სასწავლო სასოფლო-სამეურნეომცენარეთა გენეტიკა, სელექცია

კურსის
სახელწოდება
კოდი B1140603005
სასწავლო ფაკულტეტი: ტექნოლოგიური
კურსისსტატუსი სწავლების საფეხური: უმაღლესი განათლების I საფეხური/ბაკალავრიატი
საგანმანათლებლო პროგრამა:აგრარული ტექნოლოგიები
სემესტრი: 3
სტატუსი: ძირითადი
ავტორ(ებ)ი შოთა ლამპარაძე- ასოც. პროფესორი, სოფლის მეურნეობის აკადემიური დოქტორი.
აგროტექნოლოგიისა და აგროინჟინერიის დეპარტამენტი
მობ. 577 17 97 32; 599 19 18 65. ელ.ფოსტა: shota.lamparadze@bsu.edu.ge
სასწავლოკურსისმი შეასწავლოს სტუდენტებს გენეტიკა-სელექციის ტრადიციული და თანამედროვე მეთოდები,
ზანი მემკვიდრეობისა და ცვალებადობის სახეები, მუტაციათა კლასიფიკაცია, სელექციისათვის
საწყისი მასალა, სელექციური ჯიშების მორფო-ბიოლოგიური და სამეურნეო თავისებურებანი,
სხვადასხვა კულტურათა სელექციის ძირითადი მიმართულებანი, მცენარეთა გამრავლების
მეთოდები, ჰიბრიდიზაციის ჩატარების ტექნიკა, ჰეტეროზის, პოლიპლოიდიის,
ექსპერიმენტულიმუტაგენეზის და გამორჩევის როლი სასელექციო მუშაობაში. ასევე
გაუმჯობესებული ან სრულიად ახალი ჯიშების პირველადი შეფასება
კრედიტების ECTS კრედიტი : 5
რაოდენობა და საკონტაქტო საათების რაოდენობა : 60 სთ
საათების სტუდენტის დამოუკიდებელი სამუშაოსათვის განკუთვნილი საათების რაოდენობა : 65 სთ
განაწილება
სტუდენტის
დატვირთვის
შესაბამისად
სასწავლო კურსის საკონტაქტო - 60 სთ
ფორმატი ა) ლექცია – 25სთ (I-XVI კვირა);
ბ) პრაქტიკული 32სთ (I-XVI კვირა);
გ) შუალედური გამოცდა - 1 სთ (IX კვირა);
დ) დასკვნითი გამოცდა - 2 სთ (ХVII-ХХკვირა)
დამოუკიდებელი მუშაობა – 65სთ;
ა) მზადება ჯგუფში მუშაობისთვის(პრაქტიკული მუშაობისთვის) - 33სთ;
ბ) მზადება შუალედური გამოცდისთვის – 7სთ;
გ) რეფერატის მომზადება და დაცვა-10სთ;
დ) მზადება დასკვნითი გამოცდისთვის – 15სთ.
დაშვების ბოტანიკა
წინაპირობები
შინაარსი იხ. დანართი 1
სწავლება-სწავლის ლექცია:
მეთოდი და - ვერბალური ანუ ზეპირსიტყვიერი მეთოდი;
შესაბამისი - დემონსტრირება;
აქტივობები პრაქტიკული:
- დემონსტრირება;
- აქტივობა პრაქტიკული მუშაობისას;
- პრეზენტაცია;
სტუდენტის საბოლოო შეფასება წარმოადგენს შუალედური შეფასებისა და დასკვნითი შეფასების
ჯამს:
1.შუალედური შეფასება - 60 ქულა:
1.1. შუალედური გამოცდა - 20 ქულა;
1.2. მიმდინარე შეფასებები - 40 ქულა:
1.2.1. ზეპირი გამოკითხვები - 15ქულა;
1.2.2. წერითი გამოკითხვები - 15ქულა;
2. შეფასების სხვა სახის მეთოდი – 10 ქულა;
2.1. რეფერატის მომზადება და დაცვა - 10ქულა
3.დასკვნითი გამოცდა - 40 ქულა
 შეფასების რაოდ შეფას ქულა შეფასები შეფასების კრიტერიუმები
კომპონენტები და ენობა ება თა ს დრო
მეთოდები ჯამი
ცოდნისშეფასებისფ 1.მიმდინარე შეფასებები 40ქულა
ორმები, შეფასების კომპონენტები და მეთოდები
კომპონენტები,
მეთოდები 1.1.ზეპირი გამოკითხვები 15
დაკრიტერიუმები აქტივობა პრაქტიკულ 3 5 15 I-IV, VI- 1. აკადემიური მომზადების
სამუშაოზე VIII, ХI- დონე, პრაქტიკული სამუშაოს
ХIV, შესრულების ხარისხი,
პრაქრიკული უნარ-ჩვევები.
(თეორიული ცოდნის პრაქტიკაში
გამოყენების უნარი) – 2 ქ.
2. ჩართვა დისკუსიებში -2 ქ.
3. მიღებული შედეგების
ანალიზი - 1 ქ.
1.2. წერითი გამოკითხვები 15
5 საკითხი (ღია 3 5 15 V, Х, ХV პასუხი სრულია - 1 ქ.,
ტესტი) პასუხი გაცემულია ნაწილობრივ
- 0,5 ქულა, პასუხი არასწორია - 0
ქულა
2.შეფასების სხვა სახის მეთოდი 10
რეფერატის 1 10 10 XVI 1. თემის აქტუალობის წარმოჩენა
მომზადება და დაცვა - 2 ქულა;
2. აკადემიური დონე - 2 ქულა;
3. წარდგენის კულტურა - 2
ქულა;
4. ვიზუალური გაფორმება,
სტრუქტურა - 2 ქულა;
5. კითხვაზე პასუხის გაცემის
უნარი - 2 ქულა;
3.შუალედური 1 20 20 IX (20 ტესტი - თითოეული 0,5
გამოცდა ქულიანი, სულ 10 ქულა, 2 თემა -
თითოეული 5 ქულა, სულ 10
ქულა)
4.დასკვნითი გამოცდა 1 40 40 XVII- XX კომბინირებული შეფასება.
კრიტერიუმები იხილეთ ქვემოთ
სულ 100 ქულა

გამოცდა ტარდება წერითი და ტესტური ფორმით (40 ტესტი0,5 ქულიანი თითოეული, სულ - 20
ქულა) და წერითი (4 თემა, თითოეული 5ქულიანი, სულ 20 ქულა).
შეფასების კრიტერიუმები - (მაქსიმალური20 ქულა; 1 საკითხი -5 ქულა
5 ქულა: პასუხი სრულია, საკითხი ზუსტად და ამომწურავად არის გადმოცემული,
ტერმინოლოგია დაცულია. სტუდენტი კარგად ფლობს სილაბუსით გათვალისწინებულ
განვლილ მასალას, ღრმად და საფუძვლიანად აქვს ათვისებული როგორც ძირითადი, ისე
დამხმარე ლიტერატურა.
4 ქულა: პასუხი გაცემულია ყველა კითხვაზე, მაგრამ შეკვეცილია; ტერმინოლოგიურად
გამართულია; არსებითი შეცდომა არ არის; სტუდენტი კარგად ფლობს სილაბუსით
გათვალისწინებულ განვლილ მასალას; ათვისებული აქვს ძირითადი ლიტერატურა.
3 ქულა: პასუხი არასრულია; საკითხი დამაკმაყოფილებლად არის გადმოცემული;
ტერმინოლოგია ნაკლოვანია; სტუდენტი ფლობს სილაბუსით გათვალისწინებულ მასალას,
მაგრამ აღინიშნება მცირეოდენი შეცდომები.
2 ქულა: პასუხი არასრულია; ტერმინოლოგია მცდარია; საკითხის შესაბამისი მასალა
გადმოცემულია ზოგადად და ნაწილობრივ; სტუდენტს არასაკმარისად აქვს ათვისებული
ძირითადი ლიტერატურა; აღინიშნება რამდენიმე არსებითი შეცდომა.
1 ქულა: პასუხი ნაკლოვანია; ტერმინოლოგია არ არის გამოყენებული, ან არ არის შესაბამისი;
 პასუხი არსებითად მცდარია. გადმოცემულია საკითხის შესაბამისი მასალის მხოლოდ
ცალკეული ფრაგმენტები.
0 ქულა: პასუხი საკითხის შესაბამისი არ არის ან საერთოდ არაა მოცემული.

დასკვნით გამოცდაზე დაშვების წინაპირობა:

 სტუდენტი ვალდებულია დაესწროს სალექციო მეცადინეობების მინიმუმ 50%-ს,
წინააღმდეგ შემთხვევაში იგი დასკვნით გამოცდაზე არ დაიშვება.
 შუალედური შეფასების მინიმალური კომპეტენციის ზღვარი არის 21 ქულა, ხოლო
დასკვნითი გამოცდის მინიმალური კომპეტენციის ზღვარი 20 ქულა;

სტუდენტის საბოლოო შეფასება:

 სტუდენტს სასწავლო კურსი ათვისებულად ჩაეთვლება, თუ ის მიიღებს ერთ-ერთს
შემდეგი დადებითი შეფასებებიდან: ა) (A) ფრიადი - 91 ქულა და მეტი; ბ) (B) ძალიან
კარგი - 81-90 ქულა; გ) (C) კარგი - 71-80 ქულა; დ) (D) დამაკმაყოფილებელი - 61-70
ქულა; ე) (E) საკმარისი - 51-60 ქულა.
 უარყოფითი შეფასებებია: (FX) ვერ ჩააბარა - 41-50 ქულის მიღების შემთხვევაში
სტუდენტს უფლება ეძლევა დამატებით გამოცდაზე ერთხელ კიდევ გავიდეს. (F)
ჩაიჭრა - 40 ქულის ან ნაკლების მიღებისას სტუდენტს საგანი თავიდან აქვს შესასწავლი
სწავლის შედეგები აქვს ფართო ცოდნა გენეტიკა-სელექციის ტრადიციული და თანამედროვე მეთოდების,
მემკვიდრეობისა და ცვალებადობის სახეების, მუტაციათა კლასიფიკაციის, სელექციისათვის
საწყისი მასალის, სელექციური ჯიშების მორფო-ბიოლოგიური და სამეურნეო თავისებურებების,
სხვადასხვა კულტურათა სელექციის ძირითადი მიმართულებების, მცენარეთა გამრავლების
მეთოდების, ჰიბრიდიზაციის ჩატარების ტექნიკის, ჰეტეროზისის, პოლიპლოიდიის,
ექსპერიმენტული მუტაგენეზის და გამორჩევის როლის შესახებ სასელექციო მუშაობაში.
შეუძლია გაუმჯობესებული ან სრულიად ახალი ჯიშების პირველად შეფასება.
დამოუკიდებლად შეუძლია ინფორმაციის მოპოვება, ანალიზების გაკეთება და დასაბუთებული
დასკვნების ჩამოყალიბება. მიღებული მონაცემებით რეფერატის მომზადება და პრეზენტაცია;
შეუძლია ინფორმაციის სპეციალისტებისა და არასპეციალისტებისათვის გადაცემა ქართულ
ენაზე ზეპირად და საინფორმაციო და საკომუნიკაციო ტექნოლოგიების გამოყენება;
აცნობიერებს სასწავლო კურსის შესწავლით მიღებული ცოდნის მნიშვნელობას და მის
გამოყენებას სოფლის მეურნეობის განვითარების ინტენსიფიკაციაში.
ძირითადილიტერა 1. ა.შათირიშვილი., ნ. დვალიშვილი - ზოგადი გენეტიკა. თბილისი, 2015, 322გვ.
ტურა 2. ა. დიასამიძე., ქ. დოლიძე, ზოგადი გენეტიკა. ბათუმი, 2003, 493 გვ.
3. პ. ნასყიდაშვილი და სხვ. კულტურულ მცენარეთა სელექცია, მეთესლეობა და
თესლმცოდნეობა. თბილისი , 2002, 590 გვ
4. ფ. მამფორია, სუბტროპიკულ მცენარეთა სელექცია. თბილისი, 1975 . 366 გვ
დამხმარე 5. ვ. ქობალია, - სუბტროპიკულ მცენარეთა ზოგადი სელექცია, მეთესლეობა და
ლიტერატურა ჯიშთმცოდნეობა. ქუთაისი, 2015, 309 გვ.
6. რ. ჯაბნიძე, ჩაი და ციტრუსები. თბილისი, 2004, 655 გვ.
7. ც. სამადაშვილი და სხვ. - მცენარეთა გენეტიკის საფუძვლები. თბილისი, 2004, 292გვ.
8. ზ. აბრამოვა, ო. კარლინსკი გენეტიკის პრაქტიკუმი. თბილისი, 1990, 189გვ.
 დანართი 1
შინაარსი
კვირა საათებიუს რაოდენობა
თემა ლიტერატურა
ლექც პრაქტ
I. გენეტიკის საგანი და ამოცანები, ცნება მემკვიდრეობისა და 1 [2] გვ.5-9
ცვალებადობის შესახებ. [1] გვ.3-5
II. უსქესო გამრავლების ციტოლოგიური საფუძვლები, მიტოზი 2 [1] გვ.31-35
ვიდეო მასალის საშუყალებით მიტოზის ფაზების ჩვენება და [2] გვ.67-71
მათი ჩახატვა 2 [7] გვ.45-50
III. სქესობრივი გამრავლება და მისი ციტოლოგიური 2 [1] გვ.37-41
საფუძვლები, მეიოზი [2] გვ.71-78
ვიდეო მასალის საშუყალებით მეიოზის ფაზების ჩვენება და [7] გვ.52-56
მათი ჩახატვა 2
მემკვიდრეობის კანონზომიერებანი 2 [2]გვ.98-115
IV.
ვიდეო მასალების ჩვენება 2 [8]გვ.60-72
V. ცვალებადობა და მისი სახეები 2 [2] გვ. 190-235
მუტანტური ფორმების მიღების ზოგიერთი მეთოდის გაცნობა
და მათი აღწერა. (ტექნოლოგიური ფაკულტეტის აგრარული
მიმართულების სასწავლო კორპუსის მიმდებარე ტერიტორია,
ჩაქვის ციტრუსოვანთა საკოლექციო ნაკვეთი) 4
VI. სელექციის რაობა და მისი შესწავლის საგანი, სელექციური 2 [4] გვ.5-7;
ჯიშების მნიშვნელობა 36-41
სელექციური ჯიშების გაცნობა და მორფო-ბიოლოგიური
დახასიათება.(ჩაქვის ციტრუსოვანი კულტურების
სადემონსტრაციო-სანერგე მეურნეობა, გვარსა-ხუცუბნის ვაზისა 4
და ხეხილოვანი კულტურების სადემონსტრაციო სანერგე
მნეურნეობა)
VII. მცენარეთა სისტემატიკა, როგორც სელექციისთვის საწყისი 1 [4] გვ.43-46
მასალის შესწავლის ერთ-ერთი მეთოდი
VIII. სხვადასხვა კულტურათა სელექციის ძირითადი 2 [3] გვ.61-81
მიმართულებანი და მიღწევები
IX. შუალედური გამოცდა 1
X. მცენარეთა გამრავლების ტიპები, მათი სელექციური 2 [3] გვ. 132-141;
თავისებურება [6] გვ.457-462
მყნობის, დაკალმების და გადაწიდნვის მეთოდების გაცნობა.
(ბსუ-ს ტექნოლოგიური ფაკულტეტის სათბური) 4
XI. ჰიბრიდიზაციის მეთოდის მნიშვნელობა, ცნება ჰიბრიდის 2 [3] გვ.143-149;
შესახებ. [5] გვ.71-72
ჰიბრიდიზაციის ჩატარების ტექნიკა (ბსუ-ს ტექნოლოგიური
ფაკულტეტუს სათბური,ა(ა)იპ აგროსერვისცენტრის ჩაქვის
ციტრუსოვანი კულტურების სადემონსტრაციო-სანერგე 4
მეურნეობა)
XII. ჰეტეროზისი და მისი გამოყენება სელექციაში 1 [3] გვ.238-244
ვიდეო მასალების საშუალებით ჰეტეროზისული ჰიბრიდების
დემონსტრირება 2
XIII. პოლიპლიოდიის ტიპები და მათი სელექციური ღირებულება 1 [3] გვ.283-306
ვიდეო მასალების გამოყენებით პოლიპლოიდური ფორმების
დემონსტრირება და მათი აღწერა 2
XIV. ექსპერიმენტული მუტაგენეზი და მისი გამოყენება 2 [3] გვ.306-328
 სელექციაში
ვიდეო მასალების საშუალებით ინდუცირებული
ახალწარმოქმნების დემონსტრირება და მათი აღწერა 2
XV. გამორჩევის როლი და მნიშვნელობა სასელექციო მუშაობაში. 1 [3] გვ. 328-358

XVI. გაუმჯობესებული ან სრულიად ახალი ჯიშების პირველადი 2 [4] გვ. 210-233

შეფასება.
ჯიშების მორფო-ბიოლოგიური და სამეურნეო დახასიათება
(ა(ა)იპ აგროსერვისცენტრის ჩაქვის ციტრუსოვანი კულტურების 4
სადემონსტრაციო-სანერგე მეურნეობა, ქობულეთის გვარა-
ხუცუბნის ვაზისა და ხეხილოვანი კულტურების
სადემონსტრაციო სანერგე მეურნეობა)

პრეზენტაცია
XVII-XX. დასკვნითი გამოცდა 2