‫‪[ADME‬ویرایش]‬ ‫چهار مرحله فارماکوکینتیک‬

‫منحنی غلظت پالسمایی بر زمان یک دارو پس از تزریق وریدی ‪IV‬‬

‫در فارماکوکینتیک چهار مرحله (حوزٔه مطالعاتی) در نظر گرفته می‌شود‪ ADME.‬سرنام چهار کلمٔه جذب‪ ،‬توزیع‪ ،‬متابولیزم‪ ،‬دفع می‌باشد‪.‬‬
‫[ ‪]۳‬‬

‫جذب[ویرایش]‬
‫فاز جذب(‪ )Absorption‬فرایند ورود و گذشتن دارو از مسیر تجویز شده به درون جریان خون و پالسما است‪ .‬این فاز نخستین بستگی‬
‫[ ‪]۴‬‬
‫به چند عامل دارد‪:‬‬

‫میزان انحالل‌پذیری لیپیدی (لیپیدوسولوشن) دارو نخستین عامل است چراکه یک داروی محلول در چربی مشکل کمتری برای عبور‬ ‫‪‬‬
‫از غشاهای بیولوژیکی داشته و به راحتی می‌تواند از الیه فسفولیپید گذر کند‪ ،‬بنابراین بهتر از طریق پوسته و غشاهای مخاطی جذب‬
‫می‌شود‪ .‬در مقابل‪ ،‬یک ماده محلول‌درآب‪ ،‬به ماندن در محیط آبکی تمایل داشته و به راحتی از غشا عبور نمی‌کند که باید از‬
‫مکانیزم انتشارتسهیل‌شده‪ ،‬انتقال فعال یا اندوسیتوز استفاده کند‪.‬‬
‫میزان پی‌هاش عامل مهم بعدی است‪ .‬یک داروی اسیدی مانند آسپرین در معده بهتر جذب می‌شود تا در محیط قلیایی مثل روده و‬ ‫‪‬‬
‫برعکس داروی قلیایی پتیدین در روده بیشترین جذب را دارد‪.‬‬
‫حجم خون در گردش ناحیه تجویز دارو (مانند زیر زبان) اگر زیاد بوده یا اگر تعداد زیادی از عروق خونی در محل ورود دارو وجود‬ ‫‪‬‬
‫داشته‌باشد یا سطح جذب‌کننده بسیار بزرگ باشد‪ ،‬دارو با سرعت بیشتری جذب می‌شود‪.‬‬
‫دمای بدن یا ناحیه تجویز دارو عامل دیگر است‪ .‬اگر این دما در سطح محل تجویز زیاد باشد‪ ،‬بدن برای دفاع در برابر دمای اضافی‪،‬‬ ‫‪‬‬
‫از پدیده گشادشدن رگ (وازودیالتاسیون) در جهت دفع گرمای اضافی استفاده کرده که پی‌آمد آن افزایش در کالیبر و گنجایش عروق‬
‫خونی و به همراه آن افزایش سرعت جذب دارو خواهد بود‪.‬‬
‫عملکرد و وظیفه دارو عامل دیگری است که مد نظر قرار می‌گیرد‪ .‬به عنوان مثال برخی از داروهای تنگ‌کننده‌عروق به محض‬ ‫‪‬‬
‫تجویز (ورود به بدن) با عملکرد موقتی در موضع و با محدودکردن اندازه‌رگ‌ها و در نتیجه کند شدن جذب در آن‌ها وجود دارند و‬
‫گاهی پزشک می‌تواند از این پدیده بهره‌برداری کند‪ ،‬برای مثال برخی بی‌حس‌کننده‌های موضعی را به همراه داروهای آلفا‪-۱‬آدرنرژیک‬
‫(اپی‌نفرین‪ ،‬نوراپی‌نفرین‪ ،‬سینفرین) که تنگ‌کننده عروق هستند برای کند کردن جذب و تداوم اثر دارو در موضع مورد نیاز به‌کار‬
‫می‌برند‪.‬‬

‫توزیع[ویرایش]‬
‫توزیع(‪ )Distribution‬نفوذ و انتشار مواد دارویی به داخل بافت‌ها و مایع بین سلولی است‪.‬‬
‫[ ‪]۵‬‬

‫زیست‌ترادیسی[ویرایش]‬
‫زیست‌ترادیسی یا به‌زبان ساده‌تر متابولیزم و شکسته شدن مواد دارویی به اجزای عمل‌کننده است‪ .‬داروی وارد شده به بدن در دو فاز‬
‫[ ‪]۶‬‬
‫(روند) متابولیز می‌شود‪ .‬ابتدا شکسته شده (اکسیداسیون‪ ،‬هیدرولیز و غیره) و سپس با مواد دیگر ترکیب می‌شود‪.‬‬

‫دفع[ویرایش]‬
‫دفع فرایند پاکسازی و حذف باقی‌ماندٔه مواد دارویی از بدن و خارج نمودن آن است‪.‬‬
‫در موارد نادر مادٔه دارویی درون بافت مانده و دفع نمی‌شود‪.‬‬