Hµm sè bËc nhÊt

§å thÞ hµm sè y = ax + b (a 0 )
HÖ sè gãc cña ®êng th¼ng
§êng th¼ng song song - ®êng th¼ng c¾t nhau

A. KiÕn thøc c¬ b¶n

1. §Þnh nghÜa hµm sè bËc nhÊt:
Hµm sè bËc nhÊt lµ hµm sè cho bëi c«ng thøc:
y = ax + b
trong ®ã a vµ b lµ c¸c sè thùc x¸c ®Þnh vµ a 0
2. TÝnh chÊt hµm sè bËc nhÊt:
a. Hµm sè bËc nhÊt y = ax + b x¸c ®Þnh víi mäi x thuéc R
b. Trªn tËp sè thùc R, hµm sè y = ax + b ®ång biÕn khi a > 0
vµ nghÞch biÕn khi a < 0
3. §å thÞ hµm sè y = ax + b (a 0 )
lµ mét ®êng th¼ng c¾t trôc tung t¹i ®iÓm cã tung ®é b»ng b vµ song
song víi ®êng th¼ng y = ax nÕu b 0, trïng víi ®êng th¼ng y = ax nÕu b
= 0.
4. C¸ch vÏ ®å thÞ hµm sè y = ax + b (a 0 ) :
C¸ch 1 : X¸c ®Þnh hai ®iÓm bÊt kú cña ®å thÞ.
Ch¼ng h¹n : A(1; a+b) va B(-1; b- a)
C¸ch 2 : X¸c ®Þnh giao ®iÓm cña ®å thÞ víi hai trôc to¹ ®é
Ch¼ng h¹n : A(0 ; b) vµ B(- ; 0).
5. §êng th¼ng c¾t nhau:
Hai ®êng th¼ng y = ax + b (a 0 ) vµ y = a, x + b, (a, 0) c¾t nhau
khi vµ chØ khi a a,
Chó ý : Khi a a, vµ b = b, th× hai ®êng th¼ng c¾t nhau t¹i mét ®iÓm
trªn trôc tung cã tung ®é chÝnh lµ b.
6. Hai ®êng th¼ng song song:
Hai ®êng th¼ng y = ax + b (a 0 ) vµ y = a, x + b, (a, 0) song song
víi nhau khi vµ chØ khi: a = a,; b = b, vµ trïng nhau khi vµ chØ khi: a = a,
, b = b,
7. §êng th¼ng vu«ng gãc
Hai ®êng th¼ng y = ax + b (a 0 ) vµ y = a, x + b, (a, 0) vu«ng gãc
víi nhau khi vµ chØ khi a.a/ = -1
8. HÖ sè gãc cña ®êng th¼ng:
- Khi hÖ sè a d¬ng th× gãc t¹o bëi ®êng th¼ng y = ax + b (a 0 ) víi
tia Ox lµ gãc nhän , a cµng lín th× gãc cµng lín nhng nhá h¬n 900
- Khi hÖ sè a ©m th× gãc t¹o bëi ®êng th¼ng y = ax + b (a 0 ) víi
tia Ox lµ gãc tï , a cµng lín th× gãc cµng lín nhng nhá h¬n 1800
*V× cã sù liªn hÖ gi÷a hÖ sè a cña x vµ gãc t¹o bëi ®êng th¼ng y = ax
+b (a 0 ) víi tia Ox nªn ngêi ta gäi:
a lµ hÖ sè gãc cña ®êng th¼ng y = ax + b (a 0 )

1
B. Bµi tËp.

Bµi 1:
Cho hµm sè bËc nhÊt y = (2m – 3)x + 5
a. T×m gi¸ trÞ cña m ®Ó hµm sè ®ång biÕn
b. T×m gi¸ trÞ cña m ®Ó hµm sè nghÞch biÕn
Gi¶i :
a. hµm sè y = (2m – 3)x + 5 ®ång biÕn khi vµ chØ khi :
2m – 3 > 0 m>
b. hµm sè y = (2m – 3)x + 5 nghÞch biÕn khi vµ chØ khi:
2m – 3 < 0 m<

Bµi 2: Cho hµm sè : y = ( 5 + ). x + 2

a. Hµm sè ®ång biÕn hay nghÞch biÕn trªn tËp R? V× sao ?
b. TÝnh c¸c gi¸ trÞ t¬ng øng cña y khi x nhËn c¸c gi¸ trÞ :
0; 1; +5 ; 5 -
c. TÝnh c¸c gi¸ trÞ t¬ng øng cña x khi y nhËn c¸c gi¸ trÞ sau:
0; 2; 4; +5 ; 5 -
Gi¶i:
a. Hµm sè ®ång biÕn v× : 5 + >0
b. Khi x = 0 th× y = 2
Khi x = 1 th× y = 7 +
Khi x = +5 th× y = ( 5 + ).( +5 ) + 2 = 30 +10

Bµi 3: Cho hµm sè :

a. y = b. y =
Víi nh÷ng gi¸ trÞ nµo cña m th× c¸c hµm sè trªn lµ bËc nhÊt

Bµi 4: Cho hµm sè : y = (m2 + 3m + 2).x2 + (m2 – 4m + 3n2).x + 5

Víi gi¸ trÞ nµo cña m vµ n th× hµm sè ®· cho lµ bËc nhÊt

Bµi 5: a. VÏ trªn cïng mét mÆt ph¼ng to¹ ®é ®å thÞ c¸c hµm sè
y = 2x (d1) y = x (d2)
b. §êng th¼ng (d) song song víi trôc Ox c¾t trôc tung t¹i ®iÓm
C(0; 2) vµ c¾t (d1), (d2) theo thø tù t¹i A vµ B. T×m to¹ ®é cña A,
B
c. TÝnh chu vi vµ diÖn tÝch tam gi¸c ABO

2
Bµi 6:
a. Trªn cïng hÖ trôc to¹ ®é vÏ ®å thÞ c¸c hµm sè sau:
y = 3x ; y = 3x + 6 ; y = - x vµ y = - x+6
b. Bèn ®êng th¼ng trªn c¾t nhau t¹i 4 ®iÓm O, A, B, C ( O lµ gèc to¹
®é)
Chøng minh tø gi¸c OABC lµ h×nh ch÷ nhËt

Bµi 7:
a) VÏ ®å thÞ hai hµm sè: y = x vµ y = 3x + 3
b) Gäi M lµ giao ®iÓm cña hai ®å thÞ trªn. T×m to¹ ®é cña M
c) Qua ®iÓm N cã to¹ ®é (0 ; 3) vÏ ®êng th¼ng (d) song song víi trôc Ox
c¾t ®êng th¼ng y = x t¹i P. T×m to¹ ®é cña P. Råi tÝnh diÖn tÝch tam
gi¸c MNP ( theo ®¬n vÞ ®o trªn trôc to¹ ®é)

Bµi 8: Cho hµm sè : y = (m – 2)x + m

a) X¸c ®Þnh gi¸ trÞ cña m ®Ó ®å thÞ hµm sè c¾t trôc hoµnh t¹i ®iÓm
cã hoµnh ®é b»ng – 3
b) X¸c ®Þnh gi¸ trÞ cña m ®Ó ®å thÞ hµm sè c¾t trôc trôc tung t¹i
®iÓm cã tung ®é b»ng 4.
c)VÏ ®å thÞ cña hai hµm sè øng víi c¸c gi¸ trÞ cña m t×m ®îc ë c©u a, b)
trªn cïng hÖ trôc to¹ ®é Oxy vµ t×m täa ®é giao ®iÓm cña hai ®å thÞ
võa vÏ ®îc.

Bµi 9: Gäi (d1) lµ ®å thÞ hµm sè y = m x + 2 vµ

(d2) lµ ®« thÞ hµm sè y = x–1

a) Víi m = - , x¸c ®Þnh to¹ ®é giao ®iÓm cña (d1) vµ (d2)

b) X¸c ®Þnh gi¸ trÞ cña m ®Ó M(- 3; - 3) lµ giao ®iÓm cña (d1) , (d2)

Bµi 10: víi gi¸ trÞ nµo cña m th× ®å thÞ hµm sè y = -3x + (m + 2) vµ
y = 4x - 5 - 2m c¾t nhau t¹i mét ®iÓm trªn trôc tung

Bµi 11 :
a. VÏ ®å thÞ cña hai hµm sè trªn cïng hÖ trôc to¹ ®é :
y = 3x + 2 (d1) vµ y = - x + 6 (d2)
b. Hai ®êng th¼ng c¾t nhau t¹i M vµ c¾t trôc hoµnh theo thø tù t¹i P vµ
Q. T×m to¹ ®é cña M, P, Q.
c. TÝnh ®é dµi ®o¹n th¼ng MP, MQ, PQ ( theo ®în vÞ ®o trªn trôc to¹
®é)
d. TÝnh sè ®o gãc t¹o bëi ®å thÞ (d2) víi trôc O x.

Bµi 12: Cho hµm sè : y = (m – 3)x + 2n ( m 3) cã ®å thÞ lµ (d). T×m

gi¸ trÞ cña m vµ n ®Ó (d) ®i qua hai ®iÓm:
3
a) A(2; - 2) vµ B(- )
b) C¾t trôc tung t¹i M( 0 ; +2) vµ c¾t trôc hoµnh t¹i N(2- ; 0)

Bµi 13 : Cho ba hµm sè :

y = 2x + 3 (d1)
y = x + 5 (d2)
y = 2kx - 5 (d3)
T×m c¸c gi¸ trÞ cña k ®Ó (d1), (d2), (d3) ®ång quy t¹i mét ®iÓm trong
mÆt ph¼ng to¹ ®é

Bµi 14 : Cho ba ®êng th¼ng : y = 2x + 1 (d1)

y = 3x – 1 (d2)
y = x +3 (d3)
a) Chøng minh r»ng 3 ®êng th¼ng trªn ®ång quy
b) Víi gi¸ trÞ nµo cña m th× ®êng th¼ng y = (m – 1)x + m còng ®i qua
giao ®iÓm cña c¸c ®êng th¼ng ®ã.

Bµi 15 : Cho hµm sè y = (m+2)x + 2m – 1

Chøng tá r»ng víi mäi gi¸ trÞ cña m ®å thÞ hµm sè lu«n ®i qua ®iÓm cè
®Þnh.

Bµi 16: Cho ®êng th¼ng cã ph¬ng tr×nh: ax + (2a – 1)y +3 = 0

a. X¸c ®Þnh gi¸ trÞ cña a ®Ó ®êng th¼ng ®i qua ®iÓm A(1; -1). T×m
hÖ sè gãc cña ®êng th¼ng.
b. Chøng minh khi a thay ®æi th× c¸c ®êng th¼ng cã ph¬ng tr×nh ë trªn
lu«n ®i qua mét ®iÓm cè ®Þnh trªn mÆt ph¼ng to¹ ®é.

Bµi 17: Cho hai ®iÓm cã to¹ ®é A(1; 2), B(-2; 1+m)
a. X¸c ®Þnh gi¸ trÞ cña m ®Ó ®å thÞ (d1) cña ph¬ng tr×nh: mx -3y = 5
®i qua ®iÓm A.
b. T×m ph¬ng tr×nh ®êng th¼ng (d2) ®i qua A vµ B.
c. Khi m = 11, kh«ng cÇn lµm phÐp tÝnh th× giao ®iÓm cña (d1) vµ
(d2) lµ ®iÓm nµo? To¹ ®é lµ bao nhiªu?

Bµi 18: Cho 3 ®iÓm A(0; 3), B(2; 2), C(4; 1).
a. LËp ph¬ng tr×nh ®êng th¼ng AB.
b. Chøng minh A, B, C th¼ng hµng.
c. Tõ O( gèc to¹ ®é) vÏ ®êng th¨ng (d) vu«ng gãc AB. T×m ph¬ng tr×nh
®êng th¼ng (d).

Bµi 19: Cho ®iÓm A(2; 4), B(8; 6), C(3; -2).
a. VÏ tam gi¸c ABC trªn mÆt ph¼ng to¹ ®é.
b. TÝnh kho¶ng c¸ch tõ c¸c ®iªm A, B, C ®Õn gèc to¹ ®é.
4
Bµi 20: Cho 4 ®iÓm A(-1; 1), B(3; 2), C(2; -1), D(-2; -2).
a. LËp ph¬ng tr×nh ®êng th¼ng AB, BC, DC, DA.
b. Chøng minh r»ng tø gi¸c ABCD lµ h×nh b×nh hµnh

c. TÝnh SABCD vµ SABCD =?.

Bµi 21: Cho hµm sè y = x +

a. B»ng thíc vµ compa h·y vÏ ®å thÞ (d) cña hµm sè.
b. ¸p dông vÏ ®å thÞ hµm sè y = x +

Bµi 22:
a. VÏ ®å thÞ hµm sè y = vµ y =
b. T×m to¹ ®é giao ®iÓm cña hai ®å thÞ hµm sè ®· cho. Tõ ®ã suy ra
ph¬ng tr×nh = cã 1 nghiÖm duy nhÊt.

Bµi 23 : Cho hai hµm sè y = 2x – 1 víi x ≥ 1

y = -x + 3 víi x < 1.
a. VÏ ®å thÞ cña hai hµm sè trªn.
b. Víi gi¸ trÞ nµo cña m th× ®êng th¼ng y = m c¾t ®å thÞ cña hai hµm
sè ®· cho t¹i 2 ®iÓm ph©n biÖt. T×m to¹ ®é giao ®iÓm.

Bµi 24 : VÏ ®å thÞ hµm sè y = +

Tõ ®ã gi¶i ph¬ng tr×nh: =4-

Bµi 25: Cho ®êng th¼ng (d) cã ph¬ng tr×nh : x - y + 4 = 0

a. VÏ (d) trªn hÖ trôc to¹ ®é Oxy vµ tÝnh gãc t¹o bëi (d) víi trôc Ox.
b. TÝnh kho¶ng c¸ch tõ O ®Õn ®êng th¼ng (d).
c. Chøng tá r»ng ®êng th¼ng (d1) cã ph¬ng tr×nh: - y = 0 chØ
c¾t (d) t¹i 1 ®iÓm trªn trôc tung. T×m to¹ ®é ®iÓm ®ã.

Bµi 26: Trªn hÖ trôc to¹ ®é Oxy, cho A(1; 2), B(5; 1). X¸c ®Þnh to¹ ®é
®iÓm C sao cho tø gi¸c OABC lµ h×nh b×nh hµnh.

Bµi 27: Cho hµm sè y = f(x) = 2 -

a. VÏ ®å thÞ hµm sè trªn.
b. T×m tÊt c¶ c¸c gi¸ trÞ cña x sao cho f(x) ≤ 1.

Bµi 28: Cho hä ®êng th¼ng cã ph¬ng tr×nh:

mx + (2m – 1)y + 3 = 0 (d)
a. ViÕt ph¬ng tr×nh ®êng th¼ng ®i qua ®iÓm A(2; 1)

5
b. Chøng minh r»ng c¸c ®êng th¼ng trªn lu«n ®i qua mét ®iÓm cè ®Þnh
M víi mäi m. T×m täa ®é cña M.

Bµi 29: Cho hµm sè y = f(x) =

a. T×m tËp x¸c ®Þnh cña hµm sè.
b. VÏ ®å thÞ (d) cña hµm sè.
c. Qua ®iÓm M(2, 2) cã thÓ vÏ ®îc mÊy ®êng th¼ng kh«ng c¾t ®å thÞ
(d) cña hµm sè.

Bµi 30 : Cho hµm sè : y = +

a. VÏ ®å thÞ cña hµm sè.
b. T×m gi¸ trÞ nhá nhÊt cña y vµ c¸c gi¸ trÞ t¬ng øng cña x.
c. Víi gi¸ trÞ nµo cña x th× y 4.

Bµi 31: Cho hµm sè: y = ax + b.

a. T×m a vµ b biÕt ®å thÞ hµm sè ®i qua hai ®iÓm M(-1; 1) vµ N(2; 4).
VÏ ®å thÞ (d1) cña hµm sè víi a, b võa t×m ®îc.
b. X¸c ®Þnh m ®Ó ®å thÞ hµm sè y = (2m - m)x + m + m lµ mét ®êng
th¼ng song song víi (d1). VÏ (d2) víi m võa t×m ®îc.
c. Gäi A lµ ®iÓm trªn (d1) cã hoµnh ®é x = 2. T×m ph¬ng tr×nh ®êng
th¼ng (d3) ®i qua A vu«ng gãc víi c¶ (d1) vµ (d2). TÝnh kho¶ng c¸ch
gi÷a (d1) vµ (d2).

Bµi 32: Cho hµm sè : y = mx – 2m – 1 (m 0) (1)

a. X¸c ®Þnh m ®Ó ®å thÞ hµm sè ®i qua gèc to¹ ®é O. VÏ ®å thÞ (d1)
víi m t×m ®îc.
b. TÝnh theo m to¹ ®é giao ®iÓm A, B cña ®å thÞ hµm sè (1) lÇn lît víi
trôc Ox, Oy. X¸c ®Þnh m ®Ó AOB cã diÖn tÝch b»ng 2 (®v dt).
c. Chøng minh r»ng ®å thÞ hµm sè (1) lu«n ®i qua mét ®iÓm cè ®Þnh
khi m thay ®æi.

Bµi 33 : Cho ®êng th¼ng (D1): y = mx – 3 vµ (D2): y = 2mx + 1 – m.

a. VÏ trªn cïng mÆt ph¼ng to¹ ®é Oxy c¾t ®êng th¼ng (D1) vµ (D2) øng
víi m = 1. T×m to¹ ®é giao ®iÓm B cña chóng.
Qua O viÕt ph¬ng tr×nh ®êng th¼ng vu«ng gãc víi (D1) t¹i A. X¸c ®Þnh
A vµ S .
b. Chøng tá r»ng ®êng th¼ng (D1) vµ (D2) ®Òu ®i qua nh÷ng ®iÓm cè
®Þnh.T×m täa ®é cña ®iÓm cè ®Þnh.

Bµi 34: Cho hµm sè : y = + + ax

a. X¸c ®Þnh a ®Ó hµm sè lu«n ®ång biÕn.
b. X¸c ®Þnh a ®Ó ®å thÞ hµm sè ®i qua B(1; 6). VÏ ®å thÞ (C) cña
hµm sè víi a t×m ®îc.

6
c. Dïng ®å thÞ (C) biÖn luËn theo m sè nghiÖm cña ph¬ng tr×nh
+ =x+m

Bµi 35: X¸c ®Þnh hµm sè (D): y = ax + b, biÕt r»ng:

a. (D) song song víi ®êng ph©n gi¸c thø nhÊt cña gãc hîp bëi hai trôc to¹
®é vµ (D) c¾t trôc hoµnh t¹i ®iÓm (-3 ; 0)
b. (D) song song víi ®êng th¼ng (d1) : y = 2x + 3 vµ ®i qua ®iÓm
M(- ;3)
c. (D) vu«ng gãc víi ®êng th¼ng (d2): y = - x + 2 t¹i ®iÓm A(0; 2) ( lµ
giao ®iÓm cña (d2) víi trôc tung)

Bµi 36: Cho hµm sè:

(D1): y = 2x – 1
(D2): y = - 3x + 4
(D3) : y = (-
a. Gäi A lµ giao ®iÓm cña (D1) vµ (D2) .T×m to¹ ®é cña A.
b. X¸c ®Þnh gi¸ trÞ cña m ®Ó (D1), (D2) , (D3) ®ång quy t¹i mét ®iÓm.
c. Minh ho¹ h×nh häc kÕt qu¶ t×m ®îc

Bµi 37: Cho ®êng th¼ng (D) cã ph¬ng tr×nh:

y = (m + 2)x + m – 2 (1)
a. X¸c ®Þnh gi¸ trÞ cña m, biÕt r»ng (D) ®i qua ®iÓm A(3; 0)
b. Chøng minh r»ng khi m thay ®æi th× c¸c ®êng th¼ng (D) ®i qua mét
®iÓm cè ®Þnh trong mÆt ph¼ng to¹ ®é.

Bµi 38: Cho hai ®êng th¼ng;

(D1) : y = (m – 2)x + 4 (1)
(D2) : y = (2m – 1)x + n -3 (2)
1. X¸c ®Þnh gi¸ trÞ cña m vµ n ®Ó:
a. (D1) c¾t (D2) b. (D1) / / (D2)
c. (D1) (D2) d. (D1) (D2)
2.a. T×m m , n ®Ó (D1) vµ (D2) cïng ®i qua ®iÓm A(2 ; 0)
b. VÏ (D1) vµ (D2) víi gi¸ trÞ cïa m vµ n võa t×m ®îc.

Bµi 39: Trªn cïng mÆt ph¼ng to¹ ®é , x¸c ®Þnh c¸c ®iÓm sau:
A(4;1) ; B( 1 ; - 3) ; C( 1 ; 0)
Qua C vÏ ®êng th¼ng (D) vu«ng gãc víi ®êng th¼ng AB t¹i H (H AB)
a. ViÕt ph¬ng tr×nh c¸c ®êng th¼ng AB vµ (D)
b. T×m to¹ ®é ®iÓm H.
c. TÝnh diÖn tÝch tam gi¸c ABC theo ®¬n vÞ ®o trªn c¸c trôc täa ®é.

7
Bµi 40 :Cho c¸c ®êng th¼ng cã ph¬ng tr×nh nh sau :
(D1): 2x + y = 5
(D2): - 3x + 2y = - 4
(D3): x–y =1
a. Chøng minh r»ng (D1); (D2); (D3) ®ång quy t¹i mét ®iÓm
b. Minh ho¹ h×nh häc kÕt qu¶ võa t×m ®îc