Professional Documents
Culture Documents
railway-9
railway-9
railway-9
٨
ب شــت ی شــود كــه در صــورت اســتفاده از دســتگاه هــای مــد ن
حفــا ی تفاوتــی بــا ــل ســوم نمــی كنــد .از طرفــی احــداث
نيــز مــی تــوان بطــور كل حمــل و نقــل لــی را كارآمدتــر از ديگــر
شــبكه باﻻس ـ ی ،پان وگــراف و ادوات ب ـ ق رســانی بــا ولتــا بــاﻻ
وســايط نقليــه دانســت.
ه نــه ب شــت ی نسـ ت بــه ــل ســوم دارد ،امــا در ه ـ وژه ای
از طرفــی موقعيــت تا خــی شــهر اصفهــان ،مــی توانــد احــداث
بــر اســاس شــرايط و امكانــات تصميــم گيــ ی مــی شــود.
متـ و را يــک فرآينــد اســترات ک قلــم داد كنــد و در ن يجــه نقشــه
متــ و را ا ــ بخواهيــم بصــورت دقيــق تــ ب رســی كنيــم ،مــی
مت ـ و اصفهــان بــا توجــه بــه مﻼحظــات جغرافيــای و فرهنگــی-
تــوان آن را بــه چنــد بخــش تقســيم كــرد و ه خــش را ــر
هنــ ی منطقــه بــه صــورت كﻼن نگــ و بــا ديــدگاه وســيع تــر در
مجموعــه بخــش ديگ ی شــمرد ،بــرای مثــال تمامــی تجهيزات
راســتای موقعيــت شــهر اصفهــان بنــا گــردد .بناهــای تا ــخ
د ون ايســتگاه ،نــاوگان و پســت هــای كشــش بصــورت
اصفهــان دقيقــا در موقعيــت هايی بنا شــده اســت كه هميشــه
گســترده بوســيله عاملــی بــه نــام اســكادا جمــع آو ی ،ارســال
اصلــی ت ــن گــره هــای ترافيكــی شــه را داراســت .ا بنايــی ماننــد
و كن ـ ل مــی شــود ،پــردازش ايــن اطﻼعــات اســكادا در اتاقــی
ســی و ســه پــل كــه خــط يــک آن را تحــت شــعاع قــرار میدهــد،
بــه نــام مركــز كن ـ ل فرمــان) (occانجــام مــی گيــرد ،ايــن مركــز
تــا مركــز تا خــی شــهر اصفهــان بــه نــام ميــدان نقــش جهــان
در هــر ايســتگاه يــک رمجموعــه بــه نــام سيســتم مدي ــت
كــه مهندســين در طــول احــداث خــط دو ب رســی هــای ــادی را
ســاختمان يــا )(BUILDING MANAGEMENT SYSTEM
انجــام دادنــد و در هــر دو پ ـ وژه طبــق دســتور ميــراث فرهنگــی،
پ ــدا مــی كنــد تــا بصــورت لحظــه ای اتفاقــات د ون متــ و
هــر دوخــط را از كنــار ايــن بناهــا جلــو بردنــد و توانس ـ د بــا گــذر
پايــش شــود .بــا ايــن وجــود كن ــ ل قطارهــا و ايســتگاه هــا
از ايــن منطقــه مهــم ،بــار ترافيكــی باﻻيــی را برطــرف ســازند.در
بصــورت كامــل صــورت مــی گيــرد.
خــط يــک قطــار شــه ی اصفهــان قابليــت جابجايــی ٢٥هــزار
نفــر در ســاعت در جهــت وجــود دارد ) در اوج ترافيــک ،قابليــت
اسكادا جابجايــی ٥٠هــزار نفــر مســافر در ســاعت د يــک ايســتگاه(
بــا توجــه بــه اينكــه حمــل و نقــل لــی د ون شــه ی و حومــه
اســكادا SCADAمخفــف )supervisory control and ِزميــن اصفهــان احــداث شــده و در طــول زمــان بــر را د
(data acquisitionبــه معنــی سيســتم هــای كن ــ ل و جمعيــت ســا نين شــه و مهاجــران افــ وده میشــود،
كســب اطﻼعــات اســت كــه امــ وزه بــه طــور گســترده در میتوانــد فرآيندرفــت و آمــد مســاف ن را در شــهر ســهولت و
صنايــع مختلــف از جملــه نفــت ،گاز ،پت وشــيمی ،بــ ق امن ــت بخشــد ،ايــن امــر در تمامــی مت وهــای شــهرهای ديگــر
و راه آهــن بــرای جمــع آو ی اطﻼعــات و انجــام عمليــات نيــز مــورد توجــه اســت و اصفهــان نيــز از ايــن بحــث مبــرا نيســت.
كن رلــی بــه صــورت نظارتــی د پ وســه هــای صنعتــی
كا ــرد وســيعی دارد .سيســتم كن ــ ل مركــ ی ترافيــک در
راه آهــن خــود گويــای يــک سيســتم اســكادا اســت .اســكادا بخش های مختلف و متفاوت مت و اصفهان
انــواع مختلفــی را درخــود جــای مــی دهــد و هركــدام بــه
وشــهای مختلفــی كار مــی كننــد امــا اســكادای مــورد نظــر سيســتم قطــار شــه ی اصفهــان در خطــوط فعلــی بصــورت
د راه آهــن برقــی ،جمــع آو ی اطﻼعــات اهميــت ب شــت ی شــبكه باﻻســ ی و بــا ١٥٠٠ولــت DCتغذيــه میشــود .يــک
داشــته و بعــد كن ــ ل مــورد اهميــت قــرار میگيــرد .ايــن مطالعــه مــوردی خــاص ســايت بــا اســتفاده از نــرم افزارهــای
سيســتم بصــورت عمــده بــه ســه بخــش تقســيم خواهــد شــ ه ســا ی بــرای ان خــاب بهينــه ت ــن ســطح ولتــا بــرای
شــد .د بخــش ابتدايــی ،اين رنــت اشــيا تمامــی اطﻼعــات سيســتم كشــش لــی متــ و مــورد نيــاز اســت .ايــن تج ــه
ايســتگاه ،نــاوگان و پســت هــای كشــش را جمــع آو ی و تحليــل حدا ــر ترافيــک ســاعت اوج ) ،(PHPDTه نــه
مــی كنــد و د بخــش بعــدی تمامــی ايــن اطﻼعــات اعــم از سيســتم كشــش ،ه نــه حمــل و نقــل ،ه نه رســاختهای
وضيعــت هــا ،ج ــان و ولتــاژ هــا ،تعــداد پالــس هــا و ديگــر عمرانــی و غيــره تاميــن شــود را پوشــش مــی دهــد.
اطﻼعــات مــورد نيــا را جمــع آو ی و بصــورت مخابراتــی شــبكه تغذيــه فشــار قــوی وظيفــه ان قــال ان ـ ی الك كــی از
بــرای كن ـ ل فرمــان ارســال مــی گــردد. محــل نيـ وگاه هــا بــه محــل پســت هــای تغذيــه كننــده متـ و را
بــر عهــده دارد .بــا توجــه بــه اســتفاده از ١٤فيــدر )تغذيــه كننــده(
برقــی در خــط يــک قطــار شــه ی اصفهــان ،احتمــال قطعــی
ب ـ ق در آن بســيار نــادر اســت.
متــ و اصفهــان بــرای بــ ق رســانی بــه نــاوگان خــود شــبكه
باﻻســ ی را برگ ــد ،ــرا بــرای بــ ق رســانی بــا ولتــاژ ١٥٠٠ولــت،
طبــق اســتاندارد بايســت از شــبكه باﻻســ ی اســتفاده شــود.
پان وگــراف برخــﻼف ــل ســوم مــی توانــد ســطح ولتــا باﻻت ـ ی
را بــه نــاوگان برســاند ،همچنيــن در هــر ٣كيلومتــر نيــا بــه
پســت كشــش پ ــدا مــی كنــد در صورتيكــه ــل ســوم در هــر
يــک كيلومت ـ بايســت پســت كشــش بــرای آن احــداث نمــود.
ممكــن اســت درحفــا ی شــبكه باﻻســ ی متوجــه ه نــه
٩
OCCمركز كن ل فرمان
١٠
٧سال ا بهره بردا ی و طراحی فازهای
ديگر شبكه حمل و نقل لی د ون
شه ی اصفهان ،نياز است كه ميزان كارايی مقدمه
ك دور مت وی شهر اصفهان مورد ب رسی قرار
پس از همه گير شدن مفهوم شه ايدا به
ك دو به يک خط مواصﻼتی ب ن مبدا و گيرد .در اين مقاله سعی میشود كه تاثير
مقصد مشخصی گفته ميشود كه حجم عنوان اصلی ت ن الگوی طراحی شهرها در
خطوط مت وی اصفهان از ابعاد مختلف
ترافيک عبو ی ان نس ت به خطوط دهه اخير ،مفهوم حمل و نقل پايدار فرا ير
اقتصادی ،اجتماعی ،فرهنگی-تا خی،
موا ی و ساير خطوط ب شت باشد و از شد كه در خدمت توسعه اهداف شه پايدار
مطلوب ت نسبی به مراتب باﻻت ی در ترافيكی و ست محيطی مورد ب رسی
و همواركردن مسي رسيدن به ايدهآل
ان خاب كا ران شبكه برخوردا باشد. قرار گيرد؛ اميد است كه اين پ وهش
اين واژه د ان فارسی به راه و ،عبورگاه زندگی شهرنشينی است .حمل و نقل پايدار
بتواند راهگشای تصميمات آتی مديران،
و محور اصلی حمل نقلی در شبكه يک ويكرد چندبعدی به مسائل حمل و
برنامه زان و مهندسان د راستای شبكه
حمل و نقل به كار مي ود. نقل برای ارتقای سطح دسترسی مناطق
حمل و نقل عمومی شهر اصفهان باشد.
به خدمات ،با افزايش سرانه استفاده از
سيستم حمل و نقل لی شه ی-حومه
حملونقل عمومی در جهت كاهش توليد
ای ،از ابعاد متفاوتی ب وی عملكرد
گازهای گلخانهای ،باﻻرفتن سطح رفاه
شه ی تاثير می گذارد كه برای ب رسی دقيق
عمومی ،كاهش ترافيک و بهرهو ی بهينه از
نيازمند ا ابی چندبعدی میباشد .در اين
ی زمين كا منابع موجود و توسعه اقتصادی میباشد
مقاله با انجام يک مطالعه تطبيقی ب وی
land-use كه منج به هماهنگی در طراحی شه ی
خطوط مت وی اصفهان و اثرسنجی اين
و رسيدن به شه ايدار میشود .حمل و
سيستم حمل و نقلی ب وی شهر سعی
نقل عمومی با برآورده كردن محيطی پايدار،
شده است كه به طوركلی تاثيرات خطوط
اقتصادی كارآمد و تامين عدالت اجتماعی
مت و ب وی شهر اصفهان مورد ب رسی
به عنوان يكی از عناصر اصلی رسيدن به
قرار گيرد .درن يجه با در نظر گرفتن ابعاد
اهداف شه پايدار ،عمل ميكند؛ درن يجه
اقتصادی ،اجتماعی ،فرهنگی-تا خی،
طراحی يک سيستم حمل و نقل عمومی
ترافيكی و ست محيطی و مطالعه بر
كارآمد و مطالعات دقيق پ ش از طراحی و
وی ه بعد كارآمدی و تاثيرگذا ی سيستم
پس ا بهره بردا ی مبرهن است؛ بنابراين
مت وی شهراصفهان موردمطالعه قرار
سيستم های حمل و نقل لی د ون
گرفته است.
شه ی نقش تاثيرگذا و كليدی در تامين
اهداف توسعه پايدار ايفا میكنند.
اقتصادی ايده و ط ح مت وی اصفهان به دهه ها
قبل باز ميگردد اما ،در سال ١٣٨٠طراحی
ايجاد همبستگی ميان مناطق مختلف
تفصيلی خط ) ١خط شمال – جنوب( به
شه و بهبود دسترسی به تمام كا ی
طول ١٢.۵كيلومتر اغاز گرديد و در نهايت در
های زمين ،به عنوان ابتدايی ت ن
سال ١٣٩۶به منظور متصل كردن شمال
وظيفه حمل و نقل عمومی در نظر
و جنوب اصفهان و ايجاد دسترسی ب ن
گرفته میشوند .با افزايش ارتباط ميان
اين دو منطقه به بهره بردا ی رسيد .فازهای
نقاط متفاوت و حياتی شهر ،تعامﻼت
ديگر مت وی شهر اصفهان با عناوين خط ٢و
نيز گسترش می يابد و يكی از مهم ت ن
خط ٣برای ايجاد دسترسی ب شت و يكپارچه
ن ايج اين موضوع ايجاد اشتغال می
كردن سطوح شهر اصفهان به وسيله
باشد؛ قابل ذكر نيست كه با افزايش
تكميل شبكه سيستم حمل و نقل لی
ميزان اشتغال در مناطق شه ی ،رشد
در دست احداث هس د .پس از گذشت
١٣
فرهنگی-تا خی اقتصادی منطقه حاصل میشود.
مرا ز تجا ی و تا خی يک شه به واسطه نزديک ت بودن
حفــظ تا خچــه و فرهنــگ شــهرها بــه خصــوص شــهرهايی
به مركز شه و دارا بودن دسترسی ب شت به ديگر نقاط
بــا پ شــ ه ی تا خــی پ ارتــر همــواره يكــی از مســائل مهــم
حياتی منطقه ،ا زش زمين ب شت ی را دارا هس د ،در
در تصميــم گيــ ی هــای شــه ی میباشــد؛ شــهراصفهان
بــه عنــوان يكــی از قطــب هــای تا خــی ايــران از ايــن قاعــده ن يجه در حلقه بعدی شهر مناطق مسكونی واقع می
مســت نی نيســت. شوند و هرچه فاصله از مركز شه ب شتر شود ،به نس ت
مناطــق باســتانی شــهراصفهان بــه عنــوان هويــت اصلــی آن ا زش زمين كاهش پ دا میكند و همين مسئله به
شــهر شــناخته میشــود و حفــظ و ت ويــج آن از اهميــت ــادی ايجاد شكاف طبقاتی منجر میشود .خطوط لی با
برخــوردار اســت .خــط متـ وی شــهر اصفهــان بــا اتصــال مناطــق متصل كردن مناطق دورتر از مرك و ايجاد دسترسی ،به
متفــاوت شــه بــه مناطــق باســتانی توانســت كــه دسترســی بــه باﻻ رفتن ا زش زمين در
ايــن مناطــق را افزايــش دهــد و ايســتگاه هــای حمــل و نقــل، مناطق با ا زش كمتر منجر میشود ،در ن يجه در طوﻻنی
مــكان هايــی بــا تــردد بســيار هســ د؛ در ن يجــه میتواننــد مدت تعادل قيمت برقرار میشود و به نس ت شكاف
بــرای ت ويــج و معرفــی هويــت تا خــی شــهر اصفهــان بســيار طبقاتی كاهش می يابد.
موثــر عمــل كننــد.
هماهنــگ بــودن ســاختار هندســی طولی ســكوهای ايســتگاه اجتــــماعی
هــای متــ و بــا ســاختار شــكل گرفتــه ابتدايــی شــهر اصفهــان
در امتــداد ود ايــن فرصــت را بــرای بازآف نــی مــد ن و تكــرار شــهرهايی هماننــد شــهر اصفهــان بــا پ شــ ه تا خــی
ســازه هــای باســتانی اطــراف ود مهيــا میكنــد .يكــی از ايــن پ ــار كــه ا نــون بــه كﻼنشــه ی تاثيرگــذار در ســطح كشــور
نمونــه هــای بازآف نــی ايســتگاه شــهيد عليخانــی میباشــد در حــوزه هــای اقتصــادی ،اجتماعــی ،سياســی و ...تبديل
كــه برگرفتــه از ســازه ســی و ســه پــل بــه عنــوان يكــی از مهــم شــده انــد بــه دليــل موقعيــت خاصــی كــه دارنــد مهاجران
ت ــن وشــناخته شــده ت ــن اثا اســتانی اصفهــان اســت .در ــادی را از ديگــر نقــاط كشــو بــه خــود جــذب میكننــد
ايــن ايســتگاه ســالن بليــط همتــرا بــا دســتگاه خطــوط قــرار و در ن يجــه ،ايــن اتفــاق فرهنــگ هــای گونا ونــی را در
دارد بنابرايــن بــرای شــكل گي ـ ی صحيــح ايســتگاه و جدا ــردن خــود جــای میدهــد .خطــوط حمــل و نقــل لــی ميــان
مناطــف مختلــف آن بــه يــک عضــو حائــل نيــاز اســت ،در ن يجــه مناطــق مختلــف دسترســی ايجــاد كــرده و آنــان را بــه هــم
قــوس هــای آجــ ی كــه يكــی ا رايــح ت ــن مصالــح محلــی در متصــل میكننــد؛ درن يجــه بــا ب شــر شــدن تــردد ميــان
معمــا ی قديمــی اصفهــان شــناخته میشــود بــا تقــا ن آي نــه مناطــق مختلــف شــه ی و حومــه ای ،اختــﻼط فرهنگــی
ای د ب ســت دهانــه پنــچ مت ـ ی بــا ايجــاد تشــابه در هندســه، صــورت مــی گيــرد و بــه موجــب هميــن قضيــه اختﻼفــات
توالــی و مصالــح ميتوانــد بــه خوبــی يــادآو و بازآف نــی ســی و
فرهنگــی كاهــش مــی يابــد.
ســه پــل باشــد.
بــا مهيــا بــودن شــرايط بهتــ زندگــی در كﻼنشــهرها بــه
دليــل تمركــز امكانــات متفــاوت و اشــتغال ب شــتر،
ترافيـــــكی
مهاجــران ــادی را از حومــه و شــهرهای ديگــ بــه خــود
جــذب مــی كنــد ،هميــن مســئله باعــث افزايــش ترا ــم
شــهر اصفهــان بــه عنــوان يكــی از قديمــی ت ــن شــهرهای
جمعيــت در اينگونــه شــهرها و ترافيــک ســطح خيابــان
ايــران ،ماننــد ديگــر شــهرهای باســتانی ،شــكل گي ـ ی اوليــه آن
هــا میشــود .همانگونــه كــه گفتــه شــد بــا فاصلــه گرفتن
در نزديكــی زاينــده ود بــرای دسترســی بــه آب بــه عنــوان يكــی از
از مركــز شــهر قيمــت زميــن كاهــش مــی يابــد امــا بــه
عناصــر اوليــه و مهــم بــرای زندگــی بــوده اســت؛ بنابراين ســاختار
همــان نس ـ ت دسترســی بــه خدمــات و امــكان شــه ی
اوليــه شــه بــه شــكل طولــی بــوده اســت .بــا گذشــت زمــان بــا
نيــز كمتــر میشــود در ن يجــه افــراد بــه دليــل الگــوی
گســترش شــهر ،شــكل شــه بــرای ايجــاد دسترســی يكســان ،و
ســف و نيــا بــه دسترســی بــه خدمــات جامــع كﻼنشــه ی
وجــود امــكان ســاخت بــه دليــل مســطح بــودن آن ،شــه بــه
مجبــور میشــوند كــه در نزديكــی مرا ــز شــهرها ســا ن
صــورت دايــره ای بــا مرك ــت زاينــده ود شــكل گرفتــه اســت .در
شــوند كــه از نظــر اقتصــادی بــه صرفــه نمیباشــد ،امــا
ن يجــه عمــده ســفرهای اصلــی آن بــرای دسترســی بــه امكانــات
بــا اتصــال حومــه بــه مركــز شــهر كــه ا زش زميــن كمت ـ و
و فعاليــت هــا ،ســفرهای شــمال -جنــوب مــی باشــد .هميــن
ترا ــم جمعيــت كمتـ ی را دارا اســت ،بســيا ی از ســا نين
نيــا بــه دسترســی و تقاضــای بــاﻻ بــه ســفرهای شــمال-جنوب
مركــز شــه و مهاجــران جديــد بــه ســمت ايــن مناطــق
موجــب افزايــش بــار ترافيكــی ك دورهــای شــمال-جنوب
كشــيده میشــوند و مهاجــرت معكــوس خ میدهــد.
شــهر اصفهــان گشــته اســت.
ايــن مســئله عــﻼوه بــر كاهــش ميــزان ترافيــک در مناطــق
پــس از مدتــی بــا بــه وجــود آمــدن نيــا بــه حمــل و نقــل
مركــ ی ،موجــب رشــد و ارتقــا مناطــق حومــه ای نيــز
عمومــی ،اوليــن گونــه حمــل و نقــل عمومــی احــداث شــده
می گــردد.
اتوبــوس بــوده اســت .همانگونــه كــه گفتــه شــد ك دورهــای
شــمال-جنوب بــا ب شــتر شــدن تقاضــای مــردم بــه مهــم ت ــن
و شــلوغ ت ــن ك ــدور تبديــل شــده اســت در ن يجــه ســفرهای
حياتــی شــه بــرای اتوبــوس هــا نيــز در هميــن مســير شــكل
١٤
گرفــت .امــا پــس از مدتــی بــا ب شــتر شــدن
بــار ترافيكــی ايــن مســيرها و ــاد شــدن
و نامتناســب بــودن زمــان هــای ســفر در
ســاعات اوج شــلوغی و ســاعات ديگــر در
سيســتم حمــل و نقــل شــه ی مشــكل
ايجــاد شــد و باعــث ناركارآمــد شــدن بخــش
هايــی از مســير گشــت .در ن يجــه متــ وی
اصفهــان بــه عنــوان يــک سيســتم كارآمدتــر
و ســ ع تــ بــرای رفــع ايــن مشــكل در
ك ــدور شــمال-جنوب احــداث گشــت.
همانگونــه كــه قبــل تــر ذكــر شــد عمــده
ســفرها در طــول شــمال-جنوب شــهر
محيط ستی اصفهــان وجــود دارد و متــ و بــا تــوان
حمــل ظرفيــت باﻻت ـ و ســرعت ب شــتر ،بــه
دليــل نبــود بــار ترافيكــی در مســي و حركــت
شــهر اصفهــان بــه عنــوان يــک كﻼنشــهر د زميــن توانســت بــه عنــوان يــک گونــه
مهــم ،جمعيــت بســيا ی را در خــود جــای كارآمــد در سيســتم حمــل و نقــل عمومــی
میدهــد كــه بــه موجــب هميــن امــر شــهر اصفهــان نقــش ايفــا كنــد؛ در ن يجــه
همــراه بــا رشــد جمعيــت نيــا بــه جابــه بــا اتصــال شــمال و جنــوب شــهر اصفهــان
جايــی نيــ ب شــتر میشــود ؛ بنابرايــن بــه وســيله يــک گونــه حمــل و نقلــی بــا
ميــزان مالكيــت خــود و ب شــتر شــده و ســرعت بــاﻻ و قابــل اعتمــاد تــر نس ـ ت بــه
ترافيــک ســطح خيابــان هــا افزايــش مــی ديگــر گونــه هــای حمــل و نقلــی توانســت
يابــد .هرچــه تعــداد خــود و در خيابــان هــا ميــزان ــادی از ايــن ســفرها را بــه خــود
افزايــش يابــد ميــزان آﻻينــده هــای هــوا اختصــاص دهــد و عــﻼوه بــر ايجــاد اتصــال
نيــ ب شــتر شــده و ميــزان آلودگــی هــوای كارآمــد تــ و قابــل اعتمــاد تــ و برطــرف
تشــديد می شــود .يكی ا بهت ــن راهكارها كــردن بخــش عمــده ای از تقاضــای شــهر،
بــرای كاهــش ميــزان آلودگــی هــوای شــهر، موجــب خلــوت تــر شــدن ك دورهــای
تشــويق شــه وندان بــه اســتفاده از حمــل شــمال -جنــوب ســطح خيابــان هــای
و نقــل عمومــی مــی باشــد .حمــل و شــه و آزادراه هــا گــردد و بــه طــور كلــی
نقــل لــی عــﻼوه بــر توليــد آﻻينــده هــوای موجــب خلــوت تــر شــدن خيابــان هــا چــه
كمتــر میتوانــد بــا جــذب موثــر كا ــران بــرای اتوبــوس هــا و چــه بــرای خود وهــای
ميــزان وابســتگی بــه خود وهــای شــخصی شــخصی گــردد.
را كاهــش دهــد و همزمــان بــا كاهــش
ترافيــک جــاده ای بــه بهترشــدن شــرايط
محيــط ســتی نيــز كمــک مــی كنــد.
١٥
ن يجه گي ی
در ايـن مقالـه بـرای ا ابـی شـبكه حمـل و نقـل لـی شـه ی-
حومـه ای اصفهـان ابعـاد مختلفـی معرفـی و مـورد ب رسـی قـرار
گرفـت و در نهايـت تاثيـرات آن بـ وی شـهر مـورد بحـث قـرار
گرفـت .از ن ايـج به دسـت آمـده ميتوان بـه موارد متفاوتی اشـاره
كـرد؛ بـرای مثـال بـا مهاجـرت گسـترده بـه سـمت شـهرهای بـ رگ
همچـون اصفهـان ،نيـا بـه شـبكه های حمـل و نقلی بـا ظرفيت
بـاﻻ وبـه افزايـش اسـت و بـرای دسـ ابی بـه يـک سيسـتم
پاسـخگو بـه تقاضـای مـردم بايـد برنامـه ـ ی و طراحـی هـای
دقيقـی صـورت گيـرد.
منــــــابع
بـا نا ارآمـد بـودن سيسـتم های حمـل ونقل عمومـی جمعيت
][١ L.و F. L. Clercq, L. Bertolini به سـوی اسـتفاده از خود وهای شـخصی سـوق داده میشود و
Kapoen, “Sustainable Accecebility: A هميـن امـر عـﻼوه ب ب شـتر كردن حجم ترافيک سـطح جـاده ها،
Conseptual Frame work to Integrate موجـب ب شـتر شـدن آلودگی هوا نيـز ميگردد.
Transport and Land use Plan-Making. بـا يكپارچه سـا ی و پ وسـته كـردن خطوط حمـل و نقل عمومی
Two Test-applications in The Netherland میتـوان جذاب ـت ايـن سيسـتم را ارتقـا داد و مـردم را بـه سـمت
”and a Reflectionon the Way Forward, اسـتفاده از ايـن گونه سيسـتم هـای حمل و نقلی جـذب كرد .و از
, pp. -٢٠٧جلد ,١٢شماره Transport Policy, ٣
اثـرات مخـرب اسـتفاده از خـود وی های شـخصی در سـطح شـهر
٢٠٠٥ ,٢٠٢٠.
جلوگيـ ی كـرد .عـﻼوه بـر ايـن خطـوط متـ و میتواننـد گام مهـم
][٢ ”, “metroisfahan.ir,ش .م .م .اصفهان و اساسـی د راسـتای يكدسـت سـا ی ا زش زميـن هـای شـه و
١٤٠٠ ١٢ ١٨. Available: https://metroisfahan. ارتقای عدالت اجتماعی بردارد .هدايت مناسـب توسـعه شـه ی
].دس ابی در ir/. [١٤٠٣ ١ ١٥ و شـبكه حمـل ونقـل میتوانـد تبـادﻻت ميـان مناطـق متفاوت
شـه را افزايـش دهـد و در ن يجـه جامعـه را يكپارچه تر كنـد .نهايتا
][٣ T. Spit, Cities on Rails,و L. Bertolini بـرای افزايـش تاثيـرات مث ـت خطـوط متـ وی شـهر اصفهـان و
London: Routledge, ١٩٩٨. حومـه بايـد بـه سـمت ارتقـای سيسـتم و يكپارچـه سـا ی آن بـا
شـه و ديگـر گونـه هـای سيسـتم حمـل و نقـل عمومـی و شـهر
][٤ G. R. Shiran, A. H. Tabbakhpour
گام برداشـت.
N. Karimi, “Urban/و Langerodi
Suburban/Intercity Transportation
network Integration Assessment, case
The ١٩th internationalدر ”study: Isfahan,
Confrence on Transportation and Traffic
Engineering, Tehran, Iran, ٢٠٢٣.
١٦
همانطور كه در ا وسايل برقی كن ل ج ان
مقدمه
و ولتا ب ق اهميت باﻻيی دارد در قطار های
مت و نيز اين بخش ها يكی از مهم ت ن بخش قطارهای شه ی پ وژه مت و اصفهان شامل پنج
های اين سيستم هس د ،بدون كن ل مقدار وا ن كه وا ن های اول و آخر كشنده ،وا ن دوم
وا ن ب س ولتا و ج ان و ودی به ه بخش،تسلط بر آن و چهارم ،موتو و پان وگراف دارند وا ن وسط
منظور ا وا ن ب س يعنی در هر غير ممكن ميشود . دارای موتو و بدون پان وگراف می باشد .ناوگان
وا ن تجهي ی به نام MCMوظيفه عمليات ترمزگي ی به دو وش ترم به وش مت و اصفهان از دو برند كشور چين ،به نام های
كن ل و تامين ني وی ترا شن های الك كی و پنوماتيک صورت خواهد پو ن و داليان تشكيل شده است كه تفاوت
موتورهای وا ن را دارد گرفت. هايی با همديگر دارند
قطار های پو ن كه تعداد ب شت ی از اين ناوگان
را تشكيل می دهند از نظر سيستم ترا شن،
وا ن ب س و نام شركت سازنده اين سيستم
پان وگراف بومباردير می باشد.
پان وگـراف بـا وی جمـع شـونده ای اسـت قطار های داليان نيز از نظر سيستم رانش آن
بو ی ب س
كـه وظيفـه ان قـال بـ ق شـبكه باﻻسـ ی بـه بو ی ب س و نام شركت سازنده سيستم ترا شن
در ه بو ی تجهي ی به نام TIV با ـس هـای لـوازم حمـل و نقـل الك كـی آن مدكام می باشد.
وجود دارد كه وظيفه تامين ناوگان مت و كه وظيفه جابهجايی مساف را بر
از جملـه قطـار شـه ی ،اتوبوسهـای برقـی و
ني وی ترا شن در آن بو ی را دارد
ترامواهـا را بـر عهـده دارد .ويژ ـی مهمـی كـه عهده دارد يكی ا بخش های حساس در سيستم
يـک پان وگـراف بايـد داشـته باشـد ايـن اسـت مت و خواهد بود ،در اين بخش با و ود ج ان ب ق
كـه در هـر سـرعتی تـا حد امـكان بـدون قوس ١٥٠٠v DCاز شبكه باﻻس ی به پان وگراف و سپس
بعد از گذشتن ا ب ق گير ،ج ان ان ی د با س
الك كـی و جداشـدن از سـيم تمـاس ،انـ ی
های كن ل كننده و تامين كننده سيستم قوای
الك كـی را بـه وسـيله نقليـه كشـنده ان قـال
محركه ،سيستم های جانبی قطار ) از قبيل،
دهـد .د وسـايط نقليـه ای كـه عمليـات
وشنايی وا ن ها ،تهويه ،سيستم های كن رلی و
ان قـال بـ ق از ط ـق پان وگـراف باﻻسـ ی درب ها( و باط ی ها آغاز خواهد شد.
انجـام میگيـرد ،عمومـا ۲عـدد پان وگـراف ه وا ن مت و دارای دو تهويه جهت تامين شرايط
نصـب میگـردد .در ا ـر مواقـع پان وگـراف آسايش در فصول مختلف سال می باشد.
جا وبک
عقبـی وظيفـه ان قـال بـ ق را بـر عهـده دارد و ه وا ن دارای دو بو ی بوده كه تجهيزات
جا وبک )زغال( وسيلهای برای هدايت
پان وگـراف جلويـی صرفـا بـه عنـوان و ايفای سيستم تعليق اوليه)جذب ارتعاشات ب ن چ خ
ج ان الك كی ب ن سيمهای ثابت
و در حركت است. و بو ی(،ثانويه و ترم ی وی آن قرار دارد.
اجزاءتشكيلدهندهپان وگراف قوای محركه ه وا ن كه ترا شن موتور های
سه فاز هس د در چهار موتور)يک موتو وی
نقـش میكنـد. هرمحور( د وا ن های محرک تعبيه شده است
اجزاء تشكيل دهنده پان وگراف: كه با ان قال ني و به گي كس و سپس چ خ ها
(١سـاختمان اصلـی كـه وی چهار مقـره ب وی حركت ،قطار صورت خواهد گرفت .
سـقف قرار دارد. در قطار های پو ن سه با س اصلی با نام های(
(٢سيسـتم محركـه كـه از آليـاژ سـبک مـی ABبا س كن ل كننده باط ی و سيستم های
باشـد . جانبی قطار( و ) PAواحد كن ل كننده موتو و
(٣بلب نـگ و با وهـای متحـرک و سيسـتم جانبی قطار( و ) PHواحد كن ل كننده موتور
و ولتا باﻻ(تشكيل شده است كه هر كدام از
تغذيـه
اين جعبه ها بسته به نياز ه وا ن ) با توجه به
(٤جا وبک ) محل اتصال به شـبكه باﻻسـ ی(
وضعيت قرارگي ی باط ی های قطا و موتورها و
:
سيستم های جانبی( در ٥وا ن ه رام قطار قرار
جا وبـک هـا از جنـس هـای مختلفـی از جملـه خواهد گرفت .
مـس ،طـﻼ ،پﻼتيـن ،ذغـال تهيـه مـی شـوند به صورت كلی اين سه با س اصلی ا واحد های
كـه بـا توجـه بـه پارامترهـای تعي ـن كننـده از ر تشكيل شده اند كه د بخش های بعدی
جملـه مقـدار ج ـان خطـوط باﻻسـ ی جنـس توضيحات ب شت ی داده خواهد شد.
جا وبـک ان خـاب مـی شـود .نك ـه مهـم در ACM
جا وبـک پان وگـراف اين اسـت كه تمـاس ب ن
AB box
BCM
پان وگـراف و خطوط باﻻسـ ی بايد بدون وقفه MCM
PA box
برقـرا باشـد .ـرا فاصلـه ايجـاد شـده موجـب ACM
ايجـاد يـک قـوس الك كـی ب ـن خطـوط PH box MCM
high
باﻻسـ ی و پان وگـراف و در ن يجـه ايجـاد نقطـه voltage
جـوش در سـيم تمـاس مـی شـود.
طبقه بندی جعبه های ناوگان مت و اصفهان
١٩
يــک تابلــو واســط ب ــن خــط باﻻســ ی و (٥فن و دمپ پان وگراف
پان وگــراف بــا مبــدل MCMبــه نــام جعبــه ولتــاژ اسـتفاده از فنرهـای بـا صلب ـت يكنواخـت
بــاﻻ) (HV boxكــه دارای تجهيــزات حفاظتــی از اهميـت باﻻيـی برخـوردار اسـت .فنرهـای
و نظارتــی MCMاســت ،بــرای كن ــ ل ج ــان پان وگـراف در كنـار دمپـر آن وظيفـه تنظيم ني و
ب ــش از مقــدار معيــن ا يــک كليــد قطــع بـه صـورت يكنواخـت و جلوگيـ ی از اعمـال
ســ ع)،(High speed circuit breaker ض ـه بـه قطـا و پان وگـراف را دارا میباشـند.
مقاومــت هــا و كن ا ورهايــی بــرای كن ــ ل در ايـن سـف بعـد تمـاس پان وگـراف و شـبكه
ج ــان و ودی بــه خــا ن هــای موجــود در باﻻسـ ی و گذشـتن ا بـ ق گيـر هـا و گذشـت از
MCMو همچنيــن كليــد هــای ســه وضعيتــی مـدار هـای حفاظتـی بـ ق وارد با ـس هـای PA
)وضعيــت كارگاه،ايســتگاه و زميــن ( بــرای و PHو ABمـی شـود .بعـد از آن وارد واحـد مكان خن ی
شــرايط مختلــف مــورد نيــا را در خــود جــای هـای MCMو ACMو BCMمـی شـود. neutral zone
داده اســت. به قسمتی از شبكه باﻻس ی كه در
د و ودی هـ يـک ا واحـد هـای MCMو ACM
آن قسمت ولتا و ج ان صفر است
د زمانــی كــه وســيله نقليــهneutral zone يـک خـا ن بـرای ت ب ـت و كاهـش هارمونيـک گفته می شود.دليل ايجاد چنين
)مــكان خن ــی( را د زمــان حركــت در خــط هـای ولتـاژ DCرا برعهـده دارد. قسمتی برای آن است كه در صورت
تشــخيص دهــد بــا جايگ نــی اعمــال ولتــا بــه بـرای جلوگيـ ی از ج ـان هـای هجومـی هنگام قطع يا اتصال كوتاه شدن يكی از
موتــو و عمليــات ترمــز گيـ ی بــه صورت بســيار پست های ترا شن،ان مورد از مدار
شـا ژ خا ن ها د زمان راه اندا ی ابتدا مقاومت
خا ج شود و پست های ترا شن
مﻼيــم و ايجــاد حالــت ژنراتــو ی در موتــور خــا ن های شـا نگ وارد مدار شـده ) MCMو ACM كنا ی وظايف آن پست را انجام داده تا
هــای فيلتــ و ودی مقــدا ی انــ ی ذخيــره فعـﻼ غيـر فعـال هسـ د( .شـا ژ خـا ن هـا بـه اينكه آن پست ترا شن خراب تعمير
كننــد تــا از آنهــا د زمــان نيــاز ،در ايــن منطقــه از آرامـی صـورت مـی گي د. شده و به مدا برگردد.
ايــن انــ ی اســتفاده كنــد. زمانـی كـه ولتـاژ خـا ن هـا بـه مقـدار ١٥٠٠V DC
ايــن دو بخــش و بــه طــور كلــی جعبــه PH رسـيد كن ا ـور هـا مقاومت ها را از مـدار خا ج
توســط يــک كن ــ ل كننــده ای كــه بــا توجــه مـی كننـد و MCMو ACMفعـال مـی شـود.
سنســور هايــی كــه در قســمت هــای مختلــف
)از جملــه موتــو و MCMو قســمت ولتــا باﻻ( PH_Box
قــرار دارد فرمــان هــای مــورد نظـ را به قســمت اين جعبه ا يک واحد اصلی MCMو بخش
هــای مختلــف ارســال مــی كنــد . مدار حفاظتی ولتا باﻻ تشكيل شده است
كه برای درک بهتراز اين قسمت ،نياز است
PA_Box اين واحد را بهت بشناسيد چاپـــــــر
چاپ يک مبدل DCبه DCمی باشد
همانطور كه در مقدمه اشاره شد اين جعبه كه وظيفه آن كن ل سطح ولتاژ DC
از دو واحد اصلی ACMو MCMتشكيل می باشد .اين مبدل شامل حداقل
شده است كه شما می توانيد در مورد MCM يک سوئيچ نيمههادی با سرعت باﻻ
MCMبه قسمت قبل مراجعه كنيد. است .
همانطــور كــه از اســمش مشــخص اســت
،ايــن واحــد مســئوليت تبديــل ولتــاژ DCبــا
ACM ســطح ولتــاژ مشــخص بــه ولتــاژ ACســه فــاز
بــا ســطح ولتــا و فركانــس متغيــر جهــت تغذيــه
ايــن واحــد يــک اينورتــر تبديــل كننــده بــ ق DC موتــور هــا ايجــاد خواهــد كــرد كــه ايــن كا را بــا
رك يفاير
مســتقيم بــا ســطح ولتــاژ معيــن ،بــه ب ق ACســه اســتفاده از IGBTهــا )نيمههاديهــای قــدرت
رك يفايـ يـا يكسوسـاز ،يـک المـان
فــا بــا ســطح ولتــا و فركانــس معيــن اســت و هس ـ د كــه دارای قابليــت عملكــرد د ولتاژهــا الك كـی غيرفعـال ) (Passiveبوده
همچنيــن ماننــد MCMاز IGBTها)نيمههــادی و ج انهــای بــاﻻ و نيــز ســوئيچينگ ســ ع كـه ج انهـای متنـاوب ACرا بـه
هــای قــدرت هسـ د كــه دارای قابليــت عملكــرد اســت( و وش كليــد زنــی PWMبــرای كن ــ ل ج ـان مسـتقيم DCتبديـل میكنـد.
د ولتاژهــا و ج انهــای بــاﻻ و نيــز ســوئيچينگ ايــن مــوج سيسنوســی ACاســتفاده خواهــد ا ـ بخواهيـم ركيتفايـ را بـه ـان
سـادهت ی توضيـح دهيـم ،بايـد گفـت
ســ ع اســت( اســتفاده مــی كنــد امــا در ايــن شــد .بــه صــورت كلــی ايــن واحــد كن ـ ل كننــده رك يفايـر قطعـهای اسـت كـه اجـازه
قســمت ســطح ولتــاژ كمت ـ ی نس ـ ت بــه MCM مقــدار ســرعت و قــدرت ) (Torqueخ وجــی از میدهـد ج ـان فقـط ا يـک جهـت
ايجــاد خواهــد كــرد تــا ايــن ولتــا بــرای وشــنايی و ترا شــن موتــور هــا را بــر عهــده دارد . عبـور كنـد.
تهويــه و كمپرســور مناســب باشــد . مــی تــوان گفــت كــه ايــن واحــد از ســه بخــش
در ايــن واحــد ،هماننــد واحــد MCMدارای اصلــی
مــدا ی) (HV boxجهــت حفاظــت از اينورتــ و ) convertor(١مبدل DCبه (AC
قســمت هــای ديگــر از جملــه خــا ن هــا دارد. (٢خا ن ها برای فيلت و ت ب ت ولتا و ودی
ايــن مــدا بــا مــدار حفاظتی_كن رلــی MCM (٣چاپــر هــای كن ــ ل كننــده ولتــاژ در حالــت
تفــاوت هايــی دارنــد كــه از آن هــا مــی تــوان بــه، گــذرا ) د زمــان عمليــات ترمــز گيــ ی بــه وش
اســتفاده از فيوزهــای ج ــان بــه جــای كليــد قطــع الك كــی وارد مــدار مــی شــوند(.
٢٠
نگ فيدر ســ ع)(High speed circuit breaker
ring feeder اشــاره كــرد.
ايــن دو بخــش و بــه طــور كلــی جعبــه PA
redundancy يكــی ا بخــش هــای بســيار مهــم در سيســتم توســط يــک كن ــ ل كننــده ای كــه بــا توجــه
ردوندانسی يا اف ونگی ،د واقع نــاوگان متــ و اصفهــان خرابــی و در عيــن سنســور هايــی كــه در قســمت هــای مختلــف
تك ير اجزا ها و امكانات حياتی يک حــال داشــتن امنيتــی اســت كــه مســافران را )از جملــه موتــو و MCMو قســمت ولتــاژ
سيستم به قصد افزايش كارايی
بــه مقصــد خــود برســانند ،بــه دليــل ترافيــک بــاﻻ( قــرار دارد فرمــان هــای مــورد نظــ را بــه
سيستم را بر عهده دارد و معموﻻ فرم
يک بكاپ را با ی می كند .از اف ونگی بــاﻻی متــ و و در شــهر ســاخته شــدن متــ و قســمتهای مختلــف ارســال مــی كنــد .
برای اطمينان از عدم قطعيت يک درصورتــی كــه يــک قطــار در حيــن حركــت در
سيستم استفاده می شود. خــط خــراب شــود امــكان تصــادف و بســته AB_Box
شــدن خــط بســيا بــاﻻ مــی ود كــه ممكــن همانطــور كــه در مقدمــه اشــاره شــد ايــن
اســت جــان مســافران بــه خطــر افتــد و مــردم جعبــه از دو واحــد اصلــی ACMو BCM
در متــ و احســاس امن ــت نكننــد. تشــكيل شــده اســت كــه ACMد بخــش
بــه هميــن دليــل در قطــار هــای متــ و بحثــی قبــل توضيــح داده شــده اســت
بــه نــام ردوندانســی ) (Redundancyمط ـ ح
خواهــد شــد.
بــرای بحــث ردوندانســی و ان قــال انــ ی BCM
از قســمتی بــه قســمت ديگــر ا نــگ كار اصلــی BCMتبديــل يــک ســطح ولتــاژ AC
فيــدر) (Ring feederاســتفاده خواهــد شــد. ســه فــا بــا فركانــس مشــخص ،بــه ســطح
درصورتــی كــه تجهيــ ی از كا ب فتــد يــا ولتــاژ DCفيلتــر شــده جهــت شــا باطـ ی هــا
بــه مشــكلی بــر خــورد ،ســ عا سيســتم و وســيله هــای ذخيــره ان ـ ی اســت.
جايگ نــی بــرای آن پ ــدا خواهــد كــرد ،بــرای ايــن واحــد از ســه قســمت تشــكيل شــده
مثــال در قســمت پان وگــراف بــه مقولــه اســت :
و بــودن پان وگــراف جلويــی قطــار اشــاره (١رك يفايــر هــا ) رك يفايــر مــدا يــا دســتگاهی
شــد ،سيســتمی كــه پان وگــراف فعــال را اســت كــه ج ــان متنــاوب را بــه ج ــان
جايگ ــن پان وگــراف معيــوب مــی كنــد ،نــگ مســتقيم تبديــل میكنــد(.
فيــدر) (ring feederخواهــد بــود. (٢چاپــر هــای افزايشــی ) يــک كانورتــر DCبــه
DCاســت كــه ســطح ولتــاژ DCرا افزايــش
تركشن موتور مــی دهــد(
(٣مدار خ وجی تقسيم كننده
همانطور كه در مقدمه اشاره شد سه وا ن وسط
بــه طــور مشــخص ب ـ ق ACوارد رك يفايــر هــا
دارای موتور ها هس د و ب وی هر محور )هر
شــده و بعــد از آن وارد چاپــر هــای افزايشــی
وا ن دارای چهار تركشن است(يک موتو ب وی
مــی شــوند و بعــد از فيلتــر شــدن توســط ايــن
محور ها به همراه يک گي كس به محور كوپل
چاپــر هــا از فيلتــ باطــ ی رد خواهنــد شــد و
شده است.
ذخيــره خواهنــد شــد.
اين موتور ها ،با ب ق ACسه فاز )آسنك ون يا موتوره
همــان كن ـ ل كننــده هــای موجــود در ACM ،
های سه فا به موتو ی می گويند كه سرعت رتور
BCMرا نيــز كن ـ ل خواهــد كــرد.
با سرعت ميدان استاتور متفاوت باشد ،ب شت يا
بــه طــور كلــی ،ولتــاژ شــا بات ـ ی تــا زمانــی كــه
كمت و به دﻻيل ب شت ن كا رد را در صنعت و
بــه حــد مجــاز ج ــان رد نشــود د يــک ســطح
لوازم خانگی دارند (تغذيه می شوند ،اين موتور ها
ثابــت نگــه داشــته مــی شــود .مقــدار تنظيــم
در عين سادگی و قطعات كم يكی ا بهت ن موتور
ولتــاژ شــا بســتگی بــه دمــای بات ـ ی دارد كــه
ها جهت تعمي و نگهدا ی است.
بــا اســتفاده از چاپــر هــای افزايشــی كن ـ ل مــی
اين مورد استفاده شده در اين ناوگان،
شــوند و زمانــی كــه بات ـ ی گــرم تــر اســت ولتــاژ
٤قطب دارند و وتور آنها از نوع قفس سنجابی
شــا ژ كمتــر خواهــد بــود.
است و شما می توانيد با مطالعه پﻼ وی موتور
از مشخصاتی از جمله مقدا ولتا و ج ان نامی،
مقدار فركانس نامی ،تعداد قطب ها و غيره آشنا
شويد.
٢١
تــرمــز
ترم به وش مكانيكی
وتور سيم پ چی شده كی ترم به وش های الك
در موتور القايی سيمپ چی ،وتور اين وش به دو صورت كفشكی و ديسكی
شامل يک ساختار سيمپ چی است. موجود است كه در ناوگان مت و اصفهان از نوع ترمز ديناميک
در اين سيستم سيمهای به شكل
ديسكی مورد استفاده قرار خواهد گرفت. تبديــل ان ـ ی الك كــی بــه ان ـ ی مكانيكــی
حل ونی يا مخ وطی در طول طراحی
موتور قرار داده میشوند. در اين وش كمپرسو وظيفه توليد فشار هوا شــفت دوار )موتــور الك كــی( برعكــس
مناسب جهت ارسال اين ج ان هوا از ط ق تبديــل انـ ی مكانيكــی شــفت دوا بــه انـ ی
لوله ها به وا ن ها و سپس به ترمز ها دارد ،با الك كــی )ژنراتــور الك كــی( اســت .هــر دو
ان قال اين فشار هوا به پشت پ ستون ها،آن از ط ــق فعــل و انفعــاﻻت ســيمپ چهای
ها حركت كرده و با ديسک تماس خواهند آرميچ ـ بــا يــک ميــدان مغناطيســی خارجــی
يافت و بعد با سايش ايجاد شده در ديسک )نس ـ ا( متحــرک ،بــا اتصــال آرميچ ـ بــه يــک
متصل به محو وا ن ،ان ی جنبشی با استفاده مــدار الك كــی بــا منبــع تغذيــه )موتــور( يــا
از گرما و اصطكا تلف خواهد شد. گيرنــده بــ ق )ژنراتــور( انجــام میشــوند .از
آنجايــی كــه نقــش دســتگاه تبديــل انــ ی
الك كی/مكانيكــی بــر اســاس ايــن كــه
مجموعه بو ی كــدام رابــط )مكانيكــی يــا الك كــی( انــ ی
را تأميــن يــا د افــت مــی كنــد ،تعي ــن
بــه ســامانه حرك ــی وا ــن گفتــه مــی شــود مــی شــود ،همــان دســتگاه مــی توانــد
كــه بــو ی متشــكل از قــاب )تيرهــای طولــی نقــش موتــو يــا ژنراتــو را ايفــا كنــد .در ترمــز
و عرضــی( ،ســامانه تعليــق ،مجموعــه چــ خ ديناميكــی ،موتــور كششــی بــا ســوئيچينگ
و محــور ،مجموعــه ترمــ و ادوات م وطــه از مــدار تغذيــه بــه مــدار گيرنــده در حالــی
میباشــد ،بــو ی ضمــن تو ــع يكنواخــت و ن كــه ج ــان الك كــی بــه ســيم پ ــچ هــای
وا ــن وی خــط باعــث ســهولت در گــردش ميدانــی كــه ميــدان مغناطيســی )تح ــک(
وا ــن هنــگام عبــور از قــوس ،ايمنــی ســير، را ايجــاد مــی كننــد ،اعمــال مــی شــود ،بــه
افزايــش ظرفيــت بارگي ـ ی وا ــن د بــار محــو ی نقــش ژنراتــور تبديــل مــی شــود.
ثابــت میشــود.. ترمــز ديناميكــی كا ــردی از اســتفاده از
بــه دليــل وجــود بــا زنــده) مســافران كــه مــی موتــور كشــش الك كــی بــه عنــوان ژنراتــور
تواننــد بــا حركــت د وا ــن باعــث بــار هــای هنــگام كاهــش ســرعت وســيله نقليــه
نامتعــادل شــوند(،اين بــو ی هــا بــا ادواتــی ماننــد لوكوموتيــو برقــی يــا ديزلی-الك كی
از جملــه ميرا ننــده )دمپر(هــای عمــودی و اســت .ا ــ بــ ق بــه خــط تغذيــه بازگردانــده
افقــی ،بــا و هــای كن ـ ل كننــده بــا زنــده ،بالســتر شــود »با ــاب انــ ی« )(Regenerative
هــای هوايــی و فنــر هــای اضافــه بــرای كن ـ ل و ناميــده مــی شــود.
همچنيــن راحتــی و آرامــش مســافران تجهيــز در ترمـ بــه وش ديناميكــی ،انـ ی الك كی
شــده انــد. توليــد شــده توســط موتورهــا بــه صــورت
گرمــا توســط مجموعــه ای از مقاومــت هــای
داخلــی د ــر قطــار دفــع مــی شــود.
امــا بايــد در نظــر داشــت كــه در اين قطــار ها،
توانايــی برگشــت ايــن ب ـ ق بازگشــتی ترمـ ی
را بــه شــبكه باﻻسـ ی دارد امــا در صورتــی كــه
٢٢
كاب ن راهبر
در كاب ــن راهبــر كليــد هــای مختلفــی بــرای چــراغ
هــا و ترمــز اضطــرا ی و پان وگــراف هــا موجــود
اســت ،همچنيــن راننــده ا واحــدی بــه نــام
Master controlاطﻼعاتــی ماننــد قــدرت
ترا شــن ،ســرعت ،مقــدا ولتــاژ ،تشــخيص ســر
خــوردن و ...در خــود جــای داده اســت.
TCMS
كوپـــلر اين سيستم رابط های رسيستم های
هوشمند و همچنين كن ل عملكردهای
كوپلر خودكار مسئول اتصال مكانيكی دو
مختلف غيرهوشمند را در قطار مدي ت
رام مت و ،در سرعت پ شنهادی پنج كيلومتر
می كنند.
بر ساعت و بدون نيا به كمک دستی
TCMSاز سه قسمت اصلی:
است .اتصال الك كی و پنوماتيكی رامها
(MPU)Main Processing Unit(١
بصورت خودكا و همزمان با كوپلينگ
)واحد اصلی پردازش(
مكانيكی انجام میشوند
)(DDU)Driver Display Unit(٢واحد
در ناوگان مت و اصفهان ،دو نوع كوپل به
نمايشگ به راهبر(
كار گرفته می شود :
Basic Remote Input Output (٣
(Unit)BRIOM
كوپلر های خودكار
تمامی و ودی ها/خ وجی های ديجيتال از
اتصال الك كی و پنوماتيكی ب ن وا ن
ر سيستم های قطار )كشش،ترمز،درب،
ها بصورت خودكا و همزمان با كوپلينگ
تهويه مطبوع ،كمپرسور هوا ،كمكی و
مكانيكی انجام ميشوند كه مدل اين نوع
غيره( به اين قسمت متصل است..
كوپلر ها از نوع SCHARFENBURG
اين سيستم ها از ميك وسوي ج هايی
است.
تشكيل شده اند وظيفه فرماندهی را
اين نوع كوپلر ها از دو بخش مكانيكی و
برعهده دارند.
الك كی و پنوماتيكی تشكيل شده اند
بايد توجه داشت كه برای اينكه اين
بخش مكانيكی شامل ن و مادگی جهت
سيستم با كمت ن اطﻼعات ممكن
اتصال ب ن دو وا ن ،دسنگاه قفل شونده،
بتواند اين سيستم عظيم هوشمند و غير
سيستم تعليق كوپلر ،وسيله وسط
هوشمند را مدي ت كنند نياز است از چند
نگهدارنده كوپل و بالشتکها است.
ر سيستم مانند VCUكه كن ل وسيله
را در دست دارد و يا DCUكه كن ل جعبه
كوپلر های نيم خودكار
ها و ترا شن را بر عهده دارند استفاده كرد
كوپلر نيمه دائمی دارای يک مفصل
و با نظارت TCMSقسمت های مختلف
ﻻس كی -فل ی است كه امكان حركت
را كن ل كرده تا به راهب و مهندسان در
نسبی ب ن وا ن كشنده و لوكو را ايجاد می
زمان سي و تعميرات گزارشات مفيدی
كند.
ارائه دهد.
تفاوت اين دو نوع كوپلر در دخالت انسان
در آن ها است.
٢٣
ن يجه گي ی درب ها
در ايــن مقالــه ،بــه ب رســی سيســتمی جامــع
در ه ـ وا ــن از قطــار هــای شــه ی پ ـ وژه مت ـ و
بــه نــام نــاوگان متـ و اصفهــان و حمــل و نقــل
اصفهــان هشــت درب وجــود دارد كــه چهــار
الك كــی پرداخته شــد .سيســتم مورد ب رســی
درب در ســمت راســت و چهــار درب در ســمت
شــامل اجــزاء مختلفــی از جملــه پان وگــراف،
چــپ مــی باشــد .
با سهــای PA، PH، ABو واحدهــای MCM،
سيســتم درب شــامل يــک محــرک
ACM، BCMبــود كــه هــر كــدام وظايــف
الك ومكانيكــی ،درب ،يــک واحــد كن ــ ل
مختلفــی در ان قــال و تأميــن ب ـ ق بــه وســايل
الك ونيكــی ،يــک چفــت اضطــرا ی و لــوازم
حمــل و نقــل داشــ د.
جانبــی اســت .هشــدار سنســور مجــاورت در
اجــزاء تشــكيلدهنده پان وگــراف شــامل
درب قطارهــای متــ و هنــگام بســته شــدن
ســاختمان اصلــی ،سيســتم محركــه ،بلب نــگ
فعــال مــی شــود و امــكان شناســايی انســداد
و با وهــای متحــرک ،جا وبــک ،و فنــ و دمپــر
و بازگشــت ونــد حركــت د را فراهــم مــی
بودنــد .ه ـ يــک از ايــن اجــزاء بــا هــدف ان قــال
كنــد .از ايــن و ،هنگامــی كــه شــخصی هنــگام
بــ ق باﻻســ ی بــه وســيلههای حمــل و نقــل
بســته شــدن ب ــن درب قــرار مــی گيــرد ،ويــه يــا
الك كــی بــدون قــوس الك كی و جداشــدن
مكانيســم بســته شــدن خــود را معكــوس مــی
از ســيم تمــاس طراحــی شــده بودنــد.
كنــد.
با سهــای PA، PH، ABهمچنيــن وظيفــه
تأميــن بــ ق و حفاظــت از اجــزاء سيســتم را بــر
عهــده داشــ د .واحدهــای MCMو ACM سيستم ارتينگ
وظيفــه تبديــل ولتــاژ DCبــه ،ACتأميــن
يكــی ا بحــث هــای مهــم حفاظتــی ،ارتينــگ
ولتــاژ ACســه فــا بــرای مصــارف مختلــف و
اســت درقســمت م ــوط بــه نــاوگان متــ و،
همپ ــن واحــد BCMكــه شــا باط یهــا را بــر
تجهيــزات نبايــد بــه يكديگــ ولتــاژ متفاوتــی
عهــده داشــ د.
داشــته باشــند و ا ــ ولتــا ی داشــته باشــند
سيســتم بــه كمــک كن لكنندههــا و
باعــث ايجــاد ج انــی ناخواســته ب ــن تجهيــزات
سنســورهای مختلــف ،قــاد بــه نظــارت دقيــق
مــی گــردد كــه ايــن ج ــان بــرای تجهيــزات و
بــ وضعيــت و عملكــرد اجــزاء و واحدهــای
انســان هــا خطرآف ــن خواهــد بــود.
مختلــف بــوده و بــر اســاس وضعيــت و ودی
ا ــر سيســتم ارتينــگ وجــود نداشــته باشــد
و خ وجیهــا فرمانهــای مــورد نيــا را ارســال
احتمــال بـ ق گرفتگــی ،آتــش ســو ی و بــه طــور
میكنــد .داده هــای واحــد هــای مختلــف بــه
كلــی جــان انســان هــا و عملكــرد دســتگاه هــا
يــک واحــد كن ــ ل كننــده در همــان بخــش
بــه خطــر خواهــد افتــاد .
ارســال گرديــده و تصميمــات در همــان بخــش
گرفتــه مــی شــود امــا يــک كن ـ ل كننده وســيله
نقليــه وجــود دارد كــه بــر عملكــرد تمــام واحــد
هــا نظــارت دارد.
بــا توجــه بــه ايــن مطالــب ،میتــوان ن يجــه
گرفــت كــه سيســتم ارائــه شــده بــا اســتفاده
از اجــزاء و واحدهــای مختلــف و بــا اســتفاده
از كن لكنندههــا و سنســورها ،توانايــی
ان قــال بـ ق باﻻسـ ی بــه وســايل حمــل و نقــل
الك كــی را داراســت و در عيــن حــال ايمنــی و
كارايــی باﻻيــی را فراهــم میكنــد.
٢٤
-٥پارامترهـای اقتصـادی )سـرمايه گـذا ی
اوليـه و اعتبـارات ،ه نـه تجهيـزات ،سيسـتم
پشـ با نی (
-٦موقعيـت و محـل احـداث تونـل )محيـط مقدمه
شـه ی يـا كوهسـتانی ،فضـای سـطحی در
امـ وزه بـا گسـترش شـهرها و جمعيـت مناطق
دسـترس ،دسترسـی بـه و ودی هـای تونـل و
شـه ی ،مشـكﻼت ناشـی از ازدحـام و ترا ـم
وش اجـرای آن هـا(
جمعيـت ا يـك طـرف و نيـا بـه گسـترش
خدمـات حمـل و نقـل لـی از سـوی ديگـر خـط ٢متـ و اصفهـان ،يـک خـط د ون شـه ی
سـ ب شـده اسـت تـا اسـتفاده از فضاهـای اسـت كـه از خيابـان ن ـه در شـمال شـرقی
زمينـی و خصوصـٱ متـ و بـه عنـوان يكـی از اصفهـان آغـاز شـده و پـس از طـی مسـي ی بـه
گ نـه هـای مناسـب مطـ ح شـود .طراحـی طـول ٢۴.۴كيلومتـ بـه خيابـان كهنـدژ در غـرب
و اجـرای پـ وژه هـای تونـل سـا ی بـه ويـژه در اصفهـان مـی رسـد.
محيـط هـاي شـه ی ،نيـا بـه بكارگيـ ی تكنيـك در ايـن خـط ٢٣ايسـتگاه وجـود دارد كـه ا نـون
هـا و تكنولو ی های مناسـبی دارد تا ب شـت ن فاز ١اين مسـير كه شـامل ١۶ايسـتگاه میشـود
ض ـب ايمنـی و كمت ـن تاثيـ وی سـازه ،تصويـب شـده و اجـرای آن آغـاز شـده اسـت.
هـای سـطحی را داشـته باشـد .ان خـاب وش قـرار اسـت فـاز نخسـت ايـن خـط ) حدفاصـل
مناسـب اجـرای حفـا ی تونـل هـا ،اصلـی ت ـن ايسـتگاه دارک تـا ايسـتگاه امـام حسـين)ع( ( در
پارامتـر د پـ وژه هـای تونـل سـا ی محسـوب آغـاز سـال ١۴٠٣بـه بهـره بـردا ی برسـد.
می شـود .
وش های حفا ی در ايـن نوشـتا پـس از مـ و ی بـ وش هـای
معمـول و متـداول حفـا ی تونـل ،بـه عنـوان الف ( وش حف و پوش )(cut &cover
يـک مطالعـه مـوردی بـه ب رسـی خـط ٢متـ و ب( Top Down
اصفهـان پرداختـه مـی شـود .وش هـای بـه ج ( وش حفا ی سن ی و مرسوم
كار گيـ ی شـده در حفـا ی ايسـتگاه هـا و تونـل
)(Drill &Blasting .NATM
هـای خـط ١كـه حـدود ٢٠كيلومتـر طـول دارد و
د ( وش حفا ی ماشينی
همچنيـن خـط ٢كـه ٢۵كيلومتر می باشـد نام
) (Road-Header .TBM
بـرده شـده اسـت .تجهيـزات مـورد اسـتفاده،
وش حف و پوش مشـخصات ژئوتكنيكـی محـل سـاخت پـ وژه،
cut and cover توجيـه اقتصـادی اسـتفاده ا وش هـای
مختلـف حفـا ی و همچنيـن تاثيـر عمليـات در اين وش معموﻻ از سازه های نگهبان و
اجرايـی زمينـی در محيـط های شـه ی ب وی و يک دستگاه مها ندی كه فشار آب های
زمينی را كن ل میكند ،استفاده میشود. سـازه هـای اطـراف و ترافيـک ،از ديگـر مـواردی
اسـت كـه در ايـن نوشـتا بـه آن اشـاره شـده استفاده ا وش حف و پوش به عنوان يكی
ا وش های حفر تونل میتواند از لحاظ اسـت.
اقتصادی سودمند ت باشد بخاطر اينكه حفر خـاب ان در متعـددی پارامترهـای كلـی طـور بـه
وش حفـا ی تونـل هـا تاثيرگـذار میباشـند آن نزديک سطح زمين امكان پذير است.
كـه براسـاس مطالعـات انجـام شـده و نظـرات هدف ايجاد تونل های سطحی اين است
مهندسـين تونـل ،مهمت ـن آنهـا عبارتنـد از :كه كمت ن تاثيرگذا ی را بر سازه های مجاور
-پارامترهـای ژئوتكنيكـی )مقاومـت زمين ،آب داشته باشد.
هـای زمينـی ،جنـس ﻻيـه ها در عمـق و ( ...
-٢پارامترهای هندسـی )سـطح مقطـع و طول از مزايای اين وش میتوان به :
تونـل ،شـ ب مسـي و عمـق تونـل ،وجـود -١ه نه بسيار كمتر درمقايسه با وش ها ی
ديگر تونل سا ی قـوس در مسـير تونـل و(...
-٣پارامترهـای عملياتـی )برنامـه زمـان بندی و -٢عدم نيا به دانش فنی امكانات و
زمـان اجـرای پـ وژه ،فضـای كا ی ،ابعـاد شـفت ،تجهيزات پ چيده
تجهيـزات موجـود ،قابليـت دسترسـی به جبهه -٣امكان اجرای تونل ها و ايستگاه ها در
كا و انعطـاف پذيـ ی اجرايـی ،وجود سـازه های عمق نزديک ت به سطح زمين
-۴دسترسی آسان تر از سطح به خطوط مت و سطحی و(...
-٤پارامترهای سـت محيطـی )ايمنی ،تهويه ،و كاهش ه نه پله برقی
آسـ ب بـه محيط اطراف ،تغي ر سـطح آب های
زمينی و ( ...
٢٧
TBM معايب
-١برخورد خطوط ارتباطی وتاسيسات
دستگاه حفا ی TBMكه با نام مول نيز شناخته زمينی و مشكل جابه جايی آن ها
میشود ،دستگاهی است كه برای حفا ی تونلها )مخصوصا خطوط فاضﻼب (
از آن استفاده میگردد .اين دستگاه با استفاده از
-٢دشوا بودن عبور از مناطق پر آب
يک سطح مقطع مدور ،قادر است زمينهای خا ی
-٣به وجود آمدن ترافيک در محيط های
و سنگی را حفا ی كند؛ اين نوع از ماشينآﻻت
شه ی و مختل شدن زندگی وزمره و
توانايی ايجاد حفره در هر نوع زمينی اعم از سنگ
انهای اقتصادی و وانی ان در هنگام حفر
سخت تا ماسه را دارد .قطر تونلهايی كه اين
دستگاه ايجاد میكند در محدوده ١متر تا نزديكی -٤ان های ست محيطی شه ی
۱۶متر میباشد.
برای كندن تونلهايی كه كمتر ا يک متر قطر وش حفا ی انفجا ی
دارند ،بهطور معمول به جای استفاده از ،TBM
)سن ی(
ا وش ساختوسا بدون گودال يا حفا ی افقی
استفاده میكنند. به كارگي ی مواد نا ه يا انفجا ی از گذشته
،در حفا ی تونل های معدنی و مسير مورد وش حفا ی TBMبا كمک تعداد ادی مته قرار
گرفته در هد حفا ی آن می باشد ،به نحوی كه از استفاده است.
ط ق ايجاد چرخش منج به سايش سنگ و خا مزايا:
مقابلش گرديده و ني وی مكانيكی مورد نيا را از -١ه نه سرمايه گذا ی كم
ط ق ادوات پشتی سيستم تامين می نمايد .با -٢انعطاف پذي ی اد و قابليت تطبيق با
توجه به سختی باﻻی هد حفار معموﻻ از مصالح شرايط زمين
فوﻻد پر ك ن مانند چدن ساخته می شود.
-٣قابليت تغي ر سطح مقطع و اجرای پ چ
مزايا تند
-١سرعت پ ش وی باﻻ -۴تجهيز س ع و آسان كارگاه
-٢پ وستگی كار -۵پشتوانه )تج ه( موجود
-٣كمت ن ض ه و آس ب به سنگ های اطراف معايب:
-۴نيا به كمت ن ميزان تجهيزات -١سرعت كم
-٢صدمه زدن به ديواره ها و محيط اطراف -۵امن ت باﻻی كارگران
-٣كن ل كمتر در حف پ وفيل مورد نياز
معايب -٤خطرات ناشی از استفاده از مواد نا ه
-١انعطاف پذي ی كم در مواجهه با شرايط
متفاوت زمين شناسی
-٢زمان باﻻی جابه جايی
وش حفا ی ماشينی
-٣ه نه باﻻ
٢٨
وش های حفا ی تونل
نگاه اقتصادی
-١حفا ی ات شی ) (NATM
قطــار شــه ی نقــش مؤثــ ی در كاهــش -٣مكانيزه – TBM
ترافيــک شــهرها دارد و مكانيابــی مناســب وش های مختلفی برای حفا ی وجود دارد اما مق ون
ايســتگاههای آن بــا توجــه بــه شــرايط به صرفه ت ن وش حفا ی تونل د پ وژه های ب رگ
محيطــی اطــراف آن میتوانــد نقــش مهمــی اقتصادی ،وش TBMمی باشد.
در افزايــش كارايــی و عملكــرد شــبكه خطــوط
لــی د ونشــه ی داشــته باشــد.
بــا توجــه بــه هــدف اصلــی حملونقــل كــه
جابهجايــی مســاف و كاﻻ هــا اســت ،واقعيــت ايســتگاه امــام حســين ب رگ ــن ايســتگاه مت ـ و اصفهــان
احــداث متــ و د يــک شــهر ,چيــ ی ب ــش از اســت ــرا محــل تﻼقــی دو خــط ١و ٢میباشــد و مســاحت
يــک وســيله ی صرفــا حملونقلــی اســت؛ آن بــه ٢٠٠٠٠متــر م ــع میرســد.
ــرا میتوانــد مزايــای ســتمحيطی، يكــی از مشــكﻼت خــط ٢در قســمت فونداســيون
اقتصــادی و وانــی ــادی بــرای شــه و جامعه ايســتگاه امــام حســين بــود؛ بــا توجــه بــه مشــاهده تــراوش
داشــته باشــد. آب در حيــن اجــرای فونداســيون ،در ايســتگاه امــام حســين
اصفهــان يكــی از شــهرهای پرجمعيــت كشــور مجبــو بــه اضافــه حفــا ی شــدند.
اســت كــه در ســالهای اخيــر همــواره بــا بــه هميــن دليــل در طراحــی ،شــمع هــای )ســكان ی(وجود
معضــﻼت آلودگــی هــوا و ترافيــک مواجــه دارد تــا مســير آب را تغي ــر دهــد و از عبــور آب بــه داخــل
بــوده اســت. تونــل و ايســتگاه جلوگيــ ی كنــد.
احــداث خــط ٢متــ وی اصفهــان پــس از فــراز
و نشــ بهای احــداث خــط ،١از اوايــل ســال ســاخت خــط ٢در اواخــر ســال ٩٨و اوايــل ســال ٩٩ش ـ وع
۹۶آغــاز شــد و قــرا بــود در كمتــر ۱۰ســال بــه شــده اســت كــه اميــد اســت تــا پايــان ســال ١۴٠٣بــه بهــره
بهرهبــردا ی برســد. بــردا ی برســد.
شــهردار اصفهــان بــا ب ــان اينكــه بــرای پــ وژه دو دســتگاه ،TBMايــن خــط را حفــا ی میكننــد كــه قطــر
خــط ۲متــ و ۶ ،هــزار ميليــارد تومــان اعتبــار ايــن دســتگاه ٩.۵متــر اســت كــه همــان انــدازه دهانــه
بــرای ســال آينــده پ شب نــی شــده اســت، تونــل میباشــد .
خاطرنشــان كــرد ،برآوردهــا نشــان میدهــد هــر TBMمــی توانــد ١٠نــگ ســگمنت گــذا ی كنــد ) ١٠
ايــن عــدد تــا ۱۰همــت نيــز خواهــد رســيد كــه نــگ بتــن ٧تكــه بگــذارد -نــگ دايــره ای اســت بــه طــول
بــا ۶همــت كا را ش ـ وع كرديــم و مابقــی را در حــدود ١۴٠ســان ی متــ و و ن ٢٠تــن( -
طــول مســير جــذب خواهيــم كــرد. بنابــر اعــﻼم مديــر اجرايــی ايســتگاههای »خــط «۲متــ و
وابــط عمومــی شــهردا ی اصفهــان میگويــد احــداث ايســتگاههای آمــادگاه ،نقــش جهــان،
ُ اصفهــانَ َ ،
كــه در دنيــا دولتهــا قطــار شــه ی را بــا طوقچــی ،خلجــا ،شــاهد و عمــان ســامانی تا نــون بــه
ه نــه ۵۰ميليــون دﻻ بــه ازای هــر كيلومتــر ترتيــب ۷۰ ،۶۴ ،۷۰ ،۲۰ ،۴۷و ۹۹درصــد پ شــرفت داشــته
میســازند امــا طبــق برآوردهــا ،ه نــه احــداث اســت.
»خــط «۲قطــار شــه ی اصفهــان ب ــش از ايــن
رقــم هــا خواهــد بــود.
٢٩
نوع حفا ی هر ايستگاه در خط ٢مت و اصفهان
٣٠
٣١٣١
هم از لحاظ
به طور دلخواه وش حفا ی يكی از ايستگاه ها و ٌ
اقتصادی هم از نظر ترافيكی و زمين شناسی لطفا ب رسی كنيد.
خا اصفهان توی مسـي ی كه كار داره انجام ميشـه تركيبی از شـن و ماسـه
و رس هسـت ولـی علـت ايـن كـه برخـﻼف خـط ١داره بـه وش ـب وشـمع
كار ميشـه ب شـتر معضـﻼت ترافيكـی هسـتش چـون مـا دا ـم ازخيابـون
هايـی عبـور ميكنيـم كه عرضشـون خيلی كمـه و محدوديت هـای ترافيكی
ايجـاد كـردن كـه ازمنظـر ه نـه ای فراتـر از چيـ ی هسـت كـه مادا ـم كار
ميكنيـم بـه طبـع وش حفـا ی ا بـاﻻ حـاﻻ يـا بـه صـورت TOP DOWNيا به
وش CUT AND COVERا ـر انجـام بشـه بـرای ايسـتگاه هـا ا ون تـر در
ميـاد تـا بـه وش زمينـی اما به خاطر اينكـه تبعات شـه ی داره ،جابجايی
تاسيسـات داره ،قطـع درخـت داره و خيلـی چيزهـای ديگـه مـا ترجيح داديم
كـه اون ه نـه هـا و بـه جـون بخ ـم و تبعـات شـه ی و بـرای مـردم ايجـاد
نكنيـم .بخوايـم سرانگشـتی حسـاب بكينـم اون وش بـه جهـت مصـرف
سـوخت خـود و هـا و آﻻيندگـی هـا تبعاتـش ب شـتره.
تق با به جز دو سه تا ايستگاه ،سفت كا ی بقيه انجام شده و
سازه اصلی ساخته شده و كم كم دا م به نازک كا ی و بهره بردا ی
میرسيم ۴ .ايستگاه قرارداد نازک كا ش بسته شده و پ مانكار داره
و ۴ايستگاه ديگر داره كارای قرارداد های نازک كا ش آماده ميشه و
د ب ج شش وارد مناقصه ميشه .
د بحـث احـداث تونـل دو شـركت وجـود دارد كـه موسسـه حـرا وابسـته بـه
قـرارگاه خاتـم اﻻنبيـا داره كهنـدژ تـا ابـن سـ ا و كار ميكنـه و شـركت سـاب ن
ب نالملـل بـا دو دسـتگاه حفـا ی كـه متعلـق بـه خـود سـازمان قطـار شـه ی
هسـت داره از ايسـتگاه دارک بـه سـمت ابـن سـ ا ميـره .
د بحث ايستگاه ها به هر تعدادی كه هست پ مانكار ها متفاوت هستن.
نـه اصـﻼ رد نميشـه؛ مـا بـرای ميـدان نقـش جهـان از خيابـان بابـل دسـته
ميايـم تـوی خيابـان آمـادگاه و برميگرديـم داخل خيابـان فلسـطين و از اونجا
بـه خيابـان نشـاط و تق بـا ميـدان نقـش جهـان و بـا يـک فاصلـه بسـيا ـاد
دور ميزنيـم .مـا در گذشـته يـک مطالعـات بسـيار گسـترده انجـام داديـم و
براسـاس ايـن مطالعـات مجـوز عبـورا ـر ميـدان نقـش جهـان و ا يونسـكو
و ايكومـوس گرفتيـم امـا بـه جهـت تبعـات شـه ی دسـتو اسـت جمهـو ی
وقـت اومـد كـه بـا توجـه بـه ايـن كه شـما مجـوز هـم دا ـد از مجموعـه نقش
جهـان عبـور نكنيـد .بـه خاطـر هميـن كل مطالعاتمـون عـوض شـد.
٣٢
ساختمان های پراهميت و كم اهميت برای حفر تونل و
ايستگاه مشخص شدن؟
يـک مطالعاتـی و مشـاو زمانـی كـه داره طراحـی ميكنـه اينهـا و از منظـر نـوع قدمتشـون و
نـوع مصالحـی كـه بـه كا رفتـه ا ابـی ميكنه ،حتـی مثﻼ به عنوان مثال ايسـتگاه چهارسـو در
كنـا ب مارسـتان كاشـانی هسـتش و ميـان ا ابـی ميكنـن تجهيـزات و مصالح حساسـی كه
د ب مارسـتان هسـتش و بسـته بـه مطالعـات هـم وش حفـا ی و مشـخص ميكنن و هم
مطالعـات و تكميـل تـر ميكنـن .پ مانكار
قبلـش كار هـای حقوقـی و تاميـن دليلـش و انجـام ميـده كه هرگونه خسـارتی ا ـر ايجاد
بشـه از طـرف ما بتونن پاسـخگو باشـن.
قبـل از اينكـه هرگونـه حفـا ی بخـواد انجـام بشـه بـه ه وشـی چـه زمينـی باشـه
چـه ا بـاﻻ بخوايـم ب ـم پاي ـن ،ابـزار هايی نصب ميشـه كه ميزان نشسـت و حتی
ميـزان سـطح آب ،بصـورت دقيـق و شـبانه و ی انـدازه گي ی ميشـه .
به غيرا بحث نشسـت ،وقتی دسـتگاه حفار داره كار ميكنه فشار هايی كه وارد
ميكنـه ممكنـه باعـث نشسـت معكـوس بشـه و باﻻآمدگـی داشـته باشـيم
بـه خاطـر هميـن همـه اينها ا ابی ميشـه و فشـار هـای لحظهای دسـتگاه،
كن ـ ل ميشـه و متناسـب بـا جنـس زمين و نـوع حفـا ی كه دسـتگاه انجام
ميـده همـه اينها كن ل می شـود .در سـطح زمين هم به دو وش نقشـه
بـردا ی از ط ـق دو يـن هـای نقشـه بـردا ی ،ميـزان نشسـت كن ـ ل
ميشـه و هرجايـی كـه مابب يـم ا رنجـش داره عبـور ميكنـه حفـا ی و
متوقـف مـی كنيـم ،تمهيـدات ﻻزم خـودش و میسـنجيم و كن ـ ل
ميكنيم؛ ا ر قرا باشـه شـمعی زده بشـه يا تقويتی بشـه انجام ميديم
و بعـد نهايتـا دوبـاره ادامـه ميديم .به نـدرت اين اتفاق افتـاده و حتی
در خـط دو كـه ا ـ بافـت شـه رد ميشـه هيچ آسـيبی به سـازه های
اطراف وارد نشـده.
بر اسـاس مطالعات جامعی كه انجام ميشـه ميزان تقاضای سـفر داخل هر محور مشخص
ميشـه .بـر اسـاس ايـن )مـد( حمـل و نقلـی مشـخص ميشـه كـه آيـا اينجـا اتوبـوس داخلش
جـواب ميـده يا ب م سـمت سيسـتم های لی ،بر اسـاس ايـن فواصل ايسـتگاه ها و حتی
مـكان ايسـتگاه هـا هـم مشـخص ميشـه از ط ـق مشـخص شـدن گـره هـا و مـكان هايـی
كـه تمركـز سـف وجـود داره .بعـد از ايـن مطالعـات اوليـه ايسـتگاه هـا انجـام ميشـه از قبيـل
هيد ولـو ی ،هيد وليـک ،زميـن شناسـی ،نقشـه بـردا ی و بعـد نهايتـا ايسـتگاه در فا ـک
طراحـی ميشـه و اون بخـش هايـی كـه م ـوط ميشـه بـه معمـا ی ،تاسيسـات ويژه هسـت
كـه تاسيسـات ويـژه شـامل تهويـه هـا ،آتـش نشـانی ،بـ ق هـای فشـارقوی كـه اصطﻼحـا
ميگيـم LPSو TPSكـه م ـوط بـه پسـت های تركشـن قطار هسـت كـه به هـر فواصلی قرار
ميگيـره كـه مـا معمـوﻻ در خـط دو و يـک داخـل ايسـتگاه دا ـم .بعـد وارد فـاز دو میشـيم
كـه جزئيـات اجرايـی د بحـث هـای ايـن فـازدر مـی آيد،ايـن كـه اون ديوا يـا سـتون ميلگردش
چـی باشـه و وش هـای اجـرا و حفـا ی مشـخص ميشـه و نهايتـا بـه اسـناد مناقصـه ميرسـه؛
در فرآينـد مناقصـه يـک پ مانـكار مشـخص ميشـه و پ مانـكا بر اسـاس نقشـه هـای فاز دو
،شـاپ هـای اجرايـی مشـخص ميكنـه و بسـته بـه سياسـت هـای اجرايـی خـودش كارهـای
سـاخت ايسـتگاه و انجـام ميـده .ايسـتگاه در فـاز سـفت كا ی و بعـد نـازک كا ی و در نهايـت
نصـب تجهيـزات چـه ويـژه چـه ناويژه كه ب شـت به بـ ق و مكانيک ايسـتگاه ها ،لولـه گذا ی و
وشـنايی ايسـتگاه م ـوط ميشـه و نهايتـا ايسـتگاه تكميل ميشـه و آمـاده بهره بـردا ی می
شود.
٣٤
٣٦
بعد از اون ،زمان كنكو رسيد و ان خاب رشته با توجه به اينكه من به درس هايی كه در دب رستان
داش م خصوصا درس في ک ،آن فصل هايی كه به ب ق م وط بود و من ب شتر عﻼقه داشتم
نس ت به سايرفصل ها وعﻼوه بر اين مشورت هم اد انجام ميدادم هم با اساتيد هم با فاميل و
آشنايان وهم با كسانی كه تج ه ب شت ی داش د برای ان خاب رشته كدام رشته مناسب ترهست
برای بازار كا و هم اينكه در آينده چه رشته هايی در ايران نيازاست؛ در ن يجه من رشته ب ق و در
اولويت اولم قراردادم.
من دانشگاه علم وصنعت واحد ارا بودم ،كارشناسی سال ٩٠وارد دانشگاه شدم و ٩٤فا غ
التحصيل ،در نهايت وارد مقطع ارشد و دك ی شدم .
و ودم در دوره تحصيل دك ی بود .بعد از سال ٩٤در كنكور ارشد شركت كردم همون سال
كه ترم ٨ميشد و د رشته ب ق قدرت ،گرايش الك ونيک قدرت و ماشين های الك كی در
دانشگاه خواجه نصير قبول شدم .اونجا هم جهاد دانشگاهی فعال هست ،از همونجا با اين
محيط آشنا شدم و در دوره هاشون شركت ميكردم ؛بعد سال ٩٦ارشد و فا غ التحصيل شدم و
همزمان آزمون دك ی تخصصی و شركت كردم و در دانشگاه علم وصنعت دك ی ب ق قدرت
،گرايش الك ونيک قدرت و ماشين های الك كی پذيرفته شدم و خب اونجا جهاد دانشگاهی
هم در دانشگاه چند تا مركز داره توی خيابون دانشگاه و در دوره دك ی رفت و آمد و آشنايی ما
ب شتر شد اما ازاواخر دوره دك ی از جايی كه ديگه سرمون خلوت تر شد چون در دك ی تخصصی
انجام رساله خيلی زمان ميگيره ،دران های دوره دك ی ديگه وارد همكا ی جدی شديم با جهاد
دانشگاهی دانشگاه .
آره رشته ب ق قدرت دو گرايش دارد كه قبﻼ سه تا بود .ر شاخه الك ونيک قدرت و ماشين های
الك كی و گرايش سيستم های قدرت .حاﻻ با توجه به عﻼقه ای كه من داشتم به الك ونيک
قدرت و اون فضايی كه در كشور می ديدم ،اين گرايش فضای پ شرفت ب شت ی داشت .
سيستم های قدرت تا حدودی رشته جا افتاده ت و قديمی ت ی بود و پ شرفت های خودش
و انجام داده بود اما رشته الك ونيک قدرت و ديدم كه زمينه فعاليت بسيار گستره ت ی دارد
و اينكه آيندش و هم وشن تر ديدم به اين خاطر در ارشد و دك ی اين گرايش و ادامه دادم .
بله ،جهاد دانشگاهی پ وژه ای كه داشت م وط به قطار ملی بود و ما هم وقتی كه رفتيم با
اين پ وژه همكا ی كرديم ،همزمان پ وژه ها و كارهای ديگه ای هم بود مرتبط با صنعت لی كه
د زمن ه ی تحقيقات و آزمايش بود و در كنار قطار ملی باجهاد دانشگاهی همكا ی داش م.
٣٧
سـخت بـود و هركـدوم از اين تسـت ها چالش هـای م وط
بـه خودشـون و داشـتن چـون اوليـن بـا بـود ميخواسـت ساخت قطار ملی چجو ی و از كجا اتفاق افتاد؟
اين كار انجام بشـه كه خدا وشـك ب شـتر ازچي ی كه فكرشـو
ميكرديـم شـد .تق بـا اوايـل پاي ـز ١٤٠٢بـود كـه تسـت هـای
رانـش انجـام شـد و ديگـه از ايـن جهت مشـكلی نيسـت اما خب ايده قطار ملی خيلی قبل تر از اين صحبت ها مط ح
بـرای بحث توليد انبوه يكسـ ی چالش هايی هسـت ،قطعا شده بود ،فكر كنم ازاوايل دهه هشتاد دك ر طيبی كه در
نـه فقـط د بحـث حمـل و نقـل لـی بلكـه در تمامی بحث اون زمان رئيس جهاد دانشگاهی بودند ايده قطار ملی و
هايـی كـه در كشـو بـرای اوليـن بـار انجـام ميشـه ديـد هـا مط ح كردند .از اون موقع و خب اين كه كا با جديت ش وع
نسـ ت بهـش خيلـی مث ـت نيسـت و ميگـن قطعـا نمونـه بشه و نمونه اوليه و بسازند به اواخر دهه نود برميگرده.
خارجـی بهترهسـت و تـا بخـواد نمونه سـاخته شـده داخلی صحبتش اوايل دهه هشتاد ش وع شده بود اما استارت كار
و شـركت هـا خودشـون و بـه مديـر هـا ثابـت كننـد قطعـا از اواخر سال ٩٨زده شد و ٤شركت ب رگ و تق با ٢٥شركت
زمـان ـادی ميبـرد و خيلـی سـخته و بايـد حتـی خيلـی بهتـر دانش بنيان كوچک تر درگي بودند .جهاد دانشگاهی يكی
از نمونـه خارجـی باشـه تـا اون اعتمـاد شـكل بگيـره و بعـد از آن ٤شركت اصلی بود و وظيفه طراحی سيستم رانش
ادامـه راه و بتونـی طـی كنـی .قطـار ملـی هـم همينطـو ی و سيستم tcmsقطار ملی و برعهده داشت كه پ چيده
بـود ،عـﻼوه بـر ايـن حساسـ ت هـا هـم خيلی ب شترهسـت ت ن و اصلی ت ن كا بود .حاﻻ د زمينه های ديگ ی
د بحـث قطـار مسـاف ی .حـاﻻ عـﻼوه بـر اينهـا ممكنـه كـه كارهايی شده بود ولی اين سيستم رانش اولين با بود كه
زمانـی كـه توليـد انبوه بخـواد اتفـاق ب فته بخشـی ا واردات ميخواست در كشور امتحان بشه .و اينكه فرموديد معرف
كاهـش پ ـدا كنـه ،اين جا هـم ممكنه يسـ ی مباحث پ ش داش د ،قطعا معرف كه ميخواد؛ حاﻻ جهاد دانشگاهی
ب ـاد كـه كا و سـخت بكنـه در مجمـوع اﻻن آخ ـن خبـ ی كل يكس ی مجموعه های م وط به خودشو داره كه
كـه دارم ايـن هسـت كـه قـرارداد توليـد انبـوه بسـته شـده بـا جهاد دانشگاهی علم وصنعت يكی از اون هاست؛ تق با
شـهردا ی و متـ و تهـران كـه تعـداد ١١٣وا ـن مـی باشـد كـه هردانشگاهی يک جهاد دانشگاهی داره و هركدوم هم
انشـا قـراره ايـن كا پ ش ب ود .قبﻼ قرا بود ب شـت باشـه يكس ی مامو ت دا ن .جهاد دانشگاهی علم و صنعت
ايـن تعـداد ،حـدود ٦٠٠وا ـن نيـازه كـه د واقـع ١١٣تـاش از سال ٥٩تاسيس شد ،ازهمون موقع هدفش اين بود كه
داخـل تاميـن ميشـه و مابقـی وارد ميشـه. بخشی از چالش ها و مشكﻼت كشو و حل كنه.جهاد
دانشگاهی علم و صنعت شامل چند مركز می باشد
چشم اندازه تون ا راه آهن برقی در ايران چيه؟ و بنظرتون مانند مركز مبدل ها ،مركزدكل های حفا ی و ترانس های
تفاوت اين حوزه با كشورهای ديگه چيه؟ خاص و يكس ی هم گ وه های پ وهشی داره كه شامل
گ وه پ وهشی مبدل ها ،گ وه پ وهشی تغذيه و گ وه
پ وهشی الك ومكانيک كه اين ها ميشن رمجموعه
اول بگذا ـد حمـل و نقـل لـی و بگيـم كـه كجـا هسـ م
جهاد دانشگاهی .كه د واقع قطار ملی بخش سيستم
و چـه پتانسـيل هايـی دا ـم بعـد بـه صـورت خـاص راجـع
رانش آن دست گ وه پ وهشی مبدل ها بود .بچه هايی كه
بـه راه آهـن برقـی حـرف بزنيـم .بحـث حمـل و نقـل لـی در
اونجا كار ميكنن از طرف جهاد دانشگاهی يا افرادی خا ج
ايـران قطعـا چشـم انـدا وشـنی دارد ،خصوصـا بخـش راه
از مجموعه ويا از ط ق اساتيد م وطه معرفی ميشوند و
آهـن برقـی بنظـرم؛ بـه چنـد دليل ،بحـث حمل و نقـل لی
نهايتا بعد از مصاحبه سركار می وند .
بـرای ايـران ،از دو ديـدگاه ميتونيـم بهـش نـگاه بكنيـم :يكی
اينكـه كشـور ايـران درشـاهراه جهانی هسـتش؛ كشـور ما در
دو ك ـدور مهـم قـرار داره ،ك ـدور شـمال جنـوب و ك ـدور دك ر خودتون چقدر اميدوا د به اين قطار ملی و
فكر میكنيد كی ميشه ازش بهره بردا ی كرد ؟
شـ ق بـه غرب كـه اهميت ايـن دو ك دو بـرای جهان خيلی
بـاﻻ هسـتش ،چـون هم باعـث كاهش ه نه حمـل و نقل
كاﻻ ميشـه و هـم زمـان جابجايـی كاﻻ و بـه شـدت كاهـش اصﻼ چالش هاش چيه؟
ميـده پـس ايـن ك ـدور از لحـاظ جهانـی خيلـی مهمـه بـرای
دنيـا در ن يجـه ايـن ميتونـه زمينـه سـاز گسـترش حمـل ديگـه از اميـدوا ی گذشـته و انجـام شـده ؛ پـ وژه قطـار ملـی
و نقـل لـی در كشـو بشـه و سـرمايه گـذا ی هـا و توجـه بـا توجـه بـه مشـكﻼت و پ چيدگـی هايـی كـه داشـت بـه ثمر
خارجـی و بـه شـدت افزايـش بـده .خـب ايـن پتانسـيل و رسـيده .
خيلـی بـاﻻ مـی بره چون وقتی سـرمايه گذا ی اتفـاق ميفته، هـدف ايـن بـود كـه نمونـه اوليه سـاخته بشـه كه انجام شـد
نـگاه جهانـی باشـه بـه اين موضـوع طبيعتـا می تونـه خيلی تسـت هـای بخـش رانـش انجـام شـد كـه خيلـی سـنگين و
كمـک كننـده باشـه .حـاﻻ بحـث هايـی هـم ميشـه كه شـايد
بخواهنـد بـرای ك ـدور شـ ق بـه غـرب ايـران و دو بزننـد و
٣٨
از كشـور هايـی مثـل ع سـتان و اسـرائيل عبـور كنـه امـا
وقتی ما ب م سمت قطا پر سرعت مي م سمت قطار بـه نظـر مـن بـه جايـی نميرسـه؛ بـه دو دليـل ،يكـی اينكه
برقی عمﻼ ،يعنی ما ميتونيم بگيم چشم اندا راه آهن اون مسـير جايگ ـن كـه بـرای ك ـدور شـ ق بـه غـرب يـا
جهان ميره سمت قطا برقی ؟ همـون جـاده اب شـم سـابق هسـت بـرای چيـن مهمـه،
بلـه صـد در صـد .بـرای بحـث هـای اقتصـادی و بازدهـی كـه ا ـه بخواد مسـير
داره بايـد ب ـم سـمت قطـا برقـی و همينطـو ی هـم هسـت جايگ ـن ب ـاد ،هـم طوﻻنـی تـر ميشـه و هـم ه نـه و
شـما اﻻن كشـور هايـی كـه پ شـرفت كـردن و نـگاه بكنيـد ، افزايـش ميـده كـه فايـده ك ـدور ايـن هسـتش ه نـه
چنـد وقـت پ ـش يـک كلي ـی و ميديـدم كـه كشـور هـا و از هـا و كـم كنـه و سـرعت و افزايـش بـده و در مسـير
جهـت قطـا پرسـرعت كه يـک نمونـه از اون قطا برقی هسـت جايگ ـن كاﻻ بايـد چنـد بـار از خشـكی بـه آب و برعكـس
و اومـده بـود مقايسـه كـرده بـود كـه هركشـور چنـد كيلومتـر بارگيـ ی بشـه ايـن خـوب نيسـت .از طـرف ديگـه مهـم
قطا رسـرعت داره مثـﻼ از ١٩٦٠شـ وع كـرده بـود و اومـده بـود ت ـن ويژ ـی ك ـدور امن ـش هسـت كـه بشـه بهـش
جلـو و نشـون ميـداد كـه تـا يـک سـالی چيـن قطـا پـر سـرعت اعتمـاد كـرد و بـرای جابجايـی كاﻻ در سـطح ب ـن المللـی
نداشـته ،ا يـک سـالی بـه بعـد بـه شـدت شـ وع ميكنـه بـه ازش اسـتفاده كرد و با اتفاقات اخير كه در سـ زمين های
سـاخت قطـا پـر سـرعت و بـا يـک سـرعت وحشـ ا ی ا بقيـه اشـغالی افتاده نشـون داده كـه اين مسـير نميتونه امن
سـبقت ميگيـره و بعـد شـ وع رشـد اقتصاديـش هـم تق بـا باشـه و كشـو ی كـه اصـﻼ معلـوم نيسـت فردا باشـه يا نه
همزمـان بـا شـ وع گسـترش قطا پر سـرعت بـوده و اﻻن قابل نميتونـه جـزء ايـن ك دو باشـه؛ طبيعتـا با اين شـرايط در
مقايسـه نيسـت بـا بقيـه كشـور هـا .خـب شـما وقتـی بخـوای ايـران سـرمايه گـذا ی هـا ب شـتر ميشـه و قطعـا صنعـت
پ شـرفت بكنـی و صنعتـت رشـد كنـه نيـازه كـه كاﻻی توليـدی حمـل و نقـل لـی يـک جهـش وحشـ ا ی داخلـش
و بـه سـرعت جابجـا كنـی خـب ﻻزمـه ايـن كار قطـا پرسـرعته؛ از اتفـاق ميفتـه ا ـر ايـن قضيـه پ ـش بـره و عـدد هايـی كـه
ايـن نظـر قطـار هـای برقی آينـده قطار های پرسـرعت هسـت و ميگـن ا ـر دو ك دور ايجاد بشـه ١٠٠ ،ميليـارد دﻻر ميتونه
تـوی كشـور خودمـون هم يسـ ی كار ها شـده و يک خبـر تازگی بـرای كشـور درآمـد داشـته باشـه و ايـن اول وارد حمـل و
اومـده كـه تفاهـم نامـه سـاخت يـک قطار سـه وا نه پرسـرعت نقـل لـی ميشـه و ميتونـه اتفاقی عظيم باشـه و تو اين
نمونـه اوليـه بسـته شـده كـه اون هـم قـراره شـ وع بشـه . زمينـه ،هـم حمـل و نقـل غيـ برقی بايـد پ شـرفت كنه و
هـم در آينـده حمـل و نقـل برقـی تـو ايـن زمينـه ميتونـه
موثـ باشـه چـون مـا بـه ناچـار در آينـده بايـد سـمت قطار
هـای پـر سـرعت ب ـم كـه اينهـا از نـوع قطـار هـای برقـی
ما از دوره كارشاسی فا غ التحصيل ميشيم و اينجا هسـ د و يكسـ ی بـا شـبكه بـاﻻ سـ ی تغذيـه ميشـن و
ب ن يک دوراهی قرار ميگي م انـواع ديگـ ی هـم دارنـد؛ از ايـن جهت پـس آينده وشـنه،
از طـرف ديگـه ا ـ بخواهيـم از داخـل بـه ايـن قضيـه نـگاه
ميخواي م ارشد بخونيم يا ب م سركار؟ يا اينكه كنيـم وضعيتـی كـه كﻼن شـهرهای مـا دارنـد ،وضعيـت
تحصيﻼت تكميلی چقدر تو اينده شغلی ما تاثير گذاره؟ ترافيكـی و وضعيـت آلودگـی هـوا ،يـک راهـكارش قطـار
شـه ی هسـتش .خـب بـه ناچـا بايـد ايـن قطـار شـه ی
گسـترش پ ـدا كنـه كـه برنامه هـای خوب م براش هسـت
،حـاﻻ قطـار شـه ی تهـران و بخواهيـم مثـال بزنيـم،
جـواب ايـن سـوال نميتونـه يـه نسـخه جامع و يكسـان باشـه
ب رگ ـن قطـار شـه ی خاورميانـه هسـتش و تق بـا ٣٠٠
بـرای همـه ،يعنـی سـواليه كـه هـر كـس بايـد بـا توجـه بـه
كيلومتـر قطارشـه ی هسـت و تـا اﻻن ٧خطـش بهـره
خـودش جـواب بـده.
بـردا ی شـده و قـراره بـه ١١خـط افزايـش پ ـدا كنه .باز شـهر
امـا مـن به خـودی خود تحصيـﻼت تكميلی و مفيـد ميدونم
ديگـ ی هـم نـگاه ميكنيـم مثـل اصفهـان يـک خطـش
بنـا بـه دﻻيلـی كـه حـاﻻ خدمت ـون عـرض ميكنـم؛ يكـی اينكـه
بهـره بـردا ی شـده و خـط ديگـرش در حـال احداثـه و خط
شـما تـو دوره كارشناسـی تـو رشـته خودتون توی همـه زمينه
هـای ديگـ ی و هـم بـرای اون در نظر گرفتن .شـهر شـيراز
هـا مطالعـه مـی كنيـد و يـک ديـد كلـی پ ـدا مـی كنيـد بـه كل
بـه هميـن ترتيـب ،شـهر تب و مشـهد و قم وكﻼن شـهر
رشـته و د واقـع عميـق نمـی شـيد د يـک زمينـه خـاص خـب
هـای مـا نياز شـديدی بـه قطار شـه ی دارند و يـک راهكار
ايـن اتفـاق در ارشـد مـی تونـه ب فته .وقتی شـما مي د ارشـد
خيلـی خـوب بـرای مقابلـه بـا آلودگـی هـوا كـه معضلـی
بـا توجـه بـه اون ديـد كلـی كـه دا ـد بـه يـک قسـمت خـاص از
شـده بـرای كشـور تـوی فصـول سـرد ،گسـترش حمـل و
اون رشـته عﻼقه دا د ،مي د د يک زمينه متمركز ميشـيد و
نقـل عموميـه بـه طـور خاص قطـا برقی .پـس در داخل
اونجـا مطالعـات خودتـون و انجـام ميديد و دانـش و مهارت
هـم نيـاز شـديد دا ـم بـه قطـا برقـی .
خودتـون و در اون زمينـه خـاص گسـترش ميديـد .از طرفـی
٣٩
يكسـ ی فرصـت هـای ديگـه هـم براتـون فراهـم ميشـه از دوره ارشـد ديگـه مثـل دوره كارشناسـی نيسـت يـک دوره
جملـه دانشـجو هـای پسـر ميتونـن بـ ن بـرای دوره سـ ا ی متفاوتيـه ،شـما در دوره كارشناسـی ان ظـا ی كـه ازتـون
ام ـه بگيـ ن يـا كا بهتـر اينـه كـه بـ ن پـ وژه كسـر خدمـت هسـت اينـه كـه يكسـ ی واحـد از قبـل تاي ـد شـده و پـاس
بگيـ ن ،حتـی بعضيـا چنـد پـ وژه ميگيـ ن و كل دوران كنيـد و در ان هـا يـک پـ وژه تخصصـی مختصـر انجـام بديـد و
س ا شـون و ميتونـن جايگ ـن كنن،يعنـی عـﻼوه براينكـه فـا غ التحصيـل بشـيد ،امـا تـوی دوره ارشـد بـه ايـن صـورت
شـما دا ـد تحصيـل ميكنيـد تـو اون زمينـهی تخصصـی نيسـت .در ايـن دوره وظيفـه اصليتـون تحقيق و پ وهشـه ،
خودتـون ميتونيـد ب ـد پـ وژه بگي ـد ،حـاﻻ ا ـه از ط ـق شـما در اين دوره با وش های علمی تحقيق آشـنا ميشـيد
بنيـاد نخبـگان بگي ـد با بهتـره ،وقتـی وارد دوران تحصيﻼت .يسـ ی واحـد هسـت اونـا و پـاس ميكنيـد كـه تعـدادش
تكميلـی ميشـيد ،بنيـاد نخبـگان تسـهيﻼت ب شـت ی و برای كمـه بعـد از اون يـک سـمينار دا ـد و بعـد بايـد پايـان
شـما در نظـر ميگيـره كـه يكيـش هميـن پـ وژه های سـ ا ه نامتـون و انجـام بديـد و دفاع كنيد .در اين بازه شـما عﻼوه
.عـﻼوه بـر اون بخـوام م ـت ديگـ ی كـه بگـم اينـه يـه فـردی بـر اينكـه د زمينـه خـاص رشـته خودتـون متمركـز شـديد و
حـاﻻ كارشناسـی تـو يـه رشـته ای قبـول شـده بعـد ديـده حـاﻻ اطﻼعات ـون رفتـه بـاﻻ مهارت هـای تحقيق وپ وهـش و ياد
خيلـی عﻼقـه ای نـداره ،خـب تـوی ارشـد يـه فرصتـی هسـت گرفتيـد ،عـﻼوه بـر ايـن تـو ايـن دوره مي ـد داخـل كنفرانـس
بتونـه تغي ـ رشـته ای داشـته باشـه حـاﻻ نـه هـ رشـته ای ، هـا و ارائـه هـای مختلـف و ا يـک جهـت بـه اعتمـاد بـه
يسـ ی رشـته هـای بـه اصطـﻼح شـناور شـما ميتونيـد تـوی نفسـتون در ارائـه مطلـب علمـی كمـک ميكنـه و بـه نظـرم
اونـا شـركت بكنيد ا ه عﻼقه داشـته باشـيد يـا تخصصتون و از لحـاظ وابـط اجتماعـی و صحبـت كـردن تـو محيـط هـای
تغي ديـد تـوی ارشـد . آ ادميـک و علمـی ،فرص ـه كـه تـو ارشـد اتفاق ميفتـه ،در
خـب بـاز ايـن با دوره كارشناسـی ارشـد امـكان پذيـره و مزايای دوره كارشناسـی ايـن چنيـن فرصتـی ندا ـم .ايـن هـا يـک
ديگـه ای كـه بخوايـم بگيـم وقتـی كـه شـما دوره كارشناسـی مقايسـه كلی بود .از طرف ديگه
ارشـد و بگذ ونيـد يـک فرصـت هـای شـغلی براتـون پ ـش زمانـی كـه شـما وارد
مياد كه اين با برای همه نيسـت ،ممكنه يک نفر از همون مقطـع ارشـد
دوره كارشاسـی فرصـت شـغلی مناسـبی داشـته باشـه ولـی ميشيد
وقتی شـما با مدرک كارشناسـی ارشـد وارد فضای كا بشـيد
فرصـت هـای شـغلی بهتـ ی دا ـد و يـه جـور ديگـه ای نـگاه
ميكننـد هـم تـوی اجتمـاع هـم تـوی محيـط كا و اينكـه از
لحـاظ حقوقـی هـم متفاوتـه ،حقـوق كسـی كـه مـدرک
كارشناسـی ارشـد داره باﻻتـر از كسـيه كـه بـا مـدرک
كارشناسـی ميـره و وارد محيـط كار ميشـه ،حـاﻻ
ممكنـه بگيـد اول وارد محيـط كار ميشـيم و
بعـدش مدركمونـو ميگي م و بـه اون حقوق
ميرسـيم ،اينطـور نيسـت كسـی كـه بـا
مدرک كارشناسـی ارشـد وارد بشـه يه لول
حقوقـی داره ،كسـيم كـه بـا كارشناسـی
وارد ميشـه تـوی يـه لـول ديگـه .حـاﻻ
ا ـه همـون فـردی كـه كارشناسـی
بـوده در حيـن كا بـره ارشـد بگيـره ،
حـاﻻ مـن توصيـه نميكنـم همزمـان
بـا كار ،ارشـد بگي ـد چـون ايـن فقـط
يـه كا ـه بـرا مـدرک گرفتـن چـون
وقـت نميكنيـد ،بـرای كارشناسـی
ارشـد بايـد وقت ـون آزاد باشـه و
تحقيـق وپ وهـش و انجـام بديـد .و
كسـی كـه بـا كارشناسـی بره سـر كا و
همزمـان ارشـد بگيـره خيلـی افزايش
حقـوق نـداره ،جدا از اون هم ا ر شـما
بعـد از كارشناسـی ب ـد وارد محيـط كار
شـيد ايـن سـخته كـه از كار جـدا بشـيد و
بخواهيـد دوبـاره ادامـه تحصيـل بديـد.
بهت ـن زمـان بـرای كارشناسـی ارشـد همـون بعـد از دوره كارشناسـی هسـت از نظـر مـن .
وارد محيـط كار نشـديد ،وقت ـون آزاده .اونـی كـه رفتـه سـر كار نميتونـه دانشـگاه خوب بره
و حتـی ا ـه كﻼس كنكـو بـره و دانشـگاه خـوب بـره نميتونـه فـا غ التحصيـل بشـه .
ارشـد يـک پلـی هسـت بـرای دك ـ ی .در مجموع بـا نكاتی كـه خدمت ون عرض كـردم ديدم
نسـ ت بـه دوره ارشـد مث ـه .ولـی بـاز ميگـم ايـن بـرای همـه يكسـان نيسـت .مثﻼ يـه نفر
بـرای فـرار از خدمـت ميـره كـه اصﻼ اينـو پ شـنهاد نميكنم .
ا رتوفيق باشه در آينده هم منم تشكرميكنم از شما بابت فراهم كردن اين فضا.انشا
خدمت ون باشم.
يه دوب ت ا باباطاه براتون ميخونم:
یا ت و ،ت یا ت
یا ت ی ند ا ن د و ت
ت را وذن
د ت ماد یا ت
٤١
٤٣٤٣
٤٤
مقاومت تخليه)(discharging ressistors
اين مقامت ها ان ی ذخيره شده در خا ن های لينک DCرا به منظور حفظ ايمنی افراد و تجهيزات د زمانيكه ب ق
قطار قطع میشود )موقع تعميرات يا قطار در دپو است( تخليه میكند.
اين مقاومت ها ،به نحوی طراحی می شوند كه پس از قطع ب ق و ودی به قطار ،ولتاژ خا ن های لينک DCدر
كمتر از ٥دقيقه از ٧٥٠ولت به كمتر از ٥٠ولت كاهش يابند.
واحد كن ل موتور
Motor Converter Module
)(MCM
٤٥
مبدل منبع ولتا واحد كن ل موتور
)(voltage source converter- VSC
مبــدل منبــع ولتــاژ ) (VSCموجــود در ،MCMمبتنــی بــر تران ســتورهای دوقطبــی بــا گيــت عايــق شــده )(IGBT
اســت و از ســه فــا يكســان اســتفاده میكنــد .مــدار معــادل ايــن مبــدل در شــكل ــر نشــان داده شــده اســت .هــر
فــا بــه صــورت مــوا ی بــه لينــک DCمتصــل مــی شــود IGBT .هايــی كــه در هــر فــاز قــرار دارنــد ،ولتــاژ لينــک DC
ت ب ــت شــده را بــا وشــن و خامــوش شــدن ،بــه بـ ق ســه فــا بــا ولتــا و فركانــس متغيــر تبديــل مــی كننــد .بـ ق ســه
فــاز توليــد شــده دو موتــور كششــی موجــود ب ـ وی يــک بــو ی را بــه صــورت مــوا ی تغذيــه و كن ـ ل مــی كنــد.
ﻻزم به ذكر است كه ،مبدل منبع ولتاژ سه فاز مورد استفاده در ،MCMتوانايی ان قال توان در هر دو جهت )از
سمت DCبه سمت /ACاز سمت ACبه سمت (DCرا دارد .به نحوی كه د زمان شتابگي ی ،توان از سمت DC
به سمت ACو د زمان ترمزگي ی توان از سمت ACبه سمت DCمن قل میشود.
كن ل گشتاور
اين واحد كه شامل بخش (VCU( Vehicle Control Unitو DCU
بوده ،tگشتاور مرجع مورد نياز هر موتور تركشن را با توجه به شرايط
موجود) و ن قطا و مسافران ،ش ب خط و (...تعي ن می كند.
واحد كن ل گشتاور از اندازهگي یهای برای محاسبه گشتاور
استفاده میكند:
ج ان دو فاز سمت AC
ولتاژ DC link
سرعت محو و ...
برای دس ابی به گشتاور مطلوب موتور ،ولتاژ مرجع موتور ) شامل دامنه ،فركانس و زاويه فا ولتاژها(
با استفاده از مدوﻻسيون پهنای پالس ) (PWMتوليد میشود.
تركشن موتور
Traction Motor
د يــک رام قطــار هفــت وا نــه ٢٠ ،عــدد موتــور تركشــن
) يعنــی چهــار عــدد موتــور تركشــن در ه وا ــن خودكشــش(
وجــود دارد كــه وظيفــه ی تاميــن گشــتاور مــورد نيــا بــرای
حركــت قطــا را تاميــن مــی كننــد.
موتورهــای تركشــن اســتفاده شــده از نــوع موتــور ACســه
فــاز القايــی مــی باشــد.
تــوان نامــی هــر موتــور ،١٨٠KWولتــاژ نامــی ٦٨٢٫٥V
فركانــس ٦٥HZچهــار قطــب بــا ســرعت ١٩٥٠rpm
٤٦
٤٨
نرم افزار آبا وس ،يكی از شناخته شده ت ن
نرمافزارهای مهندسی به كمک كامپ وت و از
قدرتمندت ن ابزارهای تحليل المان محدود
است .اين نرمافزار ،معموﻻ به منظور تحليل مقدمه
خطی و غيرخطی سيستم ها تحت شرايط
نام نرم افزار Abaqusاز لغت Abacusبه
استاتيک ،شبهاستاتيک و ديناميک مورد
معنای چرتكه استخراج گرديده است .ايدهی
استفاده قرار میگيرد.
اوليهی توليد نرمافزار آبا وس در سال ۱۹۷۲
كا با Abaqusطی سه مرحله كلی :
و د پايان نامه دك ی David Hibittدر
پ شپردازش يا مدلسا ی ،پردازش يا
دانشگاه براون شكل گرفت.
تحليل المان محدود و پسپردازش يا
David Hibittو دو نفر از شركايش ،شركت
مشاهده خ وجی ها )گزارش ،تصوير،
HKSرا در سال ۱۹۷۸تأسيس و نخس ن
انيميشن و غيره( انجام میگيرد.
ويرايش آبا وس را ارائه نمودند .اين ويرايش
Abaqusامكانات مدل سا ی های ٢و ٣
به منظور حل يک مسئلهی اجزای محدود
بعدی پ چيده با سيستم های دارای هندسه
در ۱۵۰۰۰خط و با كمک ان برنامه نويسی
و حتی مدل های رفتا ی خاص را ارائه می
فورت ن ) (Fortranارائه گرديد.
دهد .لذا همواره می توان از آن به منظور
در ادامه نرمافزار سير توسعه را پ موده و در
مدل سا ی سيستم های پ چيده مهندسی
سال ۱۹۹۱به همراه تحليلگر ABAQUS/
در انواع محيط های تحليلی استفاده
Explicitوانهی بازار گرديد .نهايتٱ شركت
نمود .همچنين امكان تبادل فايل و
HKSنخس ن نسخهی گرافيكی و تحت
مدل ب ن Abaqusو ساير نرم افزارها
ويندوز نرم افزا را با عنوان ٦٫٣ ABAQUSدر
خصوص نرم افزارهای AutoCAD، Catiaو
سال ۱۹۹۹من شر نمود .اين نسخه شامل
SolidWorksامكانات گسترده مدل سا ی
۹بخش گونا ون برای مدلسا ی ،تحليل و
اين نرم افزار ها را به Abaqusاضافه نموده
د افت خ وجیهای حاصل از حل مسئله
است.
بودهاست.
مالكيت آبا وس از سال ۲۰۰۸توسط شركت
آشنايی با محيط Abaqusو ،Dassault Systemsا پ شتازان عرصهی
كا رد های آن در صنايع لی توليد نرمافزارهای ش هسا ی سهبعدی،
خ دا ی شده و نام ABAQUS Incكه
پ شت با نام HKS Incشناخته میشد؛ به
Abaqus CAEعنــوان فضــای مكانيــک
) Simuliaسيموليا( تغي پ دا كرد.
پ وســته در ايــن نــرم افــزار مــی باشــد .در
اين كمپانی در شاخهی تحليلABAQUS:
واقــع در ايــن بخــش مــی تــوان مســائل
و در شاخهی طراحی صنعتی و ساخت:
مختلــف مهندســی ماننــد سيســتم هــای
نرمافزارهای CATIAو SolidWorksرا ارائه
ســازه ای ،اجــزاء وســيله نقليــه ماننــد چــ خ
داده است.
و بــو ی و . . .و يــا اجــزاء مختلــف خــط و يــا
حتــی قطــار متحــرک را مــدل ســا ی ،بارگــذا ی
و تحليــل نمــود.
٤٩
ا ــ بخواهيــم در خصــوص گام هــا و ونــد مــدل ســا ی
نمونه مدل سا ی اجزاء مختلف لی و و تحليــل در ايــن نــرم افــزار صحبــت نماي ــم ترتيــب و
وسيله نقليه در نرم افزار اولويــت هــای ــر مــد نظــر قــرار مــی گيــرد:
بخش : Step
تعي ن نوع تحليل
ﻻزم بــه توضيــح مــی باشــد Abaqusانــواع مختلــف
وشهــای تحليلــی را در اختيــار قــرار مــی دهــد .از آن جمله
مــی تــوان بــه وش هــای تحليــل اســتاتيكی ،ديناميكــی
ص ــح و ضمنــی ،تحليــل هــای مــدال و . . . .اشــاره نمــود.
بخش : Mesh
مــش بنــدی و المــان بنــدی سيســتم و همچنيــن تعي ــن
نــوع المــان هــا و تع ــف انــواع كاهــش يافتگــی هــا
بخش :Job
ســاخت فايــل تحليلــی ،تحليــل مســئله و در ادامــه
مشــاهده ن ايــج خ وجــی
٥٠
-٤ساخت مدل تركيبی ا وسيله
نقليه ،خط ،ل ،سيستم های -٣ساخت مدل وسيله نقليه
تعليق و اندركنش ها
نــرم افــزار امكانــات گســترده ای د زمينــه ســاخت مــدل
مشــابه بــا تصوي ـ ــر مــی تــوان مــدل هــای پ چيــده تــر وســيله نقليــه لــی ارائــه مــی نمايــد بــه نحــوی كــه مــی تــوان
لــی را ني ـ ب ـ پايــه ايــن نــرم افــزار ايجــاد و تحليــل نمــود سيســتم كامــل بدنــه ،بــو ی هــا ،محــور هــا ،فنـ بنــدی هــا و...
و حتــی بــه وســيله نقليــه درجــه آزادی ســرعت اختصــاص را بــا المــان هــای Solidو كامــل مشــابه بــا نمونــه واقعــی
داد تــا بــه طــو واقعــی ســرعت و حركــت قطــار مــدل ايجــاد نمــود .امــا در مســائلی كــه حــل مســئله خــط مــد نظــر
ســا ی گــردد. باشــد مــی تــوان از مــدل هــای ســاده تــ ی بــه منظــور مــدل
ســا ی وســيله نقليــه اســتفاده نمــود كــه تصاويـ ــر نمونهای
از ايــن مــدل هــا مــی باشــند.
مــدل وســيله نقليــه بــه كمــک صفحــات صلــب و اختصــاص
ممــان اينرســی جرمــی بــه اجــزا ،ايجــاد سيســتم هــای تعليــق
اوليــه و ثانويــه بــه كمــک سيســتم فنـ بنــدی كــه در ايــن مــدل
ســه بعــدی ٢٧درجــه آزادی را ارائــه مــی نمايــد.
٥١
٥٥
٥٦
٥٧
٥٨
مـا در نهميـن شـماره از فصلنامـه ١٤٣٥
)مهندسـی راه آهـن ( كوشـيديم تـا بـا همـت
اسـاتيد محتـرم و دانشـجويان پرتـﻼش گ وه
راه آهـن دانشـگاه اصفهـان ،مطالـب علمی
و فرهنگـی مطلوبـی را ارائـه دهيـم .باشـد
كـه دانشـجويان را در ايـن راه ثابـت قـدم
كـرده ،مشوقشـان شـويم و پلی از دانشـگاه
بـه صنعـت بزنيـم.