KAS DOKU 2.

Çizgili(İskelet) Kaslar

- Kasılıp gevşeme özelliğine sahip hücrelerden oluşur. - Uzun silindirik yapıdaki hücrelerden oluşur.

- Hareket, sindirim, solunum, dolaşım, boşaltım ve vücut - Çok çekirdeklidir ve çekirdekler hücrenin kenarındadır.
sıcaklığını koruma görevleri gerçekleştirir. - Somatik sinirler ile uyarılıp çalıştırılırlar. Yani çalışması
- Kaslarda hücreler arası madde bulunmaz. istemlidir.

- Kas hücresinin sitoplazmasına sarkoplazma, hücre zarına - Kasılmaları ve gevşemeleri hızlıdır. Çabuk yorulurlar.
sarkolemma , endoplazmik retikulumuna sarkoplazmik - Sarkoplazmada miyoglobin adı verilen demir içeren
retikulum mitokondrilerine ise sarkozom denir. pigment bulunur. Miyoglobin oksijen depolar ve kasa
- Kas hücrelerinde çok sayıda mitokondri vardır. kırmızı rengini verir.

- Sarkoplazmada kasılmayı sağlayan miyofibril olarak - Yetişkinlerde bölünme yeteneği yoktur. Ağırlık kaldırma
adlandırılan telcikler vardır. Miyofibriller aktin ve miyozin ve diğer kas geliştirici hareketler hücre sayısını arttırmaz
proteinlerinden oluşur. sadece mevcut olanların büyümesini sağlar.

- Uzun olan kas hücrelerine kas lifi denir. - Bantlı bir yapı gösterir.Aktin ve miyozin düzenli dağılım
göstermiştir.
- O2’li solunum ve laktik asit fermantasyonu yapar.
1. Düz Kaslar
- Omurgasızlardan eklem bacaklıların kasları çizgilidir.
- Hücreleri mekik(iğ) şeklindedir. Ortası şişkin ve uçları
sivridir. - Embriyonik dönemde çok sayıda hücrenin kaynaşmasıyla
oluşur.
- Tek çekirdeklidir ve çekirdek ortada bulunur.
- Otonom sinirler ile uyarılıp çalıştırılırlar. Yani çalışması
istek dışıdır.
- Yavaş kasılır ve kasılı kalma süresi uzundur.
- İç organlarda , atardamar ve toplardamarda bulunur.
- Aktin ve miyozin düzenli dağılım göstermediği için
bantlaşma göstermez.
- Çizgili kaslara oranla daha az miyozin içerir.
- Sadece O2 li solunum ile enerji ihtiyacını karşılar.
3. Kalp Kası
- ATP tüketimi çizgili kaslardan daha azdır.
- Yan dallanmalar yapan kısa silindirik hücrelerden oluşur.
- Eklembacaklılar dışındaki omurgasızların kasları düz
kastır. -Hücrelerinde bir veya iki çekirdek bulunur. Çekirdek
hücrenin ortasında yer alır.
- Kalp kası hücrelerinin plazma zarları, hücreler arası
disklerle birbirine bağlanmıştır. Diskler, hücreler arasında
doğrudan elektriksel bağlantı sağlar. Böylece bir bölgede
bulunan özelleşmiş hücreler tarafından oluşturulan aksiyon
potansiyeli, tüm kalp kası hücrelerine yayılır ve kalbin
kasılması sağlanır.
- Kasılması çizgili kasa göre yavaş düz kasa göre hızlıdır.
Yorulmaz.

- Otonom sinirler ile uyarılıp çalıştırılırlar. Yani çalışması

istek dışıdır.
- Çizgili kas gibi bantlı bir yapı gösterir. Aktin ve miyozin
düzenli dağılım göstermiştir.
- Sarkoplazmada miyoglobin adı verilen demir içeren
pigment bulunur. Miyoglobin oksijen depolar.
- O2’li solunum ve laktik asit fermantasyonu yapar.
- Kalpte bulunur.
 İNSANDA KAS SİSTEMİ
- İskelet kası kas demetinden oluşmuştur. Kas demetleri
içerisinde çok çekirdekli hücreler olan kas lifi(kas hücresi)
bulunur.
- Kas lifi çok sayıda embriyonik hücrenin kaynaşmasıyla
oluştuğu için çok çekirdeklidir.
- Her bir kas lifinde miyofibriller bulunur.
- Kastaki yapıların küçükten büyüğe doğru sıralanışı
aşağıdaki şekilde gibidir.
Miyofilament(Kas iplikleri=Aktin ve Miyozin) –
Miyofibril(Kas telciği)- Kas lifi(Kas hücresi)- Kas demeti
- İskelet kasları sarkomer adı verilen çok sayıda bölümden
oluşur. Sarkomer kas hücrelerinde kasılma işini yapan en
küçük birimdir.(Sarkomer kalp kasında da bulunur ancak
düz kasta bulunmaz)
- Sarkomeri oluşturan kalın filamet miyozin, ince filament
ise aktin adı verilen proteinlerden oluşmaktadır.
- Açık bantlar(I bandı), ince filamentler olan aktin
proteinlerinin olduğu kısımdır ve üzerinde Z çizgisi
bulunur.
- Koyu bantlar (A bandı) kalın filament olan miyozin adlı
proteinlerin uzunluğu kadardır ve üzerinde açık renkli
bölge H bandı adını alır.
- A bandı hem aktin hem de miyozin proteinlerini içerirken
H bandında sadece miyozin proteinleri bulunur.
- Çizgili kasların kasılma ve gevşemesini açıklayan hipotez
Huxley(Haksli) tarafından ortaya atılmış olan kayan
iplikler(filamentler) hipotezidir.
- Bu hipoteze göre kas kasılırken ince filamentler(aktin)
kalın filamentlere doğru hareket eder.
Kasılma Sırasında Gerçekleşen Olaylar
- Z çizgileri ve aktin iplikleri birbirine yaklaşır.
- Sarkomerlerin boyu kısalır.
- H bandı önce daralır sonra kaybolur.
- I bandı daralır.
- A bandının boyu değişmez.
- Aktin ve miyozin ipliklerinin boyunda değişme olmaz.
- Kas demetinin boyu kısalırken eni genişler hacmi ve
kütlesi değişmez.
- Sarkoplazmadaki Ca++konsantrasyonu artar.
- Enerji harcanır.
Gevşeme Sırasında Gerçekleşen Olaylar
- Z çizgileri ve aktin iplikleri birbirinden uzaklaşır.
- Sarkomerin boyu uzar.
- H bandı tekrar görülür.
- I bandı uzar.
- A bandının boyu değişmez.
- Aktin ve miyozin ipliklerinin boyunda değişme olmaz.
- Kas demetinin boyu uzar eni daralır hacmi ve kütlesi
değişmez.
- Sarkoplazmadaki Ca++konsantrasyonu azalır.
- Enerji harcanır.
KAS KASILMASI İÇİN GEREKEN ENERJİ
- Gerekli enerji önce var olan ATP den sağlanır.
- ATP kısa sürede tükenir. Daha sonra kreatin fosfat
üzerinden ATP sentezlenir.
- Daha sonra kas hücrelerinden depolanmış olan glikojen - Miyozinin baş kısmındaki ATP az enzimi ATP’yi
glikoza dönüştürülür.Oluşan glikozdan laktik asit parçalar. Açığa çıkan enerji ile miyozin aktin üzerindeki
fermantasyonu ile kısa sürede ATP sentezi gerçekleşir. miyozine bağlanma bölgelerine bağlanır.

- Miyozin ve aktin filamentlerinin birbiri üzerine

kaymasıyla kasılma gerçekleşir.
- Laktik asit fermantasyonuyla üretilen ATP yetersiz kalır.
- Ca++ iyonları aktif taşıma ile Sarkoplazmik retikuluma
Ayrıca biriken laktik asitler oksijenli solunumu tetikler ve
geri döner. Bu sayede kas gevşer. Aktif taşımada ATP
oksijenli solunum ile ATP üretilir.
harcandığı için kaslar gevşerkende enerji harcanır.

- Glikozun da tükenmesiyle önce yağlar sonra da proteinler

enerji kaynağı olarak kullanılır. Eşik Değer: Kasların uyarılabilmesi için gerekli olan en
düşük uyarı şiddetine denir.

Ya Hep Ya Hiç Prensibi: Kas eşik şiddetinden daha küçük

uyarılara tepki göstermezken eşik şiddetinden daha yüksek
Kasılma Sırasında Artanlar Kasılma Sırasında Azalanlar
değerdeki uyarılara hep aynı şiddette tepki verir. Bu
ADP ATP
duruma Ya Hep Ya Hiç Prensibi denir.
İnorganik fosfat(Pi) Kreatin fosfat
CO2 Glikojen
H2O Glikoz
Isı O2
Laktik asit pH
Kreatin
Asitlik

*** Kas aktivitesi bittikten sonra da bir süre daha yüksek

Merdiven Etkisi: Kas demeti birden fazla farklı kas
miktarda O2 tüketmeye devam eder. Bunun nedeni
telinden oluşur. Uyarı şiddeti arttıkça uyarılan kas teli
kasılırken harcadığı kreatin fosfat ve glikojeni tekrar
sayısı artar ve tepki şiddeti de artar. Kas demetindeki tüm
sentezlemektir.
kas telleri uyarılınca uyarı şiddeti artsa dahi tepki şiddeti
değişmez.
*** Laktik asit kana karıştığında beyni uyarır ve yorgunluk
hissinin oluşmasını sağlar.Dinlenme anında karaciğerde
pirüvata dönüştürülüp O2 ‘li solunumda kullanılabilir ya da
pirüvat üzerinden glikoza dönüştürülebilir.

KAS KASILMASININ KİMYASAL AÇIKLAMASI

- Motor nöronlar ile kas arasındaki sinir kas bağlantısına

motor uç plak denir.

- Motor nöron ucundan asetil kolin salgılanır. Asetil kolin
sinir kas bağlantısı arasına yayılır.
- Asetil kolin kas zarının(sarkolemma) Na+ geçirgenliğini
arttırarak elektriksel değişime neden olur yani kasın
uyarılmasını sağlar.(Depolarizasyon)
Kas Tonusu: Kaslar gevşediği durumda bile hafifçe kasılı
halde bulunurlar. Bu duruma kas gerginliği ya da kas
tonusu denir. Kasların tonus halinde bulunmasının temel
nedeni gelen uyarıya hızlı cevap verebilmektir. Kas
tonusunu ayarlayan merkez orta beyinde bulunur.
Baygınlık ve ölüm durumunda kas tonusu ortadan kalkar.

- Uyarı T tübülleri aracılığıyla sarkoplazmik retikuluma

iletilir. Uyarılmış olan sarkoplazmik retükulumdan Ca ++
iyonları sitoplazmaya difüzyon ile geçer ve aktin ile
miyozin arasında yayılır.
- Ca++ troponin molekülüne bağlanarak aktin üzerindeki
tropomiyozin molekülünü etkiler. Bu şekilde aktinin
miyozine bağlanma bölgeleri serbest hale gelir.
Kas Sarsısı(Kasıl Sarsılma): Kasın bir kez kasılıp
gevşemesine kas sarsısı denir.
Kas sarsısı latent evre(gizli evre), kasılma evresi ve
gevşeme evresi olmak üzere 3 evreden oluşur.
Gizli evre(Latent evre): Kasın uyarılmaya başlandığı an ile
kasılmaya başladığı an arasında geçen süredir.

Kasılma Evresi: Kasın kasılmaya başladığı an ile

gevşemeye başladığı an arasında geçen süredir.
Gevşeme evresi: Kasın gevşeyerek eski haline dönmesine
kadar geçen süredir.

Kasın bir kasılma ve gevşemeyi tamamladıktan sonra

yeniden uyarılmasına kadar geçen evreye dinlenme evresi
denir.

Ölüm Katılığı(Rigor Mortis): Kasılan kasların ATP

- Uyarılan bir kas kasılma ve gevşeme süresi bitmeden art
arda uyarılırsa birinci kasılmaya ikincisi biner. Buna
birikim denir. Bu durumda kas yorgunluğu ortaya çıkar.
- Kasa gelen uyarı aralıkları daha da sıklaştırılırsa kas
kasılarak öylece kalır ve gelen uyarıya cevap veremez.
Buna da fizyolojik tetanoz denir.
yetersizliğinden dolayı gevşeyememesi durumudur. Ölüm
nedeniyle ATP üretilmez bundan dolayı kaslar gevşeyemez.
Ölüm katılığı ölümden 3-4 saat sonra başlar. 12 saat sonra
doruk noktasına çıkar ve 20 saat sonra ortadan kalkar.
Bundan dolayı adli tıpta ölüm saatini belirlemek için
kullanılabilir.

Öldükten 20 saat sonra lizozom enzimleri otoliz ile kasdaki

kasılmayı sağlayan proteinleri parçaladığı için ölüm katılığı
ortadan kalkar..

*** Uzun süre kovalanan hayvan avlanırsa; eti katı ve

laktik asitten dolayı lezzetsiz olur.

Kas İskelet İlişkisi

- Çizgili kasların kemiklere bağlandığı yerler sıkı bir bağ

dokusundan yapılmıştır. Bunlara kas kirişleri ya da tendon
denir.

- İskelet kasları bir taraftan az hareketli bir kemiğe

bağlanırken bir taraftan da mutlaka hareketli bir ekleme
bağlanmıştır.

- İskelet kasları çoğunlukla çiftler halinde çalışır.

- Birbirine zıt çalışan kaslara antagonist kaslar denir.Kol

ve bacaklarda bulunur. Kolun hareketini sağlayan kaslardan
biri bükücü diğeri açıcı kas adını alır. Kol dirsekten
büküldüğünde bükücü kas kasılır, açıcı kas gevşer.

- Aynı anda kasılıp aynı anda gevşeyen kaslara sinerjist

kaslar denir.Karın ve sırt kasları bu grupta yer alır