PRACA Z TEKSTEM NAUKOWYM

LAWRENCE VENUTI: Tezy o przekładzie (2021); rozdziały 8, 9, 10, 11

I Myślenie logiczne. Czytanie ze zrozumieniem i zapamiętywanie

Uzupełnij luki korzystając z rozwiązań A. B. C. zamieszczonych poniżej tekstu

Venuti stosuje pojęcie interpretantów, czyli czynników, dzięki którym dokonywany jest
zasadniczy akt interpretacji. Natura dominujących interpretantów jest obarczona – w
odwołaniu do teorii 1. Bourdieu– kapitałem kulturowym, symbolicznym lub
ekonomicznym, a ich hierarchia jest 2. względna w relacji do czasu i miejsca. Ponadto
badacz wyróżnia interpretanty o 3. marginalnej pozycji, które reprezentują wartości
przestarzałe lub zbyt innowacyjne w kulturze docelowej. Często poddawane są one 4.
stygmatyzacji ponieważ kultura docelowa nie jest na nie otwarta.
Venuti utrzymuje, że obcość w przekładzie to konstrukcja 5. Opozycyjna wobec
kultury dominującej, a włączanie marginalnych interpretantów jest jak najbardziej 6.
etyczne.
Na świecie dominuje tendencja stosowania w przekładach języka 7.
standardowego który sprawia wrażenie 8. przejrzystości. Tworzy to iluzję, że przekład to
9. tekst wyjściowy. Wprowadzanie nietypowych rozwiązań języka wyjściowego 10.
powinno cechować pracę dobrego tłumacza. Dzięki temu język docelowy może być 11.
wzbogacony o nowe, nowatorskie rozwiązania. Niestety częsta interpretacja pracy
tłumacza jako działania instrumentalnego przyczyniła się do tego, że stał się on 12.
niewidzialny.
Języki centralne dominują w świecie i sprawiają, że są 13. imitowane przez języki
peryferyjne. Co więcej, to właśnie języki 14. centralne są zazwyczaj przekładane, co
umacnia ich kapitał kulturowy. Tłumacz powinien tłumaczyć z języków marginalnych na
centralne i tym samym 15. dekonstruować istniejącą hegemonię.

1. A. Venutiego B. Bourdieu C. Jakobsona

2. A. stała B. zmienna pod względem czasu C. względna w relacji do czasu i miejsca
3. A. dominującej B. zanikającej C. marginalnej
4. A. stygmatyzacji B. forenizacji C. domestykacji
5. A. konformistyczna B. ambiwalentna C. opozycyjna

TRANSLATORYKA
PRACA Z TEKSTEM NAUKOWYM

6. A. niemoralne B. wątpliwe C. etyczne

7. A. standardowego B. innowacyjnego C. archaicznego
8. A. eksperymentu B. przejrzystości C. braku koherencji
9. A. tekst docelowy B. tekst wyjściowy C. tekst trzeci
10. A. Powinno B. może C. nie powinno
11. A. ogołocony B. wzbogacony C. posądzony
12. A. niewidzialny B. zbyt widzialny C. nieprofesjonalny
13. A. cementowane B. imitowane C. wykluczane
14. A. peryferyjne B. marginalne C. centralne
15. A. akceptować B. dekonstruować C. wzmacniać

II Myślenie krytyczne. T – chart

Wymień zalety i wady teorii Venutiego

ZA
Zmniejszenie homogenizacji
kultury
Zwracanie uwagi na ważną rolę
tłumacza (mediator między
kulturami)
Branie pod uwagę kontekstu
kulturowego podczas tłumaczenia
PRZECIW
kulturowy kontekst może prowadzić
do nadinterpretacji oryginału
za duża swoboda tłumacza (np.
przekład może stracić związek z
oryginałem)
Brak kryteriów w związku z
praktycznym zastosowaniem teorii w
praktyce

III Myślenie analogowe i logiczne. Powtórki

Zestaw i usystematyzuj (wymieszane) pojęcia i nazwiska w schemacie poniżej (uwaga!
Należy zachować kolejność wpisów)
Ch. Nord // egzotyzacja // ekwiwalencja formalna // przekład komunikacyjny //
ekwiwalencja formalna // przekład dokumentujący // udomowienie // E. Nida //
ekwiwalencja dynamiczna// P. Newmark // przekład instrumentalny // L. Venuti // przekład
semantyczny

TRANSLATORYKA
PRACA Z TEKSTEM NAUKOWYM

przekład komunikacyjny P. Newmark p. semantyczny

egzotyzacja L. Venuti udomowienie
przekład instrumentalny Ch. Nord przekład dokumentujący
ekwiwalencja formalna E. Nida ekwiwalencja dynamiczna

IV Myślenie kreatywne.
Spróbuj zwizualizować dwie opozycyjne strategie przekładu NATURALIZACJĘ VS
EGZOTYZACJĘ (w konwencji poważnej lub humorystycznej). Możesz skorzystać z
dowolnych metod (tradycyjny rysunek/skan/zdjęcie; fotomontaż; programy graficzne;
chmura słów; mem; AI image genarator, np.Canva, picsart.com, DALL-E 3, Midjourney…).

TRANSLATORYKA
PRACA Z TEKSTEM NAUKOWYM

TRANSLATORYKA