RUKUN NEGARA

Bahawasanya Negara Kita Malaysia

mendukung cita-cita hendak:
Mencapai perpaduan yang lebih erat dalam kalangan
seluruh masyarakatnya;
Memelihara satu cara hidup demokrasi;
Mencipta satu masyarakat yang adil di mana kemakmuran negara
akan dapat dinikmati bersama secara adil dan saksama;
Menjamin satu cara yang liberal terhadap
tradisi-tradisi kebudayaannya yang kaya dan pelbagai corak;
Membina satu masyarakat progresif yang akan menggunakan
sains dan teknologi moden.
MAKA KAMI, rakyat Malaysia,
berikrar akan menumpukan
seluruh tenaga dan usaha kami untuk mencapai cita-cita tersebut
berdasarkan prinsip-prinsip yang berikut:

KEPERCAYAAN KEPADA TUHAN

KESETIAAN KEPADA RAJA DAN NEGARA
KELUHURAN PERLEMBAGAAN
KEDAULATAN UNDANG-UNDANG
KESOPANAN DAN KESUSILAAN
(Sumber: Jabatan Penerangan, Kementerian Komunikasi dan Multimedia Malaysia)

RUKUN NEGARA.indd 1 28/09/16 7:53 PG

 KURIKULUM STANDARD SEKOLAH MENENGAH

SEJARAH
T INGKATAN
2

Penulis Editor Pereka Bentuk

Dr. Suffian bin Mansor Abdul Ghani bin Abu Zainal Abidin bin Hasan
Dr. Mardiana binti Nordin Md Shukuri bin Hamzah
Ahmad Salehee bin Abdul Ilustrator
Ishak bin Saidoo Rozlin Azrar bin Abd Azib

DEWAN BAHASA DAN PUSTAKA

KUALA LUMPUR
2017
i
 KEMENTERIAN
PENDIDIKAN
MALAYSIA

KEMENTERIAN
PENDIDIKAN
MALAYSIA

No. Siri Buku: 0057

KK 959-221-0102011-49-1647-30101
ISBN 978-983-49-1647-3

Cetakan Pertama 2017

© Kementerian Pendidikan Malaysia 2017

Hak Cipta Terpelihara. Mana-mana bahan dalam buku ini tidak dibenarkan diterbitkan semula, disimpan
dalam cara yang boleh dipergunakan lagi, ataupun dipindahkan dalam sebarang bentuk atau cara, baik
dengan cara bahan elektronik, mekanik, penggambaran semula mahupun dengan cara perakaman tanpa
kebenaran terlebih dahulu daripada Ketua Pengarah Pelajaran Malaysia, Kementerian Pendidikan
Malaysia. Perundingan tertakluk kepada perkiraan royalti atau honorarium.

Diterbitkan untuk Kementerian Pendidikan Malaysia oleh:

Dewan Bahasa dan Pustaka,
Jalan Dewan Bahasa,
50460 Kuala Lumpur.
No. Telefon: 03-21479000 (8 talian)
No. Faksimile: 03-21479643
Laman Web: http://www.dbp.gov.my

Reka Letak dan Atur Huruf:

Dewan Bahasa dan Pustaka

Muka Taip Teks: Times New Roman

Saiz Muka Taip Teks: 11 poin

Dicetak oleh:
Ultimate Print Sdn. Bhd.,
Lot 2, Jalan Sepana 15/3,
Off Persiaran Selangor, Seksyen 15,
40200 Shah Alam, Selangor Darul Ehsan.

ii
 PENGHARGAAN

Penerbitan buku teks ini melibatkan kerjasama banyak pihak. Sekalung penghargaan dan
terima kasih ditujukan kepada semua pihak yang berikut:

• Pakar Rujuk Kurikulum Sejarah • Bahagian Teknologi Pendidikan,

dan Buku Teks Sejarah, Kementerian Pendidikan Malaysia
Kementerian Pendidikan Malaysia
• Arkib Negara Malaysia
(i) YBhg. Profesor Dr. Kamaruzaman
bin Yusoff
• Jabatan Muzium Malaysia

(ii) YBhg. Profesor Dr. Sivamurugan a/l

Pandian
(iii) YBhg. Profesor Dr. Ishak bin Saat
(iv) YBhg. Profesor Madya Dr. Bilcher
Bala
(v) YBhg. Profesor Madya Dr. Neilson
Ilan Mersat
(vi) YBhg. Dr. Ho Hui Ling
• Jawatankuasa Penambahbaikan
Pruf Muka Surat,
Bahagian Buku Teks,
Kementerian Pendidikan Malaysia
• Jabatan Warisan Negara
• Pejabat-pejabat Setiausaha Kerajaan
Negeri
• Yayasan Warisan Johor
• Perbadanan Muzium Melaka
• Institut Kajian Sejarah dan
Patriotisme Malaysia
• Perpustakaan Universiti Malaya
• Perpustakaan Universiti Kebangsaan
Malaysia
• Perpustakaan Negara Malaysia

• Jawatankuasa Penyemakan Pembetulan • Persatuan Sejarah Malaysia

Pruf Muka Surat, • Pusat Dokumentasi Melayu
Bahagian Buku Teks,
Kementerian Pendidikan Malaysia
• Permodalan Nasional Berhad
• Kraftangan Malaysia
• Jawatankuasa Penyemakan
Naskhah Sedia Kamera, • Muzium Negeri Terengganu
Bahagian Buku Teks,
Kementerian Pendidikan Malaysia
• Perbadanan Adat Melayu dan
Warisan Negeri Selangor
• Jawatankuasa Peningkatan Mutu, • Semua pihak yang terlibat secara
Dewan Bahasa dan Pustaka langsung dalam usaha menjayakan
• Jawatankuasa Panel Pembaca Luar, penerbitan buku ini.
Dewan Bahasa dan Pustaka
• Bahagian Pembangunan Kurikulum,
Kementerian Pendidikan Malaysia

iii
 KANDUNGAN
Pendahuluan vi
Taiwan
Bab 1 Kerajaan Alam Melayu 2
1.1 Konsep Alam Melayu 4
Papua
New
Guinea
Tanah
Melayu

1.2 Kewujudan Kerajaan di Alam Melayu 8

Madagaskar
Australia Kepulauan
Pasifik
New
Zealand

1.3 Kerajaan Alam Melayu yang Masyhur 9

1.4 Kerajaan Alam Melayu dan Kerajaan Luar yang Sezaman 14

Bab 2 Sistem Pemerintahan dan Kegiatan Ekonomi

Masyarakat Kerajaan Alam Melayu 24
2.1 Sistem Pemerintahan 26
2.2 Kegiatan Ekonomi 28

Bab 3 Sosiobudaya Masyarakat Kerajaan Alam Melayu 38

3.1 Bahasa dan Tulisan 40
3.2 Persuratan 44
3.3 Seni Bina 46
3.4 Struktur Sosial 49

Bab 4 Agama, Kepercayaan dan Keunikan Warisan

Masyarakat Kerajaan Alam Melayu 54
4.1 Agama dan Kepercayaan 56
4.2 Keunikan Warisan Masyarakat Kerajaan Alam Melayu 60

Bab 5 Kesultanan Melayu Melaka 70

5.1 Pengasasan Kesultanan Melayu Melaka 72
5.2 Kegemilangan Kesultanan Melayu Melaka 74
5.3 Pengakhiran Kesultanan Melayu Melaka yang Berpusat
di Melaka 90

iv


Bab 6 Kesultanan Johor Riau 96

6.1 Pengasasan Kesultanan Johor Riau 98
6.2 Kegemilangan Kesultanan Johor Riau 104

Bab 7 Kesultanan Melayu Pahang, Perak, Terengganu

dan Selangor 114
7.1 Pengasasan Kesultanan Pahang, Perak, Terengganu
dan Selangor 116
7.2 Warisan Kesultanan Melayu Melaka di Pahang, Perak,
Terengganu dan Selangor 124

Bab 8 Kerajaan Kedah, Kelantan, Negeri Sembilan

dan Perlis 136
8.1 Pengasasan Kerajaan Kedah, Kelantan, Negeri Sembilan
dan Perlis 138
8.2 Hubungan Kerajaan Kedah, Kelantan, Negeri Sembilan
dan Perlis dengan Negeri-negeri Melayu yang Lain 146

Bab 9 Warisan Kerajaan Kedah, Kelantan,

Negeri Sembilan dan Perlis 156
9.1 Warisan Kerajaan Kedah, Kelantan dan Perlis 158
9.2 Keunikan Adat dan Pemerintahan Negeri Sembilan 168

Bab 10 Sarawak dan Sabah 176

10.1 Sarawak dan Sabah dalam Alam Melayu 178
10.2 Kemunculan Pemerintahan Tempatan 180
10.3 Kegiatan Ekonomi Masyarakat Sarawak dan Sabah 184
10.4 Keunikan Masyarakat Bumiputera Sarawak dan Sabah 186

Bibliografi 206
Indeks 208

vv
 PENDAHULUAN
Buku Teks Sejarah Tingkatan 2 ditulis berdasarkan Kurikulum Rangsangan
Standard Sekolah Menengah (KSSM) yang disediakan oleh Dipersembahkan pada setiap
Bahagian Pembangunan Kurikulum, Kementerian Pendidikan awalan bab dalam bentuk
Malaysia. Buku teks ini merupakan kesinambungan Buku Teks bergambar. Bahan rangsangan
Sejarah Tingkatan 1. Penulisan buku teks ini juga berdasarkan ini berperanan mencungkil
Dokumen Standard Kurikulum dan Pentaksiran (DSKP) minat murid untuk mengikuti
Sejarah Tingkatan 2 yang diperincikan kepada sepuluh pembelajaran seterusnya.
bab bertemakan Warisan Negara. Tema ini terdiri daripada
dua tajuk utama, iaitu Tajuk 5: Kerajaan Alam Melayu dan
Tajuk 6: Kesultanan Melayu Melaka Sebagai Asas Kerajaan
Masa Kini.
Malaysia terangkum di dalam Alam Melayu yang memiliki
CHAMPA

BAB
ANGKOR

sejarah yang unik menerusi kemunculan kerajaan awal yang FUNAN

setanding dengan tamadun lain di dunia. Oleh sebab itu, 1 LAUT

CHINA
SELATAN

SE
KEDAH TUA

LA
GANGGA NAGARA

T
negara kita berkongsi dan mewarisi ciri-ciri kerajaan tersebut.

ME
KERAJAAN ALAM

LA
KA
SRIVIJAYA

Perkongsian dan warisan dibuktikan melalui pengasasan MELAYU

dan pengukuhan Kesultanan Melayu Melaka lalu diteruskan
pula oleh Kesultanan Johor Riau. Kerajaan-kerajaan lain
LAUTAN MAJAPAHIT

Sinopsis
HINDI

dibincangkan mengikut kelompok masing-masing atas
Alam Melayu merupakan kawasan yang
merangkumi kepulauan dan tanah besar.
Peta menunjukkan kerajaan-kerajaan
Alam Melayu yang masyhur.
[Sumber: Adaptasi daripada Nik Hassan Shu
Nik Abdul Rahman (et.al), Asal Usul Melayu

faktor kelangsungan, latar belakang sejarah dan faktor

Induknya di Benua Sunda, Tanjung Malim:
Sejarah awal Alam Melayu memperlihatkan Universiti Pendidikan Sultan Idris, 2016, hlm
k e mu n c u l a n b e b e r a p a k e r a j a a n y a n g

geografi. Kerajaan Pahang, Perak, Terengganu dan Selangor

masyhur seperti Funan, Champa, Srivijaya,
Angkor, Majapahit, Kedah Tua dan Gangga
Nagara. Kerajaan-kerajaan ini mempunyai

dibincangkan dalam satu kelompok, disusuli kerajaan
persamaan dalam aspek geografi, bahasa
dan budaya. Kerajaan-kerajaan ini telah
berkembang maju sebagai pusat perdagangan
GANGGA
NAGARA

Kedah, Kelantan, Negeri Sembilan dan Perlis. Perbincangan dan keagamaan yang tersohor. Kegemilangan
kerajaan ini turut dikenali setanding dengan
Candi Lembah Bujang
KEDAH TUA

dilengkapi pula bagi Sarawak dan Sabah sebagai sebahagian

tamadun dunia yang lain.

daripada kerajaan Alam Melayu. Semua kerajaan ini

Kerajaan
Gapura

meninggalkan warisan yang gemilang kepada sejarah negara

MAJAPA
Apakah yang akan Angkor Wat
anda pelajari? Candi ANGKOR

kita dan membuktikan keserumpunan Alam Melayu.

Muara Takus
Candi SRIVIJAYA
1. Menjelaskan konsep Alam Melayu. Po Nagar
2. Menerangkan kewujudan kerajaan Alam CHAMPA

Pengetahuan dan pemahaman tentang tajuk-tajuk ini

Tapak Bandar
Melayu. Oc Eo
3. Memerihalkan kerajaan-kerajaan Alam FUNAN
Melayu yang masyhur.
dipelajari secara kronologi agar mencapai fokus utama KSSM 4. Menghubungkaitkan kerajaan Alam Melayu
dengan kerajaan di luar Alam Melayu yang
0 1 2 3 4 5 6 7
Abad
8 9 10 11 12 13 14

untuk melahirkan murid yang arif dan peka sejarah. Kemahiran

sezaman. Garis masa kerajaan-kerajaan Alam Melayu
yang masyhur.

Pemikiran Sejarah (KPS) diterapkan bagi menunjukkan

2

signifikan pembelajaran sejarah dan refleksi diri masa ini

dalam diri murid demi kepentingan masa depan mereka.
Kandungan buku teks ini turut menerapkan kepelbagaian Kemahiran
strategi pengajaran dan pembelajaran, seperti kaedah Pemikiran Sejarah
kontekstual, kajian masa depan, kajian kes, kemahiran
(KPS)
Teknologi Maklumat dan Komunikasi (TMK) serta
Membolehkan murid memahami
mengaplikasikan Pembelajaran Kemahiran Abad Ke-21.
kronologi, meneroka bukti, membuat
Selain itu, elemen Kelestarian Global turut ditekankan
interpretasi, membuat imaginasi
agar murid bersikap responsif terhadap persekitaran dalam
dan membuat rasionalisasi terhadap
kehidupan seharian. Elemen Kemahiran Berfikir Aras Tinggi
setiap maklumat serta peristiwa
(KBAT) pula dijelmakan menerusi pelbagai pendekatan
sejarah yang dipelajari. Kemahiran
pentaksiran seperti latihan dan aktiviti agar murid berupaya
ini dimantapkan dalam kalangan
mengaplikasikan ilmu dan berfikir secara kritis, kreatif dan
murid melalui aktiviti yang berkaitan.
inovatif.
Bagi membantu guru dan murid menguasai kandungan
buku teks ini, setiap bab menggunakan beberapa ikon
mengikut kategori aktiviti yang disediakan. Yang berikut ialah
Panduan Penggunaan Buku Teks:
vi
 India
ayu dengan
ajaan Alam Mel

Panduan Penggunaan Buku Teks Hubungan Ker

Funan
Srivijaya

Utusan dihantar
pada
an.
abad kesembil
pada
Utusan dihantar Tujuan:
ngan
abad ketiga. Mengeratkan hubu
Tujuan: persahabatan dan
amaan.
Mem perk ukuh hubungan keag
agangan
hubungan perd
dan keagamaan
dengan INDIA
India.

Elemen Kewarganegaraan
Angkor
dan Nilai Sivik Majapahit
Utusan dihantar
pada abad ke-1
2.

Diterapkan secara tersurat dan tersirat dalam teks, Utusan dihantar

Tujuan:
pada abad ke-1
4. Tujuan:
Mengeratkan hubu
persahabatan.
ngan

soalan atau pelbagai bentuk aktiviti. Bertujuan

ngan
Mengeratkan hubu
persahabatan. a
unjukkan usah
jaan luar men
yu dengan kera
jaan Alam Mela
menyuntik iktibar terhadap kandungan pembelajaran matik antara kera
Hubungan diplo cuba dijalinkan antara kerajaan
persahabatan yang
.
m
ghormati dala
dan saling men u
bersifat terbuka n ini penting untuk membant
yang dipelajari. Kerajaan-kerajaa
hubu
n Alam Melayu
ngan
luar. Hubunga
dengan kerajaan bahawa pemerintah kerajaan
Alam Melayu
menjalin kan Jelas lah
n kera jaan Alam Melayu. an kera jaan luar.
kemajua jaannya deng
s hubungan kera
bijak menguru

Aktiviti nk-Pair-Share)
-Kongsi” (Thi
“Fikir-Pasangan Alam Mel ayu
peta kera jaan
Berd asar kan berikut:
kan aktiviti yang
di sebelah, laku lokasi kerajaan
idu, kenal pasti
(a) Secara indiv hur.
CHAMPA

yang masy
Alam Melayu sekelas tentang
ANGKOR

FUNAN

deng an raka n
(b) Bincangkan Tenggara yang
Penjelasan
LAUT
CHINA

ra Asia
SELATAN

nega
negara dan ibu raikannya.
KEDAH TUA

SE
Kemudian, sena
GANGGA NAGARA

LA
T
ME
ada pada hari ini. incangan di dalam kelas.

LA
Apakah elemen

KA
SRIVIJAYA

hasil perb
(c) Kongsikan
kewarganegaraan dan
nilai sivik yang anda
tersurat LAUTAN
HINDI
MAJAPAHIT

N
19
dapati?
1. Menghuraikan kepentingan kedudukan Penjelasan
strategik yang menyumbang kepada
kemajuan sesebuah kerajaan.
2. Menerangkan kepentingan kebijaksanaan
tersirat Perkem
pemimpin untuk memajukan negara.
bangan
Keunikan Sosiob
3. Menghubungkaitkan kepentingan udaya
menghargai kegemilangan kerajaan sangat be perkembangan
rn sosiobu
Alam Melayu dengan pembentukan seni bina ilai. Perkemba daya mas
ya
. ngan ter
sebut da rakat kerajaan Al
IT
jati diri. pat dilih
4. Merumuskan kebanggaan terhadap 1. Sistem at dalam am Melayu mer
aspek tu up
kelangsungan warisan kerajaan Alam Masyara Tulisan dan Ba lisan, ba akan warisan ya
kat kera hasa hasa, pe ng
[Sumber: Adaptasi daripada Nik Hassan Shuhaimi Melayu. telah m jaan Alam rsuratan
en dan
Nik Abdul Rahman (et.al), Asal Usul Melayu,
untuk m gadaptasi peng Melayu
Induknya di Benua Sunda, Tanjung Malim: em ar
Universiti Pendidikan Sultan Idris, 2016, hlm. 15] tulisan da perkembangka uh luar
n n sistem
Palava da bahasa merek
n a. Hikayat
India di Kawi yang be Tulisan Am
karya pe ir Hamzah,
gunaka rasal da rsu
se ba ga i n deng
an
ri bahasa M ratan dalam
m
Kemahiran Pemikiran tempatan ed iu m tu lis an meluas ditulis de elayu dan
ngan tul
GA Sejarah yang anda juga hu dan Sanskrit. ba ha sa Jawi. isan
ruf-huruf De
RA dapati: sehingga Arab di mikian (Sumber:
ter se dan NazeeJuffri Supa’at
yang men bentuknya tu suaikan rah Gopa
jadi waris lisan Ja Aksara ul,
masyara wi Me
Melayu, njejaki Tulisan
1. Memahami kronologi perkembangan kat Mela an sistem tulisan Singapu
UA kerajaan Alam Melayu. yu hingga Nationa
l ra:
2. Persur kini. 2009, hlmLibrary Board,
2. Meneroka bukti kewujudan kerajaan atan . 96)
Alam Melayu. M as ya
ra ka
3. Membuat interpretasi konsep Alam pe rs ur at t ke ra ja an A
an la m Mel
Melayu. lahir kary . Pa da aw al ayu tela
a- ny h
Gapura Bajang Ratu
4. Membuat imaginasi sifat keterbukaan kerajaan- karya dalam be a, kegiatan ini mempamerkan
kerajaan nt berk ke
MAJAPAHIT kerajaan Alam Melayu dengan kerajaan Melayu uk manuskrip. Ke embang dalam intelektualan m
Angkor Wat . unikan in bentuk ba elalui ke
luar yang sezaman. telektual tu giat
ANGKOR 5. Membuat rasionalisasi hubungan 3. Seni
Bina ini diwa bersurat sehing an
s risi dan ga
kerajaan Alam Melayu dengan kerajaan K em ah diteruska lah
SRIVIJAYA ira n oleh
luar yang sezaman. keunikan n da la m se ni
yang m
CHAMPA Melayu enjadi wa bi na m er up ak
. Se risan ke an
ke hi du pa ni bina dihasil
kan bagi rajaan Alam 3.1 Bahasa dan Tulisan
kegiatan n se pe rti da m
pertanian la m pe emudahkan
keagam , pe lay rk em ba
aan. Ke ar an, perd ng an
8 9 10 11 12 13 14 15 16 lembah hidupan ag an ga Pengenalan
su di pe n da
d kapal ya ngai melahirkan rsisiran pantai n
ng hand petukang dan
al. -petukang Perkembangan bahasa berkait rapat dengan perkembangan sistem tulisan. Sifat keterbukaan
masyarakat kerajaan Alam Melayu membolehkan sistem tulisan berkembang dalam kerajaan Funan,
3 Champa, Srivijaya, Angkor, Majapahit dan Kedah Tua. Penggunaan bahasa turut mengalami situasi
Glosari
A da pt as
yang sama.
i: pe ny Ukiran din
keadaan es ua ia n wa din g pa
yang ba
haru ata de ng an se su at risan seni da Angk
or
u berbez u Al am Mela bin a perkapala Thom mengga
a-beza. yu. n masyara Funan mb
(Sumber: Kerajaan kat keraj arkan Kerajaan Champa
Angkor, Michael Freem • Kerajaan Funan aan
menjadikan bahasa
KPS Bangko
k: River an dan Claude Jac
• Masyarakat kerajaan Champa menuturkan
Books LtdSanskrit qu sebagai bahasa utama. Hal bahasa Melayu Champa dan bahasa
Secara ., 2007, es, Ancient
berkum ini hlm. 89 dengan penemuan batu
dibuktikan Sanskrit. Hal ini dibuktikan dengan
tentang pu lan, deng )
pelbagai an men bersurat Funan bertarikh abad kedua. penemuan batu bersurat dalam kedua-dua
tulisan eroka bu
yang di kt i darip • Tulisan masyarakat Funan berasaskan bahasa.
gunaka
n oleh m ada pelbagai tulisan orang Hu yang menggunakan
asyaraka sumber, • Dalam aspek tulisan, masyarakat kerajaan
t keraja ku tulisan
an Alam mpu lkan m orang
ak India. Champa menggunakan tulisan Palava dan
M•elay lumat
Funan
u. Bentmenggunakan
angk . kalendar Saka tulisan Champa Kuno. Penggunaan tulisan
yang berasal an dari India. Palava dibuktikan dengan penemuan
inskripsi bertarikh abad keenam yang
Tahukah Anda? 63 ditulis oleh Raja Sambhuvarman.
• Agama Islam tersebar di Champa sejak
Maklumat tambahan bagi meningkatkan abad kelapan. Oleh itu, bahasa Melayu
Champa menjadi bahasa utama seiring
Tahukah Anda?
pemahaman murid terhadap sesuatu • Pendidikan masyarakat kerajaan Alam Melayu
dengan perkembangan tulisan Jawi.

berlaku kepada semua golongan masyarakat.

perkara. Murid digalakkan menggunakan • Golongan pemerintah seperti raja, kaum
kerabat dan bangsawan menerima pendidikan Batu bersurat tertua

pelbagai sumber untuk meneroka ilmu

berbahasa Melayu
formal yang berlangsung di istana. Proses Champa yang ditemukan
ini melahirkan golongan bijak pandai dan bertarikh abad keempat.
pujangga istana yang boleh menghasilkan karya (Sumber: Abdul Rahman
yang berkaitan. dalam bentuk batu bersurat dan manuskrip.
• Golongan diperintah, iaitu rakyat menerima
al-Ahmadi, “Aksara dan
Batu Bersurat Melayu
pendidikan tidak formal yang lebih mengkhusus Kuno”, Tradisi Penulisan
Manuskrip Melayu, Kuala
kepada kehidupan harian seperti ilmu Lumpur: Perpustakaan
ubat-ubatan, petua bercucuk tanam, ilmu Negara, 1997, hlm. 134)
pertukangan dan persenjataan serta adat resam.

Glosari Glosari

Menjelaskan maksud sesuatu perkataan Kalendar Saka: kalendar ini diperkenalkan oleh Raja Kanishka daripada Dinasti Kushan di utara
India pada tahun 78 M. Kalendar Saka ini mengandungi 12 bulan dalam setahun.
(Sumber: Paul Michel Munoz, Early Kingdoms of the Indonesian Archipelago and the Malay Peninsula, Singapura:

yang sukar difahami dalam teks bagi 40

Editions Didier Millet, 2006, hlm. 321)

meningkatkan kefahaman murid.

vii
    
65
13

4. Orang Laut
dan memainkan
taat setia kepada raja
Orang Laut memberikan kestabilan
dalam mengekalkan
peranan yang penting perdagangan
memastikan urusan
kerajaan, khasnya dalam an.
tanpa ganggu
dapat dijalankan dan penunjuk arah yang cekap
Mereka merupa kan pelayar
.
berdagang di Melaka
kepada pedagang yang a untuk
gungjawab sebagai tenter
Orang Laut juga bertang Melaka.
pedagang di perairan
menja min kesela matan
Ilustrasi menggambarka
n Orang Laut. QR Code    
Cerna Minda  
han
(Sumber: Muzium Negeri
Melaka)

Imbas kod menggunakan 13 IPIM alat 77

5. Kemudahan Pelabu
Menguji pengetahuan sedia dilengkapi dengan pelbag
ai kemudahan

peranti semasa untuk mendapatkan

Pelabuhan di Melaka termas uklah
pedag ang. Antara nya
yang menar ik minat

ada murid menerusi soalan

:
kemudahan yang berikut
g tempat menyim pan barang.
Gudan
pengan gkutan .
Kemud ahan
makanan dan minum
an.
maklumat tambahan dalam pelbagai
aras rendah dan sederhana
Kemudahan bekalan
Khidmat membaiki kapal.
Ilustrasi buruh
mengangkut baranga
n Tempat penginapan.
Syahbandar yang menjag
a kebajikan pedagang.
bentuk seperti video dan dokumen.
berkaitan teks.
ke gudang simpanan. at.
Kemudahan tempat beribad
[Sumber: Ahmad Sarji
of Malaysia, Singapu
(ed.), The Rulers
ra: Editions Didier
Millets, 2011, hlm. 130] Selat Melaka
Bertujuan menambah pengetahuan
asai perdagangan di
Melayu Melaka mengu yang unggu l.
Kejayaan Kesultanan
membolehkan kesulta
nan ini muncul sebaga
i pusat perdag angan
kerajaan Alam Melayu
sebagai pusat dan minat murid.  
Melak a juga berjay
a meneruskan tradisi
angsa. Sebagai rakyat
Malays ia, kita mesti bekerjasama untuk
gemilang pada Orang Laut  
perdagangan antarab
mengembalikan perana
n kita sebagai sebuah
kuasa perdagangan yang
30 95
masa kini. orang
Mengapakah empat
untuk
syahbandar dilantik
Cerna Minda yang
yang mengurus pedagang
rusan perdag angan ke Melaka ?
Apaka h aspek pengu kan datang
perdagangan dapat dijalan
menyebabkan aktiviti
dengan lancar di pelabuh
an Melaka?
KBAT
Aktiviti
ion) k
“Drama” (Dramatisat han Melaka yang bertaju
lakonkan situasi di pelabu
dan buat skrip untuk memajukan pelabuhan
Melaka”.
1. Bentuk kumpulan peranan penting dalam

Memfokuskan tahap
“Syahbandar memainkan
murid untuk menjadi syahbandar.
2. Pilih seorang .
di pelabuhan Melaka
3. Lakonkan situasi seperti 87

pemikiran aplikasi,    
Aktiviti 98
analisis, menilai dan
30 YOU TUBE
Merupakan gerak kerja berdasarkan pelbagai kaedah pembelajaran mencipta. Muri d
untuk membentuk murid yang kreatif dan saling bekerjasama. dirangsang menerusi
Aktiviti ini dijenamakan berdasarkan Pembelajaran Abad Ke-21 soalan berfikir aras
yang berpusatkan murid. Selain itu, terdapat aktiviti Cuba Buat tinggi.
yang menguji kemahiran daya cipta murid.

Imbas Kembali
Imba
s Kem
Diletakkan pada bahagian akhir setiap bab bagi membolehkan
murid mengimbas kembali topik yang telah dipelajari.
Keraja
an Al bali
am M
Konsep elayu
● Aspe Alam Mela
yu
● Aspe k Geografi
● Aspe k Bahasa
k Buda
ya

Kewu
jud
Melayu an Kerajaa
● Keraj n Alam
● Keraj aan Funan
1. Keraj
Lokasi: aan Funan

● Keraj aan Champa

Masa Lembah Sunga
: Abad i Meko
Pusat Pertam ng
Keraj a
aan: Vyadh
CHAMPA

● Keraj aan Srivijay

apura
ANGKOR
2. Keraj
Lokasi: aan Cham
pa

Angkor a
Masa Selatan dan
FUNAN

● Keraj aan Pema LAUT

Pusat
: Abad
Kedua tengah Vietna
SELAT

3. Keraj Keraj
KEDAH CHINA
GANGGATUA SELATAN
aan: Indrap m.
Lokasi: aan Srivij

● Keraj aan Majapah

MELAKA

hama
NAGARA

aya ura
Musi, Lembah Sunga
SRIVIJAYA

Pemahaman dan Pemikiran Kritis

Sumatera 4. Keraj

● Keraj aan Kedah5. it

Tua
Masa
Pusat
Palem
: Abad
Keraj n dan
Ketujuh
aan:
i
Lokasi: aan Angkor
Masa Lembah Sunga

aan Ga
ngga Na
bang
LAUTAN
HINDI Pemik Pusat
: Abad
Keraj
Kesem
bilan
aan: Harih
i Meko
ng

gara Keraja
an-ker
MAJAPAH
IT

5. Keraj iran K aralay

a

6. Keraj
Lokasi: aan Kedah
Masa Sungai Mas Tua
ajaan
awal Alam
Melay
u.
Lokasi: aan Majapahit

Masa
Lemb
Jawa Timur
: Abad
.
ah Sunga
i Brant
as,
ritis
Merupakan pelbagai bentuk latihan bagi mengukur
: Abad Pusat Ke-13
Pusat Kelim dan Sungai Keraj
aan: Kota
Ke ra
Keraj a Bujan
dan Pengk aan: Kamp g. Trowu
ja alan Bujan ung Sunga lan

yang M an Al am M
g. i Mas
Tenasse
rim
Kepulaua
Nicobar n

● Kemaasyhur elayu Kedah 7. Keraj

Lokasi: aan Gang
SELA

Tua
ga
Filipina
tengah Pantai barat Nagara

penguasaan murid terhadap kandungan bab yang

T MEL

Tanah

syhura
Melayu
Gangga
Tanah bahag
Masa ian
: Abad Melayu.
AKA

Nama
Nagara

n :
Pusat
Keraj
Keena
aan: Pangk
m
alan
Papua
New
Guinea

dipelajari. Penilaian meliputi pelbagai aras pemikiran Contoh

Kepulaua
Solomon n

Selatan
Myanm
ar
Segent Kembo
Kra ing ja
Vietnam

Kerajaa Cakn
Filipina

Kerajaa n Alam MUTARA

Skema
AMERIKA

elayu
Nama
:
Mal
Singap
ays
Brunei
ia
a dan
● Hu n Luar ya
ura

bagi menggalakkan murid berfikir secara kritis.

bu ng
dan Cerm
● Hu ngan Perda Sezaman inan S
Indone
sia

bu ga ejarah
● Hu ngan Keagam ngan
Jawapan
Keraj
Uthm aan Turki
bungan
Diploma aan
aniya
h
Nilai,
Patrioti
tik Apabi sme da
Empa
yar Mong
la ol
n Iktiba
AFRIKA
persam mempelajar r
aan am i
Pemaha alan bud budaya ser
Nama akan kegman sejarah aya masya umpun, kit
Kesultanan
Bab ini
Taiwan
AME
:
RIKA Delhi

tel ah
SELATA
kew ujudan rakat. a memp
Tanah Papua

em
Angkor
aspek menje ilan
New

Berda
N Melayu

ChamHu eroleh
gan ant gan negara
Guinea

pa bun
ge las sar keraja
Madag

dan me ografi, keser kan bahawa kan gambar

askar

menja ara . an Ala penget

(a) Na Alam di linkan ker m Me ahuan
Melay njadi masyh umpu(b) kerjas ajaan Alam
Austra

Melay atas, jawab layu dap tentan

lia

nan bamakan tok

Majap Kepula

g
ahit Pasifik uan

u untuk ur. u
hasa da oh di merup soalan am a dan ber Me at melah New

mengad Ke(c) gemiPa lay

Zealan

kegemi dan sifat ter u dengan irkan ras

d

n buda atas yan

kan gam ak yan
langan
kerajaanakan hubu Nylan
atagan bar ya. Ke ganmelin gkunga g berikut: kerajaraanBajan buka unt keraja a bangga
Gapu

ngankan ini juga tok nta uk kem an luar me

g Ratu,
pendap oh raj ataaan krifkan kawa Majap

dikaitdi
ahit.
Alam ini tel n konsesan akmura ndidik
6. Melay dengan keat tok oh ka
rajaan lainn ten
s den gan
de an petame ah p Al ngya Dir n negara kita aga
20 Kerajaanu dalam
luar. Ba ngtang ko kense geonc graapaiam ke
Me lua
ilay
das da
un me lamlua
Ke . r
tinggi Al am asp ek ter bu
b seteru p Alkaam Sik ap fi di ge
seb mi ng rga
yang set Melaype antolke elahnlangan ikut asp
u merintahan sny ahl Meera nsi
raj ya. ek geo
anding juga me dan ek akek akian
keluar lay uaandan ber
berAl baik-b grafi.
dengan rupaka on i.eluarg memb ga aka
incn me dasam arkan aik
Berda keraja n kerajaom
(a) Se
sarkan
nar
(b) Ny aikan ker
pernyata

aja
an di ata

(c) Pa atakan kegem an luar yan

s, jawab
an lua

soalan
r yang

yang ber
an yan aan. angkngu
lain.
g pentin
g dan
an kuhkan
memp
aspekdengan

unyai
insgeo

tamadu
grafi. Sebag
titusi

n
ai
berban warganeg
dalam
gga ker
me
Negar

ara
a

ana neg Malaysia

,
Cakna dan Cerminan Sejarah
Melibatkan tiga unsur, iaitu nilai, patriotisme dan
da pen ilang g sezam ikut: de ng an njalinkan ara kita ber kita harus
keraja dapat anda, an kerajaan an den
gan me nja
ne ga ra hubung
lua r.
sifa
an per t terbuka
an Alam bag Alam keraja ga imej
7. Se
cara ber Melay aimanakah Melay an
u dalam Alam Me antara
ban baik neg Ol eh itu , sahabatan
kump u? kit a dapat lay gsa . ara di mata kit a pe rlu
China
dan Ind ulan, hasilk mener aspek perlua u pada abad masya
ia. an sat usk an san ku per tama. rakat
Aspek kegem
(a) Be perbin u bu ilangan asa.
ntu cangan letin tentan
(b) Ca k hubung
ra
(c) Tu penghantara
juan jal
an.
n
inan hu utusan.
bungan.
buletin g hu
hendak bungan ker
lah me
ngand
ajaan
Al
ungi per am Melay
tamadu
n
iktibar. Murid membuat perkaitan terhadap kandungan
pembelajaran dengan diri, keluarga dan tindakan
22 kara yan u den
g beriku gan
t:

sebagai warganegara. Murid diterapkan perasaan

Jalinan
of Sou persahabatan
theast
Asian antara neg
cinta akan negara dan berasa bangga sebagai rakyat
Malaysia yang kaya dengan warisan tradisi.
dalam
mema
jukan Nations) den ara ASEAN
negara gan neg (Pertu
masin buh
g-masi ara maju dap an Negar
ng. at memb a-Negara
erikan As
faedah ia Tenggara
kepada - The
kedua- Ass
dua bel ociation
ah pih
ak

23

Diharapkan penyediaan Buku Teks Sejarah Tingkatan 2 ini membantu guru dan murid mencapai matlamat
dan objektif mata pelajaran Sejarah, KSSM dan Falsafah Pendidikan Negara.

Dr. Suffian bin Mansor

Dr. Mardiana binti Nordin
Ahmad Salehee bin Abdul
Ishak bin Saidoo

viii
 Jejak Pembelajaran
2
5

PA
AM
CH

AN
GK
O R

FU
NA
N UT
LA INA AN
CH LAT
4
SE

A A RA
TU NAG
H
DA GA
KE NG
SELA GA
TM
ELAK
A
YA
IJA
IV
SR IT
H
PA
JA
MA

UT
LA DI
HIN
AN 3
8

a r a
e g
n N 7

s a
a ri 10

W
6