮﻣﺦ وړل‬ ‫ﭼﯥ ﺷﻴﻨﻜﻲ ﺑﺎغ ﻛﯥ ګﻞ ګﻼب وﺷﺮﻣﻮﻳﻨﻪ‬
‫ﺧﻮښﻮي‪.‬‬
‫
ﭘﻼر ﻳﯥ د ﺧﺒﺮو ﺣﻖ ﻧﻪ دى ورﻛـړى‪،‬‬ ‫ﻛﻪ ﭘﻪ ﻣﻴﻮﻧﺪ ﻛﯥ ﺷﻬﻴﺪ ﻧﻪ ﺷﻮې‬
‫ﺑﺪرﻧګ او ﺑﯥ زړه دى‪.‬‬ ‫ﺧﺪاﻳږو ﻻﻟﻴﻪ ﺑﯥ ﻧﻨګۍ ﺗﻪ دې ﺳﺎﺗﻴﻨﻪ«‬
‫
ﭘﻼر ﻳﯥ اﺟﺎزه ﻧﻪ ورﻛﻮي‪.‬‬
‫
ﻟـــﻪ ﭘـــﻼره ﻳـــﯥ ﻏﻮښـــﺘﻨﻪ داده‪ ،‬ﭼـــﯥ‬ ‫د اﻓﻐﺎن ﺟﻨګﻴﺎﻟﻴﻮ اﺣﺴﺎﺳﺎت راﭘﺎروﻟﻲ او ﻏﺎﻟﺐ ﻛړي ﻳﯥ دي‪.‬‬
‫اﺟـــــﺎزه ورﻛـــــړي او اړﺗﻴـــــﺎ ﻳـــــﯥ ﭘـــــﻪ ﻳـــــﻮه‬ ‫د ﺿــﻌﻒ او ﻗــﻮت ﻧﻘﻄــﯥ ﻫــﻢ د ﺣﻮادﺛــﻮ او ﭘﯧښــﻮ ﭘــﻪ اﻳﺠــﺎد ﻛــﯥ‬
‫ټﻠﻮﯦﺰﻳﻮﻧﻲ ﭼﻴﻨﻞ ﻛﯥ اﻣﺘﺤﺎﻧﻲ دﻧﺪې ﺗﻪ ده‪.‬‬ ‫ﻣﻬﻤﻪ وﻧډه ﻟﺮي‪ .‬ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ د ﺿﻌﻒ او ﻗﻮت ﻧﻘﻄﯥ ﻛﯧـﺪاى ﺷـﻲ د‬
‫
ﻏـــﻮاړي ﺟـــﺮأت ﻻس ﺗـــﻪ راوړي؛ ﺧـــﻮ د‬ ‫ډراﻣﯥ ﻟﻪ څﻮ ﺑﺮﺧﻮ وروﺳﺘﻪ د ﻛﺮﻛټﺮ ﭘﻪ وﺟﻮد ﻛﯥ ښﻜﺎره ﺷـﻲ‪ .‬دﻏـﻪ‬
‫ﻻس ﺗﻪ راوړﻟﻮ ﻟﭙﺎره ﻳﯥ ﻫڅﻪ ﻧﻪ ﻛﻮي‪.‬‬ ‫دوه ﻧﻘﻄــﯥ ﻛﯧــﺪاى ﺷــﻲ ﭘــﻪ ﺑﯧﻼﺑﯧﻠــﻮ ﺣــﺎﻟﺘﻮﻧﻮ او ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻮﻧــﻮ ﻛــﯥ‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬
‫‪ /51‬ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ ﻛﺮﻛټﺮ ﻛښﻨﻪ‬
‫وښﻮدل ﺷﻲ؛ ﺗﺮ څﻮ ډراﻣﻪ ﺟﺎﻟﺒﻪ ﻛړي او ﻛﺮﻛټﺮ ﻟﻪ ﻳﻮ ﻧﻮاﺧﺘۍ څﺨـﻪ‬
‫وﺳﺎﺗﻲ‪.‬‬
‫د ﺿــﻌﻒ ټﻜــﻰ ﻫﻐــﻪ دى‪ ،‬ﭼــﯥ ﻛﺮﻛټــﺮ ﻧــﻪ ﭘﺮﯦــږدي؛ څــﻮ ﻟــﻪ ورﺗــﻪ‬
‫ﻣﺘــﻮﺟﯥ ﺳــﺘﻮﻧﺰو او ﺧﻨــډوﻧﻮ ﺳــﺮه ﻣﻘﺎﺑﻠــﻪ وﻛــړي‪ ،‬ﻫﻤــﺪا د ﺿــﻌﻒ‬
‫ټﻜــﻰ دى‪ ،‬ﭼــﯥ ﻛﺮﻛټــﺮ ﻣــﻮ د ﻫــﺪف ﭘــﻪ ﻟــﻮر ﻟــﻪ ﻫڅــﻮ ﻧــﻪ ﻣﻨــﻊ ﻛــﻮي او‬
‫ﻣﻘﺎﺑــﻞ ﻛﺮﻛټــﺮ ورﺑﺎﻧــﺪې ﺑﺮﻻﺳــﻰ ﻛﯧــږي‪ .‬د ﻛــﺮه ﻛﺘﻮﻧﻜــﻮ ﭘــﻪ وﻳﻨــﺎ د‬
‫ﻛﺮﻛټــﺮ د ﺿــﻌﻒ ﻟــﻪ ټﻜــﻲ ﻧــﻪ دوه ﻟــﻮري ګټــﻪ اﺧﻠــﻲ‪ ،‬ﻳــﻮ ﻣﻘﺎﺑــﻞ ﺿــﺪ‬
‫ﻛﺮﻛټﺮوﻧﻪ او ﺑﻞ د ﻛﺮﻛټﺮ ﭘﻪ وﺟﻮد ﻛﯥ ﭘﺮاﺗﻪ ﻫﻐﻪ ﺧـﻮاص او اﻓﻜـﺎر‪،‬‬
‫ﭼﯥ د ﻛﺮﻛټﺮ د ﺿﻌﻒ ﻟﻪ ﻧﻘﻄﯥ ﺳـﺮه ﭘـﻪ ټﻜـﺮ ﻛـﯥ دي‪ .‬د ﺿـﻌﻒ ﻧﻘﻄـﻪ‬
‫ﭘﻪ ﻻس ﻛﯥ اﺧﻴﺴـﺘﻞ د ﻛﺮﻛټـﺮ د ﻣﻬـﺎروﻟﻮ او د ﻫﻐـﻪ د ﻧـﺒﺾ ﭘـﻪ ﻻس‬
‫ﻛﯥ اﺧﻴﺴﺘﻠﻮ ﭘﻪ ﻣﻌﻨﺎ ده‪.‬‬
‫ﺧﻮ د دې ﺑﺮﻋﻜﺲ د ﻗﻮت ﻧﻘﻄﯥ ﻟﻪ ﻣﺸﻜﻼﺗﻮ ﺳﺮه ﻣﺒﺎرزه ﻛـﻮي‪،‬‬
‫د ﺣﻮادﺛﻮ او ﭘﯧښﻮ ﭘﻪ ﻣﺦ ﻛـﯥ درﯦـږي او ﻛﺮﻛټـﺮ ﺧﭙﻠـﯥ ﻏﻮښـﺘﻨﯥ ﺗـﻪ‬
‫رﺳﻮي‪.‬‬
‫ﭘـــﻪ ډراﻣـــﻪ ﻛـــﯥ ﻣﻬـــﻢ ﻛـــﺎر د ﻛﺮﻛټﺮوﻧـــﻮ‪ ،‬ﺧﺼﻮﺻـ ـﺎً د ټﯧﭙﻴﻜـــﻮ‬
‫ﻛﺮﻛټﺮوﻧﻮ اﻳﺠﺎدول دي؛ د دا ډول ﻛﺮﻛټﺮوﻧﻮ اﻳﺠﺎدول ﻟـﻪ ﻣـﻮږ ﺳـﺮه‬
‫د ﭘﻴﻐــﺎم ﭘــﻪ ﻟﯧــږد ﻛــﯥ ﻣﺮﺳــﺘﻪ ﻛــﻮي‪ ،‬ځﻜــﻪ د ټﯧﭙﻴﻜــﻮ ﻛﺮﻛټﺮوﻧــﻮ ﻟــﻪ‬
‫ﺧﻮﻟﯥ او ﻛړﻧﻮ څﺨﻪ ﺑﻪ د ﭘﻴﻐﺎم ﻟﯧږدوﻧﻪ او ﺧﭙﺮوﻧﻪ ﻳﻮه ﺑﺮﻳـﺎﻟۍ ﻫڅـﻪ‬
‫وي؛ ﺧـــﻮ ﭘـــﻪ دې ﺷـــﺮط‪ ،‬ﭼـــﯥ ﭘﻴﻐـــﺎم ﻣﺴـــﺘﻘﻴﻢ‪ ،‬ﻟـــﻪ ﻋﻤـــﻞ‪ ،‬ﻛړﻧـــﯥ‪،‬‬
‫اﺣﺴﺎس ﭘﺮﺗﻪ د ډراﻣﯥ ﭘﻪ ﺳﺮ‪ ،‬ﻣـﻨځ او ﭘـﺎى ﻛـﯥ وچ او ﺗﻨـﺪ ځـﺎى ﭘـﺮ‬
‫ځــﺎى ﻧــﻪ ﺷــﻲ‪ ،‬ﺑﻠﻜــﯥ ﻛﯧــﺪاى ﺷــﻲ ﭘﻴﻐــﺎم د ﻛﺮﻛټﺮوﻧــﻮ ﻟــﻪ دروﻧــﻲ‬
‫ﺗﻐﻴﺮاﺗـﻮ څﺨــﻪ ﻻﺳــﺘﻪ راﺷــﻲ او ﻳـﺎ د ﻛﺮﻛټﺮوﻧــﻮ ﻟــﻪ ﻓﻜــﺮ او ﻛــړو وړو‬
‫څﺨﻪ ﺗﺮﻻﺳﻪ ﺷﻲ‪.‬‬
‫ﻛﻪ ﻳﻮ ﻛـﻢ ﺗﺠﺮﺑـﻪ ډراﻣـﻪ ﻟﻴﻜـﻮال ﭘﻴﻐـﺎم ﻣﺴـﺘﻘﻴﻢ وړاﻧـﺪې ﻛـﻮي‪،‬‬
‫‪ /52‬ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ ﻛﺮﻛټﺮ ﻛښﻨﻪ‬
‫ﻫﻐــﻪ ﭘــﻪ ژوﻧــﺪ ﻛــﯥ ﻣــﺆﺛﺮ ﻧﺸــﻲ ﺗﻤﺎﻣﯧــﺪاى او ﭘــﻪ ﺧﻠﻜــﻮ ﺑﺎﻧــﺪې ﺑــﺪ‬
‫ﻟګﯧږي‪ ،‬ځﻜﻪ ﭼﯥ زﻣﻮږ ټﻮﻟﻨﻪ ﺗﺮ ډﯦﺮه ﻫﻐﻮ ﻧﺎﺻﺤﺎﻧﻮ ﻛﻨـﺪې ﺗـﻪ ټﯧﻠـﻪ‬
‫ﻛړې ده‪ ،‬ﭼﯥ ﻧﻮرو ﺗﻪ د ﻳﻮه ﻧﯧﻚ ﻛﺎر وړاﻧﺪﻳﺰ ﻛـﻮي؛ ﺧـﻮ ﺧﭙﻠـﻪ ﻫﻐـﻪ‬
‫ﭼﺎره ﺗﺮې ﺣﺘﺎ ﭘﻪ ﺧﺎرق اﻟﻌﺎده ډول ﻫﻢ ﻧﻪ ﺻﺎدرﯦږي‪.‬‬
‫ﻛــﻪ ﭼﯧــﺮې ډراﻣــﻪ ﻟﻴﻜــﻮال د ﭘﻴﻐــﺎم ﭘــﻪ رﺳــﻮﻧﻪ ﻛــﯥ داﺳــﯥ ﻓﻜــﺮ‬
‫وﻛــړي؛ ﻟﻜــﻪ ﭘــﻪ ﭘټــﻲ ﻛــﯥ ﭼــﯥ ﺗﺨــﻢ ﺷــﻴﻨﺪي او ﺑﻴــﺎ ﻣﺎﻟــﻪ ورﺑﺎﻧــﺪې‬
‫ﺗﯧﺮوي‪ ،‬ﻳﺎﻧﯥ ﭘﻪ ﺧﻮرا ﭘﺎم ﻳﯥ ﻳﯥ ﺷﻴﻨﺪي او ﻟﻪ ﻛـړو وړو)اﻛﺸـﻦ( او‬
‫ﻋﻤﻞ ﺳﺮه ﻳﯥ ګډوي؛ ﻧﻮ ﻫﻐﻪ ﺑﻪ ﻟﻮى ﻛﻤﺎل ﻛړى وي او ﭘﻴﻐـﺎم ﺑـﻪ ﻳـﯥ‬
‫ﻟﻮﺳﺘﻮﻧﻜﻮ او اورﯦﺪوﻧﻜﻮ ﺗﻪ د ﻣﻨﻠﻮ او د ﻗﺪر وړ وي‪ .‬ډﯦﺮ ځﻠـﻪ ﻗـﻮي‬
‫ﭘﻴﻐﺎﻣﻮﻧﻪ ﭘﻪ دوﻣﺮه ﻛﻤﺰوري ډول او د ﻛﺮﻛټﺮوﻧﻮ ﭘﻪ ﻣﺼـﻨﻮﻋﻲ ﻛـړو‬
‫وړو ﻛﯥ وړاﻧﺪې ﺷﻮي‪ ،‬ﭼﯥ ﺣﺘﺎ د ﻫﻤﻐﻪ ﭘﻴﻐـﺎم او ﻣﻬـﻢ ټﻜـﻲ ﭘـﻪ اړه‬
‫ﺑـﻪ ﻳـﯥ د ﺧﻠﻜـﻮ ﻛﻴﻨـﯥ راﭘـﺎروﻟﯥ وي‪ ،‬ﭘــﻪ ﺧﻠﻜـﻮ ﻛـﯥ ﺑـﻪ ﻳـﯥ د ﺧﭙــﺎره‬
‫ﺷــﻮي ﭘﻴﻐــﺎم ﭘــﺮ وړاﻧــﺪې ﺣﺴﺎﺳــﻴﺖ را زﻳږوﻟــﻰ وي او د ﻫﻤــﺪوى‬
‫ژوﻧﺪ ﺑﻪ ﻳﯥ د اﻧﺤﺮاف ﺧﻮاﺗﻪ ﻛﯧﻜﺎږﻟﻰ وي‪.‬‬
‫ﻟﻨـــډه دا ﭼـــﯥ ﭘﻴﻐـــﺎم ﺑﺎﻳـــﺪ ﻣﺴـــﺘﻘﻴﻢ وړاﻧـــﺪې ﻧـــﻪ ﺷـــﻲ‪ ،‬ﺑﻠﻜـــﯥ د‬
‫ﻛﺮﻛټﺮوﻧﻮ ﻟﻪ ډراﻣﺎﺗﻴﻜﻮ ﻛړو وړو ﺳﺮه اﻏږل ﺷﻮى وړاﻧﺪې ﺷﻲ‪.‬‬
‫ﭘــﻪ ډراﻣــﻪ ﻛــﯥ د ﻳــﻮه واﻗﻌــﻲ او ﭘــﻪ زړه ﭘــﻮرې ﻛﺮﻛټــﺮ اﻳﺠــﺎد ﺗــﺮ‬
‫ﻫﺮڅـﻪ ګــﺮان ﻛــﺎر دى؛ ﺧــﻮ د ﻧﺎﺷــﻮﻧﺘﻴﺎ ﻣﻔﻜـﻮره ﺑــﻪ ﻳــﯥ د ﭼــﺎ ﭘــﻪ ﻓﻜــﺮ‬
‫اوﺑﻪ وﻧﻪ څښـﻲ‪ ،‬ﻫﻤـﺪا ﭼـﺎره د ﻳـﻮې ﻟـﻮﻳﯥ ﻛﻨﺠﻜـﺎوۍ‪ ،‬ﺗﻔﻜـﺮ او ﭘـﻪ‬
‫ﻓﻜﺮ ﻛﯥ راﭘﻮرﺗﻪ ﺷﻮﻳﻮ ﭘﻮښﺘﻨﻮ ﺗﻪ د وړ ځﻮاﺑﻮﻧـﻮ او ﭘﺮځـﺎى دﻻﻳﻠـﻮ‬
‫د وړاﻧﺪې ﻛﻮﻟﻮ ﻟﻪ ﻻرې ﺷـﻮﻧﯥ ده‪ .‬د ﻳـﻮه واﻗﻌـﻲ ټﯧﭙﻴـﻚ او ﻣﺜـﺎﻟﻲ‬
‫ﻛﺮﻛټﺮ ﭘﻨځﯧـﺪا ﻟـﻪ ﻣـﻮږ ﻧـﻪ دا ﻏـﻮاړي‪ ،‬ﭼـﯥ ﻫﻐـﻪ ﭘـﻪ وﻟـﯥ؟ داﺳـﯥ او‬
‫ﻫﻐﺴﯥ ﺳﺮه اﻳﺠﺎد ﻛړو‪.‬‬
‫ﻛﻪ داﺳﯥ واى؟؟؟‬ ‫•‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬
‫‪ /53‬ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ ﻛﺮﻛټﺮ ﻛښﻨﻪ‬
‫ﻛﻪ ﻫﻐﺴﯥ واى ؟؟؟‬ ‫•‬
‫ﻛﻪ دﻟﺘﻪ واى ؟؟؟‬ ‫•‬
‫ﻛﻪ ﻫﻠﺘﻪ واى؟؟؟‬ ‫•‬
‫ﻛﻪ دا ډول واى؟؟؟‬ ‫•‬
‫ﻛﻪ ﻫﻐﻪ ډول واى؟؟؟‬ ‫•‬
‫د ﻛﺮﻛټﺮوﻧﻮ ﺷﺒﺎﻫﺖ او ورﺗﻪ واﻟﻰ‪:‬‬
‫ﭘــﻪ ﻫﺮڅــﻪ ﻛــﯥ ﺗﻜــﺮار‪ ،‬ﺷــﺒﺎﻫﺖ او ورﺗــﻪ واﻟــﻰ د ﻫﻤﺎﻏــﻪ څﻴــﺰ د‬
‫ارزښــﺖ د ﻛﻤښــﺖ ﺳــﺒﺐ ګﺮځــﻲ‪ .‬ﭘــﻪ ډراﻣــﻪ ﻛــﯥ ﻫــﻢ ﺑﺎﻳــﺪ د داﺳــﯥ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻔﻮ ځﺎﻧګړﻧﻮ ﻟﺮوﻧﻜﻲ ﻛﺮﻛټﺮوﻧﻪ اﻳﺠﺎد ﺷﻲ‪ ،‬ﭼﯥ ﻟﻪ ﻳﻮ ﺑـﻞ ﺳـﺮه‬
‫ورﺗﻪ واﻟﻰ او ﺷﺒﺎﻫﺖ وﻧﻪ ﻟﺮي‪ .‬ﻣـﺜﻼً ﻻزﻣـﻪ ﻧـﻪ ﺑﺮﯦښـﻲ‪ ،‬ﭼـﯥ ﭘـﻪ ﻳـﻮه‬
‫ډراﻣــﻪ ﻛــﯥ د ﻳﻮﺷــﺎن ځــﺎﻧګړﻧﻮ ﻟﺮوﻧﻜــﻲ دوه ﻫټــۍ وال ﻛﺮﻛټﺮوﻧــﻪ‬
‫وﻟﺮو‪ .‬ځﻜﻪ ﭼﯥ ﻳـﻮازې ﻳـﻮ ﻫټـۍ وال ﻫـﻢ زﻣـﻮږ د ډراﻣـﯥ اړﺗﻴـﺎ ﭘـﻮره‬
‫ﻛــﻮﻻى ﺷــﻲ‪ ،‬ﻣــﻮﺧﯥ ﺗــﻪ ﻣــﻮ رﺳــﻮي او ﭘﻴﻐــﺎم ﻣــﻮ ﺗــﺮ ﻟﻮﺳــﺘﻮﻧﻜﻮ او‬
‫اورﯦــﺪوﻧﻜﻮ ﭘــﻮرې رﺳــﻮي؛ ﺧــﻮ ﭘــﻪ ځﻴﻨــﻮ وﺧﺘﻮﻧــﻮ ﻛــﯥ ﺿــﺮورت‬
‫ﭘﯧښﯧږي‪ ،‬ﭼﯥ ﻳﻮ ﻫټۍ وال ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺜﺒﺖ رول وﻟﻮﺑﻮي او ﺑﻞ ﻣﻨﻔـﻲ‪ .‬دا‬
‫ﻣﻬﺎل ﺑﻴﺎ دواړه ﻛﺮﻛټﺮوﻧﻪ دوﻣﺮه ﺳﺮه ﻣﺘﻀﺎدوﻻى ﺷﻮ‪ ،‬ﭼﯥ ان د ﻳـﻮ‬
‫ﺑﻞ د ﺳﻴﻮري ﭘﻪ داﻏﻠﻮ ﻫﻢ ﺻﺮﻓﻪ وﻧﻪ ﻛړي‪ .‬ﭘﻪ داﺳﯥ ﺣﺎﻻﺗﻮ ﻛـﯥ ﺑـﻪ د‬
‫ﻛﺮﻛټﺮ ﭘﻨځـﻮوﻧﻜﻲ ټـﻮﻟﯥ ﻫڅـﯥ دا وي‪ ،‬ﭼـﯥ د ورﺗـﻪ دﻧـﺪو ﻟﺮوﻧﻜـﻲ‬
‫ﻛﺮﻛټﺮوﻧــﻪ ﻛــﻢ ﺗــﺮ ﻛﻤــﻪ ﻧــﻮي ﭘــﻪ ﺳــﻠﻮ ﻛــﯥ ﺳــﺮه ﻣﺘﻔــﺎوت او د ﺑﯧﻠــﻮ‬
‫ﻣﺘﻀﺎدو ځﺎﻧګړﻧﻮ ﺧﺎوﻧﺪان ﻛړي‪.‬‬
‫ﻛﯥ وﺳﺎﺗﻲ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯥ ژوﻧﺪ ﺗﻪ ﻳﯥ ﺑﺎﻳﺪ ﻓﺮاز و ﻧﺸﻴﺐ ورﻛـړي‪ .‬ﻣـﺜﻼً ﻛـﻪ‬
‫ﻳﻮ څﻮك ﻟﻪ ﺗﻐﻴﺮ او ﺑـﺪﻟﻮن ﭘﺮﺗـﻪ ﻳـﻮ ﻋـﺎدي ژوﻧـﺪ وﻟـﺮي‪ ،‬ﻫﯧڅـﻮك د‬
‫‪ /54‬ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ ﻛﺮﻛټﺮ ﻛښﻨﻪ‬
‫د ﻛﺮﻛـټﺮوﻧﻮ ﺑﻴﻮګﺮاﻓﻲ ﻳﺎ ﻣﺨﻴﻨﻪ‪:‬‬
‫د ﻛﺮﻛټﺮ د اﻳﺠﺎد ﭘﺮوﺧﺖ ﺑﺎﻳﺪ د ﻫﻐﻪ د ښﻪ ﭘﯧﮋﻧﺪﻟﻮ ﻟﭙﺎره ﻣﺨﻴﻨـﻪ‬
‫ﺟﻮړه ﺷﻲ او د ﻣﺨﻜﯥ ژوﻧﺪ ﺑﻴﻮګﺮاﻓﻲ ﻳﯥ وړاﻧﺪې ﺷﻲ‪ .‬ﻛﻪ ﻟﻴﻜـﻮال‬
‫ﺗﻪ د ﻛﺮﻛټﺮ ﻣﺨﻜﻴﻨـﻰ ژوﻧـﺪ ﻣـﺎﻟﻮم ﻧـﻪ وي‪ ،‬ﻫﻐـﻪ ﺑـﻪ د دوه ﻧﺎﭘﯧﮋاﻧـﺪو‬
‫ﻻروﻳﺎﻧﻮ ﭘﻪ څﯧﺮ د ﻳﻮﺑﻞ ﻟﻪ ﺣﺎﻟﻪ ﻧﺎﺧﺒﺮه وي او د اړﺗﻴﺎ ﭘﺮوﺧﺖ ﺑـﻪ ﻳـﯥ‬
‫ﭘﻪ ښﻪ ﻧﻪ ورځﻲ‪.‬‬
‫د ﻛﺮﻛټﺮوﻧﻮ ﻟﭙﺎره ﻣﺨﻴﻨﻪ ټﺎﻛﻞ ﭘﻪ ﭘﺮﻟﻪ ﭘﺴﯥ ډراﻣﻮ ﻛـﯥ د ډراﻣـﻪ‬
‫ﻟﻴﻜﻮال ﭘﻪ ښﻪ ورځـﻲ او د ﻛﺮﻛټﺮوﻧـﻮ د ﻣﺨﻴﻨـﯥ ﻟـﻪ ټـﺎﻛﻠﻮ ﭘﺮﺗـﻪ ﭘﺮﻟـﻪ‬
‫ﭘﺴﯥ ډراﻣﻪ ﭘﻪ ډﯦـﺮې ﺳـﺨﺘۍ اﻧﻜﺸـﺎف ﻣﻮﻧـﺪﻻې ﺷـﻲ‪ .‬ډﯦـﺮ ﻛﻠـﻪ ﭘـﻪ‬
‫ﻫﻐﻮ ﭘﺮﻟﻪ ﭘﺴﯥ ډراﻣﻮ ﻛـﯥ ﭼـﯥ د ﻛﺮﻛټﺮوﻧـﻪ ﻣﺨﻴﻨـﻪ ﻳـﯥ ﻧـﻪ وي ورﺗـﻪ‬
‫ﻟﻴﻜﻠﯥ‪ ،‬دا ﺳﺘﻮﻧﺰه ﭘﻴﺪا ﻛﯧږي‪ ،‬ﭼﯥ ﻳﻮ ﻛﺮﻛټـﺮ ﻳـﻮ ځـﻞ وﻣـﺮي ﻳـﺎ ﻳـﻮ‬
‫ﻟﻮى ﺑﺪﻟﻮن وﻛړي؛ ﺧﻮ ﻟﻪ څﻮ ﺑﺮﺧﻮ او ﺻﺤﻨﻮ وروﺳﺘﻪ ﺑﯧﺮﺗﻪ ژوﻧﺪى‬
‫وي ﻳﺎ ﻫﻐﻪ ﺑﺪﻟﻮن ﭘﻜﯥ ﻧﻪ ﺗﺮﺳﺘﺮګﻮ ﻛﯧږي‪ ،‬ﭼـﯥ دا ﻛـﺎر ﺑﻴـﺎ د ډراﻣـﻪ‬
‫ﻟﻴﻜﻮال او ﺧﭙﺮووﻧﻜﯥ رﺳﻨۍ اﻋﺘﺒﺎر را ﻛﻤﻮي‪.‬‬
‫ﭘﻪ ډراﻣـﻪ ﻛـﯥ ﺑﺎﻳـﺪ ﻫﺮڅـﻪ ډﯦـﺮ واﺿـﯧﺢ وي‪ ،‬ځﻜـﻪ اورﯦـﺪوﻧﻜﻲ‪،‬‬
‫ﻟﻮﺳـﺘﻮﻧﻜﻲ او ﻟﻴــﺪوﻧﻜﻲ ﺗـﺮ ﻟﻴﻜــﻮال څـﻮ ﭼﻨــﺪه ځﻴـﺮك او ﻫﺮڅــﻪ ﺗــﻪ‬
‫ﻣﺘﻮﺟــﻪ دي‪ .‬ﻛــﺮه ﻛﺘــﻮﻧﻜﻲ ﻫﺮوﻣــﺮو د دې ځــﻮاب ﻏﻮښــﺘﻮﻧﻜﻲ دي‪،‬‬
‫ﭼــﯥ د ﻛﺮﻛټﺮوﻧــﻮ ﺗــﺮﻣﻨځ ارﺗﺒ ـﺎط او ﺗــړاو ﻟــﻪ ﻛﻮﻣــﻪ ځﺎﻳــﻪ ﺳــﺮﭼﻴﻨﻪ‬
‫اﺧﺴﺘﯥ او څﻨګﻪ ﻣﻨځ ﺗﻪ راﻏﻠﻰ دى‪.‬‬
‫د ډراﻣـــﯥ د ژاﻧـــﺮ ﻧﻘـــﺎدان ﻟﻴﻜـــﻮال ﺗـــﻪ ﺳﭙﺎرښـــﺘﻨﻪ ﻛـــﻮي‪ ،‬ﭼـــﯥ د‬
‫ﻛﺮﻛټﺮوﻧــﻮ ﺳــﺎﺗﻮﻧﻜﻰ واوﺳــﻲ او د ﻫﻐــﻮى ژوﻧــﺪ ﭘــﻪ ﻟــﻮړو او ژورو‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬
‫‪ /55‬ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ ﻛﺮﻛټﺮ ﻛښﻨﻪ‬
‫ﻫﻐﻪ ﭘﻪ اړه ﻓﻜﺮ ﻧﻪ ﻛﻮي‪ ،‬د ﺧﻠﻜﻮ ﺗﻮﺟﻪ ځﺎن ﺗﻪ ﻧﻪ ﺟﻠﺒـﻮي‪ ،‬ژوﻧـﺪ ﻳـﯥ‬
‫ﺗﻜـﺮاري ﻛﯧــږي او ﺑــﺎﻻﺧﺮه اﻧځـﻮر او ﻧــﻮم ﻳــﯥ ﻟـﻪ ډﯦــﺮو ﺣــﺎﻓﻈﻮ څﺨــﻪ‬
‫ﭘﺮﯦﻤﻴﻨځﻞ ﻛﯧږي؛ ﺧﻮ ﻛﻪ د دې ﺧﻼف ﻳﻮ ﺳﻮاﻟګﺮ ﭘـﻪ ﻛﻮﻣـﻪ ﻣﺴـﺎﺑﻘﻪ‬
‫ﻛـﯥ د ټــﻮﻟﯥ ﻧــړۍ اﺗــﻞ ﺷـﻲ او د ﺳــﺮو زرو ﻣــډال وګټــﻲ؛ ښــﻜﺎره ده‪،‬‬
‫ﭼﯥ د ټﻮﻟﻮ ﺧﻠﻜـﻮ د ژﺑـﯥ ﭘـﺮ ﺳـﺮ ﺑـﻪ ګﺮځـﻲ او ډﯦـﺮ ﺑـﻪ ﻳـﯥ آن د ﻟﻴـﺪﻟﻮ‬
‫ارﻣﺎن ﭘﻪ زړه ګﺮځﻮي‪.‬‬
‫د ﻫﻤــﺪې ﻟﭙــﺎره ﭘــﻪ ﻛــﺎر ده‪ ،‬ﭼــﯥ ﻟﻴﻜــﻮال ﭘــﻪ ډراﻣــﻪ ﻟﻴﻜﻨــﻪ ﻛــﯥ د‬
‫ﻛﺮﻛټﺮوﻧﻮ ټﯧﭙﻴﻚ واﻟـﻲ‪ ،‬ﺧﻮځﻨـﺪﺗﻮب او ﺑـﺎﻻﺧﺮه ﻫﺮڅـﻪ ﺗـﻪ ﻣﺘﻮﺟـﻪ‬
‫وي او ﻛﺮﻛټﺮوﻧﻪ د ﻣﺸﻬﻮرﯦﺪا ﭘﺮ ځﺎى د ﻫﯧﺮﯦـﺪا ﭘـﻪ ﺗﺒـﻪ وﻧـﻪ ﻧﻴﺴـﻲ‪.‬‬
‫ﭘــﻪ ډراﻣـــﻪ ﻛــﯥ ﻟـــﻪ اړﺗﻴـــﺎ ﭘﺮﺗــﻪ د ﻛﺮﻛټـــﺮ ورﻛـــﻮل ﻳــﺎ د ﻧـــﻮي ﻛﺮﻛټـــﺮ‬
‫اﻳﺠــــــﺎدول او د ﻛﺮﻛټﺮوﻧــــــﻮ ﺑﯧځﺎﻳــــــﻪ ډﯦﺮښــــــﺖ ﻟﻮﺳــــــﺘﻮﻧﻜﻲ او‬
‫اورﯦﺪوﻧﻜﻲ ﭘﻪ ذﻫﻨﻲ ﻛﺸﻤﻜﺶ ﻛﯥ اﭼﻮي او ﭘﻪ ﭘﯧﮋﻧﺪﻟﻮ ﻛﯥ ﻳـﯥ ﻟـﻪ‬
‫ﺳﺘﻮﻧﺰو ﺳـﺮه ﻣﺨـﺎﻣﺦ ﻛﯧـږي‪ .‬ټﻮﻟـﻮ ﻟﻮﺳـﺘﻮﻧﻜﻮ او اورﯦـﺪوﻧﻜﻮ ﺗـﻪ د‬
‫ﻫﻐﻮ ﭘﺮدﻳﻮ ﻣﺴﺎﻓﺮو ﭘﻪ څﯧﺮ ښـﻜﺎري‪ ،‬ﭼـﯥ ﭘـﻪ ښـﺎدۍ او ﻏـﻢ ﻛـﯥ ﻳـﯥ‬
‫ﻻس ﻧﻴﻮى ﻧﺸﻲ ﻛﻮﻻى‪.‬‬
‫ﻛﺮﻛټﺮوﻧــﻪ ﺑﺎﻳــﺪ ﺗﺮﻫﻐــﯥ اﻧــﺪازې ﻟﻮﺳــﺘﻮﻧﻜﻮ او اورﯦــﺪوﻧﻜﻮ ﺗــﻪ‬
‫ﻧږدې ﺷﻲ‪ ،‬ﭼﯥ ﺣﺘﺎ ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ ﻳﯥ د ﻣړﻳﻨـﯥ ﭘﺮوﺧـﺖ اورﯦـﺪوﻧﻜﻲ‬
‫او ﻟﻮﺳﺘﻮﻧﻜﻲ اوښﻜﯥ ﺗﻮﻳﯥ ﻛړي او د ﺧﻮښۍ ﭘـﺮ وﺧـﺖ ﻟـﻪ ﻫﻐـﻮى‬
‫ﺳﺮه ﭘﻪ ګډه‪ ،‬ﺧﻮﻟﻪ ﭘﻪ ﺧﻨﺪا ﭘﺮاﻧﻴﺰي‪.‬‬
‫ورﺑښﻲ او ﻟﻪ ﻳﻮه ﻋﺎدي او ﺑﯥ ﺧﻮﻧـﺪه ﻛﺮﻛټـﺮ ﻧـﻪ‪ ،‬ټﯧﭙﻴـﻚ او ﭘـﻪ زړه‬
‫ﻛﺸﻤﻜﺶ‪:‬‬
‫ﺳــﺮه د دې ﭼــﯥ ﻛﺸــﻤﻜﺶ د ډراﻣــﻪ ﻟﻴﻜــﻮال ﻛــﺎر دى او د ډراﻣــﯥ‬
‫ﻟﻴﻜﻨــﯥ ﭘﺮﻣﻬــﺎل ﭘﻨځﯧــږي؛ ﺧــﻮ ﻟــﻪ دې اﻧﻜــﺎر ﻧﺎﺳــﻢ دى‪ ،‬ﭼــﯥ ﻫﻤــﺪا‬
‫څﯧﺮ دى؛ ﺧﻮ ﻟﻪ ﻣﻨﺎﻗﺸﻮ او ﭘﯧښﻮ ډك ژوﻧﺪ ﺑﻴـﺎ ﻳـﻮه ﻣﻨﺤﻨـﻲ ﺧـﻂ ﺗـﻪ‬
‫‪ /56‬ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ ﻛﺮﻛټﺮ ﻛښﻨﻪ‬
‫ﻛﺸﻤﻜﺶ ﺑﺎﻳـﺪ ﻣﺨﻜـﯥ ﻟـﻪ ﻣﺨﻜـﯥ د ﻛﺮﻛټـﺮ ﻛښـﻨﯥ ﭘﺮﻣﻬـﺎل ﭘـﻪ ﭘـﺎم‬
‫ﻛﯥ ﻧﻴﻮل ﺷﻮى وي او ﭘﻪ ﻛﺮﻛټﺮوﻧﻮ ﻛﯥ داﺳﯥ ﺧـﻮاص ځـﺎى ﭘﺮځـﺎى‬
‫ﺷﻮي وي‪ ،‬ﭼﯥ ﭘﻪ راﺗﻠﻮﻧﻜﯥ ﻛﯥ د ټﻜﺮ‪ ،‬ﻛﺸﻤﻜﺶ او ﺗﺼـﺎدم ﺳـﺒﺐ‬
‫وګﺮځﻲ‪.‬‬
‫اﻳﺮاﻧــﻰ ډراﻣــﻪ ﻟﻴﻜــﻮال او ﻛــﺮه ﻛﺘــﻮﻧﻜﻰ‪ ،‬ﻧــﻮرا ﻧﺼــﺮﺗﻲ د‬
‫ﻛﺮﻛټﺮوﻧﻮ ﺗﺮﻣﻨځ ﻛﺸﻤﻜﺶ او ټﻜﺮ ﭘﻪ دې ﻻﻧﺪې ډوﻟﻮﻧﻮ وﯦﺸﻲ‪:‬‬
‫‪ -1‬اﺻـــﻠﻲ ﻛﺮﻛټـــﺮ ﻟـــﻪ ﺑـــﻞ ﻛﺮﻛټـــﺮ او ﻳـــﺎ ډﻟـــﯥ ﺳـــﺮه ﭘـــﻪ ﺷـــﺨړه‬
‫اوړي)اﻧﺴﺎن د اﻧﺴﺎن ﭘﺮﺿﺪ(‬
‫‪ -2‬اﻧﺴﺎن ﻟﻪ ﻃﺒﻴﻌﺖ‪ ،‬ټﻮﻟﻨﯥ‪ ،‬د ﻧﻮرو ﻟﻪ اﻓﻜﺎرو او دودوﻧـﻮ ﺳـﺮه‬
‫ټﻜﺮ ﻛﻮي)اﻧﺴﺎن د ﻃﺒﻌﻴﺖ او ﻣﻮﺟﻮده واﻗﻌﻴﺖ ﭘﺮﺿﺪ(‬
‫‪ -3‬داﺳـــﯥ ﻫـــﻢ ﺷـــﻮﻧﯥ ده‪ ،‬ﭼـــﯥ ﻛﺮﻛټـــﺮ دې ﻟـــﻪ ﺧﭙﻠـــﻮ دروﻧـــﻲ‬
‫ﻏﻮښـــﺘﻨﻮ‪ ،‬ﺧﻮﻳﻮﻧـــﻮ او اﻓﻜـــﺎرو ﺳـــﺮه ﻛﺸـــﻤﻜﺶ ﺗـــﻪ ﻻس واﭼـــﻮي‬
‫)اﻧﺴﺎن د ﺧﭙﻞ ځﺎن ﭘﺮ ﺿﺪ(‪.‬‬
‫ﻛﺮه ﻛﺘﻮﻧﻜﻲ ﻟﻴﻜﻮال ﺗﻪ دا دﻧﺪه ﻫﻢ ورﺳﭙﺎري‪ ،‬ﭼﯥ د ﻛﺮﻛټﺮوﻧـﻮ‬
‫ﭘـــﻪ دروﻧـــﻲ او ﺑﯧﺮوﻧـــﻲ ﻛﺸـــﻤﻜﺶ ﭘﺴـــﯥ وګﺮځـــﻲ او ﻫـــﺮه ﻣﻨﺎﻗﺸـــﻪ‬
‫وڅﯧړي‪ ،‬ځﻜﻪ ﭼﯥ ﻣﻨﺎﻗﺸﻪ او ﻛﺸـﻤﻜﺶ د ﭘﯧښـﻮ‪ ،‬ﻛﻠـﻒ ﻫﻨګﺮوﻧـﻮ‪،‬‬
‫د ډراﻣــﯥ د دوام او ﺑــﺎﻻﺧﺮه د ﻛﺮﻛټــﺮ د ښــﯥ ﭘﯧﮋﻧــﺪﻧﯥ ﭘــﻪ ﺑﺮﺧــﻪ ﻛــﯥ‬
‫ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻛﻮي‪ .‬ﻫﻤﺪا ﻣﻨﺎﻗﺸﯥ دي‪ ،‬ﭼـﯥ ﺣـﻮادث او ﭘﯧښـﯥ زﻳـږوي او‬
‫اورﯦــﺪوﻧﻜﻰ ﻟــﻪ ځــﺎن ﺳــﺮه ﺳــﺎﺗﻲ‪ ،‬ﻳــﻮ ﻧﻮاﺧﺘــﻪ ژوﻧــﺪ ﺗــﻪ ﻧــﻮى رﻧــګ‬
‫ﭘــﻮرې ﻛﺮﻛټــﺮ ﺟــﻮړوي‪ .‬ﻋــﺎدي او ﺑــﯥ ﻣﻨﺎﻗﺸــﯥ ژوﻧــﺪ ﺗــﻞ ﻳﻮﻧﻮاﺧﺘــﻪ‬
‫وي؛ ﺧـــﻮ ﻟـــﻪ ﻛﺸﻤﻜﺸـــﻮﻧﻮ او ﻣﻨﺎﻗﺸـــﻮ ډك ژوﻧـــﺪ اورﯦـــﺪوﻧﻜﻲ او‬
‫ﻟﻮﺳﺘﻮﻧﻜﻲ ﻟﻪ ځـﺎن ﺳـﺮه ﺳـﺎﺗﻲ‪ .‬ﻋـﺎدي ژوﻧـﺪ د ﻳـﻮ ﻣﺴـﺘﻘﻴﻢ ﺧـﻂ ﭘـﻪ‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬
‫‪ /57‬ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ ﻛﺮﻛټﺮ ﻛښﻨﻪ‬
‫ﭘﺎﺗﯥ ﻛﯧږي‪.‬‬
‫ﻛﻪ ﻳﻮڅـﻮك ﭘـﻪ ﺧﭙـﻞ ژوﻧـﺪ ﻛـﯥ ﻟـﻮږه اﺣﺴـﺎس ﻧـﻪ ﻛـړي‪ ،‬د ﺧـﻮړو‬
‫ﻗﺪر ﺑﻪ ﻟﻪ ﻛﻮﻣﯥ ورﻣـﺎﻟﻮم ﺷـﻲ‪ .‬ﻛـﻪ ﻳـﻮ څـﻮك د زﻧـﺪان د زﻧـګ وﻫﻠـﻮ‬
‫ﻣﻴﻠﻮ ﺗﺮ ﺷﺎ وﻧﻪ درﯦږي‪ ،‬د ازادۍ ﭘﻪ ﺧﻮﻧﺪ ﺑﻪ څﻪ ﭘﻮه ﺷﻲ‪ ،‬او ﻛﻪ ﻛـﻮم‬
‫ﭼﺎ ﺗﻪ ﺧﻮښﻲ او ﻏﻢ ﭘﯧښ ﻧﻪ ﺷﻲ‪ ،‬ﻟﻪ ﺧﻠﻜﻮ ﺳـﺮه ﺑـﻪ ﭘـﻪ ﺧﻮاﺷـﻴﻨۍ او‬
‫ﺧﻮﺷﺎﻟۍ ﻛﯥ څﺮﻧګﻪ ځﺎن ورګډ ﻛړي‪.‬‬
‫‪------------------‬‬ ‫ﻋﺎدي او ﺑﯥ ﻣﻨﺎﻗﺸﯥ ژوﻧﺪ‬
‫ﻣﻨﺎﻗﺸﻪ ﻟﺮوﻧﻜﻰ ژوﻧﺪ‬
‫ﭘـــﻪ ﭘﺮﻟـــﻪ ﭘﺴـــﯥ او څـــﻮ ﻧﻨـــﺪارﻳﺰو ډراﻣـــﻮ ﻛـــﯥ ﻣﻌﻤـــﻮﻻً ﺑﺎﻧـــﺪﻧﻰ‬
‫ﻛﺸﻤﻜﺶ‪ ،‬ﻳﺎﻧﯥ د ﻛﺮﻛټﺮوﻧﻮ ﻳـﺎ ډﻟـﻮ ﺗـﺮﻣﻨځ ﻣﻨﺎﻗﺸـﻪ ﻣﻌﻤـﻮل وي او‬
‫ﺗﻞ ﭘﻜﯥ د ﻣﺨـﺎﻣﺦ ټﻜـﺮ ﺷـﺎﻫﺪان وو؛ ﺧـﻮ ﭘـﻪ ﻫﻐـﻪ ﻧـﻮې ډراﻣـﻪ ﻛـﯥ‪،‬‬
‫ﭼﯥ ﭘﻴﻞ ﻳﯥ »اﺑﺴﻦ« ﻛـړى او ﺑﻴـﺎ »ﺑﺮﻧﺎرډﺷـﺎه« او »ګـﺎﻟﺰوري«ﭘـﺎﻟﻠﯥ‬
‫ده او ﻟــﻮړو ﭘﻮړﻳــﻮ ﺗــﻪ ﻳــﯥ رﺳــﻮﻟﯥ ده‪ ،‬د ﺑﯧﺮوﻧــﻲ ﻛﺸــﻤﻜﺶ او ټﻜــﺮ‬
‫څﺮك ﻧﻪ ﻟﻴﺪل ﻛﯧږي‪ .‬ښـﺎﻏﻠﻰ ﺳـﺤﺮ ﻳﻮﺳـﻔﺰى ﭘـﻪ »ادب څـﻪ دى؟«اﺛـﺮ‬
‫ﻛــﯥ د »ﻣﺘﺮﻟﻨــﻚ«دا څﺮګﻨــﺪوﻧﯥ را اﺧﻠــﻲ‪ ،‬ﭼــﯥ ﻧــﻮې ډراﻣــﻪ ﺗــﻞ د‬
‫ﻛﺮﻛټﺮ او د ﻫﻐﻪ د ﻓﻜﺮي او ذﻫﻨﻲ ﻛﺸﻤﻜﺶ ﺷـﺎﻫﺪه وي او د دا ډول‬
‫ډراﻣــﯥ ﻛﺮﻛټﺮوﻧــﻪ ﺗــﻞ ﻟــﻪ ﺧﭙﻠــﻮ ﻧﻔﺴــﻴﺎﺗﻲ ﻧــﺎروﻏﻴﻮ ﺳــﺮه ﭘــﻪ ﻻﻧﺠــﻪ‬
‫)‪(173-177 ،16‬‬
‫اوړي‪.‬‬
‫ﭘــﻪ دې ﻻﻧــﺪې ﺗﻮګــﻪ ﻛــﻮﻻى ﺷــﻮ د ﻛﺮﻛټﺮوﻧــﻮ ژوﻧــﺪ ﻟــﻪ دروﻧﻴــﻮ ‪-‬‬
‫ﺑﯧﺮوﻧﻴﻮ ﻛﺸﻤﻜﺸﻮﻧﻮ ډك ﻛړو او ﻟﻪ ﻳﻮ ﻧﻮاﺧﺘۍ ﻳﯥ وﺳﺎﺗﻮ‪:‬‬
‫‪ -‬ﻛﺮﻛټﺮ ﭘﻪ دې ﻓﻜﺮ ﻛﯥ ﻧﻪ وي‪ ،‬ﭼﯥ ﻳﻮه ورځ ﺑﻪ ﭘﻪ ﻳـﻮه ﻛړﻧـﻪ ﻻس‬
‫ﭘــﻮرې ﻛــﻮي؛ ﺧــﻮ ﻫﻐــﻪ ﻛــﺎر ورڅﺨــﻪ ﺗﺮﺳــﺮه ﻛﯧــږي‪ .‬ﻋﻠــﺖ ﻳــﯥ ځﻴﻨــﯥ‬
‫‪ /58‬ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ ﻛﺮﻛټﺮ ﻛښﻨﻪ‬
‫دروﻧــﻲ او ﺑﯧﺮوﻧــﻲ اﻧګﯧــﺰې او راﭘــﺎروﻧﯥ وي‪ ،‬ﻣــﺜﻼً ﻳــﻮ ډﯦــﺮ ﻧﯧــﻚ‬
‫ﺷﺨﺺ‪ ،‬ﭼـﯥ ﭘـﺮ ﻻره ﺑـﻪ ﻳـﯥ ﻣﯧـږي ﻫـﻢ ﻧـﻪ وي ﺗـﺮ ﭘښـﻮ ﻻﻧـﺪې ﻛـړي؛‬
‫ﻫڅــﻮل ﻛﯧــږي او ﻟــﻪ ﭼــﺎ ﺳــﺮه د ﻻﻧﺠــﯥ ﭘــﺮ ﻣﻬــﺎل ﺧــﻮﻧړى ﻗﺎﺗــﻞ ﺗــﺮې‬
‫ﺟﻮړﯦږي‪.‬‬
‫‪ -‬د ﻧﻔﺮت دﻻﻳﻞ‪ ،‬ﭼﯥ ځﻴﻨﯥ وﺧﺖ د ﻛﺮﻛټﺮوﻧﻮ ﭘـﻪ ﻣـﻨځ ﻛـﯥ ﭘﻴـﺪا‬
‫ﻛﯧږي‪.‬‬
‫ﻣﺜﻼً ﻳﻮ ﻛﺮﻛټﺮ ځﻜﻪ د ﻫﻐﻪ ﺑـﻞ ﭘـﻪ ذﻫـﻦ ﻛـﯥ د ﻛﺮﻛـﯥ او ﻧﻔـﺮت وړ‬
‫ګﺮځﻲ‪ ،‬ﭼﯥ ﻫﻐﻪ د ﺷﭙﯥ ﻏـﻼ ﻛـړې ﭘﻴﺴـﯥ ﭘـﻪ رڼـﺎ ورځ ﭘـﺮ ﺳـﻮاﻟګﺮو‬
‫وﯦﺸﻲ‪.‬‬
‫‪ -‬د دوﺳﺘۍ دﻻﻳﻞ‪ ،‬ﭼﯥ ﻛﻠﻪ ﻛﻠﻪ د ﻛﺮﻛټﺮوﻧﻮ ﺗـﺮﻣﻨځ ﭘﯧښـﯧږي او‬
‫ﻫﻐﻮى ﺳﺮه ﺧـﻮاږه ﻛـﻮي‪ .‬ﻛﻠـﻪ ﻛﻠـﻪ ﻳـﻮ ﻛﺮﻛټـﺮ د ﺑـﻞ ﻫﻐـﻪ ﭘـﻪ وﺟـﻮد او‬
‫ﻛړو وړو ﻛﯥ داﺳﯥ ﻳﻮ ﺧﺎﺻﻴﺖ ﻣﻮﻣﻲ‪ ،‬ﭼﯥ ﭘﻪ زړه ﻳﯥ ﺧـﻮږ ﻟګـﻲ او‬
‫ﻟـﻪ ﻫﻐـﻪ ﺳــﺮه د ﻛﻠﻮﻧـﻮ دښــﻤﻨﻲ او ﻧﻔـﺮت ﭘــﻪ دوﺳـﺘۍ ﺑــﺪﻟﻮي‪ .‬دا ډول‬
‫ﺗﻐﻴــﺮات د ﭘﯧښــﻮ د ﭘﯧښــﯧﺪا او د ﭘﻴﻐــﺎم د ﻟﯧــږد ﻟﭙــﺎره ډﯦــﺮ ﺗﺮﺳــﺮه‬
‫ﻛﯧږي‪ .‬داﺳﯥ‪ ،‬ﭼﯥ ﻟﻪ ﻳﻮه ﻛﺮﻛټﺮ ﻧﻪ د ﭘﺨﻮا ﭘﺮ ﺧـﻼف ﻳـﻮ ﻛـﺎر ﺗﺮﺳـﺮه‬
‫ﺷﻲ‪ ،‬ﭘﻪ ﻧـﻮرو ﻛـﯥ ﺑـﺪﻟﻮن راوﻟـﻲ او ﻫﻐـﻮى ﻳـﯥ ﭘـﻪ اړه ﻣﺘﺤﻴـﺮ ﺷـﻲ؛‬
‫ﺧﻮ زﻣﻴﻨﻪ ﺳﺎزي او ﻣﻨﻄﻘﻲ واﻟﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻜﯥ ﺗﺮﺳﺘﺮګﻮ ﺷﻲ‪.‬‬
‫د ﻛﺮﻛټﺮ ﻧﻮم ټﺎﻛﻨﻪ‪:‬‬
‫د ﻛﺮﻛټﺮوﻧﻮ ﻟﭙﺎره د ﻧﻮم اﻧﺘﺨﺎب ﻳﻮ ﻟـﻪ ﻣﻬﻤـﻮ ﻣﻮﺿـﻮﻋﺎﺗﻮ څﺨـﻪ‬
‫دى‪ ،‬د ﺧﭙﻞ ﻛﺮﻛټﺮ ﻟﭙﺎره د ﻟﻴﺪوﻧﻜﻮ‪ -‬اورﯦـﺪوﻧﻜﻮ د ﺧﻮښـﯥ وړ ﻧـﻮم‬
‫ټﺎﻛــﻞ ﻟــﻪ ﻟﻴﻜــﻮال ﺳــﺮه د ډراﻣﺎﺗﻴــﻚ اﺛــﺮ ﭘــﻪ ﻣﺸــﻬﻮرﯦﺪا او ﺗﻠﭙــﺎﺗﯥ‬
‫ﻛﯧــﺪا ﻛــﯥ ﻣﺮﺳــﺘﻪ ﻛــﻮي‪ .‬د ﻛﺮﻛټــﺮ د ﻧــﻮم ټــﺎﻛﻠﻮ ﭘــﻪ اړه دا ﻻﻧــﺪې څــﻮ‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬
‫‪ /59‬ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ ﻛﺮﻛټﺮ ﻛښﻨﻪ‬
‫ﻛﺮښﯥ ﺷﺮﻳﻜﻮم او ﭘﻪ دې اړه ﻟﻪ اوږده ﺑﺤﺜﻪ ډډه ﻛﻮم‪:‬‬
‫‪ -1‬د ﻛﺮﻛټــﺮ ﻧــﻮم دې د ﻫﻤﺎﻏــﻪ ﺳــﻴﻤﯥ ﭘــﻪ ژﺑــﻪ او د ﻫﻤﺎﻏــﻪ ﺧﻠﻜــﻮ‬
‫ﻟﭙﺎره اﺷﻨﺎ وي‪.‬‬
‫‪ -2‬ﻧﻮم دې د ﻛﺮﻛټﺮ ﻟﻪ ځﺎﻧګړﻧﻮ ﺳﺮه اړخ وﻟګﻮي‪.‬‬
‫‪ -3‬ﻛﺮﻛټﺮ ﺗﻪ دې ﻟﻨډ ﻧﻮم وټﺎﻛـﻞ ﺷـﻲ او ﭘـﻪ ﺣﺴﺎﺳـﻮ ﺣـﺎﻻﺗﻮ ﻛـﯥ‬
‫دې د اوښﺘﻮ او ﺗﻐﻴﺮﯦﺪو ﭘﺮﻣﻬﺎل ﻳﻮه ﻧﺎﺳﻤﻪ ﻣﺎﻧﺎ ﻧﻪ څﺮګﻨﺪوي‪.‬‬
‫‪ -4‬ﻟﻨـــډه دا ﭼـــﯥ داﺳــــﯥ ټﯧﭙﻴـــﻚ ﻧﻮﻣﻮﻧــــﻪ دې ﭘـــﻪ ﻛﺮﻛټﺮوﻧــــﻮ‬
‫ﻛﯧښﻮدل ﺷﻲ‪ ،‬ﭼﯥ ﭘﻪ ﻳﻮ ځﻞ اورﯦﺪو د ﻣﺨﺎﻃﺒﻴﻨﻮ ﭘﻪ ذﻫﻦ ﻛـﯥ ځـﺎى‬
‫وﻧﻴﺴﻲ او د ﻫﯧﺮﯦﺪﻟﻮ ﻟﻪ وﯦﺮې ﺧﻮﻧﺪي وي‪.‬‬
‫ټﻮل ﻣﻨﻠﻲ او ﭘﻪ زړه ﭘﻮرې ﻛﺮﻛټﺮوﻧﻪ ﻟﻪ ﻛﻮﻣﻪ ﻛړو‪:‬‬
‫ﭘﻪ ﻳﻮه ډراﻣﻪ ﻛﯥ دې ﺗﺮوﺳﻪ وﺳﻪ ﻫڅﻪ وﺷﻲ‪ ،‬ﭼﯥ ټﻮل ﻛﺮﻛټﺮوﻧﻪ‬
‫ﻳـــﯥ ټﻴﭙﻴـــﻚ‪ ،‬د ﻟﻮﺳـــﺘﻮﻧﻜﻮ او اورﯦـــﺪوﻧﻜﻮ ﭘـــﻪ ﺧﻮښـــﻪ ﺑﺮاﺑـــﺮ او د‬
‫ډراﻣـﯥ ﻟــﻪ ﻣﺤﺘـﻮا او اﻫــﺪاﻓﻮ ﺳــﺮه ﺳـﻢ وټﺎﻛــﻞ ﺷــﻲ‪ .‬ﻣـﺜﻼً ﻛــﻪ ﻣــﻮږ د‬
‫ﺑﯧﻮزﻟﯥ ﻃﺒﻘﯥ ژوﻧﺪ ډراﻣﺎﺗﻴﻚ ﻛﻮو؛ ﻧﻮ ﻻزﻣﻪ ده‪ ،‬ﭼﯥ د ﺑﯧﻮزﻟﻮ ﭘـﻪ‬
‫واﻗﻌـــﻲ ژوﻧـــﺪ او څﯧـــﺮو ﻛـــﯥ ﻳـــﯥ ﺗﺮﺳـــﻴﻢ ﻛـــړو‪ .‬رښـــﺘﻴﻨﻲ ﺑﯧﻮزﻟـــﻪ‬
‫ﻛﺮﻛټﺮوﻧﻪ وﭘﻨځﻮو‪ ،‬ﻧﻪ داﭼﯥ د ﻟﻮږې د ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺗﻤﻪ د ﻧړۍ ﻟﻪ ﺗﺮټﻮﻟـﻮ‬
‫ﻧﻪ د ﻣﺎړه او ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻟﺮوﻧﻜﻲ ﺷﺨﺺ ﻟﻪ ﺧﻮﻟﯥ او ﺣﺎﻻﺗﻮ څﺨﻪ وﻟـﺮو‪.‬‬
‫ﻫﺮه ډراﻣﺎﺗﻴﻜﻪ ﻛﻴﺴﻪ او ﺻﺤﻨﻪ د ټﻮﻟﯥ ډراﻣﯥ او ﻳﺎ ﻧﻮرو داﺳـﺘﺎﻧﻲ‬
‫اﺛــﺎرو ﭘــﻪ څﯧــﺮ ﻫﻴــﺮو ﻟــﺮي؛ ﭼــﯥ ﻧــﻮر ﻛﺮﻛټﺮوﻧــﻪ ﺑﻴــﺎ ﭘــﻪ ﻫﻤــﺪې ﻫﻴــﺮو‬
‫ﺑﺎﻧﺪې راڅﺮﺧﻲ او د ﻫﻴﺮو د ﻏښﺘﻠﺘﻴﺎ ﻟﭙﺎره ﭘﻴﺪا ﺷﻮي وي‪.‬‬
‫ﻧﻘــﺎداﻧﻮ ﺗــﻪ دا ﻧﺎﺳــﻤﻪ ﺑﺮﯦښــﻲ‪ ،‬ﭼــﯥ د ﻳــﻮې ﻣﻮﺿــﻮع اﺗــﻞ دې ﻟــﻪ‬
‫ﻫﻤﺎﻏﯥ ﺑﺮﺧﯥ او ﻛټﻪ ګﻮرۍ څﺨﻪ ﻧﻪ وي او ﻟﻪ اړوﻧﺪې ﻣﻮﺿﻮع ﺳـﺮه‬
‫دې ﺳﺮ ﺳﺮﻛﻲ اړﻳﻜﯥ وﻟﺮي‪ .‬ﻣﺜﻼً ﻛﻪ ﻣﻮږ د ﻣﻴﻨﯥ ﭘﻪ اړه ﺳﭙﺎټﻮﻧﻪ او‬
‫ﻳﺎ ﻫﻢ د ﭘﺮﻟﻪ ﭘﺴـﯥ ډراﻣـﯥ ﻳـﻮه ﻛﻴﺴـﻪ او څﺎﻧګـﻪ ﻏځـﻮو؛ ﻧـﻮ ﻣﺮﻛـﺰي‬
‫‪ /60‬ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ ﻛﺮﻛټﺮ ﻛښﻨﻪ‬
‫ﻛﺮﻛټﺮوﻧﻪ ﻛﯧﺪاى ﺷﻲ ﻳﻮ ﻣﻴﻦ او ﻳﻮه ﻣﻴﻨـﻪ وي او د دوى د ﻛﻴﺴـﯥ د‬
‫ﺗﻘــﻮﻳﯥ او ﻧﻮښــﺖ ﻟﭙــﺎره ﻛﯧــﺪاى ﺷــﻲ د ﺿــﺮورت او ﺟﺎﻟــﺐ واﻟــﻲ ﭘــﺮ‬
‫اﺳﺎس د دوى ﻧږدې ﻛﺴﺎن ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ اﻳﺠﺎد ﻛړو؛ ﻟﻜـﻪ ﭘـﻼر ﻳـﯥ‪،‬‬
‫ﻣﻮر ﻳﯥ او وروڼﻪ ﻳﯥ؛ ﺧﻮ ﺑﻴﺎ ﻫﻢ د ﻛﺮﻛټﺮوﻧﻮ ډﯦﺮښﺖ ﺗﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺧـﻮښ‬
‫وﻧــﻪ اوﺳــﻮ‪ .‬ﻛــﻪ ﻳــﻮه ﻛﻴﺴــﻪ د دوه ﺗﻨــﻮ ﻟــﻪ ﺧــﻮا ﻫﻨــﺮي او ډراﻣﺎﺗﻴﻜــﻪ‬
‫ﻟﻮﺑﯧﺪاى ﺷﻲ‪ ،‬د درﻳﻢ او څﻠﻮرم ﻛﺮﻛټﺮ اﻳﺠﺎد ﺑﻪ ﻣـﻮ ﻫﺴـﯥ ﺑـﯥ څﺎﻳـﻪ‬
‫ﻟګښـــﺖ وي او ﭘــــﻪ ﺧﭙـــﻞ ﻻس ﺑــــﻪ ﻣـــﻮ ډراﻣــــﻪ د ﻛﻤـــﺰورۍ ﺧﻮاﺗــــﻪ‬
‫ﻛﯧﻜﺎږﻟﯥ وي‪.‬‬
‫اوس دﻟﺘـﻪ ﭘﻮښــﺘﻨﻪ راﭘﻴــﺪا ﻛﯧـږي‪ ،‬ﭼــﯥ ﻳــﻮه ډراﻣـﻪ ﺑﺎﻳــﺪ څــﻮﻣﺮه‬
‫ﻛﺮﻛټﺮوﻧﻪ وﻟﺮي‪:‬‬
‫د دې ﭘﻮښﺘﻨﯥ ځﻮاب ﺑﻪ ﻣﻤﻜـﻦ دا ﺳـﻢ وﺑﺮﯦښـﻲ‪ ،‬ﭼـﯥ ﻣـﻮږ ﺑﺎﻳـﺪ‬
‫ﻟــﻮﻣړى د ډراﻣــﯥ زﻣــﺎن او ﻣﻜــﺎن ﺗــﻪ ﭘــﺎم وﻛــړو‪ ،‬ﺑﻴــﺎ د ﻫــﺮې ﻛﻴﺴــﯥ‬
‫ﻃﺒﻴﻌـﻲ ﺟﻮړښـﺖ ﺗـﻪ ﭘـﻪ ﻛﺘـﻮ ﻓﻜـﺮ وﺷـﻲ‪ ،‬ﭼـﯥ څـﻮﻣﺮه ﻛﺴـﺎن ﻳـﯥ ﭘـﻪ‬
‫ﻃﺒﻴﻌﻲ ډول ﭘﺮﻣﺦ وړﻻى ﺷﻲ‪.‬‬
‫ﺧﻮ ﻟﻨډه دا ﭼﯥ د ډراﻣﯥ ډول‪ ،‬زﻣﺎن او ﻣﻜﺎن ﺗﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻪ ﭘـﺎم ﺳـﺮه‬
‫ﻛﺮﻛټﺮوﻧﻪ اﻳﺠﺎد ﺷﻲ‪ .‬د ﻳﻮې ﻣﻮﺿﻮع ﭘﻪ اړه د ﻳﻮ څﻮ ﻟﻨډو ﺳـﭙﺎټﻮﻧﻮ‬
‫ﻟﭙﺎره ﻻزﻣﻪ ﻧﻪ ﺑﺮﯦښﻲ‪ ،‬ﭼﯥ ﻛﺮﻛټﺮوﻧﻪ ﻳﯥ ډﯦـﺮ وي‪ .‬ﻟـﻪ درﻳـﻮ‪ -‬څﻠـﻮرو‬
‫ﻧﻪ ﻧﻴﻮﻟﯥ ﺑﻴﺎ ﺗﺮﺷﭙږو‪ -‬اوو ﭘﻮرې ﺑﺴﻨﻪ ﻛﻮي او ﻛﻪ ﻳﯥ ﻟـﻪ اړﺗﻴـﺎ ﭘﺮﺗـﻪ‬
‫ډﯦﺮوو‪ ،‬ﻫﻐﻪ ﺑﻪ ﻣـﻮ د ﻛﻴﺴـﯥ او ډراﻣـﯥ ﻃﺒﻴﻌـﻲ روال او ﺟﻮړښـﺖ ﺗـﻪ‬
‫ﺿﺮﺑﻪ رﺳﻮﻟﯥ وي‪ .‬ﭘﻪ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻛﯥ ﺑﻪ ﻣﻮ ﻣﺼﻨﻮﻋﻴﺖ ور ګډ ﻛـړى وي‬
‫او د ﻣﻴﻨﻪ واﻟﻮ ﺑﺎور ﺑﻪ ﻣﻮ ﻟﻪ ﻻﺳﻪ ورﻛړى وي‪.‬‬
‫ﻫﻤـﺪا راز د ﭘﺮﻟــﻪ ﭘﺴــﯥ ډراﻣــﯥ ﻟﭙـﺎره‪ ،‬ﭼــﯥ وﺧــﺖ ﻳــﯥ د ﭘﻨځــﻮ او‬
‫اﺗــﻮ دﻗﻴﻘــﻮ ﺗــﺮﻣﻨځ وي‪ ،‬ټــﻮﻟﻨﻴﺰ ﺗــړاو ډﯦــﺮ ﺳــﺮه وﻧــﻪ ﻟــﺮي‪ ،‬ﻛﻴﺴــﯥ او‬
‫ﭘﻴﻐﺎﻣﻮﻧﻪ ﭘﻜﯥ ډﯦﺮ وي؛ ﻻزﻣﻪ او ﭘﺮځـﺎى ښـﻜﺎري‪ ،‬ﭼـﯥ د دووﻟﺴـﻮ‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬
‫‪ /61‬ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ ﻛﺮﻛټﺮ ﻛښﻨﻪ‬
‫ﭘﻪ ﺷﺎوﺧﻮا ﻛـﯥ ﻛﺮﻛټﺮوﻧـﻪ ورﺗـﻪ ﺟـﻮړ او د ﻫـﺮې ﻛﻴﺴـﯥ اړﺗﻴـﺎ ﺗـﻪ ﭘـﻪ‬
‫ﭘﺎم ﻟﻪ ﻫﻤﺎﻏﻪ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﻛټـﻪ ګﻮرﻳـﻮ ﻧـﻪ وټﺎﻛـﻞ ﺷـﻲ؛ ﺧـﻮ د ﻛﺮﻛټﺮوﻧـﻮ‬
‫ﺧﻮځﻨـــﺪﺗﻮب‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴـــﺖ او ﺗـــﺮې ګټـــﻪ اﺧﻴﺴـــﺘﻞ ﻫـــﻢ ﻣﻬﻤـــﻪ وﻧـــډه‬
‫درﻟﻮدﻻى ﺷﻲ‪.‬‬
‫اوس راځـــﻮ دې ﭘﻮښــــﺘﻨﯥ ﺗــــﻪ‪ ،‬ﭼـــﯥ د ډراﻣــــﯥ ﻟﭙــــﺎره ټﻴﭙﻴــــﻚ‬
‫ﻛﺮﻛټﺮوﻧﻪ ﻟﻪ ﻛﻮﻣﻪ ځﺎﻳﻪ اﻧﺘﺨﺎب او اﻳﺠﺎد ﻛړو؟‬
‫د ﻛﺮه ﻛﺘﻮﻧﻜﻮ ﭘﻪ وﻳﻨﺎ دا ﻛﺎر دوه اﺳـﺎﻧﻪ ﻻرې ﻟـﺮي‪ ،‬ﻳـﻮه ﻻره ﻳـﯥ‬
‫دا‪ ،‬ﭼﯥ د ډراﻣﯥ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺗﻪ ﭘﺎم وﺷﻲ‪ ،‬ﻟﻪ ﻫﻤﺎﻏﻪ ځﺎﻳـﻪ ټﻴﭙﻴﻜـﯥ او‬
‫ﭘـــﻪ زړه ﭘـــﻮرې ځـــﺎﻧګړﻧﯥ راټـــﻮﻟﯥ او د ﭘﻨځـــﻮل ﺷـــﻮي ﻛﺮﻛټـــﺮ ﭘـــﻪ‬
‫ﺑﻴﻮګﺮاﻓۍ ﻛﯥ وﻟﻴﻜﻞ ﺷﻲ‪ .‬ﭘﻪ ﻛړو وړو ﻛﯥ ﻳﯥ ﻣﻨﻌﻜﺴﯥ ﺷﻲ او ﻳـﺎ‬
‫ﭘــﻪ ﻫﻤﺎﻏــﻪ ټﻮﻟﻨــﻪ ﻛــﯥ اړﻳــﻦ ﻛﺮﻛټــﺮ ﭘﻴــﺪا او د ﺧﺼﻮﺻــﻴﺎﺗﻮ ﻟــﻪ ﭘﻠــﻮه‬
‫ﺑډاى ﺷﻲ‪ ،‬ﻣﺨﻴﻨﻪ ورﺗﻪ ﺟﻮړه ﺷﻲ او ﻟﻪ ﻫﻐﻪ ﺷﺘﻪ ﺷـﺨﺺ ﻧـﻪ ﭘـﻪ ﻫﻐـﻪ‬
‫ﭘﻴﻤﺎﻧﻪ ﺗﻐﻴﺮ ﻛړاى ﺷﻲ‪ ،‬ﭼﯥ ﺣﺘﺎ ﭘﻪ ځﺎن ﺷﻚ ﻫﻢ وﻧﻪ ﻛړي‪.‬‬
‫د ﻛﺮﻛټﺮوﻧـﻮ د ټـﺎﻛﻨﯥ ﻳــﻮه ﺑﻠـﻪ ﺳـﺎده ﻻره دا ﻫــﻢ ده‪ ،‬ﭼـﯥ د ﻫﻤﻐــﯥ‬
‫ﺳــﻴﻤﯥ ﻟــﻪ ﻓﺮﻫﻨــګ او ﻛﻠﺘــﻮر ﺳــﺮه ﺳــﻢ ﻳــﻮ ﺷــﻤﯧﺮ ﻋﻜﺴــﻮﻧﻪ ﭘﻴــﺪا او‬
‫ﭘﻜﯥ اﻧﺘﺨﺎب ﺷـﻲ‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ دا ﻛـﺎر ګټـﻮر ﭘـﻪ دې دى‪ ،‬ﭼـﯥ ﻟـﻪ ﻟﻴﻜـﻮال‬
‫ﺳﺮه ﭘﻪ ذﻫﻦ ﻛﯥ د ﻫﺮ ﻛﺮﻛټﺮ څﯧﺮه ﭘﺎﺗﯥ ﻛﯧـږي‪ ،‬ښـﻪ ډراﻣـﻪ ورﺑﺎﻧـﺪې‬
‫ﻟﻴﻜﻼى ﺷﻲ او ﻟﻪ ﻛﺮﻛټﺮ ﺳﺮه د ﻣﺨﺎﻣﺨﯧﺪا ﭘﺮﻣﻬـﺎل دا ﻓﻜـﺮ ورﺳـﺮه‬
‫ﻣﻞ ﻛﯧږي‪ ،‬ﭼﯥ ګﻮﻳﺎ دا ﻛﺮﻛټﺮ ﻳﯥ ﭼﯧﺮﺗﻪ ﻟﻴﺪﻟﻰ دى‪.‬‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻮ ښﻮدﻟﯥ‪ ،‬ﻟﻴﻜﻮال د ﻫﻐﻪ ﭼـﺎ او څـﻪ ﭘـﻪ ﺑـﺎره ﻛـﯥ ښـﻪ ﻟﻴﻜﻨـﻪ‬
‫ﻛﻮﻻى ﺷﻲ‪ ،‬ﭼﯥ ﭘﻪ اړه ﻳﯥ ﭘـﻮره ﻣﺎﻟﻮﻣـﺎت وﻟـﺮي‪ .‬د ﻫﻤﺎﻏـﻪ ځـﺎى ﻟـﻪ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨګﻲ او ﻧﻮرو ﺟﻮړښﺘﻮﻧﻮ ﻧﻪ ﺧﺒﺮ وي‪ .‬ﻣـﺜﻸ‬
‫ﻛــﻪ ﻳــﻮ داﻳﻤــﻲ ښــﺎر اوﺳــﯧﺪوﻧﻜﻰ ﻟﻴﻜــﻮال د ﻛﻠــﻲ د ﻧــﻪ ﻟﻴــﺪﻟﻮ ﭘــﻪ‬
‫ﺻﻮرت ﻛﯥ د ﻛﻠﻲ ﭘﻪ اړه ډراﻣـﻪ ﻳـﺎ ﻛﻴﺴـﻪ ﻟﻴﻜـﻲ او ﻛﺮﻛټﺮوﻧـﻪ ورﺗـﻪ‬
‫‪ /62‬ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ ﻛﺮﻛټﺮ ﻛښﻨﻪ‬
‫ټــﺎﻛﻲ‪ ،‬دا ﻛﻴﺴــﻪ ﺑــﻪ ﻳــﯥ ډﯦــﺮه ﻣﺼــﻨﻮﻋﻲ وي او د ﻫﻤــﺎﻏﯥ ﺳــﻴﻤﯥ‬
‫ﻓﺮﻫﻨګ‪ ،‬ﻛﻠﺘﻮر او ﻧﻮرې ځﺎﻧګړﻧﯥ ﺑﻪ ورﺳﺮه ﭘﻪ ټﻜﺮ ﻛﯥ وي‪.‬‬
‫ﺧﻮ ﻟﻨډه دا ﭼﯥ ﻟﻴﻜﻮال ﺑﺎﻳﺪ د ډاﻛټﺮ ﭘـﻪ څﯧـﺮ ﭘـﻪ ﻣﺮﺑﻮﻃـﻪ څﺎﻧګـﻪ‬
‫ﻛـــــﯥ ﻣﺘﺨﺼـــــﺺ وي‪ ،‬ﭘـــــﺮ ټﻮﻟـــــﻮ ﻛﻠﺘـــــﻮري‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨګـــــﻲ او ﻧـــــﻮرو‬
‫ﺧﺼﻮﺻﻴﺎﺗﻮ ﭘﻮه او ﭘـﻪ اړه ﻳـﯥ ﻛـﺎﻓﻲ ﻣﺎﻟﻮﻣـﺎت وﻟـﺮي؛ ﻛﻨـﻪ د ﻧـﺎﭘﻮه‬
‫ډاﻛټﺮ ﭘﻪ څﯧﺮ ﺑﻪ ﻳﯥ د ﻏﺎښ ﭘﺮځﺎى ﻟﻪ ﭼﺎﻧﻪ ژﺑﻪ ﭘﺮې ﻛړې وي‪.‬‬
‫ﻟﻪ ﻫﺮ ﺟﻮړ ﺷﻮي ﻛﺮﻛټﺮ څﺨﻪ دا درې ﭘﻮښﺘﻨﯥ اړﻳﻨﯥ دي‪:‬‬
‫‪ -١‬څﻪ ﻏﻮاړي‪ ،‬ﭼﯥ ﻻس ﺗﻪ ﻳﯥ راوړي او د ﻛﻮﻣﯥ ﻣﻮﺧﯥ ﻟﭙﺎره؟‬
‫‪ -٢‬ﻫــﺪف ﺗــﻪ د رﺳــﯧﺪو ﭘــﻪ ﻻره ﻛــﯥ ﻳــﯥ ﻛــﻮم څﻴﺰوﻧــﻪ ﻣﻤﺎﻧﻌــﺖ‬
‫ﻛﻮي؟‬
‫‪ -٣‬ﻟﻪ ﻛﻮم ﺑﯧﺮوﻧﻲ‪ -‬دروﻧﻲ ډار او ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺳﺮه ﻣﺨﺎﻣﺦ ﻛﯧږي؟‬
‫دا درې واړه ﭘﻮښﺘﻨﯥ د ﻛﺮﻛټﺮ د ﻫﺪف ﭘـﻪ ﺷـﺎوﺧﻮا راڅﺮﺧـﻲ‪ .‬ﻛـﻪ‬
‫ﻛﺮﻛټــﺮ ﻫــﺪف وﻧــﻪ ﻟــﺮي‪ ،‬ژوﻧــﺪ ﺑــﻪ ﻳــﯥ ﺑــﯥ ﻫڅــﻮ‪ ،‬ﺑــﯥ ﺑﺪﻟﻮﻧــﻪ او ﺑــﯥ‬
‫ﻛﺸﻤﻜﺸﻪ ﺳﺮﺗﻪ رﺳـﯧﺪﻟﻰ وي‪ .‬د ﭘﻮﻫـﺎﻧﻮ ﭘـﻪ وﻳﻨـﺎ ﺑـﯥ ﻫﺪﻓـﻪ ﺷـﺨﺺ‬
‫ﺑﯧﻠﻪ ﻛﻮﻣﯥ ګټﯥ ﺗﻞ دا ﺑﺎج ورﻛـﻮي‪ ،‬ﭼـﯥ د ﻧـﻮرو ﻟﭙـﺎره ژوﻧـﺪ وﻛـړي‬
‫او ﭘﻪ وږي ﻧﺲ د ﻧﻮرو ﻟﭙﺎره ﭘﻪ ﻛﺎﺳﻪ ﻛﯥ ډوډۍ ﻣﺎﺗﻪ ﻛړي‪.‬‬
‫ﻛﺮﻛټﺮ دې ﻟﻪ ﺧﭙﻠﻮ ځﺎﻧګړﻧﻮ ﺳﺮه ﺳﻢ ﻳﻮ ﻋﺠﻴﺐ ﺧﺎﺻﻴﺖ وﻟﺮي‪:‬‬
‫دا ﻛــﺎر د ﻛﺮﻛټــﺮ د ﻣﺸــﻬﻮرﯦﺪا ﻟﭙــﺎره ګټــﻮر ﺗﻤــﺎﻣﯧږي‪ ،‬دا ﻫﻐــﻪ‬
‫ځـــﺎﻧګړﻧﯥ دي‪ ،‬ﭼـــﯥ ﻟﻮﺳـــﺘﻮﻧﻜﻲ‪ ،‬ﻟﻴـــﺪوﻧﻜﻲ او اورﯦـــﺪوﻧﻜﻲ ﻳـــﻮ‬
‫ﻛﺮﻛټﺮ ﻟﻪ ﻧﻮرو ﻧﻪ ورﺑﺎﻧﺪې ﺗﻮﭘﻴﺮوي‪ .‬ﭘﻪ ځﺎﻧګړو ﺧﺎﺻﻴﺘﻮﻧﻮ ﻛـﯥ دا‬
‫ﻫﻢ ﺷﻮﻧﯥ ده‪ ،‬ﭼﯥ ﻳـﻮ ‪ 17‬ﻛﻠـﻦ ژڼـﻰ د ﻳـﻮه ﻗـﻮي دﻟﻴـﻞ ﻟـﻪ ﻣﺨـﯥ ﭘـﻪ ‪60‬‬
‫ﻛﻠﻨﻪ ښځﻪ ﻣﻴﻦ ﺷﻲ‪ ،‬ﻳﻮ څﻮك ﻏﻼ ﻛړې ﭘﻴﺴﯥ ﭘـﻪ ﻏﺮﻳﺒـﺎﻧﻮ ووﯦﺸـﻲ‬
‫او ﻳﺎ ﻳﻮ ﭘﻪ ﭘښﻮ ﻣﻌﻠﻮل ځـﻮان د ﻻﻣﺒـﻮ ﭘـﻪ ﻣﺴـﺎﺑﻘﻪ ﻛـﯥ ﻟـﻮﻣړى ﻣﻘـﺎم‬
‫ﺗﺮﻻﺳـﻪ ﻛــړي؛ ﺧـﻮ دا ﻧــﺎدر او ﻋﺠﻴـﺐ ﻛــﺎر ﺑﺎﻳـﺪ ﻋﻘـﻼً ﻣﻤﻜــﻦ وي او‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬
‫‪ /63‬ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ ﻛﺮﻛټﺮ ﻛښﻨﻪ‬
‫اورﯦﺪوﻧﻜﻲ او ﻟﻮﺳﺘﻮﻧﻜﻲ ډراﻣﻪ ﻟﻴﻜﻮال ﺗﻪ د ﻛﻢ ﻋﻘﻞ ﺧﻄـﺎب وﻧـﻪ‬
‫ﻛړي؛ ځﻜﻪ ﭼﯥ ډراﻣﻪ او ټﻮل ﻧﺜﺮي ژاﻧﺮوﻧﻪ ﭘﻪ ﻫﻐﻪ ﭘﻴﻤﺎﻧﻪ ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ ﻧﻪ‬
‫ﻣﻨﻲ‪ ،‬ﻟﻜﻪ څﻮﻣﺮه ﺗﻪ ﭼﯥ ﭘﻪ ﺷﻌﺮي ژاﻧﺮ ﻛﯥ ﺟﻮاز ﺷﺘﻪ‪.‬‬
‫دﻟﺘــــﻪ د ﻣﻮﺿــــﻮع د ﻻ ښــــﯥ روښــــﺎﻧﺘﻴﺎ ﭘــــﻪ ﭘــــﺎر د ﻳــــﻮه ﻛﺮﻛټــــﺮ‬
‫ﺑﻴﻮګﺮاﻓﻲ او ﻣﺨﻴﻨﻪ راوړو‪:‬‬
‫ﺗﻮرګﻞ‪:‬‬
‫ﺗﻮرګﻞ ‪ 65‬ﻛﻠﻦ ﺳﭙﻴﻦ ږﻳـﺮى دى‪ .‬ﻣﯧـﺮﻣﻦ ﻳـﯥ څـﻪ ﻣـﻮده ﻣﺨﻜـﯥ د‬
‫ﺳﺮﻃﺎن د ﻧﺎروﻏۍ ﭘـﻪ وﺟـﻪ وﻓـﺎت ﺷـﻮه او ﻳـﻮازې ﻳـﻮه اﺗـﻪ ﻛﻠﻨـﻪ ﻟـﻮر‬
‫ورﻧﻪ ﭘﺎﺗﯥ ده‪ .‬ﺗﻮرګﻞ ﭼﯥ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﻣﯧﺮﻣﻦ ﻣﻴﻦ ؤ او ﻟﻪ ﻫﻐـﯥ ﺳـﺮه ﻳـﯥ‬
‫ﺑﯥ ﻛﭽﯥ ﺧﻮږ ژوﻧﺪ ﺗﯧﺮ ﻛړى ؤ؛ ځﻜﻪ د ﻫﻐﯥ د ﻣړﻳﻨـﯥ ﭘﺮوﺧـﺖ ﻛـﺎﺑﻮ‬
‫ﻳﻮه ﻣﻴﺎﺷﺖ د ﻫﻐﯥ د ﻗﺒﺮ ﺗﺮڅﻨګ ژوﻧﺪ ﺗﯧـﺮوي او د ﻏـﺮه ﭘـﻪ ﺑﻮټـﻮ او‬
‫ګﻴﺎوو ﺑﺎﻧﺪې ﺧﭙﻠﻪ ګـﻮزاره ﻛـﻮي‪ .‬د ﻫﻐـﻪ ﻟـﻪ ټﻮﻟـﻮ ﺧﻠﻜـﻮ ﺣﺘـﺎ ﺧﭙﻠـﯥ‬
‫وړې ﻟﻮرﻛۍ ﻧﻪ ﻫﻢ ﻛﻴﻨﻪ راځـﻲ او ﻛﻠـﻪ ﭼـﯥ څـﻮك ﻫﻐـﻪ ﻟـﻪ ﻫـﺪﻳﺮې ﻧـﻪ‬
‫ﻛﻠﻲﻛﻮر ﺗﻪ راﺑﻮﻟﻲ؛ ﻧﻮ ﭘﻪ زوره زوره ژاړي‪ ،‬ﭼﻐﯥ وﻫﻲ او ﻟـﻪ ﺧﻠﻜـﻮ‬
‫ﻧﻪ ﺑﯧﺰاري ښﻜﺎروي‪.‬‬
‫څﻪ ﻣﻮده وروﺳﺘﻪ ﻳﯥ ﻟﻮر ﻫـﻢ ﻟـﻪ ﻫﻐـﻪ ﺳـﺮه د ﻣﻴﻨـﯥ او زړه ﺧـﻮږۍ‬
‫ﭘــﻪ ﺧــﺎﻃﺮ ﻫــﺪﻳﺮې ﺗــﻪ ورځــﻲ او ﻟــﻪ ﭘــﻼر ﺳــﺮه ﭘــﻪ ګــډه د ﻣــﻮر ﭘــﻪ ﻗﺒــﺮ‬
‫ﺑﺎﻧــﺪې اوښــﻜﯥ ﺗﻮﻳــﻮي‪ .‬د ﺑﻮټــﻮ او ﻧــﻮرو ګﻴــﺎوو ﺧــﻮړل ﻳــﯥ د ﻟــﻮر‬
‫روﻏﺘﻴـﺎ ﺗـﻪ ﺗـﺎوان رﺳــﻮي او ﭘـﻪ ﺷـﺪﻳﺪې ﻧــﺎروﻏۍ اﺧﺘـﻪ ﻛﯧـږي؛ ﻧــﻮ‬
‫ځﻜــﻪ ﺗﻮرګــﻞ اړ ﻛﯧــږي‪ ،‬ﭼــﯥ ﻟــﻪ ﺧﭙﻠــﯥ ﻣــړې ﻣﯧﺮﻣﻨــﯥ ﺳــﺮه ﻣﺨــﻪ ښــﻪ‬
‫وﻛړي او ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻛﻮرګﻲ ﻛﯥ ژوﻧﺪ ﺗﻪ دوام ورﻛړي‪.‬‬
‫ﺑﺎﻻﺧﺮه د ﺗﻮرګﻞ ﻟـﻮر ﻟـﻪ ﻛﻠـﻲ ﺗـﺮۍ ﺗﻤـﻪ ﻛﯧـږي او ﺗﻮرګـﻞ ﻳـﯥ ﭘـﻪ‬
‫‪ /64‬ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ ﻛﺮﻛټﺮ ﻛښﻨﻪ‬
‫دروﻏــﻮ د ﻣړﻳﻨــﯥ اوازه اﭼــﻮي‪ .‬ﭘــﻪ دې وﺧــﺖ ﻛــﯥ د ﺗﻮرګــﻞ دوﺳــﺘﺎن‬
‫ﻫﻐﻪ ﻳﻮ ﺑﯥ ﻏﺮﺿﻪ ﺷﺨﺺ ﺑﻮﻟﻲ او دوښﻤﻨﺎن ﻳﯥ ﻓﻜﺮ ﻛﻮي‪ ،‬ﭼﯥ ﻫﻐﻪ‬
‫ﻳﻮ ځﺎن ﻏﻮښﺘﻮﻧﻜﻰ‪ ،‬ﻣﺘﻜﺒﺮ او ﻟﻪ ټـﻮﻟﻨﯥ ﻧـﻪ ﻟـﺮې ﺳـړى دى‪ .‬ﺗﻮرګـﻞ‬
‫ﻳﻮازې د ﻛﻠﻲ ﭘﻪ ﻳﻮ ﺑﻞ ﺳﭙﻴﻦ ږﻳﺮي ﺟﻨﺖ ﻣﻴﺮ اﻋﺘﻤﺎد ﻟﺮي‪.‬‬
‫د ﺗﻮرګﻞ ﭘټ راز ‪:‬‬
‫ﺗﻮرګﻞ ﺧﭙﻠﻪ ﻟﻮر ﭘﻪ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻗﺎﭼﺎﻗﺒﺮو ﭘﻠـﻮرﻟﯥ‪ ،‬ﻫﻐـﻮى ﻳـﯥ زړه‪،‬‬
‫ﺳږي او ﻧﻮر ﻏړي ورﻧﻪ اﻳﺴﺘﻠﻲ او د ګټﯥ ﻟﭙﺎره ﻳـﯥ ﺑﻬـﺮ ﺗـﻪ اﺳـﺘﻮﻟﻲ‬
‫دي‪.‬‬
‫ﺗﻮرګﻞ د ﻟﻮر ﭘـﺮ ﺳـﺮ ﭘـﻪ اﺧﻴﺴـﺘﻮ ﭘﻴﺴـﻮ ﻟـﻪ ﻳـﻮې ﺑﻠـﯥ ﺷـﻞ ﻛﻠﻨـﯥ‬
‫ﻛﻮﻧـډې ﺳـﺮه واده ﻛــﻮي او د ﺧﭙﻠـﯥ ﻟـﻮر او ﻣﯧﺮﻣﻨــﯥ ﺑﯧﻠﺘـﻮن ﻟـﻪ ﻳــﺎده‬
‫ﺑﺎﺳــﻲ‪ .‬ﺗﻮرګــﻞ ﻫﻴﻠــﻪ ﻣــﻦ دى‪ ،‬ﭼــﯥ ﭘــﻪ ﻛﻠــﻲ ﻛــﯥ د ﻳــﻮه ﺑﺎﺑــﺎوره او‬
‫اﻋﺘﻤــﺎدي ﺷــﺨﺺ ﭘــﻪ ﺗﻮګــﻪ واوﺳــﻲ؛ ﺧــﻮ وﯦــﺮه ﻟــﺮي‪ ،‬ﭼــﯥ اﻧﺴــﺎﻧﻲ‬
‫ﻗﺎﭼﺎﻗﺒﺮه ډﻟﻪ ﺑﻪ ﻳﯥ راز اﻓﺸﺎ ﻛړي‪.‬‬
‫ﭘﻮرﺗﻨۍ ﻣﺨﻴﻨـﻪ دا ﭘـﻪ ﻻس راﻛـﻮي‪ ،‬ﭼـﯥ ﻫـﺮ ﻛﺮﻛټـﺮ دې د ﺧﭙﻠـﯥ‬
‫ﺗﯧﺮې ﺑﻴﻮګﺮاﻓۍ ﭘﺮ اﺳﺎس او ﻟﻪ ﺧﻠﻜـﻮ ﺳـﺮه ﭘﺨﻮاﻧﻴـﻮ اړﻳﻜـﻮ ﺗـﻪ ﭘـﻪ‬
‫ﭘـــﺎم ﺳـــﺮه ﭘـــﻪ ډراﻣـــﻪ ﻛـــﯥ رول وﻟﻮﺑـــﻮي‪ ،‬د ﻫﻐـــﻪ ځـــﺎﻧګړﻧﯥ دې ﭘـــﻪ‬
‫ډراﻣﺎﺗﻴﻜﻮ ﺻﺤﻨﻮ ﻛﯥ ځﺎى ﭘﺮځﺎى ﺷﻲ او ﻟﻪ ﻫﻤﺪﻏﻪ ځﺎﻧګړﻧﻮ ﺳـﺮه‬
‫دې ﻟﻪ ﺧﻠﻜﻮ‪ ،‬ﻳﺎﻧﯥ ﻧﻮرو ﻛﺮﻛټﺮوﻧﻮ او ﺧﭙﻠﻮ اﻓﻜـﺎرو ﺳـﺮه ﻣـﺦ ﺷـﻲ‪،‬‬
‫اﺣﺴﺎﺳـــﺎت ﻳـــﯥ دې ﻫﻤﺎﻏﺴـــﯥ ﻏښـــﺘﻠﻲ ورﺳـــﺮه وﺳـــﺎﺗﻞ ﺷـــﻲ او د‬
‫ﺿــــﻌﻒ او ﻗــــﻮت ﻧﻘﻄــــﯥ ﻳــــﯥ دې ﻻ ﻗــــﻮي ﺷــــﻲ؛ څــــﻮ د ﻧــــﻮرو ﻟــــﻪ‬
‫ﺣﺴﺎﺳﻴﺘﻮﻧﻮ ﺳﺮه ﻳﯥ د ﻣﺨﺎﻣﺨﯧﺪو ﭘﺮﻣﻬﺎل ﭘﯧښﯥ وزﻳږﯦږي‪.‬‬
‫ﭘﺎى‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫‪ /65‬ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ ﻛﺮﻛټﺮ ﻛښﻨﻪ‬ ‫‪ /66‬ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ ﻛﺮﻛټﺮ ﻛښﻨﻪ‬

‫‪-8‬ﻳﻮﺳﻔﺰى‪ ،‬ﻣﺸﺘﺎق ﻣﺠﺮوح‪ 1995، .‬م ﻛﺎل‪ ،‬زرﻛﺎڼﻰ‪ ،‬ﭘﯧښـﻮر‪:‬‬

‫ﺗﺎج ﻛﺘﺐ ﺧﺎﻧﻪ‪.‬‬
‫‪-9‬ﻳﻮﺳﻔﺰى‪ ،‬ﺳﺤﺮ‪ 1996 .‬ﻛﺎل‪ ،‬ادب څﻪ دى؟‪ ،‬ﭘﯧښﻮر‪ :‬اﻟﻜﺘـﺎب‬
‫ﭘﺮﯦﻨټﺮز‪.‬‬
‫‪-10‬ﻧـــﻮراﻧﻰ‪ ،‬ﺟــــﻼل‪ 1389، .‬ﻛـــﺎل‪ ،‬ګﻔﺘـــﺎرى در ﺑـــﺎره ادﺑﻴـــﺎت‬
‫دراﻣﺎﺗﻴﻚ‪ ،‬ﻛﺎﺑﻞ‪ :‬اﻧﺘﺸﺎرات ﺳﻌﻴﺪ‪.‬‬
‫‪-11‬ﻧﻴــﺎزى‪ ،‬ﺷﻬﺴــﻮار ﺳــﻨګﺮوال‪ 1371 .‬ﻛــﺎل‪ ،‬د ډراﻣــﯥ ﺗــﺎرﻳﺦ او‬
‫ﻓﻦ‪ ،‬ﭘﯧښﻮر‪ :‬ﻳﻮﻧﻴﻮرﺳټﻲ ﺑﻚ اﻳﺠﻨﺴﻲ‪ ،‬د ﺣﺒﻴﺐ اﷲ رﻓﯧﻊ ﺳﺮﻳﺰه‪،‬‬
‫اﺧځﻠﻴﻜﻮﻧﻪ‬ ‫‪-12‬رﻓﯧــــﻊ‪ ،‬ﺣﺒﻴــــﺐ اﷲ‪ 1385 .‬م ﻛــــﺎل‪ ،‬د ډراﻣــــﯥ ﭘﻴﺪاﻳښــــﺖ او‬
‫ﭘﺎﻳښﺖ)ﻣﻘﺎﻟﻪ(‪ ،‬ﻗﻠـﻢ ﻣﺠﻠـﻪ‪ ،‬ﻟـﻮﻣړۍ ګڼـﻪ‪ ،‬ﻛﺎﺑـﻞ‪ :‬د اﻓﻐﺎﻧﺸـﺘﺎن ﻗﻠـﻢ‬
‫‪-1‬ﭘﺴــﺮﻟﻰ‪ ،‬اﺟﻤــﻞ‪ 1388 .‬ﻛــﺎل‪ ،‬ﻧﺠﻴــﺐ ﻣﺤﻔــﻮظ څﺮﻧګــﻪ ﻛﻴﺴــﻪ‬ ‫ټﻮﻟﻨﻪ‪.‬‬
‫ﻟﻴﻜﻲ؟‪ ،‬ﻛﺎﺑﻞ‪ :‬ﺳﺎﻟﻨګ ﻛﺘﺎب ﺧﭙﺮووﻧﻜﻰ‪.‬‬ ‫‪ 1385 .--------13‬م ﻛــــــــــــﺎل‪ ،‬د ډراﻣــــــــــــﯥ ﭘﻴﺪاﻳښــــــــــــﺖ او‬
‫‪ 1388.-------2‬ﻛــﺎل‪ ،‬ﻧﺠﻴــﺐ ﻣﺤﻔــﻮظ څﺮﻧګــﻪ ﻛﻴﺴــﻪ ﻟﻴﻜــﻲ؟‪،‬‬ ‫ﭘﺎﻳښﺖ)ﻣﻘﺎﻟﻪ(ﻗﻠﻢ ﻣﺠﻠﻪ‪ ،‬ﻟﻮﻣړۍ ګڼﻪ‪.‬‬
‫ﻛﺎﺑﻞ‪ :‬ﺳﺎﻟﻨګ ﻛﺘﺎب ﺧﭙﺮووﻧﻜﻰ‪.‬‬ ‫‪-14‬رﺿــﺎ‪ ،‬اﻓﻀــﻞ‪ 1995 .‬م‪ ،‬ډراﻣــﻪ‪ ،‬ﭘﯧښــﻮر‪ :‬ﻳﻮﻧﻴﻮرﺳــﺘﻲ ﺑــﻚ‬
‫‪ 1388.-------3‬ﻛـﺎل‪ ،‬ﻧﺠﻴـﺐ ﻣﺤﻔـﻮظ څﺮﻧګـﻪ ﻛﻴﺴـﻪ ﻟﻴﻜــﻲ؟‪،‬‬ ‫اﯦﺠﻨﺴﻲ‪ ،‬درﯦﻴﻢ ﭼﺎپ‪.‬‬
‫ﻛﺎﺑﻞ‪ :‬ﺳﺎﻟﻨګ ﻛﺘﺎب ﺧﭙﺮووﻧﻜﻰ‪.‬‬ ‫‪-15‬ﺧﻠﻴﻞ‪ ،‬ﺣﻨﻴﻒ‪ 2011 .‬م‪ ،‬ﻧﻮى ﻧﺜﺮ او اﻓﺴـﺎﻧﻮي ادب)ﻓﻜﺸـﻦ(‪،‬‬
‫‪-4‬د راډﻳــﻮﻳﻲ ﺗﻌﻠﻴﻤــﻰ ﭘﺮوګﺮاﻣﻮﻧــﻮ ﻟﭙــﺎره رﺳــﺎﻟﻪ‪ 2006 ،‬ﻛــﺎل‪ ،‬د‬ ‫ﭘﯧښﻮر‪ :‬ﻳﻮﻧﻴﻮرﺳټﻲ ﭘﺒﻠﺸﺮز‪.‬‬
‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻟﭙﺎره د ﺑﻲ ﺑﻲ ﺳﻲ د ﺗﻌﻠﻴﻤﻲ ﭘﺮوګﺮاﻣﻮﻧﻮ ﭘﺮوژه‪.‬‬ ‫‪-16‬ﺧﻠﻴــــﻞ‪ ،‬ﺣﻨﻴــــﻒ‪ 2011 .‬ﻛــــﺎل‪ ،‬ﻣﻀــــﻤﻮن ﻧګــــﺎري‪ ،‬ﭘﯧښــــﻮر‪:‬‬
‫‪-5‬د ﻟﻴﻜﻮاﻟۍ ﻓﻦ‪ 1389 ،‬ﻛﺎل‪ ،‬ﭘﯧښﻮر‪ :‬داﻧﺶ ﺧﭙﺮﻧﺪوﻳﻪ ټﻮﻟﻨﻪ‪.‬‬ ‫ﻳﻮﻧﻴﻮرﺳټﻲ ﭘﺒﻠﺸﺮز‪.‬‬
‫‪-6‬ﻫﺎﺷﻤﻲ‪ ،‬ﺳـﻴﺪ ﻣﺤـﻰ اﻟـﺪﻳﻦ‪ 1389 .‬ﻟﻤﺮﻳـﺰ ﻛـﺎل‪ ،‬د ﻧﺜـﺮي ادب‬
‫ډوﻟﻮﻧﻪ‪ ،‬ﻛﺎﺑﻞ‪ :‬وﺣﺪت ﺧﭙﺮﻧﺪوﻳﻪ ټﻮﻟﻨﻪ‪.‬‬
‫‪-7‬زړن‪ ،‬ﺟﺎﻧﺲ‪ 1391 .‬ﻛﺎل‪ ،‬ﻧړﻳﻮال ادﺑﻴـﺎت‪ ،‬ﺟـﻼل اﺑـﺎد‪ :‬ﻣﻮﻣﻨـﺪ‬
‫ﺧﭙﺮﻧﺪوﻳﻪ ټﻮﻟﻨﻪ‪.‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫‪ /67‬ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ ﻛﺮﻛټﺮ ﻛښﻨﻪ‬ ‫‪ /68‬ﭘﻪ ډراﻣﻪ ﻛﯥ ﻛﺮﻛټﺮ ﻛښﻨﻪ‬

‫ﭘﯧﮋﻧﺪﻧﻪ‬
‫ﭘﻪ ﭘښﺘۍ دې راﺷﻲ‬
‫ﻣﺤــﺐ اﻟــﺮﺣﻤﻦ ﻣﺤــﺐ د ﻣﺤﻤــﻮد ﺧــﺎن زوى‪ ،‬ﻛــﺎﺑﻮ ‪ 24‬ﻛﺎﻟــﻪ ﻣﺨﻜــﯥ د‬
‫وردګــﻮ وﻻﻳــﺖ د ﺟﻠګــﯥ)اﻳﻤﻴــﺮدادو( وﻟﺴــﻮاﻟۍ ﭘــﻪ ﺑﺨﺸــﻚ ﻛﻠــﻲ ﻛــﯥ‬
‫زﻳږﯦــﺪﻟﻰ دى‪ .‬ﭘــﻪ ‪ 1386‬ل ﻛــﺎل ﻛــﯥ ﻟــﻪ ﺣﺒﻴﺒﻴــﯥ ﻟﯧﺴــﯥ او ﭘــﻪ ‪ 1392‬ﻛــﯥ د‬
‫ﻛﺎﺑﻞ ﭘﻮﻫﻨﺘﻮن د ادﺑﻴـﺎﺗﻮ ﻟـﻪ ﭘـﻮﻫﻨځﻲ څﺨـﻪ ﭘـﻪ ﻟـﻮﻣړۍ درﺟـﻪ ﻓـﺎرغ ﺷـﻮ‪،‬‬
‫ﭼﯥ اوس ﭘﻪ ﻫﻤﺪې ﭘﻮﻫﻨﺘﻮن ﻛﯥ د ﻣﺎﺳټﺮۍ ﭘﺮوګﺮام ﻣﺨﺘﻪ وړي‪.‬‬
‫ﻣﺤﺐ ﭘﻪ ځﻴﻨﻮ ﻧﻮرو دﻧـﺪو ﺳـﺮﺑﯧﺮه ﻟـﻪ ‪ 1386‬ل ﻛﺎﻟـﻪ ﺗـﺮ ‪ 1392‬ﭘـﻮرې د‬
‫ﺑﻲ ﺑﻲ ﺳﻲ راډﻳﻮ ﭘـﻪ ﺗﻌﻠﻴﻤـﻲ ﭘـﺮوژو ﻛـﯥ د ډارﻣـﻪ ﻟﻴﻜـﻮال ﭘـﻪ ﺗﻮګـﻪ دﻧـﺪه‬
‫ﺗﺮﺳــﺮه ﻛــړې او ورﭘﺴــﯥ ﭘــﻪ ﺑﯧړﻧﻴــﻮ ﻣﺮﺳــﺘﻮ او ﭘﺮاﺧﺘﻴــﺎ ﻣﻮﺳﺴــﻪ ﻛــﯥ د‬
‫رﺳﻨﻴﺰې ﭘﺮوژې د ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻟﻪ ﺳﺮﺗﻪ رﺳﻮﻟﻮ وروﺳﺘﻪ د ژﻏﻮرﻧﯥ ﻧړﻳﻮاﻟـﻪ‬
‫ﻛﻤﯧټﻪ )‪ (IRC‬ﻛﯥ د ښﻮوﻧﻴﺰې ﭘﺮوژې د ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﭼﺎرې ﭘﺮﻣﺦ وړي‪.‬‬
‫ﺷﺎﻋﺮي ﻳﯥ د وردګﻮ وﻻﻳﺖ د ﻣڼﯥ ګﻞ دودﻳﺰې ﻣﯧﻠﯥ ﻫﻤځـﻮﻟﯥ ده‪ .‬ﭘـﻪ‬
‫ﻟﻴﻜﻮاﻟۍ ﻛﯥ د ﻧﻮرو ژاﻧﺮوﻧﻮ ﭘﻪ ﭘﺮﺗﻠﻪ د ډراﻣﻪ ﻟﻴﻜﻨـﯥ ﭘـﻪ ډګـﺮ ﻛـﯥ اوږده‬
‫ﺗﺠﺮﺑــﻪ ﻟــﺮي او د ژﺑــﺎړې ﭘــﻪ ﺑﺮﺧــﻪ ﻛــﯥ ﻳــﯥ د ﻣﺎﻛﺴــﻴﻢ ګــﻮرﻛﻲ د )ادﺑﻴــﺎﺗﻮ‬
‫ﻣﻮﺧﻪ( ﻛﺘﺎب ﭘﺮ ژﺑﺎړﻧﻪ ﺳﺮﺑﯧﺮه د ﻫﯧﻮاد د ﭘﻮﻫﻨﯥ وزارت ﭘـﻪ ﭼﻮﻛـﺎټ ﻛـﯥ‬
‫د رﺳـﻤﻲ اﻧﺴــﺘﯧﺘﻴﻮﺗﻮﻧﻮ ﻟﭙــﺎره د ﻧﺼــﺎب ﻟﺴـګﻮﻧﻪ ﻛﺘﺎﺑﻮﻧــﻪ ژﺑــﺎړﻟﻲ او ﺗــﺮ‬
‫ډﯦﺮو ﻻﺳﻮﻧﻮ رﺳﯧﺪﻟﻲ دي‪.‬‬
‫ﻣﺤـﺐ ﻟـﻪ اوږدې ﻣـﻮدې را ﭘــﻪ دﯦﺨـﻮا د ډراﻣـﯥ ﭘــﻪ ﺑﺮﺧـﻪ ﻛـﯥ څﯧړﻧﻴــﺰو‬
‫ﻟﻴﻜﻨـﻮ ﺗــﻪ ﻣﻼﺗړﻟـﯥ ده‪ ،‬ﭼــﯥ دادي د دې ګټـﻮرو ﻟﻴﻜﻨــﻮ ﻟـﻮﻣړۍ ﻫڅــﻪ )ﭘــﻪ‬
‫ډراﻣـــﻪ ﻛـــﯥ ﻛﺮﻛټـــﺮ ﻛښـــﻨﻪ( ﻳـــﯥ ﺳﺘﺎﺳـــﯥ ﭘـــﻪ ﻻس ﻛـــﯥ ده د ادﺑﻴـــﺎﺗﻮ او‬
‫ښــﻜﻼﭘﯧﮋﻧﺪﻧﯥ او د ډراﻣــﯥ د ﻧــﻮرو ﺗﻮﻛــﻮ ﭘــﻪ اړه د ﻫﻐــﻪ د ﻟﻴﻜﻨــﻮ د ﭼــﺎپ‬
‫ﻻرې څﺎرو‪.‬‬
‫ﻣﺎرﻳﺎ ﻣﺤﺐ‬
Get more e-books from www.ketabton.com
Ketabton.com: The Digital Library