‫وزارت تحصیالت عالی‬

‫معینیت علمی‬
‫ریاست انکشاف برنامه های علمی‬

‫نصاب تحصیلی رشته کیمیا‬

‫برای پوهنتون و پوهنځی های تعلیم و تربیه افغانستان‬

‫‪1398‬‬
 ‫پیام مقام محترم وزارت تحصیالت عالی‬
‫نیروی بشری آموزش دیده و متخصص یکی از عناصر اصلی توسعه سیاسی‪ ،‬اجتماعی و اقتصادی کشورها شمرده می شود‪ .‬بدون‬
‫تردید انکشاف همه جانبه افغانستان عزیز بدون حضور منابع بشری متخصص و متعهد امکان پذیر نخواهد بود‪ .‬وزارت تحصیالت عالی‬
‫افغانستان و نهاد های مربوط آن مسئولیت آموزش و تربیه متخصصین را در رشته ها و عرصه های مختلف با فراهم آوری امکانات‬
‫مساعد و مناسب تحصیالت عالی عهده دار می باشد‪ .‬تحصیالت عالی ستندرد و معیاری وابسته است به نصاب تحصیلی عالی‪ ،‬بروز و‬
‫جامع که مبتنی بر نیازمندی محصالن درجامعه‪ ،‬منطقه و جهان و با معیار های قبول شده ملی و بین المللی تنظیم گردیده باشد‪.‬‬
‫وزارت تحصیالت عالی افغانستان به منظور تحقق این امر مهم با وجود چالش های فراوان‪ ،‬گام های مؤثر و مفیدی را در جهت معیاری‬
‫ساختن نظام تحصیلی کشور برداشته است‪ .‬ما کامالً باورمند هستیم که مردم افغانستان شایسته آن گونه تحصیالت عالی با کیفیتی‬
‫است که از اعتبار جهانی برخوردار بوده و پاسخگوی نیاز های اساسی بازار کار افغانستان باشد‪ .‬برای نیل به این اهداف واال داشتن‬
‫نصاب درسی هماهنگ با معیارهای جهانی‪ ،‬افغانستان شمول و کاربردی‪ ،‬امر حتمی و الزامی محسوب میشود‪.‬‬
‫در پالن استراتژیک ملی وزارت تحصیالت عالی‪ ،‬تدوین نصاب تحصیلی معیاری برای تمام رشته های تحصیلی به عنوان‬
‫یکی از اهداف اصلی مطمع نظر بوده و به همین جهت به کمیسیون ملی نصاب تحصیلی وظیفه سپرده شد تا در این مورد رهنمودی‬
‫را تدوین نموده و در روشنائی آن روند انکشاف و بازنگری نصاب تمامی رشته های تحصیلی کشور راآغاز نماید‪.‬‬
‫خوشبختانه پروسه انکشاف و بازنگری نصاب های تحصیلی حدود دو سال قبل در تمام رشته ها از مرحله نیاز سنجی از‬
‫سطح دیپارتمنت ها‪ ،‬پوهنحُی ها‪ ،‬پوهنتون ها‪ ،‬جوانب ذیدخل در نهاد های دولتی و خصوصی آغاز و همچنان مدل های متعددی‬
‫سایر کشورها نیز مورد مطالعه و بررسی قرار گرفت و نصاب های یک تعداد رشته ها تکمیل و به منصه تطبیق قرار گرفت‪.‬‬
‫اینک مسرت داری م که در تداوم این پروسه‪ ،‬انکشاف و بازنگری نصاب های تحصیلی رشته های مختلف تعلیم وتربیه‬
‫پوهنتون های کشور؛ مبتنی بر رهنمود جدید‪ ،‬با همت و همکاری همه جانبه مسئولین و اعضای کادر علمی پوهنحُی های تعلیم‬
‫وتربیه پوهنتون های دولتی و خصوصی کشور تحت نظر کمیسیون ملی نصاب تحصیلی تکمیل و آماده تطبیق گردیده است‪ .‬ما شاهد‬
‫تالش های مستمر‪ ،‬صادقانه و تخصصی همکاران خویش در نهادهای تحصیلی کشور‪ ،‬در تمامی مراحل از جمله مرحله نیاز سنجی‪،‬‬
‫بررسی های مسلکی کمیته های تخصصی و برگزاری کلستر های متعدد تدوین نصاب درسی‪ ،‬مرحله تدقیق و مرحله نهایی سازی در‬
‫هر یک از رشته های فوق الذکر بودیم و اقدامات صورت گرفته را که با کیفیت و معیارهای عالی به انجام رسیده است‪ ،‬تحسین و‬
‫تقدیر می کنم‪.‬‬
‫اکنون با افتخار نصاب های بازنگری شده رشته های مختلف تعلیم وتربیه نهایی شده در وزارت تحصیالت عالی افغانستان‬
‫را جهت تطبیق در تمام پوهنتون ها و مؤسسات تحصیالت عالی دولتی و خصوصی که این رشته ها را دارند تقدیم جامعه علمی‬
‫خویش می نماییم‪ .‬امید داریم با تطبیق نصاب های جدید بسا از خالها و کاستی های قبلی رفع گردیده‪ ،‬ارائه خدمات تحصیالت با‬
‫کیفت بهتر و بازدهی مؤثر تر صورت گیرد‪.‬‬
‫در پایان از تمامی تهیه کنندگان نصاب های تحصیلی رشته های تعلیم وتربیه‪ ،‬به خصوص از همکاران گرامی در وزارت‬
‫تحصیالت عالی‪ ،‬اعضای کمیسیون ملی نصاب‪ ،‬استادان پر تالش شامل در این پروسه‪ ،‬رؤسای پوهنحی ها و آمرین دیپارتمنت های‬
‫مربوطه‪ ،‬کمال قدردانی و سپاس گزاری را می نمایم و برای شان موفقیت های مزید در عرصه خدمت به جامعه اکادمیک کشور را‬
‫تمنا دارم‪.‬‬

‫پوهنمل دیپلوم انجنیر عبدالتواب باالکرزی‬

‫معین علمی و سرپرست وزارت تحصیالت عالی‬

‫أ‬
 ‫برنامه ملی بازنگری و انکشاف نصاب های تحصیلی‬
‫نصاب تحصیلی از عناصر مهم و کلیدی برنامه های علمی در وزارت تحصیالت عالی است‪ .‬تطبیق نصاب تحصیلی معیاری منحیث‬
‫نقشه راه برای محصالن و تربیه نیروی بشری کشور‪ ،‬از یک سو باعث بهبود کیفیت تدریس و آموزش در نهاد های تحصیلی گردیده‬
‫و از سوی دیگر فارغان با دانش و شایسته طبق نیاز بازار کار را به جامعه تقدیم میکند‪ .‬از همین رو‪ ،‬وزارت تحصیالت عالی به عنوان‬
‫اساسی ترین نهاد تنظیم کنندۀ امور تحصیالت عالی در کشور‪ ،‬روند بازنگری و انکشاف نصاب های تحصیلی پوهنتون های کشور با‬
‫اهداف تنظیم آن مطابق به نیاز بازار کار‪ ،‬ضرورت استخدام کنندگان با رعایت معیار های پذیرفته شده جهانی در هر رشته تحصیلی‬
‫را با شعار "ملت واحد‪ -‬نصاب تحصیلی واحد" در تمامی پوهنتون ها و موسسات تحصیالت عالی از سطح دیپارتمنت‪ ،‬پوهنځی‪،‬‬
‫پوهنتون تا وزارت تحصیالت عالی‪ ،‬آغاز نموده و قرار است یکصد و شصت و پنج رشته مختلف فارغ ده دوره لیسانس موجود در کشور‬
‫تحت پوشش این برنامه قرار گیرند‪.‬‬

‫روند انکشاف نصاب با مرحله نیاز سنجی اغاز گردید که در آن به منظور تشخیص نیاز بازار کار‪ ،‬اعضای کادر علمی موسسات‬
‫تحصیالت عالی اعم از دولتی و خصوصی با ادارات ذیدخل‪ ،‬نخبه ها و مراجع استخدام کننده نشست های مشورتی را دایر نموده و‬
‫بعد از جمع آوری نظریات آنها‪ ،‬آنرا به عنوان مواد کار در کلسترهای تخصصی رشته توسط متخصصین نصاب سازمورد تحلیل و تجزیه‬
‫قرار داده و در تنظیم نصاب های تحصیلی جدید از آن استفاده صورت گرفته است‪.‬‬

‫کلستر بازنگری نصاب های تحصیلی عبارت از گروپی از افراد متخصص‪ ،‬مجرب و ذیدخل در رشته مربوطه اعم از استادان‬
‫صاحب نظر پوهنتونهای دولتی و خصوصی‪ ،‬نمایندگان استخدام کنندگان (دولتی و خصوصی) ‪ ،‬متخصصین ورزیده از پوهنتونهای‬
‫خارجی‪ ،‬نماینده فارغ التحصیالن سالهای اخیر و نماینده کمیسیون ملی نصاب وزارت تحصیالت عالی اند که بعد از مرور سایر نصاب‬
‫های موجود و ریفرنس های بین المللی نیازسنجی ها را کار شناسی نموده و در چندین مرحله نصاب ها را انکشاف میدهند‪.‬‬

‫در بازنگری نصاب های تحصیلی که براساس اهداف آموزشی هر رشته نصاب ترتیب شده و برای هر مضمون و درس اهداف‬
‫آموزشی تعریف شده که با اهداف آموزشی رشته مطابقت دارد‪ ،‬بر عالوه سایر نصاب های رایج در کشور‪ ،‬ریفرنس های معتبر رشته‬
‫های مشابه در دیگر کشور ها نیز مورد مطالعه قرار گرفته و از آن ها استفاده شده است‪ .‬توجه به مهارت ها و توانایی های محصالن‬
‫مانند‪ ،‬مهارت استفاده از تکنالوژی معلوماتی‪ ،‬طرز تفکر انتقادی یا)‪ ، (Critical thinking‬توجه به کار عملی)‪، (Internship‬‬
‫مهارت محاوره و ارتباطات‪ ،‬بلدیت با کار گروپی و روحیه همکاری ‪ ،‬تقویه خالقیت و نو آوری ‪ ،‬مهارت های حل مشکل‪ ،‬مهارت های‬
‫آموزش مادام العمر)‪ ، (Life Time Learner‬آگاهی از کلتور های متفاوت جهانی ‪ ،‬تقویه حس وطن دوستی و روحیه اسالمی و‬
‫عالوه بر آن به معیارهای که توسط سازمان یونسکو به عنوان مهارت های قرن بیست و یکم تعریف گردیده نیز پرداخته شده و رعایت‬
‫گردیده است‪.‬‬

‫برنامه ملی بازنگری و انکشاف نصاب تحصیلی به همکاری کمیسیون ملی نصاب تحصیلی توسط ریاست انکشاف برنامه های‬
‫علمی وزارت تحصیالت عالی تطبیق میگردد‪ .‬جا دارد که از همکاری اعضای محترم کمیسیون ملی نصاب و سایر اعضای ذیدخل‬
‫برنامه که با زحمات خستگی نا پذیر خویش در اکمال این برنامه ملی سهم داشته اند‪ ،‬اظهار سپاس و قدر دانی نماییم‪.‬‬

‫پوهنمل خواجه زبیر صدیقی‬

‫رئیس انکشاف برنامه های علمی‬

‫ب‬
 ‫پیشگفتار‬
‫کیمیا به عنوان یکی از شاخه های اصلی علوم طبیعی ازجایگاه واهمیت ویژه ای برخوردار است‪ .‬این شاخه ی ازعلوم طبیعی نیزمثل‬
‫سایربخش ها رشد وتوسعه سریعی داشته وهرروز شاهد سنتیز وعرضه انواع مواد وترکیبات جدید در این عرصه هستیم‪ .‬ضمن اینکه‬
‫مطالعه کمپیوتری بررسی رابطه ساختمان با فعالیت سنتیز ترکیبات کیمیاوی را بطرف سنتیزهای هدفمند واثر بخش سوق داده‬
‫است‪.‬‬

‫شعبات مختلف علم کیمیا برعالوه اینکه جذاب ترین بخش های رشته کیمیا می باشند؛ ولی همیشه به لحاظ نداشتن یک‬
‫نصاب واحد ومدرن مشکالتی رابرای محصالن واستادان کیمیای پوهنحی های تعلیم وتربیه درسراسرکشور ایجاد کرده بود‪ .‬بادر نظر‬
‫داشت این چالش ها و به هدف کسب توانائی فارغان لیسانس رشته کیمیا به منظور رقابت نمودن آنها با فارغان کارشناسی کیمیای‬
‫کشورهای فرامرزی‪ ،‬وزارت تحصیالت عالی جهت بیرون رفت از این معضالت ونیل به ان هدف دست به ابتکار عمل جدید ومناسب‬
‫زده و کار ‪ 38‬کلستر مختلف به شمول ‪ 8‬کلستر تعلیم وتربیه را به پایه اکمال رسانید‪.‬‬

‫نصاب جدید کیمیا نیز ازجمله همان ‪ 8‬کلستر تعلیم وتربیه می باشد که برای دیپارتمنت های کیمیای پوهنحی های تعلیم‬
‫وتربیه درسطح کشور درمطابقت به نیاز عصرجدید وهمسطحی با کریکولم های ممالک همجوار و فرامرزی تهیه گردیده است که در‬
‫آن برای رفع اکثر نیازهای جامعه درعرصه های گوناگون به ویژه نیاز بازارکار در نظرگرفته شده اند‪.‬‬

‫این نصاب برای ‪ 78‬عنوان مضمون دیپارتمنت های کیمیا تهیه گردیده که این مضامین در‪ 8‬سمستر وچهارسال تحصیلی‬
‫به یک تقسیم اوقات مشخص گنجانیده شده اند‪ .‬درنصاب هذا حدود ‪ 6‬تا‪ 7‬فیصد به مضامین اختیاری وپوهنتون شمول‪ 80 ،‬فیصد‬
‫به مضامین تخصصی وحدودأ ‪ 10‬فیصد به مضامین اساسی اختصاص داده شده است‪.‬‬

‫دراخیرجا دارد تا ازمقام وزارت تحصیالت عالی‪ ،‬ریاست انکشاف برنامه های علمی آن وزارت به سبب فراهم نمودن بستر‬
‫آرام وشرایط مساعد برای تهیه ای نصاب هذا وتمام اعضای محترم کلستر های ‪ 1‬و‪ 2‬کیمیا که درقسمت تهیه وترتیب آن از هیچ‬
‫نوع همکاری‪ ،‬سعی وتالش دریغ ننموده اند اظهار سپاس وقدردانی شود‪.‬‬

‫ج‬
 ‫فهرست مطالب‬
‫صفحه‬ ‫عنوان‬

‫پیام مقام محترم وزارت تحصیالت عالی ‪ ........................................................................................‬أ‬

‫برنامه ملی بازنگری و انکشاف نصاب های تحصیلی ‪ .........................................................................‬ب‬
‫پیشگفتار ‪ ............................................................................................................................‬ج‬
‫مقدمـه ‪1 ..............................................................................................................................‬‬
‫دیدگاه رشته کیمیا ‪2 ................................................................................................................‬‬
‫ماموریت رشته کیمیا ‪2 ..............................................................................................................‬‬
‫اهداف آموزشی رشته کیمیا ‪2 ......................................................................................................‬‬
‫نتایج متوقعه ‪3 ........................................................................................................................‬‬
‫نیاز سنجی( نیاز کشور‪ ،‬نیاز بازارکار) ‪3 ...........................................................................................‬‬
‫معرفی محتوی‪4 ..................................................................................................................... :‬‬
‫مدت دوره تحصیل ‪4 .................................................................................................................‬‬
‫کریدت ها وکود نمبرمضامین‪4 .....................................................................................................‬‬
‫مضامین درسی وکتگوری ها ‪4 .....................................................................................................‬‬
‫موجودیت انترنشیپ و سیر علمی‪5 .............................................................................................. :‬‬
‫تناسب کار عملی و نظری ‪5 .........................................................................................................‬‬
‫روش های آموزش و تدریس‪5 ......................................................................................................‬‬
‫نیازمندیهای مضمون و معیارهای ارزیابی محصالن‪6 .......................................................................... :‬‬
‫اشراک کننده گان کلستر ‪7 .........................................................................................................‬‬
‫جدول سمستروار مضامین ‪7 ........................................................................................................‬‬
‫مفردات مضمون درسی کیمیای عمومی (‪16 .................................................................................. )I‬‬
‫مفردات مضمون درسی کیمیای عمومی(‪23 .................................................................................. )II‬‬
‫مفردات مضمون درسیکیمیای عموی )‪29 .................................................................................. (III‬‬
‫مفردات مضمون درسی کیمیای غیرعضوی(‪34 ...............................................................................)I‬‬
‫مفردات مضمون درسی کیمیای غیرعضوی‪39 ................................................................................ II‬‬
‫مفردات مضمون درسی کیمیای غیرعضوی‪44 ............................................................................... III‬‬
‫مفردات مضمون درسیکیمیای عضوی )‪49 ................................................................................... (I‬‬
‫مفردات مضمون درسیکیمیای عضوی )‪54 .................................................................................. (II‬‬
‫مفردات مضمون درسی کیمیای عضوی )‪60 ................................................................................ (III‬‬
‫مفردات مضمون درسی کرستل شیمی وتطبیقات آن ‪65 .....................................................................‬‬
‫مفردات مضمون درسی رادیوشیمی ‪68 ..........................................................................................‬‬
‫مفردات مضمون درسی تحلیلی توصیفی ‪76 ....................................................................................‬‬

‫د‬
‫مفردات مضمون درسی کیمیای تحلیلی مقداری ‪81 ...........................................................................‬‬
‫مفردات مضمون درسی کیمیای پولیمیر پولیمیر‪87 ............................................................................‬‬
‫مفردات مضمون درسی اساسات تکنالوژی کیمیاوی ‪93 .......................................................................‬‬
‫مفردات مضمون درسی روش تحقیق و ریسرچ ‪99 .............................................................................‬‬
‫مفردات مضمون درسی میتود تدریس کیمیا ‪103...............................................................................‬‬
‫مفردات مضمون درسی کیمیای کامپلکس ‪107..................................................................................‬‬
‫مفردات مضمون تدریس آموزی ‪113..............................................................................................‬‬
‫مفردات مضمون درسی کورس اختصاصی کیمیا ‪116...........................................................................‬‬
‫مفردات مضمون درسی کیمیای فزیکی ‪126.................................................................................... I‬‬
‫مفردات مضمون درسی کیمیای فزیکی ‪131................................................................................... 2‬‬
‫مفردات مضمون کیمیای کلوئیدی وتطبیقات آن ‪136.........................................................................‬‬
‫مفردات مضمون درسی بیوشیمی ‪141...........................................................................................Ι‬‬
‫مفردات مضمون درسی بیوشیمی ‪149......................................................................................... ΙΙ‬‬
‫مفردات مضمون درسی کیمیای محاسبه ‪155................................................................................. 1‬‬
‫مفردات مضمون درسی کیمیای محاسبه (‪160............................................................................... )II‬‬
‫مفردات مضمون درسی کیمیای محیط زیست ‪165.............................................................................‬‬
‫مفردات مضمون درسی کیمیای عضوی بیولوژی ‪173...........................................................................‬‬
‫مفردات مضمون درسی کیمیای نانو ‪178..........................................................................................‬‬
‫مفردات مضمون درسی طیف سنجی ‪184........................................................................................‬‬
‫مفردات مضمون درسی کیمیای ادویه ‪188.......................................................................................‬‬
‫مفردات مضمون درسی کیمیای مواد غذایی ‪192................................................................................‬‬
‫مفردات مضمون درسی شرایط ایمنی در البراتوار ‪196.........................................................................‬‬
‫مفردات مضمون درسی ریاضی ‪ 1‬برای کیمیا ‪201...............................................................................‬‬
‫مفردات مضمون درسی ریاضی ‪2‬برای کیمیا ‪204................................................................................‬‬
‫مفردات مضمون درسی ریاضی‪ 3‬برای کیمیا ‪207................................................................................‬‬
‫مفردات مضمون درسی فزیک عمومی ‪210.................................................................................... 1‬‬
‫مفردات درسی مضمون فزیک عمومی ‪214.................................................................................... 2‬‬
‫مفردات و پالن درسی هفته وار مضمون تربیتبدنی و علوم ورزشی ‪218...................................................‬‬
‫مفردات و پالن درسی هفته وار مضمون جهان بینی اسالمی ‪224............................................................‬‬
‫مفردات و پالن درسی هفته وار مضمون عبادات و حکمت های آن ‪229.....................................................‬‬
‫مفردات و پالن درسی هفته وار مضمون نظام اخالقی اسالم ‪234.............................................................‬‬
‫مفردات و پالن درسی هفته وار مضمون نظام اجتماعی اسالم ‪239...........................................................‬‬
‫مفردات و پالن درسی هفته وار مضمون نظام سیاسی اسالم‪244.............................................................‬‬
‫مفردات و پالن درسی هفته وار مضمون نظام اقتصادی اسالم ‪249..........................................................‬‬

‫ه‬
‫مفردات و پالن درسی هفته وار مضمون قرآن و علوم معاصر ‪254............................................................‬‬
‫مفردات و پالن درسی هفته وار مضمون تمدن اسالمی ‪259...................................................................‬‬
‫مفردات مضمون درسی بیولوژی عمومی ‪1‬برای کیمیا‪264.....................................................................‬‬
‫مفردات مضمون درسی بیولوژی عمومی ‪2‬برای کیمیا‪269.....................................................................‬‬

‫و‬
 ‫مقدمـه‬
‫پوهنحًی های تعلیم و تربیه در پوهنتون های دولتی و خصوصی‪ ،‬به منظور گسترش مرزهای دانش و فراهم‬
‫آوری امکانات آموزشی مناسب برای همه شهروندان کشور ایجاد گردیده است‪ .‬این پوهنحًی ها از طریق بکارگیری برنامه‬
‫های آموزشی مسلکی و تخصصی‪ ،‬جلب مشارکت فعال محصلین‪ ،‬با تکیه بر تعهد و وجدان کاری خویش برآنست که زمینۀ‬
‫آموزش فراگیر را برای جوانان کشور مهیا نماید‪.‬‬
‫پوهنحًی های تعلیم و تربیه به عنوان مرکز علمی معتبر در عرصه تحصیالت عالی در رشته های مختلف ساینس‬
‫بیولوژی‪ ،‬کیمیا ‪ ،‬فزیک ‪ ،‬و ریاضی فعالیتهای اکادمیک خویش را از سالهای متمادی گذشته آغاز نموده اند‪ .‬این مراکز‬
‫علمی با تجارب ارزشمند فعالیت اکادمیک خویش با تقدیم فارغان در رشته کیمیا‪ ،‬اینک مفتخر است که زمینه تحصیالت‬
‫عالی به مقطع کارشناسی در رشته کیمیا برای عالقمندان علم و دانش فراهم می نماید‪.‬‬
‫محتوا و کیفیت مضامین در این دوره با استفاده از نصاب جدید تهیه شده به ابتکار و اهتمام وزارت تحصیالت‬
‫عالی مطابق معیار های بین المللی عیار گردیده است‪ .‬در انتخاب محتوا به این موضوع توجۀ جدی صورت گرفته که توانایی‬
‫های علمی‪ ،‬عملی و مسلکی کادر های علمی در ساحۀ آموزش بهتر علم کیمیا افزایش یابد‪.‬‬
‫هدف از تهیه ی این نصاب جدید تربیۀ کادر های متخصص در رشتۀ کیمیا با شایستگی و لیاقت های الزم می‬
‫باشد؛ تا در ساحۀ عملی از تخصص و دانش خود جهت بهبود و انکشاف علوم کیمیاوی استفاده نمایند‪.‬‬

‫در این نصاب در مورد پالیسی و طرزالعمل های دورهی لیسانس رشته کیمیا‪ ،‬معلومات ارایه گردیده استکه در‬
‫مطابقت به آن دیپارتمنت های کیمیا تمامی پوهنتون های تعلیم و تربیه به فعالیت خود ادامه خواهند داد‪.‬‬

‫‪1‬‬
 ‫دیدگاه رشته کیمیا‬
‫دیپارتمنت کیمیا آرزو دارد تا آموزگاران متخصص‪ ،‬مسلکی و رهبران الیق و فعال رشته کیمیا را در ساحه تدریس‪،‬‬
‫تحقیق و مهارت های پیداگوژیکی‪ ،‬با تعهد مسلکی و صداقت‪ ،‬بدون در نظر داشت لسان‪ ،‬قوم‪ ،‬نژاد‪ ،‬منطقه و جنسیت؛‬
‫آموزش علمی‪ ،‬تخصصی و مسلکی دهند‪.‬‬
‫ماموریت رشته کیمیا‬
‫دیپارتمنت کیمیا رسالت دارد که‪:‬‬
‫‪ .1‬پروگرام علمی پذیرفته شده را به سطح ملی و بین المللی به شمول نصاب های تحصیلی جدید به منظور آماده‬
‫ساختن استادان و آموزگاران مسلکی و متخصص در بخش کیمیا به منظور رفع ضرورت های موسسات تحصیالت‬
‫عالی‪ ،‬موسسات تربیه معلم و مکاتب کشور عرضه دارد‪.‬‬
‫‪ .2‬تعلیمات به سویه لیسانس را در رشته کیمیا برای فارغان مکاتب و فارغان صنوف چهارده دارالمعلمین ها‪ ،‬معلمان‬
‫برحال شهر ها (اعم از خصوصی و دولتی) فراهم نماید‪.‬‬
‫‪ .3‬به ارتقای کمیت و کیفیت تأکید نماید‪.‬‬
‫‪ .4‬با موسسات اکادمیک ملی و بین المللی از طریق پوهنتون رابطه برقرار کند‪.‬‬
‫‪ .5‬تساوی حقوق زن و مرد را تأمین نماید‪.‬‬
‫‪ .6‬دیپارتمنت را به یک مرکز تدریس‪ ،‬آموزش و تحقیق علم کیمیا درآورد‪.‬‬
‫اهداف آموزشی رشته کیمیا‬
‫اهداف آموزشی دیپارتمنت کیمیا را موارد زیر تشکیل میدهند‪:‬‬
‫‪ .1‬ایجاد بسترآرام برای تدریس‪ ،‬تحقیق و آموزش غنامند و با کیفیت‪ ،‬در بخش های مختلف کیمیا برای تمام‬
‫محصالن از طریق‪:‬‬
‫معرفی نصاب تحصیلی جدید‪ ،‬مدرن و پیش رفته؛‬ ‫‪‬‬
‫تهیه کتب‪،‬لکچر نوت ها و معرفی مآخذ معتبر داخلی و خارجی برای محصالن؛‬ ‫‪‬‬
‫توظیف استادان مشاور غرض رهنمایی محصالن در هر صنف درسی؛‬ ‫‪‬‬
‫ایجاد یک کتابخانه غنی و قابل دسترس (‪ )Hard Books and soft books‬برای تمام محصالن و‬ ‫‪‬‬
‫استادان رشته کیمیا؛‬
‫‪ .2‬انکشاف و بهبود کیفیت تدریس‪ ،‬تحقیق و آموزش از طریق‪:‬‬
‫ارتقای سطح دانش استادان دیپارتمنت تا سطوح ماستری و دکتورا؛‬ ‫‪‬‬
‫آشنا ساختن استادان با مدرن ترین میتود های تدریس؛‬ ‫‪‬‬
‫اشتراک استادان در سیمینار ها‪ ،‬ورکشاب ها و کورس های آموزشی؛‬ ‫‪‬‬
‫ایجاد شرایط مساعد برای آموزش لسان های خارجی؛‬ ‫‪‬‬
‫‪ .3‬فراهم سازی استفاده سیستماتیک از تکنالوژی معاصر و پروگرام های آموزشی‪.‬‬

‫‪2‬‬
‫‪ .4‬تقاضای بورس های کوتاه مدت و دراز مدت برای استادان بخاطر ارتقای سویه تحصیلی و سطح دانش آنها از‬
‫مقامات ذیصالح‪.‬‬
‫‪ .5‬جلب و جذب استادان مستعد و با ظرفیت از نسل جوان در کادر علمی دیپارتمنت بر اساس شایسته گی علمی‪،‬‬
‫تخصصی‪ ،‬اخالقی؛ اما نه بر مبنای تعصب‪ ،‬تبعیض و عالیق شخصی؛‬
‫‪ .6‬تقاضا برای تجهیزالبراتوار های کیمیا توسط مواد و تکنالوژی معاصر؛‬
‫‪ .7‬تالش برای ترویج ارائه دروس از طریق پاورپاینت‪.‬‬
‫نتایج متوقعه‬
‫دیپارتمنت کیمیا آرزو دارد که یک الگوی فعال‪ ،‬با دسیپلین و عیار شده با معیار های ملی و بین المللی باشد ‪.‬‬
‫مطابق اهداف طرح شده ای خویش جواب گوی نیازمندی های جامعه که همانا تربیه استادان و آموزگاران مسلکی‪،‬‬
‫متخصص‪ ،‬باایمان‪ ،‬متعهد و وفادار به ارزش های عالی انسانی و ملی است‪ ،‬باشد‪ .‬دیپارتمنت امید وار است فارغان آن که‬
‫عاری از تعلقات قومی‪ ،‬مذهبی‪ ،‬لسانی وسمتی تربیه شده اند‪ ،‬بتوانند به سطح ملی و بین المللی با فارغان دورۀ کارشناسی‬
‫کیمیای کشور های فرامرزی از لحاظ دانش و مسلک رقابت نمایند‪ .‬بدین ترتیب دیپارتمنت رسالتی را که در برابر خدا‪،‬‬
‫ملت و جامعه دارد صادقانه ادا نماید‪.‬‬
‫نیاز سنجی( نیاز کشور‪ ،‬نیاز بازارکار)‬
‫علم کیمیا یکی از بخش های علوم ساینسی محسوب میشود‪ .‬کار برد آن در ساحه تولیدات صنعتی و‬
‫بخصوص در بخش تولیدات مواد معدنی و موارد کاربردی دیگر اهمیت خاص دارد‪ .‬اکثراً در مکاتب به معلمان‬
‫متخصص و مسلکی کیمیا اشد ضرورت احساس می شود‪ .‬برعالوه به حیث کارشناسان مسلکی در بخش های‬
‫زراعت وصنعت برای تولید کودهای کیمیاوی‪،‬انواع ادویه جات طبی‪ ،‬تهیه پولیمرهای ترکیبی‪ ...‬ازعلم کیمیا‬
‫استفاده می گردد‪ .‬نکات ذیل نیاز به ایجاد این علم را ثابت می سازند‪:‬‬
‫‪ -1‬نیاز سنجی برنامه درسطح کشور‬
‫تعداد زیاد فارغان دیپارتمنت های کیمیا به وظایف دولتی ویا سکتور خصوصی مصروف وظیفه اند‪ ،‬نیاز به‬
‫انکشاف مهارتها وارتقای ظرفیت دارند تا خوب تر و مســــلکی تر بتوانند از طریق تدریس این رشته در خدمت‬
‫مردم و کشور شان قرار داشته باشند‪.‬‬
‫‪ ‬رفع کمبود کادرهای علمی برای پوهنتون ها و موسسات تحصیالت عالی کشور‪.‬‬
‫‪ ‬تربیت آموزگار کیمیا برای تدریس علوم کیمیاوی در مکاتب دولتی و خصوصی‪.‬‬
‫‪ ‬عهده دارشدن مسؤلیت تدریس دررشته کیمیا ونیز رهبری و هدایت البراتوارها ‪.‬‬
‫‪ ‬همکاری درزمینه های مختلف کیمیا درپوهنتون ها و سایرمؤسسات تحقیقی کشور‪.‬‬
‫‪ ‬آمادگی برای ادامه تحصیالت باالتر درجهت تأمین کادر علمی پوهنتون ها وسایر مراکزتحقیقی‪.‬‬
‫فارغ التحصیالن رشته کیمیا کار های عملی البراتواری را برای البرانت های نو آموز موسسات تحصیلی نیمه عالی توضیح‬ ‫‪‬‬
‫و تشریح نموده میتوانند‪.‬‬

‫‪3‬‬
 ‫‪ -2‬نیاز سنجی برنامه درسطح نیاز بازارکار‬
‫مشاغل زیر به طور مستقیم به این رشته تحصیلی ارتباط دارند و دانش آموختگان در صورت فعالیت در این شغل‬ ‫‪‬‬
‫بیشترین ارتباط را بین رشته تحصیلی و شغل خود برقرار خواهند کرد‪:‬‬
‫کیمیا دان‬ ‫‪‬‬
‫محقق‬ ‫‪‬‬
‫استادپوهنتون‬ ‫‪‬‬
‫آموزگار‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫آموزگاران لیسانس عمال در منصب آموزگاران مکاتب ‪ ،‬دارالمعلمین های دولتی و خصوصی قرار قرار گرفته میتوانند‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫فارغان رشته کیمیا میتوانند کمبود کادر های علمی رشته کیمیای اکادمی علوم ‪ ،‬اکادمی پولیس ‪ ،‬پوهنتون نظامی‬ ‫‪‬‬
‫مارشال محمد قسیم فهیم و معینیت تعلیمات مسلکی وزارت معارف را تا اندازۀ رفع کنند‪.‬‬
‫معرفی محتوی‪:‬‬
‫مدت دوره تحصیل‬
‫دوره لیسانس رشته کیمیا اولین مرحله تحصیلی کیمیا درنظام تحصیالت عالی افغانستان می باشد که به طور عادی چهار‬
‫سال تحصیلی را دربر می گیرد‪.‬‬
‫کریدت ها وکود نمبرهای مضامین‪ :‬در این کریکولم مجموع تعداد کریدتها درکتگوری های چهارگانه فوق به ‪ 153‬کریدت‬
‫تثبیت گردیده است‪ .‬تمام دیپارتمنت های کیمیا پوهنحی های تعلیم وتربیه پوهنتون ها ویاموسسات تحصیالت عالی‬
‫دولتی و خصوصی مکلف به اجرای این نصاب تحصیلی می باشند‪.‬‬
‫کریدت ها وکود نمبرمضامین‬
‫درمجموع تعداد کردیت ها درهشت سمستر به ‪ 153‬کریدت میرسد که معادل ‪ 2494‬ساعت درسی می شود‪ .‬مضامین به‬
‫چهار کتگوری ‪:‬اساسی‪ ,‬اختصاصی‪ ,‬اختیاری وپوهنتون شمول دسته بندی گردیده که هرمضمون دارای کود نمبرخاص‬
‫بادرنظرداشت سمسترمربوطه‪ ,‬مشخص شده است‪.‬‬
‫مضامین درسی وکتگوری ها‬
‫ماده دوم الیحه سیستم کریدت پوهنتون ها و موسسات تحصیالت عالی‪ :‬حداقل کریدت ها در دوره لیسانس ‪ 145‬کریدت‬
‫و حد اکثر آن مربوط به طول دوره ای تحصیلی رشته مربوطه بوده و از‪ 21‬کریدت در یک سمستر تجاوز نمی نماید‪.‬‬
‫ماده سوم الیحه سیستم کریدت پوهنتون ها و موسسات تحصیالت عالی‪ :‬مضامین دورۀ لیسانس به مضامین‪ :‬اساسی‪،‬‬
‫تخصصی‪ ،‬اختیاری و پوهنتون شمول تقسیم می شوند‪ .‬مضامین اساسی باید حداکثر ‪ 30‬فیصد مضامین تخصصی حداقل‬
‫‪ 50‬فیصد‪ ،‬مضامین اختیاری به شمول مضامین پوهنتون شمول ‪ 12‬فیصد‪ ،‬مونوگراف‪ ،‬سیمینار‪ ،‬امتحان دولتی و تکمیل‬
‫پروژه دیپلوم ‪ 8‬فیصد مضامین دوره لیسانس را احتوا می نماید و نمرات آن از ‪100‬نمره محاسبه می گردد‪ .‬فیصدی مضامین‬
‫مذکور در پالن تعلیمی ضمیمه شماره ‪ 10‬گنجانیده شده است‪.‬‬
‫به اساس مواد فوق و مبتنی بر توافق های به عمل آمده در کلسترهای اول و دوم رشته کیمیا مضامین در نصاب درسی به‬
‫اساس ایجابات تخصصی رشته و الزامات سیستم کریدت قرار ذیل تقسیم می گردد‪:‬‬
‫مضامین اساسی‪ :‬دراین کریکولم مجموع فیصدی آن به ‪ 29,5‬فیصد میرسد که به این کتگوری اختصاص داده شده است‪.‬‬

‫‪4‬‬
‫مضامین تخصصی‪ :‬دراین کریکولم مجموع فیصدی آن به ‪ 52,6‬فیصد میرسد که به این کتگوری اختصاص داده شده‬
‫است‪.‬‬
‫مضامین اختیاری و پوهنتون شمول‪ :‬دراین کریکولم مجموع فیصدی آن به ‪ 17,9‬فیصد میرسد که به این کتگوری اختصاص‬
‫داده شده است‪.‬‬
‫مضامین اختیاری‬
‫مجموع‬ ‫مضامین تخصصی‬ ‫مضامین اساسی‬
‫و پوهنتون شمول‬
‫فیصدی‬

‫فیصدی‬

‫فیصدی‬
‫تعداد کریدیت‬

‫تعداد مضامین‬

‫تعداد کریدیت‬

‫تعداد کریدیت‬

‫تعداد مضامین‬

‫تعداد کریدیت‬

‫تعداد مضامین‬
‫تعداد مضامین‬
‫فیصدی‬
‫‪17,‬‬
‫‪100%‬‬ ‫‪153‬‬ ‫‪78‬‬ ‫‪31‬‬ ‫‪17‬‬ ‫‪52,6‬‬ ‫‪76‬‬ ‫‪40‬‬ ‫‪29,5‬‬ ‫‪46‬‬ ‫‪21‬‬
‫‪9‬‬
‫موجودیت انترنشیپ و سیر علمی‪ :‬مجموعاً در این نصاب به کارهای عملی که شامل فعالیت های مختلف از جمله‬
‫انترشیپ و سیر علمی می باشد نیز درنظرگرفته شده است‪.‬‬
‫تناسب کار عملی و نظری‪ :‬در پروسه بازنگری نصاب تحصیلی افزایش قابل توجه در فعالیت های عملی محصالن به‬
‫میان آمده است از جمله در تعداد از مضامین اساسی و تخصصی برنامه درسی به گونه ی ترتیب گردیده است که شامل‬
‫هردو بخش عملی و نظری می باشد‪ .‬نیز مضامین مستقل در جهت افزایش مهارت های عملی محصالن شامل نصاب گردید‪.‬‬
‫روش های آموزش و تدریس‪ :‬تدریس به روش های متفاوت ذیل پیش بینی شده است‪:‬‬
‫‪ ‬ارائه لکچر و شرح درس جدید و مباحث نظری؛‬
‫‪ ‬بحث و گفتگو و به مناقشه علمی گذاشتن موضوعات درس بین محصلین؛‬
‫‪ ‬ارائه سواالت درون صنفی جهت مباحثه دوطرفه بین استاد و محصلین؛‬
‫‪ ‬تدریس متقابل و تدریس توسط خود محصل؛‬
‫‪ ‬کارهای گروپی و ارائه آن‪.‬‬
‫‪ ‬تحقیقات گروپی درکیمیا‪.‬‬
‫‪ ‬ارائه سمینار توسط محصالن در بعضی از ساعات درسی؛‬
‫‪ ‬ایفای نقش (رول پلی)؛‬
‫‪ ‬تحقیقات البراتواری گروپی؛‬
‫‪ ‬ارائه سمینار توسط محصالن؛‬
‫‪ ‬استفاده از مهارتهای الکترونیکی؛‬

‫‪5‬‬
 ‫نیازمندیهای مضمون و معیارهای ارزیابی محصالن‪:‬‬
‫پالیسی حاضری‬
‫‪ ‬حضور منظم محصل در تمام جلسات درسی نظری و عملی حتمی است‪.‬‬
‫‪ ‬محصلین با عذر معقول صرف تا ‪ 25%‬غیر حاضری نموده میتوانند‪.‬‬
‫‪ ‬بیشتر از ‪ 25%‬غیر حاضری باعث محرومی از امتحان نهایی مضمون میگردد‪.‬‬
‫قواعد کارخانگی‬
‫‪ ‬کارهای خانگی محصالن از ‪ 10‬نمره محاسبه میگردد‪.‬‬
‫‪ ‬نمره کارخانگی محصل در جمع نمرات نهایی آن محاسبه میگردد‪.‬‬
‫‪ ‬سرقت ادبی و کاپی نمودن کارهای علمی‪-‬تحقیقی دیگران موجب محرومیت از نمره کارخانگی میشود‪.‬‬
‫‪ ‬در صورت عدم تکمیل کارخانگی به دالیل معقول‪ ،‬محصل قبل از ختم معیاد معین‪ ،‬استاد را به جریان میگذارد‪.‬‬
‫پالیسی تاخیر کاری‬
‫امتحانات صنفی‪ ،‬کارهای خانگی و سایر مکلفیتهای صنفی محصلین‪ ،‬در صورت تاخیر چانس دوم ندارد‪ .‬محصالن‬
‫می توانند قبالً در زمینه مشکل پیش آمده استاد مضمون را مطلع نموده تائیدی وی را حاصل نمایند‪.‬‬
‫پالیسی نمره دهی‬
‫نحوه ارزیابی و صورت تقسیم نمرات مطابق به ماده ‪ 19‬الیحه کریدیت قرار ذیل صورت می گیرد‪:‬‬
‫‪٪ 20‬‬ ‫‪ ‬ارزیابی و فعالیت صنفی (ارزیابی هفته وار‪ ،‬کار خانگی‪ ،‬اشتراک در فعالیت های گروهی)‬
‫‪ ‬کار های عملی (بازدید از ساحات باستانی‪ ،‬تحقیقات و جمعآوری اطالعات شفاهی) به صالحیت استاد مضمون‪.‬‬
‫‪٪ 20‬‬ ‫‪ ‬امتحان وسط سمستر‬
‫‪٪ 60‬‬ ‫‪ ‬امتحان نهایی سمستر‬
‫‪% 100‬‬ ‫مجموع‬
‫وجایب و مکلفیت های محصلین‬
‫ما با هم کار خواهیم کرد تا دانش‪ ،‬مهارت ها و سلوک الزم در رابطه به مضمون را ارتقا دهیم‪ .‬محصلین باید در مشارکت‬
‫نزدیک با هم کار کرده‪ ،‬به نظریات و خصوصیات فردی یکدیگر احترام قایل شده و به یکدیگر فرصت مساوی بدهند‪ .‬اخالق‬
‫و اصول رفتاری ر ا که الزمه محیط علمی است مراعات نموده و از انجام اعمالی که منجر به اخالل پروسه تدریس گردد؛‬
‫اجتناب نمایند‪ .‬با پایندی به وقت و با خالقیت سهم فعال خویش را در پروسه آموزش ایفا نماید‪.‬‬

‫پالیسی عدم صداقت اکادمیک‬

‫‪ ‬عدم صداقت اکادمیک شامل نقل‪ ،‬جعل معلومات‪ ،‬استناد نادرست‪ ،‬سرقت علمی و اجرای فعالیتهای دیگری می‬
‫شود که از جانب محصالن در حین تحصیل انجام شود‪ .‬ارتکاب چنین اعمالی از جانب محصل به هیچ وجه قابل‬
‫قبول نبوده مطابق قواعد تحصیالت عالی با محصل مظنون برخورد میشود‪.‬‬

‫‪6‬‬
‫‪ ‬استاد مضمون مسئولیت ابتدایی برای تشخیص و برخورد با عدم صداقت اکادمیک را دارد‪ .‬استاد در صورت‬
‫تخشخیص عدم صداقت علمی محصل‪ ،‬بعد از بررسی موضوع و استماع دفاعیات محصل در زمینه معرفی آن به‬
‫مرجع مروبط تصمیم اتخاذ می نماید‪.‬‬
‫‪ ‬تصمیم استاد در زمینه برخورد با پدیده عدم صداقت علمی‪ ،‬فعالیت های درسی سایر محصالن را تحت الشعاع‬
‫قرار نمی دهد‪ .‬استاد مضمون شواهد واقعه را با مدارک به مسئولین پوهنځی اطالع می دهد‪.‬‬
‫‪ ‬اداره پوهنځی در زمینه مطابق قانون اجراآت نموده و تمام اسناد و مدارک مرتبط را نگهداری میکند‪.‬‬
‫اشراک کنندهگان کلستر‬
‫الف‪ :‬اعضای کلسترهای رشته کیمیا تعلیم و تربیه پوهنتونهای افغانستان‪ 27 ،‬تن استادان‪ ،‬آمرین دیپارتمنت های کیمیا‬
‫پوهنحی های تعلیم و تربیه و نمایندگان معارف و تعدادی از نمایندههای سایر سکتورهای دولتی و خصوصی که فارغان‬
‫این رشته جذب میکنند‪.‬‬
‫ب‪ :‬اعضای کلستر نهائی رشته کیمیا‪ 26 ،‬تن از استادان پوهنتونهای دولتی و خصوصی از والیتهای مختلف و نمایندههای‬
‫معارف جمهوری اسالمی افغانستان بودند که سال ‪ 1398‬دو مرحله در سطح وزارت تحصیالت عالی جمهوری اسالمی‬
‫افغانستان برگزار شده بود‪.‬‬
‫جدول سمستروار مضامین‬
‫دوره لیسانس رشته کیمیا در زیر مجموعه پوهنحیهای تعلیم و تربیه‪ ،‬در هشت سمستر تحصیلی و ‪ 16‬هفته ای درسی‬
‫ارائه میگردد‪ .‬در این رشته مجموعاً ‪ 78‬مضمون که شامل ‪ 21‬مضمون اساسی‪ 40 ،‬مضمون تخصصی و ‪ 17‬مضمون‬
‫پوهنتون شمول میباشد که در طی ‪ 153‬کریدت تدریس میگردد‬

‫‪7‬‬
 ‫وزارت تحصیالت عالی‬
‫پوهنتون ‪...‬‬
‫دیپارتمنت کیمیا‬

‫سال اول سمستر اول‬

‫ساعات درسی‬
‫مضامین پیش شرط‬

‫تعداد کریدت‬
‫مالحظات‬

‫دیپارتمنت و پوهنحی‬ ‫سیمینار‪،‬‬ ‫کتگوری‬

‫شماره‬
‫کود مضمون‬ ‫مضمون‬

‫مجموع‬

‫نظری‬
‫عملی‬
‫عهده دار تدریس آن‬ ‫سیر علمی‬ ‫مضمون‬
‫و پروژه‬

‫کیمیا‬
‫‪3‬‬ ‫‪48‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪45‬‬ ‫اساسی‬ ‫‪Ed.Ch.01.20‬‬ ‫کیمیای عمومی ‪I‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪...‬‬
‫کیمیا‬ ‫تطبیقات کیمیای‬
‫‪1‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪16‬‬ ‫اساسی‬ ‫‪Ed.Ch.01.21‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪...‬‬ ‫عمومی ‪I‬‬
‫ریاضی‬
‫‪2‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪32‬‬ ‫اساسی‬ ‫‪Ed.Ma.01.20‬‬ ‫ریاضی کیمیا ‪I‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪...‬‬
‫بیولوژی‬ ‫اساسی‬ ‫بیولوژی عمومی ‪I‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪64‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪56‬‬ ‫‪Ed.Bi.01.20‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪...‬‬
‫ثقافت‬ ‫پوهنتون‬
‫‪1‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪Ed.Is.01.01‬‬ ‫جهان بینی اسالمی‬ ‫‪5‬‬
‫‪...‬‬ ‫شمول‬
‫کامپیوتر‬ ‫پوهنتون‬
‫‪2‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪10 20‬‬ ‫‪Ed.Cs.01.03‬‬ ‫کمپیوتر‪I‬‬
‫‪...‬‬ ‫شمول‬
‫انګلیسی‬ ‫پوهنتون‬ ‫لسان خارجی ‪I‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪30‬‬ ‫‪Ed.En.01.02‬‬ ‫‪7‬‬
‫‪...‬‬ ‫شمول‬
‫روانشناسی‬ ‫روانشناسی‬
‫‪2‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪30‬‬ ‫اساسی‬ ‫‪Ps.Gp.01.07‬‬ ‫‪8‬‬
‫‪...‬‬ ‫عمومی‬
‫‪272‬‬

‫‪229‬‬

‫‪17‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪34‬‬ ‫مجموعه‬

‫کتگوری مضمون‬

‫فیصدی نظر به‬

‫شماره‬
‫کود‬ ‫مضامین اختیاری‬ ‫شماره‬ ‫مجموع کریدت‬ ‫کریدت‬ ‫نوع مضمون‬
‫ها‬

‫اختیاری و‬
‫اختیاری‬

‫‪1‬‬ ‫‪29,412%‬‬ ‫‪80‬‬ ‫‪1‬‬

‫پوهنتون شمول‬

‫‪2‬‬ ‫تخصصی‬ ‫‪2‬‬

‫‪70.588%‬‬ ‫‪192‬‬ ‫اساسی‬ ‫‪3‬‬
‫امضای آمر دیپارتمنت‬
‫‪100%‬‬ ‫‪272‬‬ ‫مجموعه‬

‫‪8‬‬
 ‫وزارت تحصیالت عالی‬
‫پوهنتون ‪...‬‬
‫دیپارتمنت کیمیا‬
‫سال اول سمستر دوم‬
‫ساعات درسی‬
‫مضامین پیش شرط‬

‫دیپارتمنت و‬

‫تعداد کریدت‬
‫مالحظات‬

‫پوهنحی‬ ‫کتگوری‬

‫شماره‬
‫سیمینار‪،‬سیر‬ ‫کود مضمون‬ ‫مضمون‬

‫مجموع‬

‫نظری‬
‫عملی‬
‫عهده دار‬ ‫علمی و‬ ‫مضمون‬
‫تدریس آن‬ ‫پروژه‬
‫کیمیا‬
‫‪3‬‬ ‫‪48‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪45‬‬ ‫اساسی‬ ‫‪Ed.Ch.02.20‬‬ ‫کیمیای عمومی ‪II‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪..‬‬
‫کیمیا‬ ‫تطبیقات کیمیای‬
‫‪1‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪16‬‬ ‫اساسی‬ ‫‪Ed.Ch.02.21‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪...‬‬ ‫عمومی ‪II‬‬
‫شرایط ایمنی در‬
‫کیمیا‬ ‫اختاصی‬
‫‪2‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪Ed.Ch.02.22‬‬ ‫البراتوار‬ ‫‪3‬‬
‫‪...‬‬
‫بیولوژی‬
‫‪2‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪30‬‬ ‫اساسی‬ ‫‪Ed.Bi.02.20‬‬ ‫بیولوژی عمومی ‪II‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪...‬‬
‫ریاضی‬
‫‪2‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪32‬‬ ‫اساسی‬ ‫‪Ed.Ma.02.20‬‬ ‫ریاضی کیمیا ‪II‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪...‬‬
‫کامپیوتر‬ ‫پوهنتون‬
‫‪2‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪Ed.Cs.02.03‬‬ ‫کمپیوتر‪II‬‬
‫‪...‬‬ ‫شمول‬
‫انګلیسی‬ ‫پوهنتون‬ ‫لسان خارجی ‪II‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪30‬‬ ‫‪Ed.En.02.02‬‬ ‫‪7‬‬
‫‪...‬‬ ‫شمول‬
‫پوهنتون‬
‫ثقافت‬ ‫فلسفه عبادات‬
‫‪1‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪15‬‬ ‫شمول‬ ‫‪Ed.Is.02.01‬‬ ‫‪8‬‬
‫‪.....‬‬
‫فزیک‬ ‫فزیک عمومی ‪I‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪30‬‬ ‫اساسی‬ ‫‪Ed.Ph.02.20‬‬ ‫‪9‬‬
‫‪...‬‬
‫روانشناسی‬
‫‪2‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪30‬‬ ‫اساسی‬ ‫‪Ps.Gp.02.07‬‬ ‫روانشناسی انکشافی‬ ‫‪10‬‬
‫‪...‬‬
‫‪19‬‬ ‫‪303‬‬ ‫‪14‬‬ ‫‪43‬‬ ‫‪247‬‬ ‫مجموعه‬
‫کتگوری‬
‫مضمون‬

‫فیصدی نظر به‬

‫شماره‬
‫کود‬ ‫مضامین اختیاری‬ ‫شماره‬ ‫کریدت‬ ‫نوع مضمون‬
‫مجموع کریدت ها‬

‫اختیاری و پوهنتون‬
‫تیار‬

‫‪1‬‬ ‫‪26.315%‬‬ ‫‪80‬‬ ‫‪1‬‬

‫اخ‬

‫ی‬

‫شمول‬
‫‪2‬‬ ‫‪10.526%‬‬ ‫‪32‬‬ ‫تخصصی‬ ‫‪2‬‬
‫‪63.157‬‬ ‫‪192‬‬ ‫اساسی‬ ‫‪3‬‬
‫امضای آمر دیپارتمنت‬
‫‪100%‬‬ ‫‪303‬‬ ‫مجموعه‬

‫‪9‬‬
 ‫وزارت تحصیالت عالی‬

‫پوهنتون …‬
‫دیپارتمنت کیمیا‬

‫سال دوم سمستر سوم‬

‫ساعات درسی‬
‫دیپارتمنت و‬ ‫کتگور‬
‫تعداد کریدت‬
‫مضامین‬
‫مالحظات‬

‫سیمینار‪،‬س‬

‫شماره‬
‫پیش‬ ‫پوهنحی عهده‬ ‫ی‬ ‫کود مضمون‬ ‫مضمون‬

‫مجموع‬

‫نظری‬
‫عملی‬
‫شرط‬ ‫یر علمی و‬
‫دار تدریس آن‬ ‫مضمون‬
‫پروژه‬
‫کیمیا‬ ‫کیمیای عمومی‬
‫‪3‬‬ ‫‪38‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪35‬‬ ‫اساسی‬ ‫‪Ed.Ch.03.20‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪....‬‬ ‫‪III‬‬
‫کیمیا‬ ‫تطبیقات کیمیای‬
‫‪1‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪16‬‬ ‫اساسی‬ ‫‪Ed.Ch.03.21‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪...‬‬ ‫عمومی ‪III‬‬
‫ریاضی‬
‫‪2‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪32‬‬ ‫اساسی‬ ‫‪Ed.Ma.03.20‬‬ ‫ریاضی کیمیا ‪III‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪...‬‬
‫تاریخ‬ ‫پوهنتون‬ ‫تاریخ معاصر‬
‫‪2‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪30‬‬ ‫‪Ed.Hi.03.05‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪...‬‬ ‫شمول‬ ‫افغانستان‬
‫ثقافت‬ ‫پوهنتون‬ ‫نظام اخالقی‬
‫‪1‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪Ed.Is.03.01‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪...‬‬ ‫شمول‬ ‫اسالم‬
‫فزیک‬
‫‪2‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪30‬‬ ‫اساسی‬ ‫‪Ed.Ph.03.20‬‬ ‫فزیک ‪II‬‬
‫‪...‬‬
‫روانشناسی‬ ‫روانشناسی‬
‫‪2‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪30‬‬ ‫اساسی‬ ‫‪Ps.Gp.03.09‬‬ ‫‪7‬‬
‫‪...‬‬ ‫تربیتی‬
‫کیمیا‬ ‫اختص‬ ‫کیمیای غیر‬
‫‪3‬‬ ‫‪38‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪35‬‬ ‫‪Ed.Ch.03.23‬‬ ‫‪8‬‬
‫‪....‬‬ ‫اصی‬ ‫عضوی ‪I‬‬
‫کیمیا‬ ‫اختص‬ ‫تطبیقات کیمیای‬
‫‪1‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪Ed.Ch.03.24‬‬ ‫‪9‬‬
‫‪...‬‬ ‫اصی‬ ‫غیر عضوی ‪I‬‬
‫محیط زیست‬ ‫پوهنتون‬ ‫حفاظت محیط‬ ‫‪1‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪28‬‬ ‫‪Ed.Es.03.04‬‬
‫‪..‬‬ ‫شمول‬ ‫زیست‬ ‫‪0‬‬
‫‪255‬‬

‫‪19‬‬ ‫‪303‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪33‬‬ ‫مجموعه‬

‫فیصدی نظر به‬

‫کتگوری‬
‫مضمون‬

‫شماره‬

‫کود‬ ‫مضامین اختیاری‬ ‫شماره‬ ‫مجموع کریدت‬ ‫کریدت‬ ‫نوع مضمون‬

‫ها‬
‫اختیاری و‬
‫اختی‬

‫‪26.315%‬‬ ‫‪80‬‬
‫اری‬

‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫پوهنتون شمول‬
‫‪2‬‬ ‫‪21.052%‬‬ ‫‪64‬‬ ‫تخصصی‬ ‫‪2‬‬
‫‪52.631%‬‬ ‫‪160‬‬ ‫اساسی‬ ‫‪3‬‬
‫امضای آمر دیپارتمنت‬
‫‪100%‬‬ ‫‪304‬‬ ‫مجموعه‬

‫‪10‬‬
 ‫وزارت تحصیالت عالی‬
‫پوهنتون ‪….‬‬
‫دیپارتمنت کیمیا‬
‫سال دوم سمستر چهارم‬
‫ساعات درسی‬
‫مضام‬ ‫دیپارتمنت و‬

‫تعداد کریدت‬
‫مالحظات‬

‫ین‬ ‫پوهنحی‬ ‫سیمینار‪،‬س‬ ‫کتگوری‬

‫شماره‬
‫کود مضمون‬ ‫مضمون‬

‫مجموع‬

‫نظری‬
‫عملی‬
‫پیش‬ ‫عهده دار‬ ‫یر علمی و‬ ‫مضمون‬
‫شرط‬ ‫تدریس آن‬ ‫پروژه‬
‫کیمیا‬
‫‪3‬‬ ‫‪38‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪35‬‬ ‫اختصاصی‬ ‫‪Ed.Ch.04.23‬‬ ‫کیمیای غیر عضوی ‪II‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪...‬‬
‫کیمیا‬ ‫تطبیقات کیمیای غیر‬
‫‪1‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪16‬‬ ‫اختصاصی‬ ‫‪Ed.Ch.04.24‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪...‬‬ ‫عضوی ‪II‬‬
‫کیمیا‬
‫‪3‬‬ ‫‪38‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪35‬‬ ‫اختصاصی‬ ‫‪Ed.Ch.04.25‬‬ ‫کیمیای عضوی ‪I‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪....‬‬
‫کیمیا‬ ‫تطبیقات کیمیای عضوی‬
‫‪1‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪16‬‬ ‫اختصاصی‬ ‫‪Ed.Ch.04.26‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪...‬‬ ‫‪I‬‬
‫ثقافت‬ ‫پوهنتون‬
‫‪1‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪Ed.Is.04.01‬‬ ‫نظام اجتماعی اسالم‬ ‫‪5‬‬
‫‪...‬‬ ‫شمول‬
‫روانشناسی‬
‫‪2‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪30‬‬ ‫اساسی‬ ‫‪Ed.Ps.04.09‬‬ ‫اساسات تعلیم و تربیه‬
‫‪...‬‬
‫روانشانسی‬ ‫پوهنتون‬
‫‪2‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪Pd.Pe.04.08‬‬ ‫تربیت بدنی‬ ‫‪7‬‬
‫‪..‬‬ ‫شمول‬
‫کیمیا‬ ‫کرستل شیمی و تطبیقات‬
‫‪2‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪30‬‬ ‫اختصاصی‬ ‫‪Ed.Ch.04.27‬‬ ‫‪8‬‬
‫‪...‬‬ ‫آن‬
‫کیمیا‬
‫‪2‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪30‬‬ ‫اختصاصی‬ ‫‪Ed.Ch.04.28‬‬ ‫تکنالوژی کیمیاوی‬ ‫‪9‬‬
‫‪...‬‬
‫کیمیا‬
‫‪2‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪32‬‬ ‫اختصاصی‬ ‫‪Ed.Ch.04.29‬‬ ‫کیمیای کمپلکس‬ ‫‪10‬‬
‫‪...‬‬
‫کیمیا‬
‫‪2‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪32‬‬ ‫اختصاصی‬ ‫‪Ed.Ch.04.30‬‬ ‫کیمیای محاسبه ‪I‬‬ ‫‪11‬‬
‫‪...‬‬
‫‪336‬‬

‫‪19‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪47‬‬ ‫‪274‬‬ ‫مجموعه‬

‫کتگوری‬
‫مضمون‬

‫فیصدی نظر به‬

‫شماره‬

‫کود‬ ‫مضامین اختیاری‬ ‫شماره‬ ‫کریدت‬ ‫نوع مضمون‬

‫مجموع کریدت ها‬

‫اختیاری و پوهنتون‬
‫اختی‬

‫‪14.285%‬‬ ‫‪48‬‬
‫اری‬

‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫شمول‬
‫‪2‬‬ ‫‪76.190%‬‬ ‫‪256‬‬ ‫تخصصی‬ ‫‪2‬‬
‫‪9.523‬‬ ‫‪32‬‬ ‫اساسی‬ ‫‪3‬‬
‫امضای آمر دیپارتمنت‬
‫‪100%‬‬ ‫‪336‬‬ ‫مجموعه‬

‫‪11‬‬
 ‫وزارت تحصیالت عالی‬
‫پوهنتون …‬
‫دیپارتمنت کیمیا‬
‫سال سوم سمستر پنجم‬
‫ساعات درسی‬
‫مضامین پیش‬

‫تعداد کریدت‬
‫دیپارتمنت و‬
‫مالحظات‬

‫سیمینار‪،‬س‬ ‫کتگوری‬

‫شماره‬
‫شرط‬

‫پوهنحی عهده‬ ‫کود مضمون‬ ‫مضمون‬

‫مجموع‬

‫نظری‬
‫عملی‬
‫یر علمی و‬ ‫مضمون‬
‫دار تدریس آن‬
‫پروژه‬
‫کیمیا‬ ‫کیمیای غیر عضوی‬
‫‪3‬‬ ‫‪38‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪35‬‬ ‫اختصاصی‬ ‫‪Ed.Ch.05.23‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪...‬‬ ‫‪III‬‬
‫کیمیا‬ ‫تطبیقات کیمیای غیر‬
‫‪1‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪16‬‬ ‫اختصاصی‬ ‫‪Ed.Ch.05.23‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪...‬‬ ‫عضوی ‪III‬‬
‫کیمیا‬
‫‪3‬‬ ‫‪38‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪35‬‬ ‫اختصاصی‬ ‫‪Ed.Ch.05.25‬‬ ‫کیمیای عضوی ‪II‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪...‬‬
‫کیمیا‬ ‫تطبیقات کیمیای‬
‫‪1‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪16‬‬ ‫اختصاصی‬ ‫‪Ed.Ch.05.26‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪...‬‬ ‫عضوی ‪II‬‬
‫کیمیا‬ ‫کیمیای تحلیلی‬
‫‪3‬‬ ‫‪38‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪35‬‬ ‫اختصاصی‬ ‫‪Ed.Ch.05.32‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪...‬‬ ‫توصیفی‬
‫کیمیا‬ ‫تطبیقات کیمیای‬
‫‪1‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪16‬‬ ‫اختصاصی‬ ‫‪Ed.Ch.05.33‬‬ ‫‪6‬‬
‫‪...‬‬ ‫تحلیلی توصیفی‬
‫کیمیا‬
‫‪2‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪30‬‬ ‫اختصاصی‬ ‫‪Ed.Ch.05.33‬‬ ‫رادیوشیمی‬ ‫‪7‬‬
‫‪..‬‬
‫کیمیا‬
‫‪2‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪30‬‬ ‫اختصاصی‬ ‫‪Ed.Ch.05.31‬‬ ‫کیمیای پولیمیر‬ ‫‪8‬‬
‫‪...‬‬
‫کیمیا‬
‫‪2‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪30‬‬ ‫اختصاصی‬ ‫‪Ed.Ch.05.35‬‬ ‫کیمیای محیط زیست‬ ‫‪9‬‬
‫‪...‬‬
‫کیمیا‬
‫‪2‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪32‬‬ ‫اختصاصی‬ ‫‪Ed.Ch.05.30‬‬ ‫کیمیای محاسبه ‪II‬‬ ‫‪10‬‬
‫‪...‬‬
‫ثقافت‬ ‫پوهنتون‬
‫‪1‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪Ed.Is.05.01‬‬ ‫نظام سیاسی اسالم‬ ‫‪11‬‬
‫‪....‬‬ ‫شمول‬
‫‪336‬‬

‫‪20‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪38‬‬ ‫‪272‬‬ ‫مجموعه‬

‫کتگوری‬
‫مضمون‬

‫فیصدی نظر به‬

‫شماره‬

‫کود‬ ‫مضامین اختیاری‬ ‫شماره‬ ‫کریدت‬ ‫نوع مضمون‬

‫مجموع کریدت ها‬

‫اختیاری و پوهنتون‬
‫اختیار‬

‫‪1‬‬ ‫‪3.76%‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪1‬‬

‫ی‬

‫شمول‬
‫‪2‬‬ ‫‪95.23%‬‬ ‫‪320‬‬ ‫تخصصی‬ ‫‪2‬‬
‫اساسی‬ ‫‪3‬‬
‫امضای آمر دیپارتمنت‬
‫‪100%‬‬ ‫‪336‬‬ ‫مجموعه‬
‫‪12‬‬
 ‫وزارت تحصیالت عالی‬
‫پوهنتون …‬
‫دیپارتمنت کیمیا‬
‫سال سوم سمستر ششم‬
‫کتگوری‬

‫شماره‬
‫مضامین پیش شرط‬

‫ساعات درسی‬
‫دیپارتمنت‬ ‫تعداد کریدت‬ ‫مضمون‬ ‫کود مضمون‬ ‫مضمون‬
‫مالحظات‬

‫و پوهنحی‬
‫سیمینار‪،‬س‬
‫عهده دار‬ ‫مجموع‬

‫نظری‬
‫عملی‬
‫یر علمی و‬
‫تدریس آن‬
‫پروژه‬
‫کیمیا‬ ‫اختصاص‬
‫‪3‬‬ ‫‪38‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪35‬‬ ‫کیمیای عضوی ‪III‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪...‬‬ ‫‪Ed.Ch.06.25‬‬
‫کیمیا‬ ‫تطبیقات کیمیای عضوی‬
‫‪1‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪16‬‬ ‫اختصاصی‬ ‫‪Ed.Ch.06.26‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪...‬‬ ‫‪III‬‬
‫کیمیا‬
‫‪2‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪30‬‬ ‫اختصاصی‬ ‫‪Ed.Ch.06.36‬‬ ‫طیف سنجی‬ ‫‪3‬‬
‫‪...‬‬
‫کیمیا‬
‫‪4‬‬ ‫‪64‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪60‬‬ ‫اختصاصی‬ ‫‪Ed.Ch.06.37‬‬ ‫میتود تدریس کیمیا‬ ‫‪3‬‬
‫‪...‬‬
‫کیمیا‬
‫‪2‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪30‬‬ ‫اختصاصی‬ ‫‪Ed.Ch.06.38‬‬ ‫کورس اختصاصی کیمیا‬ ‫‪5‬‬
‫‪...‬‬
‫کیمیا‬
‫‪3‬‬ ‫‪48‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪45‬‬ ‫اختصاصی‬ ‫‪Ed.Ch.06.39‬‬ ‫کییمیای تحلیلی مقداری‬ ‫‪6‬‬
‫‪...‬‬
‫کیمیا‬ ‫تطبیقات کیمیای تحلیلی‬
‫‪1‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪16‬‬ ‫اختصاصی‬ ‫‪Ed.Ch.06.30‬‬ ‫‪7‬‬
‫‪...‬‬ ‫مقداری‬
‫روانشناسی‬
‫‪2‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪30‬‬ ‫اساسی‬ ‫‪Pe.Ed.06.10‬‬ ‫ارزیابی تربیتی‬ ‫‪8‬‬
‫‪...‬‬
‫ثقافت‬ ‫پوهنتون‬
‫‪1‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪Ed.Is.06.01‬‬ ‫نظام اقتصادی اسالم‬ ‫‪9‬‬
‫‪...‬‬ ‫شمول‬
‫‪304‬‬

‫‪255‬‬

‫‪19‬‬ ‫‪17‬‬ ‫‪32‬‬ ‫مجموعه‬

‫فیصدی نظر به‬

‫مضمون‬
‫کتگوری‬

‫شماره‬
‫کود‬ ‫مضامین اختیاری‬ ‫شماره‬ ‫کریدت‬ ‫نوع مضمون‬
‫مجموع کریدت ها‬

‫‪5.263%‬‬ ‫‪16‬‬ ‫اختیاری و پوهنتون شمول‬

‫اختی‬
‫اری‬

‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪84.24%‬‬ ‫‪256‬‬ ‫تخصصی‬ ‫‪2‬‬
‫‪10.526‬‬ ‫‪32‬‬ ‫اساسی‬ ‫‪3‬‬
‫امضای آمر دیپارتمنت‬
‫‪100%‬‬ ‫‪304‬‬ ‫مجموعه‬

‫وزارت تحصیالت عالی‬

‫‪13‬‬
 ‫پوهنتون …‬
‫دیپارتمنت کیمیا‬
‫سال چهارم سمستر هفتم‬
‫ساعات درسی‬
‫دیپارتمنت و‬

‫تعداد کریدت‬
‫مضامین پیش‬
‫مالحظات‬

‫پوهنحی‬ ‫سیمینار‪،‬س‬ ‫کتگوری‬

‫شماره‬
‫شرط‬

‫کود‬ ‫مضمون‬

‫مجموع‬

‫نظری‬
‫عملی‬
‫عهده دار‬ ‫یر علمی و‬ ‫مضمون‬
‫تدریس آن‬ ‫پروژه‬
‫کیمیا‬
‫‪4‬‬ ‫‪64‬‬ ‫‪40‬‬ ‫‪24‬‬ ‫اساسی‬ ‫‪Pe.Ed.07.12‬‬ ‫تدریس آموزی‬ ‫‪1‬‬
‫‪...‬‬
‫کیمیا‬ ‫‪Ed.Ch.07.41‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪48‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪35‬‬ ‫اختصاصی‬ ‫کیمیای فزیکی ‪I‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪...‬‬
‫کیمیا‬ ‫‪Ed.Ch.07.42‬‬ ‫تطبیقات کیمیای‬
‫‪1‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪16‬‬ ‫اختصاصی‬ ‫‪3‬‬
‫‪...‬‬ ‫فزیکی ‪I‬‬
‫کیمیا‬ ‫‪Ed.Ch.07.43‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪38‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪35‬‬ ‫اختصاصی‬ ‫بیوشیمی ‪I‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪...‬‬
‫کیمیا‬ ‫‪Ed.Ch.07.44‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪16‬‬ ‫اختصاصی‬ ‫تطبیقات بیوشیمی ‪I‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪...‬‬
‫کیمیا‬ ‫‪Ed.Ch.07.45‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪30‬‬ ‫اختصاصی‬ ‫کیمیای ادویه‬ ‫‪6‬‬
‫‪...‬‬
‫کیمیا‬ ‫‪Ed.Ch.07.46‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪30‬‬ ‫اختصاصی‬ ‫کیمیای مواد غذایی‬ ‫‪7‬‬
‫‪...‬‬
‫روانشناسی‬ ‫‪Pe.Em.07.11‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪30‬‬ ‫اساسی‬ ‫مدیریت آموزشی‬ ‫‪8‬‬
‫‪...‬‬
‫کیمیا‬ ‫پوهنتون‬ ‫‪Ed.Ch.07.47‬‬ ‫روش تحقیق و‬
‫‪2‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪9‬‬
‫‪...‬‬ ‫شمول‬ ‫ریسرچ‬
‫ثقافت‬ ‫‪1‬‬ ‫پوهنتون‬ ‫‪Ed.Is.07.01‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪15‬‬ ‫قرآن وعلوم معاصر‬ ‫‪10‬‬
‫‪...‬‬ ‫شمول‬
‫‪336‬‬

‫‪235‬‬

‫‪21‬‬ ‫‪29‬‬ ‫‪72‬‬ ‫مجموعه‬

‫فیصدی نظر به‬

‫کتگوری‬
‫مضمون‬

‫کود‬ ‫مضامین اختیاری‬ ‫شماره‬ ‫کریدت‬ ‫نوع مضمون‬ ‫شماره‬

‫مجموع کریدت ها‬

‫اختیاری و پوهنتون‬
‫اختیاری‬

‫‪1‬‬ ‫‪14.285%‬‬ ‫‪48‬‬ ‫‪1‬‬

‫شمول‬
‫‪2‬‬ ‫‪57.142%‬‬ ‫‪192‬‬ ‫تخصصی‬ ‫‪2‬‬
‫‪28.571‬‬ ‫‪96‬‬ ‫اساسی‬ ‫‪3‬‬
‫امضای آمر دیپارتمنت‬
‫‪100%‬‬ ‫‪336‬‬ ‫مجموعه‬

‫وزارت تحصیالت عالی‬

‫‪14‬‬
 ‫پوهنتون …‬
‫دیپارتمنت کیمیا‬
‫سال چهارم سمستر هشتم‬
‫ساعات درسی‬
‫دیپارتمنت و‬
‫مضامین پیش‬

‫تعداد کریدت‬
‫مالحظات‬

‫پوهنحی‬ ‫سیمینار‪،‬س‬ ‫کتگوری‬

‫شماره‬
‫شرط‬

‫کود‬ ‫مضمون‬

‫مجموع‬

‫نظری‬
‫عملی‬
‫عهده دار‬ ‫یر علمی و‬ ‫مضمون‬
‫تدریس آن‬ ‫پروژه‬
‫کیمیا‬ ‫‪Ed.Ch.08.41‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪48‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪45‬‬ ‫اختصاصی‬ ‫کیمیای فزیکی ‪II‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪...‬‬
‫کیمیا‬ ‫‪Ed.Ch.08.42‬‬ ‫تطبیقات کیمیای‬
‫‪1‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪16‬‬ ‫اختصاصی‬ ‫‪2‬‬
‫‪...‬‬ ‫فزیکی ‪II‬‬
‫کیمیا‬ ‫‪Ed.Ch.08.43‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪48‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪45‬‬ ‫اختصاصی‬ ‫بیوشیمی ‪II‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪...‬‬
‫کیمیا‬ ‫‪Ed.Ch.08.44‬‬ ‫تطبیقات بیوشیمی‬
‫‪1‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪16‬‬ ‫اختصاصی‬ ‫‪3‬‬
‫‪...‬‬ ‫‪II‬‬
‫کیمیا‬ ‫پوهنتون‬ ‫‪Ed.Ch.08.48‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪64‬‬ ‫‪48‬‬ ‫‪16‬‬ ‫مونوګراف‬ ‫‪5‬‬
‫‪...‬‬ ‫شمول‬
‫کیمیا‬ ‫‪Ed.Ch.08.49‬‬ ‫کیمیای کلوییدی و‬
‫‪2‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪26‬‬ ‫اختصاصی‬ ‫‪6‬‬
‫‪...‬‬ ‫تطبیقات آن‬
‫کیمیا‬ ‫‪Ed.Ch.08.50‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪24‬‬ ‫اختصاصی‬ ‫کیمیای نانو‬ ‫‪7‬‬
‫‪....‬‬
‫کیمیا‬ ‫‪Ed.Ch.08.51‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪30‬‬ ‫اساسی‬ ‫تکنالوژی کاربردی‬ ‫‪8‬‬
‫‪...‬‬
‫ثقافت‬ ‫پوهنتون‬ ‫‪Ed.Is.08.01‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪15‬‬ ‫تمدن اسالمی‬ ‫‪9‬‬
‫‪...‬‬ ‫شمول‬

‫‪19‬‬ ‫‪304‬‬ ‫‪61‬‬ ‫‪42‬‬ ‫‪201‬‬ ‫مجموعه‬

‫کتگوری مضمون‬

‫فیصدی نظر به‬

‫شماره‬
‫کود‬ ‫مضامین اختیاری‬ ‫شماره‬ ‫مجموع کریدت‬ ‫کریدت‬ ‫نوع مضمون‬
‫ها‬

‫اختیاری و پوهنتون‬
‫اختیار‬

‫‪1‬‬ ‫‪26.315%‬‬ ‫‪80‬‬ ‫‪1‬‬

‫ی‬

‫شمول‬
‫‪2‬‬ ‫‪6 3.157%‬‬ ‫‪192‬‬ ‫تخصصی‬ ‫‪2‬‬
‫‪10.526‬‬ ‫‪32‬‬ ‫اساسی‬ ‫‪3‬‬
‫امضای آمر دیپارتمنت‬
‫‪100%‬‬ ‫‪303‬‬ ‫مجموعه‬

‫‪15‬‬
 ‫مفردات مضمون درسی کیمیای عمومی (‪)I‬‬
‫لیسانس‬ ‫مقطع تحصیلی‬
‫نام موسسه تحصیلی ‪:‬‬
‫‪:‬‬ ‫پوهنحی‬
‫کیمیا‬ ‫دیپارتمنت ‪:‬‬
‫کیمیای عمومی )‪(I‬‬ ‫عنوان مضمون ‪:‬‬
‫اساسی‬ ‫کتگوری مضمون ‪:‬‬
‫‪Ed.Ch.01.20‬‬ ‫کود نمبر مضمون ‪:‬‬
‫‪3‬‬ ‫تعداد کریدت ‪:‬‬
‫اول‬ ‫سمستر مربوطه‪:‬‬
‫ندارد‬ ‫مضامین پیش نیاز‪:‬‬

‫معلومات عمومی در مورد مضمون‬

‫این مضمون ازجمله یی مضامین اساسی رشته کیمیا میباشد‪ ،‬که شامل سه کورس است‪ .‬کورس اول آن در سمستر اول‬
‫صنف اول کیمیا تدریس می گردد ‪ ،‬که شامل‪48‬ساعت درسی بوده و ازآن جمله ‪45‬ساعت درسی نظری و ‪ 3‬ساعت به‬
‫سمینار ‪،‬سیرعلمی ویاپروژه اختصاص داده شده است‪ .‬کورس اول شامل سه کریدت بوده و درهر هفته (‪ )3‬ساعت (‪)50‬‬
‫دقیقه ای را درشانزده هفته در بر دارد‪ .‬محصالن با مطالعه این کورس‪ ،‬مفاهیم وقوانین کیمیاوی را فرا خواهند گرفت‪.‬‬
‫اهداف آموزشی‬
‫آموزش ماده وا ندازه گیری‪ ،‬اتمها‪ ،‬مالکیول ها‪ ،‬آیون ها‪ ،‬فرمولها‪ ،‬معادله ها‪ ،‬مولها‪ ،‬تعامل در محلول آبی‪ ،‬خصلت تناوبی‬
‫و ساختار اتمی‪ ،‬رابطه های آیونی و شمه ای از کیمیای گروپ های اصلی‪ ،‬رابطه کووالنسی (اشتراکی) وساختار مالیکولی‪،‬‬
‫ترموشیمی ا نرژی کیمیاوی را احتوا مینماید‪.‬‬
‫روش ومیتود تدریس‬
‫آموزش فعال ‪ ،‬لکچر ‪ ،‬کارگروپی‪ ،‬تحقیقی ‪ ،‬آموزش مبتنی بر طرح مسئله‪ ،‬مناقشه ‪ ،‬مباحثه‪ ،‬کارعملی و غیره‪.‬‬
‫نحوه ارزیابی محصل‬
‫فعالیت صنفی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫سمینار در داخل صنف‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫مباحثه و مناقشه‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫سوال و جواب از محصل و مروری به درس گذشته‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪ -‬چگونگی ارائه نظریات‪.‬‬
‫‪ -‬سهم گیری در فعالیت های گروپی‪.‬‬

‫‪16‬‬
 ‫‪ ‬فیصدی پروژه های صنفی ( کارخانگی) ‪.10٪‬‬
‫‪ ‬فیصدی فعالیت های انفرادی و گروپی ( کار عملی)‪.10٪‬‬
‫‪ ‬فیصدی امتحان وسط سمستر‪.20٪‬‬
‫‪ ‬فیصدی امتحان نهایی‪.60٪‬‬
‫جدول نقشه مفهومی نتایج متوقعه مضمون (کیمیا عمومی ‪ )I‬رشته کیمیا‬

‫نتایج متوقعه دیپارتمنت کیمیا‬

‫‪.4‬تربیه معلمین مسلکی و تخصصی در رشته کیمیا‪.‬‬
‫همتاهای خود در کشور های منطقه را داشته باشند‪.‬‬

‫تکنالوژی‪.‬‬
‫باشند تاقادر به انجام کارهای عملی شوند‪.‬‬

‫نوین تعلیم و تربیه باشد‪.‬‬

‫نوع گرایشات تبعیضی باشند‪.‬‬

‫‪ .6‬فارغان رشته کیمیا توانایی و ظرفیت رقابت نمودن با‬

‫‪.5‬فارغان کیمیا توانایی تحلیل و تجزیه مواد کیمیاوی را داشته‬

‫‪.3‬کسب دانش و مهارت های علم کیمیا که پاسخگوی نظام‬

‫‪.2‬شناخت مبانی علم کیمیا و کاربرد آن در بخش ساینس و‬

‫‪.1‬فارغان کیمیا افراد با روحیه اسالمی و ملی‪ ،‬عاری از هر‬

‫نتایج متوقعه مضمون‬

‫شماره‬
‫(کیمیا عمومی ‪)I‬‬

‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬

‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫دانش در مورد ماده و اندازه گیری‬ ‫‪1‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫شناخت اتم ها‪ ،‬مالیکول ها و آیون ها‬ ‫‪2‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫شناخت خصلت تناوبی عناصر‬ ‫‪3‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫دانش در مورد روابط کیمیا و ساختار مالیکول‬ ‫‪3‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫دانش در مورد ترموشیمی و انرژی کیمیاوی‬ ‫‪5‬‬
‫‪2.8‬‬ ‫‪2.6‬‬ ‫‪2.8‬‬ ‫‪2.6‬‬ ‫‪2.8‬‬ ‫‪2.4‬‬ ‫مجموعه‬
‫‪2.66‬‬
‫‪ =3‬اعظمی ترین اشتراک‬ ‫‪ =2‬اشتراک متوسط‬ ‫‪ =1‬کمترین اشتراک‬

‫‪17‬‬
 ‫مفردات و پالن درسی برای سمستر اول‬
‫تعداد ساعات‬
‫نظری‬ ‫محتوا‬ ‫هفته‬
‫درسی درهفته‬

‫فصل ‪ .1‬کیمیا ‪ :‬ماده وا ندازه گیری‬

‫‪ -‬اهداف‬
‫‪ -‬تاریخ انکشاف علم کیمیا‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫‪ -‬کیمیا وعناصر‬ ‫هفته اول‬
‫‪ -‬عناصر وجدول تناوبی‬
‫‪ -‬برخی خواص کیمیاوی عناصر‬
‫آزمایش کردن واندازه گیری‪:‬‬
‫‪ -‬اندازه گیری کتله‬
‫اندازه گیری طول‬ ‫‪-‬‬
‫اندازه گیری حرارت‬ ‫‪-‬‬
‫اندازه گیری حجم‬ ‫‪-‬‬
‫اندازه گیری کثافت‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫هفته دوم‬
‫صحت‪ ،‬دقت وارقام با معنی در اندازه گیری‬ ‫‪-‬‬
‫تبدیل یک کمیت به کمیت دیگر‬ ‫‪-‬‬
‫خالصه‬ ‫‪-‬‬
‫تمرین‬ ‫‪-‬‬
‫فصل ‪ .2‬اتمها‪ ،‬مالکیول ها و آیون ها‬
‫‪ -‬اهداف‬
‫‪ -‬بقای کتله و قانون نسبت های معین‬
‫‪ -‬نظریه اتمی دالتن وقانون نسبتهای متعدد‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬
‫‪ -‬ساختار اتمها ازلحاظ الکترونی‬ ‫هفته سوم‬
‫‪ -‬ساختارهسته اتمها ازلحاظ پروتونها‬
‫ونیوترون ها‬
‫‪ -‬نمبر اتمی‬
‫‪ -‬کتله اتمی‬

‫و مخلوط ها‬ ‫مرکبات‬

‫مالیکولها‪ ،‬آیون ها‪ ،‬روابط کیمیاوی‬ ‫‪-‬‬
‫تیزاب ها وقلوی ها‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫هفته چهارم‬
‫نامگذاری مرکبات کیمیاوی‬ ‫‪-‬‬
‫خالصه‬ ‫‪-‬‬
‫تمرین‬ ‫‪-‬‬

‫‪18‬‬
 ‫فصل ‪ . 3‬فرمولها ‪ ،‬معادله ها و مولها‬
‫‪ -‬اهداف‬
‫‪ -‬توزین معادله های کیمیا‬
‫‪ -‬سمبول های کیمیاوی در سطوح مختلف‬
‫‪ -‬عدد اوگدرو و مول‬
‫‪ -‬استوکیومتری‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫هفته پنجم‬
‫‪ -‬ثمره تعامالت کیمیاوی‬
‫‪ -‬تعا مالت با مقادیر محدود کننده از تعامل‬
‫کننده ها‬
‫‪ -‬غلظت تعامل دهنده ها در محلول‪:‬‬
‫موالریتی‬
‫‪ -‬رقیق کردن محلولهای غلیظ‬
‫استوکیومتری محلول‬ ‫‪-‬‬
‫تیتر کردن (خنثی سازی)‬ ‫‪-‬‬
‫فیصدی و فرمول تجربی‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬
‫‪3‬‬ ‫تعیین فرمول تجربی‪ :‬تجزیه عنصری‬ ‫‪-‬‬ ‫هفته ششم‬
‫تعیین کتله مالیکولی‪ :‬طیف سنجی کتلوی‬ ‫‪-‬‬
‫خالصه‬ ‫‪-‬‬
‫تمرین‬ ‫‪-‬‬
‫فصل ‪ .4‬تعامل در محلول آبی‬
‫اهداف‬ ‫‪-‬‬
‫برخی مسیر های وقوع تعا مالت کیمیاوی‬ ‫‪-‬‬
‫الکترولیت ها در محلول آبی‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫تعامالت آبی و معادالت آیونی خالص‬ ‫‪-‬‬
‫‪3‬‬ ‫هفته هفتم‬
‫تعامالت رسوب دادن و قواعد انحالل‬ ‫‪-‬‬
‫پذیری‬
‫تیزاب ها ‪ ،‬قلوی ها و تعامالت خنثی‬ ‫‪-‬‬
‫شدن‬
‫تعامالت تحمض – ار جاع (ریدوکس)‬ ‫‪-‬‬

‫‪19‬‬
 ‫شنا ساییی تعامالت تحمض – ارجاع‬ ‫‪-‬‬
‫سلسله فعالیت عناصر‬ ‫‪-‬‬
‫روش های توزین تعامالت ریدوکس‬ ‫‪-‬‬
‫تیتر کردن محلول با استفاده از تحمض –‬ ‫‪-‬‬
‫ارجاع‬
‫برخی کاربرد های تعا مالت تحمض ارجاع‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫خالصه‬ ‫‪-‬‬ ‫هفته هشتم‬
‫‪3‬‬
‫تمرین‬ ‫‪-‬‬
‫امتحان ‪20%‬‬ ‫‪-‬‬

‫فصل ‪ 5‬خصلت تناوبی و ساختار اتمی‬

‫‪ -‬اهداف‪.‬‬
‫‪ -‬نور وطیف الکترومقناطیس‬
‫‪ -‬اشعه الکترو مقناطیس و طیفهای اتمی‬
‫‪ -‬خواص فوتونی اشعه الکترومقناطیس‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫‪ -‬معادله پالنگ‬ ‫هفته نهم‬
‫‪ -‬خواص موجی ماده‬
‫‪ -‬معادله دوبروی‬
‫‪ -‬مکانیک کوانتمی واصل عدم قطعیت‬
‫هایزنبرگ‬
‫تابع موجی واعداد کوانتمی‬ ‫‪-‬‬
‫شکل اربیتالها‬ ‫‪-‬‬
‫میکانیک کوانتمی وطیف ها ی اتمی‬ ‫‪-‬‬
‫اسپین الکترون و اصل طرد پاولی‬ ‫‪-‬‬
‫سطوح انرژی اربیتال در اتمهای چند‬ ‫‪-‬‬
‫الکترونی‬
‫آرایش الکترونی اتمهای چند الکترونی‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫هفته دهم‬
‫آرایش الکترونی و جدول تناوبی‬ ‫‪-‬‬
‫برخی آرایش های الکترونی غیر عادی‬ ‫‪-‬‬
‫آرایش الکترونی وخواص تناوبی‬ ‫‪-‬‬
‫شعا ع اتمی‬ ‫‪-‬‬
‫خالصه‬ ‫‪-‬‬
‫تمرین‬ ‫‪-‬‬

‫‪20‬‬
 ‫فصل‪ . 6‬رابطه های آیونی و شمه ای از کیمیای‬
‫عناصرگروپ های اصلی‬
‫‪ -‬اهداف‬
‫‪ -‬آیونها و آرایش الکترونی آنها‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫‪ -‬شعاع آیونی‬ ‫هفته یازدهم‬
‫‪ -‬انرژی آیونایزیشن‬
‫‪ -‬انرژی های آیونایزیشن باالتر‬
‫‪ -‬الکترون خواهی‬
‫‪ -‬رابطه آیونی وتشکیل جامدات آیونی‬

‫فلزات قلوی (گروپ ‪)IA‬‬ ‫‪-‬‬

‫فلزات قلوی خاکی (گروپ ‪)IIA‬‬ ‫‪-‬‬
‫عناصر گروپ (‪ : IIIA‬المونیم )‬ ‫‪-‬‬
‫هلوجن ها (گروپ ‪ VIIA‬کلورین)‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫هفته دوازدهم‬
‫گاز های نجیب (‪) VIIIA‬‬ ‫‪-‬‬
‫قاعده هشتا یی‬ ‫‪-‬‬
‫خالصه‬ ‫‪-‬‬
‫تمرین‬ ‫‪-‬‬

‫فصل ‪ .7‬روابط کووالنسی (اشتراکی) وساختار‬

‫مالیکولی‬
‫‪ -‬اهداف‬
‫‪ -‬رابطه اشتراکی‬
‫‪ -‬قدرت رابطه های اشتراکی‬
‫‪ -‬مقایسه ترکیبات آیونی وکووالنسی‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫هفته سیزدهم‬
‫‪ -‬رابطه های کووالنسی قطبی‪.‬‬
‫الکترونیگاتیوتی‬
‫‪ -‬ساختار های لویس ( الکترون – نقطه)‬
‫‪ -‬ساختار لویس مالیکول های چند اتمی‬
‫‪ -‬ساختار های لویس و روزنانس‬
‫‪ -‬چارچ قراردادی‬

‫‪21‬‬
 ‫شکل مالیکولی‪ :‬مدل ‪VSEPR‬‬ ‫‪-‬‬
‫نظریه رابطه والنسی‬ ‫‪-‬‬
‫ها یبرید شدن و اربیتال های هایبریدی‬ ‫‪-‬‬
‫‪SP3‬‬
‫ا نواع اربیتا ل های ها یبریدی‬ ‫‪-‬‬
‫نظریه ار بیتال مالیکولی‪ :‬ما لیکول‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫هایدروجن‬ ‫هفته چهاردهم‬
‫نظریه اربیتال ما لیکولی‪ :‬مالیکول های دو‬ ‫‪-‬‬
‫اتمی دیگر‬
‫مقایسه نظریه ای رابطه والنسی با نظریه‬ ‫‪-‬‬
‫ای اربیتال مالیکولی‬
‫خالصه‬ ‫‪-‬‬
‫تمرین‬ ‫‪-‬‬
‫فصل ‪.8‬ترموشیمی‪ :‬ا نرژی کیمیاوی‬
‫‪ -‬اهداف‬ ‫هفته پانزدهم‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫‪ -‬ا نرژی‬
‫‪ -‬تغییرات ا نرژی و بقای ا نرژی‬
‫‪ -‬ا نرژی داخلی وتوا بع حالت‬
‫کار انبساطی‬ ‫‪-‬‬
‫ا نرژی و انتالپی‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫حالت استاندرد ترمودینامیکی‬ ‫‪-‬‬ ‫هفته شانزدهم‬
‫ا نتالپی تغییرات فزیکی وکیمیاوی‬ ‫‪-‬‬
‫حرارت سنجی و ظرفیت حرارتی‬ ‫‪-‬‬
‫مآخذ‬
‫‪-1‬صمدی ‪ ،‬علی افضل ‪ .)1377 ( .‬شیمی عمومی ‪.‬تهران ‪ :‬دانشگاه تهران‬
‫‪ - 2‬موریتیمر ‪،‬چارلس ‪. )1380( .‬شیمی عمومی جلد‪ .1‬ترجمه عیسی یاوری‪ .‬تهران‪ :‬دانشگاه تهران‪.‬‬
‫‪ -3‬مارتین‪ ،‬سیلبربرگ‪.)1393(.‬اصول شیمی عمومی جلد اول‪ .‬ترجمه ای مجید میرمحمد صادقی‪.‬تهران‪:‬نوپردازان‪.‬‬
‫‪ -4‬تنیوال‪ ،‬محمد عارف‪.)1396(.‬کیمیای عمومی‪.‬کابل‪:‬سعید‪.‬‬
‫‪ – 5‬مصمم‪،‬محمد سردار‪.)1397(.‬کیمیای عمومی‪.‬کابل ‪:‬عازم‪.‬‬

‫‪22‬‬
 ‫مفردات مضمون درسی کیمیای عمومی(‪)II‬‬

‫لیسانس‬ ‫مقطع تحصیلی‬

‫نام موسسه تحصیلی ‪:‬‬
‫پوهنحی ‪:‬‬
‫کیمیا‬ ‫دیپارتمنت ‪:‬‬
‫کیمیای عمومی )‪(II‬‬ ‫عنوان مضمون ‪:‬‬
‫اساسی‬ ‫کتگوری مضمون ‪:‬‬
‫‪Ed.Ch.0 2.20‬‬ ‫کود نمبر مضمون ‪:‬‬
‫‪3‬‬ ‫تعداد کریدت ‪:‬‬
‫دوم‬ ‫سمستر مربوطه‪:‬‬
‫ندارد‬ ‫مضامین پیش نیاز ‪:‬‬

‫معلومات عمومی در مورد مضمون‬

‫این مضمون ازجمله مضامین اساسی رشته کیمیا میباشد‪ ،‬که شامل سه کورس است‪ .‬کورس دوم آن در سمستر دوم‬
‫صنف اول کیمیا تدریس می گردد‪ ،‬که شامل ‪48‬ساعت درسی بوده وازآن جمله ‪45‬ساعت درسی نظری و ‪ 3‬ساعت درسی‬
‫سمینار‪ ،‬سیرعلمی ویاپروژه میباشد‪ .‬کورس دوم شامل سه کریدت است‪ .‬درهر هفته (‪ )3‬ساعت (‪ )50‬دقیقه ای را‬
‫درشانزده هفته در بر دارد‪ .‬با مطالعه این کورس محصالن‪ ،‬مفاهیم وقوانین کیمیاوی را فرا خواهند گرفت‪.‬‬
‫اهداف آموزشی‬
‫گازات وخواص آنها‪ ،‬مایعات‪ ،‬جامدات وتغییرات فاز‪ ،‬محلول ها و خواص آنها‪ ،‬سینیتک کیمیاوی ( سرعت تعامالت‬
‫کیمیاوی)‪ ،‬تعادل کیمیاوی‪ ،‬هایدروجن‪ ،‬اکسیجن و آب‪ ،‬تعادل های آبی‪ :‬اسید قلوی‪ ،‬کاربرد تعادل های آبی‪.‬‬
‫روش ومیتود تدریس‬
‫آموزش فعال‪ ،‬لکچر‪ ،‬کارگروپی‪ ،‬تحقیقی‪ ،‬آموزش مبتنی بر طرح مسئله‪ ،‬مناقشه‪ ،‬مباحثه‪ ،‬کارعملی و‪...‬‬
‫نحوه ارزیابی محصل‬
‫‪ -‬فعالیت صنفی‬
‫‪ -‬سمینار در داخل صنف‬
‫‪ -‬مباحثه و مناقشه‬
‫‪ -‬سوال و جواب از محصل و مروری به درس گذشته‬
‫‪ -‬چگونگی ارائه نظریات‬
‫‪ -‬سهم گیری در فعالیت های گروپی‬
‫‪ ‬فیصدی پروژه های صنفی ( کارخانگی) ‪10٪‬‬
‫‪ ‬فیصدی فعالیت های انفرادی و گروپی ( کار عملی)‪10 ٪‬‬
‫‪ ‬فیصدی امتحان وسط سمستر‪20٪‬‬
‫‪ ‬فیصدی امتحان نهایی‪60٪‬‬

‫‪23‬‬
 ‫‪ .6‬فارغان رشته کیمیا توانایی و ظرفیت رقابت نمودن با‬

‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪2‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬

‫‪2.8‬‬
‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬
‫همتاهای خود در کشور های منطقه را داشته باشند‪.‬‬

‫‪.5‬فارغان کیمیا توانایی تحلیل و تجزیه مواد کیمیاوی را داشته‬

‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬

‫‪2.6‬‬
‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬
‫باشند تاقادر به انجام کارهای عملی شوند‪.‬‬

‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪2‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪.4‬تربیه معلمین مسلکی و تخصصی در رشته کیمیا‪.‬‬

‫‪2.8‬‬
‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬

‫‪2.66‬‬
‫‪.3‬کسب دانش و مهارت های علم کیمیا که پاسخگوی نظام‬

‫‪3‬‬
‫‪2‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪2‬‬

‫‪2.6‬‬
‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬
‫نوین تعلیم و تربیه باشد‪.‬‬
‫نتایج متوقعه دیپارتمنت کیمیا‬

‫‪.2‬شناخت مبانی علم کیمیا و کاربرد آن در بخش ساینس و‬

‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪2‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬

‫‪2.8‬‬

‫‪ =3‬اعظمی ترین اشتراک‬

‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬
‫تکنالوژی‪.‬‬

‫‪.1‬فارغان کیمیا افراد با روحیه اسالمی و ملی‪ ،‬عاری از هر‬

‫‪24‬‬
‫‪2‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬

‫‪2.4‬‬
‫نوع گرایشات تبعیضی باشند‪.‬‬

‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬

‫‪ =2‬اشتراک متوسط‬
‫(کیمیا عمومی ‪)II‬‬

‫مجموعه‬
‫نتایج متوقعه مضمون‬

‫شناخت تعادل کیمیاوی‬

‫شناخت تعادل های آبی‬
‫شناخت کنتیک کیمیاوی‬
‫شناخت حلول ها و خواص آنها‬
‫شناخت گازات‪ ،‬مایعات‪ ،‬جامدات و خواص آنها‬
‫جدول نقشه مفهومی نتایج متوقعه مضمون (کیمیا عمومی ‪ )II‬رشته کیمیا‬

‫‪ =1‬کمترین اشتراک‬
‫‪5‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫شماره‬
 ‫مفردات و پالن درسی مضمون کیمیای عمومی ‪ 2‬برای سمستردوم‬
‫تعداد ساعات‬
‫نظری‬ ‫محتوا‬ ‫هفته‬
‫درسی درهفته‬
‫فصل ‪ .9‬گاز ها و خواص آنها‬
‫‪ -‬اهداف‬
‫‪ -‬گاز ها و فشار گاز‬
‫‪ -‬قوانین گازها‬
‫‪ -‬قانون گاز ایدیال‬
‫‪ -‬روابط استوکیومتری گاز ها‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫‪ -‬فشار جزئی وقانون دالتن‬ ‫هفته اول‬
‫‪ -‬نظریه حرکی مالیکولی گاز ها‬
‫‪ -‬قانون گرا هام ‪ :‬پخش ونفوذ گاز ها‬
‫‪ -‬خواص گاز های حقیقی‬
‫‪ -‬جو (اتمسفیر ) زمین‬
‫‪ -‬خالصه‬
‫‪ -‬تمرین‬
‫فصل ‪ .10‬مایعات ‪ ،‬جامدات وتغییرات فاز‬
‫‪ -‬اهداف‬
‫‪ -‬رابطه های کوووالنسی قطبی و مومنتم دوقطبی‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫‪ -‬قوه های بین مالیکولی‬ ‫هفته دوم‬
‫‪ -‬برخی از ویژ ه گی های مایعات‬
‫‪ -‬تغییرات فاز‬
‫‪ -‬تبخیر‪ ،‬فشاربخار و حرارت غلیان‬
‫انواع جامدات‬ ‫‪-‬‬
‫تعیین ساختار جامدات ‪ :‬بلور نگاری شعاع ‪X‬‬ ‫‪-‬‬
‫سلول های واحد ترتیب استقرار کره ها در جامدات‬ ‫‪-‬‬
‫‪3‬‬ ‫بلوری‬
‫نظری‬
‫ساختار برخی از جامدات آیونی‬ ‫‪-‬‬ ‫هفته سوم‬
‫ساختار برخی از جامدات شبکه ای کووالنسی‬ ‫‪-‬‬
‫دیاگرام های فاز‬ ‫‪-‬‬
‫خالصه‬ ‫‪-‬‬
‫تمرین‬ ‫‪-‬‬

‫‪25‬‬
 ‫هفته چهارم فصل ‪ .11‬محلول ها وخواص آنها‬
‫‪ -‬اهداف‬
‫‪ -‬محلول ها‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫‪ -‬تغییرات انرژی وپروسه ی انحالل‬
‫‪ -‬واحد های غلظت‬
‫‪ -‬عوامل موثر باالی انحالل پذیری‬
‫‪ -‬خواص فزیکی محلول ها ‪ :‬خواص جمعی‬
‫کاهش فشار بخار محلول ‪ :‬قانون رائول وقانون هنری‬ ‫‪-‬‬
‫افزایش حرا رت غلیان و کاهش حرارت انجماد‬ ‫‪-‬‬
‫محلول‬
‫عملیه آزموس و فشار آزموتیک‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫هفته پنجم‬
‫کاربرد های خواص جمعی‬ ‫‪-‬‬
‫تقطیر جزء به جزء مخلوط های مایع‬ ‫‪-‬‬
‫خالصه‬ ‫‪-‬‬
‫تمرین‬ ‫‪-‬‬
‫فصل ‪ .12‬سینتیک کیمیاوی ( سرعت تعامالت کیمیاوی)‬
‫‪ -‬اهداف‬
‫‪ -‬سرعت تعامل‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪ -‬قانون سرعت و مرتبه ی تعامل‬
‫‪3‬‬ ‫هفته ششم‬
‫‪ -‬تعیین تجربی سرعت تعامل‬
‫‪ -‬قانون همگانی سرعت برای تعامل مرتبه ی اول‬
‫‪ -‬نیمه عمر تعامل مرتبه ی اول‬
‫‪ -‬تعامل های مرتبه ی دوم‬
‫میکانیزم تعامل‬ ‫‪-‬‬
‫قانون سرعت ومیکانیزم تعامل‬ ‫‪-‬‬
‫سرعت تعامل و حرارت‪ :‬معادله ی ارینوس‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫استفاده از معادله ارینوس‬ ‫‪-‬‬
‫‪3‬‬ ‫هفته هفتم‬
‫کتلست‬ ‫‪-‬‬
‫کتلست کننده های متجانس وغیر متجانس‬ ‫‪-‬‬
‫خالصه‬ ‫‪-‬‬
‫تمرین‬ ‫‪-‬‬
‫فصل ‪ .13‬تعادل کیمیاوی‬
‫‪ -‬اهداف‬
‫‪ -‬حالت تعادل‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫هفته هشتم‬
‫‪ -‬ثابت تعادل ‪Kc‬‬
‫‪ -‬ثابت تعادل ‪Kp‬‬
‫‪ -‬تعادل های نامتجانس‬

‫‪26‬‬
 ‫کاربرد ثابت تعادل‬ ‫‪-‬‬
‫عواملی که ترکیب مخلوط تعادلی را تغییر می دهند‬ ‫‪-‬‬
‫تغییر دادن مخلوط تعادلی‪ :‬تغییرات غلظت‬ ‫‪-‬‬
‫تغییر دادن مخلوط تعادلی‪ :‬تغییرات فشار و حجم‬ ‫‪-‬‬
‫تغییر دادن مخلوط تعادلی‪ :‬تغییرات حرارت‬ ‫‪-‬‬
‫اثر کتلست بر تعادل‬ ‫‪-‬‬
‫ارتباط بین تعادل کیمیاوی و سرعت تعامالت‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫هفته نهم‬
‫کیمیاوی‬
‫خالصه‬ ‫‪-‬‬
‫تمرین‬ ‫‪-‬‬
‫امتحان ‪20%‬‬ ‫‪-‬‬
‫فصل ‪ .13‬هایدروجن‪ ،‬اکسیجن و آب‬
‫‪ -‬اهداف‬
‫‪ -‬هایدروجن‬
‫‪ -‬ایزوتوپ های هایدروجن‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫هفته دهم‬
‫‪ -‬روش های تهیه و کاربردهای هایدروجن‬
‫‪ -‬تعامل پذیری هایدروجن‬
‫‪ -‬هایدراید های دوتایی‬
‫‪ -‬تمرین‬
‫اکسیجن‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫روش های تهیه و کاربردهای اکسیجن‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫تعامل پذیری اکسیجن‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫اکسایدها‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫پراکسایدها و سوپراکسایدها‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫هفته‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫هایدروجن پراکساید‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫یازدهم‬
‫اوزون‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫آب‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫تعامل پذیری آب‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫هایدریت ها‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫خالصه‬ ‫‪-‬‬
‫فصل ‪ .15‬تعادل های آبی‪ :‬اسیدها و قلوی ها‬
‫‪ -‬اهداف‪.‬‬
‫‪ -‬مفاهیم تیزاب– قلوی ‪ :‬نظریۀ برونستد – لوری‪.‬‬
‫هفته‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫‪ -‬قدرت تیزابی و قدرت قلوی‪.‬‬
‫دوازدهم‬
‫‪ -‬پروتون های آب پوشیده و آیون های هایدرونیم‪.‬‬
‫‪ -‬تفکیک آب‪.‬‬
‫‪ -‬مقیاس ‪. PH‬‬

‫‪27‬‬
 ‫اندازه گیری ‪PH‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪ PH‬در محلول تیزاب های قوی و قلوی های قوی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫تعادل در محلول تیزاب های ضعیف‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫محاسبۀ غلظت های تعادلی در محلول تیزاب های‬ ‫‪-‬‬
‫ضعیف‪.‬‬
‫فیصدی تفکیک در محلول تیزاب های ضعیف‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫تیزاب های چند پروتونی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫تعادل در محلول قلوی های ضعیف‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫ارتباط بین ‪ Ka‬و ‪.Kb‬‬ ‫‪-‬‬ ‫هفته‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬
‫خواص تیزاب ‪ ،‬قلوی و نمک ها‪.‬‬ ‫‪-‬‬ ‫سیزدهم‬
‫عوامل تأثیر گذار بر قدرت تیزابی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫تیزاب ها و قلوی های لوویس‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫تمرین‬ ‫‪-‬‬
‫فصل ‪ .16‬کاربرد تعادل های آبی‬
‫‪ -‬اهداف‪.‬‬
‫‪ -‬تعامل خنثی شدن‪.‬‬ ‫هفته‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫‪ -‬اثر آیون مشترک‪.‬‬ ‫چهاردهم‬
‫‪ -‬محلول های بافر‪.‬‬
‫‪ -‬معادلۀ هندرسون – هاسلبا خ‪.‬‬
‫منحنی تیتر کردن ‪PH‬‬ ‫‪-‬‬
‫تیتر کردن تیزاب قوی‪ -‬قلوی قوی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫هفته‬
‫نظری‬ ‫تیتر کردن تیزاب ضعیف‪ -‬قلوی قوی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪3‬‬ ‫پانزدهم‬
‫تیتر کردن قلوی ضعیف‪ -‬تیزاب قوی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫تیتر کردن تیزاب چند پروتونی‪ -‬قلوی قوی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫تعادل انحالل پذیری‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫اندازه گیری‪ Ksp‬و محاسبۀ انحالل پذیری از ‪Ksp‬‬ ‫‪-‬‬
‫عوامل اثر گذار بر انحالل پذیری‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫رسوب گذاری مرکبات آیونی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫جداسازی آیون ها به روش رسوب گذاری انتخابی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫هفته‬
‫تجزیۀ کیفی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫شانزدهم‬
‫خالصه‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫تمرین‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫مآخذ‬
‫‪-1‬صمدی ‪ ،‬علی افضل ‪ .)1377 ( .‬شیمی عمومی ‪.‬تهران ‪ :‬دانشگاه تهران‬
‫‪ - 2‬موریتیمر ‪،‬چارلس ‪. )1380( .‬شیمی عمومی جلد‪ .1‬ترجمه عیسی یاوری‪ .‬تهران‪ :‬دانشگاه تهران‪.‬‬
‫‪ -3‬مارتین‪ ،‬سیلبربرگ‪.)1393(.‬اصول شیمی عمومی جلد اول‪ .‬ترجمه ای مجید میرمحمد صادقی‪.‬تهران‪:‬نوپردازان‪.‬‬

‫‪28‬‬
 ‫‪ -4‬تنیوال‪ ،‬محمد عارف‪.)1396(.‬کیمیای عمومی‪.‬کابل‪:‬سعید‪.‬‬
‫‪ – 5‬مصمم‪،‬محمد سردار‪.)1397(.‬کیمیای عمومی‪.‬کابل ‪:‬عازم‬

‫مفردات مضمون درسیکیمیای عموی )‪(III‬‬

‫لیسانس‬ ‫مقطع تحصیلی‬
‫نام موسسه تحصیلی ‪:‬‬
‫‪:‬‬ ‫پوهنحی‬
‫کیمیا‬ ‫دیپارتمنت ‪:‬‬
‫کیمیای عمومی کورس)‪(III‬‬ ‫عنوان مضمون ‪:‬‬
‫اساسی‬ ‫کتگوری مضمون ‪:‬‬
‫‪Ed.Ch.0 3.20‬‬ ‫کود نمبر مضمون ‪:‬‬
‫‪3‬‬ ‫تعداد کریدت ‪:‬‬
‫سوم‬ ‫سمستر مربوطه‪:‬‬
‫ندارد‬ ‫مضامین پیش نیاز ‪:‬‬

‫معلومات عمومی در مورد مضمون‬

‫این مضمون ازجمله مضامین اساسی رشته کیمیا میباشد‪ ،‬که شامل سه کورس است وکورس سوم آن در سمسترسوم صنف دوم‬
‫کیمیا تدریس می گردد‪ ،‬که شامل ‪48‬ساعت درسی است وازآن جمله ‪45‬ساعت درسی نظری و ‪ 3‬ساعت سمینار ‪،‬سیرعلمی ویاپروژه‬
‫میباشد ‪ .‬کورس سوم شامل سه کریدت است‪ .‬درهر هفته (‪ )3‬ساعت (‪ )50‬دقیقه ای را درشانزده هفته در بر دارد‪ .‬با مطالعه این‬
‫کورس محصالن‪ ،‬ترمودینامیک‪ ،‬الکتروشیمی‪ ،‬مرکبات کامپلکس و غیره مطالب را فرا خواهند گرفت‪.‬‬
‫کیمیای عمومی از جمله مضامین اساسی در رشته کیمیا می باشد‪ .‬مطالعه این مضمون برای محصالن دارای اهمیت می باشد‪،‬زیرا با‬
‫مطالعه این مضمون محصالن معلومات عمومی در مورد تمام بخش های کیمیای مرکبات کامپلکس‪،‬ترموشیمی‪،‬سرعت تعامالت‬
‫کیمیاوی‪،‬طرق افاده غلظت محلولها ‪،‬خواص محلولها وکیمیای هسته بدست می آورند‪ .‬کیمیای عمومی در حیات انسان ها‪ ،‬نباتات‬
‫وحیوانات‪ ،‬در عرصه های زراعت‪ ،‬فارمسی ‪،‬صنعت و غیره دارای اهمیت فوق العاده می باشد‪.‬‬
‫اهداف آموزشی‬
‫آموزش ترمودینامیک‪ ،‬انتروپی‪ ،‬انرژی آزاد و تعادل‪ ،‬الکتروشیمی‪ ،‬عناصرگروپ اصلی‪ ،‬عناصر انتقالی و مرکبات کامپلکس فلزها و‬
‫مواد جامد‪ ،‬کیمیای هسته‪ ،‬ماهیت کیمیای عضوی‪ ،‬بیوشیمی( کیمیای حیاتی) را تشکیل میدهند‪.‬‬
‫روش و میتود تدریس‬
‫آموزش فعال‪ ،‬لکچر‪ ،‬نشان دادن سالیدها کارگروپی‪،‬کار ‪ ،‬مناقشه ‪ ،‬مباحثه سیمینار‪.‬‬
‫نحوه ارزیابی محصل‬
‫‪ )a‬فیصدی سهم گیری درفعالیت های صنفی (پروسه آموزش وتدریس)‬
‫‪ )b‬فیصدی پروژه های صنفی(کارخانه گی ) ‪%10‬‬
‫‪ )c‬فیصدی فعالیت های انفرادی وگروپی (کارعملی) ‪%10‬‬
‫‪ )d‬فیصدی امتحان وسط سمستر‪%20‬‬
‫‪ )e‬فیصدی امتحان نهایی ‪%60‬‬
‫جدول نقشه مفهومی نتایج متوقعه مضمون (کیمیا عمومی‪ )III‬رشته کیمیا‬

‫شماره‬
‫‪29‬‬
 ‫نتایج متوقعه دیپارتمنت کیمیا‬

‫‪.4‬تربیه معلمین مسلکی و تخصصی در رشته کیمیا‪.‬‬

‫تکنالوژی‪.‬‬
‫باشند تاقادر به انجام کارهای عملی شوند‪.‬‬

‫نوع گرایشات تبعیضی باشند‪.‬‬

‫نوین تعلیم و تربیه باشد‪.‬‬
‫‪ .6‬فارغان رشته کیمیا توانایی و ظرفیت رقابت نمودن با‬

‫‪.5‬فارغان کیمیا توانایی تحلیل و تجزیه مواد کیمیاوی را داشته‬

‫‪.3‬کسب دانش و مهارت های علم کیمیا که پاسخگوی نظام‬

‫‪.2‬شناخت مبانی علم کیمیا و کاربرد آن در بخش ساینس و‬

‫‪.1‬فارغان کیمیا افراد با روحیه اسالمی و ملی‪ ،‬عاری از هر‬

‫همتاهای خود در کشور های منطقه را داشته باشند‪.‬‬

‫نتایج متوقعه مضمون‬

‫(کیمیا عمومی ‪)III‬‬

‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬

‫شناخت در مورد ترمودینامیک (انتروپی و انرژی‬

‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬
‫آزاد)‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫شناخت در مورد عناصر گروپ های اصلی‬ ‫‪2‬‬
‫شناخت در مورد عناصر انتقالی و مرکبات‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
‫کمپلیکس ها‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫شناخت در مورد فلزات و مواد جامد‬ ‫‪3‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫شناخت در مورد تعادل الکتروشیمی‬ ‫‪5‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪2.8‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2.6‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2.8‬‬ ‫مجموعه‬
‫‪2.86‬‬
‫‪ =3‬اعظمی ترین اشتراک‬ ‫‪ =2‬اشتراک متوسط‬ ‫‪ =1‬کمترین اشتراک‬

‫مفردات و پالن درسی مضمون کیمیای عمومی ‪ 3‬برای سمستر سوم‬

‫‪30‬‬
 ‫تعداد ساعات‬
‫نظری‬ ‫محتوا‬ ‫هفته‬
‫درسی درهفته‬
‫ترمودینامیک‪ :‬انتروپی‪ ،‬انرژی آزاد و تعادل‪.‬‬ ‫‪-‬‬ ‫هفته اول‬
‫پروسه های خودبه خودی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫انتالپی‪ ،‬انتروپی و پروسه های خود به خودی‬ ‫‪-‬‬
‫‪3‬‬
‫انتروپی و احتمال‪.‬‬
‫انتروپی و حرارت‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫انتروپی مولی استاندرد و انتروپی استاندرد تعامل‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫انتروپی و قانون دوم ترمودینامیک‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫انرژی آزاد‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫تغییر انرژی آزاد استاندرد تعامل‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪3‬‬ ‫هفته دوم‬
‫انرژی آزاد استاندرد تشکیل‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫تغییر انرژی آزاد و ترکیب مخلوط تعامل‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫انرژی آزاد و تعادل کیمیاوی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫الکتروشیمی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫پیل های گلوانی‪.‬‬ ‫‪-‬‬ ‫هفته سوم‬
‫نمایش اختصاری پیل های گلوانی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫پوتانسیل پیل و تغییر انرژی آزاد وتعامالت پیل‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪3‬‬
‫پوتانسیل استاندرد ارجاع‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫کاربرد پوتانسیل استاندرد ارجاع‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫پوتانسیل پیل و ترکیب مخلوط تعامل‪ :‬معادلۀ‬ ‫‪-‬‬
‫نرنست‪.‬‬
‫‪.PH‬‬ ‫تعیین الکتروکیمیاوی‬ ‫‪-‬‬
‫پوتانسیل استاندرد پیل و ثابت تعادل‪.‬‬ ‫‪-‬‬ ‫هفته چهارم‬
‫نظری‬ ‫بتری ها‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪3‬‬ ‫خورده گی(اکساید شدن)‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫الکترولیز و پیل های الکترولیتی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫کاربردهای تجاری الکترولیز‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫جنبه های کمی الکترولیز‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫عناصرگروپ اصلی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫مروری بر خواص عمومی و روندهای تناوبی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫خواص متمایز عناصر ردیف دوم‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪3‬‬ ‫هفته پنجم‬
‫عناصر گروپ ‪. 3A‬‬ ‫‪-‬‬
‫بور‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫عناصر گروپ‪.4A‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪3‬‬ ‫هفته ششم‬
‫کاربن‪.‬‬ ‫‪-‬‬

‫‪31‬‬
 ‫سیلیکان‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫جرمانیم‪ ،‬قلعی و سرب‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫عناصر گروپ ‪. 5A‬‬ ‫‪-‬‬
‫نایتروجن‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫فاسفورس‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫عناصر گروپ ‪.6A‬‬ ‫‪-‬‬
‫سلفر‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫هلوجن ها‪ ،‬اکسی اسیدها و نمک های اکسی اسید‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫عناصر انتقالی و مرکبات کامپلکس‬ ‫‪-‬‬
‫آرایش الکترونی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫خواص عناصر انتقالی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬
‫‪3‬‬ ‫اعداد اکسیدیشن عناصر انتقالی‪.‬‬ ‫‪-‬‬ ‫هفته هفتم‬
‫کیمیای چند عنصر انتقالی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫مرکبات کامپلکس‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫لیگاندها‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫نامگذاری مرکبات کامپلکس‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫ایزومیرها‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫انانتیو میرها و دستواره گی مالیکولی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬
‫رنگ کمپلکس های فلزی انتقالی ‪.‬‬ ‫‪-‬‬ ‫هفته هشتم‬
‫‪3‬‬
‫رابطه در کامپلکس ها‪ :‬نظریۀ رابطه والنسی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫رابطه در کامپلکس ها‪ :‬نظریۀ میدان بلور‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫امتحان ‪.٪20‬‬ ‫‪-‬‬
‫فلزها و مواد جامد‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫منابع عناصر فلزی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫متالورژی‪.‬‬ ‫‪-‬‬ ‫هفته نهم‬
‫‪3‬‬
‫آهن و فوالد‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫رابطه در فلزات‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫نیمه هادی ها‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫هادی ها‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪3‬‬ ‫هفته دهم‬
‫سرامیک ها‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫چند سازه ها)‪.(ceramics‬‬ ‫‪-‬‬
‫کیمیای هسته‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫تعامالت هستوی و ویژه گی های آنها‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫تعامالت هستوی و رادیواکتیویتی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪3‬‬ ‫هفته یازدهم‬
‫سرعت تجزیه رادیواکتیو‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫پایداری هسته‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫تغییرات انرژی در طول تعامالت هستوی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪32‬‬
 ‫تجزیه وترکیب هستوی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫تبدیل هستوی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫آشکارسازی و اندازه گیری رادیواکتیویتی‪.‬‬ ‫‪-‬‬ ‫هفته دوازدهم‬
‫اثرات حیاتی اشعه ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫کاربردهای کیمیای هستوی ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫کیمیای عضوی‪.‬‬
‫‪ -‬ماهیت مالیکول های عضوی‪.‬‬
‫‪ -‬الکان ها و ایزومیرهای آنها‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪ -‬رسم ساختارهای مرکبات عضوی‪.‬‬
‫‪3‬‬ ‫هفته سیزدهم‬
‫‪ -‬شکل مالیکول های عضوی‪.‬‬
‫‪ -‬نامگذاری الکان ها ‪.‬‬
‫‪ -‬سایکلو الکان ها‪.‬‬
‫‪ -‬تعامالت الکان ها‪.‬‬
‫گروپ های عاملی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫الکین ها و الکاین ها‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫تعامالت الکین ها و الکاین ها‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫مرکبات اروماتیک و تعامالت آنها‪.‬‬ ‫‪-‬‬ ‫هفته‬
‫نظری‬
‫‪3‬‬ ‫الکول ها‪ ،‬ایترها و امین ها‪.‬‬ ‫‪-‬‬ ‫چهاردهم‬
‫الدیهایدها و کیتون ها‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫کاربوکسلیک اسیدها‪ ،‬ایسترها و آمایدها‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫پولیمیرهای ترکیبی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫بیوشیمی( کیمیای حیاتی)‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫انرژی حیاتی کیمیاوی ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫امینواسیدها و پپتاید ها‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪3‬‬ ‫هفته پانزدهم‬
‫امینواسید ها و دستواره گی مالیکولی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫پروتین ها‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫سطوح ساختار پروتین ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫انزایم ها‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫کاربوهایدریت ها‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪3‬‬ ‫دستواره گی کاربوهایدریت ها‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫ساختار های حلقوی مونوسکرایدها‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫برخی از دای سکرایدها و پولی سکراید های‬ ‫‪-‬‬
‫هفته شانزدهم‬
‫متداول‪.‬‬
‫لیپیدها(شحمیات)‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫نوکلیوئیک اسیدها‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫جفت شدن قلوی ها در ‪ :DNA‬مدل واتسون‪-‬‬ ‫‪-‬‬
‫کریک‪.‬‬

‫‪33‬‬
 ‫نوکلیوئیک اسیدها و وراثت‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫تکرار دروس و اعاده ساعات ضایع شده‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫مآخذ‬
‫‪-1‬صمدی ‪ ،‬علی افضل ‪ .)1377 ( .‬شیمی عمومی ‪.‬تهران ‪ :‬دانشگاه تهران‬
‫‪ - 2‬موریتیمر ‪،‬چارلس ‪. )1380( .‬شیمی عمومی جلد‪ .1‬ترجمه عیسی یاوری‪ .‬تهران‪ :‬دانشگاه تهران‪.‬‬
‫‪ -3‬مارتین‪ ،‬سیلبربرگ‪.)1390(.‬اصول شیمی عمومی جلددوم‪ .‬ترجمه ای مجید میرمحمد صادقی‪.‬تهران‪:‬نوپردازان‪.‬‬
‫‪ -4‬تنیوال‪ ،‬محمد عارف‪.)1396(.‬کیمیای عمومی‪.‬کابل‪:‬سعید‪.‬‬
‫‪ – 5‬مصمم‪،‬محمد سردار‪.)1397(.‬کیمیای عمومی‪.‬کابل ‪:‬عازم‪.‬‬

‫مفردات مضمون درسی کیمیای غیرعضوی(‪)I‬‬

‫لیسانس‬ ‫مقطع تحصیلی‬
‫نام موسسه تحصیلی ‪:‬‬
‫پوهنحی ‪:‬‬
‫کیمیا‬ ‫دیپارتمنت ‪:‬‬
‫کیمیای غیرعضوی)‪(I‬‬ ‫عنوان مضمون ‪:‬‬
‫اساسی‬ ‫کتگوری مضمون ‪:‬‬
‫‪Ed. Ch. 03. 23‬‬ ‫کود نمبر مضمون ‪:‬‬
‫‪3‬‬ ‫تعداد کریدت ‪:‬‬
‫سوم‬ ‫سمستر مربوطه‪:‬‬
‫ندارد‬ ‫مضامین پیش نیاز ‪:‬‬

‫معلومات عمومی در مورد مضمون‬

‫این مضمون ازجمله مضامین اساسی رشته کیمیا میباشد‪ ،‬که شامل سه کورس است وکورس سوم آن در سمسترسوم صنف دوم‬
‫کیمیا تدریس می گردد‪ ،‬که شامل ‪48‬ساعت درسی است وازآن جمله ‪45‬ساعت درسی نظری و ‪ 3‬ساعت سمینار ‪،‬سیرعلمی ویاپروژه‬
‫میباشد ‪ .‬کورس سوم شامل سه کریدت است‪ .‬درهر هفته (‪ )3‬ساعت (‪ )50‬دقیقه ای را درشانزده هفته در بر دارد با مطالعه این‬
‫کورس محصالن‪ ،‬مفاهیم وقوانین کیمیای غیرعضوی را فرا خواهند گرفت‪.‬‬
‫اهداف آموزشی‬
‫قادر به مقای سه آرایش الکترونی عنا صر‪ ،‬بیان نمبر اتومی و مقای سه خواص آنها با شند‪ .‬توانایی ا ستفاده از این اندوخته‬
‫ها در زنده گی روز مره را کســـب نموده وقدرت بیان اهمیت این عناصـــر وانجام طریقه های اســـتحصـــال انهارا پیدا‬
‫نمایند‪.‬‬
‫روش ومیتود تدریس‬
‫آموزش فعال ‪ ،‬لکچر ‪ ،‬کارگروپی‪ ،‬تحقیقی ‪ ،‬آموزش مبتنی بر طرح مسئله‪ ،‬مناقشه ‪ ،‬مباحثه‪ ،‬کارعملی وغیره‪.‬‬

‫نحوه ارزیابی محصل‬

‫فعالیت صنفی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫سمینار در داخل صنف‪.‬‬ ‫‪-‬‬

‫‪34‬‬
 ‫‪ -‬مباحثه و مناقشه‪.‬‬
‫‪ -‬سوال و جواب از محصل و مروری به درس گذشته‪.‬‬
‫‪ -‬چگونگی ارائه نظریات‪.‬‬
‫‪ -‬سهم گیری در فعالیت های گروپی‪.‬‬
‫‪ ‬فیصدی پروژه های صنفی ( کارخانگی)‪10:‬‬
‫‪ ‬فیصدی فعالیت های انفرادی و گروپی ( کادر علمی)‪10:‬‬
‫‪ ‬فیصدی امتحان وسط سمستر‪20:‬‬
‫‪ ‬فیصدی امتحان نهایی‪60:‬‬
‫جدول نقشه مفهومی نتایج متوقعه مضمون (کیمیا غیرعضوی ‪ )I‬رشته کیمیا‬

‫نتایج متوقعه دیپارتمنت کیمیا‬

‫‪.4‬تربیه معلمین مسلکی و تخصصی در رشته کیمیا‪.‬‬

‫تکنالوژی‪.‬‬

‫نوع گرایشات تبعیضی باشند‪.‬‬

‫نوین تعلیم و تربیه باشد‪.‬‬
‫‪ .6‬فارغان رشته کیمیا توانایی و ظرفیت رقابت نمودن با‬

‫‪.5‬فارغان کیمیا توانایی تحلیل و تجزیه مواد کیمیاوی را داشته‬

‫باشند تاقادر به انجام کارهای عملی شوند‪.‬‬

‫‪.3‬کسب دانش و مهارت های علم کیمیا که پاسخگوی نظام‬

‫‪.2‬شناخت مبانی علم کیمیا و کاربرد آن در بخش ساینس و‬

‫‪.1‬فارغان کیمیا افراد با روحیه اسالمی و ملی‪ ،‬عاری از هر‬

‫همتاهای خود در کشور های منطقه را داشته باشند‪.‬‬

‫نتایج متوقعه مضمون‬

‫شماره‬
‫(کیمیا غیرعضوی ‪)I‬‬

‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬

‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫شناخت دیدگاه مقدماتی بر غیرعضوی‬ ‫‪1‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫شناخت هایدروجن‬ ‫‪2‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫شناخت عناصر گروپ ‪ VIIA‬و ‪VIA‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫شناخت عناصر گروپ ‪VA‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫شناخت عناصر گروپ ‪IVA‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪2.6‬‬ ‫‪2.6‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2.6‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2.4‬‬ ‫مجموعه‬
‫‪2.7‬‬
‫‪ =3‬اعظمی ترین اشتراک‬ ‫‪ =2‬اشتراک متوسط‬ ‫‪ =1‬کمترین اشتراک‬
‫مفردات و پالن درسی مضمون کیمیای غیرعضوی برای سمستر سوم‬
‫تعداد ساعات‬
‫نظری‬ ‫محتوا‬ ‫هفته‬
‫درسی درهفته‬

‫‪35‬‬
 ‫اهداف‬
‫فصل اول ‪ :‬دیدگاه مقدماتی بر کیمیای غیر‬ ‫‪-‬‬
‫عضوی‬
‫کیمیای غیرعضوی چیست‪،‬‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫تمرین‪.‬‬ ‫‪-‬‬ ‫هفته اول‬
‫فصل دوم ‪ :‬هایدروجن‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫موقعیت عنصر درسیستم دوره یی ‪ ،‬خواص‬ ‫‪-‬‬
‫اتومی‪ ،‬مرکبات طبیعی ‪ ،‬مواد بسیط ‪ ،‬ساختمان‬
‫مالیکولی هایدروجن ‪.‬‬
‫خواص فزیکی وکیمیای ‪ ،‬تعامل با هلوجنها ‪ ،‬استحصال ال‬
‫برا تواری مرکبات هاید روجن ‪ ،‬هایدراید های فلزات ‪،‬‬
‫استحصال و موارد استعمال آن ها ‪ ،‬موارد استعمال هاید‬
‫روجن در صنایع و تخنیک ‪ ،‬هایدروجن پر اکساید ‪،‬‬
‫تمرین‪.‬‬
‫فصل سوم ‪ :‬عناصر گروپ‬
‫فلورین ‪ :‬خواص اتومی ‪ ،‬مرکبات طبیعی‪ ،‬مواد بسیط ‪،‬‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫هفته دوم‬
‫ساختمان اربیتال مالیکولی‪ ،‬خواص فزیکی و کیمیاوی‪،‬‬
‫مرکبات با درجه اکسیدیشن (‪ ، )1-‬فلوراید های آ یونی‬
‫وکوو النسی ‪ ،‬خواص اسیدی و قلو ی فلوراید ها‪ ،‬فلوراید‬
‫های کامپلکس‪ ،‬هایدرو فلوریک اسید‪ ،‬خواص فزیکی‬
‫موارد استعمال‬ ‫وکیمیاوی هایدرو فلوریک اسید‪،‬‬
‫هایدروفلوریک اسید ‪ ،‬استحصال فلورین ‪ ،‬موارد استعمال‬
‫و اهمیت بیولوژیکی فلورین ‪ ،‬تمرینات ‪.‬‬
‫فصل سوم‬
‫کلو رین‬
‫خواص اتومی ‪ ،‬مرکبات طبیعی‪ ،‬ماده بسیط‪ ،‬ساختمان‬
‫مالیکولی ‪ ،‬خواص فزیکی و کیمیاوی ‪ ،‬تعامل با فلزات و‬
‫‪3‬‬
‫نظری‬ ‫غیر فلزات ‪ ،‬طروق استحصال ال برا تواری مرکبات‬
‫هفته سوم‬
‫اکسیجن دار ‪ ،‬اکسی فلورید های کلورین ‪ ،‬هایدروجن‬
‫کلوراید ‪ ،‬طرو ق استحصال ‪ ،‬موارد استعمال هایدروجن‬
‫کلوراید ‪ ،‬طریقه های صنعتی هاید روجن کلو راید ‪،‬‬
‫تمرینات ‪.‬‬

‫هفته چهارم‬
‫عناصر نیمه گروپ برومین‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫خواص اتومی ‪ ،‬مرکبات طبیعی ‪ ،‬ماده بسیط ‪ ،‬خواص‬
‫فزیکی و کیمیاوی با هاید روجن ‪ ،‬خواص اکسیدیشنی ‪-‬‬

‫‪36‬‬
 ‫ریدکشنی ‪ ،‬مرکبات برومین وآیودین ‪ ،‬پریو دات ها ‪،‬‬
‫مرکبات برومین و آ یودین با نمبراکسیدیشن (‪ ،)-1‬بروماید‬
‫ها‪ ،‬آیوداید ها ‪،‬هاید روجن بروماید‪ ،‬هایدروجن آیوداید ‪،‬‬
‫اسید های اکسیجندار برومین وآیودین ‪ ،‬مرکبات کامپلکس‬ ‫هفته پنجم‬
‫برومیت ها وآیودیت ها ‪ ،‬موارد استعمال مرکبات برومین‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬
‫وآیودین‪ ،‬اهمیت بیولوژیکی مرکبات برومین وآیودین‪،‬‬
‫تمرینات‪.‬‬
‫فصل چهارم‪ ( :‬عناصر گرو پ ‪)VI‬‬
‫اکسیجن ‪ :‬خواص اتومی ‪ ،‬پیدایش در طبیعت ‪ ،‬خواص‬
‫فزیکی و کیمیاوی ‪ ،‬ساختمان مالیکولی ‪ ،‬تعامل با مواد‬
‫بسیط و مرکبات ( مغلق )‪ ،‬طروق استحصال ال برا تواری‬
‫نظری‬
‫‪3‬‬ ‫و صنعتی ‪ ،‬اکساید ها ‪ ،‬سوپر اکسایدها طبقه بندی و‬ ‫هفته ششم‬
‫خواص کیمیاوی آن ها ‪ ،‬خواص اسیدی ‪ ،‬قلو ی اکساید‬
‫ها ‪ ،‬آ ب ‪ ،‬رو ل آب درطبیعت و تخنیک تمرین‪ .‬اوزون‬
‫ساختمان مالیکولی او زون ‪ ،‬خواص اکسیدیشنی او زون‬
‫‪ ،‬او زناید ها ‪ ،‬تمرینات‬
‫سلفر‪.‬‬
‫خواص اتومی ‪ ،‬مرکبات طبیعی ‪ ،‬ماده بسیط ‪ ،‬خواص‬
‫فزیکی وکیمیاوی سلفر ‪ ،‬مرکبات سلفر با درجه‬
‫اکسیدیشن (‪ )6‬و (‪ )3‬مرکبات سلفر با درجه اکسیدیشن‬
‫نظری‬
‫‪3‬‬ ‫هفته هفتم (‪ ، )-2‬خواص فزیکی و کیمیاوی سلفیت ها ‪ ،‬پو لی‬
‫سلفوریک اسید ‪ ،‬او لیوم ‪ ،‬پو لی تیو نیک اسید ‪ ،‬طریقه‬
‫استحصال البراتواری سلفو ریک اسید ‪ ،‬پر سلفاید ها ‪،‬‬
‫استحصال سلفرو سلفو ریک اسید در صنعت ‪ ،‬موارد‬
‫استعمال سلفر و سلفوریک اسید‪.‬‬
‫عناصر نیمه گروپ سیلینوم‪.‬‬
‫خواص اتومی ‪ ،‬مرکبات طبیعی ‪ ،‬مواد بسیط ‪ ،‬ساختمان‬
‫الکترونی و مالیکولی ‪ ،‬مودیفکیشن کرستلی ‪ ،‬خواص‬
‫فزیکی و کیمیاوی ‪ ،‬تعامل با هاید روجن واکسیجن‪،‬‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫مرکبات (‪ )6‬و (‪ )3‬و (‪ )2‬سلینوم ‪ ،‬فلوراید ها ‪ ،‬اکساید ها‬ ‫هفته هشتم‬
‫‪ ،‬هاید روجن سلینایدو تیلوراید ها ‪ ،‬ساختمان مالیکولی‬
‫آن ها ‪ ،‬موارد استعمال مرکبات سلینوم و تیلوریم در‬
‫تخنیک ‪ ،‬خالصه فصل ‪ ،‬تمرین‪.‬‬
‫امتحان ‪20%‬‬
‫فصل پنجم ‪ :‬عناصر گرو پ ‪V‬‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫هفته نهم‬
‫نایتروجن‬

‫‪37‬‬
 ‫خواص اتومی ‪ ،‬پیدایش درطبیعت ‪ ،‬ماده بسیط‪ ،‬ساختمان‬
‫مالیکولی ‪ ،‬خواص فزیکی وکیمیاوی ‪ ،‬طرو ق استحصال‬
‫البرا تواری و صنعتی ‪ ،‬مرکبات نایتروجن با درجه‬
‫اکسیدیشن‪ ،‬مرکبات نایتروجن با درجه اکسیدیشن(‪)-3‬‬
‫‪ ،‬مرکبات نایتروجن با درجه اکسیدیشن (‪ )2‬و (‪ )3‬و (‪،)5‬‬
‫مرکبات نایتروجن با درجه اکسیدیشن(‪، )-1‬امونیا ‪،‬‬
‫ساختمان مالیکولی ‪ ،‬خواص فزیکی و کیمیاوی ‪ ،‬ها‬
‫یدرازین ‪ ،‬ساختمان مالیکولی ‪ ،‬اکساید های نایتروجن‬
‫‪ ،‬نایتریک اسید و نایترس اسید ‪ ،‬طروق استحصال و کار‬
‫برد آن ها‪ ،‬تمرینات‪.‬‬
‫فاسفو رس‬
‫خواص اتومی ‪ ،‬مرکبات طبیعی ‪ ،‬ماده بسیط‪ ،‬ساختمان‬
‫مالیکولی ‪ ،‬فاسفورس سفید ‪ ،‬استحصال و خواص آن ‪،‬‬
‫فاسفورس سرخ ‪ ،‬استحصال و خواص آن ‪ ،‬فاسفورس سیاه‬
‫‪ ،‬استحصال و خواص آن ‪ ،‬مرکبات فاسفورس ‪ ،‬مرکبات‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫(‪ )-3‬فاسفورس ‪ ،‬مرکبات (‪ )1‬فاسفو رس ‪ ،‬مرکبات(‪)5‬‬ ‫هفته دهم‬
‫فاسفو رس ‪ ،‬هالید های فاسفو رس ‪ ،‬فاسفیت ها ‪ ،‬پولی‬
‫فاسفیت ها ‪ ،‬پو لی میتا فاسفیت ها ‪ ،‬فا سفو رس اسید‬
‫‪ ،‬فاسفو ریک اسید ‪ ،‬رو ل فاسفو رس در طبیعت ‪،‬‬
‫وکار برد فاسفو رس و مرکبات آن در تخنیک‪.‬‬

‫عناصر نیمه گرو پ ار سنیک‬

‫خواص اتومی ‪ ،‬مرکبات طبیعی ‪ ،‬خواص فزیکی و‬
‫کیمیاوی ‪ ،‬مواد بسیط ‪ ،‬طروق استحصال ‪ ،‬مرکبات‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫ارسنیک ‪ ،‬انتیمونی و بسموت بادرجه اکسیدیشن(‪)-3‬‬ ‫هفته یازدهم‬
‫مرکبات ارسنیک ‪ ،‬انتیمونی و بسموت با درجه‬
‫اکسیدیشن(‪ ، )4‬مرکبات ار سنیک ‪ ،‬انتیمونی و بسموت‬
‫با درجه اکسیدیشن(‪ ، )5‬اهمیت وکار برد آن ها ‪ ،‬تمرین‪.‬‬

‫فصل ششم ‪ :‬عناصر گروپ کار بن‬

‫خواص اتومی ‪ ،‬پیدایش در طبیعت ‪ ،‬مواد بسیط ‪ ،‬الماس‬
‫‪ ،‬گرافیت ‪ ،‬شبکه کرستلی آن ها ‪ ،‬تغییر و تبدیل متقابل‬ ‫هفته‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬
‫آن ها ‪ ،‬کار بن امورف ‪ ،‬خواص فزیکی و کیمیاوی آن ها‬ ‫دوازدهم‬
‫‪ ،‬مرکبات که درآن ها کار بن د رجه اکسیدیشن(‪)-4‬‬
‫دارد‪ .‬مرکبات(‪)2‬کار بن‪ ،‬مرکبات(‪ )4‬کار بن‪.‬‬

‫هفته‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫سلیکان‬
‫سیزدهم‬

‫‪38‬‬
 ‫خواص اتومی ‪ ،‬مرکبات طبیعی ‪ ،‬ماده بسیط ‪ ،‬خو اص‬
‫فزیکی وکیمیاوی ‪ ،‬مرکبات که در آن ها سلیکان درجه‬
‫اکسیدیشن منفی(‪ )-4‬دارد ‪ ،‬مرکبات سلیکان‪.‬‬

‫صنایع سلیکاتی ‪ ،‬شیشه ‪ ،‬کاشی ( سیرامیک ) ‪ ،‬سمنت‬ ‫هفته‬

‫نظری‬ ‫‪3‬‬
‫‪ ،‬مرکبات عضوی سلیکان‪ ،‬تمرین‪.‬‬ ‫چهاردهم‬

‫عناصر گروپ جرمنیوم‬

‫خواص اتومی ‪ ،‬مرکبات طبیعی ‪ ،‬قا نون مندی در‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫هفته پانردهم‬
‫تغییرات خواص فزیکی ‪ ،‬مواد بسیط ‪ ،‬خواص‬
‫کیمیاوی ‪ ،‬تعامل با تیزاب ها و قلو ی ها ‪.‬‬
‫مرکبات که درآن ها جرمنیوم ‪ ،‬قلعی وسرب‬
‫درجه اکسیدیشن(‪ )3‬دارند ‪ ،‬مرکبات (‪ )4‬جرمنیوم ‪،‬‬
‫هفته‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫قلعی و سرب ‪ .‬مرکبات (‪ )2‬جرمنیوم ‪ ،‬قلعی و سرب‬
‫شانزدهم‬
‫‪ .‬اهمیت وکار برد آن ها ‪ ،‬بطری سربی ‪ ،‬خالصه‬
‫فصل ‪،‬تمرین‪.‬‬

‫مآخذ‬
‫‪ -1‬صمدی ‪ ،‬افضل ‪ .)1377( .‬شیمی عمومی ‪.‬‬
‫‪1375‬‬ ‫کلیات شیمی معدنی‬ ‫‪ -2‬ج‪.‬ا‪.‬دافی‬
‫‪1379‬‬ ‫مبانی کیمیای معدنی ‪1‬‬ ‫‪ -3‬کاتن‪ .‬ویلکسون ‪.‬گارسن‬
‫‪1380‬‬ ‫شیمی معدنی جلد‪1‬‬ ‫‪ -4‬گری ‪.‬ال مسلر‬
‫‪1379‬‬ ‫شیمی معدنی‬ ‫‪ -5‬مالردی ‪.‬محمد رضا‬
‫‪1381‬‬ ‫شیمی معدنی جلد ‪2‬‬ ‫‪ -6‬عزیز اله بهشتی‬
‫‪1382‬‬ ‫شیمی معدنی جلد ‪1.2.3‬‬ ‫‪ -7‬جمیز هیومی‬
‫‪1367‬‬ ‫کیمیای غیر عضوی جلد ‪2‬‬ ‫‪ -8‬هادی عبدالعلی‬
‫‪1396‬‬ ‫کیمیای غیرعضوی‬ ‫‪ -9‬ندا‪ ،‬محمد حسین‬
‫‪1386‬‬ ‫شیمی معدنی ‪.2‬‬ ‫‪ -10‬حسین آقا بزگ‬

‫مفردات مضمون درسی کیمیای غیرعضوی‪II‬‬

‫لیسانس‬ ‫مقطع تحصیلی‬
‫نام موسسه تحصیلی ‪:‬‬
‫پوهنځی‪:‬‬
‫کیمیا‬ ‫دیپارتمنت ‪:‬‬
‫کیمیای غیرعضوی)‪(II‬‬ ‫عنوان مضمون ‪:‬‬
‫اساسی‬ ‫کتگوری مضمون ‪:‬‬
‫‪39‬‬
 ‫‪Ed. Ch. 04. 23‬‬ ‫کود نمبر مضمون ‪:‬‬
‫‪3‬‬ ‫تعداد کریدت ‪:‬‬
‫چهارم‬ ‫سمستر مربوطه‪:‬‬
‫ندارد‬ ‫مضامین پیش نیاز ‪:‬‬

‫معلومات عمومی در مورد مضمون‬

‫این مضمون ازجمله مضامین اساسی رشته کیمیا میباشد‪ ،‬که شامل سه کورس است وکورس دوم آن در سمستر‬
‫چهارم صنف دوم کیمیا تدریس می گردد ‪ ،‬که شامل ‪48‬ساعت درسی است وازآن جمله ‪45‬ساعت درسی نظری و‬
‫‪3‬ساعت سمینار ‪،‬سیرعلمی ویاپروژه میباشد ‪ .‬کورس دوم شامل سه کریدت است ‪.‬درهر هفته (‪ )3‬ساعت (‪ )50‬دقیقه ای‬
‫را درشانزده هفته در بر دارد‪ .‬با مطالعه این کورس محصالن‪ ،‬خواص عناصر گروپهای ‪ IIA ،IA‬و ‪ IIB ،IB‬را فرا خواهند‬
‫گرفت‪.‬‬
‫اهداف آموزشی‬
‫قادر به مقایسه آرایش الکترونی عناصر‪ ،‬بیان نمبر اتومی و مقایسه خواص آنها باشند‪ .‬توانایی استفاده از این اندوخته ها‬
‫در زنده گی روز مره را کسب نموده وقدرت بیان اهمیت این عناصر وانجام طریقه های استحصال انهارا پیدا نمایند‪.‬‬
‫روش ومیتود تدریس ‪ :‬آموزش فعال‪ ،‬لکچر‪ ،‬کارگروپی‪ ،‬تحقیقی ‪ ،‬آموزش مبتنی بر طرح مسئله‪ ،‬مناقشه‪ ،‬مباحثه‪ ،‬کارعملی‪.‬‬
‫نحوه ارزیابی محصل‬
‫‪ -‬فعالیت صنفی‬
‫‪ -‬سمینار در داخل صنف‬
‫‪ -‬مباحثه و مناقشه‬
‫‪ -‬سوال و جواب از محصل و مروری به درس گذشته‬
‫‪ -‬چگونگی ارائه نظریات‬
‫‪ -‬سهم گیری در فعالیت های گروپی‬
‫‪ ‬فیصدی پروژه های صنفی ( کارخانگی)‪٪10‬‬
‫‪ ‬فیصدی فعالیت های انفرادی و گروپی ( کارعملی)‪10٪‬‬
‫‪ ‬فیصدی امتحان وسط سمستر‪٪20‬‬
‫‪ ‬فیصدی امتحان نهایی‪60٪‬‬

‫جدول نقشه مفهومی نتایج متوقعه مضمون (کیمیا غیرعضوی‪ )II‬رشته کیمیا‬

‫نتایج متوقعه دیپارتمنت کیمیا‬ ‫شماره‬

‫‪40‬‬
 ‫‪ .6‬فارغان رشته کیمیا توانایی و ظرفیت رقابت نمودن با‬

‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪2‬‬
‫‪3‬‬

‫‪2.8‬‬
‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬
‫همتاهای خود در کشور های منطقه را داشته باشند‪.‬‬

‫نظری‬
‫‪.5‬فارغان کیمیا توانایی تحلیل و تجزیه مواد کیمیاوی را داشته‬

‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪2‬‬

‫‪2.8‬‬
‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬
‫باشند تاقادر به انجام کارهای عملی شوند‪.‬‬

‫‪3‬‬
‫‪2‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪2‬‬
‫‪.4‬تربیه معلمین مسلکی و تخصصی در رشته کیمیا‪.‬‬

‫‪2.6‬‬
‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬

‫تعداد ساعات‬
‫‪2.73‬‬

‫درسی درهفته‬
‫‪.3‬کسب دانش و مهارت های علم کیمیا که پاسخگوی نظام‬

‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪2‬‬
‫‪3‬‬

‫‪2.8‬‬
‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬
‫نوین تعلیم و تربیه باشد‪.‬‬

‫‪.2‬شناخت مبانی علم کیمیا و کاربرد آن در بخش ساینس و‬

‫‪3‬‬
‫‪2‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬

‫‪2.8‬‬

‫‪ =3‬اعظمی ترین اشتراک‬

‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬
‫تکنالوژی‪.‬‬

‫‪41‬‬
‫‪.1‬فارغان کیمیا افراد با روحیه اسالمی و ملی‪ ،‬عاری از هر‬

‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪2‬‬
‫‪3‬‬
‫‪2‬‬

‫‪2.6‬‬
‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬

‫نوع گرایشات تبعیضی باشند‪.‬‬

‫‪ =2‬اشتراک متوسط‬

‫محتوا‬
‫مجموعه‬
‫نتایج متوقعه مضمون‬

‫(کیمیا غیرعضوی ‪)II‬‬

‫دانش در مورد عناصر گروپ ‪IA‬‬

‫دانش در مورد عناصر گروپ ‪IIA‬‬
‫دانش در مورد عناصر گروپ ‪IIIA‬‬
‫دانش در مورد عناصر گروپ صفر‬

‫دانش در مورد عناصر گروپ ‪ IB‬و ‪IIB‬‬

‫هفته‬
‫مفردات و پالن درسی برای سمسترچهارم‬
‫‪ =1‬کمترین اشتراک‬
‫‪5‬‬
‫‪4‬‬
‫‪3‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
 ‫فصل هفتم ‪ :‬عناصرگروپ ‪(O) VIII‬‬
‫هلیوم ‪ ،‬نیون و ارگون‬
‫خواص اتومی ‪ ،‬پیدایش درطبیعت‪ ،‬خواص فزیکی هلیوم‪،‬‬
‫آیون هلیوم ‪ ،‬آیون مالیکولی‪،‬استحصال وموارد استعمال‬
‫هلیوم درصنایع ‪ ،‬خواص فزیکی نیون‪ ،‬استحصال و موارد‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫هفته اول‬
‫استعمال نیون در صنایع‪ ،‬ارگون‪ ،‬استحصال وموارد‬
‫استعمال ارگون در صنایع‪ ،‬تمرینات ‪.‬‬
‫عناصر نیمه گروپ کرپتون‪:‬‬
‫خواص اتومی‪ ،‬پیدایش در طبیعت‪ ،‬خو اص فزیکی مواد‬
‫بسیط‪ ،‬مرکبات کرپتون زینون‪ ،‬و را دون‪ ،‬تمرین‪.‬‬
‫فصل هشتم ‪ :‬خواص عمومی فلزات‪.‬‬
‫موقعیت فلزات درسیستم دوره یی ‪ ،‬ساختمان الکترونی‪ ،‬اتوم‬
‫های فلزات ‪ ،‬پوتنشیال آیونایزیشن رابطه فلزی ‪ ،‬شبکه های‬
‫کرستلی ‪ ،‬طبیعت رابطه فلزی ( هدایت برقی ‪ ،‬حرارت ‪،‬‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫هفته دوم‬
‫تورق ‪ ،‬جالی فلزی ) خواص اساسی کیمیاوی فلزات ‪،‬‬
‫تعامل با غیر فلزات ‪ ،‬تیزاب ها ‪ ،‬قلوی ها ‪ ،‬آب ‪ ،‬خورده‬
‫شدن ‪ ،‬استحصال فلزات ‪ ،‬میتود های استخراج فلزات‬
‫ازمعادن‪ ،‬تمرینات‪.‬‬
‫بورون‬
‫خواص اتومی ‪ ،‬مرکبات طبیعی ‪ ،‬ماده بسیط ‪ ،‬خواص‬
‫فزیکی و کیمیاوی ‪ ،‬تعامل با تیزاب ها ‪ ،‬قلوی ها ‪ ،‬مرکبات‬
‫عملی‬ ‫‪3‬‬ ‫فلز ی بورون ‪ ،‬مرکبات بورون(‪ ، ) III‬نایتراید بورون ‪،‬‬ ‫هفته سوم‬
‫هایدراید های بورون ‪ ،‬بوریک اسید ‪ ،‬خواص فزیکی‬
‫وکیمیاوی آن ‪ ،‬استحصال بورون و مرکبات آن‪ ،‬تمرینات‬
‫‪.‬‬
‫مرکبات بورون(‪ ، ) III‬نایتراید بورون ‪ ،‬هایدراید های‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫بورون ‪ ،‬بوریک اسید ‪ ،‬خواص فزیکی وکیمیاوی آن ‪،‬‬ ‫هفته چهارم‬
‫استحصال بورون و مرکبات آن‪ ،‬تمرینات‪.‬‬
‫المونیم‪.‬‬
‫خواص اتومی ‪ ،‬مرکبات طبیعی ‪ ،‬ماده بسیط ‪ ،‬خواص‬
‫فزیکی و کیمیاوی ‪ ،‬تعامل با غیر فلزات‪ ،‬تیزاب ها‪ ،‬قلوی‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫ها و آب‪ ،‬مرکبات المونیم )‪ (III‬هالید های المونیم و‬ ‫هفته پنجم‬
‫ساختمان آن ها‪ ،‬اکسیاید المونیم ‪ ،‬آیون های کامپلکس‬
‫المونیم )‪ ، (III‬الوموسلیکات ها ‪ ،‬استحصال المونیم و موارد‬
‫استعمال‪ ،‬تمرینات‪.‬‬

‫‪42‬‬
 ‫عناصر نیمه گروپ گالیم‬
‫خواص اتومی ‪ ،‬مرکبات طبیعی ‪ ،‬ماده بسیط ‪ ،‬خواص فزیکی‬
‫وکیمیاوی گالیم ‪ ،‬اندیم وتالیم ‪ ،‬مرکبات گالیم )‪، (III‬‬
‫هفته ششم‬
‫‪3‬‬ ‫وتالیم )‪ ، (III‬خواص اکسیدایزی مرکبات گالیم ‪ ،‬مرکبات‬
‫نظری‬
‫گالیم ‪ ،‬اندیم و تالیم )‪ ، (I‬طروق استحصال و کار برد آن‬
‫ها‪ ،‬تمرینات‬
‫خواص اتومی ‪ ،‬مرکبات طبیعی ‪ ،‬ماده بسیط ‪،‬‬
‫فصل نهم‪ :‬بریلیم‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫خواص فزیکی وکیمیاوی ‪ ،‬طریقه های استحصال و‬ ‫هفته هفتم‬
‫صنعتی ‪ ،‬مرکبات بریلیم)‪ ، (II‬کار برد آن ها‪ ،‬تمرینات‪.‬‬

‫مگنیزیم‬
‫نظری‬ ‫خواص اتومی ‪ ،‬مرکبات طبیعی ‪ ،‬ماده بسیط ‪ ،‬خواص‬
‫‪3‬‬ ‫هفته هشتم‬
‫فزیک و کیمیاوی ‪ ،‬طریقه های استحصال و صنعتی ‪،‬‬
‫مرکبات مگنیزیم )‪ ، (II‬کار برد آن ها‪ ،‬تمرینات‪.‬‬

‫نیمه گروپ کلسیم‬

‫خواص اتومی ‪،‬مرکبات طبیعی ‪ ،‬ماده بسیط ‪ ،‬خواص‬
‫فزیکی وکیمیاوی ‪ ،‬طریقه های استحصال ‪ ،‬مرکبات‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫هفته نهم‬
‫کلسیم)‪ ، (II‬استرانشیم ‪، II‬و باریم ‪ ، II‬مواد چسپناک ‪،‬‬
‫سختی آ ب ‪ ،‬تمرینات ‪.‬‬
‫امتحان ‪20%‬‬
‫‪ .‬فصل دهم ‪ ( :‬عناصر گرو پ ‪) I‬‬
‫لیتیم و سیزیم‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫خواص اتومی ‪ ،‬مرکبات طبیعی ‪ ،‬ماده بسیط ‪ ،‬خواص‬ ‫هفته دهم‬
‫فزیکی وکیمیاوی ‪ ،‬طروق استحصال ‪ ،‬صناعتی‪ ،‬مرکبات‬
‫(‪ ،)I‬سو دیم و لیتیم ‪ ،‬کار برد آن ها ‪ ،‬تمرینات‪.‬‬
‫گروپ فرعی پوتاشیم‬
‫خواص اتومی ‪ ،‬مرکبات طبیعی ‪ ،‬ماده بسیط ‪ ،‬خواص‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫هفته یازدهم‬
‫فزیکی وکیمیاوی ‪ ،‬طروق استحصال مرکبات پو تاشیم(‪)I‬‬
‫‪ ،‬رو بیدیم (‪ )I‬و سیزیم( ‪ ، )I‬کار برد آن ها‪ ،‬تمرینات‪.‬‬
‫فصل یازدهم‪ :‬مشخصات عمومی عناصر انتقالی ‪ ،‬مرکبات‬ ‫هفته‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬
‫کامپلکس ‪ ،‬انواع لیگاند ‪،‬نامگذاری لیگاند ها‪.‬‬ ‫دوازدهم‬
‫عناصر نیمه گروپ مس‬
‫خواص اتمی ‪ ،‬پیدایش درطبیعت ‪ ،‬ماده بسیط ‪ ،‬خواص‬
‫هفته‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫فزیکی وکیمیاوی ‪ ،‬طروق استحصال ‪ ،‬مرکبات با درجه‬
‫سیزدهم‬
‫اکسیدیشن‪ ، III , II, I‬تعامل با غیر فلزات و تیزابها ‪،‬‬
‫کامپلکس های مس‪.‬‬
‫‪43‬‬
 ‫نقره وطال‬
‫خواص اتمی ‪ ،‬پیدایش درطبیعت ‪ ،‬ماده بسیط ‪ ،‬خواص‬
‫هفته‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫فزیکی وکیمیاوی ‪ ،‬طروق استحصال ‪ ،‬مرکبات با درجه‬
‫چهاردهم‬
‫اکسیدیشن‪ ، III , II, I‬تعامل با غیر فلزات و تیزابها ‪،‬‬
‫کامپلکس های نقره وطال خالصه فصل ‪،‬تمرین‪.‬‬
‫فصل دوازدهم نیمه گروپ جست‬
‫خواص اتمی ‪ ،‬پیدایش درطبیعت ‪ ،‬ماده بسیط ‪ ،‬خواص‬
‫هفته‬
‫فزیکی وکیمیاوی ‪ ،‬طروق استحصال ‪ ،‬مرکبات جست با‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫پانزدهم‬
‫درجه اکسیدیشن ‪ ، II‬تعامل با غیر فلزات و تیزابها ‪،‬‬
‫کامپلکس های جست ‪ ،‬کادمیم سیماب موارد استعمال آن‬
‫ها ‪ ،‬خالصه ‪،‬تمرین‪.‬‬
‫فصل دوازدهم‬
‫کادمیم وسیماب‬
‫نظری‬ ‫خواص اتمی ‪ ،‬پیدایش درطبیعت ‪ ،‬ماده بسیط ‪ ،‬خواص‬ ‫هفته‬
‫‪3‬‬
‫فزیکی وکیمیاوی ‪ ،‬طروق استحصال ‪ ،‬مرکبات با درجه‬ ‫شانزدهم‬
‫اکسیدیشن مختلف‪ ،‬تعامل با غیر فلزات و تیزابها ‪،‬‬
‫کامپلکس های جست‪.‬‬
‫مآخذ‬
‫‪1377‬‬ ‫شیمی عمومی‬ ‫‪ -1‬صمدی ‪ ،‬افضل‬
‫‪1375‬‬ ‫کلیات شیمی معدنی‬ ‫‪ -2‬ج‪.‬ا‪.‬دافی‬
‫‪1379‬‬ ‫مبانی کیمیای معدنی ‪1‬‬ ‫‪ -3‬کاتن‪ .‬ویلکسون ‪.‬گارسن‬
‫‪1380‬‬ ‫شیمی معدنی جلد‪1‬‬ ‫‪ -4‬گری ‪.‬ال مسلر‬
‫‪1379‬‬ ‫شیمی معدنی‬ ‫‪ -5‬مالردی ‪.‬محمد رضا‬
‫‪1381‬‬ ‫شیمی معدنی جلد ‪2‬‬ ‫‪ -6‬عزیز اله بهشتی‬
‫‪1382‬‬ ‫شیمی معدنی جلد ‪1.2.3‬‬ ‫‪ -7‬جمیز هیومی‬
‫‪1367‬‬ ‫کیمیای غیر عضوی جلد ‪2‬‬ ‫‪ -8‬هادی عبدالعلی‬
‫‪1396‬‬ ‫کیمیای غیرعضوی‬ ‫‪ -9‬ندا‪ ،‬محمد حسین‬
‫‪1386‬‬ ‫شیمی معدنی ‪.2‬‬ ‫‪ -10‬حسین آقا بزگ‬

‫مفردات مضمون درسی کیمیای غیرعضوی‪III‬‬

‫لیسانس‬ ‫مقطع تحصیلی‬
‫نام موسسه تحصیلی ‪:‬‬
‫‪:‬‬ ‫پوهنځی‬
‫کیمیا‬ ‫دیپارتمنت ‪:‬‬

‫‪44‬‬
 ‫کیمیای غیرعضوی)‪(III‬‬ ‫عنوان مضمون ‪:‬‬
‫اختصاصی‬ ‫کتگوری مضمون ‪:‬‬
‫‪Ed. Ch. 05. 23‬‬ ‫کود نمبر مضمون ‪:‬‬
‫‪3‬‬ ‫تعداد کریدت ‪:‬‬
‫پنجم‬ ‫سمستر مربوطه‪:‬‬
‫ندارد‬ ‫مضامین پیش نیاز ‪:‬‬

‫معلومات عمومی در مورد مضمون‬

‫این مضمون ازجمله مضامین اساسی رشته کیمیا میباشد‪ ،‬که شامل سه کورس است وکورس سوم آن در سمستر‬
‫پنجم صنف سوم کیمیا تدریس می گردد ‪ ،‬که شامل ‪48‬ساعت درسی است وازآن جمله ‪45‬ساعت درسی نظری و‬
‫‪3‬ساعت سمینار ‪،‬سیرعلمی ویاپروژه میباشد ‪ .‬کورس سوم شامل سه کریدت است ‪.‬درهر هفته (‪ )3‬ساعت (‪ )50‬دقیقه‬
‫ای را درشانزده هفته در بر دارد‪ .‬با مطالعه این کورس محصالن ‪ ،‬خواص عناصر انتقالی و انتقالی داخلی را فرا خواهند‬
‫گرفت‪.‬‬
‫اهداف آموزشی‬
‫قادر به مقایسه آرایش الکترونی عناصر‪ ،‬بیان نمبر اتومی و مقایسه خواص آنها باشند‪ .‬توانایی استفاده از این‬
‫اندوخته ها در زنده گی روز مره را کسب نموده وقدرت بیان اهمیت این عناصر وانجام طریقه های استحصال انهارا پیدا‬
‫‪.‬‬ ‫نمایند‪.‬‬
‫روش ومیتود تدریس‬
‫آموزش فعال ‪ ،‬لکچر ‪ ،‬کارگروپی‪ ،‬تحقیقی ‪ ،‬آموزش مبتنی بر طرح مسله‪ ،‬مناقشه ‪ ،‬مباحثه‪ ،‬کارعملی‪.‬‬
‫نحوه ارزیابی محصل‬
‫فعالیت صنفی‬ ‫‪-‬‬
‫سمینار در داخل صنف‬ ‫‪-‬‬
‫مباحثه و مناقشه‬ ‫‪-‬‬
‫سوال و جواب از محصل و مروری به درس گذشته‬ ‫‪-‬‬
‫چگونگی ارائه نظریات‬ ‫‪-‬‬
‫سهم گیری در فعالیت های گروپی‬ ‫‪-‬‬
‫فیصدی پروژه های صنفی ( کارخانگی‪10٪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ ‬فیصدی فعالیت های انفرادی و گروپی ( کار عملی)‪10٪‬‬
‫‪ ‬فیصدی امتحان وسط سمستر‪20٪‬‬
‫‪ ‬فیصدی امتحان نهایی‪60٪‬‬
‫جدول نقشه مفهومی نتایج متوقعه مضمون (کیمیا غیرعضوی‪ )III‬رشته کیمیا‬

‫نتایج متوقعه دیپارتمنت کیمیا‬ ‫شماره‬

‫‪45‬‬
 ‫‪.4‬تربیه معلمین مسلکی و تخصصی در رشته کیمیا‪.‬‬

‫تکنالوژی‪.‬‬

‫نوع گرایشات تبعیضی باشند‪.‬‬

‫‪ .6‬فارغان رشته کیمیا توانایی و ظرفیت رقابت نمودن با‬

‫‪.5‬فارغان کیمیا توانایی تحلیل و تجزیه مواد کیمیاوی را داشته‬

‫باشند تاقادر به انجام کارهای عملی شوند‪.‬‬

‫‪.3‬کسب دانش و مهارت های علم کیمیا که پاسخگوی نظام‬

‫نوین تعلیم و تربیه باشد‪.‬‬

‫‪.2‬شناخت مبانی علم کیمیا و کاربرد آن در بخش ساینس و‬

‫‪.1‬فارغان کیمیا افراد با روحیه اسالمی و ملی‪ ،‬عاری از هر‬

‫همتاهای خود در کشور های منطقه را داشته باشند‪.‬‬
‫نتایج متوقعه مضمون‬

‫(کیمیا غیرعضوی ‪)III‬‬

‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬

‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫دانش در مورد عناصر لنتانایدها و اکتنایدها‬ ‫‪1‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫دانش در مورد عناصر نیمه گروپ تیتانیوم‬ ‫‪2‬‬
‫دانش در مورد عناصر نیمه گروپ های ونادیم و‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬
‫کرومیم‬
‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫دانش در مورد نیمه گروپ های منگانیز و آهن‬ ‫‪4‬‬
‫دانش در مورد عناصر نیمه گروپ های کوبالت و‬
‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪5‬‬
‫نکل‬
‫‪2.6‬‬ ‫‪2.8‬‬ ‫‪2.6‬‬ ‫‪2.8‬‬ ‫‪2.8‬‬ ‫‪2.4‬‬ ‫مجموعه‬
‫‪2.4‬‬
‫‪ =3‬اعظمی ترین اشتراک‬ ‫‪ =2‬اشتراک متوسط‬ ‫‪ =1‬کمترین اشتراک‬

‫مفردات و پالن درسی برای سمستر پنجم‬

‫تعداد ساعات‬
‫نظری‬ ‫محتوا‬ ‫هفته‬
‫درسی درهفته‬

‫‪46‬‬
 ‫فصل سیزدهم ‪:‬عناصر نیمه گروپ سکاندیم‬
‫خواص اتومی ‪ ،‬پیدایش در طبیعت ‪ ،‬مواد بسیط و خواص‬
‫فزیکی و کیمیاوی ‪ ،‬تعامل با غیر فلزات ‪ ،‬تیزاب ها ‪،‬‬
‫مرکبات با نمبر اکسیدیشن ‪ ، III‬اکساید ها ‪ ،‬هایدرواکساید‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫هفته اول‬
‫‪ ،‬خواص تیزابی ‪ ،‬قلوی ‪ ،‬هالید ها ‪ ،‬نمک های مضاعف‬
‫‪ ،‬استحصال و موارد استعمال عناصر این گروپ ‪ ،،‬خالصه‬
‫فصل‪ ،‬تمرین ‪.‬‬

‫لنتناید و اکتناید ها‪:‬‬

‫لنتناید ها‪.‬‬
‫خواص اتومی‪ ،‬تراکم لنتنایدی‪ ،‬نیمه گروپ سیزیم‪ ،‬توریم‪،‬‬
‫پیدایش در طبیعت‪ ،‬ماده بسیط‪ ،‬خواص فزیکی وکیمیاوی‪،‬‬
‫تعامل با غیر فلزات‪،‬تیزابها‪،‬آب‪ ،‬مرکبات بادرجه اکسیدیشن‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫هفته دوم‬
‫(‪،)3‬هالید ها‪،‬اکساید ها‪ ،‬چهایدراید ها‪،‬کرستال هایدریت‪،‬‬
‫قانونمندی درتغییر رنگ آیونهای ‪ ،)+3( E‬مرکبات نمبر‬
‫اکسیدیشن (‪، )3‬اکساید ها‪ ،‬هایدرواکسایدها‪ ،‬هایدرولیز نمک‬
‫های ‪،)+3( E‬مرکبات با درجه اکسیدیشن (‪،)2‬اکساید‪،‬‬
‫هایدرواکسایدها‪،‬خواص ارجاعی مرکبات‪ ، ،‬تمرین‪.‬‬

‫اکتیناید ها‬
‫خواص اتومی ‪ ،‬تراکم اکتینایدی ‪ ،‬نیمه گروپ تو ریم ‪،‬‬
‫پیدایش در طبیعت ‪ ،‬ماده بسیط ‪ ،‬خواص فزیکی و‬
‫کیمیاوی ‪ ،‬تعامل با غیر فلزات ‪ ،‬تیزاب ها ‪ ،‬آ ب ‪،‬‬
‫‪3‬‬ ‫مرکبات با درجه اکسیدیشن (‪ ، )3‬اکساید ها ‪ ،‬ها یدرو‬
‫نظری‬ ‫اکساید ها ‪ ،‬نمک ها و مشابهت آن ها با لنتناید ها ‪ ،‬خواص‬ ‫هفته سوم‬
‫ارجاعی مرکبات (‪ ، )3‬مرکبات با درجه اکسیدیشن (‪)3‬‬
‫‪ ،‬مرکبات اکتیناید ها با درجه اکسیدیشن )‪ ، (V‬مرکبات‬
‫اکتیناید ها با درجه ا کسیدیشن )‪ ، (VI‬مرکبات اکتیناید‬
‫ها با درجه اکسیدیشن )‪ ، (VII‬سنتیزآن ها ‪ ،‬استحصال‬
‫و موارد استعمال آن ها‪ ،‬تمرین‪.‬‬

‫عناصر نیمه گروپ تیتانیم‬

‫خواص اتومی ‪ ،‬پیدایش در طبیعت ‪ ،‬ماده بسیط ‪،‬‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫خواص فزیکی و کیمیاوی ‪ ،‬پایداری در مقابل خورده‬ ‫هفته چهارم‬
‫شدن‪ ،‬مرکبات با درجه اکسیدیشن (‪ ، )3‬مرکبات فلزی‬
‫و شبه فلز ‪ ،‬مرکبات تیتان با درجه اکسیدیشن ‪.III‬‬
‫مرکبات تیتان ‪ ،‬ارکونیم ‪ ،‬و هافینم با رابطه فلزی ‪،‬‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫هفته پنجم‬
‫هایدراید ها و طبیعت آن ها ‪ ،‬کار باید ها ‪ ،‬نایتراید‬

‫‪47‬‬
 ‫ها و خواص ْآن ها ‪ ،‬استحصال و موارد استعمال تیتانیم‬
‫‪ ،‬زرکونیم و هافنیم‪ ،‬خالصه فصل ‪،‬تمرین‪.‬‬
‫فصل شا نزدهم ‪ :‬عناصر نیمه گروپ و نادیم‬
‫خواص اتومی ‪ ،‬پیدایش در طبیعت ‪ ،‬ماده بسیط ‪،‬‬
‫خواص فزیکی و کیمیاوی ‪ ،‬تعامل با غیر فلزات ‪،‬‬
‫نظری‬
‫‪3‬‬ ‫تیزاب ها ‪ ،‬قلو ی ها ‪ ،‬مرکبات با نمبر اکسیدیشن‬ ‫هفته ششم‬
‫‪ ، V, IV , III,II‬مرکبات فلزی و شبه فلزی ‪ ،‬استحصال‬
‫‪ ،‬موارد استعمال و ناد یم ‪ ،‬نیو بیم ‪ ،‬و تانتالیم‪ ،‬خالصه‬
‫فصل ‪،‬تمرین ‪.‬‬
‫فصل هفدهم‪ :‬عناصر نیمه گروپ کرومیوم‬
‫نظری‬ ‫خواص اتومی ‪ ،‬پیدایش درطبیعت ‪ ،‬ماده بسیط ‪،‬‬
‫‪3‬‬ ‫هفته هفتم‬
‫خواص فزیکی و کیمیاوی ‪ ،‬تعامل با غیر فلزات ‪ ،‬تیزاب‬
‫ها ‪ ،‬قلو ی ها‪.‬‬
‫مرکبات کرومیوم با درجه اکسیدیشن )‪، VI , III , II , (0‬‬
‫مرکبا ت کالستری ‪ ،‬خواص فزیکی آن مرکبات کال ستر‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫هفته هشتم‬
‫ی و طبقه بندی آن ‪ ،‬استحصال کروم ‪ ،‬مولبیدن و‬
‫لفرام و کار برد آنها‪، ،‬تمرین‪.‬‬
‫فصل هجدهم ‪ :‬عناصر نیمه گروپ منگانیز‬
‫خواص اتومی ‪ ،‬پیدایش در طبیعت ‪ ،‬خواص فزیکی و‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫ماده بسیط ‪ ،‬خواص کیمیاوی ‪ ،‬تعامل با غیر فلزات ‪،‬‬ ‫هفته نهم‬
‫تیزاب ها ‪ ،‬منگانیز غیر فعال شده ‪،‬‬
‫امتحان ‪20%‬‬
‫مرکبات منگانیز با نمبر اکسیدیشن ‪ VII ,IV,II‬مرکبات با‬
‫درجه اکسیدیشن ‪ ، VI , V , III,0‬هالیدها ‪ ،‬اکساید ها‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫هفته دهم‬
‫‪ ،‬خواص آنها ‪ ،‬طروق استحصال و کار برد های منگان‬
‫‪ ،‬تکنیم و رینیم‪ ،‬تمرین‪.‬‬
‫فصل نزدهم‪ :‬عناصر نیمه گروپ آهن ‪ ،‬خواص اتومی ‪،‬‬
‫پیدایش درطبیعت ‪ ،‬ماده بسیط ‪ ،‬خواص فزیکی و‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫هفته یازدهم‬
‫کیمیاوی ‪ ،‬تغییر و تبدیل پو لی مورفی آهن ‪ ،‬تعامل با‬
‫غیر فلزات ‪ ،‬تیزابها و قلو ی ها‪.‬‬
‫مرکبات فلزی وشبه فلزی آهن‪ ،‬مرکبات با درجه‬
‫اکسیدیشن ‪ ،VIII , III, II, 0‬مرکبات آهن رونتیم‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫هفته دوازدهم و اوسیمیم با درجه اکسیدیشن ‪ ، IV , VI‬استحصال آهن‬
‫‪ ،‬رونتیم و اوسیمیم ‪ ،‬مورد استعمال آن ها‪، ،‬خالصه‬
‫فصل ‪،‬تمرین‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫هفته سیزدهم فصل بیستم ‪:‬عناصر نیمه گروپ کوبالت‬

‫‪48‬‬
 ‫خواص اتومی ‪ ،‬پیدایش در طبیعت ‪ ،‬خواص فزیکی‬
‫ماده بسیط ‪ ،‬خواص کیمیاوی ‪ ،‬تعامل با غیر فلزات ‪،‬‬
‫تعامل با تیزابها ‪،‬خالصه فصل ‪ ،‬تمرین‪.‬‬

‫مرکبات کوبالت با درجه اکسیدیشن ‪+6, +3 ,+3,‬‬

‫)‪ +2,(0‬هالیدها ‪ ،‬اکساید ها ‪ ،‬هاید رواکساید ها و‬
‫هفته‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫خواص آنها ‪ ،‬کامپلکس های انیونی و کتیو نی و خنثی‬
‫چهاردهم‬
‫کوبالت ‪ ، II‬استحصال آنها ‪ ،‬موارد استعمال کوبالت ‪،‬‬
‫رودیم ‪ ،‬ایریم ‪ ،‬و کار برد آن ها‪،‬خالصه فصل ‪،‬تمرین‬

‫فصل بیستم ویکم‪ :‬عناصر نیمه گروپ نکل‬

‫خواص اتومی ‪ ،‬پیدایش در طبیعت‪ ،‬خواص فزیکی‬
‫‪3‬‬ ‫هفته پانزدهم‬
‫نظری‬ ‫‪ ،‬ماده بسیط ‪ ،‬خو اص کیمیاوی ‪ ،‬تعامل با غیر‬
‫فلزات ‪ ،‬تیزاب ها‪.‬‬
‫مرکبات نکل با درجه اکسیدیشن )‪VI,IV,III,II,(0‬‬
‫برا ی کوبالت ‪ ،‬رو دیم و ایریدیم ‪ ،‬مرکبات فلزی‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫و شبه فلزی ‪ ،‬هالید ها ‪ ،‬اکساید ها ‪ ،‬هاید رو‬
‫اکساید ها ‪ ،‬پالتین ‪ ،‬پالدیم ونکل ‪ ،‬استحصال و‬ ‫هفته شانزدهم‬
‫کار برد آن ها‪ ،‬خالصه فصل ‪،‬تمرین‬
‫مآخذ‬
‫‪1377‬‬ ‫شیمی عمومی‬ ‫صمدی ‪ ،‬افضل‬ ‫‪-1‬‬
‫‪1375‬‬ ‫کلیات شیمی معدنی‬ ‫ج‪.‬ا‪.‬دافی‬ ‫‪-2‬‬
‫‪1379‬‬ ‫مبانی کیمیای معدنی ‪1‬‬ ‫کاتن‪ .‬ویلکسون ‪.‬گارسن‬ ‫‪-3‬‬
‫‪1380‬‬ ‫شیمی معدنی جلد‪1‬‬ ‫گری ‪.‬ال مسلر‬ ‫‪-4‬‬
‫‪1379‬‬ ‫شیمی معدنی‬ ‫مالردی ‪.‬محمد رضا‬ ‫‪-5‬‬
‫‪1381‬‬ ‫شیمی معدنی جلد ‪2‬‬ ‫عزیز اله بهشتی‬ ‫‪-6‬‬
‫‪1382‬‬ ‫شیمی معدنی جلد ‪1.2.3‬‬ ‫جمیز هیومی‬ ‫‪-7‬‬
‫‪1367‬‬ ‫کیمیای غیر عضوی جلد ‪2‬‬ ‫‪ -8‬هادی عبدالعلی‬
‫‪1396‬‬ ‫کیمیای غیرعضوی‬ ‫‪ -9‬ندا‪ ،‬محمد حسین‬
‫‪1386‬‬ ‫شیمی معدنی ‪.2‬‬ ‫‪ -10‬حسین آقا بزگ‬

‫مفردات مضمون درسیکیمیای عضوی )‪(I‬‬

‫لیسانس‬ ‫مقطع تحصیلی‬
‫نام موسسه تحصیلی ‪:‬‬
‫پوهنځی ‪:‬‬
‫کیمیا‬ ‫دیپارتمنت ‪:‬‬

‫‪49‬‬
 ‫کیمیای عضوی‬ ‫عنوان مضمون ‪:‬‬
‫اختصاصی‬ ‫کتگوری مضمون ‪:‬‬
‫‪Ed. Ch. 04. 25‬‬ ‫کود نمبر مضمون ‪:‬‬
‫‪3‬‬ ‫تعداد کریدت ‪:‬‬
‫چهارم‬ ‫سمستر مربوطه‪:‬‬
‫ندارد‬ ‫مضامین پیش نیاز ‪:‬‬
‫معلومات عمومی در مورد مضمون‬
‫این مضمون ازجمله مضامین اساسی رشته کیمیا میباشد‪ ،‬که شامل سه کورس است وکورس اول آن در سمستر چهارم‬
‫صنف دوم کیمیا تدریس می گردد‪ ،‬که شامل ‪48‬ساعت درسی است وازآن جمله ‪45‬ساعت درسی نظری و ‪ 3‬به سمینار‬
‫‪،‬سیرعلمی ویاپروژه میباشد‪ .‬کورس اول شامل سه کریدت است‪.‬درهر هفته (‪ )3‬ساعت (‪ )50‬دقیقه ای را درشانزده هفته‬
‫در بر دارد‪ .‬با مطالعه این کورس محصالن‪ ،‬مطالب عمومی کیمیاوی عضوی و هایدروکاربن های الیفاتیک و مشتقات آنرا‬
‫فرا خواهد گرفت‪.‬‬
‫با مطالعه این مضمون محصالن معلومات عمومی در مورد تمام بخش های کیمیای عضوی که دراین رشته مثال"‬
‫تاریخچه انکشاف کیمیا عضوی‪،‬تیوری ساختمان کیمیاوی مرکبات عضوی‪ ،‬هایدروکاربنها‪ ،‬الکولها‪،‬‬
‫ایتر‪،‬الدیهایدهاوکیتونها‪،‬تیزابهای عضوی وشحمیات ‪،‬کاربوهایدریت ها امین ها امینواسیدها ‪ ،‬ویتامین ها و پروتین ها بدست‬
‫می آورند‪ .‬کیمیای عضوی در حیات انسان ها‪ ،‬نباتات وحیوانات‪ ،‬در عرصه های زراعت‪ ،‬فارمسی و غیره دارای اهمیت فوق‬
‫العاده می باشد‪.‬‬
‫اهداف آموزشی‬
‫آموزش تاریخچه انکشاف کیمیای عضوی‪،‬کیمیای عضوی منحیث کیمیای مرکبات کاربن‪، ،‬تیوری ساختمان کیمیاوی‬
‫مرکبات عضوی‪ ،‬تیوری بوتلیروف‪،‬طبیعت رابطه سگما ‪،‬حالت هایبریدی اربیتالهای اتومی کاربن انواع تعامالت کیمیاوی‬
‫ودسته بندی مرکبات عضوی‪ ،‬هایدروکاربن های مشبوع‪ ،‬سایکلوالکانها‪،‬هایدروکاربنهای غیرمشبوع سلسله ایتلین‪،‬‬
‫هایدروکاربنهای غیرمشبوع سلسله استلین‪،‬دائین ها‪ ،‬هایدروکاربنها اروماتیک ‪ .‬هایدروکاربنهای اروماتیکی کثیرالهستوی ‪،‬‬
‫نفت تصفیه و استعمال نفت‪.‬‬
‫روش ومیتود تدریس‬
‫آموزش فعال ‪ ،‬لکچر ‪ ،‬نشان دادن سالیدها‪ ،‬کارگروپی‪،‬کار آموزش ‪ ،‬مناقشه ‪ ،‬مباحثه سیمینار‪.‬‬
‫نحوه ارزیابی محصل‬
‫فیصدی پروژه های صنفی(کارخانه گی ) ‪%10‬‬
‫فیصدی فعالیت های انفرادی وگروپی (کارعملی)‪%10‬‬
‫فیصدی امتحان وسط سمستر‪%20‬‬
‫فیصدی امتحان نهایی ‪%60‬‬
‫جدول نقشه مفهومی نتایج متوقعه مضمون (کیمیاعضوی‪ )I‬رشته کیمیا‬

‫نتایج متوقعه دیپارتمنت کیمیا‬ ‫شماره‬

‫‪50‬‬
 ‫‪.4‬تربیه معلمین مسلکی و تخصصی در رشته کیمیا‪.‬‬

‫تکنالوژی‪.‬‬

‫نوع گرایشات تبعیضی باشند‪.‬‬

‫‪ .6‬فارغان رشته کیمیا توانایی و ظرفیت رقابت نمودن با‬

‫‪.5‬فارغان کیمیا توانایی تحلیل و تجزیه مواد کیمیاوی را داشته‬

‫باشند تاقادر به انجام کارهای عملی شوند‪.‬‬

‫‪.3‬کسب دانش و مهارت های علم کیمیا که پاسخگوی نظام‬

‫نوین تعلیم و تربیه باشد‪.‬‬

‫‪.2‬شناخت مبانی علم کیمیا و کاربرد آن در بخش ساینس و‬

‫‪.1‬فارغان کیمیا افراد با روحیه اسالمی و ملی‪ ،‬عاری از هر‬

‫همتاهای خود در کشور های منطقه را داشته باشند‪.‬‬
‫نتایج متوقعه مضمون‬

‫(کیمیاعضوی ‪)I‬‬

‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬

‫شناخت در مورد تاریخچه و انکشاف کیمیای‬

‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬
‫عضوی‬
‫شناخت در مورد تئوری ساختمان کیمیاوی مرکبات‬
‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫عضوی و تئوری بوتلیروف‬
‫شناخت در مورد طبیعت رابطه سیگما و انواع‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬
‫حاالت هایبریتی اربیتال اتمی کاربن‬
‫شناخت در مورد هایدروکاربن های مشبوع و غیر‬
‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬
‫مشبوع‬
‫شناخت در مورد هایدروکاربن های سلسله استلینی‪،‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪5‬‬
‫داین ها‪ ،‬و هایدروکاربن های اروماتیک‬
‫‪2.8‬‬ ‫‪2.8‬‬ ‫‪2.6‬‬ ‫‪2.8‬‬ ‫‪2.8‬‬ ‫‪2.4‬‬ ‫مجموعه‬
‫‪2.7‬‬
‫‪ =3‬اعظمی ترین اشتراک‬ ‫‪ =2‬اشتراک متوسط‬ ‫‪ =1‬کمترین اشتراک‬

‫مفردات درسی مضمون کیمیای عضوی ‪ 1‬برای سمسترچهارم‬

‫تعداد ساعات‬
‫نظری‪/‬عملی‬ ‫محتوا‬
‫درسی‬ ‫هفته‬

‫‪51‬‬
 ‫مقدمه‬

‫فصل اول‪ :‬کیمیای عضوی‪ ،‬روابط کیمیاوی‪ ،‬رابطه اشتراکی‪ ،‬نظریه رابطه‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫هفته اول‬
‫والنسی‪ ،‬نظریه اربیتال مالیکولی‪،‬‬

‫تمرین ها‬

‫هایبریدیزیشن ها‪ ،‬قطبیت‪ ،‬ریزونانس‪.‬‬

‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫هفته دوم‬
‫تمرین ها‪.‬‬

‫فصل دوم‪ :‬الکان ها و سایکلو الکان ها‪ :‬میتان‪ ،‬ایتان‪ ،‬پروپان‪ ،‬نامگذاری‬

‫مرکبات عضوی‪ ،‬خواص فزیکی و کیمیای الکان ها‪ ،‬اکسیدیشن و ریدکشن‬

‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫هفته سوم‬
‫در مرکبات عضوی‪.‬‬

‫تمرین ها‪.‬‬

‫فصل سوم‪ :‬ساختمان الکان ها و سایکلوالکان ها‪ ،‬حلقه های کوچک سایکلو‬
‫نظری‬
‫‪3‬‬ ‫پروپان‪ ،‬سایکلو بیوتان و سایکلو پنتان‪.‬‬ ‫هفته چهارم‬

‫تمرین ها‪.‬‬

‫فصل چهارم‪ :‬الکول ها و الکایل هالیدها‪ ،‬نامگذاری‪ ،‬تقسیم بندی الکول ها‪،‬‬

‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫تاسیس رابطه‪ ،‬خواص فیزیکی و کیمیاوی‪.‬‬ ‫هفته پنجم‬

‫اسیدها‪ ،‬قلوی ها‪ ،‬استحصال الکایل هالیدها‪ ،‬میخانیکیت تعامل‪ ،‬ساختمان‪،‬‬

‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫انرژی پوتنسیل‪.‬‬ ‫هفته ششم‬

‫فصل پنجم‪ :‬خواص و ساختمان الکین ها‪ ،‬نامگذاری‪ ،‬ساختمان و تاسیس‬

‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫هفته هفتم‬
‫رابطه‪ ،‬ایزومیری‪ ،‬خواص فیزیکی‪.‬‬

‫سایکلو الکین ها‬

‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫استحصال الکین ها‬ ‫هفته هشتم‬

‫میخانیکیت تعامل‪.‬‬

‫‪52‬‬
 ‫فصل ششم‪ :‬تعامالت الکین ها‪ ،‬حرارت ها در تعامل هایدروجنیشن‪ ،‬تعامل‬

‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫جمعی الکین ها‪ ،‬اکسیدیشن الکین ها‪ ،‬تعامل جمعی الکین ها‪.‬‬ ‫هفته نهم‬

‫تمرین ها‪.‬‬

‫فصل هفتم‪ :‬استریوشمی‪ :‬کایرالیته مالیکولی‪ ،‬تناظر در ساختمان غیر کایرال‪،‬‬

‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫هفته دهم‬
‫فعالیت نوری‪ ،‬سیستم نامگذار ‪. R-S‬‬

‫نمایش فیشر‪ ،‬خواص انانتیومیرها‪ ،‬محور کایرالیته‪ ،‬تفکیک انانتیومیر‪.‬‬

‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫هفته یازدهم‬
‫تمرین ها‬

‫فصل هشتم‪ :‬تعویضات نوکلیوفیلیک‪ :‬انتقال گروپ های وظیفوی به کمک‬

‫تعویضات نوکلیوفیلیک‪ ،‬میکانیزم ‪ SN2‬تعویضات نوکلیوفیلیک‪ ،‬نوکلیوفیلیک‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫هفته دوازدهم‬
‫ها و حادثه نوکلیوفیلیک‪.‬‬
‫تمرین ها‪.‬‬
‫میکانیزم تعویضی نوکلیوفیلیک ‪ ،SN1‬مقاومت کاربوکتیون و میزان تعامل‬
‫‪ ،SN1‬استریوشیمی تعامالت ‪ ،SN1‬نوآرایی کاربوکتیون در تعامل ‪ ،SN1‬اثر‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫هفته سیزدهم‬
‫محلل بر سرعت تعویضات نوکلیوفیلیک‪.‬‬
‫تمرین ها‪.‬‬

‫فصل نهم‪ :‬الکاینها‪ :‬نامگذاری‪ ،‬استحصال الکاین ها بوسیله الکایلیشن‬

‫هفته‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫استلین و الکاین های نهایی‪ ،‬استحصال الکاین ها بوسیله تعامالت بیجا‬
‫چهاردهم‬
‫سازی‪ ،‬تعامالت الکاین ها (هایدروجنشن‪ ،‬ارجاع‪ ،‬تعامل جمعی‪ ،‬هایدریشن‪.‬‬

‫فصل دهم‪ :‬پیوستگی در دای ئین ها و سیستم االیلیک‪ :‬االیلیک فری‬

‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫هفته پانزدهم‬
‫رادیکال‪ ،‬االیلیک هلوجنشن‪.‬‬

‫صنوف دای ائین ها‪ ،‬مقاومت باالنسبه دای ئین ها‪ ،‬تشکیل رابطه در دائین‬

‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫هفته شانزدهم های مزدوج‪ ،‬تشکیل رابطه در آلین ها‪ ،‬استحصال دای ئین ها‪ ،‬تعامل جمعی‬

‫هلوجن ها با دای ئین ها ‪ ،‬پولیمیر های دای ئین‪ ،‬تعامل دیلز آلدر‪.‬‬

‫مآخذ‬

‫‪ -1‬شیمی آلی (‪ )I‬کری ‪1395‬‬

‫‪ -2‬شیمی آلی (‪ )I‬مک موری ‪1388‬‬

‫‪53‬‬
 ‫‪ -3‬شیمی آلی (‪ )I‬موریسون و بوید ‪1383‬‬
‫‪ -4‬شیمی آلی دکتر رضا مستقیم‪1384‬‬
‫‪ -5‬مبانی شیمی آلی دکتر عیسی یاوری‪1385‬‬
‫‪ -6‬شیمی آلی (‪ )I‬دکتر سید حسین عبدی اسکوپی‪1386‬‬

‫مفردات مضمون درسیکیمیای عضوی )‪(II‬‬

‫لیسانس‬ ‫مقطع تحصیلی‬
‫نام موسسه تحصیلی ‪:‬‬
‫پوهنځی ‪:‬‬
‫کیمیا‬ ‫دیپارتمنت ‪:‬‬
‫کیمیای عضوی کورس)‪(II‬‬ ‫عنوان مضمون ‪:‬‬
‫اختصاصی‬ ‫کتگوری مضمون ‪:‬‬
‫‪Ed. Ch. 05. 25‬‬ ‫کود نمبر مضمون ‪:‬‬
‫‪3‬‬ ‫تعداد کریدت ‪:‬‬

‫‪54‬‬
 ‫پنجم‬ ‫سمستر مربوطه‪:‬‬
‫ندارد‬ ‫مضامین پیش نیاز ‪:‬‬

‫معلومات عمومی در مورد مضمون‬

‫این مضمون ازجمله مضامین اساسی رشته کیمیا میباشد‪ ،‬که شامل سه کورس است وکورس دوم آن در سمستر پنجم‬
‫صنف سوم کیمیا تدریس می گردد‪ ،‬که شامل ‪48‬ساعت درسی است وازآن جمله ‪45‬ساعت درسی نظری و ‪ 3‬ساعت‬
‫سمینار ‪،‬سیرعلمی ویاپروژه میباشد ‪ .‬کورس دوم آن شامل سه کریدت است ‪.‬درهر هفته (‪ )3‬ساعت (‪ )50‬دقیقه ای را‬
‫درشانزده هفته در بر دارد‪ .‬با مطالعه این کورس محصالن‪ ،‬مفاهیم وقوانین کیمیاوی را فرا خواهد گرفت‪.‬‬
‫مطالعه این مضمون برای محصالن دارای اهمیت می باشد‪ ،‬زیرا با مطالعه این مضمون محصالن معلومات عمومی در‬
‫مورد تمام بخش های کیمیای عضوی که دراین رشته مثال" تاریخچه انکشاف کیمیا عضوی‪،‬تیوری ساختمان کیمیاوی‬
‫مرکبات عضوی‪ ،‬هایدر و کاربنها‪ ،‬الکولها‪ ،‬ایتر‪ ،‬الدیهایدها و کیتونها‪ ،‬تیزابهای عضوی و شحمیات‪ ،‬کاربوهایدریت ها امین‬
‫ها امینواسیدها‪ ،‬ویتامین ها و پروتین ها بدست می آورند‪ .‬کیمیای عضوی در حیات انسان ها‪ ،‬نباتات و حیوانات‪ ،‬در عرصه‬
‫های زراعت‪ ،‬فارمسی و غیره دارای اهمیت فوق العاده می باشد‪.‬‬
‫اهداف آموزشی‬
‫آموزش هایدروکاربن های هلوجندار‪،‬هایدروکاربنهای هایدروکسیل دار‪ ،‬الدیهایدها وکیتونها‪،‬کاربوکسیلیک اسیدها‪ ،‬صا بون‬
‫و دیترجنت ها‪ ،‬لیپیدها‪،‬اسیدامایدها‪،‬اسید نایتریل‪،‬مرکبات عضوی سلفر دار‪ ،‬مرکبات نایترو‪.‬‬

‫روش ومیتود تدریس‬

‫آموزش فعال ‪ ،‬لکچر ‪ ،‬نشان دادن سالیدها‪،‬کارگروپی‪ ،‬مناقشه ‪ ،‬مباحثه سیمینار‪.‬‬
‫نحوه ارزیابی محصل‬
‫فیصدی پروژه های صنفی(کارخانه گی ) ‪%10‬‬
‫فیصدی فعالیت های انفرادی وگروپی (کارعملی)‪%10‬‬
‫فیصدی امتحان وسط سمستر‪%20‬‬
‫فیصدی امتحان نهایی ‪%60‬‬

‫جدول نقشه مفهومی نتایج متوقعه مضمون (کیمیاعضوی‪ )II‬رشته کیمیا‬

‫نتایج متوقعه دیپارتمنت کیمیا‬ ‫شماره‬

‫‪55‬‬
 ‫‪.4‬تربیه معلمین مسلکی و تخصصی در رشته کیمیا‪.‬‬

‫تکنالوژی‪.‬‬

‫نوع گرایشات تبعیضی باشند‪.‬‬

‫‪ .6‬فارغان رشته کیمیا توانایی و ظرفیت رقابت نمودن با‬

‫‪.5‬فارغان کیمیا توانایی تحلیل و تجزیه مواد کیمیاوی را داشته‬

‫باشند تاقادر به انجام کارهای عملی شوند‪.‬‬

‫‪.3‬کسب دانش و مهارت های علم کیمیا که پاسخگوی نظام‬

‫نوین تعلیم و تربیه باشد‪.‬‬

‫‪.2‬شناخت مبانی علم کیمیا و کاربرد آن در بخش ساینس و‬

‫‪.1‬فارغان کیمیا افراد با روحیه اسالمی و ملی‪ ،‬عاری از هر‬

‫همتاهای خود در کشور های منطقه را داشته باشند‪.‬‬
‫نتایج متوقعه مضمون‬

‫(کیمیاعضوی ‪)II‬‬

‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬

‫شناخت در مورد هایدروکاربن های هلوجن دار و‬

‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬
‫هایدروسیکل دار‬
‫شناخت در مورد الدیهایدها‪ ،‬کیتون ها و‬
‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬
‫هایدروکاربن های هایدروکسیل دار‬
‫شناخت در مورد کاربکسلیک اسیدها‪ ،‬دیترجینت ها‬
‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
‫و لیپیدها‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫شناخت در مورد لیپید‪ ،‬امادیدها و اسید نایتریل ها‬ ‫‪4‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫شناخت در مورد مرکبات نایترو‬ ‫‪5‬‬
‫‪2.6‬‬ ‫‪2.6‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2.8‬‬ ‫‪2.8‬‬ ‫‪2.8‬‬ ‫مجموعه‬
‫‪2.8‬‬
‫‪ =3‬اعظمی ترین اشتراک‬ ‫‪ =2‬اشتراک متوسط‬ ‫‪ =1‬کمترین اشتراک‬

‫مفردات درسی مضمون کیمیای عضوی ‪ 2‬برای سمستر پنجم‬

‫‪56‬‬
 ‫تعداد ساعات درسی‬
‫نظری‬ ‫محتوا‬ ‫هفته‬
‫در هفته‬

‫فصل یازدهم‪ :‬معرفی کورس پالسی‪ ،‬نفت خام‪ ،‬منشاء نفت خام‪ ،‬انواع عمده نفت‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫هفته اول‬
‫خام‪ ،‬خواص فزیکی نفت خام‪ ،‬روش های تصفیه نفت خام‪.‬‬
‫فصل دوازدهم‪ :‬ارین ها و خاصیت اروماتیکی‪ ،‬بنزین‪ ،‬ساختمان و مشتقات آن‪،‬‬

‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫ساختمان بنزین‪ ،‬خواص فزیکی ارینها تعامالت ارین ها هایدروکاربن های اروماتیک‬ ‫هفته دوم‬

‫چندین حلقوی‪ ،‬قاعده هوکل‪ ،‬انولنها‪.‬‬

‫فصل سیزدهم‪ :‬تعامالت ارین ها‬

‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫تعامالت تعویضی الکترون دوستی اروماتیک‪ ،‬نایتریشن‪ ،‬سلفونشن و هلوجنشن‬ ‫هفته سوم‬

‫بنزین‪ ،‬الکایلیشن‪.‬‬

‫اسایلیشن بنزین به میتود فریدل‪-‬کرفت‪ ،‬سنتز الکایل بنزین ها‪ ،‬اثر تعویضات در‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫هفته چهارم‬
‫جانشینی الکترون دوستی اروماتیک‪ ،‬جا نشینی هسته دوستی اروماتیک‪.‬‬

‫فصل چهاردهم‪ :‬طیف سنجی در مرکبات عضوی‪ ،‬طیف سنجی کتلوی و تفسیر آن‪،‬‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫خواص بعضی گروپی وظیفوی درطیف کتلوی‪ ،‬طیف سنجی ماتحت سرخ تفسیر آن‪،‬‬ ‫هفته پنجم‬
‫طیف ما تحت سرخ هایدروکاربن ها‪.‬‬

‫طیف سنجی رزونانس مغناطیسی هستهای‪ ، NMR‬تفسیر طیف های ‪ 1H NMR‬و‬

‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫هفته ششم‬
‫‪، 13C NMR‬طیف سنجی ماورای بنفش – مریی (‪.)UV – VIS‬‬

‫فصل پانزدهم‪ :‬مرکبات عضوی فلز دار‪ ،‬نامگذاری مرکبات اورگانومیتالیک‪ ،‬روابط‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫هفته هفتم‬
‫کاربن‪ -‬فلز در مرکبات اورگانومیتالیک‪ ،‬استحصال مرکبات اورگانولیتیم‪.‬‬

‫استحصال مرکبات اورگانومگنیزیم‪ ،‬ترکیبات الکولها با استفاده از معرف های گرینارد‪،‬‬

‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫هفته هشتم‬
‫سنتز اسیتلینیک الکولها‪ ،‬کاربین ها و کاربینوئید ها‪.‬‬

‫‪57‬‬
 ‫فصل شانزدهم‪ :‬الکول ها – دایول ها – تیول ها‪ ،‬استحصال الکول ها‪ ،‬استحصال‬

‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫الکول ها از ارجاع کاربوکسلیک اسید ها و ایسترها‪ ،‬اکسیدیشن الکولها و‬ ‫هفته نهم‬

‫ایپوکسیدها‪ ،‬استحصال دایولها‪ ،‬ایستر سازی‪ ،‬استحصال تیول ها‪ ،‬خواص تیول ها‪.‬‬

‫فصل هفدهم‪ :‬ایترها – اپوکسیدها – سلفایدها‪ ،‬نامگذاری ایتر ها اپوکسیدها و‬

‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫هفته دهم‬
‫سلفایدها‪ ،‬ساختمان و تاسیس رابطه در ایتر ها و اپوکسیدها‪ ،‬خواص فزیکی ایتر ها‪.‬‬

‫استحصال ایتر ها‪،‬سنتز ویلیامسون در استحصال ایتر ها‪،‬تعامالت ایتر ها‪ ،‬استحصال‬
‫هفته‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫اپوکسیدها‪ ،‬تعامالت اپوکسیدها‪ ،‬باز شدن حلقه اپوکسیدها توسط تعامل کتلستی‬
‫یازدهم‬
‫اسیدی‪ ،‬اپوکسیدها در پروسه بیولوژیکی‪،‬استحصال سلفاید ها‪ ،‬اکسیدیشن سلفایدها‪.‬‬

‫فصل هژدهم‪ :‬الدیهایدها و کیتون ها‪ :‬آیزومیری و نامگذاری‪ ،‬طریقه های استحصال‪،‬‬
‫هفته‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫ساختمان گروپ کاربونیل‪ ،‬خواص فیزیکی الدیهایدها و کیتون ها‪ ،‬خواص کیمیاوی‪،‬‬
‫دوازدهم‬
‫مهمترین نماینده های الدیهایدها و کیتون ها‪ ،‬مرکبات کاربونیل دار غیر مشبوع‪.‬‬

‫الدیهایدها و کیتون ها مزدوج یا الدیهایدها و کیتون های غیرمشبوع الفا و بیتا‪،‬‬

‫هفته‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫کیتون ها‪ ،‬مرکبات کاربونیل‪ ،‬خواص و نماینده های جداگانه آنها‪ ،‬تشکیل استال‬
‫سیزدهم‬
‫تعامل با ایمن ها اولی تشکیل ایمین ها تعامل ویتیک‪.‬‬

‫فصل نزدهم‪ :‬کاربوکسلیک اسید ها‪ ،‬نام گذاری‪ ،‬ساختمان و خواص فزیکی‪ ،‬اثر‬
‫هفته‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫تعویضات بر قدرت اسیدی‪ ،‬استحصال‪ ،‬هایدرولیز نایتریل‪ ،‬کاربوکسیلیشن معرف‬
‫چهاردهم‬
‫گرینارد‪ ،‬تعامالت کاربوکسلیک اسیدها‪ ،‬ارجاع کاربوکسیلیک اسیدها‪.‬‬

‫فصل بیستم‪ :‬مشتقات کاربوکسلیک اسیدها و تعامالت تعویضی هسته دوستی اسایل‪،‬‬ ‫هفته‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬
‫نامگذای مشتقات کاربوکسلیک اسیدها نایتریل ها‪ ،‬اسید انهایدراید‪،‬اماید‪.‬‬ ‫پانزدهم‬

‫‪58‬‬
 ‫ایسترها‪ ،‬نایتریل ها‪ ،‬تعامالت تعویضی هسته دوستی اسایل فعالیت نسبی مشتقات‬
‫کاربوکسلیک اسیدها‪ ،‬انواع تعویضات هسته دوستی اسایل‪ ،‬تعامالت اسایل هالید‬
‫هفته‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫ها‪،‬هایدرولیز‪ ،‬کیمیای اسید انهایدراید‪ ،‬تعامالت اسید انهایدرایت‪ ،‬کیمیای ایستر‪،‬‬
‫شانزدهم‬
‫استحصال ایستر ها‪ ،‬اماید ها و تعامالت شان‪ ،‬کیمیای نایتریل ها‪،‬تعامالت نایتریل ها‪،‬‬
‫پولی اماید ها و پولی ایستر ها‪.‬‬
‫مآخذ‬

‫‪ -1‬شمی آلی (‪ )II‬کری ‪1395‬‬

‫‪ -2‬شیمی آلی (‪ )II‬مک موری ‪1388‬‬
‫‪ -3‬شیمی آلی (‪ )II‬موریسون و بوید ‪1383‬‬
‫‪ -4‬شیمی آلی دکتر رضا مستقیم ‪1388‬‬
‫‪ -5‬مبانی شیمی آلی دکتر عیسی یاوری‪1385‬‬
‫‪ -6‬شیمی آلی (‪ )II‬دکتر سید حسین عبدی اسکوپی‪1386‬‬
‫‪ -7‬شیمی آلی ساختار و کاربردی دکتر مجید میر محمد صادقی ‪1389‬‬
‫‪ -8‬اصول شیمی آلی فلزی پاول ترجمه‪ :‬داوود آذریفر‪1391‬‬

‫‪59‬‬
 ‫مفردات مضمون درسی کیمیای عضوی )‪(III‬‬
‫لیسانس‬ ‫مقطع تحصیلی‬
‫نام موسسه تحصیلی ‪:‬‬
‫پوهنځی ‪:‬‬
‫کیمیا‬ ‫دیپارتمنت ‪:‬‬
‫کیمیای عضوی کورس)‪(III‬‬ ‫عنوان مضمون ‪:‬‬
‫اختصاصی‬ ‫کتگوری مضمون ‪:‬‬
‫‪Ed. Ch. 06. 25‬‬ ‫کود نمبر مضمون ‪:‬‬
‫‪3‬‬ ‫تعداد کریدت ‪:‬‬
‫ششم‬ ‫سمستر مربوطه‪:‬‬
‫ندارد‬ ‫مضامین پیش نیاز ‪:‬‬

‫معلومات عمومی در مورد مضمون‬

‫این مضمون ازجمله مضامین اساسی رشته کیمیا میباشد‪ ،‬که شامل سه کورس است وکورس سوم آن در سمستر ششم‬
‫صنف سوم کیمیا تدریس می گردد ‪ ،‬که شامل ‪48‬ساعت درسی است وازآن جمله ‪45‬ساعت درسی نظری و ‪ 3‬ساعت‬
‫سمینار ‪،‬سیرعلمی ویاپروژه میباشد ‪ .‬کورس اول شامل سه کریدت است ‪.‬درهر هفته (‪ )3‬ساعت (‪ )50‬دقیقه ای را‬
‫درشانزده هفته در بر دارد‪ .‬با مطالعه این کورس محصالن‪ ،‬مفاهیم وقوانین کیمیاوی را فرا خواهد گرفت‪..‬‬
‫مطالعه این مضمون برای محصالن دارای اهمیت می باشد‪،‬زیرا با مطالعه این مضمون محصالن معلومات عمومی در‬
‫مورد تمام بخش های کیمیای عضوی که دراین رشته مثال" تاریخچه انکشاف کیمیا عضوی‪،‬تیوری ساختمان کیمیاوی‬
‫مرکبات عضوی‪،‬هایدروکاربنها‪،‬الکولها‪،‬ایتر‪،‬الدیهایدهاوکیتونها‪،‬تیزابهای عضوی وشحمیات ‪،‬کاربوهایدریت ها امین ها‬
‫امینواسیدها ‪،‬ویتامین هاوپروتین ها بدست می آورند‪ .‬کیمیای عضوی در حیات انسان ها‪،‬نباتات وحیوانات‪ ،‬در عرصه های‬
‫زراعت‪ ،‬فارمسی و غیره دارای اهمیت فوق العاده می باشد‪.‬‬
‫اهداف آموزشی‬
‫در زمینه دانش ‪:‬امین ها‪ ،‬مرکبات نایتروجن ‪ ،‬مرکبات عضوی عنصری (فازدار)‪ ،‬کاربوهایدریت ها‪ ،‬امینوالکول ها و امینواسیدها‪،‬‬
‫مرکبات هیتروسکلیک‪،‬ترکیب پولیمیرهای عضوی‪ ،‬عناصر کیمیای عضوی حیاتی‪ ،‬مواد ملونه‪،‬اساسات تشکیل رنگ‪ ،‬تینزید ها (‬
‫‪ ) Tensides‬و مواد شستشو‪ ،‬ترکیب مواد شستشوی جامد‬
‫روش ومیتود تدریس‬
‫آموزش فعال ‪ ،‬لکچر ‪ ،‬نشان دادن سالیدها‪ ،‬کارگروپی‪،‬کار ‪ ،‬مناقشه ‪ ،‬مباحثه سیمینار‪.‬‬
‫نحوه ارزیابی محصل‬
‫فیصدی پروژه های صنفی(کارخانه گی ) ‪%10‬‬
‫فیصدی فعالیت های انفرادی وگروپی (کارعملی)‪%10‬‬
‫فیصدی امتحان وسط سمستر‪%20‬‬
‫فیصدی امتحان نهایی ‪%60‬‬

‫‪60‬‬
 ‫جدول نقشه مفهومی نتایج متوقعه مضمون (کیمیاعضوی‪ )III‬رشته کیمیا‬

‫نتایج متوقعه دیپارتمنت کیمیا‬

‫‪.4‬تربیه معلمین مسلکی و تخصصی در رشته کیمیا‪.‬‬

‫تکنالوژی‪.‬‬

‫نوع گرایشات تبعیضی باشند‪.‬‬

‫نوین تعلیم و تربیه باشد‪.‬‬
‫‪ .6‬فارغان رشته کیمیا توانایی و ظرفیت رقابت نمودن با‬

‫‪.5‬فارغان کیمیا توانایی تحلیل و تجزیه مواد کیمیاوی را داشته‬

‫باشند تاقادر به انجام کارهای عملی شوند‪.‬‬

‫‪.3‬کسب دانش و مهارت های علم کیمیا که پاسخگوی نظام‬

‫‪.2‬شناخت مبانی علم کیمیا و کاربرد آن در بخش ساینس و‬

‫‪.1‬فارغان کیمیا افراد با روحیه اسالمی و ملی‪ ،‬عاری از هر‬

‫همتاهای خود در کشور های منطقه را داشته باشند‪.‬‬

‫نتایج متوقعه مضمون‬

‫شماره‬
‫(کیمیاعضوی ‪)III‬‬

‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬

‫شناخت در مورد امین ها‪ ،‬مرکبات ازو و مرکبات‬

‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬
‫عضوی عنصر (فازدار)‬
‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫شناخت در مورد ایزومیر های فضایی‬ ‫‪2‬‬
‫شناخت در مورد هیتروسکلیک‪ ،‬ترکیب پولیمیر‬
‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬
‫های عضوی و اهمیت آنها‬
‫شناخت در مورد مواد ملونه‪ ،‬اساسات تشکیل رنگ‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪4‬‬
‫و نیتراید ها‬
‫شناخت در مورد مواد شوینده و ترکیب مواد شوینده‬
‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪5‬‬
‫جامد‬
‫‪2.6‬‬ ‫‪2.4‬‬ ‫‪2.6‬‬ ‫‪2.4‬‬ ‫‪2.1‬‬ ‫‪2.6‬‬ ‫مجموعه‬
‫‪2.45‬‬
‫‪ =3‬اعظمی ترین اشتراک‬ ‫‪ =2‬اشتراک متوسط‬ ‫‪ =1‬کمترین اشتراک‬

‫‪61‬‬
 ‫مفردات درسی مضمون کیمیای عضوی ‪ 3‬برای سمستر ششم‬
‫تعداد ساعات‬
‫نظری‪/‬عملی‬ ‫محتوا‬ ‫هفته‬
‫درسی در هفته‬

‫فصل بیست و یکم‪ :‬تعامالت تعویضی الفای گروپ کاربونیل‪ ،‬تاتومیری کیتو‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫هفته اول‬
‫انول‪ ،‬فعالیت انول ها‪.‬‬

‫میکانیزم تعامالت تعویضی الفا‪ ،‬هلوجنشن الفای الدیهاید ها و کیتون ها‪،‬‬

‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫هفته دوم‬
‫برومشن موقعیت ‪.‬‬

‫الفای کاربوکسلیک اسید‪ ،‬خاصیت اسیدی اتم های هایدروجن الفا‪ ،‬تشکیل‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫هفته سوم‬
‫آیون انوالت‪ ،‬فعالیت آیون های انوالت‪.‬‬

‫الکایلیشن آیون های انوالت‪ ،‬الکایلیشن مستقیم کیتون ها‪ ،‬ایستر ها و‬ ‫هفته‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬
‫نایتریل ها‪.‬‬ ‫چهارم‬

‫فصل بیست و دوم‪ :‬تعامالت تراکمی گروپ کاربونیل‪ :‬میکانیزم تعامالت‬

‫هفته‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫تراکمی کاربونیل‪ ،‬تراکم الدیهاید ها و کیتون ها ‪ :‬تعامل الدول‪ ،‬تعامالت‬
‫پنجم‬
‫تراکمی کاربونیل در برابر تعامالت تعویضی الفا‪.‬‬

‫دی هایدریشن محصول الدول‪ :‬سنتز انون ها‪ ،‬تعامالت الدولی مخلوط‪ ،‬تراکم‬

‫های کالیزنی بین المالیکولی‪ :‬حلقه ساز دیکمن‪ ،‬تعامل میکائیل‪ ،‬تعامل‬ ‫هفته‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬
‫انامین استورک‪ ،‬تعامالت تراکمی کاربونیل در صنعت‪ ،‬تعامالت بیولوژیکی‬ ‫ششم‬

‫تراکم کاربونیل‪.‬‬

‫‪62‬‬
 ‫فصل بیست و سه‪ :‬امین ها‪ :‬نامگذاری‪ ،‬ساختمان و رابطه در امین ها‪ ،‬خواص‬

‫فیزیکی‪ ،‬طریقه های استحصال امین ها‪ ،‬تعامالت ‪ SN2‬الکایل هالیدها‪،‬‬ ‫هفته‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬
‫امینشن ارجاعی الدیهاید ها و کیتون ها‪ ،‬تعامالت امین ها‪ ،‬نمک های‬ ‫هفتم‬

‫دیازونیم‪ :‬تعامل سندمایر‪.‬‬

‫فصل بیست و چهارم‪ :‬فنول ها‪ :‬نام گذاری‪ ،‬ساختمان و تشکیل رابطه‪ ،‬خواص‬ ‫هفته‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬
‫فزیکی‪ ،‬قدرت اسیدی فنول ها‪ ،‬اثر های تعویضات بر قدرت اسیدی فنول ها‪.‬‬ ‫هشتم‬

‫منابع فنول ها‪ ،‬تعامالت فنول ها‪ ،‬اسایلیشن‪ ،‬کاربوکسلیشن‪ ،‬تهیه ارایل‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫هفته نهم‬
‫ایترها‪ ،‬اکسیدیشن فنول ها‪ ،‬کیتون ها‪.‬‬

‫فصل بیست وپنجم‪ :‬کاربوهایدریت ها‪ :‬طبقه بندی کاربوهایدریت ها‪ ،‬تصویر‬

‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫فیشر و عالمت گذاری ‪ ، D-L‬الدوتتروازها‪ ،‬روشی بر یادگیری پیگر بندی‬ ‫هفته دهم‬

‫کاربوهایدریتها‪.‬‬

‫ساختمان حلقوی کاربوهایدریت ها‪ ،‬کتوزها‪ ،‬قندهای داکسی‪ ،‬قندهای آمینو‪،‬‬

‫هفته‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫کاربوهایدریت های زنجیری‪ ،‬دای سکرایدها‪ ،‬پولی سکرایدها‪ ،‬گالیکوپالتین‪،‬‬
‫یازدهم‬
‫تعیین ساختمان کاربوهایدریت‪ ،‬اکسیدیشن کاربوهایدریت‪.‬‬

‫فصل بیست و ششم‪ :‬لیپید ها‪ :‬استایل کو انزایم ‪ ،A‬تعامالت در کاربن الفا‪،‬‬ ‫هفته‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬
‫چربیها‪ ،‬روغن هاو اسید های چرب‪ ،‬بیوسنتز اسید های چرب‪.‬‬ ‫دوازدهم‬

‫هفته‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫فسفولپید‪ ،‬واکس ها‪ ،‬ترپن ها‪ ،‬استروئید ها – کلسترول‪ ،‬ویتامین ‪. D‬‬
‫سیزدهم‬

‫فصل بیست و ششم‪ :‬امینواسیدها‪ ،‬پیپتیدها‪ ،‬و پروتین ها‪ :‬طبقه بندی امینو‬ ‫هفته‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬
‫اسیدها‪ ،‬استروشیمی امینو اسید ها‪.‬‬ ‫چهاردهم‬

‫خواص اسیدی و قلوی امینو اسید ها‪،‬سنتز امینو اسید ها‪ ،‬تعامالت امینو‬ ‫هفته‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬
‫اسید ها‪ ،‬پیپتایدها‪ ،‬مقدمه بر تعیین ساختمان پیپتایدها‪ ،‬انسولین‪.‬‬ ‫پانزدهم‬

‫‪63‬‬
 ‫هفته‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫سنتز پیپتایدها‪ ،‬ساختمان های نوع دوم و سوم پیپتاید ها و پروتین ها‪.‬‬
‫شانزدهم‬

‫مآخذ‬

‫‪ -1‬شیمی آلی (‪ )III‬کری ‪1395‬‬

‫‪ -2‬شیمی آلی (‪ )III‬مک موری ‪1388‬‬
‫‪ -3‬شیمی آلی (‪ )III‬موریسون و بوید ‪1383‬‬
‫‪ -4‬شیمی آلی دکتر رضا مستقیم‪1383‬‬
‫‪ -5‬مبانی شیمی آلی دکتر عیسی یاوری‪1385‬‬
‫‪ -6‬شیمی آلی (‪ )III‬دکتر سید حسین عبدی اسکوپی‪1386‬‬
‫‪ -7‬شیمی آلی ساختار و کاربردی‪ 1389‬دکتر مجید میر محمد صادقی‬

‫‪64‬‬
 ‫مفردات مضمون درسی کرستل شیمی وتطبیقات آن‬
‫لیسانس‬ ‫مقطع تحصیلی‬
‫نام موسسه تحصیلی ‪:‬‬
‫پوهنځی ‪:‬‬
‫کیمیا‬ ‫دیپارتمنت ‪:‬‬
‫کرستال شیمی‬ ‫عنوان مضمون ‪:‬‬
‫اختصاصی‬ ‫کتگوری مضمون ‪:‬‬
‫‪Ed. Ch. 04. 27‬‬ ‫کود نمبر مضمون ‪:‬‬
‫‪2‬‬ ‫تعداد کریدت ‪:‬‬
‫چهارم‬ ‫سمستر مربوطه‪:‬‬
‫ندارد‬ ‫مضامین پیش نیاز ‪:‬‬

‫معلومات عمومی در مورد مضمون‬

‫مضمون کرستل شیمی یکی از مضامین اساسی و اختصاصی رشته کیمیا بوده که در سمستر چهارم برای محصلین رشته‬
‫کیمیا تدریس میگردد این کورس شامل ‪ 32‬ساعت نظری ‪ 2‬ساعت سمینار‪ ،‬سیرعلمی وپروژه می باشد‪ .‬در این مضمون‬
‫موضوعات چون‪ :‬کرستل شیمی ‪ ،‬جامدات و انواع آن ‪ ،‬حجره واحد و طرز تراکم ذرات ‪ ،‬فیصدی های حجم اشغال شده در‬
‫بسته بندی های مختلف‪ ،‬انواع جامدات کرستلی (آیونی ‪ ،‬مالیکولی‪ ،‬کووالنسی‪ ،‬فلزی)‪ ،‬مطالعه ساختار کرستلی مواد توسط‬
‫اشعه ایکس‪ ،‬نقص در شبکه های کرستلی و غیره مورد بحث قرارمیگیرد‪ .‬درین کورس محصلین ملکف اند که برعالوه انجام‬
‫کارهای خانگی یک سیمینار مرتبط با موضوعات ذکره شده ارایه نمایند‪.‬‬
‫اهمیت وضرورت‬
‫کرستل شیمی یکی از بخش های مهم کیمیا در سطح دنیا است که مرام و هدف آن مطالعه ساختار و نظم داخلی اجسام‬
‫جامد می باشد‪.‬‬
‫با توسعه دانش‪ ،‬مطالعه حالت کرستلی ماده برای عالقمندان این علم اهمیت فروانی کسب نمود‪ .‬با انکشاف این دانش‬
‫مشخص شد که بخش اعظم مواد تشکیل دهنده کره زمین دارای ساختار داخلی منظم می باشند و دیری نگذشت‬
‫دانشمندان متوجه گردیدند که در تعیین خواص فزیکی و کیمیاوی مواد نه تنها حالت ظاهری و روابط کیمیاوی بین‬
‫اتمهای تشکیل دهنده آنها‪ ،‬نقش داشته؛ بلکه چگونگی انتظام داخلی ذرات آن نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار است‪ .‬بدین‬
‫ترتیب شناسایی کرستل ها و حالت کرستلی مواد‪ ،‬جای خود را در میان سایر رشته های علوم طبیعی یافت‪.‬‬
‫علم کریستالوگرافی در بسیاری از بخش های علوم طبیعی جایگاه بلندی دارد؛ مثال‪ ،‬یادگیری کرستل شیمی در‬
‫فیزیک حالت جامد ‪ ،‬فزیک برق و فناوری نانو‪ ،‬حیاتی است‪.‬‬
‫اهداف مضمون‬
‫‪ -‬حصول دانش در مورد کرستل شیمی‬
‫‪ -‬شناخت ساختارداخلی اجسام کرستلی‬
‫‪ -‬شناخت انواع جامدات کرستلی‬
‫‪ -‬شناخت روش های تعیین ساختار کرستل ها‬
‫‪ -‬شناخت نواقص ها در شبکه های کرستلی‬
‫‪-‬‬
‫روش ومیتود تدریس‪:‬‬
‫‪65‬‬
 ‫‪ -‬لکچر و بحث‬
‫‪ -‬پرسش و پاسخ‬
‫‪ -‬کارهای‬
‫‪ -‬مشاهدتی‬
‫‪ -‬سمینار‬
‫نحوه ارزیابی محصل‬
‫‪%10‬‬ ‫‪ -‬ارزیابی روزمره و کارخانگی‬
‫‪%10‬‬ ‫‪ -‬پروژه و سیمینار‬
‫‪%20‬‬ ‫‪ -‬امتحان وسط سمستر‬
‫‪%60‬‬ ‫‪ -‬امتحان فاینل‬
‫جدول نقشه مفهومی نتایج متوقعه مضمون (کرستل شیمی) رشته کیمیا‬

‫نتایج متوقعه دیپارتمنت کیمیا‬

‫‪.4‬تربیه معلمین مسلکی و تخصصی در رشته کیمیا‪.‬‬

‫تکنالوژی‪.‬‬

‫نوع گرایشات تبعیضی باشند‪.‬‬

‫نوین تعلیم و تربیه باشد‪.‬‬
‫‪ .6‬فارغان رشته کیمیا توانایی و ظرفیت رقابت نمودن با‬

‫‪.5‬فارغان کیمیا توانایی تحلیل و تجزیه مواد کیمیاوی را داشته‬

‫باشند تاقادر به انجام کارهای عملی شوند‪.‬‬

‫‪.3‬کسب دانش و مهارت های علم کیمیا که پاسخگوی نظام‬

‫‪.2‬شناخت مبانی علم کیمیا و کاربرد آن در بخش ساینس و‬

‫‪.1‬فارغان کیمیا افراد با روحیه اسالمی و ملی‪ ،‬عاری از هر‬

‫همتاهای خود در کشور های منطقه را داشته باشند‪.‬‬

‫نتایج متوقعه مضمون‬

‫شماره‬
‫(کرستل شیمی )‬

‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬

‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫دانش در مورد دانش کرستل شیمی‬ ‫‪1‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫شناخت در مورد ساختار داخلی اجسام کرستلی‬ ‫‪2‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫شناخت درمورد انواع جامدات کرستلی‬ ‫‪3‬‬
‫شناخت در مورد روش های تعیین ساختار کرستل‬
‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬
‫ها‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫شناخت در مورد نواقص ها در شبکه کرستلی‬ ‫‪5‬‬
‫‪2.6‬‬ ‫‪2.8‬‬ ‫‪2.8‬‬ ‫‪2.6‬‬ ‫‪2.8‬‬ ‫‪2.4‬‬ ‫مجموعه‬
‫‪2.66‬‬
‫‪ =3‬اعظمی ترین اشتراک‬ ‫‪ =2‬اشتراک متوسط‬ ‫‪ =1‬کمترین اشتراک‬

‫‪66‬‬
 ‫مفردات و پالن درسی برای سمستر چهارم‬
‫تعداد ساعات‬
‫نظری‬ ‫محتوا‬ ‫هفته‬
‫درسی درهفته‬
‫کرستل شیمی‬
‫تعریف کرستل شیمی‪ ،‬تاریخچه کرستل شیمی‪ ،‬جامدات و‬ ‫هفته اول‬
‫عملی‬ ‫‪2‬‬
‫انواع آن (جامدات کرستلی و امورف)‪ ،‬فرق بین جامدات‬
‫کرستلی و امورف‪ ،‬تشکیل کرستل ها و نموی آن‪.‬‬
‫کرستل های ایدیال و غیرایدیال و حجره واحد‪ :‬حجره واحد‬
‫‪2‬‬ ‫هفته دوم‬
‫نظری‬ ‫در دو بعد و سه بعد‪.‬‬
‫سیستم های کرستلی‪ :‬سیستم مکعبی‪ ،‬سیستم تتراگونال‪،‬‬
‫سیستم اورتورمبیک‪ ،‬سیستم هگزاگونال‪ ،‬سیستم ترای‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته سوم‬
‫کلنیک‪ ،‬مونوکلنیک و رمبوهایدرال‪ ،‬شبکه های‬
‫براوه )‪.(Bravais lattice‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫اندیس میلر(اندیس جهات و سطوح کرستل ها)‪.‬‬ ‫هفته چهارم‬
‫تعیین ساختار کرستل ها توسط اشعه ایکس‪ :‬موج‪ ،‬انعکاس‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته پنجم‬
‫موج‪ ،‬تفرق امواج‪ ،‬اشعه ایکس و تولید آن‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫معادله براک )‪ (bragg‬وکاربرد آن ‪ ،‬حل مثالها‪.‬‬ ‫هفته ششم‬
‫طرز تراکم ذرات (بسته بندی نزدیک) کرستل ها‪ :‬بسته‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫بندی ذرات در شبکه مکعبی مرکزپر‪ ،‬مرکزوجوه پر‪،‬‬ ‫هفته هفتم‬
‫هگزاگونال و معکبی ساده‪.‬‬
‫دریافت فیصدی تراکم ذرات در شبکه های کرستلی‪:‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته هشتم‬
‫فیصدی تراکم ذرات در شبکه مکعبی مرکزوجوه پر‪.‬‬
‫فیصدی تراکم ذرات در حجره واحد مکعبی مرکز پر و‬
‫نظری‬ ‫هفته نهم‬
‫‪2‬‬ ‫دریافت کثافت کرستل ها‪.‬‬
‫حل مثالهای دریافت فیصدی تراکم ذرات‪ :‬مثال های بخش‬
‫هفته دهم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫تراکم ذرات و کثافت کرستل ها‪.‬‬
‫انواع جامدات کرستلی‪ :‬جامدات آیونی ‪ ،‬خواص جامدات‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته یازدهم‬
‫آیونی‪ ،‬محدودیت نسبت شعاع های کتیون و انیون‪.‬‬
‫کرستل نمک طعام‪ ،‬سلفاید جست‪ ،‬فلوراید کلسیم و تیتانیم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته دوازدهم‬
‫اکساید‪...‬‬
‫انرژی شبکه کرستلی‪ :‬دریافت انرژی شبکه کرستلی بطریه‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته سیزدهم‬
‫بورن – هابر و طریقه بورن – النده‪.‬‬
‫جامدات مالیکولی و کووالنسی‪:‬‬
‫هفته‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫نمونه های از جامدات مالیکولی و کووالنسی ( الماس و‬
‫چهاردهم‬
‫گرافیت)‪.‬‬

‫‪67‬‬
 ‫جامدات فلزی‪ :‬میتود دریای الکترونی‪ ،‬میتود اربیتال‬
‫مالیکولی‪ ،‬نیمه هادی ها‪ :‬انواع نیمه هادی ( نیمه هادی نوع‬ ‫هفته پانزدهم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬
‫‪ n‬و نوع ‪.)p‬‬
‫نقص در شبکه های کرستلی‪ :‬نقص استوکیومتری وانواع آن‪،‬‬ ‫هفته‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬
‫نقص غیراستوکیومتری وانواع آن‪.‬‬ ‫شانزدهم‬
‫مآخذ‬
‫بهشتی‪ .)1390( .‬شیمی معدنی‪ .1‬انتشارات‪ :‬نوآوران شریف‬ ‫‪.1‬‬
‫آقابزرگ‪ .)1385( .‬شیمی معدنی‪ .‬انتشارات‪ :‬جهاد دانشگاهی‬ ‫‪.2‬‬
‫آشوری‪ ،‬حسین‪ .)1391( .‬بلورشناسی‪ .‬انتشارات‪ :‬دانشگاه علم و صنعت ایران‬ ‫‪.3‬‬
‫ندا‪ ،‬محمدحسین‪ .)1396( .‬شیمی غیرعضوی ‪ . 2‬انتشارات‪ :‬نویسا‬ ‫‪.4‬‬

‫مفردات مضمون درسی رادیوشیمی‬

‫لیسانس‬ ‫مقطع تحصیلی‬
‫‪68‬‬
 ‫نام موسسه تحصیلی ‪:‬‬
‫پوهنځی ‪:‬‬
‫کیمیا‬ ‫دیپارتمنت ‪:‬‬
‫رادیوشیمی‬ ‫عنوان مضمون ‪:‬‬
‫اختصاصی‬ ‫کتگوری مضمون ‪:‬‬
‫‪Ed . Ch. 05. 34‬‬ ‫کود نمبر مضمون ‪:‬‬
‫‪2‬‬ ‫تعداد کریدت ‪:‬‬
‫پنجم‬ ‫سمستر مربوطه‪:‬‬
‫ندارد‬ ‫مضامین پیش نیاز ‪:‬‬
‫معلومات عمومی در باره مضمون‬
‫مضمون رادیو شیمی یکی از مضامین اساسی و اختصاصی رشته کیمیا بوده که در سمستر پنجم برای محصلین رشته کیمیا تدریس‬
‫میگردد‪ .‬این کورس شامل ‪ 32‬ساعت نظری ‪ 2‬ساعت سمینار می باشد‪ .‬رادیوشیمی دانش نوخاسته وجوانی است که در زمینه‬
‫تهیه وتولید عناصر ترانس یورانیم ‪ ،‬تهیه وتولید رادیو نیوکلیوئید ها وتجزیه ی مواد از اهیمت فوق العاده برخوردار است ‪.‬‬
‫رادیوشیمی در حقیقت کاربرد مواد رادیواکتیف در حل مسایل کیمیاوی است‪ .‬با استفاده از روش های رادیوکیمیاوی ‪،‬‬
‫میتوان در زمینه های مختلف علمی وتحقیقی فعالیت کرد ‪.‬یکی از موفقیت های رادیوشیمی کشف وتحقیقات بر روی‬
‫عناصر ترانس یورانیم است که درعرصه های مختلف طب‪ ،‬انرژی وصنعت از آن استفاده میگردد‪.‬‬
‫اهداف آموزشی‬
‫ساختار هسته اتم‪ ،‬رادیواکتویتی‪ ،‬اثر متقابل شعاع های هسته ای با ماده ‪ ،‬اندازه گیری شعاعهای هسته یی ‪،‬‬
‫تعامالت هستوی ‪،‬اثر متقابل بین هسته اتمی والکترون های قشری ‪ ،‬عناصر رادیواکتیف ‪ ،،‬تعامالت کیمیاوی بعد از تباالت‬
‫هسته ای ‪،‬تولید انرژی هسته ی‪ ،‬کاربرد رادیونوکلید ها در کیمیا‪،‬اثرات اشعه های رادیواکتیف بر انسان‪ ،‬حفاظت در برابر‬
‫اشعه های رادیواکتیف‪.‬‬
‫روش ومیتود تدریس‬
‫آموزش فعال ‪ ،‬لکچر ‪ ،‬کارگروپی‪ ،‬تحقیقی ‪ ،‬آموزش مبتنی بر طرح مسله‪ ،‬مناقشه ‪ ،‬مباحثه‪.‬‬
‫نحوه ارزیابی محصل‬
‫فعالیت صنفی‬ ‫‪-‬‬
‫سمینار در داخل صنف‬ ‫‪-‬‬
‫مباحثه و مناقشه‬ ‫‪-‬‬
‫سوال و جواب از محصل و مروری به درس گذشته‬ ‫‪-‬‬
‫چگونگی ارائه نظریات‬ ‫‪-‬‬
‫سهم گیری در فعالیت های گروپی‬ ‫‪-‬‬
‫فیصدی پروژه های صنفی ( کارخانگی)‪10٪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ ‬فیصدی فعالیت های انفرادی و گروپی ( کار عملی)‪10٪‬‬
‫‪ ‬فیصدی امتحان وسط سمستر‪20٪‬‬
‫‪ ‬فیصدی امتحان نهایی‪60٪‬‬
‫جدول نقشه مفهومی نتایج متوقعه مضمون (رادیو شیمی) رشته کیمیا‬

‫شماره‬
‫‪69‬‬
 ‫نتایج متوقعه دیپارتمنت کیمیا‬

‫‪.4‬تربیه معلمین مسلکی و تخصصی در رشته کیمیا‪.‬‬

‫تکنالوژی‪.‬‬

‫نوع گرایشات تبعیضی باشند‪.‬‬

‫باشند تاقادر به انجام کارهای عملی شوند‪.‬‬

‫نوین تعلیم و تربیه باشد‪.‬‬

‫‪ .6‬فارغان رشته کیمیا توانایی و ظرفیت رقابت نمودن با‬

‫‪.5‬فارغان کیمیا توانایی تحلیل و تجزیه مواد کیمیاوی را داشته‬

‫‪.3‬کسب دانش و مهارت های علم کیمیا که پاسخگوی نظام‬

‫‪.2‬شناخت مبانی علم کیمیا و کاربرد آن در بخش ساینس و‬

‫‪.1‬فارغان کیمیا افراد با روحیه اسالمی و ملی‪ ،‬عاری از هر‬

‫همتاهای خود در کشور های منطقه را داشته باشند‪.‬‬

‫نتایج متوقعه مضمون‬

‫(رادیو شیمی )‬

‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬

‫شناخت در مورد ساختار هسته اتم ‪ ،‬رادیو‬

‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬
‫اکتیویتی و اثر متقابل تشعشات هستوی باالی ماده‬
‫شناخت در مورد اندازه گیری شعاعات هستوی‪،‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫تعامالت هستوی واثر متقابل بین هسته اتمی و‬ ‫‪2‬‬
‫الکترونهای قشری‬
‫شناخت درمورد عناصر رادیواکتیو و تعامالت‬
‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
‫کیمیاوی بعد از تعامالت هستوی‬
‫شناخت در مورد تولید انرژی هستوی و کاربرد‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪4‬‬
‫رادیونوکلیئید ها در کیمیا‬
‫شناخت در مورد اثرات اشعه های رادیو اکتیف‬
‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫باالی انسان ها و حفاظت در برابر تشعشات‬ ‫‪5‬‬
‫رادیواکتیف‪.‬‬
‫‪2.2‬‬ ‫‪2.2‬‬ ‫‪2.4‬‬ ‫‪2.2‬‬ ‫‪2.4‬‬ ‫‪2.2‬‬ ‫مجموعه‬
‫‪2.266‬‬ ‫اوسط مجموعه عمومی‬

‫‪ =3‬اعظمی ترین اشتراک‬ ‫‪ =2‬اشتراک متوسط‬ ‫‪ =1‬کمترین اشتراک‬

‫مفردات و پالن درسی برای سمستر پنجم‬

‫‪70‬‬
 ‫تعداد ساعات‬
‫نظری‬ ‫محتوا‬ ‫هفته‬
‫درسی درهفته‬
‫فصل اول‬
‫اهداف‬
‫هسته‬
‫ساختار هسته اتم‬
‫‪ -‬نوکلیون ها‬
‫‪ -‬نوکلیدها‬
‫‪ -‬مواد رادیواکتیف‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫‪ -‬پایداری نوکلید ها‬ ‫هفته اول‬
‫خواص هسته اتمی‬
‫‪ -‬چار چ وشعاع‬
‫‪ -‬کتله های نوکلید ی و انرژی رابطوی هسته‬
‫مومنتم ( ‪ ) Momentum‬زوایه ا ی ‪ ،‬زوجیت‬
‫) ‪ ( Parity‬مومنت ) ‪ ( Moment‬مقناطیسی وبرقی‬
‫‪ -‬مدل های هسته اتم‬
‫‪ -‬ذرات بنیادی(اساسی)‪.‬‬
‫فصل دوم‬
‫اهداف‬
‫رادیواکتیوتی‬
‫قانون تجزیه رادیواکتیف‬ ‫‪-‬‬
‫قانون زمان تجزیه رادیواکتیف‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته دوم‬
‫تعادل تجزیه رادیواکتیفی‬ ‫‪-‬‬
‫موارد به خصوص سیستم مادر ودختر‬ ‫‪-‬‬
‫تجزیه دوگانه‬ ‫‪-‬‬
‫چارت محاسبه تجزیه رادیواکتیف‬ ‫‪-‬‬
‫انواع تجزیه رادیو اکتیف‬ ‫‪-‬‬
‫‪‬‬ ‫تجزیه الفا‬ ‫‪-‬‬
‫) ‪( , ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫تجزیه بیتا‬ ‫‪-‬‬
‫نشر کوانتم گاما ‪‬‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫تجزیه خود به خودی‬ ‫‪-‬‬ ‫هفته سوم‬
‫رادیواکتیویتی پروتون‬ ‫‪-‬‬
‫نشر قطعات سنگین‬ ‫‪-‬‬
‫نشر تاخیری ذرات سنگین‪.‬‬

‫فصل سوم‬ ‫هفته چهارم‬

‫نظری‬ ‫‪2‬‬
‫اهداف‬

‫‪71‬‬
 ‫اثر متقابل شعاع های هسته ی با ماده‬
‫‪ -‬اثر متقابل شعاع های ‪ ‬با ماده‬
‫‪ -‬اثر متقابل شعاع های ‪‬‬
‫‪ -‬اثر متقابل شعاع های ‪‬‬
‫‪ -‬دُز وتوان دُز‪.‬‬
‫فصل چهارم‬
‫اهداف‬
‫اندازه گیری شعاعها ی هسته یی‬
‫‪ -‬آشکار ساز های آیونایزشن‬
‫‪ -‬اتاقک آیونایزشن‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫‪ -‬شمارشگر های گاز گذرا‬ ‫هفته پنجم‬
‫‪ -‬شمارشگر های گایگر‪ -‬مولر(‬
‫‪) Geiger  Muller‬‬
‫‪ -‬شمارشگر های نیمه هادی‬
‫‪ -‬ترمولومینسانس ( ‪Thermolu min escence‬‬
‫)‪.‬‬
‫فصل چهارم‬
‫‪ -‬آشکار سازی جرقه زن‪.‬‬
‫‪ -‬روش های آشکار سازی‪.‬‬
‫‪ -‬آشکار سازی های تعیین موقعیت هسته ای‪.‬‬
‫‪ -‬ا تاقک های ابر و ا تاقک های حباب‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته ششم‬
‫‪ -‬اندازه گیری دُز‪.‬‬
‫‪ -‬اندازه گیری همزمان وغیر همزمان‪.‬‬
‫‪ -‬اندازه گیری های انطباقی وضد انطباقی‪.‬‬
‫‪ -‬اندازه گیری نیوترون ها‪.‬‬
‫‪ -‬دقت اندازه گیری به وسیله نوسانات احصائیوی‪.‬‬
‫فصل پنجم‬ ‫هفته هفتم‬
‫اهداف‪.‬‬
‫تعامالت هستوی ‪:‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫‪ -‬سطح مقطع موثر وتوابع تحریک کننده ای برای‬
‫تعامل های هسته ی‪.‬‬
‫‪ -‬تعامل های هسته ی با نیوترونها‪.‬‬
‫تعامل های هسته ای با ذرات چارچدار‪.‬‬
‫پروسه های پراکنده گی‪.‬‬
‫‪ -‬پراکنده گی االستیک‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته هشتم‬
‫‪ -‬پراگنده گی غیر االستیک‪.‬‬
‫تجزیه هسته‬

‫‪72‬‬
 ‫میکانیزم تجزیه هسته‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫محصوالت تجزیه‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫توازن انرژی در پروسه تجزیه‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫محاسبات ثمره ی تعامل های هسته ا ی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫امتحان وسط سمتر‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫فصل ششم‬
‫اهداف‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫اثرمتقابل بین هسته اتمی والکترون های قشری‪.‬‬ ‫هفته نهم‬
‫‪ -‬تاثیر رابطه کیمیاوی باالی نیمه عمر‪.‬‬
‫‪ -‬پدیده ی موزباور( ‪.) Mosbauer‬‬
‫فصل هفتم‬
‫اهداف‬
‫عناصر رادیواکتیف‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫عناصر رادیواکتیف طبیعی‪.‬‬ ‫‪-‬‬ ‫هفته دهم‬
‫عناصر رادیواکتیف مصنوعی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫تکنسیم ‪. Tc‬‬ ‫‪-‬‬
‫پرومتیم ‪. Pm‬‬ ‫‪-‬‬
‫عناصر ترانس یورانیم ‪. U‬‬ ‫‪-‬‬
‫روش های تهیه عناصر ترانس یورانیم‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫گداخت هستوی به صورت جزئی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫سنتز سنگین ترین عناصر‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫گداخت هسته ای داغ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫گداخت سرد‪.‬‬ ‫‪-‬‬ ‫هفته یازدهم‬
‫خواص عناصر ترانس یورانیم ‪.‬کاربرد ها‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫کاربرد عناصر ترانس یورانیم‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫بررسی عناصر فوق سنگین‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫شبه اتم ها‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫اتمهای پوزیترونیم ومیون‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫فصل هشتم‬
‫اهداف‬
‫تعامالت کیمیاوی بعدازتبادالت هسته ای‬
‫انرژی عقب زنی (پس لگد) بعداز نشر ‪ . , ‬‬ ‫‪-‬‬
‫هفته‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫تعامالت عقب زنی زیالرد‪ -‬چالمرز‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫دوازدهم‬
‫)‪( Szilard  Chamlmers‬‬
‫‪ -‬استفاده ی عملی از تعامالت عقب زنی‪.‬‬
‫‪ -‬تشکیل مرکبات جدید‪.‬‬
‫عالمه گذاری مستقیم با اتم های عقب زده‪.‬‬

‫‪73‬‬
 ‫فصل نهم‬
‫اهداف‬
‫تولید واستفاده ازانرژی هسته ی‬
‫باتری های رادیوایزوتوپ‬ ‫‪-‬‬
‫راکتور های گداخت‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫مبانی گداخت هسته ی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫هفته‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫ساختمان راکتور گداخت‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫سیزدهم‬
‫راکتور های هسته ی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫بیالنس نیوترون در راکتور های هسته ا ی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫ساختمان راکتور های هسته ی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫انواع راکتور های هستوی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫پروسه های تولید وتبدیل‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪ -‬میزان سوخت ) ‪. (burn  UP‬‬
‫فصل دهم‬
‫اهداف‬
‫کاربرد رادیونوکلید ها در کیمیا‬ ‫‪-‬‬
‫روش های رادیوشیمی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫عالمه دارکردن ترکیبات با را دیونیوکلید ها‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫سنتیز کیمیاوی مستقیم‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫عالمه کردن به صورت پس زنی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫هفته‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫تعامل های تبادل‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫چهاردهم‬
‫سنتیز بیوشیمی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫روش های انالیز رادیو شیمی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫انالیز به وسیله رادیواکتیفتی طبیعی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫انالیز به روش رقیق کردن‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫اکتیف کردن نیوترونی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫سالیابی رادیوکیمیاوی‪.‬‬ ‫‪-‬‬

‫فصل یاز دهم‬

‫اهداف‬
‫اثرات اشعه های رادیواکتیف بر انسان‪.‬‬
‫هفته‬
‫اثرات بیولوژیکی شعاع ها‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫پانزدهم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫حساسیت نسبت به شعاع ها‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫میکانیزم تاثیر‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫اضرار ناشی از پخش شعاع ها‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫اثرات بدنی‬ ‫‪-‬‬
‫اثرات ارثی یاجینتکی‬ ‫‪-‬‬

‫‪74‬‬
 ‫اثرات دیر رس‬ ‫‪-‬‬
‫خالصه‬ ‫‪-‬‬
‫تمرین‪.‬‬ ‫‪-‬‬

‫فصل یازدهم‬
‫حافظت در برابر اشعه های رادیواکتیف‬
‫شعاع گیری خارجی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫عامل زمان‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫عامل فاصل‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬
‫عامل حفاظ‪.‬‬ ‫‪-‬‬ ‫هفته‬
‫شعاع گیری داخلی‪.‬‬ ‫‪-‬‬ ‫شانزدهم‬
‫راه های نفوذ عناصر رادیواکتیف بر بدن انسان‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫عمل کرد بیولوژیکی عناصر رادیواکتیف در بدن‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫راه های حفاظت در برابر شعاع گیری داخلی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫مآخذ‬
‫‪ -1‬صمدی‪ ،‬علی افضل‪ . )1391(.‬انرژی اتمی ‪ .‬تهران ‪ :‬جهان کتاب‪.‬‬
‫‪ -2‬کار خانه ای ‪ ،‬ابراهیم ‪ )1381 ( .‬شیمی هسته یی ‪ .‬تهران ‪ :‬انتشارات بوعلی سینا‪.‬‬
‫پرتوشیمی ‪ .‬تهران سازمان اتمی ایران ‪.‬‬ ‫‪ -3‬ترانه توفیقی‪ ،‬نیاکی ‪)1390 ( .‬‬
‫‪ -4‬راستی کردار ‪ ،‬صمد ‪ . )1379 ( .‬مبانی حفاظت در برابر پرتو ها ‪ .‬انتشارات شابک‪.‬‬
‫‪ -5‬علم خیل ‪ ،‬کریم اله ‪ . )1396( .‬فزیک هسته ای ‪ .‬کابل ‪ :‬انتشارات سعید‪.‬‬
‫‪ -6‬نبات ‪ ،‬ایرج ‪ ) 1381 ( .‬رادیوشیمی ‪ .‬تهران ‪ :‬سازمان اتمی ایران ‪.‬‬
‫‪ -7‬ویلیام ‪.‬متسرتون ‪ ،‬امیل جی ( ‪ . )1381‬کیمیای عمومی ‪ .‬تهران ‪ :‬مزکز نشر د انشگاهی ‪.‬‬
‫‪ -8‬مراغه ‪ ،‬قنادی ‪ . )1372(.‬اشول ومبانی شیمی هسته ای ‪ .‬تهران ‪ :‬سازمان انرژی اتمی ایران‪.‬‬
‫‪ -9‬زیمدال ‪ ،‬استیون ‪ . ) 1382 ( .‬شیمی عمومی ‪ .‬ترجمه ‪:‬مظفر ‪ ،‬اسدی ‪ .‬تهران‪ :‬مرکز نشر دانشگاهی‪.‬‬
‫‪ -10‬کوثر نشان ‪ ،‬محمد تقی ‪ .)1378( .‬کیمیای عمومی ‪ .‬تهران‪ :‬مرکز انتارات علم وصنعت ایران‪.‬‬
‫‪ -11‬حبیبی ‪ ،‬محمد حسین ‪ . )1376 ( .‬شیمی عمومی ‪ .2‬تهران ‪ :‬دانشگاه اصفهان ‪.‬‬
‫‪ -12‬کرین ‪ ،‬کنت ‪ . )1392 (.‬آشنایی با فزیک هسته ای جلد اول‪ .‬ترجمه ‪:‬ابو کاظمی ‪ ،‬محمد ابراهیم ‪ .‬تهران ‪ :‬مرکز‬
‫نشر دانشگاهی‪.‬‬

‫‪75‬‬
 ‫مفردات مضمون درسی تحلیلی توصیفی‬
‫لیسانس‬ ‫مقطع تحصیلی‬
‫نام موسسه تحصیلی ‪:‬‬
‫پوهنځی ‪:‬‬
‫کیمیا‬ ‫دیپارتمنت ‪:‬‬
‫کیمیای تحلیلی توصیفی‬ ‫عنوان مضمون ‪:‬‬
‫اختصاصی‬ ‫کتگوری مضمون ‪:‬‬
‫‪Ed. Ch. 05. 32‬‬ ‫کود نمبر مضمون ‪:‬‬
‫‪3‬‬ ‫تعداد کریدت ‪:‬‬
‫پنجم‬ ‫سمستر مربوطه‪:‬‬
‫ندارد‬ ‫مضامین پیش نیاز ‪:‬‬
‫معلومات عمومی در مورد مضمون‬
‫این مضمون ازجمله مضامین اساسی رشته کیمیا میباشد‪ ،‬که شامل دو کورس است وکورس اول آن در سمستر پنجم‬
‫صنف سوم کیمیا تدریس می گردد ‪ ،‬که شامل ‪48‬ساعت درسی است وازآن جمله ‪45‬ساعت درسی نظری و ‪ 3‬ساعت‬
‫سمینار ‪،‬سیرعلمی ویاپروژه میباشد ‪ .‬کورس شامل سه کریدت است و درهر هفته (‪ )3‬ساعت (‪ )50‬دقیقه ای را درشانزده‬
‫هفته در بر دارد‪ .‬با مطالعه این کورس محصالن‪ ،‬مفاهیم کیمیای تحلیلی را فرا خواهند گرفت‪.‬‬
‫وظیفه کیمیای تحلیلی عبارت از تعیین ترکیب کیمیاوی مواد یا مخلوط آن ها است‪ .‬کیمیای تحلیلی نخست ترکیب‬
‫توصیفی مواد را تعیین می کند‪ .‬سپس سؤالی راجع میشود که این ماده از کدام عناصر‪ ،‬گروپ های عناصر یا آیونها تشکیل‬
‫گردیده است؟بعداً تعیین ترکیب مقداری آغاز گردیده تشخیص می نمایند که اجزای متشکله بکدام تناسب مقداری در‬
‫ماده مورد نظر قراردارند پس تعیین ترکیب مقداری اجزای متشکله جداگانه ماده تحقیقی‪ ،‬وظیفه تحلیل مقداری به شمار‬
‫میرود‪.‬‬
‫اهمیت وضرورت‬
‫کیمیای تحلیلی درحقیقت ستون فقرات کیمیارا تشکیل میدهد‪ .‬بوسیله مطالعه این بخش مضمون کیمیا میتوان به‬
‫اسرارطبیعت ‪،‬علوم طبیعی ‪،‬زراعت ‪،‬دواسازی‪...‬ساحات وسیع علوم مدرن وضروری امروزدسترسی پیدانمود‪ .‬کیمیای تحلیلی‬
‫امروز در صنعت و ساینس اهمیت فوق العاده دارد؛ طور مثال‪ :‬فورمول کیمیاوی نا معلوم یک جسم را می توان با تعیین‬
‫فیصدی عناصر تشکیل دهنده آن در اثر تجزیه دریافت نمود‪.‬‬
‫تجزیه کیمیاوی یکی از میتودهای مهم و با ارزش تحقیق و تتبع بوده دربخش های مختلف ساینس مورد استعمال‬
‫زیاد دارد؛ مثالً‪ :‬درمعدن شناسی‪ ،‬طبابت‪ ،‬دواسازی‪ ،‬زراعت و غیره‪ ،‬تجزیه کیمیاوی به پیمانه وسیع مورد استفاده قرار می‬
‫گیرد‪ .‬برعالوه آنها کیمیای تحلیلی در صنعت ن یز اهمیت فوق العاده دارد چنانچه برای بدست آوردن نتایج مطلوب باید‬
‫اشخاص مؤظف فنی در هر مرحله کار راجع به سیر حرکت و ترکیب مواد خواه از لحاظ کمیت و خواه از لحاظ کیفیت‬
‫معلومات صحیح داشته باشند؛ مثالً‪ :‬در یک فابریکه شیشه سازی‪ ،‬وقتی شیشه و یا سامانهای شیشه ای صحیح و مطلوب‬
‫ساخته شده می تواند که راجع به کمیت و کیفیت مواد مورد ضرورت اولیۀ آن بصورت مداوم معلومات گرفته و ماده بین‬
‫البین و ماده ساخته شده‪ ،‬وقتاً فوقتاً تحت معاینۀ قرارداده شوند‪.‬‬

‫اهداف مضمون‬
‫‪76‬‬
 ‫هدف اساسی کیمیای تحلیلی توصیفی در یک جسم داده شده (خواه بحالت مایع باشد خواه بحالت جامد و یا گاز)‬
‫معلوم نمودن انواع عناصر( و یا آیون های آن) است‪.‬‬
‫روش ومیتود تدریس‬
‫لکچر‪ ،‬سوال وجواب‪ ،‬کار‪ ،‬مشاهداتی‪ ،‬کارگروپی ودروس سیمیناری‪.‬‬
‫نحوه ارزیابی محصل‬
‫‪ -‬ارزیابی روزمره و کارخانگی‪%10‬‬
‫‪ -‬پروژه و سیمینار‪%10‬‬
‫‪ -‬امتحان وسط سمستر‪%20‬‬
‫‪ -‬امتحان فاینل‪%60‬‬

‫جدول نقشه مفهومی نتایج متوقعه مضمون (کیمیای تحلیلی توصیفی) رشته کیمیا‬

‫نتایج متوقعه دیپارتمنت کیمیا‬

‫‪.4‬تربیه معلمین مسلکی و تخصصی در رشته کیمیا‪.‬‬
‫‪ .6‬فارغان رشته کیمیا توانایی و ظرفیت رقابت نمودن با همتاهای‬

‫‪.5‬فارغان کیمیا توانایی تحلیل و تجزیه مواد کیمیاوی را داشته باشند‬

‫‪.3‬کسب دانش و مهارت های علم کیمیا که پاسخگوی نظام نوین‬

‫‪.2‬شناخت مبانی علم کیمیا و کاربرد آن در بخش ساینس و تکنالوژی‪.‬‬

‫‪.1‬فارغان کیمیا افراد با روحیه اسالمی و ملی‪ ،‬عاری از هر نوع‬

‫خود در کشور های منطقه را داشته باشند‪.‬‬

‫تاقادر به انجام کارهای عملی شوند‪.‬‬

‫تعلیم و تربیه باشد‪.‬‬

‫گرایشات تبعیضی باشند‪.‬‬

‫نتایج متوقعه مضمون‬

‫شماره‬
‫(کیمیای تحلیلی توصیفی)‬

‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬

‫شناخت در مورد تحلیلی توصیفی باالی حاالت سه گانه‬

‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬
‫ماده‬
‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫شناخت در مورد معلوم نمودن انواع آیون های عناصر‬ ‫‪2‬‬
‫شناخت درمورد اساسات تعادل کیمیاوی در فاز های‬
‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
‫سیستم های متجانس و غیر متجانس‬
‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫شناخت در مورد ‪ PH‬و ‪ POH‬مواد‬ ‫‪4‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫شناخت در مورد مرکبات مغلق در تحلیل کیمیاوی‬ ‫‪5‬‬
‫‪2.6‬‬ ‫‪2.6‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2.8‬‬ ‫‪2.8‬‬ ‫‪2.6‬‬ ‫مجموعه‬
‫‪2.73‬‬
‫‪ =3‬اعظمی ترین اشتراک‬ ‫‪ =2‬اشتراک متوسط‬ ‫‪ =1‬کمترین اشتراک‬

‫‪77‬‬
 ‫مفردات و پالن درسی برای سمسترپنجم‬

‫تعداد ساعات‬
‫نظری‬ ‫محتوا‬ ‫هفته‬
‫درسی درهفته‬

‫‪ -‬مرام کیمیای تحلیلی توصیفی‪.‬‬

‫‪ -‬معلومات عمومی را جع به انکشاف کیمیای‬
‫هفته اول‬
‫تحلیلی‪.‬‬
‫اساسات نظری کیمیای تحلیلی‪:‬‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫‪ -‬اساسات تعادل کیمیاوی درفازهای سیستم های‬
‫متجانس‪.‬‬
‫‪ -‬قانون عمل کتله وتعادل آیونیک‪.‬‬
‫‪ -‬سرعت تعامالت‪.‬‬
‫‪ -‬عوامل مؤثرباالی سرعت تعامالت کیمیاوی‪.‬‬
‫معادله ارینوس‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫محلول های الکترولیت‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫هفته دوم‬
‫‪3‬‬ ‫درجه تفکیک الکترولیت ها‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬
‫عوامل مؤثرباالی فیصدی درجه تفکیک‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫الکترولیت های قوی‪ ،‬متوسط وضعیف‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫ثابت تفکیک الکترولیت های ضعیف‪.‬‬ ‫‪-‬‬ ‫هفته سوم‬
‫محلول های الکترولیت های قوی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫فعالیت آیون ها ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫ضریب فعالیت‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫قوه آیونی محلول ها‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫مشخصه هایدروجن‪،‬هایدورکسیل(‪)POH,PH‬‬ ‫‪-‬‬
‫وانفکاک آب‪.‬‬
‫‪3‬‬ ‫محاسبه غلظت آیون های هایدروجن درمحلول‬ ‫‪-‬‬ ‫هفته چهارم‬
‫های تیزابی وقلوی‪.‬‬
‫نظری‬
‫محاسبه غلظت آیون های هایدروجن درمحلول‬ ‫‪-‬‬
‫های تیزابی قوی یک قیمته‪.‬‬
‫محاسبه غلظت آیون های هایدروجن درمحلول‬ ‫‪-‬‬
‫تیزاب ضعیف یک قیمته‪.‬‬
‫محاسبه غلظت آیون های هایدروجن درمحلول‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫هفته پنجم‬
‫تیزاب ضعیف چند قیمته‪.‬‬
‫محاسبه غلظت آیون های هایدروکسیل و ‪POH‬‬ ‫‪-‬‬
‫محلول های قلوی قوی‪.‬‬

‫‪78‬‬
 ‫محاسبه غلظت آیون های هایدروکسیل و‬ ‫‪-‬‬
‫‪ POH‬محلول های قلوی ضعیف ‪.‬‬
‫سیستم های بفری واستفاده ازآن ها درتحلیل‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫کیمیاوی‪.‬‬ ‫هفته ششم‬
‫محاسبه ‪ PH‬محلول های بفری که ازتیزاب‬ ‫‪-‬‬
‫ضعیف ونمک آن تهیه شده باشد‪.‬‬
‫ظرفیت بفری‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫قدرت بفری‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫محاسبه ‪ PH‬مخلوط قلوی های ضعیف‬ ‫‪-‬‬
‫ونمک های آن‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫هایدرولیز(‪.)Hydrolysis‬‬ ‫‪-‬‬ ‫هفته هفتم‬
‫معرفی هایدرولیز‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫هایدرولیزنمک که ازتیزاب ضعیف والقلی‬ ‫‪-‬‬
‫ضعیف حاصل شده است‪.‬‬
‫‪ -‬هایدرولیزنمک ازتیزاب قوی والقلی قوی‬
‫‪.‬باظرفیتهای متفاوت‪.‬‬
‫تعادل کیمیاوی درسیستم های غیرمتجانس‪:‬‬
‫نظری‬ ‫‪ -‬حاصل ضرب انحاللیت ها‪.‬‬ ‫هفته هشتم‬
‫‪3‬‬
‫‪ -‬حاصل ضرب فعالیت آیون ها‪.‬‬
‫‪ -‬تأثیرآیون های مشترک باالی انحاللیت‪.‬‬
‫‪ -‬اثرنمکی‪.‬‬
‫شرایط تشکیل رسوب‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫هایدروکساید های امفوتری درتحلیل کیمیاوی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫هفته نهم‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫تشکیل رسوب وانحاللیت ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫ترسب مسلسل آیون ها‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫مرکبات مغلق درتحلیل کیمیاوی‪:‬‬
‫‪ -‬مشخصات عمومی مرکبات مغلق ‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫‪ -‬ماهیت رابطه کیمیاوی درمرکبات کمپلکس‪.‬‬ ‫هفته دهم‬
‫‪ -‬نام گزاری مرکبات مغلق‪.‬‬
‫‪ -‬ثابت ناپایداری آیون های مغلق یا کمپلکس‪.‬‬
‫ارائه غلظت محلول ها‪:‬‬
‫‪ -‬طریقه های ارائه غلظت محلول ها‪.‬‬
‫‪ -‬غلظت فیصدی وزنی یا فیصدی وزن به وزن‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫دریک محلول‪.‬‬ ‫هفته یازدهم‬
‫‪ -‬غلظت فیصدی حجمی یا فیصدی حجم به حجم‬
‫دریک محلول‪.‬‬
‫‪ -‬فیصدی وزنی به حجم‪.‬‬
‫‪79‬‬
 ‫سهم مولی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫سهم کتلوی وفیصدی کتلوی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫غلظت موالریتی ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫هفته دوازدهم‬
‫غلظت نارملتی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫غلظت مواللیتی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫غلظت تیتر‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫محاسبات به ارتباط کثافت محلول ها‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫هفته سیزدهم‬
‫تهیه محلول ها به غلظت های معین‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫محاسبات درتهیه ورقیق ساختن محلول ها‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫تحلیل توصیفی ومفاهیم اساسی آن‪:‬‬
‫‪ -‬تعامالت وطریقه اجراء آن‪.‬‬
‫‪ -‬شرایط اجرای تعامالت‪.‬‬
‫‪ -‬تعامالت توصیفی بمثابه تعامل بین آیون ها‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪ -‬تحلیل کسری وسیستماتیک ‪.‬‬ ‫هفته چهاردهم‬
‫‪3‬‬
‫‪ -‬تحلیل ماکرو‪،‬نیمه ماکرو‪،‬میکرو‪.‬‬
‫‪ -‬اجراء تعامالت قطره یی‪.‬‬
‫‪ -‬تعامالت میکروکروستلوسکوپی‪.‬‬

‫کتیون های گروپ اول وتعامالت آنها‪.‬‬ ‫‪-‬‬

‫کتیون های گروپ دوم تحلیلی وتعامالت آنها‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫هفته پانزدهم‬
‫کتیون های گروپ سوم تحلیلی وتعامالت آنها‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫کتیون های گروپ چهارم اصلی وتعامالت آنها‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫کتیون های گروپ پنجم وتعامالت آنها‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫تعامل هایدرولیز‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫هفته شانزدهم‬
‫انیون ها وتعامالت آنها‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫تعامالت انیون ها درمحلول ها‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫مآخذ‬
‫‪ .1‬همکار‪ ،‬محمد ظفر‪ .)1365(.‬اساسات کیمیای تحلیلی توصیفی‪.‬هند‪:‬مطبعه ریپرو‪.‬‬
‫‪ .2‬اسکوگ‪ ،‬گالس آروید‪ .)1387( .‬مبانی شیمی تجزیه ‪.‬ج ‪ . 2 -‬مترجمین‪ :‬سالجقه‪ ،‬ابوالقاسم نجفی‪ .‬ایران‪ :‬مراکز‬
‫دانشگاهی‪.‬‬
‫‪ .3‬ورد‪ ،‬عبدالغفار و محمد غوث «حکیمی» نیمه میکرو انالیز کمیای توصیفی‪ .‬کابل‪ :‬انتشارات پوهنتون کابل ‪.‬‬
‫‪4. Ray mond, Chang. (2005) .Chemistry Brondon Cruickshank .U.S.A.‬‬
‫‪5. Mathin Silberberg. (1996) .Chemistry The Moleculer Nature of Mather and cheng.‬‬
‫‪U.S.A Clorado Boulder .‬‬

‫‪80‬‬
 ‫مفردات مضمون درسی کیمیای تحلیلی مقداری‬
‫لیسانس‬ ‫مقطع تحصیلی‬
‫نام موسسه تحصیلی ‪:‬‬
‫پوهنځی ‪:‬‬
‫کیمیا‬ ‫دیپارتمنت ‪:‬‬
‫کیمیای تحلیلی مقداری‬ ‫عنوان مضمون ‪:‬‬
‫اختصاصی‬ ‫کتگوری مضمون ‪:‬‬
‫‪Ed. Ch. 06. 39‬‬ ‫کود نمبر مضمون ‪:‬‬
‫‪3‬‬ ‫تعداد کریدت ‪:‬‬
‫ششم‬ ‫سمستر مربوطه‪:‬‬
‫ندارد‬ ‫مضامین پیش نیاز ‪:‬‬
‫معلومات عمومی در مورد مضمون‬
‫این مضمون ازجمله مضامین اساسی رشته کیمیا میباشد‪ ،‬که شامل دو کورس است وکورس دوم آن در سمستر ششم‬
‫صنف سوم کیمیا تدریس می گردد ‪ ،‬که شامل ‪48‬ساعت درسی است وازآن جمله ‪45‬ساعت درسی نظری و ‪ 3‬ساعت‬
‫سمینار ‪،‬سیرعلمی ویاپروژه میباشد ‪ .‬کورس دوم شامل سه کریدت است ‪.‬درهر هفته (‪ )3‬ساعت (‪ )50‬دقیقه ای را‬
‫درشانزده هفته در بر دارد‪ .‬با مطالعه این کورس محصالن‪ ،‬مفاهیم کیمیای تحلیلی مقداری را فرا خواهد گرفت‪..‬‬
‫وظیفه کیمیای تحلیلی عبارت از تعیین ترکیب کیمیاوی مواد یا مخلوط آن ها است‪ .‬کیمیای تحلیلی نخست ترکیب‬
‫توصیفی مواد را تعیین می کند‪ .‬سپس سؤالی راجع میشود که این ماده از کدام عناصر‪ ،‬گروپ های عناصر یا آیونها تشکیل‬
‫گردیده است؟بعداً تعیین ترکیب مقداری آغاز گردیده تشخیص می نمایند که اجزای متشکله بکدام تناسب مقداری در‬
‫ماده مورد نظر قرار دارند؛ پس تعیین ترکیب مقداری اجزای متشکله جداگانه ماده تحقیقی‪ ،‬وظیفه تحلیل مقداری به شمار‬
‫میرود‪.‬‬
‫اهمیت وضرورت‬
‫کیمیای تحلیلی مقداری یکی از کورس های ضروری کیمیا در سطح دنیا است؛چنانچه از تحلیل مقداری درمنرالوژی‪،‬‬
‫جیولوژی‪ ،‬فزیولوژی‪ ،‬مایکرو بیولوژی‪ ،‬طب‪ ،‬خاک شناسی‪ ،‬و دیگر علوم طبیعی استفاده بعمل می آید‪ .‬عالوه بر آن در پهلوی‬
‫کارخانجات و فابریکه های کیمیاوی‪ ،‬دواسازی‪ ،‬انستیتیوت های تحقیقاتی‪ ،‬البراتوارهای تحلیلی موجود میباشند‪ .‬مواد‬
‫استحصال شده را تحلیل نموده و از آنها نظارت بعمل می آورند از همین سبب امروز کیمیای تحلیلی مقداری در ساینس‬
‫و تخنیک اهمیت فوق العاده دارد؛ مثالً‪ :‬فارمول کیمیاوی نا معلوم یک جسم را میتوان با تعیین فیصدی عناصر تشکیل‬
‫دهنده آن در اثر تجزیه‪ ،‬دریافت نمود‪ .‬تجزیه کیمیاوی یکی از میتودهای مهم و با ارزش تحقیق و تتبع بوده در همه شعبات‬
‫علمی که به کیمیا ارتباط دارند‪ ،‬مورد استعمال زیادی دارد که از شعبات مربوطه در باال ذکر بعمل آمده است‪.‬‬
‫قابل یادآوری است که کیمیای تحلیلی در صنعت نیز از اهمیت فوق العاده برخوردار میباشد؛چنانچه برای بدست آوردن‬
‫نتایج مطلوب باید اشخاص مؤظف فنی در هرمرحله کار‪ ،‬راجع به سیر حرکت و ترکیب مواد‪ ،‬خواه از لحاظ کمیت و خواه‬
‫از لحاظ کیفیت‪ ،‬معلومات صحیح و مطلوب داشته باشند؛‬

‫اهداف مضمون‬

‫‪81‬‬
‫مرام وهدف کیمیای تحلیلی معلوم نمودن تعداد عناصر جداگانه و یا مرکبات حاوی آنها میباشد که در این صورت نتایج‬
‫انالیز عموماً به فیصدی ارائه میگردد‪ .‬کیمیای تحلیلی نخست ترکیب توصیفی مواد را تعیین می کند‪ .‬سپس سؤالی راجع‬
‫میشود که این ماده از کدام عناصر‪ ،‬گروپ های عناصر یا آیونها تشکیل گردیده است؟بعداً تعیین ترکیب مقداری آغاز‬
‫گردیده تشخیص می نمایند که اجزای متشکله بکدام تناسب مقداری در ماده مورد نظر قرار دارند؛ پس تعیین ترکیب‬
‫مقداری اجزای متشکله جداگانه ماده تحقیقی‪ ،‬وظیفه تحلیل مقداری به شمار میرود‪.‬‬
‫روش ومیتود تدریس‬
‫لکچر‪ ،‬سوال وجواب‪ ،‬کار‪ ،‬مشاهداتی‪ ،‬کارگروپی ودروس سیمیناری‪.‬‬
‫نحوه ارزیابی محصل‬
‫‪ -‬ارزیابی روزمره و کارخانگی‪%10‬‬
‫‪ -‬پروژه و سیمینار ‪%10‬‬
‫‪ -‬امتحان وسط سمستر‪%20‬‬
‫‪ -‬امتحان نهائی‪%60‬‬

‫جدول نقشه مفهومی نتایج متوقعه مضمون (کیمیای تحلیلی مقداری) رشته کیمیا‬

‫‪82‬‬
 ‫نتایج متوقعه دیپارتمنت کیمیا‬

‫‪.4‬تربیه معلمین مسلکی و تخصصی در رشته کیمیا‪.‬‬

‫تکنالوژی‪.‬‬

‫نوع گرایشات تبعیضی باشند‪.‬‬

‫باشند تاقادر به انجام کارهای عملی شوند‪.‬‬

‫نوین تعلیم و تربیه باشد‪.‬‬

‫‪ .6‬فارغان رشته کیمیا توانایی و ظرفیت رقابت نمودن با‬

‫‪.5‬فارغان کیمیا توانایی تحلیل و تجزیه مواد کیمیاوی را داشته‬

‫‪.3‬کسب دانش و مهارت های علم کیمیا که پاسخگوی نظام‬

‫‪.2‬شناخت مبانی علم کیمیا و کاربرد آن در بخش ساینس و‬

‫‪.1‬فارغان کیمیا افراد با روحیه اسالمی و ملی‪ ،‬عاری از هر‬

‫همتاهای خود در کشور های منطقه را داشته باشند‪.‬‬

‫نتایج متوقعه مضمون‬

‫شماره‬
‫(کیمیای تحلیلی مقداری)‬

‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬

‫شناخت در مورد معلوم نمودن تعداد از عناصر‬

‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬
‫جدا گانه و مرکبات آنها‬
‫شناخت در مورد تعیین نمودن تعداد هر یک از‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬
‫عناصر تشکیل دهنده مرکب‬
‫شناخت درمورد تعیین ترکیب تعدادی اجزای‬
‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬
‫متشکله ماده بصورت تحقیقی‬
‫شناخت در مورد تحلیل حجمی‪ ،‬تتری متری و‬
‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪4‬‬
‫طبقه بندی میتود های تیتری متری‬
‫شناخت در مورد تیتریشن‪ ،‬اندیکاتور ها و گراف‬
‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪5‬‬
‫های تیتریشنی آنها‬
‫‪2.8‬‬ ‫‪2.4‬‬ ‫‪2.4‬‬ ‫‪2.4‬‬ ‫‪2.8‬‬ ‫‪2.6‬‬ ‫مجموعه‬
‫‪2.566‬‬
‫‪ =3‬اعظمی ترین اشتراک‬ ‫‪ =2‬اشتراک متوسط‬ ‫‪ =1‬کمترین اشتراک‬

‫مفردات و پالن درسی برای سمسترششم‬

‫‪83‬‬
 ‫تعداد ساعات‬
‫نظری‬ ‫محتوا‬ ‫هفته‬
‫درسی درهفته‬
‫تحلیل مقداری‬
‫‪ -‬موضوع تحلیل مقداری‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫‪ -‬میتودهای کیمیاوی تحلیل مقداری‪.‬‬ ‫هفته اول‬
‫‪ -‬مروری براستوکیومتری کیمیاوی‪.‬‬
‫‪ -‬محاسبات استوکیومتری‪.‬‬
‫‪ -‬تعیین آب تبلوریا کرستلی‬
‫تعیین مقدار آهن در کلوراید آهن ‪.  III ‬‬ ‫‪-‬‬
‫اندازه گیری آهن ‪  Fe ‬در یک نمونة سنگ معدنی‬ ‫‪-‬‬
‫‪3‬‬ ‫هفته دوم‬
‫نظری‬ ‫تعیین مقدار آهن در سلفیت آهن ‪.  III ‬‬ ‫‪-‬‬
‫تعیین مس‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫تعیین مس به اساس میتود الکترو گراویمتری‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫تحلیل حجمی‬
‫‪ -‬میتودهای تحلیلی تتریمیتری‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫‪ -‬طبقه بندی میتودهای تحلیل تتریمیتری‪.‬‬ ‫هفته سوم‬
‫‪ -‬شرایط تعامالت مورداستفاده درتحلیل تتری متری‪.‬‬
‫‪ -‬تهیه نمودن محلول استندرد یا معیاری‪.‬‬
‫عملیه تیتریشن‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫اندیکاتورها‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫اندیکاتورها درمیتود نیوتراالیزیشن‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫تیوری اندیکاتورها‪.‬‬ ‫‪-‬‬ ‫هفته چهارم‬
‫تیوری کروموفوری اندیکاتورها‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫اندیکاتورهای مهم (فینول فتالین‪،‬میتایل‬ ‫‪-‬‬
‫اورنج‪.)...،‬‬
‫حدود تغییررنگ اندیکاتورها ومحاسبات آن‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫تأثیرحرارت باالی ساحه انحراف اندیکاتور‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫هفته پنجم‬
‫تأثیرمحلل های عضوی باالی ساحه انحراف‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫اندیکاتورها‪.‬‬
‫گراف های تتریشن‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫‪ -‬تتریشن اسیدهای قوی باقلویات قوی‪.‬‬ ‫هفته ششم‬
‫‪ -‬تیتریشن اسید های ضعیف با قلویات قوی‪.‬‬
‫‪ -‬تیتریشن قلویات ضعیف با تیزاب های قوی‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫هفته هفتم‬
‫‪ -‬تیتریشن تیزابهای ضعیف با قلویات ضعیف ومعکوس آن‪.‬‬
‫تیتریشن تیزابهای دواساسه وچندین اساسه‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫هفته هشتم‬
‫محلول های بفر‪.‬‬ ‫‪-‬‬

‫‪84‬‬
 ‫قدرت بفری‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫ظرفیت بفری‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫آب‬
‫نامگذاری آب‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫منظورازآب سخت ونرم چیست؟‬ ‫‪-‬‬
‫طبقه بندی آبها ازنظرمیزان سختی‪.‬‬ ‫‪-‬‬ ‫هفته نهم‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬
‫انواع سختی آب‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫تعیین سختی مجموعی آب به میتود‬ ‫‪-‬‬
‫کمپلکسومتری‪.‬‬
‫کروماتوگرافی‬
‫‪ -‬جداکردن آیون ها به میتودکروماتوگرافی‪.‬‬
‫‪ -‬عرصه کاربرد کروماتوگرافی‪.‬‬
‫‪ -‬کروماتوگرافی تعویض آیونی‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫هفته دهم‬
‫کروماتوگرافی صفحه نازک یا ‪(Thin layer‬‬ ‫‪-‬‬
‫)‪chromatography‬‬
‫جدا کردن ‪ Mn 2 , Ni 2 , Co 2 , Cu 2 , Fe3‬به طریقه کروماتو‬ ‫‪-‬‬
‫کروماتو کروماتوگرافی کاغذ‪.‬‬
‫کیمیای برق‬
‫‪ -‬میتودهای اکسیدیشن – ریدکشن (ریدوکس) درتحلیل‬
‫کیمیاوی‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫هفته یازدهم‬
‫‪ -‬الکترود مرجع هایدروجن استندرد‪.‬‬
‫‪ -‬ساختن سالت بریج‪.‬‬
‫‪ -‬پروسه های کیمیاوی وجریان برق‪.‬‬
‫قوانین الکترولیز‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫قانون اول ودوم فارادی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫هفته دوازدهم‬
‫ضریب های مقداری الکترولیز‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫پیلهای مورداستفاده روزمره‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫حجره های ولتایی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫مفهوم نیروی محرکه الکتریکی یک پیل‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫چیست؟‬ ‫هفته سیزدهم‬
‫پوتانشیل نسبی نیم پیلی یا پوتنشیل نسبی‬ ‫‪-‬‬
‫الکترودی‪.‬‬
‫اثرغلظت برپوتانشیلهای سلولی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫هفته چهاردهم‬
‫‪3‬‬ ‫ابت های توازن درتعامالت ریدوکس‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫منحنی های تیتریشن درتعامالت ریدوکس‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫هفته پانزدهم‬
‫تفسیر وتوضیح گراف‪.‬‬ ‫‪-‬‬

‫‪85‬‬
 ‫اندیکاتورهای مورد ضرورت درمیتودهای‬ ‫‪-‬‬
‫اکسیدیشن ‪ -‬ریدکشن‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫هفته شانزدهم‬
‫معلومات درباره الکترود کالومیل‬ ‫‪-‬‬
‫سرعت درتعامالت اکسیدشن – ریدکشن‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫مآخذ‬
‫‪ .1‬اسکوگ‪ ،‬گالس آروید (‪ .)1387‬مبانی شیمی تجزیه ‪.‬ج ‪ . 2 -‬مترجمین‪ :‬سالجقه‪ ،‬ابوالقاسم نجفی ایران‪ :‬مراکز‬
‫دانشگاهی‪.‬‬
‫‪ .2‬آندروود‪ ،‬آر‪.‬ای‪.‬دی‪.‬وای‪.‬ال‪ .)1382( .‬تجزیه کمی جلد‪ I‬مترجم‪ :‬مرعلی‪ ،‬فرخ زاده‪ .‬تهران‪ :‬دانشگاه رومیه‪.‬‬
‫‪ .3‬محب‪ ،‬هدایت اهلل (‪ )1392‬کیمیای تحلیلی مقداری‪ .‬کابل‪ :‬انتشارات سفید افغانستان‪.‬‬
‫‪ .4‬محمد رفیق ‪ 1353‬کیمیای تحلیلی مقداری کابل‪ :‬انتشارات پوهنتون کابل افغانستان‬

‫‪5. Ebbing Darrell D. (1996) General chemistry U.S.A New Jersey.‬‬

‫‪6. H.V. Anderon. (1955) Chemical Calclution New yark. M. GRAW-Hill‬‬ ‫‪book‬‬
‫‪Company .‬‬

‫‪86‬‬
 ‫مفردات مضمون درسی کیمیای پولیمیر پولیمیر‬
‫لیسانس‬ ‫مقطع تحصیلی‬
‫نام موسسه تحصیلی ‪:‬‬
‫پوهنځی ‪:‬‬
‫کیمیا‬ ‫دیپارتمنت ‪:‬‬
‫کیمیای پولیمیر‬ ‫عنوان مضمون ‪:‬‬
‫اختصاصی‬ ‫کتگوری مضمون ‪:‬‬
‫‪Ed.Ch.05.31‬‬ ‫کود نمبر مضمون ‪:‬‬
‫‪2‬‬ ‫تعداد کریدت ‪:‬‬
‫پنجم‬ ‫سمستر مربوطه‪:‬‬
‫ندارد‬ ‫مضامین پیش نیاز ‪:‬‬

‫معلومات عمومی در مورد مضمون‬

‫مضمون پولیمیر یکی از مضامین اساسی و اختصاصی رشته کیمیا بوده که برای محصلین رشته کیمیا تدریس میگردد این کورس‬
‫شامل ساعت ‪ 32‬نظری ‪ 2‬ساعت سمینار‪ ،‬سیرعلمی وپروژه می باشد‪.‬کیمیای پولیمیر از جمله مضامین اختصاصی در رشته‬
‫کیمیا می باشد مطالعه این مضمون برای محصالن دارای اهمیت می باشد‪،‬زیرا با مطالعه این مضمون محصالن معلومات‬
‫عمومی درباره اهمیت پولیمیرها دراقتصادملی وصنعت ‪ ،‬مرکبات پولیمیری‪،‬پولیمیرهای طبیعی ومصنوعی‪،‬خواص‬
‫پولیمیرها‪،‬پولیمیرهای زنجیر مشابه وغیرمشابه رابدست می آورند‪.‬چون کیمیای پولیمیر در حیات روزمره انسان ها‪،‬طب‪،‬‬
‫فارمسی‪ ،‬صنعت و غیره دارای اهمیت فوق العاده می باشد ‪.‬دراین روز ها صنایع کیمیاوی انواع مختلف کاوچوک های‬
‫سنتیتیک را تولید میکنندکه از نگاه بعضی خواص خود بهتر از کاوچوک طبیعی میباشند‪ .‬ازپولی پروپلین برای بدست‬
‫آوردن عایق ها ‪،‬ورقه های دفاعی نل ها ‪،‬پایپ ها ظروف ‪،‬پرزه های دستگاه ها وهمچنان الیاف دارای مقاومت کیمیاوی زیاد‬
‫استفاده میکنند‪.‬ازالیاف اخیرالذکر جهت تهیه ریسمان ها ‪،‬جالی های ماهی گیری وغیره استفاده میکنند‪.‬ورقه های که‬
‫ازپولی پروپلین تهیه میشوند نسبت به ورقه های پولی ایتلین شفاف تر ومحکم تر بوده ومواد غذایی را که در پوش های‬
‫پولی پروپلین قرار دارند‪ ،‬میتوان ضد عفونی نموده ‪،‬جوشانیده ویا گرم نمود‪.‬‬
‫کیمیای پولیمیر درسمسترپنجم صنف سوم رشته کیمیا تدریس میگردد‪ .‬کیمیای پولیمیر(‪)2‬کریدت دارد ‪.‬درهر‬
‫هفته (‪ )2‬ساعت (‪ )50‬دقیقه ای ودر شانزده هفته (‪ )32‬ساعت (‪ )50‬دقیقه ای را در بردارد‪.‬‬
‫اهداف آموزشی‬
‫تعریف و تاریخچه پولیمیر‪،‬اهمیت پولیمیرها دراقتصاد ملی وصنعت‪ ،‬معلومات عمومی درباره مرکبات پولیمیری‪،‬‬
‫پولیمیر های طبیعی ومصنوعی‪ ،‬میتودهای سنتیز ومیتودهای عملی آن‪ ،‬پولی میرهای هوموچاین وهیتروچاین‬
‫پولیمیرایزیشن رادیکالی‪ ،‬پولیمیرایزیشن آیونی وانواع دیگر پولیمیریزیشن‪ ،‬پولی کاندنیشن‪ ،‬محلول های پولیمیرها ‪.‬‬
‫روش ومیتود تدریس‬
‫آموزش فعال ‪ ،‬لکچر ‪ ،‬نشان دادن سالیدها کارگروپی‪ ،‬آموزش مبتنی بر طرح مسله‪ ،‬مناقشه ‪ ،‬مباحثه سیمینار‪.‬‬

‫‪87‬‬
 ‫نحوه ارزیابی محصل‬
‫فیصدی پروژه های صنفی(کارخانه گی ) ‪%10‬‬
‫فیصدی فعالیت های انفرادی وگروپی (کارعملی)‪%10‬‬
‫فیصدی امتحان وسط سمستر‪%20‬‬
‫فیصدی امتحان نهایی ‪%60‬‬

‫جدول نقشه مفهومی نتایج متوقعه مضمون (کیمیای پولیمیر) رشته کیمیا‬

‫نتایج متوقعه دیپارتمنت کیمیا‬

‫‪.4‬تربیه معلمین مسلکی و تخصصی در رشته کیمیا‪.‬‬

‫تکنالوژی‪.‬‬
‫نوین تعلیم و تربیه باشد‪.‬‬

‫نوع گرایشات تبعیضی باشند‪.‬‬

‫‪ .6‬فارغان رشته کیمیا توانایی و ظرفیت رقابت نمودن با‬

‫‪.5‬فارغان کیمیا توانایی تحلیل و تجزیه مواد کیمیاوی را داشته‬

‫باشند تاقادر به انجام کارهای عملی شوند‪.‬‬

‫‪.3‬کسب دانش و مهارت های علم کیمیا که پاسخگوی نظام‬

‫‪.2‬شناخت مبانی علم کیمیا و کاربرد آن در بخش ساینس و‬

‫‪.1‬فارغان کیمیا افراد با روحیه اسالمی و ملی‪ ،‬عاری از هر‬

‫همتاهای خود در کشور های منطقه را داشته باشند‪.‬‬

‫نتایج متوقعه مضمون‬

‫شماره‬
‫(کیمیای پولیمیر)‬

‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬

‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫دانستن تعریف و تاریخچه کیمیای پولیمیر‬ ‫‪1‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫درک اهمیت اقتصادی پولیمیر ها‬ ‫‪2‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫شناخت انواع پولیمیرها (طبیعی و مصنوعی)‬ ‫‪3‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫دانستن سنتز و میتودهای عملی مواد پولیمیری‬ ‫‪4‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫دانستن تغییر شکل کیمیاوی در مواد پولیمیری‬ ‫‪5‬‬
‫‪2.6‬‬ ‫‪2.6‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2.6‬‬ ‫‪2.8‬‬ ‫‪2.4‬‬ ‫مجموعه‬
‫‪2.66‬‬
‫‪ =3‬اعظمی ترین اشتراک‬ ‫‪ =2‬اشتراک متوسط‬ ‫‪ =1‬کمترین اشتراک‬

‫‪88‬‬
 ‫مفردات و پالن درسی برای سمستر پنجم‬

‫تعداد ساعات‬
‫نظری‬ ‫محتوا‬ ‫هفته‬
‫درسی درهفته‬

‫مفاهیم مقدماتی کیمیای پولیمیر‬

‫مفاهیم اساسی‪.‬‬ ‫‪-‬‬ ‫هفته اول‬
‫تاریخچۀ پیدایش ماکرومالیکولها‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫انواع پولیمیرها از نگاه منشأ پیدایش‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬
‫طبقه بندی پولیمیر‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫تعاریف‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫کتله مالیکولی و درجه پولیمیرایزیشن‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫ساختمان و خواص پولیمیرها‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫صمغ های پولیمیریزیشنی‬
‫‪ -‬پولی ایتلین‪.‬‬ ‫هفته دوم‬
‫‪ -‬انواع پولی ایتلین(پولی ایتلین سبک‪ ،‬سنگین‬
‫وخطی)‪.‬‬
‫‪2‬‬
‫نظری‬ ‫‪ -‬رول پولی ایتلین در عایق سازی‪.‬‬
‫‪ -‬پولی پروپلین‪.‬‬
‫‪ -‬پولی ستیرین‪.‬‬
‫‪ -‬پولی تترافلوروایتلین‪.‬‬
‫پولی اکریالتها واکریلونایتریل‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫کاوچوک طبیعی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته سوم‬
‫تغییر خواص رابر‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫کتله نسبتی مالیکولی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫صمغ های پولی کاندنزیشنی‬
‫‪ -‬نایلون‪.‬‬
‫‪ -‬صمغ های فینول فارم الدیهایدی‪.‬‬
‫‪ -‬صمغ های پولی ایستری‪.‬‬
‫‪ -‬پولی ایتلین تیرفتاالت‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫‪ -‬صمغ های پولی امایدی‪.‬‬ ‫هفته چهارم‬
‫‪ -‬کاپرون‪.‬‬
‫‪ -‬اینانت‪.‬‬
‫‪ -‬اماید(نایلون)‪.‬‬
‫‪ -‬شیشه اورگانیک‪.‬‬
‫‪ -‬الیاف طبیعی وکیمیاوی‪.‬‬

‫‪89‬‬
 ‫مکرومالیکول های عضوی وغیرعضوی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫پولیمیرهای زنجیرمشابه وغیر مشابه‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫پولیمیرهای قطبی وغیرقطبی‪.‬‬ ‫‪-‬‬ ‫هفته پنجم‬
‫سنتیز مکرومالیکولها‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫پولیمیرایزیشن زنجیری‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫پولیمیرایزیشن رادیکالی‬
‫‪ -‬پولیمیریزیشن رادیکالی‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫‪ -‬طرق تشکیل مرکزفعال پولیمیرایزیشن رادیکالی‪.‬‬ ‫هفته ششم‬
‫‪ -‬ختم زنجیر‪.‬‬
‫‪ -‬تاثیر فکتورهای مختلف باالی پروسه رادیکالی‪.‬‬
‫پولیمیرایزیشن آیونی‬
‫‪ -‬پولیمرازیشن آیونی یا کتلستی‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته هفتم‬
‫‪ -‬پولیمیرایزیشن کتیونی ‪.‬‬
‫‪ -‬پولیمیرایزیشن انیونی‪.‬‬
‫ستیپ پولیمیریزیشن‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫کوپولیمیرایزشن‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫گاز‪ -‬فازپولیمیرایزیشن‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫بُلک پولیمیرایزیشن‪.‬‬ ‫‪-‬‬ ‫هفته هشتم‬
‫‪2‬‬
‫پولیمیرایزیشن محلول ها‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫ایملشن پولیمیرایزیشن‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫امتحان وسط سمستسر‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫پولی کاندنزیشن‬
‫‪ -‬تراکم چندین مالیکولی یاپولی کاندنزیشن‪.‬‬
‫‪ -‬سنتیز پولیمیرها با زنجیر اساسی غیرعضوی‪.‬‬ ‫هفته نهم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬
‫‪ -‬سلیکانها‪.‬‬
‫‪ -‬پولی کاندیزیشن مرکبات بای فنکشنل‪.‬‬
‫تغییر شکل کیمیاوی پولیمیرها‬

‫پارچه شدن یا‪. Degradation‬‬ ‫‪-‬‬

‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته دهم‬
‫دیگریشن کیمیاوی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪Cemical degradation -‬‬

‫هایدرولیز‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫اسیدولیز‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫امینولیز‪.‬‬ ‫‪-‬‬ ‫هفته یازدهم‬
‫تعامالت کراس لینکنگ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫تثبیت پولیمیرها‪.‬‬ ‫‪-‬‬

‫‪90‬‬
 ‫میتود مشاهده ساختمان پولیمیرها‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫پولیمیروسیستم های مالیکول مایعات باوزن کوچک‬
‫‪ -‬محلول های حقیقی پولیمیرها‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫‪ -‬انحالل وآماس پولیمیرها‪.‬‬ ‫هفته دوازدهم‬
‫‪، -‬محلولهای پولی الکترولیت‪.‬‬
‫‪ -‬فکتورهای موثر انحالل وآماس پولیمیرها‪.‬‬
‫ماهیت یک پولیمیر ویک محلل‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫جیلهای پولیمیرها‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫پراگندگی کلوئیدی پولیمیرها ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫مقاومت مواد پولیمیریک درمقابل محلل ها‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته سیزدهم‬
‫مفاهیم عمومی ساختمان پولیمیرها‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫تعیین عمل متقابل قابلیت انحالل پولیمیرها‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫ساختمان مخلوط های مایع‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫خواص میخانیکی مخلوط های پولیمیر‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫پولیمیرهای طبیعی‬
‫‪ -‬کاربوهایدریتها‪.‬‬
‫‪ -‬نشایسته‪.‬‬
‫‪ -‬سلولوز‪.‬‬
‫هفته چاردهم‬
‫‪2‬‬ ‫‪ -‬پروتین‪.‬‬
‫نظری‬
‫‪ -‬ابریشم ‪.‬‬
‫‪ -‬پشم ‪.‬‬
‫‪ -‬کورندم‪.‬‬
‫عوامل تخریب پولیمیرها‬
‫‪ -‬خواص پولیمیر در مقابل حرارت‪.‬‬
‫‪ -‬بهبود پایداری پولیمیرها در مقابل حرارت‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫‪ -‬تخریب جوی(اتموسفیر) پولیمیرها‪.‬‬ ‫هفته پانزدهم‬
‫‪ -‬حفاظت پولیمیرها در مقابل فوتو – اکسیدیشن‪.‬‬
‫‪ -‬تخریب بیولوژیکی پولیمیرها‪.‬‬
‫‪ -‬استفاده از تخریب پولیمیری‪.‬‬
‫پولیمیرها و محیط زیست‬
‫‪ -‬آلوده گی توسط پولیمیرها‪.‬‬
‫نظری‬ ‫هفته شانزدهم‬
‫‪2‬‬ ‫‪ -‬مشکل طبیعت‪.‬‬
‫‪ -‬بازیافت پولیمیرها‪.‬‬
‫مآخذ‬
‫‪ – 1‬نیکلسون‪ ،‬جان‪ .)1380(.‬شیمی پولیمیرها‪ .‬ترجمۀ وحید حدادی اصل‪ .‬تهران‪ :‬انتشارات یامهدی (عج)‪.‬‬
‫‪ – 2‬قائمی‪ ،‬موسی‪ .)1378(.‬مبانی شیمی پولیمیر‪.‬مازندران‪ :‬دانشگاه مازندران‪.‬‬

‫‪91‬‬
 ‫‪ – 3‬دبلیو‪ ،‬آر‪ .)1376(.‬شیمی پولیمیر عملی‪ .‬ترجمۀ مهرنوش نادعلی‪ .‬تهران‪ :‬مؤسسۀ انتشارات علمی دانشگاه صنعتی‬
‫شریف‪.‬‬
‫‪ –4‬حدادی اصل‪ ،‬وحید‪ .)1383(.‬تکنولوژی پولیمیرها‪ .‬تهران‪ :‬دانشگاه صنعتی امیر کبیر‪.‬‬
‫‪ – 5‬پل رمپ‪ ،‬ادوارد‪ .)1378( .‬سنتز پولیمیرها‪ .‬ترجمۀ فرامرز افشار طارمی‪ .‬تهران‪ :‬انتشارات دانشگاه صنعتی امیر کبیر‪.‬‬

‫‪92‬‬
 ‫مفردات مضمون درسی اساسات تکنالوژی کیمیاوی‬
‫لیسانس‬ ‫مقطع تحصیلی‬
‫نام موسسه تحصیلی ‪:‬‬
‫پوهنځی ‪:‬‬
‫کیمیا‬ ‫دیپارتمنت ‪:‬‬
‫اساسات تکنالوژی کیمیاوی‬ ‫عنوان مضمون ‪:‬‬
‫اختصاصی‬ ‫کتگوری مضمون ‪:‬‬
‫‪Ed.Ch.04.28‬‬ ‫کود نمبر مضمون ‪:‬‬
‫‪2‬‬ ‫تعداد کریدت ‪:‬‬
‫چهارم‬ ‫سمستر مربوطه‪:‬‬
‫ندارد‬ ‫مضامین پیش نیاز ‪:‬‬

‫معلومات عمومی در باره مضمون‬

‫مضمون تکنالوژی یکی از مضامین اساسی و اختصاصی رشته کیمیا بوده که در سمستر چهارم برای محصلین رشته کیمیا تدریس‬
‫میگردد این کورس شامل ‪ 32‬ساعت نظری ‪ 2‬ساعت سمینار‪،‬سیرعلمی وپروژه می باشد‪.‬‬

‫با تدریس این مضمون‪ ،‬محصالن با اساسات و مسایل عمومی تکنالوژی کیمیاوی ‪ ،‬مواد خام ‪ ،‬انرژی‪ ،‬قانون مندی های‬
‫اساسی پروسه های کیمیاوی دستگاه های سنتز امونیا وتیزاب شوره‪ ،‬تیزاب گوگرد ‪ ،‬کود های منرالی وکیمیاوی و مواد‬
‫کیمیاوی زهردار واهمیت تکنالوژی در زنده گی روز مره آشنایی وکسب دانش می نمایند‪ .‬با مطالعه این مضمون محصالن‬
‫طریقه تولید صنعتی ‪،‬منابع مواد خام ‪ ،‬طرق تبدیل مواد خام به مواد پخته ومورد نیاز بشریت که به صورت طبیعی در‬
‫دسترس انسانها قرار ندارد را فرامیگیرند‪ .‬معطوف شدن ذهن محصالن به اهمیت تکنالوژی در حیات بشری و بلند رفتن‬
‫اقتصاد کشورها به خصوص کشور خود مان از وظایف این مضمون می باشد‪.‬‬
‫اهداف آموزشی‬
‫مسایل عمومی تکنالوژی کیمیاوی ‪ ،‬قانومندی های اساسی پروسه تکنالوجی کیمیاوی ‪ ،‬مواد خام در صنایع کیمیاوی ‪،‬‬
‫اهمیت آب وهوا در صنایع کیمیاوی ‪ ،‬صنعت تولید امونیا ‪ ،‬صنعت تولید نایتریک اسید ‪ ،‬صنعت تولید سلفوریک اسید‪،‬‬
‫تولید کود های کیمیاوی ‪ ،‬مواد کیمیاوی زهر دار وغیره از اهداف عمده ای این مضمون تکنالوژی کیمیاوی محسوب می‬
‫شوند‪.‬‬
‫روش ومیتود تدریس‬
‫آموزش فعال ‪ ،‬لکچر ‪ ،‬کارگروپی‪ ،‬تحقیقی ‪ ،‬آموزش مبتنی بر طرح مسئله‪ ،‬مناقشه ‪ ،‬مباحثه‪.‬‬

‫نحوه ارزیابی محصل‬

‫فعالیت صنفی‬ ‫‪-‬‬
‫سمینار در داخل صنف‬ ‫‪-‬‬
‫مباحثه و مناقشه‬ ‫‪-‬‬
‫سوال و جواب از محصل و مروری به درس گذشته‬ ‫‪-‬‬
‫چگونگی ارائه نظریات‬ ‫‪-‬‬
‫‪ -‬سهم گیری در فعالیت های گروپی‬

‫‪93‬‬
 ‫‪ ‬فیصدی پروژه های صنفی ( کارخانگی)‪10٪‬‬
‫‪ ‬فیصدی فعالیت های انفرادی و گروپی ( کادر علمی)‪10٪‬‬
‫‪ ‬فیصدی امتحان وسط سمستر‪20٪‬‬
‫‪ ‬فیصدی امتحان نهایی‪60٪‬‬
‫جدول نقشه مفهومی نتایج متوقعه مضمون (تکناولوژی کیمیای) رشته کیمیا‬

‫نتایج متوقعه دیپارتمنت کیمیا‬

‫‪.4‬تربیه معلمین مسلکی و تخصصی در رشته کیمیا‪.‬‬

‫تکنالوژی‪.‬‬

‫نوع گرایشات تبعیضی باشند‪.‬‬

‫باشند تاقادر به انجام کارهای عملی شوند‪.‬‬
‫‪ .6‬فارغان رشته کیمیا توانایی و ظرفیت رقابت نمودن با‬

‫‪.5‬فارغان کیمیا توانایی تحلیل و تجزیه مواد کیمیاوی را داشته‬

‫‪.3‬کسب دانش و مهارت های علم کیمیا که پاسخگوی نظام‬

‫‪.2‬شناخت مبانی علم کیمیا و کاربرد آن در بخش ساینس و‬

‫‪.1‬فارغان کیمیا افراد با روحیه اسالمی و ملی‪ ،‬عاری از هر‬

‫نوین تعلیم و تربیه باشد‪.‬‬
‫همتاهای خود در کشور های منطقه را داشته باشند‪.‬‬

‫شماره‬

‫نتایج متوقعه مضمون‬

‫(تکنالوژی کیمیاوی)‬

‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬
‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫دانستن مبانی اولیه تکنالوژی کیمیاوی‬ ‫‪1‬‬
‫درک قانونمندی های اساسی در پروسه تکنالوژی‬
‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬
‫کیمیاوی‬
‫درک و دانستن طریقه های دریافت مواد خام در‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬
‫صنایع کیمیاوی‬
‫دانستن اهمیت آب و هوا در صنایع کیمیاوی‬
‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬
‫(تولید امونیا‪ -‬تولید نایتریک اسید)‬
‫دانستن چگونگی استحصال کود های کیمیاوی و‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪5‬‬
‫مواد زهری‬
‫‪2.6‬‬ ‫‪2.8‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2.8‬‬ ‫‪2.6‬‬ ‫مجموعه‬
‫‪2.8‬‬ ‫اوسط مجموعه عمومی‬

‫‪94‬‬
 ‫مفردات و پالن درسی برای سمسترچهارم‬
‫تعداد ساعات‬
‫نظری‬ ‫محتوا‬ ‫هفته‬
‫درسی درهفته‬
‫فصل اول‬
‫اهداف‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫مقدمه ‪ ،‬تاریخچه ‪ ،‬مفهوم ‪ ،‬هدف تکنالوجی‬ ‫هفته اول‬
‫تکنالوجی کیمیاوی ‪ ،‬اهمیت ورول خاص تکنالوجی در عرصه‬
‫های گوناگون صنعت‬
‫فصل دوم‬
‫اهداف‬
‫مراحل عمده انکشاف تکنالوجی کیمیا ‪ ،‬اهداف اساسی‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته دوم‬
‫تکنالوجی کیمیاوی ‪ ،‬تکنالوجی میخانیکی ‪ ،‬تکنالوجی مواد‬
‫عضوی وغیر عضوی ‪ ،‬توان تولید ‪ ،‬شدت کار ‪ ،‬میکانیزیشن ‪،‬‬
‫اوتمایزشن پروسه های تولیدی متناوب ومتواتر‪.‬‬
‫فصل سوم‬
‫‪2‬‬
‫عملیه های انفرادی ‪ ،‬قراردادن مواد تعامل کننده در ساحه‬
‫نظری‬ ‫هفته سوم‬
‫تعامل‪ ،‬انجام تعامالت کیمیاوی ‪ ،‬خارج ساختن محصوالت از‬
‫منطقه تعامل ‪ ،‬بیالنس ماده ‪ ،‬بیالنس انرژی‪.‬‬
‫فصل سوم‬
‫اهداف‬
‫تصنیف پروسه های تکنالوجیکی تعامل برحسب حالت فزیکی‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫مواد شامل در تعامل ‪ ،‬سبستم های متجانس یا هموجین ‪،‬‬ ‫هفته چهارم‬
‫سیستم های غیرمتجانس یا هتروجین ‪ ،‬طرز افزایش ثابت‬
‫سرعت تعامل‪،‬شیمای تکنالوجیکی‬
‫) ‪. (Techno log ical Schemas‬‬
‫فصل چهارم‬
‫اهداف‬
‫منابع ووویژه گی مواد خام ‪ ،‬روش های غنی سازی مواد خام ‪،‬‬
‫غنی سازی غربالی ‪ ،‬غنی سازی به روش گراویمتری‪،‬غنی‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته پنجم‬
‫سازی به روش الکترومقناطیس‪ ،‬غنی سازی به روش‬
‫الکتروستاتیک ‪،‬غنی سازی به روش حرارتی ‪،‬غنی سازی به‬
‫روش فلوتیشن‪ ،‬غنی سازی کیمیاوی ‪ ،‬اکسترکشن مایع‪-‬‬
‫مایع‪،‬جدا کردن مخلوط های گازی‪.‬‬

‫‪95‬‬
 ‫فصل پنجم‬
‫‪ -‬اهمیت آب وهوا در صنایع کیمیاوی‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫‪ -‬آب‪ ،‬موارد استعمال آب در صنعت ‪ ،‬دسته بندی‬ ‫هفته ششم‬
‫آبهای طبیعی‪ ،‬سختی آب‪ ،‬قابلیت اکساید پذیری آب‬
‫(ارجاع کننده گی آب ) تعامل موثر آب‪.‬‬

‫فصل پنجم‬
‫‪-‬آماده ساختن آب جهت استعاده در صنعت ‪ ،‬فلتر نودن‬
‫آب ‪ ،‬ضدعفونی کردن آب‪ ،‬نرم ساختن آب ‪ ،‬ترکیب‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته هفتم‬
‫هوای اتموسفیر ‪ ،‬استعمال هوا در صنعت ‪ ،‬آلوده گی هوا‬
‫‪ ،‬کاهش آلوده گی ‪.‬‬

‫فصل ششم‬
‫اهداف‬
‫‪ -‬صنعت تولید امونیا ونایتریک اسید‬
‫‪ -‬دوران نایتروجن در طبیعت ‪ ،‬طریقه های وصل‬
‫نمودن نایتروجن ‪،‬طریقه های تخنیکی وصل نمودن یا‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫پیوند دادن نایتروجن ‪ ،‬اساسات فزیکی تقسیم‬ ‫هفته هشتم‬
‫هوا‪،‬طریقه های تولید هایدروجن‪ ،‬تولید گاز هایدروجن به‬
‫طریقه کنورشن گاز های هایدروکاربنی‪ ،‬کنورشن متان‬
‫توسط کاربن دای اکساید‪، ،‬پاک نمودن گاز های‬
‫کنورتوری وگاز طبیعی‪.‬‬
‫امتحان ‪20%‬‬
‫اهداف‬
‫‪ -‬تولید امونیا ‪ ،‬اساسات کیمیاوی سنتیز امونیا‪،‬‬
‫کنیتیک عملیه سنتیز امونیا ‪ ،‬کاتالیزور های سنتیز‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته نهم‬
‫امونیا‪ ،‬دستگاه صنعتی سنتیز امونیا ‪،‬شیمای‬
‫تکنالوجییکیسنتیز امونیا تحت فشار متوسط ‪،‬موارد‬
‫استفاده از امونیا‪.‬‬
‫اهداف‬
‫معرفی مختصر نایتریک اسید ‪ ،‬تاریخچه ‪ ،‬طریقه های‬
‫تولید نایتریک اسید ‪ ،‬تولید نایتریک اسید رقیق در فشار‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫نارمل وفشار بلند‪ ،‬تولید نایتریک اسید غلیظ ‪ ،‬تغلیظ‬ ‫هفته دهم‬
‫نایتریک اسید رقیق‪ ،‬سنتیز مستقیم نایتریک اسید غلیظ‬
‫‪ ،‬خواص نایتریک اسید‪ ،‬موارد مهم کاربرد از نایتریک‬
‫اسید‪،‬ایمنی ) ‪. ( Safety‬‬

‫‪96‬‬
 ‫فصل هفتم‬
‫‪ -‬صنعت تولید سلفوریک اسید‬
‫‪ -‬استخراج سلفر‪ ،‬تولید سلفردای اکساید‪ ،‬خواص‬
‫وموارد استعمال سلفردای اکساید ‪ ،‬سلفرترای‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته یازدهم‬
‫اکساید‪ ،‬موارد استعمال سلفر ترای اکسایددر‬
‫صنعت‪ ،‬سلفوریک اسید‪ ،‬تاریخچه سلفوریک اسید‪،‬‬
‫طریقه های تولید صنعتی سلفوریک اسید ‪ ،‬طریقه‬
‫های تولید صنعتی سلفوریک اسید‪.‬‬
‫تولید سلفوریک اسید به طریقه تماس‪ ،‬اصول کاردستگاه تولید‬
‫سلفوریک اسید به طریقه تماس‪ ،‬جذب گاز سلفردای اکساید‪،‬‬
‫هفته‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫تغلیظ سلفوریک اسید ‪ ،‬سلفوریک اسید تجارتی ‪ ،‬خواص‬
‫دوازدهم‬
‫کیمیاوی سلفوریک اسید ‪ ،‬خواص فزیکی سلفوریک اسید‪ ،‬باز‬
‫تولید وکاربرد سلفوریک اسید‪.‬‬
‫فصل هشتم‬
‫اهداف‬
‫صنعت تولید کود های کیماوی غیرعضوی‬
‫تاریخچه مختصر کود ها‪ ،‬دسته بندی کود ها ‪ ،‬کود های‬
‫هفته‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫بیولوژیکی‪ ،‬کود های کیمیاوی نایتروجندار‪ ،‬تولید‬
‫سیزدهم‬
‫کاربامید‪ ، (Carbamid )[CO( NH 2 ) 2 ] ،‬تولید امونیم‬
‫نایتریت ‪ ، NH 4 NO3‬تولید امونیم سلفیت‬
‫‪. ( NH 4 ) 2 SO4‬‬

‫اهداف‬
‫تولید کود های پتاشیمی‪ ،‬کود های کیمیاوی‬ ‫‪-‬‬
‫فاسفورس دار‪ ،‬انواع کود های کیمیاوی فاسفورس دار‪،‬‬
‫ترای امونیم فاسفیت ] ‪ ، [ NH 4 )3 PO4‬کود کیمیاوی‬
‫هفته‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫سوپر فاسفیت‪ ،‬سوپر فاسفیت دوگانه ‪ ،‬اصول کار دستگاه‬
‫چهاردهم‬
‫تولید سوپر فاسفیت‪ ،‬تحلیل کیمیاوی اپاتایت وفاسفوریت‬
‫توسط تیزاب شوره ‪ ،‬دورنمای انکشاف تولید کودهای‬
‫غیرعضوی‪.‬‬

‫فصل نهم‬
‫موادکیمیاوی زهر دار یا مواد ضد آفات‬ ‫‪-‬‬
‫هفته‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫آفت کش ها‪،‬حشره کش های کلورین دار‪،‬حشره‬ ‫‪-‬‬
‫پانزدهم‬
‫کش های عضوی فاسفورس دار ‪،‬حشره کس های‬
‫کرباماتی‪.‬‬

‫‪97‬‬
 ‫علف کش ها‬
‫علف کش های تریازینی‪ ،‬علف کش های‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫فنوکسی‪،‬علف کش های امایدی ‪،‬علف کش های دای‬
‫هفته‬
‫نایتروا نیلین‬
‫شانزدهم‬
‫خالصه فصل ‪ ،‬تمرین‪.‬‬

‫مآخذ‬
‫‪. - 1‬آقایی ‪ ،‬حسیا ‪ . ( 1993 ) .‬شناخت صنایی کیمیاوی ‪ .‬تهران ‪ :‬انتشارات دان پژو‪.‬‬
‫‪ -2‬اینگوهنیگ ‪ ،‬ولرات هو ‪ .( 1375 ).‬شیمی کاربردی‪ ،‬ترجمۀ سید احمد میر شکرایی ‪،‬جلد اول ‪ .‬تهران ‪:‬انتشارات‬
‫دانشگاه پیام نور‪.‬‬
‫‪ -3‬حلیم ‪ ،‬نظر محمود ‪. ( 1393 ).‬تکنولوجی کیمیای غیرعضوی جلد دوم ‪.‬کابل ‪ :‬انتشارات جهان اسال م‪.‬‬
‫‪ -5‬هوارد ال‪ ،‬وایت ‪ .( 1986 ) .‬اصول صنایع کیمیاوی ‪.‬ترجمۀ سید احمد ‪،‬میر شوکرایی‪.‬تهران‪:‬دانشگاه پیام نور‪.‬‬
‫‪6. Alferd N. Martin, James Swarbrick,Arthur .‬‬
‫‪Cammarat(1969).Physical Pharmacy, Second Edition . Henry‬‬
‫‪Kimpton Pub: Philadelphia.‬‬
‫‪7. B.K Sharma. (2011) Industtrial Chemistry. India: Pub Gold‬‬
‫‪house.‬‬

‫‪98‬‬
 ‫مفردات مضمون درسی روش تحقیق و ریسرچ‬
‫لیسانس‬ ‫مقطع تحصیلی‬
‫نام موسسه تحصیلی ‪:‬‬
‫پوهنځی ‪:‬‬
‫کیمیا‬ ‫دیپارتمنت ‪:‬‬
‫روش تحقیق‬ ‫عنوان مضمون ‪:‬‬
‫پوهنتون شمول‬ ‫کتگوری مضمون ‪:‬‬
‫‪Ed. Ch. 07. 47‬‬ ‫کود نمبر مضمون ‪:‬‬
‫‪2‬‬ ‫تعداد کریدت ‪:‬‬
‫هفتم‬ ‫سمستر مربوطه‪:‬‬
‫ندارد‬ ‫مضامین پیش نیاز ‪:‬‬

‫معلومات عمومی در بارۀ مضمون‬

‫مضمون تحقیق یکی از مضامین اساسی و اختصاصی رشته کیمیا بوده که در سمستر هفتم برای محصلین رشته کیمیا تدریس‬
‫میگردد این کورس شامل ‪ 32‬ساعت که ‪ 16‬ساعت نظری آن و ‪ 16‬ساعت آن سمینار‪ ،‬سیرعلمی و پروژه می باشد‪.‬‬

‫در تحصیالت عالی ریسرج و تحقیق مرکز فعالیتهای اکادمیک پنداشته میشود؛ زیرا زمینه مساعد فراگیری دانش جدید‬
‫را فراهم مینماید‪ .‬برای این که این دانش جدید و مورد نیاز فراهم شود باید میتود و طرز العمل تحقیق یاد گرفته شود ؛‬
‫بناٌ در نصاب پوهنتون‪ ،‬یک مضمون تحت عنوان روش تحقیق گنجانیده شده است‪.‬‬
‫اهداف آموزشی‬
‫محصالن در پایان سمستر قادرخواهند شدکه مفهوم تحقیق را دانسته وپیرامون انواع آن معلومات الزمی کسب نمایند‪.‬‬
‫محصالن پس از سپری نمودن موفقانه ی این کورس ظرفیت پیدایش منابع تحقیق و کاربرد از اشکال منابع تحقیق را پیدا‬
‫مینمایند‪ .‬فراگیری پالن کاری نوشتن مونوگراف و تحریر درست منابع و مآخذ مختلف از جمله ای اهداف ویژه ی این‬
‫مضمون اند‪.‬‬
‫روش و میتود تدریس‬
‫در تدریس مضمون روش تحقیق از میتود های لفظی ‪ ،‬نظری و عملی و روشهای لکچر ‪ ،‬سوال وجواب ‪ ،‬کار گروپی‪ ،‬کار‬
‫عملی‪ ، ،‬سیمینارو‪ ...‬استفاده به عمل می آید‪.‬‬
‫مطالب علمی را با استفاده از کتب معتبر علمی موجود دررابطه به روش تحقیق در کتابخانه‪ ،‬منابع انترنتی و‬
‫سایر منابع دیگرجستجو نما یند ‪.‬‬
‫نحوه ارزیابی محصل‬
‫فیصدی سهم گیری در فعالیت های صنفی (پروسه آموزش و تدریس)‪%10‬‬
‫فیصدی فعالیت های انفرادی و گروپی (کار عملی) ‪%10‬‬
‫فیصدی امتحان وسط سمستر ‪%20‬‬
‫فیصدی امتحان نهایی‪%60‬‬

‫‪99‬‬
 ‫جدول نقشه مفهومی نتایج متوقعه مضمون (روش تحقیق و ریسیرچ) رشته کیمیا‬

‫نتایج متوقعه دیپارتمنت کیمیا‬

‫‪.4‬تربیه معلمین مسلکی و تخصصی در رشته کیمیا‪.‬‬

‫تکنالوژی‪.‬‬

‫نوع گرایشات تبعیضی باشند‪.‬‬

‫نوین تعلیم و تربیه باشد‪.‬‬
‫‪ .6‬فارغان رشته کیمیا توانایی و ظرفیت رقابت نمودن با‬

‫‪.5‬فارغان کیمیا توانایی تحلیل و تجزیه مواد کیمیاوی را داشته‬

‫باشند تاقادر به انجام کارهای عملی شوند‪.‬‬

‫‪.3‬کسب دانش و مهارت های علم کیمیا که پاسخگوی نظام‬

‫‪.2‬شناخت مبانی علم کیمیا و کاربرد آن در بخش ساینس و‬

‫‪.1‬فارغان کیمیا افراد با روحیه اسالمی و ملی‪ ،‬عاری از هر‬

‫همتاهای خود در کشور های منطقه را داشته باشند‪.‬‬

‫نتایج متوقعه مضمون‬

‫شماره‬
‫(روش تحقیق و ریسیرچ)‬

‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬

‫محصالن معلومات همه جانبه در مورد روش‬

‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬
‫های تحقیق و اهیت آن حاصل نمایند‪.‬‬
‫محصالن موضوع تحقیق‪ ،‬سواالت تحقیق‪ ،‬اهداف‬
‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫تحقیق و فهرست عناوین را درک‪ ،‬تحلیل و تجزیه‬ ‫‪2‬‬
‫کرده بتوانند‪.‬‬
‫محصالن مناقشه‪ ،‬نتیجه گیری‪ ،‬خالصه و روش‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫های نوشتن منابع را درک نموده‪ ،‬تجزیه و تحلیل‬ ‫‪3‬‬
‫کرده بتوانند‪.‬‬
‫محصالن موضوع مونوگراف خویش را مطابق به‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪4‬‬
‫معیار های روش تحقیق انجام دهند‪.‬‬
‫محصالن از منابع بصورت درست در تحقیقات‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪5‬‬
‫خویش بصورت عملی استفاده کرده بتوانند‪.‬‬
‫‪2.6‬‬ ‫‪2.6‬‬ ‫‪2.8‬‬ ‫‪2.6‬‬ ‫‪2.8‬‬ ‫‪2.6‬‬ ‫مجموعه‬
‫‪2.66‬‬
‫‪ =3‬اعظمی ترین اشتراک‬ ‫‪ =2‬اشتراک متوسط‬ ‫‪ =1‬کمترین اشتراک‬

‫مفردات و پالن درسی مضمون روش تحقیق و ریسرچ برای سمسترهفتم‬

‫تعدادساعات درسی‬
‫نظری‬ ‫محتوا‬ ‫هفته‬
‫در هفته‬
‫‪100‬‬
 ‫‪ -‬معرفی کورس‪.‬‬
‫‪ -‬مفردات درس‪.‬‬
‫‪ -‬ارزیابی دانش قبلی محصالن در مورد‬
‫نظری‬
‫‪2‬‬ ‫تحقیق‪.‬‬ ‫هفته اول‬
‫‪ -‬بحث عمومی در مورد تحقیق‪.‬‬
‫‪ -‬صحبت در مورد تاریخچۀ تحقیق در‬
‫افغانستان‪.‬‬
‫مقدمه ‪ ،‬تعریف تحقیق ‪ ،‬انواع تحقیق‬
‫نظری‬ ‫‪ -‬تحقیق کتابخانه یی‪.‬‬
‫‪2‬‬ ‫هفته دوم‬
‫‪ -‬تحقیق ساحوی‪.‬‬

‫معرفی روشهای تحقیق‪:‬‬

‫‪ .1‬روش کمی وانواع آن‪.‬‬
‫‪ .2‬روش کیفی وانواع آن‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫‪ .3‬روش کمی‪ -‬کیفی‪.‬‬ ‫هفته سوم‬
‫مشخصات کلیدی روش کمی‪.‬‬
‫مشخصات کلیدی روش کیفی‪.‬‬

‫معرفی منابع تحقیق وچگونگی استفاده از‬

‫آن‪:‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫‪ .1‬منابع داخلی‪.‬‬ ‫هفته چهارم‬
‫‪. .2‬منابع خارجی‪.‬‬
‫‪. .3‬منابع الکترونیکی ‪.‬‬
‫اشکال استفاده از منابع‬
‫‪ .1‬نقل قول مستقیم‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته پنجم‬
‫‪ .2‬نقل قول غیر مستقیم‪.‬‬
‫‪ .3‬خالصه سازی‪.‬‬
‫‪ -‬چگونه گی مآخذ نویسی از منابع‬
‫نظری‬ ‫مختلف‪.‬‬
‫‪2‬‬ ‫هفته ششم‬
‫‪ -‬طرز نشان دادن مآخذ در داخل متن‬
‫معرفی روش ‪ APA‬در ماخذ نویسی‪.‬‬
‫معرفی ‪:‬‬
‫‪ -‬تفکر انتقادی و فرق آن با انتقاد‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته هفتم‬
‫‪ -‬در نظرگرفتن مسایل اخالقی در‬
‫تحقیق‪.‬‬

‫‪101‬‬
 ‫فرق میان‪:‬‬
‫‪ -‬پایان نامۀ دورۀ لیسانس‪،‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته هشتم‬
‫‪ -‬تیزس ماستری‪.‬‬
‫‪ -‬رسالۀ دوکتورا‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫امتحان‪%20‬‬ ‫هفته نهم‬
‫معرفی پالن کار برای نوشتن رسالۀ تحقیقی‬
‫‪ -‬رهنمایی در موردطرز تعین عنوان‪،‬‬
‫‪ -‬رهنمایی برای دریافت منابع‪،‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته دهم‬
‫‪ -‬ساختن فهرست مطالب‪ ،‬جمع آوری مواد‬
‫براساس عناوین عمده ‪،‬‬
‫نوشتن مسوده های اول ‪،‬دوم‪ ،‬سوم و نهایی‪.‬‬
‫‪ -‬اهمیت جدول زمانی برای تهیۀ یک رسالۀ‬
‫تحقیقی (پایان نامۀ دورۀ لیسانس)‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته یاز دهم‬
‫‪ -‬فارمت یا شکل پایان نامۀ دورۀ لیسانس‪.‬‬
‫‪ -‬صفحات مستقل و غیر مستقل در مونوگراف‪.‬‬

‫توضیحات در بارۀ‬
‫‪ -‬برخی از شکلیات عمومی ( از نظر سایز خط ‪،‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته دوازدهم‬
‫حاشیۀ صفحه‪ ،‬سایز عناوین اصلی و فرعی‪.‬‬
‫‪ -‬رهنمود ساختن فهرست مراجع‪.‬‬

‫نظری‬ ‫‪ -‬جمعبندی درسهای سمستر و رسیده گی به‬ ‫هفته سیزدهم‬

‫‪2‬‬ ‫مشکالت درسی محصالن‬
‫‪ -‬ارایۀ وظایف خانه گی محصالن‬

‫نظری‬ ‫کنفرانس محصالن‬ ‫هفته چهاردهم‬

‫نظری‬ ‫کنفرانس محصالن‬ ‫هفته پانزدهم‬

‫نظری‬ ‫کنفرانس محصالن‬ ‫هفته شانزدهم‬

‫مآخذ‬
‫مرکز تحصیالت ماستری‪ . )1388(.‬مواد مطالعاتی کورس تحقیق تطبیقی‪ .‬کابل ‪ .‬پوهنتون تعلیم و تربیۀ کابل‬ ‫‪.1‬‬
‫شریفی‪ ،‬محمد شفیع‪ ، 1389 ( .‬میزان) ‪ .‬لکچر نوت رهنمود تهیۀ گزارش پروژۀ دیزاین‪ .‬کابل‪ :‬پوهنحی انجینیری‬ ‫‪.2‬‬
‫پوهنتون کابل‪.‬‬

‫‪102‬‬
 ‫مفردات مضمون درسی میتود تدریس کیمیا‬
‫لیسانس‬ ‫مقطع تحصیلی‬
‫نام موسسه تحصیلی ‪:‬‬
‫پوهنځی ‪:‬‬
‫کیمیا‬ ‫دیپارتمنت ‪:‬‬
‫میتود تدریس کیمیا‬ ‫عنوان مضمون ‪:‬‬
‫اختصاصی‬ ‫کتگوری مضمون ‪:‬‬
‫‪Ed. Ch. 06. 37‬‬ ‫کود نمبر مضمون ‪:‬‬
‫‪4‬‬ ‫تعداد کریدت ‪:‬‬
‫ششم‬ ‫سمستر مربوطه‪:‬‬
‫ندارد‬ ‫مضامین پیش نیاز ‪:‬‬

‫شرح مختصر مضمون‬

‫میتودتدریس کیمیا از جمله یی مضامینی اختصاصی در دیپارتمنت کیمیا بوده که در سمستر ششم صنف سوم در طی‬
‫(‪ )4‬ساعت درسی در هفته و ‪ 64‬ساعت در ‪ 16‬هفته تدریس می شود که ‪ 60‬ساعت نظری و ‪ 4‬ساعت سمینار‪ ،‬سیرعلمی‬
‫در این سمستر تدریس میگردد‪.‬‬
‫اهداف آموزشی‬
‫‪ -1‬اهداف در زمینه دانش‪ :‬محصالن در ختم این کورس‪ :‬نسبت به میتود تدریس کیمیا آگاه میشوند‪ .‬ایشان می‬
‫کوشند با درنظرداشت موضوع واستعداد شاگردان ‪ ٬‬موضوعات ومفاهیم مرتبط به درس‪ ،‬میتود تدریس آن را‬
‫انتخاب نمایند‪.‬‬
‫روش و میتود تدریس‬
‫ارایه لکچر طبق پالن‪ ،‬توضیح‪ ،‬مباحثه‪ ،‬کار های گرو پی‪ ،‬پروژه های صنفی‪ ،‬کنفرانس محصالن و ابراز نظریات و تبادل‬
‫افکار در رابطه به انتخاب میتود با درنظرداشت موضوع درس ‪.‬‬
‫نحوه ارزیابی‬
‫فیصدی چهارم گیری در فعالیت های صنفی (پروسه آموزش و تدریس)‪%10:‬‬
‫فیصدی فعالیت های انفرادی و گروپی (کار عملی)‪%10 :‬‬
‫فیصدی امتحان وسط سمستر‪%20 :‬‬
‫فیصدی امتحان نهایی‪%60 :‬‬

‫‪103‬‬
 ‫جدول نقشه مفهومی نتایج متوقعه مضموند (میتود تدریس کیمیا) رشته کیمیا‬

‫نتایج متوقعه دیپارتمنت کیمیا‬

‫‪.4‬تربیه معلمین مسلکی و تخصصی در رشته کیمیا‪.‬‬

‫تکنالوژی‪.‬‬

‫نوع گرایشات تبعیضی باشند‪.‬‬

‫نوین تعلیم و تربیه باشد‪.‬‬
‫‪ .6‬فارغان رشته کیمیا توانایی و ظرفیت رقابت نمودن با‬

‫‪.5‬فارغان کیمیا توانایی تحلیل و تجزیه مواد کیمیاوی را داشته‬

‫باشند تاقادر به انجام کارهای عملی شوند‪.‬‬

‫‪.3‬کسب دانش و مهارت های علم کیمیا که پاسخگوی نظام‬

‫‪.2‬شناخت مبانی علم کیمیا و کاربرد آن در بخش ساینس و‬

‫‪.1‬فارغان کیمیا افراد با روحیه اسالمی و ملی‪ ،‬عاری از هر‬

‫همتاهای خود در کشور های منطقه را داشته باشند‪.‬‬

‫نتایج متوقعه مضمون‬

‫شماره‬
‫(میتود تدریس کیمیا)‬

‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬

‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫دانستن انواع میتودهای تدریس کیمیا‬ ‫‪1‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫درک اهمیت میتود تدریس کیمیا‬ ‫‪2‬‬
‫به کار گیری درست و عملی میتود تدریس در‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬
‫پروسه تدریس‬
‫دانستن میتود اختصاصی تدریس برای هر‬
‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬
‫مضمون جداگانه‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫استفاده از میتود شاگرد محوری‬ ‫‪5‬‬
‫‪2.6‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2.6‬‬ ‫‪2.6‬‬ ‫‪2.8‬‬ ‫‪2.6‬‬ ‫مجموعه‬
‫‪2.7‬‬ ‫اوسط مجموعه عمومی‬

‫‪ =3‬اعظمی ترین اشتراک‬ ‫‪ =2‬اشتراک متوسط‬ ‫‪ =1‬کمترین اشتراک‬

‫‪104‬‬
 ‫مفردات و پالن درسی برای سمستر ششم‬
‫تعداد ساعات درسی‬
‫نظری‬ ‫محتوا‬ ‫هفته‬
‫در هفته‬
‫معرفی کورس پالسی ومفردات‪.‬‬
‫سنجش تشخیصی از معلومات قبلی محصالن در رابطه به‬
‫نظری‬ ‫‪4‬‬ ‫میتود تدریس کیمیا واهداف آن ‪ ٬‬اهمیت ضرورت میتود‬ ‫هفته اول‬
‫تدریس کیمیا‪.‬‬
‫تعریف تدریس وعوامل یا اصل الزم وضروری در تدریس‪.‬‬
‫انتخاب روش تدریس مناسب‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪4‬‬ ‫تحول در روشهای تدریس‪.‬‬ ‫هفته دوم‬
‫روش فعال وغیرفعال‪.‬‬
‫هدف وضرورت تدریس مضمون میتودتدریس‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪4‬‬ ‫هفته سوم‬
‫عناصر تشکیل دهنده تدریس‪.‬‬
‫مسایل میتود تدریس‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪4‬‬ ‫هفته چهارم‬
‫موقعیت میتود تدریس کیمیا در سیستم مضامین درسی‪.‬‬
‫محتویات وساختمان کورس کیمیا در مکاتب‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪4‬‬ ‫الکوی عمومی تدریس وانواع روشهای تدریس‪.‬‬ ‫هفته پنجم‬
‫کنفرانس محصالن‪.‬‬
‫آماده گی معلم به درس‬
‫نظری‬ ‫‪4‬‬ ‫سیرعلمی درکیمیا‪.‬‬ ‫هفته ششم‬
‫کنفرانس محصالن‪.‬‬
‫کارهای خارج ازصنف در مضمون کیمیا در مکاتب‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪4‬‬ ‫هفته هفتم‬
‫کنفرانس محصالن‪.‬‬
‫لسان کیمیاوی‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪4‬‬ ‫هفته هشتم‬
‫کنفرانس محصالن‪.‬‬
‫امتحان ‪ %20‬و در ساعت بعد ‪ ،‬میتودتدرسی کیمیای‬
‫نظری‬ ‫‪4‬‬ ‫هفته نهم‬
‫عضوی‪.‬‬
‫انتخاب کالسهای مرکبات عضوی برای مطالعه در مکاتب‬
‫وانتخاب مواد برای تعیین وتشخیص کالس های اساسی‬
‫نظری‬ ‫‪4‬‬ ‫هفته دهم‬
‫مرکبات‪.‬‬
‫کنفرانس محصالن‪.‬‬
‫محتویات تیوریک کورس‪ ʻ‬ساختمان مضمون درسی‪.‬‬ ‫هفته یازدهم‬
‫نظری‬ ‫‪4‬‬ ‫تیوری ساختمان کیمیاوی‪.‬‬
‫کنفرانس محصالن‪.‬‬
‫استفاده تصورات فضایی برای توضیح طبیعت وخواص مواد‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪4‬‬ ‫عضوی (انکشاف مفاهیم ستریوشیمی)‪.‬‬ ‫هفته دوازدهم‬
‫کنفرانس محصالن‪.‬‬
‫انکشاف مفاهیم رادیکالهای هایدروکاربنی‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪4‬‬ ‫هفته سیزدهم‬
‫کنفرانس محصالن‪.‬‬

‫‪105‬‬
 ‫میتودتدریس هایدروکاربنهای مشبوع‪.‬‬
‫خواص کیمیاوی میتان‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪4‬‬ ‫هفته چهاردهم‬
‫سلسله هومولوگ هایدروکاربنهای مشبوع‪.‬‬
‫کنفرانس محصالن‪.‬‬
‫انکشاف مفاهیم ایزومیر‪.‬‬
‫خواص کیمیاوی ایتلین‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪4‬‬ ‫میکانیزم تعامالت ترکیبی‪.‬‬ ‫هفته پانزدهم‬
‫سلسله هومولوگ ایتلین‪.‬‬
‫کنفرانس محصالن‪.‬‬
‫هایدروکاربنهای اروماتیکی‪.‬‬
‫ساختمان الکترونی بنزول‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪4‬‬ ‫الکولها وفینولها‪.‬‬ ‫هفته شانزدهم‬
‫سلسله هومولوژیک الکولهای مشبوع یک قیمته‪.‬‬
‫کنفرانس محصالن‪.‬‬
‫ماخذ‬
‫مصمم‪ ،‬سردار محمد‪.)1393(.‬میتوتد تدریس کیمیا‪.‬کابل‪ :‬جهان اسالم‪.‬‬

‫‪106‬‬
 ‫مفردات مضمون درسی کیمیای کامپلکس‬
‫لیسانس‬ ‫مقطع تحصیلی‬
‫نام موسسه تحصیلی ‪:‬‬
‫پوهنځی ‪:‬‬
‫کیمیا‬ ‫دیپارتمنت ‪:‬‬
‫کیمیای کامپلکس‬ ‫عنوان مضمون ‪:‬‬
‫اختصاصی‬ ‫کتگوری مضمون ‪:‬‬
‫‪Ed. Ch. 04. 29‬‬ ‫کود نمبر مضمون ‪:‬‬
‫‪2‬‬ ‫تعداد کریدت ‪:‬‬
‫چهارم‬ ‫سمستر مربوطه‪:‬‬
‫ندارد‬ ‫مضامین پیش نیاز ‪:‬‬

‫معلومات عمومی در مورد مضمون‬

‫مضمون رادیو شیمی یکی از مضامین اساسی و اختصاصی رشته کیمیا بوده که در سمستر چهارم برای محصلین رشته کیمیا‬
‫تدریس میگردد این کورس شامل ‪ 32‬ساعت نظری و ‪ 2‬ساعت سمینار‪،‬سیرعلمی وپروژه می باشد‪.‬‬

‫با تدریس این مضمون‪ ،‬محصالن با کامپلکس های تمام عناصر سیستم دوره یی ‪،‬خصوصیات عمده این کامپلکس ها ‪،‬‬
‫طریق استحصال ‪ ،‬کاربرد آنها در عرصه صنعتی ‪ ،‬حیاتی ‪ ،‬طبی ‪ ،‬زراعت ‪ ،‬انرژی ‪ .... ،‬آشنایی حاصل نموده و از آموزش آن‬
‫در زنده گی مستفید خواهند شد‪.‬‬
‫اهمیت وضرورت‬
‫تدریس این مضمون دارای اهمیت فوق العاده میباشد‪ .‬زیرا با اکثریت ترکیبات کامپلکس آشنایی پیدا نموده و از‬
‫دانش آنها برای تولید انواع کود های کیمیاوی‪ -‬زراعتی‪،‬انواع ادویه ها همچنان در صنعت و سایر ساحات استفاده‬
‫کرده میتوانند‪ .‬از سوی دیگر محصالن منابع غذائی آنرا شناخته واز آن در زنده گی روزمره استفاده نمایند‪.‬‬
‫اهداف مضمون‬
‫اهداف در زمینه دانش( در مورد عناصر کامپلکس ساز )‬ ‫‪-‬‬
‫اهداف در زمینه مهارت ها قادر به ‪:‬‬ ‫‪-‬‬
‫مقایسه آرایش الکترونی عناصر کامپلکس ساز ؛‬ ‫‪‬‬
‫قادر به بیان نمبر اتومی عناصر کامپلکس ساز؛‬ ‫‪‬‬
‫قادربه مقایسه خواص عناصر کامپلکس ساز؛‬ ‫‪‬‬
‫قادر به استفاده در زنده گی روز مره از خواص ترکیبات کامپلکس؛‬ ‫‪‬‬
‫قادر به بیان اهمیت کامپلکس ها؛‬ ‫‪‬‬
‫قادر به استحصال ترکیبات کامپلکس باشند ‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫روش میتود تدریس‬
‫این مضمون توسط روش‪ ،‬آموزش محور ‪ ،‬لکچر ‪ ،‬کار های مشاهداتی ‪ ،‬تجارب عملی توسط خود محصالن ‪ ،‬دروس‬
‫سیمناری پیش برده خواهد شد‪.‬‬

‫‪107‬‬
 ‫نحوه ارزیابی محصل‬
‫‪ -‬فعالیت صنفی‬
‫‪ -‬سمینار در داخل صنف‬
‫‪ -‬مباحثه و مناقشه‬
‫‪ -‬سوال و جواب از محصل و مروری به درس گذشته‬
‫‪ -‬چگونگی ارائه نظریات‬
‫‪ -‬سهم گیری در فعالیت های گروپی‬
‫‪ ‬فیصدی سهم گیری در فعالیت های صنفی ( پروسه آموزشی و تدریس)‪10٪‬‬
‫‪ ‬فیصدی پروژه های صنفی ( کارخانگی)‪20٪‬‬
‫‪ ‬فیصدی فعالیت های انفرادی و گروپی ( کادر علمی)‪10٪‬‬
‫‪ ‬فیصدی امتحان وسط سمستر‪20٪‬‬
‫‪ ‬فیصدی امتحان نهایی‪30٪‬‬
‫نوعیت سواالت‬
‫تشریحی ‪ ،‬انتخابی‪ ،‬چارجوابه‪ ،‬صحیح وغلط ‪،‬تکمیلی ‪ ،‬خانه خالی ‪ ،‬مقابلوی یا مقایسوی ‪ ،‬جواب کوتاه ‪ ،‬تحلیلی‪،‬‬
‫تعریف ها واصطالحات ‪.‬‬

‫‪108‬‬
 ‫جدول نقشه مفهومی نتایج متوقعه مضمونی (کیمیای کامپلکس) رشته کیمیا‬

‫نتایج متوقعه دیپارتمنت کیمیا‬

‫‪.4‬تربیه معلمین مسلکی و تخصصی در رشته کیمیا‪.‬‬

‫تکنالوژی‪.‬‬
‫باشند تاقادر به انجام کارهای عملی شوند‪.‬‬

‫نوع گرایشات تبعیضی باشند‪.‬‬

‫نوین تعلیم و تربیه باشد‪.‬‬
‫‪ .6‬فارغان رشته کیمیا توانایی و ظرفیت رقابت نمودن با‬

‫‪.5‬فارغان کیمیا توانایی تحلیل و تجزیه مواد کیمیاوی را داشته‬

‫‪.3‬کسب دانش و مهارت های علم کیمیا که پاسخگوی نظام‬

‫‪.2‬شناخت مبانی علم کیمیا و کاربرد آن در بخش ساینس و‬

‫‪.1‬فارغان کیمیا افراد با روحیه اسالمی و ملی‪ ،‬عاری از هر‬

‫همتاهای خود در کشور های منطقه را داشته باشند‪.‬‬

‫نتایج متوقعه مضمون‬

‫شماره‬
‫(کیمیای کمپلکس)‬

‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬

‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫کسب دانش در مورد عناصر کمپلکس ساز‪.‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫قادر به مقایسه خواص عناصر کمپلکس ساز‪.‬‬ ‫‪2‬‬
‫در موارد استفاده مرکبات کمپلکس در زندگی‬
‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
‫روزمره‪.‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫درک اهمیت مرکبات کمپلکس‪.‬‬ ‫‪4‬‬
‫کسب دانش در مورد طریقه های استحصال‬
‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪5‬‬
‫مرکبات کمپلیکس‪.‬‬
‫‪2.6‬‬ ‫‪2.6‬‬ ‫‪2.6‬‬ ‫‪2.8‬‬ ‫‪2.8‬‬ ‫‪2.6‬‬ ‫مجموعه‬
‫‪2.66‬‬ ‫اوسط مجموعه عمومی‬

‫‪ =3‬اعظمی ترین اشتراک‬ ‫‪ =2‬اشتراک متوسط‬ ‫‪ =1‬کمترین اشتراک‬

‫مفردات و پالن درسی برای سمستر ششم‬
‫تعداد کریدت ها در‬
‫نظری ‪ /‬عملی‬ ‫عناوین اصلی و فرعی‬ ‫هفته ها‬
‫هفته‬

‫تاریخچه ونظریه ورنر‬

‫ترکیب های کوردیناسیون ( عدد های کوردیناسیون )‬
‫‪ ‬عدد کواردنیشن ‪2‬‬
‫هفته اول‬

‫نظری‬ ‫‪3‬‬
‫‪ ‬عدد کواردنیشن ‪3‬‬
‫‪ ‬عدد کواردنیشن ‪3‬‬
‫‪ ‬عدد کواردنیشن ‪.3‬‬

‫‪109‬‬
 ‫عدد کواردنیشن ‪5‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬

‫هفته دوم‬
‫عدد کواردنیشن ‪6‬‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬
‫عدد کواردنیشن ‪7‬‬ ‫‪‬‬
‫عدد کواردنیشن ‪.8‬‬ ‫‪‬‬

‫مبحث های نوین در کیمیای غیر غضوی‬

‫‪ ‬توسعه تاریخی و روش های متداول سیر در‬
‫کیمیای عضوی – فلزی‬
‫‪ ‬تعیین حدود و طبقه بندی ترکیب های عضوی –‬
‫فلزی‬

‫هفته سوم‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬
‫‪ ‬انرژی قطبیت و تعامالت رابطه ‪M-C‬‬
‫‪ ‬روش های تهیه ترکیب های عضوی – فلزی گروپ‬
‫های اصلی‬
‫‪ ‬ترکیب های عضوی‪ -‬فلزی عناصر واسطه ( انتقالی‬
‫)‬
‫‪ ‬لیگاند های دهنده 𝜎‪.‬‬
‫لیگاند های پذیرنده ی 𝜋 دهنده 𝜎‬ ‫‪‬‬
‫رابطه داتیف‬ ‫‪‬‬
‫روابط فلز – فلز و کالستر های اتمی فلز های‬ ‫‪‬‬

‫هفته چهارم‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫واسطه‬
‫ترکیب های قطبی و کالستر ها‬ ‫‪‬‬
‫ترکیبات های کالستر ( خوشه یی ) فلزی‬ ‫‪‬‬
‫کامپلکس های فلزی فولرن‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫کامپلکس های فلزی – کاربن‬ ‫‪‬‬
‫کاربن ها‬ ‫‪‬‬
‫هفته پنجم‬

‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫کامپلکس های کاربنی فلز های واسطه‬ ‫‪‬‬

‫کامپلکس های کاربین‬ ‫‪‬‬
‫درون پویایی ( انعطاف پذیری )‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫ترکیب های کوردیناسیون ( کلیات ونامگذاری )‬
‫‪ ‬کاربونیل های فلزی ( فلز – کاربونیل ها )‬
‫هفته ششم‬

‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫‪ ‬نایتروزیل های فلزی‬

‫‪ ‬کامپلکس های فلزی شامل لیگاند های هم‬
‫الکترون با ‪.CO‬‬

‫‪110‬‬
 ‫هفته هفتم‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫‪ ‬ترکیب های عضوی – فلزی دیگر‬
‫‪ ‬بررسی لیگاند ها‬
‫‪ ‬نامگذاری کامپلکس های غیر عضوی‬
‫‪ ‬عدد کواردنیشن ‪9‬‬

‫هفته هشتم‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫‪ ‬عدد کواردنیشن ‪9‬‬
‫‪ ‬عدد کواردنیشن ‪.10‬‬

‫‪ ‬عدد کواردنیشن ‪11‬‬

‫هفته نهم‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫‪ ‬عدد کواردنیشن ‪.12‬‬

‫نظری‬ ‫ترکیب های کوردیناسیون ( ایزومیری )‬

‫هفته دهم‬
‫‪3‬‬ ‫ایزومیری ساختاری ‪:‬‬
‫الف – ایزومیری هیدراتشن‪.‬‬
‫ب – ایزومیری آیونایزیشن‪.‬‬
‫ج – ایزومیری لیگاند‪.‬‬
‫د – ایزومیری کوردیناسیون‪.‬‬

‫هفته یازدهم‬
‫نظری‬ ‫ه – ایزومیری اتصالی‪.‬‬
‫‪3‬‬ ‫و – ایزومیری محل کوردیناسیون ‪.‬‬

‫ز – ایزومیری واالنس‪.‬‬

‫هفته دوازدهم‬
‫ح – ایزومیری کنفورماسیون ( صورت بندی )‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫ط – ایزومیری پولیمریزیشن‪.‬‬

‫ایزومیری فضایی‪:‬‬
‫الف – ایزومیری هندسی ‪.‬‬
‫هفته سیزدهم‬

‫نظری‬
‫ب – ایزومیری نوری ‪.‬‬
‫‪3‬‬
‫ایزومیری های فضایی ‪ :‬روش بیلر (‪.)Beryl‬‬
‫تعداد ایزومیر های فضایی‪.‬‬

‫‪111‬‬
 ‫خواص مقناطیسی کامپلکس های فلزی‬
‫‪ ‬کلیات‪.‬‬
‫‪ ‬اهمیت مقناطیس در کیمیای فلز های انتقالی(‬

‫هفته چهاردهم‬
‫واسطه)‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫‪ ‬مقناطیس پذیری‪.‬‬
‫‪ ‬جفت شدن اسپین – اوربیت‪.‬‬
‫‪ ‬فیرومقناطیس وانتی فرومقناطیس‪.‬‬
‫‪ ‬اندازه گیری تاثیر پذیری مقناطیسی و مومنت‬
‫مقناطیسی‪.‬‬
‫نظریه های تشکیل رابطه در کامپلکس های فلزی‬ ‫‪‬‬
‫نشریه رابطه والنسی (‪.)VBT‬‬ ‫‪‬‬
‫نظریه میدان بلور )‪.(CFT‬‬ ‫‪‬‬

‫هفته پانزدهم‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫اثر یال – تلر در کامپلکس های فلزات انتقالی‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫شواهد تجربی شکافتگی اربیتال های ‪ d‬فلزات انتقالی‬ ‫‪‬‬
‫و ثبات میدان بلور ‪.‬‬
‫کمبودی های نظریهی میدان بلور‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫نظریه اربیتال مالیکولی‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ ‬حل مشکالت محصالن‪.‬‬

‫هفته شانزدهم‬
‫‪ ‬امتحان فاینل‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬

‫مآخذ‬
‫تهران‪ :‬انتشارات جهاد دانشگاهی‪.‬‬ ‫‪ -1‬آقابزرگ ‪ ،‬حسین ‪ .(1383).‬شیمی معدنی ‪2‬‬
‫‪ -2‬آقا بزرگ‪ ،‬حسین‪ . )1383(.‬شیمی معدنی ‪ 2‬تهران‪ :‬دانشگاه تربیت معلم‪.‬‬
‫‪ -3‬آقا بزرگ‪ ،‬حسین‪. )1382(.‬شیمی معدنی ‪ 1‬تهران‪ :‬دانشگاه تربیت معلم‪.‬‬
‫‪ -4‬بهشتی ‪،‬عزیزاله ‪ . (1387) .‬شیمی معدنی ‪ 1‬تهران ‪ :‬انتشارات دانشگاه شهید چمبران‬
‫‪ -5‬بهشتی ‪،‬عزیزاله‪ .)1388( .‬شیمی معدنی ‪2‬تهران ‪ :‬انتشارات دانشگاه شهید چمبران‬
‫)‪6-McMurry,Fay.JOHN E.(2008‬‬ ‫‪Chemistry. Cornell University .Pearson Prentice Hall.‬‬
‫‪United Stated of America.‬‬

‫‪112‬‬
 ‫مفردات مضمون تدریس آموزی‬
‫لیسانس‬ ‫مقطع تحصیلی‬
‫نام موسسه تحصیلی ‪:‬‬
‫پوهنځی ‪:‬‬
‫کیمیا‬ ‫دیپارتمنت ‪:‬‬
‫تدریس آموزی‬ ‫عنوان مضمون ‪:‬‬
‫مسلکی‬ ‫کتگوری مضمون ‪:‬‬
‫‪Ed. Ch. 07. 12‬‬ ‫کود نمبر مضمون ‪:‬‬
‫‪4‬‬ ‫تعداد کریدت ‪:‬‬
‫هفتم‬ ‫سمستر مربوطه‪:‬‬
‫ندارد‬ ‫مضامین پیش نیاز ‪:‬‬

‫شرح مختصر مضمون‬

‫تدریس آموزی از جمله یی مضامین اختصاصی در دیپارتمنت کیمیا بوده و در سمستر هفتم طی (‪ )4‬ساعت درسی در‬
‫هفته و ‪ 64‬ساعت در ‪ 16‬هفته تدریس می شود که ‪ 24‬ساعت نظری و‪40‬ساعت عملی در این سمستر تدریس میگردد‪.‬‬
‫اهداف آموزشی‬
‫محصالن در ختم این کورس‪ :‬نسبت به محیط واقعی وشرایط آموزشی آگاه میشود‪ ٬‬در شناخت برنامه آموزشی با نیازها‬
‫واستعدادهای شاگردان می کوشند‪ ٬‬نسبت به اصطالحات ومفاهیم مرتبط با تدریس آموزی آگاهی پیدا مینمایند‪.‬‬
‫اهداف در زمینه مهارتها محصالن را قادر مینما ید تا‪ :‬دراتخاذ رویه های ابتکاری وانتخاب روشهای تدریس مهارت حاصل‬
‫نمایند‪ ٬‬دربرقراری ارتباط موثر ومفید با شاگردان توانایی حاصل نمایند‪ ٬‬در اداره صنف‪ ٬‬هدایت فعالیتهای شاگردان‪ ٬‬تدارک‬
‫وانتخاب مواد آموزشی مورد نیاز وبرقراری نظم وانظباط مهارت پیدا کنند‪.‬‬
‫روش و میتود تدریس‬
‫ارایه لکچر طبق پالن ‪،‬توضیح‪ ،‬مباحثه کار های گروپی ‪ ،‬پروژه های صنفی ‪،‬کنفرانس محصالن وابراز نظرها وتبادل افکار‬
‫در رابطه به موضوع درس‪ ٬‬حضورعملی در مکاتب وگذراندن مراحل مختلف تدریس آموزی ودر نهایت اجرای تدریس حقیقی‬
‫از سوی تدریس آموزان و کار های عملی در البراتوار ‪.‬‬
‫نحوه ارزیابی‬
‫فیصدی سهم گیری در فعالیت های صنفی (پروسه آموزش و تدریس) ‪%10‬‬
‫فیصدی پروژه های صنفی (کارخانگی) ‪%10‬‬
‫فیصدی فعالیت های انفرادی و گروپی (مایکروتیچنگ) ‪%10‬‬
‫فیصدی امتحان نهایی‪ :‬کتابچه مشاهده ‪ % 10‬و‪ %30‬درس های حقیقی‪ 30% ،‬امتحان نهایی‬

‫‪113‬‬
 ‫جدول نقشه مفهومی نتایج متوقعه مضموند (تدریس آموزی) رشته کیمیا‬

‫نتایج متوقعه دیپارتمنت کیمیا‬

‫‪.4‬تربیه معلمین مسلکی و تخصصی در رشته کیمیا‪.‬‬

‫تکنالوژی‪.‬‬

‫نوع گرایشات تبعیضی باشند‪.‬‬

‫نوین تعلیم و تربیه باشد‪.‬‬
‫‪ .6‬فارغان رشته کیمیا توانایی و ظرفیت رقابت نمودن با‬

‫‪.5‬فارغان کیمیا توانایی تحلیل و تجزیه مواد کیمیاوی را داشته‬

‫باشند تاقادر به انجام کارهای عملی شوند‪.‬‬

‫‪.3‬کسب دانش و مهارت های علم کیمیا که پاسخگوی نظام‬

‫‪.2‬شناخت مبانی علم کیمیا و کاربرد آن در بخش ساینس و‬

‫‪.1‬فارغان کیمیا افراد با روحیه اسالمی و ملی‪ ،‬عاری از هر‬

‫همتاهای خود در کشور های منطقه را داشته باشند‪.‬‬

‫شماره‬

‫نتایج متوقعه مضمون‬

‫(تدریس آموزی)‬
‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫دانستن انواع میتودهای تدریس کیمیا‬ ‫‪1‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫درک اهمیت میتود تدریس کیمیا‬ ‫‪2‬‬
‫به کار گیری درست و عملی میتود تدریس در‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬
‫پروسه تدریس‬
‫دانستن میتود اختصاصی تدریس برای هر‬
‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬
‫مضمون جداگانه‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫استفاده از میتود شاگرد محوری‬ ‫‪5‬‬
‫‪2.6‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2.6‬‬ ‫‪2.6‬‬ ‫‪2..8‬‬ ‫‪2.6‬‬ ‫مجموعه‬
‫‪2.7‬‬ ‫اوسط مجموعه عمومی‬

‫‪ =3‬اعظمی ترین اشتراک‬ ‫‪ =2‬اشتراک متوسط‬ ‫‪ =1‬کمترین اشتراک‬

‫‪114‬‬
 ‫مفردات و پالن درسی برای سمسترهفتم‬
‫تعداد ساعات درسی‬
‫نظری‬ ‫محتوا‬ ‫هفته‬
‫در هفته‬
‫معرفی کورس پالسی ومفردات‬
‫سنجش تشخیصی از معلومات قبلی محصالن در‬
‫نظری‬ ‫‪4‬‬ ‫هفته اول‬
‫رابطه به تدریس آموزی واهداف ‪ ٬‬اهمیت‬
‫وضرورت تدریس آموزی‬
‫معلم تجربوی ‪ ٬‬معلم همکار ؟‬
‫نظری‬ ‫‪4‬‬ ‫مکتب تجربوی ومکتب همکار چیست؟‬ ‫هفته دوم‬
‫ودیگر اصطالحات تدریس آموزی‬
‫مراحل تدریس آموزی‬
‫نظری‬ ‫‪4‬‬ ‫هفته سوم‬

‫وجایب ومکلفیتها و اقسام پالن درسی‬

‫نظری‬ ‫‪4‬‬ ‫هفته چهارم‬
‫مایکروتیچنگ چیست؟‬

‫مایکروتیچنگ (محصالن تدریس کوچک (‪۵‬‬

‫دقیقه الی ‪ ۱۰‬دقیقه) را به مرحله اجرا بگذارند‪).‬‬
‫نظری‬ ‫‪4‬‬ ‫هفته پنجم‬
‫مشکالت واشتباهات خود را با همکاری استاد‬
‫تشخیص وبرای تدریس آماده گی بگیرند‪.‬‬
‫مایکروتیچنگ (محصالن تدریس کوچک (‪۵‬‬
‫دقیقه الی ‪ ۱۰‬دقیقه) را به مرحله اجرا بگذارند‪).‬‬
‫نظری‬ ‫‪4‬‬ ‫هفته ششم‬
‫مشکالت واشتباهات خود را با همکاری استاد‬
‫تشخیص وبرای تدریس آماده گی بگیرند‪.‬‬
‫مایکروتیچنگ (محصالن تدریس کوچک (‪۵‬‬
‫دقیقه الی ‪ ۱۰‬دقیقه) را به مرحله اجرا بگذارند‪).‬‬
‫نظری‬ ‫‪4‬‬ ‫هفته هفتم‬
‫مشکالت واشتباهات خود را با همکاری استاد‬
‫تشخیص وبرای تدریس آماده گی بگیرند‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪4‬‬ ‫فعالیتهای عملی در مکاتب‬ ‫هفته هشتم‬
‫نظری‬ ‫‪4‬‬ ‫فعالیتهای عملی در مکاتب‬ ‫هفته نهم‬
‫فعالیتهای عملی در مکاتب( تدریس حقیقی‬
‫نظری‬ ‫‪4‬‬ ‫هفته دهم‬
‫ورفع مشکالت در هماهنگی با استاد راهنما)‬
‫فعالیتهای عملی در مکاتب(تکرار تدریس حقیقی‬
‫نظری‬ ‫‪4‬‬ ‫هفته یازدهم‬
‫ورفع مشکالت در هماهنگی با استاد راهنما)‬
‫فعالیتهای عملی در مکاتب(تکرار تدریس حقیقی‬
‫نظری‬ ‫‪4‬‬ ‫هفته دوازدهم‬
‫ورفع مشکالت در هماهنگی با استاد راهنما)‬
‫اجرای تدریس حقیقی در حضورداشت معلم‬
‫‪4‬‬ ‫هفته سیزدهم‬
‫نظری‬ ‫راهنما‪.‬‬
‫‪115‬‬
 ‫اجرای تدریس حقیقی در حضورداشت معلم‬
‫نظری‬ ‫‪4‬‬ ‫هفته چهاردهم‬
‫راهنما‪.‬‬

‫نظری‬ ‫اجرای تدریس حقیقی در حضورداشت معلم‬

‫‪4‬‬ ‫هفته پانزدهم‬
‫راهنما‪.‬‬

‫نظری‬ ‫‪4‬‬ ‫اختتامیه وارزیابی نهایی تدریس آموزی‪.‬‬ ‫هفته شانزدهم‬

‫ماخذ‬
‫قنبری‪،‬سید یاسین‪.)1392(.‬تدریس آموزی اختصاصی‪.‬کابل‪ :‬سعید‬

‫مفردات مضمون درسی کورس اختصاصی کیمیا‬

‫لیسانس‬ ‫مقطع تحصیلی‬

‫‪116‬‬
 ‫نام موسسه تحصیلی ‪:‬‬
‫پوهنځی ‪:‬‬
‫کیمیا‬ ‫دیپارتمنت ‪:‬‬
‫کورس اختصاصی کیما‬ ‫عنوان مضمون ‪:‬‬
‫اختصاصی‬ ‫کتگوری مضمون ‪:‬‬
‫‪Ed. Ch. 06. 38‬‬ ‫کود نمبر مضمون ‪:‬‬
‫‪2‬‬ ‫تعداد کریدت ‪:‬‬
‫ششم‬ ‫سمستر مربوطه‪:‬‬
‫ندارد‬ ‫مضامین پیش نیاز ‪:‬‬

‫معلومات عمومی در مورد مضمون‬

‫مضمون کورس اختصاصی کیمیا یکی از مضامین اساسی و اختصاصی رشته کیمیا بوده که برای محصلین رشته کیمیا تدریس‬
‫میگردد این کورس شامل ‪ 32‬ساعت نظری و‪ 2‬ساعت سمینار‪ ،‬سیرعلمی وپروژه می باشد‪ .‬کورس اختصاصی کیمیا ‪،‬کیمیای است‬
‫که در زندگی انسان ها از اهمیت خاصی برخودارمیباشد ؛ زیرا در تمام ساحات علم کیمیا سروکار قرار داشته و از مسایل‬
‫مهم هر بخش بطور مفصل بحث مینماید؛ مثالً ‪،‬توازن معادالت مغلق کیمیاوی ‪ ،‬ساختار فضائی مالیکول ها ‪،‬انواع روابط‬
‫کیمیاوی‪،‬میتود اربیتال های مالیکولی‪ ،‬میتود های فزیکی تحقیق در کیمیای غیرعضوی‪ ،‬سپکتروسکوپی‬
‫جذبی(‪ ،)absorption spectroscopy‬مکانیزم های تعامالت در کیمیای عضوی‪ ،‬میتود های رزونانسی ‪ ،‬نامگذاری‬
‫مرکبات غیرعضوی‪ ،‬مرکبات کامپلکس‪ ،‬تجزیه کیمیاوی و سایر مسایل بحث میکند‪.‬‬
‫اهداف مضمون‬
‫هدف در زمینه دانش پیرامون‪:‬‬
‫تعامالت ریدوکس و بیالنس آنها؛‬ ‫‪-‬‬
‫ساختار مالیکول ها ؛‬ ‫‪-‬‬
‫انواع روابط کیمیاوی؛‬ ‫‪-‬‬
‫انواع میتود های تحقیق در کیمیا‪.‬‬ ‫‪-‬‬

‫هدف در زمینه مهارت های ‪:‬‬

‫قابلیت توزین نمودن تعامالت کیمیاوی ؛‬ ‫‪-‬‬
‫شناخت ساختار های مالیکول ها ؛‬ ‫‪-‬‬
‫تفکیک نمودن وآشنائی با میکانیزم های تعامالت مرکبات عضوی ؛‬ ‫‪-‬‬
‫آشنائی و کسب مهارت پیرامون انواع تحقیقات کیمیاوی ؛‬ ‫‪-‬‬
‫آشنائی با انواع رابطه ها‪.‬‬ ‫‪-‬‬

‫روش تدریس‬

‫‪117‬‬
‫این مضمون توسط روش آموزش محور ‪ ،‬لکچر ‪ ،‬کار های ‪ ،‬مشاهداتی ‪ ،‬تجارب عملی توسط خود محصالن ‪ ،‬دروس‬
‫سیمناری پیش برده خواهد شد‪.‬‬
‫نحوه ارزیابی محصل‬
‫‪ -‬فعالیت صنفی‪.‬‬
‫‪ -‬سمینار در داخل صنف‪.‬‬
‫‪ -‬مباحثه و مناقشه‪.‬‬
‫‪ -‬سوال و جواب از محصل و مروری به درس گذشته‬
‫‪ -‬چگونه گی ارایه نظریات‬
‫‪ -‬سهم گیری در فعالیت های گروپی‬
‫‪ ‬فیصدی کارخانگی‪%10‬‬
‫‪ ‬فیصدی فعالیت های صنفی ‪%10‬‬
‫‪ ‬فیصدی امتحان وسط سمستر‪%20‬‬
‫‪ ‬فیصدی امتحان نهایی‪%60‬‬

‫جدول نقشه مفهومی نتایج متوقعه مضمون (کورس اختصاصی) رشته کیمیا‬

‫‪118‬‬
 ‫نتایج متوقعه دیپارتمنت کیمیا‬

‫‪.4‬تربیه معلمین مسلکی و تخصصی در رشته کیمیا‪.‬‬

‫همتاهای خود در کشور های منطقه را داشته باشند‪.‬‬

‫تکنالوژی‪.‬‬

‫نوع گرایشات تبعیضی باشند‪.‬‬

‫باشند تاقادر به انجام کارهای عملی شوند‪.‬‬

‫نوین تعلیم و تربیه باشد‪.‬‬

‫‪ .6‬فارغان رشته کیمیا توانایی و ظرفیت رقابت نمودن با‬

‫‪.5‬فارغان کیمیا توانایی تحلیل و تجزیه مواد کیمیاوی را داشته‬

‫‪.3‬کسب دانش و مهارت های علم کیمیا که پاسخگوی نظام‬

‫‪.2‬شناخت مبانی علم کیمیا و کاربرد آن در بخش ساینس و‬

‫‪.1‬فارغان کیمیا افراد با روحیه اسالمی و ملی‪ ،‬عاری از هر‬

‫شماره‬

‫نتایج متوقعه مضمون‬

‫(کورس اختصاصی)‬

‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬
‫محصالن در باره موضوعات کورس اختصاصی‬
‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬
‫آشنایی کامل حاصل نمایند‪.‬‬
‫محصالن چارچ قراردای را در مالیکول ها تعیین‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬
‫و تشخیص کرده بتوانند‪.‬‬
‫محصالن ساختمان مالیکول ها را به اساس قاعده‬
‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
‫لویس ترسیم‪ ،‬تحلیل و تجزیه کرده بتوانند‪.‬‬
‫محصالن تئیوری اربیتال مالیکولی بعضی از‬
‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫مالیکول های ساده و مرکبات را ترسیم و تحلیل‬ ‫‪4‬‬
‫کرده بتوانند‪.‬‬
‫محصالن تعامالت را بیالنس‪ ،‬ساختمان مالیکول‬
‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫ها را ترسیم و با استفاده از قاعده های مربوطه‬ ‫‪5‬‬
‫مثال های آنرا حل کرده بتوانند‪.‬‬
‫‪2.6‬‬ ‫‪2.6‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2.2‬‬ ‫‪2.6‬‬ ‫‪3‬‬ ‫مجموعه‬
‫‪2.6‬‬ ‫اوسط مجموعه عمومی‬

‫‪ =3‬اعظمی ترین اشتراک‬ ‫‪ =2‬اشتراک متوسط‬ ‫‪ =1‬کمترین اشتراک‬

‫مفردات و پالن درسی برای سمستر ششم‬

‫‪119‬‬
 ‫تعداد کریدت ها در‬
‫نظری‬ ‫عناوین اصلی و فرعی‬ ‫هفته ها‬
‫هفته‬
‫عملیه های اوکسیدیشن – ریدکشن( – ‪Oxidation‬‬
‫‪)Reduction process‬‬
‫مقدمه ‪ ،‬اهداف‪.‬‬
‫‪ -‬درجات اوکسیدیشنی‪.‬‬
‫‪ -‬تعامالت ریدوکس( ‪)Redox‬‬

‫هفته اول‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫‪ -‬سلسلۀ فعالیت عناصر‪.‬‬
‫‪ -‬توازن تعامالت ریدوکس به طریقۀ درجه‬
‫اوکسیدیشنی‪.‬‬
‫‪ -‬توازن تعامالت ریدوکس به طریقۀ آیون –‬
‫الکترون‪.‬‬
‫‪ -‬موارد استعمال تعامالت ریدوکس‪.‬‬
‫روابط کووالنسی و ساختمان مالیکولی‬
‫مقدمه ‪ ،‬اهداف‬
‫رابطه کووالنسی‪.‬‬ ‫‪-‬‬

‫هفته دوم‬
‫قدرت رابطه کووالنسی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬
‫حاالت گذار بین رابطه کووالنسی و آیونی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫مقایسه مرکبات آیونی و کووالنسی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫الکترونگاتیویتی ( ‪.)electronegativity‬‬ ‫‪-‬‬
‫ساختمان های لوویس‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫ساختمان لوویس مالیکول های چند اتمی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫ساختمان های لوویس و رزونانس (‪)resonance‬‬ ‫‪-‬‬

‫هفته سوم‬
‫نقض قاعدۀ هشتایی لوویس‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫عملی‬ ‫‪2‬‬
‫چارچ ظاهری یا فارمل(‪.)formal charge‬‬ ‫‪-‬‬
‫شکل مالیکولی ‪ :‬مودل ‪. VSEPR‬‬ ‫‪-‬‬
‫نظریه رابطه والنسی(‪.)Valence bond‬‬ ‫‪-‬‬
‫هایبریدیزیشن( ‪ ) hybridization‬و اربیتال های‬
‫𝑃𝑆 ‪.... 𝑆𝑃3 , 𝑆𝑃2 ,‬‬
‫‪ -‬نظریه اربیتال مالیکولی‪ :‬مالیکول هایدروجن و‬
‫مالیکول های دو اتمی دیگر ‪.‬‬
‫‪ -‬حالت رابطه 𝜋𝑝 ‪.𝑝𝜋 −‬‬
‫هفته چهارم‬

‫بررسی تفاوت بین نظریات رابطۀ والنسی و‬

‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫اربیتال مالیکولی‪.‬‬
‫میتود های فزیکی تحقیق در کیمیای غیرعضوی‬
‫مقدمه ‪ ،‬اهداف‪.‬‬
‫میتود انتقال ( پراش)‪.‬‬
‫‪ -‬انتقال شعاع ایکس (‪ )X‬یا ‪.X – Rays‬‬
‫‪ -‬انتقال نیوترون‪.‬‬

‫‪120‬‬
 ‫سپکتروسکوپی جذبی( ‪absorption‬‬
‫‪.)spectroscopy‬‬

‫هفته پنحم‬
‫سپکتروسکوپی ماورای بنفش و مرئی یا قابل دید‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬
‫( ‪.) ultraviolet - visible spectroscopy‬‬
‫سپکتروسکوپی مادون (تحت) سرخ و رامان‬ ‫‪-‬‬
‫(‪)Raman and infrared spectroscopy‬‬
‫میتود های رزونانسی‬
‫رزونانس مقناطیسی هسته( ‪Nuclear‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪.)magnetic resonance‬‬

‫هفته ششم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫رزونانس پارامقناطیسی الکترون( ‪Electron‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪.)paramagnetic resonance‬‬
‫سپکتروسکوپی موزباور( ‪Mossbauer‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪.)spectroscopy‬‬
‫میتود های آیونایزیشن‬
‫سپکتروسکوپی فوتوالکترون ( ‪Photoelectron‬‬ ‫‪-‬‬

‫هفته هفتم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫‪.)spectroscopy‬‬
‫سپکتروسکوپی کتلهای ( ‪Mass‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪.)spectroscopy‬‬
‫تجزیه کیمیاوی‬
‫سپکتروسکوپی جذب اتمی (‪spectroscopy‬‬ ‫‪-‬‬

‫هفته هشتم‬
‫‪.)Atomic absorption‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬
‫تجزیهی عنصری‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫طریقه های حرارتی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫طریقه های الکتروکیمیاوی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫نامگذاری مرکبات غیرعضوی‬
‫مقدمه ‪ ،‬اهداف‬
‫‪ -‬نامگذاری تیزاب ها‪.‬‬ ‫هفته نهم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫‪ -‬نامگذاری نمک ها‪.‬‬
‫‪ -‬نامگذاری قلوی ها‪.‬‬
‫‪ -‬نامگذاری اکساید ها‪.‬‬

‫مرکبات کامپلکس‬
‫مقدمه ‪ ،‬اهداف‬
‫ساختار و شکل هندسی‪.‬‬
‫هفته دهم‬

‫‪ -‬اعداد کواوردینیشن پایین‪.‬‬

‫نظری‬ ‫‪2‬‬
‫‪ -‬اعداد کواوردینیشن متوسط‪.‬‬
‫‪ -‬اعداد کواوردینیشن باالتر‪.‬‬
‫‪ -‬کامپلکس های چند فلزی‪.‬‬
‫‪ -‬ثابت ناپایداری(𝒔𝒏𝒊𝑲 ) آیون های کامپلکس‪.‬‬

‫‪121‬‬
 ‫لیگاند ها و نامگذاری‬
‫لیگاند های نمونه‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫لیگاند شیالتی یا چند دندانه‬ ‫‪-‬‬
‫‪.‬ای(‪)multidentate ligand‬‬
‫نامگذاری‪.‬‬ ‫‪-‬‬

‫هفته یازدهم‬
‫ایزومیری و کایرالیتی(‪)Chirality‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬
‫کامپلکس های مسطح مربعی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫کامپلکس های سهوجهی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫کامپلکس های دوهرمی مثلثی و هرم مربعی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫کامپلکس های هشت وجهی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫کایرالیتهی لیگاند‪.‬‬ ‫‪-‬‬

‫مکانیزم های تعامالت در کیمیای عضوی‬

‫مقدمه ‪ ،‬اهداف‬
‫‪ -‬انواع تعامالت عضوی‪.‬‬
‫‪ -‬مکانیزم تعامالت‪.‬‬
‫‪ -‬مکانیزم هلوجنیشن ( ‪ ) halogenation‬الکان‬
‫ها‪.‬‬
‫‪ -‬مکانیزم تعامالت قطبی‪.‬‬

‫هفته دوازدهم‬
‫‪ -‬مکانیزم یک تعامل عضوی ‪ :‬ترکیب شدن ‪ HCl‬به‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬
‫ایتلین‪.‬‬
‫‪ -‬هایدروهلوجنیشن(‪)hydrohalogenation‬‬
‫الکین ها‪.‬‬
‫‪ -‬قاعدۀ مارکونیکوف( ‪)Markovnikov rule‬‬
‫‪ -‬هایدریشن(‪ )hydration‬الکین ها‪.‬‬
‫‪ -‬هلوجنیشن(‪)halogenation‬الکین ها‪.‬‬
‫‪ -‬هایدروجنیشن(‪ )hydrogenation‬الکین ها‪.‬‬
‫‪ -‬هایدروکسیلیشن(‪)hydroxylation‬الکین ها‪.‬‬

‫‪122‬‬
 ‫مکانیزم تعامالت الکتروفیلی (‪)Electrophilic‬‬ ‫‪-‬‬
‫اروماتیک ‪.‬‬
‫مکانیزم تعامل کلوریشن ( ‪)Chloridization‬‬ ‫‪-‬‬
‫اروماتیک‪.‬‬
‫ماکانیزم نایتریشن (‪ )Nitration‬اروماتیک‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫مکانیزم سلفونیشن (‪ )Sulfonation‬اروماتیک‪.‬‬ ‫‪-‬‬

‫هفته سیزدهم‬
‫مکانیزم تعامل الکیلیشن فریدل‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬
‫‪.‬کرافتس(‪)Friedel – Crafts alkylation‬‬
‫تعامالت تعویضی الکتروفیلی(‪)Electrophilic‬‬ ‫‪-‬‬
‫مکانیزم تعامالت ‪𝑆𝑁2‬‬ ‫‪-‬‬
‫مکانیزم تعامالت ‪𝑆𝑁1‬‬ ‫‪-‬‬
‫مکانیزم تعامالت ‪𝐸2‬‬ ‫‪-‬‬
‫مکانیزم تعامالت ‪𝐸1‬‬ ‫‪-‬‬

‫مکانیزم تعامالت نوکلیوفیلی(‪)Nucleophilic‬‬ ‫‪-‬‬

‫الدیهایدها و کیتونها‬
‫‪−‬‬
‫مکانیزم تعامل ارجاع توسط 𝐻‬ ‫‪-‬‬
‫مکانیزم تعامل نوکلیوفیلی ‪H2O‬‬ ‫‪-‬‬
‫مکانیزم تعامل نوکلیوفیلی الکولها‪.‬‬ ‫‪-‬‬

‫هفته چهاردهم‬
‫مکانیزم تعامل نوکلیوفیلی معرف گرینارد‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫(‪)Grinard reagent‬‬
‫مکانیزم تعامالت افزودن مزدوج‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫مکانیـــــزم تعــامالت تعــــویضی الفـا ‪-‬‬ ‫‪-‬‬
‫کاربونیل( 𝑙𝑦𝑛𝑜𝑏𝑟𝑎𝑐‪ ) ∝ −‬و تعــامالت‬
‫تراکـــمی (‪.)condensation reactions‬‬

‫‪123‬‬
 ‫چارت های فازات‬
‫مقدمه ‪ ،‬اهداف‬
‫فازات ‪ ،‬کمپوننتها (اجزای تشکیل دهنده ) و‬
‫درجه آزادی‬
‫‪ -‬تعریفات‬
‫‪ -‬قاعدۀ فاز‬
‫سیستم های یک کمپوننته( یک جزئی)‬

‫هفته پانزدهم‬
‫سیستم های دو کمپوننته ( دو جزئی)‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬
‫‪ -‬چارت فاز مایع – مایع‪.‬‬
‫‪ -‬تقطیر مایعات باامتزاج پذیری ناقص‪.‬‬
‫‪ -‬چارت فاز مایع – جامد‪.‬‬
‫سیستمهای سه کمپوننته ( سه جزئی)‬
‫‪ -‬چارت فاز مثلثی‪.‬‬
‫‪ -‬مایعات با امتزاج پذیری ناقص‪.‬‬
‫‪ -‬نقش نمکیات افزوده شده‪.‬‬

‫کنتیک تعامالت ترکیبات کواوردینیشن‬

‫‪ -‬رابطه قانون سرعت‪.‬‬
‫میکانیزم تعامالت تعویضی در کامپلکسها‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫تعامالت تعویضی در کامپلکس هشت وجهی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫تعامالت تعویضی در کامپلکس های سهوجهی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫تعامالت تعویضی د رکامپلکس های مربع‬ ‫‪-‬‬
‫مسطح‪.‬‬

‫نظری‬
‫تعامالت اوکسیدیشن – ریدکشن د رکامپلکس‬ ‫‪-‬‬ ‫هفته شانزدهم‬
‫‪2‬‬
‫های هشت وجهی‪.‬‬
‫تعامالت اوکسیدیشن – ریدکشن چند‬ ‫‪-‬‬
‫الکترونی‪.‬‬
‫تعامالت اوکسیدیشن – ریدکشن در نقش‬ ‫‪-‬‬
‫کتلستی اتوم مرکزی در عناصر انتقالی‪.‬‬
‫تعامالت فوتو کیمیاوی ترکیبات کواوردینیشن‬ ‫‪-‬‬
‫تعامالت بازآرایی درون مالیکولی ‪.‬‬ ‫‪-‬‬

‫‪124‬‬
 ‫مآخذ‬
‫‪ -1‬سیلبربرگ‪،‬مارتین استوارت‪.)1393(.‬اصول شیمی عمومی جلد اول‪.‬ترجمۀ‪:‬صادقی میرمحمد مجید ‪ .‬تهران ‪:‬‬
‫نوپردازان‪.‬‬
‫‪ -2‬مورتیمر‪،‬پارلز(‪ .)1380‬شیمی عمومی جلد اول‪.‬ترجمۀ‪ :‬علی پور جوادی ‪.‬تهران ‪ :‬مرکز نشر دانشگاهی‪.‬‬
‫‪ -3‬دووارد شـــــــرایور‪ -‬پیتر ویلیــام اتکینز‪.)1390(.‬شیمی معــــــدنی جلد اول‪.‬ترجمۀ ‪ :‬مهـدی ‪،‬امیر‬
‫نصر‪.‬تهران ‪ :‬نوپردازان‪.‬‬
‫‪ -4‬ایپولیتوف‪،‬ای‪،‬گی‪.)1398(.‬کیمیای فزیکی‪.‬ترجمۀ‪ :‬محمد حسین ندا‪.‬کابل‪ :‬انتشارات نویسا‪.‬‬

‫‪125‬‬
 ‫مفردات مضمون درسی کیمیای فزیکی ‪I‬‬
‫لیسانس‬ ‫مقطع تحصیلی‬
‫نام موسسه تحصیلی ‪:‬‬
‫پوهنځی ‪:‬‬
‫کیمیا‬ ‫دیپارتمنت ‪:‬‬
‫کیمیای فزیکی‪1-‬‬ ‫عنوان مضمون ‪:‬‬
‫اختصاصی‬ ‫کتگوری مضمون ‪:‬‬
‫‪Ed. Ch. 07. 41‬‬ ‫کود نمبر مضمون ‪:‬‬
‫‪3‬‬ ‫تعداد کریدت ‪:‬‬
‫هفتم‬ ‫سمستر مربوطه‪:‬‬
‫ندارد‬ ‫مضامین پیش نیاز ‪:‬‬

‫معلومات عمومی در مورد مضمون‬

‫این مضمون ازجمله مضامین اساسی رشته کیمیا میباشد‪ ،‬که شامل دوکورس است وکورس اول آن در سمستر هفتم‬
‫صنف چهارم کیمیا تدریس می گردد ‪ ،‬که شامل ‪48‬ساعت درسی است وازآن جمله ‪45‬ساعت درسی نظری و ‪3‬ساعت‬
‫سمینار ‪،‬سیرعلمی ویاپروژه میباشد ‪ .‬کورس اول شامل سه کریدت است ‪.‬درهر هفته (‪ )3‬ساعت (‪ )50‬دقیقه ای را‬
‫درشانزده هفته در بر دارد‪ .‬با مطالعه این کورس محصالن‪ ،‬مفاهیم وقوانین کیمیاوی را فرا خواهد گرفت ‪ .‬با تدریس این‬
‫مضمون‪ ،‬محصالن با اصول و کاربرد ترمودینامیک و سنتیک کیمیاوی ‪ ،‬کتالیز و الکتروشیمی آشنائی حاصل نموده و‬
‫از آنها در حیات خویش بهره مند خواهند شد‪.‬‬
‫اهمیت وضرورت‬
‫بنیاد عیارسازی یک دانشمند "باسواد" کیمیا غیر عضوی در فراگیری کیمیای فزیکی نهفته است؛ چنانچه متخصص بدون‬
‫نداشتن امال و انشای صحیح باسواد محسوب نمیشود؛ متخصص کیمیا ی عمومی با گرایش کیمیای غیرعضوی نیز تاهنگامی‬
‫باسواد تلقی نمیگردد که اساسات کیمیای فزیکی را درک نکرده باشد‪.‬‬
‫کیمیای فزیکی علم کمی – کیفی هست‪ .‬به مواردی چون ‪ :‬چه مقدار محصول یا محصوالت از تعامل عاید‬
‫میشود؟ چه کمیتی از انرژی حرارتی برای انجام کار ماشین تولیدی را میتوان بمصرف رسانید؟ چطور انرژی مواد غذایی‬
‫برای بسر رساندن کار در اجسام حیه استفاده میشود؟چگونه مخلوط ها به اجزای تشکیل دهنده ی شان تجزیه میشوند؟‬
‫با اعمال کدام نوع قوه تبادله ی مواد میان حجرات بیولوژیکی و محیط اطراف آنها صورت پذیر است؟تعامل در تحت درجه‬
‫حرارت معین به کدام سرعت انجام میگیرد؟ شیوه ای تصفیه فلزات بکمک جریان برق و نظیر اینها آن وقت خوب پرداخته‬
‫و راه های حل کمی و قابل اطمینان برای شان جستجو کرده میتوانیم که از قوانین مطروحه ی کیمیای فزیکی تحلیل‬
‫ژرف داشته باشیم؛ بنا ًء تدریس این مضمون از اهمیتی خاصی برخورداراست‪.‬‬
‫اهداف مضمون‬
‫هدف در زمینه دانش پیرامون‪:‬‬
‫ترمودینامیک کیمیاوی ؛‬ ‫‪-‬‬
‫سنتیک کیمیاوی ؛‬ ‫‪-‬‬
‫کتالیز و الکتروشیمی ‪..‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪126‬‬
 ‫هدف در زمینه مهارت های ‪:‬‬
‫قابلیت مقایسه نمودن سیستم های ترمودینامیکی ؛‬ ‫‪-‬‬
‫پیدا نمودن قابلیت تفکیک در مورد جریان گرما از سیستم گرم به سرد و یا از سرد به گرم ؛‬ ‫‪-‬‬
‫شناخت از انواع انرژی ها ؛‬ ‫‪-‬‬
‫هزینه نمودن اندک برای انجام دادن پروسه های تولیدی – صنعتی ؛‬ ‫‪-‬‬
‫آشنائی با کیمیای برق؛‬ ‫‪-‬‬
‫درک نظریه حالت گذار ؛‬ ‫‪-‬‬
‫انجام تعامالت در محلول ها‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫روش ومیتود تدریس‬
‫این مضمون توسط روش آموزش محور ‪ ،‬لکچر ‪ ،‬کار های ‪ ،‬مشاهداتی ‪ ،‬تجارب عملی توسط خود محصالن ‪،‬‬
‫دروس سیمناری پیش برده خواهد شد‪.‬‬

‫نحوه ارزیابی محصل‬

‫فعالیت صنفی‬ ‫‪-‬‬
‫سمینار در داخل صنف‬ ‫‪-‬‬
‫مباحثه و مناقشه‬ ‫‪-‬‬
‫سوال و جواب از محصل و مروری به درس گذشته‬ ‫‪-‬‬
‫چگونگی ارائه نظریات‬ ‫‪-‬‬
‫سهم گیری در فعالیت های گروپی‬ ‫‪-‬‬
‫فیصدی پروژه های صنفی ( کارخانگی)‪10٪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ ‬فیصدی فعالیت های انفرادی و گروپی ( کارعملی)‪10٪‬‬
‫‪ ‬فیصدی امتحان وسط سمستر‪20٪‬‬
‫‪ ‬فیصدی امتحان نهایی‪60٪‬‬

‫جدول نقشه مفهومی نتایج متوقعه مضمون (کیمیای فزیکی‪ )I‬رشته کیمیا‬

‫‪127‬‬
 ‫نتایج متوقعه دیپارتمنت کیمیا‬

‫‪.4‬تربیه معلمین مسلکی و تخصصی در رشته کیمیا‪.‬‬

‫تکنالوژی‪.‬‬

‫نوع گرایشات تبعیضی باشند‪.‬‬

‫باشند تاقادر به انجام کارهای عملی شوند‪.‬‬

‫نوین تعلیم و تربیه باشد‪.‬‬

‫‪ .6‬فارغان رشته کیمیا توانایی و ظرفیت رقابت نمودن با‬

‫‪.5‬فارغان کیمیا توانایی تحلیل و تجزیه مواد کیمیاوی را داشته‬

‫‪.3‬کسب دانش و مهارت های علم کیمیا که پاسخگوی نظام‬

‫‪.2‬شناخت مبانی علم کیمیا و کاربرد آن در بخش ساینس و‬

‫‪.1‬فارغان کیمیا افراد با روحیه اسالمی و ملی‪ ،‬عاری از هر‬

‫همتاهای خود در کشور های منطقه را داشته باشند‪.‬‬

‫شماره‬

‫نتایج متوقعه مضمون‬

‫(کیمیای فزیکی ‪)I‬‬

‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬
‫شناخت قابلیت مقایسه فردی سیستم های‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬
‫ترمودینامیک‬
‫شناخت پیدا نمودن قابلیت ترکیب در مورد جریان‬
‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬
‫گرما از سیستم گرم به سرد و یا از سرد به گرم‬
‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫شناخت انواع انرژین ها‬ ‫‪3‬‬
‫شناخت هزینه اندک برای انجام دادن پروسه های‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪4‬‬
‫تولید صنعتی‬
‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫شناخت و آشنایی با کیمیای برق‬ ‫‪5‬‬
‫‪2.4‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2.6‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2.8‬‬ ‫‪2.6‬‬ ‫مجموعه‬
‫‪2.73‬‬ ‫اوسط مجموعه عمومی‬

‫‪ =3‬اعظمی ترین اشتراک‬ ‫‪ =2‬اشتراک متوسط‬ ‫‪ =1‬کمترین اشتراک‬

‫مفردات و پالن درسی برای سمسترهفتم‬

‫‪128‬‬
 ‫تعداد کریدت ها در‬
‫نظری‬ ‫عناوین اصلی و فرعی‬ ‫هفته ها‬
‫هفته‬
‫قوانین گازات‪:‬‬

‫هفته اول‬
‫قانون‪ :‬بویل ماریوت ‪ ،‬گیلوساک‪ ،‬معادلۀ‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬
‫عمومی گازات‪ ،‬قانون گراهام‪ ،‬آووگادرو ‪،‬‬
‫گازات کامل و غیرکامل‪ ،‬تمرین‪.‬‬
‫فوگاسیتۀ گازات‪ ،‬میعان و نقطۀ بحرانی‬

‫هفته دوم‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫‪،‬کمیت های بحرانی‪ ،‬تمرین‪.‬‬

‫ترمودینامیک کیمیاوی‪:‬‬

‫هفته سوم‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫ترمودینامیک‪ ،‬قونین صفری و اول ترمودینامیک‪.‬‬

‫هفته چهارم‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫قانون دوم ترمودینامیک ‪ ،‬انتروپی‪.‬‬

‫هفته پنحم‬
‫فرضیه پالنک‪.‬ترمودینامیک سیستم های‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬
‫باز‪.‬پوتنسیال های ترمودینامیکی‪.‬‬

‫قانون سوم ترمودینامیک‪.‬ادغام قوانین‬

‫هفته ششم‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫ترمودینامیک‪.‬کیمیای حرارتی‪.‬تعادل‬
‫کیمیاوی‪.‬‬
‫تعادل در سیستم های هیتروجنی‪ ،‬تعادل در‬

‫هفته هفتم‬
‫سیستم های چند کمپوننته‪ ،‬تعادل در‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬
‫سیستم های دو کمپوننته‪.‬‬ ‫هفته هشتم‬

‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫تعادل در محلول ها‪ ،‬جذب سطحی‪.‬‬

‫کنیتیک کیمیاوی و کتالیز‪:‬‬

‫کنیتیک فارمل‪ ،‬سرعت تعامالت کیمیاوی‪،‬‬
‫هفته نهم‬

‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫سرعت تعامالت در سیالن‪.‬کیتود های‬

‫کنیتیک فارمل‪.‬‬

‫‪129‬‬
 ‫کنتیک تعامالت توپوکیمیاوی‪ ،‬تعامالت‬

‫هفته دهم‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫سریع و بطی‪.‬‬

‫هفته یازدهم‬
‫تعامالت فوتوکیمیاوی‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬

‫هفته دوازدهم‬
‫تعامالت میکانوکیمیاوی‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬

‫سیزدهم‬
‫هفته‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫متابعت سرعت تعامل از حرارت‪.‬‬

‫مکانیزم های عملیه های ساده‪.‬‬

‫چهاردهم‬
‫‪3‬‬

‫هفته‬
‫نظری‬

‫هفته پانزدهم‬
‫تاٌثیرمحلل باالی سرعت تعامل کیمیاوی‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬

‫شانزدهم‬
‫هفته‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫سیمینار‪.‬‬

‫مآخذ‬
‫‪ -5‬ایپولیتوف‪ .‬ای‪.‬گی‪.)1398(.‬کیمیای فزیکی ‪ .1‬ترجمه ی ندا محمد حسین‪.‬کابل ‪ :‬نویسا‪.‬‬
‫‪ -6‬آلبرتی‪،‬رابرت‪.)1383(.‬شیمی فزیک جلد اول ‪:‬ترمودینامیک‪.‬ترجمه ی علی اصغر زینتی اصفهانی‪.‬تهران‪:‬‬
‫انتشارات فاطمی‪.‬‬
‫‪ -7‬ایرالوین‪.)1393(.‬شیمی فزیک جلد اول ‪:‬ترمودینامیک‪.‬مترجمان‪ :‬غالمرضا اسالمپور و دیگران‪ .‬تهران‪:‬انتشارات‬
‫فاطمی‪.‬‬
‫‪ -8‬ایرالوین‪.)1390(.‬شیمی فزیک جلد سوم‪ :‬کوانتومی و طیف سنجی ملیکولی‪.‬مترجمان‪:‬غالمرضا اسالمپور و‬
‫دیگران‪ .‬تهران‪ :‬انتشارات فاطمی‪.‬‬

‫‪130‬‬
 ‫مفردات مضمون درسی کیمیای فزیکی ‪2‬‬
‫لیسانس‬ ‫مقطع تحصیلی‬
‫نام موسسه تحصیلی ‪:‬‬
‫پوهنځی ‪:‬‬
‫کیمیا‬ ‫دیپارتمنت ‪:‬‬
‫کیمیای فزیکی‪2-‬‬ ‫عنوان مضمون ‪:‬‬
‫اختصاصی‬ ‫کتگوری مضمون ‪:‬‬
‫‪Ed. Ch. 08. 41‬‬ ‫کود نمبر مضمون ‪:‬‬
‫‪3‬‬ ‫تعداد کریدت ‪:‬‬
‫هشتم‬ ‫سمستر مربوطه‪:‬‬
‫ندارد‬ ‫مضامین پیش نیاز ‪:‬‬

‫معلومات عمومی در مورد مضمون‬

‫این مضمون ازجمله مضامین اساسی رشته کیمیا میباشد‪ ،‬که شامل دو کورس است وکورس دوم آن در سمسترهشتم‬
‫صنف چهارم کیمیا تدریس می گردد ‪ ،‬که شامل ‪48‬ساعت درسی است وازآن جمله ‪45‬ساعت درسی نظری و ‪ 3‬ساعت‬
‫سمینار ‪،‬سیرعلمی ویاپروژه میباشد ‪ .‬کورس دوم شامل سه کریدت است ‪.‬درهر هفته (‪ )3‬ساعت (‪ )50‬دقیقه ای را‬
‫درشانزده هفته در بر دارد‪ .‬با مطالعه این کورس محصالن‪ ،‬مفاهیم وقوانین کیمیاوی را فرا خواهد گرفت ‪ .‬با تدریس این‬
‫مضمون‪ ،‬محصالن با اصول و کاربرد ترمودینامیک و سنتیک کیمیاوی ‪ ،‬کتالیز و الکتروشیمی آشنائی حاصل نموده و‬
‫از آنها در حیات خویش بهره مند خواهند شد‪.‬‬

‫اهمیت وضرورت‬
‫بنیاد عیارسازی یک دانشمند "باسواد" کیمیا غیر عضوی در فراگیری کیمیای فزیکی نهفته است؛ چنانچه متخصص بدون‬
‫نداشتن امال و انشای صحیح باسواد محسوب نمیشود؛ متخصص کیمیا ی عمومی با گرایش کیمیای غیرعضوی نیز تاهنگامی‬
‫باسواد تلقی نمیگردد که اساسات کیمیای فزیکی را درک نکرده باشد‪.‬‬
‫کیمیای فزیکی علم کمی – کیفی هست‪ .‬به مواردی چون ‪ :‬چه مقدار محصول یا محصوالت از تعامل عاید‬
‫میشود؟ چه کمیتی از انرژی حرارتی برای انجام کار ماشین تولیدی را میتوان بمصرف رسانید؟ چطور انرژی مواد غذایی‬
‫برای بسر رساندن کار در اجسام حیه استفاده میشود؟چگونه مخلوط ها به اجزای تشکیل دهنده ی شان تجزیه میشوند؟‬
‫با اعمال کدام نوع قوه تبادله ی مواد میان حجرات بیولوژیکی و محیط اطراف آنها صورت پذیر است؟تعامل در تحت درجه‬
‫حرارت معین به کدام سرعت انجام میگیرد؟ شیوه ای تصفیه فلزات بکمک جریان برق و نظیر اینها آن وقت خوب پرداخته‬
‫و راه های حل کمی و قابل اطمینان برای شان جستجو کرده میتوانیم که از قوانین مطروحه ی کیمیای فزیکی تحلیل‬
‫ژرف داشته باشیم؛ بنا ًء تدریس این مضمون از اهمیتی خاصی برخورداراست‪.‬‬
‫اهداف مضمون‬
‫هدف در زمینه دانش پیرامون‪:‬‬
‫ترمودینامیک کیمیاوی ؛‬ ‫‪-‬‬
‫‪131‬‬
 ‫سنتیک کیمیاوی ؛‬ ‫‪-‬‬
‫کتالیز و الکتروشیمی ‪....‬‬ ‫‪-‬‬
‫هدف در زمینه مهارت های ‪:‬‬
‫قابلیت مقایسه نمودن سیستم های ترمودینامیکی ؛‬ ‫‪-‬‬
‫پیدا نمودن قابلیت تفکیک در مورد جریان گرما از سیستم گرم به سرد و یا از سرد به گرم ؛‬ ‫‪-‬‬
‫شناخت از انواع انرژی ها ؛‬ ‫‪-‬‬
‫هزینه نمودن اندک برای انجام دادن پروسه های تولیدی – صنعتی ؛‬ ‫‪-‬‬
‫آشنائی با کیمیای برق؛‬ ‫‪-‬‬
‫درک نظریه حالت گذار ؛‬ ‫‪-‬‬
‫انجام تعامالت در محلول ها‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫روش ومیتود تدریس‬
‫این مضمون توسط روش آموزش محور ‪ ،‬لکچر ‪ ،‬کار های ‪ ،‬مشاهداتی ‪ ،‬تجارب عملی توسط خود محصالن ‪،‬‬
‫دروس سیمناری پیش برده خواهد شد‪.‬‬

‫نحوه ارزیابی محصل‬

‫‪ -‬فعالیت صنفی‬
‫‪ -‬سمینار در داخل صنف‬
‫‪ -‬مباحثه و مناقشه‬
‫‪ -‬سوال و جواب از محصل و مروری به درس گذشته‬
‫‪ -‬چگونگی ارائه نظریات‬
‫‪ -‬سهم گیری در فعالیت های گروپی‬
‫‪ ‬فیصدی پروژه های صنفی ( کارخانگی)‪10٪‬‬
‫‪ ‬فیصدی فعالیت های انفرادی و گروپی ( کادر علمی)‪10٪‬‬
‫‪ ‬فیصدی امتحان وسط سمستر‪20٪‬‬
‫‪ ‬فیصدی امتحان نهایی‪60٪‬‬

‫جدول نقشه مفهومی نتایج متوقعه مضمون (کیمیای فزیکی ‪ )II‬رشته کیمیا‬
‫‪132‬‬
 ‫نتایج متوقعه دیپارتمنت کیمیا‬

‫‪.4‬تربیه معلمین مسلکی و تخصصی در رشته کیمیا‪.‬‬

‫تکنالوژی‪.‬‬

‫نوع گرایشات تبعیضی باشند‪.‬‬

‫باشند تاقادر به انجام کارهای عملی شوند‪.‬‬

‫نوین تعلیم و تربیه باشد‪.‬‬

‫‪ .6‬فارغان رشته کیمیا توانایی و ظرفیت رقابت نمودن با‬

‫‪.5‬فارغان کیمیا توانایی تحلیل و تجزیه مواد کیمیاوی را داشته‬

‫‪.3‬کسب دانش و مهارت های علم کیمیا که پاسخگوی نظام‬

‫‪.2‬شناخت مبانی علم کیمیا و کاربرد آن در بخش ساینس و‬

‫‪.1‬فارغان کیمیا افراد با روحیه اسالمی و ملی‪ ،‬عاری از هر‬

‫همتاهای خود در کشور های منطقه را داشته باشند‪.‬‬

‫شماره‬

‫نتایج متوقعه مضمون‬

‫(کیمیای فزیکی ‪)II‬‬

‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬
‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫شناخت نواع انرژی‬ ‫‪1‬‬
‫شناخت در مورد هزینه نمودن اندک برای انجام‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬
‫دادن پروسه های تولیدی صنعتی‬
‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫شناخت در مورد آشنایی به کیمیای برق‬ ‫‪3‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫شناخت در مورد درک نظری حالت گذار‬ ‫‪4‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫شناخت در مورد انجام تعامالت در محلول ها‬ ‫‪5‬‬
‫‪2.4‬‬ ‫‪2.4‬‬ ‫‪2.6‬‬ ‫‪2.6‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2.8‬‬ ‫مجموعه‬
‫‪2.6‬‬ ‫اوسط مجموعه عمومی‬

‫‪ =3‬اعظمی ترین اشتراک‬ ‫‪ =2‬اشتراک متوسط‬ ‫‪ =1‬کمترین اشتراک‬

‫مفردات و پالن درسی برای سمستر هشتم‬

‫‪133‬‬
 ‫تعداد کریدت ها در‬
‫نظری‬ ‫عناوین اصلی و فرعی‬ ‫هفته ها‬
‫هفته‬

‫هفته اول‬
‫کتالیز ‪،‬کنتیک تعامالت کیمیاوی‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬

‫الکتروشیمی‪:‬‬

‫هفته دوم‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫الکتروشیمی محلول ها‪.‬تفکیک الکترولیتی‪.‬سلویشن‬
‫آیون ها‪.‬‬
‫انرژی آیون های شبکه کریستالی‪ ،‬انرژی سلویشن‪،‬‬

‫هفته سوم‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫انتالپی سلویشن نمک ها‪ ،‬انتروپی سلویشن آیون ها‪.‬‬

‫هفته چهارم‬
‫فعالیت و ضریب فعالیت‪ ،‬نظریه الکترولیت های قوی‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬
‫دیبای – هیوکل‪ ،‬اسوسیشن آیون ها‪.‬‬

‫هفته پنحم‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫هدایت برقی محلول ها‪.‬‬

‫هفته ششم‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫عدد انتقالی‪ ،‬جهش پوتنسیل های بین فازی‪.‬‬

‫هفته هفتم‬
‫ترمودینامیک سیستم های الکتروکیمیاوی‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬
‫هفته هشتم‬

‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫تعادل در محلول ها‪ :‬جذب سطحی‪.‬‬

‫هفته نهم‬

‫پوتنسیل تعادل‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬

‫اصول تحریر ‪ emf‬و پوتنسیل های الکترودی سیستم‬

‫هفته دهم‬

‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫های الکتروکیمیاوی‪.‬‬

‫‪134‬‬
 ‫دسته بندی الکترود ها‪.‬پوتنسیل نفوذ(دیفوژن)‪.‬پوتنسیل‬

‫هفته یازدهم‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫های غشائی‪.‬‬

‫هفته دوازدهم‬
‫الکترود های آیون انتخابی‪.‬قشر دوگانۀ برقی‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬

‫سیزدهم‬
‫اساسات کنیتیک الکتروکیمیاوی‪.‬‬

‫هفته‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬

‫چهاردهم‬
‫کنیتیک دیفوژن‪ ،‬تفکیک هایدروجن در پوالریزیشن‬

‫هفته‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫کتودی‪.‬‬

‫هفته پانزدهم‬
‫تهیه مواد به کمک الکترولیز‪ ،‬خوردگی فلزات‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬

‫شانزدهم‬
‫هفته‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫سیمینار‪.‬‬

‫مآخذ‬
‫‪ -1‬ایپولیتوف‪ .‬ای‪.‬گی‪.)1398(.‬کیمیای فزیکی ‪ .1‬ترجمه ی ندا محمد حسین‪.‬کابل ‪ :‬نویسا‪.‬‬
‫‪ -2‬آلبرتی‪،‬رابرت‪.)1383(.‬شیمی فزیک جلد اول ‪:‬ترمودینامیک‪.‬ترجمه ی علی اصغر زینتی اصفهانی‪.‬تهران‪:‬‬
‫انتشارات فاطمی‪.‬‬
‫‪ -3‬ایرالوین‪.)1393(.‬شیمی فزیک جلد اول ‪:‬ترمودینامیک‪.‬مترجمان‪ :‬غالمرضا اسالمپور و دیگران‪ .‬تهران‪:‬انتشارات‬
‫فاطمی‪.‬‬
‫‪ -4‬ایرالوین‪.)1390(.‬شیمی فزیک جلد سوم‪ :‬کوانتومی و طیف سنجی ملیکولی‪.‬مترجمان‪:‬غالمرضا اسالمپور و‬
‫دیگران‪ .‬تهران‪ :‬انتشارات فاطمی‪.‬‬

‫‪135‬‬
 ‫مفردات مضمون کیمیای کلوئیدی وتطبیقات آن‬
‫لیسانس‬ ‫مقطع تحصیلی‬
‫نام موسسه تحصیلی ‪:‬‬
‫پوهنځی ‪:‬‬
‫کیمیا‬ ‫دیپارتمنت ‪:‬‬
‫کیمیای کلوئیدی‬ ‫عنوان مضمون ‪:‬‬
‫اختصاصی‬ ‫کتگوری مضمون ‪:‬‬
‫‪94Ed. Ch. 08.‬‬ ‫کود نمبر مضمون ‪:‬‬
‫‪2‬‬ ‫تعداد کریدت ‪:‬‬
‫هشتم‬ ‫سمستر مربوطه‪:‬‬
‫ندارد‬ ‫مضامین پیش نیاز ‪:‬‬

‫معلومات عمومی در مورد مضمون‬

‫مضمون کیمیای کلوئید یکی از مضامین اساسی و اختصاصی رشته کیمیا بوده که در سمستر هشتم صنف چهارم برای محصلین‬
‫رشته کیمیا تدریس میگردد این کورس شامل ‪ 32‬ساعت نظری و ‪ 2‬ساعت سمینار‪ ،‬سیرعلمی وپروژه می باشد‪ .‬کیمیای کلوئیدی‬
‫‪،‬کیمیای موادی است که در زندگی انسان ها از اهمیت خاصی برخودارمیباشد ؛ زیرا در تمام ساحات صنعت‪،‬موادی وجود‬
‫دارند که به حالت کلوئیدی قرار داشته و از آنها در اثنای تولید ؛ مثالً‪ ،‬برای استحصال پالستیک‪،‬الیاف مصنوعی ‪ ،‬مواد‬
‫ساختمانی‪،‬محصوالت غذایی‪ ،‬رنگ ها ‪،‬ادویه جات و دیگر ساحات صنعت استفاده ی فراوان صورت میگیرد‪.‬‬
‫کیمیای کلوئیدی در عرصه آماده ساختن متخصصین برای ساحات مختلف صنعت از اهمیت خاصی برخودار میباشد‪.‬‬
‫اهداف مضمون‬
‫هدف در زمینه دانش پیرامون‪:‬‬
‫سیستم های دسپرشنی و خواص آن ها؛‬ ‫‪-‬‬
‫رنگ سیستم های کلوئیدی ؛‬ ‫‪-‬‬
‫کنیتیک سیستم های دسپرشنی؛‬ ‫‪-‬‬
‫دیفوژن ‪ ،‬ادسوربشن‪،‬میتود های استحصال سیستم های کلوئیدی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫هدف در زمینه مهارت های ‪:‬‬
‫قابلیت مقایسه نمودن سیستم های کلوئیدی ؛‬ ‫‪-‬‬
‫رنگ های سیستم ها ؛‬ ‫‪-‬‬
‫شناخت از انواع آالت اندازه گیری ذرات کلوئیدی ؛‬ ‫‪-‬‬
‫هزینه نمودن اندک برای انجام دادن پروسه های تولیدی – صنعتی ؛‬ ‫‪-‬‬
‫آشنائی با انواع ادسوربشن ها؛‬ ‫‪-‬‬
‫میتود های استحصال سیستم های کلوئیدی ؛‬ ‫‪-‬‬
‫سوسپنشن ها و ایمولیشن ها‪.‬‬ ‫‪-‬‬

‫‪136‬‬
 ‫روش ومیتود تدریس‬
‫این مضمون توسط روش آموزش محور ‪ ،‬لکچر ‪ ،‬کار های ‪ ،‬مشاهداتی ‪ ،‬تجارب عملی توسط خود محصالن‬
‫‪ ،‬دروس سیمناری پیش برده خواهد شد‪.‬‬
‫نحوه ارزیابی محصل‬
‫فعالیت صنفی‬ ‫‪-‬‬
‫سمینار در داخل صنف‬ ‫‪-‬‬
‫مباحثه و مناقشه‬ ‫‪-‬‬
‫سوال و جواب از محصل و مروری به درس گذشته‬ ‫‪-‬‬
‫چگونه گی ارایه نظریات‬ ‫‪-‬‬
‫سهم گیری در فعالیت های گروپی‬ ‫‪-‬‬
‫فیصدی کارخانگی‪%10‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ ‬فیصدی فعالیت های صنفی ‪%10‬‬
‫‪ ‬فیصدی امتحان وسط سمستر‪%20‬‬
‫‪ ‬فیصدی امتحان نهایی‪%60‬‬

‫‪137‬‬
 ‫جدول نقشه مفهومی نتایج متوقعه مضمون (کیمیای کلوئیدی) رشته کیمیا‬

‫نتایج متوقعه دیپارتمنت کیمیا‬

‫‪.4‬تربیه معلمین مسلکی و تخصصی در رشته کیمیا‪.‬‬

‫تکنالوژی‪.‬‬

‫نوع گرایشات تبعیضی باشند‪.‬‬

‫نوین تعلیم و تربیه باشد‪.‬‬
‫‪ .6‬فارغان رشته کیمیا توانایی و ظرفیت رقابت نمودن با‬

‫‪.5‬فارغان کیمیا توانایی تحلیل و تجزیه مواد کیمیاوی را داشته‬

‫باشند تاقادر به انجام کارهای عملی شوند‪.‬‬

‫‪.3‬کسب دانش و مهارت های علم کیمیا که پاسخگوی نظام‬

‫‪.2‬شناخت مبانی علم کیمیا و کاربرد آن در بخش ساینس و‬

‫‪.1‬فارغان کیمیا افراد با روحیه اسالمی و ملی‪ ،‬عاری از هر‬

‫همتاهای خود در کشور های منطقه را داشته باشند‪.‬‬

‫شماره‬

‫نتایج متوقعه مضمون‬

‫(کیمیای کلوئیدی)‬

‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫شناخت سیستم دسپرشنی و خواص آنها‬ ‫‪1‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫شناخت رنگ سیستم های کلوئیدی‬ ‫‪2‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫شناخت کنتیکی سیستم های دسپرشنی‬ ‫‪3‬‬
‫شناخت دیفوژن‪ ،‬ادسوربشن‪ ،‬میتود های استحصال‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪4‬‬
‫سیستم های کلوئیدی‬
‫شناخت سیستم های کلوئیدی به عنوان مواد مفید‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪5‬‬
‫در صنعت و طبابت‬
‫‪2.6‬‬ ‫‪2.8‬‬ ‫‪2.8‬‬ ‫‪2.6‬‬ ‫‪2.8‬‬ ‫‪2.4‬‬ ‫مجموعه‬
‫‪2.66‬‬ ‫اوسط مجموعه عمومی‬

‫‪ =3‬اعظمی ترین اشتراک‬ ‫‪ =2‬اشتراک متوسط‬ ‫‪ =1‬کمترین اشتراک‬

‫‪138‬‬
 ‫مفردات و پالن درسی برای سمستر هشتم‬
‫تعداد کریدت ها در‬
‫نظری‬ ‫عناوین اصلی و فرعی‬ ‫هفته ها‬
‫هفته‬
‫سیستم های دسپرشنی‪:‬‬

‫هفته اول‬
‫تعریف و موضوع کیمیای کلوئیدی‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬
‫طبقه بندی سیستم های دسپرشنی‪.‬‬

‫سیر تحول و انکشاف کیمیای کلوئیدی‪.‬‬

‫هفته دوم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫اهمیت کیمیای کلوئیدی‪.‬تمرین‬

‫خواص نوری سیستم های دسپرشنی‪:‬‬

‫هفته سوم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫دسپرشن نور‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫جذب نور‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫رنگ های سیستم های کلوئیدی‪.‬‬

‫هفته چهارم‬
‫میتود های اوپتیکی تحقیق سیستم های کلوئیدی‪:‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬
‫میتود اولترامایکروسکوپی ‪.‬‬ ‫‪-‬‬

‫هفته پنحم‬
‫مایکروسکوپ الکترونی‪ ،‬نفیلومتری‪ ،‬رنتگینومتر‪،‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬
‫الکترونوگرافی‪.‬‬

‫هفته ششم‬
‫خواص مالیکولی – کنیتیکی سیستم های دسپرشنی‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬
‫حرکت براونی‪.‬‬
‫هفته هفتم‬

‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫دیفوژن ‪ ،‬دیفوژن دورانی ‪ ،‬تئوری دیفوژن‬

‫هفته هشتم‬

‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫سدیمنتیشن (‪)Sedimentation‬‬

‫انالیز‪ ،‬سدیمنتیشن‪ ،‬اولتراسنتریفوژ (‪.)Ultracentrifuge‬‬

‫هفته نهم‬

‫نظری‬ ‫‪2‬‬

‫ادسوربشن (‪ )Adsorption‬روی سطح جدائی جسم جامد‬

‫هفته دهم‬

‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫– گاز ‪ ،‬مفاهیم ادبسوربشن‪ ،‬ادسوربشن کیمیاوی‪ ،‬طبقه‬

‫بندی قوه های ادبسوربشنی‪.‬‬

‫‪139‬‬
 ‫هفته یازدهم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫نظریه ی ادسوربشن مونومالیکولی ‪.Langmuir‬‬

‫هفته دوازدهم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫ادسوربشن پولی مالیکولی‪ ،‬ادسوربنت های جامد‪.‬‬

‫تاٌثیر طبیعت ادسوربنت (‪ )Adsorbent‬و ادسوربیت (‬

‫هفته سیزدهم‬
‫‪ ( )Adsorbate‬جذب سطحی شده) باالی‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬
‫ادسوربشن‪.‬شیمی سوربشن (‪ ،)Chemisorption‬حرارت‬
‫ادسوربشن‪ ،‬سرعت ادسوربشن ‪.‬‬
‫ادسوربشن در سرحد بین محلول و گاز‪.‬‬

‫چهاردهم‬
‫هفته‬
‫پدیده های سطحی‪ ،‬کشش سطحی‪ ،‬رابطه بین کشش‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬
‫سطحی و حرارت‪ ،‬مفاهیمی در بارۀ مواد فعال سطحی‪.‬‬
‫ساختار قشر ادسوربشنی در سرحد بین محلول و گاز‪.‬غشا‬

‫هفته پانزدهم‬
‫های سطحی گاز مانند‪ ،‬ادسوربشن مالیکولی از محلول ها‪،‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬
‫تاٌثیر طبیعت محیط ‪ ،‬تاٌثیر خواص ادسوربنت و ادسوربتیف‬
‫(‪.)Adsorptive‬‬

‫شانزدهم‬
‫میتود های استحصال سیستم های کلوئیدی‪.‬دیالیز‪،‬‬

‫هفته‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬
‫الکترودیالیز‪ ،‬اولترافلتریشن‪ ،‬سوسپنشن‪ ،‬ایمولیشن‪.‬‬

‫مآخذ‬
‫‪ -1‬رجبی عبدالقیوم‪.)1395(.‬کیمیای کلوئیدی‪ .‬شبرغان‪ :‬پوهنتون شبرغان‪.‬‬
‫‪ -2‬ایپولیتوف‪.‬ای‪.‬گی‪.)1398(.‬کیمیای فزیکی ‪ .1‬ترجمۀ ندا محمد حسین‪.‬کابل ‪ :‬نویسا‪.‬‬
‫‪3- Гелъфман.(2010).Коллоидная Химия.Москва:ЛАНЪ.‬‬

‫‪140‬‬
 ‫مفردات مضمون درسی بیوشیمی ‪Ι‬‬
‫لیسانس‬ ‫مقطع تحصیلی‬
‫نام موسسه تحصیلی ‪:‬‬
‫پوهنځی ‪:‬‬
‫کیمیا‬ ‫دیپارتمنت ‪:‬‬
‫بیوشیمی ‪I‬‬ ‫عنوان مضمون ‪:‬‬
‫اختصاصی‬ ‫کتگوری مضمون ‪:‬‬
‫‪Ed. Ch. 07 .‬‬ ‫کود نمبر مضمون ‪:‬‬
‫‪43‬‬
‫‪3‬‬ ‫تعداد کریدت ‪:‬‬
‫هفتم‬ ‫سمستر مربوطه‪:‬‬
‫ندارد‬ ‫مضامین پیش نیاز ‪:‬‬

‫معلومات عمومی در مورد مضمون‬

‫این مضمون ازجمله مضامین اساسی رشته کیمیا میباشد‪ ،‬که شامل دو کورس است وکورس اول آن در سمستر هفتم‬
‫صنف چهارم کیمیا تدریس می گردد‪ ،‬که شامل ‪48‬ساعت درسی است وازآن جمله ‪45‬ساعت درسی نظری و ‪3‬ساعت‬
‫سمینار ‪،‬سیرعلمی ویاپروژه میباشد ‪ .‬کورس اول شامل سه کریدت است ‪.‬درهر هفته (‪ )3‬ساعت (‪ )50‬دقیقه ای را‬
‫درشانزده هفته در بر دارد‪ .‬با مطالعه این کورس محصالن‪ ،‬مفاهیم وقوانین کیمیاوی را فرا خواهد گرفت‪ .‬وظیفه بیوشیمی‬
‫مطالعه فعل و انفعاالت کیمیاوی در داخل حجرات زنده است‪ .‬وقتی که صحبت از حیات می شود ‪ ،‬تعامالت بیوکیمیاوی‬
‫خود بخود در مواجودات زنده مطرح می گردد و به واسطه آنها‪ ،‬عملیه های مختلف حجروی به انجام می رسد‪ .‬اختالل در‬
‫این تعامالت منجر به اختالل در فعالیت های حجروی‪ ،‬به وجود آمدن بی نظمی و امراض مختلف می گردد‪ .‬از این رو اولین‬
‫قدم در مطالع ه علوم طبی آشنایی با تعامالت بیوشیمی می باشند‪ .‬بخش از امراض ارثی و امراض میتابولیزمی از اثر بی‬
‫نظمی های مالیکولی در تعامالت بیوشیمی حجرات بوجود می آید‪ .‬که بررسی این گونه اختالالت مالیکولی ‪ ،‬وظیفه عمده‬
‫یی‪ ،‬بخش از علم کیمیا بنام بیوشیمی می باشند‪.‬‬
‫اهمیت وضرورت‬
‫درحقیقت ستون و اساس علوم طبی را بیوشیمی تشکیل می دهد زیرا امراض مختلف در موجودات حیه از اختالل‬
‫مالیکولی در حجرات زنده بروز می کند که علت و علل این اختالالت بدنی‪ ،‬از اثر بی نظمی در فعال و انفعاالت کیمیاوی‬
‫در داخل حجرات بوجود می آید‪ ،‬که دریافت بی نظمی در تعامالت بیوکیمیاوی وظیفه اصلی بیوشیمی می باشد‪.‬‬
‫دانش بیوشیمی برای همه علوم مرتبط به حیات ضروری است‪ .‬شناخت علم جنتیک نیاز مبرم به بیوشیمی نوکلئیک اسید‬
‫ها دارند‪ .‬فزیولوژی به عنوان علم مطالعه وظایف بدن‪ ،‬تقریبا بطور کامل دارای صفات مشترک با بیوشیمی است‪ .‬فارمکولوژی‬
‫فارمسی متکی به دانش بیوشیمی و فزیولوژی هستند‪ ،‬بخصوص اکثر دواها از طریق تعامالت بیوشیمی‪ ،‬متابولیزم می شوند‬
‫که بوسیله انزایم ها کتابولیز می گردد‪ .‬بسیاری از افراد که در بخش میکروبیولوژی‪ ،‬زولوژی‪ ،‬بوتانی کار میکنند تقریبا از‬
‫روش های بیوشیمی استفاده می ن مایند‪ .‬این ارتباط تعجب آور نمی باشد‪ ،‬زیرا همانطور که می دانیم حیات وابسته به‬
‫تعامالت و پروسه های بیوشیمی است و نقش بیوشیمی به عنوان زبان مشترک در بین تمام علوم حیاتی رو به افزایش‬
‫است‪.‬‬

‫‪141‬‬
 ‫اهداف مضمون‬
‫هدف اصلی بیوشیمی شناخت کامل تمام پروسه های کیمیاوی مربوط به حجرات زنده در سطج مالیکولی است‪.‬‬
‫روش ومیتود تدریس‬
‫لکچر‪ ،‬سوال وجواب‪ ،‬کار‪ ،‬مشاهداتی‪ ،‬کارگروپی ودروس سیمیناری‪.‬‬

‫نحوه ارزیابی محصل‬

‫‪%10‬‬ ‫‪ -‬ارزیابی روزمره و کارخانگی‬
‫‪%10‬‬ ‫‪ -‬پروژه و سیمینار‬
‫‪%20‬‬ ‫‪ -‬امتحان وسط سمستر‬
‫‪%60‬‬ ‫‪ -‬امتحان فاینل‬

‫‪142‬‬
 ‫‪ .6‬فارغان رشته کیمیا توانایی و ظرفیت رقابت نمودن با‬

‫‪3‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬

‫‪2.6‬‬
‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬
‫همتاهای خود در کشور های منطقه را داشته باشند‪.‬‬
‫‪.5‬فارغان کیمیا توانایی تحلیل و تجزیه مواد کیمیاوی را داشته‬

‫‪3‬‬
‫‪2‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬

‫‪2.8‬‬
‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬
‫باشند تاقادر به انجام کارهای عملی شوند‪.‬‬

‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪.4‬تربیه معلمین مسلکی و تخصصی در رشته کیمیا‪.‬‬

‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬

‫‪2.6‬‬
‫‪.3‬کسب دانش و مهارت های علم کیمیا که پاسخگوی نظام‬

‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪2‬‬
‫‪3‬‬
‫‪2‬‬

‫‪2.6‬‬
‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬
‫نوین تعلیم و تربیه باشد‪.‬‬
‫‪.2‬شناخت مبانی علم کیمیا و کاربرد آن در بخش ساینس و‬
‫نتایج متوقعه دیپارتمنت کیمیا‬

‫‪2‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬

‫‪2.8‬‬
‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬
‫تکنالوژی‪.‬‬

‫‪ =3‬اعظمی ترین اشتراک‬

‫‪.1‬فارغان کیمیا افراد با روحیه اسالمی و ملی‪ ،‬عاری از هر‬

‫‪2‬‬
‫‪3‬‬
‫‪2‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬

‫‪2.6‬‬
‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬
‫نوع گرایشات تبعیضی باشند‪.‬‬

‫‪143‬‬
‫‪ =2‬اشتراک متوسط‬
‫(کیمیای حیاتی ‪)I‬‬
‫نتایج متوقعه مضمون‬

‫مجموعهت‬
‫شناخت میتابولیزم قند ها‬
‫شناخت در مورد لیپید ها‬
‫شناخت اساسات بیوشیمی‬

‫شناخت کاربوهایدریت ها‬

‫شناخت آب و اهمیت حیاتی آن‬

‫اوسط مجموعه عمومی‬

‫‪5‬‬
‫‪4‬‬
‫‪3‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬

‫مفردات و پالن درسی برای سمستر هفتم‬

‫‪ =1‬کمترین اشتراک‬
‫شماره‬
‫جدول نقشه مفهومی نتایج متوقعه مضمون (کیمیای حیاتی ‪ )I‬رشته کیمیا‬
 ‫تعداد ساعات‬
‫نظری‬ ‫محتوا‬ ‫هفته‬
‫درسی درهفته‬

‫اساسات بیوشیمی‬
‫‪ -‬اهداف‪.‬‬
‫‪ -‬تعریف بیوشیمی‪.‬‬
‫‪ -‬ساختمان اجسام حیه‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫هفته اول‬
‫‪ -‬عناصر سازنده موجودات زنده‪.‬‬
‫‪ -‬فیصدی عناصر ومرکبات‪.‬‬
‫‪ -‬اهمیت بیوشیمی درطبابت‪.‬‬
‫‪ -‬ساختمان مالیکول های حجروی‪.‬‬
‫آب و اهمیت حیاتی آن‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫خصوصیات آب‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫توزیع آب در بدن‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫رابطه هایدروجنی در آب‬ ‫‪-‬‬
‫‪ PH‬و‪pOH‬‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫تیرابها والقلی ها‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫هفته دوم‬
‫محلولهای بفری(بفری)‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫اسیدوز والکالوز‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫گروپهای وظیفوی در بیوشیمی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫ایزومیری نوری ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫ایزومیری هندسی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫منرالها‬
‫نقش گرده ها درایجاد تعادل تیراب و قلوی ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫کلسیم و فاسفور ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫احتیاج روزانه و منشاء غذایی ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫جذب کلسیم و فاسفور‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫کلسیم در خون فاسفور در خون ‪.‬‬ ‫‪-‬‬ ‫هفته سوم‬
‫عوامل تنظیم کننده ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬
‫مگنیزیم و آهن ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫نیاز روزانه ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫میتابولیزم آهن ‪ ،‬جذب آهن و انتقال آهن‬ ‫‪-‬‬
‫توسط پالزما‪.‬‬
‫مصرف آهن و ذخیره آن در بدن ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫عناصر کمیاب ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫آیودین و آیودین در خون‪.‬‬ ‫‪-‬‬

‫‪144‬‬
 ‫مس ‪ ،‬جست‪ ،‬کوبالت‪ ،‬منگانیز‪ ،‬مولیبدین و‬ ‫‪-‬‬
‫فلورین‪.‬‬

‫امینو اسیدها‬
‫‪ -‬طبقه بندی امینو اسیدها از نگاه خواص ‪.‬‬
‫‪ -‬طبقه بندی امینو اسیدها از نگاه گروپ ‪.R‬‬
‫هفته چهارم‬
‫‪ -‬خاصیت نوری امینو اسیدها‪.‬‬
‫‪ -‬خاصیت امفوتری امین اسیدها ‪.‬‬
‫‪3‬‬
‫‪ -‬نقطه ایزو الکتریک امینو اسیدها‪.‬‬
‫نظری‬
‫‪ -‬طبقه بندی امینواسیدها نظر به ضرورت بدن ‪.‬‬
‫‪ -‬مشتقات امینواسیدها ویا امینواسیدهای‬
‫کمیاب ‪.‬‬
‫‪ -‬روش های کیمیاوی ‪.‬‬
‫خواص کیمیاوی امینواسیدها ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫روش های کیمیاوی شناسائی امینو اسیدها‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫رابطه پیپتایدی امینو اسیدها‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫هفته پنجم‬
‫پیپتایدها‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫رابطه دای سلفایدی در پیپتایدها‪.‬‬ ‫‪-‬‬

‫پروتینها‬
‫طبقه بندی پرتین ها ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫پروتینهای ساده وپروتین های مرکب‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫پروتینهای کروی وپروتین های رشتوی‪.‬‬ ‫‪-‬‬ ‫هفته ششم‬
‫طبقه بندی پروتین های بر اساس نقش‬ ‫‪-‬‬
‫فزیولوجیکی‬
‫طبقه بندی پروتین هابر حسب ساختمان‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫ساختمان پروتینها ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫ساختمان اول‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫ساختمان دوم ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫ساختمان مارپیجچ الفا‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫ساختمان چین دار بیتا‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪3‬‬ ‫هفته هفتم‬
‫رابطه الکترولیت یا رابطه آیونی ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫رابطه هایدروفوبیک‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫ساختمان سوم زنجیر پلی پیپتایدی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫ساختمان چهارم یک پروتین‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫خواص پروتین‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪145‬‬
 ‫عوامل موثر باالی ساختمان پروتین ها‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫قندها یا هایدروکاربوهایدریت ها‬
‫‪ -‬طبقه بندی کاربوهایدریت ها ‪.‬‬
‫مونوسکراید ها یاقندهای ساده‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫ساختمان خطی وحلقوی مونو سکرایدها‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫ایزومیری و خواص ایزومیری نوری‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫هفته هشتم‬
‫‪3‬‬ ‫مون سکرایدهای دی اوکسی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫مونو سکرایدهای امین دار‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫مونو سکرایدهای اسیدی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫خواص کیمیاوی مونوسکرایدها‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫امتحان ‪.٪ 20‬‬ ‫‪-‬‬
‫دای سکرایدها‬
‫‪ -‬اولیگو سکرایدها‪.‬‬
‫‪ -‬پولی سکرایدها‪.‬‬
‫‪ -‬همو پولی سکرایدها‪.‬‬
‫‪ -‬نشایسته‪.‬‬
‫‪ -‬گالیکوجن‪.‬‬
‫هفته نهم‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫‪ -‬سلولوز‪.‬‬
‫‪ -‬هترو پولی سکرایدها‪.‬‬
‫‪ -‬هیالورونیک اسید‪.‬‬
‫‪ -‬کندروئیتین سلفیت‪.‬‬
‫‪ -‬پروتو گالیکانها‪.‬‬
‫‪ -‬گالیکو پروتینها‪.‬‬

‫‪146‬‬
 ‫لیپیدها(چرپی ها)‬
‫‪ -‬اجزای تشکیل دهنده شحمیات‪.‬‬
‫‪ -‬الکولها‪.‬‬
‫‪ -‬الکلولهای یک قیمته ودوقیمته ‪.‬‬
‫‪ -‬گلسیرول‪.‬‬
‫‪ -‬تیزابهای شحمی ‪.‬‬
‫‪ -‬طبقه بندی تیزابهای شحمی ‪.‬‬
‫‪ -‬تیزابهای شحمی غیر مشبوع‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫هفته دهم‬
‫‪ -‬تیزابهای دارای چندین رابطه دوگانه‪.‬‬
‫‪ -‬طبقه بندی شحمیات‪.‬‬
‫‪ -‬شحمیات ساده ‪.‬‬
‫‪ -‬اسایل گلیسرولها ‪.‬‬
‫‪ -‬ترای گلیسریدها‪.‬‬
‫‪ -‬مومها ‪.‬‬

‫شحمیات مرکب‬
‫‪ -‬فاسفو لیپیدها ‪.‬‬
‫‪ -‬گلیسرو فاسفولیپیدها ‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫‪ -‬فاسفوتایدیک اسید‪.‬‬ ‫هفته یازدهم‬
‫‪ -‬فاسفوتایدیل گلیسرول‪.‬‬
‫فاسفوتایدیل ایتانول امین(سیفالین)‬
‫فاسفوتایدیل سرین‪.‬‬
‫هایدرولیز گلسرو فاسفولیپیدها‬ ‫‪-‬‬
‫اسفنگو لیپیدهاو‬ ‫‪-‬‬
‫اسفنگو میالینها ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫گالیکو لیپیدها‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫هفته دوازدهم‬
‫سربروسایدها‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫کانگلیو سایدها‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫استروئیدها‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫کلسترول‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫نوکلیوسایدها‪ ،‬نوکلیوتایدها ونوکلویک اسیدها‬ ‫‪-‬‬
‫اجزای نوکلیوتایدها‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫قلوی های عضوی(پیورینهاو پایریمیدینها)‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫هفته سیزدهم‬
‫قند پنج کاربنه ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫نوکلیوسایدها ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫نوکلیوتایدها‪.‬‬ ‫‪-‬‬

‫‪147‬‬
 ‫‪ -‬انواع نوکلیوتایدها‪.‬‬
‫‪ -‬نوکلیوتایدهای دای وترای فاسفیت ‪.‬‬
‫‪ -‬نوکلیو تایدها حلقوی‪.‬‬
‫‪ -‬پولی نوکلیوتایدها‬
‫‪ -‬نوکلویک اسیدها ‪.‬‬
‫‪ -‬ساختمان ‪. DNA‬‬
‫‪ -‬ساختمان ‪. RNA‬‬
‫نظری‬ ‫هفته چهاردهم‬
‫‪3‬‬ ‫‪ -‬انواع ‪. RNA‬‬
‫‪.mRNA -‬‬
‫‪. tRNA -‬‬
‫‪rRNA -‬‬
‫ویتامینها‬
‫‪ -‬ویتامین های منحل در شحم ‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫‪ -‬تعریف وطبقه بندی ویتامین ها‪.‬‬ ‫هفته پانزدهم‬
‫‪ -‬ویتامین های منحل در شحم‪.‬‬
‫‪ -‬ویتامین ‪ ،A‬ویتامین‪ ،D‬ویتامین‪ ،E‬ویتامین‪.K‬‬
‫ویتامین های منحل در آب‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫و یتامین های ‪C ،B12 ،B9 ،B7 ،B6 ، B5 ،B3 ،B2 ،B1‬‬ ‫هفته شانزدهم‬
‫سمینارها‪.‬‬
‫مآخذ‬
‫‪ -1‬شهبازی‪ ،‬پرویز‪ .‬ملک نیا‪ ،‬ناصر‪ .)1387( .‬بیوشیمی عمومی ج ‪ .1‬تهران‪ :‬انتشارات تهران‬
‫‪ -2‬نلسون‪ ،‬دیوید‪ .‬کاکس‪ ،‬میکائیل‪ .)1382( .‬اصول بیوشیمی لنیجر ج‪ .1‬مترجم‪ :‬جواد نژاد اروق‪ .‬تهران‪ :‬انتشارات‬
‫اندیشه‪.‬‬
‫‪ -3‬رحیم‪ ،‬شمس الرحیم‪ .)1392( .‬بیوشیمی طبی‪ .‬کابل ‪ :‬انتشارات عازم‬
‫‪-4‬کاکس‪ ،‬مایکل ام‪ ،‬ونلسون دیوید‪ .) 1390 ( .‬اصول بیوشیمی لنینجرجلد اول ودوم‪ ،‬ترجمه محمدی رضاودیگران‪،‬‬
‫جلد اول‪ ،‬تهران‪ :‬انتشارات آییژ‪.‬‬

‫‪148‬‬
 ‫مفردات مضمون درسی بیوشیمی ‪ΙΙ‬‬
‫لیسانس‬ ‫مقطع تحصیلی‬
‫نام موسسه تحصیلی ‪:‬‬
‫پوهنځی ‪:‬‬
‫کیمیا‬ ‫دیپارتمنت ‪:‬‬
‫بیوشیمی ‪II‬‬ ‫عنوان مضمون ‪:‬‬
‫اختصاصی‬ ‫کتگوری مضمون ‪:‬‬
‫‪Ed. Ch. 08. 43‬‬ ‫کود نمبر مضمون ‪:‬‬
‫‪3‬‬ ‫تعداد کریدت ‪:‬‬
‫هشتم‬ ‫سمستر مربوطه‪:‬‬
‫ندارد‬ ‫مضامین پیش نیاز ‪:‬‬
‫معلومات عمومی در مورد مضمون‬
‫این مضمون ازجمله مضامین اساسی رشته کیمیا میباشد‪ ،‬که شامل دوکورس است وکورس دوم آن در سمسترهشتم‬
‫صنف چهارم کیمیا تدریس می گردد ‪ ،‬که شامل ‪48‬ساعت درسی است وازآن جمله ‪45‬ساعت درسی نظری و ‪ 3‬ساعت‬
‫سمینار ‪،‬سیرعلمی ویاپروژه میباشد ‪ .‬کورس دوم شامل سه کریدت است ‪.‬درهر هفته (‪ )3‬ساعت (‪ )50‬دقیقه ای را‬
‫درشانزده هفته در بر دارد‪ .‬با مطالعه این کورس محصالن‪ ،‬مفاهیم وقوانین کیمیاوی را فرا خواهد گرفت‪ .‬وظیفه بیوشیمی‬
‫مطالعه فعل و انفعاالت کیمیاوی در داخل حجرات زنده است‪ .‬وقتی که صحبت از حیات می شود ‪ ،‬تعامالت بیوکیمیاوی‬
‫خود بخود در مواجودات زنده مطرح می گردد و به واسطه آنها‪ ،‬عملیه های مختلف حجروی به انجام می رسد‪ .‬اختالل در‬
‫این تعامالت منجر به اختالل در فعالیت های حجروی‪ ،‬به وجود آمدن بی نظمی و امراض مختلف می گردد‪ .‬از این رو اولین‬
‫قدم در مطالعه علوم طبی آشنایی با تعامالت بیوشیمی می باشند‪ .‬بخش از امراض ارثی و امراض میتابولیزمی از اثر بی‬
‫نظمی های مالیکولی در تعامالت بیوشیمی حجرات بوجود می آید‪ .‬که بررسی این گونه اختالالت مالیکولی ‪ ،‬وظیفه عمده‬
‫یی‪ ،‬بخش از علم کیمیا بنام بیوشیمی می باشند‪.‬‬
‫اهمیت وضرورت‬
‫درحقیقت ستون و اساس علوم طبی را بیوشیمی تشکیل می دهند زیرا امراض مختلف در موجودات حیه از اختالل مالیکولی‬
‫در حجرات زنده بروز می کند که علت و علل این اختالالت بدنی‪ ،‬از اثر بی نظمی در فعال و انفعاالت کیمیاوی در داخل‬
‫حجرات بوجود می آید‪ ،‬که دریافت بی نظمی در تعامالت بیوکیمیاوی وظیفه اصلی بیوشیمی می باشد‪.‬‬
‫دانش بیوشیمی برای همه علوم مرتبط به حیات ضروری است‪ .‬شناخت علم جنتیک نیاز مبرم به بیوشیمی نوکلئیک اسید‬
‫ها دارند‪ .‬فزیولوژی به عنوان علم مطالعه وظایف بدن‪ ،‬تقریبا بطور کامل دارای صفات مشترک با بیوشیمی است‪ .‬فارمکولوژی‬
‫فارمسی متکی به دانش بیوشیمی و فزیولوژی هستند‪ ،‬بخصوص اکثر دواها از طریق تعامالت بیوشیمی‪ ،‬متابولیزم می شوند‬
‫که بوسیله انزایم ها کتابولیز می گردد‪ .‬بسیاری از افراد که در بخش میکروبیولوژی‪ ،‬زولوژی‪ ،‬بوتانی کار میکنند تقریبا از‬
‫روش های بیوشیمی استفاده می نماین د‪ .‬این ارتباط تعجب آور نمی باشد‪ ،‬زیرا همانطور که می دانیم حیات وابسته به‬
‫تعامالت و پروسه های بیوشیمی است و نقش بیوشیمی به عنوان زبان مشترک در بین تمام علوم حیاتی رو به افزایش‬
‫است‪.‬‬

‫‪149‬‬
 ‫اهداف مضمون‬
‫هدف اصلی بیوشیمی شناخت کامل تمام پروسه های کیمیاوی مربوط به حجرات زنده در سطج مالیکولی است‪.‬‬
‫روش ومیتود تدریس‬
‫لکچر‪ ،‬سوال وجواب‪ ،‬کار‪ ،‬مشاهداتی‪ ،‬کارگروپی ودروس سیمیناری‪.‬‬
‫نحوه ارزیابی محصل‬
‫‪%10‬‬ ‫‪ -‬ارزیابی روزمره و کارخانگی‬
‫‪%10‬‬ ‫‪ -‬پروژه و سیمینار‬
‫‪%20‬‬ ‫‪ -‬امتحان وسط سمستر‬
‫‪%60‬‬ ‫‪ -‬امتحان فاینل‬
‫‪ -‬جدول نقشه مفهومی نتایج متوقعه مضموند (کیمیاحیاتی‪ )II‬رشته کیمیا‬

‫نتایج متوقعه دیپارتمنت کیمیا‬

‫‪.4‬تربیه معلمین مسلکی و تخصصی در رشته کیمیا‪.‬‬

‫تکنالوژی‪.‬‬

‫نوع گرایشات تبعیضی باشند‪.‬‬

‫نوین تعلیم و تربیه باشد‪.‬‬
‫‪ .6‬فارغان رشته کیمیا توانایی و ظرفیت رقابت نمودن با‬

‫‪.5‬فارغان کیمیا توانایی تحلیل و تجزیه مواد کیمیاوی را داشته‬

‫باشند تاقادر به انجام کارهای عملی شوند‪.‬‬

‫‪.3‬کسب دانش و مهارت های علم کیمیا که پاسخگوی نظام‬

‫‪.2‬شناخت مبانی علم کیمیا و کاربرد آن در بخش ساینس و‬

‫‪.1‬فارغان کیمیا افراد با روحیه اسالمی و ملی‪ ،‬عاری از هر‬

‫همتاهای خود در کشور های منطقه را داشته باشند‪.‬‬

‫شماره‬

‫نتایج متوقعه مضمون‬

‫(کیمیاحیاتی‪)II‬‬

‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬
‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫دانش درمورد میتابولیزم لیپیدها‬ ‫‪1‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫دانش درمورد میتابولیزم یروتین و امینواسیدها‬ ‫‪2‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫دانش درمورد‪DNA‬و ‪RNA‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫دانش وشناخت درمورد ویټامین ها و انزایم ها‬ ‫‪4‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫دانش درمورد منرال ها و میتابولیزم انها‬ ‫‪5‬‬
‫‪2.4‬‬ ‫‪2.6‬‬ ‫‪2.4‬‬ ‫‪2.4‬‬ ‫‪2.6‬‬ ‫‪2.6‬‬ ‫مجموعه‬
‫‪2.5‬‬ ‫اوسط مجموعه عمومی‬

‫‪ =3‬اعظمی ترین اشتراک‬ ‫‪ =2‬اشتراک متوسط‬ ‫‪ =1‬کمترین اشتراک‬

‫‪150‬‬
 ‫مفردات و پالن درسی برای سمسترهشتم‬

‫تعداد ساعات‬
‫نظری‬ ‫محتوا‬ ‫هفته‬
‫درسی درهفته‬

‫انزایم ها‬
‫‪ -‬تعریف انزایم ها ‪.‬‬
‫‪ -‬خواص انزایم ها ‪.‬‬
‫‪ -‬ساختمان انزایم ها‪.‬‬
‫‪ -‬فعال کننده های انزایمی‪.‬‬ ‫هفته اول‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬
‫‪ -‬عوامل موثر بر فعالیت انزایمها‪.‬‬
‫‪ -‬اثر حرارت بر فعالیت انزایم ها‪.‬‬
‫‪ -‬اثر ‪ pH‬بر فعالیت انزایمها ‪.‬‬
‫‪ -‬اثر غلظت انزایم بر فعالیت انزایمها‪.‬‬
‫اثر غلظت سوبستریت برفعالیت انزایم‪.‬‬
‫رابطه میکایلیس ‪ -‬منتن‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫رابطه لینور برک‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫مهار کنند های غیر رجعی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫مها کنندهای رجعی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫مهار کننده های رقابتی و غیر رقابتی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫مهارکننده های یک جانبه غیر رقابتی ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫هفته دوم‬
‫مهار کننده های متابولیکی یا ضد متابولیت ها‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫سیستم های چند انزایمی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫انزایم های ناظم ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫کنترول فعالیت انزایمی ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫خصوصیت عمل انزایم ها ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫نوع سوبسترا‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪ -‬پرو انزایم ها ‪.‬‬
‫‪ -‬ایزو انزایم ها ‪.‬‬ ‫هفته سوم‬
‫‪ -‬کو انزایم ها ‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬
‫‪ -‬دسته بندی کو انزایم ها ‪.‬‬
‫‪ -‬نامگذاری و طبقه بندی انزایم ها ‪.‬‬
‫شش طبقه اصلی انزایم ها‪.‬‬
‫میتابولیزم امینو اسیدها‬ ‫هفته چهارم‬
‫‪ -‬هضم وجذ پروتینها‪.‬‬
‫نظری‬
‫‪3‬‬ ‫‪ -‬کتابولیزم پروتینها‪.‬‬
‫‪ -‬کتابولیزم امینواسیدها‪.‬‬
‫‪ -‬ترانس امنیشن‪.‬‬
‫‪151‬‬
 ‫دی امینیشن‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫سیکل اوره‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫دفع امونیم (چرخه گلوکوز و االنین)‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫کتابولیزم اسکلیت کاربنی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫امینو اسیدهای کتوژنیک‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫امینو اسیدهای گلوکو ژنیک‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫امینو اسیده کتوژنیک وگلوکو ژنیک‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫انابولیزم امینوا سیدها‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫بیوسنتیز امینو اسیدهای ضروری در بدن‪.‬‬ ‫‪-‬‬ ‫هفته پنجم‬
‫بیوسنتیز امینو اسیدهای غیر ضروری ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫میتابولیزم قندهای‬ ‫‪-‬‬
‫هضم قندها‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫جذب قند‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫قند خون‪.‬‬ ‫‪-‬‬ ‫هفته ششم‬
‫میتا بولیزم گلوکوز‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫گالیکولیز‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫تشکیل پایروویت‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪ -‬تبدیل پایرویت به اسیتایل کوانزایم‪A‬‬
‫‪ -‬سیکل کربس ‪.‬‬
‫‪ -‬گلوکونیو ژنیز‪.‬‬
‫‪ -‬زنجیر تنفسی‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫هفته هفتم‬
‫‪ -‬میتابولیزم گالیکوجن‪.‬‬
‫‪ - 2‬گالیکوژنیز‪.‬‬
‫‪ – 3‬گالیکوژنولیز‪.‬‬
‫‪ - 4‬کنترول میتابولیزم گالیکوجن توسط هورمونها‬
‫‪ -‬مسیر پنتوز فاسفیت‪.‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪ -‬مراحل مسیر پنتوز فاسفیت( اکسیداتیف وغیر‬ ‫‪3‬‬
‫اکسیداتیف)‬
‫‪ -‬اهمت را ه پنتوز فاسفیت ‪.‬‬ ‫‪4‬‬
‫نظری‬ ‫هفته هشتم‬
‫‪3‬‬ ‫‪ -‬میتابولیزم هگزوزهای دیگر ‪.‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪ -‬میتابولیز فرکتوز ‪.‬‬ ‫‪6‬‬
‫‪ -‬میتابولیزم گلکتوز‪.‬‬ ‫‪7‬‬
‫‪ -‬امتحان ‪ 20‬درصد‬

‫‪152‬‬
 ‫انابولیزم کاربوهایدریتها‬
‫‪ -‬فتوسنتیز‪.‬‬
‫‪ -‬مسیر فتوسنتیزدرنباتات‪.‬‬
‫فتوسنتیز نباتات سه کاربنه یا چرخه کلوین‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫هفته نهم‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫‪ -‬فتوسنتز نباتات سه کاربنه یا مسیر هج‬
‫واسالک‪.‬‬
‫‪ -‬فتوسنتیز گیاهان ‪ CAM‬یا میتابولیزم‬
‫اسیدکراسوالسه‪.‬‬
‫میتابولیزم لیپیدها‬
‫هضم وجذب شحمیات‪.‬‬
‫کتابولیزم تیزابهای شحمی ‪.‬‬
‫اکسیدیشن تیزابهای شحمی ‪.‬‬
‫اکسیدیشن تیزابهای شحمی ‪.‬‬
‫مراحل فعال شده تیزابهای شحمی‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫هفته دهم‬
‫انقال اسایل کوانزایم‪ A‬به مایتوکاندریا‪.‬‬
‫تعامالت اکسیدیشن در ماتریکس مایتوکاندریا‪.‬‬
‫محاسبه انرژی حاصل از اکسیدیشن‪.‬‬
‫اکسیدیشن تیزابهای شحمی با کاربن طاق‪.‬‬
‫اکسیدیشن تیزابهای شحمی بازنجیر بلند‪.‬‬
‫اکسیدیشن تیزابهای شحمی غیر مشبوع‪.‬‬
‫انابولیزم تیزابهای شحمی‬
‫بیوسنتیز تیزاب های شحمی مشبوع ‪.‬‬
‫بیوسنتیز تیزابهای شحمی غیر مشبوع‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫هفته یازدهم‬
‫بیو سنتیز اجسام کیتونی(کیتوژنیز)‪.‬‬
‫میتابولیزه شدن اجسام کیتونی‪.‬‬
‫بیوسنتیز اسایل گلیسرول ها‪.‬‬
‫‪ -‬میتابولیزم نوکلیوتایدها‬
‫‪ -‬بیو سنتیز نوکلیوتایدهاهی پورین‪.‬‬
‫‪ -‬نتظیم بیوسنتیز نوکلیوتایدهای پورین‪.‬‬
‫‪ -‬کتابولیزم نوکلیوتایدهای پورین‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫هفته دوازدهم‬
‫‪ -‬اختالالت میتالولیزم نوکلیوتایدهای پورین‪.‬‬
‫‪ -‬بیو سنتیز نوکلیوتایدهای پایریمدین‪.‬‬
‫‪ -‬تنظیم بیو سنتیز نوکلیوتایدهای پایریمیدین‪.‬‬
‫اختالالت در بیوسنتیز نوکلیوتایدهای پایریمیدین‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫هورمون ها و طرز عمل آنها‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫هفته سیزدهم‬
‫‪ -‬تعریف هورمون ‪.‬‬

‫‪153‬‬
 ‫طبقه بندی هورمونها ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫هورمونهای هایپوتاالموس‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫هورمونهای هایپوفیز‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫هورمونها تایراید‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫هورمون های پانکراس‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫هورمونهای غده فوق الکلیه ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫هورمونهای تخم دان‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫هورمونهای بیضه ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫سنتز هورمونها ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫انتقال پالسمای هورمونها‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫نحوه تنظیم‪ ،‬تولید و ترشح هورمونها‪.‬‬ ‫‪-‬‬ ‫هفته چهاردهم‬
‫‪3‬‬
‫تنظیم منفی ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫تنظیم مثبت‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫پروتین پذیرنده ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫ساختمان پروتین پذیرنده ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫هفته پانزدهم‬
‫تنظیم فعالیت پروتین های پذیرنده ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫طرزالعمل هورمون ها‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫هورمونهای کت ابولیزم وانابولیزم ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫ساختمان کیمیاوی انسولین ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫‪3‬‬ ‫سنتز انسولین ‪.‬‬ ‫‪-‬‬ ‫هفته شانزدهم‬
‫میتابولیزم انسولین ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫سمینارها‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫مآخذ‬
‫‪ -1‬شهبازی‪ ،‬پرویز‪ .‬ملک نیا‪ ،‬ناصر‪ .)1387( .‬بیوشیمی عمومی ج ‪ .1‬تهران‪ :‬انتشارات تهران‬
‫‪ -1‬نلسون‪ ،‬دیوید‪ .‬کاکس‪ ،‬میکائیل‪ .)1382( .‬اصول بیوشیمی لنیجر ج‪ .1‬مترجم‪ :‬جواد نژاد اروق‪ .‬تهران‪:‬‬
‫انتشارات اندیشه‪.‬‬
‫‪ -2‬رحیم‪ ،‬شمس الرحیم‪ .)1392( .‬بیوشیمی طبی‪ .‬کابل ‪ :‬انتشارات عازم‪.‬‬

‫‪154‬‬
 ‫مفردات مضمون درسی کیمیای محاسبه ‪1‬‬
‫لیسانس‬ ‫مقطع تحصیلی‬
‫نام موسسه تحصیلی ‪:‬‬
‫پوهنځی ‪:‬‬
‫کیمیا‬ ‫دیپارتمنت ‪:‬‬
‫کیمیا محاسبه ( ‪) I‬‬ ‫عنوان مضمون ‪:‬‬
‫اختصاصی‬ ‫کتگوری مضمون ‪:‬‬
‫‪Ed. Ch. 04. 30‬‬ ‫کود نمبر مضمون ‪:‬‬
‫‪2‬‬ ‫تعداد کریدت ‪:‬‬
‫چهارم‬ ‫سمستر مربوطه‪:‬‬
‫ندارد‬ ‫مضامین پیش نیاز ‪:‬‬

‫معلومات عمومی در مورد مضمون‬

‫کیمیای محاسبه ‪ 1‬درسمسترچهارم دو کریدت تدریس می گردد؛ مضمون کیمیا محاسبه ( ‪ ) I‬یکی از مضامین اساسی و‬
‫اختصاصی رشته کیمیا بوده که برای محصلین رشته کیمیا تدریس میگردد‪ .‬این کورس شامل ‪ 32‬ساعت نظری و ‪ 2‬ساعت‬
‫سمینار‪،‬سیرعلمی وپروژه می باشد‪.‬‬

‫در این مضمون موضوعات محاسبوی چون‪ :‬اساسات ریاضیکی و سیستم بین المللی واحدات‪ ،‬اساسات کیمیا‪ ،‬دریافت وزن‬
‫ترکیبی یک عصر دریک مرکب‪ ،‬تطبیق محاسبات در معادالت کیمیاوی‪ ،‬کثافت ووزن مخصوص‪ ،‬ثقلت مخصوص وقوانین‬
‫گازات میباشد و هرموضوع مشتمل با تیؤری و حل سواالت است تا محصالن با انواع حل مسایل آشنایی پیدا نمایند‪ ،‬چونکه‬
‫جهان ماحول مارا انواعی پدیده ها که به شکل مادی وجود دارند‪ ،‬احاطه نموده و همۀ شان انواعی گوناگون مادۀ متحرک‬
‫اند که صورت انتقال آن از یک حالت به حالت دیگر به روی تطبیق قوانین و محاسبات کیمیاوی میسر است و بس‪.‬‬

‫اهمیت وضرورت‬
‫کیمیا در جمع علوم طبیعی بر عالوه اینکه خودش دارای مطلب و موضوع میباشد‪ .‬با سایر رشته های علوم پیوند نا‬
‫گستنی و مستحکم دارد به خصوص سلسله محاسبات کیمیاوی که در امر پیمایش‪ ،‬اندازه گیری‪ ،‬دریافت فیصدی عناصر‬
‫در مرکبات‪ ،‬صورت محاسبوی مقداری اجزای ترکیبی یک مرکب با مقیاس های مختلف سیستم های مروجی و بین المللی‬
‫دررشته های طب‪ ،‬فارمسی‪ ،‬زراعت‪ ،‬معدن‪ ،‬تکنالوژی فلزات‪ ،‬استخراج معدن‪ ،‬تولیدات نفتی‪ ،‬تولیدات مواد صنعتی (فابریکات‬
‫و دستگاه های تولیدی مواد کیمیاوی وغیره) و همچنان از نگاه نقص و مفاد ویا سنجش کیفیت مواد نقش به سزایی دارد‪،‬‬
‫به خاطر اینکه بدون دخالت علم کیمیا هیچ نوع قضاوت تخنیکی و تجارتی درامور تولیدات مواد خام و پخته شرکت ها و‬
‫فابریکات مختلف امکان ندارد ویا به عبارۀ دیگر کیمیا در حیات روزمرۀ انسان ها از خوردنی ها الی پوشیدنی ها وغیره‬
‫سامان و آالت تخنیکی اهمیت خاص کسب نموده است که این امربدون محاسبات مواد کیمیاوی و استفادۀ درست از‬
‫قوانین آن میسر نیست و بدون محاسبات کیمیا‪ ،‬در مورد کیفیت مواد نمیتوان قضاوت نمود‪.‬‬

‫‪155‬‬
 ‫اهداف مضمون‬
‫هدف عمده کیمیای محاسبه برآورده شدن نیاز های محصلین و ایجاد تسهیالت در امر آموزش و عیمق شدن به‬
‫مسایل کیمیاوی و صورت حل آن به منظور فهم دقیق ازموضوعات کیمیا می باشد‪.‬‬
‫روش ومیتود تدریس‬
‫لکچر‪ ،‬سوال وجواب‪ ،‬کار‪ ،‬مشاهداتی‪ ،‬کارگروپی ودروس سیمیناری‪.‬‬
‫نحوه ارزیابی محصل‬
‫‪% 10‬‬ ‫‪ -‬ارزیابی روزمره و کارخانگی‬
‫‪%10‬‬ ‫‪ -‬پروژه و سیمینار‬
‫‪%20‬‬ ‫‪ -‬امتحان وسط سمستر‬
‫‪%60‬‬ ‫‪ -‬امتحان فاینل‬
‫جدول نقشه مفهومی نتایج متوقعه مضمون (کیمیای محاسبه ‪ )I‬رشته کیمیا‬

‫نتایج متوقعه دیپارتمنت کیمیا‬

‫‪.4‬تربیه معلمین مسلکی و تخصصی در رشته کیمیا‪.‬‬

‫تکنالوژی‪.‬‬

‫نوع گرایشات تبعیضی باشند‪.‬‬

‫نوین تعلیم و تربیه باشد‪.‬‬
‫‪ .6‬فارغان رشته کیمیا توانایی و ظرفیت رقابت نمودن با‬

‫‪.5‬فارغان کیمیا توانایی تحلیل و تجزیه مواد کیمیاوی را داشته‬

‫باشند تاقادر به انجام کارهای عملی شوند‪.‬‬

‫‪.3‬کسب دانش و مهارت های علم کیمیا که پاسخگوی نظام‬

‫‪.2‬شناخت مبانی علم کیمیا و کاربرد آن در بخش ساینس و‬

‫‪.1‬فارغان کیمیا افراد با روحیه اسالمی و ملی‪ ،‬عاری از هر‬

‫همتاهای خود در کشور های منطقه را داشته باشند‪.‬‬

‫شماره‬

‫نتایج متوقعه مضمون‬

‫(کیمیای محاسبه ‪)I‬‬

‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫شناخت در باره سیستم های بین المللی واحدات‬ ‫‪1‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫شناخت در باره قوانین کیمیا و محاسبات آنها‬ ‫‪2‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫شناخت در باره اتم و ذرات اساسی آنها‬ ‫‪3‬‬
‫شناخت در باره تطبیق محاسبات در معادالت‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪4‬‬
‫کیمیاوی‬
‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫شناخت در باره قوانین حرکی گازات‬ ‫‪5‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪2.8‬‬ ‫‪2.6‬‬ ‫‪2.8‬‬ ‫‪2.6‬‬ ‫‪2.6‬‬ ‫مجموعه‬
‫‪2.73‬‬ ‫اوسط مجموعه عمومی‬

‫‪ =3‬اعظمی ترین اشتراک‬ ‫‪ =2‬اشتراک متوسط‬ ‫‪ =1‬کمترین اشتراک‬

‫‪156‬‬
 ‫مفردات و پالن درسی برای سمستر چهارم‬
‫تعداد ساعات درسی‬
‫نظری‬ ‫محتوا‬ ‫هفته‬
‫درهفته‬
‫فصل اول‬
‫‪ -‬اساسات ریاضیکی در کیمیا و سیستم بین المللی‬
‫واحدات‬ ‫هفته اول‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫‪ -‬قوانین لوگارتم‬
‫‪ -‬نا مساوات‬
‫‪ -‬خواص نا مساوات ‪.‬‬

‫سیستم بین المللی واحدات‬ ‫‪-‬‬

‫اندازه گیری درجه حرارت‬ ‫‪-‬‬
‫‪2‬‬ ‫هفته دوم‬
‫نظری‬ ‫صفر مطلقه‬ ‫‪-‬‬
‫حرارت مطلق‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫فصل دوم‬
‫هفته سوم‬
‫‪ -‬اساسات کیمیا‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫‪ -‬قوانین تبدالت (تغییرات) کیمیاوی ‪.‬‬
‫‪ -‬قا نون تحفظ کتله ‪.‬‬
‫‪ -‬قا نون نسبت های معین (ثا بت) ‪.‬‬
‫‪ -‬قانون نسبت های متعدد ‪.‬‬
‫‪ -‬معادالت یا اوزان ترکیبی ‪.‬‬ ‫هفته چهارم‬
‫‪2‬‬
‫نظری‬ ‫‪ -‬قانون ترکیب حجمی گیلوسک واصل‬
‫اووگدرو‪.‬‬
‫‪ -‬کتله اتمی وکتله مالیکولی‪.‬‬
‫‪ -‬کتله اتمی وکتله مالیکولی مطلقه‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته پنجم‬
‫‪ -‬ترکیب فیصدی وطرز دریافت فیصدی‬
‫عناصر متشکله دریک مرکب‪.‬‬
‫فصـل سوم‬
‫‪ -‬ساختمان اتم‬
‫‪ -‬کتله اتم و اجزای آن‪.‬‬
‫‪ -‬اندازه اتمها‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫‪ -‬عدد اتمی‪.‬‬ ‫هفته ششم‬
‫‪ -‬عدد کتلوی‪.‬‬
‫‪ -‬منظور از ساختمان اتم چیست؟‬
‫‪ -‬ذرات اساسی اتم کدام اند؟‬

‫سویه های انرژی و اربیتالهای اتمی‬ ‫‪-‬‬

‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫منظور از سویه انرژی چیست؟‬ ‫‪-‬‬ ‫هفته هفتم‬
‫منظور از قشر های فرعی چیست؟‬ ‫‪-‬‬

‫‪157‬‬
 ‫مفهوم اربیتال چیست؟‬ ‫‪-‬‬
‫عدد کوانتومی سپین چیست؟‬ ‫‪-‬‬
‫شکل اربیتال ها چگونه است؟‬ ‫‪-‬‬
‫ترتیب و تنظیم الکترونی یک اتم معین‬ ‫‪-‬‬
‫چگونه مشخص می شود؟‬
‫مفهوم حالت تهیچ اتم چیست؟‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫کوانتم نمبر اساس (اصلی)‬ ‫‪-‬‬ ‫هفته هشتم‬
‫‪2‬‬
‫کوانتم نمبر اربیتالی (مداری)‪ ،‬اشکال ابر‬ ‫‪-‬‬
‫های الکترونی‬

‫کوانتم نمبر مقناطیسی‬ ‫‪-‬‬

‫کوانتم نمبر سپین (‪)spin‬‬ ‫‪-‬‬
‫ایزوتوپ ها‪ ،‬کتله اتمی و کتله اتمی حقیقی متوسط‪.‬‬ ‫‪-‬‬ ‫هفته نهم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬
‫مول )‪(moι‬‬ ‫‪-‬‬

‫استخراج فورمول کیمیاوی‬ ‫‪-‬‬

‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫تعیین فورمول به اساس والنس‬ ‫‪-‬‬ ‫هفته دهم‬
‫‪-‬‬
‫آزمایش ج‪ .‬ج‪ -‬تامسن‪ :‬تهیه الکترون و تعین‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫نسبت ‪e/m‬‬ ‫هفته یازدهم‬
‫آزمایش ملیکان‪ ،‬روش تعین چارچ الکترون‬ ‫‪-‬‬
‫فصل چهارم‬
‫‪ -‬تطبیق محاسبات در معادالت کیمیاوی‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫‪ -‬تعامل کننده های محدود کننده‬ ‫هفته دوازدهم‬
‫‪ -‬مراحل محاسبات براساس معادالت‬
‫کیمیاوی‬
‫‪ -‬محاسبات فیصدی یک مرکب در مخلوط‬
‫مرکبات‬
‫‪ -‬محاسبات فیصدی وتعیین فورمول بسیط‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته سیزدهم‬
‫کیمیاوی‬
‫‪ -‬محاسبه فیصدی یک عنصر در یک مرکب‬
‫‪ -‬تهیه صنعتی سلفوریک اسید‬
‫فصل پنجم‬
‫‪ -‬کثافت و کتله مخصوص‪ ،‬ثقلت مخصوص و محا‬
‫سبات کتلوی‬ ‫هفته چاردهم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫‪ -‬ثقلت مخصوص ‪Specific‬‬
‫)‪)gravity‬‬
‫فصل ششم‬
‫‪ -‬قوانین و نظریه حرکی گازات‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته پانزدهم‬
‫‪ -‬قانون نسبت های حجمی‬
‫‪ -‬قا نون ‪Bayl – Moriotte‬‬

‫‪158‬‬
 ‫‪ -‬قانون ‪Guylusac‬‬
‫‪ -‬واحدات ثا بت گازات )‪(R‬‬
‫قانون فشار های قسمی دالتون‬ ‫‪-‬‬
‫شکل اجمالی جمع آوری گاز روی آب‬ ‫‪-‬‬
‫کثافت نسبتی گازات وتعیین وزن‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته شانزدهم‬
‫مالیکولی اجسام مفر‬
‫قا نون گراهام ‪ Graham‬و سرعت نفوذ‬ ‫‪-‬‬
‫گاز‬
‫مآخذ‬
‫‪ .1‬ح‪ ،‬ال ‪ ،‬روزنبرگ وایپسن‪ ،‬ال ‪ ،‬ام ‪ 1382‬شیمی دانشگاهی‪ .‬مترجم منصورکیان پور و دیگران ‪،‬تهران‪ :‬انتشارات‬
‫امیر کبیر‪.‬‬
‫‪ .2‬سلطانی ‪ ،‬سیدیحیی و دیگران ‪ .1999 ،‬اصول ‪ ،‬مفاهیم وتست های کیمیای معدنی ‪ ،‬تهران ‪ :‬انتشارات علوی‪.‬‬
‫‪ .3‬مهدیانی ‪ ،‬سید کامران‪ ،1382 .‬تشریح کامل مسایل کیمیای عمومی مورتیمر‪ ،‬تهران ‪ :‬انتشارات دانشجو‪.‬‬
‫‪ .4‬نذیر‪ ،‬عبدالفتاح ‪ ، 1391،‬کیمیای محاسبوی ‪ ،‬جلداول‪ ،‬کابل ‪ :‬مطبعه پوهنتون کابل‪.‬‬
‫‪ .5‬نذیر ‪ ،‬عبدالفتاح ‪ .1392 ،‬محاسبات درکیمیای تحلیلی جلد دوم کابل ‪ :‬مطبعه پوهنتون‪.‬‬

‫‪159‬‬
 ‫مفردات مضمون درسی کیمیای محاسبه (‪)II‬‬
‫لیسانس‬ ‫مقطع تحصیلی‬
‫نام موسسه تحصیلی ‪:‬‬
‫پوهنځی ‪:‬‬
‫کیمیا‬ ‫دیپارتمنت ‪:‬‬
‫کیمیای محاسبه ‪II‬‬ ‫عنوان مضمون ‪:‬‬
‫اختصاصی‬ ‫کتگوری مضمون ‪:‬‬
‫‪Ed. Ch. 05. 30‬‬ ‫کود نمبر مضمون ‪:‬‬
‫‪2‬‬ ‫تعداد کریدت ‪:‬‬
‫پنجم‬ ‫سمستر مربوطه‪:‬‬
‫ندارد‬ ‫مضامین پیش نیاز ‪:‬‬

‫معلومات عمومی در مورد مضمون‬

‫مضمون کیمیای محاسبه ‪ 2‬یکی از مضامین اساسی و اختصاصی رشته کیمیا بوده که در سمستر پنجم صنف سوم برای محصلین‬
‫رشته کیمیا تدریس میگردد این کورس شامل ‪ 32‬ساعت نظری و ‪ 2‬ساعت سمینار‪،‬سیرعلمی وپروژه می باشد‪.‬‬

‫در این مضمون موضوعات محاسبوی چون‪ :‬تعامالت ریدوکس وبیالنس معادالت کیمیاوی‪ ،‬تعادل کیمیاوی‪ ،‬محلول ها‪،‬‬
‫آیونایزیشن آب ومقیاس‪ ،PH‬حاصل ضرب آیون های آب ( 𝑂 ‪ )k H2‬تعادل در محلول ها‪ ،‬معادالت ترموشیمی میباشد و‬
‫هرموضوع مشتمل با تیؤری و حل سواالت است تا محصالن با انواع حل مسایل آشنایی پیدا نمایند‪ ،‬چونکه جهان ماحول‬
‫مارا انواعی پدیده ها که به شکل مادی وجود دارند‪ ،‬احاطه نموده و همۀ شان انواعی گوناگون مادۀ متحرک اند که صورت‬
‫انتقال آن از یک حالت به حالت دیگر به روی تطبیق قوانین و محاسبات کیمیاوی میسر است و بس‪.‬‬

‫اهمیت وضرورت‬
‫کیمیا در جمع علوم طبیعی بر عالوه اینکه خودش دارای مطلب و موضوع میباشد‪ .‬با سایر رشته های علوم پیوند نا گستنی‬
‫و مستحکم دارد به خصوص سلسله محاسبات کیمیاوی که در امر پیمایش‪ ،‬اندازه گیری‪ ،‬دریافت فیصدی عناصر در مرکبات‪،‬‬
‫صورت محاسبوی مقداری اجزای ترکیبی یک مرکب با مقیاس های مختلف سیستم های مروجی و بین المللی دررشته‬
‫های طب‪ ،‬فارمسی‪ ،‬زراعت‪ ،‬مع دن‪ ،‬تکنالوژی فلزات‪ ،‬استخراج معدن‪ ،‬تولیدات نفتی‪ ،‬تولیدات مواد صنعتی (فابریکات و‬
‫دستگاه های تولیدی مواد کیمیاوی وغیره) و همچنان از نگاه نقص و مفاد ویا سنجش کیفیت مواد نقش به سزایی دارد‪،‬‬
‫به خاطر اینکه بدون دخالت علم کیمیا هیچ نوع قضاوت تخنیکی و تجارتی درامور تولیدات مواد خام و پخته شرکت ها و‬
‫فابریکات مختلف امکان ندارد ویا به عبارۀ دیگر کیمیا در حیات روزمرۀ انسان ها از خوردنی ها الی پوشیدنی ها وغیره‬
‫سامان و آالت تخنیکی اهمیت خاص کسب نموده است که این امربدون محاسبات مواد کیمیاوی و استفادۀ درست از‬
‫قوانین آن میسر نیست و بدون محاسبات کیمیا‪ ،‬در مورد کیفیت مواد نمیتوان قضاوت نمود‪.‬‬
‫اهداف مضمون‬
‫هدف عمده کیمیای محاسبه برآورده شدن نیاز های محصلین و ایجاد تسهیالت در امر آموزش و عیمق شدن به مسایل‬
‫کیمیاوی و صورت حل آن به منظور فهم دقیق ازموضوعات کیمیا می باشد‪.‬‬

‫روش ومیتود تدریس‬

‫‪160‬‬
 ‫لکچر‪ ،‬سوال وجواب‪ ،‬کار‪ ،‬مشاهداتی‪ ،‬کارگروپی ودروس سیمیناری‪.‬‬
‫نحوه ارزیابی محصل‬
‫‪%10‬‬ ‫‪ -‬ارزیابی روزمره و کارخانگی‬
‫‪%10‬‬ ‫‪ -‬پروژه و سیمینار‬
‫‪%20‬‬ ‫‪ -‬امتحان وسط سمستر‬
‫‪%60‬‬ ‫‪ -‬امتحان فاینل‬

‫جدول نقشه مفهومی نتایج متوقعه مضمون (کیمیای محاسبه ‪ )II‬رشته کیمیا‬

‫نتایج متوقعه دیپارتمنت کیمیا‬

‫‪.4‬تربیه معلمین مسلکی و تخصصی در رشته کیمیا‪.‬‬
‫باشند تاقادر به انجام کارهای عملی شوند‪.‬‬

‫تکنالوژی‪.‬‬

‫نوع گرایشات تبعیضی باشند‪.‬‬

‫نوین تعلیم و تربیه باشد‪.‬‬
‫‪ .6‬فارغان رشته کیمیا توانایی و ظرفیت رقابت نمودن با‬

‫‪.5‬فارغان کیمیا توانایی تحلیل و تجزیه مواد کیمیاوی را داشته‬

‫‪.3‬کسب دانش و مهارت های علم کیمیا که پاسخگوی نظام‬

‫‪.2‬شناخت مبانی علم کیمیا و کاربرد آن در بخش ساینس و‬

‫‪.1‬فارغان کیمیا افراد با روحیه اسالمی و ملی‪ ،‬عاری از هر‬

‫همتاهای خود در کشور های منطقه را داشته باشند‪.‬‬

‫شماره‬

‫نتایج متوقعه مضمون‬

‫(کیمیای محاسبه ‪)II‬‬

‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫شناخت در باره تعامالت ریدوکس و بیالنس آنها‬ ‫‪1‬‬
‫شناخت در باره تعادل کیمیا و تعامالت رجعی و‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫غیر رجعی‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫دانستن در باره انواع محلول ها‬ ‫‪3‬‬
‫دانستن در باره محلول های اکترولیت و غیر‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪4‬‬
‫الکترولیت‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫معادالت ترموشیمی و محاسبات آنها‬ ‫‪5‬‬
‫‪2.8‬‬ ‫‪2.8‬‬ ‫‪2.8‬‬ ‫‪2.8‬‬ ‫‪2.8‬‬ ‫‪2.4‬‬ ‫مجموعه‬
‫‪2.73‬‬ ‫اوسط مجموعه عمومی‬

‫‪ =3‬اعظمی ترین اشتراک‬ ‫‪ =2‬اشتراک متوسط‬ ‫‪ =1‬کمترین اشتراک‬

‫مفردات و پالن درسی برای سمسترهشتم‬

‫‪161‬‬
 ‫تعداد ساعات‬
‫نظری‬ ‫محتوا‬ ‫هفته‬
‫درسی درهفته‬

‫فصل هفتم‬
‫‪ -‬تعامالت ریدوکس وبیالنس تعامالت کیمیاوی‬
‫‪ -‬توزین‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫‪ -‬ترتیب نمودن تعامالت اکسیدشنی ‪ -‬ارجاعی‬ ‫هفته اول‬
‫‪ -‬میتود بیالنس الکترونی‬
‫‪ -‬میتود آیون ‪ -‬الکترونی‬

‫پروسه های کیمیاوی وجریان برق‬ ‫‪-‬‬

‫هدایت فلزی‬ ‫‪-‬‬
‫هدایت الکترولیتی‬ ‫‪-‬‬ ‫هفته دوم‬
‫‪2‬‬ ‫الکترولیز‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬
‫قوانین الکترولیز‬ ‫‪-‬‬
‫قوانین فارادی‬ ‫‪-‬‬
‫پیلهای مورد استفاده روزمره(پیل خشک‪ ،‬پیل‬ ‫‪-‬‬
‫سربی‪)...‬‬
‫حجره های ولتایی‬ ‫‪-‬‬ ‫هفته سوم‬
‫پتانشیل های الکترودی‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬
‫اثرغلظت برپوتانشیل های سلولی‬ ‫‪-‬‬
‫حاصل ضرب قابلیت انحالل‬ ‫‪-‬‬
‫تشکیل رسوب وحاصل ضرب انحالل پذیری‬ ‫‪-‬‬

‫فصل هشتم‬
‫تعادل کیمیاوی‬ ‫هفته چهارم‬
‫‪ -‬تعامالت رجعی وتعادل کیمیاوی‬
‫‪2‬‬ ‫‪ -‬ثابت تعادل ‪Kc‬‬
‫نظری‬
‫‪ Kc -‬ووضع تعادل‬
‫‪ -‬پیشگویی جهت تعادل‬

‫تعیین غلظت های تعادلی با استفاده از‪Kc‬‬ ‫‪-‬‬

‫نظری‬ ‫ثابت تعادل ‪Kp‬‬ ‫‪-‬‬
‫هفته پنجم‬
‫‪2‬‬
‫اصول لی شاتلیه‬ ‫‪-‬‬

‫فصل نهم‬
‫محلول ها‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫‪ -‬غلظت محلول ها‬ ‫هفته ششم‬
‫‪ -‬غلظت موالریته‬
‫‪ -‬غلظت مواللیته‬
‫‪162‬‬
 ‫‪ -‬غلظت نارملیته‬

‫‪ -‬غلظت فیصدی‬
‫‪ -‬کسر مولی‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته هفتم‬
‫‪ -‬مقیاس های غلظت‬
‫‪ -‬مسایل رقیق سازی‬
‫‪ -‬خواص محلول ها‬
‫‪ -‬تنزیل فشاربخار نسبی‬
‫‪ -‬تعیین وزن مالیکولی به طریقه صعود نقطه‬
‫نظری‬ ‫غلیان‬ ‫هفته هشتم‬
‫‪2‬‬
‫‪ -‬تعیین وزن مالیکولی به طریقه تنزیل نقطه‬
‫انجماد‬
‫‪ -‬فشار آزموتیک محلول‬
‫تیوری انفکاک الکترولیتی‬ ‫‪-‬‬
‫مالیکول های اسیدها‬ ‫‪-‬‬
‫اثرآیونایزیشن محلل ها‬ ‫‪-‬‬ ‫هفته نهم‬
‫نظری‬
‫دایپول مومنت‬ ‫‪-‬‬
‫محاسبه درجه آیونایزیشن ویا تفکیک‬ ‫‪-‬‬
‫فصل دهم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته دهم‬
‫‪ -‬محاسبات مربوط به تفکیک آب ومفهوم ‪Ph‬‬
‫فصل یازدهم‬
‫تعادل درمحلول ها‬
‫‪ -‬تعادل آیونی‬
‫‪ -‬الکترولیتهای ضعیف‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته یازدهم‬
‫‪ -‬محاسبه تیزابیت نسبتی تیزاب های ضعیف‬
‫‪ -‬محاسبه غلظت آیون های هایدروجن درمخلوط تیزاب‬
‫های ضعیف‬
‫‪ -‬آیونایزیشن اسیدهای چندین قیمته‬
‫‪ -‬محاسبه تخمین غلظت آیون ها ومالیکول ها‬
‫درمحلول اسیدهای یک قیمته‬
‫‪ -‬محاسبه غلظت آیون ها درعملیه خنثی سازی‬
‫تیزاب های قوی وقلوی های قوی‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته دوازدهم‬
‫‪ -‬محاسبه غلظت آیونها درعملیه خنثی سازی‬
‫تیزاب های قوی وقلویات ضعیف‬
‫‪ -‬محاسبه غلظت آیون ها درعملیه خنثی سازی‬
‫تیزاب ضعیف وقلوی ضعیف‬

‫‪163‬‬
 ‫محاسبه غلظت آیون ها بادرنظرداشت درجه‬ ‫‪-‬‬
‫تفکیک‬
‫اثرآیون مشترک‬ ‫‪-‬‬
‫محاسبه غلظت آیون ها درمخلوط اسیدهای‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫ضعیف وقوی وقلویات قوی وضعیف‬ ‫هفته سیزدهم‬
‫محلول های بفر‬ ‫‪-‬‬
‫هایدرولیز‬ ‫‪-‬‬
‫فصل دوازدهم‬
‫معادالت ترموشیمی ومحاسبات مربوط به آن‬ ‫هفته‬
‫‪ -‬قانون الوازیه‪-‬الپالس‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫چهاردهم‬
‫‪ -‬قانون هس‬
‫‪ -‬حرارت به وجود آمدن موادکیمیاوی‬
‫‪ -‬حرارت احتراق مواد کیمیاوی‬
‫‪ -‬انرژی روابط کیمیاوی‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته پانزدهم‬
‫‪ -‬اساسات ترمودینامیک‬
‫‪ -‬مفاهیم اساسی ترمودینامیک کیمیاوی‬
‫قانون صفری ترمودینامیک‬ ‫‪-‬‬
‫هفته‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫قانون اول ترمودینامیک‬ ‫‪-‬‬
‫شانزدهم‬
‫قوانین دوم وسوم ترمودینامیک‬ ‫‪-‬‬
‫مآخذ‬
‫‪ .1‬ح‪ ،‬ال ‪ ،‬روزنبرگ وایپسن‪ ،‬ال ‪ ،‬ام ‪ 1382‬شیمی دانشگاهی‪ .‬مترجم منصورکیان پور و دیگران ‪،‬تهران‪ :‬انتشارات امیر‬
‫کبیر‪.‬‬
‫‪ .2‬سلطانی ‪ ،‬سیدیحیی و دیگران ‪ .1999 ،‬اصول ‪ ،‬مفاهیم وتست های کیمیای معدنی ‪ ،‬تهران ‪ :‬انتشارات علوی‪.‬‬
‫‪ .3‬مهدیانی ‪ ،‬سید کامران‪ ،1382 .‬تشریح کامل مسایل کیمیای عمومی مورتیمر‪ ،‬تهران ‪ :‬انتشارات دانشجو‪.‬‬
‫‪ .4‬نذیر‪ ،‬عبدالفتاح ‪ ، 1391،‬کیمیای محاسبوی ‪ ،‬جلداول‪ ،‬کابل ‪ :‬مطبعه پوهنتون کابل‪.‬‬
‫‪ .5‬نذیر ‪ ،‬عبدالفتاح ‪ .1392 ،‬محاسبات درکیمیای تحلیلی جلد دوم کابل ‪ :‬مطبعه پوهنتون کابل‪.‬‬

‫‪164‬‬
 ‫مفردات مضمون درسی کیمیای محیط زیست‬
‫لیسانس‬ ‫مقطع تحصیلی‬
‫نام موسسه تحصیلی ‪:‬‬
‫پوهنځی ‪:‬‬
‫کیمیا‬ ‫دیپارتمنت ‪:‬‬
‫کیمیای محیط زیست‬ ‫عنوان مضمون ‪:‬‬
‫اساسی‬ ‫کتگوری مضمون ‪:‬‬
‫‪Ed. Ch. 05. 35‬‬ ‫کود نمبر مضمون ‪:‬‬
‫‪2‬‬ ‫تعداد کریدت ‪:‬‬
‫چهارم‬ ‫سمستر مربوطه‪:‬‬
‫ندارد‬ ‫مضامین پیش نیاز ‪:‬‬

‫این مضمون ازجمله مضامین اساسی رشته کیمیا میباشد‪ ،‬که در سمستر چهارم صنف‬ ‫معلومات عمومی در مورد مضمون‪:‬‬
‫دوم برای محصلین رشته کیمیا تدریس میگردد این کورس شامل ‪ 32‬ساعت نظری و ‪ 2‬ساعت سمینار‪ ،‬سیرعلمی وپروژه می باشد‪.‬‬

‫این کورس شامل دو کریدت است ‪.‬درهر هفته (‪ )2‬ساعت (‪ )50‬دقیقه ای را درشانزده هفته در بردارد‪ .‬کیمیای محیط‬
‫زیست از جمله مضامین اساسی در رشته کیمیا می باشدمطالعه این مضمون برای محصالن دارای اهمیت می باشد‪،‬زیرا با‬
‫مطالعه این مضمون محصالن معلومات عمومی در مورد تمام بخش های کیمیای محیط زیست که دراین رشته مثال"‬
‫آلوده کننده ها و آلوده شونده ‪ ،‬آلوده گی آب ‪ ،‬هوا و خاک بدست می آورند‪.‬‬

‫اهداف آموزشی‬
‫آموزش مسایل عمومی کیمیای محیط زیست ‪ ،‬کیمیای استراتوسفیر‪ :‬الیه او زون ‪ ،‬کیمیای هوا در سطح زمین و آلوده گی‬
‫هوا ‪ ،‬کاربن مونواکساید ‪ ،‬اکساید های نایتروجن ‪ ،‬اکساید های سلفر ‪ ،‬هایدروکاربن ها و اکسیدانت های فوتو کیمیاوی ‪ ،‬اثر‬
‫گلخانه ای و گرم شدن کره زمین ‪ ،‬آلوده گی آب ‪ ،‬اثرات کیمیاوی مواد پاک کننده ها ‪ ،‬مواد کیمیاوی عضوی زهردار ‪،‬‬
‫فلزات سنگین زهری ‪ ،‬کیمیای خاک واثرات کیمیاوی آن باالی محیط زیست ‪ ،‬تولید انرژی و اضرار جانبی آن باالی محیط‬
‫زیست‪.‬‬
‫روش ومیتود تدریس‬
‫آموزش فعال ‪ ،‬لکچر ‪ ،‬نشان دادن سالیدها کارگروپی‪،‬کار آموزش ‪ ،‬مناقشه ‪ ،‬مباحثه سیمینار‪.‬‬

‫نحوه ارزیابی محصل‬

‫فیصدی سهم گیری درفعالیت های صنفی (پروسه آموزش وتدریس)‪:‬‬
‫‪ -‬فیصدی پروژه های صنفی(کارخانگی ) ‪%10‬‬
‫‪ -‬فیصدی فعالیت های انفرادی وگروپی (کارعملی) ‪%10‬‬
‫‪ -‬فیصدی امتحان وسط سمستر‪%20‬‬
‫‪ -‬فیصدی امتحان نهایی ‪%60‬‬

‫‪165‬‬
 ‫جدول نقشه مفهومی نتایج متوقعه مضمون (کیمیای محیط زیست) رشته کیمیا‬

‫نتایج متوقعه دیپارتمنت کیمیا‬

‫‪.4‬تربیه معلمین مسلکی و تخصصی در رشته کیمیا‪.‬‬

‫تکنالوژی‪.‬‬

‫نوع گرایشات تبعیضی باشند‪.‬‬

‫نوین تعلیم و تربیه باشد‪.‬‬
‫‪ .6‬فارغان رشته کیمیا توانایی و ظرفیت رقابت نمودن با‬

‫‪.5‬فارغان کیمیا توانایی تحلیل و تجزیه مواد کیمیاوی را داشته‬

‫باشند تاقادر به انجام کارهای عملی شوند‪.‬‬

‫‪.3‬کسب دانش و مهارت های علم کیمیا که پاسخگوی نظام‬

‫‪.2‬شناخت مبانی علم کیمیا و کاربرد آن در بخش ساینس و‬

‫‪.1‬فارغان کیمیا افراد با روحیه اسالمی و ملی‪ ،‬عاری از هر‬

‫همتاهای خود در کشور های منطقه را داشته باشند‪.‬‬

‫شماره‬

‫نتایج متوقعه مضمون‬

‫(کیمیای محیط زیست)‬

‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫شناخت در باره آلوده گی محیط زیست‬ ‫‪1‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫شناخت در باره الیه او زون‬ ‫‪2‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫دانستن در باره آلوده گی هوا‬ ‫‪3‬‬
‫دانستن در باره اهمیت ‪ CO‬ناشی از فعالیت‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫های انسان(منابع مصنوعی)‬ ‫‪4‬‬

‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫اثر گلخانه ای و گرم شدن کره زمین‬ ‫‪5‬‬
‫‪2.8‬‬ ‫‪2.8‬‬ ‫‪2.8‬‬ ‫‪2.8‬‬ ‫‪2.8‬‬ ‫‪2.4‬‬ ‫مجموعه‬
‫‪2.73‬‬ ‫اوسط مجموعه عمومی‬
‫‪ =3‬اعظمی ترین اشتراک‬ ‫‪ =2‬اشتراک متوسط‬ ‫‪ =1‬کمترین اشتراک‬

‫‪166‬‬
 ‫پالن درسی هفته وار (شامل تفصیل سرفصل ها وزیر فصل ها)‬
‫تعداد ساعات‬
‫نظری‪/‬عملی‬ ‫محتوا‬ ‫هفته‬
‫درسی درهفته‬
‫مسایل عمومی کیمیای محیط زیست‬ ‫هفته اول‬
‫‪ -‬مفهوم جامع آلوده گی محیط زیست‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪ -‬کیمیای محیط زیست‪.‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ -‬تعریف محیط زیست‪.‬‬
‫‪ -‬مواد کیمیاوی زهری‪.‬‬
‫‪ -‬راه های جلوگیری از آلوده گی‪.‬‬
‫کیمیای استراتوسفیر‪ :‬الیه او زون‬
‫‪ -‬مناطق مختلف فضا‪.‬‬
‫‪ -‬واحدهای غلظت برای گازها در محیط زیست‪.‬‬
‫‪ -‬کیمیای الیه او زون‪.‬‬ ‫هفته دوم‬
‫‪ -‬جذب نور به وسیلۀ مالیکول ها‪.‬‬
‫‪ -‬اثر های کم شدن الیۀ او زون روی محیط زیست‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬
‫‪ -‬خالی او زون‪.‬‬
‫‪ -‬نقش مواد کیمیاوی در تخریب اوزون‪.‬‬
‫‪ -‬کلورو فلورو کاربنها )‪CFC‬ها(‪.‬‬
‫‪ -‬مواد جایگزین ‪.CFC‬‬
‫‪ -‬ترکیب های برومین دار‪.‬‬
‫‪ -‬پروسه های کیمیاوی استراتوسفر تحتانی‪.‬‬
‫کیمیای هوا در سطح زمین و آلوده گی هوا‬
‫‪ -‬کیمیای هوا‪.‬‬
‫‪ -‬تبدیل متقابل غلظت های گاز‪.‬‬
‫‪ -‬اوزون شهری‪ :‬پروسه غبار و دود نور کیمیاوی‪.‬‬
‫‪ -‬منشأ و وقوع دود و غبار‪.‬‬ ‫هفته سوم‬
‫‪ -‬باران اسیدی‪.‬‬
‫‪ -‬عوامل اصلی قدرت باران اسیدی و همچنین دود‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬
‫وغبار نور کیمیاوی‪.‬‬
‫‪ -‬نقش ذره های کوچک در آلوده گی هوا‪.‬‬
‫‪ -‬اثر ناخوشایند آلوده گی هوای بیرون از خانه بر روی‬
‫سالمتی انسان‪.‬‬
‫‪ -‬آثار آلوده گی هوای درون خانه روی سالمتی انسان‬
‫‪ -‬فارم الدیهاید‪.‬‬
‫‪ -‬دود سگرت در محیط زیست‪.‬‬

‫‪167‬‬
 ‫کاربن مونواکساید‬
‫‪ -‬منابع ‪.CO‬‬
‫‪ -‬اهمیت ‪ CO‬ناشی از فعالیت های انسان(منابع‬
‫مصنوعی)‪.‬‬
‫هفته‬
‫‪ -‬کیمیای تشکیل ‪.CO‬‬
‫چهارم‬
‫‪ -‬غلظت و توزیع ‪.CO‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪ -‬طرق از بین رفتن ‪ CO‬اتموسفیری‪.‬‬
‫نظری‬
‫‪ -‬اثرات ‪ CO‬باالی نباتات‪.‬‬
‫‪ -‬اثرات ‪ CO‬باالی سالمت انسان‪.‬‬
‫‪ -‬کنترول آلوده گی ‪.CO‬‬
‫‪ -‬اثرات ‪ MTBE‬در آلوده گی چیست؟‬
‫‪ -‬فناوری نانو و محیط زیست‪.‬‬
‫‪ -‬اندازه گیری ‪.CO‬‬
‫اکساید های نایتروجن‬
‫‪ -‬منابع اکساید های نایتروجن‪.‬‬
‫‪ -‬اکسایدهای نایتروجن به عنوان آلوده کننده ها‪.‬‬
‫‪ -‬کیمیای تشکیل ‪NOx‬‬
‫‪ -‬چرخۀ نوری ‪NO2‬‬
‫نظری‬ ‫‪ -‬طرق از بین رفتن ‪ NOx‬اتمسفیری‬ ‫هفته‬
‫‪2‬‬
‫‪ -‬تأثیرات‪ NOx‬باالی نباتات‬ ‫پنجم‬
‫‪ -‬تأثیرات‪ NOx‬باالی انسان‬
‫‪ -‬اثرات ‪ NOx‬باالی اجسام‬
‫‪ -‬کنترول آلوده گی ‪NOx‬‬
‫‪ -‬نایتروجن دای اکساید‬
‫‪ -‬اندازه گیری ‪NOx NOx‬‬
‫اکساید های سلفر‬
‫‪ -‬منابع اکساید های سلفر‬
‫‪ -‬کیمیای تشکیل ‪SOx‬‬
‫‪ -‬طرق از بین رفتن ‪ SOx‬اتمسفیری‬
‫نظری‬ ‫هفته‬
‫‪2‬‬ ‫‪ -‬تأثیرات ‪ SOx‬باالی نباتات‬
‫ششم‬
‫‪ -‬تأثیرات ‪ SOx‬باالی انسان‬
‫‪ -‬تأثیرات ‪ SOx‬باالی اجسام‬
‫‪ -‬کنترول آلوده گی ‪SOx‬‬
‫‪ -‬اندازه گیری‪SO2‬‬

‫‪168‬‬
 ‫هایدروکاربن ها و اکسیدانت های فوتو کیمیاوی‬
‫‪ -‬هایدروکاربن ها‪.‬‬
‫‪ -‬اوکسیدایز کننده های فوتوکیمیاوی‪.‬‬
‫‪ -‬منابع هایدروکاربن ها ‪.‬‬
‫‪ -‬تشکیل اوکسیدایز کننده های فوتوکیمیاوی ‪.‬‬
‫‪ -‬غلظت هایدروکاربن ها و اوکسیدایز کننده های‬
‫فوتوکیمیاوی‪.‬‬
‫نظری‬ ‫هفته‬
‫‪2‬‬ ‫‪ -‬تأثیرات هایدروکاربن ها و اوکسیدایز کننده های فوتو‬
‫هفتم‬
‫کیمیاوی بر روی نباتات‪.‬‬
‫‪ -‬تأثیرات هایدروکاربن ها و اوکسیدایز کننده های فوتو‬
‫کیمیاوی باالی سالمت انسان‪.‬‬
‫‪ -‬تأثیرات هایدروکاربن ها و اوکسیدایز کننده های فوتو‬
‫کیمیاوی باالی اجسام‬
‫‪ -‬کنترول آلوده کننده های هایدروکاربنی و‬
‫فوتوکیمیاوی‬
‫اثر گلخانه ای و گرم شدن کره زمین‬
‫‪ -‬میکانیزم اثر گلخانه ای‬
‫‪ -‬توازن انرژی کره زمین‬
‫‪ -‬ارتعاشهای مالیکولی‪ :‬جذب انرژی توسط گازهای‬
‫گلخانه ای‬
‫‪ -‬گازهای گلخانه ای اصلی‬
‫‪ -‬کاربن دای اکساید‪ :‬انتشار و اثر های آن‬
‫‪ -‬کاربن دای اکساید‪ :‬به حد اقل رساندن انتشار گاز در‬
‫هفته‬
‫نظری‬ ‫آینده‬
‫‪2‬‬ ‫هشتم‬
‫‪ -‬بخار آب‬
‫‪ -‬اجسام دیگری که روی گرم شدن کره زمین اثر می‬
‫گذارند‬
‫‪ -‬گازهای کم مقدار‪ :‬زمان توقف در اتموسفیر‬
‫‪ -‬میتان‬
‫‪ -‬نایترس اکساید(اکساید نایتروجن ‪) I‬‬
‫‪ -‬پیش بینی در بارۀ گرم شدن کره زمین‬
‫‪ -‬امتحان وسط سمستر‬
‫آلوده گی آب‬
‫‪ -‬مقایسه آلوده گی و پاکیزه گی آب‬
‫نظری‬ ‫‪ -‬وسعت آلوده گی آب‬ ‫هفته نهم‬
‫‪2‬‬
‫‪ -‬ذخایر آب و آلوده گی آن ها‬
‫‪ -‬فاسفیت در آب های طبیعی‬

‫‪169‬‬
 ‫اکسیجن حل شده در آب های طبیعی‬ ‫‪-‬‬
‫نیاز به اکسیجن در آب های طبیعی‬ ‫‪-‬‬
‫تجزیه مادۀ عضوی در عدم حضور هوا در آب های‬ ‫‪-‬‬
‫طبیعی‬
‫زهکشی اسید معدن‬ ‫‪-‬‬
‫تصفیه آب های آشامیدنی‬ ‫‪-‬‬
‫گندزدایی آب‬ ‫‪-‬‬
‫مرکبات نایتروجن در آب های طبیعی‬ ‫‪-‬‬
‫نایتریت ها ونایترایت در غذا و آب‬ ‫‪-‬‬
‫نیتروزامینها در غذا و آب‬ ‫‪-‬‬
‫بهسازی پساب‬ ‫‪-‬‬
‫سیستم ‪ / CO2‬کاربنات‬ ‫‪-‬‬
‫آب در حال تعادل با کلسیم کاربنات جامد‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته دهم‬
‫آب در حال تعادل با ‪ CaCO3‬و ‪ CO2‬اتموسفیر‬ ‫‪-‬‬
‫غلظت های آیونی اندازه گیری شده در آبهای طبیعی‬ ‫‪-‬‬
‫‪ PH‬آب رود خانه و دریاچه مشبوع شده با ‪ CO2‬و‬ ‫‪-‬‬

‫‪CaCO3‬‬
‫شاخص خصلت قلوی برای آبهای طبیعی‬ ‫‪-‬‬
‫شاخص سختی برای آبهای طبیعی‬ ‫‪-‬‬
‫اثرات کیمیاوی مواد پاک کننده ها‬
‫‪ -‬ترکیب کیمیاوی پاک کننده ها(شوینده)‬
‫‪ -‬مشکالت آلوده گی ناشی از پاک کننده ها‬ ‫هفته‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬
‫‪ -‬فورمول بندی پاک کننده های بدون فاسفات‬ ‫یازدهم‬
‫‪ -‬تأثیرات از بین بردن فاسفات در محیط زیست‬
‫‪ -‬اثرات کیمیاوی پاک کننده ها در خاک‬
‫مواد کیمیاوی عضوی زهردار‬
‫‪ -‬آفت کشها‬
‫‪ -‬انواع آفت کشها‬
‫‪ -‬حشره کشهای سنتی‬
‫‪ -‬حشره کشهای عضوی کلورین دار‬
‫‪ -‬د د ت(‪)D DT‬‬ ‫هفته‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬
‫‪ -‬تجمع و سرنوشت مرکبات عضوی کلوردار در سیستم‬ ‫دوازدهم‬
‫های زیست شناختی‬
‫‪ -‬همر ده های د د ت(دی دی تی)‬
‫‪ -‬علف کشها‬
‫‪ -‬علف کشها ترای آزین‬
‫‪ -‬علف کشهای فنوکسی‬

‫‪170‬‬
 ‫آلوده گی علف کشها و مواد محافظ چوب با‬ ‫‪-‬‬
‫دیوکسین‬
‫سایر منابع دیوکسین ها‬ ‫‪-‬‬
‫فلزات سنگین زهری‬
‫‪ -‬فلزات وطبقه بندی آنها‬
‫‪ -‬موجبات آلوده گی فلزات‬
‫‪ -‬سرنوشت آلوده کننده های فلزی‬
‫نظری‬ ‫‪ -‬دالیل مربوط به آلوده کننده های فلزی‬ ‫هفته‬
‫‪2‬‬
‫‪ -‬عناصر کمیاب ضروری(اساسی)‬ ‫سیزدهم‬
‫‪ -‬اهمیت آلوده کننده های فلزی‬
‫‪ -‬فلز سیماب‬
‫‪ -‬استفاده صنعتی از سیماب‬
‫‪ -‬آزاد شدن سیماب در محیط‬
‫مسمومیت ناشی از میتایل شدن (زیستی) سیماب‬ ‫‪-‬‬
‫مشکالت محیطی بر اثر آلوده گی سیماب‬ ‫‪-‬‬
‫آلوده گی زدایی محیط های آلوده به سیماب‬ ‫‪-‬‬
‫فلز سرب‬ ‫‪-‬‬
‫مصارف صنعتی سرب‬ ‫‪-‬‬ ‫هفته‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫منابع آلوده گی سرب موجود در هوا‬ ‫‪-‬‬ ‫چهاردهم‬
‫منابع آلوده گی سرب موجود در آب‬ ‫‪-‬‬
‫سرب در خاک و نباتات‬ ‫‪-‬‬
‫خواص سرب در بدن‬ ‫‪-‬‬
‫سه فلز خیلی زهری در محیط زیست‬ ‫‪-‬‬
‫کیمیای خاک واثرات کیمیاوی آن باالی محیط زیست‬
‫‪ -‬خاک و آلوده گی های کیمیاوی آن‬
‫‪ -‬تأثیر گذاری عوامل مختلف در تشکیل خاک‬
‫‪ -‬خاک های شور وقلوی‬
‫نظری‬ ‫‪ -‬شور و قلوی شدن خاک ها‬ ‫هفته‬
‫‪2‬‬
‫‪ -‬طبقه بندی خاک های شور و قلوی‬ ‫پانزدهم‬
‫‪ -‬روش های اصالح خاک های شور وقلوی‬
‫‪ -‬فلزهای سنگین در خاک‪ ،‬فاضالب و رسوبات‬
‫‪ -‬اتصال فلزهای سنگین به خاک و رسوبات‬
‫‪ -‬تجزیه و اصالح رسوبات آلوده در خاک‬
‫تولید انرژی و اضرار جانبی آن باالی محیط زیست‬
‫‪ -‬سوخت های مایع ‪ ،‬گازی و پیامد آن ها‬ ‫هفته‬
‫نظری‬
‫‪2‬‬ ‫‪ -‬بنزین‬ ‫شانزدهم‬
‫‪ -‬گاز طبیعی و الکان های دیگر‬

‫‪171‬‬
 ‫سوخت های الکولی( میتانول و ایتانول)‬ ‫‪-‬‬
‫انرژی هسته ای وتاثیر آن باالی محیط زیست‬ ‫‪-‬‬
‫تکرار از دورس و اعاده ساعات ضایع شده‬ ‫‪-‬‬
‫مآخذ‬
‫‪ – 1‬سرشتی‪ ،‬حسن‪ .)1393(.‬شیمی تجزیه در محیط زیست‪ .‬تهران‪ :‬مؤسسه انتشارات‪.‬‬
‫‪ – 2‬دبیری‪ ،‬مینو‪ .)1393(.‬آلوده گی محیط زیست‪ .‬تهران‪ :‬انتشارات آیالر‪.‬‬
‫‪ – 3‬برد‪ ،‬کالین‪.)1389( .‬شیمی محیط زیست‪ .‬تهران‪ :‬مرکز نشردانشگاهی‪.‬‬
‫‪ – 3‬نجاتی‪ ،‬کامیال‪ .)1389(.‬شیمی محیط زیست‪ .‬تهران‪ :‬دانشگاه پیام نور‬
‫‪ - 5‬مستشاری‪ ،‬سید مرتضی‪ .)1388(.‬شیمی محیط زیست‪ .‬تهران‪ :‬انتشارات دانشگاه گیالن‪.‬‬
‫‪ – 6‬عارف‪ ،‬شهال‪ .)1397( .‬اساسات تکنالوژی کیمیاوی‪ .‬کابل‪ :‬انتشارات نویسا‪.‬‬
‫‪ – 7‬ندا‪ ،‬محمد حسین‪ .)1396( .‬کیمیای غیر عضوی جلد اول‪.‬کابل ‪ :‬انتشارات نویسا‪.‬‬
‫‪ – 8‬حلیم‪ ،‬نظر محمد‪ .)1393(.‬تکنالوژی کیمیای غیرعضوی‪ .‬کابل‪ :‬انتشارات جهان اسالم‪.‬‬
‫‪ -9‬وایت‪ ،‬هواردال‪ .)1391(.‬اصول صنایع شیمیایی‪ .‬ترجمۀ احمد میرشکرایی‪.‬تهران‪ :‬انتشارات دانشگاه پیام نور‪.‬‬
‫‪ – 10‬موریسون‪ ،‬رابرت تورنتون‪ .)1383(.‬شیمی آلی‪ .‬ترجمۀ مجید هروی‪ ،‬مهدی بکاولی‪ ،‬محمد رحیمی زاده‪.‬‬
‫مشهد‪ :‬نشر مشهد‪.‬‬
‫‪ – 11‬آستین‪ ،‬جورج تی‪ .)1386(.‬شیمی صنعتی‪ .‬ترجمۀ حسین امیدیان‪ .‬تهران‪ :‬مرکز نشر دانشگاهی‪.‬‬
‫‪ – 12‬چارلز‪ ،‬مورتیمر‪ .)1378( .‬شیمی عمومی‪ .‬جلد اول‪ .‬تهران‪ :‬نشر علوم دانشگاهی‪.‬‬
‫‪ – 13‬چارلز‪ ،‬مورتیمر‪ .)1378( .‬شیمی عمومی‪ .‬جلد دوم‪ .‬تهران‪ :‬نشر علوم دانشگاهی‪.‬‬
‫‪14 -Hites, Ronald. (20017). Elements of environment al chemistry. Indiand university‬‬
‫‪.‬‬
‫‪15 -Venturi, Margherita. Mila d`angelantonio. (2016). Application of radiation‬‬
‫‪chemistry in the fields of industry, biotechnology and environment. Switzerland .‬‬
‫‪spring international Publishing .‬‬
‫‪16 -Ahluwalia, V.k. (2013). Environmental chemistry. University of Delhi, India.Ane‬‬
‫‪Books Pvt. Ltd.‬‬
‫‪17 -Newton, david. (2007). Chemistry of environment. Amrica, Library of congress‬‬
‫‪cataloging in publication .‬‬
‫‪18 -Lichtfouse , eric. And etc. (2005). Environmental chemistry (Green chemistry and‬‬
‫‪pollutants in ecosystem).new york, springer.‬‬
‫‪19 -Harrison,roy. Understanding our environment. (1999). Third edtion. Uk,‬‬
‫‪university of Birmingham. The royal society of chemistry.‬‬
‫‪20 -Evengelou, V.p. (1998). Environmental soil and water chemistry. University of‬‬
‫‪Kentucky.‬‬

‫‪172‬‬
 ‫مفردات مضمون درسی کیمیای عضوی بیولوژی‬
‫لیسانس‬ ‫مقطع تحصیلی‬
‫نام موسسه تحصیلی ‪:‬‬
‫پوهنځی ‪:‬‬
‫بیولوژی‬ ‫دیپارتمنت ‪:‬‬
‫کیمیای عضوی برای رشته بیولوژی‬ ‫عنوان مضمون ‪:‬‬
‫اساسی‬ ‫کتگوری مضمون ‪:‬‬
‫‪Ed. Bi. 01. 20‬‬ ‫کود نمبر مضمون ‪:‬‬
‫‪2‬‬ ‫تعداد کریدت ‪:‬‬
‫سوم‬ ‫سمستر مربوطه‪:‬‬
‫ندارد‬ ‫مضامین پیش نیاز ‪:‬‬

‫معلومات عمومی مضمون‬

‫این مضمون در یک سمستر ‪ 32‬ساعت درسی که برابر با دو کریدیت میشود تدریس میشود‪ .‬موضوعات این کتاب‬
‫تألیفی برای ‪ 30‬ساعت درسی تنظیم گردیده‪ 2 ،‬ساعت درسی باقی مانده برای اخذ امتحان وسط سمستر در نظر گرفته‬
‫شده است‪.‬‬
‫قرار شرح فوق مفردات درسی مضمون کیمیای عضوی برای رشتۀ بیولوژی که در سمستر سوم صنف دوم دو کریدیت‬
‫تدریس می شود با در نظر داشت نیازمندی رشته بیولوژی و آخرین تجارب تدریس این مضمون که در دسترس ما قرار‬
‫داشت ترتیب گردید‪.‬‬
‫قابل یادآوری است که در جمله مفردات فرستاده شده از سوی وزارت تحصیالت عالی به پوهنتون بلخ مفردات کیمیای‬
‫عضوی برای رشته بیولوژی موجود نیست و تاهنوز درتدریس این مضمون از یک بخش مواد درسی کیمیای عضوی مخصوص‬
‫رشته کیمیا استفاده به عمل میآمد‪ .‬واضح است که اهداف عمومی آموزشی این مضمون در رشته کیمیا و بیولوژی یکسان‬
‫نیست؛ یعنی کیمیای عضوی برای محصالن رشته کیمیا دوازده کریدیت با تفصیل طوری تدریس میشود که محصالن به‬
‫حیث معلمان آینده کیمیا‪ ،‬این مضمون را به شکل مسلکی تدریس نموده بتوانند اما کیمیای عضوی برای رشته بیولوژی‬
‫صرف دو کریدیت برای درک مفاهیم بیولوژیکی تدریس میشود‪.‬‬
‫اهداف آموزشی‬
‫تاریخچه انکشاف کیمیاعضوی‪،‬کیمیای عضوی منحیث کیمیای مرکبات کاربن‪، ،‬تیوری ساختمان کیمیاوی مرکبات عضوی‪،‬‬
‫تیوری بوتلیروف‪،‬طبیعت رابطه سگما ‪،‬حالت هایبریدی اربیتالهای اتومی کاربن انواع تعامالت کیمیاوی ودسته بندی مرکبات‬
‫عضوی‪ ،‬هایدروکاربن های مشبوع‪ ،‬سایکلوالکانها‪،‬هایدروکاربنهای غیرمشبوع سلسله ایتلین‪ ،‬هایدروکاربنهای غیرمشبوع‬
‫سلسله استلین‪،‬دائین ها‪ ،‬هایدروکاربنها اروماتیک ‪ .‬هایدروکاربنهای اروماتیکی کثیرالهستوی ‪ ،‬نفت تصفیه و استعمال نفت‪.‬‬
‫روش ومیتود تدریس‬
‫آموزش فعال ‪ ،‬لکچر ‪ ،‬نشان دادن سالیدها کارگروپی‪،‬کار آموزش ‪ ،‬مناقشه ‪ ،‬مباحثه سیمینار‪.‬‬

‫نحوه ارزیابی محصل‬

‫‪173‬‬
 ‫فیصدی پروژه های صنفی(کارخانه گی ) ‪%10‬‬
‫فیصدی فعالیت های انفرادی وگروپی (کارعملی)‪%10‬‬
‫فیصدی امتحان وسط سمستر‪%20‬‬
‫فیصدی امتحان نهایی ‪%60‬‬

‫جدول نقشه مفهومی نتایج متوقعه مضمون (کیمیاعضوی برای رشته بیولوژی)‬

‫نتایج متوقعه دیپارتمنت کیمیا‬

‫‪.4‬تربیه معلمین مسلکی و تخصصی در رشته بیولوژی‪.‬‬
‫‪ .6‬فارغان رشته بیولوژی توانایی و ظرفیت رقابت نمودن با‬

‫‪.5‬فارغان بیولوژی توانایی تحلیل و تجزیه مواد بیولوژی را‬

‫‪.3‬کسب دانش و مهارت های علم بیولوژی که پاسخگوی نظام‬

‫‪.2‬شناخت مبانی علم کیمیای عضوی و کاربرد آن در بخش‬

‫‪.1‬فارغان بیولوژی افراد با روحیه اسالمی و ملی‪ ،‬عاری از‬

‫هر نوع گرایشات تبعیضی باشند‪.‬‬
‫نوین تعلیم و تربیه باشد‪.‬‬
‫همتاهای خود در کشور های منطقه را داشته باشند‪.‬‬

‫ساینس و تکنالوژی‪.‬‬
‫داشته باشند تاقادر به انجام کارهای عملی شوند‪.‬‬

‫شماره‬

‫نتایج متوقعه مضمون‬

‫(کیمیای عضوی برای بیولوژی)‬

‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬
‫شناخت در مورد تاریخچه و انکشاف کیمیای‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬
‫عضوی‬
‫شناخت در مورد تئوری ساختمان کیمیاوی مرکبات‬
‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫عضوی و تئوری بوتلیروف‬
‫شناخت در مورد طبیعت رابطه سیگما و انواع‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬
‫حاالت هایبریتی اربیتال اتمی کاربن‬
‫شناخت در مورد هایدروکاربن های مشبوع و غیر‬
‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬
‫مشبوع‬
‫شناخت در مورد هایدروکاربن های سلسله استلینی‪،‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪5‬‬
‫داین ها‪ ،‬و هایدروکاربن های اروماتیک‬
‫‪2.8‬‬ ‫‪2.8‬‬ ‫‪2.6‬‬ ‫‪2.8‬‬ ‫‪2.8‬‬ ‫‪2.4‬‬ ‫مجموعه‬
‫‪2.7‬‬ ‫اوسط مجموعه عمومی‬

‫‪ =3‬اعظمی ترین اشتراک‬ ‫‪ =2‬اشتراک متوسط‬ ‫‪ =1‬کمترین اشتراک‬

‫پالن درسی هفته وار کیمیای عضوی برای رشته بیولوژی‬

‫‪174‬‬
 ‫تعداد ساعات‬
‫نظری‪/‬عملی‬ ‫محتوا‬ ‫هفته‬
‫درسی درهفته‬

‫مقدمه‬ ‫هفته اول‬

‫فصل اول‪ :‬مفاهیم اساسی کیمیای عضوی (‪ 6‬ساعت‬
‫درسی)‬
‫‪ 2‬نظری‬ ‫‪2‬‬
‫اهداف آموزشی‬
‫مقدمه‬

‫کیمیای عضوی‪ ،‬اهمیت و ارتباط آن با رشتۀ بیولوژی‬

‫تقسیمبندی مرکبات عضوی‬
‫‪ 2‬نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته دوم‬
‫شعاع اتمی و آیونی اتم کاربن‬

‫انرژی آیونایزیشن و الکترو افینیتی اتم کاربن‪.‬‬

‫الکترو نگاتیویتی اتم کاربن‪.‬‬
‫‪ 2‬نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته سوم‬
‫نوعیت روابط در مرکبات عضوی‪.‬‬
‫رابطۀ اشتراکی‪ ،‬روابط اشتراکی قطبی ‪.‬‬

‫هایبریدیزیشن ‪ sp3‬و شکل فضایی متان و اِیتان ‪.‬‬

‫هایبریدیزیشن ‪ sp2‬و شکل فضایی ایتلین‪.‬‬
‫هایبریدیزیشن ‪ sp‬و شکل فضایی اسیتلین‪.‬‬
‫‪ 2‬نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫ایزومیری در مرکبات عضوی‪.‬‬ ‫هفته چهارم‬
‫خالصه‪.‬‬
‫پرسشها و مسایل آموزشی‪.‬‬

‫فصل دوم‪ :‬مرکبات الیفاتیک‬

‫الکان ها ‪.‬‬
‫خوص فزیکی وکیمیاوی الکانها ‪.‬‬
‫‪ 2‬نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫نامگذاری الکانها‪.‬‬ ‫هفته پنجم‬
‫استحصال اکان ها ‪.‬‬
‫خالصه‪.‬‬
‫پرسشها و مسایل آموزشی‪.‬‬

‫‪175‬‬
 ‫سایکلو الکانها‪.‬‬
‫نام گذاری سایکلو الکانها ‪.‬‬
‫خواص کیمیاوی سایکلو الکانها‪.‬‬
‫‪ 2‬نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫استحصال سایکلو الکانها ‪.‬‬ ‫هفته ششم‬
‫خالصه‪.‬‬
‫پرسشها و مسایل آموزشی‪.‬‬

‫فصل سوم‪ :‬هایدروکاربنهای غیر مشبوع الیفاتیک‬

‫مقدمه‪.‬‬
‫الکینهای زنجیری و حلقوی الیفاتیک‪.‬‬
‫‪ 2‬نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته هفتم‬
‫نامگذاری الکینها و سایکلو الکینها‪.‬‬
‫الکاینها‪.‬‬

‫‪ 2‬نظری‬ ‫امتحان بیست در صد‬ ‫هفته هشتم‬

‫ایزو میری سیس و ترانس و قواعد ترتیب تقدم در‬
‫نامگذاری در الکینها و سایکلو الکینها ‪.‬‬
‫‪ 2‬نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫نامگذاری الکاینها‪.‬‬ ‫هفته نهم‬
‫خواص کیمیاوی الکینها و الکاینها و مکانیزم تعامالت‪.‬‬

‫هایدروجنیشن‪.‬‬
‫هلوجنیشن‪.‬‬
‫هایدریشن‪.‬‬
‫پولیمرایزیشن‪.‬‬
‫استحصال الکاینها و الکاینها‪.‬‬
‫‪ 2‬نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته دهم‬
‫الکاینهای دارای چندین رابطۀ پای و نامگذاری آن‪.‬‬
‫خالصه‪.‬‬
‫اصطالحات کلیدی‪.‬‬
‫پرسشها و مسایل آموزشی ‪.‬‬
‫مآخذ فصل‪.‬‬
‫فصل چهارم‪ :‬مرکبات اروماتیک و ساختمان بنزن‬
‫اهداف آموزشی‪.‬‬
‫‪ 2‬نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته یازدهم‬
‫مقدمه‪.‬‬

‫‪176‬‬
 ‫اروماتها‪.‬‬
‫نامگذاری مرکبات اروماتیک‪.‬‬
‫خصوصیات کیمیاوی و مکانیزم تعامالت مرکبات‬
‫اروماتیک‪.‬‬
‫خالصه‪.‬‬
‫اصطالحات کلیدی‪.‬‬
‫پرسشها و مسایل آموزشی‪.‬‬
‫مآخذ فصل‪.‬‬

‫فصل پنجم‪ :‬بعضی مرکبات آکسیجن دار‪ ،‬سلفر دار‪،‬‬

‫نایتروجن دار و هلوجن دار‬
‫اهداف آموزشی‪.‬‬
‫‪ 2‬نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته دوازدهم‬
‫مقدمه‪.‬‬
‫الکلها‪ ،‬فینولها و ایترها‪.‬‬
‫نامگذاری الکلها و فینولها‪.‬‬
‫خواص کیمیاوی الکلها و فینولها‪.‬‬
‫استحصال الکلها و فینولها‪.‬‬
‫‪ 2‬نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته سیزدهم‬
‫ایترها‪ ،‬تیولها و دای سلفایدها‪.‬‬

‫مرکبات دار عضوی (امینها)‪.‬‬

‫مرکبات هلوجن دار عضوی‪.‬‬
‫خالصه‪.‬‬
‫‪ 2‬نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته سه دهم‬
‫اصطالحات کلیدی‪.‬‬
‫پرسشها و مسایل آموزشی‪.‬‬
‫مآخذ فصل‪.‬‬
‫فصل ششم‪ :‬کاربوکسلیک اسید و مشتقات آن‬
‫اهداف آموزشی‪.‬‬
‫‪ 2‬نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫مقدمه‪.‬‬ ‫هفته پانزدهم‬
‫کاربوکسلیک اسیدها‪.‬‬
‫نامگذاری کاربوکسلیک اسیدها‪.‬‬

‫‪177‬‬
 ‫خواص کیمیاوی کاربوکسلیک اسیدها‪.‬‬
‫اسیدیتی کاربوکسلیک اسیدها‪.‬‬
‫ایسترها و امایدها‪.‬‬
‫خالصه‪.‬‬
‫‪ 2‬نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته شانزدهم‬
‫اصطالحات کلیدی‪.‬‬
‫پرسشهای آموزشی‪.‬‬
‫مآخذ فصل‪.‬‬

‫مآخذ‬

‫‪ – 1‬شیمی آلی (‪. )1‬کری ‪1395‬‬

‫‪ - 2‬شیمی آلی (‪. )1‬مک ‪ .‬موری ‪1388‬‬

‫‪ - 3‬شیمی آلی (‪. )1‬موریسون وبوید ‪1383‬‬

‫مفردات مضمون درسی کیمیای نانو‬

‫لیسانس‬ ‫مقطع تحصیلی‬
‫نام موسسه تحصیلی ‪:‬‬
‫پوهنځی ‪:‬‬
‫کیمیا‬ ‫دیپارتمنت ‪:‬‬

‫‪178‬‬
 ‫کیمیای نانو‬ ‫عنوان مضمون ‪:‬‬
‫اختصاصی‬ ‫کتگوری مضمون ‪:‬‬
‫‪Ed. Ch. 08-50‬‬ ‫کود نمبر مضمون ‪:‬‬
‫‪2‬‬ ‫تعداد کریدت ‪:‬‬
‫هشتم‬ ‫سمستر مربوطه‪:‬‬
‫ندارد‬ ‫مضامین پیش نیاز ‪:‬‬

‫معلومات عمومی مضمون‬

‫این مضمون در یک سمستر ‪ 32‬ساعت درسی که برابر با دو کریدیت میشود تدریس میشود‪ .‬موضوعات این کتاب‬
‫تألیفی برای ‪ 30‬ساعت درسی تنظیم گردیده‪ 2 ،‬ساعت درسی باقی مانده برای اخذ امتحان وسط سمستر در نظر گرفته‬
‫شده است‪.‬‬
‫با مطالعه این مضمون محصالن معلومات عمومی در مورد تمام بخش های کیمیای نانو که شامل تاریخچه انکشاف‬
‫کیمیا نانو‪ ،‬تیوری های نانوذرات‪ ،‬انواع نانو ذارت‪ ،‬کاربرد نانو فناوری نانو ذرات در صنعت و تکنالوژی وسایر مطالب کیمیای‬
‫نانو را بدست می آورند‪ .‬امروزه کیمیای نانو جایگاه خود را در فناوری و تکنالوژی باز کرده و در صنعت و به صورت کلی در‬
‫اقتصاد یک مملکت رول عمده را بازی می نمایند‪.‬‬
‫روش ومیتود تدریس‬

‫آموزش فعال ‪ ،‬لکچر ‪ ،‬نشان دادن سالیدها کارگروپی‪،‬کار آموزش ‪ ،‬مناقشه ‪ ،‬مباحثه و سیمینار‪.‬‬

‫نحوه ارزیابی محصل‬

‫فیصدی پروژه های صنفی(کارخانه گی ) ‪%10‬‬
‫فیصدی فعالیت های انفرادی وگروپی (کارعملی)‪%10‬‬
‫فیصدی امتحان وسط سمستر‪%20‬‬
‫فیصدی امتحان نهایی ‪%60‬‬

‫جدول نقشه مفهومی نتایج متوقعه مضمون (کیمیای نانو ) رشته کیمیا‬

‫نتایج متوقعه دیپارتمنت کیمیا‬ ‫شماره‬

‫‪179‬‬
 ‫‪.4‬تربیه معلمین مسلکی و تخصصی در رشته کیمیا‪.‬‬

‫تکنالوژی‪.‬‬

‫نوع گرایشات تبعیضی باشند‪.‬‬

‫‪ .6‬فارغان رشته کیمیا توانایی و ظرفیت رقابت نمودن با‬

‫‪.5‬فارغان کیمیا توانایی تحلیل و تجزیه مواد کیمیاوی را داشته‬

‫باشند تاقادر به انجام کارهای عملی شوند‪.‬‬

‫‪.3‬کسب دانش و مهارت های علم کیمیا که پاسخگوی نظام‬

‫نوین تعلیم و تربیه باشد‪.‬‬
‫‪.2‬شناخت مبانی علم کیمیا و کاربرد آن در بخش ساینس و‬

‫‪.1‬فارغان کیمیا افراد با روحیه اسالمی و ملی‪ ،‬عاری از هر‬

‫همتاهای خود در کشور های منطقه را داشته باشند‪.‬‬
‫نتایج متوقعه مضمون‬

‫( کیمیا نانو )‬

‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬

‫محصالن در مورد کیمیا نانو و موضوعات‬

‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫مربوطه ان معلومات همه جانبه حاصل نمایند‬
‫محصالن ذرات کوچک تحت عنوان نانو را با‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫فناوری خاص درک نموده و شناسایی حاصل‬ ‫‪2‬‬
‫نمایند‪.‬‬
‫محصالن مشکالت و چالش های موجود در الیاژ‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬
‫های میکانیکی را درک‪ ،‬تحلیل و تجزیه نمایند‪.‬‬
‫محصالن جنبه های کاربردی الیاژ سازی و آسیاب‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬ ‫کاری میکانیکی را در اصول نانو بدانند‪ ،‬تحلیل و‬ ‫‪4‬‬
‫تجزیه کنند‪.‬‬
‫محصالن وسایل شناخت نانو مواد را به روش‬
‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬ ‫هایدرو ترمال و ذرات نانو مختلف را بشناسند‪،‬‬ ‫‪5‬‬
‫تحلیل و تجزیه کنند‪.‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2.1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2.2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫مجموعه‬
‫اوسط مجموعه عمومی‬
‫‪ =3‬اعظمی ترین اشتراک‬ ‫‪ =2‬اشتراک متوسط‬ ‫‪ =1‬کمترین اشتراک‬

‫مفردات و پالن درسی برای سمستر سوم‬

‫‪180‬‬
 ‫تعداد ساعات‬
‫نظری‬ ‫محتوا‬ ‫هفته‬
‫درسی درهفته‬

‫هفته اول‬
‫فصل اول‬
‫مقدمه ای بر علوم و فناوری‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫نانو چیست؟‬
‫فناوری چیست؟‬
‫شیمی و فناوری نانو‬

‫نانو شیمی و کاربرد ان در حوزه های مختلف‬

‫روش های ساخت نانو مواد‬
‫فنااوری در جهان‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته دوم‬
‫آینده نانو فناوری‬
‫خطرات نانو مواد‬
‫مراجع‬
‫فصل دوم‪ :‬ساخت نانو مواد به روش های مکانیکی‬
‫مقدمه‬
‫تجهیزات مورد نیاز در روش الیاژسازی مکانیکی‪.‬‬
‫آسیای گلوله ایې ارتعاشی‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته سوم‬
‫آسیای گلوله ایی شافتی‪.‬‬
‫آسیای افقی غلتان گلوله ای‪.‬‬
‫آسیای گلوله ای مقناطیسی‪.‬‬
‫آسیای سیاره ای‪.‬‬
‫مکانیزم فعال سازی مکانیکی‪.‬‬
‫مکانیزم الیاژسازی مکانیکی‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته چهارم‬
‫عوامل موثر بر الیاژ سازی و فعال سازی مکانیکی ‪.‬‬
‫نوع اسیا‪.‬‬
‫جنس محفظه اسیاکاری‪.‬‬
‫سرعت اسیاکاری‪.‬‬
‫زمان اسیاکاری‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته پنجم‬
‫جنس‪ ،‬ابعاد و نحوه توزیع گلوله ها‪.‬‬
‫نسبت وزنی گلوله به پودر‪.‬‬
‫میزان فضای خالی محفظه‪.‬‬

‫‪181‬‬
 ‫اتمسفر اسیاکاری‪.‬‬
‫دمای اسیاکاری‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫شدت اسیاکاری‪.‬‬ ‫هفته ششم‬
‫عوامل کنترول کننده فرایند‪.‬‬
‫مشکالت و چالش های موجود در آلیاژهای مکانیکی‪.‬‬
‫تعین اندزه ذرات پودر‪.‬‬
‫روش ته نشین کردن‪.‬‬
‫الک کردن‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته هفتم‬
‫اندزه ګیری با کمک لیزر‪.‬‬
‫آنالیز مساحت سطح‪.‬‬
‫آنالیز حرارتی‪.‬‬
‫امتحان ‪20%‬‬ ‫هفته هشتم‬
‫جنبه های کاربردی آلیاژسازی و آسیاکاری مکانیکی در‬
‫فرآوری نانو مواد‪.‬‬
‫مقدمه‪.‬‬
‫تهیه پودر های نانو بلوری خالص‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫تهیه پودرهای کمپیوتری‪.‬‬ ‫هفته نهم‬
‫تهیه پودرهای سرامیکی دیر گداز‪.‬‬
‫تهیه پودرهای غیر بلوری‪.‬‬
‫تهیه ترکیبات بین فلزی‪.‬‬
‫تهیه پودرهای مقناطیسی‪.‬‬
‫کاربردهای صنعتی آلیاژسازی و اسیاکاری مکانیکی‪.‬‬
‫فشرده سازی و تفجوشی پودرهای نانو ساختار‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته دهم‬
‫تولید مواد نانوساختار با تغیر شکل پالستیکی شدید‪.‬‬
‫مراجع‪.‬‬
‫فصل سوم‪ :‬ساخت نانو مواد به روش های فزیکی‪.‬‬
‫نشست بخار شیمیایی بخار‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته یازدهم‬
‫مبانی نشست شیمیایی بخار‪.‬‬
‫انواع روش های ‪.CVD‬‬
‫نششت فیزیکی بخار‪.‬‬
‫مراحل تشکیل نانو مواد‪.‬‬ ‫هفته‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬
‫انواع روش های ‪.PVD‬‬ ‫دوازدهم‬
‫آئروسل‪.‬‬

‫‪182‬‬
 ‫چکالش ګاز بی اثر ‪.IGC‬‬
‫تبخیر توسط قوس و یا جرقه الکتریکی‪.‬‬ ‫هفته‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬
‫واکنش فاز گاز در جه آزاد‪.‬‬ ‫سیزدهم‬
‫سایش لیزری و واکنش شیمیایی تحریک شده با لیزر‪.‬‬
‫کندوپاش‪.‬‬
‫مبانی کندوپاش‪.‬‬
‫انواع روش ها‪.‬‬
‫سایش لیزری‪.‬‬ ‫هفته‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬
‫انواع روش های سایش لیزری‪.‬‬ ‫چهاردهم‬
‫مدل تئوری‪.‬‬
‫نتجه گیری‪.‬‬
‫مراجع‪.‬‬
‫فصل چهارم‪ :‬هیدروترمال و سولوترمال‪.‬‬
‫مقدمه‪.‬‬
‫تاریخچه ساخت نانو مواد با استفاده از تکنیک هیدروترمال‪.‬‬
‫هفته‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫وسایل مورد نیاز ساخت نانو مواد به روش هیدروترمال‪.‬‬
‫پانزدهم‬
‫ساخت نانو مواد به روش هیدروترمال‪.‬‬
‫نانو مواد فلزی‪.‬‬
‫نانو اکساید های فلزی‪.‬‬
‫نانو ذرات ‪ZnO & TiO2‬‬
‫نانو سلفاید فلزات‪.‬‬
‫نانو اشکال کربنی‪.‬‬
‫نانو لوله ها‪.‬‬
‫هیدروکسی آپاتیت (‪)HAP‬‬ ‫هفته‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬
‫مراجع‪.‬‬ ‫شانزدهم‬
‫اصطالحات کلیدی‪.‬‬
‫پرسشهای آموزشی‪.‬‬

‫ماخذ‬

‫‪ -1‬هیلراتی‪ ،‬نیاسری‪ ،‬مسعود‪ .)1391( .‬نانو شیمی‪ ،‬تهران‪ :‬دانشگاه کاشان‪.‬‬

‫‪183‬‬
 ‫مفردات مضمون درسی طیف سنجی‬
‫لیسانس‬ ‫مقطع تحصیلی‬
‫نام موسسه تحصیلی ‪:‬‬
‫پوهنځی ‪:‬‬
‫کیمیا‬ ‫دیپارتمنت ‪:‬‬
‫طیف سنجی‬ ‫عنوان مضمون ‪:‬‬
‫اختصاصی‬ ‫کتگوری مضمون ‪:‬‬
‫‪Ed. Ch. 06-36‬‬ ‫کود نمبر مضمون ‪:‬‬
‫‪2‬‬ ‫تعداد کریدت ‪:‬‬
‫ششم‬ ‫سمستر مربوطه‪:‬‬
‫ندارد‬ ‫مضامین پیش نیاز ‪:‬‬

‫معلومات عمومی مضمون‬

‫این مضمون در یک سمستر ‪ 32‬ساعت درسی که برابر با دو کریدیت میشود تدریس میشود‪ .‬موضوعات این کتاب‬
‫تألیفی برای ‪ 30‬ساعت درسی تنظیم گردیده‪ 2 ،‬ساعت درسی باقی مانده برای اخذ امتحان وسط سمستر در نظر گرفته‬
‫شده است‪.‬‬
‫قرار شرح فوق مفردات درسی مضمون طیف سنجی برای رشتۀ کیمیا که در سمستر ششم دو کریدیت تدریس میشود با‬
‫در نظر داشت نیازمندی رشته کیمیا و آخرین تجارب تدریس این مضمون که در دسترس ما قرار داشت ترتیب گردید‪.‬‬
‫واضح است که اهداف عمومی آموزشی این مضمون مربوط به رشته کیمیا وفزیک است‪ .‬اما طیف سنجی برای محصالن‬
‫رشته کیمیا ‪ 32‬کریدیت درنظرگرفته شده است‪.‬‬
‫روش ومیتود تدریس‬

‫آموزش فعال ‪ ،‬لکچر ‪ ،‬نشان دادن سالیدها ‪،‬کارگروپی‪،‬کار آموزش ‪ ،‬مناقشه ‪ ،‬مباحثه سیمینار‪.‬‬

‫نحوه ارزیابی محصل‬

‫فیصدی پروژه های صنفی(کارخانه گی ) ‪%10‬‬
‫فیصدی فعالیت های انفرادی وگروپی (کارعملی) ‪%10‬‬
‫فیصدی امتحان وسط سمستر‪%20‬‬
‫فیصدی امتحان نهایی ‪%60‬‬

‫جدول نقشه مفهومی نتایج متوقعه مضمون (طیف سنجی) رشته کیمیا‬
‫‪184‬‬
 ‫‪ .6‬فارغان رشته کیمیا توانایی و ظرفیت رقابت نمودن با‬

‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬
‫همتاهای خود در کشور های منطقه را داشته باشند‪.‬‬

‫‪.5‬فارغان کیمیا توانایی تحلیل و تجزیه مواد کیمیاوی را داشته‬

‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬
‫باشند تاقادر به انجام کارهای عملی شوند‪.‬‬

‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪2‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪.4‬تربیه معلمین مسلکی و تخصصی در رشته کیمیا‪.‬‬

‫‪2.8‬‬
‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬

‫‪2.52‬‬
‫‪.3‬کسب دانش و مهارت های علم کیمیا که پاسخگوی نظام‬

‫‪2‬‬
‫‪3‬‬
‫‪2‬‬
‫‪3‬‬
‫‪2‬‬

‫‪2.4‬‬
‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬
‫نوین تعلیم و تربیه باشد‪.‬‬
‫نتایج متوقعه دیپارتمنت کیمیا‬

‫‪.2‬شناخت مبانی علم کیمیا و کاربرد آن در بخش ساینس و‬

‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪3‬‬

‫‪2.6‬‬
‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬
‫تکنالوژی‪.‬‬

‫‪ =3‬اعظمی ترین اشتراک‬

‫‪.1‬فارغان کیمیا افراد با روحیه اسالمی و ملی‪ ،‬عاری از هر‬

‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪2‬‬

‫‪185‬‬
‫‪1.33‬‬
‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬
‫نوع گرایشات تبعیضی باشند‪.‬‬

‫‪ =2‬اشتراک متوسط‬
‫(اسپکترسکوپی)‬

‫مجموعه‬
‫نتایج متوقعه مضمون‬

‫اوسط مجموعه عمومی‬

‫شناخت به روش های سپکتروسکوپي‬

‫فهمیدن مرکبات عضوي و غیر عضوي‬

‫شناخت ‪ IR‬و ‪ Mass‬را تحلیل و تجزیه نمایند‬
‫شناخت ‪ C NMR‬و ‪ UV‬را تحلیل و تجزیه نمایند‬
‫محصالن بتواند ‪ HNMR‬را تحلیل و تجزیه نمایند‬

‫مفردات مضمون درسی طیف سنجی‬

‫‪ =1‬کمترین اشتراک‬
‫‪5‬‬
‫‪4‬‬
‫‪3‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫شماره‬
 ‫تعدادساعات درسی‬
‫نظری‬ ‫محتویات‬ ‫هفته‬
‫درهفته‬
‫فصل اول‪:‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫تاریخچه سپکتروسکوپی‪ ،‬شناسایی علم‬ ‫هفته اول‬
‫سپکتروسکوپی‪ ،‬انواع سپکتروپی‬
‫فصل دوم ‪ :‬پروتون هستوی مقناطیسی‬
‫ریزونانسی سپکتروسکوپی )‪،(HNMR‬‬
‫شناسایی پروتون هستوی مقناطیسی‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته دوم‬
‫ریزونانسی سپکتروسکوپی ‪،(HNMR) ،‬‬
‫اصول پروتون هستوی مقناطیسی ریزونانسی‬
‫سپکتروسکوپی )‪.(HNMR‬‬
‫پروتون هستوی مقناطیسی ریزونانس‬
‫سپکتروسکوپی‪ .‬تطبیق )‪ ،(HNMR‬پروتون‬
‫های معادل وغیر معادل ‪ ،‬ساحه یی شفت‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫کیمیاوی و تترا میتایل سیالن )‪ (TMS‬و‬ ‫هفته سوم‬
‫استعمال ان بحیث ماده ستندرد‪ ،‬شفت‬
‫کیمیاوی گوناگون و بواسطه ‪ PMR‬تعیین‬
‫نمودن موقعیت سگنالها‪.‬‬
‫جدا ساختن سگنالهای توسط ‪ PMR‬و‬
‫مثالهای ان‪ :‬بنزایل الکول‪ ،‬ایتایل بروماید‪،‬‬
‫‪ 1.1‬دای برومو ایتان‪ 2.1.1 ،‬ترای برومو‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته چهارم‬
‫ایتان‪ ،‬ایزو پروپایل بروماید‪ ،‬ایتانول‪ ،‬اسیت‬
‫الدیهاید‪ ،‬بنزین‪ ،‬تالوین‪ ،‬پارا نایترو تالوین‪،‬‬
‫نایترو پروپایل بروماید‪ ،‬بنزایل الدیهاید‪.‬‬
‫فصل سوم‪:‬‬
‫کاربن هستوی مقناطیسی ریزونانس ‪(13C‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته پنجم‬
‫)‪ NMR‬سپکتروسکوپی‪ ،‬کاربن هستوی‬
‫مقناطیسی ریزونانس ‪(13C NMR‬‬
‫) شناسایی سپکتروسکوپی ‪، 13C NMR‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫اصول کاربن هستوی مقناطیسی ریزونانس‬ ‫هفته ششم‬
‫)‪ (13C NMR‬سپکتروسکوپی‪.‬‬
‫دیاگرام سپکتروسکوپی ‪، (13C NMR) \(13C‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫تطبیق ان در مرکبات مختلف مانند بنزین ‪،‬‬ ‫هفته هفتم‬
‫پروپان ‪ ،‬بیوتان ‪....... ،‬وا غیره‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫امتحان ‪%20‬‬ ‫هفته هشتم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫فصل چهارم‬ ‫هفته نهم‬

‫‪186‬‬
 ‫یو وی )‪ (UV‬الترا وایلیت یا الکترونیکی‬
‫سپکتروسکوپی‪ ،‬شناسایی یو وی )‪(UV‬‬
‫الترا وایلیت یا الکترونیکی سپکتروسکوپی‪.‬‬
‫خصوصیات یو وی )‪ (UV‬الترا وایلیت یا‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫الکترونیکی سپکتروسکوپی‪ .‬استعمال یو وی‬ ‫هفته دهم‬
‫)‪ (UV‬الترا وایلیت یا الکترونیکی سپکتروسکوپی‪.‬‬
‫اصول یو وی )‪ (UV‬الترا وایلیت یا الکترونیکی‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫سپکتروسکوپی‪ ،‬تطبیقات یو وی )‪ (UV‬الترا‬ ‫هفته یازدهم‬
‫وایلیت یا الکترونیکی سپکتروسکوپی‬
‫فصل پنجم‬
‫‪2‬‬ ‫انفرارید )‪ (IR‬سپکتروسکوپی‪ ،‬اصول‬ ‫هفته دوازدهم‬
‫انفرارید )‪ (IR‬سپکتروسکوپی‪.‬‬
‫شتاسایی سپکترم گروپ های وظیفوی مختلف‬
‫توسط انفرارید )‪ (IR‬سپکتروسکوپی‪ ،‬مانند‪:‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته سیزدهم‬
‫االکانها‪ ،‬اروماتیک‪ ،‬الکول‪ ،‬کاربونیل ها‪ ،‬امین ها با‬
‫مثال های آن‪.‬‬
‫فصل ششم ‪:‬‬
‫شناسایی تخنیک‬ ‫ماس سپکترومیتری‪:‬‬
‫سپکترومیتری و اصول ان‪ ،‬ساختن مالیکول های‬
‫گازی و تبدیل نمودن به ایون های مربوطه(‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫تاثیرات الکترون) ساختن مایعات و جامدات و‬ ‫هفته چهاردهم‬
‫تبدیل نمودن ان به آیونها مربوطه‪ .‬نسبت کتله و‬
‫چارج آن ‪ M/Z‬آیون‪ ،‬اتومی سپکتروسکوپی‪ ،‬جذب‬
‫اتومی ‪ ،‬تشعشع یا ایمیژن اتومی ‪ ،‬فلوریسنس‬
‫اتومی‪.‬‬
‫تحریک شدن و تبدیل نمودن به حالت گازی‬
‫(شعله‪ ،‬حالت بی چارج‪ ،‬پالزما ) ‪ ،‬جدا سازی صول‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته پانزدهم‬
‫موج و تجزیه ان بواسطه تخنیک آن‪ ،‬نشان ساخت‬
‫شعاع‪.‬‬
‫‪2‬‬ ‫هفته شانزدهم ارائه کنفرانس های محصالن‬
‫‪1. Madan. R.L (2015). Chemistry for Degree Student B.Sc. First, Second and Third year’s‬‬
‫‪books, All Indian Universities as per UGC model curriculum, S.Chand publications.‬‬
‫‪2. C.N.Banwell, Fundamentals of Molecular Spectroscopy.‬‬

‫‪187‬‬
 ‫مفردات مضمون درسي کیمیای ادویه‬
‫لیسانس‬ ‫مقطع تحصیلی‬
‫نام موسسه تحصیلی ‪:‬‬
‫پوهنځی ‪:‬‬
‫کیمیا‬ ‫دیپارتمنت ‪:‬‬
‫کیمیای ادویه‬ ‫عنوان مضمون ‪:‬‬
‫اختصاصی‬ ‫کتگوری مضمون ‪:‬‬
‫‪Ed.Ch.07.45‬‬ ‫کود نمبر مضمون ‪:‬‬
‫‪2‬‬ ‫تعداد کریدت ‪:‬‬
‫هفتم‬ ‫سمستر مربوطه‪:‬‬
‫کیمیای عضوی و غیر عضوی‬ ‫مضامین پیش نیاز ‪:‬‬

‫معلومات عمومی در مورد مضمون‬

‫این مضمون از جمله مضامین اساسی رشته کیمیا میباشد‪ ،‬که در سمستر هفتم تدریس می گردد ‪ ،‬که شامل ‪ 32‬ساعت‬
‫درسی است و از آن جمله ‪ 30‬ساعت نظری و ‪ 2‬ساعت کار البراتواری میباشد‪ .‬این کورس شامل ‪ 2‬کریدیت است‪ .‬در هر‬
‫هفته (‪ (2‬ساعت (‪ (50‬دقیقه ای را در شانزده هفته در بردارد‪ .‬کیمیای ادویه از جمله مضامین اساسی در رشته کیمیا می‬
‫باشد‪ ،‬مطالعه این مضمون برای محصالن دارای اهمیت می باشد‪ ،‬زیرا با مطالعه این مضمون محصالن معلومات عمومی در‬
‫مورد تمام بخش های کیمیا ادویه که در این رشته مثآل‪ :‬اساسات ادویه‪ ،‬ادویه یی سلفون امایدها‪ ،‬پنسلین ها‪ ،‬سفالوسپورین‬
‫ها‪ ،‬کارباپنم ها ومونو اکتام ها‪ ،‬امینو ګالیکوزیدها‪ ،‬مکرولیدها‪ ،‬تتراسکلین ها‪ ،‬انتی بیوتیک ها پیتایدی‪ ،‬سایر انتی بیوتیک‬
‫ها‪ ،‬کیمیای درمانی سل و جذام‪ ،‬دارو های ضد قارچ‪ ،‬دارو های ضد کرم‪ ،‬کیمیای درمانی بیماری های تک یاخته ای‪،‬‬
‫انتی سپتک ها وگ ندزاها‪ ،‬داروهای ضد سرطان بدست می آورند‪ .‬کیمیای ادویه در حیات انسان ها‪ ،‬نباتات و حیوانات در‬
‫عرصه های ادویه یا فارمسی اهمیت فوق العاده می باشد‪.‬‬

‫اهداف آموزشی‬

‫‪ ‬محصالن بعد از ختم این کورس با ادویه جات آشنایی کامل حاصل نمایند‪.‬‬
‫‪ ‬محصالن بعد از ختم این کورس ساختمان‪ ،‬خواص و خصوصیات ادویه جات را درک کرده و تحلیل نمایند‪.‬‬
‫‪ ‬محصالن بعد از ختم این کورس توانایی سنتیز ادویه جات در البراتوار را کسب نمایند‪.‬‬

‫روش و میتود تدریس‬

‫آموزش فعال‪ ،‬لکچر‪ ،‬نشان دادن سالیدها کار های گروپی‪ ،‬کار البراتواری‪ ،‬مناقشه‪ ،‬مباحثه‪ ،‬سیمینار‪.‬‬

‫نحوه ارزیابی محصل‬

‫فیضدی پروژه های صنفی ( کارخانگی) ‪10 %‬‬
‫فیصدی فعالیت های انفرادِ و گروپی ( کار عملی) ‪10 %‬‬
‫فیصدی امتحان وسط سمستر ‪20%‬‬

‫فیصدی امتحان نهایی‪60% :‬‬

‫جدول نقشه مفهومی نتایج متوقعه مضمونی (کیمیاادویه) رشته کیمیا‬

‫‪188‬‬
 ‫نتایج متوقعه دیپارتمنت کیمیا‬

‫‪.4‬تربیه معلمین مسلکی و تخصصی در رشته کیمیا‪.‬‬

‫باشند تاقادر به انجام کارهای عملی شوند‪.‬‬

‫تکنالوژی‪.‬‬

‫نوع گرایشات تبعیضی باشند‪.‬‬

‫نوین تعلیم و تربیه باشد‪.‬‬
‫‪ .6‬فارغان رشته کیمیا توانایی و ظرفیت رقابت نمودن با‬

‫‪.5‬فارغان کیمیا توانایی تحلیل و تجزیه مواد کیمیاوی را داشته‬

‫‪.3‬کسب دانش و مهارت های علم کیمیا که پاسخگوی نظام‬

‫‪.2‬شناخت مبانی علم کیمیا و کاربرد آن در بخش ساینس و‬

‫‪.1‬فارغان کیمیا افراد با روحیه اسالمی و ملی‪ ،‬عاری از هر‬

‫همتاهای خود در کشور های منطقه را داشته باشند‪.‬‬

‫نتایج متوقعه مضمون‬

‫شماره‬
‫(کیمیای ادویه)‬

‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬

‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫اشنایی به ادویه جات حاصل نماید‬ ‫‪1‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫ساختمان ادویه جات آشنایی حاصل نمایند‬ ‫‪2‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫خواص ادویه تشخیص نمایند‬ ‫‪3‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫توانایی سنتیز را درالبراتوارکسب نمایند‬ ‫‪4‬‬
‫محصالن بتوانند ادویه جات در زنده گی موثر‬
‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪5‬‬
‫استفاده نمایند‪.‬‬
‫‪2.6‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2.6‬‬ ‫‪2.6‬‬ ‫‪2.8‬‬ ‫‪2.4‬‬ ‫مجموعه‬
‫‪2.66‬‬ ‫اوسط مجموعه عمومی‬

‫‪ =3‬اعظمی ترین اشتراک‬ ‫‪ =2‬اشتراک متوسط‬ ‫‪ =1‬کمترین اشتراک‬

‫مفردات و پالن درسی برای سمستر هفتم مضمون کیمیای ادویه‬

‫‪189‬‬
 ‫نظری‬ ‫تعداد ساعات‬ ‫محتویات‬
‫هفته‬
‫درسی در هفته‬
‫فصل اول‬
‫کلیات‪ ،‬دوا های ویژه و غیر ویژه‪ ،‬ایزومیری نوری و‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هندسی و فعالیت های فارماکولوژیک‪ ،‬ایزو استریسم و‬ ‫هفته اول‬
‫فعالیت فارمکولوژیک‪ ،‬بیو ایزو استریسم کالسیک و غیر‬
‫کالسیک‪ ،‬کلیات روشهای طراحی دواها‪..‬‬
‫فصل دوم‬
‫سلفون امایدها ‪:‬‬
‫رابطه ساختمان و اثر سلفون امایدها‪ ،‬میتابولیزم‬
‫سلفون امایدها‪ ،‬طبقه بندی سلفون امایدها‪ ،‬سنتیز‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته دوم‬
‫سلفامتوکسازول‪ ،‬مهار کنندګان دیهایدروفوالت‬
‫ردوکتاز‪ ،‬رابطه ساختمان و اثر‪ ،‬روش سنتیز ترای‬
‫متوپریم‪ ،‬سلفون امایدها پایین آورنده خون (‬
‫سولفونیل یوریا ها)‪ ،‬سلفون امیدها مدر‪.‬‬
‫فصل سوم‪:‬‬
‫پنسلین ها‬
‫ساختمان‪ ،‬ننام گذاری‪ ،‬خواص فزیکی و کیمیاوی‪،‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫پنسلین های نیمه صناعی‪ ،‬پنسلین های مقاوم به‬ ‫هفته سوم‬
‫اسید‪ ،‬پنسلین ها مقاوم به بتاالکتماز‪ ،‬راههای بروز‬
‫مقاومت باکتری ها در برابر پنسلین ها‪ ،‬طبقه بندی‬
‫پنسلین ها‪.‬‬
‫فصل چهارم‪ :‬سفالوسپورین ها‬
‫خواص و ساختمان‪ ،‬نامګذاری و مشتقات ان‪،‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫سفالوسپورین های خوراکی‪ ،‬میتابولیزم‬ ‫هفته چهارم‬
‫سفالوسپورین ها‪ ،‬طبقه بندی و انواع سفالوسپورین‬
‫ها‪.‬‬
‫فصل پنجم‪ :‬کارباپنم ها ومونو اکتام ها‬
‫نظری‪ /‬عملی‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته پنجم‬
‫کارباپنم ها و مونو اکتام ها‬
‫فصل ششم‪ :‬امینو گالیکوزیدها‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫مقدمه‪ ،‬شیمی‪ ،‬طیف اثر‪،‬ناسازگاری شیمیایی‪،‬‬ ‫هفته ششم‬
‫مقاومت بکتری ها‬
‫فصل هفتم ‪ :‬مکرولیدها‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫فراوردها‪ ،‬اریترومایسین‪ ،‬کالریترومایسین‪،‬‬ ‫هفته هفتم‬
‫ازیترومایسین‪ ،‬اسپیرامایسین‪،‬‬
‫نظری‪ /‬عملی‬ ‫فصل هشتم ‪ :‬تتراسکلین ها‬
‫‪2‬‬ ‫هفته هشتم‬
‫تتراسکلین‪ ،‬فراورد ها‬
‫نظری‬ ‫فصل نهم‪ :‬انتی بیوتیک ها پیتایدی‬
‫‪2‬‬ ‫فراورد ها موثر روی بیو سنتیزیس دیوار سلولی‪،‬‬ ‫هفته نهم‬
‫باسیترایسین‪ ،‬وانکومایسین و تیکوپالنین‪ ،‬فراورد های موثر‬

‫‪190‬‬
 ‫برغشا پالسمایی‪ ،‬والینومایسین و ګرامیسیدین ‪ ،A‬پلی‬
‫میکسن ها‪.‬‬
‫فصل دهم‪ :‬سایر انتی بیو انتی بیوتیک ها‬
‫لینکومایسین ها‪ ،‬امفنیکل ها‪ ،‬کینولون ها‪ ،‬فلوروکینولونها‪،‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته دهم‬
‫نیتروهیتروسیکل ها‪ ،‬نیترو فورانها‪ ،‬نیتروایمیدازولها‪،‬‬
‫مترونیدازول و لینزولید‪.‬‬
‫فصل یازدهم ‪ :‬کیمیای درمانی سل و جذام‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫داروهای ضد سل‪ ،‬دارو های خط اول‪ ،‬داروهای خط دوم‬ ‫هفته یازدهم‬
‫ضد سل‪ ،‬دارو ها ضد جذام‪.‬‬
‫فصل دوزدهم ‪ :‬دارو های ضد قارچ‬
‫هفته‬
‫‪2‬‬ ‫تولنفتات‪ ،‬ګریزویو فولوین‪ ،‬تربینافین‪ ،‬ازولها‪،‬‬
‫دوزدهم‬
‫فلوسیتوزین‪ ،‬پلی انها‪ ،‬ناتامایسین‪ ،‬پیریتیون زینک‬
‫فصل سیزدهم ‪ :‬دارو های ضد کرم‬
‫شیمی درمانی مناتودها‪ ،‬مبندازول‪ ،‬البندازول‪ ،‬پیروتیوم‬
‫هفته‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫پامووات‪ ،‬پیرانتل‪ ،‬تیابندازول‪ ،‬پیپرازین‪ ،‬دی اتیل‬
‫سیزدهم‬
‫کاربامازین‪ ،‬ایورمکتین‪ ،‬لوامیزول‪ ،‬شیمی درمانی‬
‫ترماتودها‪ ،‬شیمی درمانی مستودها‬
‫فصل سهزدهم ‪ :‬کیمیای درمانی بیماری های تک یاخته‬
‫ای‬
‫مالریا‪ ،‬انواع شیمی درمانی مالریا‪ ،‬عوامل اختصاصی ضد‬ ‫هفته‬
‫نظری‪ /‬عملی‬ ‫‪2‬‬
‫مالریا‪ ،‬الکالوییدهای سینکونا‪ ،‬انتاگونیست های فوالت‪،‬‬ ‫چهاردهم‬
‫طبقه بندی داروهای ضد امیب‪ ،‬شیمی درمانی‬
‫لیشمانیازیس‪ ،‬شیمی درمانی توکسوپالزموسیس‪.‬‬
‫فصل پانزدهم‪ :‬انتی سپتک ها و گندزها‬
‫تعریف‪ ،‬طبقه بندی‪ ،‬فنل ها‪ ،‬الکایل پارا هایدروکسی‬ ‫هفته‬
‫نظری‪ /‬عملی‬ ‫‪2‬‬
‫بنزوات ها‪ ،‬رنگها‪ ،‬فلزات سنگین‪،‬عوامل متفرقه ضدعفونی‬ ‫پانزدهم‬
‫کننده و گند زدا‬
‫فصل شانزادهم‪ :‬داروهای ضد سرطان‬
‫مقدمه ‪،‬انتی متابولیت ها ‪،‬انتی متابولیت های پورین ها‬ ‫هفته‬
‫‪2‬‬
‫‪،‬مهارکنندګان ‪DNA‬پلی مراز‪،‬مهارکنندګان دی‬ ‫شانزدهم‬
‫هیدروفوالت ردوکتاز‪،‬مهارکنندګان تیمیدیالت سنتتاز‪.‬‬
‫مآخذ ‪:‬‬

‫‪1. K. Ilango, P.Valetina. ( 2015) .Text Book of Midicinal Chemistry, Second Edition,‬‬
‫‪Volume2, Keerthi Publication.‬‬
‫‪ -1‬فرزین هادی زاده و زهرا خشیار منش ‪ .( 1392 (.‬شیمی دارویی‪ ،‬چاپ سوم‪ .‬مشهد‪:‬انتشارات دانشگاه علوم‬
‫پزشکی‪.‬‬

‫‪191‬‬
 ‫مفردات مضمون درسي کیمیای مواد غذایی‬
‫لیسانس‬ ‫مقطع تحصیلی‬
‫نام موسسه تحصیلی ‪:‬‬
‫پوهنځی ‪:‬‬
‫کیمیا‬ ‫دیپارتمنت ‪:‬‬
‫کیمیای مواد غذایی‬ ‫عنوان مضمون ‪:‬‬
‫اختصاصی‬ ‫کتگوری مضمون ‪:‬‬
‫‪Ed.ch.07.46‬‬ ‫کود نمبر مضمون ‪:‬‬
‫‪2‬‬ ‫تعداد کریدت ‪:‬‬
‫هفتم‬ ‫سمستر مربوطه‪:‬‬
‫کیمیای حیاتی‬ ‫مضامین پیش نیاز ‪:‬‬

‫معلومات عمومی در مورد مضمون‬

‫این مضمون از جمله مضامین اساسی رشته کیمیا میباشد‪ ،‬که در سمستر هفتم تدریس می گردد‪ ،‬که شامل ‪ 32‬ساعت درسی است‬
‫و ازآن جمله ‪ 30‬ساعت نظری و ‪ 2‬ساعت کار البراتواری میباشد‪ .‬این کورس شامل ‪ 2‬کریدیت است که در هر هفته (‪ (2‬ساعت (‪(50‬‬
‫دقیقه ای را در شانزده هفته در بردارد‪ .‬کیمیای مواد غذایی از جمله مضامین اساسی در رشته کیمیا می باشد‪ ،‬مطالعه این مضمون‬
‫برای محصالن دارای اهمیت می باشد‪ .‬زیرا با مطالعه این مضمون محصالن معلومات عمومی در مورد تمام بخش های کیمیا مواد‬
‫غذایی که در این رشته مثآل‪ :‬مواد افزاینده غذایی‪ ،‬ملوث شدن غذا‪ ،‬مواد زهری از پروسس حرارت‪ ،‬شیر و لبنیات‪ ،‬تخم مرغ‪ ،‬مواد‬
‫زهری از پروسس حرارت‪ ،‬ګ وشت‪ ،‬ماهی‪ ،‬حبوبات و تولیدات حبوبات بدست می آورند‪ .‬چون کیمیای مواد غذایی در حیات انسان‬
‫ها‪ ،‬نباتات و حیوانات در عرصه های زندګی اهمیت فوق العاده می باشد‪.‬‬

‫اهداف آموزشی‬

‫‪ ‬محصالن بعد از ختم این کورس با مواد غذایی ها مختلف آشنایی کامل حاصل نمایند‪.‬‬
‫‪ ‬محصالن بعد از ختم این کورس مرکبات‪ ،‬خواص و خصوصیات مواد غذایی را درک کرده و تحلیل نمایند‪.‬‬
‫‪ ‬محصالن بعد از ختم این کورس توانایی اناالیز مواد غذایی و اهمیت ان در زندګی حاصل نمایند‪.‬‬

‫روش و میتود تدریس‬

‫آموزش فعال‪ ،‬لکچر‪ ،‬نشان دادن سالیدها کار های گروپی‪ ،‬کار البراتواری‪ ،‬مناقشه‪ ،‬مباحثه‪ ،‬سیمینار‪.‬‬

‫نحوه ارزیابی محصل‬

‫فیضدی پروژه های صنفی ( کارخانگی) ‪10 %‬‬

‫فیصدی فعالیت های انفرادِ و گروپی ( کار عملی) ‪10 %‬‬

‫فیصدی امتحان وسط سمستر ‪20%‬‬

‫فیصدی امتحان نهایی ‪60%‬‬

‫‪192‬‬
 ‫جدول نقشه مفهومی نتایج متوقعه مضمونی (کیمیای مواد غذایی) رشته کیمیا‬

‫نتایج متوقعه دیپارتمنت کیمیا‬

‫‪.4‬تربیه معلمین مسلکی و تخصصی در رشته کیمیا‪.‬‬

‫تکنالوژی‪.‬‬

‫نوع گرایشات تبعیضی باشند‪.‬‬

‫نوین تعلیم و تربیه باشد‪.‬‬
‫‪ .6‬فارغان رشته کیمیا توانایی و ظرفیت رقابت نمودن با‬

‫‪.5‬فارغان کیمیا توانایی تحلیل و تجزیه مواد کیمیاوی را داشته‬

‫باشند تاقادر به انجام کارهای عملی شوند‪.‬‬

‫‪.3‬کسب دانش و مهارت های علم کیمیا که پاسخگوی نظام‬

‫‪.2‬شناخت مبانی علم کیمیا و کاربرد آن در بخش ساینس و‬

‫‪.1‬فارغان کیمیا افراد با روحیه اسالمی و ملی‪ ،‬عاری از هر‬

‫همتاهای خود در کشور های منطقه را داشته باشند‪.‬‬

‫نتایج متوقعه مضمون‬

‫شماره‬
‫(کیمیای مواد غذایی)‬

‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬

‫محصالن بتوانند مواد غذایی مختلف آشنایی کامل‬

‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬
‫حاصل نمایند‪.‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫مرکبات مواد غذایی وانواع شان را درک نمایند‪.‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫خصوصیات مواد غذایی را درک و تحلیل نمایند‪.‬‬ ‫‪3‬‬
‫محصالن توانایی انالیز مواد غدایی را انجام داده‬
‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪4‬‬
‫بتوانند‪.‬‬
‫محصالن اهمیت مواد غذایی را در زندگی حاصل‬
‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪5‬‬
‫نمایند‪.‬‬
‫‪2.6‬‬ ‫‪2.6‬‬ ‫‪2.6‬‬ ‫‪2.8‬‬ ‫‪2.8‬‬ ‫‪2.6‬‬ ‫مجموعه‬
‫‪2.66‬‬ ‫اوسط مجموعه عمومی‬

‫‪ =3‬اعظمی ترین اشتراک‬ ‫‪ =2‬اشتراک متوسط‬ ‫‪ =1‬کمترین اشتراک‬

‫‪193‬‬
 ‫مفردات و پالن درسی برای سمستر هفتم مضمون کیمیای مواد غذایی‬

‫نظری‬ ‫تعداد ساعات‬ ‫محتویات‬

‫هفته‬
‫درسی در هفته‬
‫فصل اول‬
‫مواد افزاینده غذایی‪ :‬مقدمه‪ ،‬ویتامین ها‪ ،‬امینو اسید ها‪،‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته اول منرال ها‪ ،‬اجسام معطر‪ ،‬افزاینده های طعم دهنده‪،‬‬
‫مونوسودیم گلوتامیت )‪،5-Nucleotides ،(MSG‬‬
‫مالتول‪ ،‬مرکبات با تاثیر سرد کننده‪،‬‬
‫معوضه های شکری‪ ،‬شیرین کننده ها‪ ،‬طعم شیرین‪ :‬لوازم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته دوم ساختمانی‪ ،‬رابطه ساختمان – فعالیت در مرکبات شیرین‪،‬‬
‫سینرجیزم‪ ،‬ساخارین‪ ،‬سایکالمیت‪ ،‬مونیلین‪ ،‬تیوماتین‪.‬‬
‫رنگ غذا‪ ،‬تیزاب ها‪ ،‬القلی ها‪ ،‬انتی اکسیدنتها‬ ‫هفته‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬
‫سوم‬
‫ایمولیژن‪ ،‬اثر‪ ،‬ساختمان و فعالیت ایمولیزفیر ‪،‬‬
‫غلظت بحرانی مایسیل)‪،(CMC‬لیوتروپیک‬ ‫هفته‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬
‫میزومورفیزم ‪HLB ،‬عدد‪ ،‬ترکیب ایمولسفیر‪ ،‬مونو‪-‬‬ ‫چهارم‬
‫دای ایسل گلسیراید ها و مشتقات انها‪ .‬ایستر قندی‪.‬‬
‫فصل دوم‬
‫ملوث شدن غذا‪ :‬معلومات عمومی‪ ،‬زهریت عناصر ضروری‪،‬‬
‫نظری‬ ‫هفته‬
‫‪2‬‬ ‫ارسنیک‪ ،‬میرکیوری‪ ،‬لید‪ ،‬کادمیوم‪ ،‬رادیونکالیدها‪ ،‬اساس‬
‫پنجم‬
‫مکروبی مرکبات زهریی‪ ،‬خراب شدن غذا توسط بکتریایی‬
‫زهری‪.‬‬
‫مایکوتوکسن‪ ،‬نماینده محافظ نبات )‪ ،(PPA‬نماینده‬
‫هفته‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫فعال‪ ،‬مواد کشنده یی حشرات‪ ،‬مواد کشنده فنجی‬
‫ششم‬
‫ها‪ ،‬مواد کشنده گیاه‪ ،‬انالیز غذا‪.‬‬
‫فصل سوم‬
‫مواد زهری از پروسس حرارت ‪:‬هایدروکاربن پولی حلقه ها‬ ‫هفته‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬
‫ی اروماتیک ‪ ،‬فوران ‪ ،‬اکرایل اماید ‪ ،‬نایترات ‪ ،‬نایتریت ‪،‬‬ ‫هفتم‬
‫نایتروس امین ها‪ ،‬نایتروس امایدها‪.‬‬
‫فصل چهارم‬
‫شیر و لبنیات ‪ :‬شیر‪ ،‬فزیکی او فزیکو یی مواد کیمیاوی‪،‬‬ ‫هفته‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬
‫سوختن غذا ‪ ،‬پروتین ها‪ ،‬کزین فرکشن ‪ ،‬معلومات مایسل‬ ‫هشتم‬
‫‪ ،‬معلومات جیل ‪ ،‬پروتین ها‬
‫کاربوهایدریت ها‪ ،‬لیپیدها ‪ ،‬تیزاب های عضوی ‪ ،‬مینرال‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته نهم‬
‫ها‪ ،‬ویتامین ها‪ ،‬انزایم ها‪،‬پالزمین ‪،‬لکتو پراکساید ‪،‬‬
‫‪194‬‬
‫نظری‬ ‫پروسه شیر‪ ،‬خالص کردن ‪ ،‬کریم کردن ‪ ،‬تحریک کردن‬
‫هفته‬
‫‪2‬‬ ‫حرارتی ‪ ،‬متجانس کردن ‪ ،‬تعامالت درجریان حرارت ‪،‬‬
‫دهم‬
‫انواع شیر‪.‬‬
‫فصل پنجم‬
‫تخم مرغ ‪:‬مقدمه ‪ ،‬ساختار ‪ ،‬خواص فزیکی و سوختن تخم‬ ‫هفته‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬
‫مرغ‪،‬‬ ‫یازدهم‬
‫زخیره تخم مرغ ‪ ،‬تولید های تخم مرغ‪.‬‬
‫اهمیت خواص تخنیکی ‪،‬لخته شدن به ذریعه یی حرارت ‪،‬‬ ‫هفته‬
‫‪2‬‬
‫دارند توانایی ‪ ،‬سفید تخم مرغ ‪ ،‬زردی تخم مرغ ‪.‬‬ ‫دوازدهم‬
‫فصل ششم‬
‫گوشت‪ :‬پیش گفتارر‪،‬ساختمان عضله نسج ‪،‬اسکلیت عضله‬
‫هفته‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫‪،‬عضله دل ‪،‬سطح صاف عضله ‪،‬عضله نسج ‪:‬ترکیبات و‬
‫سیزدهم‬
‫وظایف‪ ،‬پروتین‪ ،‬وسایل قابل انقباض پروتین های و‬
‫وظایف شان‪ ،‬مایوسین‪ ،‬تیتین‪ ،‬اکتین‪.‬‬
‫نظری‬ ‫پروتین های حل شده‪ ،‬انزایم ها‪ ،‬مایوگلوبین رنگ گوشت‪.‬‬ ‫هفته‬
‫‪2‬‬
‫چهاردهم پروتین های نا حل شده‪ ،‬کوالجین‪ ،‬االستین‪.‬‬
‫نظری‬ ‫فصل هفتم‬
‫ماهی‪ :‬مقدمه‪ ،‬غذایی ماهی‪ ،‬ماهی دریایی‪ ،‬ماهی شارک ‪،‬‬ ‫هفته‬
‫‪2‬‬
‫شاه ماهی‪ ،‬ماهی کالن‪،‬ساختمان نسج عضله وپوست‬ ‫پانزدهم‬
‫ها‪،‬قابل انقباض پروتین ها‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫فصل هشتم‬
‫حبوبات و تولیدات حبوبات‪ :‬مقدمه‪ ،‬معرفت ‪ ،‬منابع و‬
‫هفته‬
‫تولیدات‪ .‬ترکیبات کیمیاوی‪ -‬اناتومی‪ ،‬بازنگری اهمیت‬
‫شانزدهم‬
‫خاص گندم‪-‬ګلوتین برای تهیه کردن سیلیاک دیزاس‪.‬‬
‫اجزایی انفرادی‪ ،‬پروتین‪ ،‬تفاوت های ترکیبات امینو اسید‪.‬‬
‫مآخذ‬

‫‪2- H. – D. Beltiz, W.Grosch and P.Schieberle .(2009). Food Chemistry, 3th revised‬‬
‫‪and extended Edition, Springer-Verlag Berlin Heidelberg.‬‬
‫‪3- Benjamin K. Simpson .(2012). Food Biochemistry and Food Processing, Second‬‬
‫‪Edition, John Wiley & Sons, Inc.‬‬

‫‪195‬‬
 ‫مفردات مضمون درسي شرایط ایمنی در البراتوار‬
‫لیسانس‬ ‫مقطع تحصیلی‬
‫نام موسسه تحصیلی ‪:‬‬
‫پوهنځی ‪:‬‬
‫کیمیا‬ ‫دیپارتمنت ‪:‬‬
‫شرایط ایمنی‬ ‫عنوان مضمون ‪:‬‬
‫اختصاصی‬ ‫کتگوری مضمون ‪:‬‬
‫‪Ed.Ch.02.22‬‬ ‫کود نمبر مضمون ‪:‬‬
‫‪2‬‬ ‫تعداد کریدت ‪:‬‬
‫دوم‬ ‫سمستر مربوطه‪:‬‬
‫ندارد‬ ‫مضامین پیش نیاز ‪:‬‬
‫معلومات عمومی در مورد مضمون‬
‫این مضمون از جمله مضامین اساسی رشته کیمیا بوده که در سمستر دوم تدریس می گردد‪ .‬این کورس در طول سمستر‬
‫در مجموع ‪ 32‬ساعت بوده که در شنزده هفته و هرهفته ‪ 2‬ساعت ‪ 50‬دقیقه ای تطبیق می گردد که از آن جمله ‪30‬‬
‫ساعت آن نظری و ‪ 2‬ساعت آن کار البراتواری است‪ .‬مطالعه این مضمون برای محصالن دارای اهمیت خاص بوده که با‬
‫مطالعه این مضمون‪ ،‬محصالن معلومات عمومی در مورد تمام بخش های البراتوار کیمیا از قبیل نگهداری مواد‪ ،‬شرایط‬
‫ایمنی محیط البراتوار‪ ،‬طبقه بندی خطرات فزیکی و جسمانی در البراتوار‪ ،‬شناخت مواد منفجره‪ ،‬طبقه بندی خطرات سمی‪،‬‬
‫شناخت موادهای قابل اشتعال‪ ،‬استفاده از وسایل حفاظت فردی‪ ،‬شناخت و تشخیص موادهای رادیواکتیف‪ ،‬شناخت امواج‬
‫رادیویی‪ ،‬نکات مهم د ر مورد نگهداری و استفاده از موادهای پسمانده ای تجارب‪ ،‬سوختگی ناشی از تماس با مواد کیمیاوی‪،‬‬
‫برق و آتش و راه های درمان آن و غیره بدست می آورند‪.‬‬
‫اهداف آموزشی‬
‫‪ ‬محصالن بعد از ختم این کورس با کار در البراتوار آشنایی کامل حاصل نمایند‪.‬‬
‫‪ ‬محصالن بعد از ختم این کورس وسایل و موادهای کیمیاوی و طرز استفاده آنها را درک کرده و تحلیل نمایند‪.‬‬
‫‪ ‬محصالن بعد از ختم این کورس توانایی کارهای تحقیقی و انجام تجارب در البراتوار را کسب نمایند‪.‬‬

‫روش و میتود تدریس‬

‫آموزش فعال‪ ،‬لکچر‪ ،‬نشان دادن سالیدها‪ ،‬کار گروپی‪ ،‬کار البراتواری‪ ،‬مناقشه‪ ،‬مباحثه‪ ،‬سیمینار‪.‬‬

‫نحوه ارزیابی محصل‬

‫‪10 %‬‬ ‫سمینار و فعالیت صنفی‬

‫‪10 %‬‬ ‫کار خانگی‬

‫‪20%‬‬ ‫امتحان وسط سمستر‬

‫‪60%‬‬ ‫امتحان نهایی‬

‫‪196‬‬
 ‫جدول نقشه مفهومی نتایج متوقعه مضمونی (ایمنی وتکنیک های البراتوار) رشته کیمیا‬

‫نتایج متوقعه دیپارتمنت کیمیا‬

‫‪.4‬تربیه معلمین مسلکی و تخصصی در رشته کیمیا‪.‬‬

‫تکنالوژی‪.‬‬

‫نوع گرایشات تبعیضی باشند‪.‬‬

‫نوین تعلیم و تربیه باشد‪.‬‬
‫‪ .6‬فارغان رشته کیمیا توانایی و ظرفیت رقابت نمودن با‬

‫‪.5‬فارغان کیمیا توانایی تحلیل و تجزیه مواد کیمیاوی را داشته‬

‫باشند تاقادر به انجام کارهای عملی شوند‪.‬‬

‫‪.3‬کسب دانش و مهارت های علم کیمیا که پاسخگوی نظام‬

‫‪.2‬شناخت مبانی علم کیمیا و کاربرد آن در بخش ساینس و‬

‫‪.1‬فارغان کیمیا افراد با روحیه اسالمی و ملی‪ ،‬عاری از هر‬

‫همتاهای خود در کشور های منطقه را داشته باشند‪.‬‬

‫نتایج متوقعه مضمون‬

‫شماره‬
‫(ایمینی و تکنیک های البراتوار )‬

‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬

‫محصالن با قواعد ایمینی البراتوار آشنایی کامل‬

‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬
‫پیدا کرده تا تجربه امن داشته باشند‪.‬‬
‫محصالن ثبت و تحلیل علمی اطالعات با‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫معلومات که از تجارب بدست می آورد کسب‬ ‫‪2‬‬
‫مهارت می کنند‪.‬‬
‫محصالن با تکنیک و مهارت های الزم برای‬
‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
‫انجام موثر تجربه آشنایی کامل حاصل می نمایند‪.‬‬
‫محصالن با سیستم استندرد برای عالمه گذاری‬
‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫مواد کیمیاوی (‪ )NFPA‬آشنایی کامل حاصل می‬ ‫‪4‬‬
‫کنند‪.‬‬
‫محصالن از قوعد عمومی البراتوار آگاهی کامل‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪5‬‬
‫بدست آورده و آنرا تطبیق می نمایند‪.‬‬
‫‪2.8‬‬ ‫‪2.8‬‬ ‫‪2.8‬‬ ‫‪2.6‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2.4‬‬ ‫مجموعه‬
‫‪2.73‬‬ ‫اوسط مجموعه عمومی‬

‫‪ =3‬اعظمی ترین اشتراک‬ ‫‪ =2‬اشتراک متوسط‬ ‫‪ =1‬کمترین اشتراک‬

‫‪197‬‬
 ‫مفردات و پالن درسی برای سمستردوم مضمون شرایط ایمنی در البراتوار‬
‫تعداد ساعات درسی‬
‫نظری‬ ‫محتویات‬ ‫هفته‬
‫در هفته‬
‫فصل اول‬
‫کارکنان‪ ،‬آموزش ایمنی به کارکنان‪ ،‬خریداری وسایل و‬
‫موادهای کیمیاوی‪ ،‬استفاده از روش های استندارد کارهای‬
‫عملی‪ ،‬گزارش مصارف‪ ،‬نیازها و حوادث به مراجع باالتر‪ ،‬منظم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته اول‬
‫نمودن موادها و وسایل های ایمنی در محیط البراتوار و حصول‬
‫اطمنان از سالمتی آنها‪ ،‬تجهیزات حفاظت فردی مانند عینک‪،‬‬
‫چپن های سفید‪ ،‬دستکش و محافظ صورت یا رو پوش و ماسک‬
‫و کفش مناسب برای البراتوار‪.‬‬
‫فصل دوم‬
‫انبار داری‪ ،‬موارد مهم در طراحی و مکان انبار موادهای‬
‫کیمیاوی‪ ،‬ایمنی حریق و برق در اتاق انباری‪ ،‬ترتیب‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته دوم‬
‫موادهای باهم سازگار و نا سازگار و نکات مهم در نگهداری‬
‫موادهای که با همدیگر ناسازگار اند‪.‬‬

‫فصل سوم‬
‫محیط و فضای البراتوار‪ ،‬شرایط ایمنی و محافظت محیط‬
‫البراتوار‪ ،‬نکات مهم در مورد نگهداری موادهای کیمیاوی‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫در البراتوار‪ ،‬نکات مهم و عمومی به هنگام کار کردن در‬ ‫هفته سوم‬
‫البراتوار‪ ،‬کار با تجهیزات برقی در البراتوار‪ ،‬کار با ظروف‬
‫البراتواری و شوستشوی آنهاست‪.‬‬

‫فصل چهارم‬
‫موادهای کیمیاوی‪ ،‬طبقه بندی موادهای کیمیاوی به سیستم‬
‫ملل متحد(‪ )UN‬و اروپایی(‪ ،)EC‬شناخت موادهای (منفجره‪،‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته چهارم‬
‫گازهای سمی‪ ،‬مایعات و جامدات قابل اشتعال‪ ،‬اکسیدایز کننده‬
‫ها و اکسیدایز شونده ها‪ ،‬پراکسایدها‪ ،‬موادهای سمی و عفونت‬
‫زا‪ ،‬موادهای رادیو اکتیف و موادهای خورنده)‪.‬‬
‫فصل پنجم‬
‫طبقه بندی موادهای کیمیاوی به سیستم هماهنگ جهانی‪،‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته پنجم‬
‫طبقه بندی خطرات فزیکی‪ ،‬طبقه بندی و شناخت موادهای‬
‫منفجره‪ ،‬گازهای قابل اشتعال و مایعات و جامدات قابل اشتعال‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫فصل ششم‬ ‫هفته ششم‬

‫‪198‬‬
 ‫موادهای آتش زا‪ ،‬گازات‪ ،‬جامدات و مایعات آتش زا‪ ،‬مواد و یا‬
‫مخلوط های خود حرارت زا‪ ،‬موادهای خطرناک در تماس با آب‪،‬‬
‫مایعات و جامدات اکسیدایز کننده و اکسیدایز شونده به جز از‬
‫پر اکساید عضوی‪ ،‬پر اکسایدهای عضوی و مواد و ترکیبات‬
‫خورنده ای فلزات‪.‬‬

‫فصل هفتم‬
‫طبقه بندی خطرات سمی‪ ،‬سمیت حاد‪ ،‬تحریک و تخریش‬
‫پوست بدن‪ ،‬صدمات و تاثیرات منفی جدی باالی چشم‪،‬‬
‫موادهای حساسیت زا برای پوست و سیستم تنفسی‪ ،‬موادهای‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته هفتم‬
‫که تاثیرات منفی باالی ژن و نطفه دارد‪ ،‬موادهای سرطان زا‪،‬‬
‫موادهای که تاثیر منفی باالی بارداری زن ها دارد و سمیت بر‬
‫یک اندام خاص بعد از یک و یا چندین بار مصرف کردن آن‪.‬‬

‫فصل هشتم‬
‫طبقه بندی خطرات محیطی‪ ،‬موادهای که آب را آلوده و ملوس‬
‫می کند و حیوانات آبزی را با خطر مواجه می کند‪ ،‬موادهای که‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته هشتم‬
‫الیه اوزون را صدمه می زند و ورقه های اطالعات ایمنی‬
‫موادهای کیمیاوی‪.‬‬

‫فصل نهم‬
‫انواع موادهای کیمیاوی‪ ،‬موادهای منفجره‪ ،‬ساختمان موادهای‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته نهم‬
‫منفجره‪ ،‬انواع موادهای قابل اشتعال‪ ،‬ترکیبات تولید کننده‬
‫پراکسایدها و جدا کردن پراکسایدها از حاللها‪.‬‬
‫فصل دهم‬
‫موادهای سمی‪ ،‬سموم کبد‪ ،‬سموم کلیه‪ ،‬سموم دستگاه ایمنی‬
‫بدن‪ ،‬سمومل دستگاه تنفسی‪ ،‬سموم آسیب دهنده به پوست‪،‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫سموم آسیب دهنده به چشم‪ ،‬سموم آسیب دهنده بر سیستم‬ ‫هفته دهم‬
‫عصبی است‪ ،‬مواد آسیب دهنده بر سیستم گردش خون و‬
‫تسموم آسیب دهنده به باروری‪.‬‬

‫فصل یازداهم‬
‫موادهای خطرناک‪ ،‬موادهای سرطان زا‪ ،‬موادهای خورنده‪،‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته یازدهم‬
‫موادهای رادیواکتیف و خطرات ناشی از موادهای رادیواکتیف‪.‬‬

‫فصل دوزداهم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫گاز و کپسولهای گاز‪ ،‬گازهای مایع شده و خطرات احتمالی آنها‪،‬‬ ‫هفته دوزدهم‬
‫گازهای فشرده و خطرات احتمالی در هنگام استفاده از گازهای‬

‫‪199‬‬
 ‫فشرده‪ ،‬رگالتورها و نصب آن‪ ،‬ایمنی استفاده از کپسول گاز‬
‫آرگون و ایمنی استفاده از کپسول گاز هایدروجن‪.‬‬

‫فصل سیزدهم‬
‫هفته سیزده‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫امواج‪ ،‬امواج رادیویی‪ ،‬امواج مایکروویو‪ ،‬امواج مرئی و ما تحت‬
‫هم‬
‫سرخ است‪ ،‬امواج ماورائ بنفش و امواج اولتراسونیک‪.‬‬
‫فصل چهارزدهم‬
‫پسمانده های البراتوار‪ ،‬طبقه بندی پسماندها‪ ،‬نکات مهم در باره‬
‫هفته چهارده‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫پسمانده ها‪ ،‬روش احیا کردن پسمانده ها‪ ،‬رهنمایی احیا سازی‬ ‫هم‬
‫برخی از پسمانده های خطرناک و مصرفی است‪.‬‬

‫فصل پنزداهم‬
‫کمک های اولیه‪ ،‬تاثیرات و سوختگی ها‪ ،‬بریدگی و مسمومیت‪،‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته پانزدهم‬
‫آلوده شدن چشم‪ ،‬مسمومیت در اثر بلعیدن مواد سمی‬

‫فصل شانزادهم‬
‫آتش و انواع آن‪ ،‬انواع خاموش کننده ها‪ ،‬موارد هم در مورد‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته شانزدهم کپسول های آتش نشانی و اقدامات مهم در موقع آتش سوزی‬
‫در البراتوار‪.‬‬

‫مآخذ‬

‫‪ .1‬معتمدی‪ ،‬ردینه‪ ،‬ایمنی در آزمایشگاه شیمی‪ ،‬نشر شهرآب‪ ،1397 ،‬دانشگاه پیام نور‪.‬‬

‫‪200‬‬
 ‫مفردات مضمون درسي ریاضي ‪ 1‬برای کیمیا‬
‫لیسانس‬ ‫مقطع تحصیلی‬
‫نام موسسه تحصیلی ‪:‬‬
‫پوهنځی ‪:‬‬
‫ریاضی‬ ‫دیپارتمنت ‪:‬‬
‫ریاضی ‪1‬برای کیمیا‬ ‫عنوان مضمون ‪:‬‬
‫اختصاصی‬ ‫کتگوری مضمون ‪:‬‬
‫‪Ed. Ch. 01. 20‬‬ ‫کود نمبر مضمون ‪:‬‬
‫‪2‬‬ ‫تعداد کریدت ‪:‬‬
‫اول‬ ‫سمستر مربوطه‪:‬‬
‫ندارد‬ ‫مضامین پیش نیاز ‪:‬‬

‫معلومات عمومی در مورد مضمون‬

‫این مضمون از جمله مضامین اساسی رشته کیمیا میباشد‪ ،‬که در سمستر اول تدریس می گردد‪ ،‬که شامل ‪ 32‬درسی‬
‫نظری میباشد‪ .‬این کورس شامل ‪ 2‬کریدیت است‪ .‬در هر هفته (‪ (2‬ساعت (‪ (50‬دقیقه ای را در شانزده هفته در بردارد‪.‬‬
‫ریاضی کیمیا‪ 1‬از جمله مضامین اساسی در رشته کیمیا می باشد‪ ،‬مطالعه این مضمون برای محصالن دارای اهمیت می‬
‫باشد‪ ،‬زیرا با مطالعه این مضمون محصالن معلومات عمومی در مورد تمام بخش های ریاضی‪ 1‬برای کیمیا که در این رشته‬
‫مثآل‪ :‬اعداد‪ ،‬حساب‪ ،‬توان و قواعد ان‪ ،‬افاده های الجبری بدست می اورند‪ .‬چون ریاضی کیمیا ‪1‬در مضمون کیمیا اهمیت‬
‫فوق العاده می باشد‪.‬‬

‫اهداف آموزشی‬

‫‪ ‬شناخت اعداد حقیقی و کاربرد ان در علم کیمیا‪.‬‬

‫‪ ‬شناخت در مورد عملیه های چهارگانه یی ریاضی‪.‬‬
‫‪ ‬شناخت درمورد کسرها‪ ،‬نسبت‪ ،‬تناسب و فیصدی‪.‬‬
‫‪ ‬درک و شناخت درمورد استفاده از اعداد توان دار و قوانین ان‪.‬‬
‫‪ ‬شناخت علمیه های اربعه افاده های الجبری‪.‬‬

‫روش و میتود تدریس‬

‫آموزش فعال‪ ،‬لکچر‪ ،‬نشان دادن سالیدها کار های گروپی‪ ،‬مناقشه‪ ،‬مباحثه‪ ،‬سیمینار‪.‬‬

‫نحوه ارزیابی محصل‬

‫فیصدی پروژه های صنفی ( کارخانگی) ‪10 %‬‬

‫فیصدی فعالیت های انفرادِ و گروپی ( کار عملی) ‪10 %‬‬

‫‪201‬‬
 ‫فیصدی امتحان وسط سمستر ‪20%‬‬

‫فیصدی امتحان نهایی ‪60%‬‬

‫جدول نقشه مفهومی نتایج متوقعه مضمون (ریاضی ‪ I‬برای کیمیا) رشته کیمیا‬

‫نتایج متوقعه دیپارتمنت کیمیا‬

‫‪.4‬تربیه معلمین مسلکی و تخصصی در رشته کیمیا‪.‬‬

‫تکنالوژی‪.‬‬

‫نوع گرایشات تبعیضی باشند‪.‬‬

‫‪ .6‬فارغان رشته کیمیا توانایی و ظرفیت رقابت نمودن با‬

‫‪.5‬فارغان کیمیا توانایی تحلیل و تجزیه مواد کیمیاوی را داشته‬

‫باشند تاقادر به انجام کارهای عملی شوند‪.‬‬

‫‪.3‬کسب دانش و مهارت های علم کیمیا که پاسخگوی نظام‬

‫‪.2‬شناخت مبانی علم کیمیا و کاربرد آن در بخش ساینس و‬

‫‪.1‬فارغان کیمیا افراد با روحیه اسالمی و ملی‪ ،‬عاری از هر‬

‫نوین تعلیم و تربیه باشد‪.‬‬
‫همتاهای خود در کشور های منطقه را داشته باشند‪.‬‬

‫شماره‬

‫نتایج متوقعه مضمون‬

‫(ریاضی ‪ 1‬برای کیمیا)‬

‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬
‫شناخت در مورد اعداد ریاضیکی و کاربرد آن در‬
‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬
‫علم کیمیا‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫شناخت در مورد حساب ریاضی و کاربرد آن‬ ‫‪2‬‬
‫دانستن علیه های چهارگانه کسرها‪ ،‬نسبت ها‪،‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
‫تناسبت و فیصدی‬
‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫شناخت در مورد اعداد توان دار و قوانین آن‬ ‫‪4‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫شناخت اعمال اربعه افاده الجبری‬ ‫‪5‬‬
‫‪2.6‬‬ ‫‪2.6‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2.2‬‬ ‫‪2.6‬‬ ‫‪3‬‬ ‫مجموعه‬
‫‪2.6‬‬ ‫اوسط مجموعه عمومی‬

‫‪ =3‬اعظمی ترین اشتراک‬ ‫‪ =2‬اشتراک متوسط‬ ‫‪ =1‬کمترین اشتراک‬

‫‪202‬‬
 ‫مفردات و پالن درسی برای سمستر هفتم مضمون ریاضی کیمیا‪1‬‬

‫تعداد ساعات‬
‫نظری ‪ /‬عملی‬ ‫محتویات‬ ‫هفته‬
‫درسی در هفته‬
‫فصل اول‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫اعداد‪ :‬ست اعداد( اعداد طبیعی‪ ،‬اعداد مکمل‪ ،‬اعداد‬ ‫هفته اول‬
‫تام‪ ،‬اعداد نسبتی‪ ،‬اعداد حقیقی و اعداد مشخص)‪.‬‬
‫فصل دوم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته دوم‬
‫عملیه های جمع و تفریق‪.‬‬
‫فصل سوم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته سوم‬
‫عملیه های ضرب و تقسیم‪.‬‬
‫فصل چهارم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته چهارم‬
‫کسر عام و اعشار‬
‫فصل پنجم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته پنجم‬
‫کسر الکسر‪.‬‬
‫فصل ششم‪:‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته ششم‬
‫نسبت‪.‬‬
‫فصل هفتم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته هفتم‬
‫تناسب ساده‪.‬‬
‫فصل هشتم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته هشتم‬
‫تناسب مرکب‪.‬‬
‫فصل نهم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته نهم‬
‫فیصدی بخش اول‪.‬‬
‫فصل دهم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته دهم‬
‫فیصدی بخش دوم‪.‬‬
‫فصل یازداهم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته یازدهم‬
‫توان‪.‬‬
‫فصل دوزداهم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته دوزدهم‬
‫قواعد توان بخش اول‬
‫فصل سیزدهم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته سیزدهم‬
‫قواعد توان بخش دوم‬
‫فصل سهزدهم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته چهاردهم عملیه های سهګانه الجبری( عملیه جمع و تفریق‬
‫الجبری )‬
‫فصل پنزداهم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫عملیه های سهګانه الجبری‪ (.‬عملیه ضرب و تقسیم‬ ‫هفته پانزدهم‬
‫الجبری)‬

‫‪203‬‬
 ‫فصل شانزادهم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫هفته شانزدهم‬
‫سمینار ها‬

‫مآخذ‬

‫‪ .1‬غوری‪ ،‬محمد انور‪ .)۱۳۹۲( .‬عمومی ریاضی‪ ،‬چاب شانزدهم‪ ،‬کابل‪ :‬انتشارات سعید‪.‬‬
‫‪ .2‬ضیاالحق‪ ،‬ژباړه‪ :‬سیدی‪ ،‬شیر آقا‪ .)۱۳۹۲( .‬کلکولس او تحلیلی هندسه‪ ،‬ننگرهار‪:‬گودر خپرندویه تولنه‪.‬‬
‫‪3. Anton, Haward. et al, calculus, 11th Edition, Publ. Laurie rosatone, (2012).‬‬

‫مفردات مضمون درسي ریاضي ‪2‬برای کیمیا‬

‫لیسانس‬ ‫مقطع تحصیلی‬

‫‪204‬‬
 ‫نام موسسه تحصیلی ‪:‬‬
‫پوهنځی ‪:‬‬
‫ریاضی‬ ‫دیپارتمنت ‪:‬‬
‫ریاضی‪ 2‬کیمیا‬ ‫عنوان مضمون ‪:‬‬
‫اختصاصی‬ ‫کتگوری مضمون ‪:‬‬
‫‪Ed. Ch. 02. 20‬‬ ‫کود نمبر مضمون ‪:‬‬
‫‪2‬‬ ‫تعداد کریدت ‪:‬‬
‫دوم‬ ‫سمستر مربوطه‪:‬‬
‫ندارد‬ ‫مضامین پیش نیاز ‪:‬‬

‫معلومات عمومی در مورد مضمون‬

‫این مضمون از جمله مضامین اساسی رشته کیمیا میباشد‪ ،‬که در سمستر دوم تدریس می گردد‪ ،‬که شامل ‪ 32‬درسی‬
‫نظری میباشد‪ .‬این کورس شامل ‪ 2‬کریدیت است‪ .‬در هر هفته (‪ (2‬ساعت (‪ (50‬دقیقه ای را در شانزده هفته در بردارد‪.‬‬
‫ریاضی‪ 2‬برای کیمیا از جمله مضامین اساسی در رشته کیمیا می باشد‪ .‬مطالعه این مضمون برای محصالن دارای اهمیت‬
‫می باشد‪ ،‬زیرا با مطالعه این مضمون محصالن معلومات عمومی درمورد تمام بخش های ریاضی‪ 2‬برای کیمیا که در این‬
‫رشته مثآل‪ :‬معادالت و انواع معادالت مجهوله‪ ،‬لوگاریتم و قواعد ان‪ ،‬رابطه و تابع‪ ،‬لمیت و قواعد بدست می آورند‪ .‬چون‬
‫ریاضی‪ 2‬برای کیمیا در مضمون کیمیا اهمیت فوق العاده می باشد‪.‬‬

‫اهداف آموزشی‬

‫‪ ‬شناخت تعریف معادالت و حل معادالت‪.‬‬

‫‪ ‬شناخت درمورد معادالت الجبری و درجه های شان‪.‬‬
‫‪ ‬توانایی حل معادالت درجه اول و درجه دوم‪.‬‬
‫‪ ‬شناخت درمورد رابطه و تابع‪.‬‬
‫‪ ‬شناخت درمورد لوگاریتم و لمیت‪.‬‬

‫روش و میتود تدریس‬

‫آموزش فعال‪ ،‬لکچر‪ ،‬نشان دادن سالیدها کار های گروپی‪ ،‬مناقشه‪ ،‬مباحثه‪ ،‬سیمینار‪.‬‬

‫نحوه ارزیابی محصل‬

‫‪10 %‬‬ ‫فیصدی پروژه های صنفی ( کارخانگی)‬

‫فیصدی فعالیت های انفرادِ و گروپی ( کار عملی) ‪10 %‬‬

‫فیصدی امتحان وسط سمستر ‪20%‬‬

‫فیصدی امتحان نهایی ‪60%‬‬

‫‪205‬‬
 ‫جدول نقشه مفهومی نتایج متوقعه مضمون (ریاضی ‪ II‬برای کیمیا) رشته کیمیا‬

‫نتایج متوقعه دیپارتمنت کیمیا‬

‫‪.4‬تربیه معلمین مسلکی و تخصصی در رشته کیمیا‪.‬‬

‫تکنالوژی‪.‬‬

‫نوع گرایشات تبعیضی باشند‪.‬‬

‫نوین تعلیم و تربیه باشد‪.‬‬
‫‪ .6‬فارغان رشته کیمیا توانایی و ظرفیت رقابت نمودن با‬

‫‪.5‬فارغان کیمیا توانایی تحلیل و تجزیه مواد کیمیاوی را داشته‬

‫باشند تاقادر به انجام کارهای عملی شوند‪.‬‬

‫‪.3‬کسب دانش و مهارت های علم کیمیا که پاسخگوی نظام‬

‫‪.2‬شناخت مبانی علم کیمیا و کاربرد آن در بخش ساینس و‬

‫‪.1‬فارغان کیمیا افراد با روحیه اسالمی و ملی‪ ،‬عاری از هر‬

‫همتاهای خود در کشور های منطقه را داشته باشند‪.‬‬

‫شماره‬

‫نتایج متوقعه مضمون‬

‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫(ریاضی ‪ II‬برای کیمیا)‬
‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬
‫شناخت تعاریف معادالت‪ ،‬درجه معادالت و انواع‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬
‫یک مجهوله‪ ،‬دو مجهوله و سه مجهوله‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫شناخت در مورد معادالت الجبری درجه دوم‬ ‫‪2‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫شناخت در مورد روابط الجبری و توابع‬ ‫‪3‬‬
‫شناخت در مورد حل معادالت یک مجهوله درجه‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬
‫اول و دوم‬
‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫شناخت در مورد لوگاریتم‪ ،‬لیمت و روابط تابع‬ ‫‪5‬‬
‫‪2.4‬‬ ‫‪2.4‬‬ ‫‪2.2‬‬ ‫‪2.6‬‬ ‫‪2.6‬‬ ‫‪3‬‬ ‫مجموعه‬
‫‪2.53‬‬ ‫اوسط مجموعه عمومی‬

‫‪ =3‬اعظمی ترین اشتراک‬ ‫‪ =2‬اشتراک متوسط‬ ‫‪ =1‬کمترین اشتراک‬

‫مفردات و پالن درسی برای سمستر دوم مضمون ریاضی‪2‬برای کیمیا‬

‫نظری ‪ /‬عملی‬ ‫تعداد ساعات‬ ‫محتویات‬ ‫هفته‬

‫‪206‬‬
 ‫درسی در هفته‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫فصل اول‬
‫تعریف معادالت‪ ،‬درجه معادالت‪ ،‬انواع معادله‪،‬‬ ‫هفته اول‬
‫شرایط حل یک معادله‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫معادله یک مجهوله درجه یک‪ ،‬معادله دو‬
‫هفته دوم‬
‫مجهوله درجه یک‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫معادله یک مجهوله درجه دو‪.‬‬ ‫هفته سوم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫فصل دوم‬
‫لوگارتم‪ ،‬مفهوم لغوی لوگارتم‪ ،‬مفهوم علمی‬
‫هفته چهارم‬
‫لوگارتم‪ ،‬سیستم های لوگارتم‪ ،‬لوگارتم اعشاری‪،‬‬
‫لوگارتم غیر اعشاری‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫قوانین لوگارتم‪.‬‬ ‫هفته پنجم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫خواص آن و جدول لوگارتم‪.‬‬ ‫هفته ششم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫فصل سوم‬
‫رابطه ‪ ،‬تعریف رابطه‪ ،‬ناحیه تعریف رابطه‪ ،‬ناحیه‬ ‫هفته هفتم‬
‫قیمت های یک رابطه‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫تعریف تابع‪ ،‬فرق بین تابع ورابطه‪ ،‬انواع تابع‬ ‫هفته هشتم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫تابع پولینومی درجه اول وتعیین دومین و رنج‬ ‫هفته نهم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫تابع پولینومی درجه دوم وتعیین دومین و رنج‬ ‫هفته دهم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫توابع لوگارتمی‪ ،‬توابع مثلثاتی‬ ‫هفته یازدهم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫عملیه سهگانه باالی تابع‬ ‫هفته دوزدهم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫فصل چهارم‬
‫حد تابع (لمیت)‪ ،‬تعریف‪ ،‬تقرب متحول‪ ،‬لمیت‬ ‫هفته سیزدهم‬
‫طرف راست وطرف چپ‪ ،‬خواص لمیت‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫معرفی اشکال مبهم وغیر مبهم صفر والیتناهی‬
‫هفته چهاردهم‬
‫انواع لمیت(لمیت معین ولمیت غیر معین)‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫قاعده هوپیتال ویاد آوری ازمشتق‬ ‫هفته پانزدهم‬
‫‪2‬‬ ‫سمینار ها‬ ‫هفته شانزدهم‬
‫مآخد‬

‫غوری‪ ،‬محمد انور‪.)1392(.‬عمومی ریاضی‪ ،‬چاب شانزدهم‪ ،‬کابل‪ :‬انتشارات سعید‪.‬‬ ‫‪.1‬‬
‫ضیاالحق‪ ،‬ژباړه‪ :‬سیدی‪ ،‬شیر آقا‪ .)1392( .‬کلکولس او تحلیلی هندسه‪ ،‬ننگرهار‪ :‬گودر خپرندویه تولنه‪.‬‬ ‫‪.2‬‬
‫‪3- Anton, Haward. et al, calculus, 11th Edition, Publ. Laurie rosatone, (2012).‬‬

‫مفردات مضمون درسي ریاضي‪ 3‬برای کیمیا‬

‫لیسانس‬ ‫مقطع تحصیلی‬

‫‪207‬‬
 ‫نام موسسه تحصیلی ‪:‬‬
‫پوهنځی ‪:‬‬
‫ریاضی‬ ‫دیپارتمنت ‪:‬‬
‫ریاضی‪3‬برای کیمیا‬ ‫عنوان مضمون ‪:‬‬
‫اختصاصی‬ ‫کتگوری مضمون ‪:‬‬
‫‪Ed. Ch. 03. 20‬‬ ‫کود نمبر مضمون ‪:‬‬
‫‪2‬‬ ‫تعداد کریدت ‪:‬‬
‫سوم‬ ‫سمستر مربوطه‪:‬‬
‫ندارد‬ ‫مضامین پیش نیاز ‪:‬‬

‫معلومات عمومی در مورد مضمون‬

‫این مضمون از جمله مضامین اساسی رشته کیمیا میباشد‪ ،‬که در سمستر سوم تدریس می گردد‪ ،‬که شامل ‪ 32‬درسی‬
‫نظری میباشد‪ .‬این کورس شامل ‪ 2‬کریدیت است‪ .‬در هر هفته (‪ (2‬ساعت (‪ (50‬دقیقه ای را در شانزده هفته در بردارد‪.‬‬
‫ریاضی‪3‬برای کیمیا از جمله مضامین اساسی در رشته کیمیا می باشد‪ ،‬مطالعه این مضمون برای محصالن دارای اهمیت‬
‫می باشد‪ ،‬زیرا با مطالعه این مضمون محصالن معلومات عمومی در مورد تمام بخش های ریاضی‪3‬برای کیمیا که در این‬
‫رشته مثآل‪ :‬تعریف مشتق‪ ،‬تحلیل الجبری و تحلیل هندسی مشتق‪ ،‬قوانین مشتق‪ ،‬انتیگرال ها‪ ،‬مفهوم انتیگرال ها‪ ،‬کسور‬
‫قسمی‪ ،‬انواع انتیگرال و خواص انتیگرال ها بدست می اورند‪ .‬چون ریاضی‪3‬برای کیمیا در مضمون کیمیا اهمیت فوق العاده‬
‫می باشد‪.‬‬

‫اهداف آموزشی‬

‫‪ ‬شناخت در مورد مشتقات و قوانین آن‪.‬‬

‫‪ ‬کاربرد و استفاده از مشتق در علم کیمیا‪.‬‬
‫‪ ‬شناخت انواع انتیگرال معین و نا معین‪.‬‬
‫‪ ‬درک چگونگی استفاده از انواع انتیگرال درعلم کیمیا‪.‬‬
‫‪ ‬کاربرد انتیگرال در کارهای البراتوار‪.‬‬

‫روش و میتود تدریس‬

‫آموزش فعال‪ ،‬لکچر‪ ،‬نشان دادن سالیدها کار های گروپی‪ ،‬مناقشه‪ ،‬مباحثه‪ ،‬سیمینار‪.‬‬

‫نحوه ارزیابی محصل‬

‫فیضدی پروژه های صنفی ( کارخانگی) ‪10 %‬‬

‫فیصدی فعالیت های انفرادِ و گروپی ( کار عملی) ‪10 %‬‬

‫فیصدی امتحان وسط سمستر ‪20%‬‬

‫‪208‬‬
 ‫فیصدی امتحان نهایی‪60%‬‬

‫جدول نقشه مفهومی نتایج متوقعه مضمون (ریاضی ‪ III‬برای کیمیا) رشته کیمیا‬

‫نتایج متوقعه دیپارتمنت کیمیا‬

‫‪.4‬تربیه معلمین مسلکی و تخصصی در رشته کیمیا‪.‬‬

‫تکنالوژی‪.‬‬

‫نوع گرایشات تبعیضی باشند‪.‬‬

‫نوین تعلیم و تربیه باشد‪.‬‬
‫‪ .6‬فارغان رشته کیمیا توانایی و ظرفیت رقابت نمودن با‬

‫‪.5‬فارغان کیمیا توانایی تحلیل و تجزیه مواد کیمیاوی را داشته‬

‫باشند تاقادر به انجام کارهای عملی شوند‪.‬‬

‫‪.3‬کسب دانش و مهارت های علم کیمیا که پاسخگوی نظام‬

‫‪.2‬شناخت مبانی علم کیمیا و کاربرد آن در بخش ساینس و‬

‫‪.1‬فارغان کیمیا افراد با روحیه اسالمی و ملی‪ ،‬عاری از هر‬

‫همتاهای خود در کشور های منطقه را داشته باشند‪.‬‬

‫شماره‬

‫نتایج متوقعه مضمون‬

‫(ریاضی ‪ III‬برای کیمیا)‬

‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫شناخت درمورد مشتقات و قوانین شان‬ ‫‪1‬‬
‫شناخت در مورد کاربرد و استفاده از مشتق در‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬
‫علم کیمیا‬
‫شناخت در مورد انواع انتیگرال ها (معین و غیر‬
‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
‫معین)‬
‫شناخت در مورد چگونگی استفاده از انواع‬
‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬
‫انتیگرال در علم کیمیا‬
‫شناخت در مورد کاربرد انتی گرال در کار های‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪5‬‬
‫البراتواری و صنعت‬
‫‪2.6‬‬ ‫‪2.6‬‬ ‫‪2.6‬‬ ‫‪2.8‬‬ ‫‪2.8‬‬ ‫‪3‬‬ ‫مجموعه‬
‫‪2.66‬‬ ‫اوسط مجموعه عمومی‬

‫‪ =3‬اعظمی ترین اشتراک‬ ‫‪ =2‬اشتراک متوسط‬ ‫‪ =1‬کمترین اشتراک‬

‫مفردات و پالن درسی برای سمستر دوم مضمون ریاضی‪3‬برای کیمیا‬

‫‪209‬‬
‫نظری ‪ /‬عملی‬ ‫تعداد ساعات‬ ‫هفته‬
‫محتویات‬
‫درسی در هفته‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫فصل اول‬ ‫هفته اول‬
‫تعریف مشتق‪ ،‬تحلیل الجبری مشتق‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫تحلیل هندسی مشتق‬ ‫هفته دوم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫قوانین مشتق ( مشتق تابع سابق‪ ،‬مشتق تابع توان دار‪،‬‬ ‫هفته سوم‬
‫مشتق تابع حاصل جمع و حاصل تفریق)‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫قوانین مشتق( مشتق تابع حاصل ضرب‪ ،‬مشتق تابع‬ ‫هفته چهارم‬
‫حاصل تقسیم‪ ،‬مشتق تابع تابع‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫قوانین مشق بخش دوم‬ ‫هفته پنجم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫موارد استفاده مشتق‪.‬‬ ‫هفته ششم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫فصل دوم‬ ‫هفته هفتم‬
‫انتیگرال ها‪ :‬کسور قسمی‪ (،‬حالت اول‪ ،‬دوم و سوم)‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫مجموعه ریمان‪ ،‬مفهوم انتیگرال‪ ،‬تعریف انتیگرال‬ ‫هفته هشتم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫انواع انتیگرال‪ ،‬انتیگرال غیر معین‬ ‫هفته نهم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫خواص انتیگرال غیر معین‪ ،‬روابط اساسی انتیگرال غیر‬ ‫هفته دهم‬
‫معین‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫حل انتیگرال ها بطریقه تعویضی‪.‬‬ ‫هفته یازدهم‬
‫‪2‬‬ ‫حل انتیگرال ها قسمی یا حصوی( بارتیشن)‬ ‫هفته دوازدهم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫حل انتیگرال های نمایی‪ ،‬حل انتیگرال های توابع‬ ‫هفته سیزدهم‬
‫لوگارتمی‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫انتیگرال معین‪ ،‬خواص انتیگرال معین‬ ‫هفته چهاردهم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫موارد استفاده انتیگرال‬ ‫هفته پانزدهم‬
‫‪2‬‬ ‫سمینار ها‬ ‫هفته شانزدهم‬
‫مآخذ‬

‫‪ -1‬غوری‪ ،‬محمد انور‪ .)1392( .‬عمومی ریاضی‪ ،‬چاب شانزدهم‪ ،‬کابل‪ :‬انتشارات سعید‪.‬‬
‫‪ -2‬ضیاالحق‪ ،‬ژباړه‪ :‬سیدی‪ ،‬شیر آقا‪ .)1392( .‬کلکولس او تحلیلی هندسه‪ ،‬ننگرهار‪ :‬گودر خپرندویه‬
‫تولنه‪.‬‬
‫‪3- Anton, Haward. et al, calculus, 11th Edition, Publ. Laurie rosatone, (2012).‬‬

‫مفردات مضمون درسی فزیک عمومی ‪1‬‬

‫لیسانس‬ ‫مقطع تحصیلی‬

‫‪210‬‬
 ‫نام موسسه تحصیلی ‪:‬‬
‫پوهنځی ‪:‬‬
‫فزیک‬ ‫دیپارتمنت ‪:‬‬
‫فزیک عمومی ‪1‬‬ ‫عنوان مضمون ‪:‬‬
‫اساسی‬ ‫کتگوری مضمون ‪:‬‬
‫‪Ed. Ph. 02.20‬‬ ‫کود نمبر مضمون ‪:‬‬
‫‪2‬‬ ‫تعداد کریدت ‪:‬‬
‫دوم‬ ‫سمستر مربوطه‪:‬‬
‫ندارد‬ ‫مضامین پیش نیاز ‪:‬‬

‫شرح مختصر مضمون‪ :‬اگر به علوم مثبته یا ساینس نظر اندازیم به سهولت درک خواهیم نمود که فزیک اساس علوم و‬

‫تکنالوژی را تشکیل میدهد‪ .‬فزیک عمومی یکی از مضامین اساسی و مهم در نصاب تحصیلی پوهنتون های کشور میباشد‪.‬‬

‫در این مضمون بطور خالصه به تمام موضاعات فزیک پرداخته میشود تا دانش جویان آشنایی نسبی با اساست علم فزیک‬

‫حاصل نمایند‪ .‬این امر باعث میشود تا فراگرفتن موضوعات تخصصی که در سمسترهای بعدی به آن پرداخته میشود‪،‬‬

‫آسان گردد‪ .‬این مضمون به دلیل حجم زیاد آن در دو سمستر اول و دوم تحت عنوان فزیک عمومی ‪ 1‬و فزیک عمومی ‪2‬‬

‫تدریس می گردد‪.‬‬

‫اهداف آموزشی‬

‫محصلین باید با موضوعات کلی در مورد فزیک ترمودینامیک‪ ،‬مالیکولی‪ ،‬فزیک نور‪ ،‬فزیک اتوم و هسته‪ ،‬فزیک‬
‫نسبیت و فزیک حالت جامد آشنا گردند‪ .‬در این مضمون دانش جویان تنها شناخت ابتدایی در مورد موضوعات‬
‫مذکور حاصل می نمایند‪.‬‬

‫روش و میتود تدریس‬

‫لکچر‪ ،‬سوال و جواب‪ ،‬کارگروپی‪ ،‬نمایشی ‪.‬‬

‫نحوه ارزیابی محصل‪ .:‬ارزیابی ساعت وار‪ ،‬وسط سمستر و ارزیابی آخر سمستر‬

‫فیصدی پروژه های صنفی (کار خانگی)‪10٪‬‬ ‫‪-‬‬

‫فیصدی فعالیت های انفرادی و گروپی (کار عملی)‪10 ٪‬‬ ‫‪-‬‬
‫فیصدی امتحان وسط سمستر‪20٪‬‬ ‫‪-‬‬
‫فیصدی امتحان نهایی‪60 ٪‬‬ ‫‪-‬‬

‫جدول نقشه مفهومی نتایج متوقعه مضمون ( فزیک عمومی ‪ )I‬رشته کیمیا‬

‫شماره‬

‫‪211‬‬
 ‫نتایج متوقعه دیپارتمنت کیمیا‬

‫‪.4‬تربیه معلمین مسلکی و تخصصی در رشته کیمیا‪.‬‬

‫تکنالوژی‪.‬‬

‫نوع گرایشات تبعیضی باشند‪.‬‬

‫باشند تاقادر به انجام کارهای عملی شوند‪.‬‬

‫نوین تعلیم و تربیه باشد‪.‬‬

‫‪ .6‬فارغان رشته کیمیا توانایی و ظرفیت رقابت نمودن با‬

‫‪.5‬فارغان کیمیا توانایی تحلیل و تجزیه مواد کیمیاوی را داشته‬

‫‪.3‬کسب دانش و مهارت های علم کیمیا که پاسخگوی نظام‬

‫‪.2‬شناخت مبانی علم کیمیا و کاربرد آن در بخش ساینس و‬

‫‪.1‬فارغان کیمیا افراد با روحیه اسالمی و ملی‪ ،‬عاری از هر‬

‫همتاهای خود در کشور های منطقه را داشته باشند‪.‬‬ ‫نتایج متوقعه مضمون‬

‫(فزیک عمومی ‪)I‬‬

‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫شناخت در باره فزیک‪ ،‬تعاریف و مفاهیم آن‬ ‫‪1‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫شناخت کمیت ها و واحدات اندازه گیری‬ ‫‪2‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫شناخت در باره مقیاس های اندازه گیری حرارت‬ ‫‪3‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫شناخت حاالت ماده و مفاهیم انبساط و انواع آن‬ ‫‪4‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫شناخت مفاهیم انرژی‪ ،‬کار‪ ،‬توان و قوانین آن‬ ‫‪5‬‬
‫‪1.4‬‬ ‫‪1.6‬‬ ‫‪1.6‬‬ ‫‪1.6‬‬ ‫‪1.8‬‬ ‫‪3‬‬ ‫مجموعهت‬
‫‪1.83‬‬ ‫اوسط مجموعه عمومی‬

‫‪ =3‬اعظمی ترین اشتراک‬ ‫‪ =2‬اشتراک متوسط‬ ‫‪ =1‬کمترین اشتراک‬

‫پالن درسی هفته وار فزیک عمومی ‪1‬‬

‫نظری ‪ /‬عملی‬ ‫تعداد ساعات درسی‬ ‫محتوا‬ ‫هفته ها‬

‫در هفته‬
‫اساسات فزیک‬ ‫هفته اول‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫معرفی‪ ،‬توضیح و تشریح کورس پالیسی‪،‬‬
‫مفاهیم اساسی فزیک‪ ،‬اندازه گیری‪.‬‬
‫کمیت و انواع آن‪ ،‬کمیت های اساسی‬ ‫هفته دوم‬
‫فزیک‬
‫سطح و واحدات آن ‪ ،‬حجم و واحدات آن‪،‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬
‫اوم‪ ،‬وابستگی مقاومت اعداد تقریبی‬
‫کمیت های وکتوری‪.‬‬
‫کمیت های اسکالری و وکتوری‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫وکتورها و انواع آن‪.‬‬ ‫هفته سوم‬

‫‪212‬‬
 ‫سینماتیک حرکت و مفاهیم آن‪،‬‬ ‫هفته چهارم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫وکتور موقعیت‬
‫وکتور تغییر مکان‪.‬‬
‫سرعت ‪ ،‬تیزی‪ ،‬تعجیل‬ ‫هفته پنجم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬
‫حرکت و انواع آن‪ ،‬حرکت مستقیم الخط‪.‬‬
‫دینامیک‪ ،‬کتله و وزن‪.‬‬ ‫هفته ششم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬
‫قوانین نیوتن‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫مومنت قوه‪ ،‬تعادل اجسام‪.‬‬ ‫هفته هفتم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫امتحان وسط سمستر‬ ‫هفته هشتم‬
‫کار‪ ،‬توان ‪،‬انرژی‬ ‫هفته نهم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫انواع انرژی‪ ،‬قانون تحفظ انرژی‬
‫مومنتم و ضربه‪.‬‬
‫قانون تحفظ مومنتم‬ ‫هفته دهم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫قانون عمومی جاذبه‬
‫حل مسایل‪.‬‬
‫حرکت متناوب‬ ‫هفته یازدهم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫اهتزازات وامواج‬
‫اهتزازات میخانیکی‪.‬‬
‫کثافت‪ ،‬فشار و واحدات آن‬ ‫هفته دوازدهم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫قانون پاسکال‬
‫قانون ارشیمدس و قانون برنولی‬
‫حرارت‪ ،‬اثرات حرارت‬ ‫هفته سیزدهم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫درجه حرارت‬
‫مقیاس های اندازه گیری درجه حرارت‪.‬‬
‫حرارت‬ ‫هفته چهاردهم‬
‫نقطه سه گانه آب‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫مقدار حرارت‬
‫انرژی داخلی جسم‬
‫انتقال حرارت‪.‬‬
‫حاالت سه گانه اجسام‬ ‫هفته پانزدهم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫انبساط اجسام (انبساط طولی‪ ،‬سطحی و‬
‫حجمی)‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫سمینارها‬ ‫هفته شانزدهم‬

‫‪213‬‬
 ‫مآخذ‬

‫‪ -1‬فزیک عمومی ستانکزی جلد اول و دوم‪.‬‬

‫‪ -2‬فزیک عمومی دوکتور محمد حسن اخالص‪.‬‬
‫‪ -3‬مبانی فزیک‪ ،‬هالیدی‪ ،‬جلد اول ‪ ،‬دوم و سوم‪.‬‬
‫‪ -4‬فزیک دانشگاهی زیمانسکی ‪ ،‬جلد اول ‪ ،‬دوم و سوم‪.‬‬

‫مفردات درسی مضمون فزیک عمومی ‪2‬‬

‫لیسانس‬ ‫مقطع تحصیلی‬
‫نام موسسه تحصیلی ‪:‬‬
‫پوهنځی ‪:‬‬
‫فزیک‬ ‫دیپارتمنت ‪:‬‬
‫فزیک عمومی ‪2‬‬ ‫عنوان مضمون ‪:‬‬
‫اساسی‬ ‫کتگوری مضمون ‪:‬‬
‫‪Ed. Ph. 03.20‬‬ ‫کود نمبر مضمون ‪:‬‬
‫‪2‬‬ ‫تعداد کریدت ‪:‬‬
‫دوم‬ ‫سمستر مربوطه‪:‬‬
‫فزیک عمومی ‪1‬‬ ‫مضامین پیش نیاز ‪:‬‬

‫شرح مختصر مضمون‪ :‬اگر به علوم مثبته یا ساینس نظر اندازیم به سهولت درک خواهیم نمود که فزیک اساس علوم‬
‫و تکنالوژی را تشکیل میدهد‪ .‬فزیک عمومی یکی از مضامین اساسی و مهم در نصاب تحصیلی پوهنتون های کشور‬
‫میباشد‪ .‬در این مضمون بطور خالصه به تمام موضاعات فزیک پرداخته میشود تا دانش جویان آشنایی نسبی با‬
‫اساست علم فزیک حاصل نمایند‪ .‬این امر باعث میشود تا فراگرفتن موضوعات تخصصی که در سمسترهای بعدی به‬
‫آن پرداخته میشود‪ ،‬آسان گردد‪ .‬این مضمون به دلیل حجم زیاد آن در دو سمستر اول و دوم تحت عنوان فزیک‬
‫عمومی ‪ 1‬و فزیک عمومی ‪ 2‬تدریس می گردد‪.‬‬

‫اهداف آموزشی‬

‫محصلین باید با موضوعات کلی در مورد فزیک ترمودینامیک‪ ،‬مالیکولی‪ ،‬فزیک نور‪ ،‬فزیک اتوم و هسته‪ ،‬فزیک‬
‫نسبیت و فزیک حالت جامد آشنا گردند‪ .‬در این مضمون دانش جویان تنها شناخت ابتدایی در مورد موضوعات‬
‫مذکور حاصل می نمایند‪.‬‬

‫روش و میتود تدریس‬

‫لکچر‪ ،‬سوال و جوال‪ ،‬بارش مغزی‪ ،‬کارگروپی‪ ،‬نمایشی و‬

‫نحوه ارزیابی محصل‬

‫‪214‬‬
 ‫ارزیابی ساعت وار‪ ،‬وسط سمستر و ارزیابی آخر سمستر‬

‫‪ -‬فیصدی پروژه های صنفی (کار خانگی)‪٪10‬‬

‫‪ -‬فیصدی فعالیت های انفرادی و گروپی (کار عملی) ‪٪10‬‬
‫‪ -‬فیصدی امتحان وسط سمستر ‪٪20‬‬
‫‪ -‬فیصدی امتحان نهایی‪٪60‬‬
‫جدول نقشه مفهومی نتایج متوقعه مضمون ( فزیک عمومی ‪ )II‬رشته کیمیا‬

‫نتایج متوقعه دیپارتمنت کیمیا‬

‫‪.4‬تربیه معلمین مسلکی و تخصصی در رشته کیمیا‪.‬‬

‫تکنالوژی‪.‬‬

‫نوع گرایشات تبعیضی باشند‪.‬‬

‫‪ .6‬فارغان رشته کیمیا توانایی و ظرفیت رقابت نمودن با‬

‫‪.5‬فارغان کیمیا توانایی تحلیل و تجزیه مواد کیمیاوی را داشته‬

‫باشند تاقادر به انجام کارهای عملی شوند‪.‬‬

‫‪.3‬کسب دانش و مهارت های علم کیمیا که پاسخگوی نظام‬

‫‪.2‬شناخت مبانی علم کیمیا و کاربرد آن در بخش ساینس و‬

‫‪.1‬فارغان کیمیا افراد با روحیه اسالمی و ملی‪ ،‬عاری از هر‬

‫نوین تعلیم و تربیه باشد‪.‬‬
‫همتاهای خود در کشور های منطقه را داشته باشند‪.‬‬

‫شماره‬

‫نتایج متوقعه مضمون‬

‫(فزیک عمومی ‪)II‬‬

‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪ .‬ر‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫کسب دانش در مورد مفهوم برق و انواع آن‬ ‫‪1‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫دانستن خاصیت مقناطیسی مواد‬ ‫‪2‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫درک مفاهیم بنیادی نور و انعکاس‪ ،‬انکسار‬ ‫‪3‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫شناخت در مورد انواع و اقسام اجسام جامد‬ ‫‪4‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫درک مفهوم تسبیت و قوانین آن‬ ‫‪5‬‬
‫‪1.6‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1.6‬‬ ‫‪1.6‬‬ ‫‪1.6‬‬ ‫‪3‬‬ ‫مجموعهت‬
‫‪1.9‬‬ ‫اوسط مجموعه عمومی‬

‫‪ =3‬اعظمی ترین اشتراک‬ ‫‪ =2‬اشتراک متوسط‬ ‫‪ =1‬کمترین اشتراک‬

‫‪215‬‬
 ‫پالن درسی هفته وار ( شامل تفصیل سرفصل ها و زیر فصل ها )‬

‫نظری ‪ /‬عملی‬ ‫تعداد ساعات‬ ‫هفته‬

‫محتوا‬
‫درسی در هفته‬
‫برق ساکن‪ ،‬چارچ برقی‪.‬‬ ‫هفته اول‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬
‫قانون کولمب‪ ،‬ساحه برقی‬
‫تفاوت پوتانشیل‪.‬‬ ‫هفته دوم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬
‫ظرفیت برقی‪.‬‬
‫جریان برق جریان برق‪.‬‬ ‫هفته سوم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬
‫انواع جریان برق‪ ،‬مقاومت برقی‪.‬‬
‫قانون اوم‬ ‫هفته چهارم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬
‫وابستگی مقاومت برقی به درجه حرارت‪.‬‬
‫مقناطیس‬ ‫هفته پنجم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫مشخصات مقناطیس‬
‫تاثیرات متقابل مقناطیس‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫وکتور ساحه مقناطیسی‪ ،‬قوه مقناطیسی‪.‬‬ ‫هفته ششم‬
‫قوه مقناطیسی وارد بریک چارچ متحرک‬ ‫هفته هفتم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬
‫سیالن مقناطیسی‪.‬‬
‫امتحان وسط سمستر‪.‬‬ ‫هفته هشتم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬
‫القای الکترو مقناطیسی‪.‬‬
‫قانون فارادی‪.‬‬ ‫هفته نهم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫قانون کولمب‬
‫سواالت‬
‫( نور وانعکاس نور)‪ ،‬مفاهیم بنیادی نور‪ ،‬انعکاس نور‬ ‫هفته دهم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬
‫وقوانین آن‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫انکسار نور) ‪ ،‬مفهوم انکسار نور‪ ،‬قوانین انکسار نور‬ ‫هفته یازدهم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫زاویه بحرانی ‪ ،‬انعکاس کلی‬ ‫هفته دوازدهم‬
‫(خاصیت موجی نور)‪ ،‬تداخل نور‪ ،‬شرایط اعظمی و‬ ‫هفته سیزدهم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬
‫اضغری تداخل‪ ،‬قطبی شدن نور‬
‫نظریه نسبیت‪ ،‬نسبیت عام‪ ،‬نسبیت خاص‪ ،‬ارتباط نسبی‬ ‫هفته چهاردهم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫بین کتله و انرژی‪ ،‬نسبیت طول‪ ،‬نسبت کتله ها و لحظه‬
‫های زمان‪.‬‬
‫اجسام جامد‪ ،‬اجسام بلوری و اموروفی‪.‬‬ ‫هفته پانزدهم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬
‫نمونه شبکه های کریستالی‪.‬‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫سمینارها‬ ‫هفته شانزدهم‬

‫‪216‬‬
 ‫مآخذ‬

‫‪-1‬فزیک عمومی ستانکزی جلد اول و دوم‬

‫‪ -2‬فزیک عمومی دوکتور محمد حسن اخالص‬

‫‪-3‬مبانی فزیک‪ ،‬هالیدی‪ ،‬جلد اول ‪ ،‬دوم و سوم‬

‫‪217‬‬
 ‫مفردات و پالن درسی هفته وار مضمون تربیتبدنی و علوم ورزشی‬
‫شرح مختصر مضمون‬

‫امروز دولتها دریافته اند که به کمک تربیت بدنی و علوم ورزشی می توانند شهروندان مفید تر و مؤثرتری داشته‬
‫لیسانس‬ ‫مقطع تحصیلی‪:‬‬
‫نام موسسه تحصیلی‪:‬‬
‫پوهنحی‪:‬‬
‫تربیتبدنی عمومی‬ ‫دیپارتمنت‪:‬‬
‫تربیتبدنی‬ ‫عنوان مضمون‪:‬‬
‫‪Pd. Pe. 04.08‬‬ ‫کود مضمون‪:‬‬
‫‪ 2‬کریدیت‬ ‫تعداد کریدیت‪:‬‬
‫پوهنتون شمول‬ ‫کتگوری‪:‬‬
‫ندارد‬ ‫مضامین پیش نیاز‪:‬‬
‫چهارم‬ ‫سمستر‪:‬‬

‫باشند‪ .‬تربیت بدنی و علوم ورزشی با پیشرفتهای چشمگیری که در دهه اخیر داشته اند‪ ،‬بیشتر ازهر رشته درسی‬
‫آموزشی و پرورشی می تواند به توسعه‪ ،‬پیشرفت‪ ،‬آگاهی‪ ،‬دانش‪ ،‬قدرت ‪ ،‬تزکیه و اعتماد به نفس انسان بهخصوص‬
‫نسل های نوجوان و جوان کمک نماید‪ .‬این مضمون در سمسترچهارم رشته کیمیا در ‪ 16‬هفته درسی ‪ 32‬ساعت‬
‫درسی به طور عملی ونظری تدریس می شود‪.‬‬

‫اهداف آموزشی‬

‫کسب مهارتهای جسمی و ذهنی‪،‬تحکیم رابطه ذهن با جسم در جهت تقویه ی حافظه‪ ،‬رفع ناتوانی های بدنی‬ ‫‪‬‬
‫وافسردگی محصالن‪.‬‬
‫تقویت سیستم های صحی‪ ،‬روحی‪ ،‬جسمی و روحیه دسپلین پذیری در جامعه‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫اهمیت و ضرورت کورس‬

‫تربیتبدنی یکی از مضامین مهم و اساسی تعلیم و تربیه به شمار می رود و نیز بهعنوان یکی از شاخه های اساسی تربیت‬
‫جسمی و ذهنی بوده و جریان رشد و انکشاف فرد را در مراحل مختلف بهصورت واضح و مشخص بیان می دارد‪.‬‬

‫تدریس این مضمون به اساس اهداف و پالیسی پوهنحی تربیتبدنی و علوم ورزشی که تربیت آموزگاران مسلکی و مدیریت‬
‫ورزشی می باشد‪ ،‬صورت می پذیرد‪ .‬دراین مضمون سعی میگردد تا مهارتهای علمی و مسلکی محصالن به صفت آموزگاران‬
‫و مدیران فعال برای آینده جامعه افغانی تقویت یابند‪.‬‬

‫شیوه های تدریس و آموزش‬

‫‪218‬‬
 ‫دراین مضمون موارد زیر کاربرد دارند‪:‬‬

‫ارائه لکچر و شرح درس جدید و مباحث نظری‬ ‫‪‬‬

‫بحث گفتگو و مناقشه علمی در بحث تربیتبدنی و علوم ورزشی و مفهوم آن‪ ،‬انواع و کاربرد واژههای تخصصی‬ ‫‪‬‬
‫مضمون‬
‫ارائه سؤاالت در داخل صنف و کمک کردن در فعالیتهای عملی‬ ‫‪‬‬
‫کارهای گروپی در جهت کسب مهارتهای تکنیک و تاکتیکها بهصورت عملی‬ ‫‪‬‬
‫یادگیری علوم ورزشی در جهت کمک به سایر رشتهها ورزش‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫جدول نقشه مفهومی نتایج متوقعه مضمون تربیتبدنی و علوم ورزشی‬

‫‪219‬‬
 ‫نتایج متوقعه‬
‫‪ -6‬انکشاف مهارتهای تکنیکی و تاکتیکی و خواص فیزیکی‬

‫‪ -5‬کسب مهارتهای الزم درزمینهٔ آگاهی تربیتبدنی‬

‫‪ -4‬مسلط شدن با انواع دسپلینهای تربیتبدنی‬

‫‪ -3‬شناخت و آگاهی تربیتبدنی در ارتباط با سایر رشتهها‬

‫‪ -2‬کسب دانش بهمنظور یادگیری و مهارتهای دسپلینی‬

‫‪ -1‬اساسات آمادگی و کلیات‬

‫مضمون‬

‫شماره‬
‫نتایج متوقعه مضمون‬

‫ن‪.‬م‪.‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪.‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪.‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪.‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪.‬ر‪.‬‬ ‫ن‪.‬م‪.‬ر‪.‬‬

‫فهم واژهها و سیر تاریخی و انکشاف‬

‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪۱‬‬
‫مضمون‬

‫اساسات واژههای در ارتباط بااهمیت و‬

‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪۲‬‬
‫ضرورت آن با رشته تربیتبدنی‬

‫معلومات عمومی دانش مسلکی یادگیری‬

‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪۳‬‬
‫دسپلینهای ورزشی‬

‫کسب دانش و مهارت آموزشی و طرز‬

‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪۴‬‬
‫استفاده آن‬

‫کسب تکنیک و تاکتیکها در جریان‬

‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪۵‬‬
‫تمرین نظر به امکانات‬

‫‪2.6‬‬ ‫‪2.8‬‬ ‫‪2.8‬‬ ‫‪2.6‬‬ ‫‪2.6‬‬ ‫‪2.8‬‬ ‫مجموع‬

‫‪5.4‬‬ ‫اوسط عمومی‬

‫‪ =۳‬اعظمیترین اشتراک ‪ =۲‬اشتراک متوسط ‪ =۱‬کمترین اشتراک‬

‫‪220‬‬
 ‫کورس پالیسی هفته وار مضمون تربیتبدنی و علوم ورزشی‬

‫تعداد‬
‫نوع مضمون‬ ‫سمستر‬ ‫صنف‬ ‫دیپارتمنت‬ ‫مضمون‬ ‫رشته‬ ‫معلومات اساسی‬
‫کریدیت‬
‫تریت بدنی‬
‫تخصصی‬ ‫‪2‬‬ ‫اول‬ ‫اول‬ ‫آمادگی جسمانی‬ ‫تربیتبدنی‬
‫عمومی‬

‫نتیجه‬
‫فعالیت‬ ‫فعالیت‬ ‫ساعات‬
‫ارزیابی روزمره‬ ‫روش تدریس‬ ‫متوقعه‬ ‫موضوع‬ ‫هفته‬
‫محصل‬ ‫استاد‬ ‫درسی‬
‫آموزشی‬
‫‪ ‬معرفی کورس‬
‫پالیسی تربیتبدنی‬ ‫‪2‬‬
‫پرسش و پاسخ‬ ‫و علوم ورزش و‬ ‫اول‬
‫روشهای تدریس‬
‫فصل اول‪ :‬کلیات‬

‫‪ -‬شناخت انسان و‬
‫چگونگی ارتباط آن با‬
‫تربیتبدنی‬
‫پرسش و پاسخ‬ ‫‪ -‬اثبات ضرورت‬ ‫‪4‬‬ ‫دوم‬
‫پرورش استعدادهای‬
‫انسان ازنظر اسالم‪.‬‬
‫‪ -‬آگاهی از اهداف و‬
‫وظایف تربیتبدنی و‬
‫علوم ورزشی‬
‫فصل دوم‪ :‬اصول و مبانی‬
‫تربیتبدنی و ورزش‬

‫پرسش و پاسخ‬ ‫‪ -‬حیطهی اصول و‬ ‫‪6‬‬ ‫سوم‬

‫مبانی ورزش و‬
‫معانی لغوی و‬
‫تعاریف بازیها‬
‫فصل دوم‪ :‬اصول و مبانی‬
‫تربیتبدنی و ورزش‬

‫‪ -‬معانی لغوی و‬
‫تعاریف تربیتبدنی‬
‫پرسش و پاسخ‬ ‫و معانی لغوی و‬ ‫‪8‬‬ ‫چهارم‬
‫تعاریف ورزش‬
‫‪ -‬مفهوم تفاوت بین‬
‫بازیها و گیم ‪-‬‬
‫تربیتبدنی و ورزش‬
‫فصل دوم‪ :‬اصول و مبانی‬
‫تربیتبدنی و ورزش‬

‫پرسش و پاسخ‬ ‫تعاریف بعضی از‬ ‫‪10‬‬ ‫پنجم‬

‫اصطالحات تربیتبدنی‬
‫و علوم ورزش‬

‫‪221‬‬
 ‫فصل سوم‪ :‬آمادگی‬
‫جسمانی‬

‫تاریخچه آمادگی‬ ‫‪-‬‬

‫جسمانی‬
‫انواع آمادگی جسمانی‬ ‫‪-‬‬
‫پرسش و پاسخ‬ ‫آمادگی عمومی‬ ‫‪-‬‬ ‫‪12‬‬ ‫ششم‬
‫انکشاف دهنده‬
‫آمادگی تخصصی‬ ‫‪-‬‬
‫آمادگی کششی‬ ‫‪-‬‬
‫آماده تابی‬ ‫‪-‬‬
‫‪-‬‬
‫فصل سوم‪ :‬آمادگی‬
‫جسمانی‬

‫پرسش و پاسخ‬ ‫آمادگی با وزنه‬ ‫‪-‬‬ ‫‪14‬‬ ‫هفتم‬

‫آمادگی با وسایل‬ ‫‪-‬‬
‫آمادگی جورهیی‬ ‫‪-‬‬
‫و آمادگیهای ترکیبی‬ ‫‪-‬‬
‫فصل چهارم‪ :‬نگاهی با‬
‫علوم ورزشی‬
‫پرسش و پاسخ‬ ‫عناصر علوم ورزشی‬ ‫‪-‬‬ ‫‪16‬‬ ‫هشتم‬
‫مبانی علوم انسانی‬ ‫‪-‬‬
‫مبانی علوم زیستی‬ ‫‪-‬‬
‫مبانی علوم فناوری‬ ‫‪-‬‬
‫امتحان وسط سمستر‬
‫‪18‬‬ ‫نهم‬
‫‪ 20‬فیصد‬
‫فصل پنجم‪ :‬ورزش در‬
‫حوزه تحصیلی‬
‫دهم‬
‫پرسش و پاسخ‬ ‫‪ -‬ورزش در نظام تعلیم‬ ‫‪20‬‬
‫و تربیت‬
‫‪ -‬ورزش بهعنوان یک‬
‫محیط تربیتی‬
‫فصل پنجم‪ :‬ورزش در‬
‫حوزه تحصیلی‬

‫‪ -‬ورزش و پیشرفت‬
‫تحصیلی‬
‫‪ -‬هدایت تحصیلی ورزش‬
‫ارزیابی روزمره‬ ‫در پوهنتونها‬ ‫‪22‬‬ ‫یازدهم‬
‫‪ -‬تاریخچه مختصر‬
‫فدراسیون بینالمللی‬
‫ورزشهای نهادهای‬
‫تحصیلی (فیزو)‬

‫فصل ششم‪ :‬رویداد‬

‫المپیکی‬
‫پرسش و پاسخ‬ ‫‪24‬‬ ‫دوازدهم‬
‫‪ -‬دوران باستان بازیهای‬
‫المپیک‬

‫‪222‬‬
 ‫فصل ششم‪ :‬رویداد‬
‫المپیکی‬
‫پرسش و پاسخ‬ ‫‪26‬‬ ‫سیزدهم‬
‫‪ -‬دوران عصر نوین‬
‫المپیک‬
‫فصل هفتم‪ :‬تاریخچۀ‬
‫پرسش و پاسخ‬ ‫برخی از ورزشها‬ ‫‪28‬‬ ‫چهاردهم‬

‫ارائه کنفرانسهای‬
‫پرسش و پاسخ‬ ‫محصالن‬ ‫‪30‬‬ ‫پانزدهم‬

‫حل مشکالت درسی و‬

‫پرسش و پاسخ‬ ‫پاسخ به سؤاالت‬ ‫‪32‬‬ ‫شانزدهم‬
‫محصالن‬

‫مأخذ‬
‫آذر بانی‪ ،‬احمد و کالنتری‪ ،‬رضا‪ .)1382( .‬اصول و مبانی تربیتبدنی ورزش‪ .‬تهران‪ :‬انتشارات آییژ‪.‬‬ ‫‪-‬‬

‫الیونسکو‪ .)1986( .‬الریاضتۀ ومظاهرها السیاستۀ واالجتماعیتۀ والتربویتۀ‪ ،‬تعریب‪ ،‬عبدالحمید سالمتۀ‪،‬‬ ‫‪-‬‬
‫طرابلس‪ :‬الدارالعربی للکتاب‪.‬‬

‫اسماعیلی‪ ،‬محمدرضا‪ .)1389( .‬تاریخ تربیتبدنی و ورزش‪ .‬تهران‪ :‬سمت‪.‬‬ ‫‪-‬‬

‫تئودورشلتز‪ .)1975( .‬القیمتۀ االقتصادیۀ للتربیتۀ‪ ،‬ترجمۀ عفیفی‪ .‬القاهره‪ :‬مکتبتۀ االنجلوالمصریۀ‪.‬‬ ‫‪-‬‬

‫حسینی‪ ،‬معصومه‪ .)1388( .‬اساسات تربیتبدنی‪ .‬کابل‪ :‬انتشارات ورزشکاران بی سرحد‪.‬‬ ‫‪-‬‬ ‫مآخذ‬
‫اساسی‬
‫حولی‪ ،‬امین انور‪ .)1381 ( .‬ورزش و جامعه‪ .‬تهران‪ :‬انتشارات سمت‪.‬‬ ‫‪-‬‬

‫خضری‪ ،‬ایوب‪ .) 1380( .‬جمناستیک جلد ‪ .1‬خالدین‪ :‬انتشاران خوزستان‪.‬‬ ‫‪-‬‬

‫دهخدا‪ ،‬علیاکبر‪ .)1377( .‬لغتنامه دهخدا‪ .‬تهران‪ :‬دانشگاه تـهران‪.‬‬ ‫‪-‬‬

‫زلمی‪ ،‬رسول‪ .)1385 ( .‬تاریخچه تربیتبدنی افغانستان‪ .‬پیام معرفت‪ ،‬مجله علمی‪ -‬تحقیقی پوهنتون‬ ‫‪-‬‬
‫تعلیم و تربیه ی کابل‪ .‬کابل‪ :‬مطبعه تحصیالت عالی‪.‬‬

‫‪223‬‬
 ‫مفردات و پالن درسی هفته وار مضمون جهان بینی اسالمی‬
‫لیسانس‬ ‫مقطع تحصیلی‪:‬‬
‫نام موسسه تحصیلی‪:‬‬
‫پوهنحی‪:‬‬
‫ثقافت اسالمی‬ ‫دیپارتمنت‪:‬‬
‫جهان بینی اسالمی‬ ‫عنوان مضمون‪:‬‬
‫‪Ed.Is.01.01‬‬ ‫کود مضمون‪:‬‬
‫‪ 1‬کریدیت‬ ‫تعداد کریدیت‪:‬‬
‫پوهنتون شمول‬ ‫کتگوری مضمون‪:‬‬
‫ندارد‬ ‫مضامین پیشنیاز‪:‬‬
‫اول‬ ‫سمسترمربوطه‪:‬‬

‫شرح مختصر مضمون‪:‬‬

‫جهان بینی اسالمی در کاریکولم تحصیلی ثقافت اسالمی اولین و مهمترین مضمون از مضامین پوهنتون شمول ثقافت‬
‫اسالمی است که محصالن را بعد از آشنایی به مفهوم ثقافت اسالمی و انواع جهان بینی های مطرح در جهان‪ ،‬به اساسات‬
‫جهان بینی اسالمی به گونه علمی و مستدل آگاه می سازد‪ .‬قرار گرفتن مضمون جهان بینی اسالمی به عنوان نخستین‬
‫مضمون ثقافت اسالمی در کاریکولم تحصیلی ثقافت اسالمی بر حسب رعایت تسلسل منطقی و علمی صورت گرفته است‪،‬‬
‫زیرا با توجه به اینکه عقاید و باور ها‪ ،‬اساس و بستر احکام تکلیفی به شمار می روند‪ ،‬این مضمون بنیادین‪ ،‬مناسبترین‬
‫مدخلی برای سایر مضامین ثقافت به شمار می رود‪.‬محصالن در ختم سمستر با مطالعه و آگاهی ازین مضمون توانایی‬
‫خواهند د اشت تا پیرامون موضوعات اساسی جهان بینی که عبارت از شناخت‪ :‬خدا‪ ،‬انسان و هستی می باشد ‪ ،‬همراه با‬
‫براهین و به گونه اکادمیکی ‪ ،‬شناخت کلی حاصل نموده و در نتیجه می توانند به تنظیم رابطه درست و شایان یک انسان‬
‫آگاه و خردمند‪ ،‬با پروردگار هستی ‪ ،‬انسان با انسان و چگونگی بهره گیری از نعمت عالم هستی اقدام نمایند‪.‬‬

‫اهداف آموزشی‪:‬‬
‫آشنایی کامل با مفاهیم اساسی ثقافت اسالمی‪،‬ابزارشناخت و گونه های شناخت‪ ،‬جهانبینی اسالمی و بیان آیات‬ ‫‪‬‬
‫و احادیثی که در باره جهانبینی و عقاید اسالمی آمده است‬
‫تشخیص و شناخت درست جهان بینی اسالمی و مقایسه آن با دیگر جهان بینی های غیر اسالمی‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫تبیین و توضیح نقش ایمان و عقیده اسالمی و ضرورت استفاده از وحی در تنظیم سالم حیات دنیوی و اخروی‬ ‫‪‬‬
‫و بیداری حس حضور خدا در همه عرصه های زندگی‪.‬‬
‫ارایه دالیل نقلی و عقلی بر اعتدال گرایی و فطری بودن ارزش های عقاید اسالمی و رابطه شرایع آسمانی و‬ ‫‪‬‬
‫برتریت جهان بینی اسالمی بر سایر جهان بینی ها ‪.‬‬
‫توانایی دفاع علمی و اکادمیکی از عقاید و باور های اسالمی و تالش در ترویج آن‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫‪224‬‬
 ‫شیوه های تدریس و آموزش‪:‬‬
‫ارایه ی لکچر‪ ،‬بحث آزاد و مناقشه‪ ،‬پاسخ به سواالت مربوط به عنوان درس بر اساس اصل محصل محوری‪.‬‬

‫مفردات درسی مضمون‪( :‬فصل ها و زیر فصل ها)‬

‫ورود به مضمون ثقافت اسالمی‬ ‫‪‬‬
‫تعریف ثقافت اسالمی‬ ‫‪o‬‬

‫منابع ثقافت اسالمی‬ ‫‪o‬‬

‫اهداف ثقافت اسالمی‬ ‫‪o‬‬

‫فهم واستحکام عقیده اسالمی‬ ‫‪o‬‬

‫فهم درست عبادات اسالمی‬ ‫‪o‬‬

‫تربیه شخصیت اسالمی‬ ‫‪o‬‬

‫دفاع ازمعتقدات و اندوخته های اسالمی‬ ‫‪o‬‬

‫تعریف و انواع جهان بینی‬ ‫‪‬‬

‫انواع جهان بینی‬ ‫‪‬‬
‫جهان بینی توحیدی‪ ،‬جهان بینی فلسفی و جهان بینی علمی‬ ‫‪‬‬
‫تعریف دین ‪ ،‬ایمان ‪ ،‬اسالم و شریعت‬ ‫‪‬‬
‫برتریت جهان بینی اسالمی‬ ‫‪‬‬
‫موضوعات جهان بینی اسالمی‬ ‫‪‬‬
‫ایمان‬ ‫‪‬‬
‫بیان واژه های ‪ :‬معجزه ‪،‬کرامت – شفاعت – توسل اتفاقی و اختالفی‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫انسان شناسی‬ ‫‪‬‬
‫معرفت‬ ‫‪‬‬
‫عبادت‬ ‫‪‬‬
‫اعمار زمین‬ ‫‪‬‬
‫اقامت شریعت اسالمی‬ ‫‪‬‬
‫طبیعت شناسی‬ ‫‪‬‬

‫‪225‬‬
 ‫انکشاف مهارت های تحقیقات علمی و توسعه فکری سالم اسالمی و انسانی جهت تنظیم‬ ‫‪.6‬‬

‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫ن‪.‬م‪.‬ر‬
‫رابطه درست انسان با پروردگار و جامعه انسانی و بهره گیری سالم از نعمات ارزنده عالم‬
‫هستی ‪.‬‬
‫بلند بردن سطح دانش دینی و اسالمی محصالن به منظور حضور سالم و فعال شان در‬ ‫‪.5‬‬

‫‪2‬‬
‫‪3‬‬
‫‪1‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬

‫‪2.4‬‬
‫عرصه های مهم انکشاف های حیاتی فردی و اجتماعی جامعه انسانی و عناصر مؤثر در‬

‫ن‪.‬م‪.‬ر‬
‫تحکیم صلح و ثبات کشور در پرتوی تعالیم حیات بخش اسالمی‪.‬‬

‫ارایه دانش نظری جهت تبیین و تو ضیح مسایل کلی اسالمی به مبتنی بر دالیل نقلی و‬ ‫‪.4‬‬

‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬

‫‪2.4‬‬
‫ن‪.‬م‪.‬ر‬
‫عقلی با بیان آثار و حکمت های هر موضوع‪.‬‬

‫تربیه کادر های متخصص ‪ ،‬متعهد و معتدل اسالمی که بتوانند به عنوان الگوی های عملی‬ ‫‪.3‬‬

‫‪۱‬‬

‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫نتایج متوقعه رشته‬

‫‪1.8‬‬
‫ن‪.‬م‪.‬ر‬
‫تربیه سالم اسالمی دور از افراط و تفریط میان سعادت دنیا و آخرت همآهنگی ایجاد نمایند‪.‬‬

‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪3‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪.2‬‬

‫‪2.‬‬
‫تربیه جوانان آگاه ‪ ،‬توانمند و ملتزم به ارزشها و اساسات فرهنگ و ثقافت اسالمی‬

‫ن‪.‬م‪.‬‬

‫‪ =۱‬کمترین مطابقت‬
‫شنایی علمی و اکادمیکی محصالن رشته های مختلف تحصیالت عالی با اصول و مبانی کلی‬ ‫‪.1‬‬

‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫ن‪.‬م‪.‬ر‪.‬‬
‫اسالم ‪ ،‬آشنایی با جهان بینی های مطرح و ارتباط اسالم با دستآوردهای علوم معاصر ‪.‬‬

‫‪226‬‬
‫‪ =۲‬مطابقت نسبی‬
‫آن‪.‬‬
‫بینی ها ‪.‬‬
‫های زندگی‪.‬‬

‫‪ =۳‬مطابقت کامل‬
‫مجموع‬
‫بینی های غیر اسالمی‪.‬‬
‫نتایج متوقعه مضمون‬

‫عقاید اسالمی آمده است‬

‫آشنایی کامل با مفاهیم اساسی ثقافت اسالمی‪،‬ابزارشناخت و گونه های‬

‫ارایه دالیل نقلی و عقلی بر اعتدال گرایی و فطری بودن ارزش های عقاید‬
‫شناخت‪ ،‬جهانبینی اسالمی و بیان آیات و احادیثی که در باره جهانبینی و‬

‫تبیین و توضیح نقش ایمان و عقیده اسالمی و ضرورت استفاده از وحی در‬
‫تشخیص و شناخت درست جهان بینی اسالمی و مقایسه آن با دیگر جهان‬

‫اسالمی و رابطه شرایع آسمانی و برتریت جهان بینی اسالمی بر سایر جهان‬

‫توانایی دفاع علمی و اکادمیکی از عقاید و باور های اسالمی و تالش در ترویج‬
‫تنظیم سالم حیات دنیوی و اخروی و بیداری حس حضور خدا در همه عرصه‬

‫‪۵‬‬
‫‪۴‬‬
‫‪۳‬‬
‫‪۲‬‬
‫‪۱‬‬

‫شماره‬
‫جدول نقشه مفهومی نتایج متوقعه مضمون و رشته‬
 ‫پالن درسی هفته وار مضمون‬
‫نوع‬ ‫تعداد‬
‫سمستر‬ ‫صنف‬ ‫مضمون‬ ‫دیپارتمنت‬
‫مضمون‬ ‫کریدیت‬ ‫معلومات‬
‫پوهنتون‬ ‫اساسی‬
‫‪1‬‬ ‫اول‬ ‫اول‬ ‫جهان بینی اسالمی‬ ‫ثقافت اسالمی‬
‫شمول‬

‫نتیجه‬
‫ارزیابی‬ ‫روش‬ ‫فعالیت‬ ‫فعالیت‬ ‫ساعات‬
‫متوقعه‬ ‫موضوع‬ ‫هفته‬
‫روزمره‬ ‫تدریس‬ ‫محصل‬ ‫استاد‬ ‫درسی‬
‫آموزشی‬
‫بحث های مقدماتی پیرامون ثقافت اسالمی و ویژگی های‬
‫‪1‬‬ ‫اول‬
‫آن‬

‫‪ ‬منابع ثقافت اسالمی‬

‫‪2‬‬ ‫دوم‬
‫‪ ‬اهداف ثقافت اسالمی‪.‬‬

‫گونه های جهانبینی و اساسات هریک‬ ‫‪3‬‬ ‫سوم‬

‫برتریت جهان بینی اسالمی و دالیل آن‪.‬‬ ‫‪4‬‬ ‫چهارم‬

‫تعریف دین ‪ ،‬ایمان ‪ ،‬اسالم و شریعت‪ ،‬مؤمن‪ ،‬مسلمان‪،‬‬

‫‪5‬‬ ‫پنجم‬
‫کافر‪ ،‬مشرک‪ ،‬ومنافق‪.‬‬
‫موضوعات جهان بینی اسالمی‬ ‫‪o‬‬
‫ارکان ایمان {ایمان به اهلل‪ ،‬راه های شناخت خدا‪ :‬براهین‬ ‫‪6‬‬ ‫ششم‬
‫اثبات و براهین توحید‪.‬‬

‫ایمان به مالئکة ‪ ،‬ایمان به کتاب های آسمانی‬ ‫‪7‬‬ ‫هفتم‬

‫ایمان به پیامبران‪ ،‬خاتمیت رسالت پیامبر اسالم‪ ،‬ایمان به‬

‫روز آخرت‪ ،‬ایمان به قضاء وقدر و نقش ایمان در زنده گی‬ ‫‪8‬‬ ‫هشتم‬
‫انسانها ‪.‬‬

‫امتحان بیست فیصد‬ ‫‪9‬‬ ‫نهم‬

‫نواقض و منقصات ایمان { در نواقض ایمان بحث روی‬ ‫‪o‬‬

‫واژه های والء و براء‪ ،‬سحر (جادو)‪ ،‬کفشناسی و فال بینی‬ ‫‪10‬‬ ‫دهم‬
‫}‬
‫مبارزه با انحرافات فکری (جنگ فکری)‪ ،‬سیکولریزم –‬
‫‪11‬‬ ‫یازدهم‬
‫استشراق – تنصیر‬

‫مفاهیم وحی‪ ،‬معجزه ‪،‬کرامت – شفاعت – توسل اتفاقی ‪.‬‬ ‫‪12‬‬ ‫دوازدهم‬

‫انسان شناسی ‪:‬انسان از دیدگاه اسالم ‪ ،‬خلقت انسان در‬ ‫‪‬‬

‫نگرش اسالمی‪،‬خلیفه بودن انسان‪ ،‬کرامت انسان و برتریت‬ ‫‪13‬‬ ‫سیزدهم‬
‫انسان بر مخلوقات دیگر‪.‬‬
‫‪227‬‬
 ‫مسئولیت ها و مکلفیت های انسان در اسالم‬
‫‪14‬‬ ‫چهاردهم‬
‫‪،‬معرفت‪،‬عبادت‪،‬اعمار زمین و اقامت شریعت اسالمی‬
‫طبیعت از دیدگاه اسالم‪،‬خلقت طبیعت‪،‬استفاده از‬ ‫‪‬‬
‫‪15‬‬ ‫پانزدهم‬
‫طبیعت‪،‬دنیا به گونه وسیله دنیا منحیث هدف‪.‬‬
‫مخلوق بودن طبیعت و دلیل بودن برای اثبات وجود‬ ‫‪‬‬
‫‪16‬‬ ‫شانزدهم‬
‫خالق‪،‬حل مشکالت محصالن و راهنمایی امتحان‬

‫منابع یا مآخذ‪:‬‬

‫جهان بینی اسالمی – دیپارتمنت ثقافت اسالمی‬ ‫ماخذ اساسی‬

‫سلجوقی‪ ،‬صالح الدین (‪ ،) 1346‬تجلی خدا در آفاق و آنفس‬ ‫‪.1‬‬

‫مطهری‪ ،‬مرتضی صدرا (‪ ،)1377‬مقدمه بر جهان بینی اسالمی‪.‬‬ ‫‪.2‬‬
‫قرضاوی‪ ،‬یوسف (‪ ،)1388‬حقیقت توحید‪.‬‬ ‫‪.3‬‬
‫حوی‪ ،‬سعید‪ ،‬اسالم دین فطرت‬ ‫‪.4‬‬
‫ریگی شفا ‪ ،‬عبدالروءف (‪ ،)1394‬اسالم از دیدگاه عقل‪ ،‬اول (دیجیتال)‬ ‫‪.5‬‬ ‫مآخذ کمکی‬
‫‪www.Aqeedeh.com‬‬
‫افغانی‪ ،‬سید جمال الدین‪ ،‬رد نیچیریه‬ ‫‪.6‬‬
‫مودودی‪ ،‬ابو اعلی (‪ ،)1362‬مبادی اسالم‪ ،1362 ،‬دارالعروبه للدعوه االسالمیه‬ ‫‪.7‬‬
‫محمودی‪ ،‬بابک‪ ،)1395( ،‬از نجوم شناسی تا خدا شناسی‪،‬‬ ‫‪.8‬‬

‫‪228‬‬
 ‫مفردات و پالن درسی هفته وار مضمون عبادات و حکمت های آن‬
‫لیسانس‬ ‫مقطع تحصیلی‪:‬‬
‫نام موسسه تحصیلی‪:‬‬
‫پوهنحی‪:‬‬
‫ثقافت اسالمی‬ ‫اسم دیپارتمنت‪:‬‬
‫فلسفه عبادات‬ ‫عنوان مضمون‪:‬‬
‫‪Ed.Is.02.01‬‬ ‫کود مضمون‪:‬‬
‫‪ 1‬کریدیت‬ ‫تعداد کریدیت‪:‬‬
‫پوهنتون شمول‬ ‫کتگوری مضمون‪:‬‬
‫ندارد‬ ‫مضامین پیشنیاز‪:‬‬
‫دوم‬ ‫سمسترمربوطه‪:‬‬

‫شرح مختصر مضمون‪:‬‬

‫در کاریکولم تحصیلی ثقافت اسالمی عبادات و حکمت های آن دومین مضمون از مضامین پوهنتون شمول ثقافت اسالمی‬
‫می باشد‪ ،‬که محصالن را به مفهوم عبادات که هدف اساسی آن بیان شمولیت عبادت در تمام عرصه های زنده گی انسان‬
‫است به گونه علمی و مستدل آگاه می سازد‪ .‬عبادات در حقیقت ثمره ایمان و شناخت معبود یکتا و آگاهی از نیاز های‬
‫روحی و مادی انسانی است که در سمستر اول تحت عنوان جهان بینی اسالمی به بحث گرفته شده است ولزوما مناسبت‬
‫دارد تا به تعقیب آن عبادات و حکمت های آن به بحث گرفته شود‪..‬محصالن در ختم سمستر با مطالعه و آگاهی ازین‬
‫مضمون توانایی خواهند داشت تا پیرامون مفهوم عبادات ‪ ،‬انواع ‪ ،‬شروط و حکم هریک با حکمت ها و آثار مرتبه بر آنها‬
‫شناخت کلی حاصل نموده و در نتیجه بدانند که عبادت یک ضرورت مبرم و فطری انسانی بوده‪ ،‬همانگونه که انسان جهت‬
‫تقویه امور فزیکی خویش به آب و غذا ضرورت دارد؛ جهت تقویه امور روحی و معنوی خویش نیز به عبادت ضرورت دارد و‬
‫با توجه به وسعت مفهوم عبادت‪ ،‬انسان را به عنوان عضو وقت شناس‪ ،‬منظم ‪ ،‬مفید و پرتالش در جامعه تقدیم می نماید‪.‬‬

‫اهداف آموزشی‪:‬‬
‫آشنایی کامل با مفاهیم اساسی عبادات‪،‬انواع ‪،‬شروط ‪ ،‬احکام و حکمت های هریک‪.،‬‬ ‫‪‬‬
‫شناخت و درک تفاوت عبادات اسالمی از عبادات شعایری سایر کیش های ساختگی بشری‬ ‫‪‬‬
‫تشریح و توضیح احکام عبادات خاص و عام به گونه علمی و اکادمیکی ‪ ،‬شناخت پیآمد های فردی و اجتماعی‬ ‫‪‬‬
‫ترک عبادات اسالمی در روشنایی دالیل شرعی‪.‬‬
‫ارایه دالیل نقلی و عقلی بر حکمت ها و آثار مرتبه بر رعایت عبادات مالی و نقش آن در بر بهبود وضعیت اقتصادی‬ ‫‪‬‬
‫و اجتماعی جامعه اسالمی و انسانی ‪.‬‬
‫شناخت بدعت ها و آثار مرتبه بر آن ‪ ،‬دوری از قضاوت های افراطی و تفریطی در احکام عبادات‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫شیوه های تدریس و آموزش‪:‬‬

‫‪229‬‬
‫ارایه ی لکچر‪ ،‬بحث آزاد و مناقشه‪ ،‬پاسخ به سواالت مربوط به عنوان درس بر اساس اصل محصل محوری‪.‬‬

‫مفردات درسی مضمون‪( :‬فصل ها و زیر فصل ها)‬

‫پیشگفتار‬
‫فصل اول ‪ :‬تعریف عبادت در لغت و اصطالح‬
‫‪ ‬شروط عبادت‬
‫‪ ‬اهداف عبادت‬
‫‪ ‬مراتب عبادت‬
‫‪ ‬شمولیت و فراگیری عبادت در اسالم‬
‫فصل دوهم‪ :‬ارکان اسالم وحکمت های آنها‬
‫‪ ‬کلمه شهادت و جایگاه آن در عبادات‬
‫‪ ‬نماز و حکمت های آن‬
‫‪ ‬روزه و حکمت های آن‬
‫‪ ‬زکات و حکمت های آن‬
‫‪ ‬حج و حکمت های آن‬
‫فصل سوم ‪ :‬حکم تارک عبادات‬
‫‪ ‬تارک نماز‬
‫‪ ‬تارک روزه‬
‫‪ ‬تارک زکات‬
‫‪ ‬تارک حج‬
‫فصل چهارم‪ :‬بدعت در عبادات‬
‫‪ ‬تعریف بدعت‬
‫‪ ‬اقسام بدعت‬
‫‪ ‬دالیل تحریم بدعت‬
‫‪ ‬اسباب انتشار بدعت‬
‫‪ ‬پیامد های زشت بدعت‬

‫جدول نقشه مفهومی نتایج متوقعه مضمون و رشته‬

‫ش‬

‫نتایج متوقعه رشته‬

‫ما‬
‫ر‬
‫ه‬

‫‪230‬‬
 ‫انکشاف مهارت های تحقیقات علمی و توسعه فکری سالم اسالمی و انسانی جهت تنظیم‬ ‫‪.6‬‬

‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫ن‪.‬م‪.‬ر‬
‫رابطه درست انسان با پروردگار و جامعه انسانی و بهره گیری سالم از نعمات ارزنده عالم‬
‫هستی ‪.‬‬
‫بلند بردن سطح دانش دینی و اسالمی محصالن به منظور حضور سالم و فعال شان در‬ ‫‪.5‬‬

‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪3‬‬
‫‪1‬‬
‫‪3‬‬
‫عرصه های مهم انکشاف های حیاتی فردی و اجتماعی جامعه انسانی و عناصر مؤثر در‬

‫ن‪.‬م‪.‬ر‬
‫تحکیم صلح و ثبات کشور در پرتوی تعالیم حیات بخش اسالمی‪.‬‬

‫ارایه دانش نظری جهت تبیین و تو ضیح مسایل کلی اسالمی به مبتنی بر دالیل نقلی و‬ ‫‪.4‬‬

‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬

‫‪1.6‬‬
‫ن‪.‬م‪.‬ر‬
‫عقلی با بیان آثار و حکمت های هر موضوع‪.‬‬

‫تربیه کادر های متخصص ‪ ،‬متعهد و معتدل اسالمی که بتوانند به عنوان الگوی های عملی‬ ‫‪.3‬‬

‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫ن‪.‬م‪.‬ر‬
‫تربیه سالم اسالمی دور از افراط و تفریط میان سعادت دنیا و آخرت همآهنگی ایجاد نمایند‪.‬‬

‫‪4‬‬
‫‪3‬‬
‫‪2‬‬
‫‪3‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪.2‬‬

‫‪2.‬‬
‫تربیه جوانان آگاه ‪ ،‬توانمند و ملتزم به ارزشها و اساسات فرهنگ و ثقافت اسالمی‬

‫ن‪.‬م‪.‬‬

‫‪ =۱‬کمترین مطابقت‬
‫شنایی علمی و اکادمیکی محصالن رشته های مختلف تحصیالت عالی با اصول و مبانی کلی‬ ‫‪.1‬‬

‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫ن‪.‬م‪.‬ر‪.‬‬
‫اسالم ‪ ،‬آشنایی با جهان بینی های مطرح و ارتباط اسالم با دستآوردهای علوم معاصر ‪.‬‬

‫‪231‬‬
‫‪ =۲‬مطابقت نسبی‬
‫‪ =۳‬مطابقت کامل‬
‫مجموع‬
‫حکمت های هریک‪.،‬‬

‫کیش های ساختگی بشری‬

‫اسالمی در روشنایی دالیل شرعی‪.‬‬

‫اجتماعی جامعه اسالمی و انسانی ‪.‬‬

‫افراطی و تفریطی در احکام عبادات‪.‬‬

‫عبادات مالی و نقش آن در بر بهبود وضعیت اقتصادی و‬

‫شناخت بدعت ها و آثار مرتبه بر آن ‪ ،‬دوری از قضاوت های‬

‫تشریح و توضیح احکام عبادات خاص و عام به گونه علمی و‬

‫ارایه دالیل نقلی و عقلی بر حکمت ها و آثار مرتبه بر رعایت‬

‫اکادمیکی ‪ ،‬شناخت پیآمد های فردی و اجتماعی ترک عبادات‬
‫آشنایی کامل با مفاهیم اساسی عبادات‪،‬انواع ‪،‬شروط ‪ ،‬احکام و‬

‫شناخت و درک تفاوت عبادات اسالمی از عبادات شعایری سایر‬

‫در اخیر این مضمون محصلین قادر خواهند بود‪:‬‬
‫نتایج متوقعه مضمون‬

‫‪۵‬‬
‫‪۴‬‬
‫‪۳‬‬
‫‪۲‬‬
‫‪۱‬‬
 ‫پالن درسی هفته وار مضمون‬

‫نوع‬ ‫تعداد‬
‫سمستر‬ ‫صنف‬ ‫مضمون‬ ‫دیپارتمنت‬
‫مضمون‬ ‫کریدیت‬ ‫معلومات‬
‫پوهنتون‬ ‫اساسی‬
‫‪1‬‬ ‫دوم‬ ‫اول‬ ‫عبادات و حکمت های آن‬ ‫ثقافت اسالمی‬
‫شمول‬

‫نتیجه‬
‫ارزیابی‬ ‫روش‬ ‫فعالیت‬ ‫فعالیت‬ ‫ساعات‬
‫متوقعه‬ ‫موضوع‬ ‫هفته‬
‫روزمره‬ ‫تدریس‬ ‫محصل‬ ‫استاد‬ ‫درسی‬
‫آموزشی‬
‫پرسش‬
‫بحث های مقدماتی پیرامون کلیات مفاهیم و انگیزه‬
‫و‬ ‫‪1‬‬ ‫اول‬
‫عبادت در اسالم‬
‫پاسخ‬
‫تعریف عبادت در لغت و اصطالح‬
‫شروط وجوب و پذیرش عبادات‬
‫‪//‬‬ ‫اهداف عبادت‬ ‫‪3‬‬ ‫دوم‬
‫مراتب عبادت‬ ‫‪‬‬
‫شمولیت و فراگیری عبادت در اسالم‬ ‫‪‬‬
‫ارکان اسالم وحکمت های آنها‬
‫‪//‬‬ ‫‪5‬‬ ‫سوم‬
‫کلمه شهادت و جایگاه آن در عبادات‬
‫نماز و حکمت های آن‬ ‫‪‬‬
‫‪//‬‬ ‫تعریف نماز‬ ‫‪o7‬‬ ‫چهارم‬
‫فضیلت نماز‬ ‫‪o‬‬

‫‪//‬‬ ‫شروط‪،‬ارکان ومفسدات نماز‬ ‫‪9‬‬ ‫پنجم‬

‫اقسام نماز‪،‬احکام و فضایل نماز جماعت حکمت ها‬

‫‪//‬‬ ‫‪11‬‬ ‫ششم‬
‫و فوائد نماز‬

‫‪//‬‬ ‫حکم تارک نماز‪ ،‬پیامدها و راه های درمان آن‪.‬‬ ‫‪13‬‬ ‫هفتم‬

‫روزه و حکمت های آن‬

‫‪//‬‬ ‫‪15‬‬ ‫هشتم‬
‫تعریف روزه‪ ،‬اقسام روزه ‪ ،‬شروط و ارکان روزه‬

‫‪//‬‬ ‫امتحان بیست فیصد‬ ‫‪17‬‬ ‫نهم‬

‫فضایل روزه‪ ،‬مفسدات روزه‬

‫‪//‬‬ ‫حکمت ها و فوائد روزه‪.‬‬ ‫‪19‬‬ ‫دهم‬
‫حکم تارک روزه‪.‬‬
‫زکات و حکمت های آن‬ ‫‪‬‬
‫‪//‬‬ ‫‪21‬‬ ‫یازدهم‬
‫تعریف زکات‬ ‫‪o‬‬

‫‪232‬‬
 ‫ارکان وشروط زکات‬ ‫‪o‬‬

‫اموال زکات (زکات نقدین‪ ،‬اموال تجارتی‪ ،‬مواشی‪،‬‬

‫‪//‬‬ ‫‪23‬‬ ‫دوازدهم‬
‫وحاصالت زراعتی‬
‫مستحقین زکات‬ ‫‪o‬‬
‫‪//‬‬ ‫حکمت ها وفواید زکات‬ ‫‪o25‬‬ ‫سیزدهم‬
‫حکم تارک زکات‬
‫حج و حکمت های آن‬ ‫‪‬‬
‫تعریف حج‬ ‫‪o‬‬
‫شروط و ارکان حج‬ ‫‪o‬‬
‫‪//‬‬ ‫مفسدات حج‬ ‫‪o27‬‬ ‫چهاردهم‬
‫حکمت ها و فواید حج‬ ‫‪o‬‬
‫حکم تارک حج‬ ‫‪o‬‬
‫عبادت های واجبی و نفلی‬ ‫‪o‬‬
‫بدعت در عبادات‬
‫تعریف بدعت‬
‫اقسام بدعت‬ ‫‪‬‬
‫‪//‬‬ ‫‪29‬‬ ‫پانزدهم‬
‫دالیل تحریم بدعت‬ ‫‪‬‬
‫اسباب انتشار بدعت‬ ‫‪‬‬
‫پیامد های زشت بدعت‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫ارزیابی ؛ حل مشکالت محصالن و راهنمایی امتحان‬ ‫‪31‬‬ ‫شانزدهم‬

‫منابع یا مآخذ‪:‬‬

‫عبادات و حکمت های آن – دیپارتمنت ثقافت اسالمی‬ ‫‪ .１‬ماخذ اساسی‬

‫قرضاوی‪ ،‬یوسف (‪ ،)1394‬عبادت در اسالم‪ ،‬اول (دیجیتال)‬ ‫‪.1‬‬

‫‪www.Aqeedeh.com‬‬
‫اصالحی‪ ،‬موالنا یوسف (‪ ،)1383‬فقه آسان‪ ،‬انتشارات میوند‬ ‫‪.1‬‬
‫قادر مرزی‪ ،‬مال مسعود (‪ ،)1394‬تجلی حکمت در فلسفه ی پزشکی احکام‪1394 ،‬‬ ‫‪.2‬‬ ‫‪ .２‬مآخذ کمکی‬
‫سید سابق (‪ ، )1394‬فقه السنه‪،‬‬ ‫‪.3‬‬
‫الموصلی (‪ ،)1377‬االختیار لتعلیل المختار‪،‬‬ ‫‪.4‬‬
‫شیخ صدوق (‪ ،)1390‬علل الشرایع‪ ،‬انتشارات وانک‬ ‫‪.5‬‬

‫‪233‬‬
 ‫مفردات و پالن درسی هفته وار مضمون نظام اخالقی اسالم‬
‫لیسانس‬ ‫مقطع تحصیلی‪:‬‬
‫نام موسسه تحصیلی‪:‬‬
‫پوهنحی‪:‬‬
‫ثقافت اسالمی‬ ‫دیپارتمنت‪:‬‬
‫نظام اخالقی اسالم‬ ‫عنوان مضمون‪:‬‬
‫‪Ed.IS.03.01‬‬ ‫کود مضمون‪:‬‬
‫‪ 1‬کریدیت‬ ‫تعداد کریدیت‪:‬‬
‫پوهنتون شمول‬ ‫کتگوری مضمون‪:‬‬
‫ندارد‬ ‫مضامین پیشنیاز‪:‬‬
‫سوم‬ ‫سمسترمربوطه‪:‬‬

‫شرح مختصر مضمون‪:‬‬

‫نظام اخالقی اسالم که متأسفانه در جوامع اسالمی امروزی کمتر جنبه تطبیقی و عملی دارد ‪ ،‬در کاریکولم تحصیلی ثقافت‬
‫اسالمی سومین مضمون از مضامین پوهنتون شمول ثقافت اسالمی می باشد‪،،‬این مضمون ارتباط انسان را با نفس خودش‬
‫و افراد جامعه از حیث اخالق نیکو و یا رفتاری های نا شایسته مورد بررسی قرار می دهد‪ .‬نظام اخالقی در اسالم سرچشمه‬
‫تمامی نظامهای دیگر است‪ .‬از همینجاست که پیامبر اسالم اخالق را مستقیماً با عقیده و عبادت ارتباط داده است‪ .‬محصالن‬
‫در ختم سمستر با مطالعه و آگاهی ازین مضمون توانایی خواهد داشت تا در مورد مفهوم اخالق ‪ ،‬فضایل و مکارم اخالق در‬
‫فرد و جامعه و تأثیرات آن و در مورد رذایل اخالقی در فرد و جامعه و پیامدهای بد آن ‪ ،‬راه های عالج آن‪ ،‬شناخت و‬
‫معلومات کامل بدست آورده و در نتیجه ‪ ،‬با دوری از علل و اسباب آغشته شدن در اخالق رذیله و تالش در الگو گیری از‬
‫اسوه حسنه می توانند خود را به اخالق نیکو و حمیده مزین سازند‪.‬‬

‫اهداف آموزشی‪:‬‬
‫آشنایی کامل با مفاهیم اساسی علم اخالق ‪ ،‬مبانی اخالق اسالمی ‪ ،‬فضایل و رذایل اخالقی از دیدگاه اسالم‬ ‫‪‬‬
‫ارتباط اخالق و عقاید و عبادات اسالمی‪.‬‬
‫تشخیص و شناخت درست اخالقیات اسالمی و مقایسه آن با دیدگاه سایر مکاتب اخالق غیر اسالمی‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫شناخت مکلفیت های اخالقی یک مسلمان از منابع اخالق اسالمی و سهگیری فعاالنه در نشر دعوت و ارزش های‬ ‫‪‬‬
‫اخالقی اسالم‪.‬‬
‫ارایه دالیل نقلی و عقلی بر حکمت ها و آثار مرتبه ارزش های اخالقی و پیامد گرفتاری به رذایل اخالقی‬ ‫‪‬‬
‫اسباب آغشته شدن به رذایل اخالقی و طرق درمان آن از منظر اخالق اسالمی‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫‪234‬‬
 ‫شیوه های تدریس و آموزش‪:‬‬
‫ارایه ی لکچر‪ ،‬بحث آزاد و مناقشه‪ ،‬پاسخ به سواالت مربوط به عنوان درس بر اساس اصل محصل محوری‪.‬‬

‫مفردات درسی مضمون‪( :‬فصل ها و زیر فصل ها)‬

‫پیشگفتار‪ -‬محتویات مضمون‪:‬‬
‫فصل اول‪ :‬مفهوم نظام اخالقی‬
‫‪ ‬تعاریف نظام اخالقی‬
‫‪ ‬اخالقی اسالم‬
‫‪ ‬فلسفه انواع اخالق‬
‫‪ ‬منابع اخالق اسالمی‬
‫‪ ‬مبانی نظام اخالق اسالمی‬
‫فصل دوهم‪ :‬ارزشهای اخالقی در نگرش اسالمی‬
‫‪ ‬فضایل اخالق‬
‫‪ ‬ارشادات قرآن‪ ،‬سنت و سلف صالح در ارتباط به اخالق‬
‫‪ ‬ارتباط اخالق با ایمان ‪ ،‬عبادات و معامالت‬
‫‪ ‬تربیه و پرورش اخالق{ تزکیه نفس – عرایز انسانی و طرق دیگر}‬
‫فصل سوم‪ :‬مکارم اخالق‬
‫‪ ‬نمونه های از مکارم اخالقی فردی‬
‫‪ ‬نمونه های از مکارم اخالقی اجتماعی‬
‫‪ ‬پیامد های مکارم اخالقی در اصالح فرد و جامعه‬
‫فصل چهارم ‪ :‬رذایل اخالقی‬
‫‪ ‬نمونه های از رذایل اخالقی فردی‬
‫‪ ‬نمونه های از رذایل اخالقی اجتماعی‬
‫‪ ‬علل واسباب آغشته شدن به رذایل اخالقی‬
‫‪ ‬پیامدهای زشت رذایل اخالقی در انحراف فرد وجامعه‬
‫‪ ‬عالج رذایل اخالقی در اسالم‬

‫‪235‬‬
 ‫انکشاف مهارت های تحقیقات علمی و توسعه فکری سالم اسالمی و انسانی جهت تنظیم‬ ‫‪.6‬‬

‫‪2‬‬
‫‪3‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪3‬‬

‫‪2.2‬‬
‫ن‪.‬م‪.‬ر‬
‫رابطه درست انسان با پروردگار و جامعه انسانی و بهره گیری سالم از نعمات ارزنده عالم‬
‫هستی ‪.‬‬
‫بلند بردن سطح دانش دینی و اسالمی محصالن به منظور حضور سالم و فعال شان در‬ ‫‪.5‬‬

‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬

‫‪1.2‬‬
‫عرصه های مهم انکشاف های حیاتی فردی و اجتماعی جامعه انسانی و عناصر مؤثر در‬

‫ن‪.‬م‪.‬ر‬
‫تحکیم صلح و ثبات کشور در پرتوی تعالیم حیات بخش اسالمی‪.‬‬

‫ارایه دانش نظری جهت تبیین و تو ضیح مسایل کلی اسالمی به مبتنی بر دالیل نقلی و‬ ‫‪.4‬‬

‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬

‫‪1.4‬‬
‫ن‪.‬م‪.‬ر‬
‫عقلی با بیان آثار و حکمت های هر موضوع‪.‬‬

‫تربیه کادر های متخصص ‪ ،‬متعهد و معتدل اسالمی که بتوانند به عنوان الگوی های عملی‬ ‫‪.3‬‬

‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫نتایج متوقعه رشته‬

‫‪1.6‬‬
‫ن‪.‬م‪.‬ر‬
‫تربیه سالم اسالمی دور از افراط و تفریط میان سعادت دنیا و آخرت همآهنگی ایجاد نمایند‪.‬‬

‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪3‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪.2‬‬

‫‪2.‬‬
‫تربیه جوانان آگاه ‪ ،‬توانمند و ملتزم به ارزشها و اساسات فرهنگ و ثقافت اسالمی‬

‫ن‪.‬م‪.‬‬

‫‪ =۱‬کمترین مطابقت‬
‫شنایی علمی و اکادمیکی محصالن رشته های مختلف تحصیالت عالی با اصول و مبانی کلی‬ ‫‪.1‬‬

‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫ن‪.‬م‪.‬ر‪.‬‬
‫اسالم ‪ ،‬آشنایی با جهان بینی های مطرح و ارتباط اسالم با دستآوردهای علوم معاصر ‪.‬‬

‫‪236‬‬
‫‪ =۲‬مطابقت نسبی‬
‫اسالم‪.‬‬

‫‪ =۳‬مطابقت کامل‬
‫مجموع‬
‫اخالق اسالمی‪.‬‬
‫نتایج متوقعه مضمون‬

‫و عقاید و عبادات اسالمی‪.‬‬

‫دیدگاه سایر مکاتب اخالق غیر اسالمی‪.‬‬

‫اخالقی و پیامد گرفتاری به رذایل اخالقی‬

‫شناخت مکلفیت های اخالقی یک مسلمان از منابع اخالق‬
‫آشنایی کامل با مفاهیم اساسی علم اخالق ‪ ،‬مبانی اخالق‬

‫تشخیص و شناخت درست اخالقیات اسالمی و مقایسه آن با‬

‫ارایه دالیل نقلی و عقلی بر حکمت ها و آثار مرتبه ارزش های‬

‫اسالمی و سهگیری فعاالنه در نشر دعوت و ارزش های اخالقی‬

‫اسباب آغشته شدن به رذایل اخالقی و طرق درمان آن از منظر‬

‫اسالمی ‪ ،‬فضایل و رذایل اخالقی از دیدگاه اسالم ارتباط اخالق‬

‫‪۵‬‬
‫‪۴‬‬
‫‪۳‬‬
‫‪۲‬‬
‫‪۱‬‬

‫شماره‬
‫جدول نقشه مفهومی نتایج متوقعه مضمون و رشته‬
 ‫پالن درسی هفته وار مضمون‬
‫نوع‬ ‫تعداد‬
‫سمستر‬ ‫صنف‬ ‫مضمون‬ ‫دیپارتمنت‬
‫مضمون‬ ‫کریدیت‬ ‫معلومات‬
‫پوهنتون‬ ‫اساسی‬
‫‪1‬‬ ‫سوم‬ ‫دوم‬ ‫نظام اخالقی اسالم‬ ‫ثقافت اسالمی‬
‫شمول‬

‫نتیجه‬
‫ارزیابی‬ ‫فعالیت فعالیت روش‬ ‫ساعات‬
‫متوقعه‬ ‫موضوع‬ ‫هفته‬
‫تدریس روزمره‬ ‫محصل‬ ‫استاد‬ ‫درسی‬
‫آموزشی‬
‫بحث های مقدماتی پیرامون کلیات مفهوم‬
‫‪1‬‬ ‫اول‬
‫نظام اخالقی‪،‬تعاریف نظام اخالقی‬
‫اخالقی اسالم‬ ‫‪‬‬
‫فلسفه انواع اخالق‬ ‫‪3‬‬ ‫دوم‬
‫منابع اخالق اسالمی‬ ‫‪‬‬

‫مبانی نظام اخالق اسالمی‬ ‫‪5‬‬ ‫سوم‬

‫ارزشهای اخالقی در نگرش اسالمی‪،‬فضایل‬

‫اخالق‪ ،‬ارشادات قرآن‪ ،‬سنت و سلف صالح در‬ ‫‪7‬‬ ‫چهارم‬
‫ارتباط به اخالق‬
‫ارتباط اخالق با ایمان ‪ ،‬عبادات و معامالت‬ ‫‪‬‬
‫تربیه و پرورش اخالق{ تزکیه نفس – غرایز‬ ‫‪9‬‬ ‫پنجم‬
‫انسانی و طرق دیگر‬
‫مکارم اخالق‪ ،‬نمونه های از مکارم اخالقی‬
‫‪11‬‬ ‫ششم‬
‫فردی‪ ،‬اخالص‪،‬محبت‪،‬صدق و امانت‬

‫صبر‪،‬انواع صبرو پاداش آن‪ ،‬توکل و تواضع‬ ‫‪o13‬‬ ‫هفتم‬

‫حیاء و عفت‪،‬سخاوت‪ ،‬شجاعت‪ ،‬وفاء به عهد‬ ‫‪o15‬‬ ‫هشتم‬

‫امتحان بیست فیصد‬ ‫‪17‬‬ ‫نهم‬

‫نمونه های از مکارم اخالقی اجتماعی‪،‬احترام و‬ ‫‪‬‬

‫‪19‬‬ ‫دهم‬
‫شفقت‪،‬تعاون و همکاری و اصالح طلبی‬
‫عفو ‪،‬ایثار ‪،‬عدالت ‪،‬تسامح‪،‬پیامد های مکارم‬ ‫‪o‬‬
‫‪21‬‬ ‫یازدهم‬
‫اخالقی در اصالح فرد و جامعه‬
‫رذایل اخالقی‪،‬نمونه های از رذایل اخالقی‬
‫‪23‬‬ ‫دوازدهم‬
‫فردی‪،‬تکبر و خودخواهی ‪،‬دروغ ‪،‬خیانت و بخل‬
‫حسد ‪،‬سوء ظن و بدگمانی ‪،‬تعصب ‪،‬تملق‬ ‫‪o‬‬
‫‪25‬‬ ‫سیزدهم‬
‫وچاپلوسی‬

‫‪237‬‬
 ‫نمونه های از رذایل اجتماع‪،‬استهزاء ‪،‬عیب‬
‫جوئی‪،‬لقب‬
‫‪27‬‬ ‫چهاردهم‬
‫گذاری ‪،‬تجسس ‪،‬غیبت ‪،‬دشنام ‪،‬سخن‬
‫چینی‪،‬کینه وعداوت‪،‬اسراف و تبذیر‬
‫علل واسباب آغشته شدن به رذایل اخالقی‬ ‫‪‬‬
‫پیامدهای زشت رذایل اخالقی در انحراف فرد‬ ‫‪29‬‬ ‫پانزدهم‬
‫وجامعه‪،‬عالج رذایل اخالقی در اسالم‬
‫ارزیابی ؛ حل مشکالت محصالن و راهنمایی‬
‫‪31‬‬ ‫شانزدهم‬
‫امتحان‬
‫نوت‪ :‬جدول فوق در کتاب نصاب تحصیلی رشته گنجانیده نشده بلکه توسط استاد مضمون تهیه و در اول سمستر به دسترس‬
‫محصلین قرار ‪.‬‬

‫منابع یا مآخذ‪:‬‬

‫‪ .１‬ماخذ اساسی‬
‫نظام اخالقی اسالم ‪ -‬دیپارتمنت ثقافت اسالمی‬

‫محمد غزالی‪ ،‬اخالق مسلمان‬ ‫‪.１‬‬

‫طباره‪ ،‬عفیف عبدالفتاح (‪ ،)1388‬روح الدین اسالمی‪،‬‬ ‫‪.２‬‬
‫محسنی‪ ،‬محمد آصف (‪ ،)1365‬روش جدید اخالق اسالمی‪ ،‬انتشارات قبادی‬ ‫‪.３‬‬
‫‪ .２‬مآخذ کمکی‬
‫امام غزالی (‪ ،)1393‬احیاء علوم الدین‪ ،‬فردوس‬ ‫‪.４‬‬
‫ناصع علوان‪ ،‬عبداهلل (‪ ،)1394‬چگونه فرزندان خود را تربیت کنیم‪ ،‬دیجیتال‬ ‫‪.５‬‬

‫‪238‬‬
 ‫مفردات و پالن درسی هفته وار مضمون نظام اجتماعی اسالم‬
‫لیسانس‬ ‫مقطع تحصیلی‪:‬‬
‫نام موسسه تحصیلی‪:‬‬
‫پوهنحی‪:‬‬
‫ثقافت اسالمی‬ ‫دیپارتمنت‪:‬‬
‫نظام اجتماعی اسالم‬ ‫عنوان مضمون‪:‬‬
‫‪Ed.Is.04.01‬‬ ‫کود مضمون‪:‬‬
‫‪ 1‬کریدیت‬ ‫تعداد کریدیت‪:‬‬
‫پوهنتون شمول‬ ‫کتگوری مضمون‪:‬‬
‫ندارد‬ ‫مضامین پیشنیاز‪:‬‬
‫چهارم‬ ‫سمسترمربوطه‪:‬‬

‫شرح مختصر مضمون‪:‬‬

‫نظام اجتماعی اسالم در سلسله ی مضامین ثقافت اسالمی‪ ،‬چهارمین مضمون است که با رعایت تسلسل منطقی میان‬
‫مطالب ثقافت اسالمی در سمستر های چهارم تدریس می شود ‪.‬آگاهی ازین نظام ‪ ،‬که روابط ذات البینی را میان افراد‬
‫جامعه اسالمی و رابطه جامعه اسالمی را با سایر جوامع غیر اسالمی‪ ،‬مطابق به رهنمود های آیات قران مجید و احادیث‬
‫پیامبر اسالم بیان می دارد‪ ،‬از ضرورت های مبرم جامعه اسالمی برای هر مسلمان شمرده می شود‪ .‬محصالن بعد از مطالعه‬
‫و فراگیری این مضمون معلو مات کامل و مستدل را در مورد مفهوم نظام اجتماعی اسالم ‪ ،‬اصول‪ ،‬مبانی و ویژه گی های‬
‫آن‪ ،‬در مورد ساختار فرد و ساختار خانواده ‪ ،‬انحالل خانواده و روابط و آداب اجتماعی ‪ ،‬مبارزه با انحرافات اجتماعی بدست‬
‫آورده و در نتیجه‪،‬آداب و مکلفیت هایش را درعرصه های زندگی فردی و اجتماعی در پرتوی رهنمود های نظام اجتماعی‬
‫اسالم رعایت و در بهبود اوضاع اجتماعی مسئوالنه سهم فعال خواهد گرفت‪.‬‬

‫اهداف آموزشی‪:‬‬
‫آشنایی کامل با نظام با اساسات نظام اجتماعی اسالم و بیان آیات و احادیثی که در باره اجتماع و زندگی اجتماعی‬ ‫‪‬‬

‫آمده است‪.‬‬
‫درک و شناخت رابطه میان ساختار های فردی نظام اجتماعی اسالم با مبانی ساختارهای خانواده گی و اجتماعی‬ ‫‪‬‬

‫اسالم‪.‬‬
‫شناخت دالیل و رهنمود های شرعی حاکم بر جا معه و تفکیک آن از عرف های ناپسند‬ ‫‪‬‬

‫تشخیص اسباب خشونت خانواده گی وراه های حل آن‬ ‫‪‬‬

‫توانایی دفاع علمی و اکادمیکی از ارزش ها و کفالت نظام اجتماعی اسالم و طرق روش مبارزه با انحرافات اجتماعی‬ ‫‪‬‬

‫از منظر اسالم‬

‫‪239‬‬
 ‫شیوه های تدریس و آموزش‪:‬‬
‫ارایه ی لکچر‪ ،‬بحث آزاد و مناقشه‪ ،‬پاسخ به سواالت مربوط به عنوان درس بر اساس اصل محصل محوری‪.‬‬

‫مفردات درسی مضمون‪( :‬فصل ها و زیر فصل ها)‬

‫پیشگفتار‪ -‬محتویات مضمون‪:‬‬
‫فصل اول‪ :‬مفهوم نظام اجتماعی‬
‫تعریف نظام اجتماعی اسالمی‬ ‫‪‬‬
‫اصول و مبانی نظام اجتماعی اسالمی‬ ‫‪‬‬
‫ویژه گی های نظام اجتماعی اسالمی‬ ‫‪‬‬
‫اهداف نظام اجتماعی اسالمی { ذکر تشویق اسالم به برخی از خدمات اجتماعی و عام المنفعه ضروری هست}‬ ‫‪‬‬
‫فصل دوهم‪ :‬ساختار جامعه اسالمی از دیدگاه اسالم‬
‫ساختار فرد‬ ‫‪‬‬
‫ساختار خانواده‬ ‫‪‬‬
‫فصل سوم‪ :‬انحالل خانواده و راه های حل مشکالت آن‬
‫اسباب انحالل خانواده‬ ‫‪‬‬
‫اسباب خشونت خانواده گی وراه های حل آن‬ ‫‪‬‬
‫تحدید نسل و تنظیم خانواده از دیدگاه اسالم‬ ‫‪‬‬
‫فصل چهارم‪ :‬روابط واداب اجتماعی‬
‫رابطه فرد با فرد‬ ‫‪‬‬
‫رابطه فرد با اجتماع‬ ‫‪‬‬
‫فصل پنجم‪ :‬مبارزه با انحرافات در جامعه اسالمی‬
‫انحرافات اخالقی‬ ‫‪‬‬
‫اختالط و مفاسد آن‬ ‫‪‬‬
‫فحشاء و عریانی‬ ‫‪‬‬
‫مسکرات و مخدرات‬ ‫‪‬‬
‫قمار‬ ‫‪‬‬
‫موسیقی و رقص‬ ‫‪‬‬
‫سوی استفاده از ابزار های معاصر (انترنیت‪ ،‬شبکه های اجتماعی‪ ،‬وتلویزیون)‬ ‫‪‬‬

‫‪240‬‬
 ‫انکشاف مهارت های تحقیقات علمی و توسعه فکری سالم اسالمی و انسانی جهت تنظیم رابطه درست‬ ‫‪.6‬‬

‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫ن‪.‬م‪.‬ر‬
‫انسان با پروردگار و جامعه انسانی و بهره گیری سالم از نعمات ارزنده عالم هستی ‪.‬‬

‫بلند بر دن سطح دانش دینی و اسالمی محصالن به منظور حضور سالم و فعال شان در عرصه های مهم‬ ‫‪.5‬‬

‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪2‬‬

‫‪1.6‬‬
‫انکشاف های حیاتی فردی و اجتماعی جامعه انسانی و عناصر مؤثر در تحکیم صلح و ثبات کشور در پرتوی‬

‫ن‪.‬م‪.‬ر‬
‫تعالیم حیات بخش اسالمی‪.‬‬

‫ارایه دانش نظری جهت تبیین و تو ضیح مسایل کلی اسالمی به مبتنی بر دالیل نقلی و عقلی با بیان آثار‬ ‫‪.4‬‬

‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪3‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬

‫‪1.8‬‬
‫ن‪.‬م‪.‬ر‬
‫و حکمت های هر موضوع‪.‬‬

‫تربیه کادر های متخصص ‪ ،‬متعهد و معتدل اسالمی که بتوانند به عنوان الگوی های عملی تربیه سالم‬ ‫‪.3‬‬

‫‪1‬‬
‫‪3‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫نتایج متوقعه رشته‬

‫‪1.8‬‬
‫ن‪.‬م‪.‬ر‬
‫اسالمی دور از افراط و تفریط میان سعادت دنیا و آخرت همآهنگی ایجاد نمایند‪.‬‬

‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫تربیه جوانان آگاه ‪ ،‬توانمند و ملتزم به ارزشها و اساسات فرهنگ و ثقافت اسالمی‬ ‫‪.2‬‬

‫ن‪.‬م‪.‬‬

‫‪2.6‬‬

‫‪ =۱‬کمترین مطابقت‬
‫شنایی علمی و اکادمیکی محصالن رشته های مختلف تحصیالت عالی با اصول و مبانی کلی اسالم ‪ ،‬آشنایی‬ ‫‪.1‬‬

‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫ن‪.‬م‪.‬ر‪.‬‬
‫با جهان بینی های مطرح و ارتباط اسالم با دستآوردهای علوم معاصر ‪.‬‬

‫‪241‬‬
‫‪ =۲‬مطابقت نسبی‬
‫است‪.‬‬

‫‪ =۳‬مطابقت کامل‬
‫منظر اسالم‬

‫مجموع‬
‫نتایج متوقعه مضمون‬

‫تفکیک آن از عرف های ناپسند‬

‫تشخیص اسباب خشونت خانواده گی وراه های حل آن‬

‫شناخت دالیل و رهنمود های شرعی حاکم بر جا معه و‬

‫توانایی دفاع علمی و اکادمیکی از ارزش ها و کفالت نظام‬

‫اسالم با مبانی ساختارهای خانواده گی و اجتماعی اسالم‪.‬‬
‫آیات و احادیثی که در باره اجتماع و زندگی اجتماعی آمده‬

‫اجتماعی اسالم و طرق روش مبارزه با انحرافات اجتماعی از‬

‫آشنایی کامل با نظام با اساسات نظام اجتماعی اسالم و بیان‬

‫درک و شناخت رابطه میان ساختار های فردی نظام اجتماعی‬

‫‪۵‬‬
‫‪۴‬‬
‫‪۳‬‬
‫‪۲‬‬
‫‪۱‬‬

‫شماره‬
‫جدول نقشه مفهومی نتایج متوقعه مضمون و رشته‬
 ‫پالن درسی هفته وار مضمون‬
‫نوع‬ ‫تعداد‬
‫سمستر‬ ‫صنف‬ ‫مضمون‬ ‫دیپارتمنت‬
‫مضمون‬ ‫کریدیت‬ ‫معلومات‬
‫پوهنتون‬ ‫اساسی‬
‫‪1‬‬ ‫چهارم‬ ‫دوم‬ ‫نظام اجتماعی اسالم‬ ‫ثقافت اسالمی‬
‫شمول‬

‫نتیجه‬
‫ارزیابی‬ ‫فعالیت فعالیت روش‬ ‫ساعات‬
‫متوقعه‬ ‫موضوع‬ ‫هفته‬
‫تدریس روزمره‬ ‫محصل‬ ‫استاد‬ ‫درسی‬
‫آموزشی‬
‫تعریف نظام اجتماعی اسالم‬ ‫‪‬‬
‫اصول و مبانی نظام اجتماعی اسالم‬ ‫‪‬‬
‫پرسش‬
‫ویژه گی های نظام اجتماعی اسالم‬ ‫‪‬‬
‫و‬ ‫‪1‬‬ ‫اول‬
‫پاسخ‬ ‫اهداف نظام اجتماعی اسالم { ذکر تشویق‬ ‫‪‬‬
‫اسالم به برخی از خدمات اجتماعی و عام‬
‫المنفعه ضروری هست}‬
‫ساختار جامعه اسالمی از دیدگاه اسالم‬ ‫‪o‬‬
‫ساختار فرد‬ ‫‪o‬‬
‫‪//‬‬ ‫ایمان وعقیده‬ ‫‪o2‬‬ ‫دوم‬
‫اخالق و آداب‪،‬ساختار خانواده‪،‬مفهوم خانواده‬ ‫‪o‬‬
‫‪،‬ساختار خانواده‪ ،‬ازدواج‪ ،‬مقدمات ازدواج‬
‫اختیار همسر‪،‬آداب و شروط اختیار‪ ،‬اثار و نتایج‬
‫‪//‬‬ ‫‪3‬‬ ‫سوم‬
‫اختیار‬
‫تعریف نکاح‪ ،‬ارکان نکاح‬
‫‪//‬‬ ‫شروط نکاح { به نکاح های درست و نا درست‬ ‫‪4‬‬ ‫چهارم‬
‫اشاره شود}‪ ،‬آداب نکاح‬
‫مروری بر عادتهای مروجه در نکاح ها در‬
‫‪//‬‬ ‫افغانستان‪ ،‬محرمات نکاح { به رضاعت اشاره‬ ‫‪5‬‬ ‫پنجم‬
‫شود}‬
‫آثار و نتایج ازدواج‪ ،‬حقوق زوجین {اشاره به‬
‫تعدد زوجات مهم است}‪ ،‬حقوق والدین‬
‫‪//‬‬ ‫حقوق اوالد ( از جنین تا بلوغ) {در ین جا به‬ ‫‪6‬‬ ‫ششم‬
‫تبنی نیز اشاره شود}‬
‫آداب خانواده‬
‫انحالل خانواده و راه های حل مشکالت‬
‫‪//‬‬ ‫‪7‬‬ ‫هفتم‬
‫آن‪،‬اسباب انحالل خانواده‪ ،‬طالق‪ ،‬خلع‪ ،‬تفریق‬

‫‪242‬‬
‫‪//‬‬ ‫ارتداد‪ ،‬لعان‪ ،‬ظهارو ایالء‬ ‫‪8‬‬ ‫هشتم‬

‫‪//‬‬ ‫امتحان بیست فیصد‬ ‫‪9‬‬ ‫نهم‬

‫اسباب خشونت خانواده گی وراه های حل آن‬

‫‪//‬‬ ‫‪10‬‬ ‫دهم‬
‫تحدید نسل و تنظیم خانواده از دیدگاه اسالم‬
‫‪ :‬روابط واداب اجتماعی‪ ،‬رابطه فرد با فرد‪،‬‬
‫‪//‬‬ ‫رابطه فرد با اجتماع‪ ،‬خویشاوندان‪ ،‬همسایه‪،‬‬ ‫‪11‬‬ ‫یازدهم‬
‫جامعه‬

‫‪//‬‬ ‫حفاظت محیط زیست از دیدگاه اسالم‬ ‫‪12‬‬ ‫دوازدهم‬

‫مسئولیت فرد در اصالح جامعه‪ ،‬آداب‬

‫اجتماعی‪ ،‬رعایت کرامت انسانی‪ ،‬آداب‬
‫‪//‬‬ ‫‪13‬‬ ‫سیزدهم‬
‫معاشرت‪ ،‬اداب خوردن و نوشیدن‪ ،‬اداب لباس‬
‫پوشیدن‪ ،‬آداب سفر‬
‫انحرافات اخالقی‪ ،‬اختالط و مفاسد آن‪ ،‬فحشاء‬
‫‪//‬‬ ‫و عریانی‪ ،‬مسکرات و مخدرات‪ ،‬قمار‪ ،‬موسیقی‬ ‫‪14‬‬ ‫چهاردهم‬
‫و رقص‬
‫سوی استفاده از ابزار های معاصر (انترنیت‪،‬‬
‫‪//‬‬ ‫‪15‬‬ ‫پانزدهم‬
‫شبکه های اجتماعی‪ ،‬وتلویزیون)‬
‫ارزیابی ؛ حل مشکالت محصالن و راهنمایی‬
‫‪//‬‬ ‫‪16‬‬ ‫شانزدهم‬
‫امتحان‬
‫نوت‪ :‬جدول فوق در کتاب نصاب تحصیلی رشته گنجانیده نشده بلکه توسط استاد مضمون تهیه و در اول سمستر به دسترس محصلین قرار ‪.‬‬

‫منابع یا مآخذ‪:‬‬

‫نظام اجتماعی اسالم ‪ -‬دیپارتمنت ثقافت اسالمی‬ ‫‪ .１‬ماخذ اساسی‬

‫علوان‪ ،‬ناصع (‪ ،)1385‬آداب خواستگاری زوجین‪،‬‬ ‫‪.1‬‬

‫زحیلی‪ ،‬وهبه (‪ ،)1394‬فقه خانواده‪ ،‬دیجیتال‬ ‫‪.2‬‬
‫مودودی ‪ ،‬ابو اال علی (‪ ،)1394‬حجاب در اسالم‪ ،‬دیجیتال‬ ‫‪.3‬‬
‫قطب‪ ،‬سید‪ ،‬عدالت اجتماعی اسالم‪ ،‬انجمن تربیه افکار‬ ‫‪.4‬‬
‫‪ .２‬مآخذ کمکی‬
‫ایوب‪ ،‬حسن ‪ ،‬سلوک اجتماعی در اسالم‬ ‫‪.5‬‬
‫سباعی‪ ،‬مصطفی ‪ ،‬همکاری های اجتماعی‬ ‫‪.6‬‬
‫مطهری‪ ،‬مرتضی (‪ ،)1360‬نظام حقوق زن در اسالم‪ ،‬انتشارات صدرا‬ ‫‪.7‬‬

‫‪243‬‬
 ‫مفردات و پالن درسی هفته وار مضمون نظام سیاسی اسالم‬
‫لیسانس‬ ‫مقطع تحصیلی‪:‬‬
‫نام موسسه تحصیلی ‪:‬‬
‫پوهنحی‪:‬‬
‫ثقافت اسالمی‬ ‫دیپارتمنت‪:‬‬
‫نظام سیاسی اسالم‬ ‫عنوان مضمون‪:‬‬
‫‪Ed.Is.05.01‬‬ ‫کود مضمون‪:‬‬
‫‪ 1‬کریدیت‬ ‫تعداد کریدیت‪:‬‬
‫پوهنتون شمول‬ ‫کتگوری مضمون ‪:‬‬
‫ندارد‬ ‫مضامین پیشنیاز‪:‬‬
‫پنجم‬ ‫سمسترمربوطه‪:‬‬

‫شرح مختصر مضمون‬

‫نظام سیاسی اسالم از جمله نظام هایست که امروزه بیشتر از هر زمان دیگر دوچار شبهات و تاخت و تاز قرار گرفته و‬
‫حتی منجر به شیوع مفکوره پوچ جدائی دین از سیاست میان بعضی از مسلمانان نا آگاه گردیده است‪ .‬در این نظام که در‬
‫سمستر های پنجم تدریس می شود‪ ،‬محصالن در ختم این سمستر شناخت و معلومات کلی و مستدل را در مورد دالیل‬
‫اثبات را بطه مستحکم دین و سیاست ‪ ،‬اصول و مبانی ساختار سیاسی و اهداف نظام سیاسی در اسالم حاصل نموده و در‬
‫نتیجه خواهند دانست که ‪ .‬دولت در نظام سیاسی اسالم چگونه تشکیل می شود؟ حقوق و وظایف رئیس دولت چیست؟‬
‫مکلفیت های رعیت کدام ها اند ؟چگونه دولت اسالمی ارتباطات خویش را با دولت های دیگرباید قایم سازد؟ و همچنان‬
‫در مورد جنگ و صلح و اهمیت آن در اسالم و اینکه چگونه اسالم صلح را تأمین نموده و گونه های مختلف صلح‪،‬صلح با‬
‫تمام کشور های جهان طبق شروط و اهداف آن چگونه تحقق می یابد‪.‬‬

‫اهداف آموزشی‬

‫آشنایی کامل با مفهوم سیاست ‪،‬نظریه سیاسی اندیشه اسالمی در منظومه نظام سیاسی اسالم ‪،‬شناخت‬ ‫‪‬‬

‫اساسات نظام سیاسی اسالم حقوق وجایب رعیت و حاکم اسالمی ‪.‬‬
‫شناخت رابطه دین و سیاست از منابع شرعی و عقلی ‪،‬عوامل پندار جدایی دین و سیاست رابه اسالم و‬ ‫‪‬‬

‫دموکراسی‬
‫درک و شناخت منابع نظام سیاسی اسالم ‪ ،‬قوای متشکله و صالحیت های هریک اهیمت شورای در نظام‬ ‫‪‬‬

‫سیاسی اسالم‬
‫شناخت طرق انتخاب حاکم اسالمی ‪ ،‬اسباب عزل و حکم خروج در برابر حاکم‬ ‫‪‬‬

‫معرفت اصول تأمین عدالت اجتماعی‪،‬تعامل با اتباع غیرمسلمان و چگونگی رابطه دولت اسالمی با دولت های‬ ‫‪‬‬

‫غیر اسالمی ‪،‬حاالت صلح و جنگ ‪.‬‬

‫‪244‬‬
 ‫شیوه های تدریس و آموزش‬
‫ارایه ی لکچر‪ ،‬بحث آزاد و مناقشه‪ ،‬پاسخ به سواالت مربوط به عنوان درس بر اساس اصل محصل محوری‪.‬‬

‫مفردات درسی مضمون‪( :‬فصل ها و زیر فصل ها)‬

‫پیشگفتار‪ -‬محتویات مضمون‪ :‬مفهوم نظام سیاسی در اسالم‬
‫‪ ‬مبانی نظام سیاسی اسالمی‬
‫‪ ‬ویژه گی های نظام سیاسی اسالمی‬
‫‪ ‬اهداف نظام سیاسی اسالمی‬
‫‪ ‬اسالم و سیاست‬
‫‪ o‬دالیل اثبات وجود نظام سیاسی در اسالم‬
‫‪ o‬عوامل جدائی دین از دولت یا سیاست‬
‫‪ o‬پیامد های جدائی دین از سیاست‬
‫‪ o‬اسالم و دموکراسی‬
‫فصل دوهم‪ :‬دولت در نظام سیاسی اسالمی‬
‫‪ ‬تعریف دولت‬
‫‪ ‬عناصر متشکله دولت‬
‫‪ ‬ارکان دولت‬
‫فصل سوم‪ :‬وظایف دولت در نظام سیاسی اسالم‬
‫‪ ‬تحکیم شریعت وعدالت اجتماعی‪.‬‬
‫‪ ‬تأمین امنیت‬
‫‪ ‬تأمین آزادی های عمومی‬
‫‪ ‬اقامه عدالت‬
‫‪ ‬دفاع از حریم دولت‬
‫‪ ‬امر به معروف ونهی از منکر‬
‫‪ ‬جمع آوری زکات‬
‫‪ ‬نشر دعوت‬
‫‪ ‬تأمین حقوق رعیت و واجبات رعیت در برابر دولت‬
‫‪ ‬تأمین خدمات وسهولت زندهگی برای مردم‬
‫‪ ‬فراهم نمودن زمینه تربیت وتعلیم برای همه‬
‫فصل چهارم‪ :‬روابط دولت‬
‫‪ ‬روابط دولت اسالمی با دولت های اسالمی‬
‫‪ ‬روابط دولت اسالمی با دولت های غیر اسالمی‬
‫فصل پنجم ‪ :‬صلح درنظام سیاسی اسالم‬
‫‪ ‬تعریف صلح‬
‫‪ ‬شروط صلح‬

‫‪245‬‬
 ‫انکشاف مهارت های تحقیقات علمی و توسعه فکری سالم اسالمی و انسانی جهت تنظیم رابطه درست انسان با‬ ‫‪.6‬‬

‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫ن‪.‬م‪.‬ر‬
‫پروردگار و جامعه انسانی و بهره گیری سالم از نعمات ارزنده عالم هستی ‪.‬‬

‫بلند بردن سطح دانش دینی و اسالمی محصالن به منظور حضور سالم و فعال شان در عرصه های مهم انکشاف های‬ ‫‪.5‬‬

‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫حیاتی فردی و اجتما عی جامعه انسانی و عناصر مؤثر در تحکیم صلح و ثبات کشور در پرتوی تعالیم حیات بخش اسالمی‪.‬‬

‫ن‪.‬م‪.‬ر‬
‫ارایه دانش نظری جهت تبیین و تو ضیح مسایل کلی اسالمی به مبتنی بر دالیل نقلی و عقلی با بیان آثار و حکمت‬ ‫‪.4‬‬

‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫ن‪.‬م‪.‬ر‬
‫های هر موضوع‪.‬‬

‫تربیه کادر های متخصص ‪ ،‬متعهد و معتدل اسالمی که بتوانند به عنوان الگوی های عملی تربیه سالم اسالمی دور از‬ ‫‪.3‬‬

‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪3‬‬
‫‪2‬‬
‫نتایج متوقعه رشته‬

‫ن‪.‬م‪.‬ر‬
‫افراط و تفریط میان سعادت دنیا و آخرت همآهنگی ایجاد نمایند‪.‬‬

‫‪3‬‬
‫‪2‬‬
‫‪3‬‬
‫‪2‬‬
‫‪3‬‬
‫تربیه جوانان آگاه ‪ ،‬توانمند و ملتزم به ارزشها و اساسات فرهنگ و ثقافت اسالمی‬ ‫‪.2‬‬

‫ن‪.‬م‪.‬‬

‫‪ =۱‬کمترین مطابقت‬
‫شنایی علمی و اکادمیکی محصالن رشته های مختلف تحصیالت عالی با اصول و مبانی کلی اسالم ‪ ،‬آشنایی با جهان‬ ‫‪.1‬‬

‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪۳‬‬
‫ن‪.‬م‪.‬ر‪.‬‬
‫بینی های مطرح و ارتباط اسالم با دستآوردهای علوم معاصر ‪.‬‬

‫‪246‬‬
‫‪ =۲‬مطابقت نسبی‬
‫‪ =۳‬مطابقت کامل‬
‫مجموع‬
‫نتایج متوقعه مضمون‬

‫خروج در برابر حاکم‬

‫اسالمی ‪،‬حاالت صلح و جنگ ‪.‬‬

‫اسالم حقوق وجایب رعیت و حاکم اسالمی ‪.‬‬

‫معرفت اصول تأمین عدالت اجتماعی‪،‬تعامل با اتباع‬

‫پندار جدایی دین و سیاست رابه اسالم و دموکراسی‬

‫شناخت طرق انتخاب حاکم اسالمی ‪ ،‬اسباب عزل و حکم‬

‫درک و شناخت منابع نظام سیاسی اسالم ‪ ،‬قوای متشکله و‬
‫صالحیت های هریک اهیمت شورای در نظام سیاسی اسالم‬
‫شناخت رابطه دین و سیاست از منابع شرعی و عقلی ‪،‬عوامل‬
‫در منظومه نظام سیاسی اسالم ‪،‬شناخت اساسات نظام سیاسی‬

‫غیرمسلمان و چگونگی رابطه دولت اسالمی با دولت های غیر‬

‫آشنایی کامل با مفهوم سیاست ‪،‬نظریه سیاسی اندیشه اسالمی‬

‫‪۵‬‬
‫‪۴‬‬
‫‪۳‬‬
‫‪۲‬‬
‫‪۱‬‬

‫شماره‬
‫جدول نقشه مفهومی نتایج متوقعه مضمون و رشته‬
 ‫پالن درسی هفته وار مضمون‬
‫نوع‬ ‫تعداد‬
‫سمستر‬ ‫صنف‬ ‫مضمون‬ ‫دیپارتمنت‬
‫مضمون‬ ‫کریدیت‬ ‫معلومات‬
‫پوهنتون‬ ‫اساسی‬
‫‪1‬‬ ‫پنجم‬ ‫سوم‬ ‫نظام سیاسی اسالم‬ ‫ثقافت اسالمی‬
‫شمول‬

‫نتیجه‬
‫ارزیابی‬ ‫روش‬ ‫فعالیت‬ ‫فعالیت‬ ‫ساعات‬
‫متوقعه‬ ‫موضوع‬ ‫هفته‬
‫روزمره‬ ‫تدریس‬ ‫محصل‬ ‫استاد‬ ‫درسی‬
‫آموزشی‬

‫پرسش‬ ‫مفهوم نظام سیاسی در اسالم‪،‬مبانی نظام سیاسی‬

‫و‬ ‫اسالمی‪،‬ویژه گی های نظام سیاسی‬ ‫‪1‬‬ ‫اول‬
‫پاسخ‬ ‫اسالمی‪،‬اهداف نظام سیاسی اسالمی‬

‫اسالم و سیاست‪ ،‬دالیل اثبات وجود نظام سیاسی‬ ‫‪‬‬

‫‪//‬‬ ‫‪3‬‬ ‫دوم‬
‫در اسالم‬
‫عوامل جدائی دین از دولت یا سیاست‪ ،‬پیامد های‬ ‫‪o‬‬
‫‪//‬‬ ‫‪5‬‬ ‫سوم‬
‫جدائی دین از سیاست‬

‫‪//‬‬ ‫اسالم و دموکراسی‬ ‫‪7‬‬ ‫چهارم‬

‫دولت در نظام سیاسی اسالمی‪ ،‬تعریف دولت‬

‫‪//‬‬ ‫عناصر متشکله دولت‪،‬ارکان دولت‪،‬قوه اجرائیه‬ ‫‪9‬‬ ‫پنجم‬
‫(سرزمین‪ ،‬اتباع‪ ،‬نظام‪ ،‬حاکمیت و استقالل)‬

‫رئیس دولت‪،‬حکم تعیین رئیس دولت‪ ،‬نامها و‬ ‫‪o‬‬

‫‪//‬‬ ‫القاب رئیس دولت‪ ،‬شروط و مواصفات رئیس‬ ‫‪11‬‬ ‫ششم‬
‫دولت‬

‫طرق انتخاب رئیس دولت‪،‬حقوق و واجبات رئیس‬

‫‪//‬‬ ‫‪13‬‬ ‫هفتم‬
‫دولت‪،‬عزل رئیس دولت‪،‬وزراء ووالت‪.‬‬
‫حقوق و واجبات رئیس دولت‪ ،‬عزل رئیس دولت‬
‫‪//‬‬ ‫‪15‬‬ ‫هشتم‬
‫وزراء ووالت‬

‫‪//‬‬ ‫امتحان بیست فیصد‬ ‫‪17‬‬ ‫نهم‬

‫قوه مقننه‪،‬تعریف قوه مقننه‪،‬شوراء ‪،‬حکم شوراء‬ ‫‪‬‬

‫‪//‬‬ ‫‪19‬‬ ‫دهم‬
‫اهمیت شوراء‬
‫شروط وکیفیت انتخاب اعضاء شوراء‪ ،‬اختصاصات‬
‫‪//‬‬ ‫و صالحیت های اعضاء‪ ،‬عزل اعضاء شوراء‪،‬مقارنه‬ ‫‪21‬‬ ‫یازدهم‬
‫شورای اسالمی و پارلمانهای معاصر‬

‫‪247‬‬
 ‫قوه قضائیه‪،‬تعریف قوه قضائیه‪،‬دیل مشروعیت‬ ‫‪‬‬
‫‪//‬‬ ‫آن‪،‬اهمیت قوه مقننه‪ ،‬شروط تعیین و جهت‬ ‫‪23‬‬ ‫دوازدهم‬
‫تعیین کننده آن‬
‫وظایف دولت در نظام سیاسی اسالم‪،‬تحکیم‬
‫شریعت وعدالت اجتماعی‪،‬تأمین امنیت اقامه‬
‫عدالت ‪،‬دفاع از حریم دولت‪،‬امر به معروف ونهی از‬
‫منکر‪ ،‬جمع آوری زکات‪،‬نشر دعوت ‪،‬تأمین حقوق‬
‫‪//‬‬ ‫‪25‬‬ ‫سیزدهم‬
‫رعیت‪ ،‬تأمین آزادی های عمومی‪ ،‬تأمین خدمات‬
‫وسهولت زندگی برای مردم ‪ ،‬فراهم نمودن زمینه‬
‫تربیت وتعلیم برای همه‬
‫حقوق و واجبات رعیت در برابر دولت‬
‫روابط دولت اسالمی با دولت های اسالمی‬
‫‪27‬‬ ‫چهاردهم‬
‫روابط دولت اسالمی با دولت های غیر اسالمی‬ ‫‪‬‬
‫صلح درنظام سیاسی اسالم‪،‬تعریف صلح ‪،‬شروط‬
‫صلح‪،‬اهمیت صلح در اسالم‪،‬نواع صلح‬
‫‪29‬‬ ‫پانزدهم‬

‫نماد های صلح در اسالم‬

‫ارزیابی ؛ حل مشکالت محصالن و راهنمایی‬
‫‪31‬‬ ‫شانزدهم‬
‫امتحان‬

‫منابع یا مآخذ‪:‬‬

‫‪ .１‬ماخذ اساسی‬
‫نظام سیاسی اسالم – دیپارتمنت ثقافت اسالمی‬

‫استاد سیاف‪ ،‬دین و دولت (اصول نظام سیاسی اسالم)‬ ‫‪.１‬‬

‫سنهوری‪ ،‬عبدالرازق(‪ ،)1389‬نظریه ء دولت در فقه اهل سنت‪،‬‬ ‫‪.２‬‬
‫قرضاوی ‪ ،‬یوسف (‪ ،)1384‬اصول فقه سیاسی اسالم‪،‬‬ ‫‪.３‬‬
‫‪ .２‬مآخذ کمکی‬
‫محسنی‪ ،‬آصف (‪ ،)1353‬فقه سیاسی اسالم کتابفروشی جعفری‪ ،‬تهران‬ ‫‪.４‬‬
‫الرحمن‪ ،‬گوهر‪ ،‬اسالمی سیاست‬ ‫‪.５‬‬
‫خالف‪ ،‬عبدالوهاب‪ ،‬سیاست شرعی‬ ‫‪.６‬‬

‫‪248‬‬
 ‫مفردات و پالن درسی هفته وار مضمون نظام اقتصادی اسالم‬

‫نام موسسه تحصیلی‪:‬‬

‫پوهنحی‪:‬‬
‫ثقافت اسالمی‬ ‫دیپارتمنت‪:‬‬
‫نظام اقتصادی اسالم‬ ‫عنوان مضمون‪:‬‬
‫‪Ed.Is.06.01‬‬ ‫کود مضمون‪:‬‬
‫‪ 1‬کریدیت‬ ‫تعداد کریدیت‪:‬‬
‫پوهنتون شمول‬ ‫کتگوری مضمون‪:‬‬
‫ندارد‬ ‫مضامین پیش نیاز‪:‬‬
‫ششم‬ ‫سمسترمربوطه‪:‬‬

‫شرح مختصر مضمون‬

‫اقتصاد به عنوان شاهرگ حیات بشری از ضرورت های مبرم بشر است‪ .‬دین مقدس اسالم نه تنها در مورد نظام اقتصادی از‬
‫خود احکام دارد‪ ،‬بلکه یکی از مهمترین عرصه های عبادت در اسالم عبادت مالی می باشد‪.‬بر همین اساس است که نظام‬
‫اقتصادی اسالم در سمسترهای ششم در قالب کاریکولم ثقافت اسالمی تدریس می شود‪ .‬محصالن بعد از ختم این سمستر‬
‫معلومات کلی را در مورد نظام اقتصادی اسالم و سایر مکاتب معروف اقتصادی‪ ،‬مال و اهمیت و هدف آن در اسالم ‪ ،‬انواع‬
‫مالکیت ‪،‬عواید و مصارف مال و شروط استفاده و جمع آوری حاصل نموده و در نتیجه طبق رهنمود های اسالم در تطبیق‬
‫اندوخته هایش در بهبود اقتصادی فردی و اجتماعی تالش همگانی نماید‪.‬‬

‫اهداف آموزشی‪:‬‬

‫آشنایی کامل با م فاهیم کلی مباحث نظام اقتصادی اسالم و کسب معلومات مقایسوی از مکاتب اقتصادی‬ ‫‪‬‬

‫وضعی‪.‬‬
‫درک تفاوت های اساسی مکاتب اقتصادی سوسیالزم و کاپیتالزم با نظام اقتصادی اسالم در موضوعات درآمد‬ ‫‪‬‬

‫‪ ،‬مصرف و توزیع سرمایه ‪.‬‬

‫شناخت انواع مالکیت و خصوصیات هریک در نظام های اقتصادی اسالم‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫معرفت اسباب مشروع مالکیت خصوصی و اسباب محرمه مالکیت در اسالم ‪،‬شناخت انواع ربا ‪،‬احکام و فلسفه‬ ‫‪‬‬

‫حرمت آن و اجناس ربوی ‪.‬‬

‫شناخت انواع شرکت های مشروع ‪ ،‬آشنای با انواع بیمه حکم آن ‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫‪249‬‬
 ‫شیوه های تدریس و آموزش‪:‬‬
‫ارایه ی لکچر‪ ،‬بحث آزاد و مناقشه‪ ،‬پاسخ به سواالت مربوط به عنوان درس بر اساس اصل محصل محوری‪.‬‬

‫مفردات درسی مضمون‪( :‬فصل ها و زیر فصل ها)‬

‫فصل اول‪ :‬پیشگفتار‪ -‬محتویات مضمون‬
‫مفهوم اقتصاد اسالمی‬ ‫‪‬‬
‫تاریخ تدوین اقتصاد اسالمی‬ ‫‪‬‬
‫اهمیت اقتصاد اسالمی‬ ‫‪‬‬
‫‪ ‬اصول و مصادر اقتصاد اسالمی‬
‫‪ ‬خصوصیات وویژه گی های اقتصاد اسالمی‬
‫‪ ‬ارتباط اقتصاد با عبادت اسالمی‬
‫‪ ‬بررسی و نقد نظام های اقتصادی معاصر و برتری نظام اقتصادی اسالم‬
‫فصل دوهم‪ :‬عواید دولت اسالمی (زکات‪ ،‬عشر‪ ،‬خراج‪ ،‬معادن‪ ،‬وقف و مالیات)‬
‫نگاهی به مالکیت دراسالم‬ ‫‪‬‬
‫انواع مالکیت‬ ‫‪‬‬
‫اسباب مالکیت در اقتصاد اسالمی‬ ‫‪‬‬
‫تعریف عقد شروط ارکان و انواع آن‬ ‫‪‬‬
‫بیع و شراء‬ ‫‪‬‬
‫‪ ‬تعریف بیع‪ ،‬شروط‪ ،‬ارکان و انواع آن‬
‫‪ ‬بیع مشروع (سلم اجاره ‪)..‬و بیع نا مشروع { اشاره به احتکار و ربا نیز صورت گیرد}‬
‫‪ ‬خیارات در بیع‬
‫‪ ‬اجاره ‪،‬هبه ‪ ،‬وصیت‪،‬‬
‫شراکت و انواع آن‬ ‫‪‬‬
‫‪ ‬عنان‪ -‬وجوه – ابدان – مضاربت – مزارعت ومساقات – مفاوضه – بانکداری – بیمه‬
‫‪ ‬حقوق کارگر و کارفرما‬
‫عقود تبرعات ‪ :‬وصیت هبه با ذکر ارکان و شروط آن‪ –.‬قرض حسنه‬ ‫‪‬‬
‫عقود امانات ‪ :‬عاریه – ودیعه – رهن‬ ‫‪‬‬
‫فصل سوم ‪ :‬مصارف مال‬

‫مصارف مشروع و نا مشروع‬ ‫‪‬‬

‫نفقه‬ ‫‪‬‬
‫‪ ‬تعریف‪ ،‬شروط و انواع آن‬
‫زکات { اشاره به عالج فقر با زکات مهم است}‬ ‫‪‬‬
‫صدقات و کفارات‬ ‫‪‬‬

‫‪250‬‬
 ‫انکشاف مهارت های تحقیقات علمی و توسعه فکری سالم اسالمی و انسانی جهت تنظیم رابطه درست‬ ‫‪.6‬‬

‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫انسان با پروردگار و جامعه انسانی و بهره گیری سالم از نعمات ارزنده عالم هستی ‪.‬‬

‫ن‪.‬م‪.‬ر‬
‫بلند بردن سطح دانش دینی و اسالمی محصالن به منظور حضور سالم و فعال شان در عرصه های مهم‬ ‫‪.5‬‬

‫‪2‬‬
‫‪3‬‬
‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬

‫‪1.8‬‬
‫انکشاف های حیاتی فردی و اجتماعی جامعه انسانی و عناصر مؤثر در تحکیم صلح و ثبات کشور در پرتوی‬

‫ن‪.‬م‪.‬ر‬
‫تعالیم حیات بخش اسالمی‪.‬‬
‫‪.4‬‬

‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪3‬‬
‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫ارایه دانش نظری جهت تبیین و تو ضیح مسایل کلی اسالمی به مبتنی بر دالیل نقلی و عقلی با بیان آثار‬

‫‪1.8‬‬
‫ن‪.‬م‪.‬ر‬
‫و حکمت های هر موضوع‪.‬‬
‫تربیه کادر های متخصص ‪ ،‬متعهد و معتدل اسالمی که بتوانند به عنوان الگوی های عملی تربیه سالم‬ ‫‪.3‬‬

‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫نتایج متوقعه رشته‬

‫‪1.4‬‬
‫اسالمی دور از افراط و تفریط میان سعادت دنیا و آخرت همآهنگی ایجاد نمایند‪.‬‬

‫ن‪.‬م‪.‬ر‬

‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪3‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫تربیه جوانان آگاه ‪ ،‬توانمند و ملتزم به ارزشها و اساسات فرهنگ و ثقافت اسالمی‬ ‫‪.2‬‬

‫‪2.2‬‬
‫ن‪.‬م‪.‬‬

‫‪ =۱‬کمترین مطابقت‬
‫شنایی علمی و اکادمیکی محصالن رشته های مختلف تحصیالت عالی با اصول و مبانی کلی اسالم ‪ ،‬آشنایی‬ ‫‪.1‬‬

‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫ن‪.‬م‪.‬ر‪.‬‬
‫با جهان بینی های مطرح و ارتباط اسالم با دستآوردهای علوم معاصر ‪.‬‬

‫‪251‬‬
‫‪ =۲‬مطابقت نسبی‬
‫‪ =۳‬مطابقت کامل‬
‫حکم آن ‪.‬‬

‫مجموع‬
‫اقتصادی اسالم‪.‬‬
‫نتایج متوقعه مضمون‬

‫مصرف و توزیع سرمایه ‪.‬‬

‫حرمت آن و اجناس ربوی ‪.‬‬

‫مالکیت در اسالم ‪،‬شناخت انواع ربا ‪،‬احکام و فلسفه‬
‫و کسب معلومات مقایسوی از مکاتب اقتصادی وضعی‪.‬‬

‫درک تفاوت های اساسی مکاتب اقتصادی سوسیالزم و‬

‫کاپیتالزم با نظام اقتصادی اسالم در موضوعات درآمد ‪،‬‬

‫شناخت انواع شرکت های مشروع ‪ ،‬آشنای با انواع بیمه‬

‫شناخت انواع مالکیت و خصوصیات هریک در نظام های‬

‫معرفت اسباب مشروع مالکیت خصوصی و اسباب محرمه‬

‫آشنایی کامل با مفاهیم کلی مباحث نظام اقتصادی اسالم‬

‫‪۵‬‬
‫‪۴‬‬
‫‪۳‬‬
‫‪۲‬‬
‫‪۱‬‬

‫شماره‬
‫جدول نقشه مفهومی نتایج متوقعه مضمون و رشته‬
 ‫پالن درسی هفته وار مضمون‬
‫نوع‬ ‫تعداد‬
‫سمستر‬ ‫صنف‬ ‫مضمون‬ ‫دیپارتمنت‬
‫مضمون‬ ‫کریدیت‬ ‫معلومات‬
‫پوهنتون‬ ‫اساسی‬
‫‪1‬‬ ‫ششم‬ ‫سوم‬ ‫نظام اقتصادی اسالم‬ ‫ثقافت اسالمی‬
‫شمول‬

‫نتیجه‬
‫ارزیابی‬ ‫روش‬ ‫فعالیت فعالیت‬ ‫ساعات‬
‫متوقعه‬ ‫موضوع‬ ‫هفته‬
‫روزمره‬ ‫محصل تدریس‬ ‫استاد‬ ‫درسی‬
‫آموزشی‬
‫مفهوم اقتصاد اسالمی‪،‬تاریخ تدوین اقتصاد‬
‫اسالمی‪ ،‬تفاوت علم اقتصاد با نظام اقتصادی‬ ‫‪1‬‬ ‫اول‬
‫اسالم‪،‬اهمیت اقتصاد اسالمی‬

‫اصول و مصادر اقتصاد اسالمی‬ ‫‪3‬‬ ‫دوم‬

‫خصوصیات و ویژه گی های اقتصاد‬

‫‪5‬‬ ‫سوم‬
‫اسالمی‪،‬ارتباط اقتصاد با عبادات اسالمی‬
‫بررسی و نقد نظام های اقتصادی معاصر و‬ ‫‪‬‬
‫برتری نظام اقتصادی اسالم‪.‬‬ ‫‪7‬‬ ‫چهارم‬

‫مالکیت در اسالم‪،‬نگاهی به مالکیت دراسالم‬

‫‪9‬‬ ‫پنجم‬
‫انواع مالکیت‬

‫عواید دولت اسالمی (زکات‪ ،‬عشر‪ ،‬خراج‪،‬‬

‫معادن‪ ،‬وقف و مالیات)‬ ‫‪11‬‬ ‫ششم‬

‫اسباب مشروعه مالکیت خصوصی در اقتصاد‬ ‫‪‬‬

‫اسالمی‪،‬احیاء موات‪،‬احراز مباحات‪،‬عقود و‬
‫‪13‬‬ ‫هفتم‬
‫میراث‬

‫تعریف عقد شروط ارکان و انواع آن‪،‬بیع و شراء‬

‫تعریف بیع‪ ،‬شروط‪ ،‬ارکان و انواع آن‬ ‫‪15‬‬ ‫هشتم‬
‫بیع مشروع (سلم اجاره ‪)..‬خیارات در بیع‪.‬‬
‫امتحان بیست فیصد‬ ‫‪17‬‬ ‫نهم‬

‫اسباب محرمه مالکیت در اقتصاد اسالمی{ ربا‪،‬‬

‫قمار احتکا ر‪}....‬‬ ‫‪19‬‬ ‫دهم‬

‫‪252‬‬
 ‫شراکت و انواع آن‪،‬عنان‪ -‬وجوه – ابدان –‬ ‫‪‬‬
‫مضاربت – مزارعت و مساقات – مفاوضه –‬
‫بانکداری – بیمه‬ ‫‪21‬‬ ‫یازدهم‬
‫حقوق کارگر و کارفرما‬ ‫‪‬‬

‫بانکداری و معامالت بانکداری اسالمی‬ ‫‪o‬‬

‫‪23‬‬ ‫دوازدهم‬

‫بیمه (به مزارعه ومساقات نیز اشاره شود)‬ ‫‪25‬‬ ‫سیزدهم‬

‫عقود تبرعات ‪ :‬وصیت هبه با ذکر ارکان و‬

‫شروط آن‪ –.‬قرض حسنه‪،‬عقود امانات ‪ :‬عاریه‬ ‫‪27‬‬ ‫چهاردهم‬
‫– ودیعه – رهن‬
‫مصارف مال‪،‬مصارف مشروع و نا مشروع‪،‬نفقه‬

‫‪29‬‬ ‫پانزدهم‬
‫تعریف‪ ،‬شروط و انواع آن‬ ‫‪o‬‬

‫ارزیابی ؛ حل مشکالت محصالن و راهنمایی‬

‫امتحان‬ ‫‪31‬‬ ‫شانزدهم‬

‫نوت‪ :‬جدول فوق در کتاب نصاب تحصیلی رشته گنجانیده نشده بلکه توسط استاد مضمون تهیه و در اول سمستر به دسترس‬
‫محصلین قرار‬

‫منابع یا مآخذ‪:‬‬

‫نظام اقتصادی اسالم – دیپارتمنت ثقافت اسالمی‬ ‫‪ .１‬ماخذ اساسی‬

‫صدر‪ ،‬باقر‪ ،1393 ،‬اقتصاد ما‪ ،‬انتشارات دارالصدر‬ ‫‪.1‬‬

‫عثمانی‪ ،‬تقی (‪ ،)1394‬اقتصاد اسالمی‪ ،‬دیجیتال‬ ‫‪.2‬‬
‫عبدالعزیز‪ ،‬نعمانی‪ ،‬نظام اقتصادی اسالم‬ ‫‪.3‬‬
‫‪ .２‬مآخذ کمکی‬
‫مطهری‪ ،‬مرتضی (‪ ،)1380‬نظریه اقتصادی‪،‬‬ ‫‪.4‬‬
‫طهماسی‪ ،‬مبادی علم اقتصاد‪ ،‬انتشارات خجسته‬ ‫‪.5‬‬
‫قرضاوی‪ ،‬یوسف‪ ،‬مبادی اقتصاد اسالمی‬ ‫‪.6‬‬

‫‪253‬‬
 ‫مفردات و پالن درسی هفته وار مضمون قرآن و علوم معاصر‬
‫مقطع تحصیلی‪:‬‬
‫لیسانس‬
‫نام موسسه تحصیلی‪:‬‬
‫پوهنحی‪:‬‬
‫ثقافت اسالمی‬ ‫دیپارتمنت‪:‬‬
‫قرآن و علوم معاصر‬ ‫عنوان مضمون‪:‬‬
‫‪Ed.Is.07.01‬‬ ‫کود مضمون‪:‬‬
‫‪ 1‬کریدیت‬ ‫تعداد کریدیت‪:‬‬
‫پوهنتون شمول‬ ‫کتگوری مضمون‪:‬‬
‫ندارد‬ ‫مضامین پیشنیاز‪:‬‬
‫هفتم‬ ‫سمسترمربوطه‪:‬‬

‫شرح مختصر مضمون‬

‫قرآن و علوم معاصر عنوان هفتمین مضمون ثقافت اسالمی است که در سمستر های هفتم در قالب کاریکولم تحصیلی‬
‫ثقافت اسالمی تدریس می شود ‪ .‬این مضمون به گونه ی کلی ارتباط مطالب قرآنی را با علوم امروزی بیان میکند و از‬
‫ضرورت های مبرم جهت فهم درست اسالم میباشد‪ .‬زیرا تکنالوژی امروزی برخی از جوانان را که از قرآن معلومات کاملی‬
‫ندارند دوچار شک و تردیدهای خطیر نموده است‪ ،‬مانند این گمان که در عصرپیشرفت علم وتکنالوژی مطالب قرآنی‬
‫قابلیت تطبیقش را از دست داده است‪ .‬در حالیکه هر قدر علوم معاصر اکتشافات جدید را ایجاد نماید بجز بیان نمودن‬
‫اشارات علمی که در قرآن مجید و سنت پیامبر اسالم قبل از یکهزارو چهارصد سال آمده است‪ ،‬چیزی دیگری نمیباشد‪.‬‬
‫محصالن بعد از فراگیری این مضمون در ختم سمستر معلومات کلی علمی را پیرامون مراحل و گونه های نزول قرآن‬
‫کریم‪،‬حقو ق قرآن کریم‪ ،‬ابعاد اعجاز قرآن کریم و رابطه اکتشافات علمی با مطالب قرآن را بدست آورده و در نتیجه به‬
‫عظمت وگسترده گی اعجاز علمی قرآن کریم بیشتر آشنا شده و در تطبیق دستورات قرآن در زندگی فردی و اجتماعی‬
‫خویش تالش عاشقانه نموده و در تمام عرصه های حیات شان هدفمندتر گام برخواهند داشت‪..‬‬

‫اهداف آموزشی‬

‫آشنایی کامل به مباحث عمومی و کلی قرآن کریم ‪،‬مراحل و گونه های نزول کریم ابعاد اعجاز و برخی از نمونه‬ ‫‪‬‬

‫های اعجاز این کالم جاودانه الهی‪.‬‬

‫شناخت و درک حقوق قرآن کریم ‪ ،‬معرفت مقاصد و اهداف قرآن کریم‬ ‫‪‬‬

‫شناخت ابعاد اعجاز قرآن کریم ‪ ،‬رابطه قرآن کریم با اکتشافات علمی معاصر و چگونگی میزان اعتماد به نظریات‬ ‫‪‬‬

‫ارایه شده علمی معاصر‪.‬‬

‫آشنایی به مفاهیم معجزه ‪ ،‬کرامت ‪ ،‬استدراج و نمونه های از معجزات پیامبر اکرم (ص)‬ ‫‪‬‬

‫‪254‬‬
‫شناخت مطالب قرآنی پیرامون خلقت سیارات ‪،‬حرکات منظومه ها‪ ،‬تطور خلقت انسان‪ ،‬نزول باران ‪ ،‬نظام زوجیت‬ ‫‪‬‬

‫در هستی‬

‫شیوه های تدریس و آموزش‪:‬‬

‫ارایه ی لکچر‪ ،‬بحث آزاد و مناقشه‪ ،‬پاسخ به سواالت مربوط به عنوان درس بر اساس اصل محصل محوری‪.‬‬

‫مفردات درسی مضمون‪( :‬فصل ها و زیر فصل ها)‬

‫پیشگفتار‪ -‬محتویات مضمون‪:‬‬
‫قرآن‬ ‫‪‬‬
‫مراحل نزولی قرآن‬ ‫‪‬‬
‫جمع آوری قرآن‬ ‫‪‬‬
‫فضائل قرآن کریم‬ ‫‪‬‬
‫حقوق قرآن کریم‬ ‫‪‬‬
‫نظریات برخی از دانشمندان غربی در مورد قرآن کریم‬ ‫‪‬‬
‫خالصه فصل اول‬ ‫‪‬‬
‫پرسش ها‬ ‫‪‬‬
‫مآخذ‬ ‫‪‬‬
‫فصل دوهم ‪ :‬علوم معاصر‬
‫تمهید‬ ‫‪‬‬
‫مفهوم علوم معاصر‬ ‫‪‬‬
‫قرآن کریم و اکتشافات علمی معاصر‬ ‫‪‬‬
‫نظریات برخی از دانشمندان علوم معاصر در مورد قرآن کریم‬ ‫‪‬‬
‫معیار ها و ضوابط اعجاز علمی‬ ‫‪‬‬
‫پیشرفت ساینس در پرتوی قرآن کریم‬ ‫‪‬‬
‫اشتباهات نظریات ساینسی‬ ‫‪‬‬
‫خالصه فصل دوم‬ ‫‪‬‬
‫پرسش ها‬ ‫‪‬‬
‫مآخذ‬ ‫‪‬‬
‫فصل سوم‪ :‬اعجاز قرآن کریم‬
‫انواع معجزات قرآن کریم‬ ‫‪‬‬
‫وجوه اعجاز قرآن کریم‬ ‫‪‬‬
‫نمونه های اعجاز علمی قرآن کریم‬ ‫‪‬‬
‫خالصه فصل چهارم‬ ‫‪‬‬
‫پرسش ها‬ ‫‪‬‬

‫‪255‬‬
 ‫‪.6‬‬

‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫انکشاف مهارت های تحقیقات علمی و توسعه فکری سالم اسالمی و انسانی جهت تنظیم رابطه‬

‫‪1.4‬‬
‫ن‪.‬م‪.‬ر‬
‫درست انسان با پروردگار و جامعه انسانی و بهره گیری سالم از نعمات ارزنده عالم هستی ‪.‬‬
‫بلند بردن سطح دانش دینی و اسالمی محصالن به منظور حضور سالم و فعال شان در عرصه های‬ ‫‪.5‬‬

‫‪1‬‬
‫‪3‬‬
‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬

‫‪1.6‬‬
‫مهم انکشاف های حیاتی فردی و اجتماعی جامعه انسانی و عناصر مؤثر در تحکیم صلح و ثبات‬

‫ن‪.‬م‪.‬ر‬
‫کشور در پرتوی تعالیم حیات بخش اسالمی‪.‬‬

‫‪.4‬‬

‫‪2‬‬
‫ارایه دانش نظری جهت تبیین و تو ضیح مسایل کلی اسالمی به مبتنی بر دالیل نقلی و عقلی با‬

‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪3‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫ن‪.‬م‪.‬ر‬
‫بیان آثار و حکمت های هر موضوع‪.‬‬

‫‪.3‬‬
‫نتایج متوقعه رشته‬

‫تربیه کادر های متخصص ‪ ،‬متعهد و معتدل اسالمی که بتوانند به عنوان الگوی های عملی تربیه‬

‫‪۱‬‬

‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬

‫‪2.6‬‬
‫ن‪.‬م‪.‬ر‬
‫سالم اسالمی دور از افراط و تفریط میان سعادت دنیا و آخرت همآهنگی ایجاد نمایند‪.‬‬

‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫تربیه جوانان آگاه ‪ ،‬توانمند و ملتزم به ارزشها و اساسات فرهنگ و ثقافت اسالمی‬ ‫‪.2‬‬

‫‪1.8‬‬
‫ن‪.‬م‪.‬‬

‫‪ =۱‬کمترین مطابقت‬
‫‪.1‬‬

‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫شنایی علمی و اکادمیکی محصالن رشته های مختلف تحصیالت عالی با اصول و مبانی کلی اسالم‬

‫ن‪.‬م‪.‬ر‪.‬‬
‫‪ ،‬آشنایی با جهان بینی های مطرح و ارتباط اسالم با دستآوردهای علوم معاصر ‪.‬‬

‫‪256‬‬
‫‪ =۲‬مطابقت نسبی‬
‫‪ =۳‬مطابقت کامل‬
‫در هستی‬

‫مجموع‬
‫اهداف قرآن کریم‬
‫نتایج متوقعه مضمون‬

‫از معجزات پیامبر اکرم (ص)‬

‫اعجاز این کالم جاودانه الهی‪.‬‬

‫نظریات ارایه شده علمی معاصر‪.‬‬

‫اکتشافات علمی معاصر و چگونگی میزان اعتماد به‬
‫شناخت ابعاد اعجاز قرآن کریم ‪ ،‬رابطه قرآن کریم با‬
‫شناخت و درک حقوق قرآن کریم ‪ ،‬معرفت مقاصد و‬

‫شناخت مطالب قرآنی پیرامون خلقت سیارات ‪،‬حرکات‬

‫و گونه های نزول کریم ابعاد اعجاز و برخی از نمونه های‬

‫منظومه ها‪ ،‬تطور خلقت انسان‪ ،‬نزول باران ‪ ،‬نظام زوجیت‬

‫آشنایی به مفاهیم معجزه ‪ ،‬کرامت ‪ ،‬استدراج و نمونه های‬
‫آشنایی کامل به مباحث عمومی و کلی قرآن کریم ‪،‬مراحل‬

‫‪۵‬‬
‫‪۴‬‬
‫‪۳‬‬
‫‪۲‬‬
‫‪۱‬‬

‫شماره‬
‫جدول نقشه مفهومی نتایج متوقعه مضمون و رشته‬
 ‫کورس پالیسی هفته وار مضمون‬
‫نوع‬ ‫تعداد‬
‫سمستر‬ ‫صنف‬ ‫مضمون‬ ‫دیپارتمنت‬
‫مضمون‬ ‫کریدیت‬ ‫معلومات‬
‫پوهنتون‬ ‫اساسی‬
‫‪1‬‬ ‫هفتم‬ ‫چهارم‬ ‫قرآن و علوم معاصر‬ ‫ثقافت اسالمی‬
‫شمول‬

‫نتیجه‬
‫ارزیابی‬ ‫فعالیت فعالیت روش‬ ‫ساعات‬
‫متوقعه‬ ‫موضوع‬ ‫هفته‬
‫تدریس روزمره‬ ‫محصل‬ ‫استاد‬ ‫درسی‬
‫آموزشی‬
‫برسش‬ ‫تعریف قرآن کریم‪،‬مفهوم وحی و انواع آن‪،‬وحی‬
‫‪1‬‬ ‫اول‬
‫و پاسخ‬ ‫مخصوص قرآن کریم‬
‫مراحل نزولی قرآن‪ ،‬جمع آوری قرآن‪ ،‬فضائل‬ ‫‪o‬‬
‫‪//‬‬ ‫‪3‬‬ ‫دوم‬
‫قرآن کریم‬
‫حقوق قرآن کریم‪ ،‬نظریات برخی از دانشمندان‬
‫‪//‬‬ ‫‪5‬‬ ‫سوم‬
‫غربی در مورد قرآن کریم‬
‫دالیل عدم تحریف قرآن کریم‬ ‫‪‬‬
‫‪//‬‬ ‫‪7‬‬ ‫چهارم‬

‫معیار ها و ضوابط اعجاز علمی‪ ،‬پیشرفت ساینس‬ ‫‪‬‬

‫‪//‬‬ ‫در پرتوی قرآن کریم‪ ،‬اشتباهات نظریات‬ ‫‪9‬‬ ‫پنجم‬
‫ساینسی‪.‬‬

‫‪//‬‬ ‫انواع معجزات قرآن کریم‬ ‫‪11‬‬ ‫ششم‬

‫‪//‬‬ ‫وجوه اعجاز قرآن کریم‬ ‫‪13‬‬ ‫هفتم‬

‫‪//‬‬ ‫نمونه های از اعجاز قرآن کریم‬ ‫‪15‬‬ ‫هشتم‬

‫‪//‬‬ ‫امتحان بیست فیصد‬ ‫‪17‬‬ ‫نهم‬

‫جدایی میان زمین و آسمان از دیدگاه قرآن‬ ‫‪o‬‬

‫‪//‬‬ ‫کریم و علوم معاصر‪ ،‬نجوم از قرآن کریم و علوم‬ ‫‪19‬‬ ‫دهم‬
‫معاصر‬
‫باد و هوا ازدیدگاه قرآن کریم و علوم معاصر ‪،‬‬ ‫‪o‬‬
‫‪//‬‬ ‫زمین و کوه ها ازدیدگاه قرآن کریم و علوم‬ ‫‪21‬‬ ‫یازدهم‬
‫معاصر‬

‫‪//‬‬ ‫محیط زیست ازدیدگاه قرآن کریم و علوم معاصر‬ ‫‪o23‬‬ ‫دوازدهم‬

‫بحار و نزول باران ازیدگاه قرآن کریم و علوم‬

‫‪//‬‬ ‫‪25‬‬ ‫سیزدهم‬
‫معاصر‬
‫‪257‬‬
 ‫خلقت انسان و مراحل آن از دیدگاه قرآن کریم‬
‫‪//‬‬ ‫‪27‬‬ ‫چهاردهم‬
‫و علوم معاصر‬
‫ریاضیات از دیدگاه قرآن کریم و علوم‬
‫‪//‬‬ ‫‪29‬‬ ‫پانزدهم‬
‫معاصر‪،‬فزیک از دیدگاه قرآن کریم و علوم معاصر‬
‫ارزیابی ؛ حل مشکالت محصالن و راهنمایی‬
‫‪//‬‬ ‫‪31‬‬ ‫شانزدهم‬
‫امتحان‬
‫نوت‪ :‬جدول فوق در کتاب نصاب تحصیلی رشته گنجانیده نشده بلکه توسط استاد مضمون تهیه و در اول سمستر به دسترس محصلین قرار ‪.‬‬

‫منابع یا مآخذ‪:‬‬

‫قرآن و علوم معاصر ‪ -‬دیپارتمنت ثقافت اسالمی‬ ‫‪ .１‬ماخذ اساسی‬

‫مخلص‪ ،‬عبدالروءف (‪ ، )1394‬تجلی قرآن در عصر حاضر‪،‬‬ ‫‪.１‬‬

‫نابلسی‪ ،‬محمد راتب‪ ،‬دایره المعارف اعجاز علمی در پرتوی قرآن و سنت‬ ‫‪.２‬‬
‫زندانی‪ ،‬عبدالمجید (‪ ،)1382‬کتاب توحید‪ ،1382) (،‬جامعه القرآن‪ ،‬تهران‬ ‫‪.３‬‬
‫صابونی‪ ،‬علی‪ ،‬تبیان فی علوم القرآن‬ ‫‪.４‬‬ ‫‪ .２‬مآخذ کمکی‬
‫میلر‪ ،‬گری‪ ،‬قرآن کتاب شگفت انگیز‬ ‫‪.５‬‬
‫محسنی ‪ ،‬آصف‪ ،‬قرآن یا سند اسالم‬ ‫‪.６‬‬
‫عبدالباقی‪ ،‬مصباح اهلل‪ ،‬قرآن کریم و علوم معاصر‬ ‫‪.７‬‬

‫‪258‬‬
 ‫مفردات و پالن درسی هفته وار مضمون تمدن اسالمی‬

‫نام موسسه تحصیلی‪:‬‬

‫پوهنحی‪:‬‬
‫ثقافت اسالمی‬ ‫دیپارتمنت‪:‬‬
‫تمدن اسالمی‬ ‫عنوان مضمون‪:‬‬
‫‪Ed.Is.08.01‬‬ ‫کود مضمون‪:‬‬
‫‪ 1‬کریدیت‬ ‫تعداد کریدیت‪:‬‬
‫پوهنتون شمول‬ ‫کتگوری مضمون‪:‬‬
‫ندارد‬ ‫مضامین پیشنیاز‪:‬‬
‫هشتم‬ ‫سمسترمربوطه‪:‬‬

‫شرح مختصر مضمون‪:‬‬

‫مضمون تمدن اسالمی که در سمستر های هشتم در قالب کاریکولم تحصیلی مضامین ثقافت اسالمی تدریس می شود ‪ ،‬در‬
‫حقیقت جزء تاریخ فراموش شده اسالم در نزد مسلمانان امروزی و مخصوصاً قشر جوان جامعه بشمار می رود که آگاهی و فهم‬
‫درست آن از نیاز های اساسی و ضرورت های مبرم محلصالن می باشد‪ .‬محصالن عزیز در ختم سمستر معلومات کلی را پیرامون‬
‫مفهوم تمدن ‪ ،‬عوامل ایجاد تمدن ها ‪ ،‬عناصر سازنده تمدن ها ‪،‬بخصوص عناصر تمدن اسالمی و نقش اسالم در اصالح و تغییرات‬
‫مثبت در روند های تمدنی بدست آورده و در نتیجه بتوانند عالوه بر بیان اساسات بعد وحیانی تمدن اسالمی از دستآورد های‬
‫مسلمانا ن در عرصه های مختلف تمدنی با استناد به دالیل روشن در عرصه علوم مختلفه مانند ‪ :‬کیمیا‪ ،‬فزیک‪ ،‬ریاضی‪ ،‬طب‪،‬‬
‫فارمسی‪ ،‬انجنیری‪ ،‬همچنان تاریخ ‪ ،‬جغرافیه ‪ ،‬فلسفه‪،‬علم فلک بر عالوه ازعلوم شرعی دفاع نموده و در نشر آن تالش سازنده را‬
‫انجام دهند‪.‬‬

‫اهداف آموزشی‪:‬‬

‫آشنایی کامل با عناصر سازنده تمدن ‪ ،‬تمدن های بشری قبل از اسالم‪،‬‬ ‫‪‬‬
‫تبیین و تو ضیح عناصر سازندۀ تمدن به شکل عام و عناصر تمدن به شکل خاص همراه با‬ ‫‪‬‬
‫ارایه دالیل مستند و قابل پذیرش علمی اکادمیکی‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫توانایی بر تشخیص اینکه رسول (اکرم ص) در دوره تأسیسی و توسعوی تمدن اسالمی کدام تغییرات و اصالحات‬ ‫‪‬‬
‫را در تمدن بشری بمیان آ ورده و چی اصول را جدیدا پی ریزی نموده اند‬
‫اینکه به توانند با ارایه نمونه های از کار کرد های تمدنی خلفای راشدین در عرصة توسعه و گسترش تمدن اسالمی‬ ‫‪‬‬
‫نقش ایشان را در برازندگی های فراموش شده تمدن اسالمی مسئوالنه ایفا نمایند‪.‬‬
‫دفاع مستدل ازین که به گونه عام تمدن امروزین بشریت مرهون سعی و تالش مسلمانان دورههای نخستین تاریخ‬ ‫‪‬‬
‫اسالم است‪.‬‬
 ‫شیوه های تدریس و آموزش‪:‬‬
‫ارایه ی لکچر‪ ،‬بحث آزاد و مناقشه‪ ،‬پاسخ به سواالت مربوط به عنوان درس بر اساس اصل محصل محوری‪.‬‬

‫مفردات درسی مضمون‪( :‬فصل ها و زیر فصل ها)‬

‫پیشگفتار‪ -‬محتویات مضمون‪:‬‬

‫فصل اول‪ :‬ورود به پدیده تمدن‬

‫‪ ‬تعریف لغوی و اصطالحی تمدن‬

‫‪ ‬عناصر تمدن‬
‫‪ ‬ویژه گی های تمدن اسالمی‬

‫فصل دوهم ‪ :‬تمدن اسالمی‬

‫‪ ‬اسالم و تغییردر تمدن بشریت‬

‫‪ ‬مبانی علمی در کار نامه های رسول اهلل صلی اهلل علیه وسلم‬
‫‪ ‬معرفی مختصراز کار نامه های ‪ :‬سیاسی‪،‬اقتصادی‪،‬اجتماعی ‪ ،‬اخالقی و‪ .....‬رسول اهلل صلی اهلل علیه و سلم‬
‫‪ ‬نماد های از اندوخته های علمی خلفای راشدین‬
‫‪ ‬بخشی ار انجازات علمی وپیشرفتهای تکنالوژی مسلمانان پیشین‬
‫‪ ‬نمونه های از اندوخته های علمی وتکنالوژی در عرصه های‪:‬‬
‫‪ ‬نقش تمدن اسالمی در رفاه بشریت‬
‫‪ ‬علت عقب مانده گی مسلمانان امروزی و راه های بیرون رفت‬
‫‪ ‬گفتگوی تمدن ها‬
‫فصل سوم‪ :‬جوامع اسالمی و مفاهیم جدید‬

‫‪ ‬محیط زیست‬
‫‪ ‬حقوق بشر و حقوق زن‬
‫‪ ‬آزادی بیان‬
‫‪ ‬نقد و بررسی بردگی در اسالم‬

‫]‪[260‬‬
 ‫انکشاف مهارت های تحقیقات علمی و توسعه فکری سالم اسالمی و انسانی جهت تنظیم رابطه درست‬ ‫‪.6‬‬

‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫ن‪.‬م‪.‬ر‬
‫انسان با پروردگار و جامعه انسانی و بهره گیری سالم از نعمات ارزنده عالم هستی ‪.‬‬

‫بلند بردن سطح دانش دینی و اسالمی محصالن به منظور حضور سالم و فعال شان در عرصه های مهم‬ ‫‪.5‬‬

‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪3‬‬

‫‪1.2‬‬
‫انکشاف های حیاتی فردی و اجتماعی جامعه انسانی و عناصر مؤثر در تحکیم صلح و ثبات کشور در‬

‫ن‪.‬م‪.‬ر‬
‫پرتوی تعالیم حیات بخش اسالمی‪.‬‬

‫ارایه دانش نظری جهت تبیین و تو ضیح مسایل کلی اسالمی به مبتنی بر دالیل نقلی و عقلی با بیان‬ ‫‪.4‬‬

‫‪2‬‬
‫‪3‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪2‬‬

‫‪1.8‬‬
‫ن‪.‬م‪.‬ر‬
‫آثار و حکمت های هر موضوع‪.‬‬

‫تربیه کادر های متخصص ‪ ،‬متعهد و معتدل اسالمی که بتوانند به عنوان الگوی های عملی تربیه سالم‬ ‫‪.3‬‬
‫نتایج متوقعه رشته‬

‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪2‬‬

‫‪2.4‬‬
‫ن‪.‬م‪.‬ر‬
‫اسالمی دور از افراط و تفریط میان سعادت دنیا و آخرت همآهنگی ایجاد نمایند‪.‬‬

‫‪.2‬‬

‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫تربیه جوانان آگاه ‪ ،‬توانمند و ملتزم به ارزشها و اساسات فرهنگ و ثقافت اسالمی‬

‫‪2.4‬‬
‫ن‪.‬م‪.‬‬
‫‪.1‬‬

‫‪ =۱‬کمترین مطابقت‬
‫شنایی علمی و اکادمیکی محصالن رشته های مختلف تحصیالت عالی با اصول و مبانی کلی اسالم ‪،‬‬

‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫ن‪.‬م‪.‬ر‪.‬‬
‫آشنایی با جهان بینی های مطرح و ارتباط اسالم با دستآوردهای علوم معاصر ‪.‬‬

‫]‪[261‬‬
‫‪ =۲‬مطابقت نسبی‬
‫اسالم‪،‬‬

‫نمایند‪.‬‬

‫‪ =۳‬مطابقت کامل‬
‫مجموع‬
‫نتایج متوقعه مضمون‬

‫به شکل خاص همراه با‬

‫ارایه دالیل مستند و قابل پذیرش علمی اکادمیکی‪.‬‬

‫در برازندگی های فراموش شده تمدن اسالمی مسئوالنه ایفا‬

‫سعی و تالش مسلمانان دورههای نخستین تاریخ اسالم است‪.‬‬

‫توسعوی تمدن اسالمی کدام تغییرات و اصالحات را در تمدن‬
‫بشری بمیان آ ورده و چی اصول را جدیدا پی ریزی نموده اند‬
‫توانایی بر تشخیص اینکه رسول (اکرم ص) در دوره تأسیسی و‬
‫آشنایی کامل با عناصر سازنده تمدن ‪ ،‬تمدن های بشری قبل از‬

‫اینکه به توانند با ارایه نمونه های از کار کرد های تمدنی خلفای‬

‫دفاع مستدل ازین که به گونه عام تمدن امروزین بشریت مرهون‬

‫راشدین در عرصة توسعه و گسترش تمدن اسالمی نقش ایشان را‬
‫تبیین و تو ضیح عناصر سازندۀ تمدن به شکل عام و عناصر تمدن‬

‫‪۵‬‬
‫‪۴‬‬
‫‪۳‬‬
‫‪۲‬‬
‫‪۱‬‬

‫شماره‬
‫جدول نقشه مفهومی نتایج متوقعه مضمون و رشته‬
 ‫کورس پالیسی هفته وار مضمون‬
‫تعداد‬
‫نوع مضمون‬ ‫سمستر‬ ‫صنف‬ ‫مضمون‬ ‫دیپارتمنت‬
‫کریدیت‬ ‫معلومات‬
‫پوهنتون‬ ‫اساسی‬
‫‪1‬‬ ‫هشتم‬ ‫چهارم‬ ‫تمدن اسالمی‬ ‫ثقافت اسالمی‬
‫شمول‬

‫نتیجه‬
‫ارزیابی‬ ‫روش‬ ‫فعالیت فعالیت‬ ‫ساعات‬
‫متوقعه‬ ‫موضوع‬ ‫هفته‬
‫روزمره‬ ‫محصل تدریس‬ ‫استاد‬ ‫درسی‬
‫آموزشی‬
‫ورود به پدیده تمدن‬
‫پرسش‬ ‫تعریف لغوی و اصطالحی تمدن‬ ‫‪‬‬

‫و پاسخ‬ ‫عناصر تمدن‬ ‫‪ 1‬‬ ‫اول‬

‫ویژه گی های تمدن اسالمی‬

‫بر رسی وضعیت تمدن های قبل‬ ‫‪‬‬

‫‪//‬‬ ‫‪3‬‬ ‫دوم‬
‫از اسالم‬ ‫‪o‬‬
‫تمدن اسالمی‬
‫اسالم و تغییردر تمدن بشریت‬
‫‪//‬‬ ‫‪5‬‬ ‫سوم‬
‫مبانی علمی در کار نامه های رسول اهلل صلی اهلل‬
‫علیه وسلم‬
‫معرفی مختصراز کار نامه های ‪ :‬سیاسی‪ ،‬اقتصادی‪،‬‬
‫‪//‬‬ ‫اجتماعی ‪ ،‬اخالقی و‪ .....‬رسول اهلل صلی اهلل علیه و‬ ‫‪7‬‬ ‫چهارم‬
‫سلم‬

‫نماد های از اندوخته های علمی خلفای راشدین‬

‫‪//‬‬ ‫‪9‬‬ ‫پنجم‬
‫(کارکرد های تمدنی)‬
‫بخشی از دستاوردهای علمی وپیشرفتهای تکنالوژی‬
‫‪//‬‬ ‫‪11‬‬ ‫ششم‬
‫مسلمانان پیشین‬
‫دستاوردهای تمدن اسالمی ‪:‬دستاوردهای علمی‬
‫علوم اسالمی (تقسیر ‪،‬حدیث فقه ‪ ،‬اصول فقه اصول‬
‫‪//‬‬ ‫تفسیر و انواع اصول های دیگر وعلم کالم)‪ ،‬علوم‬ ‫‪13‬‬ ‫هفتم‬
‫تجربی‪ ،‬امنیتی‪ ،‬اقتصادی‪ ،‬قضایی‪ ،‬معماری‪ ،‬اداری و‬
‫حکومتداری و مراکز معروف علمی‬

‫‪//‬‬ ‫فقه ‪ ،‬اصول فقه صرف و نحو‪ ،‬علم کالم‪...‬‬ ‫‪15‬‬ ‫هشتم‬

‫‪//‬‬ ‫امتحان بیست فیصد‬ ‫‪18‬‬

‫‪//‬‬ ‫ریاضیات‪،‬هندسه‪ ،‬طب‬ ‫‪19‬‬ ‫دهم‬

‫‪//‬‬ ‫تاریخ‪ ،‬جغرافیه‪ ،‬معماری وانجنیری‪.‬‬ ‫‪21‬‬ ‫یازدهم‬

‫]‪[262‬‬
 ‫نقش تمدن اسالمی در رفاه بشریت‬
‫‪//‬‬ ‫علت عقب مانده گی مسلمانان امروزی و راه های‬ ‫‪23‬‬ ‫دوازدهم‬
‫بیرون رفت‬

‫‪//‬‬ ‫گفتگوی تمدن ها‬ ‫‪25‬‬ ‫سیزدهم‬

‫‪//‬‬ ‫محیط زیست‪ ،‬حقوق بشر و حقوق زن‬ ‫‪27‬‬ ‫چهاردهم‬

‫آزادی بیان‬ ‫‪‬‬

‫‪//‬‬ ‫نقد و بررسی بردگی در اسالم‬ ‫‪ 29‬‬ ‫پانزدهم‬

‫‪//‬‬ ‫ارزیابی ؛ حل مشکالت محصالن و راهنمایی امتحان‬ ‫‪31‬‬ ‫شانزدهم‬

‫نوت‪ :‬جدول فوق در کتاب نصاب تحصیلی رشته گنجانیده نشده بلکه توسط استاد مضمون تهیه و در اول سمستر به دسترس محصلین قرار ‪.‬‬

‫منابع یا مآخذ‪:‬‬

‫تمدن اسالمی ‪ -‬دیپارتمنت ثقافت اسالمی‬ ‫‪ .１‬ماخذ اساسی‬

‫صمیم‪ ،‬عبدالمجید (‪ ،)1397‬تمدن اسالمی‪ .‬طبع اول‪ ،‬انتشارات قدس‬ ‫‪.1‬‬

‫سباعی‪ ،‬مصطفی (‪ 1420‬ق)‪ ،‬من روائع حضارتنا‪ .‬دارالوراف‪ ،‬ریاض‪.‬‬ ‫‪.2‬‬
‫رحیم زی‪ ،‬حسام الدین (‪ ،)2918‬تمدن اسالمی‬ ‫‪.3‬‬
‫علوان‪ ،‬ناصع‪ ،‬دستآورد های تمدن اسالمی و نقش آن در سیاست‬ ‫‪.4‬‬ ‫‪ .２‬مآخذ کمکی‬
‫والیتی‪ ،‬علی اکبر‪ ،‬تمدن اسالمی‬ ‫‪.5‬‬
‫ابراهیم حسن‪ ،‬حسن‪ ،‬تاریخ سیاسی اسالم‬ ‫‪.6‬‬

‫گستاولوبون‪ ،‬تمدن اسالم و عرب‬ ‫‪.7‬‬

‫]‪[263‬‬
 ‫مفردات مضمون درسی بیولوژی عمومی ‪1‬برای کیمیا‬
‫لیسانس‬ ‫مقطع تحصیلی‪:‬‬

‫نام موسسه تحصیلی‪:‬‬

‫پوهنحی‪:‬‬

‫بیولوژی‬ ‫دیپارتمنت‪:‬‬

‫بیولوژی عمومی‪1‬‬ ‫عنوان مضمون‪:‬‬

‫‪Ed. Bio. 01.020‬‬ ‫کود مضمون‪:‬‬

‫‪4‬کریدت‬ ‫تعداد کریدت‪:‬‬

‫اساسی‬ ‫نوعیت مضمون‪:‬‬

‫ندارد‬ ‫مضامین پیشنیاز‪:‬‬

‫اول‬ ‫سمستر‪:‬‬

‫معلومات درمورد مضمون‬

‫بیولوژی عمومی یکی از اساسی ترین مضمون در رشته بیولوژی است که اساس و ستون فقرات اصلی تمام گرایش‬
‫های بیولوژی را به شکل کلی به معرفی گرفته است‪ .‬ابتدا در مورد واحد اصلی موجودات زنده که عبارت از حجره است‬
‫تمام ساختار‪ ،‬ترکیب و تمام فعالیتهای آن‪ ،‬سپس تنوع حیاتی و تقسیم بندی یا رده بندی تمام موجودات زنده و بعد‬
‫معرفی مختصر از تمام این زنده جان و پیوند زنجیری غذایی آن را به بحث گرفته است که نمیتوان درین جا به شکل‬
‫کامل روی آن بحث نمود‪.‬‬
‫اهمیت وضرورت مضمون‬

‫مطالعه بیولوژی عمومی محصالن رشته بیولوژی را آماده فراگیری سایر بخش های رشته بیولوژی که در سال بعدی فرا میگیرند‬
‫آماده می سازد‪ .‬همچنان فراگیری این علم سلوک علمی را در امحصالن به وجودآورده و آنها را قادر به درک پدیده های حیاتی‬
‫و اهمیت موجودات زنده می سازد‪ .‬این علم انسانها را متجسس ساخته و با مطالعه ‪ ،‬تحقیق و تجربه حقایق را به دست میاورند‪.‬‬
‫علم بیولوژی در بلند بردن سطح زنده گی فردی و اجتماعی‪ ،‬تهیه مواد غذایی مناسب و صحی و جلوگیری از امراض رول مهم‬
‫دارد‪ .‬آموزش این علم ما را قادر می سازد تا طرز استفاده درست از منایع طبیعی‪ ،‬حیوانی ونباتی را بیاموزیم‪.‬‬

‫]‪[264‬‬
 ‫اهداف آموزشی‬

‫‪ .1‬آشنایی با مفاهیم‪ ،‬اصول و قوانین دانش بیولوژی‬

‫‪ .2‬فراگرفتن معلومات درمورد خصوصیات عمومی نباتات‪ ،‬حیوانات و میکروبها‬

‫‪ .3‬آشنا شدن با اصول طبقه بندی و اهمیت آن‬

‫‪ .4‬آشنایی محصالن به تکثر و اهمیت آن در بدن موجودات زنده‬

‫‪ .5‬شناخت حجره بحیث واحد ساختمانی و وظیفوی موجودات زنده‬

‫روش ومیتود تدریس‬

‫ازمیتود های ذیل استفاده می شود‪:‬‬

‫ارائه لکچر و شرح درس جدید و مباحث نظری؛‬ ‫‪‬‬

‫بحث و گفتگو و به مناقشه علمی گذاشتن موضوعات درس بین محصلین؛‬ ‫‪‬‬

‫ارائه سواالت درون صنفی جهت مباحثه دوطرفه بین استاد و محصلین؛‬ ‫‪‬‬

‫کارهای گروهی و ارائه آن؛‬ ‫‪‬‬

‫استفاده از تصاویر و ویدیوهای آموزشی مرتبط با مضمون؛‬ ‫‪‬‬

‫اجرای کارهای عملی البراتواری؛‬ ‫‪‬‬

‫نحوه ارزیابی محصل‬

‫فعالیت صنفی‬ ‫‪-‬‬

‫سمینار در داخل صنف‬ ‫‪-‬‬
‫مباحثه و مناقشه‬ ‫‪-‬‬
‫سوال و جواب از محصل و مروری به درس گذشته‬ ‫‪-‬‬
‫‪ -‬چگونه گی ارایه نظریات‬
‫‪ -‬سهم گیری در فعالیت های گروپی‬
‫‪ ‬فیصدی پروژه های صنفی ( کارخانگی)‪10٪‬‬
‫‪ ‬فیصدی فعالیت های انفرادی و گروپی ( کار عملی)‪10٪‬‬
‫‪ ‬فیصدی امتحان وسط سمستر‪20٪‬‬
‫‪ ‬فیصدی امتحان نهایی‪60٪‬‬

‫]‪[265‬‬
‫‪ .5‬افلزایش تالیفات‪ ،‬تقویت تحنقیقات‬ ‫جدول نقشه مفهومی نتایج متوقعه مضمون بیولوژی عمومی ‪۱‬‬

‫‪ .4‬تربیه محصالن با روحیه انسانی و وطن‬

‫‪ .3‬ارتقاء سطح کمی و کیفی دانش‬

‫‪ .2‬تربیه معلمان مسلکی با میتودها و‬

‫‪ .1‬تربیه کادرهای مسلکی و متخصص‬

‫دوستی‬

‫کشور‬
‫پیشرفت های روز‬

‫تحصیالت عالی‪ ،‬نیمه عالی و معارف‬

‫مهارتهای نوین تدریس بیولوژی‬
‫علمی و ایجاد انگیره برای محصالن‬

‫بیولوژی در مطابقت با اکتشافات و‬

‫رشته‬

‫نتایج متوقعه مضمون‬

‫بیولوژی‬

‫شماره‬
‫برای‬
‫نهادهای‬
‫ن‪.‬م‪.‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪.‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪.‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪.‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪.‬ر‬

‫آشنایی با مفاهیم‪ ،‬اصول و‬

‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪۱‬‬
‫قوانین دانش بیولوژی‬

‫فراگرفتن معلومات درمورد‬

‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫خصوصیات عمومی نباتات‪،‬‬ ‫‪۲‬‬
‫حیوانات و میکروبها‬

‫آشنا شدن با اصول طبقه بندی‬

‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪۳‬‬
‫و اهمیت آن‬

‫آشنایی محصالن به تکثر و‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫اهمیت آن در بدن موجودات‬ ‫‪۴‬‬
‫زنده‬

‫شناخت حجره بحیث واحد‬

‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫ساختمانی و وظیفوی موجودات‬ ‫‪۵‬‬
‫زنده‬

‫‪1.8‬‬ ‫‪2.2‬‬ ‫‪1.8‬‬ ‫‪2.4‬‬ ‫‪2.6‬‬ ‫مجموع‬

‫‪2.16‬‬ ‫اوسط عمومی‬

‫‪ =۱‬کمترین اشتراک‬ ‫‪ =۲‬اشتراک متوسط‬ ‫‪ =۳‬اعظمی ترین اشتراک‬

‫]‪[266‬‬
 ‫مفردات مضمون درسی بیولوژی عمومی ‪ 1‬برای رشته کیمیا‬
‫نظری ‪ /‬عملی‬ ‫تعداد کریدت ها در‬
‫عناوین اصلی و فرعی‬ ‫هفته ها‬
‫هفته‬
‫معرفی کورس و مفردات آن ‪،‬‬
‫سنجش و تشخیص از معلومات قبلی‬
‫نظری‬ ‫‪4‬‬
‫محصالن در رابطه به محتویات کورس و‬
‫هفته اول‬
‫اهمیت مضمون‪.‬‬
‫انساج حیوانی‬ ‫‪-‬‬
‫انواع انساج حیوانی‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫‪4‬‬ ‫تجربه‪ :‬مقایسه خون انسان و بقه در‬ ‫‪-‬‬ ‫هفته دوم‬
‫البراتوار‪.‬‬

‫انساج نباتی‬ ‫‪-‬‬

‫انواع انساج نباتی‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫‪4‬‬
‫حل تمرینات مربوط به فصل‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫هفته سوم‬

‫فصل چهارم وراثت و جنیتیک‬ ‫‪-‬‬

‫تصورات نادرست در مورد جنیتیک‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫‪4‬‬
‫وراثت ‪.‬ومندل‬ ‫‪-‬‬
‫هفته چهارم‬
‫قوانین مندل ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫نتایج تجارب مندل‬ ‫‪-‬‬
‫جین‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫‪4‬‬ ‫ساختمان جین‬ ‫‪-‬‬ ‫هفته پنجم‬
‫کروموزوم ها و جنیتیک‬ ‫‪-‬‬
‫مورفولوژی کروموزوم ها‬ ‫‪-‬‬
‫ساختمان کیمیاوی کروموزوم‬ ‫‪-‬‬
‫رایبو نوکلیک اسید ها‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫‪4‬‬
‫تناسخ (‪. )Mutation‬‬ ‫‪-‬‬
‫هفته ششم‬

‫تشخیص و تمایز نسل های محتلف از‬ ‫‪-‬‬

‫همدیگر‪.‬‬
‫محیط و وراثت ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫‪4‬‬
‫تمرینات فصل چهارم‬ ‫‪-‬‬
‫هفته هفتم‬
‫مواد مخدر‬ ‫‪-‬‬
‫مواد مخدر و منابع آن‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫‪4‬‬ ‫امتحان وسط سمستر ‪.‬‬ ‫هفته هشتم‬
‫تنباکو‬ ‫‪-‬‬
‫خصوصیات عمومی‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫‪4‬‬ ‫چرس و تاریخچه آن‬ ‫‪-‬‬ ‫هفته نهم‬
‫چرس و تاثیرات آن‬ ‫‪-‬‬
‫الکول (شراب)‬ ‫‪-‬‬

‫]‪[267‬‬
 ‫اثرات ناگوار مواد کیمیاوی ومواد مخدر‬ ‫‪-‬‬
‫باالی جنین‪.‬‬
‫انواع مواد مخدر‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫‪4‬‬ ‫جلوگیری از انتشار و تقاضا به مواد مخدر‪.‬‬ ‫‪-‬‬ ‫هفته دهم‬
‫حل تمرینات فصل ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪ -HIV‬ایدز‬
‫‪ -‬ایدز و عامل آن‬
‫نظری‬ ‫‪4‬‬
‫‪ -‬عوامل شیوع ایدز و طرق انتقال آن‪.‬‬
‫هفته یازدهم‬

‫عالیم مرض ایدز‬ ‫‪-‬‬

‫اعراض ناشی از ویروس ‪. HIV‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪4‬‬ ‫تمرینات مربوط به فصل‬ ‫‪-‬‬ ‫هفته دوازدهم‬
‫مفاهیم اساسی در مورد ساینس محیطی‪.‬‬ ‫‪-‬‬

‫بخش های زنده و غیر زنده‬ ‫‪-‬‬

‫ایکو سیستم‬ ‫‪-‬‬
‫‪2‬‬ ‫تاثیرات متقابل انسانها و محیط زیست‬ ‫‪-‬‬
‫‪4‬‬
‫عوامل آسیب پذیری و تخریب محیط‬ ‫‪-‬‬
‫هفته سیزدهم‬
‫‪2‬‬ ‫زیست‪.‬‬

‫محیط های جهانی‬ ‫‪-‬‬

‫دوران ها در طبیعت‬ ‫‪-‬‬
‫تمرینات فصل‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫نظری‬ ‫‪4‬‬
‫اصطالحات شامل در لکچرنوت و‬ ‫‪-‬‬
‫هفته چهاردهم‬
‫تعریفات‪.‬‬

‫عملی‬ ‫‪4‬‬ ‫ارایه سیمینارهای محصالن‬ ‫هفته پانزدهم‬

‫نظری‬ ‫‪4‬‬ ‫پرداختن به پرابلم های درسی محصالن‬ ‫هفته شانزدهم‬
‫مآخذ‬

‫‪ .1‬اکبر زاده پاشاه‪ ،‬حجت اله‪ .)1385( .‬اناتومی وفزیولوژی پایه وکاربردی‪ .‬جلد دوم‪ .‬تهران‪ :‬انتشارات گلبان‪.‬‬
‫‪ .2‬پیتراج‪ ،‬ریون‪ .‬جورج بی‪ ،‬جانسون‪ .)1383( .‬زیست شناسی‪ .‬مترجمان‪ .‬الهی‪ ،‬الهه‪ .‬اقتداری‪ ،‬امید‪ .‬امیر اصالنی‪ ،‬فرشاد‬
‫و همکاران‪ .‬جلد اول ‪ .‬تهران‪ :‬انتشارات مرکز نشر دانشگاهی‪.‬‬
‫‪ .3‬پیتراج‪ ،‬ریون‪ .‬جورج بی‪ ،‬جانسون‪ .)1383( .‬زیست شناسی‪ .‬مترجمان‪ .‬الهی‪ ،‬الهه‪ .‬اقتداری‪ ،‬امید‪ .‬امیر اصالنی‪ ،‬فرشاد‬
‫و همکاران‪ .‬جلد دوم ‪ .‬تهران‪ :‬انتشارات مرکز نشر دانشگاهی‪.‬‬
‫‪ .4‬نسیمی‪ ،‬طاهر‪ .)1391( .‬اناتومی وفزیولوژی انسان‪ .‬جلد اول‪ .‬کابل‪ :‬انتشارات مطبعه افغانستان تایمز‪.‬‬
‫‪ .5‬نسیمی‪ ،‬طاهر‪ .)1391(.‬اناتومی وفزیولوژی انسان‪ .‬جلد دوم‪ .‬کابل‪ :‬انتشارات مطبعه افغانستان تایمز‪.‬‬
‫‪ .6‬انور‪ ،‬محمد افضل‪ .)1383( .‬هستالوژی عمومی‪ .‬چاپ چهارم‪ .‬کابل‪ :‬انتشارات عازم‪.‬‬
‫‪ .7‬مایون‪ ،‬زارع حسن‪ .)1388( .‬بیولوژی عمومی‪ .‬چاپ دوزادهم‪ .‬تهران‪ :‬سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی‪.‬‬

‫]‪[268‬‬
 ‫مفردات مضمون درسی بیولوژی عمومی ‪2‬برای کیمیا‬
‫لیسانس‬ ‫مقطع تحصیلی‪:‬‬

‫نام موسسه تحصیلی‪:‬‬

‫پوهنحی‪:‬‬

‫بیولوژی‬ ‫دیپارتمنت‪:‬‬

‫بیولوژی عمومی‪2‬‬ ‫عنوان مضمون‪:‬‬

‫‪Ed. Bio. 02.020‬‬ ‫کود مضمون‪:‬‬

‫‪4‬کریدت‬ ‫تعداد کریدت‪:‬‬

‫اساسی‬ ‫نوعیت مضمون‪:‬‬

‫ندارد‬ ‫مضامین پیشنیاز‪:‬‬

‫دوم‬ ‫سمستر‪:‬‬

‫معلومات عمومی درمورد مضمون‬

‫بیولوژی عمومی یکی از رشته های مهم و اساسی علوم طبیعی می باشد‪،‬که در سیستم مطالعات علوم طبیعی به خصوص با‬
‫کیمیا و محیط زیست ارتباط نزدیک داشته در رشته های ساینسی تدریس و مورد مطالعه قرار می گیرد‪.‬‬

‫اساسات آموزش بیولوژی برای متخصصین تمام رشته های که با علوم طبیعی سر و کار دارند‪ ،‬مانند‪ :‬طب‪ ،‬وترنری‪ ،‬زراعت و‬
‫محیط زیست یک امر ضروری می باشد‪ .‬با مطالعه علم بیولوژی میتوان معلومات خود را در مورد حیات موجودات زنده غنی‬
‫ساخت‪ ،‬و به توضیح و تشریح پدیده های علوم متذکره پرداخت‪.‬‬

‫در عصر حاضر در طبابت‪ ،‬دوا سازی‪ ،‬زراعت ‪ ،‬صنعت‪ ،‬مسایل محیط زسیت‪ ،‬غذا سازی‪ ،‬مجادله با مکروبهای و حیوانات مضرو‬
‫خطرناک ‪ ،‬تکثیر مکروب های مفید‪ ،‬اصالح نسل های حیوانی‪ ،‬آلوده گی محیط زیست‪ ،‬و ده ها مورد دیگر مورد استفاده‬
‫قرارمیگیرد‪.‬‬

‫اهمیت وضرورت مضمون‬

‫مطالعه بیولوژی عمومی محصالن رشته بیولوژی را آماده فراگیری سایر بخش های رشته بیولوژی که در سال بعدی فرا میگیرند‬
‫آماده می سازد‪ .‬همچنان فراگیری این علم سلوک علمی را در امحصالن به وجودآورده و آنها را قادر به درک پدیده های حیاتی‬
‫و اهمیت موجودات زنده می سازد‪ .‬این علم انسانها را متجسس ساخته و با مطالعه ‪ ،‬تحقیق و تجربه حقایق را به دست میاورند‪.‬‬

‫]‪[269‬‬
‫علم بیولوژی در بلند بردن سطح زنده گی فردی و اجتماعی‪ ،‬تهیه مواد غذایی مناسب و صحی و جلوگیری از امراض رول مهم‬
‫دارد‪ .‬آموزش این علم ما را قادر می سازد تا طرز استفاده درست از منایع طبیعی‪ ،‬حیوانی ونباتی را بیاموزیم‪.‬‬

‫اهداف آموزشی‪:‬‬
‫آشنایی در مورد ژنتیک و اهمیت شناخت این علم‬ ‫‪-‬‬
‫آشنایی با اکوسیستم ( روابط متقابل موجودات زنده با محیط)‬ ‫‪-‬‬
‫آشنایی در مورد مواد مخدر و اضرار ناشی از آن‬ ‫‪-‬‬
‫آشنایی با مرض ایدز و عوامل شیوع آن‬ ‫‪-‬‬
‫آشنایی با پدیده تکامل و اهمیت آن‪.‬‬ ‫‪-‬‬

‫روش و میتود تدریس‬

‫ترکیبی از روش های مختلف تدریس در قالب روش تدریس متقابل در این مضمون قرار ذیل مورد استفاده می گردد‪:‬‬
‫ارائه لکچر و شرح درس جدید و مباحث نظری‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫بحث و گفتگو و به مناقشه گذاشتن علمی موضوعات درس بین محصالن‬ ‫‪‬‬
‫ارائه سواالت درون صنفی جهت مباحثه دوطرفه بین استاد و محصالن‬ ‫‪‬‬
‫کارهای گروهی و ارائه آن‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫توضیحات فوق در مورد اهمیت و ضرورت بیولوژی نشان دهنده آنست که بیولوژی عمومی منحیث یک مضمون در‬ ‫‪‬‬
‫سمستر دوم سال اول در بخش کیمیا تدریس میگردد که مجموع ًا (‪ )32‬ساعت است‪ 30 .‬ساعت آن برای انجام‬
‫فعالیت ها در صنف (لکچر) اختصاص داده شده در حالیکه (‪ )2‬ساعت برای کار عملی در نظر گرفته شده است‪.‬‬

‫نحوه ارزیابی محصل‬

‫فعالیت صنفی‬ ‫‪-‬‬
‫سمینار در داخل صنف‬ ‫‪-‬‬
‫مباحثه و مناقشه‬ ‫‪-‬‬
‫سوال و جواب از محصل و مروری به درس گذشته‬ ‫‪-‬‬
‫‪ -‬چگونه گی ارایه نظریات‬
‫‪ -‬سهم گیری در فعالیت های گروپی‬
‫‪ ‬فیصدی پروژه های صنفی ( کارخانگی)‪10٪‬‬
‫‪ ‬فیصدی فعالیت های انفرادی و گروپی ( کار عملی)‪10٪‬‬
‫‪ ‬فیصدی امتحان وسط سمستر‪20٪‬‬
‫‪ ‬فیصدی امتحان نهایی‪60٪‬‬

‫]‪[270‬‬
 ‫جدول نقشه مفهومی نتایج متوقعه مضمون بیولوژی عمومی ‪ 2‬برای رشته کیمیا‬

‫نتایج متوقعه‬
‫‪ .10‬افلزایش تالیفات تقویت تحنقیقات علمی و ایجاد انگیزه‬

‫‪ .9‬تربیه محصالن با روحیه اسالمی حفاظت از داشته های‬

‫‪ .8‬ارتقا سطح کمی و کیفی دانش بیولوژی در مطابقت با‬

‫‪ .7‬تربیه معلمان مسلکی با میتودها و مهارتهای تدریس‬

‫‪ .6‬تربیه کادرهای مسلکی و متخصص برای رشته های‬

‫بیولوژی نهادهای تحصیالت عالی نیمه عالی و معارف‬
‫اکتشافات و پیشرفت های روز‬

‫شماره‬
‫برای محصالن‬

‫نتایج متوقعه مضمون‬

‫محیطی‬

‫کشور‬

‫ن‪.‬م‪.‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪.‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪.‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪.‬ر‬ ‫ن‪.‬م‪.‬ر‪.‬‬

‫آشنایی در مورد ژنتیک و‬
‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫اهمیت آن شناخت این‬ ‫‪1‬‬
‫علم‬

‫شنایی با اکوسیستم (‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫روابط متقابل موجودات‬ ‫‪2‬‬
‫زنده با محیط)‬

‫آشنایی در مورد مواد‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫مخدر و اضرار ناشی از آن‬ ‫‪3‬‬

‫آشنایی با مرض ایدز‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫عوامل و شیوه آن‬ ‫‪4‬‬

‫آشنایی در مورد پدیده‬

‫تکامل و اهمیت آن در‬
‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪5‬‬
‫تاریخ بشر‬

‫‪2.2‬‬ ‫‪2.2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2.6‬‬ ‫مجموع‬

‫‪2.2‬‬ ‫اوسط عمومی‬

‫‪ =1‬کمترین اشتراک‬ ‫‪ =2‬اشتراک متوسط‬ ‫‪ =3‬اعظمی ترین اشتراک‬

‫مفردات بیولوژی عمومی ‪ 2‬برای کیمیا‬

‫]‪[271‬‬
‫نظری ‪ /‬عملی‬ ‫تعداد کریدت ها در هفته‬ ‫عناوین اصلی و فرعی‬ ‫هفته ها‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫ژنتیک و نقش آن‬ ‫هفته اول‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫قوانین مندل‬ ‫هفته دوم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫جین ها و کروموزوم ها‬ ‫هفته سوم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫تناسخ و انواع آن‬ ‫هفته چهارم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫ساینس محیطی‪ ،‬ایکوسیستم ها و انواع آن‬ ‫هفته پنجم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫دوران ها‬ ‫هفته ششم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫آلودگی و انواع آن‬ ‫هفته هفتم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫مواد مخدر انواع و اضرار آن چرس تریاک‬ ‫هفته هشتم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫امتحان ‪ ٪۲۰‬شناخت امراض ساری‬ ‫هفته نهم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫مورفین‪ ،‬الکهول سگرت و‪.....‬‬ ‫هفته دهم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫مرض ایدز وطرق انتقال آن‬ ‫هفته یازدهم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫عوامل و اضرار مرض ایدز‬ ‫هفته دوازدهم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫تکامل‬ ‫هفته سیزدهم‬
‫نظری‬ ‫‪2‬‬ ‫تکامل انسان هوشمند‬ ‫هفته چهاردهم‬
‫عملی‬ ‫‪2‬‬ ‫ارائه سیمینارهای محصالن‬ ‫هفته پانزدهم‬
‫امتحان نهایی‬ ‫هفته شانزدهم‬

‫‪ .1‬پیتراج‪ ،‬ریون‪ .‬جورج بی‪ ،‬جانسون‪ .)1383( .‬زیست شناسی‪ .‬مترجمان‪ .‬الهی‪ ،‬الهه‪ .‬اقتداری‪ ،‬امید‪ .‬امیر اصالنی‪ ،‬فرشاد و‬
‫همکاران‪ .‬جلد اول ‪ .‬تهران‪ :‬انتشارات مرکز نشر دانشگاهی‪.‬‬
‫پیتراج‪ ،‬ریون‪ .‬جورج بی‪ ،‬جانسون‪ .)1383( .‬زیست شناسی‪ .‬مترجمان‪ .‬الهی‪ ،‬الهه‪ .‬اقتداری‪ ،‬امید‪ .‬امیر اصالنی‪ ،‬فرشاد و‬ ‫‪.2‬‬
‫همکاران‪ .‬جلد دوم ‪ .‬تهران‪ :‬انتشارات مرکز نشر دانشگاهی‪.‬‬
‫‪ .3‬مایون‪ ،‬زارع حسن‪ .)1388( .‬بیولوژی عمومی‪ .‬چاپ دوزادهم‪ .‬تهران‪ :‬سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی‪.‬‬
‫نسیمی‪ ،‬طاهر‪ .)1391( .‬اناتومی وفزیولوژی انسان‪ .‬جلد اول‪ .‬کابل‪ :‬انتشارات مطبعه افغانستان تایمز‪.‬‬ ‫‪.4‬‬

‫]‪[272‬‬
 ‫وزارت تحصیالت عالی‬
‫برنامه بازنگری و انکشاف نصاب های پوهنحی تعلیم و تربیه پوهنتون های کشور‬
‫اعضای کمیته کلستر کیمیا‬

‫شماره‬
‫مالحض‬
‫ات‬
‫امضا‬ ‫ایمیل ادرس‬ ‫شماره تلیفون‬ ‫نام پوهنتون‬ ‫تخلص‬ ‫نام‬

‫تعلیم وتربیه‬
‫‪nedahussain173@yahoo.com‬‬ ‫‪0700072519‬‬ ‫شهید استاد‬ ‫ندا‬ ‫محمد حسین‬ ‫‪1‬‬
‫ربانی‬
‫‪0788030380‬‬ ‫جوزجان‬ ‫محلی‬ ‫محمود جان‬ ‫‪2‬‬
‫‪Ghulamrasoulkhabrat.khrasan@gmai‬‬ ‫انجینیرغالم‬
‫‪0786719712‬‬ ‫پنجشیر‬ ‫خبرت‬ ‫‪3‬‬
‫‪l.com‬‬ ‫رسول‬
‫وکیل‬
‫‪mohammadqasimwakilpoor@gmail.com‬‬ ‫‪0784599195‬‬ ‫پنجشیر‬ ‫محمد قسیم‬ ‫‪4‬‬
‫پور‬
‫انجینر عبدی‬
‫‪Abdimuhammad604@gmail.com‬‬ ‫‪0705177195‬‬ ‫بدخشان‬ ‫عبدی‬ ‫‪5‬‬
‫محمد‬
‫‪Sayednoordinakbari@gmail.com‬‬ ‫‪0777752528‬‬ ‫البیرونی‬ ‫اکبری‬ ‫سید نورالدین‬ ‫‪6‬‬
‫کهدست‬
‫‪abdulkhalilkahdestani@gmail.com‬‬ ‫‪0700419141‬‬ ‫هرات‬ ‫عبدالخلیل‬ ‫‪7‬‬
‫انی‬
‫تحصیالت‬
‫‪Hafizy222@gmail.com‬‬ ‫‪0786806645‬‬ ‫حفیظی‬ ‫تاج الدین‬ ‫‪8‬‬
‫عالی سرپل‬
‫خیر‬
‫‪0799777866‬‬ ‫فاریاب‬ ‫امیر محمد‬ ‫‪9‬‬
‫اوغلی‬
‫شیرزاد‬
‫‪Najlasaidi707@gmail.com‬‬ ‫‪0780575911‬‬ ‫بغالن‬ ‫نجال‬ ‫‪10‬‬
‫سیدی‬
‫‪Yazdani2017af@gmail.com‬‬ ‫‪0799724610‬‬ ‫دایکندی‬ ‫یزدانی‬ ‫نظر علی‬ ‫‪11‬‬

‫‪0708147462‬‬ ‫ننگر هار‬ ‫قیومی‬ ‫معصوم‬ ‫‪12‬‬

‫‪Sheeraz1984.sr@gmail.com‬‬ ‫‪0782800887‬‬ ‫کنر‬ ‫رشیدی‬ ‫شیراز خان‬ ‫‪13‬‬

‫تعلیم وتربیه‬ ‫علی‬
‫‪Arif.alizada@gmail.com‬‬ ‫‪0747603174‬‬ ‫عارف‬ ‫‪14‬‬
‫شهید ربانی‬ ‫زاده‬
‫‪Niazmohammad.zahidi@gmail.com‬‬ ‫‪0704744993‬‬ ‫هلمند‬ ‫زاهدی‬ ‫نیاز محمد‬ ‫‪15‬‬

‫‪Joia.reza@gmail.com‬‬ ‫‪0773532001‬‬ ‫نیمروز‬ ‫جویا‬ ‫رضا‬ ‫‪16‬‬

‫‪Ajmal1363@gmail.com‬‬ ‫‪0786293777‬‬ ‫پکتیا‬ ‫هاشمی‬ ‫اجمل‬ ‫‪17‬‬

‫‪Rashan.sanaullah@gmail.com‬‬ ‫‪0784591948‬‬ ‫شیخ زاهید‬ ‫روشان‬ ‫محمد ثناهللا‬ ‫‪18‬‬

‫‪0787213600‬‬ ‫مزارشریف‬ ‫غفوری‬ ‫بپای‬ ‫‪19‬‬

‫‪Jailaniachak11@gmail.com‬‬ ‫‪0702621932‬‬ ‫کندهار‬ ‫اڅک‬ ‫جیالنی‬ ‫‪20‬‬

‫]‪[273‬‬
‫‪Jawidrashidi.2009@gmail.com‬‬ ‫‪0711424072‬‬ ‫فراه‬ ‫رشیدی‬ ‫جاوید‬ ‫‪21‬‬

‫‪hanifehaqzow@gmail.com‬‬ ‫‪0776263186‬‬ ‫غور‬ ‫حقجو‬ ‫حنیف‬ ‫‪22‬‬

‫‪tawanasah@gmail.com‬‬ ‫‪0705304892‬‬ ‫پروان‬ ‫توانا‬ ‫سید عبدالحلیم‬ ‫‪23‬‬

‫‪Shoaib.srosh@gmail.com‬‬ ‫‪0790534507‬‬ ‫سمنگان‬ ‫باختری‬ ‫احمدشعیب‬ ‫‪24‬‬

‫‪Ehsan.ashna@gmail.com‬‬ ‫‪0700755225‬‬ ‫تخار‬ ‫آشنا‬ ‫احسان هللا‬ ‫‪25‬‬

‫‪Adbullahgul.rayan@gmail.com‬‬ ‫‪0766696061‬‬ ‫پکتیکا‬ ‫ریان‬ ‫عبداالگل‬ ‫‪26‬‬

‫‪msabawon@gmail.com‬‬ ‫‪0749950800‬‬ ‫ارزگان‬ ‫سباوون‬ ‫محمدامین‬ ‫‪27‬‬

‫در جدول زیر نام آنعده مضامینی که مفردات شان در دسترس قرار ندارند ‪ ،‬فهرست شده است‪:‬‬

‫‪ -1‬زبان خارجی‬
‫‪ -2‬کمپیوتر‬
‫‪ -3‬تاریخ معاصر‬
‫‪ -4‬محیط زیست‬
‫‪ -5‬روانشناسی‬
‫‪ -6‬ارزیابی‬
‫‪ -7‬اساسات تعلیم و تربیه‬
‫‪ -8‬مدیریت آموزشی‬

‫]‪[274‬‬