TRƯỜNG ĐẠI HỌC ĐỒNG THÁP

KHOA SƯ PHẠM KHOA HỌC XÃ HỘI

BÀI THU HOẠCH

SỬ LIỆU HỌC VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
LỊCH SỬ
MÃ MÔN: HI4218

TÊN BÀI THU HOẠCH

KHÁI NIỆM PHƯƠNG PHÁP LỊCH SỬ. CÁC NGUYÊN TẮC
CỦA PHƯƠNG PHÁP NÀY VÀ VIỆC VẬN DỤNG CHÚNG VÀO
MỘT BÀI DẠY LỊCH SỬ VIỆT NAM.

Họ và tên học viên : Nguyễn Thị Phương Uyên

Mã số sinh viên : 5022440127
Lớp : ĐHSSU-L2-ĐT(HG)
Giảng viên hướng dẫn : TS. Lê Đình Trọng
SĐT : 0981103013
Email: : trongsvn@gmail.com

Đồng Tháp, 2024

 PHẦN ĐÁNH GIÁ CỦA GIẢNG VIÊN

ĐIỂM SỐ ĐIỂM CHỮ ĐIỂM SỐ ĐIỂM CHỮ

Giảng viên đánh giá 1 Giảng viên đánh giá 2

Ngày đánh giá: Ngày đánh giá:

 MỤC LỤC

A. ĐẶT VẤN ĐỀ............................................................................................................1

B. NỘI DUNG.................................................................................................................2
I. Mở đầu.....................................................................................................................2
II. Khái niệm phương pháp lịch sử..............................................................................2
III. Các nguyên tắc của phương pháp lịch sử..............................................................2
1. Nguyên tắc khách quan:...................................................................................2
2. Nguyên tắc toàn diện:.......................................................................................3
3. Nguyên tắc cụ thể - lịch sử:..............................................................................3
4. Nguyên tắc liên hệ nhân quả:...........................................................................3
5. Nguyên tắc phê phán tư liệu:............................................................................3
6. Nguyên tắc so sánh lịch sử:..............................................................................3
IV. Vận dụng các nguyên tắc của phương pháp lịch sử vào bài dạy lịch sử Việt Nam
.....................................................................................................................................4
C. KẾT LUẬN................................................................................................................6
TÀI LIỆU THAM KHẢO...............................................................................................7
 A. ĐẶT VẤN ĐỀ

Qua quá trình học và nghiên cứu về môn Sử liệu học và phương pháp nghiên
cứu khoa học lịch sử, tôi đã nhận thấy sự quan trọng của việc hiểu rõ về khái
niệm phương pháp lịch sử và các nguyên tắc cơ bản của nó. Phương pháp lịch sử
không chỉ là một cách tiếp cận để khám phá và giải thích quá khứ, mà còn là
một công cụ quan trọng giúp chúng ta xây dựng kiến thức lịch sử một cách khoa
học và chính xác. Việc nắm vững các nguyên tắc của phương pháp lịch sử không
chỉ giúp chúng ta tránh được sự thiên vị và chủ quan khi nghiên cứu, mà còn
giúp chúng ta phát triển khả năng phân tích và đánh giá thông tin một cách
khách quan.
Về việc vận dụng các nguyên tắc này vào bài dạy lịch sử Việt Nam, điều này trở
nên vô cùng cần thiết. Việc giảng dạy lịch sử không chỉ là việc truyền đạt thông
tin mà còn là việc giúp học sinh hiểu được cách thức tiếp cận và nghiên cứu về
quá khứ một cách khoa học. Bằng cách áp dụng các nguyên tắc của phương
pháp lịch sử vào bài dạy, chúng ta không chỉ giúp học sinh hiểu rõ hơn về các sự
kiện lịch sử, mà còn giúp họ phát triển những kỹ năng quan trọng như khả năng
phân tích, suy luận và đánh giá.
Một trong những lợi ích lớn nhất của việc áp dụng phương pháp lịch sử vào bài
dạy lịch sử Việt Nam là giúp học sinh phát triển khả năng tư duy logic và sự suy
luận. Thay vì chỉ nhận thức và nhớ thông tin một cách cụ thể, học sinh sẽ được
khuyến khích suy nghĩ về nguyên nhân và hậu quả của các sự kiện lịch sử, cũng
như nhận biết các mối quan hệ nhân quả giữa chúng. Việc này không chỉ giúp họ
hiểu sâu hơn về lịch sử, mà còn giúp họ phát triển kỹ năng suy luận và phán
đoán trong cuộc sống hàng ngày.
Ngoài ra, việc áp dụng phương pháp lịch sử vào bài dạy còn giúp học sinh phát
triển khả năng đánh giá và phê phán thông tin. Thông qua việc tiếp cận và phân
tích các nguồn tư liệu lịch sử, học sinh sẽ học được cách xác định tính chính xác
và độ tin cậy của thông tin, cũng như nhận biết sự thiên vị và chủ quan trong các
nguồn thông tin. Điều này giúp họ trở nên tự tin hơn trong việc đánh giá và sử
dụng thông tin từ các nguồn khác nhau, không chỉ trong lịch sử mà còn trong
cuộc sống hàng ngày.
Tóm lại, việc nghiên cứu và áp dụng các nguyên tắc của phương pháp lịch sử
vào bài dạy lịch sử Việt Nam không chỉ là việc truyền đạt kiến thức mà còn là
việc giúp học sinh phát triển những kỹ năng quan trọng như tư duy logic, suy
luận, đánh giá và phê phán thông tin. Điều này giúp chúng ta xây dựng một cộng
đồng học thuật vững mạnh và đóng góp vào sự phát triển của đất nước.

1
2
 B. NỘI DUNG

I. MỞ ĐẦU
Môn Sử liệu học và phương pháp nghiên cứu khoa học lịch sử là một trong
những môn học cốt lõi giúp sinh viên nắm vững cách thức tiếp cận, phân tích và
giải thích các sự kiện lịch sử. Thông qua sự hướng dẫn của thầy Lê Đình Trọng,
chúng tôi đã được trang bị các phương pháp nghiên cứu hiện đại và thực tiễn
trong nghiên cứu lịch sử. Trong bài thu hoạch này, tôi sẽ trình bày khái niệm
phương pháp lịch sử, các nguyên tắc của phương pháp này và cách vận dụng
chúng vào một bài dạy lịch sử Việt Nam.
II. KHÁI NIỆM PHƯƠNG PHÁP LỊCH SỬ
Phương pháp lịch sử là tập hợp các quy trình và kỹ thuật được sử dụng để
nghiên cứu, tái hiện và giải thích các sự kiện lịch sử. Mục tiêu của phương pháp
này là đạt được sự hiểu biết chính xác và khách quan về quá khứ thông qua việc
phân tích các nguồn tư liệu và chứng cứ lịch sử. Phương pháp lịch sử đóng vai
trò quan trọng trong việc xây dựng nền tảng cho nghiên cứu khoa học lịch sử,
giúp đảm bảo tính chính xác và độ tin cậy của các kết luận lịch sử.
Nó bao gồm các bước sau:
1. Xác định chủ đề: Lựa chọn một chủ đề cụ thể để nghiên cứu, ví dụ như
một sự kiện lịch sử, một nhân vật lịch sử, hay một giai đoạn lịch sử.
2. Thu thập tài liệu: Tìm kiếm và thu thập các nguồn tài liệu liên quan đến
chủ đề nghiên cứu, bao gồm cả tài liệu chính thống và tài liệu tham khảo.
3. Phê bình tài liệu: Đánh giá tính xác thực và độ tin cậy của các nguồn tài
liệu thu thập được.
4. Phân tích và tổng hợp: Phân tích thông tin thu thập được từ các nguồn
tài liệu và tổng hợp thành một bức tranh toàn cảnh về chủ đề nghiên cứu.
5. Diễn giải và trình bày: Diễn giải kết quả nghiên cứu một cách logic và
súc tích, đồng thời trình bày kết quả đó dưới dạng bài viết, bài thuyết
trình, hoặc sách.

III. CÁC NGUYÊN TẮC CỦA PHƯƠNG PHÁP LỊCH SỬ

1. Nguyên tắc khách quan:

3
 Nhà nghiên cứu phải trung thực và không để cảm xúc cá nhân chi phối
khi thu thập và phân tích tư liệu lịch sử. Điều này đảm bảo rằng các sự
kiện được trình bày một cách chính xác và trung thực, không bị ảnh
hưởng bởi quan điểm cá nhân hoặc định kiến.
2. Nguyên tắc toàn diện:
Cần xem xét sự kiện lịch sử từ nhiều góc độ và khía cạnh khác nhau, bao
gồm chính trị, kinh tế, xã hội và văn hóa, để có cái nhìn toàn diện và
chính xác về sự kiện. Ví dụ, khi nghiên cứu về cuộc kháng chiến chống
Pháp, không chỉ xem xét các trận đánh mà còn phải nhìn vào đời sống xã
hội, tình hình kinh tế và các hoạt động văn hóa trong giai đoạn đó.
3. Nguyên tắc cụ thể - lịch sử:
Phải nghiên cứu các sự kiện lịch sử trong bối cảnh cụ thể về thời gian và
không gian, để hiểu rõ sự phát triển và biến đổi của chúng qua thời gian.
Ví dụ, khi nghiên cứu về cuộc kháng chiến chống Pháp, cần xem xét bối
cảnh thế giới sau Thế chiến thứ hai và tình hình chính trị trong khu vực
Đông Nam Á.
4. Nguyên tắc liên hệ nhân quả:
Cần chú trọng mối quan hệ nhân quả giữa các sự kiện, hiện tượng để hiểu
rõ nguyên nhân và hậu quả của chúng, từ đó xây dựng bức tranh toàn diện
về sự phát triển của lịch sử. Ví dụ, phân tích tại sao quân Pháp quyết định
tái chiếm Việt Nam và những hệ quả của quyết định này đối với cuộc
kháng chiến của nhân dân Việt Nam.
5. Nguyên tắc phê phán tư liệu:
Phải đánh giá và phân tích kỹ lưỡng các nguồn tư liệu để đảm bảo tính
xác thực và độ tin cậy của thông tin. Điều này bao gồm việc kiểm tra
nguồn gốc, độ tin cậy và sự chính xác của các tài liệu. Ví dụ, khi sử dụng
tài liệu từ cả phía Pháp và phía Việt Nam, cần phân tích và đối chiếu để
tìm ra sự thật khách quan.
6. Nguyên tắc so sánh lịch sử:
Giúp nhận thấy sự khác biệt và tương đồng giữa các sự kiện, hiện tượng
lịch sử, từ đó rút ra những bài học và kinh nghiệm quý báu. Ví dụ, so sánh
cuộc kháng chiến chống Pháp của Việt Nam với các phong trào giải
phóng dân tộc khác trên thế giới để tìm ra các đặc điểm chung và riêng.

4
IV. VẬN DỤNG CÁC NGUYÊN TẮC CỦA PHƯƠNG PHÁP LỊCH SỬ
VÀO BÀI DẠY LỊCH SỬ VIỆT NAM
1. Lựa chọn chủ đề và mục tiêu của bài dạy: Chọn chủ đề về cuộc kháng
chiến chống Pháp của nhân dân Việt Nam giai đoạn 1945-1954. Mục tiêu
là giúp học sinh hiểu rõ nguyên nhân, diễn biến và kết quả của cuộc
kháng chiến, cũng như tầm quan trọng của sự kiện này đối với lịch sử dân
tộc.
2. Áp dụng nguyên tắc khách quan: Giáo viên cung cấp cho học sinh các
tư liệu lịch sử từ nhiều nguồn khác nhau, bao gồm cả nguồn từ phía Việt
Nam và từ phía Pháp, để học sinh có cái nhìn khách quan và toàn diện về
cuộc kháng chiến. Việc này giúp học sinh phát triển kỹ năng phân tích và
đánh giá thông tin một cách chính xác, không bị ảnh hưởng bởi quan điểm
chủ quan.
Ví dụ: Giáo viên có thể cung cấp các tài liệu như bản tuyên bố độc lập của
Chủ tịch Hồ Chí Minh, các bài viết từ báo chí Pháp thời kỳ đó, và hồi ký
của các nhân vật lịch sử tham gia kháng chiến.
3. Áp dụng nguyên tắc toàn diện: Bài dạy cần xem xét cuộc kháng chiến từ
nhiều góc độ, bao gồm chính trị, quân sự, kinh tế và xã hội, để học sinh
hiểu rõ sự ảnh hưởng của cuộc kháng chiến đến đời sống của nhân dân và
tình hình đất nước. Việc này giúp học sinh có cái nhìn đa chiều về sự kiện
lịch sử và hiểu rõ hơn về bối cảnh và hậu quả của cuộc kháng chiến.
Ví dụ: Giáo viên có thể thảo luận về các chiến lược quân sự quan trọng,
những chính sách kinh tế của chính phủ Việt Nam trong thời kỳ này và tác
động của chiến tranh đến đời sống người dân.
4. Áp dụng nguyên tắc cụ thể - lịch sử: Giáo viên đặt cuộc kháng chiến
trong bối cảnh lịch sử cụ thể của thế giới và Việt Nam sau Thế chiến thứ
hai, phân tích các yếu tố như sự ra đời của chính phủ Việt Nam Dân chủ
Cộng hòa, sự chiếm đóng của quân Pháp và sự hỗ trợ quốc tế. Việc này
giúp học sinh hiểu rõ hơn về bối cảnh và điều kiện lịch sử của cuộc kháng
chiến.
Ví dụ: Giáo viên có thể mô tả tình hình quốc tế sau Thế chiến thứ hai, sự
phân chia quyền lực giữa các nước lớn và tác động của nó đến cuộc kháng
chiến ở Việt Nam.
5. Áp dụng nguyên tắc liên hệ nhân quả: Giáo viên giải thích rõ ràng mối
quan hệ nhân quả giữa các sự kiện, như tại sao quân Pháp lại tái chiếm
Việt Nam, tại sao Việt Nam lại quyết định kháng chiến và kết quả của
5
 cuộc kháng chiến ảnh hưởng đến tình hình chính trị - xã hội của Việt Nam
như thế nào. Việc này giúp học sinh hiểu rõ hơn về nguyên nhân và hậu
quả của cuộc kháng chiến và có cái nhìn toàn diện về sự phát triển của
lịch sử.
Ví dụ: Giáo viên có thể trình bày các nguyên nhân chính dẫn đến cuộc
kháng chiến, như sự bất mãn của người dân với chế độ thực dân, sự lãnh
đạo của Đảng Cộng sản và Hồ Chí Minh, cũng như sự hỗ trợ từ Liên Xô
và Trung Quốc.
6. Áp dụng nguyên tắc phê phán tư liệu: Giáo viên hướng dẫn học sinh
cách phân tích và đánh giá các nguồn tư liệu lịch sử một cách khách quan
và khoa học, bao gồm việc xem xét tính xác thực và độ tin cậy của các tài
liệu, cũng như phân biệt giữa thông tin chính thống và thông tin có thể bị
bóp méo hoặc sai lệch. Việc này giúp học sinh phát triển kỹ năng phân
tích và đánh giá thông tin một cách khoa học và chính xác.
Ví dụ: Giáo viên có thể cho học sinh xem xét các tư liệu khác nhau về một
sự kiện cụ thể, như trận Điện Biên Phủ, và yêu cầu họ phân tích sự khác
biệt trong cách trình bày và nhận định về sự kiện này từ các nguồn khác
nhau.
7. Áp dụng nguyên tắc so sánh lịch sử: Giáo viên có thể so sánh cuộc
kháng chiến chống Pháp của Việt Nam với các cuộc kháng chiến khác
trên thế giới, như cuộc chiến tranh giành độc lập của Mỹ hoặc cuộc kháng
chiến chống Nhật Bản của Trung Quốc, để học sinh thấy được sự tương
đồng và khác biệt. Việc này giúp học sinh nhận thấy các yếu tố chung và
đặc thù của từng cuộc kháng chiến và rút ra những bài học kinh nghiệm
quý báu.
Ví dụ: Giáo viên có thể so sánh chiến lược và phương pháp đấu tranh của
Việt Nam và các quốc gia khác, từ đó giúp học sinh hiểu rõ hơn về các
yếu tố thành công và thất bại của các cuộc kháng chiến.

6
 C. KẾT LUẬN

Trong quá trình nghiên cứu về khái niệm phương pháp lịch sử và các nguyên tắc
cơ bản của nó, tôi đã nhận thức sâu sắc về tầm quan trọng của việc áp dụng các
phương pháp này vào giảng dạy lịch sử. Phương pháp lịch sử không chỉ cung
cấp cho chúng ta một cách tiếp cận khoa học và khách quan để khám phá và
hiểu rõ về quá khứ, mà còn giúp chúng ta xây dựng những bài học lịch sử mang
tính toàn diện và sâu sắc hơn. Việc vận dụng các nguyên tắc như tính khách
quan, toàn diện, cụ thể - lịch sử, liên hệ nhân quả, phê phán tư liệu và so sánh
lịch sử vào bài dạy không chỉ giúp học sinh có được cái nhìn chân thực và đa
chiều về các sự kiện lịch sử, mà còn phát triển cho họ những kỹ năng tư duy
phân tích, đánh giá và phê phán thông tin một cách chính xác và khoa học. Từ
đó, học sinh không chỉ hiểu rõ hơn về lịch sử dân tộc mà còn có thể áp dụng
những kỹ năng này vào cuộc sống, trở thành những công dân có khả năng suy
nghĩ độc lập và hiểu biết sâu rộng. Qua bài thu hoạch này, tôi hy vọng rằng việc
nghiên cứu và áp dụng các phương pháp lịch sử sẽ được đẩy mạnh hơn nữa
trong giảng dạy, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục lịch sử và phát triển tư
duy khoa học cho thế hệ trẻ.

7
 TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Phương pháp lịch sử https://vi.wikipedia.org/wiki/Ph

%C6%B0%C6%A1ng_ph%C3%A1p_l%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD
2. Bài giảng của thầy Lê Đình Trọng về môn Sử liệu học và phương pháp nghiên cứu
khoa học lịch sử
3. Phương pháp nghiên cứu lịch sử của tác giả Nguyễn Đình Cường
4. Tạp chí Khoa học Xã hội và Nhân văn