Podstawowe rodzaje amunicji

 Bojowa - jest to podstawowa grupa amunicji, przeznaczona do wykonywania zadań

bojowych na polu walki; może mieć działanie niszczące, obezwładniające lub specjalne.
Służy do oddziaływania na żołnierzy przeciwnika, sprzęt oraz umocnienia;
 Ćwiczebna ślepa używana podczas ćwiczeń do pozorowania strzałów lub wybuchów
bojowych; nie posiada niektórych elementów bojowych, np. pocisków, ładunków rażących.
Podczas strzelania istnieje strefa zagrożenia dla ludzi około 5-15 m spowodowana
wypływem gazów prochowych;
 Treningowa służy do nauki ładowania magazynków i taśm oraz ładowania i rozładowania
broni, wykonywania ćwiczeń, czynności manualnych, norm szkoleniowych, itp. Amunicja
treningowa dzieli się na kompresyjną (zbijaki) i treningową UTM/FX;
 Szkolna używana do nauki obchodzenia się z bronią oraz nauki o budowie i sposobach
użycia amunicji bojowej; wykonana jest bez żadnych elementów ogniowych (spłonek,
ładunków prochowych), są to również przekroje, łatwo rozbieralne modele (w skali 1:1,
pomniejszone lub powiększone), eksponaty wystawowe i muzealne, makiety defiladowe. Są
one oznaczone napisem „SZKOLNY” i białym paskiem na odwodzie największego elementu
naboju oraz cechą „SZKOLNY”, „SZKOL.”, lub „SZK.”

Amunicja (ang. munition) (według normy obronnej NO-13-A003:200112) – to kompletne urządzenie

naładowane materiałami wybuchowymi, materiałami pirotechnicznymi, mieszaninami zapalającymi,
materiałami jądrowymi, biologicznymi lub chemicznymi, przeznaczone do użytku wojsk, z burzeniem
włącznie w formie oddziaływania na cele punktowe lub cele powierzchniowe.
UWAGA 1 – Do amunicji zalicza się także pewne szczególne zmodyfikowane rozwiązania
konstrukcyjne przeznaczone do szkolenia, do celów paradnych lub nieoperacyjnych.
UWAGA 2 – Celem punktowym może być pojedynczy żołnierz, punkt oporu, pojazd, schron,
samolot itp.
UWAGA 3 – Celem powierzchniowym może być pododdział wojsk rozmieszczony w terenie,
ugrupowanie bojowe pododdziałów, pojedynczy obiekt o wymiarach zdecydowanie większych
od strefy zniszczenia charakterystycznej dla używanego rodzaju amunicji itp.

Amunicja wojsk (ang. stocks munition of forces) – to cały zbiór amunicji posiadanej i będącej w
ewidencji u wszystkich podmiotów gospodarczych, bezpośrednio i pośrednio podległych Ministrowi
Obrony Narodowej.
Amunicja wojskowa (ang. military munition) – to podzbiór amunicji wojsk przeznaczony do użycia
przy wykorzystaniu broni typu wojskowego.
Podział amunicji wojsk wg. normy obronnej NO-13-A003:2001.

Podział amunicji
Amunicja zawierająca materiały niebezpieczne (ang. ammunition included dangerous materials) – to
amunicja, w której, w co najmniej jednym zespole konstrukcyjnym znajduje się materiał
niebezpieczny podatny na szybką przemianę pod wpływem dowolnych bodźców zewnętrznych.
Amunicja nie zawierająca materiałów niebezpiecznych (ang. ammunition without dangerous
materials) – to amunicja, w której w żadnym z zespołów konstrukcyjnych nie ma materiałów
niebezpiecznych podatnych na szybką przemianę pod wpływem dowolnych bodźców zewnętrznych.
Amunicja bojowa (ang. live ammunition) – to amunicja zawierająca materiał niebezpieczny,
przystosowana i przeznaczona do wykonywania zadań bojowych na polu walki.
Amunicja zasadnicza (ang. base ammunition) – to amunicja bojowa przeznaczona do realizacji
zasadniczych zadań bojowych, mająca największy udział procentowy w zaopatrywaniu wojsk w
amunicję.
Amunicja pomocnicza (ang. support ammunition) – to amunicja bojowa przeznaczona do
wspomagania efektywności wykonania zadań bojowych z użyciem amunicji zasadniczej.
Amunicja specjalna (ang. special ammunition) – to amunicja bojowa przeznaczona do zwiększenia
efektywności wykonywania zadań bojowych przy limitowanym lub rzeczywistym zużyciu amunicji
zasadniczej.
Amunicja ćwiczebna (ang. practice ammunition) – to amunicja zawierająca materiały niebezpieczne,
przeznaczona do strzelań ćwiczebnych lub ćwiczebno-bojowych.
Amunicja pozoracyjna (ang. dummy ammunition) – to amunicja zawierająca materiały
niebezpieczne, przeznaczona do pozorowania wystrzałów, wybuchów lub celów.
Amunicja badawcza (ang. testing ammunition) – to amunicja zawierająca materiały niebezpieczne,
przeznaczona do sprawdzeń charakterystyk technicznych broni lub amunicji przewidzianych w
dokumentacjach technicznych.
Amunicja szkolna (ang. training ammunition) – to amunicja nie zawierająca materiałów
niebezpiecznych, przeznaczona do nauki budowy i eksploatacji.
UWAGA – Amunicja szkolna będąca na wyposażeniu WP ma na obwodzie powierzchni
zewnętrznej biały pasek oraz napis „SZKOLNY”, „SZKOL.”, „SZK”, dodatkowe oznakowanie w
postaci 3÷6 wzdłużnych wgłębień rozmieszczonych symetrycznie na kadłubie łuski.
Amunicja treningowa (ang. inert ammunition) – to amunicja nie zawierająca materiałów
niebezpiecznych, przeznaczona do prowadzenia treningów i doskonalenia umiejętności praktycznych
obsługi sprzętu.
UWAGA – Amunicja treningowa będąca na wyposażeniu WP ma na obwodzie powierzchni
zewnętrznej biały pasek oraz napis „TRENINGOWY” lub „DO NAUKI ŁADOWANIA”.
Amunicja kontrolno-pomiarowa (ang. measurement ammunition) – to amunicja nie zawierająca
materiałów niebezpiecznych, przeznaczona do badań i pomiarów sprzętu uzbrojenia lub
pojedynczych zespołów konstrukcyjnych amunicji, w procedurach technologicznych bez strzelania.

Podstawowym kryterium podziału nabojów strzeleckich jest rodzaj broni, w której są one używane:
naboje pistoletowe przeznaczone są do strzelania z pistoletów i pistoletów maszynowych;
charakteryzuje się:
• naboje krótkołuskowe;
• kaliber pocisku w nb. pistoletowym jest duży w stosunku do długości łuski;
• energia typowych pocisków pistoletowych wynosi do ok. 500 J.
naboje rewolwerowe, używana przeważnie w rewolwerach,
cechuje się większą niż pistoletowa naważką prochu;
dłuższą łuską niż w nb. pistoletowych;
większą energią wylotową 800-1800 J.

naboje pośrednie służą do strzelania z karabinów i karabinków samopowtarzalnych i

samoczynnych, łączących w sobie cechy pistoletów maszynowych i karabinów oraz ręcznych
karabinów maszynowych, zwłaszcza o kalibrze 5,56 mm;
o budowie podobnej jak amunicji karabinowej, jednakże z krótszą łuską i przeważnie
mniejszym kalibrem – od ok. 5,4 mm do 5,6 mm. wyjątek: radziecki nabój 7,62 mm x 39 wz.
43, amerykański 7,62 mm x 33 M1 lub niemiecki 7,92 mm x 33 Kruz Patrone.
Nb. pośrednie stosowane są w karabinkach, ich łuski mają kryzę ze wtokiem.
Energia wylotowa pocisków z nabojów pośrednich w granicach od ok. 1300 do 2000 J.
5.56 mm 1600 J
7.62 mm ok. 1991 J (ok. 2000 J)

naboje karabinowe stosuje się do strzelań z karabinów oraz ręcznych, ciężkich i

uniwersalnych karabinów maszynowych;
kaliber 6,5 mm - 8 mm;
energii wylotowej od 2000 J do nawet 4000 J,
Przykłady amunicji karabinowej:
7,62 x 51 NATO;
7,62x 54 R (ZSSR);
7,92x57 Mauser;

naboje wielkokalibrowe używane są w wielkokalibrowych karabinach maszynowych. Naboje

tego typu mają energię początkową rzędu 15 000 J do nawet 30 000 J,
Podstawowe elementy budowy naboju strzeleckiego;

Budowa naboju (5,56 x 45)‫‏‬

A- płaszcz;

B- rdzeń;

C- ładunek prochowy;

D- spłonka; E- kryza łuski (ze wtokiem)‫;‏‬

F- łuska właściwa;

G- szyjka łuski;

H- pocisk;

Spłonka powoduje zapalenie ładunku prochowego.

Składa się z:
- miseczki mosiężnej, w którą jest wprasowany ładunek
inicjujący;
- krążka cynowego przykrywającego ładunek inicjujący.

Działanie spłonki
Po nakłuciu spłonki przez iglicę, ładunek inicjujący wytwarza silny płomień, który zapala ładunek
prochowy.
W nabojach ze spłonką centralną spłonka znajduje się na środku dna łuski.
 system Boxera posiada pojedynczy kanalik ogniowy w dnie łuski;
 system Berdana ma ich dwa lub więcej.

Łuska służy do połączenia wszystkich części naboju oraz pomieszczenia ładunku prochowego i jego
ochrony przed czynnikami zewnętrznymi. Podczas strzału łuska uszczelnia lufę od tyłu,
uniemożliwiając przedostawanie się gazów w kierunku zamka.

Elementy składowe łuski:

1 – dno 2 – tułów 3 – kryza 4 – spłonka 5 – kowadełko 6 – otwory ogniowe 7 – stożek przejściowy 8 – szyjka łuski

Pocisk strzelecki jest częścią naboju strzeleckiego. Pociski mogą mieć różne kształty – od stożkowych,
ostrołukowych lub zaokrąglonych (owalnych) po płaskie, a nawet wydrążone.

Najczęściej spotykane pociski

 FMJ full matal jacket - pocisk pełnopłaszczowy
 SJSP semi jacketed soft point- pocisk półpłaszczowy z miękkim wierzchołkiem
 WC wad cutter -pocisk ołowiany bez płaszcza
Nabój z pociskiem z rdzeniem stalowym 5,56 x 45;
przeznaczone są do zwalczania siły żywej i celów nieopancerzonych z:
• 5,56 mm karabinka szturmowego wz. 96;
• kbk GROT innych wzorów broni dostosowanych do tej amunicji.

Części składowe naboju:

łuska mosiężna;
pocisk składający się z następujących elementów:
- płaszcz mosiężny;
- rdzeń stalowy;
- rdzeń ołowiany z dodatkiem antymonu;
spłonka nierdzewna typu Berdan/Boxer;
prochowy ładunek miotający.

Masa naboju 11,5 ÷ 12,45 g

Długoś naboju 56,6 ÷ 57,3 mm
Masa pocisku 4 ± 0,1 g
Masa ładunku prochowego ~ 1,66 g (25,62 gr)
Prędkość średnia pocisku: 915 m/s
Nabój z pociskiem smugowym 5,56 x 45;
przeznaczone są do wstrzeliwania, wskazywania celu, bieżącego korygowania ognia przy strzelaniu
seryjnym z:
• 5,56 mm karabinka szturmowego wz. 96;
• kbk GROT innych wzorów broni dostosowanych do tej amunicji.

Części składowe naboju:

łuska mosiężna;
pocisk składający się z następujących elementów:
- płaszcz stalowy platerowany mosiądzem;
- rdzeń ołowiany z dodatkiem antymonu;
- smugacz;
- miseczka miedziana;
spłonka nierdzewna typu Berdan/Boxer;
prochowy ładunek miotający.

Masa naboju 11,5 ÷ 12,45 g

Długoś naboju 56,6 ÷ 57,3 mm
Masa pocisku 4 ± 0,12 g
Masa ładunku prochowego ~ 1,66 g (25,62 gr)
Prędkość średnia pocisku: 865 m/s

Nabój z przeciwpancerny AP6 5,56 x 45 ;

przeznaczone są do zwalczania pojazdów opancerzonych, lekkich umocnień polowych i przebijania
osłon balistycznych przy użyciu: z:
• 5,56 mm karabinka szturmowego wz. 96;
• kbk GROT innych wzorów broni dostosowanych do tej amunicji.
Części składowe naboju:
łuska mosiężna;
ładunek prochowy (dwubazowy);
pocisk składający się z następujących elementów:
- rdzeń wolfranowy;
- rdzeń ołowiany;
- płaszcz mosiężny;
spłonka nierdzewna typu Berdan/Boxer;
Masa naboju 11,6 ÷ 12,65 g
Długoś naboju 57,3÷ 70,0 mm
Masa pocisku 3,95 ÷ 4,25 g
Prędkość średnia pocisku: 930 m/s

Nabój ślepy 5,56 x 45;

przeznaczone są do strzelania ćwiczebnych lub do pozorowania strzelania z:
• 5,56 mm karabinka szturmowego wz. 96;
• kbk GROT innych wzorów broni dostosowanych do tej amunicji.
Części składowe naboju:
łuska mosiężna;
spłonka nierdzewna typu Berdan/Boxer;
prochowy ładunek miotający.

Masa naboju 7,07 ÷ 7,7 g

Długoś naboju 47,8÷ 48,4 mm
Masa ładunku prochowego ~ 0,58 g

Huk wystrzału naboju ślepego jest porównywalny do huku naboju bojowego. Naboje są bezpieczne w użyciu nie
powodują przebicia ekranu papierowego ustawionego w odległości 7m od linii ognia.
7,62 mm x 39 wz.43

1 2 3 4 5 6 7 8 9

1. 7,62 mm nabój wz. 43 z pociskiem z rdzeniem zwykłym PS;

2. 7,62mm nabój wz.43 z pociskiem smugowym T-45 (w. zielony)
3. 7,62mm nabój wz.43 z pociskiem przeciwpancerno-zapalającym BZ (w. czarny; p.
czerwony)
4. 7,62mm nabój wz.43 z pociskiem zapalającym Z (w. czerwony)
5. 7,62mm nabój wz.43 z pociskiem o zmniejszonej prędkości US (w. czarny; p. zielony)
6. 7,62mm nabój wz.43 ślepy
7. 7,62mm nabój miotający wz.43 UNM (wierzchołek łuski biały)
8. 7,62mm nabój wz.43 z pociskiem z rdzeniem zwykłym PS
9. 7,62mm nabój wz.43 szkolny (wzdłużne wgłębienia łuski)

9 mm x 18 nabój pistoletowy typu Makarowa

9 mm x 18 nabój pistoletowy typu Makarowa składa się z łuski, spłonki, ładunku prochowego i
pocisku.

Widok i przekrój 9 mm x 18 naboju pistoletowego typu Makarowa: 1 – pocisk; 2 – łuska; 3 – rdzeń

ołowiany; 4 – ładunek prochowy; 5 – spłonka

Łuska mieści ładunek prochowy i wszystkie części naboju, a ponadto zabezpiecza ładunek
prochowy i spłonkę przed wpływem czynników atmosferycznych. W dnie łuski znajduje się
gniazdo do spłonki i dwa kanaliki ogniowe, przez które płomień spłonki zapalającej przedostaje
się do ładunku prochowego. Z zewnątrz przy dnie, łuska ma kryzę, za którą zaskakuje ząb
wyciągu.
Spłonka powoduje zapalenie ładunku prochowego. Składa się miseczki mosiężnej, w którą jest
wprasowany ładunek inicjujący oraz krążka cynowego przykrywającego ładunek inicjujący. Po
nakłuciu spłonki przez iglicę, ładunek inicjujący wytwarza silny płomień, który zapala ładunek
prochowy.
Pocisk składa się z rdzenia stalowego wprasowanego w koszulkę ołowianą pokrytą płaszczem
stalowym platerowanym tombakiem. Jest on mocno i szczelnie osadzony w łusce. Są też pociski z
rdzeniem wyłącznie ołowianym wprasowanym w płaszcz stalowy platerowany tombakiem.

9 mm x 19 nabój pistoletowy PARABELLUM

9 mm x 19 nabój pistoletowy PARABELLUM (9 mm Luger, 9 mm NATO) składa się z łuski,

spłonki, ładunku prochowego i pocisku. Jest to nabój z tzw. zapłonem centralnym.
Łuska mosiężna mieści ładunek prochowy i ogranicza przestrzeń jego spalania. Łączy wszystkie
części naboju oraz zabezpiecza ładunek prochowy i spłonkę przed wpływem warunków
zewnętrznych. Podczas strzału (wraz ze spłonką) uszczelnia komorę nabojową od strony zamka.
W dnie łuski znajduje się gniazdo na spłonkę z kowadełkiem i dwoma kanalikami ogniowymi. Z
zewnątrz, przy dnie łuska ma obwodowe podtłoczenia (kryzę zwykłą), w które zaskakuje pazur
wyciągu.

Widok i przekrój 9 mm x 19 naboju pistoletowego PARABELLUM (Luger): 1 – pocisk; 2 – łuska; 3 –

płaszcz; 4 – ładunek prochowy; 5 – rdzeń; 6 – spłonka

Spłonka zapala ładunek prochowy naboju wskutek uderzenia w nią grota iglicy i szybkiego
dociśnięcia masy inicjującej do kowadełka. Składa się z miseczki, w którą wprasowana jest masa
inicjująca zabezpieczona pokrywką z folii cynkowej i lakierem szelakowym.

Pocisk składa się z rdzenia ołowianego pokrytego pełnym płaszczem mosiężnym, stąd jego
oznaczenie FMJ (Full Metal Jacket). Jest on mocno i szczelnie osadzony w łusce.

Kaliber w broni o lufach gwintowanych oznacza średnicę wewnętrzną mierzoną w najwęższym

miejscu lufy pomiędzy przeciwległymi polami gwintu.
Kaliber w broni o lufach gładkich to średnica wewnętrzna przewodu lufy.

Kaliber Typ amunicji Zastosowanie w broni

WIST-94, Vis100
9x19 mm Parabellum (Luger) Amunicja pistoletowa
PM 84P „Glauberyt”

9x18 mm Makarowa Amunicja pistoletowa PW-83, PM84

7,62x39 mm wz. 43 Amunicja pośrednia kbk AKM; kbk AKMS;

kbs wz. 96 „Beryl”

5,56x45 mm Amunicja pośrednia subkbk wz.96/05 „Mini Beryl”
kbk GROT

km PKMS
7,62x54 mm R Amunicja karabinowa km PK;
kbw SWD;

kbw SAKO TRG-21;

UKM-2000;
7,62x51 mm Amunicja karabinowa
ukm MG3
kbw „Bor”

12,7x99 mm Amunicja wielkokalibrowa wkw „Tor”

40x47 mm Nabój do granatników granatnik lekki Pallad-D

40x53 mm Nabój do granatników Granatnik Mk 19 Mod 3

 PODSTAWOWE WIADOMOŚCI O GRANATACH RĘCZNYCH

Podział granatów ręcznych (zgodnie z normą obronną NO-13-A009:200433) jest następujący:

Granat ręczny (RG) (ang. hand grenade) – granat przeznaczony do miotania ręką.
Granat ręczny zaczepny (RGZ) (ang. offensive hand grenade) – granat ręczny przeznaczony do walki
zaczepnej.
Granat ręczny obronny (RGO) (ang. defensive hand grenade) – granat ręczny przeznaczony do walki
obronnej.
Granat ręczny uniwersalny (RGU) (ang. universal hand grenade) – granat ręczny przeznaczony
zarówno do walki zaczepnej, jak i obronnej.
Granat ręczny przeciwpancerny (RGK) (ang. anti-tank hand grenade) – granat ręczny przeznaczony
do rażenia celów opancerzonych.
Granat ręczny nieuzbrojony (ang. non-armed hand grenade) – granat ręczny bez zapalnika lub
zapału.
Granat ręczny ćwiczebny (RGC) (ang. practice hand grenade) – granat ręczny przeznaczony do
ćwiczeń szkolno-bojowych.
Granat ręczny szkolny (RGSzk) (ang. dnu hand grenade) – granat ręczny przeznaczony do nauczania
budowy i zasad obchodzenia się z granatami.
Granat ręczny treningowy (RGTr) (ang. training hand grenade) – granat ręczny przeznaczony do
treningu rzucania granatem.
Na uzbrojeniu Sił Zbrojnych RP znajdują się następujące wzory granatów ręcznych odłamkowych:
granat ręczny wz. 1942 (RG-42);
granat ręczny wz. F-1 (F-1);
granat ręczny wz. 1988 (RGO-88);
granat ręczny wz. 1989 (RGZ-89).

Granaty ręczne RG-42 i RGZ-89 stosuje się we wszystkich rodzajach walki – w obronie i natarciu, a
granaty ręczne F-1 i RGO-88 – tylko w obronie.
Do celów szkoleniowych używa się granatów szkolnych, treningowych i ćwiczebnych.
Dane taktyczno - techniczne granatów ręcznych odłamkowych
Granat ręczny wz. 1942 (RG-42) z zapalnikiem UZRGM należy do granatów odłamkowych o działaniu
ze zwłoką. Zapalenie ścieżki prochowej w zapalniku następuje w momencie rzutu, a wybuch i
rozerwanie granatu po 3,2÷4 s od chwili zadziałania zapalnika. Jest to granat zaczepny używany
zarówno w natarciu, jak i obronie. Granat wybucha w wodzie, śniegu, błocie itp.
Granat ręczny wz. 1942 składa się z: skorupy, ładunku kruszącego, taśmy odłamkowej i zapalnika.

Widok zewnętrzny granatu wz. 1942 i jego przekrój: 1 – korek; 2 – obsada zapalnika; 3 – wieko; 4 – tułów
skorupy; 5 – dno; 6 – zapalnik UZRGM; 7 – taśma odłamkowa; 8 – tuleja środkowa; 9 – ładunek kruszący.

Skorupa granatu służy do pomieszczenia ładunku kruszącego, zapalnika i taśmy odłamkowej

parokrotnie zwiniętej. Taśma jest nacięta, w celu zwiększenia ilości odłamków. Skorupa składa się z
tułowia zamkniętego od góry wiekiem, a od spodu dnem. Do wieka jest przymocowana
nagwintowana obsada do wkręcenia zapalnika. Przedłużeniem obsady jest tulejka środkowa,
wchodząca do wnętrza granatu. W obsadę zapalnika jest wkręcony korek.
Ładunek kruszący (trotyl) służy do rozerwania granatu i umieszczony jest wewnątrz skorupy między
wewnętrzną warstwą taśmy odłamkowej, a ścianką tulejki środkowej. Ładunek kruszący w granacie
nieuzbrojonym jest bezpieczny i zapala się tylko od wybuchu spłonki pobudzającej zapalnika.
Korek zabezpiecza obsadę i tuleję środkową przed zanieczyszczeniem. Korek należy wykręcić dopiero
w momencie uzbrajania granatu.

Działanie części granatu podczas rzutu:

 po wyciągnięciu zawleczki iglica nie zostaje jeszcze zwolniona, dlatego, że nie zmienia się
położenie dźwigni spustowej dzięki przyciskaniu jej do skorupy granatu;
 w momencie rzutu granatu dźwignia spustowa zostaje zwolniona od nacisku palców i tym
samym zwalnia iglicę;
 iglica pod wpływem działania sprężyny uderza grotem w spłonkę zapalającą i powoduje jej
działanie;
 płomień spłonki zapala opóźniacz i po 3,2 ÷ 4 s dochodzi do spłonki pobudzającej;
 działanie spłonki pobudzającej wywołuje wybuch ładunku kruszącego, co powoduje rozerwanie
się granatu na drobne odłamki.
Granat ręczny wz. F-1 (F-1) z zapalnikiem UZRGM należy do granatów odłamkowych o działaniu ze
zwłoką. Zapalenie ścieżki prochowej w zapalniku następuje w momencie rzutu, a wybuch i
rozerwanie granatu po 3,2÷4 s od chwili zadziałania zapalnika. Granat wybucha w każdych warunkach
terenowych. Jest to granat obrony, rzucany tylko z rowu lub zza ukrycia.
Granat ręczny wz. F-1 składa się z: skorupy, ładunku kruszącego i zapalnika.

Widok i przekrój granatu F-1: 1 – skorupa; 2 – zapalnik UZRGM; 3 – ładunek kruszący; 4 – tulejka środkowa

Skorupa służy do pomieszczenia ładunku kruszącego i zapalnika oraz do rażenia odłamkami podczas
wybuchu. Powierzchnia skorupy jest nacięta podłużnymi i poprzecznymi rowkami ułatwiającymi
rozerwanie granatu na odłamki, których ilość dochodzi do 1000 szt. W górnej części skorupy znajduje
się otwór gwintowany, w który wkręcany jest zapalnik UZRGM.
Ładunek kruszący (trotyl) znajduje się wewnątrz skorupy i służy do rozerwania granatu.

Granat ręczny wz. 1988 (RGO-88) z zapalnikiem UZRGM należy do granatów odłamkowych o
działaniu ze zwłoka. Zapalenie ścieżki prochowej w zapalniku następuje w momencie rzutu, a wybuch
i rozerwanie granatu po 3,2÷4 s od chwili zadziałania zapalnika. Granat wybucha w każdych
warunkach terenowych. Jest to granat obronny (następca granatu wz. F-1), rzucany tylko z rowu lub
zza ukrycia, ze względu na kilkakrotnie większy zasięg rażenia odłamków niż zasięg rzutu. Granat ten
ma odłamki w postaci kulek stalowych o masie 0,25g.
Granat ręczny wz 1988 składa się z: skorupy, ładunku kruszącego, odłamków i zapalnika.

Widok i przekrój granatu RGO-88: 1 – zapalnik UZRGM; 2 – skorupa; 3 – ładunek kruszący; 4 – tulejka środkowa,
5 – odłamki
Skorupa zawiera sprasowany ładunek kruszący pokryty warstwą sztucznego tworzywa, w którym
zatopiono 1200 stalowych kulek stanowiących elementy rażące. Całość od zewnątrz osłania płaszcz z
cienkiej blachy stalowej, który wzmacnia konstrukcję granatu, a także zabezpiecza go przed
oddziaływaniem czynników zewnętrznych. Podczas wybuchu fragmenty płaszcza tworzą dodatkowe
odłamki. W górnej części skorupy znajduje się otwór gwintowany wraz z tulejką, w który jest
wkręcany zapalnik.
Ładunek kruszący (heksogen) znajduje się wewnątrz skorupy, między tulejką, a warstwą tworzywa
sztucznego z zatopionymi stalowymi kulkami. Służy do rozerwania granatu.

Granat ręczny wz. 1989 (RGZ-89) jest granatem odłamkowym o działaniu ze zwłoką. Zapalenie ścieżki
prochowej w zapalniku następuje w momencie rzutu, a wybuch i rozerwanie granatu po 3,2÷4 s od
chwili zadziałania zapalnika.
Granat wybucha w wodzie, śniegu błocie itp. Jest to granat zaczepny używany zarówno w natarciu,
jak i w obronie. Promień rozrzutu i rażenia skutecznego odłamków o masie 0,13 g w liczbie 700 szt.
wynosi około 5 m.

Prace nad granatem podjęto w 1987 r. w Wojskowej Akademii Technicznej z zamiarem zastąpienia w
uzbrojeniu Wojska Polskiego granatu RG-42 pochodzącego z okresu II wojny światowej i
niespełniającego już wymagań wynikających z uwarunkowań pola walki. W porównaniu z
poprzednikiem, RGZ-89 charakteryzuje się prostszą konstrukcją, mniejszą masą oraz lepszymi
parametrami strefy rażenia. Granat został przyjęty do uzbrojenia Wojska Polskiego w 1998 r.
Granat ręczny wz 1989 składa się z: skorupy, ładunku kruszącego, metalowej wkładki odłamkowej i
zapalnika.
Skorupa jest wykonana z tworzywa sztucznego. Umieszczono w niej metalową wkładkę odłamkową o
wymuszonej fragmentacji. Wewnątrz granatu znajduje się nagwintowana tulejka środkowa służąca
do wkręcania zapalnika.
Ładunek kruszący (heksogen) służy do rozerwania granatu. Jest umieszczony wewnątrz skorupy,
między wewnętrzną warstwą wkładki odłamkowej, a ścianką tulejki środkowej.

Budowa zapalnika UZRGM

Zapalnik UZRGM jest zapalnikiem czasowym ze zwłoką, przeznaczonym do wywoływania detonacji

ładunku kruszącego w granatach ręcznych zarówno zaczepnych, jak i obronnych.
Zapalnik składa się z trzech głównych urządzeń:
Urządzenie uderzeniowe – służy do zapalenia spłonki zapalającej urządzenia zapalającego.
Urządzenie zabezpieczające – służy do utrzymania urządzenia uderzeniowego w napięciu.
Urządzenie zapalające – służy do wywołania wybuchu ładunku kruszącego.

Budowa zapalnika UZRGM: 1 – kółko z zawleczką; 2 – kadłub urządzenia uderzeniowego; 3 – dźwignia spustowa; 4 – górna
prowadnica iglicy; 5 – iglica; 6 – sprężyna iglicy; 7 – spłonka zapalająca; 8 – dolna prowadnica iglicy; 9 – tulejka
 2,8 m

SO

1,2 m
PO B

3,5 m
1m
0,6
m
0,6
m
4,5 m
2,8 m 1,2 m
1,7 m

S S Przekrój B

ok. 16 m

1,8 m
S 1,5 m

12 m
A

Przekrój A
Przekrój D PW D
0,3 m
0,3 m
1,5 - 2 m
10,5 m
1,2 m
1,6 m

1,6 m
0,6 m 0,6 m

D
MZ
43 - 55 m

PUNKT
AMUNICYJNY
D
MG

Przekrój C

0,3 m
C
1,2 m

1,9 m

SCHRON

1,2 m
LEGENDA:
Wejście
- MG - magazyn na granaty (w schronie);
- MZ - magazyn na zapalniki (w schronie); na rzutnie
- PW - punkt w yczekiw ania (w schronie);
- SO - stanow isko ogniow e;
- PO - punkt obserw acyj ny - obserw acj a z w ykorzystaniem peryskopu ( w schronie ) ;
-S - schody (w yj ście ew akuacyj ne);
kierunek przemieszczania się szkolonych;