FİİLİMSİLER

NOT: Olumsuzluk eki olan “-ma” ile isim-fiil eki

Fiilimsi: Fiillerde getirilen birtakım eklerle yapılan
olan “-ma” karıştırılmamalıdır. “-ma” ekini alan
ve cümlede “isim, sıfat veya zarf” görevinde
sözcük bir eylemin adını belirtiyorsa isim-fiildir,
kullanılan sözcüklerdir. Fiilimsiler, fiillerden
bir eylemin yapılmadığını veya yapılmayacağını
türerler ama türemiş halleri artık fiil değildir.
belirtiyorsa olumsuzluk ekidir.
Fiilimsilerin Özellikleri
1. Fiilimsiler fiillerden türerler.
Örnek:
2. İsim çekim eklerini alabilirler.
Benimle bir daha böyle konuşma sakın!
3. Yan cümle oluştururlar. Olumsuzluk
4. Olumsuz halleri vardır.
5. Fiil çekim eklerini almazlar. Benimle konuşmayı düşünüyormuş.
İsim-fiil

Fiilimsiler üçe ayrılır: Evin içinde koşma, alt kattakiler rahatsız oluyor.
1. İSİM FİİL (AD EYLEM) Olumsuzluk

Fiillere getirilen “–ma, -ış, -mak” ekleriyle Sabahları sahilde koşmaya gidiyorum.
İsim-fiil
yapılırlar ve cümlede isim görevinde
kullanılırlar.

NOT: İsim-fiil eki alan sözcükler bir varlığın

Fiil + -ma,
Dünyada nasıl -ış, -mak ve kavramların isimleri
varlıkların kalıcı adı olabilir. Bunlar isim-fiil değildir, isimdir.
varsa eylemlerin de isimleri vardır. İsim-fiiller bu
anlamda “fiillerin ismi” görevinde kullanılırlar. Örnek:
Annemin yaptığı sarmaya bayılıyorum.
Örneğin, bir insan gülüyorsa bunun yaptığı Yemek
eylem “gülme, gülmek veya gülüş” diye
adlandırılır. İpi sarmaya çalışsam da beceremedim.
İsim-fiil
Örnek:
Bana öyle bir bakışı vardı ki anlatamam. Suyun dolmasını bekledik bir süre.
İsim-fiil İsim-fiil

Seninle dertleşmek bana iyi geldi. Biber dolmasını km sevmez?

İsim-fiil Yemek

Futbol oynamayı özlemişim. Hastanın odasını danışmadan öğrendim.

İsim-fiil Yer adı

Yürümek ve yüzmek en sevdiğim sporlardır. Bir karar alırken başkasına danışmaya çalış.
İsim-fiil İsim-fiil İsim-fiil

Taşkın SOYSAL Bilal KIŞ

 FİİLİMSİLER
NOT: “-mez, -ar, -dik, -ecek, -miş” ekleri aynı
zamanda kip ekleri olarak kullanılır. Bunları
2. SIFAT-FİİLLER (ORTAÇ) sıfat-fiil ekleriyle karıştırmamak gerekir. Bu ekler
fiile zaman anlamı katmışsa kip ekidir, bu ekleri
alan fiiller bir ismi nitelemişse veya belirtmişse
Fiillere getirilen “-an, -ası, -mez, -ar, -dik, -ecek, sıfat-fiildir.
-miş” ekleriyle yapılırlar ve cümlede sıfat
görevinde kullanılırlar. Örnek:
Az önce geçmiş buradan.
Fiil + -an, -ası, -mez, -ar, -dik, -ecek, -miş
Kip eki

Geçmiş günlerini düşünüyordu.

Sıfat-fiil
Bilindiği gibi sıfatlar bir isimden önce gelerek isim

onları niteleyen veya belirten sözcüklerdir.

Anlatacak bir şey yok, rahat ol.
Sıfat-fiiller de bu görevde kullanılırlar.
Sıfat-fiil isim
Sıfatlardan farkları fillerden yukarıdaki eklerle
türetilmeleridir.
Neler olduğunu anlatacak bize.
Kip eki

Örnek:

• Sınavda önce bildiği soruları yapmış. NOT: Sıfat-fiil ekini alan fiilden sonraki isim
Sıfat-fiil isim
düşerse sıfat-fiiller düşen ismin yerine kullanılır.
Buna “adlaşmış sıfat-fiil” denir.
• Babamla yırtılmış ayakkabılarımızı onarttık.
Sıfat-fiil isim Örnek:
Öğretmen, başarılı olan öğrencilere ödül verdi.
Sıfat-fiil isim

• Demek ki daha çekilecek çilemiz varmış.

Sıfat-fiil isim Öğretmen, başarılı olanlara ödül verdi.
Adlaşmış sıfat-fiil

Annem kurumuş çamaşırları topluyor.

• Kahrolası adamı kaç gündür bulamıyorum! Sıfat-fiil isim
Sıfat-fiil isim

Annem kurumuşları topluyor.

Adlaşmış sıfat-fiil
• Çocuk ağlar vaziyette yanımıza geldi.
Sıfat-fiil isim Anlattığı şeylere kimse gülmedi.
Sıfat-fiil isim

• Eve gelen misafirler için sofra kurduk. Anlattıklarına kimse gülmedi.

Sıfat-fiil isim Adlaşmış sıfat-fiil

Bilal KIŞ
 FİİLİMSİLER

NOT: Zarf-fiiller cümleye “durum veya zaman”

3. ZARF-FİİLLER (BAĞ-FİİL) anlamı katabilir. Zarf-fiil ekini alan sözcük “nasıl”
sorusuna cevap veriyorsa durum, “ne zaman”
sorusuna cevap veriyorsa zaman anlamı katar.
Fiillere getirilen “-ıp, -erek, -ken, -alı, -asiye,
-ınca, -madan, -maksızın, -dıkça, -dığı için, Sorularda “Zarf-fiil hangisinde cümleye farklı
-dığında, -dığından, -casına, -ar…-maz, -a…-a ” bir anlam katmıştır?” veya “Hangisinde farklı bir
ekleriyle yapılırlar ve cümlede zarf görevinde görevde kullanılmıştır?” ifadelerini gördüğümüz
kullanılırlar. zaman zarf-fiil ekini alan sözcüğün “nasıl” veya
“ne zaman” sorularından hangisine cevap
Fiil + -ıp, -erek, -ken, -alı, -asiye, -ınca, verdiğini bulmamız gerekir.
-madan, -maksızın, -dıkça, -dığı için,
-dığında, -dığından, -casına, -ar…-maz,
-a…-a Örnek:

Hava kararırken eve döndük.

Ne zaman eve döndük?
Hava kararırken
Örnek:
Zarf-fiil cümleye zaman anlamı katmıştır.

• Sen gideli buraların tadı tuzu kalmadı. Olanları ağlaya ağlaya anlattı.
Zarf-fiil
Nasıl anlattı?
Ağlaya ağlaya
• Sorunlarınızı konuşarak çözebilirsiniz. Zarf-fiil cümleye durum anlamı katmıştır.
Zarf-fiil

• Dünden beri ölesiye çalışıyor.

Zarf-fiil
Aşağıdaki örnek cümleleri inceleyiniz.
• Seni gördüğünde çok sevinecek.
Zarf-fiil • Seni görünce çok sevindi.
zaman
• Ankara’ya varır varmaz beni ara mutlaka.
Zarf-fiil • Çaba göstermeden hedefe ulaşamazsın.
durum
• Ayakkabılarını çıkarıp içeri girdi.
Zarf-fiil • İçeri girer girmez seni sordu.
zaman
• Çocuklar parktan güle oynaya geliyorlar.
Zarf-fiil • Kapıyı kapatıp dışarı çıktı.
durum
• Seni evde bulamadığımdan kitaplarını
veremedim. Zarf-fiil • Bizi gülerek karşıladı.
durum

Taşkın SOYSAL Bilal KIŞ

 ZARF-FÝÝL
FÝÝLÝMSÝ FORMÜLLERÝ (BAÐ-FÝÝL/ULAÇ)
SIFAT-FÝÝL Formülü:
(ORTAÇ) Ali ve Asiye madan
ÝSÝM-FÝÝL daðýnda yaramazken
ince ip atarak
(AD-EYLEM) Formülü: incelmeksizin
(MASTAR) Anasý mezar dikecekmiþ düþercesine
dikçe (durdu).
Formülü: -an/-en
-alý/-eli -asýya/-esiye
ma(y)ýþmak -asý/-esi -madan/-meden
-maz/-mez -dýðýnda/-diðinde...
-ma/-me -ar/-er/-ýr/-ir/-ur/-ür -ar... maz/-er... mez ...
-ken -ýnca/-ince...
-ýþ/-iþ/-uþ/-üþ -dýk/-dik/-duk/-dük -ýp/-ip... -arak/-erek
-mak/-mek -acak/-ecek -maksýzýn/-meksizin
-mýþ/-miþ/-muþ/-müþ -arcasýna/-ercesine...
Türkçe Dersi Etkinlik Paylaþýmý Facebook Grubu -dýkça/-dikçe... -a...-a/-e...-e