LOLNOI DAU ‘Thuc hign tinh thin chi dgo cia Ban Bi thur Trung wong Ding Cong sin Vigt Nam tai Két lun s6 94/KLTW/2014 ve vige tiép tuc di méi ndi dung chuong trinh, gido trinh cfc mén khoa hoc Méc.- Lénin ‘va Quyét dinh cia BS Gido duc va Dao tao ve vige thanh ph dbng bién soan giéo rink Kinh té chinh tr} Mac - Lénin theo tinh than 40i m6i va nang ca0 chit Iurgng gio duc dai hoe danh cho hé Bai hoc, Hi dng bién sogn Gido trinh Kink té chinh tri Mac - Lénin 48 bign sogn va cho ra mat cubn gido trinh danh cho hé dao tg0 Dai hoc khong chuyén ly luén chinh tri. Noi dung cudn gido trinh-nay duge bién soan theo tinh than trung thanh véi chi nghia Méc - Lénin, co ban, cap nhét, dbng thai c6 sy tigp thu tink hoa két qua nghién ctru méi cita khoa hoe kinh té chinh tri trén thé gidi ca vé ndi dung va hinh thite trinh bay cla mot cudn gido trinh khoa hgc Kinh té chinh trj trong diéu kién méi. Theo tinh thin 43i méi n6i_ dung va phuong phép gido duc dai hoc, cudn gido trinh duge trinh bay gém 6 chwong nham d4p img quy-dink cha BG Gido duc vi Dao tgo 1a thdi long 2 tin chi. So véi ede gido trinh di ting xudt bin trong cdc Hin gan day, gido trinh kinh té chinh tri Mac Lénin [in nay duge trinh bay theo thé thire méi nhim phat huy nhiing gi tri bén ving cia kink té chinh tri Mac - Lénin dng thoi nang cao tinh thiét thyc déi v6i viée hinh thanh ky nang, t duy, tm nhin cia sinh vién khi tham gia hé thong céc hoat dng kinh t6 x@ Oi sau khi t6t nghigp chong trinh dao tgo tai nha trudng. Véi myc tiéu nhur vay, hé théng cfc chuyén a8 duge thiét ké logic theo nguyéa tic su pham cla mét cudn gido trinh béc dai hoc gan v6i hé thing tri thite oa kinh t8 chinh tri Mac - Lénin gdm nbting tri thite kinh té chinh tri vé phurong thie san xuat tu ban chit nghia va nhting vin 48 kink té chinh tr] cha thoi ky qua d6 lén chit nghfa xa hi 6 Vigt Nam. ‘Tham gia bién soan cuén gido trinh nay 1a tap thé cdc gido su, phd ido su, tién st dang giing day trong céc Trung Dai hoe, cdc Hoc vign trong hé théng gido dyc quéc dan. ‘Véi tinh thin nghiém of cia vige xy dung gido trinh bac Dai hoc, Hi @dng bién soan 44 thyc hién ldy ¥ kién nhiéu ving théng qua trao 461 5va tigp thu chuyén mén vé dé curong so bd, Khung chuong trinh, 42 cuong chi tiet, ban thao gido trinh tir 46i ngii cdo nha gido dang truc tiép tham gia gidng day tai hé théng cdc trudng dai hoc tr pham vi cd nuéc qua cdc dot tiép xtc true tigp cing nhu cdc dot t€p hudn va ging day thi diém do Bo Gido duc va Dao tgo.t6 chite. Cing véi dé, Hoi ding cling nhan duge rat nhiéu y kién gép ¥ quy béu ciia céc nha Khoa hoc nhu: GS.TS Nguyén Xuan Thing; PGS.TS Nguyén Van Thao; PGS.TS Bii Ngoc Quynh; POS.TS Dao Thi Ngoc Minh; PGS.TS Lé Danh Tén; PGS.TS Dao Thi Phuong Lién; PGS.TS Nguyén Hong Son, PGS.TS Trin Dike Higp. Trén co sé a6, gido trinh duge bién soan, hoan thién véi sy nd lye va tam huyét cita céc nha gido trong H6i déng bién soan. Mic di vay, chic chan kh6ng trénh khdi thiéu sot, Hoi bng mong tiép tue nhan duge sw chia sé vé tri thitc khoa hoc tit phia 46i ngii cdc nha gido, nha khoa hoc dé cuén gido trinh duge hoan chinh hon. ¥ kién gép y xin gii va: BO Gio duc va Dao tao, 49 Dai Cd Viet, HANOi. TM. HOI DONG BIEN SOAN CHU TICH PGS.TS Ngé Tudn NghiaChuong 1 DOL TUONG, PHUONG PHAP NGHIEN cou vA caUC NANG CUA KINH TE CHINE TRI MAC - LENIN N@i dung chuong 1 cung cép’nhiing tri thite co ban ve sy ra dai va phét trién cia m6n hoc kinh té chinh tr] Mac - Lénin, vé d6i trong nghién ciru, phuong phdp nghién cima va chife nang cia khoa hoe kinh té chinh tri Max Lénin trong nban thie ofing nhu trong thy tién. Trén oo sé Linh hei mot céch he théng mhiing tri thie nh vay, sinh vién hiéa dirge sy hinh, thanh phat trién ndi dung Khoa hoc cia mén hoo kinh t6 chinh tri Mac - Lénin, biét duge phuong php nghién oiru va ¥ nghia cla mon hoc d6i véi an thin khi tham gia cdc hoat dng Kinh té - x hoi. 1A. KHAT QUAT SU HINH THANE VA PHAT TRIEN CUA KINH TE CBiNH TRI MAC - LENIN Trong dong chay tu tuéng kinh té cla nhin loai ké cho t6i ngay nay, do dic thi trinh 46 phat trién tmg voi sit, mdi nin sin xodt xa hi ma hinh than nhiéu tur tuéng, trudng phi Juan vé kinh té khdc nhau. Mac di 6 sy da dang vé n6i him ly Iudn, ndi dung tiép cn va a5 tuong nghiéa ciru riéng phan 4nh trinh 49 nhgn thite, lgp trong tu tudng va quan diém loi ich cia méi trudng phdi, song cdc chuyén nganh khoa hoc kinh té néi chung va khoa hoc kinh té chinh tri néi riéng ddu 06 diém chung & chd ching 1a két qua ctta qué trinh khéng ngimg hoan thién. Céc pham tri, Khdi niém khoa hoc véi tu céch 1a két qua nghién ctu va phat trién khoa hoc kinh t8 chinh tri ¢ giai doan sau déu c6 swt ké thita mt cach sang tao trén co sé nhting tién dé ly ludn d3 durge khém phd & giai doan trude a6, d&ng théi dua trén co sé két qua tong két thc tién kinh té ota x4 h6i dang dign ra. -Kinh t8 chinh tri Mac - Lénin, mét trong nhting mén Khoa hoc inh t8 chinh trj ola nbén logi, durge hinh thinh va phat tra theb logic lich sit nhu vay. Vé mit thudt ngit, thuat ngit khoa hoc kink té chinh trj (political economy) duge vio du thé ky thir XVII trong tc pham Chuyén ludn_vé kinh té chinh tri duge xvdt bin ndm 1615. Day 1a tac phim mang ah ly Iudn kinh té chinh trj cba nba kinh té ngudi Phép (thude truémg phai trong thuong Php) cé tén goi 18 A-Montchretien. Trong tic phdm nay, tac gia a8 xu4t mén khoa hoc méi - khoa hoe kink 1é chinh tri. Tuy nhién, téc 7.pham nay méi chi 14 nhing phic thao ban ddu vé mén hoc kinh té chinh tri. Toi thé ky XVI, véi sy xuat hign ly luan cia A.Smith - mét nha kinh té théng véi céc pham tri, khai nigm chuyén nganh. Ké tir 46, kinh t8 chinh tri dan tré think mét mén khoa hoe va duge phat trién cho du tan ngay nay. Xétmét céch Khai quét, qué trinh phét trign tur cuéng kin té cia loai ngudi cé thé dugc mé ta nhw sau: Giai doan thir nhét, ti thai od dai dén cuéi thé ky XVIII. Giai doan thir hai, tt sau thé ky thé XVITT én nay. Trong giai doan lich sit tir thdi.cd dai dén cudi thé ky tht XVM c6 nhfing tu tuéng kinh té thai Ay C6, trung dai (tir thdi od dai dén thé ky thr XV) - chi nghia trong thuong (tir thé yj thit XV dén cudi thé ky XVI, ndi bat la ly thuyét kinh té cia cdc nha kinh té 6 nude Anh, Phép va Italia) - ‘hu nghiz ia thé ky thir XVI dén mia dau thé ky XVI, i ‘a cc nha kinh té 6 Php) - kinh té chinh trj tr san cé dién Anh (tir gitta thé iy XVI dén cudi thé ky Xvi. Trong théi ky é, trung dai ola lich str nhan loai, do trinh 46 phat trién khéch quan cdn lac hau etia céc nén sin sudt nén, nhin chung, chia tao duge nhiing tién 4 cho sy xudt hién mang tinh chat chin mudi cdc ly lun chuyén vé kinh té. Trong thai ky dai cita lich sit 46, chi xudt hién sé it tu tuéng kinh té ma khéng phai 1 nhiing hé théng ly thuyét kinh té hoan chinh véi righfa bao ham céc pham tri, khdi nigm khoa hoc. Sy xudt hign phuong thite sin xuét tu bin chi nghia thay 18)cho Phuong thttc san xuat phong kién véi nhiing trinh d6 mdi cia san xuat xa Oi da tré thanb tign 48 cho su phat trién oé tinh hé théng cla kinh té chinh tri. Chit nghia trong thuong dugc ghi nhan 1a hé thdng ly lun kinh té chinh tri dau tién nghién cifu vé nén san xudt tu ban cho nghia. Mc dit chua day du ve n6i dung khoa hoo, song vie chi nghia trong thuong dat -van dé tin hiéu vé vai trd cla thuong mai trong méi lién hé véi su gidu o6 ola mgt quéc gia te ban giai dogn tich Iuy ban ddu, da thé hign ld mét bude tién vo ly lun kinh té chinh tri so véi thai cd, trung dai. Chi nghia trong thuong Coi trong vai trd cia hoat déng thuong mai, dc biét IA ngoai thuong. Thuéc giai doan phét trién nay, c6 nhidu dai biéu tiéu biéu nhu: Starfod (Anh); Thomas Mun (Anh); Xcaphuri (Italia); A. Serra (Italia); A. Montchretien (Phap). 8Buse phat trién tiép theo ca kinh +8 chinh trj durge phan anh thong qua cdc quan diém ly lugn ota ch nghia trong néng. Chi nghia trong néng 1a hé théng ly lun kinh t8 chinh trj nn mank vai tr ola san xudt nong nghiép, coi trong sé htra tu nan va ty do kin té, Néu nur chi nghia trong thvong méi nhin manh vai tr tia ngoai thuong thi chii nghia trong nog a tién bo hon ki di vao nghién cia va phan tich a@ rit ra by Inn kinh t6 cchioh tr ti trong linh vue sin xudL. Mic dh cdn phién dign, song buréo tien nay phan énh ly luan kinh & chinh tr] da bam sat vao thy tién phat trién cha di séng sin xuat x4 hGi. Dai igu tiéu bigu cia chi nghia trong néng 6 Phép gdm: Boisguillebert; F.Quesney; Turgot. Kinh té chinh tri cd dién Anh [a hé théng ly lugn kin té cha cde nha kinh té tir sin trinh bay mét cdch hé théng cdc pham tri kinh te trong nén Iinh té thi trring nh hang héa, gid tri, tién #8, gid cd, tin cong, loi nhudn... dé rit ra nhting quy luat v4n déng cba ni Kinh té thi trxdng. Dai biéu tiéu biéu ofa kinh té chinh trj tw san cd dién Anh gom: W.Petty; ASmith; DRicardo. Nhu vay; 06 thé ritt ra: Kinh té chinh tr] a mot mon Khoa hoc kinh té cé muc dich nghién citu la tim ra cde quy ludt chi phoi se'van déng ciia cdc hién twong va qué trinh hoat d6ng kink té cia con ngudi tuong ing voi nhiing trink dg phét trién nhdt dinh cia xa héi. Tir sau thé ky XVDI dén nay, ly luan kinh t&chinh tri phat céc huéng khéc nhau, véi cée dong ly thuyét kinh té da dang. Cu _ Dang ly thuyét kinh t6 chinh tr cia CMéo (1818-1883). C-Méc 44 é thita tnyc.tiép nhtimg gid tri Khoa hoo cia kinh +é chinh tri tu'san cé dién ‘Anh d& phat trién ly Inn ly Tuan Kinh té chinh tr] vé phuong thite sin xuat tu ban chi nghia. CMéc xAy dung hé théng ly lun kinh té chinh tri mot cAch khoa hge, toan dién vé nén san xudt i ban chi nghia, tim ra nhting quy luat kinh té chi phéi sw hinh thank, phat trién va ludn chimg vai tré lich sit cia phyong thie sin xudt tr bin chi nghia. Cling véi C:Méc, Ph.Anghen (1820-1895) cting la ngudi c6 céng lao vi dai trong vige cng, bé ly Iwan kinh t8 chinh tri, mOt trong ba b6 phén cu thanh cla chai nghia Méc. Ly Inén Kinh té chinh tr] cia C.Méc va Ph-Anghen duge thé hién tap trung va c6 dong nbét trong b6 Tir ban. Trong 46, C.Méc trinh bay mot cdch khoa hoc va chinh thé céc pham tri co ban cla nén Kinh té ty ban chi nghia, thyc chit cfing 1a nén kinh té thj truémg, nhu: hing héa, tién té, gid tr] thing du, tich lug, Ioi nhudn, lgi tite, dja t6, tu bin, canh tranh cling c&c quy luat kinh té co ban cfing nhu cdc quan hé xa hGi gitta cdc giai cdp trong, 9 ién theonén kinh té thi trudng duéi béi canh nén sin xuét tu ban chi nghia. Céc ly Iugn Kinh 6 chinh tj cla C.Méc néu trén duge khdi quét thanh cée hoc thuyét 1én nh hoo thuyét gid tr), hoc thuyét gid tr thing du, hoc thuyét tich lug, hoc thuyét vé Igi nhugn, hoc thuyét vé dia t... Véi hoc thuyét gia ti thing du néi riéng va BS Tw ban néi chung C.MAe da xay dung co sé C-Méc ddng thoi ciing la co sé khoa hoc lun chiing cho vai trd lich siz cia Phuong thitc sin xudt tu ban cht, nghia. Sau khi C.Méc va Ph.Anghen qua di, VLLénin tigp tye ké thita, bd Sung, phéttrién ly lufn kinh té chinh tr theo phuong php lun cia C.Méc va c6 nhiéu déng gép khoa hoc dic bigt quan trong. Trong dé néi éi nghién ct, chi ranting dc diém kinh té cia chi nghia tu bin giai doan cudi thé ky XIX, au thé key XX, nhting vin 48 kinh té chinh tr eo bin eta thot kj qué 6 lén chit nghia xa héi... Voi ¥ nghia 46, dong ly thuyét kinh té chinh tr. nay due dinh danh v6i tén goi kin té chinh tr] Mac - Lénin, Sau khi V.I.Lénin qua ddi, cdc nba nghién cit kinh té cia céc Dang Céng’san tiép tue nghién ciru va bé sung, phat trién kinh té chinh tri Mac - Lénin cho dén ngay nay. Cling véi ly Ivan ctia cdc Dang Cong san, hién nay, ttén thé gidi cé rat nhiéu nha kinh 8 nghién citu kinh té chinh tr] theo cdch tiép cin ciia kinh té chinh tr cha C.Méc véi nhidu céng trinh duge cong bé trén khip thé gidi. Cac cong trinh nghién citu 46 duge xép vao nhdnh Kinh té chinh tri mécxit (maxist - nhting ngudi theo chi nghia Mac). Déng ly thayét kinh t8 ké thita nhting Iuan aiém mang tinh khéi quat tam ly, hanh vi cia kinh té chinh trj tu san cd dién Anh (dong ly thuyét nay duge C.Mée goi IA nbiing nha kinh t& chinh trj tm thudmg) khéng di sau vao phan tich, lugn gidi cdc quan he xd hi trong qua trinh sin xudt cfing nhu vai trd lich str ctia chit nghia tu ban tao ra cdch tiép can khac voi cdch tiép cfm cia C.Méc. Sy ké thita nay tao co sé hinh thanh nén ode nhénh ly thuyét kiinh té di sau vao hanh vi ngudi tiéu ding, hanh vi cia nha sn xuat (cp 46 vi m6) hoe céc méi quan hé gitta céc dai lugng Win cha én kinh té (cp 49 vi md). Dong ly thuyét niy duge xay dung va phét trién béi rét nhiéu nba kinh té va nhiu truéng phai ly thuyét kinh té cla céc quéc gia khdc nhau phat trin tir thé cy XIX cho dén ngay nay. Can twa ¥ thém, trong giai doan tir thé ky) thir XV aén thé ky thir XIX, cn phai ké thém téi mét sé ly thuyét kinh té cia cdc nha tu tuéng xa hi nghia “hang trd ¥ i 2 10.(cudi thé ky thi XIX). Céc ly thuyét kinh té nay huéng vao phé phén nhiing khuyét tat cia chii nghfa tu ban song nhin chung cdc quan diém dya trén co sé tinh cdm.cé nhén, chju anh huéng cia chi nghia nhin dao, khong chi ra duge cdc quy luat kink té co ban ca nén kinh té thi trudng tr ban chi nghia va do @6 khéng Infn chimg duge vai trd lich sit cla chit nghia tw ban trong qué trinh phét trién cia nhén logi. Nhu vay, kinh té chinh tri Mac-- Lénin 1a mt tong nhting dong ly thuyét kinh t8 chinh tri nim trong dong chay phat trién tu tuéng kinh te cla nhfn loai, duge hinh thanh va dat né i Anghen, dya trén co sé ké thita va pl A oc cia kinh té chinh tri ca nbiin loai trudc 46, tne tip 18 nbting gid tri ¢ i tr] tu sin od dién Anh, duge V.LLénin ké thira va phat trién. Kink té chinh tr] Mac - Lénin,c6 qua trinh phat trién lign tye Ké tir gitta thé ky thir XIX dén nay. Kink té chinh trj Méc - Lénin 14 m§t mén Khoa hoc trong hé théng cdc mén khoa hgc kinh té cia nhan loai. 12. DOI TUGNG VA PHUONG PHAP NGHIEN CUU CUA KINH TE CHINE TRIMAC - LENIN 1.2.1. Déi tugng nghién ciru cia kinh té chinh tri Mac - Lénin -V6i tu cdch 12 mét mén khoa hoe, kinh té chinh trj 06 déi tong nghién cimu riéng. Xét vé lich sit, trong méi giai doan phat trién, cdc ly thuyét kinh té c6 quan niém khdc nhau ve 6i tuong nghién otru cia kinh té chinh tri. Ching han, 6 thoi ky dau, cho nghia trong thong xdc dinh Inu théng (chi yéu la ngoai thong) 1a d6i tii¢ng nghién ciru. Tiép theo dé, chit nghia trong néng lai coi néng nghiép 1a 4éi tugng nghién ctu. Kinh t& chinh trj tu sin o6 dién Anh thi xdc dinh ngudn géc ciia ota ‘cai va su gidu ‘e6 ola céc din tGc Ia déi tung nghién ctu. Hop 1.1. Quan Kinh t§ chinh tr] JA m6t nganh khoa hoc gin véi chinh khach hay nha lp phép huéng t6i hai mye tiéu, thir nhét 1a tgo ra nguda thu nhip déi dio va sinh ké phong phi cho ngudi dan, hay chinh xdc hon la tgo diéu kign €@ ngudi dan ty tgo ra thu hp va sink ké cho ban than minh, thtt hai 1a tgo ra kha ning c6 duge ngudn ngan sich day dit cho nha nuéc hay toan b§ nhan dan 48 thyc hién nhiém vy cong, Kinh té chinh trj huéngtéi lam cho ca ngudi dan cing nhu quéc gia trd nén gid c6. Nguén: ASmith (1776), An Inquiry in to the Nature and Causes of the Wealth of Nations. cia A.Smith vé a6i twong nghién ciru cia Kinh té chinh triCéc quan diém néu trén mic dit chura thyc sy toan diéa, song chting C6 gid tri lich sir va phan Anh trinh 46 phat trién cia khoa hoc kinh té chinh tej truée CMéc, i Ké thira ning thanh tyu khoa hoc kinh té chinh trj cé dién 2 Anh, dua {én quan diém duy vat va lich sit, C.Méc va Ph.Anghen xéc dinh: oP _ Déi tuong nghién ctu cita kinh té chinh trj 1 cde quan hé cia sin Sead trong phuong thite san xuét ma cdc quan hé 46 hinh thanh va phat trién. V6i quan niém nhw vay, lan dau tign trong lich sit cia kinh té chinh tri hoc, 46i tuong nghién eitu cia kinh t8 chinh tri duge xc inh mét cdch Khoa hoe, toan dién & mite 46 khai quét cao, théng nhét bién ching gitta sin xuat va trao déi. Didu nay thé hign su phét trién mang tinh vugt trdi trong ly Ingn cita C.Mac so véi cdc nha tr tuéng kinh té truéc a6, ,__, Mat khdc, vé pham vi tiép cfn di tuong nghién ctru, C.Méc va Ph. Anghen cén chi ra, kinh té chinh tr] c6 thé dugc hiéu theo nghia hep ho&c theo nghia réng, x. , Lheo nghila hep, kinh té chinh trj nghién ci quan hé sin xudt-va trao doi trong mét phuong thite sin xudt nhét inh. Cach tiép can nay duge Mac khang dinh trong b8 Tu ban. Cu thé, CMée cho , 461 tuong nghién ctu cia bé Tu ban 1 céc quan € sin xudt va trao d3i cha phuong thite san xuét tr bin chi nghia va muc dich cuéi cing ciia tac phdm Tu ban 1a tim ra quy lugt vin dong kinh té cia xa hi dy. ‘Theo nghia rng, Ph.Anghen cho ring: “Kinh té chinh tri, theo nghia rong mht, 1A khoa hgc vé nbting quy ludt chi phdi sur sdn aud vat chat va su trao déi nhimg tr liu sinh “hoat vat cl iat “trong xa h6i loai ngudi...Nhiing diéu kién trong dé ngudi ta sin xudt san pham va trao déi chiing du thay d6i tuy ting nuéc, va trong mdi nude Iai thay ai tuy ting thé hé. Boi vay, khong thé ob cing mt mén kinh té chinh tri duy nhdt cho tét c moi nude va tét c& moi thdi dai lich siz...mén kinh 18 chinh tri, ve thyc chat 14 m6t mén-khoa hoc cé tinh lich sit... nd nghién otru truée hét 1a nhting quy luat dic thi cia ting giai doan phat trién cla sam xudt va cia trao déi, va chi sau khi nghién cizu nhw thé xong xuéi rdi nd méi cé thé. xdéc dinh ra mét vai quy luat -hoan toan cé tinh chét chung, thich dung, ndi chung cho san xuat va trao déi”!, * Come va Ph, 12 ighen: Tod tap, Nxb Chinn tn qué gia, Ha NOt, 1994, 20, t.207, 208.‘Ninr vay, theo C-Méc vi Ph. Anghen, 46i tugng nghién citu cba kink +8 chinh tri khéng phai 1A mot linh vue, m6t khia canh cla nén sin xuat x4 hoi ma phai la mot chinh thé cdc quan hé sin xudt va trao 46). D6 Ia he théng cdc quan hé gitta ngudi v6i ngudi trong san xudt va trao adi, cée quan he trong moi Khu va cfc quan bé gitta cfc Khu cha qué tink tai sin xudt x& hOi v6i tur cdch Ja su théng nat bign ching cba sin xual, phan phéi, luu thong, trao déi, tiéu ding. Khéc véi cde quan diém truée C.Méo, diém nhén khoa hoc ve mat xée dink déi trong nghién ci cia kinh té chinh trj, theo quan diém cia C-Méc va Ph.Anghen, chinh la 6 ch6, kinh té chinh tri khéng nghién cif bigu hién kj thuat cia sy san xudt va trao di ma 1a hé thong cdc quan hé xa h6i cla sin-xuit va trao adi. Vé khia canh nay, V-LLénin nhdn manh thém: “kinh té chinh tr} khéng nghién ci sy san xudt ma nghién ciru hing quan hé xd h6i gitta ngudi véi ngudi trong san xuat, nghién eira che 6x4 hGi cia sin xudt™, Sur gidi thich nay thé hién sy nhat quan trong quan diém cba V.LLénin véi quan ¢iém cia C.Méc va Ph.Anghen vé déi trong nghién ciru cia kinh té chinh tri. ‘Mit Kkhdc, chi nghia duy vat vé lich sit da chi ra, cde quan hé ctta san uit va trao adi chiu sur tac dong bién chtmg cia khéng chi béi trinh 49 cha Tuc lugng sin xudt ma cin ca kién tric thuong ting tuong ting. Do vay, khi xéc djnh déi-tugng nghién ctu cia kinh té chinh tri Mac - Lénin tat yén. phai dat cdc quan hé xa héi cla san yudt va trao déi trong méi lién hé bién chimg véi trinh 46 cia lye Iugng sin xudt va kién tric thuong ting tuong ‘ing cia phuong thie san xuat dang nghién ctu. Nghia la, kinh +6 chinh tri Khong nghién otru ban than luc lugng sin xuét, cling khong nghién ctu bigu hign ou thé cha kién tric thugng tng ma 1a dat cde quan hé efi sén xuét va trao aéi trong méi lién h@ bién chiing v6i Ie Iugng san xuat va kién tric thugng ting tuong img. “V6i ¥ nghifa nh vay, Khdi quit Iai: Ddi tong nghién citu ctia kinh té chinh tri Méc - Lénin Ia cdc quan hé xd h6i cila scm xudt va trao a6i ma cdc quan hé nay duge dat trong su lién hé bién ching véi trinh dé phat trién cita luc lizong sn xudt va kién tric theong tang twong tng ciia phutong thite sén xudt nhat dink. Khi nbén manh viée dat céc quan hé sin xudt va trao 46i trong méi lién h€ véi trinh 46 phét trién ca luc lugng sin xudt va kién trie thong tng ttrong tmg, kinh t& chinh tri Méc - Lénin khong xem nhe cée quan hé 2. Lenin: Todn tip, Nxb Tién 68, Maxcava, 1976, 3, 58. 13kinh té khach quan gitta cdc qué trinh kinh té trong mét khau va gitta cdc Khau cla qué trinh tai sin xudt x4 hdi voi tu céch 1a mét chinh thé bién ching cia san xuét, luu théng, phan phéi, tiéu ding. Day 1a diém méi can duge nhén manh trong ndi dung vé adi tuong nghién ciru cita kinh t8 chinh tri Mac Lénin. .Truée day, trong cac céng tinh nghién ciru eta kinh té chinh tri Méc - Lénin thudc hé théng céc nuée xa h6i chi nghia, hau hét céc nha nghién ctu chi nhdn manh déi tuong nehién ctu cba kinh té chinh tr] Méc - Lénin la mat quan hé san xuét, ma quan hé san xut thi Iai chi quy v quan hé sé hitu, quan hé té chite quan ly, Mue dich nghién etra cia kin t8 chinh trj Mée - Lénin: Vé muc dich nghién cit cia kinh té chinh tri, CMée va Ph.Anghen cho ring, viée nghién‘ciru la a8 nhdm tim ra nhiting guy luat kinh té chi ph6i sur vén dng va phét trign cba phuong thitc sin xudt, Nhu vay, muc dich nghién ecu cia kinh t8 chinh tr] Méc - Lénin la nham phat hién ra cdc quy luét kinh té chi phdi cdc quan hé gitta ngudi véi ngudi trong san xudt va trao dai. Tir 46, gitip cho céc chu thé trong xa hdi van dung cée quy ludt Ay nhiim tao dng lye cho con ng khéng nging sng tao, gép phan thic ddy vin minh va sy phat trién toan dién cia xa hdi thong qua vige gidi quyét hai hda cdc quan hé loi ich. Kinh té chinh tri Khéng chi 14 khoa hoc vé thitc @dy sur gidu cé ma hon thé, kinh té chinh tr] Mac - Lénin con gép phan thic day trinh 46 vin minh vA phét trién toan dién eta xa h6i. Kinh té chinh tri Mac - Lenin cling khéng phai 1a khoa hoc vé kinh té hang héa tu ban chit nghia. Quy lual kinh té: Quy Inét kinh té la ning méi lién hé phin 4nh bin chat, khéch quan, [ap di lap Iai ciia cdc hién tong va qué trinh kinh té, 14khéch quan, Véi bin cht J& quy Iugt xd hoi, nén sy tée dong va phat huy Yai fd olla nb d6i véi sin xut va trao di phai thing qua céc hoat dong cla con ngudi trong x4 hi véi nhing ang co loi ich khéo nhau. Quy Tut inh 48 téc d6ng vio cdc déng co loi ich va quan hé loi ich cla con ngudi tir dé ma digu chinh hinh vi kinh té cba ho. Chinh béi 1é 46, khi van dung ding céc quy luat kinh té sé tgo ra céc quan hé loi ich kinh 16 hai hda, tir dé tao dGug lye thic diy su sing tao cha con ngudsi trong xa h6i. Théng qua d6 mi thic day sy gidm c6 va van minh cila x4 hi. Tuy mhién, 6 day can 6 su phn biét gitta quy luét kin t& va chinh sach kinh té. Chinh séch kinh té fing téc dng vio ede quan hé loi ich, nhumg sy téc dng a6 mang tinh chi quan. Hop 12. Phin biét quy Iuat kinh té va chim sch kink, té Quy lugt kinh t8 tn tai khdch quan, khéng phy thuge vao ¥ chi cla con ngudi, ‘con ngubi khdng thé tha tiéu quy luat kinh té, nhung ob thé nhan thitc va van dung, quy luat kinh té 48 phye vu Igi {ch cha minh. Khi vén dyng khéng phi hgp, con nguési phai thay di hanh vi cla minh chi khdng thay 48i duge quy luat. CChinh sich kinh té 1& sin phim chi quan ca con ngudi duge hinh than trén co sé van dung cae quy luat kinh té, Chinh sich kink té vi thé 6 thé pha hgp, hotic khéng phi hgp véi quy lugt kinh té kh4ch quan. Khi chinh sch kh6ng phi hop, chit ‘thé ban hanh chinh sch c6 thé ban hanh chinh sch khac dé thay thé. Ngudr: Tang hop. ‘Nhu vay, 44i twong, muc dich nghién ctu cia kinh té chin tr] Mac - Lénin duge’phan biét véi cdc mén Khoa hoc kink té khéé, nbét 1a véi kinh +8 vi mé, kinh té vi m6, kinh té phat trién, kinh té céng c6ng... Tuy nhién, sé 1A khong chudn xéc néu d6i lap mét céch cue doan gitta kinh té chinh tr] Mac - Lénin véi cdc nhénh khoa hoc kinh té kh: 3 Mi khoa hoe kinh té c6 d4i twong nghiéa ctu riéng. Thé manh cla kinh té chinh tri Mac - Lénin 1a phat hign ra nhing nguyén ly va quy lua chi phéi céc quan hé loi ich gitta con ngudi vi con ngudi trong san xudt va trao 48i. Cae quy luat ma kinh té chinh trj chi ra la nhimg quy ludt cé téc dng téng thé, ban ch4t, toan ‘Thé manh cia céc khoa hoc hdc li chi ra nhiing hién tong hoat dng kinh té cu thé trén bé mat 6 the dng truc tigp, xir ly linh hoat cdc hoat déng kinh té trén bé x4 hGi. Do 4, sé 1a thiéu khdch quan néu 46i lép eye doan kinh é 15chinh tri Mc - Lénin véi cdc khoa hoc kinh té khée. Tuong tu, tam nhin Kkhi ph dinh gid trj ota kinh té chinh tri Mée - Lénin at6i vei phat trién va ton sting vai trd cia céc khoa hoc kinh té khac. Viée thdi phdng tinh thy tin cita cdc Khoa hoc kinh té khéc chi lim cho ngudi ta nhin thdy céc gidi phdp trong ngin han mi mAt di tim nhin va susdu sic tan ci nguon sur van déng cita céc quan hé kinh té trén bd mat x4 h6i. Vi vay, moi thanh vién trong x4 h6i cin ném ving nhtng nguyén ly ciia kinh té chinh tri Méc - Lénin dé 6 co 86 khoa hgc, phuong phép luan d i inh, xuya ig mdi quan mang tinh cu thé nay si 1.22. Phuong phip nghién cu cia kinh té chinh tri Mée - Lénin V6i tur céch l& mt mén khoa hoc, kinh t8 chinh tr} Mic - Lénin sit dung phép bin’ chimg duy vat va nhigu Phuong phép nghién ciru khoa hoc x4 hoi n6i chung nu: triru tugng héa khoa hoe, logic két hop véi lich six, quan sat théng ké, phan tich ting hgp, quy nap dién dich, hé théng héa, m6 hiinh hiéa... Tuy nhién, khée vdi nhiéu mon khoa hoc khie, diic biét I khon hoc twr nhién. G 5, ngwdi nghién ciru 6 thé thyc hign ede thue nghiém Khoa hoc dé rit ra nhting quy uit chi phi sr van d6ng va phat trién cia 46i tugng nghién ciru, Kinh té chinh trj nghién ctru cdc quan hé xa hGi cia san xudt va trao déi. Day IA nhting quan hé triru tong, khé od thé boc 16 trong cdc thi nghigm thyc nghiém, chi o6 thé bée 16 ra trong cdc quan hé kinh té tréri bd mat xa hdi. Do 6, cae thi nghiém kinh té chinh tri sé khé cd thé dugc thuc hién trong quy mé phong thi nghiém vi khéng cé mét phong thi nghigm nao m6 phéng diige m9t céch day dit cdc quan hé x hdi cha qué trinh san xuat va trao ddi. Cho nén, phuong php quan trong cia kinh te chinb tri Mac - Lénin 1a phuong phay tru tong héa khoa hoc) Phuong phép triru tgng héa khoa hoc la céch thie thyc hién nghién ctu bing céch ‘gat bd nhiing yéu t6 ngdu nhiéa, nhting hién tugng tam thei xdy ra trong cdc hign twong qué trinh nghién citu dé téch ra duge nhing hign trong bén ving, mang tinh dién hinh, én dinh cia adi tuong nghién ctu, Tir 46 ma nm duge ban chat, xy dung duge cdc pham tri va phat hign duge tinh quy lugt va quy ludt chi phéi sy vin dng cha 46i tugng nghién ctu.can phai biét xéc djnh gidi han cia sy trina tuong héa. Khéng duge tuy tién, chi quan loi bé nbiing ndi dung hién thyc cla a6i tuong nghién ctr gay sai léch ban chat cla d6i tung nghién ciru. Giéi han cia sy triu tugng héa phy thuge vio d6i tueng nghién ciru mdi khi cfc cht thé thye hign phan tich 48 phat hign ra ban chat cfing nhu cde ay Iuat chi ph6i déi trong nghién ctu 46. Viée tam thi gat di nhiing vyéu t6 cu thé ngau nhién trén be cia nén sin xudt x h6i phai bao dam yéu cau tim ra dirge ban chat gitta cc hién trgng dudi dang thuan tuy nhat cia nd; déng thoi phai bao dam khéng lam mit di ni dung hién thyc cita céc quan hé duge nghién oiru, Cang véi phuong phép trim tugng héa khoa hoc, kinh +8 chinh tri ‘Mac - Lénin cin sit dung phuong phap logic két hop yéi lich sit. Phuong phép logic két hop véi lich sir cho phép nghién citu, tigp cn bin chit, cdo xu huéng va quy Iuét kink té gin véi tién trinh hinh thanh, phat trién cla cde quan hé xa hi cia sin xuat va trao doi. Vige 4p dung phuong phap logic két hop véi lich sir cho phép rit ra nhiing két qua nghién ciru mang tinh légic tir trong tién trinh lich sir cita céc quan hé gitta con ngudi voi con ngudi trong qué trinh, san xuat va trao doi. 1.3. CHUC NANG CUA KINH TE CHINE TRI MAC- LENIN L Chite nang nbn thire Vi tu cdch la mét mén khoa hoc kinh t6, kinh té chinh trj Mac - Lénin cung cp hé théng tri thitc ly lun vé su van déng ciia c4c quan hé gitta nguési voi ngudi trong san xuat va trao adi; vé sur lién hé t4c dng bién chimg gifta céc quan hé gitta ngudi voi ngudi trong sin xudt va trao ddi voi Ie lugng sin xudt va kién tric thugng ting tuong img trong nhimg néc thang phat trién khdc nhau cia nén san xudt xa hoi. Cu thé hon, kinh té chinh tri Mac - Lénin cung cdp hé théng tri thite mé vé nhiing quy luat chi phéi sy phét trién cia san xuAt va trao doi gan véi phiong hisin walt, vé lich sit phat trién cde quan hé cita sin xudt va trao déi cita nhfn Joai néi chung, vé nén sin xuét tur ban chit nghia va théi ky qué 46 lén cht nghia x4 h6i ndi riéng. Kinh té chinh tri Mac - Lénin cung cdp nhtig pham tra kinh té co ban, ban chat, phét hién va nhfn dién cdc quy luat kinh té ca nén kinh té thj truéng lam co sé ly Iuén cho vige nhan thiic cdc hign tuong kinh té mang tinh biéu hién trén b8 mit x4 hi. Trén co sé hé théng nhing tri thie Khoa hoc nlur vay, kinh té chinh tri Méc - Lénin g6p phan lam cho nhan a7,thie, ty duy cia chi thé nghién citu duge mé réng, sy higu bide cha mbi cd nhn vé céc quan hé kinh t6, nhiing trién vong, xu huéng phat trién kinh té x4 hGi vén van dong phite tap, dan xen, tuéng nhu rét hon d6n trén b8 mat x4 hi nhung thuc chat ching déu tuan thi cdc quy lugt nat dink. Tr 46, i é fu hom, xuyén qua cée quan hé phitc tap nhu vay, tinh quy Juat 1.3.2. Chite ning thy tin Két qua nghién citu cha kinh té chinh tr] Méc - Lénin 1a phat hién ra ahfing quy ludt va tinh quy lugt chi phdi sw van d9ng cita cdc quan hé gitta con ngudi véi con nguéi trong s4n xudt va trao déi. Khi nhdn thite duge cée quy lugt sé gitip cho ngudi lao d6ng cin, nhu nhting nha hoach dinh hoe cdc chinh séch kinh té sé gép phan thic ddy nén kinh t8 - x4 Gi phat trién theo husng tién bé. Kinh té chinh trj Mac - Lénin, theo nghia dé, ‘nang trong nd chite ning cai tao thyc tin, thiic dy vin minh iia xa hi. Théng’qua gidi quyét hai hda céc quan hé loi ich trong qua trinh phat trién ma lu6n tao déng luc d8 thic day ting cdc nhan va toan xa hGi khong aging sing tao, tir 46 cai thién khéng ngimg di séng vat chit, tinh thae cila toan xa héi. : Déi véi sinh vien néi riéng, kinh té chinh tri Mac - Léain la co so Khoa hoc ly luan 4é nhgn ign va dinh vj vai trd, trac nhiém sang tao cao 4 clia minh. Tir dé ma xy dung tu duy va tim nhin, ky nang thuc hién cdc hoat d6ng kinh té - x4 h6i trén moi linh vue nganh nghé cia doi séng xa héi phi hop véi quy lugt khdch quan. Thong qua 46 déng gép ximg ding vio sy phat trién chung cia x4 hdi. 1.3.3. Chie. nang tu twéng Kinh t6 chinh trj Mac - Lénin gép phin tao lap nén tang ty tuéng Ong, sin cho nhiing ngudi lao déng tién b6 vi yéu chudng ty do, yéu chung hda binh, cing cé niém tin cho nhiing ai phan dau vi muc tiéu dan gidu, nude manh, x4 héi dan chi, céng bing, vin minh, Kinh té chinh tri Mic - Lénin gép phan xay dung thé giéi quan khoa hoc cho nhfing chi thé © mong muén xay dung mot ché 46 xa hai tét dep, huéng t6i gidi phéng con ngudi, x6a bé dan nhing dp bitc, bat cdng gitta con ngudi véi con ngudi. : 181.3.4, Chite ning phwong ph4p luan ‘M&i mén khoa hoc kinh té khac cé.h€ théng pham tra, Khai nim Khoa hoc riéng, song 48 hiéu duge mot cach sdu sac, ban chat, thay duge su gin két mt cach bién ching gitta kinh 16 véi chinh trj va cfin nguyén cha sur dich chuyén trinh 4 van minh ca xa hi thi c&n phai dura trén co sé am higu nén ting ly lun tir kinh t6 chinh tri, Theo nghfa nhur vay, kin t® chinh tr] Mac - Lénin thé higu chite nang phyong phép Iugn, nen tang ly luan. khoa hge cho viéc tiép ofn cdc khoa hoc kinh tékhdc. ae TOM TAT CHUONG Kinh 18 chinh tri Mac - Lénin 14 b§ mén khoa hoe duge bt ngudn tir su ké thita nhiing két qua Khoa hoc ca kinh té chinh tr} nha loai, do C.Méc - Ph, Ang ghen séng lép, duge Lénin va céc ding ofng san, cOn han quéc té bi .§ sung phat trién cho dén ngay nay. Mén khoa hoc Kinh te chinh tri Méc - Lénin nghién ctu cc quan hé x4 h@i gifta con ngudi véi con ngwdi trong san xudt va trao déi trong mt phwong thite sdn xt At xa ho gin véi luc iugng sin xudt va kién tric thugng, ting tuong ting cia phuong thitc sin xudt xa hi 46. CA thudit ngit cin ghi nhé: Kinh té chinh tri, cht nghia trong thuong, chi: nghia trong néng, kink té chink trj tu sin 06 aién, kinh (6 chinh tri Méc - Lénin, quan hé xd h6i cita sén xudt va trao aéi, tric ting héa khoa hoc, quy ludt kinh té ‘Van dé thao ludn: Thye té lich si hinh thanh va phat trién cho théy, cé sur lién hé chat ché ngay tir du git kinh té chinh tr] Méc - Lénin véi he théng eéc ly thuyét kinh t8 tién a8, bang nhting lap luda dya trén bang ching lich st, hay phan tich vé su lién hé 462. ‘ CAu hdi 6n tp: 1. Phin tich su binh than va phat trién ola kinh té chinh tri Mac - Lénin? 2. Déi tong nghién ctu cla kinh té chinh tri Méc - Lénin? Chite nang cia kinh té chinh tri Mac - Lénin véi tr cdch 1a m6t mén Khoa hoc? 3. Néu ¥ nghia cia vige nghién, ci kinh té chinh tri Méc - Lénin 19trong qué trinh lao dng va quin trj quée gia? Tai ligm hoc tap ,,): Robert B.Ekelund, JR va Robert F Hébert (2003), Lich sit cde hoe huyét kink té, Ban tidng Vigt, Nxb Théng ke, H, 2. Vién Kinh té chinh tri hoc, Hoe vign Chinh tri quéc gia H8 Chi Minh (2018), Gido wink Kink té chinh tri Méo - Lénin, Nxb Ly Iuén Chinh tri, H. 3. C.Méc- Ph. Anghen: Toan t4p, tap 20, tap 23, Nxb Chinh tri quédc gia, 1994, H. 4. VI. Lenin: Toan tgp, tap 3, Nxb Tién b6 Maxcava, 1976, M. 20Chuong 2 HANG HOA, TH] TRUONG VA VAL TRO cua cAc CHU THE THAM GIA THI TRUONG Sau khi 44 hiéu dugc vé su hinh thanh, phat trién, adi tuong cing shu chite ning cia kinh té chinh tri Méc - Lénin, chuong 2 duge trinh hay nhim cung cap mét cdch 06 hé thdng vé ly ludn gid tr lao dng cia C.Maéc théng qua cdc pham tri co ban vé hang héa, tién té, gid ca, quy luat gi tri, tinh bai mit cla lao dOng sin xudt hing héa, ning svat lao d6ng... giip cho vige mbfin thie mét eéch olin bin co s6 ly lun cia ofc mi quan hé kinh 6 trong nén kinh ¢é thj trudng, Trén co so 46, g6p phin vin dung 4é hinh thinh tw duy va kj ning thyc hién hanh vi kinh té phi hop véi yeu cau kkhéch quan cia cing din khi tham gia céc hoat Ong Kinh t€ - xa hoi n6i chung. Day cing la can ett ma trén 46 66 thé tiép tyc bd sung, lam séu sic hhon mot 58 khia canh ly Iufn cia C.Méc ve hang héa, gid tri hang héa ma thoi ela minh, do hoan canh khéch quan, C.Méc chua c6 diéu kién a& nghién ciru m6t céch su sic nhur trong diéu kign nén kinh té thi trudng voi nhiing quy Iuét cia kinh té thj traémg hign nay. Phi hop véi mye dich néu trén, ndi dung cia chyong 2 sé duge trink bay gdm hai phan trong tam: i) Ly Iugn ca CMac vé san xudt hing héa va hang héa: N6i dung nay sé nhin manh nhing van 4é ly Iwan thuge hoc thuyét gi tri cia C.Méo, trong 46 c6 chit ¥ téi khfa canh lam sau sic hon quan diém cia C.Méc vé su phong phi cia thé gidi hang héa trong béi cinh ngay nay; ii) Thi trudng va vai trd cla cdc chi thé tham gia thi trang. NOi dung nay cung cp céc tri thite rét can ban vé thi trudng, co ché thj trudng, kinh t6 th trudmg va céc quy luét co ban cia thi tring. Day 18 sit bd sung Jim x6 hon ly lun clia C:Mac trong béi cdnh ngay nay. Trén co so hé théng ly luan nay ma o6 thé hiéu biét tri thtic IY lugn nén tang cho nghién oi vé kinh té thj trdng dinh huéng x4 hdi chil nghia 6 Viét Nam. 2.4. LY LUAN CUA CMAC VE SAN XUAT HANG HOA VA. HANG HOA 2.4.1. San xudt hang héa Khdi niém san xudt hang hoa Theo CMée, sin xvét hing héa 1a nhiing ngwéi sin xuét ra sén phém khéng niu cfu tiéu ding cla chinh minh ma 4é traoDiéu kign ra adi ctta sin xuét hang héa San xudt hang héa Khong xudt hign ddng thoi véi su xudt hién cia xd hi Todi ngudi. Dé nén kinh té hing héa od thé hinh thanh va phat trién, C.Méc cho ring cin hdi dit hai diu ki€n sau: Diéu kign tht nhdt, phan céng lao d§ng xa hdi, Phan céng lao déng x héi 1a sw phfin chia lao dong trong xa hdi jhanh céc nganh, eéc link vac sin xudt khéo nhau, tao née su chuyén mén héa cia ning ngudi sin xudt ig nganh, nghé khéc nhau. Khi 46, moi ngudi chi sin xudt mét hoc mét > san phém nhat dinh. Trong kchi nhu cau cia ho lai di héi nhiéu loai sin pham. Dé théa mn‘nhu cdu cia minh, tat yéu nhiing ngudi san xudt phai trao 46i san phdm véi nhau. ,, Diéu kién thit hai: Sy tach biet va mit kinh té cia céc chi thé sin xudt. t ve mit kinh té gitta céc chi thé sin xudt nhting ngudi sin xudt dc 1p v6i nhau, 06 sy téch biét didu kién 46, ngudi nay mudn tiéu ding san phim cia n, thong qua trao d6i, mua bén, tite ld phai trao di dud: hink thite hang héa. CMéc viét: “chi 6 sin phéin eis nhtng lao dng tir nhan Gc lap va khong phu thudc vao nhau méi adi dién véi nhau nhw la nhiing hang héa”™. Sur tach bit vé mat kinh 18 gitta nbing npudi san xudt 1a didn kién aa dé nén sin xudt hang héa ra d0i vA phat trién, Trong lich sit, sy tach biét ‘vd mat kinh té gitta cdc chi thé san xudt én Khdch quan dua trén sy téch bit vé quyén 36 hitu, Xa hGi Lodi ngudi REPT sich bigt vé quyén sé hitu cing sau sic, hang héa duge san xuat ra cng phong phi Khi con sy hién dign cia hai didu kign néu trén, con neudi khé; g thé ding ¥ chi chi quan ma-x6a bé nén san xudt hang héa tinh » 2.1.2. Hang héa : Khdi nigm hang héa Theo quan diém cla CMéc, hang héa la sén phim ctta lao déng, cb ° CMée va Ph. Anghen: Todn tip, Nxb Chin tr quée gia, H. 1993, ¢.23, tr. 72. 22thé théa man mét nhu céu nao dé cia con ngudi théng qua trao déi, mua ban. Nhu vay, sin phim ofa lao dng chi mang hinh thai hang héa khi him dura ra trao 48i, mua bén trén thi trudng. Nghia 14, 06 thé c6 yeu to sin phdm cia lao dng song khong 1a hing héa khi san phim, 46 khéng dugc dem ra trao déi hoc khéng nhim myc dich san xuat dé trao déi Hang héa cé thé sir dung cho nhu cau c4 nhan hoac nhu cau sin xuat. Hang: héa c6 thé tin tai & dang vat thé hoe 6 dang pl vat thé Thugc tinh cita hing héa Di khdc nhau vé hinh thai tan tai, song moi thir hang hoa au c6 hai thuGe tinh 1a gid tri str dyng va gid tri. = Gid tri sit dung Quien Cn id tr] str dung cla hang héa la céng dung cla vat phim, c6 thé thda mn mot nhu edu ndo 46 cia con ngwoi; nhu céu a5 ¢6 thé 1a nhu cu vat chit hodc nhu cu tinh thn; cfing 6 thé 1a nhu cdu cho tiéu ding o4 nhén, cé thé JA nhu cau tiéu ding cho san xuat. Gié tri str dung ola hang héa do thude tinh ty nhién cia yéu t6 tham gia cdu thanh nén hang héa 46 quy djnh. Nén sin xuit cang phét trién, khoa hoe, o6ng nghé cang tién tién, cang gitip cho con ngudi phat hign ra nhiéu ‘va phong phii cdc gid trj str dung ala hang héa khéc nhau. Gia tri sir dung cia hang héa 1 gid tri sit dung, dap mg yéu clu cla ngudi mua. Cho nén, néu 1a ngudi sin xuit, tat yéu phai chi y chm lo gif tr] str dung cita hang héa do minh sin xuat ra sao cho ngay cing dap img nhu cdu khat khe va tinh té hon cla ngudi mua. se -Gidri B\ AL Theo CMée, gid trj cita hang héa la lao déng ciia ngydi san xudt ra hang héa két tinh trong hang héa dy. Dé ly gidi r6 khdi niém nay, C.Méc At van d&, tai sao gitta céc hing héa o6 gid trj sir dung khéc nhau Iai trao di duge véi nhau?. Méi quan hé 1/18 vé luong gitta céc gid tri sir dung Khde nhau duge CMéc goi la gi tr} trao adi. C-Méc cho ring, sé di cdc hang héa trao déi duge véi nhau 1a vi chning 06 mét diém chung. Diém chung 46 ch, chiing déu 14 két qua cla sut hao phi ste lao d6ng. Tite 1A hang héa c6 gid tri, Khi 1a hang héa, dit 23khéc nhau vé gia tr} sir dung, ching déu la két qua cita sy hao Phi sttc lao d6ng cia ngudi sin xudt ra hang hod dy, nén hang héa cé gid tri. Mat khdc, khi da a8 cap téi hang héa, ciia lao dong dy trong mé; i 6 xa hGi. Do 46, lao dng hao phi at ra hang hoa mang tinh xa hi, fttc ham ¥ quan hé gia ngudi bén v6i neudi mua, him y trong quan hé xi hoi, Trén ca sé 46, C.Méc quan nigin day di hon, Giz tr} ctia hang héa la Jao dong xa: hgi cia nguci sin xudt da hao Phi dé san xudt ra hang héa két tinh trong hang héa cla gid tri 1A lao dong xa Adi cha ngudi sin xudt két tinh trong hang héa. Gia trj hing héa bidu hién méi quan hé kinh té itt san xuat, trao ddi hang héa va lA pham tri cé tinh lich sir. va trao adi hang héa, khi 46 cé Pham tri gid trj hang i @ hinh thtte biéu hign ra bén ngoai cita gid tri gid tri lk dung, la co sé cilia trao adi. H6p 2.1 M6t sé quan nigm vé hang héa trong kinh té hoc ‘Hang cé nhan 14 mt loai hang héa ma név duge mét ngudi tiga ding ri thi ngudi khéc kh6ng thé ding durge nita. Kem 1A mt loai hang cd nh4n. Khi ban &n cai Kem ola minh thi ngusi ban cba ban sé khdng lay que kem d6 ma ad atta Ker mic 40 quan, thi bat ké ai khac du khong, duge cing lic mac nhiing quan do 46 nia. Hang cOng cng li m9t loa hang héa ma thm chi néu o6 mot ngudi ding ri, thi nating ngubi khée van con ding duge. Blu kh6ng kh trong sach Id mot loai hang héa c6ng c6ng. Quéc phdng hoc an toan céng cong cling vay. Néu nhu ede luc lugng vii trang bao vé dét nude khdi hiém nguy, thi viée ban hudng an toan khéng vi ly do nao lai can tré nhting ngurdi khée cting hudng an toan, Hang khuyén dung 18 nhiing hang héa ma xa ‘hOi nghi ring ngudi dan nén tiéu ding hoic tiép nhén, cho di thu nhép cia ho & mite nio chang nifa. Hang khuyén dung thudng bao gbm y té, gido duc, nha & va thyc phdm.Moi ngudi nén o6 day di, noi fin chén 6 va tién hing cdc buéc 48 dim bao diéu 06, Nguén: David Begg, Stanley Fisher, Rudiger Dornbusch, Kinh té hoc, Nha xudt ban Gido duc Ha NOi 1992, trang 71, 72, 74. Luong git tri vir che nhén t6 anh huong dén lugng gid tri cha hang héa ~ Thoi gian lao déng xa h6i cin thiét - don vi do Luong luong gid tri cua hang héa ? e 24yj thdi gian hao phf lao dng 4 san xudt ra hing héa a6. Tuy nhién, kh6ng phai 14 don vi thoi gian pat ky ma 1a thoi gian Jao dong xa h6i oan thiét. ‘Thi gian lao dng xa hdi cdn thiét Ia thdi gian di hoi dé sn xuat ra mot gid trj st dung nao d6 trong, nhiing diéu kign binh thudong cola xa hd visi trink 46 thin thgo trung binh, cuvmg 46 lao dong trung binh. Vay, lugng gid tri ca mét don vj hang héa 1a lcong that gian hao phi lao d6ng xa hgi cn thiét dé sdn xudt ra don vi hang héa a6. ‘Trong thye hanh sn xuat, ngudi sin xuét thudng phai tich’ cue doi 1n6i, sing tgo nhém gidm thdi gian bao phi lao dong c4 biét tai don yi sin xudt ctia minh xuéng mite thap hon mic hao phi trung binh can thiét. Khi 6 s€ 06 duoc wa thé trong canh tranh. et vé mat cdu thanh, wong gid trj cla mét don vi hing héa du: san xudt ra bao ham: hao phi lao d6ng qué kit (chita trong céc yéu t tu, nguyén ohién liga da fiéu ding 4é sin xuat ra hang héa 46) + hao ph Jao dng méi két tinh thém. ~Cée nhén té anh huéng dén luong gid tri ctia hang hba Larong gid tr] trong mt don vi hing héa duge do luéng béi théi gian lao dng xa hoi can thiét 48 sin xudt ra hang héa 46, cho nén, vé nguyén to, ning nhin t6 nto anh hug t6i Inong thdi gian hao phi xa hi can thiét dé san xudt ra mét don vj hang héa tat sé anh hudng t6i long, gid tri cia hing héa. C.Méc cho ring, o6 nhiing nbn t6 sau day: M6t la, ning suat lao dng. Nang sult lao dng Ja 1 nding Ive san xudt cia ngudi lao dong, duroe tinh bing sé lwong sin pham sin xuat ra trong mét don vi théi gian, hay sd long thoi gian hao phi dé sin xudt ra m6t don vj san pam. Khi ting ning sudt lao dng, sé lam gidm long théi gian hao phi lao dong cin thiét trong mOt don vj hing héa. Cho nén, ting nang suat lao dng, sé Jim gidm long gid tri trong mot don vj hang hoa. ‘Ning suat lao dng cé méi quan hé ty 16 nghich voi lugng gid tri trong m6t don vi hang héa. Vi vay, trong thyc hank sn xudt, kinh doanh cn phi durge cht ¥, de c6 thé gidm hao phi lao ddng cé bigt, can phai thyc hién cdc bign phap dé gp phin tang ning suét lao dng. Theo C.Médc, ede nhan +6 tac dong dén ning sudt lao ¢Gng gm nhting yéu t6 chi yéu nhu: trinh 46 clia ngudi lao d6ng; trinh 49 tién'tién vA miic €9 trang bi ky thuat, hoa hoc, céng nghé 25trong qué trinh sn xudt; trinh, 4 quan ly; cudng 46 lao dong va yéu té ty nhién. Khi xem xét vé méi quan hé gitfa ting ning sudt véi luong gid tri cha mot don vi hang héa, CMée cin chit ¥ thém ve méi quan hé gitta ting curing 46 lao dong véi luong gid trj cia m6t don vj hang héa. Cudng d6-lao dng 14 mite 46 khdn truong, tich cue cita hoat 46ng leo d6ng trong sin vole Tang cuéng 46 lao Ong 1a ting mite 46 khdn truong, tich cye cia hoat dong lao dng. Trong ching myc xét vies vai td cla curdng 46 lao dong, vige ting cuing 49 lao déng lam cho tong sé san phdm tang lén. Ion; i cha(ti 4 cic hang ha g6p lai g-lén. Song, lugng xudt mét don vj hang héa Khéng thay di. Do ché, inhan manh ting mie 46 khan truong, tich cue ma san xudt ra s6 luong hang héa Tuy nhién, trong didu kign trinh 49 sin xudt hang héa cn thdp, vige fang curing dé lao déng cling 06 ¥ nghia rt quan trong trong viéc tao ra sé Jung cée gid trj sit dung nhigu hon, gép phan, -thda man tét hon nhu cdu cla xa hdi. Cudmg d6 lao dong chju anh huéng ciia cdc yéu 16 strc khée, thd chat, tm ly, trinh 49 tay nghé thank thao cita ngudi lao dng, céng tic td chite, ky ludt lag d6ng... Néu giai quyét tt nbting van dé nay thi ngudi lao dong sé thao téc nhanh hon, thudn thyc hon, tép trung hon, do 46 tao ra nhiéu hang héa hon, Hai 1a, tinh cht phite tap hay gian don cia lao déng, Khi xét voi mt hoat dng lao dng cu thé, né 6 thé IA lao déng ob tinh chat gian don, ciing cé thé IA lao ng c6 tinh chat phite tap. Di nhién, dit gidn don hay phitc tap thi lao dong 46 du la sy thdng nhét oaa tinh hai mét, mat cu thé va mat trira tugng nhu da dé cap 6 trén. 1 Ea0 dong gidm don la lao déng khong ddi hdi c6 qué trinh dio tao mét cach hé ee chuyén sau v8 chuyén mén, ky nang; nghiép vu cing c6 thé thao tac dugc. © Lao dong phite tap 14 nhting hoat dng lao dng you cdu phai trai qua mét qua trinh dao tao ve k¥ nang, nghiép vu theo yéu cau cia nhfing nghd nghi€p chuyén mén nhét dinh. V6i tinh chét khée- nhat 46, nén, trong cing mét don vi: théi g ian, 26ee ica. Day 1a co si ly Iudn quan trong 48 ca nha quan tr ngudi Tao dng tinh todn, xéc dinh mite tht lao cho phi hop véi tinh chat tia host dng lao dng trong qui trinh tham gia vao cée hoat dng kinh t6 xa hgi. ‘Tinh hai miit cia lao dgng sin xudt hang héa Neghién oiru vé méi quan hé gitta hai thuge tinh cla hang héa vi lao dong sin xuit hing héa, C-Méc phat hign ra rng, sé df hang héa c6 hai thude tinh la do lao 4Gng cla ngudi sin xuat hang héa c6 tinh hai mat. Tinh hai mat d cy thé va mit tri tong cilia lao dng. "Tao déng.cu thé 1a 120 dng c6 ich dui mot hinh thie cy thé cia ning aS mén what djnh. Méi lao dGng’cu thé ¢6 muc dich lao dng riéng, 46i twong lao dOng ring, céng cu lao dng riéng, phuong phip lao d6ng riéng va két qué riéng. Lao dng cu thé tao,ra gi sir dung ofa hing hod. Céc loai lao dng cu thé khéc nhau ve chit n Fanart g sin pham cling khée nhau vé chat va méi sin pham c6 indt gid tri sit dung ri 6 12, Trong adi song xé hGi, c6 v6 s6 nhimg hing hod véi nhting gid tri str dung khdc nhau do Jao dong cu thé da dang, muén hinh muén vé tao nén. Phin céng lao éng xa hdi cing phét trién thi xa hi cing mhiéu riginh nghé khéc nhau, do 46 c6 nhiéu gi tri str dung khée nhau. Khoa hoc kg thuit, phin céng lao dng cing phat trién thi cdc hinh thie lao dOng cu thé cdng phong phi, da dang. Ui raw tes vik witn - Lao dng trira tong 1A lao déng x4 hdi cita ngudi san xudt hing hod khéng ké dén hinh thite cy thé ciia nd; 46 1a, sux hao phi site lao dong néi chung cia ngudi sin xuat hang hod yé co bap, than kinh, tri dc. Lao dGng triru tugng la lao d$ng dong chat cha ngudi:sén xudtehang héa. Lao cla hing h : Vi vay, gid tri hing héa la lao dng trim tuong cia “pgudi san xudt két tinh trong bang hod. Lao dng tri tugng 1a co sé 48 so sanh, trao 461 céc gid trj stt dung kde nbau. Trurée C.Méc, D.Ricardo cting da thy duge cdc thuge tinh cha hing héa. Nhung D Ricardo lai khéng thé ly giai thich duge vi sao lai cé hai thudc tinh 4, Vugt lén so véi ly ludn cla D.Ricardo, C.Mée phat hién, cing mot host dng lao dng nhung hoat déng lao Ang 46 o6 tinh hai ma CMéc la ngudi du tién phat hign ra tinlr chét bai mgt ota ao &Gng san 27xuét hang héa. Phat higa nay 1a eo si d8 CMe phan tich mét céch khoa hoe su sin xudt pi tr thing du sé durge nghién cia tai chuong 3. Déng thei, nhd vige phat hién ra tinh chét hai mit ctia lao déng sin ult hang héa, C.Méc, ngoai viée da gidi thich dugc mét céch khoa hoc “Rat tu nhan cia lao dng sin xndt hing héa béi viée san xudt oa, bao nhiéu, bing céng cu nao... Ia vige rién cla méi chi thé san xuat. Nguge lai, lao « ng tritu tugng phan dnh tinh chat xa hGi cia lao dong san xudt hang héa, b 6 bi mét bd phan ctia lao déng XG di, nim trong hé thdng phan céng lao dng x hdi. Nén, nguéi san xudt hai dat lao d0ng cia minh trong str lién hé véi lao d6ng cla xa théng nhét véi Igi ich cba ngudi tiéu ding. 6i déi voi nguéi tiéu ding, lay surphat trién sin xudt. Mau th gitta la dong titra tuong xudt hién khi sin pham do'nhing ngwdi san xudt hang héa riéng biGt tao ra khOng phi hp véi nhu cdu x8 h6i, hole khi mite tie hen lao dng cd bi jon mite tiéu_ hao. ma x4 hdi cé thé ch4p nhan duge. Khi a6, sé ig héa khéng ban dugc hoc ban thAp hon mic hao Phi lao ng di bé ra, khOng ii bi dip chi phi. Nghia lA cd mot 86 hao phi Jao dong cé biét khong duge x4 hoi thira nhan, Day 1a mam méng cia Khing hoang thita. 2.1.3. Tin Quan hé hang héa - tién té 14 mot trong nhitng méi quan hé kinh té cét I6i cia nén kinh té hang héa. Do 6, sau khi nghién cttu vé hang héa, noi dung sau day sé phan tich v8 ngudn géc va ban chAt, chitc nang cilia tién. « {6 trong nén kinh té hang héa ofing nhur sy lién hé gitta tign véi gié ti hang héa, . Nguén géc va bin chit cita tién Trén co sé tng két lich sit phat trién ota sin xudt hang héa va su phit trién cita c4c hinh thai tién, CMA dinh: tién 14 két qua cn trinh phat trign sén xuét va trao d6i hang héa, lA cdc hinh én cao. Trong lich sit, khi xuat chua phat trign, viée trao adi hang héa hic 28hu chi mang tinh don 1é, ngfu nhién, ngudi ta trao di truc tiép hang héa 6 gid tri sir dung nay a8 adi ldy mot hang héa cé gid tri sit dung Khao. Day Tahinh thai so Khai, C.Mac goi 8 hinh thai gidn don hay ngéu nhién ct gid tri. Qué trinh san xudt phat trién hon, hang héa uve san xudt ra phong pti hon, nbu clu tia con ngudi cfing da dang hon, trao 448i duge mo rong va. trénén thug xuyén hon, mét hang héa o6 thé duge dem trao adi voi nhigu hang héa khée nhau. O trinh 49 miy, C-Mée goi 1a ‘binh théi mé rong_ cia gid tr, Lic nay, trao 48i duge mé rng song khong phai khi nao cting dé dang thyc hign. Nhiéu Ichi ngudi ta phai di vong qua trao adi véi nhiéu Joai hing hod méi cé dugc hing héa ma minh can: Khic phuc han ché nay, nhiing ngudi sin xudt hang ha quy woe théng sir dung mét logi hang héa nhat dinh lim Yee piagil guar Oe thai tién cba gid tri hang hoa xudt hién. Qué trinh dé tiép tuc duge thite day dén khi nhiing nguéi sin Seuft hing héa cé dinh yéu t6 ngang gid chung dé é-vans_hodc bao. Tién vang hoi tién bac xuat hign tré thanh yeu 8 gang gif chung cho toin bo thé gidi hang héa. Khi 46, ngudi tiéu ding muén 06 duge mot tee ang hoa 48 théa man nna eu, be 6 thé ea ding tts aé sai hing hia sole lq Nhu vay, tién, vé ban chét, 1a m6t logi hang héa dic bi fA ket qua: cia qué trinh phat trién cla sin xuat Va trao 46i hang ‘héa, fién xudt hién 1a yéu t6 iA cho thé gidi hang héa. Tién Ja hinh thai biéu hién Bid tl cla hang héa. Tién pl ao dong x4 hoi va méi quan hé gitta —__ nhiing ngudi sin xudt Va trao doi oa. a Hp 2.2 Quan nigm vé tién trong kinh té hoc “Tin Ia bit ct mot phuong tign ndo duge thita nhan chung 4é thanh todn cho viée giao hang hoc 48 thanh todn ng nn. Né 1a phwong tign trao déi. Nhiing chiée rang ché & quan dio Admiralty, céc vo sit & mot s6 ving chau Phi, vang thé ky 19 déu la cc vi dy vé tién, Diéu can néi khOng phai hang héa vat chdt phai sit.dung ma 14 qui uo xi hi cho ring nd sé duge thira nbn khdng ban c&i véi tur céch 1a mgt phurong, ‘ign than todn, Nguén: David Begg, Stanley Fisher, Rudiger Dombusch, Kink té hoc, Nha xudt ban Gido dye, Ha NOi, 1992, trang 70. _ Khi gid tr] cha mét don vj hang héa duge dai biéu bing mét sé tién hit djnh thi sé tién 44 éuge goi 1A gid c4 hang h6a. Gié cA hing héa lén xuéng xoay quanh gi trj cla nd, C.Mée cho ring, gié cf hing héa chiu anh huréng ola nhigu nhdn t6 nh: gid trj hang héa, mire @§ khan hiém, quan hé 29Chite ning cia tién Theo C.Mic, tién 6 nam chite nang sau: .___‘Lhude do gid tri: Khi thyc hién chive ning thude do gid tri, tién duge ding 4é biéu hign va do Iuémg gid tr) ca tht oa che hang héa khéc nhau, Dé do luong 8id tri cla cdc hang héa, cting phai c6 gid tr). Vi vay dé thy hign chic ning thude do gid tri ngudi ta neam higu 6 1A tién vang. 86 di ae vay la vi gitta gid i ig héa trong thuc té 43 I ning phuong tién hu trao déi hang. héa, pa ‘oan, Trong tuong lai, c6 thé mhan loai sé phat hién ra nhiing 1 ntfa dé giip cho vigc thanh ton trong luu thong tr néa thudn Igi. Tién gidy ra adi gitip trao déi hang héa dugc tién hanh d& dang, thu4n Ioi va it tén kém hon tién vang, tién kim loai. Tuy nhién, tién gidy chi {a ley higu gid tri, ban thn ching khong cé gia tr] thye nén nha russe phai in va phat hinh sé lugng tién gidy theo yéu cau cla quy luat hu théng ti 8, khOng thé phat hanh ty tign, Néu in va phat hanh qué nhiéu tign am cho gié tr ctia €éng tién gidm xubng, kéo theo lam phat xudt hién, Phuong tién cdt trit: Tidn 1a dai dign cho gid ti, dai dign cho cha cdi nnén khi tién xudt hién, thay vi cdt tr hang héa, ngwdi dan cé thé cAt tre bang tin. Litc nay tién duge rit ra khdi lu théng, di vao ct trot duéi hinh thai ving, bgc va sin sang tham gia lau théng khi cdn thiét, Phuong tién thanh todn: Khi thyc hign chite ning thank’ ton, tién duge ding 48 tra ng, tra tinthdng qua ché 49 tin dyng, thanh tofn khong ding tién mat ma chi ding tign trén s6 sich ké toan, hodc tién trong tai Khon, tién ngén hang, tien ign ter Tién 16 thé gidi: Khi trao di hang héa mé rong ra ngoai bién gidi quéc gia, tién lam chite nang tidn 16 thé gidi. Lac nay tin duge ding lam phuong tign mua ban, thanh todn quic té gitta cdc nude voi nhau. pe thye hién chite ning nay, tién phai od di gid tri, phai 18 ti&n ving hode nhimg dng tin duge cong nb4n i phurong tign thanh toan quéc té. 2.1.4. Dich vu va mot sé hang héa dic bigt NOi dung trinh bay 6 myo nay thé hign sy nghién ctu o6 tinh chat Jam 16 thém mét sé khia canh ma trong, 4iéu kign thdi cia minh, C.Mac chwa c6 digu kign néu ra mét cach day ai. Dich vu Theo cééh higu cia kinh té chinh tri Mac - Lénin, dich vu 1a mét loai hang héa, nhung 46 Ia hang héa v6 hinb. é c6 duge cdc loai dich va, ngudi ta cfing phdi hao phi sire lao dong ‘ame dich cia vige cung ting dich vu efing Ia nhim théa man nhu cau cia ngudi cé nhu céu vé loai hinh dich vy 46. Gia tri sir dung ofa dich va khOng phai 18 phyc vu trye tiép ngudi cung img dich vu. Véi céch tiép cfn nhu vay, dich vu 14 hang héa, nhung 6 14 hang héa v6 hin. ’ Lun y, nén sin xuit hang héa cla cdc quéc gia giai doan lic C.Maéc cén tai thé, dich vu chua phat trién manh me nhu ngay nay. Khi dé, Ich vue chiém ‘uu thé cia nén kinh +é vin 1A sin xudt hang héa vat thé hirtu inh, Khu vye dich va chwa tré thank phd bién. Cho nén trong ly 1ugn lia minh, C.Méc chua o6 digu kign a6 trinh bay vé dich vu mot, eéch that sau sic. Didu nay lam cho nhiéu ngudi ng6 nhn cho rang, C.Mac chi biét toi hing hda vat thé. Tréi Iai, theo C.Mé, dich vy, néu d6 18 dich va cho sin xudt thi né thud khu vyc hang héa cho san xuat, cdn dich vy cho tiéu ding thi nd thugec pham tri hing héa cho tiéu ding. Vé téng quét, dich va, ve thyc cht ofing 1 m6t kiéu hiang héa ma théi. Khéo véi hang héa théng thuémg, dich vu 1a hang héa khong thé oft tet, Vide sin xudt vA tiéu ding djch va dugc dign ra dng thi, Trong diéu Kign ngay nay, do sy phét trién olla phn céng lao ddng xé hoi duéi tac déng cia sur phat trién khoa hoe c6ng nghé, dich vu ngay cing o6 vai tro 31quan trong trong viéc théa man nhu cdu vin minh cia con ngwai. M6t sé hang héa dic biét : .Nén sin xuét hing héa‘ngay nay hinh thinh quan hé mua bén nhidu yéu t6 Ichéng hoan toan do lao Ong hao phi ma cé. Nhing yéu t6 nay duge xem la nhiing hang héa dic biét. Tinh dc biét cia cdc hang héa dé thé hién & diém, chiing 06 céc dg tung nhu: 6 gid trj sit dung, cd gid c, cé thé trao adi, mua ban bung lai Khong do hao phi lao dng trac tiép tao ra nhu ode hang héa théng thudng kha, va nhiing yéu t6 cé tinh hing hoa. Quyén sit dung dét dai, thuong hiéu (danh tiéng), chimg khoén, ching quyén la mét sé yéu té dién hinh trong sé 46, Sau day sé xem xét vd cdc yéu t6 nay. Quyén sit dung dét dai Khi thuc hién mia, ban quyén sit dung a4t, nhiéu ngudi 14m tuéng 4 18 mua bén dt dai. Trén thuc t6, ho trao di ¥6i nhac quyén sit dung dat. Quyén str dung dat, 6 gid tri str dung, c6 gid ca nhung khéng do hao Phi lao’ déng tao ra theo céch nhu céc hing héa thong thirong. Thue té, gid ca ciia quyén sir dung é: nay sinh la do tinh khan hiém cia Gia. cau va do trinh 49 phit trién cia san xud Sy phat trién cia sin xudt gia ting lam nay sinh nhu cau can mit é r ting quy mé dan sé thic day nhu cdu va mat bing 48 or trd.Trong khi.quyén sir dung dét lai duge dn dinh cho cc chit thé nbdt dinh. Cho nén, xudt hién nhu cdu mua, bin quyén str dung At, Trong quan hé 46, ngudi mua va ngudi bin phai tra hoke nhdn duge mét lugng tién. Dé 1a gid ca cia quyén sit dung dat. Negay nay, do nhu cdu ngudn ye va mit bing dé phuc vu san xudt, Kinh doanh, ngudi ta cé thé mua, ban ca quyén sit dung mat nuéc, tham chi mét phan mit bién, séng, hd... nhiing hién tung nay chi 1a sw phai sinh cla vie sir dung manh vé qué dja cdu dé trao d6i, mua bén dua trén quyén sit dung 4a duge thira nhn ma théi, Trong xi 32nén o6 s6 lugng tién nbiéu (theo quan niém thong thutmg 1a gidu cd) do mua ban quyén str dung dat. Vay ban chit cla hién tuong nay [A gi?. Xét ve bin chit, s6 Iuong tidn 46 chinh 1a hé qua ola vige tién tir thi chi thé nay, chuyén qua tii chi thé khéc. Tién trong trudng hop nhu vay a pphuong tign than todn, dchéng phai lA thuée do gid tri. Nhung do thuc té, c6 nhigu tién 18 c6 thé mua duge ede hang héa Kthéc, nén ngudi ta thuéng cho ring cé nhiéu gid tri (hay gidu co). Sy thyc, khong phai nh vay. Timg c4 nhén oé thé tré nén gidu o6 nh budn ban quyén sir dung dt, do so sénh 36 tidn ma ho bé ra véi 86 tiéa ma ho thu durge la 06 chénh léch dong. Nhung, mét xa hdi chi cé thé ch ahi esd gor hi hg (bao gém ca dich vy), cla cai chit khong thé chi | i tir mua ban quyen sir dung dat. ‘Thuong hiéu (danh tiéng) Trong thyc 16 ngay nay, thuong higu cia mt doanh nghiép (hay danh tiéng cia m6t c4 nhan) cing cé thé duge trao déi, mua ban, duoc dinh gi, tire ching c6 gid ca, tham chi c6 gid 0 cao. Day 1a nhiing yéu td 6 tinh hing héa va gan véi ly Tuan hang héa ca C.Méc. Boi 16, thuong higu hay danh tiéng khéng phai ngay ty nhién ma cé digo, nd phai 1a két qua cia sur né luc cia sur hao phi sitc Jao déng cla nguéi ném gitr thuong hiéu, thm chi la cia nhiéu ngudi. Ngay ké ca m6t cau thi 44 béng duge dinh gid rit cao, thi cdu thi 46 cling 4a phai hao phi than kinh, co bap thyc su cing v6i'tai ning. Newdi ta mua ban hogt d9ng lao dng 1a dé bong cia cau thi 6, nghia 1d mua ci cdch thite €4 béng cia cdu thi 46 chit khéng phai mua ci co thé sinh hoc. Nhung vi hoat dng a4 béng cila cdu thi 46 gan vi co thé sinh hoc cia anh ta, nén ngudi ta nhim tuéng dé 14 mua ban danh tiéng cia anh ta. Sé di gid ca tia cde vy mua ban dé rt cao 1a vi sir khan hiém cia ci 16i choi bong cia clu thi d6 khéc véi Idi choi bérig cia cu thi khéc. Ma céi I6i choi nay, khéng phai ai cting 6 duc, n6 cdn do nang khiéy bam sinh. Gid ca trong cdc vu mua ban nhu vay vita plidn anh gid tri hoat d6ng lao dng 44 béng, vita phan dnb yéu t6 tai nang, vira phan dnb quan hé khan hiém, vita phan énh Igi ich ky vong ca cau lac b} mua. 10-c6 gid Neiy nay, ching khodn (cé phiéu, tréi phiéu) do cde céng ty, doanh nghiép cé phan phat han, ching quyén do céc céng ty kinh doanh chitng Khodn chimg nhn va mét s6 loai gidy tt cé gid (ngén phiéu, thuong phiéu) cing c6 thé mua bén, trao déi va dem Iai long, tidn lén hon cho nguéi Ching khodn, ching quyén va mot 36 g 33mua, ban. Chitng Khoén, chimg quyén, céc loai Bidy 18 06 gid khdc cling cé mot Si frmg nhur hang héa, mang lai thu nh§p cho nguoi mua, ban. Sw phat ttién cla cée giao djch mua, ban chimg khoén, chimg quyén dn thic ddy hinh thanh mt loai thi truéng yéu 6 c6 tinh hang hés » phan biét V6i thi trudng hang héa (djch vu thyc) - ella > ching duyén. CMéc goi nhiing hing héa nay 18 tu ban gia, dé phan biét véi.tur ban tham gia qué trinh sin xudt trao 48i nace te nén kinh t8, , Déc6 thé duge mua, ban, cdc loai ching khodn, ching quyén hoac gidy ta 06 gid dé phai dua trén co sé su tdn tai cia mét td chiic san xudt Kinh doanh ¢6 thy. Nguéi ta khong mua ede loai chimg khoén, chting quyén, giay t& 6 gid khong gén voi mét chit thé sin xudt kinh doanh thyc trong nén kinh t8. Do 46, chimg khodn, ching quyén Ia logi yéu t6 phai sinh, n6 ¢6 tinh hang héa, ban thn chting khéng phai la hang héa nhw hang héa thong thudng. Sy giau 06 ctia cde cd nhan c6 duge do sé Iugng tién tang 1én sau méi giao dich cing thyre cht IA suc] ién tir ngudi khdc vao trong tii cia anh-ta. Tién trong tring hop nay cing én chire ning. thanin todn. hin da gid te oh A cn Sats poo vong ma ngudi mua cé thé c6 duge, XA h6i can phi dura trén mat eee te méi oé thé gidu 06 dutge. Toan thé xa hoi khéng thé gidu 06 duge bing con duéng duy nhét Ja buén, bén-chimg khodn, chimg quyéii. ' Mic di thi trudng chimg khoén, ching quyén 1A mét kénh rét quan trong 4é mot s6 chi thé lam giau va thiic day cde giao dich von che nén kinh t€, song thy t& cfing cho thay, 6 nhiéu ngudi gidu 1én, cling ¢6 nhi ngudi roi vao tinh trang khénh kiét khi-chimg khodn khng mua, bin duge, 2.2. TAT TRUONG VA VAI TRO CUA CAC CHU THE THAM GIA THI TRUONG Sau khi nghién citu vé hang héa va quan hé hing héa -tién 08, van tiép theo 14 lam 18 quan hé 46 dugc biéu hién trong di séng nén kinh t hign thye ngiy cing phong phi nhur thé ndo. Kinh té chinh tri Mac - Lenin cho ring cac quan hé hange héa - tién té dé biéu hign r6 nhét 6 thj trudng. Muén lam sang t6 nhiing biéu hign nhw vay, can phai thay duge trd ciia cdc chi thé tham gia thj trng. Céc quy luat cita thi truong sé diéu nhfme neve vA treo ai, 2 fidt cde quan he hiing new 34