PSBS2014

MINISTERSTWO OBRONY NARODOWEJ
SZTAB GENERALNY WOJSKA POLSKIEGO
Szkol. 857/2012 + Uzupełnienie
PROGRAM
STRZELAŃ Z BRONI STRZELECKIEJ
z uzupełnieniem
WARSZAWA
2012 z uzupełnieniem z 2013
SPIS TREŚCI
CZĘŚĆ I POSTANOWIENIA OGÓLNE........................................... 8

ROZDZIAŁ 1. WSKAZÓWKI ORGANIZACYJNO-METODYCZNE..... 8
ROZDZIAŁ 2. OCENA WYSZKOLENIA.................................................. 14
ROZDZIAŁ 3. PORZĄDEK PODCZAS STRZELAŃ................................ 16
ROZDZIAŁ 4. OBOWIĄZKI OSÓB FUNKCYJNYCH............................. 21
ROZDZIAŁ 5. ZASADY BEZPIECZEŃSTWA......................................... 29
CZĘŚĆ II ZESTAW ĆWICZEŃ I STRZELAŃ.................................. 34
ROZDZIAŁ 6. ĆWICZENIA PRZYGOTOWAWCZE............................... 34
6.1. Ćwiczenia w obserwacji................................................ 34
6.2. Ćwiczenia przygotowawcze z broni strzeleckiej oraz
z użyciem trenażerów.................................................... 36
6.2.1. Ćwiczenia przygotowawcze z karabinka do
pełnienia służby wartowniczej.................................. 38
6.2.2. Ćwiczenie przygotowawcze z karabinka Mini Beryl
do pełnienia służby wartowniczej............................. 39
6.2.3. Ćwiczenie przygotowawcze z pistoletu
maszynowego do pełnienia służby
wartowniczej............................................................. 40
6.3. Ćwiczenia w rzucaniu granatami ręcznymi.................. 42
ROZDZIAŁ 7. STRZELANIA SZKOLNE.................................................. 45
7.1. Strzelanie szkolne z karabinka...................................... 46
7.1.1. Strzelanie szkolne Nr 1 – strzelanie na celność
i skupienie.................................................................. 46
7.1.2. Strzelanie szkolne Nr 2 – strzelanie w postawie
leżącej........................................................................ 46
7.2. Strzelanie szkolne z karabinka – granatnika................. 47
7.2.1. Strzelanie szkolne Nr 1 z karabinka – granatnika
wz. 1974/5,56 mm kbs wz. 98 – strzelanie w
postawie 47
dowolnej.........................................................
7.2.2. Strzelanie szkolne Nr 1 z karabinka – granatnika
wz. 1960/72 – strzelanie w postawie leżącej lub
klęczącej.................................................................... 48
2
7.3. Strzelanie szkolne z karabinka typu Mini Beryl........... 49
i skupienie.................................................................. 49
leżącej........................................................................ 49
7.4. Strzelanie szkolne z pistoletu maszynowego................ 50
i skupienie.................................................................. 50
leżącej........................................................................ 51
7.5. Strzelanie szkolne z pistoletu wojskowego................... 51
i skupienie.................................................................. 51
7.5.2. Strzelanie szkolne Nr 2.............................................. 52
7.6. Strzelanie szkolne z karabinu maszynowego................ 53
leżącej lub stojącej w okopie..................................... 53
leżącej lub stojącej w okopie..................................... 54
7.7. Strzelanie z granatnika ppanc....................................... 55
7.7.1. Strzelanie szkolne Nr 1 – strzelanie w dowolnej
postawie..................................................................... 55
leżącej lub stojącej..................................................... 56
7.8. Strzelanie szkolne z karabinu wyborowego.................. 57
7.8.1. Strzelanie szkolne Nr 1 – na celność i skupienie....... 57
7.8.2. Strzelanie szkolne Nr 2 – strzelanie na nieokreśloną
odległość.................................................................... 61
7.8.3. Strzelanie szkolne Nr 1 Tor – strzelanie na celność
i skupienie.................................................................. 64
7.8.4. Strzelanie szkolne Nr 1 z karabinu wyborowego
SWD – strzelanie na celność..................................... 67
7.9. Strzelanie z 40 mm granatnika MK-19......................... 68
siedzącej.................................................................... 68
siedzącej ................................................................... 69
7.10. 60 mm moździerza LM-60 D...................................... 69
3
7.10.1. Strzelania szkolne Nr 1 – rażenie celu
nieruchomego ogniem półpośrednim
z przygotowanego stanowiska ogniowego.............. 69
ROZDZIAŁ 8. STRZELANIA BOJOWE.................................................... 71

8.1. Strzelania bojowe z karabinku...................................... 72
8.1.1. Strzelanie bojowe Nr B1 – strzelanie różnymi
sposobami.................................................................. 72
sposobami.................................................................. 73
sposobami.................................................................. 75
8.2. Strzelanie bojowe Mini Beryl....................................... 77
8.2.1. Strzelanie bojowe Nr B1 – strzelanie w różnych
postawach.................................................................. 77
8.3. Strzelanie bojowe z pistoletu maszynowego............... 79
8.3.1. Strzelanie bojowe Nr B1............................................ 79
8.4. Strzelanie bojowe z pistoletu wojskowego.................. 80
8.4.1. Strzelanie bojowe Nr B1 – z pistoletu wojskowego
do celów ukazujących się.......................................... 80
8.5. Strzelanie bojowe z karabinu maszynowego................ 82
sposobami.................................................................. 82
postawach.................................................................. 83
sposobami.................................................................. 85
8.6. Strzelanie bojowe z granatnika przeciwpancernego.... 86
postawach.................................................................. 86
8.7. Strzelanie bojowe z karabiny wyborowego................. 88
8.7.1. Strzelanie bojowe Nr B1 – wyjście z walki.............. 88
8.7.2. Strzelanie bojowe Nr B1 z TOR – wyjście z walki... 94
8.7.3. Strzelanie bojowe dla karabinów wyborowych:
SWD oraz TRG21, TRG22 z celownikami PM1
Nr B1 – strzelanie do różnych celów ukazujących
się i ruchomych......................................................... 97
8.8. Strzelania bojowe z 40 mm granatnika MK-19............ 98
4
8.8.1. Strzelanie bojowe Nr B1 – strzelanie do wielu 98
celów w postawie siedzącej.................................................
8.9. Strzelania z 60 mm moździerza LM-60 D................... 100
8.9.1. Strzelanie bojowe Nr 1 – rażenie celu nieruchomego

ogniem półpośrednim z nieprzygotowanego
stanowiska ogniowego.............................................. 100
8.10. Rzut granatem............................................................. 101
8.10.1. Rzucanie granatami ręcznymi na odległość
w różnych postawach.............................................. 101
8.10.2. Rzut granatem ręcznym w marszu.......................... 102
8.10.3. Rzut granatem ręcznym z wozu bojowego............. 103
8.10.4. Rzut granatem bojowym.......................................... 103
ROZDZIAŁ 9. STRZELANIA SYTUACYJNE.......................................... 105
9.1. Strzelania sytuacyjne.................................................... 106
9.1.1. Strzelanie sytuacyjne S1 – strzelanie dynamiczne
z pistoletu wojskowego............................................. 106
9.1.2. Strzelanie sytuacyjne S2 – strzelanie z pistoletu
wojskowego do celów ukazujących się.................... 106
9.1.3. Strzelanie sytuacyjne S3 – strzelanie dynamiczne
z pistoletu maszynowego........................................... 108
9.1.4. Strzelanie sytuacyjne S4 – strzelanie z pistoletu
maszynowego dynamiczne z dobiegiem.................. 108
9.1.5. Strzelanie sytuacyjne S5 – strzelanie na krótkich
odległościach z karabinka / pistoletu
maszynowego............................................................ 109
ZAŁĄCZNIK A Zestawienie ćwiczeń i strzelań z broni strzeleckiej
obowiązujące w danym etapie (okresie) szkolenia:
Wojska Lądowe pododdziały zmechanizowane,
zmotoryzowane (rozpoznawcze, powietrzno-desantowe,
piechoty górskiej) ................................................................ 112
ZAŁĄCZNIK B Zestawienie ćwiczeń i strzelań z broni strzeleckiej
obowiązujące w danym etapie (okresie) szkolenia:
Wojska Lądowe – pododdziały czołgów............................. 114
ZAŁĄCZNIK C Zestawienie ćwiczeń i strzelań obowiązujące w danym
etapie (okresie) szkolenia: Wojska Lądowe –
pododdziały wsparcia i zabezpieczenia............................... 115
ZAŁĄCZNIK D Zestaw ćwiczeń i strzelań dla jednostek wojskowych Sił
Powietrznych........................................................................ 116
5
ZAŁĄCZNIK E Zestaw ćwiczeń i strzelań obowiązujący w danym etapie 117
(okresie) szkolenia dla jednostek Marynarki Wojennej......
ZAŁĄCZNIK F Zestaw ćwiczeń i strzelań dla jednostek wojskowych
Żandarmerii Wojskowej....................................................... 118
ZAŁĄCZNIK G Propozycje ćwiczeń i strzelań dla Dowództwa Garnizonu
Warszawa i podległych jednostek wojskowych w danym
etapie (okresie) szkolenia .................................... 119
ZAŁĄCZNIK H Propozycje ćwiczeń i strzelań dla pododdziałów wsparcia
i zabezpieczenia, instytucji wojskowych Inspektoratu
Wsparcia SZ w danym etapie (okresie)
szkolenia ......................................................................... 120
ZAŁĄCZNIK I Propozycje ćwiczeń i strzelań z broni strzeleckiej
obowiązujących dla kandydatów na żołnierzy
zawodowych w uczelniach wojskowych w danym etapie
(okresie) 122
szkolenia ..........................................................................
ZAŁĄCZNIK J Propozycje strzelań dla żołnierzy pełniących służbę poza
SZ RP oraz DO SZ, Inspektoratu Wojskowej Służby
Zdrowia wraz z jednostkami podległymi i
nadzorowanymi oraz 124
Szefostw..................................................................
ZAŁĄCZNIK K Wykaz figur bojowych i tarcz.............................................. 125
ZAŁĄCZNIK L Lista wyników obserwacji................................................... 128
ZAŁĄCZNIK Ł Lista wyników strzelań z broni strzeleckiej........................ 129
ZAŁĄCZNIK M Średnie normy zużycia amunicji do zniszczenia (trafienia)
jednego celu......................................................................... 130
ZAŁĄCZNIK N Wzory znaków ostrzegawczych stosowanych na obiektach
szkoleniowych z wykorzystaniem urządzeń i laserowych
symulatorów strzelań (wg PN-91/T-06700)......................... 131
ZAŁĄCZNIK O Rzutnia granatów bojowych – (WARIANT) szkic.............. 132
ZAŁĄCZNIK P Regulamin zdobywania Wojskowej Odznaki Strzeleckiej.. 133
ZAŁĄCZNIK R Wzór protokółu zagubionych łusek..................................... 135
ZAŁĄCZNIK S Zestawienie ocen z wyszkolenia strzeleckiego – wzór
wypełnienia.......................................................................... 136
ZAŁĄCZNIK T Słowniczek terminów medycznych..................................... 137
ZAŁĄCZNIK U Propozycja układu „Zbioru ćwiczeń i strzelań dla
pułku/batalionu/dywizjonu/samodzielnej kompanii 139
(równorzędnego) … na … etap/okres”................................
ZAŁĄCZNIK W Propozycja układu „Zbioru ćwiczeń i strzelań dla
jednostek wojskowych Dowództwa Wojsk Specjalnych
… na … etap/okres”.............................................................
6
140
7
CZĘŚĆ I
POSTANOWIENIA OGÓLNE
ROZDZIAŁ 1.
WSKAZÓWKI ORGANIZACYJNO – METODYCZNE
1. Program strzelań jest dokumentem przeznaczonym do organizacji i prowadzenia strzelań

oraz sprawdzania umiejętności prowadzenia ognia z broni strzeleckiej do różnych celów
w różnorodnych warunkach. Jednocześnie stanowi podstawę do opracowywania „Zbioru
ćwiczeń i strzelań dla JW./ pułku/ batalionu/dywizjonu/samodzielnej kompanii
(równorzędny) na rok… lub na etap/okres …” zwany dalej „Zbiorem ćwiczeń”.
Program zawiera:
1) Ćwiczenia przygotowawcze:
a) ćwiczenia w obserwacji – założenia;
b) ćwiczenia przygotowawcze z broni strzeleckiej oraz z użyciem trenażerów –
założenia;
c) ćwiczenia w rzucaniu granatami ręcznymi;
2) strzelania szkolne z broni strzeleckiej;
3) strzelania bojowe z broni strzeleckiej;
4) strzelania sytuacyjne.
2. Dowódca jednostki jest uprawniony do wprowadzania strzelań sytuacyjnych, w tym
połączonych z użyciem bojowych granatów ręcznych, zgodnie z założeniem taktycznym
do ćwiczeń (zajęć taktycznych) nie ujętych w powyższym programie ani w „Zbiorze
ćwiczeń” - według uzasadnionych potrzeb. Warunki wprowadzonego strzelania
obowiązany jest podać w rozkazie dziennym dowódcy jednostki.
3. Dowódca jednostki jest uprawniony do wprowadzenia dodatkowych figur bojowych, ich
kształtów i kolorów, które obowiązany jest określić we wzorze stanowiącym załącznik
do „Zbioru ćwiczeń”.
4. Opracowany „Zbiór ćwiczeń” należy wprowadzić rozkazem dziennym dowódcy JW.
5. Dowódca jednostki jest uprawniony do wprowadzania zmian do „Zbioru ćwiczeń” w
8
uzasadnionych przypadkach (np. ze względu na zmianę zadania rocznego dla danego
pododdziału lub ze względu na nowe sytuacje zaistniałe w trakcie wykonywania zadań.
6. Właściwą realizację postanowień programu strzelań umożliwiają:
1) umiejętność posługiwania się uzbrojeniem oraz znajomość teorii i zasad strzelania;
2) prawidłowa organizacja zajęć ze szkolenia ogniowego (strzeleckiego);
3) systematyczne prowadzenie ćwiczeń przygotowawczych i strzelań;
4) efektywne wykorzystanie bazy szkoleniowej, urządzeń szkolno-treningowych
(trenażerów, symulatorów);
5) utrzymanie w stałej sprawności technicznej uzbrojenia.
7. Kontrola wyszkolenia ogniowego (strzeleckiego) obejmuje strzelania i ćwiczenia
zrealizowane w danym etapie/okresie szkolenia.
8. Zabrania się upraszczania (ułatwiania) strzelań, a także używania większej liczby
amunicji niż przewidziano to w warunkach strzelań. Ponadto w trakcie prowadzenia
kontroli zabrania się powtarzania strzelania celem uzyskania wyższej oceny.
9. Ocenę niedostateczną wystawia się, jeżeli podczas strzelania naruszono warunki
bezpieczeństwa, strzelający prowadzi ogień do nie swojego celu oraz nieprzestrzegane są
warunki określone we wskazówkach warunków strzelań.
10. Strzelania można powtórzyć w następujących przypadkach:
1) na skutek zaistnienia niesprawności urządzeń strzelnicy podczas strzelania;
2) w przypadku wystąpienia niesprawności broni lub amunicji, których nie można
było wykryć przed i w trakcie strzelania;
3) jeżeli do figury (celu) strzelającego ogień prowadził inny strzelający;
4) na skutek nagłej zmiany warunków atmosferycznych uniemożliwiających
obserwację celów (prowadzenie ognia).
W czasie jednych zajęć ze szkolenia ogniowego (strzeleckiego) w celu podniesienia
kondycji strzeleckiej, istnieje możliwość wielokrotnego wykonania danego strzelania.
Decyzję o wykonaniu strzelania podejmuje kierownik strzelania. Ewidencjonuje się
wyniki wszystkich strzelań.
9
11. Strzelanie ocenia się na podstawie trafień w cel pociskami poprzez:
1) rejestrację trafień figur bojowych;
2) bezpośrednie oględziny figur bojowych;
3) obserwacje figur bojowych.
12. Oceniając strzelania, trafienia pociskami odbitymi zalicza się na równi z trafieniami
bezpośrednimi.
13. Oceniając strzelanie do figur bojowych z pierścieniami, zalicza się bezpośrednie trafienie
(trafienie w pierścień liczy się na korzyść strzelającego).
Każdorazowo, podczas sprawdzania liczby trafień, strzelający podchodzi do tarczy wraz
z kierownikiem strzelania.
14. Oceniając rzut granatem ręcznym (bojowym lub ćwiczebnym), za punkt trafienia
przyjmuje się miejsce wybuchu granatu bojowego, ćwiczebnego 1, a w czasie rzucania
granatem treningowym lub ćwiczebnym – miejsce uderzenia granatu o ziemię lub w cel.
Nie zalicza się rzutu, gdy w czasie wykonywania rzutu nie została wyjęta zawleczka z
zapalnika. W takim przypadku po dodatkowym przeszkoleniu żołnierza, ćwiczenie (rzut)
należy powtórzyć.
15. W strzelaniach podczas których rodzaj ognia określa strzelający oraz do prowadzenia
ognia seryjnego wykorzystuje się naboje z pociskami zwykłymi i smugowymi w
stosunku 3:1 (czyli: trzy „zwykłe” i jeden „smugowy” – nie dotyczy amunicji pakowanej
fabrycznie np. do MG 3). Jeżeli obowiązuje zakaz strzelania amunicją smugową, to za
jeden nabój smugowy nalicza się dwa naboje zwykłe.
16. Przed przystąpieniem do ćwiczeń przygotowawczych i strzelań szkolnych zezwala się
kierownikowi strzelania zapoznać szkolonych z rozmieszczeniem celów w terenie.
Podczas ćwiczeń przygotowawczych kierownikowi strzelania zezwala się na podawanie
uchyleń pocisków względem celu (np.: w prawo, w lewo, krótki, długi, w celu), bez
podawania jego wartości. Zabrania się pokazywania rozmieszczenia celów
w strzelaniach bojowych.
17. Strzelania z broni zespołowej wykonuje się w składzie obsługi. Celowniczy wykonuje
12
Posiadającego ładunek błysk dym.
10
strzelanie, pomocnik wyposażony w broń etatową wykonuje łączne czynności oraz
prowadzi obserwację przedpola. Podczas strzelania pomocnikowi zezwala się na
podawanie uchyleń pocisków względem celu. W pododdziałach, w których występuje
tylko celowniczy — prowadzi on ogień indywidualnie2.
18. Amunicję niezbędną do strzelań (ćwiczeń), jeżeli nie podano jej liczby w warunkach
strzelania – oblicza się wykorzystując tabele – średnie normy zużycia amunicji do
zniszczenia (trafienia) celu – Załącznik M.
19. Na strzelnicach (pasach taktycznych) obowiązują następujące oznaczenia:
1) linia wyjściowa (LW) – określająca miejsce strzelającego przed rozpoczęciem
strzelania;
2) linia otwarcia ognia (LOO) - określająca miejsce, od którego można rozpocząć
prowadzenie ognia;
3) linia przerwania ognia (LPO) – miejsce w którym należy bezwzględnie przerwać
ogień.
Podczas strzelań z broni strzeleckiej linię wyjściową (LW) wyznacza się
w odległości 10 m od linii otwarcia ognia (LOO). Natomiast podczas strzelań
z granatników LW wyznacza się w odległości 30 m. Powyższe linie oznacza się
wyraźnie widocznymi znakami (w nocy światłami), LW – białymi, LOO – czerwonymi,
LPO – zielonymi.
20. Punkt amunicyjny do strzelania urządza się przed LW lub w rejonie wyjściowym w
przypadku prowadzenia ćwiczeń (zajęć taktycznych) ze strzelaniem amunicją
bojową.
21. Jeżeli warunki strzelania nie określają inaczej to cele przewidziane do niszczenia w
pierwszej kolejności ukazują się po 30 sekundach od komendy „Naprzód” lub „Ognia”.
22. Czas strzelania liczy się od komendy kierownika strzelania „Naprzód” („Ognia”),
a kończy się po trafieniu celu (ukryciu się, zakończeniu ruchu lub upływie czasu
określonego w warunkach strzelania), który w warunkach strzelania określa się jako
ostatni w kolejności.
2
Jeżeli dopuszcza taką możliwość instrukcja uzbrojenia, z którego prowadzony jest ogień.
11
23. Podczas wykonywania strzelań w masce lub w nocy czas ukazywania celów wydłuża się
o 50%.
24. Odległość do celów mierzy się od LOO, a w przypadku celów ruchomych do
najdalszego ich położenia.
25. Figury bojowe ustawia się bez prześwitu, z wyjątkiem ustawionych na płozach.
Dopuszcza się prześwit równy wysokości płóz (nie więcej niż 50 cm). Ponadto, ustawia
się je w sektorze nie szerszym niż 0,100 (sto tysięcznych) mierzone od LOO. Figury
bojowe muszą odpowiadać kształtom i kolorom określonym we wzorze stanowiącym
załącznik do niniejszego programu (nie mogą kontrastować z terenem). Nie dotyczy
strzelań specjalnych i sytuacyjnych.
26. Prędkość poruszania się celów ruchomych imitujących pojazdy powinna wynosić: 12-16
km/h (na PCO nie mniej niż 25-30 cm/s), a celów imitujących piechotę 7-10 km/h. Cele
ruchome imitujące pojazdy ustawia się na ogół po jednym na każdym torze (drodze).
Jeżeli na jednym torze poprzecznym lub skośnym umieszcza się dwa cele, to odstęp
między nimi — mierzony z LOO — powinien wynosić co najmniej dziesięć tysięcznych
(00-10). Do celów ruchomych, poruszających się ruchem poprzecznym stosować figury
bojowe o projekcji bocznej, w ruchu skośnym płaszczyznę figury bojowej ustawia się
równolegle do LOO.
27. W nocy strzelanie prowadzi się do celów oświetlonych, demaskujących się błyskami
oraz nie demaskujących się. Do celów oświetlonych i demaskujących się błyskami
strzałów prowadzi się ogień wykorzystując podświetlenie podziałek celownika (nasadek
samoświecących) i mechaniczne przyrządy celownicze. Do celów niedemaskujących się
prowadzi się ogień wykorzystując celowniki optoelektroniczne, a cele demaskuje się
promiennikami podczerwieni i ciepła. Podczas strzelań w pomieszczeniach zezwala się
na używanie oświetlenia taktycznego.3
28. Jeżeli strzela się do celów oświetlonych, których oświetlenie umożliwia ocenę odległości
do celu sposobem „na oko” oraz wycelowanie broni w cel, to do ich oświetlenia stosuje
się naboje (pociski) oświetlające lub światło elektryczne (umieszczone na ziemi przed
3
Punkt 27 wprowadzono Rozkazem nr 232/Szkol./P7 szefa SG WP z dnia 14 marca 2013 r.
12
celem). Cele oświetla się tylko na czas ich ukazywania, określony warunkami strzelania.
Jeżeli mimo oświetlenia celu, użycia promiennika podczerwieni lub ciepła — cel jest
niewidoczny, strzelania nie prowadzi się.
29. Podczas strzelań w nocy na każdej strzelnicy w głębi pola tarczowego ustawia się
główny dozór świetlny4, wyraźnie wskazujący ogólny kierunek strzelania oraz dozory
świetlne wskazujące granicę lewego i prawego pasa ognia, różniące się od świateł
urządzeń strzelnicy (dopuszcza się wykorzystywanie światła chemicznego).
30. W przypadku, gdy warunki atmosferyczne (mgła, zamieć, itp.) ograniczają widoczność i
nie widać celu z odległości określonych dla danych warunków strzelań – strzelań nie
prowadzi się. Decyzję o zaniechaniu strzelania lub o jego przerwaniu podejmuje
kierownik strzelania po konsultacji z kierownikiem strzelnicy (obiektu).
31. Strzelnice, teren i sytuację tarczową przygotowuje kierownik strzelnicy lub obiektu
szkoleniowego – zgodnie z warunkami strzelania (ćwiczenia). Wszystkie prace związane
z przygotowaniem strzelnicy powinny być zakończone w czasie określonym przez
kierownika strzelania.
32. Kierownik strzelania oraz pozostałe osoby funkcyjne mogą realizować strzelania
osobiście wykonując czynności określone w warunkach strzelania, przy zachowaniu
zasad bezpieczeństwa.
ROZDZIAŁ 2.
OCENA WYSZKOLENIA
33. Ocena poziomu wyszkolenia strzeleckiego służy do określenia stopnia przygotowania

żołnierza do wykonywania zadań bojowych oraz śledzenia postępów umiejętności
strzeleckich w celu przejścia do kolejnego etapu, jakim są strzelania specjalne,
sytuacyjne oraz w składzie sekcji/grupy lub też pododdziału.
34. Strzelania szkolne, bojowe oraz sytuacyjne ocenia się według czterostopniowej skali
ocen: 5, 4, 3, 2.
35. Ocenę wyszkolenia strzeleckiego ze strzelań szkolnych i bojowych ustala się na
4
Nie dotyczy strzelnic garnizonowych.
13
podstawie średniej arytmetycznej określonej z dokładnością do jednej setnej
w następujący sposób:
1) „bardzo dobra” (bdb) - średnia arytmetyczna wynosi co najmniej 4,51;
2) „dobra” (db) - średnia arytmetyczna wynosi co najmniej 3,51;
3) „dostateczna” (dst) - średnia arytmetyczna wynosi co najmniej 2,51.
Warunkiem otrzymania pozytywnej oceny za przedmiot, zagadnienie, strzelanie
(ćwiczenia w rzucaniu granatami ręcznymi, strzelania szkolne i bojowe z broni
strzeleckiej; znajomość broni, zasad strzelania oraz umiejętność wykonywania norm
szkoleniowych) jest uzyskanie co najmniej 70% ocen pozytywnych dla pododdziału.
36. W przypadku, gdy ocenia się dwóch strzelających (przedmiot lub zagadnienie), to ogólną
ocenę ustala się stosując następującą zasadę: jeżeli jest jedna ocena „niedostateczna”
ogólna ocena jest „dostateczna” pod warunkiem, że druga ocena jest co najmniej
„dobra”. W przypadku, gdy ocenia się trzech strzelających, to ogólną ocenę ustala się
stosując następującą zasadę: jeżeli jest jedna ocena „niedostateczna” ogólna ocena jest
„dostateczna” pod warunkiem, że dwie pozostałe oceny są pozytywne.
37. W przypadku, gdy z danego rodzaju uzbrojenia (np. broń wyborowa) strzelał
jeden żołnierz, jego ocenę – podczas kontroli – dodaje się do oceny tego rodzaju
uzbrojenia, z którego strzelała największa liczba żołnierzy (np. karabinek), wystawiając
wspólną ocenę.
38. Ocenę indywidualną za strzelania, wystawia się zgodnie z warunkami strzelania.
Ogólną ocenę indywidualną ustala się na podstawie średniej arytmetycznej ocen ze
wszystkich strzelań oraz ćwiczeń (zrealizowanych w toku szkolenia programowego), a
także wykonywania norm szkoleniowych oraz znajomości broni i zasad strzelania.
39. Ogólną ocenę pododdziału ustala się na podstawie średniej arytmetycznej z ocen za
poszczególne rodzaje strzelań (zrealizowanych w pododdziale w toku szkolenia
programowego), ćwiczeń w rzucaniu granatami ręcznymi, norm szkoleniowych oraz
znajomości budowy broni i zasad strzelania.
40. Ocenę ogólną oddziału (samodzielnego pododdziału) za wyszkolenie strzeleckie
podczas kontroli ustala się na podstawie średniej arytmetycznej ocen ze strzelań ze
14
wszystkich rodzajów broni (zgodnie z obowiązującym programem strzelań) oraz
znajomości budowy broni i zasad strzelania lub tylko na podstawie części z nich. W
jednostkach organizacyjnych szkolnictwa wojskowego dodatkowo z metodyki szkolenia
strzeleckiego. Ocenę strzelania z określonego rodzaju broni (jednego lub kilku) ustala
się na podstawie średniej arytmetycznej ocen wszystkich strzelań.
41. Podczas kontroli wyszkolenia strzeleckiego oddziału (samodzielnego pododdziału)
sporządza się zestawienie ocen za poszczególne strzelania objęte kontrolą – zgodnie
z obowiązującym programem strzelań. Zestawienie przykładowo wypełnione ocenami
przedstawiono w Załączniku S. W analogiczny sposób ocenia się realizację zamierzeń
szkoleniowych przez pododdziały i oddziały w roku szkolnym lub innym okresie, a także
określenia postępów w nauczaniu.
ROZDZIAŁ 3.
PORZĄDEK PODCZAS STRZELAŃ
42. Podczas strzelań i ćwiczeń, w ramach których prowadzi się „ogień”, wszystkie czynności
porządkowe i organizacyjne wykonuje się na komendę kierownika strzelania
(ćwiczenia), a czynności wynikające z opisu ćwiczenia strzelający wykonują
samodzielnie. Komendy i sygnały podaje się głosem przez techniczne środki łączności
lub inne urządzenia (znaki umowne). W przypadku strzelań specjalnych kierownik
strzelania podaje komendę do rozpoczęcia strzelania. W dalszej części sekcją (drużyną,
grupą) kieruje jej dowódca.
43. Podczas strzelań z broni strzeleckiej obowiązuje następujący porządek:
1) po upewnieniu się o gotowości do strzelania obsługi strzelnicy, sprawdzeniu
ubezpieczeń i otrzymaniu zgody na strzelanie, kierownik strzelania podaje komendę
“Uwaga – strzelanie!” – wszyscy strzelający i osoby funkcyjne znajdujące się w
strefie zagrożenia hałasem zakładają ochronniki słuchu;
2) na komendę kierownika strzelania np.: „Zmiana pobrać amunicję, amunicyjny
wydać zmianie po….(wymienia wymaganą ilość amunicji,)… strzelający żołnierze
ustawiają się przed punktem amunicyjnym (rejonem wyczekiwania) pobierają
15
nakazaną ilość amunicji, ładują ją do magazynków według wytycznych
prowadzącego strzelanie. Amunicja może być wydana w magazynkach (taśmach).
Magazynki wkłada się do toreb, amunicję do karabinków-granatników i granatników
ładuje się do toreb i noszaków. Skrzynki z amunicją podłącza się do karabinu. Po
wydaniu zmianie amunicji, kierownik punktu amunicyjnego melduje „Wydałem
zmianie … nabojów” podając sumę wydanej amunicji;
3) na komendę kierownika strzelania np.: „Zmiana (strzelający) na linii wyjściowej –
zbiórka” zmiana (strzelający) ustawia się na LW na wprost stanowisk ogniowych.
Broń musi być zabezpieczona a magazynek bez nabojów dołączony do niej. W
przypadku ładowania amunicji do obu magazynków pistoletu wojskowego,
magazynku nie podłącza się do broni przed zajęciem stanowiska na LW 5;
4) po zakończeniu powyższych czynności, na komendę kierownika strzelania „Zmiana
(strzelający) – Naprzód” zmiana (strzelający) zajmuje stanowisko ogniowe. Po
zajęciu stanowisk ogniowych zmiana (strzelający) przygotowuje się do strzelania –
ładuje broń, prowadzi obserwację w wyznaczonym sektorze, a po wykryciu celu
samodzielnie go ostrzeliwuje (w czasie strzelania szkolnego nr 1 z karabinka
i pistoletu wojskowego, strzelający prowadzi ogień po komendzie kierownika
strzelania – „Do popiersia – ognia”);
5) jeżeli warunki przewidują zmianę stanowiska ogniowego lub postawy strzeleckiej,
to strzelający po zniszczeniu (ukryciu) celu, zabezpiecza broń i samodzielnie
zmienia stanowisko lub postawę strzelecką. Po zmianie postawy lub stanowiska
strzelający prowadzi ogień do następnego celu;
6) jeżeli warunki strzelania wymuszają załadowanie amunicji do dwóch lub więcej
magazynków to strzelający dokonuje samodzielnie zmiany magazynka tak, aby
broń przez cały czas była skierowana w kierunku pola tarczowego (w miejsce
bezpieczne), przeładowuje broń (zwalnia blokadę zamka) i dalej prowadzi ogień do
celu;
5
Nie dotyczy Wojsk Specjalnych. W Wojskach Specjalnych na komendę kierownika strzelania np.: „Zmiana (strzelający) na
linii wyjściowej – zbiórka” zmiana (strzelający) ustawia się na LW na wprost stanowisk ogniowych. Broń musi być
zabezpieczona a magazynek odłączony od niej.
16
7) jeżeli podczas strzelania nastąpi uszkodzenie (niesprawność) broni lub amunicji,
strzelający samodzielnie je usuwa i prowadzi dalej ogień; w razie niemożliwości
usunięcia podnosi rękę i melduje – „Zacięcie”;
8) po zakończeniu strzelania strzelający zabezpiecza broń, kierownik podaje komendy:
„Przerwij ogień”, „Rozładuj”, „Przejrzeć broń”. Strzelający samodzielnie
przegląda broń. Żołnierz odłącza magazynek, odwodzi zamek w tylne
położenie, sprawdza komorę nabojową, zwalnia zamek (lub blokadę zamka),
oddaje strzał kontrolny w kierunku pola tarczowego i zabezpiecza broń.
Przegląd broni nadzoruje kierownik strzelania;
W przypadku strzelania przez żołnierzy niezawodowych kierownik podaje
komendy: „Przerwij ogień”, „Rozładuj”, „Do przejrzenia broń”. Żołnierz odłącza
magazynek, odwodzi zamek w tylne położenie, natomiast kierownik strzelania
sprawdza komorę nabojową i oznajmia „Przejrzałem”, wówczas strzelający zwalnia
zamek (lub blokadę zamka), oddaje strzał kontrolny w kierunku pola tarczowego i
zabezpiecza broń.
9) po rozładowaniu broni kierownik podaje komendy, np.: „Powstań”, „Na linię
wyjściową – marsz” niewystrzeloną amunicję strzelający zdaje kierownikowi punktu
amunicyjnego. Po przeglądzie można prowadzić strzelających do tarczy, w celu
omówienia wyników;
10) po zakończeniu strzelania przez pododdział, kierownik strzelania podaje komendę:
„Koniec strzelania” strzelający i osoby funkcyjne zdejmują ochronniki słuchu;
11) w czasie strzelania w maskach przeciwgazowych komendę „Maski – włóż” podaje
się na LW po wydaniu amunicji zmianie strzelającej, natomiast „Maski – zdjąć” po
ukończeniu strzelania i powrocie na LW;
12) łuski zbiera się i przekazuje kierownikowi punktu amunicyjnego po zakończeniu
strzelania przez pododdział;
13) podczas strzelań w ruchu, w zależności od potrzeb do nadzorowania strzelających,
należy wyznaczyć rozjemcę lub rozjemców ogniowych (wyznaczonych w rozkazie
17
dziennym). Kierownik strzelania obserwuje przebieg strzelania z LOO lub ze
stanowiska dowodzenia i ewentualnie koryguje sterowanie polem tarczowym.
44. Szczegółowe zasady organizowania rzutu granatem, zabezpieczenie materiałowo
techniczne czynności osób funkcyjnych należy prowadzić zgodnie z obowiązującymi w
SZ RP instrukcjami dotyczącymi użytkowania (wykorzystania) granatów ręcznych.
Podczas rzucania granatami bojowymi obowiązuje następujący porządek:
1) kierownik ćwiczenia sprawdza, czy szkoleni znają warunki ćwiczenia, zasady
bezpieczeństwa oraz obchodzenia się z granatami, po czym zapoznaje ich
z przebiegiem ćwiczenia, rozmieszczeniem punktów i stanowisk na rzutni
granatów – (wariant – Załącznik O) – oraz omawia sposób zachowania się na
rzutni;
2) pododdział wchodzi do schronu, którego nie wolno opuszczać bez zgody
kierownika schronu odpowiedzialnego za przestrzeganie ustalonego porządku i
warunków bezpieczeństwa w schronie (kierownik schronu jest wyznaczany w
rozkazie dziennym i podlega kierownikowi ćwiczenia)*. * dla Wojsk Specjalnych:
pododdział zajmuje miejsce wskazane przez kierownika zajęć lub przyjmuje szyk
zgodnie z procedurami operacyjnymi, przy zachowaniu ustalonego porządku
taktycznego oraz warunków bezpieczeństwa;
3) po osiągnięciu gotowości do rzutów na przedpiersiu okopu lub na wozie bojowym,
z którego prowadzi się rzut, ustawia się czerwoną chorągiew;
4) na komendę komendę kierownika ćwiczenia (dwa sygnały dźwiękowe gwizdkiem
– kierownik schronu podaje komendę „szer. Kowalski do punktu amunicyjnego –
naprzód”), szkolony udaje się do punktu wydawania granatów, odbiera granat i
samodzielnie przechodzi do punktu wydawania zapalników. Po pobraniu zapalnika,
w zależności od konstrukcji rzutni, udaje się na punkt wyczekiwania (na komendę
kierownika punktu „Do punktu wyczekiwania – naprzód”) lub bezpośrednio na
SO do kierownika ćwiczenia (na komendę kierownika punktu „Na stanowisko
ogniowe – naprzód”). Kierownik punktu czerwoną chorągiewką sygnalizuje
obecność szkolonego na punkcie wyczekiwania – (pozostali szkoleni znajdują się
18
w schronie);
5) szkolony z punktu wyczekiwania na komendę kierownika punktu „Na stanowisko
ogniowe – naprzód” udaje się na SO. W tym czasie kierownik schronu nakazuje
kolejnemu szkolonemu udać się na punkt wydawania granatów (punkt
amunicyjny). Kierownik ćwiczenia po dokonaniu sprawdzenia czy we wszystkich
punktach znajdują się szkoleni – czerwone chorągiewki w górze – rozpoczyna
szkolenie;
6) granaty uzbraja się tylko na SO pod bezpośrednim nadzorem kierownika ćwiczenia
na komendę „Przygotować granat”;
7) na komendę kierownika ćwiczenia (poprzedzoną jednym sygnałem dźwiękowym
gwizdkiem – rozpoczęcie rzutu) „Do atakującej piechoty, granatem – ognia”
szkolony wykonuje rzut. Natychmiast po rzucie szkolony i kierownik ćwiczenia
chronią się za przednią ścianą SO;
8) po wybuchu kierownik ćwiczenia daje sygnał dwa sygnały dźwiękowe gwizdkiem
(ukończenie rzutu) oraz podaje komendę dla szkolonego „Do punktu
obserwacyjnego – naprzód”. Rzucający granatem udaje się na PO, skąd
obserwować będzie wybuch granatu przez peryskop. Szkolony, który przebywał na
PO (po sygnale kierownika ćwiczenia „dwa gwizdki”) samodzielnie udaje się do
schronu – kierownik schronu czerwoną chorągiewką sygnalizuje przybycie
kolejnego szkolonego.
45. Podczas ćwiczeń i strzelań obowiązuje ubiór polowy (ćwiczebny, specjalny), a ponadto
ćwiczący i osoby funkcyjne (w zależności od potrzeb) posiadają:
1) w czasie strzelań z broni strzeleckiej: broń, torbę z magazynkami, hełm (jeżeli
przysługuje etatowo), maska przeciwgazowa, torbę na granaty (podczas ćwiczeń w
rzucaniu granatami), o ile kierownik zajęć/strzelania nie określi inaczej;
2) w czasie strzelań z broni strzeleckiej w niskich temperaturach (poniżej zera – w
okresie zimowym) zezwala się na jego realizację w czapce zimowej (zamiast
hełmu) – decyzję podejmuje kierownik strzelania;
3) w czasie rzucania granatem – dodatkowo wszystkie osoby funkcyjne i ćwiczący
19
występują w hełmach;
4) w czasie strzelań na obiektach garnizonowych i poligonowych w oznaczonych
strefach (niebezpiecznego hałasu) wszyscy występują w ochronnikach słuchu.
ROZDZIAŁ 4.
OBOWIĄZKI OSÓB FUNKCYJNYCH
46. Do kierowania strzelaniem (ćwiczeniem), wykonywania czynności pomocniczych

i zapewnienia bezpieczeństwa podczas strzelania wyznacza się (obowiązkowo) –
rozkazem dowódcy jednostki (co najmniej dzień przed zajęciami) – następujące osoby
funkcyjne:
1) kierownika strzelania6.
2) kierownika zabezpieczenia medycznego – wyznaczonego lekarza, pielęgniarza7
(pielęgniarkę), ratownika medycznego odpowiedzialnego za zabezpieczenie
medyczne strzelania;
3) kierownika punktu amunicyjnego (wyznaczonego z przeszkolonych w tym zakresie
żołnierzy strzelającego pododdziału) – oraz jeżeli zachodzi taka konieczność –
amunicyjnych (kierowników podpunktów amunicyjnych na poszczególnych
kierunkach strzelania;
4) obserwatorów;
5) jeżeli wymagają tego warunki lokalne lub potrzeby wyznacza się dodatkowo:
a) dowódcę i pododdział ubezpieczenia z samochodem,
b) technika łączności wyposażonego w niezbędny sprzęt,
c) radiotelefonistę (radiotelefonistów),
6
Na kierownika ćwiczenia ze strzelaniem wyznacza się dowódcę co najmniej o jeden poziom wyżej od dowódcy strzelającego
pododdziału. Pełni on jednocześnie obowiązki kierownika strzelania. Podczas ćwiczeń taktycznych z wojskami Zastępcę
Kierownika ćwiczenia ds. działań taktycznych i ogniowych (lub innego wyznaczonego przez Kierownika Ćwiczenia oficera)
wyznacza się na kierownika strzelania.
7 4
Minimum po ukończonym kursie kwalifikacyjnym w dziedzinie pielęgniarstwa ratunkowego, anestezjologii i intensywnej
opieki, chirurgii, kardiologii, pediatrii.
20
d) technika uzbrojenia wyposażonego w zapasowe części i narzędzia,
e) dowódcę i drużynę przeciwpożarową ze sprzętem i samochodem,
f) inne osoby funkcyjne (wówczas w rozkazie dziennym dowódcy jednostki
wojskowej należy określić ich zadania),
g) rozjemcę lub rozjemców ogniowych.
47. Żołnierze wyznaczeni do pełnienia określonych funkcji podczas strzelania muszą
znać zasady bezpieczeństwa obowiązujące w czasie strzelania oraz zakres swoich
obowiązków.
48. W czasie strzelań (ćwiczeń) prowadzi się obserwację w sektorach określonych
w instrukcji dotyczącej zasad bezpieczeństwa na poligonie (strzelnicy), a ponadto
podczas strzelań z granatników obserwację niewybuchów. Obserwację organizuje
kierownik strzelania, a obserwację niewybuchów kierownik strzelnicy (obiektu).
49. Kierownik strzelania jest odpowiedzialny za przestrzeganie ustalonego porządku, zasad
bezpieczeństwa oraz warunków strzelania i podlegają mu wszystkie osoby uczestniczące
w strzelaniu.
Na kierownika strzelania wyznacza się żołnierza lub osobę wyznaczoną rozkazem
dowódcy JW. wyszkoloną do prowadzenia zajęć z użyciem broni i amunicji bojowej.
Kierownik strzelania zobowiązany jest:
1) w okresie poprzedzającym strzelanie:
a) zapoznać się z rozkazem dziennym w części dotyczącej strzelania,
b) udzielić instruktażu osobom funkcyjnym (o ile to możliwe w miejscu
prowadzenia zajęć),
c) zapoznać się z Planem zabezpieczenia medycznego strzelnicy/obiektu,
d) opracować plan-konspekt do przeprowadzenia zajęć;
2) bezpośrednio przed strzelaniem:
a) przyjąć meldunek od kierownika obiektu o gotowości obsługi i obiektu do
strzelania,
b) sprawdzić zgodność ustawienia pola tarczowego z warunkami strzelania oraz
sprawność jego urządzeń,
21
c) sprawdzić wyposażenie strzelającego pododdziału (grupy szkoleniowej),
d) sprawdzić rozładowanie broni (dokonać przeglądu broni),
e) sprawdzić, czy strzelający znają warunki strzelania,
f) podać warunki bezpieczeństwa,
g) określić kolejność strzelania,
h) sprawdzić zrozumienie komend przez żołnierzy wykorzystujących środki
ochrony słuchu;
3) w czasie strzelania:
a) kierować osobiście strzelaniem,
b) prowadzić na bieżąco ewidencję wyników strzelań,
c) w razie naruszenia zasad bezpieczeństwa przerwać strzelanie i usunąć ich
przyczynę;
4) po zakończeniu strzelania:
a) sprawdzić rozładowanie broni (dopilnować przeglądu broni),
b) omówić przebieg strzelania i podać ocenę,
c) zorganizować obsługiwanie sprzętu i broni,
d) nadzorować rozliczenie amunicji;
5) w razie wystąpienia wypadku na strzelnicy przerwać strzelanie, zorganizować
działania w celu udzielenia pierwszej pomocy, w tym samym czasie wezwać
kierownika zabezpieczenia medycznego, postępować zgodnie z jego poleceniami
oraz zabezpieczyć miejsce zdarzenia.
50. Jeżeli korzysta się jednocześnie z dwóch lub większej liczby strzelnic (kierunków
strzelań), które są pod względem bezpieczeństwa od siebie zależne i mogą być
wykorzystywane tylko równolegle, to wyznacza się głównego kierownika strzelania
(zajęć), który odpowiada za bezpieczeństwo i ogólny porządek na wszystkich
strzelnicach. Podlegają mu poszczególni kierownicy strzelań. W takim przypadku,
sygnały i komendy podaje się w odpowiednim czasie – najpierw główny kierownik
strzelania, a następnie kierownicy strzelań przekazują je do wykonywania na
poszczególnych strzelnicach (kierunkach strzelań).
22
51. Na każdym obiekcie szkoleniowym na którym odbywa się strzelanie, wyznacza się
kierownika zabezpieczenia medycznego wraz z kierowcą i pojazdem sanitarnym.
Kierownik zabezpieczenia medycznego w czasie prowadzenia czynności ratunkowych
kieruje akcją ratowniczą. Żołnierze biorący udział w strzelaniu w czasie prowadzenia
czynności ratunkowych wykonują jego polecenia.
Kierownik zabezpieczenia medycznego wyposażony jest w:

a) środki łączności: pozwalające na łączność z dyspozytorem najbliższej jednostki
Państwowego Systemu Ratownictwa Medycznego oraz kierownikiem strzelania;
b) wyposażenie indywidualne – minimum – plecak ratownika medycznego
(PRM)/torba ratownika medycznego.
Na każdym obiekcie szkoleniowym, na którym odbywa się strzelanie, wyznacza się
punkt medyczny oznaczony napisem „PUNKT MEDYCZNY” lub znakiem taktycznym
punktu opatrunkowego. Punkt medyczny jest miejscem gdzie w czasie strzelania
przebywa kierownik zabezpieczenia medycznego, kierowca i pojazd sanitarny.
52. Jeżeli odległość między strzelnicami (obiektami szkoleniowymi), na których odbywa się
strzelanie nie przekracza 5 min. dojazdu, można wyznaczyć jednego kierownika
zabezpieczenia medycznego dla wszystkich strzelań odbywających się jednocześnie na
w/w strzelnicach. W tym przypadku dopuszcza się wyznaczenie do zabezpieczenia
medycznego strzelania ratownika medycznego, wyposażonego w plecak ratownika
medycznego (PRM) oraz środki łączności.
53. Kierownik zabezpieczenia medycznego zapoznaje się i zobowiązany jest postępować
zgodnie z zatwierdzonym przez dowódcę jednostki wojskowej, któremu podlegają
obiekty szkoleniowe „Rocznym planem zabezpieczenia medycznego strzelań na danej
strzelnicy (obiekcie)”, który zawiera następujące informacje:
1) procedurę udzielania pomocy i ewakuacji medycznej w razie wystąpienia wypadku;
2) opis środków i sposobów łączności w razie wystąpienia wypadku;
3) drogi dojazdu i rozmieszczenie szpitali w rejonie obiektu szkoleniowego;
23
4) dane teleadresowe jednostek Państwowego Systemu Ratownictwa Medycznego w
pobliżu obiektu szkoleniowego.
Roczny plan zabezpieczenia medycznego strzelań podlega bieżącej aktualizacji.
Kierownikowi zabezpieczenia medycznego podlega bezpośrednio kierowca pojazdu
sanitarnego oraz personel medyczny wyznaczony do zabezpieczenia strzelania na drugiej
strzelnicy.
54. Kierownik zabezpieczenia medycznego współpracuje z kierownikiem strzelania w
zakresie organizacji, bezpieczeństwa i zapobiegania wypadkom w czasie strzelania.
55. Kierownika punktu amunicyjnego wyznacza się spośród przeszkolonych w tym
zakresie żołnierzy. Jest on zobowiązany:
1) znać zasady obchodzenia się z amunicją;
2) sprawdzić zgodność liczby i rodzajów amunicji przewidzianej do strzelania oraz jej
stan techniczny;
3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa w punkcie amunicyjnym;
4) wydawać (na rozkaz kierownika strzelania) amunicję strzelającym, w ilościach
określonych przez kierownika zajęć/strzelania i odbierać od nich nie wystrzelone
naboje;
5) znać stan posiadanej i wydanej amunicji;
6) utrzymywać i zapewnić ochronę, porządek i dyscyplinę w punkcie amunicyjnym;
7) rozliczyć się z amunicji po zakończeniu strzelania i złożyć meldunek kierownikowi
strzelania.
Kierownik punktu amunicyjnego, na czas przewozu środków bojowych, może być
również wyznaczony rozkazem dziennym dowódcy jednostki wojskowej na dowódcę
konwoju. W przypadku konwoju składającego się z więcej niż trzech konwojentów,
wyznacza się dodatkowo zastępcę dowódcy konwoju.b Obowiązki i zadania służby
konwojowej określa „Regulamin Ogólny SZ RP” oraz „Instrukcja o ochronie obiektów
wojskowych”.
56. Obserwator (obserwatorzy) wyposażony jest w środki łączności lub sygnalizacji
(chorągiewki, latarkę elektryczną z możliwością zmiany kolorów światła, pistolet
24
sygnałowy z nabojami sygnałowymi, przyrządy obserwacyjne). Na strzelnicach
pistoletowych i broni małokalibrowej wyposażenie obserwatora ustala kierownik
strzelania, według potrzeb. Obserwator nie może bez rozkazu przełożonego opuścić
wyznaczonego punktu obserwacyjnego. Jest on zobowiązany prowadzić obserwację w
wyznaczonym sektorze i meldować kierownikowi strzelania o:
1) naruszeniu zasad bezpieczeństwa;
2) pojawieniu się ludzi, sprzętu lub zwierząt w wyznaczonym sektorze obserwacji;
3) zauważeniu sygnałów nakazujących przerwanie ognia;
4) powstaniu pożaru.
57. Radiotelefonistę (radiotelefonistów) na czas strzelania wyznacza się spośród
specjalistów pododdziału łączności lub specjalistę łączności ze strzelającego
pododdziału. Podlega on bezpośrednio kierownikowi strzelania i wykonuje jego
polecenia. Jego wyposażenie stanowią: środki łączności, chorągiewki lub latarka
sygnalizacyjna. Do jego obowiązków należy:
1) znajomość przydzielonego sprzętu łączności i umiejętność posługiwania się nim;
2) znajomość zasad prowadzenia korespondencji przez techniczne środki łączności;
3) wykonywanie czynności zgodnie z obowiązującymi instrukcjami, zakresem
obowiązków oraz zadaniami postawionymi przez kierownika strzelania.
58. Technika uzbrojenia wyznacza się spośród żołnierzy lub pracowników wojska
o specjalności uzbrojenie. W czasie realizowania strzelań podlega on kierownikowi
strzelania. Jego wyposażenie stanowią: zestaw części zapasowych i narzędzia. Do jego
obowiązków należy:
1) znajomość sprzętu uzbrojenia wykorzystywanego w czasie strzelań, umiejętność
obsługiwania i usuwanie podstawowych niesprawności;
2) zlokalizowanie uszkodzenia sprzętu uzbrojenia na polecenie kierownika strzelania,
dokonanie naprawy lub wnioskowanie o wymianę sprzętu;
3) wykonywanie pozostałych czynności zgodnie z zadaniami postawionymi przez
kierownika strzelania (np. prowadzić szkolenie w punkcie nauczania).
59. Obserwatora (obserwatorów) niewybuchów wyznacza kierownik strzelania

25
(ćwiczenia) w przypadku, gdy na poligonie (strzelnicy) nie ma etatowej obsługi.
Obserwator prowadzi dziennik obserwacji zaznaczając w nim miejsca upadku
niewybuchów podczas prowadzenia ognia z granatników oraz przeciwpancernych
pocisków kierowanych. Po zakończeniu strzelania (ćwiczenia) obserwator dostarcza
dziennik obserwacji kierownikowi strzelnicy.
60. Dowódca drużyny przeciwpożarowej w czasie strzelania podlega bezpośrednio
kierownikowi strzelania. Drużyna przeciwpożarowa wyposażona jest w środki transportu
i łączności oraz niezbędny sprzęt przeciwpożarowy. Obowiązkiem dowódcy drużyny
przeciwpożarowej jest:
1) utrzymywanie stałej łączności przez techniczne środki łączności z kierownikiem
strzelania;
2) utrzymywanie pododdziału i sprzętu ppoż. w stałej gotowości do
natychmiastowego podjęcia akcji gaśniczej;
3) dowodzenie pododdziałem ppoż. zachowując środki ostrożności i przestrzegając
zasad obowiązujących podczas akcji gaśniczych;
4) wykonywanie pozostałych czynności zgodnie z obowiązującymi instrukcjami oraz
postawionymi zadaniami przez kierownika strzelania.
61. Rozjemcę (rozjemców) ogniowego wyznacza się spośród żołnierzy strzelającego
pododdziału. Do ich obowiązków należy:
1) sprawdzenie znajomości warunków bezpieczeństwa przez stany osobowe
pododdziału;
2) znajomość rozmieszczenia celów i kolejności ich pokazywania, LW, LOO, LPO,
minimalnych odległości strzelań do poszczególnych celów, przewidywanych
sposobów strzelania i manewrów ogniem, granic bezpieczeństwa strzelania,
ustalonych sygnałów, ilości wydanej amunicji;
3) niedopuszczanie do prowadzenia ognia do celów z mniejszych odległości niż
podane w zasadach bezpieczeństwa;
4) przerwanie prowadzenia ognia w razie nieprzestrzegania zasad bezpieczeństwa i
warunków strzelania, o ich naruszeniu meldować natychmiast kierownikowi
26
strzelania;
5) dopilnowanie rozładowania broni po zakończeniu strzelania.
62. Inne osoby funkcyjne strzelania (strzelań) wykonują czynności zgodnie
z obowiązującymi instrukcjami oraz zadaniami postawionymi przez kierownika
strzelania (określone w rozkazie dowódcy JW.).
ROZDZIAŁ 5.
ZASADY BEZPIECZEŃSTWA
63. ZASADY BEZPIECZEŃSTWA SĄ NADRZĘDNE W STOSUNKU DO WYMOGÓW

TAKTYKI I ZASAD PROWADZENIA OGNIA.
64. Bezpieczeństwo zapewnia się przez właściwą organizację strzelań, ścisłe przestrzeganie
postanowień programu i zasad bezpieczeństwa ustalonych w instrukcjach dla ośrodków
szkolenia poligonowego (pasów taktycznych i strzelnic garnizonowych).
65. Dla każdego obiektu szkoleniowego opracowuje się instrukcję określającą
obowiązujące zasady bezpieczeństwa, dostosowaną do warunków miejscowych,
uwzględniającą zasady zawarte w programie strzelań. Instrukcja znajduje się u
kierownika obiektu. Jej postanowienia ściśle obowiązują wszystkich żołnierzy biorących
udział w strzelaniu – ćwiczeniu (również osoby kontrolujące). Ponadto na obiekcie
szkoleniowym znajduje się zatwierdzony „Roczny plan zabezpieczenia medycznego”.
66. Wszystkie osoby funkcyjne i osoby funkcyjne i ćwiczący żołnierze są zobowiązani do
przestrzegania zasad bezpieczeństwa. Przed każdym strzelaniem (ćwiczeniem) dowódcy
pododdziałów (kierownicy zajęć, ćwiczeń, strzelań) mają obowiązek zapoznania
żołnierzy ze szczegółowymi zasadami bezpieczeństwa obowiązującymi na danym
obiekcie szkoleniowym oraz zasadami postępowania w przypadku wystąpienia
(wykrycia) niewypałów i niewybuchów amunicji bojowej i ćwiczebnej (pocisków,
granatów, materiału wybuchowego, spłonek, zapalników, środków trujących, itp.).
27
67. Każdy żołnierz odpowiada za swoje postępowanie w zakresie przestrzegania
warunków bezpieczeństwa.
68. Teren strzelnicy (obiektu) przed strzelaniem należy sprawdzić pod względem
wymogów programu strzelań i usunąć z niego osoby postronne, zwierzęta hodowlane
oraz zbędny sprzęt.
69. Podczas prowadzenia ognia w nocy, zabrania się jakiegokolwiek przemieszczania
sprzętu i ludzi w rejonie strzelnicy, pasa taktycznego, obiektu (z
wyjątkiem sprzętu ćwiczących) oraz używania otwartego ognia itp.
70. Rejony ośrodka szkolenia poligonowego (pasa ćwiczeń taktycznych, strzelnicy),
na których znajdują się niewybuchy, niewypały, miny, zapalniki lub materiały
wybuchowe, trujące, urządzenia imitujące, itp., ogradza się i oznacza wskaźnikami z
napisami ostrzegawczymi. Doraźnie rejony te mogą być oznaczone chorągiewkami lub
innymi charakterystycznymi znacznikami określonymi przez kierownika obiektu.
71. Sposób poruszania się po strzelnicy (obiekcie) określa kierownik strzelania podczas
rozpoczęcia zajęć.
72. Obserwację organizuje się w celu uzyskania informacji podczas strzelań o pojawieniu
się ludzi, sprzętu i zwierząt w rejonie ćwiczeń (strzelania) lub powstania pożaru, a także
w celu określenia miejsc upadku niewybuchów.
73. Wszyscy żołnierze znajdujący się na przedpolu powinni być ukryci w schronach
zapewniających bezpieczeństwo. Zmienianie chorągwi (świateł) na schronie odbywa się
bez wychodzenia z niego. Żołnierze, którzy na komendę kierownika strzelania wychodzą
ze schronów w celu sprawdzenia wyników, ustawienia nowych figur bojowych
w miejsce zniszczonych lub usunięcia niesprawności urządzeń (strzelnicy) powinni być
ubrani w specjalne kamizelki odblaskowe.
74. Zezwolenie na prowadzenie strzelania amunicją bojową na obiektach poligonowych
wydaje komendant ośrodka poligonowego lub jego zastępca. Praktyczna realizacja
strzelań prowadzona jest wyłącznie za zgodą kierownika (komendanta) obiektu
(strzelnicy).
75. Strzelanie rozpoczyna się po podniesieniu czerwonej chorągwi na stanowisku
28
dowodzenia kierownika strzelania, a w nocy – po zapaleniu czerwonego światła.
76. Zabrania się strzelać:
1) z broni technicznie niesprawnej;
2) amunicją niesprawną, której użycie jest zabronione, niezgodną z typem użytej
broni;
3) poza wyznaczone pasy ognia (strzelnicy, pasa ćwiczeń taktycznych);
4) do schronów (niezależnie od tego, czy przebywają w nich ludzie), a także do
innych urządzeń poligonowych – strzelnicy – (wieże, dozory, itp.);
5) jeżeli jest podniesiona biała chorągiew lub zapalone białe światło na stanowisku
dowodzenia kierownika strzelania oraz na schronach, w których przebywają ludzie;
6) w przypadku braku łączności między kierownikiem strzelania a schronami.
77. Strzelanie przerywa się na komendę (sygnał) kierownika strzelania lub samodzielnie,
w razie:
1) pojawienia się przed strzelającymi ludzi, sprzętu i zwierząt;
2) padania pocisków poza wyznaczone pasy ognia (strzelnicy, pasa ćwiczeń
taktycznych);
3) utraty łączności z kierownikiem strzelania;
4) utraty orientacji w terenie przez strzelającego;
5) powstania pożaru;
6) podniesienia białej chorągwi lub zapalenia białego światła na stanowisku
dowodzenia kierownika strzelania lub na schronie;
7) utraty łączności ze schronami, w których znajdują się ludzie;
8) otrzymania meldunku lub sygnału o naruszeniu bezpieczeństwa.
78. W celu natychmiastowego przerwania ognia przez wszystkich strzelających, kierownik
strzelania podaje przez urządzenia techniczne lub głosem komendę „Przerwij ogień”, a
następnie rozkazuje opuścić czerwoną chorągiew (zgasić czerwone światło) i podnieść
białą chorągiew (zapalić białe światło) na stanowisku dowodzenia i na schronach. W
przypadku utraty łączności, uszkodzenia urządzeń technicznych, itp. sygnał
natychmiastowego przerwania ognia podaje się nabojem sygnałowym „Czerwony
29
ogień”. Nabojów tych zabrania się stosować we wszystkich innych sytuacjach podczas
ćwiczeń i strzelań.
79. Amunicja w punkcie amunicyjnym znajduje się pod nadzorem kierownika punktu
amunicyjnego/amunicyjnego, a także chroniona jest przez niego przed działaniem
czynników atmosferycznych, a zwłaszcza kurzu, wilgoci i promieni słonecznych.
80. Podczas ćwiczeń w rzucaniu ręcznymi granatami bojowymi należy kierować się
ustaleniami zawartymi w obowiązujących instrukcjach granatów ręcznych oraz
przestrzegać następujących zasad bezpieczeństwa:
1) bezwzględnego obowiązku dokładnego przejrzenia granatów i zapalników
bojowych przez kierownika punktu wydawania granatów i kierownika punktu
wydawania zapalników przed wydaniem ich żołnierzom. Podczas przeglądu należy
zwrócić uwagę, czy: skorupa granatu nie ma pęknięć lub rdzy, kadłub zapalnika nie
jest zanieczyszczony i nie ma wgłębień, zapalnik jest czysty, nie zardzewiały lub
pęknięty, końce zawleczki są zgięte i nie mają pęknięć na zgięciach.
2) zdanie uszkodzonych granatów i zapalników służbie uzbrojenia w celu ich
zniszczenia w razie stwierdzenia powyżej wymienionych uszkodzeń;
3) wydawanie szkolonym granatów i zapalników bezpośrednio przed wykonaniem
rzutu;
4) przenoszenia wyłącznie nieuzbrojonych granatów (oddzielnie zapalnik – oddzielnie
granat);
81. Zabrania się:
1) wydawania granatów bojowych żołnierzom nie przeszkolonym w rzucie granatem;
2) używania niesprawnych granatów i zapalników;
3) transportowania granatów bojowych i zapalników bez skrzyń, usuwania
niesprawności, podwieszania za kółko zawleczki lub wkładania dźwigni spustowej
za pas;
4) rzucania granatami bojowymi przez dwóch lub większą liczbę żołnierzy
jednocześnie;
5) rozbrajania granatów bojowych, jeżeli nie zostały one rzucone – rozbrojenia
30
dokonuje się jedynie w tym przypadku, jeżeli nie wyciągnięto z zapalnika
zawleczki, na wyraźny rozkaz pod ścisłym nadzorem kierownika ćwiczenia lub
specjalisty służby uzbrojenia.
82. Żołnierze przebywający w strefie wzmożonego hałasu mają obowiązek postępować
zgodnie z przepisami bezpieczeństwa o ochronie słuchu.
83. Podczas ćwiczeń z wykorzystaniem laserowych symulatorów strzelań (LSS) należy
przestrzegać następujących zasad:
1) sprawdzić oznakowanie klasy bezpieczeństwa (musi być I kl.);
2) nie wolno rozkręcać nadajnika (we wnętrzu obudowy występuje niebezpieczne
napięcie i promieniowanie laserowe);
3) nie należy patrzeć przez optyczne przyrządy powiększające na „strzelający”
nadajnik laserowy z odległości mniejszej niż 10 m (lornetki, lunety, celowniki,
okulary, lupy itp.);
4) w przypadku ćwiczeń dwustronnych należy używać filtrów ochronnych (okularów
ochronnych);
5) strefy bezpieczeństwa dla stosowanych laserów, a także wejścia (wjazdy)
oznakowuje się tabliczkami – załącznik N;
6) cele i dozory wykonuje się z materiałów o powierzchni nieodbijającej;
7) zabrania się kierowania urządzeń laserowych na świecące (połyskujące)
powierzchnie, a ponadto, podczas użytkowania LSS przestrzegać zasad zawartych
w instrukcjach urządzenia.
84. W celu przeciwdziałania wypadkom z bronią, zjawiskom zaboru amunicji i środków
pozoracji pola walki należy:
1) po zagubieniu łusek podczas strzelania sporządzić protokół zagubienia łusek –
załącznik R;
2) rozliczanie amunicji i środków pozoracji pola walki dokonuje kierownik punktu
amunicyjnego, po zajęciach dziennych – tego samego dnia, po zajęciach nocnych –
w dniu następnym.
31
CZĘŚĆ II
ZESTAW ĆWICZEŃ I STRZELAŃ
ROZDZIAŁ 6.
ĆWICZENIA PRZYGOTOWAWCZE
6.1. Ćwiczenia w obserwacji
85. Ćwiczenia w obserwacji przygotowują żołnierzy do prowadzenia obserwacji pola walki.

Szkoleni powinni w czasie tych ćwiczeń opanować umiejętności wykrywania,
rozpoznawania i wskazywania celów, określania odległości do nich, prędkości i kierunku
ich ruchu, a także obserwacji wyników ognia oraz określania ważności celów i
kolejności ich niszczenia.
86. Ćwiczenia w obserwacji na dany rok szkoleniowy opracowuje sztab batalionu
(równorzędny) lub odpowiednie komórki jednostki wojskowej z udziałem dowódców
pododdziałów – zbiór ćwiczeń zatwierdza i wprowadza rozkazem dowódca batalionu
(równorzędny) lub dowódca jednostki wojskowej.
87. Ćwiczenia w obserwacji prowadzi się w terenie o urozmaiconym pokryciu i rzeźbie, w
różnych porach doby i warunkach atmosferycznych, w czasie zajęć ogniowych jako
punkty nauczania oraz jako odrębne zajęcia. Określone elementy ćwiczeń w obserwacji
należy doskonalić w czasie innych zajęć w terenie. Ćwiczenia poprzedza się szkoleniem
z zakresu: posługiwania się przyrządami obserwacyjnymi (dziennymi i nocnymi), zasad
prowadzenia obserwacji, określania odległości i prędkości ruchu celów przy pomocy
urządzeń optycznych i środków podręcznych oraz rozpoznawania charakterystycznych
cech sprzętu bojowego.
88. Cele do prowadzenia obserwacji rozmieszcza się stosownie do warunków terenowych
i możliwości placów ćwiczeń.
89. Obiektami obserwacji mogą być figury bojowe, makiety, sprzęt bojowy, żołnierze, itp.
W nocy obiekty obserwacji demaskuje się poprzez oświetlenie ich światłem punktowym
lub rozproszonym, promiennikami podczerwieni, wystrzałami, błyskami latarek i
reflektorów, rozmowami, itp. Należy także uczyć rozpoznawania i wskazywania celów
32
powietrznych, pozorowanych, np. przez zdalnie sterowane imitatory (modele).
90. Obserwację prowadzi się z punktów, posterunków obserwacyjnych (stanowisk
ogniowych) za pomocą przyrządów optycznych (celowników, lornetek) określając
odległości do celu sposobem „na oko” (na podstawie widoczności celów), metodą
porównywania oraz za pomocą środków podręcznych.
91. Podczas wykorzystywania przyrządów laserowych należy przestrzegać zasad
bezpieczeństwa określonych w instrukcjach użytkowania.
92. Kierownik ćwiczenia przed rozpoczęciem szkolenia określa dobrze widoczne przedmioty
terenowe jako dozory, sektory obserwacji i rejony rozmieszczenia celów, ustala sygnały
do kierowania polem tarczowym i pozorowaniem, mierzy rzeczywiste odległości do
przedmiotów terenowych i celów oraz ustala dopuszczalny błąd w określaniu do nich
odległości, opracowuje szkic pola tarczowego, a ponadto ustala kolejność i czas
ukazywania się poszczególnych celów.
93. Każde ćwiczenie rozpoczynać od wprowadzenia szkolonych w sytuację taktyczną,
a następnie wskazać dozory i sektory (pasy) prowadzenia obserwacji. Na rozkaz
kierownika ćwiczenia żołnierze zajmują wskazany punkt obserwacyjny lub miejsce
w wozie i przygotowują się do ćwiczenia. Na komendę „Obserwować” przystępują do
prowadzenia obserwacji w nakazanym sektorze wypełniając Listę wyników obserwacji
lub Szkic terenu. Po upływie określonego czasu kierownik ćwiczenia podaje komendę
„Przerwać obserwację”, zbiera listy wyników obserwacji, sprawdza, a następnie
omawia i ocenia czynności szkolonych. W miarę nabywania umiejętności przez
żołnierzy, ćwiczenia powtarza się, stopniując trudności przez: skrócenie czasu
obserwacji i ukazywania się celów, zmniejszanie dopuszczalnego błędu oceny odległości
i prędkości celów, prowadzenie obserwacji w nocy i w maskach przeciwgazowych wraz
z pozorowaniem zjawisk pola walki (huk, ogień, kurz, maskowanie obiektów itp.).
94. Dopuszczalny błąd w ocenie odległości, w zależności od sposobu jej określania, może
wynosić:
1) „na oko” – w dzień 20%, w nocy 25%;
2) za pomocą przyrządów optycznych – w dzień 15%, w nocy 20%.
33
Podczas określania odległości w ruchu każdą wartość dopuszczalnych błędów powiększa
się o 5%. Powyższe ustalenia nie dotyczą ćwiczeń, w których do pomiaru odległości
używa się przyrządów optycznych (celowników) z urządzeniami dalmierczymi.
95. Ćwiczenia indywidualne uważa się za wykonane, gdy wykryto i rozpoznano, a także
określono odległość w granicach dopuszczalnych błędów do co najmniej 60% celów.
6.2. Ćwiczenia przygotowawcze z broni strzeleckiej oraz z użyciem trenażerów
96. Ćwiczenia przygotowawcze służą do nauczania oraz ciągłego doskonalenia umiejętności

i podtrzymywania kondycji strzeleckiej żołnierzy poprzez realizację zadań w zakresie
posługiwania się uzbrojeniem w różnych warunkach, przechodzenia od teorii strzelania
do praktycznego rozwiązywania zadań metodami bezogniowymi i ogniowymi, na
odległościach zmniejszonych i rzeczywistych, a także wyrabianiu nawyków i
doskonaleniu umiejętności indywidualnych i zespołowych w skutecznym prowadzeniu
ognia z etatowego uzbrojenia.
97. Ćwiczenia przygotowawcze poprzedzają realizację strzelań szkolnych bojowych i
sytuacyjnych z broni strzeleckiej. W trakcie realizacji ćwiczeń przygotowawczych
należy wykorzystywać: broń strzelecką i sportową (pneumatyczną, małokalibrową),
urządzenia szkolno-treningowe, trenażery i symulatory.
98. Ćwiczenia przygotowawcze prowadzi się na obiektach szkolenia strzeleckiego
(w garnizonie i na poligonie) z wykorzystaniem urządzeń szkolno-treningowych
i symulatorów oraz etatowego uzbrojenia, w dzień i w nocy, przy użyciu przyrządów
celowniczych mechanicznych i optycznych. Winny one być prowadzone w warunkach
zbliżonych do realnego pola walki, to znaczy z zastosowaniem efektów akustycznych i
wizualnych.
99. Opracowując warunki ćwiczeń przygotowawczych, w szczególności należy brać pod
uwagę następujące uwarunkowania organizacyjne i merytoryczne:
1) organizacyjne, uwzględniające:
a) przeznaczenie i zadania pododdziału na kolejny rok szkoleniowy,
b) przydzielone limity środków bojowych (pozoracji, oraz resursów
34
eksploatacyjnych),
c) możliwości bazy szkoleniowej,
d) posiadaną liczbę dni przeznaczonych na szkolenie,
e) termin i miejsce zasadniczych przedsięwzięć szkoleniowych,
f) stopień wyszkolenia żołnierzy;
2) merytoryczne, uwzględniające:
a) postawy strzeleckie – leżąca z wykorzystaniem podpórki, z wolnej ręki,
klęcząca lub stojąca,
b) rodzaj i charakter celu – od celów stałych, ukazujących się, poruszających się
oraz dużych, średnich, małych,
c) czas ukazywania się celów – ćwiczenia umożliwiające swobodne wykrycie celu
i oddanie kilku strzałów,
d) rodzaj broni, z której prowadzony jest ogień,
e) rodzaj ognia,
f) rodzaj środków wizualizacji – ćwiczenia z nakłuwaczem, impulsem laserowym,
amunicją bojową, ślepą,
g) liczbę amunicji – ćwiczenia umożliwiające oddanie kilku strzałów do tego
samego celu o ograniczonej liczbie amunicji,
h) zasięg celowania i pola widzenia celów – ćwiczenia, w których cele znajdują się
w zasięgu strzału bezwzględnego, na odległościach rzeczywistych i wydłużonych,
i) kolejność użycia środków nauczania – od ćwiczeń na urządzeniach do nauki i
kontroli celowania, poprzez szkolenie na trenażerach i symulatorach, strzelania z
broni sportowej, ćwiczenia i strzelania na placach ćwiczeń, strzelnicach bojowych
itd.,
j) kompleksowość szkolenia – ćwiczenia w wyrabianiu nawyków w obsługiwaniu
broni, posługiwaniu się mechanizmami, itp. prowadzić równolegle ze strzelaniami
przygotowawczymi,
k) kryteria oceniania – czuwać nad indywidualnymi postępami szkolonych, każdy
błąd musi być zauważony, przeanalizowany i usunięty.
35
100. Podczas prowadzenia ćwiczeń przygotowawczych stosować ogólnie przyjęte zasady
nauczania, a w szczególności eksponować zasadę stopniowania trudności oraz realizmu
w szkoleniu.
101. Ćwiczenia z wykorzystaniem urządzeń treningowych (UT) mają na celu wyrobienie
nawyków manualnych w szybkim i sprawnym naprowadzaniu broni na cel, nauczanie i
doskonalenie umiejętności rozwiązywania zadań strzeleckich oraz podtrzymywania
kondycji strzeleckiej żołnierzy (drużyny, obsługi, załogi).
102. Szkolenie z wykorzystaniem UT prowadzi się w czasie zajęć ze szkolenia strzeleckiego,
a także jako doskonalące w czasie innych zajęć i samokształcenia, aby zapewnić
opanowanie umiejętności posługiwania się bronią oraz prowadzenie celnego ognia.
103. W celu umożliwienia śledzenia postępów w szkoleniu wszystkie oceny za zdobyte
zadania i ćwiczenia na UT należy ewidencjonować w dokumentach szkoleniowych.
104. Na podstawie analizy indywidualnych wyników uzyskanych w szkoleniu na UT,
dowódca pododdziału podejmuje decyzję o dopuszczeniu szkolonych do strzelań
z wykorzystaniem amunicji bojowej lub powtórzenia ćwiczeń.
6.2.1. Ćwiczenie przygotowawcze z karabinka do pełnienia służby wartowniczej
Cele: nr 1 – 2 x figura bojowa nr 40 (biegnący) ukazuje i ukrywa się na

komendę kierownika strzelania;
nr 2 – figura bojowa nr 23 (popiersie);
nr 3 – figura bojowa nr 30 (klęczący);
Cele nr 2 i 3 ukazują się jednocześnie na 25 sekund po 10 sekundach od
ukrycia się celu nr 1.
Odległość: do celu:
nr 1 – 150 m;
nr 2 – 75 m;
nr 3 – 100 m.
Liczba nabojów: 6 szt.
Czas: ograniczony ukazywaniem się celów.

Do celu nr 1 nie prowadzi się ognia.
36
Postawa: do celu:
nr 1 – stojąca;
nr 2 i 3 – klęcząca za ukryciem.
Rodzaj ognia: ogień pojedynczy.
Ocena: „bardzo dobrze” – trafić dwa cele;
„dobrze” – trafić cel nr 2;
„dostatecznie” – trafić cel nr 3.
Warunki strzelania: dzień, noc.
Wskazówki: Strzelanie ma na celu nauczenie żołnierza regulaminowego postępowania
z użyciem broni w trakcie pełnienia służby wartowniczej. Po otrzymaniu magazynka z
amunicją, strzelający podłącza go do broni (bez wprowadzenia naboju do komory
nabojowej), zabezpiecza broń. Na komendę kierownika strzelania „Wartownik na
posterunek – marsz”, strzelający zajmuje stanowisko ogniowe na LOO, przenosi broń w
położenie określone w tabeli posterunku. Kierownik strzelania nakazuje podnieść cel nr 1 i
podaje komendę „Dwie nieznane osoby”, strzelający identyfikuje swoją służbę okrzykiem
„SŁUŻBA WARTOWNICZA!" oraz wzywa osoby do zachowania zgodnego z prawem (np.:
„STÓJ” lub „STÓJ – RZUĆ BROŃ”). Następnie kierownik strzelania podaje „osoby
zbliżają się”, strzelający ostrzega „STÓJ – BO STRZELAM” i przeładowuje broń. Kierownik
strzelania dodaje „Strzał ostrzegawczy został oddany, zbliżający kryją się, zabezpiecz broń” i
nakazuje opuścić cel nr 1. Strzelający przyjmuje postawę klęcząc za ukryciem, prowadzi
obserwację i po wykryciu celu nr 2 i 3 prowadzi ogień.
6.2.2. Ćwiczenie przygotowawcze z karabinka Mini Beryl do pełnienia służby

wartowniczej

nr 3 – figura bojowa nr 30 (klęczący).

37
nr 1 – 150 m;
nr 2 – 50 m;
nr 3 – 75 m.
Postawa: do celu:
nr 1 – stojąca;
Rodzaj ognia: ogień pojedynczy.
amunicją, strzelający przyłącza go do broni (bez wprowadzenia naboju do komory
strzelania dodaje „Strzał ostrzegawczy został oddany, uciekający kryją się, zabezpiecz broń”
i nakazuje opuścić cel nr 1. Strzelający przyjmuje postawę klęcząc za ukryciem, prowadzi
38
6.2.3. Ćwiczenie przygotowawcze z pistoletu maszynowego do pełnienia służby
wartowniczej

nr 3 – figura bojowa nr 30 (klęczący).
nr 1 – 150 m;
nr 2 – 25 m;
nr 3 – 50 m.
Liczba nabojów: 6 szt. (w pistoletach, które nie mają przełącznika rodzaju ognia –
12szt.).
Postawa: do celu:
nr 1 – stojąca;
Rodzaj ognia: ogień pojedynczy (w pistoletach, które nie mają przełącznika rodzaju
ognia – krótkimi seriami).
amunicją, strzelający przyłącza go do broni (bez wprowadzenia naboju do komory

39
strzelania dodaje „Strzał ostrzegawczy został oddany, uciekający kryją się, zabezpiecz broń”
i nakazuje opuścić cel nr 1. Strzelający przyjmuje postawę klęcząc za ukryciem, prowadzi
6.3. Ćwiczenia w rzucaniu granatami ręcznymi
105. Ćwiczenia w rzucaniu granatami ręcznymi mają na celu nauczenie żołnierzy

posługiwania się i wykonywania rzutów granatami zaczepnymi, obronnymi
i przeciwpancernymi z różnych postaw i z wozów bojowych.
106. Podczas ćwiczeń żołnierze rzucają granatami ćwiczebnymi w dzień i w nocy oraz
bojowymi i treningowymi – w dzień. Zezwala się na powtórzenia rzutu granatem
bojowym. Decyzję podejmuje kierownik rzutu granatem.
107. Na rzucanie granatami bojowymi zezwalać tylko tym żołnierzom, którzy znają
warunki bezpieczeństwa i budowę granatów, opanowali umiejętność właściwego
obchodzenia się z nimi.
108. Rzut granatem bojowym organizować ze szkolonymi po zrealizowanym treningu
granatem ćwiczebnym lub treningowym wg warunków rzutu granatem bojowym.
109. Ćwiczenia w rzucaniu granatami ćwiczebnymi lub treningowymi prowadzi się na
obiektach szkoleniowych itp.: placach ćwiczeń ogniowych, strzelnicach itp., natomiast
ćwiczenia w rzucaniu granatami bojowymi prowadzi się na specjalnych,
odpowiadających warunkom bezpieczeństwa rzutniach.
110. Na kierownika ćwiczenia w rzucaniu granatami bojowymi wyznacza się żołnierza lub
osobę wyznaczoną Rozkazem Dowódcy JW. wyszkoloną do prowadzenia zajęć z
użyciem granatów bojowych.
111. Rzutnia granatów bojowych powinna być urządzona tak, aby podczas rzucania:
40
1) granatami zaczepnymi – w odległości 200 m;
2) obronnymi lub przeciwpancernymi – w odległości 400 m;
nie znajdowało się nic co mogłoby być narażone na działanie odłamków (ludzie,
zwierzęta lub sprzęt). Rzutnie oznacza się chorągwiami, tablicami z napisami
ostrzegawczymi. Na drogach dojazdowych, ścieżkach itp. należy zorganizować
posterunki ubezpieczające wyposażone w środki łączności.
112. Po osiągnięciu gotowości do rzutów na przedpiersiu okopu (na wozie bojowym lub
samochodzie), z którego prowadzi się rzuty, ustawia się czerwoną chorągiew.
113. W czasie rzucania granatami kierownik ćwiczenia i ćwiczący powinni być w hełmach
(z wozów bojowych w hełmofonach).
114. Granatem bojowym rzuca tylko jeden ćwiczący (szkolony). Podczas rzucania granatami
bojowymi, kierownik ćwiczenia i ćwiczący znajdują się w okopie, każdy na swoim
miejscu. Na rzutniach typowych pozostali szkoleni znajdują się w schronach
urządzonych zgodnie z ustaleniami odpowiednich instrukcji. Na rzutniach urządzanych
czasowo (doraźnie) jeden lub dwóch żołnierzy, którzy mają wykonać w następnej
kolejności rzut granatem bojowym, oczekuje w schronie. Pozostali znajdują się w
punkcie nauczania (w odległości 400 m od miejsca rzucania granatami bojowymi).
115. Między kierownikiem ćwiczenia a grupą ubezpieczenia w czasie rzucania granatami
bojowymi należy zorganizować zdublowaną łączność.
116. Zabrania się podnoszenia, przenoszenia, niewybuchu z miejsca jego upadku
(niewybuchy niszczyć na miejscu).
117. Podczas ćwiczeń w rzucaniu granatami ręcznymi ćwiczebnymi z wozów bojowych
(samochodów) można rzucać je ze wszystkich włazów, z wyjątkiem włazu kierowcy (z
samochodu – z wyjątkiem kabiny kierowcy). Z wozów bojowych (samochodów) nie
wykonuje się rzutów granatem bojowym.
118. Niszczenie uszkodzonych granatów bojowych i niewybuchów organizuje kierownik
ćwiczenia (rzutu) przy udziale grup (patroli) rozminowania lub specjalistów wojsk
inżynieryjnych mających odpowiednie przeszkolenie specjalistyczne.
41
ROZDZIAŁ 7.
STRZELANIA SZKOLNE
119. Strzelania szkolne z broni strzeleckiej służą do nauki prowadzenia celnego ognia
różnymi sposobami w dzień i w nocy oraz w maskach przeciwgazowych, jak również
umiejętności samodzielnego rozwiązywania zadań strzeleckich. Przygotowują do
realizacji strzelań bojowych i sytuacyjnych.
120. Strzelania szkolne prowadzi się na:
a) placach ćwiczeń ogniowych, pasach taktycznych, strzelnicach garnizonowych i
poligonowych oraz kierunkach strzelań dla broni strzeleckiej;
b) pasach taktycznych, strzelnicach poligonowych dla granatników
przeciwpancernych i karabinków – granatników.
121. Dopuszcza się realizację strzelań szkolnych z granatników przeciwpancernych
i karabinków – granatników w garnizonowych ośrodkach szkolenia – w przypadku
spełnienia określonych warunków strzelania oraz warunków bezpieczeństwa przez
strzelnicę (obiekt).
122. Zasady realizacji strzelań szkolnych:
1) realizację strzelań szkolnych poprzedzić prowadzeniem ćwiczeń
przygotowawczych;
2) stosować zasadę stopniowania trudności (od najprostszych do trudniejszych);
3) w przypadku wyposażenia karabinka w celownik holograficzny, strzelania
realizowane są z jego wykorzystaniem.
7.1. Strzelanie szkolne z karabinka
7.1.1. Strzelanie szkolne Nr 1 – strzelanie na celność i skupienie
Cel: popiersie z pierścieniami (figura bojowa nr 23p) na tarczy o wymiarach

0,75x0,75 m, cel stały.
Odległość: 100 m.
42
Czas: nieograniczony
Postawa: leżąca z wykorzystaniem podpórki.
Rodzaj ognia: pojedynczy.
Ocena:
„bardzo dobrze” – uzyskać 40 punktów;
„dobrze” – uzyskać 35 punktów;
„dostatecznie” – uzyskać 30 punktów.
Warunki strzelania: dzień.
Wskazówki: na komendę kierownika strzelania „Naprzód” strzelający zajmuje stanowisko
ogniowe na LOO, przyjmuje postawę strzelecką, wprowadza nabój do komory nabojowej,
zabezpiecza broń i melduje gotowość do strzelania przez podniesienie wolnej ręki.
Kierownik strzelania podaje następujące komendy: do rozpoczęcia strzelania „Do popiersia
ognia”, a po zakończeniu strzelania „Przerwij ogień”.
7.1.2. Strzelanie szkolne Nr 2 - strzelanie w postawie leżącej
Cele: karabin maszynowy (figura bojowa nr 27), cel ukazuje się 5

razy na 30 sekund z przerwami 10 sekundowymi.
Postawa: leżąca z podpórką.
Rodzaj ognia: krótkie serie.
Ocena
„bardzo dobrze” – trafić cel 4 razy;
„dobrze” – trafić cel 3 razy;
„dostatecznie” – trafić cel 2 razy.
Warunki strzelania: dzień, noc, w masce.
ogniowe na LOO, przyjmuje postawą strzelecką i rozpoczyna strzelanie.
43
7.2. Strzelanie szkolne z karabinka – granatnika
7.2.1. Strzelanie szkolne Nr 1 z karabinka –granatnika (podwieszanego /nasadkowego8)

i granatnika samodzielnego – strzelanie w postawie dowolnej
Cel: grupa piechoty: 3 x biegnący (3 x figura bojowa nr 40) rozmieszczone

w środku pola prostokąta o szerokości 10 m i głębokości 20 m.
Odległość: 200 – 250 m.
Liczba nabojów: 4 granaty.
Czas: nieograniczony.
Postawa: dowolna.
Ocena: „bardzo dobrze” – trafić w pole trzy razy;
„dobrze” – trafić w pole dwa razy;
„dostatecznie” – trafić w pole.
ogniowe na LOO, przyjmuje postawą strzelecką i przygotowuje się do strzelania. Po
wykryciu celu strzelający samodzielnie prowadzi ogień.
7.2.2. Strzelanie szkolne Nr 1 z karabinka – granatnika wz. 1960/72 – strzelanie w

postawie leżącej lub klęczącej
Cel: transporter (figura bojowa nr 50) lub grupa piechoty: 3 x biegnący (3 x

figura bojowa nr 40) rozmieszczone w środku pola o szerokości 10 m i
głębokości 20 m, ukazujące się jeden raz transporter na 1 minutę a
grupa piechoty na 1 minutę 15 sekund.
Odległość: do fig. boj. nr 50 – 100 m;
do fig. boj. nr 40 – 200 - 300 m.
8
Z wyłączeniem karabinka-granatnika wz. 1960/72.
44
Liczba nabojów: do fig. boj. nr 50 – 3 x PGN – 60;
do fig. boj. nr 40 – 3 x KGN.
Czas: ograniczony czasem ukazywania się celów.
Postawa: do fig. boj. nr 50 – leżąca;
do fig. boj. nr 40 – klęcząca za ukryciem.
Ocena: dla strzelających granatami PGN – 60:
„bardzo dobrze” – trafić cel dwukrotnie;
„dobrze” – trafić cel pierwszym granatem;
„dostatecznie” – trafić cel,
dla strzelających granatami KGN:
„bardzo dobrze” – trafić w pole dwoma granatami;
„dobrze” – trafić w pole pierwszym granatem;
Wskazówki: na LW strzelający przygotowuje karabinek do strzelania, otrzymane granaty

wkłada do noszaka, a magazynek z nabojami miotającymi do torby. Na komendę kierownika
strzelania „Naprzód” strzelający zajmuje stanowisko ogniowe na LOO, przyjmuje postawą
strzelecką i przygotowuje się do strzelania. Po wykryciu celu strzelający samodzielnie
prowadzi ogień.
7.3. Strzelanie szkolne z karabinka typ Mini Beryl

45
Ocena:

Kierownik strzelania podaje następujące komendy: do rozpoczęcia strzelania „ Do popiersia
Cele: karabin maszynowy (figura bojowa nr 27), cel ukazuje się 5 razy
na 30 sekund z przerwami 10 sekund się.
Ocena: „bardzo dobrze” – trafić cel 4 razy;
Wskazówki: na komendę kierownika strzelania „Naprzód” strzelający biegiem zajmuje
stanowisko ogniowe na LOO, przyjmuje postawą strzelecką i rozpoczyna strzelanie.
7.4. Strzelanie szkolne z pistoletu maszynowego

46

Odległość: 75 m.
Ocena :
ogniowe na LOO, przyjmuje postawą strzelecką, wprowadza nabój do komory nabojowej,
Kierownik strzelania podaje następujące komendy: do rozpoczęcia strzelania „ Ognia” a po
zakończeniu strzelania „Przerwij ogień”
Cele: pancerzownica (figura bojowa nr 31), cel ukazuje się 5 razy na 30

sekund z przerwą co 10 sekund.
Odległość: 75 m.
Ocena bardzo dobrze” – trafić cel 4 razy;
47
ogniowe na LOO, przyjmuje postawą strzelecką i rozpoczyna strzelanie.
7.5. Strzelanie szkolne z pistoletu wojskowego

Odległość: 15 m.
Postawa: stojąca z wolnej ręki lub oburącz.
Ocena:

Kierownik strzelania podaje następujące komendy: do rozpoczęcia strzelania „Do popiersia
7.5.2. Strzelanie szkolne Nr 2
48
Cele: 5 x biegnący (5 x figura bojowa nr 40) ukazuje się na 20 sekund –
odległość między figurami do 1,5 m, dwie figury oznaczone do których
nie wolno prowadzić ognia.
Odległość: 20-25m.
Liczba nabojów: 5 sztuk.
Czas: ograniczony czasem ukazywania się celów (cele ukazują się po
komendzie „Naprzód”).
Ocena: „bardzo dobrze” - trafić trzy cele;
„dobrze” - trafić dwa cele;
„dostatecznie” - trafić jeden cel.
Warunki strzelania: dzień, w masce.
Wskazówki: Na linii wyjściowej strzelający dołącza magazynek do pistoletu, wkłada broń
do kabury. Na komendę „Naprzód” ćwiczący podbiega na LOO, wyjmuje broń, wprowadza
nabój do komory nabojowej, po czym prowadzi ogień. Trafienie figury oznaczonej, do której
nie wolno prowadzić ognia skutkuje uzyskaniem oceny niedostatecznej.
Rys. 7.5.2. Szkic strzelania szkolnego nr 2
49
7.6. Strzelanie szkolne z karabinu maszynowego
7.6.1. Strzelanie szkolne Nr 1 – strzelanie w postawie leżącej lub stojącej w okopie
Cel: karabin maszynowy (figura bojowa nr 27), cel ukazuje się 3 razy po 30
sekund z przerwami 10-cio sekundowymi.
Liczba nabojów: 15 szt. / 30 szt.(km MG 3).
Czas: ograniczony czasem ukazywania się celu.
Postawa: leżąca z przygotowanego SO lub stojąca w okopie.
Rodzaj ognia: według decyzji strzelającego;
Ocena: „bardzo dobrze” – trafić cel trzy razy;
„dobrze” – trafić cel dwa razy;
„dostatecznie” – trafić cel.
Wskazówki: na komendę kierownika strzelania „Naprzód” obsługa (strzelający) zajmuje
stanowisko ogniowe na LOO, przyjmuje postawą strzelecką i przygotowuje się do strzelania.
Po wykryciu celu strzelający samodzielnie prowadzi ogień.
7.6.2. Strzelanie szkolne Nr 2 – strzelanie w postawie leżącej lub stojącej w okopie
Cel: nr 1 – karabin maszynowy (figura bojowa nr 27), cel ukazuje się 2 razy
po 30 sekund z przerwami 10-cio sekundowymi;
nr 2 – biegnący (figura bojowa nr 40a) poruszający się ruchem
poprzecznym lub skośnym 3 x 50 m, cel rozpoczyna ruch po 10
sekundach od trafienia lub ukrycia się celu nr 1.
nr 1 – 200 m;
nr 2 – 200 - 300 m.
Liczba nabojów: 30 szt./ 60 szt. (km MG 3).
Czas: ograniczony ukazywaniem się i ruchem celu.
Postawa: leżąca z przygotowanego SO lub stojąca w okopie.
Rodzaj ognia: według decyzji strzelającego.
50
Ocena: „bardzo dobrze” – trafić w dwa cele, w tym cel nr 1 dwa razy;
„dobrze” – trafić w dwa cele;
Warunki strzelania: dzień, noc, w maskach;
Wskazówki: na komendę kierownika strzelania „Naprzód” obsługa (strzelający) zajmuje
Po wykryciu celu strzelający samodzielnie prowadzi ogień.
7. 7. Strzelanie z granatnika ppanc

7.7.1. Strzelanie szkolne Nr 1 – strzelanie w dowolnej postawie
Cel: czołg (figura bojowa nr 60), ukazuje się trzy razy po 40 sekund
z przerwą 25 sekund.
Odległość: 200-300 m.
Liczba nabojów: 3 szt. PG-7W.
Czas: ograniczony czasem ukazywania się celów (cel ukazuje się po upływie
60 sekund od podania komendy „Naprzód”).
51
Postawa: leżąca lub stojąca w okopie.
Ocena: „bardzo dobrze” - trafić cel dwa razy;
„dobrze” - trafić cel pierwszym granatem;
„dostatecznie” - trafić cel.
Wskazówki: na komendę kierownika strzelania „Naprzód” strzelający (obsługa) zajmuje
stanowisko ogniowe na LOO, przyjmuje postawę strzelecką i przygotowuje się do strzelania.
Kierownik strzelania stawia zadanie „Obserwować w sektorze na prawo ... na lewo ... –
wykryte cele niszczyć samodzielnie”. Strzelający (obsługa) po wykryciu celu prowadzi
ogień.
300
250
200
LOO
LW
7.7.2. Strzelanie szkolne Nr 2 - strzelanie w postawie leżącej lub stojącej

Cel: czołg (figura bojowa nr 60a) porusza się ruchem skośnym
lub poprzecznym na odcinku 2 x 100 m.
52
Czas: ograniczony czasem ruchu celu (cel ukazuje się po upływie 1minuty od
podania komendy „Naprzód”).
Postawa: leżąca lub stojąca w okopie.
Ocena: „bardzo dobrze” - trafić cel dwa razy;
„dobrze” - trafić cel pierwszym granatem;
„dostatecznie” - trafić cel;
Wskazówki: na komendę kierownika strzelania „Naprzód” strzelający (obsługa) zajmuje
stanowisko ogniowe na LOO, przyjmuje postawę strzelecką i przygotowuje się do strzelania.
Kierownik strzelania stawia zadanie „Obserwować w sektorze na prawo ... na lewo ... –
wykryte cele niszczyć samodzielnie”. Strzelający (obsługa) po wykryciu celu ruchomego
prowadzi ogień.
m
400
250
0
200
0
LO
O
LW
7.8 Strzelanie szkolne z karabinu wyborowego

7.8.1. Strzelanie szkolne Nr 1 – na celność i skupienie
53
Strzelanie prowadzi się w celu sprawdzenia umiejętności celnego prowadzenia ognia
i powtarzalności strzałów.
Cele: 3 tarcze 23p na ekranie 1x1,5 m lub na 3 ekranach 0,75x0,75 m.
Odległość: 300, 400, 500, 600 m (100m sprawdzenie przystrzelenia).
10 szt. - sprawdzenie przystrzelenia,
15 szt. na każdą odległość.
Amunicja 308 Win Match lub porównywalna o ulepszonym skupieniu.
Czas: 10 minut – sprawdzenie przystrzelenia broni – 100 m,
40 minut – 10 minut na każdą odległość.
Postawa: leżąca z podpórką, postawa Hawkinsa, leżąca z dwójnogiem.
Warunki: dzień, wiatr do 6m/s.
Oceny: ocenia się najlepsze skupienie z 3 grup na każdej odległości.
Wymagane skupienia:
300 m – 10 cm – 5 przestrzelin w polu „10, 9, 8”,
400 m – 15 cm – 5 przestrzelin w tarczy,
600 m – 25 cm – 5 przestrzelin w tarczy.
Ocena:
„bdb” – uzyskać wymagane skupienia a suma punktów z odległości 300
i 400 m ocenianych grup to 90 i więcej;
„db” – uzyskać wymagane skupienia a suma punktów z 300 i 400 m ocenianych
grup to minimum 80;
„dst” – uzyskać wymagane skupienia.
Ćwiczenie prowadzi się w parach – strzelec – obserwator. Wyposażenie obserwatora –
luneta obserwacyjna z przybliżeniem stałym min. 30 x lub zmiennym. Luneta obserwacyjna
wyposażona w krzyż mil-dot lub inny krzyż wyskalowany w tysięcznych.
Przebieg ćwiczenia
Sprawdzenie przystrzelenia
54
Ćwiczenie rozpoczyna się od sprawdzenia przystrzelenia broni na 100 m. Strzelający oddaje
5 strzałów do tarczy na 100 m, sprawdza nastawy w razie potrzeby zeruje celownik,
a następnie potwierdza 5 kolejnymi strzałami prawidłowość wprowadzonych poprawek.
Sprawdzenie przystrzeliwania broni wykonuje się na żądanie strzelca, do tarczy 23p. Do
tarcz nie podchodzi się. Strzelec z obserwatorem muszą przy użyciu lunety celowniczej
i obserwacyjnej sami dokonać pomiarów i wyzerować celownik.
Strzelanie szkolne
Para staje na LW. Na komendę kierownika strzelania „naprzód” zajmuje stanowisko na LOO
i przygotowuje się do strzelania. Postawa leżąca z podpórką, leżąca z dwójnogiem lub
postawa Hawkinsa. Na komendę „cel tarcza 23p odległość 300 m, czas 10 minut –
piętnastoma – ognia” żołnierz odbezpiecza broń i prowadzi ogień do celu na 300 m –
wykonuje 5 strzałów do każdej z tarcz. Po ustalonym czasie kierownik strzelania podaje
komendę „cel tarcza 23p, odległość 400 m, czas 10 minut – piętnastoma – ognia”; strzelec
zmienia nastawy na 400 m i prowadzi ogień. Analogicznie podaje komendy do celu na
odległości: 500 i 600 m. Po wykonaniu strzelania broń należy przejrzeć i rozładować
zgodnie z obowiązującymi przepisami.
Po rozładowaniu broni kierownik strzelania podchodzi do tarcz i notuje wyniki.
Organizacja strzelania
Przed strzelaniem należy przygotować odpowiednią ilość ekranów i tarcz papierowych.
Ekrany można przenosić, tzn. po zaliczeniu 300 m sprawdza się wyniki i przenosi na kolejną
rubież. Dokładność ustawienia ekranów ±2m. Przedpole można przygotować dla kilku par
jednocześnie. Aby uniknąć pomyłek należy numerować tarcze lub oznaczyć je kolorami.
55
m
600
500
400
300
LOO
LW 56
1 2 3 4
LW
57
7.8.2. Strzelanie szkolne Nr 2 – strzelanie na nieokreśloną odległość
Strzelanie szkolne organizuje się w celu sprawdzenia umiejętności pomiaru odległości oraz
prowadzenia celnego ognia do celów nieruchomych od 150 do 800 m.
Cele: 8 tarcz sylwetkowe IPSC lub IDPA,
W strefie III – 601-800 m tarcze podwójne.
Odległość: Strefa I – 150-300 m – 2 tarcze,
Strefa II – 301-600 m – 4 tarcze,
Strefa III – 601-800 m – 2 podwójne tarcze.
Liczba nabojów: 40 szt. Amunicja 308 Win Match lub porównywalna o ulepszonym
skupieniu.
Czas: 60 minut,
30 minut – pomiar odległości,
30 – strzelanie.
Postawa: leżąca z podpórką, postawa Hawkinsa, leżąca z dwójnogiem.
Oceny: „bdb” – 36 i więcej trafień,
„db” – 32 do 35 trafień,
„dst” – 28 – 31 trafień.
Trafienia uznaje się:
strefa I – głowa (górna część tarczy);
strefa II sylwetka;
strefa III – trafienie podwójnej sylwetki.
Strzelanie polega na określeniu odległości do 8 celów w trzech strefach odległości,
a następnie prowadzeniu ognia do tych celów – po 5 strzałów do każdej tarczy.
58
Przebieg strzelania
i przygotowuje się do strzelania. Postawa leżąca z podpórką, leżąca z dwójnogiem lub
postawa Hawkinsa. Na komendę „określić odległość do celów, czas 30 minut –
start” strzelec wraz obserwatorem mierzą odległość do celów przy użyciu lunety celowniczej
i lunety obserwacyjnej oraz przygotowują szkic „range carte”. Po ustalonym czasie na
komendę „do tarcz – ognia” strzelają do tarcz. Kolejność strzelania do tarcz dowolna. Po
wykonaniu strzelania broń należy przejrzeć i rozładować zgodnie z obowiązującymi
przepisami. Po zakończeniu strzelania, żołnierze zamieniają się rolami i zmieniają
stanowisko.
Pole tarczowe należy przygotować wcześniej, tak żeby strzelający nie wiedzieli na jakiej
odległości są cele. Cele umieszcza się na prowizorycznych stojakach lub mocuje do żerdzi i
wkopuje. Można naraz ustawić kilka ścieżek dla kilku par. Po zmianie ról – strzelec –
obserwator należy zmienić ścieżkę. Używać tarcz kartonowych.
W celu uniknięcia pomyłek cele żerdzie lub stojaki oznaczać kolorami przypisanymi do
stanowiska lub numerami. Przed strzelaniem należy sprawdzić widoczność wszystkich
celów.
59
SCHEMAT POLA TARCZOWEGO
m
800
600
300
150
LOO
LW
60
7.8.3. Strzelanie szkolne Nr 1 Tor – strzelanie na celność i skupienie
Ćwiczenie prowadzi się w celu sprawdzenie umiejętności celnego prowadzenia ognia i

powtarzalności strzałów.
Cele: 2 tarcze 23p na ekranie 1x1,5 m lub na 2 ekranach 0,75x0,75 m.
Odległość: 400, 600, 800m (300m sprawdzenie przystrzelenia).
Liczba nabojów: 40 szt. – 10 szt. na każdą odległość, 10 szt. na sprawdzenie
przystrzelenia;
Amunicja 12,7x99 o ulepszonym skupieniu.
Czas: 10 minut – sprawdzenie przystrzelenia broni – 300m.
30 minut – 10 minut na każdą odległość.
Postawa: leżąca z podpórką, leżąca z dwójnogiem.
Oceny: ocenia się najlepsze skupienie z 2 grup na każdej odległości.
Wymagane skupienia:
400 m – 10 cm – 5 przestrzelin w polu „10, 9, 8”,
800 m – 30 cm – 5 przestrzelin w tarczy.
„bdb” – uzyskać wymagane skupienie i minimum 48 punktów na 400 m,
„db” – uzyskać wymagane skupienia i minimum 44 punkty,
„dst” – uzyskać wymagane skupienia.
luneta obserwacyjna z przybliżeniem stałym min 30 x lub zmiennym. Luneta obserwacyjna
Przebieg ćwiczenia
Sprawdzenie przystrzelenia
61
Ćwiczenie rozpoczyna się od sprawdzenia przystrzelenia broni na 300 m. Strzelający oddaje
5 strzałów do tarczy na 300 m, sprawdza nastawy w razie potrzeby zeruje celownik a
następnie potwierdza 5 kolejnymi strzałami prawidłowość wprowadzonych poprawek.
Sprawdzenie przystrzeliwania broni wykonuje się na żądanie strzelca, do tarczy 23p. Do
tarcz nie podchodzi się. Strzelec z obserwatorem muszą przy użyciu lunety celowniczej i
obserwacyjnej sami dokonać pomiarów i wyzerować celownik.
Strzelanie szkolne
i przygotowuje się do strzelania. Postawa leżąca z podpórką, leżąca z dwójnogiem. Na
komendę „cel tarcza 23p odległość 400 m, czas 10 minut – dziesięcioma – ognia” żołnierz
odbezpiecza broń i prowadzi ogień do celu na 400 m – wykonuje 5 strzałów do każdej z
tarcz. Po ustalonym czasie kierownik strzelania podaje komendę „cel tarcza 23p, odległość
600 m, czas 10 minut – dziesięcioma – ognia”; strzelec zmienia nastawy na 600 m i
prowadzi ogień. Po wykonaniu strzelania broń należy przejrzeć i rozładować zgodnie z
obowiązującymi przepisami.
Po rozładowaniu broni kierownik strzelania podchodzi do tarcz i notuje wyniki.
Przed strzelaniem należy przygotować odpowiednią ilość ekranów i tarcz papierowych.
Ekrany można przenosić, tzn. po zaliczeniu 400 m sprawdza się wyniki i przenosi na kolejną
rubież. Dokładność ustawienia ekranów ±2m. Przedpole można przygotować dla kilku par
jednocześnie. Aby uniknąć pomyłek należy numerować tarcze lub oznaczyć je kolorami.
62
m
800
600
400
LOO
LW
1 2 3 4
63
7.8.4. Strzelanie szkolne Nr 1 z karabinu wyborowego SWD - strzelanie na
celność
Cel: 3 x obserwator (3 x figura bojowa nr 20), z których każdy ukazuje się
raz na 20 sekund z przerwami 20-to sekundowymi.
Postawa: dowolna ze zmianą SO.
Ocena: „bardzo dobrze” – trafić trzy cele;
„dobrze” – trafić dwa cele;
Warunki strzelania: dzień, noc, w maskach.
wykryciu celu strzelający samodzielnie prowadzi ogień. Po każdym trafieniu lub ukryciu się
celu strzelający zmienia stanowisko ogniowe (w postawie dowolnej) i prowadzi ogień.
64
7.9. Strzelanie z 40 mm granatnika MK-19
7.9.1. Strzelanie szkolne Nr 1 – strzelanie w postawie siedzącej
Cel: Grupa piechoty: 4 x biegnący (4 x figura bojowa nr 40)
rozmieszczony w środku pola prostokąta o szerokości 10 m
i głębokości 20 m.9.
Liczba naboi: 6 szt.
Postawa: siedząca.
Ocena: „bardzo dobrze” – trafić w pole cztery razy,
„dobrze” – trafić w pole 3 razy,
Warunki strzelań: dzień.
ogniowe na LOO, przyjmuje postawą strzelecką i przygotowuje się do strzelania. Na
komendę kierownika strzelania „Cel - grupa piechoty, Zniszczyć” - strzelający (obsługa)
prowadzi ogień do celu.
9
W przypadku nie używania amunicji odłamkowo-burzącej dopuszcza się stosowanie podnośników mechanicznych do celów.
65
7.9.2. Strzelanie szkolne Nr 2 – strzelanie w postawie siedzącej
Cel: Moździerz z obsługą (figura bojowa nr 34) 10

Liczba naboi: 6 szt.
Postawa: siedząca.
Rodzaj ognia: wg decyzji strzelającego.
Ocena: „bardzo dobrze” – trafić bezpośrednio w cel lub wyznaczone koło o
promieniu 5m trzy razy;
„dobrze” – trafić bezpośrednio w cel lub wyznaczone koło o
promieniu 5 m dwa razy,
„dostatecznie” – trafić bezpośrednio w cel lub wyznaczone koło o
promieniu 5 m.
Warunki strzelań: dzień, noc.
ogniowe na LOO, przyjmuje postawą strzelecką i przygotowuje się do strzelania. Na
komendę kierownika strzelania „Cel – moździerz z obsługą, Zniszczyć” - strzelający
(obsługa) prowadzi ogień do celu.
7.10. 60 mm moździerza LM – 60 D
7.10.1. Strzelania szkolne Nr 1 - rażenie celu nieruchomego ogniem półpośrednim z

przygotowanego stanowiska ogniowego
Zadanie:
Obsługa moździerza znajduje się na SO w gotowości do realizacji zadań ogniowych.
Cel: piechota (3 figury bojowe nr 30, 40 lub 40a) lub karabin maszynowy
(figura bojowa nr 27) lub granatnik ciężki (figura bojowa nr 36) lub
pancerzownica (figura bojowa nr 31).
10
W przypadku nie używania amunicji odłamkowo-burzącej dopuszcza się podnoszenie celów za pomocą podnośników
mechanicznych.
66
Określenie nastaw do strzelania: niepełne dane o warunkach strzelania, określenie
odległości do celu na oko.
Wstrzeliwanie: według znaku uchyleń.
Warunki wykonania zadania ogniowego:
 pocisk odłamkowy;
 odległość strzelania od minimalnej do maksymalnej;
 zużycie amunicji na wstrzeliwanie – 5 szt.;
 amunicja znajduje się na SO przygotowana do strzelania;
 zadanie wykonywane w dzień.
Zasady oceny wykonania zadania ogniowego:

Dokładność ognia skutecznego
Czas
Zadanie W donośności (m) W kierunku (tys)
bdb db dst bdb db dst bdb db dst
1 4’ 5’ 6’ 20 30 50 5 10 15
Uwagi:
a) ocena ogólna za wykonanie zadania – na podstawie średniej za czas
i dokładność ognia skutecznego;
b) ocena za dokładność ognia skutecznego jest średnią za donośność i kierunek;
c) czasy lotów pocisków należy odjąć od ogólnego czasu wykonania zadania;
d) na każdą serię ognia skutecznego odjąć 30 sekund od ogólnego czasu
wykonania zadania ogniowego;
e) czas wykonywania zadania mierzy się od momentu zameldowania przez celowniczego
„Cel widzę”;
f) czas mierzy się do momentu zameldowania przez celowniczego „Cel
obezwładniony” lub „Cel zniszczony”.
67
ROZDZIAŁ 8.
STRZELANIA BOJOWE
123. Strzelanie bojowe stanowią najwyższy stopień sprawdzenia umiejętności funkcyjnych

w zakresie samodzielnego prowadzenia ognia w różnych warunkach z zasadniczych
rodzajów uzbrojenia.
124. Warunki strzelań bojowych określono w tym rozdziale i nie dopuszcza się żadnych
odstępstw.
125. Strzelanie bojowe prowadzi się na:
1) pasach taktycznych, strzelnicach garnizonowych i poligonowych, kierunkach
strzelań dla broni strzeleckiej, spełniających warunki strzelania i przy zachowaniu
warunków bezpieczeństwa;
2) pasach taktycznych, strzelnicach poligonowych dla granatników
przeciwpancernych i karabinków – granatników;
3) innych obiektach (miejscach), po dokonaniu stosownych uzgodnień i zapewnieniu
warunków bezpieczeństwa.
126. Zasady prowadzenia strzelań bojowych:
1) realizację strzelań bojowych poprzedzić realizacją ćwiczeń przygotowawczych:
2) zabrania się pokazywania pola tarczowego przed rozpoczęciem strzelania;
3) w przypadku wyposażenia karabinka w celownik holograficzny, strzelania
realizowane są z jego wykorzystaniem;
4) każda oś strzelania winna posiadać co najmniej 2 warianty ustawienia pola
tarczowego;
5) dopuszcza się przed każdym strzelaniem bojowym przystrzelanie broni, której dane
strzelanie dotyczy (wykorzystując tarczę kontrolną dla danej broni).
8.1. Strzelania bojowe z karabinka
8.1.1. Strzelanie bojowe Nr B1
68
Cele: nr 1 – karabin maszynowy (figura bojowa 27) ukazuje się na
25 sekund,
nr 2 – popiersie (figura bojowa nr 23), cel ukazuje się
na 35 sekund, 5 sekund po trafieniu lub ukryciu się celu nr 1,
nr 3 – klęczący (figura bojowa nr 30) ukazuje się na
20 sekund, ukazuje się po 20 sekundach od trafienia lub ukrycia się celu
nr 2,
nr 4 – biegnący (figura bojowa nr 40) ukazuje się na 20 sekund po 10
nr 1 – 150 m;
nr 2 – 100 m;
nr 3 – 150 m;
nr 4 – 200 m.
Liczba nabojów: 16 szt.- 5,56 mm nb./ 24 szt. – 7,62 mm nb.
Czas: ograniczony ukazywaniem się.
Postawa: do celu:
nr 1 i 2 – leżąca z wykorzystaniem podpórki;
nr 3 i 4 – klęcząca za ukryciem (po zmianie SO).
Ocena: „bardzo dobrze” – trafić cztery cele;
„dobrze” – trafić trzy cele, w tym cel nr 1;
„dostatecznie” – trafić dwa cele.
Wskazówki: na komendę kierownika strzelania „Naprzód” strzelający zajmuje
przygotowane stanowisko ogniowe na LOO, przyjmuje postawę strzelecką i przygotowuje
się do strzelania, natomiast obsługa strzelnicy na komendę „Naprzód” podnosi cel nr 1.
Strzelający po wykryciu celu samodzielnie prowadzi ogień do celu nr 1 a następnie do celu
nr 2. Po trafieniu lub ukryciu się celu nr 2 strzelający samodzielnie zmienia stanowisko
69
ogniowe i po wykryciu kolejnego celu prowadzi ogień do celu nr 3 a następnie do celu nr
4.
Rys. 8.1.1. Szkic strzelania bojowego nr 1
8.1.2. Strzelanie bojowe Nr B2 – strzelanie różnymi sposobami
Cele: nr 1 – karabin maszynowy (figura bojowa 27) ukazuje się na 20 sekund;

nr 2 – pancerzownica (figura bojowa nr 31) ukazująca się na 20 sekund, cel ukazuje
się po 20 sekundach od trafienia lub ukrycia się celu nr 1;
nr 3 – popiersie (figura bojowa nr 23), cel ukazuje się na 30 sekund równocześnie z
celem nr 2;
nr 4 – klęczący (figura bojowa nr 30) ukazuje się na 15 sekund, cel ukazuje się po
20 sekundach od trafienia lub ukrycia się celu nr 3;
nr 5 – biegnący (figura bojowa nr 40) ukazuje się na 20 sekund po 30 sekundach od
trafienia lub ukrycia się celu nr 3.
nr 1 – 200-300 m;
nr 2 – 150 m;
nr 3 – 100 m;
70
nr 4 – 200 m;
nr 5 – 200-300 m.
Liczba nabojów: 26 szt.- 5,56 mm nb. (w dwóch magazynkach po 13 nabojów)/ 34 szt. –
7,62 mm nb. (w dwóch magazynkach po 17 nabojów).
Postawa: do celu:
nr 1 – leżąca z wykorzystaniem podpórki;
nr 2 i 3 – leżąca z wolnej reki (po zmianie SO);
Ocena: „bardzo dobrze” – trafić pięć celów;
„dobrze” – trafić cztery cele, w tym cel nr 1;
„dostatecznie” – trafić trzy cele.
się do strzelania. Strzelający po wykryciu celu samodzielnie prowadzi ogień do celu nr 1. Po
trafieniu lub ukryciu się celu nr 1 strzelający samodzielnie zmienia stanowisko ogniowe i
prowadzi ogień do kolejnego celu nr 2 i 3. Po trafieniu lub ukryciu się trzeciego celu
strzelający zmienia stanowisko ogniowe, po wykryciu kolejnych celów (nr 4 i nr 5) prowadzi
do nich ogień.
71
Cele: nr 1 – karabin maszynowy (figura bojowa nr 27) ukazująca się na 20 s.;

nr 2 – pancerzownica (figura bojowa nr 31) ukazuje się na 30 sekund
równocześnie z celem nr 1;
nr 3 – popiersie (figura bojowa nr 23), cel ukazuje się na 20 sekund, cel ukazuje
nr 4 – klęczący (figura bojowa nr 30) ukazuje się na 30 sekund, cel ukazuje się
po 10 sekundach od trafienia lub ukrycia się celu nr 2;
nr 5 – biegnący (figura bojowa nr 40) ukazuje się na 20 sekund po 30 sekundach
od trafienia lub ukrycia się celu nr 4;
nr 6 – biegnący (figura bojowa nr 40a) poruszający się ruchem skośnym lub
poprzecznym na odcinku 2 x 50 m, cel rozpoczyna ruch po 40
nr 1 – 200 m;
nr 2 – 200-250 m;
nr 3 – 250 m;
nr 4 – 300 m;
72
nr 5 – 300-400 m;
nr 6 – 200-300 m.
Liczba nabojów: 60 szt. - 5,56 mm nb./86 szt. - 7,62 mm nb.
Czas: ograniczony ukazywaniem się i ruchu celów.
Postawa: do celu:
nr 1 i 2 – leżąca z wolnej ręki;
nr 2 i 4 – stojąca (po zmianie SO);
Ocena:
„bardzo dobrze” – trafić sześć celów;
„dobrze” – trafić pięć celów, w tym cel nr 6;
„dostatecznie” – trafić cztery cele.
się do strzelania. Strzelający po wykryciu celu samodzielnie prowadzi ogień. Po trafieniu lub
ukryciu się celu nr 2 strzelający samodzielnie zmienia stanowisko ogniowe i prowadzi ogień
do kolejnego celu. Po trafieniu lub ukryciu się czwartego celu strzelający zmienia
stanowisko ogniowe. Po wykryciu celu ukazującego się i ruchomego prowadzi ogień.
73
8.2. Strzelanie bojowe Mini Beryl
8.2.1. Strzelanie bojowe Nr B1 - strzelanie w różnych postawach
Cele: nr 1 – pancerzownica (figura bojowa nr 31) ukazuje się na 15 sekund;

nr 2 – popiersie z granatem (figura bojowa nr 23g) ukazuje się na
20 sekund. Cel ukazuje się równocześnie z celem nr 1;
nr 3 – klęczący (figura bojowa nr 30) ukazuje się dwa razy (pierwszy raz
na 15 sekund, drugi raz na 10 sekund);
nr 4 – biegnący (figura bojowa nr 40) ukazuje się dwa razy (pierwszy
74
raz na 15 sekund, drugi raz na 10 sekund).
Cele ukazują się po 7 – 10 sekundach od trafienia lub ukrycia się celu poprzedniego.
O kolejności ukazywania się celów przewidzianych do zwalczania w określonej postawie
strzeleckiej decyduje kierownik strzelania. Figury bojowe nr 30 i 40 mogą być ustawione na
różnych odległościach od LOO.
nr 1 – 150 m;
nr 2 – 75 m;
nr 3 – 75-100 m;
nr 4 – od 100 do 150 m.
Postawa: do celu:
nr 1 i 2 – leżąca z wykorzystaniem podpórki;
nr 3 – klęcząca za ukryciem;
nr 4 – według decyzji strzelającego.
Ocena: „bardzo dobrze” – trafić wszystkie cele, w tym cel nr 3 dwukrotnie;
„dobrze” – trafić wszystkie cele;
Wskazówki: na komendę kierownika strzelania „Naprzód”, strzelający zajmuje stanowisko
ogniowe na LOO, przyjmuje postawę strzelecką i przygotowuje się do strzelania. Po
wykryciu celu strzelający prowadzi ogień i samodzielnie zmienia stanowisko ogniowe.
75
8.3. Strzelanie bojowe z pistoletu maszynowego
8.3.1. Strzelanie bojowe Nr B1
Cel: nr 1 – popiersie z granatem (figura bojowa nr 23g) ukazuje się 2 razy w dwóch
różnych miejscach, cel podnosi się na 30 sek. (czas liczony od komendy
„NAPRZÓD”), drugi raz podnosi się na 15 s, po trafieniu lub ukryciu się celu nr
1 podczas pierwszego ukazania;
nr 2 – klęczący (figura bojowa nr 30), ukazująca się na 20 s po 10 s od trafienia lub
nr 1 – 75 m,
nr 2 – 100 m.
Postawa: leżąca bez podpórki.
Ocena: „bardzo dobrze” – trafić wszystkie cele, w tym cel nr 1 dwa razy;
76
„dostatecznie” – trafić cele nr 1.
Wskazówki: Na komendę kierownika strzelania „Naprzód” strzelający zajmuje stanowisko
ogniowe na LOO, przyjmuje postawę strzelecką, przygotowuje się do strzelania i rozpoczyna
strzelanie.
8.4. Strzelanie bojowe z pistoletu wojskowego
8.4.1. Strzelanie bojowe Nr B1 - z pistoletu wojskowego do celów ukazujących się

Cele: nr 1 biegnący (figura bojowa nr 40), cel stały,
nr 2 klęczący (figura bojowa nr 30), ukazuje się na 10 sekund, po 20
sekundach od komendy naprzód,
nr 3 biegnący (figura bojowa nr 40), ukazuje się na 10 sekund po 5
sekundach od trafienia lub ukrycia się nr 2.
Odległość do celu: nr 1 - 10 m,
nr 2 – 25 m,
nr 3 – 50 m.
Liczba nabojów do celu:
nr 1 – 3 szt. (w pierwszym magazynku),
nr 2 i 3 – 6 szt. (w drugim magazynku).
Postawa do celu:
nr 1 - stojąca z wolnej ręki lub oburącz,
nr 2 – stojąca z wolnej ręki lub oburącz po dobiegu,
nr 3 – klęcząca po dobiegu.
Rodzaj ognia do celu:
nr 1 – pojedynczy (trzy strzały),
nr 2 i 3 – pojedynczy.
Ocena: „bardzo dobrze” – trafić wszystkie cele w cel nr 1 trzykrotnie;
„dobrze” – trafić wszystkie cele;
77
„dostatecznie” – trafić dwa cele.
Wskazówki: Po zajęciu miejsca na LW strzelający dołącza magazynek do broni, na
komendę kierownika strzelania „Naprzód” strzelający zajmuje stanowisko ogniowe
w postawie stojąc na LOO, wprowadza nabój do komory nabojowej i prowadzi ogień do celu
nr 1, następnie po ostrzelaniu celu nr 1 trzema nabojami, w postawie klęczącej wymienia
magazynek, zwalnia zamek oraz zabezpiecza broń 
i przemieszcza się na wysokość celu nr 1, odbezpiecza broń  i prowadzi ogień do celu nr 2.
Następnie zabezpiecza broń przemieszcza się w kierunku następnego celu, a po jego
ukazaniu przyjmuje postawę klęczącą i prowadzi ogień.
Rys. 8.4.1. Szkic strzelania bojowego nr 1.
8.5. Strzelanie bojowe z karabinu maszynowego
Cele: nr 1 – karabin maszynowy (figura bojowa nr 27) ukazuje się na 25 sekund;

nr 2 – popiersie (figura bojowa nr 23), cel ukazuje się na 30 sekund,

w przypadku pistoletów wyposażonych w bezpiecznik zewnętrzny
78
równocześnie z celem nr 1;
nr 3 – granatnik ciężki (figura bojowa nr 36) ukazuje się na 15 sekund po 10
sekundach od trafienia lub ukrycia celu nr 2;
nr 4 – ppk z obsługą (figura bojowa nr 35) ukazuje się na 15 sekund po trafieniu
lub ukryciu celu nr 3.
nr 1 – 200-300 m;
nr 2 – 200 m;
nr 3 – 200-300 m;
nr 4 – 300 m.

Postawa: do celu:
nr 1 i 2 – stojąca w okopie;
nr 3 i 4 – leżąca.
Ocena:
„bardzo dobrze” – trafić cztery cele;
„dobrze” – trafić trzy cele w tym cel nr 1;
„dostatecznie” – trafić dwa cele;
wykryciu celu strzelający samodzielnie prowadzi ogień, po trafieniu lub ukryciu się celu nr 2
strzelający zmienia stanowisko ogniowe i po wykryciu celu prowadzi ogień.
79
8.5.2. Strzelanie bojowe Nr B2 – strzelanie w różnych postawach
Cele: nr 1 – karabin maszynowy (figura bojowa nr 27) ukazuje się na 25 s.;

nr 2 – popiersie (figura bojowa nr 23), cel ukazuje się na 35 sekund równocześnie
z celem nr 1;
nr 3 – granatnik ciężki (figura bojowa nr 36) ukazuje się na 15 sekund; po
10 sekundach od trafienia lub ukrycia celu nr 2;
nr 4 – ppk z obsługą (figura bojowa nr 35) ukazuje się na 15 sekund
po 10 sekundach od trafienia lub ukrycia celu nr 3;
nr 5 – moździerz z obsługą (figura bojowa nr 34) ukazuje się na 25 sekund
równocześnie z celem nr 4.
nr 1 – 200-300 m;
nr 2 – 200 m;
nr 3 – 300 m;
nr 4 – 200-300 m;
nr 5 – 300 m.
80
Czas: ograniczony ukazywania się celów.
Postawa: do celu:
nr 1, 2 i 3 – stojąca w okopie;
Ocena:
„bardzo dobrze” – trafić pięć celów;
Po wykryciu celu strzelający samodzielnie prowadzi ogień, po trafieniu lub ukryciu się celu
nr 3 strzelający zmienia samodzielnie SO i prowadzi ogień do celów nr 4 i 5.
81
Cele: nr 1 – karabin maszynowy (figura bojowa 27) ukazuje się na 20 sekund;

nr 2 – popiersie (figura bojowa nr 23), cel ukazuje się na 30 sekund równocześnie
z celem nr 1;
nr 3 – granatnik ciężki (figura bojowa nr 36) ukazuje się na 15 sekund; po 10
nr 4 – ppk z obsługą (figura bojowa nr 35) ukazuje się na 15 sekund po 10
nr 5 – biegnący (figura bojowa nr 40 a) poruszający się ruchem poprzecznym lub
skośnym na odcinku 2 x 50 m cel ukazuje się bezpośrednio po trafieniu lub
ukryciu celu nr 4.
nr 1 – 300 m;
nr 2 – 300 m;
nr 3 – 300-400 m;
nr 4 – 400-500 m;
nr 5 – 400-500 m.
Liczba nabojów: 60/80 szt. (km MG 3).

Czas: ograniczony ukazywaniem się i ruchem celów.
Postawa: do celu:
nr 1, 2 i 3 – leżąca z przygotowanego SO lub w okopie;
nr 4 i 5 – dowolna po zmianie SO.
Ocena:
„bardzo dobrze” – trafić pięć celów;
82
Po wykryciu celu strzelający samodzielnie prowadzi ogień, po trafieniu lub ukryciu się celu
nr 3 strzelający zmienia samodzielnie SO i prowadzi ogień do celów nr 4 i 5.
8.6. Strzelanie bojowe z granatnika przeciwpancernego
8.6.1. Strzelanie bojowe Nr B1 - strzelanie w różnych postawach
Cele: nr 1 – Transporter opancerzony rozpoznawczy (figura bojowa

nr 49), ukazuje się raz na 35 sekund;
nr 2 – Transporter opancerzony (figura bojowa nr 50a), porusza się
ruchem skośnym lub poprzecznym na odcinku 100 m, cel rozpoczyna
ruch po 40 sekundach od trafienia lub ukrycia się celu nr 1.
nr 1 – 250-350 m;
83
nr 2 – 200-400 m.
Czas: ograniczony czasem ukazywania się i ruchem celu
(cel nr 1 ukazuje się po upływie 60 sekund od podania komendy
„Naprzód”).
Postawa: do celu:
nr 1 – dowolna;
nr 2 – dowolna (po zmianie SO).
Rodzaj ognia: cel nr 1 i 2 pojedynczy.
Ocena:
„bardzo dobrze” – trafić dwa cele;
Wskazówki: na komendę „Naprzód” Obsługa zajmuje stanowisko ogniowe na LOO,
przyjmuje postawę strzelecką i przygotowuje się do strzelania. Obsługa po wykryciu celu
prowadzi ogień. Po trafieniu lub ukryciu się celu nr 1, obsługa zmienia stanowisko i po
wykryciu kolejnego celu prowadzi do niego ogień.
84
8.7. Strzelanie bojowe z karabinu wyborowego
8.7.1. Strzelanie bojowe Nr B1– wyjście z walki
Celem strzelania jest sprawdzenie umiejętności prowadzenia celnego ognia z różnych

postaw po wysiłku fizycznym oraz pod presją czasu.
Cele: tarcza 23p, 2 tarcze sylwetkowe IPSC lub IDPA.
Odległość: 150, 200, 250 – tarcza 23p.
Tarcza sylwetkowa nr 1 – 370 – 450 m.
Tarcza sylwetkowa nr 2 – 501 – 600 m.
Amunicja 308 Win Match lub porównywalna o ulepszonym skupieniu.
Czas: 35 minut.
Postawa: stojąca z oparciem o obserwatora,
klęcząca z oparciem o obserwatora,
siedząca z oparciem o obserwatora,
leżąca z dwójnogiem, lub podpórką.
Warunki: dzień, wiatr do 6 m/s.
Oceny: wykonał gdy: na 25 strzałów 18 jest w celu. W tarczach 23p liczą się
tylko trafienia w strefę punktowaną
Strzelanie prowadzi się w parach – strzelec – obserwator. Wyposażenie obserwatora – luneta
obserwacyjna z przybliżeniem stałym min. 30 x lub zmiennym. Luneta obserwacyjna
Wskazówki
Para zalega na przedpolu we wcześniej wskazanym miejscu na rubieży I.
Wyposażenie pary: Karabin wyborowy, luneta obserwacyjna na trójnogu, 5 magazynków w
każdym po 5 sztuk nabojów. Ubiór maskałata. Czynności osób funkcyjnych określono w
tabeli.
85
Komendy Ilość Czynności rozjemcy
Lp. Miejsce kierownika
Czynności strzelających Czas
amunicji ogniowego
strzelania
1 Rubież I „Strzelec wyborowy Wstają. Przyjmują postawę 30 sek. - Sprawdza czynności
wykryty. Przygotuj stojącą. Strzelec opiera broń
się – postawa o obserwatora. Obserwator
strzelecka stojąca, obserwuje przedpole.
czas 30 sekund”.
2 Rubież I „Cel tarcza 23p. Podłącza magazynek. 3 min. 5 szt. Sprawdza czynności.
Odległość 150 m, Ładuje broń, wprowadza
czas 3 minuty, nastawy podane przez
pięcioma ognia. obserwatora. Oddaje 5
strzałów. Obserwator
koryguje ogień.
3 Rubież I Przerwij ogień. Odłącza magazynek. ok. 1 min - Sprawdza
Rozładuj broń. Przesuwa zamek w tylne rozładowanie broni.
położenie. Melduje do KS
rozładowanie i
przejrzenie broni.
4 Rubież I Na kolejną rubież- Zalegają i czołgają się w 3 min. - Idzie na kolejną rubież.
czołganiem przez kierunku swojego rozjemcy. Mierzy czas. Jeśli para
pełzanie naprzód. nie zmieściła się we
wskazanym czasie,
automatycznie
strzelanie uznaje się za
niewykonane.
5 Rubież Przygotuj się. Przyjmują postawę 30 sek. - Sprawdza czynności.
II Postawa klęcząca, klęczącą. Strzelec opiera
czas 30 sek. broń o obserwatora.
Obserwator obserwuje
przedpole.
6 Rubież Cel tarcza 23p. Podłącza magazynek. 3 min. 5 szt. Sprawdza czynności
II Odległość 200 m, Ładuje broń, wprowadza
czas 3 minuty, nastawy podane przez
koryguje ogień.
7 Rubież Przerwij ogień. Odłącza magazynek. ok. 1 min - Sprawdza
II Rozładuj broń Przesuwa zamek w tylne rozładowanie broni.
położenie Melduje do KS
rozładowanie i
przejrzenie broni.
8 Rubież Na kolejną rubież- Zalegają i przemieszczają 2 min. - Idzie na kolejną
II na czworaka się na czworaka się w 30 sek. rubież. Mierzy czas.
naprzód. kierunku swojego Jeśli para nie
rozjemcy. zmieściła się we
wskazanym czasie,
automatycznie
strzelanie uznaje się
za niewykonane.
86
amunicji ogniowego
strzelania
9 Rubież Przygotuj się. Przyjmują postawę 30 sek. - Sprawdza czynności.
III Postawa siedząca, siedzącą. Strzelec opiera
czas 30 sek. broń o obserwatora.
Obserwator obserwuje
przedpole.
10 Rubież Cel tarcza 23p. Podłącza magazynek. 3 min. 5 szt. Sprawdza czynności
III Odległość 250 m, Ładuje broń, wprowadza
czas 3 min., nastawy podane przez
koryguje ogień.
III Rozładuj broń. Przesuwa zamek w tylne rozładowanie broni.
rozładowanie i
przejrzenie broni.
12 Rubież Na kolejną rubież- Przemieszczają się 2 min. - Idzie na kolejną
III skokami naprzód. skokami na kolejną rubież. Mierzy czas.
rubież. Jeśli para nie
zmieściła się we
wskazanym czasie,
automatycznie
za niewykonane.
13 Rubież Przygotuj się. Zalegają, przyjmują 30 sek. - Sprawdza czynności.
IV Postawa leżąca, postawę leżącą.
czas 30 sek. Obserwator rozkłada
trójnóg do lunety.
14 Rubież Cel, sylwetka lewa, Wyszukuje cel z 5 min. 5 szt. Sprawdza czynności.
IV odległość nieznana, obserwatorem, oblicza
czas 5 min., odległość, wprowadza
pięcioma ognia. nastawy. Podłącza
magazynek, ładuje broń i
oddaje 5 strzałów do celu.
Obserwator koryguje
ogień.
IV Rozładuj broń Przesuwa zamek w tylne rozładowanie broni.
rozładowanie i
przejrzenie broni.
16 Rubież Na kolejną rubież, Przemieszczają się 1 min. - Biegnie na kolejną
IV biegiem marsz. biegiem. rubież. Mierzy czas.
Jeśli para nie
zmieściła się we
wskazanym czasie,
87
amunicji ogniowego
strzelania
automatycznie
za niewykonane.
17 Rubież Przygotuj się. Zalegają, przyjmują 30 sek. - Sprawdza czynności.

V Postawa leżąca, postawę leżącą.
czas 30 sek. Obserwator rozkłada
trójnóg do lunety.
18 Cel, sylwetka Wyszukuje cel z 5 min. 5 szt. Sprawdza czynności.
prawa, odległość obserwatorem, oblicza
nieznana, czas 5 odległość, wprowadza
minut, pięcioma nastawy. Podłącza
ognia magazynek, ładuje broń i
oddaje 5 strzałów do celu.
Obserwator koryguje
ogień
19 Przerwij ogień. Odłącza magazynek. ok. 1 min - Sprawdza
Rozładuj broń. Przesuwa zamek w tylne rozładowanie broni.
położenie. Wyciąga Zabiera niezużytą
wszystkie magazynki i amunicję do KPA.
pokazuje RO. Niezużytą Melduje do KS
amunicję oddaje. rozładowanie i
przejrzenie broni.
RAZEM ok. 35 25 szt.
minut
Dodatkowe przepisy bezpieczeństwa

Strzelanie można prowadzić z kilkoma parami naraz. Na jedną parę ćwiczącą wyznacza się
jednego rozjemcę ogniowego. Głównym zadaniem rozjemcy to czuwanie nad
przestrzeganiem przepisów bezpieczeństwa, rozładowania broni, załadowania broni. Jeśli
ćwiczy jedna para kierownik strzelania jest jednocześnie rozjemcą, przy dwóch parach
wyznacza się jednego rozjemcę ogniowego dla pierwszej pary, kierownik strzelania jest
rozjemcą ogniowym dla drugiego zespołu. Dla 3 i więcej par wyznacza się dla każdej
rozjemcę ogniowego.
Przed strzelaniem należy dokładnie poinstruować rozjemcę ogniowego o przebiegu
ćwiczenia oraz ustalić jednoznaczne sygnały. Nie zaleca się wyznaczania rozjemcy
ogniowego, którzy wcześniej nie brali udziału w ćwiczeniach przygotowawczych do
88
strzelania. Należy zapewnić łączność radiową między kierownikiem strzelania
a rozjemcą ogniowym.
Zabrania się ładować broni, gdy którakolwiek z par znajduje się przed wskazaną rubieżą.
Wskazówki dotyczące przygotowania strzelania
Przedpole należy przygotować wcześniej, tak żeby strzelający nie znali odległości do celów
sylwetkowych. Rubieże należy oznaczyć taśmą lub słupkami koloru czerwonego z
dokładnością ±2m. Po zmianie ról – strzelec – obserwator należy zmienić ścieżkę. Przed
rozpoczęciem strzelania sprawdzić z każdej rubieży widoczność celów. Cele sylwetkowe na
stojaku lub przymocowane do wkopanej żerdzi. Cele lewy
i prawy oznaczyć literami L i P a słupki pomalować – dla każdej ścieżki przypisuje się inny
m
kolor.
101 – 200m
20 – 100m
150m
200m
RUBIEŻ I
250m
RUBIEŻ II
350m
400m
RUBIEŻ III
RUBIEŻ IV
89
RUBIEŻ V
Rys. 8.7.1 Strzelanie nr B1 – Schemat pola tarczowego
8.7.2. Strzelanie bojowe Nr B1 z TOR – wyjście z walki
Strzelanie do celów na szybko zmieniających się odległościach. Celem strzelania jest

sprawdzenie umiejętności wykonania pomiarów odległości przy użyciu optyki oraz szybkiej
zmiany nastaw i celnego prowadzenia ognia do 1200 m.
Cel: 400 – 500 – FB nr 30 – klęczący
501 – 600 – FB nr 30 – klęczący
601 – 700 – FB nr 36 – granatnik ciężki
901 – 1000 m – FB 46 – działo ppanc.
1001 – 1100 m – FB 46 – działo ppanc.
1101 – 1200 m – FB 46 – działo ppanc.
Ilość nabojów: 24 szt. – amunicja o 12,7 x 99 o ulepszonym skupieniu.
Odległość: 400 m – 1200 m.
Czas: 20 minut na określenie odległości i przygotowanie szkicu;
16 minut na strzelanie – 2 minuty na każdy cel.
Oceny: wykonał – cele trafione przynajmniej 18 razy i wszystkie cele zostały trafione.
Przebieg strzelania
i przygotowuje się do strzelania. Postawa leżąca z podpórką, leżąca z dwójnogiem. Na
90
komendę „określić odległość do celów, czas 20 minut – start” strzelec wraz obserwatorem
mierzą odległość do celów przy użyciu lunety celowniczej i lunety obserwacyjnej oraz
przygotowują szkic „range carte”. Po ustalonym czasie kierownik strzelania lub rozjemca
ogniowy odbiera szkice i numeruje cele na szkicu. Następnie oddaje szkice. Po 2 minutach
podaje komendę „Cel nr …. czas 2 minuty, trzema zniszczyć”, po 2 minutach kolejny cel i
tak aż do zniszczenia wszystkich celów. Po zakończeniu strzelania, żołnierze zamieniają się
rolami i zmieniają stanowisko.
Należy ustawić przynajmniej 2 ścieżki – 1 dla strzelca, druga dla obserwatora po
zmianie ról. Cele na ścieżkach muszą różnić się odległościami. Wyznacza się kierownika
strzelania i rozjemcę ogniowego – kierownik strzelania odpowiada za ścieżkę nr 1, rozjemca
ogniowy za ścieżkę nr 2. W przypadku większej ilości ścieżek, na każdą wyznacza się
rozjemcę ogniowego.
Pole tarczowe może być ustawione na podnośnikach lub figury mocuje się na
żerdziach. Kierownik strzelania i rozjemca ogniowy jeśli to możliwe notują na bieżąco
wyniki, jeśli nie ma pewności co do trafienia, należy sprawdzić przestrzeliny. Figury
wcześniej powinny mieć zaklejone wszystkie przestrzeliny. Można wykorzystywać figury
bojowe wykonane z blachy, kartonu, sklejki. W przypadku stosowania amunicji typu ball
można stosować cele na statywach z grubej blachy typu gong. Po ustawieniu pola należy
sprawdzić ze stanowisk widoczność wszystkich celów. W celu rozróżnienia celów na
ścieżkach można stosować numery lub kolory.
Przed strzelaniem kierownik strzelania ustala z rozjemca ogniowym kolejność
niszczenia celów np. „8, 4, 3, 6, 1, 7, 5, 2”. Zabrania się podawać przed strzelaniem
dokładnej odległości do celów oraz kolejności ich niszczenia.
91
m
1200
1200
8
1100
1100
7
1000
6
900
5
800
800
4
700
700
3
600
600
2
500
500
1
400
LOO
92
LW
Rys. 8.7.2. – szkic strzelania bojowego nr B1
8.7.3. Strzelanie bojowe dla karabinów wyborowych: SWD oraz TRG21,
TRG 22 z celownikami PM1 Nr B1 - strzelanie do różnych celów
ukazujących się i ruchomych
Cele: nr 1 – obserwator (figura bojowa nr 20) ukazuje się na 50 sekund;

nr 2 – głowa (figura bojowa nr 22) ukazuje się na 60 sekund, cel
ukazuje się po 20 sekundach od trafienia lub ukrycia się
celu nr 1;
nr 3 – popiersie (figura bojowa nr 23) ukazuje się na 1 minutę, cel
celu nr 2;
nr 4 – biegnący (figura bojowa nr 40a), porusza się ruchem
poprzecznym lub skośnym na odcinku 2 x 50 m.
Cel rozpoczyna ruch po 10 sekundach od trafienia lub
nr 1 – 300-400 m;
nr 2 – 300-400 m;
nr 3 – 500 m;
nr 4 – 400-500 m.

Ocena: „bardzo dobrze” – trafić wszystkie cele;
„dobrze” – trafić trzy cele;
„dostatecznie” – trafić dwa cele, w tym cel nr 1.

Wskazówki: na komendę kierownika strzelania „Naprzód” strzelający
z obserwatorem zajmują stanowisko ogniowe na LOO i w ciągu 1 minuty
20 sekund przygotowują się do wykonania zadania. Po wykryciu celu strzelający
93
samodzielnie prowadzi ogień. Dopuszczalne wyposażenie obserwatora: luneta obserwacyjna
i dalmierz laserowy.
Rys nr 8.7.3 strzelania bojowego nr B1
8.8. Strzelania bojowe z 40 mm granatnika MK-19
8.8.1. Strzelanie bojowe nr B1 – strzelanie do wielu celów w postawie

siedzącej
Cele: nr 1 – transporter opancerzony rozpoznawczy (figura bojowa nr 49)

rozmieszczony w kwadracie o boku 3 m, ukazujący się na
30 sekund;
nr 2 – moździerz z obsługą (figura bojowa 34) rozmieszczony w kole
o promieniu 5 m, ukazujący się na 20 sekund. Cel ukazuje się
po 20 sekundach od trafienia lub ukrycia się celu nr 1;
nr 3 – granatnik ciężki (figura bojowa nr 36) rozmieszczony w kole
o promieniu 5 m, ukazująca się na 20 sekund. Cel ukazuje się po
20 sekundach od trafienia lub ukrycia się celu nr 2.
94
nr 1 – 700-800 m;
nr 2 – 500-600 m;
nr 3 – 400-500 m.
Postawa: siedząca.
Ocena:
„bardzo dobrze” – trafić trzy cele;
„dobrze” – trafić cel nr 1 i 2 lub nr 3;
Cel nr 1 uważa się za trafiony jeżeli uzyska się trafienie bezpośrednie w cel lub
w wyznaczony kwadrat o boku 3 m.
Cele nr 2 i 3 uważa się za trafione jeżeli uzyska się trafienie bezpośrednie w cel lub
w wyznaczone koło o promieniu 5 m.
Wskazówki: na komendę kierownika strzelania „Naprzód” obsługa zajmuje stanowisko
ogniowe na LOO, przyjmuje postawę strzelecką i przygotowuje się do strzelania. Po
wykryciu celu prowadzi ogień samodzielnie. Obsługa wykonuje zadanie w kamizelkach
kuloodpornych.
Rys. 8.8.1 Szkic strzelania bojowego nr B1

95
8.9. Strzelania z 60 mm moździerza LM – 60 D
8.9.1. Strzelanie bojowe Nr 1 - rażenie celu nieruchomego ogniem półpośrednim

z nieprzygotowanego stanowiska ogniowego
Zadanie:
Obsługa moździerza znajduje się w pojeździe (w trakcie marszu) gdy przekazano komendę
do obezwładnienia celu.
Cel: piechota (3 figury bojowe nr 30, 40 lub 40a) lub karabin maszynowy
(figura bojowa nr 27) lub granatnik ciężki (figura bojowa nr 36) lub
pancerzownica (figura bojowa nr 31).
Określenie nastaw do strzelania: niepełne dane o warunkach strzelania, określenie

odległości do celu na oko.
Wstrzeliwanie: według znaku uchyleń.

Warunki wykonania zadania ogniowego:
 pocisk odłamkowy;
 odległość strzelania od minimalnej do maksymalnej;
 zużycie amunicji na wstrzeliwanie – 5 szt.;
 amunicja znajduje się w pojeździe nieprzygotowana do strzelania;
 zadanie wykonywane w dzień;
 odległość SO od zatrzymanego pojazdu do 30 m.
Zasady oceny wykonania zadania ogniowego:

Dokładność ognia skutecznego
Czas
Zadanie W donośności (m) W kierunku (tys)
bdb db dst bdb db dst bdb db dst
2 10’ 11’ 12’ 20 30 50 5 10 15
Uwagi:
a) ocena ogólna za wykonanie zadania – na podstawie średniej za czas i dokładność
ognia skutecznego;
96
b) ocena za dokładność ognia skutecznego jest średnią za donośność i kierunek;
c) czasy lotów pocisków należy odjąć od ogólnego czasu wykonania zadania;
d) na każdą serię ognia skutecznego odjąć 30 sekund od ogólnego czasu
wykonania zadania ogniowego;
e) czas wykonania zadania liczy się od momentu zatrzymania pojazdu;
f) czas mierzy się do momentu zameldowania przez celowniczego „Cel
obezwładniony” lub „Cel zniszczony”.
8.10. Rzut granatem
8.10.1. Rzucanie granatami ręcznymi na odległość w różnych postawach
Cel: biegnący (figura bojowa nr 40) ustawiony na kierunku rzutu.

Odległość: 40 m.
Liczba granatów: 3 szkolne (zaczepne lub obronne).
Postawa: stojąca w okopie, klęcząca i leżąca.
Ocena:
stojąca w okopie; klęcząca; leżąca;
„bardzo dobrze” 30 m; 25 m; 20 m;
„dobrze” 25 m; 20 m; 15 m;
„dostatecznie” 20 m; 15 m; 10 m.
Warunki rzutu: dzień.
Wskazówki: szkolony po otrzymaniu granatu i zapalnika wkłada je do torby i na komendę
kierownika ćwiczenia zajmuje stanowisko ogniowe w okopie. Pod nadzorem kierownika
ćwiczenia przygotowuje (uzbraja) granat i melduje gotowość do rzutu. Kierownik ćwiczenia
podaje komendę „Do atakującej piechoty granatem – ognia” – szkolony wyciąga
zawleczkę, rzuca granatem do celu, po czym – wraz z kierownikiem ćwiczenia –
natychmiast kryje się w okopie. Następnie szkolony samodzielnie dokonuje zmiany
stanowiska ogniowego i wykonuje kolejne rzuty.
97
8.10.2. Rzut granatem ręcznym w marszu
Cel: grupa piechoty – 3 x biegnący (3 x figura bojowa nr 40) – ustawiony

w okopie (widoczne popiersia) wzdłuż frontu w polu o szerokości 10 m
i głębokości 5 m.
Odległość: 40 m (rzut granatem od 35 m do 25 m).
Liczba granatów: 1 szkolny/ćwiczebny.
Postawa: w marszu bez zatrzymania się.
Czas: 30 s liczony od komendy „Do ataku – Naprzód” do komendy „STÓJ”.
Ocena: „wykonał” – trafił w pole.
kierownika ćwiczenia zajmuje stanowisko ogniowe w okopie. Pod nadzorem kierownika
ćwiczenia przygotowuje (uzbraja) granat, wkłada go do torby i melduje gotowość do ataku.
Kierownik ćwiczenia podaje komendę „Do ataku – naprzód”. Szkolony wyskakuje z okopu
i wykonuje atak. Kierownik ćwiczenia podaje komendę „Granatem – ognia” w odległości
określonej warunkami rzutu. Po wykonaniu rzutu kontynuuje atak.
8.10.3. Rzut granatem ręcznym z wozu bojowego
Cel: grupa piechoty – 3 x biegnący (3 x figura bojowa nr 40) – ustawiony na

otwartej przestrzeni w kole o promieniu 2 m. Ponadto, wokół celu
wyznacza się dodatkowo koła o promieniu 4 i 6 m.
Odległość: 20 m.
Liczba granatów: 1 szkolny/ćwiczebny.
Postawa: z wozu bojowego (samochodu).
Czas: 10 s liczony od komendy „Granatem – ognia” do zaryglowania włazu
(ukrycia się za burtą samochodu).
Ocena: „bardzo dobrze” – trafić w pole o promieniu 2 m;
„dobrze” – trafić w pole o promieniu 4 m;
„dostatecznie” – trafić w pole o promieniu 6 m.
98
Wskazówki: szkolony po otrzymaniu granatu i zapalnika wkłada je do torby (granatnicy) i
na komendę kierownika ćwiczenia staje za wozem bojowym (samochodem). Na komendę
kierownika ćwiczenia, szkolony zajmuje miejsce w wozie bojowym bez zamykania włazu
(lub na skrzyni ładunkowej samochodu). Po komendzie „Uzbroić granat”, szkolony
przygotowuje (uzbraja) granat, wkłada go do torby i melduje gotowość do ataku. Kierownik
ćwiczenia podaje komendę „Do piechoty granatem – ognia”, szkolony rzuca granatem do
celu i razem z kierownikiem ćwiczenia chowają się w wozie bojowym ryglując włazy (z
samochodu – chowają się za burtą samochodu, która powinna być wzmocniona płytą
stalową). Po 10 sekundach kierownik ćwiczenia i szkolony wychodzą z wozu bojowego
(samochodu), kierownik ćwiczenia sprawdza wyniki i wystawia ocenę szkolonemu.
8.10.4. Rzut granatem bojowym
Cel: grupa piechoty – 3 x biegnący (3 x figura bojowe nr 40) – rozstawiony

wzdłuż frontu na odcinku 5 m, w środkowej części pola długości 10 m i
głębokości 5 m.
Odległość: 20 m.
Liczba granatów: 1 bojowy (zaczepny lub obronny).
Postawa: stojąca w okopie.
Ocena: „wykonał” – gdy wybuch granatu nastąpi w polu celu.
(sygnał) kierownika ćwiczenia zajmuje stanowisko ogniowe w okopie. Pod nadzorem
kierownika ćwiczenia przygotowuje (uzbraja) granat i melduje gotowość do rzutu.
Kierownik ćwiczenia podaje komendę „Do atakującej piechoty granatem – ognia” –
szkolony wyciąga zawleczkę, staje na stopniu, rzuca granatem do celu, po czym – wraz z
kierownikiem ćwiczenia – natychmiast kryje się w okopie.
99
8.11 Strzelanie bojowe z karabinka–granatnika (podwieszanego /nasadkowego11) i
granatnika samodzielnego.
8.11.1. Strzelanie bojowe nr B1 – strzelanie do wielu celów w różnych postawach.
Cele: nr 1 – transporter (figura bojowa nr 50) rozmieszczony

w kwadracie o boku 3 m, ukazujący się na 30 sekund;
nr 2 – moździerz z obsługą (figura bojowa 34) rozmieszczony
w kole o promieniu 5 m, ukazujący się na 20 sekund. Cel ukazuje
nr 3 – granatnik ciężki (figura bojowa nr 36) rozmieszczony
w kole o promieniu 5 m, ukazująca się na 20 sekund. Cel
celu nr 2.
Odległość do celu:
nr 1 – 100 m;
nr 2 – 200-300 m;
nr 3 – 200-300 m.
Liczba nabojów: 10 granatów.
Postawa: do celu nr 1 – leżąca;
do celu nr 2 i 3 – klęcząca.
Rodzaj ognia: pojedynczy
Ocena:
„bardzo dobrze” – trafić trzy cele;
„dobrze” – trafić cel nr 1 i 2 lub nr 3;
Cel nr 1 uważa się za trafiony jeżeli uzyska się trafienie bezpośrednie w cel lub
w wyznaczony kwadrat o boku 3 m.
Cele nr 2 i 3 uważa się za trafione jeżeli uzyska się trafienie bezpośrednie w cel lub
w wyznaczone koło o promieniu 5 m.
11
Z wyłączeniem karabinka-granatnika wz. 1960/72.
100
Wskazówki: Na komendę kierownika strzelania „Naprzód” strzelający zajmuje stanowisko
wykryciu celu strzelający samodzielnie prowadzi ogień i po ostrzelaniu celu nr 1 zmienia
stanowisko ogniowe.
Rys. 8.11.1 Szkic strzelania bojowego nr 1.
127. Strzelania sytuacyjne przeznaczone są do nauczania, doskonalenia oraz sprawdzenia

umiejętności w wykonywaniu zadań ogniowych wynikających ze specyfiki przyszłych
zadań.
ROZDZIAŁ 9.
STRZELANIA SYTUACYJNE
127. Strzelania sytuacyjne przeznaczone są do nauczania, doskonalenia oraz sprawdzenia

umiejętności prowadzenia ognia pododdziałem w wykonywaniu zadań ogniowych
wynikających ze specyfiki przyszłych zadań.
101
128. Warunki strzelań sytuacyjnych opracowane zostały dla wszystkich pododdziałów, w
tym także przygotowujących się do misji poza granicami kraju.
129. Właściwą realizację strzelań umożliwiają: gruntowna znajomość uzbrojenia oraz teorii i
zasad strzelania, wysoki poziom wyszkolenia, w tym sprawność w posługiwaniu się
bronią i umiejętność prowadzenia ognia, a także zgrania pododdziału.
130. W czasie planowania wykonywania przez pododdziały dodatkowych lub specyficznych
zadań w rejonie misji, należy opracować dodatkowe warunki strzelań sytuacyjnych.
Podlegają one zatwierdzeniu przez dowódcę JW.
131. Podczas strzelań sytuacyjnych wszystkie osoby funkcyjne wyznacza się zgodnie
z ustaleniami zawartymi w rozdziale 4.
132. Strzelania sytuacyjne prowadzi się na:
1) placach ćwiczeń ogniowych, strzelnicach garnizonowych dla broni strzeleckiej;
2) strzelnicach poligonowych, kierunkach strzelań i pasach taktycznych;
3) ośrodkach szkolenia poligonowego przystosowanych do prowadzenia ognia do
celów naziemnych, powietrznych i nawodnych.
133. Zezwala się na prowadzenie strzelań sytuacyjnych i specjalnych w innych miejscach po
dokonaniu stosownych uzgodnień i zapewnieniu niezbędnych warunków
bezpieczeństwa.
134. W celu zapoznania pododdziałów ze specyfiką wykonywanych strzelań przed
rozpoczęciem zajęć z wykorzystaniem amunicji bojowej należy przeprowadzić zajęcia
przygotowawcze (z użyciem trenażerów lub laserowych symulatorów strzelań LSS albo
z amunicją „ślepą”).
9.1. Strzelania sytuacyjne
9.1.1. Strzelanie sytuacyjne S1 – strzelanie dynamiczne z pistoletu wojskowego
Cel: popiersie (figura bojowa 23), cel stały.

Odległość: 15 m.
Czas: 3 sekundy (dobycie broni i oddanie strzałów) dla broni bezkurkowej i z
kaburą otwartą lub 5 sekund (dobycie broni, odbezpieczenie,
102
odciągnięcie kurka i oddanie strzału) dla pozostałych typów pistoletów.
Ocena: „bardzo dobrze” – trafić cel 3 razy;
ogniowe w postawie stojąc na LOO i przygotowuje się do strzelania (dołącza magazynek,
przeładowuje, zabezpiecza i chowa broń do kabury). Na komendę kierownika strzelania
„Ognia” strzelający prowadzi ogień do celu. Na komendę kierownika strzelania „Przerwij
ogień” strzelający przerywa strzelanie. Oddanie strzału po upływie czasu strzelania skutkuje
nie uznaniem jednego trafienia.
9.1.2. Strzelanie sytuacyjne S2 – strzelanie z pistoletu wojskowego do celów

ukazujących się
Cele: 3 x biegnący (3 x figura bojowa nr 40) lub 3 x tarcze sportowe TS-10

rozstawione na odcinku o szerokości do 15 m, ukazujące się
przemiennie w losowej kolejności pojedynczo dla pistoletów
bezkurkowych na 10 sekund (dla pozostałych pistoletów na
13 sekund) z przerwą 3 sekundy.
Odległość: 25 m.
Ocena: „bardzo dobrze” – trafić 3 cele;
„dobrze” – trafić 2 cele;

Nie dotyczy broni bezkurkowej.
103
ogniowe w postawie stojąc na LOO i przygotowuje się do strzelania (dołącza magazynek,
przeładowuje, zabezpiecza i chowa broń do kabury). Na komendę kierownika strzelania
„Ognia” strzelający prowadzi ogień do celów. Na komendę kierownika strzelania
„Przerwij ogień”, strzelający przerywa strzelanie. Oddanie strzału po upływie czasu
strzelania skutkuje nie uznaniem jednego trafienia.
Rys. 9.1.2. Szkic strzelania sytuacyjnego nr 2
9.1.3. Strzelanie sytuacyjne S3 - strzelanie dynamiczne z pistoletu maszynowego
Cel: klęczący (figura bojowa nr 30), cel stały.

Odległość: 15 m.
Czas: 5 sekund.
Postawa: stojąca oburącz.

Nie dotyczy broni bezkurkowej.
104
Ocena: „bardzo bobrze” – trafić cel 3 razy;
ogniowe w postawie stojąc na LOO i przygotowuje się do strzelania. Na komendę
kierownika strzelania „Ognia” strzelający prowadzi ogień do celu. Na komendę kierownika
strzelania „Przerwij ogień” strzelający przerywa strzelanie.
9.1.4. Strzelanie sytuacyjne S4 – strzelanie z pistoletu maszynowego dynamiczne z

dobiegiem
Cel: biegnący (figura bojowa nr 40) lub tarcza sportowa TS-10, cel stały.
Odległość: 25 m.
Liczba nabojów: 8 szt. (po 4 szt. w magazynku).
Czas: 1 minuta.
Postawa: stojąca i klęcząca (pistolet trzymany oburącz).
Ocena: „bardzo bobrze” – trafić cel 6 razy;

ogniowe w postawie stojąc na LOO i przygotowuje się do strzelania. Na komendę
kierownika strzelania „Ognia” strzelający prowadzi ogień do celu oddając 4 strzały. Po
oddaniu czwartego strzału strzelający zajmuje stanowisko ogniowe w postawie klęcząc
przed LPO, zmienia magazynek i prowadzi ogień do celu. Na komendę kierownika
strzelania „Przerwij ogień” strzelający przerywa strzelanie. Oddanie strzału po upływie
czasu strzelania skutkuje nie uznaniem jednego trafienia.
105
9.1.5. Strzelanie sytuacyjne S5 – strzelanie na krótkich odległościach z karabinka /

pistoletu maszynowego
Cel: nr 1 – popiersie (figura bojowa nr 23), ukazująca się na 15 sekund;

nr 2 – klęczący (figura bojowa nr 30), ukazujący się na 15 sekund, cel
ukazuje się po 5 sekundach od trafienia lub ukrycia się celu nr 1;
nr 3 – popiersie z granatem (figura bojowa 23g), ukazująca się na
15 sekund, cel ukazuje się po 15 sekundach od trafienia lub ukrycia się
celu nr 2;
nr 4 – pancerzownica (figura bojowa nr 31), ukazująca się na 15
sekund, cel ukazuje się po 5 sekundach od trafienia lub ukrycia się celu
nr 3.
nr 1 i 3 – 20-40 m;
nr 2 i 4 – 40-60 m.
106
Postawa: do celu:
nr 1 i 2 – klęcząca;
Ocena: „bardzo bobrze” – trafić wszystkie cele;
ogniowe w postawie klęcząc na LOO i przygotowuje się do strzelania. Po wykryciu
celu prowadzi ogień do celów nr 1 i 2, po czym samodzielnie zmienia SO i prowadzi ogień
do celów nr 3 i 4 w postawie leżącej.
107
ZAŁĄCZNIK A
Zestawienie ćwiczeń i strzelań z broni strzeleckiej obowiązujących w danym etapie

(okresie) szkolenia: pododdziały zmechanizowane, zmotoryzowane (rozpoznawcze,
powietrzno-desantowe, piechoty górskiej) Wojsk Lądowych
Strzelania i ćwiczenia
Pistolet maszynowy
Karabin wyborowy
granatem bojowym
Granatnik ppanc
maszynowy
Mini Beryl
Karabinek
Uwagi
karabinek
Karabinek
granatnik
Okres Karabin
Lp. Funkcja
Rzut
PW
szkolenia
/
D-ca kz, z-ca
B1
d-cy kz, d-cy W każdym B1
1 (D N x**
plz, pom. d-cy etapie/okresie (D)
m)
plz *
W każdym B1
Dowódcy B1
2 etapie/okresie (D N x**
drużyn* (D)
m)
Działonowi/ W każdym B1(D B1(D N
3 x**
operatorzy * etapie/okresie N m) m)
W każdym B1(D B1(D N
4 Kierowcy * x**
etapie/okresie N m) m)
Etap I/Okres
zgrywania B2(D
drużyna/ N m)
pluton
Etap I/Okres
Celowniczy
5 zgrywania B3(D x**
km
kompania/ N m)
batalion
Etap II
B3(D
realizacja
N m)
zadań
Etap I/Okres
zgrywania B2(D
drużyna/ N m)
pluton
Etap I/Okres
Strzelcy
6 zgrywania B3(D x**
karabinka
kompania/ N m)
batalion
Etap II
B3(D
realizacja
N m)
zadań
108
Pistolet maszynowy
Karabin wyborowy
granatem bojowym
Granatnik ppanc
Okres
Uwagi
maszynowy
Funkcja
Mini Beryl
Karabinek
karabinek
Karabinek
granatnik
Lp. szkolenia
Karabin
Rzut
PW
/
Celowniczy W każdym B1(D B1(D B1(D N
7 x**
rpg * etapie/okresie N ) N m) m)
Strzelcy B1
W każdym
8 karabinu (D* x**
etapie/okresie
wyborowego* N*)
Etap I/Okres
zgrywania
B2 1(D)
drużyna/
pluton
Strzelcy Etap I/Okres
9 karabinka wz zgrywania B3(D x**
1(D)
96/74/72/60 kompania/ N m)
batalion
Etap II
B3(D
realizacja 1(D)
N m)
zadań
Pozostali
W każdym B1(D B1(D N B1
10 żołnierze x**
etapie/okresie N m) m) (D)
batalionu *
Pozostali
W każdym
żołnierze JW., B1(D B1(D N B1
11 etapie x**
dowództw i N m) m) (D)
/okresie
sztabów *
W każdym B1
Instruktorzy B1(D B1(D B1(D B1(D N B1
12 etapie 1(D) (D* x**
Ośr. Sz. * N m) N) N m) m) (D)
/okresie N*)
Na
Kadeci Szkół B1(D B1(D B1(D N
13 zakończenie x**
Podoficerskich N m) N m) m)
szkolenia
* w zależności od posiadanego uzbrojenia,
** wykonanie co najmniej jednego rzutu granatem w 36 miesięcznym cyklu przygotowania i
realizacji zadań.
UWAGA:
- przedstawione zestawienie określa strzelania o najwyższym stopniu trudności
w danym okresie (roku) szkolenia;
- wszystkie strzelania wymienione w tabeli realizować zgodnie z warunkami strzelań z
broni etatowej;
- żołnierze rezerwy, NSR realizują strzelania identycznie jak „pozostali żołnierze
batalionu” z broni będącej na jej etatowym wyposażeniu;
- przyjąć następującą skalę trudności: dzień, w maskach (m) i noc (N).
109
ZAŁĄCZNIK B

(okresie) szkolenia: pododdziały czołgów Wojsk Lądowych
Rzut granatem
maszynowy /
Mini Beryl
Karabinek
karabinek
bojowym
Okres
Pistolet
Lp. Funkcja Uwagi
PW
szkolenia
D-cy kcz, z-cy d-cy kcz,

1 B1(D) x**
d-cy plcz
2 Dowódcy załóg B1(D) x**
Działonowi/
3 B1(D N m) x**
operatorzy
4 Ładowniczowie W każdym B1(D N m) x**
5 Kierowcy etapie/ B1(D N m) x**
Pozostali żołnierze okresie
6 B1(D N m) B1(D N m) B1(D) x**
batalionu*
Pozostali żołnierze
7 JW. , dowództw i B1(D N m) B1(D N m) B1(D) x**
sztabów *
8 Instruktorzy Ośr. Sz. * B1(D N m) B1(D N m) B1(D) x**
Kadeci Szkół Na
9 Podoficerskich zakończenie B1(D N m) B1(D N m) x**
szkolenia
* w zależności od posiadanego uzbrojenia;
** wykonanie co najmniej jednego rzutu granatem w 36-miesięcznym cyklu przygotowania
i realizacji zadań;
UWAGA:
broni etatowej;
110
111
ZAŁĄCZNIK C

(okresie) szkolenia: pododdziały wsparcia i zabezpieczenia Wojsk Lądowych
Karabin wyborowy
granatem bojowym
Granatnik ppanc
maszynowy/
szkolenia
maszynowy
Mini Beryl
Karabinek
karabinek
Karabinek
Uwagi
granatnik
Okres
Karabin
Pistolet
Lp. Funkcja
Rzut
PW
D-ca
B1 B1
kompanii/baterii, z- B1
1 (D,N, (D x**
ca d-cy kompanii/ (D,N,m)
m) )
baterii*
Dowódca plutonu,
B1
dowódcy drużyn, B1 B1
2 (D x**
obsług (kierownik (D N) (D,N,m)
)
warsztatu)*
B1
B1
3 Kierowcy * (D,N, x**
(D,N,m)
m)
B1
W każdym etapie/okresie
4 Celowniczy km (D,N, x**

m)
B1 B1
5 Celowniczy rpg x**
(D N) (D,N,m)
Strzelcy karabinu B1
6 x**
wyborowego (D,N)
Strzelcy karabinka B1
7 wz. 96/74/72/60 (D,N, 1D x**
m)
Pozostali żołnierze
B1 B1
batalionu/ B1
8 (D,N, (D x**
dywizjonu, (D,N,m)
m) )
kompanii, baterii*
Pozostali żołnierze B1 B1
B1
9 JW., dowództw i (D,N, (D x**
(D,N,m)
sztabów * m) )
B1 B1 B1
Instruktorzy Ośr. B1
10 (D N (D,N, (D x**
Sz. (D,N,m)
m) m) )
zakończenia
szkolenia
B1
Kadeci Szkół B1
Na
11 (D,N, x**
Podoficerskich (D,N,m)
m)
112
* w zależności od posiadanego uzbrojenia;
** wykonanie co najmniej jednego rzutu granatem w 36-miesięcznym cyklu przygotowania i
realizacji zadań.
UWAGA:
broni etatowej;
113
ZAŁĄCZNIK D
Zestawienie ćwiczeń i strzelań z broni strzeleckiej dla jednostek wojskowych Sił

Powietrznych
maszynowy
maszynowy
Uwagi
Karabinek
Granatnik
Okres
granatem
Karabin
Pistolet
Lp. Funkcja
ppanc
Rzut
szkolenia
PW
Żołnierze pełniący służbę
szkoleniowy
w dowództwach i B1
W roku
1 sztabach od szczebla (z etatowego x**

m
eskadry (batalionu, uzbrojenia)

dywizjonu) do RSZ.
Jednostki wojskowe
Dowódcy wszystkich
szczebli od drużyny
(równorzędnego) do
1 B 1* B 1* B1 B 1* B 1* x**
dowódcy kompanii,
W roku szkoleniowym
klucza, baterii
(równorzędne).
Obsługi karabinów
2 B 1* B 1* B1 x**
maszynowych.
Celowniczy granatników
3 B 1* B 1* B1 x**
ppanc/rpg.
B1
4 Pozostali żołnierze. (z etatowego x**
uzbrojenia)
W okresie
5 Elewi. 2
szkolenia
Kadeci Szkół W okresie
6 B1 B1 B1 x
Podoficerskich. kształcenia
* strzelanie w zależności od posiadanego uzbrojenia w pododdziale,

** wykonanie co najmniej jednego rzutu granatem w 36-miesięcznym cyklu
przygotowania i realizacji zadań.
UWAGA:
przedstawione zestawienie określa strzelania o najwyższym stopniu trudności
wszystkie strzelania wymienione w tabeli realizować zgodnie z warunkami strzelań z
broni etatowej;
żołnierze rezerwy, NSR realizują strzelania identycznie jak „pozostali żołnierze” z
broni będącej na jej etatowym wyposażeniu;
114
przyjąć następującą skalę trudności: dzień, w maskach (m) i noc (N).
115
ZAŁĄCZNIK E
Zestawienie ćwiczeń i strzelań z broni strzeleckiej obowiązujący w danym etapie

(okresie) szkolenia dla jednostek Marynarki Wojennej
Rzut granatem
maszynowy
maszynowy
wyborowy
Karabinek
Karabinek
Granatnik
Uwagi
granatnik
bojowym
Okres
Karabin
Karabin
Pistolet
ppanc
Lp. Funkcja
PW
szkolenia
Związki taktyczne, oddziały i pododdziały jednostek pływających

1 Żołnierze sztabu* W każdym okresie B1 B1 X
2 Żołnierze okrętu W każdym okresie B1 B1 X
3 Marynarze zawodowi W każdym okresie B1 X
4 Żołnierze rezerwy ** W czasie szkol. B1 B1 X
* realizują też pozostali żołnierze zawodowi nie wyszczególnieni w tabeli;
** strzelanie w zależności od posiadanego uzbrojenia.
Związek taktyczny, oddziały i pododdziały lotnicze, brzegowe
5 Żołnierze sztabu* W każdym okresie B1 B1 X

6 Żołnierze W każdym okresie B1 B1 B1 1 B1 B1 B1 X
pododdziału**
7 Żołnierze pełniący W każdym okresie B1 B1 B1
służby i dyżury
bojowe w systemie
ciągłym
8 Marynarze zawodowi W każdym okresie B1 B1 B1 1 B1 X
9 Żołnierze rezerwy** W okresie szkolenia B1 B1 X
10 Kadeci SP, MW Na zakończenie B1 B1 2 X
szkolenia
11 Elewi Na zakończenie 2 1 X
w centrach SW szkolenia.
brzegowe
i Na zakończenie 1 2 X
ośrodkach SW
szkolenia.
szkolenia pływające
* realizują też pozostali żołnierze zawodowi nie wyszczególnieni w tabeli ;
** strzelanie w zależności od posiadanego uzbrojenia;
SW – specjalności wojskowe.
UWAGA:
broni etatowej;
116
ZAŁĄCZNIK F
Zestawienie ćwiczeń i strzelań z broni strzeleckiej dla jednostek wojskowych

Żandarmerii Wojskowej
Rzut granatem
szkolenia
maszynowy
maszynowy
Mini Beryl
wyborowy
Karabinek
Karabinek
Karabinek
Uwagi
granatnik
granatnik
bojowym
Okres
Lp
Karabin
karabin
Pistolet
Funkcja
panc.
PW
.
Żołnierze B2
B1 B1
1 kompanii (D,N,m X
(D) (D,N,m)
manewrowych** )
Żołnierze pododdz. B1 B1
B1 B1
2 prewencji, logist. i (D,N,m (D,N,m X
(D) (D,N,m)
dowodzenia** ) )
B1 B2 B1 B2
B1 B1 B1
3 Żołnierze WDS (D,N,m (D,N,m (D,N (D,N,m X
(D) (D,N,m) (D)
) ) ) )
B1 B2 B1 B2
W roku szkoleniowym
4 Żołnierze WO X
(D) (D,N) (D,N) (D,N)
B2
B1 B1
5 Celowniczy km (D,N,m X
(D) (D,N,m)
)
B2
Celowniczy B1 B1 B1
6 (D,N,m X
granatnika ppanc** (D) (D,N,m) (D)
)
Celowniczy
B2
granatnika B1 B1
7 (D,N,m B1 X
podwieszanego/Pallad (D) (D,N,m)
)
/ GSBO-40**
Dowódcy B1 B2 B1 B1 B1
8 B1 X
pododdziałów * (D) (D,N) (D,N) (D,N) (D)
B1 B1 B1 B1
9 Pozostali żołnierze** X***
(D) (D) (D) (D)
W trakcie
szkolenia
Żołnierze rezerwy, B1 B1 B1 B1
10
NSR** (D) (D) (D) (D)
W trakcie
szkolenia
B1 B1 B1 B1
(D) (D) (D) (D)
11 Słuchacze CSŻW
W trakcie
szkolenia 2 2 2 2
podstawoweg (D) (D) (D) (D)
o
* z broni etatowej pododdziału,,

** z broni etatowej,
117
*** nie dotyczy KG ŻW.
UWAGA:
broni etatowej;
przyjąć następującą skalę trudności: dzień, w maskach (m) i noc (N);
dopuszcza się, za zgodą dowódcy pododdziału, prowadzenie ognia żołnierzom
kompanii manewrowej, instruktorom pionu szkolenia OSŻW, WDS i WO z jednostek
broni której nie posiadają na wyposażeniu – strzelania nie podlegają kontroli i
inspekcji.
118
ZAŁĄCZNIK G
Zestawienie ćwiczeń i strzelań z broni strzeleckiej dla Dowództwa Garnizonu

Warszawa i podległych jednostek wojskowych w danym etapie (okresie) szkolenia
Rzut granatem
Uwagi
maszynowy
maszynowy
Okres
wyborowy
Karabinek
bojowym
Lp. Funkcja
Karabin
Karabin
Pistolet
szkolenia
PW
Żołnierz DGW, dowództwa,
1 W każdym okresie B1 x*
sztaby JW.
Dowództwa i sztaby
batalionów.
Żołnierze pododdziałów,
3 uzbrojeni w pistolet W każdym okresie B1 x*
wojskowy.
Żołnierze uzbrojeni
w karabinek.
Żołnierze uzbrojeni
w pistolet maszynowy.
6 Celowniczy km. W każdym okresie B1 x*
Strzelec karabinu
wyborowego.
* wykonanie co najmniej jednego rzutu granatem w 36-miesięcznym cyklu przygotowania i

realizacji zadań.
UWAGA:
broni etatowej;
żołnierze rezerwy, NSR realizują strzelania identycznie jak żołnierze DGW z broni
będącej na jej etatowym wyposażeniu;
119
ZAŁĄCZNIK H
Zestawienie ćwiczeń i strzelań z broni strzeleckiej dla pododdziałów wsparcia

i zabezpieczenia, instytucji wojskowych Inspektoratu Wsparcia SZ w danym etapie (okresie) szkolenia
Granatnik ppanc
Rzut granatem
maszynowy/
szkolenia
maszynowy
bojowym**
Mini Beryl
wyborowy
Karabinek
Karabinek
granatnik
Okres
Karabin
Karabin
Pistolet
Lp. Funkcja
PW
1 Dowódca kompanii,
zastępca dowódcy B1* B1* B1 B1* B1* B1 B1* x
kompanii
2 Dowódca plutonu, pom. d-
cy plutonu, dowódca B1* B1* B1 B1* B1* B1 B1* x
W każdym okresie I etapu oraz w II etapie
drużyny, obsługi.
3 Kierowca B1*** B1*** x
4 Celowniczy karabinu
B1 x
maszynowego
5 Pomocnik celowniczego
B1 B1*** B1*** x
karabinu maszynowego
6 Celowniczy rpg B1 B1 x
7 Pomocnik celowniczego
B1 B1*** B1*** x
rpg
8 Strzelec karabinu
B1 x
wyborowego
9 Strzelcy karabinka wz.
B1 1 x
96/74/72/60
10 Żołnierz uzbrojony
B1 x
w karabinek
11 Żołnierz uzbrojony
B1 x
w pistolet maszynowy
12 Pozostała kadra B1*** B1 x
13 Żołnierze dowództw co
szkolenio
i sztabów jednostek najmnie

W roku
i instytucji wojskowych12 B1*** B1

wym
j raz na
3 lata
* dowódcy kompanii zastępcy dowódcy kompanii, dowódcy plutonów, pomocnicy

dowódców plutonów i dowódcy drużyn (obsług, załóg) wykonują strzelania z broni, jaka
znajduje się na wyposażeniu pododdziału, pozostałych żołnierzy obowiązują strzelania
z broni etatowej;
** wykonanie co najmniej jednego rzutu granatem w 36-miesięcznym cyklu przygotowania i
realizacji zadań;
*** dotyczy żołnierzy wyposażonych w dany rodzaj broni.
12
dotyczy: IWsp SZ, BLog, RBLog (składy, WOG-i, WKTr-y, warsztaty techniczne), dowództw i sztabów batalionów, WSzW,
WKU, KG, RZI, TOL, ośrodków badawczo – wdrożeniowych, CSLog, orkiestr wojskowych
120
UWAGA:
zestawienie określa strzelania o najwyższym stopniu trudności w danym okresie
(roku) szkolenia;
broni etatowej;
żołnierze Narodowych Sił Rezerwowych (NSR) wykonują strzelania z broni
strzeleckiej będącej na ich wyposażeniu oraz rzut granatem bojowym, obowiązujące
w danym etapie szkolenia w pododdziale w którym mają nadane przydziały
kryzysowe;
121
ZAŁĄCZNIK I
Zestawienie ćwiczeń i strzelań z broni strzeleckiej dla kandydatów na żołnierzy
zawodowych w uczelniach wojskowych w poszczególnych latach kształcenia
Korpus osobowy Okres
Lp. Uwagi
(pododdziały) szkolenia
maszynowy
maszynowy
Karabinek
Granatnik
Karabinek
bojowym
granatem
Karabin
Karabin
Pistolet
ppanc
Rzut
PW
Wojsk Lądowych
1 rok 1 X
2 rok B1 2m 2m
Zmechanizowane, 3 rok 2N 2 B3 1 B1 B1 1m
1 rozpoznawcze, 4 rok *
desantowo-szturmowe
5 rok *
Studium
2N 2 B1 1 B1 B1 X *
Oficerskie
1 rok 1 X
2 rok B1 2m 2m
3 rok B2 B1 B1
2 Czołgów 4 rok *
5 rok *
Studium
B1 B1 B1 X *
Oficerskie
1 rok 1 X
2 rok B1 2m 2m
3 rok 1 B1 B1 B1
Wsparcia
3 4 rok 1** 1** *
i zabezpieczenia
5 rok *
Studium
1 1** B1 1** B1 B1 X *
Oficerskie
122
Sił Powietrznych
1 rok 1 1 1 X
2 rok 1 2m 2 2
3 rok 1 B1 B1 B1
4 Słuchacze 4 rok *
5 rok *
Studium
1 B1 B1 B1 X *
Oficerskie
Marynarki Wojennej
1 rok 1 1 X
2 rok 2 2 1
5 Słuchacze 3 rok 2N 2N 1 X
4 rok 2m 2 *
5 rok B1 B1 *
Medyczny
Realizują strzelania przewidziane dla grupy osobowej (pododdziałów)

1-4 rok
6 Słuchacze wsparcia i zabezpieczenia.
5-6 rok B1 2m 2m X
* w ramach praktyk odbywają strzelania realizowane przez pododdziały do których są

przydzieleni;
** jeżeli dany rodzaj uzbrojenia występuje w wyposażeniu pododdziału;
123
ZAŁĄCZNIK J
Propozycje strzelań dla żołnierzy pełniących służbę poza SZ RP oraz DO SZ,

Inspektoratu Wojskowej Służby Zdrowia wraz z jednostkami
podległymi i nadzorowanymi oraz szefostw
Okres szkolenia Strzelania i ćwiczenia
Ręczny granat
maszynowy
maszynowy
Karabinek
wojskowy
Karabin
Pistolet
Pistolet
bojowy
Lp. Funkcja Uwagi
Żołnierze: w roku szkoleniowym

1. Komórek
organizacyjnych MON.
2. Dowództwa
Operacyjnego SZ.
3. Inspektoratu Wojskowej
1 Służby Zdrowia i jednostek B1 B2 B1
podległych oraz
nadzorowanych1,2.
4. Szefostw: OPL,
OPBMR, Inżynierii
Wojskowej.
5. Prokuratur i Sądów
Wojskowych.
1
Pododdział Wojskowej Straży Pożarnej w Wojskowym Ośrodku Farmacji i Techniki Medycznej.
2
Pododdział zabiegów sanitarnych w Centrum Reagowania Epidemiologicznego SZ RP.
UWAGA:
- żołnierzy obowiązują strzelania z broni etatowej (przydzielonej);
- przyjąć następującą skalę trudności: dzień, noc (N) i w maskach (m).
J-1
124
ZAŁĄCZNIK K
Wykaz figur bojowych i tarcz
Numer
Wzór
Lp. Nazwa figury bojowej figury
figury bojowej
bojowej
1
Obserwator 20
2
Głowa 22
3
Popiersie z pierścieniami 23p
Popiersie 23
Popiersie z granatem 23g
4
Karabin maszynowy 27
5
Klęczący 30
6
Pancerzownica 31
Pancerzownica 31b
7
Moździerz z obsługą 34
8 Ppk z obsługą 35
9 Granatnik ciężki 36
10
Biegnący 40
125
Lp. Nazwa figury bojowej Numer Wzór
figury figury bojowej
bojowej
Biegnący 40a
46
11 Działo przeciwpancerne
Transporter opancerzony K-1

12 49
rozpoznawczy
13
Transporter opancerzony 50
Transporter opancerzony 50a
Transporter opancerzony 50b

14
Wyrzutnia ppk na pojeździe
52
mechanicznym
Wyrzutnia ppk na pojeździe

52a
mechanicznym
15
Czołg i haubica samobieżna 60
Czołg i haubica samobieżna 60a
Czołg średni
60b
Wyrzutnia pocisków rakietowych

16 67
na pojeździe gąsienicowym
17 Śmigłowiec 81
18 Tarcza sportowa TS-10
126
Lp. Nazwa figury bojowej Numer Wzór
figury
figury bojowej
bojowej
Tarcza sylwetkowa
19 IPSC
K-2
20 Tarcza sylwetkowa IDPA
Ponadto figury bojowe i tarcze używane przez dany RSZ umieszczone są w dodatkowym „Zbiorze ćwiczeń i
strzelań dla JW…… na ….. rok. np. figury przestrzenne (makiety), itp.
127
K-3
ZAŁĄCZNIK L
Lista wyników obserwacji
Ćwiczenia w obserwacji nr ..........................................................................................................

Stanowisko, stopień, imię i nazwisko ..........................................................................................
Pododdział i funkcja strzelających ..............................................................................................
Data ćwiczenia .............................................................................................................................
(pora doby, sposób określania odległości, warunki meteorologiczne itp.)
Warunki obserwacji .....................................................................................................................

......................................................................................................................................................
Nazwa wykrytego Odległość do celu Uwagi

Lp. i rozpoznanego celu oraz kierownika
jego położenie względem Określona przez Rzeczywista
szkolonego ćwiczenia
dozorów lub rubieży
Ogólna liczba celów, które wykryto, rozpoznano i prawidłowo wskazano oraz określono do nich odległość z
dopuszczalnym błędem: ...........................................................................................
Ocena wykonania ćwiczenia: ....................................................................................................
..............................................
128
Kierownik ćwiczenia
L-1
ZAŁĄCZNIK Ł
Lista wyników strzelań z broni strzeleckiej
Strzelanie ............................................................ z ......................................................................

(rodzaj i numer) (nazwa broni)
......................................................................
(pododdział)
data strzelania ........................................................
(rok, miesiąc, dzień)
Warunki strzelania .......................................................................................................................
(pora doby, warunki atmosferyczne)
stopień, imię Trafienia Ogólna liczba trafionych

Lp. figur bojowych (punktów)
Ocena Uwagi
i nazwisko 1 2 3 4 5 6
Zestawienie wyników:
• strzelało.................................................
• bardzo dobrych .....................................
• dobrych ................................................
• dostatecznych .......................................
• niedostatecznych ..................................
• procent wykonania ...............................
• ocena średnia arytmetyczna .................
• ocena ogólna ........................................
Kierownik strzelania
.................................................
stopień, imię i nazwisko
.
podpis
.................................................
. 129
.................................................
.
Ł-1
ZAŁĄCZNIK M
Średnie normy zużycia amunicji do zniszczenia (trafienia) jednego celu
Średnia odległość strzelania (m) i liczba amunicji

Rodzaj uzbrojenia Postawa strzelecka (szt.)
100 200 300 500 700 900 1000
Leżąca (stojąca) z
wykorzystaniem 3/3 5/3 8/4 12/6 20/10 30/15 40/-
Karabinek (7,62 mm podpórki – dwójnogu
kbk AK/5,56 mm kbs Leżąca z wolnej ręki 4/3 6/4 10/6 20/10 30/15 - -
Beryl), Klęcząca 5/3 8/5 15/10 25/20 40/30 - -
pistolet maszynowy Z krótkiego
8/5 15/10 20/15 30/25 - - -
zatrzymania (stojąca)
W marszu 15/10 20/15 -/25 - - - -
Leżąca z podpórką 1/1 1/1 1/1 2/1 3/1 -/3 -/4
Karabin wyborowy Siedząca/klęcząca z
1/1 1/1 2/1 4/2 -/5 - -
(7,62 mm/8,6 mm) podpórką
Stojąca z podpórką 1/1 2/2 3/3 5/5 - - -
Karabin wyborowy
Leżąca z podpórką 1 1 1 1 2 2 3
(12,7 mm)
Z podstawy (trójnogu) 3 6 10 15 30 40 -
Ogień posiewany (cele
Karabin maszynowy
na szerokości 10 m
PK (PKS) 16 17 20 25 30 40 -
przy rażeniu 50%
celów)
W miejscu 3 4 6 10 15 20 30
7,62 mm km PKT wozu
Z przystanków 4 6 10 15 20 - -
bojowego piechoty
W ruchu 5 8 15 30 45 - -
W miejscu do czołgu i
1 1 2 7 - - -
wozu bojowego
rgppanc W miejscu do czołgu i
wozu bojowego w 1 2 5 - - - -
okopie
UWAGI:
1) podczas ześrodkowania ognia trzech i więcej środków ogniowych (strzelających) do
jednej figury bojowej (celu) liczbę nabojów powiększa się o 50%;
2) podczas strzelań do celów ruchomych poruszających się ruchem skośnym lub
poprzecznym liczbę nabojów powiększa się o 25%;
3) podczas strzelań w trudnych warunkach meteorologicznych (boczny lub skośny wiatr
130
wiejący z prędkością powyżej 10 m/s, intensywne opady śniegu lub deszczu, mgła) liczbę
nabojów powiększa się o 50%.
ZAŁĄCZNIK N
Wzory znaków ostrzegawczych stosowanych na obiektach szkoleniowych

z wykorzystaniem urządzeń i laserowych symulatorów strzelań
(wg PN- 91/T- 06700)
UWAGA!
NIEWIDZIALNE
PROMIENIOWANIE
LASEROWE
Unikać wiązki laserowej
WZÓR OZNAKOWANIA STREFY ZAGROŻENIA HAŁASEM

(Podstawa: Norma Międzynarodowa ISO 3864-198; Stanag 2899; Dz.U. 1997 poz. 129;844 rozdział 5. § 78
i § 79.)
131
N-1
ZAŁĄCZNIK O
Rzutnia granatów bojowych -

/WARIANT/szkic
132
O-1
ZAŁĄCZNIK P
Regulamin zdobywania Wojskowej Odznaki Strzeleckiej
133
1. „Wojskowa Odznaka Strzelecka”, zwana dalej „WOS” ma na celu popularyzowanie i
podnoszenie umiejętności strzeleckich wśród żołnierzy.
2. Odznakę nadaje się za osiągnięcie wysokiego poziomu umiejętności strzeleckich.
3. „Wojskową Odznakę Strzelecką” uzyskuje: żołnierz, który systematycznie osiąga w
strzelaniach z broni strzeleckiej – dobre i bardzo dobre wyniki oraz w strzelaniach
kwalifikacyjnych spełnili warunki określone niniejszym regulaminem: III stopnia –
brązową, II - srebrną i I – złotą.
WOS III stopnia przyznaje się tym żołnierzom, którzy w ciągu co najmniej trzech
miesięcy wszystkie strzelania z broni strzeleckiej przewidziane programem szkolenia (w
tym także strzelania powtarzane), wykonywali na ocenę średnią nie niższą niż dobrą (4,00)
oraz w strzelaniu kwalifikacyjnym z 5,6 mm karabinka sportowego (7,62 mm lub 5,56 mm
karabinka) lub z pistoletu maszynowego/ wojskowego*13 – uzyskali co najmniej 75 punktów.
WOS II stopnia przyznaje się tym żołnierzom, którzy mają już odznakę III stopnia
i w ciągu co najmniej dwóch miesięcy od jej otrzymania wszystkie strzelania z broni
strzeleckiej przewidziane programem szkolenia (w tym także strzelania powtarzane),
wykonywali na ocenę średnią nie niższą niż dobrą (4,00) oraz w strzelaniu kwalifikacyjnym
z 5,6 mm karabinka sportowego (7,62 mm lub 5,56 mm karabinka) lub z pistoletu
maszynowego/wojskowego* – uzyskali co najmniej 80 punktów.
WOS I stopnia przyznaje się tym żołnierzom, którzy posiadają odznakę II stopnia
i w ciągu co najmniej dwóch miesięcy od jej otrzymania wszystkie strzelania z broni
strzeleckiej przewidziane programem szkolenia (w tym także strzelania powtarzane),
wykonywali na ocenę średnią nie niższą niż dobrą (4,00) oraz w strzelaniu kwalifikacyjnym
z 5,6 mm karabinka sportowego (7,62 mm lub 5,56 mm karabinka) lub z pistoletu
maszynowego/wojskowego* – uzyskali co najmniej 85 punktów.
Żołnierzy, którym przyznano WOS II i I stopnia wyróżnia się nagrodą.
W celu przyznania WOS III i II stopnia strzelania kwalifikacyjne prowadzi się na
szczeblu jednostki wojskowej (WOS I stopnie – na szczeblu ZT) w terminach stosownych do
potrzeb. Odznakę wręcza się wraz z legitymacją na uroczystej zbiórce lub przy okazji innej
uroczystości. Nazwiska żołnierzy, którym wręczono WOS ogłasza się w rozkazie dziennym
jednostki wojskowej. WOS nosi się zgodnie z przepisami ubiorczymi.
P-1
WARUNKI STRZELAŃ KWALIFIKACYJNYCH
Strzelanie kwalifikacyjne z 5,6 mm karabinka sportowego
Odległość strzelania - 50 m
Cel - tarcza sportowa 162/122 mm (TS-1)
*
13 ?
Dotyczy tylko żołnierzy uzbrojonych w tę broń.
134
Liczba strzałów - 3 strzały próbne i 10 ocenianych
Czas strzelania - 15 minut
Postawa: - leżąca z wykorzystaniem podpórki.
Strzelanie kwalifikacyjne z 5,56/ 7,62 mm karabinka (pistoletu maszynowego)
Odległość strzelania - 100 m (75 m dla pistoletów maszynowych)
Cel - popiersie z pierścieniami (figura bojowa 23p)
Postawa: - leżąca z wykorzystaniem podpórki.
Strzelanie kwalifikacyjne z pistoletu wojskowego
Odległość strzelania - 25 m
Cel - tarcza sportowa 500/200 mm (TS-4)
Postawa - stojąca z wolnej ręki lub oburącz.
Wyniki niezbędne do zdobycia WOS
III stopnia - 75 punktów;
II stopnia - 80 punktów;
I stopnia - 85 punktów.
UWAGA:
Oceniając strzelanie do figury bojowej z pierścieniami, zalicza się bezpośrednie trafienia (przestrzelina,
która trafiła w pierścień liczy się na korzyść strzelającego).
P-2 ZAŁĄCZNIK R
Wzór protokółu zagubionych łusek
135
DOWÓDCA JW.
……………………….
Dnia ..................
PROTOKÓŁ
Spisania zagubionych łusek w .....................................................................................................

( nazwa pododdziału )
sporządzony dnia .............................................................................. przez komisję w składzie:
Przewodniczący:...........................................................................................................................
Członkowie : ...........................................................................................................................
………………………………………………………………………………...
w dniu ……........ ................. podczas ..........................................................................................
( rodzaj zajęć )
zostały zagubione niżej wymienione ilości łusek:
1 ....................................................................................................................................................
2 ....................................................................................................................................................
3 ……………………………………………………………………………………………........
4 ....................................................................................................................................................
5 ....................................................................................................................................................
Przyczyny zagubienia łusek były następujące :
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………................................................…W związku z powyższym
komisja występuje z wnioskiem o spisanie w/w łusek z ewidencji
jednostki.
Podpisy komisji:
Przewodniczący: ................................................
Członkowie: ……........................................
Akceptuję w/w przyczyny i warunki zagubienia:
Dowódca ........................................ / Kierownik sekcji ...............................................................
R-1
ZAŁĄCZNIK S
Zestawienie ocen z wyszkolenia strzeleckiego – wzór wypełnienia
136
ocena średnia/
ocena średnia
pozytywnych
ogólna JW
zagadnień
% ocen
Lp. Zagadnienie
B1 3,60
1 Strzelanie z kbk 3,40
B2 3,20
B 3,64
2 Strzelanie z pm 3,46
BN 3,28
B 3,66
3 Strzelanie z km 3,39
B3 3,12
3,37
100
4 Strzelanie z rgppanc B 3,00 (3)
B1 4,24
5 Strzelanie z pw 4,00
B2 3,76
6 Znajomość zasad strzelania 3,00
7 Znajomość budowy broni 3,34
….………………………………….
(podpis przewodniczącego komisji)
S-1
ZAŁĄCZNIK T
Słowniczek terminów medycznych
Ratownik medyczny to osoba, która:

1) posiada pełną zdolność do czynności prawnych;
2) posiada stan zdrowia pozwalający na wykonywanie tego zawodu;
3) wykazuje znajomość języka polskiego w stopniu wystarczającym do wykonywania
tego zawodu;
4) spełnia następujące wymagania:
a) ukończyła studia wyższe na kierunku (specjalności) ratownictwo medyczne, lub
137
b) ukończyła publiczną szkołę policealną lub niepubliczną szkołę policealną
o uprawnieniach szkoły publicznej i posiada dyplom potwierdzający uzyskanie
tytułu zawodowego „ratownik medyczny”, lub
c) posiada dyplom wydany w państwie innym niż: państwo członkowskie Unii
Europejskiej, Konfederacja Szwajcarska lub państwo członkowskie Europejskiego
Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - strona umowy o Europejskim Obszarze
Gospodarczym, uznany w RP za równoważny z dyplomem uzyskiwanym w
Rzeczypospolitej Polskiej, potwierdzającym tytuł zawodowy ratownika
medycznego, lub
d) posiada kwalifikacje do wykonywania zawodu ratownika medycznego nabyte w
państwie członkowskim Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub
państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) -
stronie umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, uznane w
Rzeczypospolitej Polskiej zgodnie z ustawą z dnia 26 kwietnia 2001 r. o zasadach
uznawania nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej kwalifikacji do
wykonywania zawodów regulowanych (Dz. U. Nr 87, poz. 954, z późn.
zm.).
Ratownik to osoba:
1) posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych;
2) zatrudniona lub pełniąca służbę w jednostkach współpracujących z systemem,
o których mowa w art. 15 ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym, lub
będąca członkiem tych jednostek;
3) posiadająca ważne zaświadczenie o ukończeniu kursu w zakresie kwalifikowanej
pierwszej pomocy i uzyskaniu tytułu ratownika
ZAŁĄCZNIK U
Propozycja układu „Zbioru ćwiczeń i strzelań dla

138
pułku/batalionu/dywizjonu/samodzielnej kompanii (równorzędnego) ….
na …. etap/okres”
Strona tytułowa.
1. Spis treści.
2. Określenie docelowych umiejętności strzeleckich w danym etapie/okresie dla
poszczególnych specjalistów.
3. Zbiór ćwiczeń przygotowawczych w obserwacji:
4. Zbiór ćwiczeń przygotowawczych na trenażery:
5. Zbiór ćwiczeń przygotowawczych do strzelań:
5.1.Wozy bojowe:
5.1.1. Czołg LEOPARD:
5.1.2. Czołg PT-91/T-72:
5.1.3. BWP-1:
5.1.4. KTO „ROSOMAK”:
5.1.5. ………
5.1.6. ………
5.2.Broń strzelecka:
5.2.1. Z pistoletu wojskowego.
5.2.2. Z karabinka szturmowego.
5.2.3. Z karabinu maszynowego.
5.2.4. Strzelanie z granatników.
5.2.5. ………
5.2.6. ………
6. Zbiór strzelań sytuacyjnych:
7. Zbiór ćwiczeń w rzucaniu granatami ręcznymi.
Załączniki:
1. Wykaz strzelań i ćwiczeń przygotowawczych obowiązujących w danym
etapie/okresie (zestawienie strzelań).
2. Wykaz tarcz, dodatkowych figur bojowych.
ZAŁĄCZNIK W
Propozycja układu
„Zbioru ćwiczeń i strzelań dla JW. DWSpec. ….na …. rok”
139
Strona tytułowa.
1. Spis treści.
2. Założenia ogólne (w rozdziale tym powinien znaleźć się zapis o tym że,
…...”sprawdzeniu podlegają strzelania indywidualne i zespołowe odbyte
w ostatnim kwartale /trzech miesiącach/ szkolenia).
3. Przepisy bezpieczeństwa wykraczające poza ujęte w: „Programie strzelań
z broni strzeleckiej” i w „Programie strzelań z wozów bojowych” oraz ujęte w „Zbiorze
zasad do organizacji i prowadzenia strzelań, ćwiczeń ogniowych w Wojskach
Specjalnych”.
4. Określenie docelowych umiejętności strzeleckich w poszczególnych okresach
i etapach szkolenia dla poszczególnych specjalistów.
5. Ćwiczenia przygotowawcze do strzelania z poszczególnych rodzajów broni.
5.1.Z pistoletu wojskowego.
5.2.Z karabinka szturmowego.
5.3.Z karabinu maszynowego.
5.4.Strzelanie z granatników.
5.5.………
5.6.………
6. Warunki strzelań indywidualnych szkolnych, bojowych, sytuacyjnych
i specjalnych.
6.1.Ląd /w terenie otwartym, w terenie górzystym, w pomieszczeniach, itp./
6.2.Z pojazdów.
6.3.Ze śmigłowca.
6.4.Z łodzi.
6.5.Z lądu na wodę.
6.6. Z wody na ląd.
6.7.…….
6.8.…….
7. Warunki strzelań zespołowych bojowych, sytuacyjnych i specjalnych.
7.1.Ląd /w terenie otwartym, w terenie górzystym, w pomieszczeniach, itp./
7.2.Z pojazdów.
7.3.Ze śmigłowca.
7.4.Z łodzi.
7.5.Z lądu na wodę.
7.6.Z wody na ląd.
7.7.…….
7.8.…….
8. Ćwiczenia przygotowawcze i warunki strzelań dla kadry sztabu oraz pododdziałów
dowodzenia i logistycznych.
9. Ćwiczenia w rzucaniu granatami ręcznymi (jeżeli będą odbiegać od przyjętych w

„Programie strzelań z broni strzeleckiej” i w „Programie strzelań z wozów bojowych”).
Jeżeli nie będą przygotowywane odrębne warunki rzutu należy podać nazwę instrukcji i
140
numer ćwiczenia (w rozdziale tym należy zaznaczyć, że każda organizacja zajęć z
użyciem granatów bojowych poprzedzona być musi treningiem przy użyciu granatu
ćwiczebnego lub treningowego przed rzutem granatem bojowym według warunków
danego ćwiczenia.
10.Trening bezstrzałowy.
Załączniki:
1. Wykaz strzelań obowiązkowych/zestawienie strzelań/.
2. Wykaz tarcz, dodatkowych figur bojowych.
141

PSBS2014

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

PSBS2014

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

MINISTERSTWO OBRONY NARODOWEJ

SZTAB GENERALNY WOJSKA POLSKIEGO

Szkol. 857/2012 + Uzupełnienie

CZĘŚĆ I POSTANOWIENIA OGÓLNE........................................... 8

ROZDZIAŁ 8. STRZELANIA BOJOWE.................................................... 71

8.9.1. Strzelanie bojowe Nr 1 – rażenie celu nieruchomego

1. Program strzelań jest dokumentem przeznaczonym do organizacji i prowadzenia strzelań

33. Ocena poziomu wyszkolenia strzeleckiego służy do określenia stopnia przygotowania

46. Do kierowania strzelaniem (ćwiczeniem), wykonywania czynności pomocniczych

Kierownik zabezpieczenia medycznego wyposażony jest w:

59. Obserwatora (obserwatorów) niewybuchów wyznacza kierownik strzelania

63. ZASADY BEZPIECZEŃSTWA SĄ NADRZĘDNE W STOSUNKU DO WYMOGÓW

6.1. Ćwiczenia w obserwacji

85. Ćwiczenia w obserwacji przygotowują żołnierzy do prowadzenia obserwacji pola walki.

6.2. Ćwiczenia przygotowawcze z broni strzeleckiej oraz z użyciem trenażerów

96. Ćwiczenia przygotowawcze służą do nauczania oraz ciągłego doskonalenia umiejętności

6.2.1. Ćwiczenie przygotowawcze z karabinka do pełnienia służby wartowniczej

Cele: nr 1 – 2 x figura bojowa nr 40 (biegnący) ukazuje i ukrywa się na

6.2.2. Ćwiczenie przygotowawcze z karabinka Mini Beryl do pełnienia służby

Cele: nr 1 – 2 x figura bojowa nr 40 (biegnący) ukazuje i ukrywa się na

Cele: nr 1 – 2 x figura bojowa nr 40 (biegnący) ukazuje i ukrywa się na

6.3. Ćwiczenia w rzucaniu granatami ręcznymi

105. Ćwiczenia w rzucaniu granatami ręcznymi mają na celu nauczenie żołnierzy

7.1. Strzelanie szkolne z karabinka

7.1.1. Strzelanie szkolne Nr 1 – strzelanie na celność i skupienie

Cel: popiersie z pierścieniami (figura bojowa nr 23p) na tarczy o wymiarach

7.1.2. Strzelanie szkolne Nr 2 - strzelanie w postawie leżącej

Cele: karabin maszynowy (figura bojowa nr 27), cel ukazuje się 5

7.2.1. Strzelanie szkolne Nr 1 z karabinka –granatnika (podwieszanego /nasadkowego8)

Cel: grupa piechoty: 3 x biegnący (3 x figura bojowa nr 40) rozmieszczone

7.2.2. Strzelanie szkolne Nr 1 z karabinka – granatnika wz. 1960/72 – strzelanie w

Cel: transporter (figura bojowa nr 50) lub grupa piechoty: 3 x biegnący (3 x

Warunki strzelania: dzień.

Wskazówki: na LW strzelający przygotowuje karabinek do strzelania, otrzymane granaty

7.3. Strzelanie szkolne z karabinka typ Mini Beryl

7.3.1. Strzelanie szkolne Nr 1 – strzelanie na celność i skupienie

Cel: popiersie z pierścieniami (figura bojowa nr 23p) na tarczy o wymiarach

Warunki strzelania: dzień.

7.3.2. Strzelanie szkolne Nr 2 - strzelanie w postawie leżącej

7.4. Strzelanie szkolne z pistoletu maszynowego

Cel: popiersie z pierścieniami (figura bojowa nr 23p) na tarczy o wymiarach

7.4.2. Strzelanie szkolne Nr 2 - strzelanie w postawie leżącej

Cele: pancerzownica (figura bojowa nr 31), cel ukazuje się 5 razy na 30

7.5. Strzelanie szkolne z pistoletu wojskowego

7.5.1. Strzelanie szkolne Nr 1 – strzelanie na celność i skupienie

Cel: popiersie z pierścieniami (figura bojowa nr 23p) na tarczy o wymiarach

Warunki strzelania: dzień.

7.5.2. Strzelanie szkolne Nr 2

Rys. 7.5.2. Szkic strzelania szkolnego nr 2

7.6.1. Strzelanie szkolne Nr 1 – strzelanie w postawie leżącej lub stojącej w okopie

Rys. 7.6.2. Szkic strzelania szkolnego nr 2

7. 7. Strzelanie z granatnika ppanc

Rys. 7.7.1. Szkic strzelania szkolnego nr 1

7.7.2. Strzelanie szkolne Nr 2 - strzelanie w postawie leżącej lub stojącej

Rys. 7.7.2. Szkic strzelania szkolnego nr 2

7.8 Strzelanie szkolne z karabinu wyborowego

Rys. 7.8.2. Szkic strzelania szkolnego nr 2

Ćwiczenie prowadzi się w celu sprawdzenie umiejętności celnego prowadzenia ognia i

Rys. 7.8.3. Szkic strzelania szkolnego nr 1

Rys. 7.8.4. Szkic strzelania szkolnego nr 1

Rys. 7.9.1. Szkic strzelania szkolnego nr 1

Cel: Moździerz z obsługą (figura bojowa nr 34) 10

7.10.1. Strzelania szkolne Nr 1 - rażenie celu nieruchomego ogniem półpośrednim z

Zasady oceny wykonania zadania ogniowego: