ERICH FROMM

Czy przyczyna destrukcyjnych zachowań kryje się w głębi ludzkiej psychiki, czy tkwi w
naszych uwarukowaniach zewnętrznych? Erich Fromm, twórca neopsychoanalizy uznał, że w
dużej mierze odpowiedzialność za to ponosi społeczeństwo, ,które blokuje możliwość spełnienia
specyficznych ludzkich potrzeb. Uważał on, że osobowość rozwija się stosownie do warunków,
jakie stwarza mu społeczeństwo.

WOLNOŚĆ JAKO STAN NEGATYWNY

– Fromm wierzył, że istnieje samotność i izolacja w ludzkim doświadczeniu, która wynika z
zerwania więzi z przyrodą i z innymi ludźmi. Wyrastając ze świata przyrody, człowiek
zyskał niespotykane w nim właściwości, tj świadomość refleksyjna, myślenie, wyobraźnie.
– Wykazał również podstawową sprzeczność w naturze ludzkiej – potrzebę zależności
(przynależności do grupy) a potrzebę niezależności (wolności indywidualnej)
– W takiej definicji, wolnośc jawi się jako stan negatywny, od którego ludzie starają się
uciec, co może prowadzić do różnych strategii obronnych.
– Mechanizm ucieczki od wolności polega na redukowaniu lęku i poszukiwaniu
bezpieczeństwa kosztem wyrzeczenia się odpowiedzialności za swój los.

Trzy sposoby ucieczki:

• autorytaryzm
• destruktywność
• automatyczny konformizm

Wymienił 5 podstawowych potrzeb:

• POTRZEBA POWIĄZAŃ: ludzka natura zakłada potrzebę związku i bliskości, a także do
nawiązywania i utrzymywania bliskich więzi rodzinnych, czy wspólnotowych.
• POTRZEBA TRANSCENDENCJI: jest odpowiedzią na ludzką potrzebę wzniesienia się
ponad uwarunkowania biologiczne i zwierzęce instynky (tj.dążenie do celów wyższych,
poszukiwanie sensu życia, wartości duchowe, zaangażowanie społeczne.) Czlowiek pragnie
stać się osobą twórczą, zamiast pozostawać stworzeniem.
• POTRZEBA ZAKORZENIENIA: Ludzie poszukują identyfikacji z osobami i miejscami;
przynależności i zakorzeniania, chcą być integralną częścią świata i czuć, że należą do
niego, co z kolei daje poczucie tożsamości, bezpieczeństwa i stabilności.
• POTRZEBA TOŻSAMOŚCI: Obejmuje proces integrowania różnych aspektów własnej
osobowości. Człowiek potrzebuje mieć poczucie osobistej tożsamości, chce być jednostką
jedyna w swoim rodzaju i niepowtarzalną.
• POTRZEBA SYSTEMU ORIENTACJI: wyraża się w dążeniu do wypracowania poglądu
na świat, spójnego rozumienia otaczającej rzeczywistości wraz z określoną hierarchią
wartości. Może być racjonalny, irracjonalny lub też składać się z obu tych elementów.
NASTAWIENIE NA ''MIEĆ'' A NIE NA ''BYĆ''
Społeczeństwa o wysokim poziomie rozwoju technicznego sprzyjają wytwarzaniu nastawienia
na ''mieć'', zamiast na ''być''. Oznacza to, że ludzie koncentrują się na tym co mają i na
rywalizacji, a nie na współuczestniczeniu oraz na tym kim są. Fromm przytacza zarówno
kapitalizm, jak i komunizm jako potencjalnych sprawców oraz jako systemy, które starają się
uczynić jednostki robotów, czy płatnych niewolników pozbawionych indywidualności.