GİRİŞ VE TEMEL KAVRAMLAR

• E-ticarete Genel Bakış

• E-ticaretin Tanımı
• E-ticaretin Kısa Tarihçesi
İÇİNDEKİLER

• E-ticaretin Önemi
• E-ticaretin Kapsamı ve Tarafları E-TİCARET
• E-ticaretin Boyutları
• E-ticaret Uygulamalarının Prof. Dr. Üstün ÖZEN
Sınıflandırılması
• E-ticaretin Gerçekleşme Şekilleri
• E-ticaret Türleri
• E-ticaretin Yaygın Olarak Kullanıldığı
Sektörler
• E-ticaretin Gelişimini Etkileyen Güçler
• E-ticaretin Diğer Bilimlerle İlişkisi

• Bu üniteyi çalıştıktan sonra;

• Elektronik ticaretin tanımını ve
kapsamını açıklayabilecek,
HEDEFLER

• Elektronik ticaretle ilgili temel

kavramları anlayabilecek,
• Ticari faaliyetleri elektronik
ticaret açısından
sınıflandırabilecek,
• Elektronik ticaret ile elektronik
ticaret üzerinde etkili olan
faaliyetler, güçler ve bilimler
arasındaki ilişkileri ÜNİTE

1
değerlendirebileceksiniz.

© Bu ünitenin tüm yayın hakları Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi’ne aittir. Yazılı izin alınmadan
ünitenin tümünün veya bir kısmının elektronik, mekanik ya da fotokopi yoluyla basımı, yayımı, çoğaltımı ve
dağıtımı yapılamaz.
Giriş ve Temel Kavaramlar

E-ticaretin Tanımı

E-ticaretin Kısa Tarihçesi

E-ticaretin Önemi

E-ticaretin Boyutları
Giriş ve Temel Kavramlar

E-ticaretin Kapsamı ve
Tarafları
Elektronik Pazarlar
E-ticaret Uygulamalarının
Sınıflandırılması
Örgütlerarası Sistemler
E-ticaretin Gerçekleşme
Şekilleri

E-ticaretin Türleri

E-ticaretin Yaygın Olarak

Ekonomik Güçler
Kullanıldığı Sektörler

E-ticaretin Gelişimini Pazarlama ve Etkileşim

Etkileyen Güçler Güçleri

E-ticaretin Diğer Teknoloji ve Dijital

Bilimlerle İlişkisi Birleşim

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 2

 Giriş ve Temel Kavaramlar

GİRİŞ
Temel şartlar altında kazanç sağlamak amacıyla yapılan bütün alım-satım
işlemlerine ticaret adı verilir. İnsanlığın var olduğu günden bu yana ticaret vardır
ve dünyanın ekonomik olarak gelişmesini sağlayan en önemli olgulardan biri
ticarettir.
E-ticaret ise, mal, hizmet ve bilginin alım, satım ve değişiminin elektronik
ortamda yapılmasını ifade eden bir kavramdır. E-ticaretin ana hedefi, ticari
işlemlerin elektronik ortamda en basit, hızlı, verimli ve güvenli şekilde
yapılmasıdır. Bu bakımdan mal ve hizmetlerin düzenli, detaylı ve görselleştirilmiş
şekilde müşteriye sunulması, siparişin basit bir şekilde alınması, satın alma
işleminin kolay ve güvenli bir şekilde gerçekleştirilmesi ve sonucunda en hızlı
şekilde müşteriye ulaştırılması hedeflenmektedir. E-ticaretle, mal ve hizmet
maliyetlerinin düşürülmesi ve müşteriye sunulan hizmetin zamanlaması ve
kalitesinin iyileştirilmesi amaçlanmaktadır.
E-ticareti bu kadar popüler kılan unsurlar arasında; bireyler, firmalar ve
devlet açısından neredeyse olmazsa olmaz hâle gelmesi, şirket ile hedef kitlesi
arasında doğrudan ilişki sağlaması, pazarlamacılara istedikleri bilgileri sunması,
hızlı ve düşük maliyetli olması ve tüm bunların elektronik ortamda yapılıyor olması
sayılabilir. Diğer olumlu unsurlar arasında ise dağıtımda kolaylık ve ucuzluk,
tüketici ile daha rahat etkileşim, anında geri dönüş, dikkat çekicilik, küresel pazarla
tanışma, 24 saat hizmet ve anında satış sayılabilir.
E-ticarete ihtiyaç duyulmasında iki temel istek etkili olmuştur. Bunlar;
İşletmelerin, bireylerin ve kamunun bilgisayar ve iletişim olanaklarından en iyi
şekilde yararlanma isteği ve bilgisayar teknolojisinin müşteri etkileşiminde, iş
süreçlerinde ve örgütlerin dâhilî veya haricî bilgi değişim faaliyetlerinde etkin bir
şekilde kullanılması isteğidir.
Kitabımızın bu birinci bölümünde okuyucuların e-ticaret kavramıyla
tanışması sağlanacak, e-ticaretin gerçekleşme şekilleri, boyutları, önemi, türleri ve
diğer bilim dallarıyla olan ilişkileri incelenecektir.

E-TİCARETE GENEL BAKIŞ

E-ticaretin Tanımı
Elektronik ticaret farklı perspektiflerden de tanımlanabilir (Kalakota
İşletme perspektifinden
1997;3):
Elektronik ticaret,
işletme faaliyetleri ve iş İletişim perspektifi: Elektronik ticaret, bilginin, mal ve hizmetlerin veya
akışının ödemelerin telefon hatları, bilgisayar ağları veya diğer elektronik vasıtalarla
otomasyonunda sunulmasıdır.
teknolojinin İşletme perspektifi: Elektronik ticaret, işletme faaliyetleri ve iş akışının
uygulanmasıdır. otomasyonunda teknolojinin uygulanmasıdır.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 3

 Giriş ve Temel Kavaramlar

Hizmet perspektifi: Elektronik ticaret, malların kalitesini iyileştirip hizmet

ulaştırılma hızını artırırken hizmet maliyetlerini azaltmak için firmaların,
müşterilerin ve yönetimin isteğini adresleyen bir araçtır.
Çevrimiçi perspektif: Elektronik ticaret, malların ve bilginin: İnternet ya da
diğer çevrimiçi hizmetler üzerinden alım satımıdır.
Dünya Ticaret Örgütü e-ticareti, “mal ve hizmetlerin üretim, reklam, satış ve
dağıtımlarının telekomünikasyon ağları üzerinden yapılması” şeklinde
tanımlamıştır.
Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatının (OECD) e-ticaret tanımı ise
“Kurumların ve bireylerin katıldığı metin, ses ve görsel imaj gibi sayısallaştırılmış
verinin işlenerek açık veya kapalı ağlar üzerinden iletilmesine dayanan ticaretle
ilgili işlemler” (OECD 1997) şeklindedir.
Bu tanımlardan hareketle genel bir tanımlama yapmak gerekirse e-ticaret,
internet, intranet, extranet gibi bilgisayar ağları veya telefon, faks, interaktif
televizyon gibi diğer araçlarla, bireylerle firmalar, firmalarla firmalar, kamu ile
bireyler veya bireylerle bireyler arasında yapılan ve karşılığı elektronik araçlarla
ödenen her türlü mal ve hizmet alım ve satımı olarak ifade edilebilir.
Ticaret kavramı, bazılarınca işletmeler arasında yürütülen işlemleri ifade
eden bir kavram olarak görüldüğünden elektronik ticaret kavramı nispeten dar
anlamlı olarak düşünülmektedir. Elektronik ortamda yürütülen işletme faaliyetleri
İngilizcede “commerce”, “trade” ve “business” gibi farklı kelimelerle ifade
edilirken Türkçede bu kelimelerinin karşılığı olarak genellikle “ticaret” kavramı
E-commerce; ürün ve kullanılmaktadır. Aslında bu üç kelimenin anlattığı olgular birbirinden biraz
hizmetin belirli bir farklıdır. E-ticaret kavramının karşılığı, ürün ve hizmetin belirli bir karşılık
karşılık sonucunda el sonucunda el değiştirmesi anlamına gelen “e-commerce”dir. “İş ” anlamına gelen
değiştirmesi,
business kelimesinden çoğaltılan “e-business” terimi ise elektronik ortamda iş
e-business ise
yapılmasıdır. Bu terim pazarlamadan iletişime, satıştan desteğe, siparişten
elektronik ortamda iş
yapılmasıdır. teslimata kadar tüm iş süreçlerinin elektronik ortamda yapılmasını anlatır. Bu
ifadeye göre e-posta kullanmak da bir çeşit e-business (e-iş) aktivitesidir. Trade
kelimesinden türetilen “e-trade” ise elektronik ortamda bir ürünün alım satımının
yapılmasıdır. Üç kavramı tekrar incelersek e-business (e-iş); genel iş dünyasının
elektronik ortama taşınmasını, e-commerce (e-ticaret ); pazarlama, sipariş gibi
aktiviteleri de içeren ticareti, e-trade (e-alım/satım) ise mal ve hizmetlerin alım ve
satımını tarif eder.

E-ticaretin Kısa Tarihçesi

1970’li yıllarda, bankalar arasında güvenli özel ağlar üzerinden elektronik
fon transferi (EFT) uygulamalarının başlatılması mali piyasaları önemli ölçüde
etkilemiştir. Elektronik fon transferi uygulamaları o günden bugüne büyük
gelişmeler gösterdi. Günümüzde bankalar ve şirketler arasında elektronik fon
transferinin değişik biçimleriyle her gün trilyonlarca liralık işlem cereyan
etmektedir.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 4

 Giriş ve Temel Kavaramlar

1970’li yılların sonu ve 1980’li yılların başında elektronik ticaret, elektronik

veri değişimi (EDI) ve elektronik posta gibi elektronik mesaj teknolojileriyle
şirketler arasında kullanılmaya başlanmıştır. Elektronik mesaj teknolojileri,
kırtasiyeyi azaltarak ve otomasyonu artırarak iş süreçlerine büyük katkı
sağlamıştır.
Yıllar geçtikçe elektronik veri değişimi gelişerek birçok farklı teknolojiler
ortaya çıkmış, 1980’li yılların ortalarında daha farklı bir elektronik ticaret türü, yeni
bir sosyal etkileşim ve bilgi paylaşımı sağlayan çevrimiçi servisler şeklinde
tüketiciler arasında yayılmaya başlamıştır. Sosyal etkileşim, siber uzay sakinleri
arasında bir sanal toplum duygusu yaratarak “sanal köy” kavramının ortaya
çıkmasını sağlamış, bilgiye erişim ve bilgi değişimi Internet vasıtasıyla daha pratik
Web, elektronik bir hâl almıştır.
ticareti, ucuz bir ticaret 1990’lı yıllarda, World Wide Web’in geliştirilmesi elektronik ticarette bir
yapma yöntemi hâline dönüm noktası olmuştur. Web; elektronik ticareti, ucuz bir ticaret yapma yöntemi
getirerek işletme hâline getirerek işletme faaliyetlerinin farklılaştırılmasına olanak sağlamıştır. Web,
faaliyetlerinin
aynı zamanda, küçük işletmelerin kaynakları zengin olan çok uluslu ve büyük
farklılaştırılmasına
şirketlerle aynı teknolojik zemin üzerinde rekabet etmelerinin de yolunu açmıştır.
olanak sağlamıştır.
Türkiye’de e-ticaretin ilk uygulaması 1992 yılında Merkez Bankası ile
bankalar arasında başlayan elektronik fon transferi (EFT) uygulamasıdır.

E-ticaretin Önemi
İnternet üzerinden alışveriş yapma, birey açısından aranılan ürün ya da
hizmeti, fiziksel olarak mekân değiştirmeden pek çok alternatifi bir arada görerek
kısa sürede bulma ve satın alma imkânı sağlar. Bu sayede alışveriş için harcanan
zamandan sağlanan tasarruf, kazanılan vaktin başka alanlarda daha verimli bir
şekilde kullanılmasını mümkün kılar.
Günümüz işletmelerinin e-ticaret konusuna, daha fazla önem vermeleri ve
buna bağlı olarak AR-GE faaliyetlerine ağırlık vermeleri gerekmektedir. Çünkü e-
ticaret modelleri işletmelerin yeni pazarlara açılmasına yardım etmektedir. Her
türlü mal ve hizmete ulaşım, aynı zamanda iletişim teknolojilerinin sağladığı hız,
ucuzluk ve güven pazarlama stratejileriyle birleştiğinde, işletmelerin kârlılığını
arttırmaktadır.
Ticaret ve iş ilişkilerinde elektronik ortamların ve özellikle internet
teknolojilerinin kullanılmasıyla; mevcut iş olanakları artacaktır. Buna bağlı olarak
pazarlanan ürünlerin satışı daha kolaylaşacak, reklam, ürün tanıtım, satış öncesi ve
sonrası destek ve benzeri kanallar tamamen elektronik ortamda daha efektif
kullanılabilecektir. Otomatik bilgi dağıtım sistemi yardımıyla, müşterilere ve daha
geniş kitlelere kolayca ulaşılabilecek, global olarak, iş dünyasıyla olan etkileşim
artacaktır. İş verimlilik analizleri ve planlamalar daha kolay yapılıp uluslararası
pazarlara kolayca ulaşabilme olanağı sağlayacaktır.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 5

 Giriş ve Temel Kavaramlar

E-ticaretin Kapsamı ve Tarafları

Elektronik ticaret dendiğinde akla ilk gelen mal ve hizmetlerin pazarlandığı
bir web sitesi olacaktır. Oysa bu dar bir bakışın aksine, bankacılıktan, çevrimiçi
mağaza ve alışveriş merkezlerinden alışverişe, hisse senedi alım satımından, iş
arama, açık artırma düzenleme, araştırma ve geliştirme projelerinde ortak
çalışmaya kadar birçok e-ticaret uygulama alanı vardır. Elektronik ticaretin
kapsama alanına giren uygulama ve işlemler aşağıdaki gibi sayılabilir.
• Her türlü mal ve hizmetin elektronik olarak alışverişi
• Elektronik bankacılık işlemleri
• E-devlet uygulamaları
• Tanıtım, reklam ve bilgilendirme faaliyetleri
• Üretimin elektronik ortamda izlenmesi
• Dağıtımın elektronik ortamda izlenmesi
• Elektronik ortamda tasarım ve geliştirme
• Kamu ihalelerinin takip ve başvuru işlemleri
• Hisse senedi piyasası işlemleri
• Tüketiciye doğrudan pazarlama
• Kripto para işlemleri
• Dijital imza işlemleri
• Dijital içerik oluşturma ve dağıtım
• Elektronik basın, yayın, dağıtım
• Fikrî, sınai ve ticari hakların transferi ve korunması
• Elektronik içerik oluşturma ve dağıtım
Elektronik ticaretin yürütülmesi dört temel unsura bağlıdır. Bunlar, insanlar,
kamusal düzenlemeler, teknik standart ve protokoller ve diğer örgütlerdir.
Bu uygulamaları yürütmek için destek bilgisi ve örgütsel altyapı ve
Elektronik ticaret sistemlere sahip olmak gerekir. Elektronik ticaret yönetimi, tüm bu ögeleri,
işleminin uygulamaları ve altyapıyı koordine etmelidir (Turban ve diğerleri, 2000).
gerçekleştirilmesi
sırasında klasik ticarette Elektronik ticaret işleminin gerçekleştirilmesi sırasında klasik ticarette
olduğu gibi tarafların olduğu gibi tarafların ticaret işlemine dâhil olması söz konusudur. Burada
ticaret işlemine dâhil gerçekleştirilen işlemin işleyişi, güvenliği, kontrolü vb. aşamalarına göre pek çok
olması söz konusudur. katılımcı bulunmaktadır. Bunlar aşağıdaki gibi sayılabilir:
Burada gerçekleştirilen
işlemin işleyişi, • Alıcı
güvenliği, kontrolü vb. • Satıcı
aşamalarına göre pek • Üretici
çok katılımcı • Tedarikçi
bulunmaktadır. • Bankalar
• Komisyoncular
• Sigorta şirketleri
• Lojistik şirketleri
• Sivil toplum örgütleri
• Onay kurumları

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 6

 Giriş ve Temel Kavaramlar

• Elektronik noterler
• İlgili kamu kurumları
• Siber güvenlik sağlayıcılar

E-ticaretin Boyutları
Elektronik ticaret, satılan mal ya da hizmetin, prosesin ve aracının
sayısallaşma derecesine bağlı olarak değişik şekiller alabilir.
Choi tarafından geliştirilen (Şekil 1.1) modele göre hem mal hem aracı hem
de proses dijital ya da fiziksel olabilir. Bu durum her biri üç boyuttan oluşan sekiz
küp oluşturur. Geleneksel ticarette bütün boyutlar fizikseldir. Tam elektronik
Geleneksel ticarette ticarette ise tüm boyutlar dijitaldir. Diğer küplerin tamamı dijital ve fiziksel
bütün boyutlar boyutların karışımından ibarettir. Yalnızca bir dijital boyutun bulunduğu durumları
fizikseldir. Tam da elektronik ticaret kapsamında düşünebiliriz. Örneğin bir yayınevinin web
elektronik ticarette ise sitesinden bir kitap sipariş edilmesi işlemi tam elektronik ticaret olarak
tüm boyutlar dijitaldir. düşünülmez. Çünkü kitap fiziksel olarak posta yoluyla alıcıya ulaştırılmaktadır.
Oysa herhangi bir yazılım firmasından bir yazılım sipariş edilmesi tam elektronik
ticaret olarak düşünülebilir. Bu durumda hem sipariş hem ödeme hem de
yazılımın ulaştırılması tamamen dijital ortamda gerçekleştirilmektedir.

Elektronik Elektronik
Ticaret Ticaretin
Alanları Özü
Sanal Ürün

Tam
elektronik
ticaret

Dijital Sanal Proses

Ürün Geleneksel ticaret

Fiziksel
Dijital Proses
Ürün

Fiziksel Proses

Fiziksel Dijital Sanal

Aracı Aracı Oyuncu

Şekil 1.1. Elektronik Ticaretin Boyutları

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 7

 Giriş ve Temel Kavaramlar

•Tam elektronik ticaret kapsamına girebilecek ürünlere

Örnek
örnek olarak, e-kitaplar, filmler, müzikler, e-biletler, e-
dergiler, yazılımlar ve oyunlar verilebilir.

E-ticaret Uygulamalarının Sınıflandırılması

Elektronik ticaret uygulamaları temel olarak iki kategoriye ayrılabilir:
• Elektronik pazarlar olarak adlandırılan mal ve hizmet alım satımını
sağlayan sistemler.
• Örgütler arası sistemler denilen ve örgüt içi ve örgütler arası bilgi akışı,
iletişim ve iş birliğinin kolaylaştırılmasını sağlayan sistemler.

Elektronik pazarlar
Pazarlar, alıcı ve satıcıların buluştuğu yerlerdir. Elektronik pazarlar da,
fiziksel pazarlar gibi, bilgi mal ve hizmetlerin alınıp satıldığı bir etkileşim ve ilişki
yeridir. Pazar yeri elektronik olunca iş merkezi de fiziksel varlığı olan bir bina değil
Pazarlar, alıcı ve
iş etkileşimlerinin yaşandığı ağ temelli bir yapıdır. Bu yapı, alıcı ve satıcı arasında
satıcıların buluştuğu
gerçekleşen, bankalar arası para transferlerini de kapsayan tüm işlemleri yönetir.
yerlerdir. Elektronik
Elektronik pazarlar birbirleri ile ticari ilişki kurmak isteyen dört temel tarafı bir
pazarlar da, fiziksel
araya getirir. Bu taraflar, alıcılar, satıcılar, aracılar ve işlemleri yönetenlerdir. Ancak
pazarlar gibi, bilgi mal
elektronik pazarın tarafları farklı yerlerdedir ve çoğu zaman birbirlerini tanımazlar.
ve hizmetlerin alınıp
satıldığı bir etkileşim ve Örgütler arası sistemler
ilişki yeridir.
Örgütler arası sistemler, alıcı ve satıcı firmaların rutin işletme faaliyetlerini
düzenledikleri elektronik ortamlardır. Bu sistemler iki ya da daha fazla
organizasyon arasındaki bilgi akışını sağlarlar. Bilgi, önceden belirlenmiş biçimler
kullanılarak iletişim ağları üzerinden değiş-tokuş edilir. Temel amacı, sipariş alma-
verme, faturalandırma ve ödeme gibi işlemlerin etkin bir şekilde yapılması için
Örgütler arası sistemler, gerekli iletişimi sağlamaktır. Bu sistemlerde telefon görüşmesi, kırtasiye veya
alıcı ve satıcı firmaların işletmeler arası yazışmalara ihtiyaç duyulmaz. Alıcı ve satıcılar görüşüp anlaşabilir,
rutin işletme pazarlık yapabilir ve sipariş üzerinde anlaşarak işlemi çevrimiçi ya da çevrimdışı
faaliyetlerini olarak tamamlayabilirler. Elektronik pazarlar hem firmalar arası hem de firma ve
düzenledikleri müşteri arasındaki işlemlerde kullanılırken örgütler arası sistemlerde yapılan
elektronik ortamlardır.
işlemlerin taraflarının tamamı firmalardır.
Örgütler arası sistemlerin çok sayıda türü vardır.
Elektronik veri değişimi (Electronic Data Interchange-EDI), katma değer
ağları (Value-Added Networks-VAN) üzerinden güvenli bağlantı sağlar.
Extranetler, internet üzerinden güvenli bağlantı sağlar.
Elektronik fon transferi (Electronic Fund Transfer-EFT) hesaplar arası para
transferi işlemlerinde kullanılır.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 8

 Giriş ve Temel Kavaramlar

Elektronik formlar, seçeneklerin işaretlenerek ya da boş alanların

doldurularak iletilmesini sağlayan formlardır.
Bütünleşik mesaj, EDI, e-posta ve elektronik formları birleştiren tek bir
elektronik iletim sistemi ile e-posta ve faks belgelerinin ulaştırılmasıdır.
Paylaşımlı veri tabanları, depolanan bilgilerin ticaret ortakları arasında
paylaşımını sağlar.
Tedarik zinciri yönetimi, talep tahmini, envanter yönetimi ve siparişlerin
karşılanması ile ilgili olarak şirketler ve bu şirketlerin tedarikçileri veya müşterileri
arasındaki iş birliğini sağlar. Bu suretle, stokların azaltılması, gönderimlerin
hızlandırılması ve tam zamanında imalat yapılması mümkün olur.

E-ticaretin Gerçekleşme Şekilleri

Elektronik alışveriş temel olarak dört şekilde gerçekleşir.
Sabit fiyat: Bir perakendeciden gelen malların sunulduğu geleneksel e-
mağazalardır.
Elektronik alışveriş
işlemleri, sabit fiyat, Müzayede evleri: Buralarda müşteriler hava yolu biletleri gibi hizmetler için
müzayede evleri, (www.priceline.com) veya antikalar, sanat eserleri ve ikinci el eşyalar için
havuzlar, karma (www.eBay.com) açık artırma yoluyla fiyat verirler.
mağazalar olmak üzere Havuzlar: Bu tür e-mağazalar değişik mağazalardan veya imalatçılardan
dört farklı şekilde malları bir şemsiye altında bir havuz içinde bir araya getirir (www.Chemdex.com).
gerçekleşir. Karma mağazalar: Bu tür e-mağazalar hem müzayede tarzında hem de
diğer e-mağazaları da içeren bir zincir teşkil eden havuz şeklinde çalışan
mağazalardır (www.NexTag.com).
İşlemler farklı mağaza çevrelerinde farklı cereyan eder. Müzayede, güçlü bir
müşteri motivasyonu ile birlikte mağazanın sık sık ziyaret edilmesini sağlar. Fiyat
en temel faktör olmasına rağmen, strateji de son derece önemlidir.
Elektronik ticaret, faaliyetlerin gerçekleştirilmesi itibariyle dolaylı elektronik
ticaret ve doğrudan elektronik ticaret olmak üzere temel olarak iki türe ayrılabilir.
Dolaylı elektronik ticaret yönteminde malların siparişi elektronik olarak
yapılmakta, ancak malların teslimi posta hizmeti veya kargo gibi yöntemlerle;
yapılmaktadır. Doğrudan elektronik ticarette ise sanal mal ve hizmetlerin siparişi,
ödemesi ve teslimi yine elektronik ortamda gerçekleşmektedir. Dolaylı elektronik
Mal ve hizmet alım ticaretin etkinliği; posta sistemi, gümrük sistemi ve ulaşım sistemi gibi haricî
satımının yanı sıra, faktörlerin etkinliğine bağlıdır. Oysa doğrudan elektronik ticaret, coğrafi sınırların
firmaların elektronik varlığı hiçbir şekilde hissedilmeksizin tüm dünyayı kapsayan, elektronik pazarın
ortamda tedarikçiye tüm potansiyelinin tam olarak kullanılabilmesi imkânını sağlamaktadır.
sipariş vermesi,
E-Ticaret Türleri
faturalarını temin
etmesi ve bedellerini Elektronik ticaret, ticari faaliyetin tarafları açısından farklı şekillerde
ödemesi gibi birçok geçekleşmektedir. Taraflar firma, müşteri ya da kamu kurumu olabilir.
faaliyet B2B’nin Firma-Firma (Business to Business - B2B): B2B’nin temeli, şirketlerin internet
kapsamına girer. üzerinden birbirine mal ve hizmet satmasına dayanır. B2B’nin sözcük anlamı,
“şirketten şirkete ticaret”tir. Ama B2B sitelerinin işlevi yalnızca bu değildir. Mal ve

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 9

 Giriş ve Temel Kavaramlar

hizmet alım satımının yanı sıra, firmaların elektronik ortamda tedarikçiye sipariş
vermesi, faturalarını temin etmesi ve bedellerini ödemesi, şirketler arasında bilgi
alışverişi, finansal işlemlerin gerçekleştirilmesi gibi birçok faaliyet B2B’nin
kapsamına girer. Bütün bu işlevler, elektronik ortam, özellikle de internet
kullanıldığı için hem daha hızlı hem daha verimli bir şekilde gerçekleştirilebilir.
Firma-Firma kategorisindeki ticari işlemler, e-ticaret hacminin çok büyük bir
kısmını oluşturmaktadır. B2B e-ticaret sitelerinin dünyadaki en iyi örneği, Çin iş
dünyasını dünya piyasasına sunmak amacıyla kurulan alibaba.com'dur.
Firma-Müşteri (Business to Consumer - B2C): Web ve mobil teknolojilerdeki
gelişmelerle ortaya çıkmış bir alışveriş ortamıdır. Elektronik ticaretin en çok bilinen
türüdür. Sanal Mağaza uygulamaları ile firmalar elektronik ortamda; bilgisayardan
otomobile, kitaptan yemeğe kadar birçok ürünün doğrudan tüketiciye satışı
yapılmaktadır. B2C sitelerinin en çok bilinen örneği amazon.com’dur. Türkiye’de
ise hepsiburada.com’u örnek verebiliriz.
Müşteri-Müşteri (Consumer to Consumer - C2C): Bu kategoride tüketiciler
diğer tüketicilere doğrudan satış yapar. Örneğin www.sahibinden.com bu
kategoriye uygun hizmet veren bir alışveriş ortamıdır. Şahıslar ya da kurumlar
Firmalar ile kamu burada ev, araba, bilgisayar, telefon vb. mallarının kısa tanıtımlarını yaparlar.
kuruluşları arasındaki Satıcılar mallarını ya doğrudan ya da ilgili site acılığıyla satarlar. Hatta buralarda
ticari işlemleri kapsayan mallar için açık artırma bile düzenlenebilir.
bu bölümde kamu Müşteri-Firma (Consumer to Business - C2B): Bu kategoride bireyler mal ve
ihalelerinin internette hizmetlerini firmalara pazarlarlar. Bireyin gerçekleştirdiği bir buluşun ya da ticari
yayınlanması ve olarak kullanılabilecek bir yazılımın firmalara pazarlanması buna örnek teşkil
firmaların elektronik edebilir. Ancak çoğu durumlarda keskin bir ayırım olmayabilir. Yani aynı yerde,
ortamda teklif firma-firma, firma-müşteri, müşteri-müşteri ve müşteri-firma hizmeti bir arada
vermeleri, vergilerin ve veriliyor olabilir.
sigorta primlerinin Firma-Kamu (Business to Government - B2G): Firmalar ile kamu kuruluşları
elektronik olarak arasındaki ticari işlemleri kapsayan bu bölümde kamu ihalelerinin internette
ödenmesi firma-kamu yayınlanması ve firmaların elektronik ortamda teklif vermeleri, vergilerin ve
türündeki e-ticarete sigorta primlerinin elektronik olarak ödenmesi örnek olarak verilebilir. B2G e-
örnek verilebilir. ticaretin yaygınlaşması ile gümrük işlemleri, vergi denetimi ve vergi ödemeleri gibi
işlemler de sanal dünyaya taşınmış olmaktadır.
Müşteri-Kamu (Consumer to Government - C2B): Bu kategoride Elektronik
Devlet kapsamında yapılan ehliyet, pasaport başvuruları, sosyal güvenlik primleri,
trafik cezaları ile vergi ödemeleri gibi uygulamaları sayabiliriz. Günümüzde eğitim
ve sağlık hizmetleri başta olmak üzere birçok kamu hizmeti kısmen ya da tamamen
e-devlet kapsamında verilmektedir.
Firma (örgüt) içi elektronik ticaret: Bu kategori mal, hizmet ve bilgi
değişimini kapsayan tüm dâhilî örgütsel faaliyetleri içine alan bir elektronik ticaret
şeklidir. Firmanın ürettiği mal, hizmet ve bilginin firma çalışanlarına pazarlanması
ve çevrimiçi eğitim bu kategori içerisinde düşünülebilir.

E- ticaretin Yaygın Olarak Kullanıldığı Sektörler

Elektronik ticaret uygulamaları aşağıdaki alanlarda yaygın olarak kullanılır.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 10

 Giriş ve Temel Kavaramlar

• Bilgi Teknolojisi: Elektronik ticareti olanaklı kılan bilgi teknolojisine olan

talep devamlı artmaktadır. Bilgi teknolojisi ürünleri (donanım, yazılım) giderek
artan oranda geleneksel aracıları aşarak doğrudan tüketicilere ulaşmaktadır.
• Haberleşme: Yeni talepler, gerekli girdilerin niteliğini değiştirerek
aracıların ortadan kalkmasını sağlayacaktır. Yeni teknolojilerin hız, erişilebilirlik vb.
konularda elektronik ticaret uygulamaları üzerinde önemli etkileri söz konusudur.
• Sağlık: Tüketiciye dönük yeni hizmet biçimleri ve kanalları ve tele-tıp gibi
elektronik işleyiş biçimleri ile sağlık alanında yaygın kullanım söz konusudur.
• Eğitim: Geleneksel eğitim yönetimi prosedürlerinin uzaktan eğitimle
elektronik yollardan ikamesi sağlanabilir.
• Bankacılık ve Finansman: Sağlam bir altyapı üzerinde banka ve sigorta
alanında verimlilik artışı sağlanabilir ve banka şubelerinin azaltılması gibi
sonuçlarla maliyetin düşürülmesi sağlanabilir.
Elektronik ticaret • İş Hizmetleri: Elektronik belgelerin yasal olarak onaylanması ve veri kayıt
uygulamaları, bilgi sistemi gibi hizmetler, bu sektörün sunacağı yeni hizmet ve ürünlerin sadece bir
teknolojileri, parçasıdır.
haberleşme, sağlık, • Kitle iletişim Araçları ve Eğlence: Kitle iletişim araçlarının ve eğlence
eğitim, bankacılık, ürünlerinin çevrimiçi biçimleri, geleneksel biçimlerle izleyici, müşteri ve reklam
oyun, eğlence, gelirleri için rekabet ortamı sağlayacaktır.
perakendecilik, lojistik
• İmalat Sanayi: Ürünlerin doğrudan çevrimiçi satışı ile tüketicilerle daha sıkı
vb. birçok alanda yaygın
ilişki kurulabilir. EDI gibi daha eski yöntemleri kullanmış olan imalat sanayi, kendi
bir şekilde
alt sektörlerinde web bazlı açık ağlar (extranet) ve kapalı ağlarla (intranet) etkin ve
kullanılmaktadır.
verimli bir sunum zinciri yönetimi ve işlem maliyetlerinin düşürülmesi gibi faydalar
sağlayabilir.
• Perakende Satış: Geleneksel perakendeciler çevrimiçi rakipleri ile onların
sunduğu daha etkin ürün yelpazesi ve maliyet yapısı ile ciddi bir rekabetle
karşılaşacaklar.
• Taşımacılık: Artan verimlilik, bu sektörde emek gücüne olan talebi
düşürebilir. Seyahat düzenlemelerinin ve bilet satışlarının elektronik ortamdan
yapılması tüketici ilişkilerine ek bir değer daha kazandırabilir.

• E-ticaretin aktif olarak kullanıldığı sektörleri gözönünde

Bireysel Etkinlik

bulundurarak yeni bir iş alanı kurarak e-ticaret yoluyla satış

yapmak amacıyla hangi sektörün uygun olacağını tartışınız.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 11

 Giriş ve Temel Kavaramlar

E-ticaretin Gelişimini Etkileyen Güçler

Elektronik ticarete, ekonomik güçler, müşteri etkileşim güçleri ve
teknolojiyle gelen dijital yönelim ivme kazandırmaktadır (Kalakuta ve Whinston
1997;6-7).

Ekonomik güçler
Maliyetleri düşürmek ve rekabet edebilmek için maruz kaldıkları acımasız
baskı, firmaları elektronik ticaretin sunduğu ekonomik yararlardan faydalanmaya
yöneltmiştir. Bu ekonomik yararlar; teknolojik altyapının yüksek maliyetler
gerektirmemesi, tedarikçilerle düşük maliyetli ve doğru elektronik iletişim
kurulabilmesi, düşük maliyetli küresel bilgi paylaşımı ve reklamcılık ve firmalar için
düşük maliyetli müşteri hizmet seçenekleri sunma yeteneğidir.

Pazarlama ve müşteri etkileşim güçleri

Şirketler; yeni pazarlama kanalları açmak, küçük birimlere ulaşmak ve satış
sonrası yeni kanallar oluşturarak müşteri memnuniyeti sağlamak için elektronik
ticaretten yararlanabilirler. Şirketler aynı zamanda, hedef tüketicilere mal ve
hizmetleri konusunda televizyon vb. diğer araçlarla sağlanamayacak ölçüde
ayrıntılı bilgi verebilirler. Her gün yeni şirketler yeni ürünlerle pazara girdikçe,
hedef pazarlama önemi gittikçe artan bir farklılaşma aracı hâline gelmektedir.
Pazara yalnızca yeni ürünler girmekle kalmamakta, aynı zamanda eski ürün
kategorilerinde yeni oyuncular oynamakta ve yeni fiyat stratejileri, yeni hedef
pazarlar, yeni pazar araştırma yöntemleri de ortaya çıkmaktadır.
Satın alma iklimi ve ürünler hızla değişmektedir. Rekabet edebilmek için
pazarlama yöneticileri, düşük maliyetli müşteri kazanma yöntemleri geliştirmek,
müşterilerle yakın ilişkiler kurmak ve müşterilerin güvenini kazanmak için
teknolojiyi kullanmak zorundadırlar. Pazarlamacıların, geleneksel farklılaştırma
anlayışının artık geçerliği olmadığı bir iş dünyasına uyum sağlamaları gerekir.
Bunun sebepleri, günümüz dünyasında kalitenin yeni bir anlamının olması, içeriğin
her zaman ürünle aynı anlama gelmemesi, dağıtım dendiğinde ise ilk akla gelenin
fiziksel konum olmamasıdır.

Teknoloji ve dijital birleşim

Dijital teknoloji, karakter, ses, resim ve hareketli görüntülerin bir araya
getirilip kalite kaybı olmadan hızlı ve etkin bir şekilde depolandığı, değiştirildiği ve
iletildiği bir ortam hazırladı. Bunun sonucu olarak elektronik ticaret ve multimedya
devrimi; iletişim, eğlence ve yayıncılık gibi birbirlerinden farklı endüstrileri
Dijital birleşimin içerik bütünleştirerek birbirleriyle iş birliği ve rekabet eder bir duruma getirdi.
birleşimi ve iletim
Dijital birleşimin içerik birleşimi ve iletim teknolojisi birleşimi olmak üzere iki
teknolojisi birleşimi
boyutu vardır. İçerik birleşimi; sayısallaştırılmış bilginin düşük maliyetle işlenmesi,
olmak üzere iki boyutu
araştırılması, sıralanması, geliştirilmesi, dönüştürülmesi, sıkıştırılması,
vardır.
şifrelenmesi, çoğaltılması ve iletilmesini sağlar. Bu araç; gazete, magazin ve kitap
gibi içeriğe dayalı endüstriler için çok şey ifade eder. İçerik birleşimi, gelişmiş bilgi
yayıncılığı ve tarayıcı araçların geliştirilmesinin arkasındaki temel fikirdir.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 12

 Giriş ve Temel Kavaramlar

İletim birleşimi, sayısallaştırılmış bilginin mevcut iletişim araçları üzerinden

iletilebilmesi için sıkıştırılıp depolanmasını ifade eder. Yani aynı hat üzerinden
karakter, ses, resim ve videoların iletimini sağlayan iletişim donanımının
birleştirilmesidir.
Ekonomik güçler, pazarlama güçleri ve dijital birleşim, yeni hizmet sunma
kanallarının oluşturulması, mevcut ürünler için yeni pazarlar geliştirilmesi ve
bilgiye dayalı yeni ürünler geliştirilmesi gibi yeni fırsatlardan yararlanmak için
endüstrilerin yeniden yapılanma şeklini önemli ölçüde etkilemiştir.

E-ticaretin Diğer Bilimlerle İlişkisi

Birçok bilim dalının temelleri üzerine oturtulmuş olan elektronik ticaretin en
çok ilişkili olduğu bilim dalları şunlardır:
Pazarlama: Pazarlama elektronik ticaretin temelini oluşturur. Birçok
pazarlama stratejisi elektronik ticaret stratejileri için de geçerlidir. Aynı zamanda
geleneksel pazarlamanın birçok sorunu elektronik ticaret için de sorun özelliği
taşımaktadır.
Bilgisayar Bilimleri: Elektronik ticarette kullanılan tüm teknolojiler bilgisayar
bilimlerinin konularını oluşturmaktadır.
Davranış Bilimleri: Tüketici davranışı ve psikolojisi, firma-müşteri ticaretinin
dolayısıyla satıcıların başarısının anahtarıdır. Elektronik pazarlardaki kültür ve
Elektronik pazarlardaki tüketici davranışları arasındaki ilişkinin belirlenmesinde bu bilim dalından
kültür ve tüketici yararlanılmalıdır.
davranışları arasındaki Finans: Finansal piyasalar ve bankalar elektronik ticaretin temel
ilişkinin katılımcılarının başında gelir. Kredili satış vb. finansal düzenlemeler yaygın bir
belirlenmesinde şekilde kullanılır. İnternetin sermaye piyasası işlemleri için kullanımı ve bu
davranış bilimlerinden işlemlerdeki dolandırıcılık bu alana giren bazı konulardır.
yararlanılmaktadır. Yönetim Bilişim Sistemleri: Bilgi sistemi departmanı genellikle elektronik
ticaret planlamasından sorumludur. Bu bilim dalı sistem analizinden sistem
entegrasyonuna kadar değişen birçok konuyu kapsar. Bunların yanı sıra planlama,
yürütme, güvenlik ve ödeme sistemleri gibi diğer birçok konu da bu bilim dalı
içerisinde düşünülür.
Muhasebe ve Denetim: Elektronik ticaretin ofis arkası işlemler bir dereceye
kadar geleneksel ticarettekine benzerdir. İlave olarak, örneğin bir elektronik
işlemin denetlenmesi ya da fayda maliyet işlemleri için metodolojiler geliştirilmesi
Elektronik ticaret, dil yine bu bilim dalı uzmanlarının ilgilenmesi gereken konular içerisinde
bilim, yöneylem düşünülebilir.
araştırması, istatistik,
Yönetim: Elektronik ticaret çabalarının uygun bir şekilde yönetilmesi gerekir.
mühendislik, sağlık
Bu nedenle, yeni yönetim yaklaşım ve teorileri gerektirebilir.
bilimleri gibi birçok
Hukuk ve Etik: Yasal ve etik sorunlar, elektronik ticarette son derece önemli
bilimle ikinci derecede
ve üzerinde durulması gereken sorunlardır.
ilişkilidir.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 13

Giriş ve Temel Kavaramlar

Hukukçulara hem her ülkenin kendi içerisinde hem de ülkeler arası işlemlerde
karşılaşılan sorunlarla ilgili yeni düzenlemeler yapılması, sorunlara çözümler
bulunması konusunda önemli görevler düşmektedir. Ayrıca elektronik ticarette
karşılaşılan gizlilik ve entelektüel haklar gibi sorunlarla ilgili etik kurallar
belirlenmeli ve uygulanmalıdır.
Diğer: Elektronik ticaretin değişik yönleri düşünüldüğünde diğer birçok bilim
dalı ile ilişkisi olduğu söylenebilir. Örneğin uluslararası ticaretlerde dil ile ilgili
yaşanan sorunlarla ilgili olarak dil bilim ile yöneylem araştırması, istatistik,
mühendislik, sağlık bilimleri gibi diğer birçok bilimle de ikinci derecede ilişkilidir.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 14

 Giriş ve Temel Kavaramlar

• E-ticaret, internet, intranet, extranet gibi bilgisayar ağları veya telefon,

faks, interaktif televizyon gibi diğer araçlarla, bireylerle firmalar,
firmalarla firmalar, kamu ile bireyler veya bireylerle bireyler arasında
yapılan ve karşılığı elektronik araçlarla ödenen her türlü mal ve hizmet
Özet
alım ve satımı olarak tanımlanabilir.
• 1970’li yıllarda, bankalar arasında güvenli özel ağlar üzerinden
elektronik fon transferi (EFT) uygulamalarının başlatılması 1980’li
yılların başında elektronik ticaret, elektronik veri değişimi (EDI) ve
elektronik posta gibi elektronik mesaj teknolojileri, 1990’lı yıllarda,
World Wide Web’in geliştirilmesi elektronik ticarette önemli dönüm
noktaları olmuştur.
•İnternet üzerinden alışveriş yapma, birey açısından aranılan ürün ya da
hizmeti, fiziksel olarak mekan değiştirmeden pek çok alternatifi bir
arada görerek kısa sürede bulma ve satın alma imkanı sağlar. Bu sayede
alışveriş için harcanan zamandan sağlanan tasarruf, kazanılan vaktin
başka alanlarda daha verimli bir şekilde kullanılmasını mümkün kılar.
• Elektronik ticaret uygulamaları, mal ve hizmet alım satımını sağlayan
sistemler (elektronik pazarlar ) ve örgüt içi ya da örgütlerarası bilgi
akışı, iletişim ve iş birliğinin kolaylaştırılmasını sağlayan sistemler
(Örgütler arası sistemler) olarak iki kategoriye ayrılabilir.
•Elektronik ticaret dendiğinde akla ilk gelen mal ve hizmetlerin
pazarlandığı bir web sitesi olacaktır. Oysa bu dar bir bakışın aksine,
bankacılıktan, çevrimiçi mağaza ve alışveriş merkezlerinden alışverişe,
hisse senedi alım satımından, iş arama, açık artırma düzenleme,
araştırma ve geliştirme projelerinde ortak çalışmaya kadar birçok e-
ticaret uygulama alanı vardır.
•Geleneksel ticarette bütün boyutlar fizikseldir. Tam elektronik ticarette
ise tüm boyutlar dijitaldir. Diğer küplerin tamamı dijital ve fiziksel
boyutların karışımından ibarettir. Yalnızca bir dijital boyutun bulunduğu
durumları da elektronik ticaret kapsamında düşünebiliriz.
•Dolaylı elektronik ticaret yönteminde malların siparişi elektronik olarak
yapılmakta, ancak malların teslimi posta hizmeti veya kargo gibi
yöntemlerle; yapılmaktadır. Doğrudan elektronik ticarette ise sanal mal
ve hizmetlerin siparişi, ödemesi ve teslimi yine elektronik ortamda
gerçekleşmektedir.
• Elektronik ticaret, ticari faaliyetin tarafları açısından farklı şekillerde
geçekleşmektedir. Bunlar; firmalar arası (B2B), firma ve müşteri arası
(B2C), firma ve kamu arası (B2G), ve bireyler arası (C2C) gibi isimler alır.
• Elektronik ticaret uygulamaları, bilgi teknolojisi, haberleşme, sağlık,
eğitim, bankacılık ve finansman, iş hizmetleri, kitle iletişim araçları ve
eğlence, imalat sanayi, perakende satış ve taşımacılık gibi alanlarda
yaygın olarak kullanılır.
•Elektronik ticarete, ekonomik güçler, müşteri etkileşim güçleri ve
teknolojiyle gelen dijital yönelim ivme kazandırmaktadır.
• Elektronik ticaretin değişik yönleri düşünüldüğünde birçok bilim dalı ile
ilişkisi vardır. Pazarlama, bilgisayar bilimleri, davranış bilimleri, finans,
yönetim bilişim sistemleri, muhasebe ve denetim, yönetim bilimleri,
hukuk ve etik ile doğrudan, uluslararası ticaretlerde dil ile ilgili yaşanan
sorunlarla ilgili olarak dilbilim ile yöneylem araştırması, istatistik,
mühendislik, sağlık bilimleri gibi diğer birçok bilimle de ikinci derecede
ilişkilidir.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 15

Giriş ve Temel Kavaramlar

DEĞERLENDİRME SORULARI
1. “Elektronik ticaret; bilginin, mal ve hizmetlerin veya ödemelerin telefon
hatları, bilgisayar ağları veya diğer elektronik vasıtalarla sunulmasıdır.”
şeklindeki tanımlama, e-ticaretin hangi perspektiften tanımlanmasıdır?
a) İletişim perspektifi
b) İşletme perspektifi
c) Üretim perspektifi
d) Hizmet perspektifi
e) Çevrimiçi perspektif

“E-ticaret, internet, intranet, ……………… gibi bilgisayar ağları veya telefon,

faks,………………….. gibi diğer araçlarla, bireylerle firmalar, firmalarla
firmalar, kamu ile bireyler veya ………………………. arasında yapılan ve
karşılığı elektronik araçlarla ödenen her türlü mal ve hizmet alım ve
satımıdır.”
2. Tanımı içerisinde boş bırakılan yerlere gelebilecek en uygun ifadeler
hangileridir?
a) İnteraktif televizyon, EDI, bireylerle bireyler
b) Extranet, interaktif televizyon, bireylerle bireyler
c) İnteraktif televizyon, extranet, EDI
d) Modem, extranet, firmalarla kamu
e) İnteraktif televizyon, bireylerle bireyler, EDI

3. Aşağıdakilerden hangisi tam elektronik ticaret kapsamı içerisinde

düşünülemeyecek bir mal veya hizmettir?
a) Müzik
b) Elektronik kitap
c) Bilgisayar yazılımı
d) Oyun
e) Mobil telefon

4. Aşağıdakilerden hangisi yapılan işlemlerin taraflarının tamamının

firmalardan oluştuğu örgütler arası sistemlerin kullandığı elektronik
ortamlardan biri değildir?
a) Elektronik veri değişimi
b) Televizyon
c) Tedarik zinciri yönetimi
d) Bütünleşik mesaj
e) Elektronik formlar

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 16

Giriş ve Temel Kavaramlar

5. Talep tahmini, envanter yönetimi ve siparişlerin karşılanması ile ilgili

olarak şirketler ve bu şirketlerin tedarikçileri veya müşterileri arasındaki iş
birliğini sağlayan örgütler arası sistem aşağıdakilerden hangisidir?
a) Elektronik veri değişimi (EDI)
b) Extranet
c) Bütünleşik mesaj
d) Intranet
e) Tedarik zinciri yönetimi

6. Bir bireyin kullandığı dijital fotoğraf makinesini internet aracılığıyla

satması aşağıdaki e-ticaret türlerinden hangisinin kapsamına girer?
a) Müşteri-Müşteri
b) Firma-Kamu
c) Firma-Müşteri
d) Örgüt İçi E-ticaret,
e) Müşteri-Firma

7. Bir şirketin çalıştırdığı işçilerin sigorta primlerini internet üzerinden

yatırması aşağıdaki elektronik ticaret türlerinden hangisinin kapsamına
girer?
a) Müşteri-Kamu
b) Firma-Kamu
c) Müşteri-Müşteri
d) Örgüt İçi E-ticaret
e) Firma-Firma

“………………………, sayısallaştırılmış bilginin düşük maliyetle işlenmesi,

araştırılması, sıralanması, geliştirilmesi, dönüştürülmesi, sıkıştırılması,
şifrelenmesi, çoğaltılması ve iletilmesini sağlar.”
8. Cümlede boş bırakılan yere gelebilecek en uygun ifade hangisidir?
a) Pazarlama birleşimi
b) İçerik birleşimi
c) Teknoloji birleşimi
d) Ekonomi birleşimi
e) Yönetim birleşimi

9. Aşağıdakilerden hangisi e-ticaret ile birinci derecede ilişkisi olan bilimler

arasında yer almaz?
a) Bilgisayar Bilimleri
b) Davranış Bilimleri
c) İstatistik
d) Finans
e) Yönetim

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 17

Giriş ve Temel Kavaramlar

10. E-ticarette planlama, yürütme, güvenlik ve ödeme sistemleri gibi birçok

konu ile ilgilenen bilim dalı hangisidir?
a) Yönetim Bilişim Sistemleri
b) Pazarlama
c) Davranış Bilimleri
d) Finans
e) Muhasebe

Cevap Anahtarı
1.a, 2.b, 3.e, 4.b, 5.e, 6.a, 7.b, 8.b, 9.c, 10.a

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 18

Giriş ve Temel Kavaramlar

YARARLANILAN KAYNAKLAR
Choi, Soon-Yong, Dale O. Stahl ve Andrew B. Whinston, (1997), The Economics of
Electronic Commerce, Macmillan Technical Publications, Indianapolis.
Elektronik Ticaret ve Kobinet. http://www.kobinet.org.tr/hizmetler/e-ticaret/e-
ticaret-kutuphanesi/ba1.html. S.E.T. 12.03.2003.
http://www.e-banner.com/bannerbizz/index.php?servercall=articles&Itemid=
3&topid=15&articleid=37
OECD Policy Briefs No: 1-1997, http://www.oecd.org/publications/pol_biref
/9701_pol.htm.
Öğütcen, Yalçın, (2001), “İnternet Ortamında E-Ticaret” İgeme’den Bakış Dergisi,
18
R. Kalakota ve A.B. Whinston, (1997), Electronic Commerce: A Manager’s Guide,
Addison Wesley, Upper Saddle River, New Jersey.
Turban, Efraim, Jae Lee, David King ve H. Michael Chung, (2000), Electronic
Commerce: A Managerial Perspective, Prentice-Hall, Inc., Upper Saddle
River, New Jersey.
WTO, Electronic Commerce and the Role of the WTO, (1998),
http://www.wto.org.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 19