- LỄ TẾT VÀ TẾT NGUYÊN ĐÁN

I. Khái niệm Lễ Tết

- Việt Nam cũng như các Quốc gia khác trên Thế giới đều có rất nhiều những ngày lễ để kỷ niệm, để
tưởng nhớ và đánh dấu lại những thời khắc quan trọng trong lịch sử. Lễ Tết là dịp người Việt tụ hội,
sum họp, cúng gia tiên, dâng lễ thánh thần, ăn uống và vui vẻ nên khái niệm Lễ Tết đồng nghĩa với
những gì vui. ... Đây là dịp để người Việt hưởng thú thanh nhàn trong những lúc nông nhàn
1.1. Một số lễ tết đặc trưng trong năm của người Việt
 Tết Nguyên Đán
- Tết lớn nhất trong năm của người Việt. Diễn ra vào 1/1 âm lịch hằng năm
 Tết nguyên tiêu
- Rằm tháng giêng là ngày lễ hội cổ truyền tại Trung Quốc và là tết Thượng Nguyên tại Việt Nam, đây
là một dịp quan trọng không kém so với Tết Nguyên Đán, thường tổ chức vào ngày rằm tháng Giêng
Âm lịch. Lễ hội trăng rằm diễn ra từ giữa đêm 14 (đêm trước trăng rằm), trọn ngày 15 (ngày rằm)
cho đến nửa đêm 15 (đêm trăng rằm) của tháng Giêng Âm lịch.
 Giỗ tổ Hùng Vương
- Ngày giỗ Tổ Hùng Vương hoặc Lễ hội Đền Hùng hoặc Quốc giỗ là một ngày lễ của Việt Nam. Đây là
ngày hội truyền thống của Người Việt tưởng nhớ công lao dựng nước của Hùng Vương[1]. Nghi lễ
truyền thống được tổ chức hàng năm vào mùng 10 tháng 3 Âm lịch tại Đền Hùng, thành phố Việt
Trì, tỉnh Phú Thọ và được người dân Việt Nam trên toàn thế giới kỷ niệm
 Tết Đoan ngọ(diệt sâu bọ, tết nửa năm...)
- Tết Đoan Ngọ hay dân gian quen gọi là tết diệt sâu bọ, tết nửa năm... rơi vào ngàymùng 5 tháng 5
âm lịch hằng năm. Chỉ vào ngày 5 tháng 5 âm lịch, các loại ký sinh nàythường ngoi lên, chúng ta mới
có thể tận dụng để loại bỏ chúng bằng cách ăn những thức ăn có vị chua, cay, chát, trong đó nổi bật
nhất là rượu nếp hay nếp cẩm. Đặc biệt, nếuthưởng thức món rượu này vào buổi sáng, ngay khi
thức dậy thì càng hiệu nghiệm.
 Lễ vu lan( vu lan báo hiếu)
- là một trong các ngày lễ lớn của đạo Phật nhằm tưởng nhớ, báo ân, báo hiếu công ơn sinh thành,
dưỡng dục của cha mẹ, tổ tiên. Qua hàng ngàn năm với ý nghĩa đầy nhân văn, giờ đây lễ Vu Lan
không chỉ là ngày lễ của Phật Giáo mà trở thành ngày lễ báo hiếu của tất cả người dân Việt Nam.Lễ
Vu Lan diễn ra vào ngày rằm tháng 7 âm lịch hàng năm, trùng với ngày Xá tội vong nhân của phong
tục Á Đông. Vu Lan là ngày để báo ân, báo hiếu cha mẹ, tổ tiên của cả kiếp này và cả những kiếp
trước.
 Tết trung thu
- được biết đến là ngày có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong tiềm thức của mỗi người dân Việt Nam.
Dù đã trải qua hơn 1000 năm nhưng ngày Tết Trung Thu vẫn được dân ta gìn giữ cho đế thời điểm
hiện tại. Đây là dịp để gia đình cùng đoàn tụ và cảm nhận hương vị của tình thân, của sự sung túc.
Bên mâm ngũ quả cùng những món ăn truyền thống, những thành viên trong gia đình sẽ cùng hàn
huyên ôn lại những câu truyện cũ vào trao tay những món quà đầy yêu thương.Tết Trung Thu diễn
ra vào ngày 15/8 âmlịch hằng năm.
 Tiễn táo quân về trời
- Cúng ông Công, ông Táo là một phong tục đẹp có từ rất lâu đời ở Việt Nam. Truyền thuyết kể lại,
ông Công là vị thần cai quản đất đai trong nhà, còn ông Táo trông coi việc bếp núc. Đây là những vị
thần được Ngọc Hoàng phái xuống trần gian theo dõi, ghi chép những việc trong năm, để đến ngày
23 tháng Chạp, các thần sẽ cưỡi cá chép lên thiên đình báo cáo những việc tốt, xấu của gia đình. Do
đó, trong quan niệm của người Việt,ông Công, ông Táo là những vị thần định đoạt cát hung, phước
đức cho gia đình.
 Lễ tết niên (tất niên)
- Tất niên còn gọi là lễ Tất niên hay tiệc Tất niên là một nghi thức nhằm đánh dấu kết thúc một năm
và chuẩn bị bước sang năm mới. Đây là phong tục tập quán lâu đời và mang nét đẹp văn hóa của
người Việt Nam. Lễ tất niên được tiến hành vào chiều ngày 30 Tết. Vào ngày này, mọi người thường
quây quần bên nhau, tổ chức tiệc mừng, văn nghệ, để tổng kết, nhìn lại một năm đã qua, cùng đón
giao thừa và mừng năm mới. Họ tận hưởng bầu không khí ấm cúm và tràn ngập niềm vui bên cạnh
các thành viên trong gia đình sau một năm tất bật học tập, làm việc và chạy đua với cuộc sống.
 Một số lễ khác:
15/1: Tết Nguyên Tiêu (Lễ Thượng Nguyên).
8/3: Ngày Quốc tế Phụ nữ.
30/4: Ngày giải phóng miền Nam
.1/5: Ngày Quốc tế Lao động.
20/10: Ngày Phụ nữ Việt Nam.
20/11: Ngày Nhà giáo Việt Nam.
II. PHONG TỤC TRONG NHỮNG NGÀY TẾT NGUYÊN ĐÁN
1. Hành hương về quê đón tết
Đối với người Việt, Tết Nguyên Đán là những ngày trọng đại nhất trong năm. Người người
nhà nhà, dù là ở đâu và làm gì, đều cố gắng thu xếp trở về quê nhà để đón tết cùng với gia
đình, dòng họ. Có thể bạn ngồi máy bay vài tiếng, có thể bạn ngồi tàu lửa xuyên đêm, cũng
có thể nằm trên những chuyến xe khách, hoặc là tự lái xe máy về quê, dù là với phương tiện
nào, thời gian bao lâu thì cũng đều có những kỉ niệm đáng nhớ riêng. Trong quá trình hành
hương về nhà, người ta có thể mua những món quà để biếu tết cho ông bà, cha mẹ hoặc
người thân. Như vậy, về quê đón tết là nhu cầu tự nhiên của con người, muốn hướng về cội
nguồn, về người thân gia đình của mình.
2. Cúng ông công, ông táo
Tương truyền rằng, vào ngày 23 tháng Chạp âm lịch, các ông Công ông Táo sẽ về trời để tâu
trình với Ngọc Hoàng về cuộc sống và sinh hoạt của gia chủ trong năm vừa qua. Để làm lễ
cúng đưa ông Táo, người Việt thường lau dọn căn bếp thật sạch sẽ, chuẩn bị một mâm cỗ
cúng cùng với các lễ vật cần thiết. Người ta sẽ chuẩn bị lễ một cách long trọng, với mong
muốn sau khi trở về từ thiên đình, các ông Công, ông Táo sẽ mang theo nhiều may mắn cho
gia đình mình trong năm mới. Tùy từng vùng miền sẽ có một số nét đặc trưng riêng biệt
trong lễ cúng.
Miền Bắc: người Bắc thường cúng đưa ông Công ông Táo khá sớm, từ ngày 20 đến 12h00
ngày 23 tháng Chạp, bởi họ quan niệm 12h trưa ngày 23 cung đình sẽ đóng cửa, nếu cúng
sau giờ này các vị thần Bếp sẽ không kịp giờ về trời để thực hiện nhiệm vụ của mình. Trong
mâm cỗ thường là các món truyền thống như xôi, gà, giò, chả, nem, canh măng,...hoặc là
mâm cỗ chay như xôi, chè bà cốt,...cùng với áo mũ cho các ông Táo. Đặc biệt nhấtlà việc sử
dụng cá chép làm lễ vật. Có gia đình sẽ mua một đôi hoặc ba con cá chép sống, cúng cùng
các lễ vật khác, sau đó đem phóng sinh. Cũng có gia đình sử dụng cá chép giấy, sau khi cúng
sẽ đốt cùng mũ, áo. Trong ý niệm của người Việt, cá chép hóa rồng mang ý nghĩa của sự
thăng hoa, tượng trưng cho sự kiên trì, tinh thần vượt khó để đạt tới thành công. Phóng
sinh cá còn thể hiện được tấm lòng thiện lương của gia chủ.
Miền Trung: lễ cúng thường cầu kỳ nhất trong 3 miền. Thời gian đưa ông Táo là đêm 22,
đầu ngày 23 âm lịch. Thay vì cá chép, người miền Trung thường dâng một con ngựa bằng
giấy, có yên cương đầy đủ, kèm với nhiều vàng mã và lễ vật khác. Sau khi cúng, gia chủ sẽ
tiễn các tượng Táo Quân cũ khỏi bàn thờ và đưa tới các miếu hoặc gốc cây cổ thụ ở ngã ba
đường. Và rước tượng Táo Quân mới đặt lại lên bàn thờ để bắt đầu năm mới.
Miền Nam: người miền Nam thực hiện lễ cúng từ khoảng 20h đến 23h ngày 23, sau khi đã
xong bữa tối. Họ cho rằng lễ chỉ được thực hiện vào cuối ngày, khi đó không phải dùng nhà
bếp nữa, như vậy sẽ tránh làm phiền đến các ông Táo về trời. Mâm cỗ của người Nam
 không thể thiếu món chè trôi nước và đĩa kẹo đậu phộng hoặc mè đen, đặc biệt là bộ “cò
bay, ngựa chạy”, với ý nghĩa mong muốn Táo được về trời nhanh hơn.
3. Thăm mộ tổ tiên
Từ trước đến nay người Việt đều cho rằng tồn tại một thế giới của thần linh và linh hồn.
Chính vì vậy nên vào mỗi dịp tết đến, từ ngày 23 đến ngày 30 tháng Chạp, con cháu sẽ tập
trung lại đi thăm viếng và dọn dẹp bia mộ cho tổ tiên, như dọn dẹp nhà cửa để đón tết. Sau
đó sẽ dâng lễ vật, giải bày những chuyện của năm qua với những người thân đã khuất và
thành tâm kính mời linh hồn tổ tiên về ăn Tết với con cháu trong nhà . Phong tục này thể
hiện tinh thần đạo hiếu, nhớ ơn và sự kính trọng đối với những đấng sinh thành đã khuất.
4. Dọn nhà, sắm sửa đồ mới đón tết
Năm cũ đã qua, năm mới sắp đến. Người Việt cho rằng năm mới nếu nhà cửa sạch sẽ, thơm
tho và đầy đủ thì ắt hẳn năm đó sẽ may mắn, ấm no. Theo đó, trước ngày mồng 1 âm lịch,
mọi thứ trong nhà sẽ được quét dọn kỹ càng, gia chủ mua sắm thêm những đồ dùng mới
để thay thế đồ cũ, chuẩn bị thêm những thứ cần trong dịp tết như bánh kẹo, hoa quả, đồ
ăn, quần áo,... Năm mới đánhdấu sự bắt đầu mới của một năm 365 ngày,n ên lúc dọn dẹp
và sắm sửa cho ngày tết cũng là lúc người ta sẽ sắp xếp lại những điều chưa tốt, xóa bỏ
những điều đó, để nó lại năm cũ và đón chào năm mới với nhiều tài lộc.
5. Gói bánh chưng, bánh tét
Bánh chưng, bánh tét là món ăn truyền thống lâu đời, không thể thiếu trong những ngày
xuân của người Việt. Khoảnh khắc tất cả thành viên trong gia đình quây quần, cùng nhau
gói những chiếc bánh chuẩn bị đón tết thật ấm cúng. Vừa gói bánh, vừa được nghe ông bà,
cha mẹ kể những câu chuyện ngày xưa, sau đó lại ngồi thức canh lửa cho nồi bánh,... Bên
cạnh ý nghĩa chuẩn bị món ăn cho những ngày tết, phong tục này còn giúp gắn kết các thế
hệ thành viên trong gia đình với nhau. Hơn nửa, bánh chưng, bánh tét còn mang trong
mình nét đặc sắc của nền văn minh lúa nước lâu đời, thể hiện lòng biết ơn với trời đất, tổ
tiên qua hình dáng của bánh. Việc gói bánh thường được thực hiện từ 25 Tết đến 30 Tết.
Người ta hay nói “bánh chưng miền Bắc, bánh tét miền Nam”, dọc theo chiều dài địa lý, có
sự khác biệt giữa nét văn hóa của mỗi miền.
- Miền Bắc: bánh chưng được gói bằng lá dong rửa sạch, vuông vắn và mang một màu xanh
tươi mới của sắc xuân. Thành phần bánh gồm có gạo nếp, đỗ xanh đã chín và thịt lợn nêm
nếm đủ các gia vị. Các nguyên liệu đều yêu cầu chuẩn bị chu đáo như gạo phải ngâm đãi kỹ,
đỗ vừa chín tới, thịt heo thì phải có cả nạc, mỡ, bì thì bánh mới thơm ngon. Ngoài loại bánh
truyền thống, ngày nay còn có bánh chưng cốm, nếp cẩm, gấc đỏ,...-
Miền Trung: luôn có sự pha trộn văn hóa giữa hai miền Nam-Bắc. Người dân miền Trung
thường gói cả hai loại bánh. Bánh ở đây thường nhỏ và ít nhân. Đặc biệt, bánh tét chỉ để
dùng trong nhà, không để làm quà biếu bởi vì họ quan niệm “đòn” bánh tét nghe như đòn
roi nên không dùng để tặng.
- Miền Nam: bánh tét được xem là bánh chưng đặc biệt của người miền Nam. Bánh tét
được gói bằng lá chuối, đơn giản dễ làm hơn và không cầu kỳ như bánh chưng miền Bắc, ý
chỉ người dân Nam Bộ thường chân chất, dễ chịu hơn người Bắc Bộ. Về hình dáng, thay vì
hình vuông góc cạnh, họ chọn gói theo hình trụ dài, hay còn gọi là kiểu đòn, như vậy một
phần sẽ giúp bánh đỡ bị mốc hơn vì thời tiết ở đây nóng hơn ngoài Bắc.
6. chơi hoa dịp tết
Người người nhà nhà đua nhau chơi hoa vào dịp Tết với mong ước ngôi nhà mình trong
những ngày Tết luôn tràn ngập màu sắc tươi tắn và gặp nhiều điều may mắn. Mỗi nhà, mỗi
vùng sẽ chơi những loài hoa, quả khác nhau. Tuy nhiên, loài nào cũng đều tượng trưng cho
sự may mắn, hạnh phúc, thịnh vượng của gia đình.-
Miền Bắc: sắc hồng đỏ của hoa đào gắn liền với mùa xuân miền Bắc. Những cành hoa đào
thể hiện sức cho sống trường thọ. Truyền thuyết kể lại rằng, ở vùng núi phía bắc, có hai vị
 thần xuất hiện trên cây đào. Hai vị luôn bảo vệ, che chở cho dân làng. Nhưng đến tết, hai vị
thần phải về thiên đình nên không có ở trần gian bảo vệ người dân nữa, nên dân trong làng
rủ nhau lên rừng chặt đào về cắm trong nhà để xua đuổi ma quỷ. Chính vì vậy, những gia
đình miền Bắc thường chơi hoa đào mỗi dịp tết đến xuân về.-
Miền Trung: nhiều loài hoa, quả được lựa chọn chưng trong ngày tết, có hoa mai, hoa cúc,
hoa lan, hoa ly, cây quất,...-
Miền Nam: hoa mai là loại hoa đặc trưng cái tết Nam Bộ. Năm cánh hoa với sắc vàng rực
rỡ, tượng trưng cho năm vị thần ngũ phúc là Phước, Lộc, Thọ, Khang, Ninh. Ngoài ra, những
cây mai vàng còn là biểu tượng của sự sang trọng, sự phát triển thăng tiến trong cuộc sống.
Ngày tết mai vàng càng nở rộ thì năm đó càng tài lộc.
7. Dựng cây nêu
Dựng cây nêu cũng là một trong những công việc chuẩn bị đón tết của người Việt, thực hiện
dựng từ ngày 23 tháng Chạp đến mùng 7 tháng Giêng thì hạ xuống. Cây nêu thường được
dựng trước nhà, trên ngọn nêu treo nhiều thứ như đèn lồng, mũ quan, chuông phát ra âm
thanh... với mục đích xua đuổi tà ma, bảo vệ an toàn cho gia chủ. Ngoài ra, phong tục này
cũng mang ý nghĩa dẫn đường cho các cụ gia tiên về nhà ăn tết. Nếu lúc hạ xuống mà cây
nêu còn xanh thì năm đó sẽ được mùa, công việc thăng tiến và có nhiều may mắn. Ngày
nay phong tục này dần mất đi, chỉ còn thấy ở một số tỉnh Bắc Bộ và Tây Nguyên là chủ yếu.
8. Chợ tết
Chợ tết từ xưa đến này luôn là một phần vô cùng quan trọng trong văn hóa của người Việt
mỗi khi tết đến. Hòa với không khí háo hức của mọi người, các phiên chợ tết thường rất
đông đúc, nhộn nhịp. Người ta không chỉ đến chợ tết để mua sắm đồ ăn, thức uống, mà
còn mua cả không khí tết, họ đến để gặp mặt, trò chuyện với nhau, kể cho nhau về năm qua
hay việc chuẩn bị đón tết của nhà mình. Tùy vào đặc điểm khí hậu, địa hình, văn hóa của
từng vùng miền mà các mặt hàng bày bán trong phiên chợ và thời gian họp chợ sẽ khác
nhau.
9. Bày mâm ngũ quả
 Ý nghĩa của mâm ngũ quả ngày tết
Trong những ngày Tết của người Việt, mâm ngũ quả là một trong những thứ rất quan trọng và
không thể thiếu để trưng bày trên bàn thờ gia tiên. Nó thể hiện lòng hiếu thảo đối với tổ tiên và
cũng là niềm mong ước những điều tốt lành của gia chủ.
- Theo thuyết duy vật cổ đại xưa thì năm yếu tố cốt lõi cấu thành nên mọi vật trên đời là: kim loại
(kim), nước (thủy), gỗ (mộc), lửa (hỏa) và thổ (đất) được gọi là ngũ hành. Tư tưởng ấy cũng xâm
nhập vào lối sống văn hóa của người Việt, và điều đó được thể hiện rõ nét qua mâm ngũ quả ngày
Tết.-
Theo quan niệm của nhân gian thì con số 5 – “ngũ hành” là một con số rất tốt trong quan niệm
phong thủy, thể hiện sự phát triển bền vững, mạnh mẽ. Chính vì vậy, người ta bày mâm ngũ quả
ngày Tết để thể hiện mong muốn sinh sôi nảy nở, phát triển. Và cũng vì thế, cho nên ông cha ta đã
chọn 5 loại trái cây để cúng vào đêm giao thừa với ngụ ý rằng: những sản vật này được đúc kết từ
công sức lao động vất vả, từ những giọt mồ hôi, nước mắt của người lao động, để kính dâng lên đất
trời thiêng liêng. Tùy theo quan niệm và phong tục tập quán mà ở mỗi miền lại có cách bày mâm
ngũ quả khác nhau.
- Miền Bắc: Ở miền Bắc, mọi người thường hay bày mâm ngũ quả theo thuyết ngũ hành của văn
hóa phương Đông với năm màu sắc sau: trắng (kim), xanh (mộc), vàng (thổ), đỏ (hỏa),
thủy(đen). Tương ứng với năm màu sắc trên thì mâm ngũ quả thường bao gồm năm loại trái cây
sau: chuối, bưởi, đào, quýt, hồng. Cách bày trí phổ biến nhất của các gia đình miền Bắc đó chính là:
để nải chuối ở dưới cùng để đỡ lấy toàn bộ các loại quả khác. Chính giữa là quả bưởi hoặc phật thủ
vàng, những loại quả còn lại là đào, hồng, quýt thì bày xung quanh. Ngoài ra, ở các chỗ trống có thể
cài xen kẽ quất, táo xanh hoặc quả ớt chín đỏ. Hiện nay, người ta không quá quan trọng về số lượng
 quả nữa, tùy theo nhu cầu mà mâm ngũ quả ngày càng phong phú, đa dạng hơn và có thể tăng lên
đến bát quả, thập quả,...Tuy nhiên, dù cho số lượng có bao nhiêu quả thì người ta vẫn gọi đó là
mâm ngũ quả.
- Miền Trung: Có lẽ do đặc điểm khí hậu khắc nghiệt, thường xuyên phải chịu các trận bão, lũ lụt,
hạn hán nên mâm ngũ quả của miền Trung không có nhiều loại quả đa dạng. Do vậy nên mâm ngũ
quả của người miền Trung thường không quá chú trọng vào hình thức, mà thay vào đó là có gì cúng
nấy với thành ý dâng cúng lên tổ tiên và bày tỏ tấm lòng thành kính, biết ơn. Chính vì23
thế, nên mâm ngũ quả của mỗi gia đình của người miền Trung lại khác nhau, nhưng thường là các
loại quả như thanh long, chuối, dưa hấu, mãng cầu, chuối,.
Miền Nam: Để bước qua một năm mới đủ đầy và sung túc “cầu sung vừa đủ xài”, người dân miền
Nam thường bày trí mâm ngũ quả với các loại trái cây: mãng cầu, sung, dừa, đu đủ,xoài,...Ngoài ra,
người ta còn bày thêm quả dứa (thơm) với mong ước con cháu sung túc đầy nha, hay quả dưa hấu
vỏ xanh lòng đỏ để cầu xin sự may mắn đến với gia đình mình. Tuy nhiên, khác với người miền Bắc
và miền Trung, các gia đình miền Nam thường khá là khắt khe và kiêng cữ trong việc chọn lọc các
loại trái cây. Họ rất kiêng kị với một số loại quả có phát âm tên gọi mang ý nghĩa không tốt như cam,
quýt bởi nó có nghĩa “quýt làm cam chịu”; lê, táo có nghĩa lê lết, làm ăn thất bại, dễ đổ bể; chuối có
nghĩa làm ăn chúi nhủi, không phất lên được.
Qua cách lựa chọn và bày trí mâm ngũ quả của ba miền: Bắc, Trung, Nam ta thấy có nhiều sự khác
biệt. Nhưng nhìn chung, tất cả đều thể hiện sự thành kính đối với tổ tiên, cội nguồn và mong muốn
một năm mới bình an, thịnh vượng.
Một số lưu ý khi bày trí mâm ngũ quả ngày Tết:
- Không nên lựa chọn trái cây chín. Vì đa số người Việt thường có thói quen sắm sửa đồ Tết rất sớm,
vào khoảng từ 27-28 Tết hoặc cũng có khi là sớm hơn và mâm ngũ quả thường được để sau 30 Tết
một vài ngày nên nếu mua trái cây chín thì rất có thể sẽ rấtnhanh hỏng
.- Không nên rửa trái cây trước khi bày lên mâm ngũ quả. Nhiều người thường rửa trái cây để chúng
bóng bẩy và đẹp trước khi bày lên mâm. Nhưng nếu vẫn có chỗ bị đọng nước thì trái cây rất nhanh
héo và bị thối rữa. Vì vậy, bạn hãy dùng khăn giấy ẩm để lau sơ qua trái cây thay vì rửa nước trực
tiếp.
10. Đón giao thừa và các kiêng kỵ trong ngày tết
- Bắt đầu vào lúc 0h00p năm cũ qua năm mới đến theo âm lịch. Đêm giao thừa còn tên gọ khác là
đêm trừ tịch, từ 23h đêm 30 đến 1h sáng ngày mùng một, la thời khác linh thiêng nhất của gia đình
người việc.
- Là chuyển giao giữa năm cũ và năm mới. Thời gian để rũ bỏ những muộn phiền, hy vọng năm mỡi
sẽ có những may mắn, nhưngc thay đổi tích cực trong năm mới. Đay là dịp để gia đình tụ họp, quây
quần bên nhau, nhìn lại một năm cũ đã qua và trò chuyện nhưngc dự định tiếp theo vào năm mới.
- Đêm giao thừa các nơi trên khắp cả nước thường tổ chức bắn pháo hoa vào lúc 0h00p để chấm dứt
năm cũ và chào đón năm mới.
- Miền Bắc: Gia đình miền Bắc thường bắt đầu năm mới bằng những bữa cơm tất niên cùng nhau.
Chính vì thế, mâm cơm miền Bắc lúc nào cũng đầy đủ đồ ăn, thức uống, vừa để dâng kính lên ông
bà, tổ tiên, vừa là nơi để cả nhà đoàn tụ, sum vầy
 Kiêng cấm 3 ngày tết
Quét nhà: quan niệm quét nhà vào 3 ngày tết là quét hết những may mắn , những vận đỏ ra khỏi
nhà.
Đổ rác: tục lệ này bắt nguồn từ câu chuyện trong Sưu thần ký. Chuyện kể về việc có một người lái
buôn đi qua một hồ nước và được Thủy thần tặng cho một nàng hầu tên là Như Nguyệt. Từ ngày
hôm đó, cuộc sống của người lái buôn trở nên giàu có và sung túc, Nhưng vào một ngày đầu
năm, khi nàng Nguyệt mắc lỗi thì người lái buôn này đã đánh đập và hành hạ cô. Nàng Nguyệt sợ
quá biến vào đống rác. Do không biết điều đó nên người đàn ông đã đổ rác đi, từ đó ông mất hết
tất cả mọi của cải và quay trở lại với cuộc sống nghèo khó. Thế nên, người dân miền Bắc rất kiêng kỵ
 hót rác và đổ rác trong ba ngày đầu năm mới vì sợ sẽ đổ đi những điều may mắn, phát đạt trong
nhà.
Kiêng làm vỡ bát đĩa: vì bát đĩa tượng trưng cho gia đình nên trong những ngày Tết,người ta rất
kiêng kỵ làm đổ bể ấm chén, bát đĩa. Sự đổ vỡ trong ngày đầu năm tượngtrưng cho sự chia ly, xa
cách nên rất được mọi người kiêng kỵ
Kiêng cho nước vào những ngày đầu năm: nguyên tố quan trọng đối với con người trên trái đất. Và
theo quan niệm “Tiền vào như nước” được ví như nguồn lộc trong những ngày đầu năm mới, vì vậy
nếu cho nước thì cũng như mấtđi tài lộc trong năm mới.
Kiêng cho lửa ngày Tết: màu đỏ của lửa tượng trưng cho sự may mắn trong những ngàyTết. Vì vậy,
cũng giống như cho nước, cho người ta lửa cũng được như trao đi cái đỏ, cái may mắn của gia đình.
Điều này cũng khiến gia đình gặp những điều không may, nhà cửa lục đục và tai họa ập đến
Kiêng chúc tết nhà có tang
Kiêng nói giông: tiêu rồi, chết mất...
Rắc vôi bột ở bốn góc vườn: ở nông thôn tại các tỉnh miền Bắc, gia đình nào cũng rắc vôi bột ở bốn
góc vườn và vẽ hướng ra phía công để có thể xua đuổi ma quỷ. Ông bà ta có câu “Đầu năm mua
muối, cuối năm mua vôi” tức là đầu năm nếu bạn mua muối tặng cho mọi người thì cũng đồng
nghĩa với việc bạn cầu chúc những điều may mắn, tốt đẹp nhất đối với gia đình đó.
Miền Trung:
Với vị trí địa lý nằm giữa chiều dài đất nước, miền Trung được xem như là nơi giao thoa nhiều nền
văn hóa đa dạng. Miền Trung có nhiều phong tục giống với miền Bắc và miền Nam, nhưng cũng có
nhiều nét văn hóa độc đáo, riêng biệt. Cũng giống như ở các miền khác, các phong tục này đều có ý
nghĩa để cầu mong một năm mới bình an. Không cầu kỳ như mâm cơm ngày Tết của miền Bắc
nhưng mâm cơm của gia đình miền Trung lại rất phong phú vì do giao thoa giữa hai miền Bắc và
Nam. Vào ngày Tết, người miềnTrung thường ăn bánh chưng, bánh tét kết hợp với các loại dưa
món như củ kiệu, củhành, đu đủ, dưa leo,...
 Kiêng kỵ
- Quét nhà, làm rơi chén bát..
- Hạn chế ăn món từ tôm: đi lùi như tô, làm ăn k tiến tới
- Kiêng mặc đồ trắng: màu của ma quỷ, tang tóc nên sẽ dẫn quỷ về nhà khiến cả năm xui xẻo
- Kiêng ăn vịt lộn, thịt vịt
- Kiêng ăn mực: đen như mực
- Kiêng ăn cá mè: vì cá mè tanh và nhiều xương hơn các loại cá khác, ngoài ra chữ mè còn
đi theo với chữ “mè nheo” nên người dân quan niệm loài cá này sẽ mang lại sự xui xẻo,
đen đủi trong năm mới và cả năm sẽ bị “hãm tài”
Miền Nam:
Đối với người dân miền Nam, Tết là dịp để vui chơi, quây quần nên người dân không quá chú trọng
vào hình thức, chủ yếu hướng tới không khí tưng bừng, vui tươi để năm mới thuận hòa. So với hai
miền Bắc - Trung thì mâm cơm miền Nam có phần đơn giản hơn nhưng vẫn đủ đầy và ngon miệng.
Phần lớn, các món ăn thường được nấu sẵn nên trong ngày Tết chỉ việc bày ra, trong đó các món ăn
nổi bật không thể không nhắc tới là thịt kho tàu, bánh tét, khổ qua nhồi thịt. Vì thế nên người phụ
nữ miền Nam họ có nhiều thời gian để vui chơi, quây quần bên gia đình hơn . Ngoài ra trước giao
thừa, các gia đình miền Nam thường hay thắp hương để mời ông bà, tổ tiên hay những người thân
đã qua đời về ăn cơm (cúng gia tiên). Giống với miền Trung và miền Bắc, người dân miền Nam cũng
có những điều cấm kỵ trong ngày Tết
 Kiêng kỵ
- Cất chổi sau khi quét nhà: mất chổi thì cả năm đó gia đình sẽ bị trộm cắp, vơ vét tài sản
- Dọn cỗ ngày tết: đối với các gia đình miền Nam, nếu trong những ngày Tết nhà có khách viếng thăm
vào bất cứ giờ nào thì gia chủ cũng phải dọn cỗ để mời khách ăn uống. Và đối với khách ghé thăm
nhà thì cũng không được từ chối, nếu không thể ăn được vì đang no thì cũng phải ăn một chút.
- Về nhà trc giao thừa: quan niệm nếu không thì cả năm đó sẽ bôn ba vất vả khắp nơi.
11. Làm lễ cúng tổ tiên
- Tết Nguyên Đán là thời điểm chuyển giao giữa năm cũ và năm mới, vậy nên buổi sáng mùng 1 rất
được coi trọng vì đó là buổi sáng đầu tiên của năm mới. Để cầu mong bình an và hạnh phúc cho
năm mới, việc thờ cúng tổ tiên vào sáng mùng 1 rất được các gia đình người Việt coi trọng và chuẩn
bị rất chu đáo. Ngoài việc sửa soạn lại bàn thờ như thay trầu, cau thì các gia đình còn chuẩn bị mâm
cỗ để thắp hương vào ngày mùng 1 Tết Nguyên Đán. Tùy từng vùng miền với các điều kiện địa lý,
thói quen ăn uống khác nhau mà người dân mỗi miền lại có cách bày trí mâm cỗ ngày Tết khác
nhau.
12. Xông đất đầu năm, xuất hành
 Xông đất đầu năm: Người dân Việt Nam rất coi trọng việc chọn người xông đất đầu năm,
bởi vì họ quan niệm, nếu người xông đất hợp tuổi với gia chủ thì gia đình đó năm mới sẽ may
mắn, hạnh phúc, làm ăn phát đạt.Vì thế, mỗi khi gần đến ngày Tết, các gia đình lại tìm trong họ
hàng, láng giềng, bạn bè những người có tính tình hiền lành, cuộc sống suôn sẻ và hợp tuổi để nhờ
xông đất đầu năm. Thời gian xông đất đầu năm thường là ngay sau giao thừa hoặc buổi sáng sớm
ngày mùng 1 Tết.
- Vì việc xông đất đầu năm mới khá quan trọng nên các gia đình vào sáng mùng 1 thường đóng
chặt cửa và đợi đúng người mình nhờ xông đất đến thì mới mở cửa để tránh những điều phiền
phức xảy đến trong năm. Cũng chính vì thế mà người ta thường tránh đi chúc Tết vào sáng sớm
mà thay vào đó là đi chùa hoặc ở nhà để tránh mang lại sự xui xẻo cho gia đình đó.
- Hầu hết, phong tục xông đất và xông nhà ở tất cả các nơi đều tương tự nhau. Những người xông
đất ngày đầu năm mới sẽ thường ăn mặc gọn gàng, chỉnh chu và mang theo quà cáp hoặc phong
bao lì xì để mừng tuổi người già và lì xì cho trẻ nhỏ.
Ở miền Bắc và miền Trung, người đến xông nhà phải có tuổi hợp với gia chủ và con vật đại diện của
năm đó, đặc biệt cần phải tránh tuổi “tứ hành xung” - có nghĩa 4 con giáp có tính cách xung khắc
trái ngược như Dần - Thân - Tỵ - Hợi, Thìn - Tuất -Sửu - Mùi, Tý - Ngọ - Mão - Dậu. Ở miền Nam
người đến xông nhà chỉ cần có tên gọi mang ý nghĩa chúc phúc như: Phúc, Lộc, Thọ, Kim, Ngân,..
hoặc những người làm ăn phát đạt, thông minh.
- Ngoài ra, để xông đất sau giờ giao thừa còn có một cách là người thân trong gia đình tự xông lấy.
Gia đình sẽ chọn một người “dễ vía” ra khỏi nhà từ lúc chưa hết giờ trừ tịch và dự lễ đình chùa, sau
đó xin hương hái lộc. Người đó khi trở về nhà thì đã bước sang năm mới, tự “xông nhà” và mang lại
điều tốt lành cho chính gia đình của mình.
 Xuất hành đầu năm

Xuất hành có nguồn gốc từ xa xưa, theo đó thì người nông dân thường lựa giờ xuất hành để
chiêm nghiệm thời tiết cho cả năm. Khi mặt trời mọc, người ta sẽ đi ra khỏi nhà để xem
chiều gió thổi và dựa vào đó để đoán năm mới của mình sẽ gặp may mắn hay vận rủi. Ví dụ
như: gió Nam thường chỉ đại hạn, gió Tây chỉ cướp bóc loạn lạc, gió Tây Nam chỉ dịch bệnh
dịch tả, gió Đông chỉ lụt lớn, gió Bắc ám chỉ được mùa vừa phải,...

- Để xuất hành, người ta sẽ rời khỏi nhà và đến một nơi bất kỳ, sau đó là trở về nhàcủa
mình. Cũng giống như tục xông đất, người dân thường lựa chọn giờ hoàng đạo để xuất
hành vì nếu xuất hành đúng giờ tốt, hướng tốt sẽ giúp cả năm may mắn, hạnh phúc và giúp
mang lại tiền tài. Đối với người đang độc thân, hướng xuất hành đầu năm cũng giúp họ cầu
duyên như ý.
 - Tuy nhiên ngày nay, để tránh mê tín nên người ta thường ít chọn giờ xuất hành và hướng
như trước

13. Chúc tết và lì xì đầu năm

 chúc tết
Sau khoảnh khắc đón giao thừa, mọi người trong gia đình thường quây quần bên nhau
và mong ước mọi điều tốt đẹp sẽ đến trong năm mới. Đó là cách mà phong tục chúc Tết
đầu năm mới được hình thành. Mọi người trao nhau những lời chúc tốt đẹp để mong
rằng bạn bè, người thân sẽ đạt được những ý nguyện của họ trong năm mới.
- Chúc Tết có thể diễn ra dưới nhiều hình thức như chúc nhau bằng lời nói, chúc kèm
bao lì xì hay câu đối đỏ,...nhưng dù chúc theo hình thức nào thì đều bày tỏ mong muốn
những điều tốt đẹp nhất đến với đối phương trong năm mới. Bên cạnh sự tương đồng
về ý nghĩa, việc chúc Tết ở ba miền lại có những đặc trưng riêng không thể hòa lẫn.
 Miền bắc:
Phong tục chúc Tết của người miền Bắc được thể hiện đầy đủ và ngắn gọn thông qua
câu nói “Mùng 1 Tết cha, mùng 2 Tết mẹ, mùng 3 Tết thầy”. Có nghĩa là vào ngày mùng
đầu tiên của năm mới, mọi gia đình sẽ đi chúc Tết bên nhà nội, đầu tiên là ông bà, rồi
sau đó là cô dì chú bác. Còn vào mùng 2, mọi người sẽ đi chúc Tết bên họ mẹ và cũng
giống như bên nhà ngoại, họ sẽ đến thăm ông bà và họ hàng bên gia đình họ mẹ. Vào
ngày mùng 3, mọi người thường hay dành lời chúc tốt đẹp nhất cho những người có
công lao dạy dỗ mình như các thầy cô giáo để thể hiện lòng biết ơn và kính trọng họ.Đối
với người dân miền Bắc, lời chúc Tết đầu năm thường liên quan tới vấn đề tài lộc, công
danh hay sức khỏe. Những lời chúc Tết của người dân miền Bắc thườngcó câu từ chau
chuốt, nghiêm túc, trang trọng. Những người trẻ trong nhà thường chúc những người
lớn hơn những lời chúc khỏe mạnh, bình an. Còn những người lớn thì chúc con trẻ năm
mới chăm ngoan, học giỏi kèm theo phong bao lì xì để lấy may.
 Miền trung
Ngày mồng Một Tết, người miền Trung đi thăm mộ, lên chùa khấn vái, cầu
nguyện ông bà hoặc các vị thần linh phù hộ cho mọi thành viên trong gia tộc.
Sang mồng 2,mồng 3 Tết mới bắt đầu đi thăm láng giềng, bà con xa hoặc bạn bè
thân cận. Với người dân miền Trung, Tết là dịp để những người con xa xứ trở về
nhà để quây quần bên những người thân yêu trong gia đình. Có lẽ vì thế nên
những lời chúc Tếtcủa người miền Trung thường hay thiên về tình cảm, thể hiện
sự đoàn viên và khiến đối phương thấy được tình cảm chân thành trong đó.
Ngoài ra, lời chúc của người miền Trung còn về sự bình an để vượt qua những
khó khăn, điều kiện tự nhiên khắc nghiệt.
 Miền nam
Ba ngày tết của người miền Nam là ba ngày vui chơi, ăn uống, thăm viếng, chúc
mừng nhau những điều mới mẻ, tốt lành. Người miền Nam với suy nghĩ và tư
duy thoáng hơn, họ cho rằng ngày Tết là để nghỉ ngơi nên thường dành thời
gian và tiền bạc tích lũy được trong năm để đi du lịch, khám phá đây đó với
người thân và bạnbè.
Những lời chúc Tết của người dân miền Nam thường không quá câu nệ về mặt
hình thức mà thường thể hiện sự tự nhiên, gần gũi, dân dã như một lời trò
chuyện, chia sẻ và có tính hài hước.
 Lì xì đầu năm
Phong tục lì xì ngày Tết bắt nguồn từ Trung Quốc. Truyền thuyết kể rằng, vàođêm giao
thừa, có một con yêu quái thường hay xuất hiện và thích xoa đầu trẻ con khiến
chúng giật mình khóc thét lên. Sau đêm đó, trẻ con thường hay đau đầu, sốt cao, khiến
 cha mẹ phải thức trắng đêm để canh gác. Có một cặp vợ chồng ngoài 50 tuổi sinh được
một cậu con trai. Vào dịp Tết năm ấy, có 8 vị tiên dạo qua nhà, vì biết trước được cậu bé
trai này sẽ gặp tai họa với yêu quái liền hóa thành 840 đồng tiền, ngày đêm túc trực bên
cậu bé. Sau khi cậu bé ngủ say, hai vợ chồng lấy giấy đỏ để gói những đồng tiền này lại,
đặt lên gối của con rồi đi ngủ. Nửa đêm, khi con yêu quái lại xuất hiện và giơ tay xoa
đầu cậu bé, nhưng chưa kịp xoa thì đã bị những tia vàng sáng rực khiến nó kinh hoàng
bỏ chạy. Hôm sau, hai vợ chồng mừng rỡ kể chuyện này cho mọi người nghe. Vì vậy,
nên mỗi khi Tết đến, để giúp cho con trẻ khỏe mạnh, chóng lớn, người ta lại bỏ tiền vào
những chiếc phong bì đỏ, hay còn gọi là tiền lì xì và từ đó, nó dần trở thành một trong
những phong tục đặc trưngtrong ngày Tết.
- Lì xì đầu năm là một phong tục văn hóa tốt đẹp trong những ngày Tết. Việc lì xì không
chỉ thực hiện vào mùng 1, mùng 2 mà còn kéo dài cho đến những ngày cuối cùng của
ngày Tết, đó là mùng 9 hay mùng 10. Phong bao lì xì tượng trưng cho sự kín đáo, không
muốn có sự so bì lẫn nhau dẫn đến xích mích trong ngày đầu năm. Ngoài ra, bao lì xì
còn có màu đỏ tượng trưng cho cho tài lộc, người ta nhận được hay cho đi càng nhiều
bao lì xì thì điều đó càng thể hiện mình đã phát tài phát lộc.
- Vào 3 ngày đầu năm mới, con cháu trong nhà thường đến chúc tuổi ông bà, cha mẹ và
họ hàng. Để thể hiện lòng thành kính, con cháu sẽ lần lượt nói lời chúc Tết, chúc thọ và
tặng quà hoặc tiền mừng tuổi cho những người lớn. Sau đó, thì con cháu sẽ được ông
bà, cha mẹ lì xì lại một phong bao lì xì màu đỏ có đựng tiền ở trong đó để lấy hên, cũng
như đón nhận tình yêu thương, lời chúc may mắn, hạnh phúc của ông bà, cha mẹ dành
cho mình trong cả năm.
- Không chỉ là con cháu trong nhà mới lì xì, mà khi khách đến thăm nhà vào những ngày
Tết, họ cũng sẽ phải lì xì cho con cháu của gia chủ kèm theo những lời chúc phúc đầu
năm, đồng thời cũng sẽ nhận lại những lời chúc sức khỏe và làm ăn phátđạt.
- Ý nghĩa của phong bao lì xì không thể hiện ở giá trị vật chất (ít tiền hay nhiều tiền) mà
thể hiện ở tinh thần: lời cầu chúc may mắn và thuận lợi trong năm mới.
 Và còn một số phong tục khác như: hái lộc, đi lễ chùa đầu năm, xin chữ đầu năm....
III. KẾT

Phong" là nền nếp đã lan truyền rộng rãi, 'Tục" là thói quen lâu đời. Phong tục
truyềnthống trong những ngày Tết Nguyên Đán có thứ trở thành luật tục, ăn sâu, bén rễ
trongtiềm thức người địa phương rất bền chặt, có sức mạnh hơn cả những đạo luật.
TếtNguyên Đán là lễ hội lớn nhất trong các lễ hội truyền thống Việt Nam từ hàng nghìn
đờinay, là thời điểm giao thời giữa năm cũ và năm mới, Tết từ ngày xưa đã tiềm tàng
nhữnggiá trị nhân văn thể hiện mối quan hệ giữa con người với thiên nhiên qua bốn
mùa. LễTết Nguyên Đán mang một ý nghĩa thiêng liêng, cao quý và gắn kết tình cảm
giữa ngườivới người. Có thể nhận định rằng các phong tục Tết Nguyên Đán là văn hóa
Việt Nam vàvăn hóa này đã góp phần thể hiện rõ bản sắc dân tộc. Dù xã hội ngày càng
phát triểnnhưng vẫn giữ nét truyền thống riêng của nó.