Download as docx, pdf, or txt
Download as docx, pdf, or txt
You are on page 1of 46

NLUP Zirchianna

BUNG 1-na

THUHMA

Mizoram Synod Social Front Commiittee hnuaia Politics cell chuan kan ram a sorkar ina kut
hnathawktute chawikan nana hmalakna pui ber New Land Use policy(NLUP) chu zir chian nise tiin a
rawt a. He rawtna hi Social Front Executive Committee ah chuan thlen a ni in SFEC chuan zirchianna chu
kalpui nise, a tul angin office lamin hma lo la se, an zirchianna chu Executive Committee ah rawn thlen
leh rawh se tiin a rel a.

Office lam chuan uluk takin sorkar ina a kalpui dan tur a ruahman te zirchiangin sorkar hma lakna ah hian
he flagship programme a duan chhan ber kut hnathawktu ten an dawn dan leh an hmalakna leh beiseina
an neih dan te, a dawngtu te dinhmun leh sorkar ina enkawl tura mawhphur tura a ruat department hrang
hrang te hmalak dan te a chhui chiang bawk ani. Hemi bakah hian he NLUP hi mipui huap nge party bil
in duhsakna tih te pawh zir zau ani. Hemi rawn lang thei tur hian questionnaire buatsaih a ni a, he
questionnaire hi tun hma atanga eizawnna lama tui nia a hriat khua 10 thlan chhuah bik ah te sem a ni a,
hetiangin

1 THINGDAWL

2 HORTOKI

3 THINGSULTHLIAH

4 HLIAPPUI

5 AIBAWK

6 TUIDAM

7 KAWLKULH

8 HUALTU

9 MAMIT

10 CHHINGCHHIP

Khaw tinah hian NLUP dawg ngei thlan bik awm lovin a dawngtu te ngei questionnaire chhan tir an ni.
He questionnaire buaipui tur hian Tv. K Lalremruata MA (Public administration) rawih a ni a, ani hian
tabulation hna pawh thawk nghalin, he zirchianna hi thla hnih chhung buaipui ani.

He zirchianna ah hian “representative analysis” hman a ni a, a chhangtu hi mi 300 an ni a, hei hian


Mizoram a NLUP dawngtu mipui te chu a huapzo thawkhat tura ngaih a ni bawk. He zirna hian a tum ber
chu kuthnathawk NLUP dawngtu te dinhmun zirchian a ni.

Zirchiangtu : Mizoram Synod Social Front Committee 2012 Page 1


NLUP Zirchianna

NEW LAND USE POLICY (NLUP) KALPHUNG

Mizoram-ah hian mipui kan lo pung ve tual tual a, kan eizawnna, kan thlawhhma lak dan
hi \uan leh mang a\ang tawh a kan tihdan – Tlangram loneih, kum tin a insawn chi (Shifting Cultivation) a
la nih si avangin kan ram te hi a bua tulh tulh a. Kan loneih dan phung pangngai ringawt chuan Buh leh
Bal kham khawp kan hai chhuak zo ta lova, chubakah nitin khawsakna atan kan mamawh thildangah
pawh kan intodelh si loh avangin, kan ram hruaitu te lu pawh a hai ta hle a ni. Chuvang chuan a chak thei
ang bera hma kan sawn a, kan intodelh thuai theih nan, kan ram hruaitute chuan he New Land Use Policy
(NLUP) hi an zam chhuak ta a ni.
He Policy hian a tum ber chu kut nghahna tlak loh Temporary taka thlawhhma (Shifting
Cultivation) neih leh eizawnna ngelnghet nei lova, kumtin indap chawp hi tihtawp a, eizawnna bulfuk tak,
lonei mite tana siam sak a, hmasawnna lama \han chhoh tir zel hi a ni.
Chumi atan chuan leilet a remchang apiang leilet (WRC) a siam te, van ruahtuite emaw,
tui lak remchang emaw ringa Terrace Cultivation siamte, mitin an tuina zawng leh an duhthlan ang ngei a,
kawng hrang hranga eizawnna ngelnghet neihtirte a ni. Kan ram hruaitute ruahman anga Mizoram
mipuiin \hahnemngai taka \an an lak chuan ei leh barah te leh kawng tam takah kan intodelhin hma kan
sawn dawn a ni. NLUP hi Aibawk Jhum Control tihdan dung zuia tih tur a ni a. Mahse NLUP hian
danglamna hret a nei a. Aibawk Jhum Control hnuaiah chuan chhungkaw pakhat tan Scheme pakhat
chauh (Mono Scheme) siam sak a ni a. Mahse trade/activites tam tak puitlin nan kum nga aia reite a duh
avangin hemi chhunga inenkawlna tur ruahman a ngai ta a. Hemi avang tak hian Mono Scheme hi a
famkim tawk lo tih hriat chhuah a ni a. Chuvangin NLUP hnuaiah chuan ‘Mono Scheme’ ni tawh lovin
‘Composite Scheme’ siam a ni ta a ni. Composite Scheme ah chuan Trade/activites pui (Main
Trade/activites) bakah (Subsidiary Trade/activites) trade/activites tenau dang pek tel an ni ta a ni. Trade
thlan theih te chu :-
1. HORTICULTURE DEPARTMENT
i) Passion Fruit
ii) Grapes
iii) Mandarin Orange + Banana
iv) Aloe Vera + Banana
v) Iskut (Squash)
vi) Arecanut
vii) Tung
viii) Pineapple

2. FISHERY DEPARTMENT
i) Pisciculture

3. SERICULTURE DEPARTMENT
i) Mulbery Silk Rearing

4. ANIMAL HUSBANDRY & VETY DEPARTMENT


i) Dairy Cow Farming
ii) Pig Rearing
iii) Hill Cattle/Mithun Rearing
iv) Goat/Sheep Rearing
v) Poultry Farming (Layer/Broiler)

Zirchiangtu : Mizoram Synod Social Front Committee 2012 Page 2


NLUP Zirchianna

5. SOIL AND WATER CONSERVATION


i) Rubber Plantation
ii) Coffee Plantation
iii) Broom Cultivation

6. AGRICULTURE DEPARTMENT
i) WRC
ii) Hill Terracing
iii) Sugar Cane
iv) Red Oil Palm

7. INDUSTRIES DEPARTMENT
i) Carpentry
ii) Blacksmithy
iii) Rice Hulling
iv) Chow making
v) Petty Trade
vi) Shoe Repairing/Making
vii) Tinsmithy
viii) Photography/Videography
ix) Steel Fabrication
x) Motor Works
xi) Electronics Repairing
xii) Tailoring
xiii) Draft Wood Processing
xiv) Desktop Publishing
xv) Bakery
xvi) Agarbati Stick Making
xvii) Cane and Bamboo Work
xviii) Knitting
xix) Handloom
xx) Fruit Processing (home Scale)
xxi) Spices Processing (Home Scale)
xxii) Tea Processing (Home Scale)
xxiii) Compressed Stabilised Earth Block Making
(A ram leh a bial dinhmun enin heng trade/activities bak a dang pawh hi siam belh zel theih a ni ang.)
He Subsidiary Trade/activites hian chhungkaw tin sum lakluh a belh chhah dawn a ni. Hei bakah hian
Mizo nunphung mil a chhungkaw tin intodelh tumna siam a ni.

NLUP BOARD DIN dan thar:


He Policy hi kum 1984 -85 a\ang khan a hming chuan tih \an a ni tawh a. Hetih lai hi chuan \
anpuina pawh Rs.3,000/- chauh pek a ni a. Kan kut hnathawktute hi an taima a; sorkarin an chaw fun tur
tum sak ila lei rem an rap thei mai ang tih ngaihtuahna hmanga puih an ni a. Mahse \anpuinate hi a bei
tham deuh va, kawngro a su chiam lo. Kum 1990-91 a\anga kum 1997-98 chhunga Congress sorkar khan
hma thar lain \anpuina pawh Rs.30,000/40,000 thleng a pe chho ta a. Department hrang enkawlna hnuaiah
chuan NLUP chu kalpui a ni ta a. Hma pawh an la nasain Zoram pum hi a nghawr tak meuh meuh a.

Zirchiangtu : Mizoram Synod Social Front Committee 2012 Page 3


NLUP Zirchianna

Amaherawh chu sorkarin a beisei ang tak chuan a hlawhtling tluan tling lova. A chhan hrang hrang a awm
a; chung zinga pakhat chu a department changtu hrang hrangte zingah Co-ordination a awm \ha tawk lo
niin hriat a ni a.
Chumi avang tak chuan NLUP hi Department pakhatin khaikhawm tawh lovin Boardin
khaikhawm ta zawk sela, chumi Board hnuaiah chuan Department hrang hrang khan anmahni
trade/activites chan \heuh kha enkawl ta zawk sela, Department inkarah pawh hrisel leh hmasawn zawnga
inelna \ha zawk a siam thei ang a, NLUP pawh a hlawhtling zawk thei ang tih beisei a ni. Chumi chu
innghahna a hmangin tun Congress Ministry thar chuan NLUP Board pawh a hnuaia mi ang hian
thuneihna sang tak neiin a din ta a ni.
I. NLUP APEX BOARD ( STATE LEVEL ) :
Chairman : Chief Minister
Vice Chairman : MLA ( Sawrkar ruat )
Member Secretary : Chief Secretary, Govt. of Mizoram

Members :
1) All Ministers and Minister of States, Mizoram
2) All Parliamentary Secretaries, Mizoram
3) Vice Chairman, State Planning Board
4) Member Secretary, State Planning Board
5) Principal Secretary, Govt. of Mizoram, Agriculture Dept.
6) Commissioner.Secretary, Govt. of Mizoram, Information Technology.
7) Commissioner.Secretary, Govt. of Mizoram,
Land Revenue & Settlement.
8) Secretary, Govt. of Mizoram, Finance
9) Secretary, Govt. of Mizoram, UD & PA
10) Secretary, Govt. of Mizoram, Industries
11) Secretary, Govt. of Mizoram, A.H & Vety
12) Secretary, Govt. of Mizoram, Fisheries
13) Secretary, Govt. of Mizoram, Soil & Water Conservation
14) Secretary, Govt. of Mizoram, Sericulture
15) Secretary, Govt. of Mizoram, Horticulture
16) Prominent Citizens, Sawrkar ruatte.

He Board mawhphurhna tlangpui chu:


1) NLUP Implementing Board ina kum tina NLUP budget leh NLUP Projects leh
Schemes an siamte lo pawmpui.
2) NLUP atana fund-te a thawktu Department a sem zai.
3) A thawktu Department te ho khawm leh a\ul anga kaihhruaina pek.
4) NLUP tuam tur khua leh bialte thlan chhuah.

Hemi hnuaiah hian NLUP Implementing Board din a ni bawk a, a hnuaia mi ang hian:
Chairman : Vice Chairman, NLUP Apex Board
Member Secretary : Officer not below the rank of Deputy Secretary to be
appointed by the Govt.
Members :
1) Chairman, Monitoring, Evaluation and Social Audit Cell.
2) Chairman, Marketing Cell.

Zirchiangtu : Mizoram Synod Social Front Committee 2012 Page 4


NLUP Zirchianna

3) Secretary, Monitoring, Evaluation and Social Audit Cell.


4) Secretary, Marketing Cell.
5) Director, Agriculture (Crop Husbandry) Department
6) Director, A.H & Vety Department.
7) Director, Fisheries Department
8) Director, Horticulture Department
9) Director, Industries Department
10) Director, Sericulture Department
11) Director, Soil & Water Conservation Department
12) Director, Urban Development Proverty Alleviation Department.
13) Director, Land Revenue and Settlement Department.
14) Director, Rural Development Department.
15) Director, Agriculture ( Research and education ) Department.
16) Prominent Citizens, Sawrkar ruatte.

II. NLUP IMPLEMENTING BOARD HNAPUI BER TURTE CHU:


NLUP Implementing Board hian Chairman kaih hruaina hnuaiah office nghet neiin
hna a thawk ang, hetiangin :-
1. NLUP hnuaia kumtin budget leh financial thila kaihhruaina leh \uldangte,
Projects leh Schemes te a buatsaih anga, NLUP Apex Board pawmpui turin a
thehlut ang.
2. NLUP Board-in a duan leh ruat anga Department hrang hrang ten NLUP an
kalpui dan enpui leh kaihhruai.
3. NLUP hlawhtlinna tur thawh \ul apiang thawh zui.
4. NLUP fund pumpui a\anga 10% hi ‘Management Component’ atana
Implementing Board-in a \ul angin a hmang \hin ang.

III. DISTRICT NLUP IMPLEMENTING COMMITTEE.


District tinah NLUP Implementing Committee a awm ang, hetiang hian :
1. Chairman : Deputy Commisioner.
2. Secretary : Chairman in district officers a\angin a ruat ang.
3. Members : 1) Line Department a officer te.
2) Prominent citizens / progressive farmers – Sawrkar ruatte.
{Note : Autonomous District Council area chhungah chuan Chief Executive Member
(C.E.M) \heuh te Co-Chairman an ni nghal ang.}
District NLUP Implementing Committee mawhphurhna leh hnate :
1. District NLUP Implementing Committee hi district chhunga NLUP kalpui chungchang ah a
mawhphurtu leh bulpui ber ( Key executing agency ) a ni ang.
2. Village Level Implementing Committee pawh an enkawlin an kaihruai ang.
3. Village Level Implementing Committee dinna tur in ruahmanna a siam anga, Chairman NLUP
Implementing Board-in a pawmpui turin an thehlut ang.
4. District NLUP Implementing Committee meeting-ah hian a theih chen chen chu NLUP
Implementing Board-in a aiawh a ruatte an tel ve \hin ang.

IV. VILLAGE LEVEL IMPLEMENTING COMMITTEE :


Khaw tinah Village Level NLUP Implementing Committee hetiang hian siam a ni ang:-
Zirchiangtu : Mizoram Synod Social Front Committee 2012 Page 5
NLUP Zirchianna

Chairman : VCP.
Secretary : Board in a ruat tur.
Members : 1) VC member te.
2) Prominent citizens, DC in a ruatte.
(Chhan \ha tawk tak a awm chuan he Committee hi NLUP Board-in a tidanglamin a
\hiat thei ang.)
V. MONITORING LEH SOCIAL AUDIT CELL (STATE LEVEL):
NLUP hlawhtling taka a kal theih nan Monitoring and Social Audit Cell din a ni a.Anni
hian \ul an tih angin University leh NGOs etc. te an hnathawk tur hian an ruai thei ang. An hna thawh dan
tur chu bung dangah dah a ni. He Monitoring Cell hotute chu a hnuaia mi ang hi an ni.
Chairman : Sawrkar ruat tur.
Member Secretary : Sawrkar ruat tur.
Member : 3 aia tam lo Sawrkar ruat tur.
VI. MARKETING CELL
NLUP hmasa duh anga a hlawhtlin tawk lohna chu a hralhna lam ngaihtuahtu bik
Marketing Cell din a ni lova. Tung pawh a thar \ha hle naa a hralhna lamah harsatna a awm a. Hemi
avang tak hian NLUP tharah hi chuan thlai thar hralhna ngaihtuahtu tur Marketing Cell hi din ani ta a ni.
A hnathawh dan tur pawh bung dangah dah a ni. Marketing Cell hotu turte chu a hnuai a mi ang hi an ni.
Chairman : Sawrkar ruat tur.
Member Secretary : Sawrkar ruat tur.
Member : Mi 3 aia tam lo Sawrkar ruat tur.

BUNG 2-na

NEW LAND USE POLICY IN A TUM BER TE


(AIMS AND OBJECTIVES)
NLUP hian Zoram puma loneitute tih changkana eizawnna \ha zawk leh ngelnghet zawk siam sak hi a
tum ber a ni. Thingtlang lonei mite ei leh bara an intodelhna tur ruahman sak a, chumi kawnga hma an
lakna tura sum leh kaihhruaia \anpui hi a tum bulpui ber a ni. A thil tumte chu a hnuaia mi hi a ni.

1.Tlangram lo neih, hlawk tawh lo, kumtina awm \hin (Wasteful Shifting Cultivation)tih
tawp.
2. Thingtlang lonei mite pual bik ram pek \heuh va, chumi chhunga eizawnna ngelnghet leh
hlawk zawk (Permanent means of livelihood) kawng hrang hrang- Agriculture, Industry
leh Animal Husbandry Sector hnuaiah te siam sak a, \anpuina leh kaihhruaina pek.
3. Buh leh bala intodelhna tura thar chhuah te ti pung tura ram remchang apiang a theih chin
chinah leilet (WRC) a siam.
4. NLUP Programme atana mimal ram pek bak zawng chu humhalh tlat a, ramngaw \ha
taka siam a, \hang leh thar zelte tana uluk taka vawnhim. Hei hian Mizoram hi sik leh sa
nuam zawk leh Sava leh nungchate tuallenna turin a rawn siam leh ang.
5. NLUP Programme a hlawhtlinna a\anga thil thar chhuah leh deh chhuah te hralh tura
ruahman sak leh ngaihtuah pui.
NEW LAND USE POLICY IN A HUAP MIPUI TE
Zirchiangtu : Mizoram Synod Social Front Committee 2012 Page 6
NLUP Zirchianna

(TARGET GROUP)

1. India khua leh tui dik tak, Mizoram mi, khua a cheng nghet.
2. Kum tin loneih ringa eizawng chhungkua
3. Lonei mi ni kher lo pawh eizawnna ngelnghet nei si lo, hnathawk thei si chhungkuate.
4. A lo berah kumkhat pum hlum tal chaw bel chhuang hranga indang tawh chhungkuate
5. Centrally Sponsored Scheme (CSS) hnuai emaw mi mala hma lakna kal mek, eizawnna
tlak tlinga siam tura chhunzawmna ( Convergence / gap filling ) atan hman ve theih a ni
ang.

NEW LAND USE POLICY-IN A HUAM LOH TE:


1. Eizawnna ngelnghet nei tawh sa, sorkar hnathawkte, deficit sikula thawkte, full
time a Mission hnuai leh company hrang hrang leh public/private sector hnuaia
thawk te.
2. Sumdawnnaa eizawng ngelnghet chhungkua te, registered contractor leh supplier
te; huan lo ram ngelnghet chhungkaw chawm thei tura ngaih lo siam tawh te,
leilet (WRC) puitlingnei tawh, mahni pawha thawk lova midang ruaia enkawlte;
eizawnna bulpui ber atana ran vulh chang tlung taka lo hmang tawh te, eizawn
nana industry trade/activites hnuaia lo indin chang tlung tawh te.
3. NLUP hnuaia \anpuina dawng tawh, NLUP tanpuina sem leh na tur khua a lo
pem lut thar te.
4. In dang thar, kumpuilinglet pawh tling lova chaw bel chhuang hrang
chhungkuate.
5. India khua leh tui nilo te.
A chunga tarlan te hi \ul bikna tak leh chhan \ha tawk tak a awm a nih chuan Board in an chungchang a
ngaihtuah nawn thei ang.
NLUP HNUAIA TANPUINA DAWNGTUTE MAWHPHURHNA
NLUP hnuaia \anpuina dawngtute chuan pawisa fai emaw \anpuina dang an dawn reng
reng chu anmahni chhungkaw bik tan a ni tih hre rengin a hmanna tur dik taka hman hian mawhphurhna a
ni tih an hre reng tur a ni. Intiam kamna an ziah angin NLUP tihhlawhhlin hi an bat a ni tih hre reng a,
hlawhtling ngei tura hmalak an tum tur a ni. A hnuaia mite hi an hre reng tur a ni:
1. |anpuinate chu a hmanna tur atan leh an dawn chhan dik tak atan lo chuan hman
phal a ni lo.
2. |anpuina an dawnte chu Sorkar phalna lo chuan hralh emaw midang hnena pek
emaw hlanchhawn emaw phal a ni lo.
3. |anpuina an dawn a\anga a ‘Trade/activity’ enkawl lai mek emaw tih puitlin tawh
emaw te chu phalna lo chuan midang hnenah hralh, pek leh hlanchhawn khap tlat
a ni. Hei hian a trade/activity atanga a thar chhuah ‘By Products’ hralh leh
hlanchhawn te a huam lo.
4. Sorkar emaw, NLUP Board emaw phalna la hmasa lo chuan khaw dangah NLUP
a tihpuitlin hmain a pem tur a ni lo.

TANPUINA HMANG DIKLO TE CHUNGCHANG:


NLUP hnuaia \anpuina dawng tur reng reng chuan Annexure-II a form hmang hian intiamkamna an
ziak vek phawt ang. Hei hi a dawngtuten an tihhlawhtlin ngei beisei vanga siam a ni a,
anmahni hrem duh vang hrim hrim a ni lo tih an hre tur a ni. NLUP hi a hlawhtlin

Zirchiangtu : Mizoram Synod Social Front Committee 2012 Page 7


NLUP Zirchianna

ngeina tura hmalakna a ni. Tupawh an intiamkamna ang lova \anpuina a hman dik loh
chuan sorkarin a hnuaia mi ang hian an chungah hremna a lek kawh thei ang.

1. NLUP \anpuina an dawng chhunzawm thei tawh lovang.


2. Sorkar a\angin \anpuina dang engmah an dawng thei tawh lovang.
3. |anpuina an dawn tawh te chu tuna a man hu anga chhutin rulh tir theih an ni ang. Pawisa a
nih chuan a pung interest (5%) nen, bungrua a nih chuan tuna a thar man angin.

HNATHAWH HUN CHHUNG (PERIOD OF OPERATION OF THE PROGRAMME)


NLUP hnuaia trade/activites hrang hrangte hi a tlangpuiah kum thum chhunga thawh
zawh tura duan a ni a. Sum awmdan a zirin trade/activites \henkhat te chu kum hnih chhung pawha
zawh theih a ni ang. Trade/activites \henkhat a puitlin hun chhung (Gestation Period) rei deuh chi pawh
kum thum chhung chauh NLUP hnuaia puih tura ruahman a ni a. Hemi hnu lamah hi chuan sorkar
hmalakna pangngai (e.g N.R.E.G.A etc.) a\ang tea chhawm dawl chhoh an ni ang. Implementing
Department-in hmalak dan tur indawt (Calender of works) fel takin a ruahman ang a, chu ruahmanna
ang chuan NLUP dawngtu (Beneficiaries) ten hma an la ang.

HNATHAWH DAN TUR RUAHMANNA


1. Hnathawh dan tur hi kum khat atan zela ruahman a ni a. Kum 10 chhunga Mizoram pumpui
hi tuam zawh tura ngaih a ni a. Sum hmuh dan azirin chu aia hma pawhin tuam zawh theih a
ni ang.
2. Kumtin NLUP Programme in a tuam tur chin khua te hi a hma kum July thla chhung ngei a
thlan fel ni thei se. Remchan dan a zirin kum hnih chhunga tuam tur chin pawh thlan fel theih
a ni ang a, chu chuan hmalak zelna pawh a ti awlsam dawn a ni.
3. Chung khua thlan felah te chuan September-October thla chhungin mipuite hnenah NLUP
kalphung in hrilhfiahna leh motivation campaign leh thil \uldang neih fel vek hman nisela.
4. Tichuan chung khua/ram thlanahte chuan uluk thei ang berin Survey neih zui tur a ni ang a,
Survey atana sorkar hnathawk/NGO hman turte chu training pek vek tur an ni ang a, training
hi October chhunga pek ngei nise. November thla chhungin suvey hi neih zawh ngei ni sela.
Survey lai hian a hnua tihdanglam leh ngai lo tura theih tawpa uluk tur a ni. Chung survey
report chu NLUP Implementing Board-ah thehluh nghal tur a ni.
5. Survey hi report form hmanga thehluh tur a ni a, chu report form chu Annexure I ah tihlan a
ni.
6. Trade/activites thlan tur hi uluk bika duan tur a ni ang a. Trade/activites tam tak siam aiin
tlem deuha kalpui ni thei se. A ram leilung leh pian hmang leh \hat dante, sik leh sa leh thlai
ngeih tur zawng uluk taka ngaihtuah hnuah trade/activites thlan tur bik hi Implementing
Board in a ruahman ang a, Apex Board pawmpui turin a thlen ang. A theih hram chuan a
huap chin khuate chuan thlai chi khatah emaw a huhovin nei thei sela a \ha ang.
7. He Programme atana \ul leh mamawh thlaichi/thlai\iak te hi uluk takin a department
changtuten an ruahman in an endik vek ang. A chhiat leh \hatah pawh anmawhphurhna a ni
ang. |hat dan in angah chuan Mizoram chhunga mi ngaihpawimawh hmasak tur a ni.
Thlaichi/thlai\iak pek chhuah \hat leh \hat lohah hianNLUP dawngtute hlawhtlinna a innghat
tlat a ni tih hre reng chunga a uluk thei angbera ngaihtuah a ruahman zel tur a ni.
8. Thlai\iak te hi duh anga \ha a awm lo a nih chuan kum khatnaa pek zawh vek a ngai lo ang a;
kum khatna a pek bak chu a kum hnihnaah pek leh mai tur a ni. Entirnan: Serthlum \iak kung

Zirchiangtu : Mizoram Synod Social Front Committee 2012 Page 8


NLUP Zirchianna

400 (Zali) pek turah a kum khatnaah 250 chauh pe ta se, a bak 150 chu a kum hnihnaah pek
leh mai tur a ni.

NLUP RAM THLAN :


NLUP hmasaah khan sawrkarin NLUP ram thlan kha zau khat ( Complex
area ) ni turin a ti chungin a dawngtu ten zawm lovin a kah pahin ram an nei a. Chu chuan harsatna tam
tak – kawng laih leh a thar seng khawm chung changah – a siam a. Tin, ram hum halh a ti harsa in nasa
takin ram a tih chhiat phah a. NLUP hlawh chhamna pakhat pawh a ni.
Chuvangin NLUP tharah hi chuan a theih hram chuan NLUP ram hi zau khat ( Compact
area) ni ngei se. A khuaa mi zawng zawng an len loh pawhin zau hnih zau thuma insiam ni tal se.Tin,
thlai chi khat ( activity ) in ang chu hlawm khata dah tluk a awm lova, chuvangin zau khata dah ngei tur a
ni. A zau zawng pawh ram remchan dan azirin hectare 2 ( tin nga hmun ) a ni ngei tur a ni. A theih hram
chuan tui lakna remchang ram bawh zawnga thlan tur a ni.
A chunga mi ang khi kal dan tura duan ni mahse mimal ram lo nei nghet tawh NLUP thar
atana hman zui rem chang te chu rin zui mai theih a ni ang.
NLUP thara mahni rama emaw ram thar pek te emaw chuan a scheme ang taka thawkzui
tha lo chuan a ram a hauh zui thei lovang a, NLUP dawng thar tur ten an nei zui thei ang. NLUP an
tihhlawhtlin chauh loh chuan ‘Pass’ nghet pek theih an ni lo anga, ‘Pass’ nghet an dil anih pawhin NLUP
Board in a recommend chauh loh chuan pass pek an ni lovang.
Heng NLUP atana ram thlan leh pekte hi sawrkar phalna chauh lo chuan midang pek
(transfer) emaw hralh emaw phal a ni lo. NLUP atana ram thlang leh neitu te hian an ram an vahin ram
dang ti kang lo turin mei kawng an sial tur a ni a, a chheh vel ram an ti kang miah tur a ni lo.

|ANPUINA PEK CHHUAH DAN- LANGTLANG


NLUP hi miretheite chhanchhuahna programme a nih avangin a dawngtuten an chhawr
hlawk theih ang ber tura ruahman zel tur a ni. |anpuina pek reng reng a LANGTLANG ngei tur a ni a,
chengkhat pawh PELHE a awm tur a ni lo. Hemi tihhlawhtlin nan hian khaw tinah leh District
Headquarter tinah te a dawngtu (Beneficiaries) list hi mipuite en theih turin pek vek an ni ang a, an
hnathawh tur leh puihna an dawn tur zat siamna, Project Report bu pawh khawtinah a duh apiang en theih
tura pek vek an ni ang.
1. NLUP hnuaia \anpuinate hi cheng nuaikhat (Rs.1,00,000) ang vela ruahman an ni anga. A \ul
phawt chuan hei pawh hi a pel thei bawk ang. Tin, a scheme pumpui hi a theih ang chinah
COMPOSITE SCHEME a siam tur a ni. Chumi awmzia chutrade/activites pui pakhat an
thlan bakah trade/activity tenau (Subsidiary trade/activity) pakhat telh belh ani ang. Tin, \
anpuina pek hi hnathawh dan tur ruahmanna (Calendar of works) anga pek chhuah tur a ni.
2. |anpuina engpawh pek chhuahah hian a trade/activity a zirin installment-a pek a niang. |
anpuina dawngtu ten intiamkamna Annexture II hmang hian an ziak vek ang.Sorkar aiawhin
Officer in-charge in a sign bawk ang. He NLUP hi hlawhtling ngei tura ruahman leh kalpui
tum a nih avangin \anpuina dawng ti \ha leh duh si lote chu an sum leh bungraw dawn tawh
pawh rulhtirtur an ni a. An rul thei lo a nih pawhin Public Demand Recovery Act 2001
hmangarulh tir tur an ni.
3. Heng \anpuinate hi a pawisa (Cash) a sem anih chuan NLUP Progress Chart ah uluk taka ziah
luh ani anga, a dawngtu, petu leh hriatpuitu ten hming an ziak hnan thlap ang.
4. |anpuina pek chhuah dan tur hi a \ul anga ruahmanna siam chhoh zel theih a ni ang a;Bank
hmanga pek chhuah dan thlengin dap chhuah zel a ni ang . Implementing Board/Apex Board-
in \ha a tih angin a kalpui tur a ni ang. A \ul angin thupek siam chhuah zel theih a ni ang.

Zirchiangtu : Mizoram Synod Social Front Committee 2012 Page 9


NLUP Zirchianna

5. |anpuina hi tangkafai a sem a \ul chuan a khaw chhung VCP te, NLUP bik atana Committee
siam (eg.VDC) hotute hriatpuina leh hmuh lai ngeia sem tur a ni a. Heng mite hian a
hriatpuitu ah hming an ziak ang. |anpuina sum hi chengkhat pawh a bo thlau tur ani lova, a
pelhe a nih chuan a mawhphurtu chu ana thei ang ber a hrem tur a ni. A theihna chin chinah
Implementing Board/Apex Board member ten an enpui ve \hin ang.
6. |anpuina hi tangka/bungrua (Cash/kind) a pek chhuah \hin a ni ang . A remchang leh \ha zawk
dawn a nih chuan Bank hmangin Account siama chumi a dahluh mai danpawh ngaihtuaha
hman theih a ni ang. Hei hi chu a bial leh khua dinhmun a zirangaihtuah zel theih a ni ang a.
Board in \ul leh \ha a tih angina thupek a siam zel thei ang.
7. |anpuina pek chhuah chu sumfai emaw, bungrua leh hmanrua engpawh nise a dawngtute hnen
a\angin APR/Voucher lak thlap zel tur a ni, chu chu \ha taka a Deptt. in vawn \hat tur a ni. A
Xerox copy kha Implementing Board-ah thawn zel tur a ni.|anpuina dawngtu apiang hnenah
VIKAS PATRIKA (|anpuina dawnna Bu) pek chhuah vek tur a ni . He lehkhabu hi a
dawngtuin a kawl \ha ang a, eng hunah pawh NLUP hnuaia thawktu Officer leh Staff te hmuh
theih in a kawl ang a; He lehkhabuah hian \anpuina an dawnna chhan, a sum pek zat leh a ni,
thla leh kum ziah luh thlap tur a ni. A dawngtu leh a petu in hming an ziak thlap ang a,
hriatpuitu VC emaw midang ruat bik ten an hming an ziah hnan bawk ang.
8. |anpuina hmasa an hman \hat ang zelin a bang pawh pek chhunzawm tur an ni. A pekna chhan
ang taka hmang \ha duh lo hriat chhuahte chu \anpuina pek chhunzawm tawh lo tur an ni.
Chutih a hnekin tanpuina an lo dawn tawh sa pawh sorkarah an rul leh zawk tur a ni.
9. |anpuina reng reng a dawngtuten a hmanna tur dik takah an hmang ngei a ni tih hriat nan a
enkawltu Director ten kum tawp apiangin a form Annexture III angin Utilization
Certificate/Completion Certificate Chairman Implementing Board hnenah April thla
chhungin an thehlut ziah tur a ni.

NLUP TRADE/ACTIVITIES THLAN THEIHTE:


NLUP hnuaiah hian benificiaries ten trade/activities hrang hrangte thlan theih tura ruahman a ni
a, amaherawh chu a ram leh a hmun a zira trade/activities \ha thei ang tura Department mi thiamten an
ngaih chauh thlan tir tur an ni. Tuna a hnuaia trade/activities hrang hrang tarlan te hi a hralhna lam pawh
harsa lo tura ngaih an ni hlawm a, tun mai ah a market hi chiangsa chiah lo mahse hralhna \ha ruahman
mai theih tura ngaih Tung angte pawh telh leh ani. Marketing Cell mumal taka ruahman a nih tawh
avangin hengho hralhna tur hi annin an lo ruahman vat vat dawn a ni. Composite Scheme a siam an nih
avangin Mizo hnam nunphung (Traditional Method ) milin trade/activities tenau (Subsidiary
Trade/activity) ah pawh ar, vawk, etc. an vulh tura ruahman a ni tlangpui vek a ni. Trade/activities thlan
theihte chu:
8. TRADE/ACTIVITIES THLAN TAWH HNU A THLAK THEIH LOH:
NLUP hnuaiah mahni duh ber trade/activity thlana pawmpui a nih tawh hnuah trade/activites danga in leh
phal a ni tawh lo. Engemaw harsatna danglam bik tak a awm a nih chuan Board-ah thlen theih a ni ang.
9. |ANPUINA DAWN TAWH KAWNG DANGA HMAN PHAL LOH:
Trade/activity chi khat eng ber emaw tana \anpuina pek tawh chu a dawngtuten thil dang atan an hman
phal a ni lo.
10. V/C TLAWMNGAI PAWLTE/KOHHRANTE NLUP HMALAKNA KAWNGA AN TEL
VENA
TUR (ROLE OF VC/NGOS IN THE IMPLEMENTATION OF NLUP)
Khawtina Village Council/Village Level Implementing/Monitoring Committee-te chu he Programme
tihhlawhtlinna kawngah a theih ang apiangah hman \angkai tur a ni. NGO te pawh a \ul dan ang zela

Zirchiangtu : Mizoram Synod Social Front Committee 2012 Page 10


NLUP Zirchianna

phungbawmah sawm theih a ni. Hemi kawngah hian Kohhran tinte an pawimawhin an \angkai thei hle
dawn a; anni pawh a remchan dan angin sawm \hin tur an ni.

MONITORING/EVALUATION & SOCIAL AUDIT, NLUP


Monitoring hi Project/Scheme ruahman ang leh anih dan tur anga pawisa hi hman tur a niin,
Project/Scheme thawh dan tur a ruahmanna pawh hi endikna tur te leh pawisa pekin hunbi leh work
quality ang hi a ni tur a ni. Monitoring han tih hian thil pathum inkawp tlat \hen hran theih loh a awm a,
chungte chu:-

1. Transparency: Langtlang vek a siam tur a ni


2. Social Audit : Voters ten a project/scheme te hi pawisa pek hunbi ah pawisa pek a niin hna hi
a nih ang takin thawh anih leh nih loh an lepse tur a ni.
3. Evaluation: Hei hi hnathawh kal lai mek emaw, hnathawh zawh tawh emaw Project/Scheme a
hlawhtlin leh tlin loh an thawhna tinrengah endik tur a ni. A endikna tur Criteria / Proforma /
Format mamawh ang zela siam leh tur a ni.

BUNG 3-na

Reseach atanga Trade hrang hrang a dawngtu ten an thlan dan leh an khua te
(Table in)

Table 1.1 BAWNG VULH:

SL NO KHUA ZAT Per cent

1 THINGDAWL 3 10

2 HORTOKI 6 20

3 HLIAPPUI 25 83

4 AIBAWK 8 27

5 TUIDAM 2 7

6 HUALTU 1 3

7 MAMIT 5 17

8 CHHINGCHIP 1 3

TOTAL 51 17

Zirchiangtu : Mizoram Synod Social Front Committee 2012 Page 11


NLUP Zirchianna

TABLE 1.2 VAWK VULH:

SL NO KHUA ZAT Per cent

1 THINGDAWL 4 13

2 HORTOKI 4 13

3 THINGSULTHLIAH 3 10

4 AIBAWK 1 3

5 TUIDAM 4 13

6 KAWLKULH 1 3

7 HUALTU 2 7

8 MAMIT 10 33

9 CHHINGCHIP 2 7

TOTAL 31 10

TABLE 1.3 SANGHA KHAWI:

SL NO KHUA ZAT Per cent

1 THINGDAWL 2 7

2 HORTOKI 4 13

3 AIBAWK 1 3

4 TUIDAM 3 10

5 CHHINGCHIP 1 3

TOTAL 11 4

Zirchiangtu : Mizoram Synod Social Front Committee 2012 Page 12


NLUP Zirchianna

TABLE 1.4 TUIKHUAH SIAM

SL NO KHUA ZAT Per cent

1 HORTOKI 5 17

TOTAL 5 17

TABLE 1.5 AR VULH:

SL NO KHUA ZAT Per cent

1 THINGDAWL 3 10

2 HORTOKI 4 13

3 AIBAWK 1 3

4 TUIDAM 3 10

TOTAL 11 37

TABLE 1.6 TAILORING:

SL NO KHUA ZAT Per cent

1 AIBAWK 1 3

2 MAMIT 4 13

TOTAL 5 17

TABLE 1.7 WRC-I (LEILET)

SL NO KHUA ZAT Per cent

Zirchiangtu : Mizoram Synod Social Front Committee 2012 Page 13


NLUP Zirchianna

1 HORTOKI 1 3

2 KAWLKULH 2 7

3 HUALTU 2 7

4 CHHINGCHHIP 3 10

TOTAL 8 27

TABLE 1.8 WRC-II (TERRACE):

SL NO KHUA ZAT Per cent

1 THINGDAWL 1 3

2 THINGSULTHLIAH 1 3

3 AIBAWK 4 13

4 KAWLKULH 2 7

5 HUALTU 8 27

6 CHHINGCHHIP 14 47

TOTAL 30 10

TABLE 1.9 LAKHUIH HUAN:

SL NO KHUA ZAT Per cent

1 HUALTU 6 20

2 CHHINGCHHIP 4 13

TOTAL 10 3

TABLE 1.10 FU HUAN:

Zirchiangtu : Mizoram Synod Social Front Committee 2012 Page 14


NLUP Zirchianna

SL NO KHUA ZAT Per cent

1 THINGDAWL 2 7

2 HORTOKI 4 23

3 HUALTU 2 7

TOTAL 8 27

TABLE 1.11 CARPENTRY DAWR:

SL NO KHUA ZAT Per cent

1 THINGSULTHLIAH 3 10

2 TUIDAM 2 7

3 KAWLKULH 1 3

4 HUALTU 1 3

TOTAL 7 2

TABLE 1.12 SERTHLUM HUAN

SL NO KHUA ZAT Per cent

1 THINGSULTHLIAH 23 8

2 AIBAWK 6 20

3 TUIDAM 3 10

4 KAWLKULH 8 27

5 HUALTU 8 27

6 MAMIT 10 30

Zirchiangtu : Mizoram Synod Social Front Committee 2012 Page 15


NLUP Zirchianna

7 CHHINGCHHIP 1 3

TOTAL 59 20

TABLE 1.13 MAU HUAN:

SL NO KHUA ZAT Per cent

1 THINGDAWL 2 7

2 KAWLKULH 15 50

TOTAL 17 6

TABLE 1.14 HMUNPHIAH HUAN:

SL NO KHUA ZAT Per cent

1 THINGDAWL 7 23

2 AIBAWK 1 3

3 KAWLKULH 1 3

TOTAL 9 3

TABLE 1.15 KUHVA HUAN:

SL NO KHUA ZAT Per cent

1 THINGDAWL 2 7

2 TUIDAM 5 17

Zirchiangtu : Mizoram Synod Social Front Committee 2012 Page 16


NLUP Zirchianna

TOTAL 7 2

TABLE 1.16 OIL PALM HUAN:

SL NO KHUA ZAT Per cent

1 THINGDAWL 3 10

2 TUIDAM 3 10

TOTAL 6 2

TABLE 1.17 PETTYTRADE:

SL NO KHUA ZAT Per cent

1 HORTOKI 1 3

2 AIBAWK 1 3

3 TUIDAM 3 10

TOTAL 5 2

TABLE 1.18 CHHANG URNA DAWR (BAKERY):

SL NO KHUA ZAT Per cent

1 TUIDAM 1 3

TOTAL 1 0.3

Zirchiangtu : Mizoram Synod Social Front Committee 2012 Page 17


NLUP Zirchianna

TABLE 1.19 ELECTRONIC REPAIRING:

SL NO KHUA ZAT Per cent

1 TUIDAM 1 3

TOTAL 1 0.3

TABLE 1.20 INDUSTRIES:

SL NO KHUA ZAT Per cent

1 AIBAWK 1 50

2 MAMIT 1 50

TOTAL 2 100

TABLE 1.21 THIRDEN DAWR (BLACKSMITH):

SL NO KHUA ZAT Per cent

1 AIBAWK 1 3

TOTAL 1 0.3

TABLE 1.22 PHOTOGRAPHY /XEROX DAWR:

SL NO KHUA ZAT Per cent

1 AIBAWK 3 10

TOTAL 3 1

TABLE 1.23 ALOEVERA HUAN:

SL NO KHUA ZAT Per cent

Zirchiangtu : Mizoram Synod Social Front Committee 2012 Page 18


NLUP Zirchianna

1 AIBAWK 1 3

TOTAL 1 0.3

TABLE 1.24 RUBBER HUAN:

SL NO KHUA ZAT Per cent

1 HORTOKI 1 3

TOTAL 1 0.3

TABLE 1.24 CHOW SIAMNA KHAWL:

SL NO KHUA ZAT Per cent

1 THINGDAWL 1 3

TOTAL 1 0.3

TABLE 1.25 COFFEE HUAN:

SL NO KHUA ZAT Per cent

1 CHHINGCHHIP 3 10

TOTAL 3 1

TABLE 1.26 CARPET SIAMNA DAWR:

SL NO KHUA ZAT Per cent

1 CHHINGCHHIP 1 3

Zirchiangtu : Mizoram Synod Social Front Committee 2012 Page 19


NLUP Zirchianna

TOTAL 1 0.3

TABLE 1.27 SIAL VULH:

SL NO KHUA ZAT Per cent

1 HLIAPPUI 5 17

TOTAL 5 2

TABLE 2.1 TRADE THLAN DAN- MAHNI DUHZAWNG TAK TLANG AWM ZAT:-

SL NO KHUA ZAT Per cent

1 THINGDAWL 24 80

2 HORTOKI 27 90

3 THINGSULTHLIAH 20 67

4 HLIAPPUI 9 30

5 AIBAWK 20 67

6 TUIDAM 24 80

7 KAWLKULH 8 27

8 HUALTU 30 100

9 MAMIT 25 83

10 CHHINGCHHIP 25 83

TOTAL 212 71

Zirchiangtu : Mizoram Synod Social Front Committee 2012 Page 20


NLUP Zirchianna

TABLE 2.2 TRADE THLAN DAN-SAWRKAR INA AN THLANGSAK ZAT:-

SL NO KHUA ZAT Per cent

1 THINGDAWL 6 20

2 HORTOKI 3 10

3 THINGSULTHLIAH 10 30

4 HLIAPPUI 21 70
5 AIBAWK 10 30

6 TUIDAM 6 20
7 KAWLKULH 22 73

8 HUALTU - -
9 MAMIT 5 17

10 CHHINGCHHIP 5 17

TOTAL 88 29

TABLE 3.1 TRADE THLAN HLAWHTLINPUI INRING AWM ZAT:-

SL NO KHUA ZAT Per cent

1 THINGDAWL 22 73
2 HORTOKI 25 83
3 THINGSULTHLIAH 21 70
4 HLIAPPUI 26 83
5 AIBAWK 21 70
6 TUIDAM 28 93
7 KAWLKULH 24 80
8 HUALTU 27 90
9 MAMIT 27 90
10 CHHINGCHHIP 24 80
TOTAL 245 82

Zirchiangtu : Mizoram Synod Social Front Committee 2012 Page 21


NLUP Zirchianna

TABLE 3.2 TRADE THLAN HLAWHTLINPUI INRING LO AWM ZAT:-

SL NO KHUA ZAT Per cent


1 THINGDAWL 1 3

2 THINGSULTHLIAH 1 3

3 AIBAWK 1 3

TOTAL 3 1

TABLE 4.1 TRADE THLAN ATANGA HRALHNA (MARKET) A AWM INRING ZAT:-

SL NO KHUA ZAT Per cent


1 THINGDAWL 28 93

2 HORTOKI 30 100

3 THINGSULTHLIAH 30 100

4 HLIAPPUI 30 100

5 AIBAWK 30 100

6 TUIDAM 30 100

7 KAWLKULH 29 97

8 HUALTU 30 100

9 MAMIT 30 100

10 CHHINGCHHIP 28 93

TOTAL 295 98

Zirchiangtu : Mizoram Synod Social Front Committee 2012 Page 22


NLUP Zirchianna

TABLE 4.2 TRADE THLAN ATANGA HRALHNA (MARKET) A AWM RING LO ZAT :-

SL NO KHUA ZAT Per cent


1 THINGDAWL 2 7

2 KAWLKULH 1 3

3 CHHINGCHHIP 2 7

TOTAL 5 -

TABLE 5.0 NLUP SUM DAWN TAWH DAN HRANG HRANG:-


THINGSULTHLIA

CHHINGCHHIP
THINGDAWL

KAWLKULH
HLIAPPUI
HORTOKI

SL PAWISA TOTA Per


AIBAWK

HUALTU
TUIDAM

MAMIT
NO L cent
H

1 BELOW 10000 1 1 2 0.6

2 10000-19999 1 6 7 2.3
3 20000-29999 3 3 5 1 2 2 10 2 28 9.3
4 30000-39999 1 3 1 5 1.6
5 40000-49999 2 1 1 11 2 1 18 6
6 50000-59999 7 13 27 5 4 1 1 3 61 20.3
7 60000-69999 5 8 1 1 6 8 10 4 9 8 60 20
8 70000-79999 10 7 22 9 15 12 10 85 28.3
9 80000-89999 1 1 1 2 4 1 10 3.3
10 99999-100000 3 5 14 22 7.3
11 ABOVE 100000 1 1 2 0.6
TOTAL 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 300 100

Zirchiangtu : Mizoram Synod Social Front Committee 2012 Page 23


NLUP Zirchianna

TABLE 8: SUM DAWNBAK DAWN KIM THEIH INRING LEH RING LEM LO AWM ZAT:-

SL NO KHUA DAWN KIM RING Per cent DAWN KIM RING LO Per cent
1 THINGDAWL 29 97 1 3
2 HORTOKI 30 100 -
3 THINGSULTHLIAH 29 97 1 3
4 HLIAPPUI 27 90 3 10
5 AIBAWK 29 97 1 3
6 TUIDAM 30 100 0
7 KAWLKULH 28 93 3 10
8 HUALTU 26 87 4 13
9 MAMIT 29 97 1 3
10 CHHINGCHHIP 28 93 -
TOTAL 285 95 12

TABLE 9: NLUP SEM THUAH PARTY INDUHSAK BIKNA A AWM HRIA LEH HRE LO
AWM ZAT:-

SL NO KHUA HRIA Per cent HRE HRAN LO Per cent


1 THINGDAWL 9 30 21 70
2 HORTOKI 10 33 20 67
3 THINGSULTHLIAH 7 23 23 77
4 HLIAPPUI 5 16.6 25 83
5 AIBAWK 6 20 24 80
6 TUIDAM 4 13.3 26 86
7 KAWLKULH 11 37 19 63
8 HUALTU 18 60 12 40
9 MAMIT 6 20 24 80
10 CHHINGCHHIP 3 10 27 90
TOTAL 79 221

TABLE 10: POLITICAL PARTY A INZIAK LUT LEH LUT LO AWM ZAT:-

SL NO KHUA INZIAK LUT Per cent INZIAK LUT LO Per cent


1 THINGDAWL 24 80 6 20
2 HORTOKI 27 90 3 10

Zirchiangtu : Mizoram Synod Social Front Committee 2012 Page 24


NLUP Zirchianna

3 THINGSULTHLIAH 26 87 4 13
4 HLIAPPUI 26 87 4 13
5 AIBAWK 23 77 7 23
6 TUIDAM 27 90 3 10
7 KAWLKULH 30 100 - -
8 HUALTU 30 100 - -
9 MAMIT 28 94 2 6
10 CHHINGCHHIP 28 94 2 6
TOTAL 269 31 300

TABLE 11.1 POLITICAL PARTY INC A INZIAK LUT ZAT:-

SL NO KHUA ZAT Per cent

1 THINGDAWL 24 80

2 HORTOKI 27 90

3 THINGSULTHLIAH 25 83

4 HLIAPPUI 25 83

5 AIBAWK 22 73

6 TUIDAM 27 90
7 KAWLKULH 30 100

8 HUALTU 30 100
9 MAMIT 28 93

10 CHHINGCHHIP 28 93
TOTAL 266 87

TABLE 11.1 POLITICAL PARTY MNF A INZIAK LUT ZAT:-

SL NO KHUA ZAT Per cent

1 THINGDAWL - -
2 HORTOKI - -

Zirchiangtu : Mizoram Synod Social Front Committee 2012 Page 25


NLUP Zirchianna

3 THINGSULTHLIAH 1 3

4 HLIAPPUI - -

5 AIBAWK - -

6 TUIDAM - -
7 KAWLKULH - -

8 HUALTU - -
9 MAMIT - -

10 CHHINGCHHIP - -

TOTAL 1 -
TABLE 11.2 POLITICAL PARTY MPC A INZIAK LUT ZAT:-

SL NO KHUA ZAT Per cent

1 THINGDAWL - -

2 HORTOKI - -

3 THINGSULTHLIAH - -

4 HLIAPPUI 1 3

5 AIBAWK 1 3

6 TUIDAM - -
7 KAWLKULH - -

8 HUALTU - -
9 MAMIT - -

10 CHHINGCHHIP - -

TOTAL 2 0.7

TABLE 13 NLUP HI KUTHNATHAWK TUTE TAN DINCHHUAHPUI THAM A NIH HRIA


LEH HRE LO AWM ZAT:

SL NO KHUA HRIA Per cent HRE LO Per cent


1 THINGDAWL 30 100
2 HORTOKI 30 100
3 THINGSULTHLIAH 29 97 1 3
4 HLIAPPUI 30 100
Zirchiangtu : Mizoram Synod Social Front Committee 2012 Page 26
NLUP Zirchianna

5 AIBAWK 29 97 1 3
6 TUIDAM 30 100
7 KAWLKULH 28 93 2 7
8 HUALTU 29 97 1 3
9 MAMIT 30 100
10 CHHINGCHHIP 30 100
TOTAL 295 98 5 2

TABLE14 NLUP HIAN KAN RILRU A SIAMTHA TITU LEH A TICHHIA TI TU AWM ZAT:

SL NO KHUA SIAM THA Per cent A TI CHHIA Per cent


1 THINGDAWL 25 83 5 17
2 HORTOKI 28 93 2 7
3 THINGSULTHLIAH 26 87 4 13
4 HLIAPPUI 29 97 1 13
5 AIBAWK 27 90 3 10
6 TUIDAM 27 90 3 10
7 KAWLKULH 27 90 3 10
8 HUALTU 28 93 2 7
9 MAMIT 29 97 1 3
10 CHHINGCHHIP 28 93 2 7
TOTAL 274 91 26 9

TABLE 15 NLUP SEMMTUTE HIAN THIL PHUT LET AN NEI TI LEH TI LO AWM ZAT:-

SL NO KHUA NEI Per cent NEI LO Per cent


1 THINGDAWL 2 7 28 93
2 HORTOKI 30 100
3 THINGSULTHLIAH 30 100
4 HLIAPPUI 1 3 29 97
5 AIBAWK 2 7 28 93
6 TUIDAM 30 100
7 KAWLKULH 30 100
8 HUALTU 1 3 29 97
Zirchiangtu : Mizoram Synod Social Front Committee 2012 Page 27
NLUP Zirchianna

9 MAMIT 30 100
10 CHHINGCHHIP 30 100
TOTAL 6 2 294 98

TABLE 16 LINE DEPATTMENT IN MIN VIL THA TI TU LEH VIL THA LO TI TU AWM
ZAT:

SL NO KHUA VIL THA Per cent VIL THA LO Per cent


1 THINGDAWL 30 100
2 HORTOKI 20 67 10 33
3 THINGSULTHLIAH 22 73 8 27
4 HLIAPPUI 16 53 14 47
5 AIBAWK 25 83 5 17
6 TUIDAM 22 73 8 27
7 KAWLKULH 29 97 1 3
8 HUALTU 29 97 1 3
9 MAMIT 22 73 8 27
10 CHHINGCHHIP 27 90 3 10
TOTAL

TABLE 17 KHAW TINA CHHANGTU ZINGA MIPA LEH HMEICHHIA AWM ZAT:-

SL NO KHUA MIPA % HMEICHHIA %


1 THINGDAWL 20 67 10 33
2 HORTOKI 24 80 6 20
3 THINGSULTHLIAH 19 63 11 37
4 HLIAPPUI 24 80 6 20
5 AIBAWK 24 80 6 20
6 TUIDAM 20 67 10 33
7 KAWLKULH 20 67 10 33
8 HUALTU 27 90 3 10
9 MAMIT 21 70 9 30
10 CHHINGCHHIP 28 93 2 7
TOTAL 227 76 73 24

Zirchiangtu : Mizoram Synod Social Front Committee 2012 Page 28


NLUP Zirchianna

TABLE 18.1 KUM 18-21 INKAR AWM ZAT:-

SL NO KHUA ZAT Per cent

1 THINGDAWL - -

2 HORTOKI - -

3 THINGSULTHLIAH - -

4 HLIAPPUI - -
5 AIBAWK - -

6 TUIDAM 1 3
7 KAWLKULH - -

8 HUALTU - -
9 MAMIT - -

10 CHHINGCHHIP - -

TOTAL 1 0.3

TABLE 18.2 KUM 22-25 INKAR AWM ZAT:-

SL NO KHUA ZAT Per cent


1 THINGDAWL 1 3

2 HORTOKI

3 THINGSULTHLIAH 2 7

4 HLIAPPUI

5 AIBAWK 1 3

6 TUIDAM
7 KAWLKULH

8 HUALTU

Zirchiangtu : Mizoram Synod Social Front Committee 2012 Page 29


NLUP Zirchianna

9 MAMIT

10 CHHINGCHHIP

TOTAL 4 1.33

TABLE 18.3 KUM 26-40 INKAR AWM ZAT:-

SL NO KHUA ZAT Per cent


1 THINGDAWL 3 10

2 HORTOKI 3 10

3 THINGSULTHLIAH 4 13
4 HLIAPPUI 7 23

5 AIBAWK 10 33

6 TUIDAM 8 26
7 KAWLKULH 5 16

8 HUALTU 9 30
9 MAMIT 4 13

10 CHHINGCHHIP 7 23

TOTAL 58 19
TABLE 18.4 KUM 41-50 INKAR AWM ZAT:

SL NO KHUA ZAT Per cent

1 THINGDAWL 7 23
2 HORTOKI 11 36
3 THINGSULTHLIAH 10 33

4 HLIAPPUI 4 13

5 AIBAWK 7 23

6 TUIDAM 8 26
7 KAWLKULH 5 16

8 HUALTU 9 30
9 MAMIT 4 13

Zirchiangtu : Mizoram Synod Social Front Committee 2012 Page 30


NLUP Zirchianna

10 CHHINGCHHIP 7 23

TOTAL 72 24

TABLE 18.5 KUM 51 – 60 INKAR AWM ZAT:-

SL NO KHUA ZAT Per cent

1 THINGDAWL 16 53

2 HORTOKI 8 26

3 THINGSULTHLIAH 8 26

4 HLIAPPUI 6 20

5 AIBAWK 3 10

6 TUIDAM 3 10
7 KAWLKULH 4 13

8 HUALTU 6 20
9 MAMIT 16 53

10 CHHINGCHHIP 8 26

TOTAL 78 26
TABLE 18.6 KUM 60 CHUNGLAM AWM ZAT:-

SL NO KHUA ZAT Per cent

1 THINGDAWL 3 10
2 HORTOKI 8 26

3 THINGSULTHLIAH 6 20

4 HLIAPPUI 13 43

5 AIBAWK 9 30

6 TUIDAM 10 33
7 KAWLKULH 14 46

8 HUALTU 10 33
9 MAMIT 5 16

Zirchiangtu : Mizoram Synod Social Front Committee 2012 Page 31


NLUP Zirchianna

10 CHHINGCHHIP 9 30

TOTAL 87 29

Bung 3 NA

1.New Land Use Policy (NLUP) a Research kan neih atanga a lan dan chuan chhungkaw hrang hrang
trade an thlan dan chu hetiang hi a ni :-

TABLE 1:

Sl No TRADE HMING ZAT Per cent


1 BAWNG VULH 51 17
2 VAWK VULH 31 10.3

3 SANGHA KHAWI 11 3.6


4 TUIKHUAH SIAM 5 1.6
5 AR VULH 11 3.6
6 TAILORING DAWR 5 1.6
7 WRC-I ( LEILET) SIAM 8 2.6
8 WRC-II ( TERRACE) SIAM 30 10

Zirchiangtu : Mizoram Synod Social Front Committee 2012 Page 32


NLUP Zirchianna

9 LAKHUIH HUAN 10 3.33


10 FU HUAN 8 2.6
11 CARPENTRY DAWR 7 2.3

12 SERTHLUM HUAN 59 20

13 MAU HUAN 17 5.6

14 HMUNPHIAH HUAN 9 3

15 KUHVA HUAN 7 2.3

16 OIL PALM HUAN 6 2

17 PETTYTRADE DAWR 5 1.6


18 CHHANG UR DAWR (BAKERY) 1 0.3

19 ELECTRONICS REPAIRING 1 0.3

20 INDUSTRIES 2 0.6

21 THIRDEN DAWR 1 0.3

22 PHOTOGRAPHY 3 1

23 ALOEVERA HUAN 1 0.3

24 RUBBER HAUN 1 0.3

25 CHOW SIAMNA KHAWL 1 0.3

26 COFFEE HUAN 3 1
27 CARPET SIAM 1 0.3

28 SIAL VULH 5 1.6

Serthlum Huan thlang hi an tam ber a,chhungkua 59/300 in an thlang a,hei hi a pumpuiah za
zelah 19.6% a tling pha a ni. Heng chhungkua 59 atang hian Thingsulthliah khua an tam bera 23/59 lai an
tling a ni,Chhingchhip atangin 1/59 an awm a,an tlem ber a ni.
Bawng Vulh thlangtu chhungkua hi 51/300 an awm a,hemi atang hian chhungkua 25/51 hi
Hliappui Khua mite an ni.

Chhang Urna Dawr (Bakery),Electronic Repairing Center,Thirden Dawr, Aloevera Huan,Rubber


Huan,Chow siamna khawl leh Carpet Siamna Khawl thlangtu hi a thlangtu tlem ber niin chhungkua 1
theuh zel an awm bawk a ni.

2. Chhungtin ten Trade an thlan hi an duhzawng tak thlang an awm lain Sawrkarin a thlansak pawh an
awm a,chung an trade thlan dan chu hetiang hi a ni:-

Zirchiangtu : Mizoram Synod Social Front Committee 2012 Page 33


NLUP Zirchianna

TABLE 2:

SL NO TRADE THLAN DAN ZAT Per cent

1 MAHNI DUHZAWNG THLANG 212 70.6


2 SAWRKAR THLANSAK 88 29.3

3 TOTAL 300 100

Heng chhungkaw tinten trade an thlan hi a tam zawk chu mahni duhzawng tak thlang an ni
a,amaherawhchu remchan zawkna avangin hotuten an thlansak ta pawh an awm a,mahni duhzawng tak
thlang hi chhungkua 212/300 (70.6%) an ni a, sawrkar emaw a mawhphurtuten an thlansak hi chhungkua
88/300 (29.3%) an awm ve thung a ni.

3. NLUP hi hlawhtlinpui theih ring an awm laiin ring lem lo pawm an awm a,chhung an ngaihdan chu
hetiang hi a ni:-

TABLE 3:

Sl No NGAIHDAN ZAT Per cent

1 HLAWHTLINPUI IN RING 245 81.7

2 HLAWHTLINPUI INRING LO 4 1.3

3 BEISEINA NEI 51 17

4 TOTAL 300 100

Trade an thlan tawh hi a tam zawk chuan hlawhtlinpui theih an inring a,chung zingah chuan
245/300 ( 81.6%) in hlawhtlinpui an in beisei a,a bak chhungkaw 4/300 (1.3 %) in hlawhtlinpui an inring
lem lo a ni. Heng bakah hian hma la mek zel, beiseina nei hi 51/300 (17%) an awm bawk a ni.

4. Trade an thlan atanga a tihralna ( Market) a awm ring leh ring lo awm zat chu hetiang hi a ni:-

TABLE 4:

SL NO NGAIHDAN ZAT Per cent

1 HRALHCHHUAH THEIH BEISEI 295 98.3

Zirchiangtu : Mizoram Synod Social Front Committee 2012 Page 34


NLUP Zirchianna

2 HRALHCHHUAH BEISEI LO 5 1.7


3 TOTAL 300 100

Chhungkaw tin ten an Trade thlan atanga hralh chhuahna (Market) a awm ring hi chhungkua
295/300 ( 98.3%) an ni a,chhungkua 5/300 (1.6%) erawh hi chuan hralh chhuahna a awm an ring lem lo a
ni.

5. Sum dawn tawh zat inthlauhna chu hetiang hi a ni:-

TABLE 5:

SL NO SUM DAWN ZAT ZAT Per cent


1 BELOW 10000 2 0.67
2 10000-19999 7 2.33

3 20000-29999 28 9.33

4 30000-39999 5 1.7

5 40000-49999 18 6

6 50000-59999 61 20.33

7 60000-69999 60 20

8 70000-79999 85 28.33

9 80000-89999 10 3.33

10 90000-100000 22 7.33

11 100000- ABOVE 2 0.67

12 TOTAL 300 100

Dawngkim tawh hi mi 7/300 an awm a,Aibawk atangin mi 3/7 an ni a,Chhingchip atangin mi 2/7
in an dawng kim a,Kawlkulh atangin mi 1/7 in a dawngkim a,Thingsulthliah atangin mi 1/7 in a dawng
kim tawh bawk a ni.

Zirchiangtu : Mizoram Synod Social Front Committee 2012 Page 35


NLUP Zirchianna

6. Sum dawn tawh atanga hma la thei leh leh hma la lo awm zat chu hetiang hi ani:-

TABLE 6:

SL NO HMA LAK DAN ZAT Per cent

1 HMA LA THEI 299 99.7


2 HMA LA LO 1 0.3
3 TOTAL 300 100
Sum dawn thawh atang hian chhungkua 1/300 in hma an la la lova,a bak zawng chhungkua
299/300 hian hma an lo tawh a ni.

7. Hma la la hian sum chu a dawng tawh a,amaherawh chu Research kan neih lai hian a la hlimchhawn
deuh avanga hma la la tan lo niin a lang

8. NLUP sum dawn bak la awm hi dawn kim theih inring leh ring lem lo awm zat chu:-

TABLE 7:

SL NO NGAIHDAN ZAT Per cent

1 DAWN KIM INRING 285 95


2 DAWN KIM INRING LO 12 4
3 NGAIHDAN NEI LO 3 1
4 TOTAL 300 100

NLUP sum dawn kim thieh inring hi mi 285/300(95%) an awm a,dawn kim inbeisei lem lo hi mi 12/300
(4.8%) an awm bawk a ni.

9. NLUP sem chungchanga Political Party induhsak bikna a awm hria leh hre lo awm zat chu :-

TABLE 8:

SL NO NGAIHDAN ZAT Per cent

1 PARTY INDUHSAKNA A AWM 79 26.3


2 A AWM LO 221 73.7
3 TOTAL 300 100

Zirchiangtu : Mizoram Synod Social Front Committee 2012 Page 36


NLUP Zirchianna

NLUP sem thuah hian Party induhsak bikna a awm tih hria hi mi 79/300 (26.3%) an ni a,a awm lem loa
hria hi mi 221/300 (73.6%) an awm a ni.

10. Political Party a inziaklut zat leh ziak lut lo awm zat zat chu:-

TABLE 9:

SL NO PARTY ZIAH LUH DAN ZAT Per cent

1 PARTY INZIAKLUT 269 89.7


2 ZIAK LUT LO 31 10.3
3 TOTAL 300 100
NLUP dawng tawh zingah hian Political Party a inziak lut hi mi 269/300 (89.6%) an awm a,inziak lut lem
lo hi 31/300 (10.3%) an awm a ni.

11. Political Party a inziak lut zat hrang hrangte chu:-TABLE 10:

SL NO PARTY HMING ZAT Per cent

1 INC 266 88.7


2 MNF 1 0.3
3 MPC 2 0.7
4 ZNP - -
5 A DANG - -
6 INZIAK LUT LO 31 10.3
7. TOTAL 300 100
Political Party a inziaklut atang hian INC member hi mi 266/300 (88.6%) an ni a. MNF hi mi 1/300
( 0.3%) leh MPC hi mi 2/300 (0.6%) an awm a ni.

12. NLUP Policy tha ti leh ti lo awm zat chu hetiang hi a ni:-

Zirchiangtu : Mizoram Synod Social Front Committee 2012 Page 37


NLUP Zirchianna

TABLE 11:

SL NO NGAIHDAN ZAT Per cent

1 NLUP THA TI 300 100


2 THA TI LO - -
3 TOTAL 300 100

NLUP hi Research kan neiha kan kal naah hian tha an ti vek a,chhungkua 300/300 in tha an ti a ni.

13. Kut hnathawktute tan dinchhuahpui tham a nih ring leh ring lo awm zat chu hetiang hi a ni:-

TABLE 12:

SL NO NGAIHDAN ZAT Per cent

1 DINCHHUAHPUI RING 295 98.3


2 RING LO 5 1.7
3 TOTAL 300 100
NLUP hi kuthnathawktute tan dinchhuahpui tham a nih ring hi chhungkua 295/300 (98.3%) an awm a,a
bak mi 5/300 erawh hi chuan an inbeisei lem lo a ni.

14. NLUP hian kan rilru a siam tha tih leh kan rilru a tichhia tit u awm zat chu hetiang hi ani:-

TABLE 13:

SL NO NGAIHDAN ZAT Per cent

1 RILRU A SIAM THA 274 91.3


2 RILRU A TICHHIA 26 8.7
3 TOTAL 300 100
NLUP hian kan rilru a siam tha a,beiseina thar min pe ti tute hi chhungkua 274/300 (91.3%) an awm
a,kan rilru a ti chhia ti hi mi 26/300 (8.6%) an awm a ni.

15. NLUP semtu (Line Department) te hian thil phut let (thamna) an nei ti tu leh an nei lo ti tu awm zat
chu:-

TABLE 14:

Zirchiangtu : Mizoram Synod Social Front Committee 2012 Page 38


NLUP Zirchianna

SL NO NGAIHDAN ZAT Per cent

1 BEISEI LET AN NEI 6 2


2 BEISEI LET AN NEI LO 294 98
3 TOTAL 300 100
NLUP semtu (Line Department) hian thil phut let an nei lem lo ti hi chhungkua 294/300 (98%) an awm
a,beisei let an nei ti hi chhungkua 6/300 ( 2%) an awm bawk a ni. Heng beisei let an neihna Line Deptt.
chu hengte hi an ni:-
1)Horticulture Deptt. ( Serthlum leh Hmunphiah)
2) Agriculture Deptt. (WRC-II Terrace)
3) Vety Deptt. ( Bawng)
16. Line Department in min vil tha titu leh vil tha lo tit u awm zat chu :-

TABLE 15:

SL NO CODE ZAT Per cent

1 VIL THA 242 80.6


2 VIL THA LO 58 19.4
3 TOTAL 300 100
Line Department ten min vil tha ti tu hi mi 242/300 (80.6%) an awm a,min la tlawh ve lo ti tu hi 58/300
(19.4%) an awm a ni. Heng la tlawh ve lo Deptt. te chu:-
1. Horticulture Deptt.
2. Agriculture Deptt.
3. Vety Deptt.
4. Industry Deptt.

17. Trade an thlan hi tu leh fate tan chhenfakawm a nih ring leh ring lem lo awm zat chu hetiang hi a ni:-

TABLE 16:

SL NO CODE ZAT Per cent

1 RO TLING A NI THEI 290 96.7


2 RO TLING A NIH RING LO 9 3
3. NGAIHDAN NEI LO 1 0.3
TOTAL 300 100
NLUP dawngtute hian an trade thlan hi tu leh fate tan chhenfakawm/ro tling a nih ring hi mi 290/300
(96.6%) an awm a,ring lem lo hi mi 9/300 ( 3%) an awm bawk a ni.

Zirchiangtu : Mizoram Synod Social Front Committee 2012 Page 39


NLUP Zirchianna

BUNG 4 na

(Research analysis)

Research kan neih atangin mi 227/300 (75.6%) hi mipa an ni a,mi 73/300 (24.3%) hi hmeichhia an ni.
Mipa tamna ber khua hi Chhingchhip khua an ni a,28 an awm a,mipa tlemna ber hi Thingsulthiah khua
niin 19 an awm a ni. Hmeichhia tamna ber hi Thingsulthliah khua niin 11 an awm a, tlemna ber chu
Chhingchhip niin 2 chauh an awm a ni.
Kum 60 chung lam hi an tam ber a, mi 87/300 an ni a,chu chu za zelah 29% a ni a,kum 18 leh 21 inkar
tlem berin 1/300 (0.3%) chauh a awm a,Tuidam khua atangin a ni a. Tin kum 18 hnuai lam atang hian
Trade thlang an awm lo bawk ani.
Eizawnna mumal tak nei hi an awm tam lo hle a, a tam ber chu lo neiha eizawng an ni, chhungkua
200/300 (66.6%) lai hi lo nei mi an ni a. Tin eizawnna mumal nei lo (Unemployed) hi mi 4/300 (1.3%) an
awm bawk a. Mi hnuaia inhlawh (Paid employee) hi mi 2/300 (0.6%) an awm a. Thil danga eizawng Eg:
Dawr nghak,Puanthui,etc. hi 94/300 (31.3%) an awm bawk a ni. Research kan neihnaa NLUP dawng
tawhte zingah hian Sawrkar hnathawk (Govt. Servant) leh Zirlai (Student) hi an awm lo bawk a ni.
1. New Land Use Policy (NLUP) a Research kan neih atanga a lan dan chuan chhungkaw hrang
hrang trade an thlan dan chu hetiang hi a ni :-
Serthlum Huan thlang hi an tam ber a,chhungkua 59/300 in an thlang a,hei hi a pumpuiah za
zelah 19.6% a tling pha a ni. Heng chhungkua 59 atang hian Thingsulthliah khua an tam bera
23/59 lai an tling a ni,Chhingchhip atangin 1/59 an awm a,an tlem ber a ni.
Bawng Vulh thlangtu chhungkua hi 51/300 an awm a, hemi atang hian chhungkua 25/51 hi
Hliappui Khua mite an ni.
Vawk Vulh thlang hi chhungkua 31/300 an awm a,heng atang hian Mamit Khuaah thlangtu tam
berin chungkua 10/31 in an thlang a ni.
WRC-II (Terrace) thlangtu hi chhungkua 30/300 an awm a ,Chhingchhipah chhungkua 14/30
awmin an tam ber a ni.
Mau Huan thlangtu hi chhungkua 17/300 an awm a,chung zing atang chuan15/17 hi Kawlkulh
khua atangin an ni a, Thingdawl atangin Chhugnkaw 2 an awm a,Mau Huan thlangtu hi Research
kan neihna khua atang hian khaw 2 chauh hian an thlang a ni.
Sangha Khawi leh Ar vulh thlangtute hi chhungkua 11/300 ve ve an ni a, Sangha khawi thlangtu
te hi Thingdawl atangin 2/11,Aibawk atangin 1/11 Tuidam atangin 3/11 leh Chhingchhip atangin
1/11 an ni a. Ar Vulh thlangtute hi Thingdawl atangin 3/11,Hortoki atangin 4/11,Tuidam atangin
3/11 leh Aibawk atangin 1/11 te an ni.
Lakhuihthei Huan thlangtu hi chhungkua 10/300 an awm a,heng atang hian chhungkua 6/10 hi
Hualtu atangin an ni a,Chhingchhip atangin 4/10 an awm bawk a ni.
Hmunphiah Huan thlangtu hi Chhungkua 9/300 an awm a,heng atang hian chhungkua 7/9 hi
Thingdawl atangin an ni a,Aibawk leh Kawlkulh atangin 1/9 ve ve an awm bawk a ni.
WRC-I (Lei let) leh Fu Huan thlangtu hi chhungkua 8/300 ve ve an awm a,WRC-I thlangtu hi
khaw4/300 atangin an awm a,Fu Huan thlangtu hi khaw 3/300 an awm a ni.
Kuhva Huan thlangtu hi chhungkua 7/300 an awm a,chutiang bawkin Carpentry thlang hi 7/300
an awm a,Carpentry thlang hi an za vai hian an lo neih tawh sa,an lo kalpui mek a nih avanga
thlang vek an ni.
Oil Palm huan thlangtute hi chhungkua 6/300 an awm a,Thingdawl atangin 3/6 leh Tuidam
atangin 3/6 te an ni.

Zirchiangtu : Mizoram Synod Social Front Committee 2012 Page 40


NLUP Zirchianna

Sial Vulh,Pettytrade,Tuikhuah Siam leh Tailoring Dawr thlangtute hi chhungkua 5/300 theuh an
ni.
Coffee Huan thlangtu leh Photography thlangtu chhungkua hi 3/300 ve ve an awm a.Coffee Huan
thlangtu hi Chhingchhip mite an ni a,photography thlangtu hi Aibawk khua atangin an ni
a,Research kan neihna hmun dangah thlang an awm vel lo a ni.
Industry hnuaiah hian Electronic leh Automibile Work thlang hi Mamit atangin 1/300 leh Tuidam
atangin 1/300 an awm a ni.
Heng bakah hian Chhang Urna Dawr (Bakery),Electronic Repairing Center,Thirden Dawr,
Aloevera Huan,Rubber Huan,Chow siamna khawl leh Carpet Siamna Khawl thlangtu hi khaw
thenkhatah chhungkua 1 zel an awm bawk a ni. Heng zing atang hian Chow Siamna khawl
thlangtute,Electronic Repairing thlangtute,Thirden Dawr siamtute leh Carpet Siamna dawr neitute
hi sumdawnna an lo kalpui tawh sa anih avanga thlang niin an sawi.

2. Heng chhungkaw tin ten trade an thlan hi a tam zawk chu mahni duhzawng tak thlang an ni
a,amamerawhchu remchan zawkna avangin hotuten an thlansak ta pawh an awm ani. Mahni
duhzawng tak trade thlang hi chhungkua 212/300 (70.6%) an ni a, sawrkar emaw a
mawhphurtuten an thlansak hi chhungkua 88/300 (29.3%) an awm ve thung a ni. Sawrkar in a
thlansak tamna ber khua chu Hliappui khua a ni a,a chhan chu he khuaah hian Sawrkar in
Bawng leh Sial chauh thlang tura an duan lawk avang niin an sawi.
3. Trade an thlan tawh hi a tam zawk chuan hlawhtlinpui theih an inring a, chung zingah chuan
245/300 ( 81.6%) in hlawhtlinpui an in beisei a,a bak chhungkaw 4/300 (1.3 %) in hlawhtlinpui
an inring lem lo a ni. Heng bakah hian hma la mek zel, beiseina nei hi 51/300 (17%) an awm
bawk a ni. Hlawhtlinpui in ring lo hi Thingdawl, Thingsul leh Aibawk atangin chhungkua 1 theuh
an ni a, an in beisei loh chhan bera nia an sawi chu Sum an la dawn that tawk loh avangte leh Ran
hrisel loan dawn avangte niin an sawi.
4. Chhungkaw tin ten an Trade thlan atanga hralh chhuahna (Market) a awm ring hi chhungkua
295/300 ( 98.3%) an ni a, chhungkua 5/300 (1.6%) erawh hi chuan hralh chhuahna a awm an ring
lem lo a ni. Hralhna a awm beisei lo hi Thingdawl,Kawlkulh leh Chhingchhip atangin an ni a,a
chhan ber nia an sawi chu sum duh khawp an la hmuh loh avangte, ran leh thlai hrisel that loh
avangin duh angin hma an la thei lo niin an sawi. Hetah hian an chuanlam siam leh an zawhna
chhan dan hi a in mil lo a tih theih ang em?
5. NLUP sum dawn tawh zat hi a in ang lo hlawm hle a,dawng kim tawh an awm laiin a tam zawk la
dawng lo emaw la dawng kim lo an ni a,an pawisa hmuh dan tlangpui chu hetiang hi a ni:-
1) ` 10000 la dawng pha lo hi chhungkua 7/300 an awm a.
2) ` 10000 - 19999 inkar dawng hi mi 7/300 an awm a
3) ` 20000 - 29999 inkar dawng hi mi 28/300 an awm a.
4) ` 30000 - 39999 inkar dawng hi 5/300 an awm a.
5) ` 40000 - 49999 inkar dawng hi 18/300 an awm a.
6) ` 50000 - 59999 inkar dawng hi 61/300 an awm a
7) ` 60000 - 69999 inkar dawng hi 60/300 an awm a
8) ` 70000 - 79999 inkar dawng hi 85/300 an awm a
9) ` 80000 - 89999 inkar dawng hi mi 10/300 an awm a
10) ` 90000 - 100000 inkar dawng hi mi 22/300 an awm a
11) ` 100000 chung lam dawng hi mi 2/300 an awm a ni.
Dawngkim tawh hi mi 7/300 an awm a, Aibawk atangin mi 3/7 an ni a, Photography thlang vek
an ni a. Chhingchip atangin mi 2/7 in WRC-II (Terrace) thlang ten an dawng kim a, Kawlkulh
atangin 1/7 WRC-I (Leilet) thlangin a dawngkim a,Thingsulthliah atangin WRC-II thlangin a

Zirchiangtu : Mizoram Synod Social Front Committee 2012 Page 41


NLUP Zirchianna

dawng kim tawh bawk a ni. Sum dawng tam ber hian Rs.1,30,000 a dawng a,Thingsulthliah khua
atangin an ni a,tin a dawng tlem ber hian Rs.6,000 dawngin Hliappui Khua ami a ni a,Bawng vulh
thlang tu niin Political Party a inziah luhna a nei lo bawk niin an sawi.
6. Sum dawn tawh atang hian chhungkua 1/300 in hma an la la lova, a bak zawng chhungkua
299/300 hian hma an lo tawh a ni. Hma lak tawh dan chen hi a inang lo hle a,a then hralh chhuak
tawh an awm lain thenkhat erawh bul tan chauh te an la ni a,amaherawh chu hralh chhuah theih
ngei tura hma lak erawh an tum niin an sawi.
7. Hma la la tan lo hi Chhingchhip khua atangin Lakhuihthei Huan thlang a ni a, Research kan neih
lai hian pawisa an dawng fel chiah a, hma an la la tan loa,bawhzui vat erawh an tum niin an sawi.
8. NLUP sum dawn kim thieh inring hi mi 285/300(95%) an awm a,dawn kim inbeisei lem lo hi mi
12/300 (4.8%) an awm bawk a ni. Hortoki leh Tuidam khua mite hian dawn kim thei an in ring
vek a, Hualtu atangin dawn kim inring lo hi an tam ber a, chhungkaw 4 (1.3%) an awm a ni.
9. NLUP sem thuah hian Party induhsak bikna a awm tih hria hi mi 79/300 (26.3%) an ni a, a awm
lem loa hria hi mi 221/300 (73.6%) an awm a ni. He zawhna zawh an nih lai hian an ngaihdan dik
takin min chhang niin a hriat a,induhsakna a awm nia hretu zingah hian MNF Party atangin mi 1
a awm a, a bak zawng mi 78 te hi INC Party atangin an ni.
10. NLUP dawng tawh zingah hian Political Party a inziak lut hi mi 269/300 (89.6%) an awm
a,inziak lut lem lo hi 31/300 (10.3%) an awm a ni. Kawlkulh leh Hualtu khua a mite hi Party a
inziak lut vek an ni a,heng inziak lut hi INC party a inziak lut vek niin an sawi.
11. Political Party a inziaklut atang hian INC member hi tam berin mi 266/300 (88.6%) an ni a. MNF
hi mi 1/300 ( 0.3%) leh MPC hi mi 2/300 (0.6%) an awm a ni. Party danga inziak lut hi Research
kan neihnaah hian an awm lo niin a lang.
12. NLUP hi Research kan neiha kan kal naah hian tha an ti vek a, chhungkua 300/300 in tha an ti a
ni.
13. NLUP hi kuthnathawktute tan dinchhuahpui tham a nih ring hi chhungkua 295/300 (98.3%) an
awm a, a bak mi 5/300 (1.6%) erawh hi chuan an inbeisei lem lo a ni. Heng dinchhuahpui ring
lote hi a tam zawk chu harsatna hrang hrang an tawh avangte an ni a, sum beisei ang an hmuh loh
avangte niin an sawi.

14. NLUP hian kan rilru a siam tha a, beiseina thar min pe ti tute hi chhungkua 274/300 (91.3%) an
awm a, kan rilru a ti chhia ti hi mi 26/300 (8.6%) an awm a ni. Heng rilru a tichhia ti tute hian
min ti thatchhia an ti a, tin sum hman dan kawngah eizawnna lam kawng ngaihtuah aia mahni
chakkhai lam nana hmang an awm niin an sawi a, hei hian nasa takin rilru a kaihruai tha lo niin
an sawi.
15. NLUP semtu-Line Department hian thil phut let an nei lem lo ti hi chhungkua 294/300 (98%) an
awm a, beisei let an nei ti hi chhungkua 6/300 ( 2%) an awm bawk. Heng beisei let an neihna
Line Deptt. chu hengte hi an ni:-
1)Horticulture Deptt. ( Serthlum leh Hmunphiah)
2) Agriculture Deptt. (WRC-II Terrace)
3) Vety Deptt. ( Bawng)

16. Line Department ten min vil tha ti tu himi 242/300 (80.6%) an awm a,min la tlawh ve lo ti tu hi
58/300 (19.4%) an awm a, heng la tlawh ve lo Deptt. te chu:-
1. Horticulture Deptt.
2. Agriculture Deptt.
3. Vety Deptt.
4. Industry Deptt.

Zirchiangtu : Mizoram Synod Social Front Committee 2012 Page 42


NLUP Zirchianna

17. NLUP dawngtute hian an trade thlan hi tu leh fate tan chhenfakawm/ro tling anih ring hi mi
290/300 (96.6%) an awm a, ring lem lo hi mi 9/300 ( 3%) an awm bawk a ni. Sum dawn tawh
atanga hma la tha nia insawi te hian a tlangpuiin an trade thlan hi chhenfakawm a nih an beisei,
chhunzawm zel tlakah an ngai niin an sawi. Tin ngaihdan sawi tur nei lem lo mi 1/300 (0.3%) a
awm bawk a ni.

BUNG 5 na

(Thu tlang kawmna- Research atanga a lan dan)

Lo hal emaw tlangram lo neih hi hmanlai atanga kan lo chin tawh a ni a,eizawnna leh eihmuhna
bera kan lo hman thin a ni a. Amaherawhchu Mizoramah mihring kan lo pung zel a,chu chuan kan leilung
hman dan kawng tam takin min thlak danglam sak a,leilung thatna pawh nasa takin a luang ral a, tin kan
thlai thar chhuah pawh a hrisel zo tawh lo a. Amaherawh chu eizawnna emaw intunnunna tur dang nei ta
si lo chu kawng ngai bawk zawhin Lo kan hal leh mai thin a. Hei hi kan sawrkar pawhin hria in
programme tha tak “New Land Use Policy” tih chu a rawn duang chhuak a, hei hian a tum ber chu kan
Lo/Huan neih dan min thlaksak a,tlangram lo neih/Lo kan hal thin te ti tawp a, Lo neih dan hlawk zawk
leh daih rei tur zawk kawng hawn chu a tum ber a ni. Hemi hnuaiah hian lo neih chauh ni lo ran vulha
eizawnna tha zawk ngaihtuahte, industry lama eizawnnate leh thil dang te pawh a huam tel thei awm e.

Tichuan NLUP ina a tum ber chu kan tlangram lo neih dan te thlaka lo neih dan ngialnghet zawk,
daih rei tur zawk leh hlawk zawk ngaihtuah a ni a. He NLUP thil tum hi Research kan neihnaah hian a
hlawhtlinna kan hmu nasa hle a. Chhungkaw tam tak taima tak takin eizawnna thar hlawk zawk leh nghet
zawk an hmuh phah a. Research kan neih atanga a lan dan chuan (Table 3) chhungkua 300 atangin
chhungkua 299 in hma an la thei tawh a,tin heng hma la thei atang hian chhungkua 245 in hlawhtlinpui an
in beisei a,tin hlawhtlin tuma beiseina nei hi chhungkua 51 an awm bawk a, hlawhtlinpui in beisei lem lo
hi chhungkua 4 an awm thung ani. Heng hlawhtlinpui in beisei lem lo te hi a chhan tam tak awm thei a,
sum dawn that loh vang pawh a ni thei a. Research kan neih atang chuan sum dawnkim inbeisei hi
chhungkua 300 atangin chhungkua 285 lai an awm a,dawn kim inring lem lo hi chhungkua 12 an awm ve
thung a. Heng sum dawm kim an beisei loh vang pawh hian an trade thlan hi hlawhtlinpui an beisei lo a ni
thei ang em?

Tin trade an thlan atang hian a hralhna (market) a awm theih beisei hi chhungkua 300 atangin
295 (98.3%) lai an awm a,hralh chhuahna a awm ring lem lo hi chhungkua 5 an awm bawk a (Table 4),
hei hi a chhan nia lang chu sum dawn kim an in beisei loh avanga an trade thlan hi hlawhtling lo tura an
ngaih avanga hralhchhuahna pawh hi in beisei lem lo niin a lang. Heng sum dawn kim in beisei lem lo te
hi chhungkua 300 atangin mi 12 (4%) lai an awm a,heng an inbeisei loh chhan hi Line Department ten
beisei let an neih vang a ni thei ang em tih hi zawhna lian tak mai a ni a. research kan neih atang hian
(Table 14) chhungkua 300 atang hian 6 (2%) lai hian Line Department ten beisei let an nei an ti tlat mai a.
Hetia Line Department ten beisei an nei a nih chuan sum dawn kim chu a beiseiawm loh reng a. Heng

Zirchiangtu : Mizoram Synod Social Front Committee 2012 Page 43


NLUP Zirchianna

avang hian an trade thlan pawh hi hralh chhuahna awm turah an in beisei ngam lo a tih theih
a,hlawhtlinpui inring lo pawh an awm phah niin a lang a. Mi rethei pawisa an beisei hi kan sawrkar
hnathawkte dinhmun a lang thei ang em? Mirethei zawk te dinchhuah na policy ah hian sawrkar
hnathawk mahni hmasial leh mahni hlawh kham lo tlat te hi an hna an tlin lo tiin ban mai an tha em?

Chhung tin ten Trade an thlan dawn reng rengin mi thiam zawk te kaihhruaina hnuaiah an thlang
tur a ni tih hi NLUP Programme duangtute beisei dan chu a ni a. Amaherawhchu a tam zawkah chuan a la
hlawhtling lo niin a hriat theih a,a chhan tam zawkah chuan an trade thlan hi anmahni duhzawng tak
thlang an awm tam zawk vang a ni thei ang em?. Research kan neihnaah hian chhungkua 300 atangin
212(70.6%) te hian an mahni duhzawng tak trade hi an thlang a,hemi atanga a lan dan chuan mithiamten
an enpuia,an thlansak ai chuan mahni tha tih zawng tak thlang an tam zawk niin a lang 1. Tin, thenkhat
erawh chu eizawnna an lo kalpui tawh sa a nih avanga thlang chhunzawm ta pawh an awm nuala, heng
avang hian kaihhruaina hranpa emaw zirtirna mumal em em pawh la lova trade thlanga hma la ta mai hi a
tam zawk niin a lang.

NLUP Programme ina a duan, thlai hralh chhuahna a lo that zawk theihna tura hma a lakna
zingah ‘One Crop One Village Concept’ tih hi Research kan neihnaah hian hmuh tur a awm hrih lo niin a
lang a2. Hei hian a tum ber chu Khaw thenkhatah thlai that duhna bik a awm thin a, chungah chuan kut
hnathawktuten hlawk zawk leh daihzai zawka sumdawnna an kalpui theihna turin khaw khatin thlai chi
hrang thlang lovin chhung tinin thlai chi khat thlang sela,thlai tam tham tak, buaipui tham khawpa tam an
thar anga, chu an thar chhuah tih ralna tur chu a mawhphur tu ten an buaipui tura ruahmanna hi siam a ni
a.Chumi atanga an hmalakna a zirin an hlawhtlin leh hlawhtlin loh enchhinna tura he thil hi ruahman a ni.
He ruahmanna hi a la hlawhtling lo nia a lanna chhan chu khaw hrang hrang trade an thlan dan han en
hian khaw pakhatah ringawt pawh trade hrang hrang thlang an awm thin a, SL No. 1 Table 1 a kan hmuh
atang ringawt pawh hian khaw pakhatah trade chi hrang hrang thlang an awm tlat mai a,entirnan
Thingdawl khua atang ringawt pawh hian Trade chi hrang 11 an thlang a,Aibawk atangin trade chi hrang
13 an thlang bawk a,hei hian an ruahmanna chu a hlawhtling lo niin a hriat theih a. Chu bakah tarlan tawh
angin mahni duhzawng tak trade thlang hi chhungkua 300 atangin mi 212 (70.6%) an ni a,heng an
duhzawng tak an thlan avang hian ruahmanna anga trade mumal tak thlan tir ai chuan mahni duh dan
anga sawrkar lamin an thlan tir ta hi an tam zawk niin a lang.

Research kan neihna chhungkua 300 atang hian 295 ( 98.3%) hian he NLUP policy hi
kuthnathawktute tan din chhuahpui tham a nih an ring a, ring lem lo hi mi 5 (1.6%) an awm bawk a
(Table 12). Heng dinchhuahpui tham a nih beisei hi sum dawn tawh atanga hma la thei mi 299 (99.6%)
atang hian an nih a rinawm a,hma an lo lak that avang hian an trade thlan hi rotling a nih an beisei niin a
lang a. Tin Tu leh Fate tan rotling a nih beisei pawh hi mi 290 (80.6%) an awm bawk a (Table 16). Heng
hi sawi tak ang hian NLUP sum an dawn atanga hma an lak that avanga kuthnathawktute tan
dinchhuahpui tham a nih beisei te an nih a rinawm a,tin tu leh fate tan dinchhuahpui tham a nih pawh hi
hma la thate, chhungkua 300 atangin mi 299 atang hian an nih a rinawm. Tin NLUP sem hian kan rilru a
tichhia ti tu hi mi 26 (8.6%) an awm bawk a. Hetia kan rilru a tichhia an tih avanga dinchhuahpui pawh hi
in beisei lo an nih theihna lai a awm a ni.Hetiang ang mi an awm hi a vanduaithlak hle a, tanpuina
dawngtu te hi tun chinah chuan counseling leh career awareness pek hmasak an tha ang em?

1
Refer to Table 2
2
NLUP hna thawh dan tur ruahmanna:6 - refer to page 11
Zirchiangtu : Mizoram Synod Social Front Committee 2012 Page 44
NLUP Zirchianna

NLUP sem hian rilru a siam tha a,beiseina thar min siam tit u hi mi 300 atangin mi 274
(91.3%) an awm a,tin kan rilru a tichhia a,kawng tha loah min hruai tit u hi mi 26 (8.6%) an awm bawk
a(Table 13). Heng rilru a tichhia ti tu te hian an trade thlan hi hlawhtlinpui an in beisei loh vang a ni thei
ang em tih I zawhna awm thei a ni a,a chhan chu mi 300 atangin mi 4 (1.3%) hian hlawhtlinpui an in
beisei lem lo a. Tin NLUP sum dawn kim in beisei tawh lem lo hi chhungkua 12(4%) an awm bawk
a,hetia sum dawn kim an in beisei tawh loh avang hian beidawnnaah a hruai a ni thei ang em? Tin Party
induhsakna a awm ti tu hi mi 300 atangin mi 79 (26.3%) an awm bawk a. Heng induhskna a awm nia an
rin avang hian an rilru pawh nasa takin a tha lo zawngin akaihruai thei niin a lang. Rilru a siam tha titu te
hian beiseina nei a an ngaihdan tarlang an nih hmel a,a chhan chu mi 300 atangin mi 245 (81.6%) hian an
trade thlan hi hlawhtlinpui an inbeisei a,tin trade an thlan hi rotling a nih ringa,tu leh fate tan
chhenfakawm a nih beisei hi chhungkua 290 ( 96.6%) an awm bawk a. Heng avang hian an trade thlan hi
chhunzawm zel tlakah ngaiin an rilru pawh a siam tha niin a lang.

NLUP sum sem thu hlaah hian party induhsakna a awm lo titu hi mi 300 atangin 221 (73.6%) an
ni a, Party induhsakna a awm titu hi mi 79 (26.3%) lai an tling bawk a. Research kan neihna mi 300
atang hian mi 269 ( 10.3%) hi Political party a inziaklut an ni a,31 erawh hi chu inziaklut lem lo an ni a.
Hemi atanga a lan dan chuan party a inziaklut mi 269 atang pawh hian party induhsakna a awm titu hi mi
enge maw zat chu an awm niin a lang a. Tin heng party a inziaklut mi 269 atang hian INC party hi mi 266
an awm a,MNF hi mi 1 leh MPC hi mi 2 an awm bawk a. Party a inziahluh dan ngaihtuah chuan a tam ber
chu INC hi an ni a,Chuvang chuan Party induhsakna a awm titu mi 300 atanga mi 79 (26.3%) te ngaihdan
hi a dik theihna lai a awm ang em?

NLUP ram neih chungchangah hian NLUP Manual 2009 (Approved by Government of
MizoramVide Letter No.G.28014/21/2009-AGR of 14th September 2009) in a lo sawi danin NLUP ram
hi zau khat (Compact area) ni thei se tih a ni a. An len loh pawhin insiam tlan nise tih a ni a. Research
kan neihnaah hi chuan a tam zawk hi chuan mahni huan leh lo neih saa NLUP trade hi kalpui ta mai hi a
tam zawk an ni a,hemi ah hian chhungkua 300 atangin 212 (70.6%) te hi mahni duhzawng tak thlang an
nih angin mahnia lo emaw huan nei sa an nih avanga thlang niin a lang. Ram,Huan leh lo insiam rem leh
in pek chungchang chu Land Revenue leh Villange Council (VC) te hma lakna hnuaiah kalpui a ni.

NLUP hi kalpui zel a nih dawn chuan Marketing Oriented leh a dawngtu ten midangte entawn
tlak ngeia hma an lak theih nan Line Department leh a mawhphurtuten tun ai hian vil vang tha se a
duhawm hle a. Tin chutih rual chuan a mipuite hnenah pawh rinawmna leh taihmakna tha an neih theih
nan zirtirna tha lehzual kalpuia pek nise a duhawm hle.

Marketing lam ruahmanna mumal a awm tha lo niin a lang. Nakin lawka mipui beidawnna siamtu
tur a ni. Hei hi awmze neia kalpui a tha hle mai. Department leh Agency awmsa Trade & Commerce leh
MAMCO angte marketing channel-a dahluh an ni lo hi a chhan hriatthiam a har hle mai.

Village level implementing Committee hi hna thawk thei a ruahman a ni em? Eng chen nge hman
tangkai an nih? Sawrkar hian a hmang tangkai a nih loh chuan hman tangkai dan kawng zawn ni se. Hei
hi khaw mipuite hmasawnna kawnga tihchakna (empowerment) a ni dawn a ni.

Source:-

Zirchiangtu : Mizoram Synod Social Front Committee 2012 Page 45


NLUP Zirchianna

1. NLUP policy leh kalhmang – different booklets.


2. Internet source http://mizoram.gov.in/
3. NLUP Implementing board press conference note of 19.03.2012.
4. Questionnaire
5. Participant observation and interviews from 24.04.2012 – 02.06.2012.

Research Incharge Rev. Lalzuithanga,


Executive Secretary i/c Synod Social Front

Research Coordinator Dr. Robert S Halliday


Coordinator, i/c Synod Social Front

Researcher K Lalremruata, MA (Public admn.)


Chaltlang, Aizawl.

Zirchiangtu : Mizoram Synod Social Front Committee 2012 Page 46

You might also like